196 Kapital 29 12 2010 by Kapital Media Group

...Naskoro!

METALUR[KITE KOMPANII SE PRETPAZLIVI ZA 2011

PO^ITUVANI ^ITATELI, KAKO PRIRODEN PRODOL@ETOK NA VAM DOBRO POZNATIOT WWW.TOTAL.COM.MK NASKORO VO JAVNOSTA NA[ATA KOMPANIJA KAPITAL MEDIA GROUP ]E GO LANSIRA PORTALOT

WWW.KAPITAL.MK

INDUSTRISKOTO PROIZVODSTVO PA\A ^ETVRTI MESEC PO RED STRANA 10

sreda

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

VLADATA UPORNO JA POLNI ADMINISTRACIJATA

NOVI 223 VRABOTUVAWA VO SLEDNITE TRI DENA! VO IMETO NA PRAVI^NATA ZASTAPENOST, DO KRAJOT NA GODINATA ]E SE VRABOTAT U[TE 164 SLU@BENICI VO SEKRETARIJATOT ZA SPROVEDUVAWE NA RAMKOVNIOT DOGOVOR. NIKOJ NE KA@UVA U[TE KOLKU LU\E SE POTREBNI ZA DA SE ISPOLNI OVAA KVOTA sreda.29. dekemvri. 2010 | broj 196 | godina 1 | cena 20 den. | tel. 2 55 14 41 | faks. 2 58 14 40

STRANA 12-13

DENES, ^ITAJTE

NAZATVORAWE,VTORNIK,21.12.2010,13.00~.

MBI 10 MBID OMB

0,78% 0 0,62% 0 00,02%

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

61,50 6 446,82 1,31

NAFTA BRENT EURORIBOR

993,93 1,52%

EFEKTI OD EKONOMSKATA DIPLOMATIJA

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (21.12)

MBI 10

...POGLED NA DENOT... QUP^O ZIKOV

2.297

IMETO...

2.292

2.287

2.282

2.277

2.272 22.12

24.12

26.12

28.12

Cenite pa|aat, profitot raste STRANA 11

Mesi} ja isprati Ingra na ruski teren STRANA 15

PROMOTORITE GODINAVA NE DONESOA NITU EDNA STRANSKA INVESTICIJA

STRANA 2-3

STRANA 4 KOLUMNA M-R ZORAN JOVANOVSK JOVANOVSKI

TOP 10 VO 2010 STRANA 14

KOLUMNA D-R QUBE TRPESKI T

SVETSKAT SVETSKATA FINANSISKA FINANSI KRIZA – PRI^INI IZLEZNI I IZLEZN RE[ENIJA (I) STRANA 14

VOVEDNIK D VERICA JO JORDANOVA

INVESTI INVESTITORITE ]E DOJDELE DOJD DOGODI DOGODINA. NO, KOJA GODINA GODINA? STRANA 2

Navigator

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 29 DEKEMVRI 2010

INVESTITORITE ]E DOJDELE DOGODINA. NO, KOJA GODINA? na odràni sostanoci i ~asovi i ~asovi pominati vo razni prezentacii. Ova po malku me potsetuva na onaa poznata anegdota od u~ili{nite klupi koga u~enikot, koj ne znae da odgovori na pra{aweto, ednostavno veli: ama, Vo biznis-svetot ima jas u~ev. Da, si u~el, edno prosto pravilo: ako ama ne si nau~il. Isto nekoj rabotnik, pa i me- i ekonomskite promotori, naxer, ne go biduva, ne promovirale tie, ama se snao|a vo rabotata i posakuvaniot efekt ne pridonesuva za blago- – investicii - go nema. sostojbata na kompaniAko se vratime na jata, toj si odi doma! praviloto od po~etokot Taka e i ne bi trebalo deka koj ne go biduva treda bide nikako poinaku. ba da si odi, vo slu~ajot Za àl, ova pravilo ne so na{ite 19 promovaì vo dràvnite intori, se slu~uva obratno. stitucii na Makedonija. Namesto da se kaznat za Iako stanuva zbor za slabite rezultati, da se mnogu pari, za stranski ukinat ili zamenat, tie investicii, za promocija od 2011 godina }e dobijat na ekonomskite mo`nosti i nova funkcija. Osven i investiciski potenciinvesticiskite mo`nosti, jali na zemjata, nikoj od tie }e gi promoviraat i slu`benicite nare~eni izvoznite potencijali na ekonomski promotori, makedonskite kompanii. plateni so dràvni Otkako se pokaà deka se pari, dosega ne “uspe{ni” so investiciite, podnel javen ot~et za sega treba da go zgolemat svojata rabota. i makedonskiot izvoz. Eeee, Skandalozna be{e vi teknuva li sega zo{to v~era{nata izjava Makedonija e na dnoto i na nekolkute ekonompo investicii i po izvoz. ski promotori, izbrani Pove}e od tragi~na e ovaa direktno od nivniot farsa koja se slu~uva {ef, vo koja tie de so neuspe{niot i krajno fakto priznavaat deka proma{en eksperiment rabotele, no ni{to ne za nov tip ekonomska srabotile. Verglale diplomatija, koj uporno se vo mesto zatoa {to vo turka dve godini i pokraj Makedonija vo izminata o~igledniot neuspeh. godina nema nitu eden Toa delumno go potvrduva stranski investitor, nitu i vicepremierot Vladimir eden proekt koj e direk- Pe{evski, koj na noviten rezultat na nivnata narsko pra{awe dali rabota vo zemjite vo koi e zadovolen od rabotata se nazna~eni za ekonom- na promotorite, odgovori ski promotori. “Promo“relativno sum zadocijata” se sveduva na volen”??!! zakaùvawe sostanoci so Bez da navleguvame vo kompanii, prezentacija detali kolku plata zemaat na “investiciskiot raj” promotorite (treba da zevo Makedonija i ~ao. Vo maat golema plata ako se mese~nite izve{taoi do uspe{ni i ako navistina & svojot {ef vo Makedonosat pari i vrabotuvawa nija tie }e gi napi{at preku stranski invesimpresivnite brojki ticii vo zemjata) i kakvi

KOSOVO E BIZNI [TO ZASLU@UVA VERICA JORDANOVA jjordanova@kapital.com.mk jor jordanova@kapital danova@ka @ pit p al.com.mk com mk

beneficii koristat, ja stavame pod znak pra{alnik celata netransparentna akcija nare~ena “ekonomska diplomatija”. Samo za sporedba, sosedna Srbija za svoite 26 promotori godi{no tro{i 1,3 milioni evra. Tie podnesuvaat kvartalni izve{tai za svojata rabota koi moàt da se pro~itaat na Internet. Del od niv ve}e moàt da se pofalat deka investiciite na germanski Kontinental vo fabrika vo Ni{, otvoraweto nov pogon na slovene~ki Grah automotiv, vredna 11 milioni evra i 5-milionskata investicija na germanski Bauerhin vo fabrika so 750 novovraboteni - se direkten rezultat na nivnata ekonomska promocija. Do koga na{ite promotori (~ij broj do krajot na 2011 godina treba da porasne na 29) i prviot ~ovek na Agencijata za stranski investicii }e n$ zamajuvaat deka dogovorite so zainteresiranite investitori }e se potpi{ele dogodina? Redno }e bide da kaàt koja godina }e se slu~i toa. Ako ne, site da si odat doma. Taka }e bide i poevtino i pobezbolno.

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov

OFFICE MANAGER I FINANSII:

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104 nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101 pretplati@kapital.com.mk

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

REKLAMA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103

Nikolaj Toma{evski

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

OGLASI

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105

FOTOGRAFIJA

gulakova@kapital.com.mk

Мilioni evra e vkupnata vrednost na devettata emisija na obi~ni akcii koja }e ja emituva Alfa banka AD Skopje, za {to v~era dobi odobrenie od Komisijata za hartii od vrednost. So devettata emisija se izdavaat 3.075 obi~ni akcii vo iznos od 369.000.000 denari. Novoizdadenite akcii se nameneti za postojniot i edinstven akcioner, institucionalen investitor Alfa banka od AtinaGrcija. Na istata sednica KHV & odobri na Centralnata kooperativna banka AD Skopje da ja emituva 14-ta emisija na 233.944 obi~ni akcii vo vkupen iznos od 9,6 milioni evra za zgolemuvawe na po~etniot kapital/osnovnata glavnina na bankata, zaradi prisoedinuvawe na Stater banka AD-Kumanovo kon Centralna kooperativna banka.

KADE TREBA DA BARAAT PAZAR MAKEDONSKITE

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

Aleksandar Ivanovski

SPECIJALNI PRILOZI:

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, prilozi@kapital.com.mk Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot. Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

Ekonomskiot rast, geografskata blizina i uvoznata zavisnost na kosovskata ekonomija deluvaat privle~no za makedonskite kompanii. Vo fokusot treba da bide i Albanija, koja isto taka nudi golem potencijal. Nekolku makedonski kompanii go “namirisaa” ovoj biznis i ve}e otvorija svoi pretstavni{tva ili proizvodstveni pogoni vo ovie dve zemji. No, toa e mnogu malku za da se postignat zna~itelni delovni rezultati METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

Kosovo, poradi ekonomskiot rast, geografskata blizina i uvoznata zavisnost na ekonomijata e privle~na biznis-destinacija, na koja makedonskite kompanii treba da & posvetat osobeno vnimanie. Vo fokusot treba da bide i Albanija, koja isto taka nudi golem potencijal za biznis i za proda`ba na proizvodi i uslugi. Nekolku makedonski kompanii go “namirisaa” ovoj biznis i ve}e otvorija svoi pretstavni{tva ili proizvodstveni pogoni vo ovie dve zemji. No, toa e mnogu malku za da se postignat zna~itelni delovni rezultati. Biznismenite koi ve}e se na kosovskiot i albanskiot pazar, ne samo so svoi proizvodi, tuku i so proizvodstveni pogoni, velat deka biznis-klimata vo Kosovo od godina vo godina e s$ podobra, iako mora da se napravat u{te mnogu raboti za

291,8 milioni evra iznesuva{e makedonskiot izvoz vo Kosovo lani

da bide po terkot na Evropskata unija. Tie gi povikuvaat i drugite makedonski kompanii pove}e da bidat prisutni na ovoj pazar. “Biznis-klimata na Kosovo e daleku podobra otkolku vo Makedonija. Ima stabilna naplata, se po~ituvaat dogovorite. No, i pokraj toa, mnogu malku makedonski kompanii otvorija svoi pretstavni{tva tuka. Pred nekolku godini duri nivniot broj be{e daleku pogolem otkolku sega”, veli Hamim Dauti, direktor na Dauti Komerc. MAKEDONIJA NAJGOLEM IZVOZNIK NA KOSOVO Spored oficijalnata statistika na Kosovo, lani Makedonija od Kosovo uvezla proizvodi vo vrednost od 17,35 milioni evra, a na kosovskiot pazar od makedonska strana se izvezeni proizvodi vo vrednost od 291,83 milioni evra. So toa, na{ata dr`ava ostvari suficit vo razmenata so Kosovo od duri 274,48 milioni evra. Vrz osnova na ovaa statistika, Makedonija go zazema prvoto mesto pred drugite dr`avi spored ostvareniot izvoz, no i suficit. Potoa sleduvaat Germanija i Srbija so izvoz od

246,12 milioni evra, odnosno 210,9 milioni evra. “Otsekoga{ potenciram deka pazarite vo Albanija i vo Kosovo se najdobro re{enie za razvoj na makedonskite kompanii i ekonomijata vo celina, bidej}i, realno gledano, s$ u{te ne sme dovolno podgotveni za izlez na pazarite vo zemjite od EU. Sepak, smetam deka mnogu mal broj od makedonskite kompanii se re{avaat da otvorat svoi pretstavni{tva ovde, naj~esto poradi geografskata blizina. Naj~esto, na po~etokot, vlezot na nekoj pazar go pravat preku sorabotnici. Momentalno, najzas-

tapeni so investicii na Kosovo se Renova, Pofiks i Dauti preku formirawe sopstveni kompanii i fabriki, a ne preku pretstavni{tva”, veli Blerim Zlatku, direktor na Stopanskata komora na Severozapadna Makedonija. Minatata godina vkupniot obem na stranski direk-

[EFKI IDRIZI DIREKTOR NA KOMPANIJATA RENOVA “Ne mo`e da se ka`e deka ima golema razlika me|u biznisambientot vo Makedonija, Albanija i vo Kosovo. Nekoi raboti se podobro re{eni vo Albanija, nekoi tuka. Vo Kosovo vo momentov ~uvstvuvam deka e malku podobra klimata za vodewe biznis, najverojatno zaradi toa {to e kontrolirana od EU. No, toa se sitni nijansi.”

Navigator

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

LIDERI

VLADIMIR TODOROVI]

op{tina Centar obezbedi kredit od NLB Tutunska banka za izgradba na katna garaà, so {to se otkaà od praktikata na gradona~alnicite za s$ da se baraat pari od dràvata

NE IM BE[E DENOT

BARAK OBAMA

reta godina po red amerikanskiot pretsedatel e na ~elo na listata mo}nici {to ja pravi USA Today, {to sepak, e uteha po napornata godina

ZORAN STAVRESKI

amo za ministerot za finansii gasifikacijata na zemjava odi spored planiranoto, a za site drugi (gra|ani i kompanii) docni so decenii, a ne so godini

SALI BERI[A

lbanija e vo politi~ka kriza, pa lokalnite izbori dogodina mo`e da pominat bez opozicijata, {to }e bide seriozen udar za demokratijata vo zemjata

KOMPANII?

IS-DESTINACIJA A POVE]E VNIMANIE tni investicii na Kosovo iznesuva{e okolu 291,5 milioni evra. Ovaa brojka, realno, ne e za potcenuvawe, osobeno ako se zeme predvid globalnata ekonomska kriza. Spored podatocite objaveni od Centralnata banka na Kosovo, vo 2009 godina Kosovo ima{e ekonomski rast od 4%. “Ne mo`e da se ka`e deka ima golema razlika me|u biznisambientot vo Makedonija, Albanija i vo Kosovo. Nekoi raboti se podobro re{eni vo Albanija, nekoi tuka. Vo Kosovo, vo momentov ~uvstvuvam deka e malku podobra klimata za vodewe biznis, najverojatno zatoa {to e kontrolirana od EU, no toa se sitni nijansi”, veli [efki Idrizi, direktor na fabrikata Renova. GOLEMI INVESTICII VO INFRASTRUKTURATA NA KOSOVO Spored del od biznismenite, pozitivno e {to kosovskata Vlada s$ pove}e inves-

IK POBEDNIK

HRABAR POTEG

Hrvatskiot premier, Jadranka Kosor, prodolùva so prezemawe hrabri potezi vo nejzinata vlada, ovojpat osveùvaj}i ja so nekolku novi ministri i za prvpat nazna~i potpretsedatel za privlekuvawe stranski investicii. Taa nejzinata doverba ja dodeli na mladi i sveì ministri, od koi o~ekuva golema posvetenost vo izvr{uvaweto na nivnata funkcija. Vo novata 2011 godina Kosor saka da vleze so golemo osveùvawe i nova sila koja }e pomogne za zazdravuvaweto na ekonomijata i za vlez vo Evropskata unija. Kosor istakna deka doa|a mlada ekipa koja }e donese nov elan vo izvr{uvaweto na rabotite na izvr{nata vlast, koja e isklu~itelno te{ka i bara posvetenost od 24 ~asa na den. Vo posledno vreme vo hrvatskata javnost mnogu se zboruva{e deka }e ima rekonstrukci-

JADRANKA KOSOR ja na Vladata, osobeno po apseweto na porane{niot hrvatski premier Ivo Sanader, koj e vme{an vo korupciski skandali. No, site ostanaa iznenadeni deka rekonstrukcijata se slu~i tokmu sega, koga mediumite objavija deka Agencijata za spre~uvawe na korupcija i organiziran kriminal (USKOK) poradi Sanader }e ja soslu{a celata Vlada i vrvot na vladeja~kata partija HDZ, vklu~uvaj}i ja i Jadranka Kosor. Hrvatskiot premier izminatava godina se soo~i so predizvici za krupni reformi so cel da ja izvadi zemjata od ekonomskata kriza, najavuvaj}i na po~etokot na godinata niza antikrizni merki. Isto taka, taa im objavi vojna i na korupcijata i na organiziraniot kriminal, koi ja turkaat zemjata nazad.

GUBITNIK

SE BRANI SO MOL^EWE!

A tira vo infrastrukturni proekti so koi gi rekonstruira starite i gradi novi pati{ta, so cel polesno povrzuvawe na gradovite vo Kosovo, no i na samata dràva so sosedite. “Moàm da vidam na teren deka se gradat mnogu pati{ta, koi se mnogu va`ni od biznis-aspekt, osobeno {to transportnite tro{oci mnogu vlijaat vrz cenata na proizvodite koi gi proizveduvame na Kosovo. So podobra patna mreà ni se namaluvaat transportnite tro{oci, so {to imame poniski ceni i sme pokonkurentni”, veli Agron Misimi, direktor na fabrikata za proizvodstvo na grade`ni materijali Pofiks od Tetovo.

Negovata kompanija vo blizina na Pri{tina izgradi fabrika za proizvodstvo na visokokvalitetni grade`ni materijali. Pri otvoraweto na fabrikata ne se soo~ile so nikakvi problemi od tipot na birokratski barieri ili sli~no. Ona {to go izraduvalo bila pomo{ta od lokalnata vlast, koja mu izlegle vo presret

za site problemi so koi se soo~uvale za vreme na izgradbata. Misimi e zadovolen i od postignatite delovni rezultati na Pofiks na Kosovo. “Zadovolen sum od ostvarenoto, i vo odnos na proda`bata i vo odnos na naplatata. Kaj nas, ako sporeduvam so Kosovo, mnogu pote{ko odat i proda`bata i naplatata. Sepak, zadovolni sme i od postignatoto vo Makedonija”, veli Misimi. Toj se soglasuva deka Kosovo e odli~na mo`nost za makedonskite kompanii, ne samo za izvoz, tuku i za izgradba na fabriki. Od Makedonskiot deloven centar na Kosovo, formiran od CEED Makedonija, velat deka 2010 godina bila te{ka za kompaniite-izvoznici. “Iako namalen, ostana trendot na interes za kosovskiot pazar, kade {to se otvorija novi i dosega neiskoristeni mo`nosti. So cel da izleze vo presret na novite potrebi na kompaniite koi deluvaat na ovoj pazar, Makedonskiot deloven centar na Kosovo gi prisposobi uslugite i poddr{kata koja ja ovozmoùva na doma{nite kompanii”, velat od CEED Makedonija Delovniot centar saka da im pomogne na kompaniite koi doprva treba da go razvijat biznisot na kosovskiot pazar. Analizite pokaùvaat deka najefektivniot i najisplatliv na~in za vlez na koj bilo stranski pazar e organiziran pristap. Vo taa nasoka, Delovniot centar organizira i kampawa preku koja ovozmoùva promotiven

popust od 30% za site uslugi na centarot i za site dogovori sklu~eni do fevruari 2011 godina. Makedonskite kompanii mo`e da imaat svoja virtuelna kancelarija vo Kosovo za 49 evra mese~no, a za 99 evra da najdat partner vo Kosovo.

Aktuelniot ambasador vo Ukraina, Aco Spasenovski, se odnesuva kako so zavr{uvaweto na negoviot mandat na minister za zemjodelstvo – funkcija {to prethodno ja izvr{uva{e da mu zavr{ila i odgovornosta za kriminalot za koj se tovari, povrzan so negovoto ime i ministeruvawe. Dodeka pretsedatelot na Antikorupciskata komisija, Ilmi Selami, i sega{noto rakovodstvo vo Ministerstvoto za zemjodelstvo sporat za dokumentacijata za slu~ajot “Zletovica”, za koj postoi somne` deka porane{niot minister proneveril 70 milioni evra, Spasenovski go nema nikade. Ne e (od) ovde - “ambasadoruva” vo Ukraina - i mol~i na serioznite obvinuvawa deka kako minister od redovite na Socijalisti~kata partija

ACO SPASENOVSKI na Qubisav Ivanov–Yingo, proektot vreden milioni evra & go doveril na firmata Sileks nemetali, vo sopstvenost tokmu na negoviot partiski {ef, koj isto taka mol~i! Firmata na Yingo, na koja Spasenovski & ovozmo`il da se “opari” od “Zletovica”, prethodno bila odbiena od stranski konsultanti poradi nedovolno iskustvo. Vo praveweto na vakviot kriminal Spasenovski ne go spre~il ni faktot {to “Zletovica” e isklu~itelno human proekt, finansiran so kredit od japonskata vlada, so koj treba{e da se obezbedi ~ista voda za piewe za stotina iljadi `iteli na Kratovo, Probi{tip, Karbinci, Lozovo i [tip.

MISLA NA DENOT

BLERIM ZLATKU DIREKTOR NA STOPANSKATA KOMORA NA SEVEROZAPADNA MAKEDONIJA “Otsekoga{ potenciram deka pazarite vo Albanija i Kosovo se najdobro re{enie za razvoj na makedonskite kompanii i ekonomijata vo celina, bidej}i, realno gledano, s$ u{te ne sme dovolno podgotveni za izlez na pazarite vo zemjite od Evropskata unija. Sepak, smetam deka mnogu mal broj od makedonskite kompanii se re{avaat da otvorat svoi pretstavni{tva vo ovie dve zemji poradi geografskata blizina.”

NA SVETOT IMAME MNOGU MALKU INFERIORNI LU\E, A OGROMNA INFERIORNA OKOLINA. OBIDETE SE DA GO ZBOGATITE SVOETO OPKRU@UVAWE

FRENK LOJD RAJT ISTAKNAT AMERIKANSKI ARHITEKT

Navigator

4 3 FAKTI ZA...

170 25 10

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

PROCENKI... QUP^O ZIKOV

QUP^O DIMOVSKI minister za zemjodelstvo

EVRA PROSE^NO IZNESUVA TRIDNEVEN NOVOGODI[EN ARAN@MAN VO OHRIDSKITE HOTELI

VLADATA MAKSIMALNO ]E GI ZA[TITUVA TUTUNARITE inisterot za zemjodelstvo, Qup~o Dimovski, na v~era{nata sredba so tutunarite izjavi deka Vladata maksimalno }e gi za{tituva nivnite interesi, a cenata }e se postigne so pofleksibilna primena na kriteriumite. “Dokolku po rokot daden za sogleduvawe na sostojbata ne se prezemat dogovorenite obvrski, }e ima nov razgovor so otkupuva~ite i so proizvoditelite so cel nao|awe poinakov na~in za za{tita na tutunarite”, izjavi Dimovski. Dimovski ne saka{e da precizira koj e toj na~in na razgovor, baraj}i da se ostavi da se sogledaat sostojbite vo dadeniot preoden rok od 48 ~asa.

EVRA ^INI NOVOGODI[NIOT DO^EK VO DISKOTEKITE VO OHRID

EVRA VO PROSEK SE NAMALENI CENITE ZA DO^EK VO OHRID GODINAVA K

...POGLED NA DENOT...

IMETO... a potrebite na dene{nava kolumna, kako i za nekolku vo idnite denovi, v~era (ednopodrugo) gi gledav intervjuata na Branko Crvenkovski i na Nikola Gruevski, dadeni nedela za nedela na emisijata H/0 na Kanal 5 (voditel Robert Popovski). Edna fatamorgani~na sostojba... e na povidok! Malku za nivnite stavovi za re{avawe na problemot so Grcija za na{eto ime, ili, kako {to vlasta veli, “gr~kiot problem so na{eto ime”, so {to ne se soglasuvam!? Pove}e mislam deka nie imame problem so na{ite integracii vo EU i NATO i na{ata idnina. No, ako i vie gi gledate dvete spomenati intervjua ednopodrugo i vo eden ritam, u{te i ako si svarite kafe i ispu{ite edna cigara, so rizik deka pu{ite na javno mesto (5.000 evra globa!!!), }e otkriete deka premierot i liderot na opozicijata nemaat razliki vo svoite stavovi... Zarem e mo`no? Eve {to, parafrazirano, veli Branko Crvenkovski. Veli deka vo site izminati meseci i godini kako lider na SDSM otvoreno ja poddràl Vladata, i Nikola Gruevski, da go re{at sporot za imeto, so stavot deka prifa}aat kakvo bilo re{enie za imeto, no, koe ne zadira vo nacionalniot identitet, jazikot... U{te, Crvenkovski ja dooobjasnuva i iskrenosta vo stavot, pa veli deka ovoj stav e nepopularen i opasen za integritetot na opozicijata, oti ne dozvoluva utre, otkako sporot }e bide re{en, da moè vladiniot kompromis da bide eventualno napa|an od opozicijata kako lo{! So ova, liderot na SDSM kaùva deka opozicijata, iako iskaùva nepopularen stav, sepak, mislela za dràvnite interesi na Makedonija (integraciite)...

Ako dobro zabeleùvam - od na{ite junaci Nikola Gruevski i Branko Crvenkovski ne se bara da donesat kojznae kolku golema odluka...!? Zna~i, imeto moè da se dogovara, Gruevski ima pas od SDSM i partnerite, no da se za~uva identitetot i jazikot. I Ustavot da ne se menuva! Pred istiot voditel, Nikola Gruevski veli deka, parafraziram – “nie vo ovie razgovori sme posveteni na za~uvuvawe na identitetot i jazikot, no i od Jorgos Papandreu mi bilo kaàno deka i za ova Grcija bara da se razgovara”. Toa, normalno, Gruevski ne go prifa}a, i nema re{enie. Na, moèbi nesvesnata, provokacija na voditelot deka, navodno, premierot izjavil deka ne e za imeto Severna Republika Makedonija, premierot go poprava i veli – ne sum za Republika Severna Makedonija (!?). Toj bil za ime koe koga }e sme odele po svetski simpoziumi i konferencii “nemalo da ni sozdava ma~no ~uvstvo i lo{i nagoni da ja frlame tabli~kata pred nas, so rizik deka }e tresneme po glava nekogo zad nas” (ova, sekako, neka ne mi zabeleì premierot, e moja slobodna interpretacija na toa {to go razbrav - mislam deka dobro razbrav {to zboruva{e! Razbrav deka i toj, kako i Crvenkovski, ne e za menuvawe na Ustavot na zemjata!) Zaklu~ok: Uprosteno, ova zna~i deka i dvajcata se svesni deka edna Vlada mora da pregovara za me|unarodnoto ime (a ne za imeto navedeno vo Ustavot, koe e priznato i od SAD i od drugi dràvi...)! No, ona {to e najza~uduva~ki i najfrapantno e faktot deka dolgo vreme i razni posrednici, premieri, ministri i drugi protagonisti vo sporot upatuvaat na toa deka pregovarame samo za me|unarodnoto ime i deka makedonskiot Ustav, vnimavajte, ne e predmet na pregovori! A vo me|unarodnite organizacii, me|u drugoto, zemjite gi primaat so svoite dràvni ureduvawa i preambuli, od koi potoa se generiraat nacionalni zakonodavstva, zapi{ani vo Ustavot. Pa, vo {to e toga{ problemot? Kogo zamajuvate so godini? Pove}e pati pi{uvam deka vo Makedonija odamna pomina vremeto za debatirawe. Sega e vreme za re{enija i odluki. Ni treba ~ekor napred... Zatoa, ne go vodete narodot, vo ~ie ime se udirate vo gradi, na pogre{en kolosek... eden den mora vistinata da izleze na videlina! Pa, ako po s$ {to slu{navme i se iznagledavme, od vas, vsu{nost, i ne se bara kojznae kolku golema odluka da donesete...!?

...ZABODETE ZNAMENCE I OSVOJTE GO MESTOVO AKO MISLITE DEKA STE NAJDOBRI...

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI TODOROVI]: MO@EV DA NAPRAVAM POVE]E VO 2010 GODINA! elumno sum zadovolen od ona {to sraboti op{tinata vo 2010 godina. Nekoi moi planovi ne se realiziraa vo celost, no prodolùvame vo 2011 godina so zacrtanite celi, veli gradona~alnikot na op{tina Centar, Vladimir Todorovi}. "Spored mene, gradona~alnicite ne treba da se falat za toa {to go srabotile. Toa treba da go vidat i da go po~uvstvuvaat gra|anite. Jas, sepak, kako pozna~ajni bi gi izdvoil proektite koi bea realizirani za podobruvawe na komunalnite dejnosti vo op{tinata", veli Todorovi}. Gradona~alnikot na Centar smeta deka moèl da napravi i pove}e izminatata godina, no poradi dolgite proceduri za realizacija na nekoi proekti postapkite malku se odolìle. "Procedurite se malku podolgi zaradi postoeweto na ot~etnost i transparentnost. Ne velam deka vakvite proceduri treba da se zaobikolat, no ~uvstvuvam deka moèv da napravam pove} e”, dodava Todorovi}. Todorovi} podeli 253 socijalni paketi na najzagrozenite ìteli na op{tinata po povod novogodi{nite praznici, kako li~na donacija od marketot Tineks i dopolnitelni paketi za domot za stari lica Majka Tereza vo Zloku}ani.

RAZLI^NI ANKETI RAZLI^NI REZULTATI

DENES I UTRE SOSTANOK NA DIPLOMATSKIOT SOVET

GRUEVSKI, MILO[OSKI I IVANOV ]E IM DAVAAT NASOKI NA AMBASADORITE!

Otkako lani Sovetot ne se sostana poradi ekonomskata kriza, godinava od MNR velat deka organizacijata po~nala u{te pred dva meseci. Diplomatski izvori tvrdat deka, sepak, na sostanokot, na koj se kroi agendata na diplomatijata za 2011 godina, ne se povikani site ambasadori KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

inisterot za nadvore{ni raboti, Anto nio Milo{oski, denes gi sobira ambasadorite prvo na raboten pojadok, a potoa na sostanok na koj treba da se utvrdat celite i prioritetite na makedonskata nadvore{na politika za godinata {to sleduva. Tradicionalniot Diplomatski sovet, kako {to informiraat od MNR, ovaa godina se podgotvuval celi dva meseci, otkako lani ne se odrà. Diplomatski izvori velat deka i ovaa godina ne bilo sigurno odrùvaweto, no otkako vo MNR videle deka golem del od ambasadorite se ve}e vo dràvata poradi novogodi{nite i

olema razlika me|u v~era objavenite rezultati od anketite za rejtingot na politi~kite partii, sprovedeni od institutot Dimitrija ûpovski i od slovene~kiot institut za balkanski studii, Ifemes. Institutot Dimitrija ûpovski anketata ja sprovel na reprezentativen primerok od 1.104 ispitanici, vo periodot me|u 23 i 26 dekemvri. Na pra{aweto za koja politi~ka partija bi glasale dokolku utre se odràt parlamentarni izbori, 23,4% od anketiranite gra|ani se odlu~ile za VMRO-DPMNE, 11% za SDSM, 6,2% za DUI, 1,2% za Nova demokratija, 2,2% za DPA, a za nekoja od ostanatite partii se izjasnile 2,2% od ispitanicite. Deka nema da glasaat na eventualni izbori odgovorile 21% od anketiranite, a povtorno najgolem procent gra|ani, 32,1%, nemaat svoj izbor od aktuelnata politi~ka ponuda. V~era be{e objavena i anketa sprovedena me|u 1.200 gra|ani na Makedonija, spored koja rejtingot na VMRODPMNE opa|a, a zna~ajno e porasnata poddr{kata za opozicijata. Spored rezultatite od ovaa anketa, VMRODPMNE sega ja ima doverbata na 22,1% od gra|anite, a SDSM na 19,2%, {to e razlika od samo 3%. Me|u albanskite partii i ponatamu vodi DUI so 8%, pred DPA so 3% i ND so 1,9% doverba. Anketata na Ifemes pokaùva pad i vo procentot na neopredeleni glasa~i na 25%. Rejtingot na premierot Nikola Gruevski beleì pad od 1%, dodeka kaj Branko Crvenkovski ima rast od 1,5%.

NATO GO NAPU[TI POSLEDNIOT KAMP VO MAKEDONIJA ATO go napu{ti posledniot kamp vo Makedonija. [efot na sovetodavniot tim na NATO, David Humar, v~era oficijalno mu go predade kampot Ejbl na ministerot za odbrana, Zoran Konawovski. So ova, vo zemjava ostanuva samo sovetodavniot tim na NATO, smesten vo Ministerstvoto za odbrana. Od v~era, kampot Ejbl sentri, na voeniot aerodrom kraj Skopje, vo celost & e predaden na Armijata na Makedonija, koja samostojno }e dava logisti~ka poddr{ka za silite na KFOR na Kosovo, iako ne sme zemja-~lenka na NATO. #Ovie klu~evi koi gi dobivam deneska se klu~evi koi ja simboliziraat na{ata zrelost i podgotvenost, kako i na{eto partnerstvo so Alijansata. Na{eto principielno i iskreno partnerstvo, e doka`ano tuka, vo RM, doka`ano e vo Kosovo, vo Avganistan i vo Irak”, re~e ministerot za odbrana, Zoran Kowanovski.

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

boì}nite praznici, re{ile, sepak, da go svikaat Sovetot, za da se izbegne nezadovolstvoto od lani. Vo MNR velat deka se frapirani od vakvite {pekulacii. Tvrdat deka ovaa godina organizacijata im e na najvisoko nivo, I deka nema da dojdat samo onie ambasadori od mnogu dale~nite zemji, kako, na primer, Oliver [ambevski od Kina: “Povikani se site ambasadori, 28 od evropskite zemji. Se podgotvuvavme i apsolutno se neto~ni informaciite deka se raboti za improvizacija. Ministerot i ambasadorite } e ja izgotvuvaat agendata i }e se delat nasoki vo koi treba da rabotat na{ite pretstavnici vo stranstvo”, velat vo MNR za “Kapital”. Minatata godina neodrùvaweto na Sovetot predizvika èstoki reakcii na

mnogu ambasadori i diplomati, kako i na ekspertite po me|unarodno pravo, koi komentiraa deka nedozvoleno e da nema razmena na iskustva vo vreme koga Makedonija se soo~uva so seriozni problemi vo nadvore{nata politika. Pribirawe informacii i gradewe seriozna strategija. Oficijalnata pri~ina zo{to ne se svika Sovetot be{e deka toa e poradi zaklu~okot na Milo{oski oti nema potreba od takva sredba, za{to postojano bil vo kontakt so ambasadorite, a so nekoi i nekolkupati se videl. Neoficijalno, se otkri deka se raboti za skapite aviobileti koi MNR trebalo da im gi plati na ambasadorite za da dojdat. Namesto sostanok na koj }e se razgleduva{e agendata, Ministerstvoto se odlu~i za {tedewe, so {to od iskus-

nite diplomati dobi “epitet” - ra{timan orkestar vo uslovi koi insistiraat usoglasenost na diplomatijata. Se komentira{e i deka od MNR ne sakale da svikaat sostanok dodeka s$ u{te ima prili~no mnogu ambasadori od SDSM (koi potoa bea povle~eni), a pred koi bi se zboruvalo za dr`avnata strategija za nadvore{nata politika, pa sleduvaa obvinuvawa deka se raboti za krajno netransparentna diplomatija, koja raboti po principot pu{tawe depe{ea do ambasadite, a deka ambasadorite ne se vklu~eni vo ni{to i deka ne dobivaat nikakvi nasoki za dejstvuvawe. Po sostanokot so ministerot Milo{oski, sleduva sredba na ambasadorite so premierot Nikola Gruevski i so pretsedatelot \or|e Ivanov.

SLU^AJOT "ZLETOVICA" ODI VO OBVINITELSTVO

EKS-MINISTEROT SPASENOVSKI TRI DENA BEGA OD JAVNOSTA! GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

ks-ministerot za zemjodelstvo, Aco Spasenovski, tri dena nema komentar za obvinuvawata deka grantot od 70 milioni evra za izgradba na hidrosistemot Zletovica go dodelil na Sileks nemetali, bliska do negoviot sopartiec Qubomir Ivanov Yingo, i pokraj tvrdewata na japonskiot konzorcium deka se raboti za “~ovek –firma” koja ne gi ispolnuva kriteriumite. I pokraj obidite na “Kapital” da dobie komentar od Spasenovski za vakvite obvinuvawa, nitu od nego, nitu od makedonskata ambasada vo Ukraina s$ u{te nemam odgovor.

Vo me|uvreme, na v~era{nata pres-konferencija, prviot antikorupcioner, Ilmi Selami, gi potvrdi {pekulaciite i ka`a deka slu~ajot "Zletovica" od Antikorupciskata komisija se seli vo Obvinitelstvoto. "Komisijata i ~lenovite ja dobija baranata informacija od Ministerstvoto za zemjodelstvo. Sednavme, go razgledavme predmetot, ja sogledavme fakti~kata sostojba i vrz osnova na toa donesovme zaklu~ok da povedeme inicijativa za krivi~no gonewe na porane{niot minister Aco Spasenovski, koj, i pokraj misleweto na japonskata firma, bez nikakva osnova izdal potvrda deka firmata Sileks nemetali e sposobna da gi izvr{i potrebnite raboti

vo forma na podizveduva~", re~e Selami. Toj veli deka vakviot zaklu~ok se dolì na toa {to od Ministerstvoto za zemjodelstvo ne dostavile sodràen odgovor na pra{aweto zo{to Spasenovski potpi{al takva potvrda, {to sozdava somèn. "Nie pobaravme mislewe od Ministerstvoto za zemjodelstvo vrz osnova na {to e izdadena takvata potvrda. Ne dobivme sodràen odgovor na toa pra{awe. Zaradi toa imame osnovano somnenie deka so potpi{uvawe na takvata potvrda e ovozmoèno Sileks nemetali da se angaìra kako podizveduva~ i vrz osnova na toa da nabavi imotna korist na taa firma", veli Selami. Vo odnos na v~era{niot

demant na Ministerstvoto za zemjodelstvo, toj gleda kako na eden proces koj pove}e li~i na igrawe "tu`ibabi", otkolku {to pridonesuva za slu~ajot. "Soglasno upatstvoto na Vladata, rokot e 15 dena za dostavuvawe na baraniot odgovor, dokument ili informacija, a Ministerstvoto docne{e dva meseci. V~era{niot demant be{e rezultat na vremenski is~ekor od vremeto na davawe na izjavata do nejzinoto objavuvawe. Ako treba da im se izvinam, }e im se izvinam. No, docneweto so dokumentacija, a potoa otkako ja dostavile da ne fa}aat za sekoj zbor, pove}e mi li~i na igrawe tu`ibabi, otkolku ne{to {to }e pridonese za procesot", veli Selami.

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

Politika / Pari / Dr`ava

VLADATA UPORNO JA POLNI ADMINISTRACIJATA

NOVI 223 VRABOTUVAWA VO SLEDNITE TRI DENA!

Vo imeto na pravi~nata zastapenost, do krajot na godinata }e se vrabotat u{te 164 slu`benici vo Sekretarijatot za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor. Nikoj ne ka`uva u{te kolku lu|e se potrebni za da se ispolni ovaa kvota GABRIELA DELOVA delova@kapital.com.mk

o krajot na ovaa godina Vladata planira da vraboti u{te 223 n o v i d rà v n i slu`benici. Najgolemiot del, odnosno 164 slu`benici, }e bidat vraboteni vo Sekretarijatot za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor. U{te 21 slu`benici }e bidat vraboteni vo Ministerstvoto za odbrana, 15 vo Ministerstvoto za finansii, 9 vo gradot Skopje, 5 vo Ministerstvoto za ìvotna sredina, 4 vo op{tina Struga, 3 vo Plasnica i dvajca vo Ministerstvoto za trud i socijalna politika. Od Sekretarijatot za Ramkoven dogovor objasnuvaat deka se raboti za novi 164 slu`benici, koi }e bidat vraboteni zaradi ispolnuvawe na principot na pravi~na zastapenost. "Stanuva zbor za nova programa izgotvena od Sekretarijatot za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor i usvoena od Vladata, koja se odnesuva na ispolnuvawe na principot za pravi~nata zastapenost i mora da se ispolni do krajot na ovaa godina", veli portparolot Muhamed Hoxa. To j d o d a v a d e ka o v i e vrabotuvawa se predvideni so buxetot od 2010 godina, i najavi deka vo 2011 godina, so ogled na dvojno zgolemeniot buxet, }e prodolàt so programata za vrabotuvawe novi slu`benici za ispolnuvawe na kriteriumot za pravi~na zastapenost koj proizleguva od Ohriskiot ramkoven dogovor. Ottamu ne konkretiziraa u{te kolku vrabotuvawa se potrebni za da se ispolni potrebnata kvota koja kone~no }e obezbedi pravi~na zastapenost vo dràvnite institucii. Poznava~ite, pak, vo ova gledaat samo u{te edna mo`nost za vrabotuvawe partiski vojnici. Za ostanatite 59 slu`benici, od instituciite vo koi se predviduva nivno vrabotuvawe velat deka stanuva zbor za transformacija od vremeni vo trajni vrabotuvawa. Nadle`nite velat deka ovaa inici-

PREGLED VESTI SDSM PODNESE KRIVI^NI PRIJAVI PROTIV JANKULOSKA I TRAJKOVSKI ocijaldemokratskiot sojuz do Osnovnoto javno obvinitelstvo v~era gi dostavi najavenite krivi~ni prijavi protiv ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankuloska i protiv direktorot na Upravata za javni prihodi, Goran Trajkovski. SDSM bara krivi~na odgovornost za Jankuloska i Trajkovski poradi zloupotreba na slu`benata polo`ba i ovlastuvawe. â&#x20AC;&#x153;Prvite dve krivi~ni prijavi se odnesuvaat za skandalot so 750 iljadi evra, pronajdeni kaj voza~ot na MPM, dodeka vtorite dve krivi~ni prijavi se odnesuvaat na obvinuvawata deka se pla}ale partiski reklami na VMRO-DPMNE so buxetski sredstvaâ&#x20AC;?, izjavi Boris Kondarko, rakovoditel na pravniot tim na SDSM. Ministerkata Jankuloska vozvrati deka taa vo sekoj moment mu stoi na raspolagawe na javniot obvinitel za celosno i to~no utvrduvawe dali se raboti za osnovani somnenija ili u{te edna manipulacija na pretsedatelot na SDSM, Branko Crvenkovski. Taa potseti na site aferi vo koi u~estvuval pretsedatelot Crvenkovski, inicijatorot za krivi~no gonewe na Jankuloska i Trajkovski.

SELAMI: NIE IMAME GLAVNA ULOGA VO FILMOT ZA BORBA SO KORUPCIJATA! jativa e soglasno zakonskata obvrska, koja predviduva vo site dr`avni institucii do krajot na godinata da se transformiraat vremenite vrabotuvawa vo trajni. Me|utoa, velat tie, bidej} i stanuva zbor za otvoren konkurs, dokolku se utvrdi deka novite kandidati imaat podobri kvaliteti od tie {to treba da se transformiraat, toga{ ne se isklu~uva mo`nosta na toa mesto da dojde novo lice. Vakvata politika opozicijata ja ocenuva kako mo`nost preku koja Vladata se osloboduva od neistomislenicite i si pravi mo`nost za vrabotuvawe svoi sopartijci. MN: Vladata nema nitu da ja namali, nitu da ja profesionalizira administracijata ! Nasproti porakite od Brisel deka na Makedonija & e potrebna zna~itelno pomala i profesionalna javna administracija, vakvata politika na Vladata jasno poka`uva deka Vladata nema namera da prestane so polneweto na administracijata. Deka toa e taka zboruva i poslednata izjava na premierot, Nikola Gruevski, dadena vo poslednoto intervju. "Makedonija ne planira da ja namali javnata administracija. Nikoj dosega oficijalno ne pobaral od nas da ja namalime administracijata. Jas, dodeka bev minister za finansii, poba-

rav od eksperti od Holandija da napravat evaluacija na sostojbata vo administracijata vo Makedonija. Toga{ se utvrdi deka na Makedonija ne & e potrebna pomala administracija, tuku potrebno & e balansirawe na brojot na vrabotenite vo razli~nite institucii. Ima institucii kade {to ima vraboteno pove}e i takvi kade {to ima pomalku vraboteni, pa potrebno e samo da se izbalansira taa brojka", re~e premierot Gruevski. Me|utoa, osven namaluvaweto na administracijata, za ~ija brojka se {pekulira deka iznesuva 150.000 administrativci, a ne postoi oficijalen podatok, ekspertite predupreduvaat deka Vladata nema namera nitu da gi profesionalizira slu`benicite. Donesuvaweto na poslednite izmeni vo Zakonot za dràvna uprava i Zakonot za dràvni slu`benici, koi Vladata gi najavuva{e na golema vrata kako reformi koi su{tinski }e ja promenat i profesionaliziraat administracijata, naide na ostri kritiki vo javnosta. Opozicijata, zaedno so doma{nite eksperti i Evropskata komisija, predupreduvaat deka so ovie izmeni im se ostava pregolemo diskreciono pravo na nositelite na rakovodnite funkcii samostojno da odlu~uvaat koj, koga i na koj na~in moè da bide unapreden ili izbrkan od rabota. Zatoa, tie, edno-

MUHAMED HOXA PORTPAROL NA VLADA "Stanuva zbor za nova programa izgotvena od Sekretarijatot za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor i usvoena od Vladata, koja se odnesuva na ispolnuvawe na principot za pravi~nata zastapenost i mora da se ispolni do krajot na ovaa godina".

glasno baraat da se napravi potransparenten na~inot na koj }e se biraat i unapreduvaat kadrite, s$ so cel da se dojde do edna profesionalna slu`ba bazirana na sistemot po zasluga.

NOVI VRABOTUVAWA I VO ZDRAVSTVOTO! Ministerstvoto za zdravstvo }e bara itno vrabotuvawe na 460 lekari specijalisti vo zdravstvenite ustanovi vo zemjata. Dokolku informacijata pomine na vladina sednica, ovie vrabotuvawe treba da se realiziraat na po~etokot od idnata godina. Vakvoto barawe doa|a po pro{etkata na ministerot za zdravstvo, Bujar Osamni, niz site bolnici i li~no se uveril deka nema dovolno specijalisti~ki kadar. Od Ministerstvoto za zdravstvo za "Kapital" velat deka nema da ja komentiraat informacijata za novite 460 vrabotuvawa s$ dodeka istata ne pomine na Vlada. Nitu potvrduvaat, nitu odrekuvaat deka vo bolnicite masovno }e se vrabotuva nov kadar. Letoto Vladata odobri i 20 vrabotuvawa na ginekolozi po alarmot od rodili{tata deka im nedostigaat specijalisti. Bea odobreni i 10 novi vrabotuvawa vo Zdravstven dom Skopje za popolnuvawe na nedostigot vo Brza pomo{ i preventivnite timovi.

orbata protiv korupcijata ne moè da bide vodena kako individualen heroizam. Nie vlegovme vo filmot na borba protiv korupcijata, vo koj ja imame glavnata ulogata, i ne smeeme da glumime autsajderi, istakna pretsedatelot na Dràvnata komisija za spre~uvawe na korupcijata. Komisijata i nevladinite organizacii koi rabotat na poleto na antikorupciskata borba potpi{aa memorandum za sorabotka. "Nie, sedum lica od Komisijata, ne moème samostojno da uspeeme vo borbata protiv korupcijata. Zatoa, mora da sorabotuvame so site koi ja imaat istata misija", veli Selami. Od nevladiniot sektor se ednoglasni deka ja prifa} aat sorabotkata, no potenciraa deka poddr{kata nema da bide bezuslovna. Komisijata mora da pokaè deka ne e zavisna od politi~kite pritisoci. "Komisijata treba da pokaè deka vodi neselektivna borba protiv korupcijata. Najgolem test za toa }e bide izborot na nov pretsedatel idnata godina", veli Slagana Taseva od Transparentnost-Nulta korupcija. Selami istakna deka edvaj ~eka da pomine edna godina od negoviot mandat poradi golemiot broj odgovornosti, no i poradi praktikata pretsedatelite da se menuvaat.

HUMAR: SE NADEVAM NA NAPREDOK VO PREGOVORITE ZA IMETO! skreno se nadevam deka slednata godina }e donese napredok vo pregovorite za imeto i site }e mo`eme da ve vidime kako zemja-~lenka na NATO. Posakuvam oficijalnite lica vklu~eni vo pregovara~kiot proces da najdat dovolno volja, sila i hrabrost za da najdat kompromisno re{enie i so toa da ja obezbedat ekonomskata perspektiva na lu|eto vo zemjava. Ova go izjavi v~era visokiot pretstavnik na NATO vo Makedonija, David Humar, za vreme na predavaweto na klu~evite od kampot na NATO Ejbl na Armijata na Makedonija. Toj smeta deka Makedonija gi ima ispolneto kriteriumite za vlez vo NATO i deka sega ostanuva u{te re{avawe na sporot za imeto.

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

BO[KOSKI PRODOL@UVA SO VOJNATA PROTIV PRVIOT RAZUZNUVA^

SITE DOKUMENTI PROTIV MIJALKOV DOSTAVENI DO ANTIKORUPCISKA! PRISTIGNA SAMO EDEN UKRAINSKI AVTOBUS VO SKOPJE ristigna samo eden od vetenite 15 avtobusi, koi do Nova godina treba{e da gi ispora~a ukrainskata kompanija Lavovski avtobusni zavodi – LAZ. Drugite 14 }e docnat, iako vo dogovorot me|u LAZ i Ministerstvoto za transport 31 dekemvri e poso~en kako kraen datum za isporaka na prvata pratka vozila. So dogovorot e predvideno ukrainskiot proizvoditel za sekoj den zadocnuvawe od predvidenata dinamika na isporaka da plati penali vo visina od 0,1% od vrednosta na avtobusite. No, od Ministerstvoto za transport nema najavi dali }e ja aktiviraat ovaa merka. Od JSP Skopje informiraat deka pristignatiot avtobus e na homologacija na Ma{inskiot fakultet, a e namenet za potrebite na javniot prevoz vo Skopje. Ukraincite dopolnitelno }e treba da prilo`at i dokumenti za izvr{na homologacija na avtobusite vo Germanija. Spored dogovorot, vreden 11 milioni evra, LAZ ima{e obvrska do Nova godina da ispora~a 15 avtobusi, a do krajot na 2011 u{te 69. ^etiri od avtobusite }e bidat dupli, a drugite edine~ni.

UJP APELIRA GRA\ANITE DA GI PLATAT DANO^NITE OBVRSKI ZA PERSONALEN DANOK pravata za javni prihodi apelira gra|anite koi ne gi platile dano~nite obvrski za personalen danok na dohod po osnova na godi{na dano~na prijava za 2009 godina i za 2010 po osnova na akontativna dano~na prijava toa da go storat vo najkratok mo`en rok. Ova se odnesuva i na samostojnite vr{iteli na dejnost, kako {to se zanaet~iite, zemjodelcite, trgovcite poedinci, advokatite, notarite i drugi koi ne izvr{ile pla}awe na personalniot danok na dohod po osnova na dano~nite re{enija, bez razlika dali stanuva zbor za obvrznik koj go pla}a danokot spored realen ili pau{alno utvrden prihod. Za site dano~ni obvrznici koi ne gi ispolnite dano~nite obvrski vo zakonski predvideniot rok, naveden vo dano~noto re{enie, Upravata za javni prihodi }e po~ne so dostavuvawe na opomeni za neplaten dano~en dolg, odnosno }e bidat po~nati postapki za prisilna naplata na danokot. Informacii vo vrska so prijavuvaweto i odano~uvaweto na oddelnite vidovi prihodi, gra|anite mo`e da dobijat vo Info-centarot na UJP na 0800 33 000 ili na vebstranicata na UJP.

Partijata na Bo{koski bara Komisijata da ne ja pravda nea`urnosta so nemaweto na prevod od ~e{ki na dokumentite protiv Mijalkov. Pretsedatelot na Antikorupciska Ilmi Selami tvrdi deka se raboti na predmetot, a Mijalkov zasega mol~i za novite obvinuvawa MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

bedineti za Makedonija do Antikorupciskata komisija ja dostavija celata dokumentacija za aktivnite firmi vo ^e{ka na direktorot na Upravata za bezbednost i kontrarazuznavawe, Sa{o Mijalkov. Stanuva zbor za dokumenti na koi se povika liderot na OM , Qube Bo{koski, na preskonferencijata odr`ana vo petokot, koga objavi deka ogromni sumi pari so avioni na ×eh erlajns se iznesuvaat od Makedonija i zavr{uvaat vo edna ~e{ka banka. Bo{koski tvrdi deka vo organizacija na bra}ata Sa{o i Vlatko Mijalkovi, premierot Nikola Gruevski, Upravata za spre~uvawe na perewe pari i Upravata za javni prihodi, na ~elo so Goran Trajkovski, nelegalno se prefrlaat pari vo Praga. Do antikorupcionerite

VN Makedonija v~era im dodeli novogodi{ni podaroci na decata od u~ili{teto za deca so specijalni potrebi Zlatan Sremec, na decata od domot 11 Oktomvri i na decata od romskiot edukativen centar Sumnal. "Decata na Makedonija se na{a zaedni~ka odgovornost. Zatoa, ovie podaroci i ovaa poseta se so cel da poka`eme deka site sme ednakvi i site imame pravo na nasmevki i sni{ta. Bi sakal na ovie de~iwa soni{tata {to pobrzo da im se ispolnat”, istakna pretsedatelot na UO na EVN-Makedonija, Verner Hengst. EVN v~era donira{e i paketi so produkti za narodnite kujni na MPC i Muslimanskoto versko u~ili{te vo Kondovo, od kade {to dobija blagodarnost i blagoslov za uspe{na godina. EVN najavuva u{te mnogu vakvi humani akcii {irum gradovite vo zemjava.

izgovor deka dokumentite ne se prevedeni, za{to vo niv se jasno vidlivi transakciite povrzani so firmite na prviot ~ovek na UBK vo ^e{ka. & pora~uvame na Antikorupciskata komisija da vraboti preveduva~i od ~e{ki jazik, za{to }e sleduvaat u{te mnogu dok umenti povrzani so ovoj slu~aj", izjavi portparolot ot na OM, Biljana Jovanovska. ovska. ata protiv Sa{o MiVojnata ov, Qube Bo{koski ja jalkov, avi u{te od noemvri najavi ovaaa godina, koga izleze so dewe deka Mijalkov vo tvrdewe tniot list dostaven do imotniot

Antikorupciskata komisija ne prijavil imot vreden celi 500.000 evra. Mijalkov toga{ izjavi deka se raboti za obvinuvawa od eden istro{en politi~ar, a imotot ne bil prijaven zatoa {to se rabotelo za nerealizirani transakcii.

Vojnata protiv Sa{oo Mijalkov, j , Qube u Bo{koski ja najavi u{te {te odd noemvri r ovaa godina, koga izleze so tvrdewe rd deka Mijalkov vo imotniott list dostaven do Antikorururu pciskata komisija nee prijavil imot vredenn celi 500.000 evra.

SMETKITE NA FIRMITE NA RAMKOVSKI OSTANUVAAT NEBLOKIRANI

SE BARAAT I DRUGI IGRA^I VO PAJAKOVATA MRE@A!

UJP i MVR tvrdat deka prona{le dokazi deka imperijata na Velija Ramkovski, vo koja se vklu~eni pove}e od deset kompanii, funkcionirala na toj na~in {to me|usebno si fakturirale promet na stoki I na uslugi po ceni poniski od nabavnite, kako tipi~en na~in za izbegnuvawe danok KATERINA SINADINOVSKA

EVN VO HUMANA AKCIJA SO NOVOGODI[NI PODAROCI

dostaveni se i podatoci koi se odnesuvaat na toa dali majkata na Gruevski e sopstvenik na stan vo eliten kvart na Praga. "Antikorupciskata komisija od nas gi pobara dokumentite za da go proveri iznesenoto na pres-konferencijata, odnosno, na{ite somnevawa za odredeni postoe~ki firmi na gospodata Sa{o i Vlatko Mijalkov i za mo`nosta gospo|ata Nade`da Grueva da e sopstvenik na stan vo eliten kvart vo stranstvo. Se nadevame deka Komisijata nema da ja otka`e rabotata na slu~ajot, pod

sinadinovska@kapital.com.mk

1 televizija nema da se raspadne, nitu da se prodade. A1 ne e cigla, ne e yid, ne e zgrada. A1 ima du{a, A1 e vo glavata na Velija, Velija e A1 so negovite sorabotnici. Tie mislat deka }e ja zemat A1. Mo`at da ja zemat samo zgradata, no televizijata }e postoi na drugo mesto, - izjavi soprugata na Velija Ramkovski, Mezes Ramkovska. Taa tvrdi deka nejziniot soprug e nevin i deka ne mo`e da se pomiri so toa deka ~ovek kako Ramkovski, koj sekoga{ im pomagal na drugite preku razni fondacii, se proglasuva za kriminalec zaedno so negovite deca. Ramkovski, zaedno so upraviteli na 26 negovi

firmi, e vo 30-dneven pritvor poradi osnovano somnenie deka storil kriminal vo vrednost od 4,1 milioni evra kako zatajuvawe danok, a 17,5 milioni evra nelegalno ostvaren prihod. Maksimalnata kazna koja Ramkovski moè da ja dobie za storenite dela e 15 godini zatvor. Negoviot sin, Hedi Ramkovski, koj e isto taka osomni~en za zlostorni~ko zdruùvawe, e s$ u{te vo begstvo, a MVR ima raspi{ano vnatre{na potera. Vo begstvo se i trojca upraviteli koi ne se makedonski dràvjani i koi se smeta deka ve} e ja imaat napu{teno Makedonija. UJP i MVR tvrdat deka prona{le dokazi deka imperijata na Velija Ramkovski, vo koja se vklu~eni pove}e od deset kompanii, funkcionirala na toj na~in {to me|usebno si fakturirale promet na stoki I na uslugi po ceni poniski od nabavnite, kako tipi~en na~in za izbegnuvawe danok.

“Smetkite na firmite s$ u{te se aktivni, za{to preku nivnoto rabotewe s$ gleda koi se drugi delovni subjekti se vklu~eni vo “pajakovata mreà”, pa mo`no e da se pro{iri istragata”, velat izvori od obvinitelstvoto za “Kapital”. Okolu na~inott na koj sega }e funkcioniraat raat firmite so pritvorenii upraviteli, poznava~ite velat deka Ramkovski }e mora da nazna~i novi direktori ili, pak, oviee od pritvor da potpi{uvaat at dokumenti potrebni za edna firma da moè nepre~eno eno da raboti. A1 televizija, kako najgolema od firmite, rmite, zasega s$ u{tee e bez upravitel. Naa sostanok so vrabotenite, tenite, navodno, svatot ot na Ramkovski,, Fijat Canovski ki i negoviot sin, n, Sefer, im vetile deka tie }e se griàt za s$ da bide

pod kontrola, no i dvajcata oficijalno negiraat deka }e ja prezemat funkcijata upravitel. Sudski izvori brifiraat deka so soslu{uvawata vo istragata se o~ekuva da se po~ne po novogodi{nite i bo`i}nite praznici.

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

Kompanii / Pazari / Finansii

PREGLED VESTI

PRATENICITE SO SPROTIVSTAVENI STAVOVI I ZA NOVIOT PREDLOG-ZAKON

PE[EVSKI VETI OTVORAWE NA SITE OTKUPNI MESTA ZA TUTUN

VO ZAKONOT ZA O ENERGETIKA SÉ U[TE IMA PROBLEMATI^NI DELOVI?! Predlog-zakonot za energetika ja otvori pandorinata kutija za realniot kapacitet na Regulatornata komisija za energetika, za mo`nite privilegii koi }e gi dobijat energetskite kompanii, kako i za izvesnoto poskapuvawe na strujata KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

tkako zakonot za energetika povtorno, vo “d o te r a n a ” v erz ija, se pojavi na usvojuvawe pred pratenicite, naide na silni kritiki i sprotivstaveni argumenti, koi gi otkrivaat mo`nite “dupki” vo zakonskiot tekst. Zakonot najdocna do krajot na godinata treba da bide usvoen vo Sobranieto. Od S DSM alarmiraat deka zakonot dozvoluva strujata drasti~no da poskapuva. Radmila [e}erinska od SDSM potencira deka iako ministerot za ekonomija, Besimi, uvidel deka ~lenovi od zakonot ostavale sivi zoni, novata verzija ostavila nekolku “problemati~ni pra{awa”. “Vo izminatite ~etiri godini cenata na strujata

FATMIR BESIMI

porasna za 36%. I vo idnina cenata }e prodol`i da raste i toa nema da ostane samo na 40%. Na sloboden pazar dosega se kupuva{e nedostigot od struja, sega }e se kupuvaat i zagubite i rezervite. Koja e taa dr`ava koja na slobodniot pazar ja kupuva primarnata rezerva i kolku }e n$ ~ini toa? Vo zakonot ne e jasno koj procent dozvoleni zagubi }e go kalkulira Regulatornata komisija vo cenata. Dali pragot }e bide 11% ili, pak, 16%, kolku {to iznesuvaat sega zagubite. Matemati~ki e izvesno deka strujata }e poskapi”, ocenuva [e}erinska. Od VMRO-DPMNE, pak, poskapuvaweto na strujata go pravdaat so preporakite od EU. “Makedonija s$ u{te ima najniska cena na Balkanot i po{iroko. Direktivite na EU se vo nasoka na celosno liberalizirawe na pazarot. Spored posledniot izve{taj na Evropskata komisija,

MINISTER ZA EKONOMIJA 1. "Zakonot ne se pravi za edna ili druga kompanija. Snabduva~ vo kraen slu~aj e obvrska koja treba da ja ima edna kompanija. Evropskite direktivi velat deka Vladata nazna~uva kompanija koja mo`e stabilno da snabduva" 2. "Procentot na zagubite ne mo`e da bide zapi{an vo zakonot. Toa ne e rabota na Vladata, nitu na Sobranieto. Smetam deka e najdobro vakvite stru~ni raboti, koi se dinami~na kategorija, da gi regulira Regulatornata komisija."

cenata ne gi odrazuva realnite tro{oci za nejzino proizvodstvo. Zna~i, od nekolku institucii imame ukaùvawa deka cenata e niska. Se soglasuvame deka sekoe zgolemuvawe na cenata nosi problemi od socijalen aspekt, no Vladata prezema merki. Prose~nata plata porasna vo izminatiot period, za razlika od vremeto koga vie bevte na vlast”, istakna Cvetko Grozdanov od VMRO-DPMNE. Opoziciskite kriti~ari na zakonot alarmiraat deka vo zakonot treb da se definira kvalitetot na isporaka na strujata. “Kaùvate deka ni e va`na kvalitetnata isporaka, ama ne gi kaùvame kriteriumite koi }e mora da gi po~ituva proizvoditelot. Utre, ako se rasipe oprema, nekoi aparati, nikoj nema da snosi odgovornost. Preciznite standardi ne treba da bidat vo pravilnici i da zavisat od dobrata volja na Regulatornata komisija,

VESNA BENDEVSKA

tuku da stojat vo zakonot i da gi {titat gra|anite”, pobara [e}erinska od ministerot Besimi. Ministerot Besimi, pak, e deciden deka kvalitetot na isporakata na energija }e se propi{uva vo pravilnik. “Spored predlog-zakonot za energetika, kvalitetot na elektri~nata energija }e bide propi{an vo soodvetni mre`ni pravila za prenos i distribucija. ]e se utvrdat i me|usebnite prava i obvrski za kvalitetot i stabilnosta na sistemot, kako i za na~inot na obes{tetuvawe na potro{uva~ite. Tehni~ka inspekcija ima nabaveno aparati za merewe na kvalitetot na strujata”, objasnuva Besimi. Od SDSM kritikuvaa deka “poradi ~etirigodi{noto politi~ko ednoumie vo energetikata, ne se ostvarile vetuvawata na ministerot Stavreski, deka Vladata }e za{tedi 105 milioni evra vo energetikata”.

PRATENIK NA SDSM 1. "Dali so ovoj zakon mu ovozmo`uvate na EVN najpovolna pozicija na doma{niot pazar. Sega EVN }e dobie regulirana cena i profit, }e mu dadete licenca i za snabduva~ i za snabduva~ vo kraen slu~aj. Najsporno e {to vo zakonot nikade ne prifativte priznaeni zagubi od 11%, a ne 16%, koi EVN gi prijavi vo 2009 godina. Dali so zakonot se kompenzira {tetata na EVN {to proizleze od zakonot na VMRO od 2008 godina?" 2. "Zagubite na MEPSO i na EVN, spored zakonot, }e se kupuvaat na sloboden pazar po okolu 70 evra, nameto da se kupuvat od ELEM po cena od 35 evra vo prosek. Toa direktno }e vlijae na zgolemuvawe na cenata za gra|anite i firmite."

tvorawe na site otkupni punktovi za tutun i procenka na klasite vo soglasnost so pravilnikot i definiranite ceni, veti vicepremierot Vladimir Pe{evski po nekolku~asovnata sredba vo Vladata so ministerot za zemjodelstvo Qup~o Dimovski i pretstavnici na tutunarite i otkupuva~ite. “Sega okolu 50% od otkupnite mesta funkcioniraat, a od deneska o~ekuvame da bidat 100%”, izjavi toj. Dogovoreno e otkupuva~ite da gi soberat site ponudeni koli~ini. Pe{evski najavi kontrola od Zemjodelskiot inspektorat i sankcii. “O~ekuvame prose~nata otkupna cena da bide najmalku 170 denari, a vo odredeni slu~ai i povisoka bidej}i kvalitetot na tutunot e podobar”, potencira Pe{evski. Parite za predadeniot tutun }e im bidat ispla}ani na tutunarite vo rok od 20 dena. Godine{noto proizvodstvo na tutun se procenuva na okolu 25 iljadi toni. Lani prose~nata cena be{e 190 denari.

SDSM: OP[TINITE NEMAAT PARI ZA DA PRODAVAAT ZEMJA uri 90% od op{tinite nemaat kapacitet da go sprovedat zakonot za grade`no zemji{te, so koj dràvnoto neizgradeno zemji{te preminuva vo nivna nadle`nost, obvini pratenikot od opoziciskata SDSM, Jani Makraduli, na prvoto ~itawe na zakonot. Makraduli tvrdi deka vaka skroeniot zakon voop{to nema za cel da go prodolì procesot na decentralizacija, tuku da go zapre. “Ministerot Janakieski }e odlu~uva kakov hardver i softver da se kupi. Znaeme deka toj }e se dogovori so negovite firmi i ako se zeme predvid deka eden softver e 50.000 evra, a 30.000 hardver, pomnoèno so brojot na op{tinite, imame ogromna suma pari”, veli Makraduli. Toj obvini i deka vo zakonot se vmetnati 12 ~lenovi so koi se dozvoluva nesporedna spogodba, {to zna~elo deka celoto zemji{te }e se dade vo racete na bliskite lu|e na ministerot. Zakonot go brane{e pratenikot od vladeja~kata partija VMRO-DPMNE, Cvetko Grozdanov, koj istakna deka obvinuvawata na SDSM se so cel osporuvawe na site dobri zakoni na Vladata. Toj tvrdi deka zakonot e skroen za da go napolni buxetot na op{tinite, a proda`bata na dràvnoto zemji{te dosega nikoga{ ne bila potransparentna.

IMA INOVACII, NO TREBA DA SE [TITAT I PRIMENUVAAT dninata na makedonskata ekonomija treba da po~iva vrz inovaciite i nivnata primenlivost, smetaat ~lenovite na Koordinativnoto telo za vrednuvawe na inovacii i avtorski dela. “Inovacijata ne zna~i ni{to ako ne se primenuva. Tokmu biznis-zaednicata }e ja valorizira. Dosega taa ne be{e zainteresirana bidej}i inovaciite ne se dovolno afirmirani, prepoznatlivi i javni”, veli Lazo Angelevski od Stopanskata komora na Makedonija na v~era{niot deloven forum za vrednuvawe na inovaciite. Qubomir Rakixiev, koordinator na inicijativata za vrednuvawe na inovacii i avtorski dela, informira deka vo Makedonija ima okolu 10.000 inovacii i okolu 12.000 inovatori. “Toa e soliden potencijal za ekonomskiot razvoj da po~iva na inovaciite. Za àl, dosega, osven Dràvniot zavod za za{tita na industriska sopstvenost, Stopanskata komora i Zdruènieto na pronao|a~i, drugite institucii ne se dovolno vklu~eni, iako se informirani za inicijativata”, veli Rakaxiev. Toj se poàli deka i bankite nemaat dovolno sluh za vrednuvawe na inovaciite kako zalog za krediti.

Kompanii / Pazari / Finansii

10 2.300

MBI 10

MBID

OMB

2.498

2.295 2.290

116,45

2.493

116,35

2.488

116,25

2.285

2.483

116,15

2.280

2.478

116,05

2.275

2.473

115,95

2.270

2.468

22/12/10

23/12/10

24/12/10

25/12/10

26/12/10

27/12/10

28/12/10

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

22/12/10

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

115,85 23/12/10

24/12/10

25/12/10

26/12/10

27/12/10

28/12/10

22/12/10

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

23/12/10

24/12/10

25/12/10

26/12/10

27/12/10

28/12/10

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

MAKEDONSKA BERZA

MAKEDONSKITE BERZANSKI IGRA^I GI ^EKAAT STRANSKITE

INDUSTRISKOTO PROIZVODSTVO PA\A ^ETVRTI MESEC PO RED Najgolemite metalur{ki kompanii vo zemjava, dvigatelite na makedonskata ekonomija, za 2011 godina predviduvaat izlez od krizata SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

OBVRZNICITE NAJATRAKTIVNI NA V^ERA[NOTO TRGUVAWE

etvrti mesec po red pa|a industriskoto proizvodstvo vo zemjava. Dràvniot zavod za statistika izmeri pad od 1,5% vo noemvri vo sporedba so istiot mesec lani. No, pozagriùva~ki se podatocite deka vo prvite 11 meseci od godinava industriskoto proizvodstvo se namalilo za 4%, sporedeno so istiot period lani. Najgolemiot pad za ovoj period go pravat proizvodstvoto na metalni proizvodi od 52,1%, proizvodstvoto na elektri~ni ma{ini za 28,6%, proizvodstvoto na mebel, kako i proizvodstvoto na proizvodi vo grade`ni{tvoto za 15,7%. Pad vo proizvodstvoto od 12,3% ima kaj naftenite derivati, no i kaj proizvodstvoto na hemiski proizvodi od 6,6%. Vo prvite 11 meseci od godinava proizvodstvoto kaj metalnata industrija porasnalo za 23,7%, kaj rudarstvoto za 15,2%, kaj snabduvaweto so energija za 14,8%, kako i kaj proizvodstvoto na tutunski proizvodi za 13,8%. Vo ovoj period od godinata rast na proizvodstvoto beleì i prehranbenata industrija za 2,6%, sporedeno

padnalo industriskoto proizvodstvo za prvite 11 meseci od godinava, sporedeno so lani

so istiot period lani. Tekstilnata industrija, pak, porasnala za 8,3%. Najgolemite metalur{ki kompanii vo zemjava, dvigatelite na makedonskata ekonomija, za 2011 godina predviduvaat izlez od krizata, kako i realizacija na planiranite investicii, no i pro{iruvawe na proda`bata na novi pazari. Menaxerite na najgolemite izvoznici, sepak, objasnuvaat deka iako ima prostor dogodina da go zgolemat proizvodstvoto, ostanuvaat vnimatelni vo proekciite za 2011 godina. ^eli~niot gigant Makstil, koj godinava ja zavr{uva bez zaguba, e optimist za periodot {to sleduva. Rakovodstvoto na kompanijata izjavi deka godinava ja zavr{ile so podobri rezultati, odnosno so zgolemeno proizvodstvo za 20% vo sporedba so lani. “Sostojbata vo finansiskiot sektor na Evropa direktno se odrazuva na stopanstvoto vo zemjava, a toa, pak, ja namaluva sigurnosta na planiraweto na investiciite. Investitorite

d vkupniot promet od 1,4 milioni evra na v~era{noto trguvawe, 1,3 milioni evra bea realizirani od trguvaweto so obvrznici, {to e vkupno 93% od vkupniot realiziran berzanski promet. Najtrguvana obvrznica me|u niv, so vkupen promet od 1,2 milioni evra, be{e obvrznicata od ~etvrtata emisija na obvrznici za denacionalizacija. Kaj akciite, povtorno kako i prethodniot den, samo akcijata na Komercijalna banka ostvari promet pogolem od milion denari. Na berzata bea istrguvani 568 akcii so vkupen promet od 1,8 milioni denari. Akcijata na Granit, od koja bea istrguvani 1.528 akcii i be{e ostvaren promet od 813.000 denari, be{e edinstvenata akcija koja be{e najblisku do promet od milion denari. Akcijata na Alkaloid, pak, trguvaweto go zavr{i so promet od 386.000 denari i istrguvani 98 akcii. Na redovniot pazar na hartii od vrednost najgolem promet od 648.000 denari be{e ostvaren so akcijata na Tutunska banka, od koja bea istrguvani

i ponatamu }e bidat mnogu rezervirani, a toa samo naveduva na zaklu~okot deka zazdravuvaweto od krizata nema da odi tolku brzo”, ocenuva Min~o Jordanov, pretsedatel na UO na Makstil. Od kavadare~ki IGM, izvozno orientirana kompanija, velat deka poleka izleguvaat od krizata, {to mo`elo da se zabele`i i od podobrenite finansiski i ekonomski uslovi vo Evropa. Za slednata godina planiraat pogolemo proizvodstvo za 50%. “Smetam deka ekonomskata

kriza ve}e e nadminata i deka ekonomiite poleka po~nuvaat da se vra}aat vo eden normalen tek. Kako {to znaeme, po padot vo ekonomskiot ciklus sleduva progres. Ako ovaa godina be{e godina na zakrepnuvawe po ekonomskata kriza, smetam deka narednata godina rastot na ekonomiite }e bide pozna~aen. Vo edni takvi uslovi, smetam deka metalurgijata isto taka bele`i porast i poleka }e se vrati onoj normalen tek na ponuda i pobaruva~ka”, veli Ilija Ge~ev, od IGM.

180 akcii. Berzanskite indeksi so promena vo dvièweto vo odnos na ponedelnikot. Osnovniot berzanski indeks MBI-10 i indeksot na obvrznici OMB trguvaweto go zavr{ija so rast na svojata vrednost. Indeksot MBI-10 zabeleà rast od 0,78%, dostignuvaj}i vrednost od 2.294,30 indeksni poeni, dodeka, pak, OMB indeksot ima{e rast od 0,02%, zavr{uvaj}i na vrednost od 116,42 indeksni poeni. Indeksot na javnoposeduvanite dru{tva MBID povtorno zabeleà pad na vrednosta, ovojpat od 0,62%. Dene{noto trguvawe MBID indeksot } e go po~ne so vrednost od 2.470,26 indeksni poeni. Blagodarenie na vakvoto dvièwe kaj indeksite, v~era duri 13 hartii od vrednost beleàt rast na nivnata cena. Najgolem rast ima{e kaj akcijata na Tikve{ i toa od 10%. Pad na cenata zabeleàa {est hartii od vrednost, predvodeni od akcijata na Fabrikata za kabli od Negotino, koja zabeleà pad od duri 73,85%. Nepromeneti ostanaa cenite kaj osum hartii od vrednost.

BERZANSKI INFORMACII АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

28.12.2010

Отворен инвестициски фонд

1М

3М

6М

YTD

ILIRIKA JIE

28.774.937,27

6,81%

9,79%

4,51%

3,06%

2,97%

26.12.2010

ILIRIKA GRP

36.050.234,06

2,56%

6,80%

8,68%

13,14%

13,51%

26.12.2010

Иново Статус Акции

18.500.638,69

-0,05%

0,51%

-7,63%

-16,15%

-15,45%

27.12.2010

171.000

KD Brik

29.016.326,16

3,50%

5,60%

5,20%

13,27%

14,24%

27.12.2010

139.750

KD Nova EU

26.414.491,99

1,90%

3,01%

1,01%

-1,93%

0,14%

27.12.2010

КБ Публикум балансиран

22.363.166,72

0,61%

2,22%

1,16%

-0,32%

-0,43%

27.12.2010

Винарска визба Тиквеш Скопје

1.650,00

1.650

Стопанска банка Битола

2.890,00

2,85

343.910

169,00

2,42

5.070

Охридска банка Охрид

1.800,00

2,27

Топлификација Скопје

3.250,00

2,17

Макстил Скопје

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД Име на компанијата Ф-ка за кабли Неготино

28.12.2010 Просечна цена (МКД)

Износ (МКД)

380

-73,85

380

Фруктал МАК Скопје Арцелормиттал Скопје (ХРМ)

769

-23,10

769

111,00

-5,93

11.100

Стопанска банка Скопје

351,00

-2,77

4.212

6.517,08

-2,66

156.410

Бетон Скопје

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ Име на компанијата Комерцијална банка Скопје Гранит Скопје Тутунска банка Скопје Македонски Телеком Скопје Алкалоид Скопје

28.12.2010 Податоците се однесуваат за

Износ (МКД)

Име на компанијата

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Нето-имот на фонд (ден.)

Просечна цена (МКД)

28.12.2010 Просечна цена (МКД)

Износ (МКД)

3250,03

0,45

1.846.015

532,56

1,33

813.745

3.600,00

0,45

499,47

-0,08

3944,06

0,34

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10

ХВ ALK (2009) BESK (2009)

Вкупно издадени акции 1.431.353 54.562

28.12.2010

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ

28.12.2010 Промет Број на во ЕВРА трансакции

Просечна цена

Нето добивка по акција

P/E

P/B

3.944,06

390,18

10,11

0,90

обични акции

6.517,08

341,43

19,09

0,19

Вкупно Официјален пазар

обврзници

% на промена

1.345.740

71.783

2.606,04 52,25

1.417.524

1.363,17

GRNT (2009)

3.071.377

532,56

105,83

5,03

0,53

обични акции

22.294

-17,66

KMB (2009)

2.014.067

3.250,03

533,81

6,09

0,94

Вкупно Редовен пазар

22.362

-17,41

0,67

MPT (2009)

112.382

23.999,75

REPL (2009)

25.920

37.500,00

5.625,12

6,67

0,75

SBT (2009)

389.779

2.890,00

211,39

13,67

0,66

648.000

STIL (2009)

14.622.943

169,00

0,11

1.528,31

2,36

545.426

TPLF (2009)

450.000

3.250,00

61,42

52,92

0,95

386.518

ZPKO (2009)

271.602

2.110,00

0,28

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik - 28.12.2010)

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

Kompanii / Pazari / Finansii

UNI BANKA DOBI NOVA LICENCA ZA RABOTA SO KARTI^KI NI banka dobi nova licenca od Visa International Electronic commerce, so koja na trgovcite koi se registrirani za internet-trgovija }e im ovozmo`i prifa}awe i na Visa brendiranite karti~ki, soglasno bezbednosnata programa. Stanuva zbor za sofisticirana programa dizajnirana da gi procesira internet-pla}awata so karti~ki na maksimalno bezbedno nivo. Od bankata velat deka so dobivawe i

na ovaa licenca, UNI banka }e im ovozmo`i na internet-trgovcite bezbedno pla}awe so bankarski plate`ni karti~ki i toa od dvata svetski brendovi Master i Visa, izdadeni od koja bilo banka. “Celta na ovaa programa e da se kreira povisoko nivo na doverba kaj korisnicite na karti~ki i da go napravi onlajn-kupuvaweto identi~no na realnoto kupuvawe. Koga e vo poln ek{oping-

VINER VLEZE NA PAZAROT ZA @IVOTNO OSIGURUVAWE sezonata, zadovolni sme {to so bezbednosnata programa Verified by Visa im davame mo`nost na trgovcite, mobilnite operatori, dr`avnite institucii i site drugi izdava~i na re`iski smetki i uslugi da gi otvorat svoite virtuelni prodavnici i na ednostaven i lesen na~in da si obezbedat posiguren i bezbeden pat na pla} awe so karti~ki od dvata svetski brenda”, velat od UNI Banka.

iena osiguritelnata grupacija dobi licenca za `ivotno osiguruvawe vo Makedonija. Oficijalno, od slednata 2011 godina po~nuva so ponuda na uslugi vo oblasta na osiguruvawe na `ivot. @ivotnoto osiguruvawe e ve}e 180 godini osnovna dejnost na Viena osiguritelnata grupacija. Odobruvaweto i dobivaweto licenca od strana na makedonskata Agencija za supervizija

na osiguruvaweto Viner ìvotno - Viena osiguritelnata grupacija-Skopje na celata grupacija & ovozmoùva da prodolì so pro{iruvaweto na nejzinata aktivnost i prisustvo vo Centralna i Isto~na Evropa. Se planira proda`nite aktivnosti da se sproveduvaat i preku [parkase banka, a dogovorot so Erste grupacijata }e se pro{iri so deset zemji. Viena osiguritelnata

grupacija e aktivna vo ne`ivotno osiguruvawe vo Makedonija od 2007 godina i e eden od top 10 biznisi na lokalniot pazar za osiguruvawe.

NOVOGODI[NITE POPUSTI DVOJNO GO ZGOLEMIJA PROMETOT VO BUTICITE

CENITE PA\AAT, PROFITOT RASTE17.03.2010

Trgovskite centri vo Skopje se prepolni pred Nova godina, koga po~naa i prvite popusti. Trgovcite trijat race i velat deka gra|anite vo ovoj period pomalku {tedat na obleka i obuvki. Ova }e im pomogne na trgovskite subjekti da nadomestat del od {tetite od ekonomskata kriza godinava VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

ovogodi{nite popusti vo prosek dvojno go zgolemija prometot vo buticite niz zemjava. Trgovskite centri se prepolni, a trgovcite trijat race, bidej}i gra|anite vo ovoj period pomalku {tedele na obleka i obuvki, iako ne im e zgolemena kupovnata mo}. Za razlika od prednovogodi{niot period lani, zabeleàno e drasti~no zgolemuvawe na profitot. Kaj poniskobuxetnite brendovi ovoj rast dostignuva i pove}e od 50%. Vakviot trend gi podgreva optimisti~kite proekcii na trgovcite, koi o~ekuvaat za vreme na popustite vo postprazni~niot period da rabotat turbo. #Vo buticite na Teranova i Kaliope prometot e dvojno zgolemen vo sporedba so istiot period lani. A ako go sporeduvame prometot sega so toj od pred nekolku meseci, koga nema{e popusti, moàm da kaàm deka imame zgolemuvawe od 70%. Po novogodi{nite praznici o~ekuvame u{te pogolem bum#, veli sopstvenikot, Aleksandar Ivanovski. ZASEGA NE SE ÛVSTVUVAAT POPUSTITE VO SOLUN Toj potencira deka periodov ne po~uvstvuvale efekti nitu od popustite vo Solun, koi gi mamat makedonskite gra|ani vo ovoj period od godinata da skoknat do Grcija. Raste i proda`bata vo prodavnicite koi rabotat vo grupacijata Fe{n grup. "Imame zgolemen promet

50% 15%

vo prosek e zgolemen prometot vo buticite vo Makedonija

e zgolemena proda`bata na visokobuxetnite brendovi vo zemjava

od 15% kaj proizvodite na Bata, Timberlend i Springfild. Ova za nas se pozitivni signali vo odnos na nabavkite, kon koi pristapuvavme so rezerva poradi ekonomskata kriza. Ima odliv na potro{uva~ite poradi popustite vo Solun, no ima i priliv na klienti od Kosovo i od Albanija, so {to imame edna balansirana situacija”, veli Qup~o Dimovski, direktor na maloproda`ba na Fe{n grup, koja e zastapnik i na brendovite Bici-

jani, Mango, Golden point, Okaidi i drugi. Manevski e optimist deka rabotite }e prodolàt da se dviàt vo pozitivna nasoka. Od Skopski pazar velat deka i kaj niv se zabeleùva prednovogodi{na potro{uva~ka treska. Za razlika od lani, zabeleàle zna~itelen rast na prometot. IST LI E POPUSTOT NA IZLOGOT I VO PRODAVNICATA?! Popustot zalepen na

milioni evra iznesuva{e vkupnata vrednost na trgovijata na malo so obleka minatata godina

stakloto i cenite vo prodavnicite ne sekoga{ se sovpa|aat. Pazarnite inspektori velat deka postojat zakonski nedore~enosti koi ovozmo`uvaat izvesna zloupotreba na potro{uva~ite. "Trgovcite dobro se sna{le so zakonskite odredbi i preku sitni finti gi zloupotrebuvaat potro{uva~ite. A na{iot mentalitet e takov {to nie kako potro{uva~i se fokusir-

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ преку ноќ

1 нед.

1 мес.

3 мес.

Благајнички записи

4,50%

СКИБОР

2,83%

3,61%

4,31%

5,25%

Ломбарден кредит

6,00%

МКДОНИА

2,00%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Рочности

Извор: НБРМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ Рочност

КУРСНА ЛИСТА

Банка

3м

6м

12м

24м

Стопанска

5,70%

6,50%

6,70%

9,40%

9,90%

61,5063

Комерцијална

6,00%

6,90%

7,30%

10,10%

10,50%

46,8227

НЛБ Тутунска

6,00%

6,80%

7,20%

10,00%

10,20%

Среден курс Држава

Валута

ЕМУ

евро

САД

долар

В.Британија

фунта

72,1651

во денари

36м

Швајцарија

франк

48,7140

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

Канада

долар

46,4549

EUR

USD

GBP

CHF

Австралија

долар

46,9048

61,65

47,5

72,5

Извор: НБРМ

ALEKSANDAR IVANOVSKI

ELIZABETA ^INGAROVSKA

SOPSTVENIK NA TERANOVA I KALIOPE Vo na{ite butici prometot e dvojno zgolemen vo sporedba so istiot period lani. A ako go sporeduvame prometot sega so toj od pred nekolku meseci, koga nema{e popusti, mo`am da ka`am deka ima rast od 70%. Po novogodi{nite praznici o~ekuvame u{te pogolem bum. Ovoj period ne po~uvstvuvavme negativni efekti nitu od popustite vo Solun, koi gi mamat makedonskite gra|ani vo ovoj period od godinata da skoknat do Grcija.

DIREKTOR NA PAZARNATA INSPEKCIJA Trgovcite dobro se sna{le so zakonskite odredbi i preku sitni finti gi zloupotrebuvaat potro{uva~ite. A na{iot mentalitet e takov {to nie kako potro{uva~i se fokusirame na formata, a ne na sodr`inata. Se slu~uva na izlog da pi{uva deka ima popust do 70%, a vnatre samo dva partali da se namaleni tolku. Zakonot go dozvoluva toa dokolku pred procentot stoi "do". No, zakonskite obvrski nalagaat i na sekoja etiketa da stoi prvi~nata cena, a pod nea popustot. Vo ovoj del se zabele`ani odredeni prekr{oci za koi sleduvaat rigorozni kazni.

ame na formata, a ne na sodr`inata. Se slu~uva na izlog da pi{uva deka ima popust do 70%, a vnatre samo dva partali da se namaleni tolku. Zakonot go dozvoluva toa dokolku pred procentot stoi "do". No, zakonskite obvrski nalagaat i na sekoja etiketa da stoi prvi~nata cena, a pod nea popustot. Vo ovoj del se zabele`ani odredeni prekr{oci za koi sleduvaat rigorozni

kazni", veli direktorkata na Pazarnata inspekcija, Elizabeta ^ingarovska. Spored podatocite od Dr`avniot zavod za statistika, minatata godina vrednosta na trgovijata na malo so obleka e proceneta na 30 milioni evra.

Fokus

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

Vladata e relativno zadovolna od rabotata na promotorite i zatoa sega se zgolemuva brojot na dr`avi kade {to ima promotori. ]e se menuva sostavot na promotorite, no i modelot na merewe na nivnite performansi.

EFEKTI OD EKONOMSKATA DIPLOMATIJA

PROMOTORITE GODINAVA NE DONESOA NITU EDNA STRANSKA INVESTICIJA ALEKSANDRA SPASESKA

spaseska@kapital.com.mk

osega nitu eden od 19-te promotori nema sklu~eno dogovor so stranski investitor za konkretna investicija vo zemjata. Makedonskite ekonomski promotori intenzivno pregovaraat i ostvaruvaat kontakti so potencijalnite stranski investitori, no konkretni proekti o~ekuvaat duri dogodina. Pri~inata za takvite rezultati ja pripi{uvaat na dolgiot proces na pregovarawe, koj mo`e da trae i do dve godini. Ekonomskite promotori v~era bea na ot~et pred vladiniot

r r ne mo`e da se pofali f deka donel Nituu eden od 19-te ekonomski promotori investitor vo zemjata koj re{il da investira vo konkreten proekt. proekt Tie v~era dadoa ot~et pred vicepremierot, Vladimir Pe{evski, ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi i direktorot na Agencijata za stranski investicii, Viktor Mizo, i gi slu{naa stavovite i sugestiite na biznismenite

tim, sostaven od vicepremierot Vladimir Pe{evski, ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi i direktorot na Agencijata za stranski investicii, Viktor Mizo. Na javnata rasprava, koja be{e zatvorena za mediumite, promotorite gi prezentiraa svoite rezultati. Tie gi slu{naa i stavovite na stopanskite komori za novata uloga koja }e ja imaat slednata godina – promo-

cija na izvozot. Do krajot na 2011 godina brojkata na ekonomski promotori vo stranstvo treba da dostigne 29. Iako celata ideja za angaìrawe na promotori dosega mnogu pati e kritikuvana, pa duri i Dràvniot zavod za revizija vo svojot izve{taj poso~i deka dràvata nepotrebno tro{i pari za da gi pla}a promotorite, a nema nikakov efekt od

nivnata rabota, sepak, pogolem del od ekonomskite promotori se zadovolni od funkcijata {to ja izvr{uvaat. Filip Nelkovski, promotor vo Avstrija, e zadovolen zatoa {to uspeal da donese 14 potencijalni investitori da ja posetat Makedonija. “Ako me pra{ate za moe li~no viduvawe vo odnos na rezultatite koi sum gi postignal, na

skala od 1 do 10, jas se stavam na 8 mesto. Za da donesam eden klient mi bea potrebni to~no 19 meseci. Ako znaeme deka eden biznis-ciklus deka trae ~etiri godini, za da doneseme investitor, od prviot kontakt se potrebni najmalku {est meseci. Ne mo`am da vi ka`am kolku investicii sum donesol, zatoa {to mojata rabota e da donesam firma vo Makedonija za da pregovara so

SRBIJA I HRVATSKA SO NOVA STRATEGIJA

KAKO PREKU EKONOMSKI DIPLOMATI DA SE OSVOJAT INVESTITORITE VESNA KOSTOVSKA

v.kostovska@kapital.com.mk

rbija vo najva`nite ekonomski centri vo svetot pred pove}e od polovina godina isprati 28 ekonomski diplomati, ~ija zada~a e da gi promoviraat ekonomskite potencijali na zemjata, da privle~at stranski investicii i da ja unapredat trgovskata razmena. Ekonomskite diplomati rabotat vo ambasadite i konzularnite pretstavni{tva na Srbija vo zemjite od EU, Balkanot i vo SAD, Rusija, Kina, Kanada i Japonija. Srbija s$ u{te nema presmetano dali na dr`avata & se isplatuva

godi{no da investira 2,5 milioni evra vo ovoj proekt, koj ima za cel da privle~e stranski investitori. Ekonomistite se somnevaat vo rezultatite, a nadle`nite veruvaat deka ekonomskite diplomati gi imaat opravdano o~ekuvawata. “Koga sekoj sostanok so investitorite bi zna~el barem edno rabotno mesto, ekonomskite diplomati bi ja vrabotile cela Srbija”, soop{tija od Agencijata za stranski investicii (SIEPA). Ekonomskiot diplomat Igor Baji}, koj e ispraten da privlekuva stranski investitori od Germanija, istakna deka dosega ima kontaktirano pove}e od 200 germanski

kompanii. “Momentalno pregovaram so tri germanski firmi za proizvodstvo na riba”, izjavi Baji}. Osven brojot na kontakti, nivniot vistinski pridones te{ko mo`e da se izmeri, bidej}i nema podatoci kolku stranski kompanii, blagodarenie na niv, po~nale da rabotat vo Srbija. “Gledame deka imame pogolem priliv na investicii. Li~no smetam deka ni vo idnina ne mo`eme da o~ekuvame nekoi golemi efekti od toa. Ako sakate da go zgolemite prilivot na investicii, mora da re{ite nekoi vnatre{ni problemi”, izjavi ekonomistot Danilo

[ukovi}. Toj naglasi deka klu~no e da se re{at problemite vo infrastrukturata, institucionalnite birokratski te{kotii so koi se soo~uvaat investitorite i so korupcijata. No, {efot na ekonomskite diplomati, Jelena Marjanovi}, tvrdi deka site 27 gi ispolnile o~ekuvawata. Taa najavi deka nekoi kompanii koi proizveduvaat vo Evropa }e go preselat svojot biznis vo Srbija, no ne gi otkri nivnite imiwa. “Proizvoditeli na du{eci od Francija bea vo Jagodina. Forma ideale po~na da izvezuva vo Grcija, a postoi i golemo interesirawe kaj gr~kite biznismeni da gi po~nat

ili da gi preselat svoite biznisi tuka”, izjavi Marjanovi}. Mereweto na pridonesot na ekonomskite diplomati go ote`nuva i toa {to pretstavnici od drugi institucii imaat ista zada~a. “Nie imame daleku pogolema sloboda na dvi`ewe, mnogu pogolemo iskustvo i mnogu pogolemo portfolio za mo`nostite i na~inot na rabota so stranskite kompanii. Nie sme mnogu pove}e delovno orientirani”, veli potpretsedatelot na Stopanskata komora na Srbija, Mihailo Vesovi}. No, toj naglasi deka zaedni~kata rabota na ekonomskite sovetnici i na pretstavnicite na Stopanskata

no.

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

Buxetot za Agencijata za stranski investicii i promocija na izvozot za 2011 godina e namalen za 14,5% vo odnos na 2010 godina. Buxetot od 5,5 milioni evra za godinava dogodina se namaluva na 4,7 milioni evra, i pokraj toa {to se planira zgolemuvawe na brojot na ekonomski promotori i prezemawe na novata funkcija promocija na izvozot

ekonomski promotori }e ima Makedonija do krajot na 2011 godina

4,7

milioni evra se predvideni za Agencijata za stranski investicii i promocija na izvozot za 2011 godina

instituciite. Vo momentov nemam nitu eden potpi{an dogovor so stranska kompanija za investirawe vo Makedonija. Kompaniite koi projavile interes vo najgolem del se od avtomobilskata industrija”, veli Nelkovski. Toj o~ekuva potpi{uvawe na eden dogovor slednata godina. Toni Atanasovski ve}e dve godini e promotor vo Indija, a gi pokriva i Malezija i Singapur. Dosega kontaktiral so pove}e od 100 kompanii, a vo Makedonija donesol 20 zainteresirani investitori. “Za da se sklu~i dogovor za investirawe, prethodno ima proces koj treba da se realizira. Toa se odnesuva na sklu~uvawe me|udr`avni dogovori za izbegnuvawe na dvojno odano~uvawe i investicii. Rabotime na dva-tri proekti koi se vo zavr{na faza. Dosega nemame sklu~eno dogovor. Da ima{e, toa sigurno }e be{e javno objaveno. Realno, o~ekuvame vo 2011 godina da se slu~i nekoja investicija. Najpotencijalni sektori vo koi bi investirale Indijcite se farmacija, avtomobilska industrija, IT-sektor i biotehnologija”, veli Atanasovski. INVESTITORI PO ZAZDRAVUVAWETO NA SVETSKITE EKONOMII Niskite danoci, slobodnite industriski zoni i konkurentnata rabotna sila ostanuvaat glavnite aduti za privlekuvawe stranski kapital, no, spored del od promotorite, pogolem obem na stranski investitori mo`eme da o~ekuvame

po zazdravuvaweto na svetskite ekonomii i zgolemuvaweto na pobaruva~kata, pred s$ na evropskite pazari. “Jas donesov pogolem broj konkretni mo`nosti za investirawe. Pogolem del od niv se na listata na For~n top 500, a so del od niv vo momentov traat pregovori. Momentalnata ekonomska situacija ne e idealna. Mnogu golem del od ovie kompanii imaat ekstra kapaciteti koi ne im se iskoristeni vo Evropa. I s$ dodeka ne porasne globalnata pobaruva~ka, pred s$ vo Evropa, Azija, Severna Afrika, ne moème da o~ekuvame konkretni investicii vo Makedonija”, izjavi Filip Blaèvski, ekonomskiot promotor vo Wujork, SAD. Toj svojata rabota ja objasnuva na sledniot na~in: “Vo timski sportovi ima igra~i koi se zadolèni da kreiraat mo`nosti, za dofrlawe topki. Mereno taka, jas smetam deka mnogukratno sum gi zarabotil parite koi dràvata gi investirala vo mene”, veli Blaèvski. Interesni sektori za amerikanskite investitori se metalnata i ma{inskata industrija, avtomobilskite komponenti i elektronikata. So ne{to poopiplivi rezulati moè da se pofali Filiz Veli, ekonomskiot promotor na Makedonija vo Turcija, koja konstatira golem interes na turskite kompanii za investirawe vo Makedonija. Toa go potvrduvaat nekolkute dogovori so grade`na kompanija za investirawe vo stanbeni objekti, kako i o~na klinika koja se gradi vo Skopje. “Koga se raboti za realizacija na konkretni proekti, potrebno e podolgo vreme, no, koga se raboti za sredni i mali kompanii, tie pregovori traat pokratko. Konkretno, vo oblasta na zdravstvoto imame sklu~eno dogovor so o~na klinika, a edna investicija po~nuva da se realizira i vo grade`ni{tvoto. Vo sekoj investiciski proekt se vklu~eni tolku mnogu elementi, {to nie kako agencija i kako promotori sme samo edna alka vo celiot

proces. Inputot {to go davame vo procesot ne e zanemarliv i treba da se gleda pokompleksno na site ovie proekti, bidej} i ne e mo`no eden ~ovek da gi re{i site pra{awa”, izjavi Veli. VLADATA RELATIVNO ZADOVOLNA OD PROMOTORITE Iako Zakonot za agencija za stranski investicii i promocija na izvozot stapi na sila vo juni godinava, Agencijata s$ u{te ja nema prezemeno novata funkcija za promocija na izvozot. Del od pri~inata za toa e i strategijata za promocija na izvozot, koja treba da gi utvrdi grankite i proizvodite koi } e se promoviraat. Taa s$ u{te ne e gotova. Spored vladinite pretstavnici, taa bi trebalo da bide gotova za edna nedela, po {to }e sleduva javna rasprava so site zasegnati institucii i kompanii. Otkako }e se dobie kone~nata verzija, po nea }e rabotat promotorite. “Kako edna nova aktivnost koja ja ima Agencijata, vo soglasnost so novite zakonski izmeni, e da go promovira izvozot. Toa e del od procesot na kontinuiran dijalog so biznis-zaednicata, bidejki sakame onie idei koi nie gi imame da gi proverime so biznisot i da vidime na koj na~in mo`e da se podobrat. Na{ata namera e da definirame nekoi od popreciznite nijansi vo modelot na Agencijata i istiot vo kontinuitet da go podobruvame. Celite se zgolemuvawe na izvozot na postoe~kite kompanii na stranskite pazari i na nao|awe novi pazari”, izjavi Vladimir Pe{evski, vicepremier za ekonomski pra{awa. Inaku, buxetot za Agencijata za stranski investicii i promocija na izvozot za 2011 godina e namalen za 14,5% vo odnos na 2010 godina. Buxetot od 5,5 milioni evra za godinava dogodina se namaluva na 4,7 milioni evra, i pokraj toa {to se planira zgolemuvawe na brojot na ekonomski promotori i prezemawe na novata funkcija - promocija na izvozot.

Srbija isprati 28 ekonomski diplomati vo ambasadite i konzularnite pretstavni{tva vo zemjite od EU, Balkanot i vo SAD, Rusija, Kina, Kanada i Japonija, a Hrvatska mesecov za prvpat objavi konkurs za izbor na ekonomski diplomati komora so srpskite ambasadori i ostanati diplomati vo tie zemji mo`e samo da pridonese za podobro pozicionirawe na zemjata vo privlekuvaweto stranski investicii. Za podobro da ja pretstavat Srbija i da privle~at pove}e stranski investitori, ekonomskite diplomati pominaa obuka i treninzi vo Agencijata za stranski investicii i promocija na izvozot( SIEPA). Na ovoj kurs tie bea zapoznaeni so biznis klimata vo zemjite kade {to zaminaa i kako da vospostavat podobar ekonomski kontakt. Pominaa niz treninzi i vo ministerstvata za nadvore{ni raboti i za ekonomija, Stopanskata komora, no i vo Bezbednosno-informativnata agencija.

GOLEM INTERES ZA EKONOMSKI DIPLOMATI VO HRVATSKA Hrvatska na 10 dekemvri objavi konkurs za izbor na ekonomski diplomati, koi imaat zada~a da stapat vo kontakt so biznismenite vo stranstvo, da ja promoviraat zemjata pred stranskite kompanii i da gi istaknat mo`nostite i pridobivkite od investiraweto vo Hrvatska. Se poka`a deka postoi ogromen interes za izvr{uvawe na ovaa rabota. Na oglasot za izbor na ekonomski ata{ea, koj go objavija Ministerstvoto za nadvore{ni raboti i Ministerstvoto za evrointegracii na 10 dekemvri, pristignale 204 prijavi. “Za rabotnoto mesto ekonomski diplomat vo ambasadata vo Viena pristignaa 45 prijavi, za ambasadata vo Qubqana 15 prijavi, za konzulatot vo Minhen 43, za konzulatot vo Milano 40, a za konzulatot vo ^ikago 57 prijavi”, izjavi portparolot na MNR, Mario Dragun.

TOP 10 BIZNIS ZNIS - DOGOVORI

METLAJF NAMETNA NOVA ERA VO OSIGURITELNIOT PAZAR 16,2 milijardi dolari ~ine{e edna od Okolu najzna~ajnite transakcii na svetskiot pazar

na osiguritelni uslugi. Tolku plati globalniot lider Metlajf za prezemawe na osiguritelnata kompanija Aliko, koja be{e del od AIG

etlajf, globalnata kompanija za osiguritelni uslugi, se pozicionira na mnogu dobro mesto na pazarot otkako vo noemvri godinava ja prezede amerikanskata Aliko, ~ija glavna dejnost e osiguruvawe na ìvotot, a be{e del od Amerikanskata me|unarodna grupacija (AIG). Ovaa zdelka ~ine{e 16,2 milijardi dolari, no se isplate{e. Zo{to so ova prezemawe po~na "novata era" vo globalniot osiguritelen biznis? "So celosnoto prezemawe na Aliko, Metlajf stana edna od najmo}nite kompanii za ìvotno osiguruvawe, kade {to vrabotenite imaat ogromni beneficii", izjavi pretsedatelot na Metlajf, Robert Henrikson. Metlajf & isplati sedum milijardi dolari na AIG vo gotovo, a ostanatite 9,2 milijardi gi isplati vo akcii. So ova, AIG momentalno ima okolu 40 milijardi dolari vo gotovina, a cenata na nejzinite akcii porasna za 40% vo prvite deset meseci godinava. "Poradi prezemaweto na Aliko, Metlajf se nao|a vo mnogu dobra pozicija na pazarot i moème da pridoneseme za pogolem profit na kompanijata, kako i za zgolemuvawe na kapitalot. U{te od 8 mart godinava, koga be{e oficijalno objavena ovaa transakcija, timovi od dvete kompanii rabotat so zdruèni sili so cel da se osiguraat deka kombiniranata organizaciska struktura moè da rezultira so ogromen rast na mo`nostite", istakna Henrikson. Se soedinija dve kompanii so razvien me|unaroden biznis i kontinuiran i dokaàn rast na profitot. Vakvata kombinacija na klientite }e im ovozmoì pogolem izbor na uslugi vo razli~ni oblasti, inovativni proizvodi i uslugi i }e ja dokaè finansiskata ja~ina na najgolemiot osiguritel na ìvot na pove}e od 90 milioni individui vo pove}e od 60 dràvi. Od Metlajf o~ekuvaat prezemaweto na kompanijata za me|unarodno osiguruvawe Aliko da pridonese za brz porast na profitot na kompanijata vo 2011 godina. Metlajf o~ekuva profitot vo 2011 godina da dostigne od 5,1 do 5,5 milijardi dolari, odnosno od 4,75 do 5,15 dolari za akcija. Predviduvawata za 2011 godina se rast na profitot od 38%. Henrikson potencira{e deka Metlajf o~ekuva internacionalnoto

pro{iruvawe na proizvodite i uslugite da pridonese so 41% vo vkupnata zarabotuva~ka na kompanijata slednata godina. Dokolku vakvite pretpostavki bidat to~ni, Metlajf duri dvojno }e go zgolemi profitot od me|unarodniot biznis so koj dosega operira{e ovaa kompanija. "Zarabotkata od Aliko se razlikuva od standardnite prihodi na kompanijata i so toa }e se balansiraat rizicite. Metlajf sega vodi globalen biznis. Se razlikuvame spored proizvodite, geografskata pozicioniranost i distributivnata mreà. Sega postojat neverojatni napori, ~ij fokus e prodolùvawe i maksimizirawe na vrednosta na Aliko", re~e Henrikson. Spored ekspertite, edna od pri~inite poradi koja se o~ekuva Aliko da odigra klu~na uloga e zabavenoto zakrepnuvawe na amerikanskata ekonomija vo 2011 godina, koja }e bide odbeleàna so kontinuitet na niskite kamatni stapki. Isto taka, vo Japonija, kade {to Aliko gi sproveduva svoite glavni dejnosti, se o~ekuvaat odredeni ekonomski problemi. Sepak, Metlajf prognozira minimalen rast na profitot vo ovaa dràva, no targetiraat enormen porast na osiguritelniot pazar vo Latinska Amerika. Vo ~etvrtiot kvartal od 2010 godina, Metlajf o~ekuva da zaraboti re~isi 1,14 dolari za edna akcija. Eksperite od Volstrit prognoziraat maksimalen profit od 1,04 dolari za akcija. [to se odnesuva do vkupniot profit ostvaren vo 2010 godina, Metlajf o~ekuva da dostigne najmnogu 4,36 dolari za akcija, a ekspertite prognoziraat maksimum 4,28 dolari. Interesen e faktot deka od po~etokot na noemvri godinava do minatiot ponedelnik vrednosta na akciite na Metlajf se zgolemi za 61%. Osiguritelnata kompanija Metlajf e osnovana vo 1863 godina, koga grupa biznismeni od Wujork sobrale 100.000 dolari za da ja formiraat Nacionalnata unija Lajf i osiguritelnata kompanija Limb. Prvite osigurenici vo dene{na Metlajf bile mornarite i vojnicite za vreme na amerikanskata gra|anska vojna. Vo 1868 godina, po nekolku reorganizacii i pove}e od pet te{ki godini, Metlajf za prvpat se fokusira{e na biznisot so ìvotno osiguruvawe. prodolùva

Komentari / Analizi

TOP 10 VO 2010

rajot na dekemvri obi~no e vreme koga sumirame i gi birame rabotite po koi }e ja pametime godinata {to izminuva. Od mno{tvoto nastani gi rangirame top 10. MESTO BROJ 10 Nema ekonomska debata. Kako i prethodnata godina, i vo 2010 godina gra|anite ostanaa pokusi za mo`nosta da slu{nat fakti i argumenti i da si formiraat svoja pretstava za ona {to navistina se slu~i vo ekonomijata. I po godina i polovina od pokanata od SDSM, Vladata odbi da se soo~i. Ako toa ne e prirodna obvrska na privatnite mediumi, definitivno potfrli javniot mediumski servis. Nastojuvawata na SDSM vo Makedonija da se sozdade ambient za politi~ka bitka so fakti i argumenti o~igledno e pregolem zalak za vlasta. MESTO BROJ 9 Zakrepnuvaweto na ekonomijata ne se slu~i. Vladata proektira{e rast na makedonskata ekonomija za 2010 godina od 2%. Za da se slu~i toa, potrebno e vo posledniot kvartal od godinata rastot da iznesuva 6,9%, {to sekomu mu e jasno deka nema da se slu~i. Rastot za cela godina }e bide okolu 1%, odnosno dvojno pomal od predviduvawata na Vladata, so {to

povtorno se pokaà nejziniot slab kapacitet za predviduvawe ili, moèbi, manipulatorski obid ve{ta~ki da se podgrevaat nerealni o~ekuvawa kaj ekonomskite subjekti. Gorlivite problemi vo ekonomijata ostanaa, nelikvidnosta na pretprijatijata, brojot na blokirani smetki nadmina 87.000, industriskoto proizvodstvo ima pad vo osum od deset meseci od 2010 godina. MESTO BROJ 8 Izve{tajot na Evropskata komisija. Kolku i da se obiduvaa Evropejcite diplomatski da soop{tat, sepak, na nekolku punktovi moraa jasno i glasno da gi soop{tat svoite percepcii. Moè Vladata da se fali kolku saka, no vo izve{tajot pi{uva deka prodolùvaat negativnite efekti vrz delovniot ambient vo Makedonija, a se predizvikani od “slabostite vo vladeeweto na pravoto, osobeno vo sudstvoto, {to se karakterizira so bavni postapki, nedovolni resursi i izvr{uvawe dogovori na koi ne moète da se potprete i korupcijata”. MESTO BROJ 7 Aran`manot so MMF. Iako vo godi{niot izve{taj na Evropskata komisija pi{uva{e deka e vlo{en kvalitetot na tro{eweto na Vladata, deka so svoite merki Vladata gi namali buxetskite

prihodi, a istovremeno gi zgolemi buxetskite rashodi, i deka toa e neodr`livo na sreden rok, sepak, MMF na Makedonija & odobri pristap do 460 milioni evra za dve godini. Dobro e {to so ovie pari zemjata sega ima “polisa za osiguruvawe”. Lo{o e {to imame vlada so ogromen apetit za tro{ewe za neproduktivni nameni. MESTO BROJ 6 “Skopje 2014”. Megalomanski proekt so koj Vladata saka{e da gi impresionira site. Namesto o~ekuvawata, proektot “Skopje 2014” }e bide eden od stolbovite za nejziniot poraz na narednite parlamentarni izbori. “Skopje 2014” pokaà deka vladata na VMRO-DPMNE nema kapacitet za pravilno da gi odredi prioritetite i potoa da gi tro{i buxetskite pari za produktivni celi. Kako posledica, ovoj proekt vrzuva ogromni pari i vo godinite {to doa|aat, zagrozuvaj}i ja maksimalno kondicijata na dràvniot buxet i zgolemuvaj} i gi rizicite {to proizleguvaat od toa, na primer, za celosna i redovna isplata na penziite. MESTO BROJ 5 Fijasko na stranskite direktni investicii vo Makedonija. Makedonskata neuspe{na prikazna od 2009 godina prodolì i vo 2010. Po ìtel, za devet meseci vo

Makedonija vlegoa 55 evra, vo Srbija 78, za {est meseci vo Hrvatska 143 evra i vo Crna Gora duri 523. Ja gubime bitkata so regionot. Svetskata kriza be{e bled obid za izgovor na Vladata. Su{tinskiot problem, zastojot vo pribliùvaweto kon NATO i EU, Vladata se obide da go re{ava na tehni~ki na~in, preku promotorite. Golemite pari za promotorite i mediumskata kampawa ostanaa zaludno potro{eni. MESTO BROJ 4 Slu~uvawata so dràvnata kasa. Mnogu ednokratni izvori na prihodi se potro{ija (se iskoristi kvotata vo MMF, prihodite od uvoz na avtomobili, od proda`ba na dràvno zemji{te itn.). Pra{aweto e {to dogodina? Kaj rashodite, Vladata ne gi prifati amandmanite na biznis-zaednicata i na SDSM (proektot “Investicii sega”, nov klini~ki centar) za transparentno i produktivno buxetsko tro{ewe, {to }e & pomogne{e na ekonomijata. Klu~noto pra{awe e kolkavi se buxetskite obvrski {to se prezemeni od Vladata, a }e bidat prefrleni za narednite godini? Kolkav del od idnite buxeti e ve}e izeden? Kolkav }e bide manevarskiot prostor za fiskalnata politika? MESTO BROJ 3 Dolgot na dràvata kon privatniot sektor. Ovoj

podatok ostana misterija za gra|anite. [to s$ ne slu{navme - deka podatokot bil operativen, se menuval od den na den, pa zatoa ne moèl da se objavi. Potoa, gledavme prefrlawe na topkata koj vo dràvava e nadleèn za toj podatok, pa site begaa od odgovornosta da go soop{tat. Na kraj, Ministerstvoto za finansii odnenade` objavi deka dràvata redovno go pla} a dolgot kon privatniot sektor. Malku podocna vidovme deka bolnite vo Klini~kiot centar re~isi ostanaa bez hrana zatoa {to dràvata {est meseci ne pla}ala, pa se akumuliral dolg od okolu eden milion evra. Milion evra tamu, milion na drugo mesto, kolku takvi milioni evra neplateni obvrski ima }e vidime po izborite? MESTO BROJ 2 Porazitelni rezultati kaj vrabotenosta. Spored poslednite objaveni podatoci od Narodnata banka, vo juni 2010 godina ima pomalku vraboteni vo industrijata i vo zemjodelstvoto otkolku vo septemvri 2006 godina, koga DPMNE dojde na vlast. I pokraj site merki za firmite i milionskite subvencii vo zemjodelstvoto, ova e rezultatot so vrabotenosta. Ili, novite vrabotuvawa se vo javnata administracija? Do koga?

SVETSKATA FINANSISKA KRIZA – PRI^INI I IZLEZNI RE[ENIJA (I)

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

M-r Zoran Jovanovski potpretsedatel na SDSM

MESTO BROJ 1 Rekordna siroma{tija. Sega ve}e sekoj tret vo Makedonija e siroma{en. Po nekolku godini vladeewe, toa e rezultatot od ekonomskata prerodba {to ja vetija VMRO-DPMNE i premierot Gruevski. Ne e iznenaduvawe, samo prodol`i trendot od minatoto. So Gruevski kako minister vo vladata na Georgievski, siroma{tijata vo Makedonija ima{e najvisok skok od 20% vo 1999 godina na 30% vo 2002. So nego kako premier siroma{tijata stana rekordna. Se ~udite zo{to gra|anite se ~uvstvuvaat izigrani i razo~arani? Po~ituvani ~itateli, vi blagodaram za doverbata vo godinata {to izminuva. Vi ja ~estitam Novata godina i vi posakuvam s$ najdobro. I vi posakuvam predvremeni izbori vo 2011 godina. Prv ~ekor za da trgnat rabotite na podobro e da ima predvremeni izbori. Kone~no neka odlu~i Makedonija po koj pat saka da odi.

Prezemeno od vesnikot "Blic"

Slabata

i nekoordinirana kontrola im “ovozmo`i” na bankite da gi zanemarat osnovnite principi vo raboteweto, mislej}i deka so prenesuvawe na rizikot na drug se sigurni. Namesto rabotewe za ostvaruvawe stabilen i siguren profit, bankite se vpu{tija vo rabotewe za maksimalen profit, prosleden so visoki rizici.

o razvienite pazarni ekonomii vo osnova postojat tri glavni vidovi finansiski institucii: kreditni, glavno komercijalni ili depozitni banki; institucionalni investitori i investiciski banki. Dolgi godini po Vtorata svetska vojna postoe{e stroga podelba na nadle`nostite me|u komercijalnite banki i drugite finansiski (nebankarski institucii), a vo mnogu zemji i zakonska zabrana za me{awe vo rabotata od edna na drugi. Na primer, vo SAD, so poznatiot Glass-Steegal act, be{e zabraneto komercijalnite banki da se zanimavaat so investicisko bankarstvo i, obratno, na investiciskite banki im be{e zabraneto da pribiraat depoziti i na taa osnova da odobruvaat krediti. No, vo poslednite godini od minatiot vek se napu{ti taa podelba i nastana op{ta konkurencija me|u bankarskite i nebankarskite finansiski institucii, {to rezultira{e so pro{iruvawe na aktivnostite na komercijalnite banki vo nebankarskite oblasti i na nebankarskite finansiski institucii vo domenot na aktivnostite na bankite. Taa konkurencija sama po sebe ne e lo{a. Naprotiv vodi kon podobruvawe i poevtinuvawe na finansiskite proizvodi i uslugi. Lo{o e ne{to drugo. Vo taa izostrena konkurencija me|u bankite i nebankarskite finansiski

institucii, za àl, zatai kontrolata. Raboteweto na komercijalnite banki po pravilo go kontrolira supervizijata na centralnite banki, investiciskite banki se kontrolirani od komisiite za hartii od vrednost, a ostanatite nebankarski finanansiski institucii od razni kontrolni organi od ministerstvoto za finansii. Vo retko koj zemja postoe{e koordinacija vo raboteweto na ovie organi. Zatajuvaweto na kontrolata i nivnata nekoordinacija e edna od pri~inite za sovremenata bankarska i finansiska kriza. Kontrolnite organi, na primer, celosno zataija vo kontrolata na t.n. sekuritizacija na kreditite. Moram da ja upotrebam ovaa pozajmica vo na{iot jazik – sekuritizacija zatoa {to ne moàm da najdam soodveten izraz. Za noviot trend vo bankarstvoto, kade standardnite krediti se pretvoraat vo hartii od vrednost (finansiski derivati) i se prodavaat preku finansiskite pazari na osiguritelni kompanii, penziski fondovi, hedge fondovi itn. So sekuritizacijata bankite si ovozmoùvaat svoite kreditni plasmani da gi prodavaat pred rokot na dospevawe i prostor za novi aktivnosti. Slabata i nekoordinirana kontrola na ovie aktivnosti, od druga strana, na kontrolnite organi prakti~no im “ovozmoì” na bankite da gi zanemarat osnovnite principi vo bankar-

skoto rabotewe, mislej}i deka so prenesuvaweto na rizikot na drug se sigurni vo svoeto rabotewe. Namesto rabotewe za ostvaruvawe stabilen i siguren profit bankite se vpu{tija vo rabotewe za maksimalen profit prosleden so visoki rizici. Kontrolnite organi, za `al, toa, svesno ili nesvesno go toleriraa. Zo{to svesno? Zatoa {to so pojavata na reganizmot i ta~erizmot na tloto na SAD i na Velika Britanija preovladea re~isi vo celiot zapaden svet “ekonomskiot fundamentalizam”, kako {to go narekuva Soros. A sfa}aweto deka pazarot, vklu~itelno i finansiskiot pazar, ima vgradeno mehanizmi za uramnote`uvawe, najdobro go ilustrira porane{niot guverner na Federalniot rezerven sistem (centralnata banka na SAD). Vo svoeto svedo~ewe pred Kongresot na SAD minatata godina so izjavata deka toj dlaboko veruval deka akcionerite na bankite se sposobni i zainteresirani da si go {titat svojot kapital i veruval deka ne bila potrebna nekoja pogolema kontrola na raboteweto na bankite. Ako se ima vo vid znaeweto i iskustvoto na Alan Grinspen, toga{ se opravdani kritikite {to doa|aat na negova adresa za negovata “naivnost” ako taka navistina mislel. Vakva debata se vodela i vo tekot na Golemata svetska kriza (1929-1933) i toga{

mnogu ekonomisti tvrdele deka na dolg rok pazarite se uramnoteùvaat so vnatre{ni sili, pa toa go nateralo Kejns ironi~no da im kaè deka “na dolg rok site sme mrtvi”. Ne moè da se ~eka tolku dolgo pazarite sami da se uramnoteàt tuku e potrebna intervencija od dràvata za uramnoteùvawe na pazarite i izlez od krizata. “Duri i Alan Grinspen otkri deka postoi mana, gre{ka vo negoviot na~in na razmisluvawe. Me|utoa toj toa go sfati otkako ja upropasti celata globalna ekonomija. Mnogu lu|e mu rekoa deka postojat nekoi problemi, no celiot svet mora{e da projde niz toa iskustvo za toj da sfati deka pazarite ne se uramnoteùvaat sami po sebe, barem ne vo kratok vremenski period”, }e re~e ironi~no [tiglic. Zo{to akcionerite vo golemite banki ne moàt efektivno da ja kontroliraat rabotata na menaxerite? Zatoa {to vo najgolem del od bankite vo razvieniot zapaden svet akcionerskata struktura e tolku rasitneta {to doveduva prakti~no menaxerskite strukturi i da rakovodat i da upravuvaat. A tie, praksata pokaà, bea pove}e zainteresirani za svoite bonusi, otkolku za sigurnosta na kapitalot na akcionerite na bankata. Situacijata so akcionerskata struktura vo golemite banki denes vo svetot mnogu nalikuva na taa vo na{ite banki

vo prvite desetina godini po monetarnoto osamostojuvawe. Vo trite najgolemi banki vo Makedonija kako akcioneri se javuvaa stotici, da ne re~am iljadnici akcioneri, so poedine~no u~estvo od 0,1% do 1%. Retki bea isklu~ocite na oddelni komitenti, ~ie u~estvo dostignuva{e od 2% do 3%. Vo takvi uslovi menaxmentot rakovode{e i upravuva{e so bankata, a akcionerskite sobranija se svedoa na pokana za koktel. Deregulacijata pridonese za konkurencija me|u bankite od edna strana i me|u bankite i nebankarskite finansiski institucii za op{ta globalizacija i internacionalizacija vo raboteweto na bankite i drugite finansiski institucii. Vo erata na globalizacijata bankite naglo se {irea so svoi aktivnosti nadvor od svoeto sedi{te. Aktivata na 15 najgolemi banki vo EU {to e plasirana vo zemjite na Unijata, no nadvor od zemjata kade {to e sedi{teto na bankata se duplira vo periodot 19972006 godina. No, finansiskata supervizija ne go slede{e ovoj ~ekor. Taa ostana da raboti pomalku ili pove}e vo istata struktura kako vo vremeto pred da se formira EMU, orientiraj}i se glavno na supervizija na bankite vo zemjata doma}in. Samo preku globalizacijata mo`e da se objasni ova {to se slu~uva denes so Island, visoko razviena zemja i poso~uvana kako pozitiven

D-r Qube Trpeski profesor na Ekonomskiot fakultet vo Skopje

primer za ekonomski prosperitet prakti~no da bankrotira. Odale~enosta na Island od SAD ne be{e pre~ka za visoka izlo`enost na bankite i fondovite od Island vo amerikanski banki i fondovi. Propa|aweto na nekoi banki i fondovi vo SAD gi povle~e nadole ne samo islandskite banki i fondovi tuku i celata zemja. Kolku globalizacijata i internacionalizacijata e izrazena se gleda i vo faktot {to vo sistemskata finansiska kriza na Island nastradaa i mnogu gra|ani od Velika Britanija, koi imaa vlogovi vo islandskite banki i fondovi. Ova ne naveduva na zaklu~ok deka ne samo {to e potrebna koordinacija me|u superviziite i kontrolnite organi vo edna zemja, tuku i koordinacija na globalen plan. S$ pove}e ima zagovornici za formirawe vo sekoja zemja supervizorski organ koj bi ja kontroliral finansiskata sfera (bankarska i nebankarska). A za me|unarodna koordinacija idealno mesto e BIS (Banka za me|unarodni presmetki). Striktnoto po~ituvawe na Bazelskite principi 1 i 2 vo site zemji (razvieni i nerazvieni) }e vodi kon postabilno finansisko rabotewe, vo koi }e se presretnuvaat i popre~uvaat vakvi golemi finansiski krizi, kako dene{nata.

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

JAT KUPUVA ^ETIRI AVIONI OD ERBAS rpskata aviokompanija Jat od Erbas }e kupi ~etiri avioni od tipot "A319", a Vladata za ovaa namena vo buxetot za 2011 godina predvide garancii za kredit od 140 milioni evra. Treba da se pregovara za toa koga ovie avioni }e bidat operativni za soobra}aj vo ramkite na Jat, kako i za mo`nosta za isporaka

i proizvodstvo. Jat slednata godina bi mo`el da gi zavr{i pregovorite so Erbas i kone~no da go razre{i sporniot dogovor potpi{an u{te pred 12 godini. Kako {to pi{uva “Blic”, u{te ne se definirani site elementi vrzani za noviot dogovor, no, toj, spored poupatenite, }e bide popovolen za Jat od

postoe~kiot. Prethodno, vo 1998 godina, Jat i Erbas potpi{aa dogovor od 438 milioni evra za kupuvawe osum avioni od tipot "A319", Jat uplati avans od 17,7 milioni evra, pa odlu~i deka dogovorot ne e ekonomski isplativ. Ova pra{awe so godini ostana nere{eno, a vo Srbija ne stigna nitu eden avion od Francija.

DOJ^E TELEKOM GI KRATI TRO[OCITE VO GR^KATA PODRU@NICA OTE

ermanskata telekomunikaciska korporacija Doj~e telekom planira da ja namali potro{uva~kata vo svojata gr~ka podru`nica, OTE, preku namaluvawe na brojot na vraboteni i drugi merki na {tedewe, pi{uva "Fajnen{al tajms" - Germanija. “Potrebno e da se re{at u{te nekolku strukturni

predizvici vo delot na raboteweto so fiksnata komunikacija”, izjavi evropskiot ~elnik na Doj~e telekom, Gvido Kerkhof. Vo ramki na planiranite merki, OTE }e se soo~i so namaluvawe na brojot na vraboteni i namaluvawe na platite, so cel da se zajakne profitabilnosta na kompanijata.

PORANE[NIOT HRVATSKI PRETSEDATEL LOBIRA ZA BIZNISOT

MESI] JA ISPRATI INGRA NA RUSKI TEREN Poradi dobrata sorabotka me|u Mesi} i Putin, Rusija na grade`nata kompanija Ingra i na drugi hrvatski firmi im dade da gradat objekti, stanbeni kompleksi, pa i da proizveduvaat obuvki ELENA JOVANOVSKA orane{niot hrvatski pretsedatel Stipe Mesi} & obezbedi rabota na grade`no–proektantskata firma Ingra vo Rusija. Toj od neodamna e na ~elo na nadzorniot odbor na Ingra, no aktivno lobira i za drugi firmi od Hrvatska. Poznata e negovata dobra sorabotka so ruskiot premier, Vladimir Putin, a so ogled na toa deka Putin go po~ituva Mesi} i sega, iako e nadvor od politikata, otvorena e mo`nosta za dobra ekonomska sorabotka. Lobiraweto na Mesi} vo Hrvatska donese ruska delegacija, predvodena od pretstavnici na ruskata Rosbank, edna od desette vode~ki banki vo Rusija, vo sopstvenost na francuskata Sosiete `eneral. Rusite imaat planovi za razvoj na Tulskata oblast, koja se nao|a na 160 kilometri od Moskva, a po povr{ina e kolku Hrvatska. Tie planiraat vo ovaa oblast da gradat objekti, stanbeni kompleksi, infrastruktura, a Rosbank e podgotvena finansiski da ja poddr`i izgradbata. RUSITE IMPRESIONIRANI OD HRVATSKA Ingra treba da bide glaven izveduva~ na rabotite. Spored planovite, Ingra }e formira zaedni~ka firma so ruskite biznismeni, vo koja }e ima udel od 51%. No, pokraj Ingra, vo planiraweto na izgradbata na ovaa oblast bi se vklu~ile u{te nekolku hrvatski firmi. Spored prvite procenki, vo prvata faza bi bile vklu~eni 10-20 firmi. Rusite ve}e nekoe vreme “gi skeniraat” infrastruk-

INGRA VERUVA VO MESI] tipe Mesi} be{e imenuvan za ~len na Nadzorniot odbor na Ingra vo juli godinava, poradi toa {to izvozot go smeta za glavna nasoka na hrvatskata ekonomija i poradi negovoto iskustvo, vrski i poznavaweto na sostojbite na izvoznite pazari na Ingra. “Veruvame deka Mesi} }e ni pomogne so svoite kontakti i vrski na pazarite na Sredniot Istok, Evropa i Afrika”, izjavija od Ingra. Dodeka be{e pretsedatel, Mesi} vospostavi odli~ni kontakti so dr`avnicite od Libija, Katar, Kazahstan, Azerbejxan, zemji koi se delovno interesni. Ingra, pak, poradi krizata se soo~i so golemi problemi, pa vo prvite devet meseci od godinava ima{e zaguba od pet milioni evra. No, neodamna uspea da se dokapitalizira so pretvorawe na del od pobaruvawata na doveritelite vo kapital na firmata za 16,36 milioni evra. Sega nejziniot kapital iznesuva 36,66 milioni evra. Ingra e sopstvenik i na makedonskata grade`na kompanija Mavrovo. Te{ko e da se oceni dali novite biznisi na hrvatskata kompanija }e otvorat rabota i za GP Mavrovo e, zatoa {to sostojbata vo Mavrovo ne e najstabilna po vleguvaweto na Ingra.

turnite i energetskite proekti napraveni vo Hrvatska vo poslednite 10 godini. Planot e vo Tulskata oblast vo Rusija da se izgradi stanben kompleks vo ~ii ramki }e ima i gradinka i druga potrebna infrastruktura,

po primerot na postoe~ki takov kompleks vo blizina na Zagreb. Rusite s$ pove}e se fokusiraat na mikrolokacii, pa vakvite proekti stanuvaat interesni za niv. Osven toa, zgradite vo Rusija u{te go nemaat re{eno pra{aweto

za katno greewe. I na toa pole bi bile anga`irani hrvatski firmi, pred s$ onie koi vo Hrvatska ve}e sorabotuvaat so Ingra. Za dopolnitelna rabota bi bile vklu~eni firmite Elka, Tehnika, Kon~ar Transformatori i drugi.

Spored planot, izgradbata na ovie objekti }e po~ne naprolet, {to e realno, zatoa {to ve}e se obezbedeni zemji{te i grade`na dozvola. Ingra ve}e ima golemo iskustvo vo gradewe stanbeni objekti vo Zagreb i Dubrovnik. Ruskata delegacija ja poseti i fabrikata za voeni obuvki INKOP Poznanovec, koja ve}e od fevruari bi mo`ela vo Tulskata oblast da po~ne da proizveduva obuvki za ruskiot pazar. INGRA ]E GRADI ZA SVETSKOTO PRVENSTVO VO FUDBAL Mesi} neodamna prati i pismo so nameri do

Putin za zajaknuvawe na ekonomskata sorabotka me|u dvete zemji. Ruskata vlada odobri hrvatski grade`ni firmi da u~estvuvaat vo izgradbata na planiranite objekti za sportski nastani, me|u koi i za Svetskoto fudbalsko prvenstvo vo 2018 godina. Proektite za ovoj golem nastan treba da po~nat da se gradat vo 2012 godina. Proekt na Ingra od ovoj tip e zagrepskata arena, koja be{e izgradena za poslednoto svetsko prvenstvo vo rakomet {to se odr`a vo Hrvatska. Ingra ima kancelarija vo Moskva, koja sega }e stane u{te poaktivna.

VLADETELITE OSTANUVAAT SAMI sto kako porane{niot hrvatski premier Ivo Sanader i crnogorskiot premier, Milo \ukanovi}, ja otstapi vladetelskata fotelja bez vistinsko objasnuvawe i objaveni povodi, no, sepak, toa go napravi na mnogu popameten na~in. Dodeka Sanader zamina vo vreme na op{tata hrvatska evropska blokada, \ukanovi} zaminuva vo moment koga i Crna Gora, barem na zbor, stana kandidat za Evropskata unija (EU). Iako vo Italija be{e pokrenato obvine-

nie protiv \ukanovi} poradi mafija{ki {verc so cigari, sepak, italijanskoto obvinitelstvo poradi diplomatskiot imunitet se otkaà od prodolùvawe na sudskata postapka. Poradi nedostig od hrabrost \ukanovi} ne ja tresna vratata, no, sepak, skokna niz prozorec vo moment koga i Crna Gora, isto kako i Hrvatska, mora da dokaè deka mora, moè i znae da se presmeta so avtoritarnata vlast i so korupcijata. \ukanovi} se kolne{e vo evropskite vrednosti, no ovaa

prepla{ena, zagrozena i vnimatelna Evropa, isto kako i Va{ington, pove}e ne veruva na zborovi, tuku bara novi lu|e i ~isti race, za da ne ja povtorat poznatata bugarska i romanska prikazna i Hrvatska i Crna Gora. Nestabilnata Evropa ne saka nezreli, a posebno ne raspa{ani, u~enici koi ja izneverija demokratijata, a ja uni{tija ekonomijata. Vo ovaa presmetka nema nedopirlivi i posveteni slugi, pa po Sanader i \ukanovi} ve} e odnapred se otpi{uva i

kosovskiot premier, Ha{im Ta~i, dodeka vo Slovenija porane{niot premier Janez Jan{a go o~ekuvaat te{ki vremiwa vo sudskata istraga za obvinenieto deka za odlukata za kupuvawe finski tenkovi dobil debela provizija. Vo Bosna i Hercegovina (BiH) site prikazni za vrskata na mafijata so politikata najmnogu se povrzuvaat za imeto na premierot Milorad Dodik, pa ovoj proklet Balkan vo nezakonski brak na nasilstva i al~nost, ednakvo gi vmre`i i klasi~nata i politi~kata mafija.

Po otfrlenite voini, kako porane{niot srpski pretsedatel Slobodan Milo{evi} i hrvatskiot pretsedatel Frawo Tu|man, na red dojdoa prokockanite reformisti, kako Sanader i \ukanovi}, koi ovie denovi pa|aat eden po drug, bez ogled na soni{tata za NATO i EU. Vo sporedba so Sanader, \ukanovi}, zasega se poka`a poitar i pove{t, no i edniot i drugiot ve}e odamna otplovija vo minatoto. Vo ovie novi vremiwa vlastodr{cite, sepak, ostanuvaat sami.

Svet / Biznis / Politika

16 SREBROTO NAJSKAPO VO POSLEDNITE 30 GODINI o poslednite denovi od 2010 godina srebroto ja dostigna najvisokata cena vo izminatite 30 godini. Cenata za edna unca srebro na svetskite berzi dostigna okolu 30 dolari, {to e za 74% pove}e od vrednosta za edna unca na ovoj blagoroden metal na po~etokot od ovaa godina. Vo odnos na drugite blagorodni metali, samo paladiumot ja zgolemi cenata pove}e od srebroto, i toa

za 86%. Vrednosta na zlatoto vo poslednite 12 meseci se zgolemi za 26%, a cenata na bakarot za 28%. Analiti~arite istaknuvaat deka investitorite, od SAD, pa s$ do Kina, se naso~ija kon tvrdite metali, kako bran protiv potencijalnata inflacija. Srebroto se koristi i kako blagoroden metal i kako industriski proizvod, istaknuvaat analiti~arite. Ovaa godina se o~ekuvaat

investicii vo vrednost od okolu 4,5 milijardi dolari vo srebro, {to }e opfati pove}e od 24% od vkupniot pazar na srebroto, velat od britanskata konsultantska kompanija za metali, GFMS. Pazarot na srebro e relativno mal pazar i iznesuva vkupno 19 milijardi dolari, vo sporedba so 170 milijardi dolari dobieni od svetskiot pazar na zlato.

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

IZGRADBATA NA RUSKATA SILIKONSKA DOLINA ]E ÎNI OKOLU 4 MILIJARDI DOLARI zgradbata na istraùva~ko-tehnolo{kiot centar Skolkovo vo Rusija moè da dostigne vrednost od 3,9 milijardi dolari, izjavi menaxerot na Skolkovo, Viktor Maslakov. Se o~ekuva izgradbata da bide zavr{ena najdocna do 2015 godina. Tro{ocite za izgradbata }e bidat ednakvo podeleni me|u dràvnite i privatnite investitori, potencira{e

PRODOL@ENATA KAZNA ZATVOR NE POMINA BEZ REAKCII

HODORKOVSKI ]E GI NARU[I ODNOSITE POME\U RUSIJA I EU?!

Zavr{i vtoriot sudski proces protiv porane{niot ruski naften baron. Vo tradiciite na sovetskata propaganda, izrekuvaweto na presudata be{e odlo`eno poradi novogodi{nite praznici, za odvlekuvawe na vnimanieto. Biznisot na samovolieto vo Rusija na Putin i borbata protiv nego

Maslakov. Ruskiot milijarder Viktor Vekselberg, koj e odgovoren za proektot, izjavi deka Rusija }e odvoi 2,8 milijardi dolari od federalniot buxet za izgradbata na Skolkovo vo periodot od 2011 do 2013 godina. Upravniot sovet na Skolkovo izbra francuski i holandski arhitektonski kompanii kako finalisti na prethodno raspi{aniot natprevar za razvoj

na najdobar koncept za izgradba na Skolkovo, a pobednikot }e bide objaven posledniot den od godinava. Skolkovo, ruskata Silikonska Dolina, se gradi na samo 20 kilometri od Moskva. Centarot }e se fokusira na pet istra`uva~ki oblasti: energetika, informati~ka tehnologija, komunikacii, biomedicina i nuklearna tehnologija.

DVA, TRI ZBORA “Grcija i Portugalija treba da ostanat nadvor od evrozonata, zatoa {to nivnite ekonomii ne se dovolno podgotveni za da ja koristat zaedni~kata evropska valuta. Na dolgoro~en plan }e bide podobro Grcija i Portugalija da ne go koristat evroto, bidej}i ekonomiite na dvete zemji i na nekoi drugi ju`noevropski dr`avi od evrozonata ne bile podgotveni za zaedni~kata valuta.” IVAN MIKLO[

minister za finansii na Slova~ka

BORIS KAM^EV specijalno za "Kapital" od Sankt Peterburg

lu~ajot “Hodorkovski” najverojatno }e gi naru{i bilateralnite odnosi me|u Rusija i Evropskata unija (EU) otkako sudot vo Moskva go proglasi tajkunot za vinoven. “EU }e prodol`i vnimatelno da go sledi razvojot na nastanite vo Rusija, bidej}i o~ekuva Rusija da gi po~ituva me|unarodnite obvrski vo oblasta na ~ovekovite prava”, izjavi portparolot na EU za nadvore{ni odnosi, samo ~etiri ~asa po objavuvaweto na presudata. Vtoriot proces {to vo eden mal moskovski sud se vode{e protiv porano najbogatiot Rusin, Mihail Borisovi~ Hodorkovski, zavr{i o~ekuvano. Toj vo ponedelnikot be{e proglasen za vinoven. Slu~ajot “Hodorkovski” stana simbol za podelenosta na ruskoto op{testvo. Vo zavisnost od toa vo koja faza e sudeweto, taka se zasiluva i tonot na liberalnata javnost doma i na pe~atot vo stranstvo. Vo ruskiot sudski sistem ne postoi klasi~na porota, ~ii odluki sudijata ima mo} da gi otfrli, a presudata da ja ~ita so denovi, kako vo slu~ajot so Hodorkovski. Taka, vistinskata rasprava ne e vo sudskata sala, a glavno po internetblogovite i forumite ili na retkite nezavisni pe~ateni ili elektronski mediumi. Od sprotivnata strana e re`imot vo Moskva, na ~elo so neprikosnoveniot voda~,

“Bez somnenie, priklu~uvaweto vo evrozonata e najzna~ajno dostignuvawe na ovaa vlada. ^lenstvoto }e donese novi rabotni mesta, povisoki penzii i pobrz ekonomski rast. ]e ni donese stabilnost.”

ANDRUS ANSIP

premier na Estonija

Osuduvaweto na Hodorkovski na u{te eden dolg zatvorski rok }e ima katastrofalni posledici za razvojot na dene{na Rusija premierot Vladimir Putin, i negoviot “partner po vlast”, pretsedatelot Dmitrij Medvedev. Koga se pra{ani za Hodorkovski, tie davaat {turi ili nervozni izjavi od tipot deka za slu~ajot e nadle`en sudot i deka dr`avata ili politi~arite ne treba da se me{aat vo negovite odluki (Medvedev) i “nie imame eden od najhumanite sudovi, a kradcite treba da ostanat vo zatvor” (Putin). Pokrienost na procesot od glavnite nacionalni mediumi nema voop{to. Od aspekt na vlasta, ova e u{te edno od brojnite sudewa {to vo Moskva se vodat protiv ekonomskite prestapnici. No, poglednato od strana na ruskite demokrati i liberali, ~ij stav e po~ituvan na Zapad,

sudeweto protiv Hodorkovski i Platon Lebedev, negoviot sorabotnik vo Jukos, nekoga{ najgolemata naftena kompanija vo Rusija {to be{e prezemena i anulirana od vlasta posle nivnoto apsewe vo 2003 godina, stana ultimativna psiholo{ka granica na sovesta na nacijata. Hodorkovski go sporeduvaat so Andrej Saharov, legendarniot sovetski disident od 80-te, ~ie osloboduvawe be{e presudna to~ka vo demokratizacijata na Sovetskiot Sojuz i perestrojkata na Gorba~ov, koja dovede do raspa|awe na komunisti~kata imperija. Osuduvaweto na Hodorkovski na u{te eden dolg zatvorski rok }e ima katastrofalni posledici za razvojot na dene{na Rusija vo odnos na

BRITANCITE GI OÊKUVA TE[KA 2011 GODINA ve tretini od Britancite smetaat deka vo tekot na slednata godina }e raspolagaat so pomalku pari, a duri 38% od niv o~ekuvaat deka nema da bidat vo mo`nost da gi platat nitu mese~nite smetki, se veli vo istraùvaweto na kompanijata za istraùvawe na pazarot i javnoto mislewe, Populus. Spored istraùvaweto, vakvite rezultati se dolàt na strogite vladini

merki za {tedewe, koi treba da stapat na sila na po~etokot od 2011 godina. Glavniot zaklu~ok od ova istraùvawe pokaùva deka Britancite stravuvaat od tekot na nastanite koi }e ja odbeleàt slednata godina. Britanskata Vlada gi objavi merkite za {tedewe vo oktomvri godinava, koi }e opfatat namaluvawe na buxetot za 2011 godina za 182 milijardi evra. Najavenite merki, me|u drugoto,

predviduvaat i otpu{tawe na 500.000 vraboteni od javniot sektor vo period od ~etiri godini, a pogolemiot del od vladinite institucii gi o~ekuva namaluvawe na tro{ocite za 19%. Istra`uvaweto predupreduva i na mo`nosta za izbivawe na protesti. Imeno, sekoj petti od anketiranite ne ja isklu~uva mo`nosta da u~estvuva vo potencijalnite demonstracii protiv strogite vladini merki.

bezbednosta na sopstveni~kite prava i investiciite vo zemjata. Po presudata na sudijata, sega se o~ekuva negovata odluka (vsu{nost na vlasta) za dolg ili kratok zatvor za Hodorkovski i Lebedev. Od toa zavisi dali zemjata }e odi po zacrtanata modernizacija na Medvedev, ~ija sposobnost za borba protiv “pravniot nihilizam” i za nezavisen sudski sistem e stavena na test so ovoj proces. Ili po dosega{niot poluavtoritaren pat na Putin, na koj so upravuvaweto na dràvata rakovodat “reìmski obviniteli, ~ekisti i milicioneri”, kako {to kaà Hodorkovski vo negovoto posledno obra}awe do sudot na po~etokot na mesecev, koe ve}e vleze vo analite na istorijata.

“Izrael nema da & se izvini na Turcija za upadot vo maj na turskiot brod Mavi Marmara, koj se obiduva{e da ja probie blokadata na pojasot Gaza. Nie sakame edno: najmnogu da gi za{titime na{ite vojnici i komandiri... i Turcija da priznae deka Izrael ne dejstvuval zlonamerno, deka izraelskite vojnici dejstvuvale pri samoodbrana.” BENJAMIN NETANJAHU

premier na Izrael

REKORDNA PRIVATIZACIJA VO POLSKA o poslednata proda`ba na paketot dràvni akcii vo energetikata, Polska se pribliì do rekordot na prihodi ostvaren vo 2000 godina vo vrednost od 6,75 milijardi evra. Dokolku Antimonopolskata kancelarija ja odobri dogovorenata proda`ba na Energe, ovoj rekord moè da bide sru{en i so toa se o~ekuva prihodite od privatizacijata ovaa godina da dos-

tignat okolu 4,75 milijardi evra. Od vkupno 200 privatizacii vo tekot na 2010 godina, se prodadoa samo 20 gigantski kompanii, a ostanatiot del opfati proda`ba na pomali paketi vo malite i sredite pretprijatija. Vo ovoj moment, Dr`avniot trezor ima pove}e od 51% akcii vo 43 pretprijatija, a pomalku od 51% akcii ima vo 323 akcionerski

dru{tva. Ministerot na dr`avniot trezor, Aleksandar Grad, vo tekot na 2010 godina najmnogu prodava{e energetski i rudarski kompanii koi obezbedija pove}e od 50% od ovogodine{niot prihod od privatizacijata, a kako najgolem negov uspeh vo presret na globalnata finansiska kriza se smeta izleguvaweto na Var{avskata berza na berzanskiot pazar.

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

SVET

17 0-24

...TERORISTI^KI NAPAD!?

...OSTANAA NA ULICA!

...BEGSTVO

Indija }e se brani so zasilena bezbednost

Poplava gi "izbrka" Avstralijancite od doma

Pove}e od 600 kriminalci izbegaa od Kina

oradi teroristi~ki zakani od voena grupa od Pakistan, indiskoto ministerstvo za vnatre{ni raboti gi zgolemi merkite za bezbednost vo Mumbai i drugite gradovi vo okolinata.

gromnata poplava koja ja zafati severoisto~na Avstralija zatvori pove}e od 300 pati{ta i gi natera gra|anite da gi napu{tat svoite domovi. Samo dosega, poplavata & nanese {teta vredna nekolku stotici milioni dolari.

ove}e od 600 kineski ekonomski kriminalci, obvineti za pronevera, perewe pari i zatajuvawe danok, pobegnaa vo P Severna Amerika i Jugoisto~na Azija. Kako {to ekonomski

raste Kina, taka se razmno`uvaat i nejzinite kriminalci.

PREKU POSTROGI USLOVI ZA FINANSISKA POMO[

EVROPSKATA KOMISIJA JA PROLONGIRA “KRIZNATA RAMKA”

Po re~isi dve godini od voveduvaweto na specifi~niot re`im za pomo{, EU postepeno se vra}a na normalno funkcionirawe na pazarot. Sekako deka rizikot koj ostanuva e obnoveniot stres na pazarite, a toa pretstavuva pri~ina da se prodol`i pretpazlivo kon procesot za izlez od krizata VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

vropskata komisija se soglasi i vo 2011 godina da prodolì so finansiskata pomo{ za zagrozenite dràvi i kompanii, koi soo~eni so ekonomskata kriza naidoa na te{kotii vo svoeto funkcionirawe. No, sepak, Komisijata se odlu~i da vovede postrogi merki so koi kompaniite ve}e nema da bidat vklu~eni vo privremenata “krizna ramka” za finansiska pomo{, za da se osigura soodvetno restrukturirawe na ekonomijata. [to se odnesuva do finansiskiot sektor, od prvi januari 2011 godina, sekoja banka koja }e pobara finansiska pomo{ vo forma na kapital ili merki za olesnuvawe na nejzinoto rabotewe }e bide potrebno da podnese do Komisijata svoj plan za restrukturirawe. Ramkite za poddr{ka vo krizata bea vovedeni vo 2008 godina, kako odgovor na globalniot ekonomski kolaps koj vo toj period po~na da ja zafa}a i EU. Za “kriznite ramki” vo juli ovaa godina ve}e bea napraveni i nekoi adaptacii. “Po re~isi dve godini od voveduvaweto na specifi~en reìm za pomo{, treba da se podgotvime postepeno da se vratime na normalno funk-

cionirawe na pazarot. Sekako deka rizikot koj ostanuva e obnoveniot stres na pazarite, a pretstavuva pri~ina da se prodol`i pretpazlivo kon procesot za izlez od krizata”, veli Hoakin Almunia, potpretsedatelot na Evropskata komisija nadle`en za konkurentna politika.

Finansiskata kriza gi natera zemjite-~lenki na Evropskata unija da odvojat ogromni sumi pari za za~uvuvawe na finansiskata stabilnost. Dodeka neophodnata dr`avna pomo{ za finansiskiot sektor be{e dozvolena pod posebni uslovi za krizni situacii, dr`avnata pomo{ za nefinansiskiot

sektor ostana prete`no stabilna. Pozitivniot aspekt e toa {to, vo ovie okolnosti, zemjite-~lenki prodolìja da gi prenaso~uvaat dràvnite subvencii kon sektorite za istraùvawe, za{tita na ìvotnata sredina i drugi celi od op{t interes, koi pottiknuvaat razvoj i novi

rabotni mesta. Vrednosta na nacionalnata pomo{ vo finansiskiot sektor, koja e odobrena od Evropskata komisija vo periodot pome|u oktomvri 2008 i oktomvri 2010 godina iznesuva{e okolu 4,5 iljadi milijardi evra, pi{uva vo esenskiot Izve{taj za dràvna pomo{ na EU. Sumata prezemena od bankite vo 2009 godina iznesuva okolu 1,1 iljadi milijardi evra. Najgolemiot del od ovaa pomo{ (76%) doa|a vo oblik na dràvni zaemi i garancii za odrùvawe na me|ubankarskoto finansirawe, koe bi vlijaelo samo na javnite finansii, dokolku bidat dovedeni vo pra{awe, dodeka rekapitalizacijata iznesuva 12%, a za pomo{ta preku olesnitelni merki se odvojuvaat 9%. POMO[ ZA NADMINUVAWE NA FINANSISKATA I EKONOMSKATA KRIZA So koordiniranata akcija na zemjite-~lenki za poddr{ka na bankite, zaedno so voveduvaweto na krizni pravila za dràvna pomo{ od strana na Komisijata, be{e izbegnat totalniot kolaps na finansiskiot sektor, no zatoa se ograni~ija promenite vo konkurentnosta vo ramkite na edinstveniot evropski pazar na Unijata. Za da se minimizira vlijanieto od

ograni~uvawata na kreditnite uslovi, zemjite-~lenki & odobrija pomo{ i na realnata ekonomija vo ramkite na privremeniot plan usvoen od Komisijata, na krajot od 2008 godina. Pomo{ta glavno se sostoe{e od subvenicii vo visina do 500.000 evra po kompanija, subvencionirani kamati na kreditite i namaleni kamati za kreditite za proizvodstvo na ekolo{ki produkti. Odobrenata suma vo periodot me|u dekemvri 2008 i prvi oktomvri 2010 godina iznesuva 82,5 milijardi evra. Izve{tajot pokaùva deka zemjite-~lenki so nivnite napori se na pat da ja prenaso~at pomo{ta kon horizontalni celi od op{t interes. Osobeno e zabeleìtelno toa {to Komisijata, i pokraj krizata vo ekonomskiot sistem, obrna vnimanie na regionalnata pomo{, za{titata na ìvotnata sredina, za{tedata na energija i pomo{ta za istraùvawata, razvojot i inovaciite. Ovie celi pomalku ja naru{uvaat konkurentnosta, no pridonesuvaat i za postignuvaweto na strate{kite celi na EU do 2020 godina, za inteligenten (inovacii, istraùvawe i razvoj), odr`liv (energetska efikasnost) i obemen rast (ve{tini).

Feqton

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

NAJGOLEMITE INTERNET-KOMPANII VO SVETOT: SKYPE

SINOTO OBLA^E OD ESTONIJA PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

red to~no edna nedela, na 22 dekemvri, administratorite na Skajp na nivnata stranica na Tviter ja postavija slednava poraka: “Nekoi od vas moèbi imaat problemi so vleguvaweto vo Skajp. Nie go istraùvame slu~ajot i se izvinuvame {to gi prekinavme va{ite razgovori... Inènerite i operatorite na sajtot rabotat nonstop za da gi vratat rabotite vo normala”. Ovaa poraka ne be{e golema uteha za bizniselitata koja go koristi ovoj softver za interna komunikacija i komunikacija so svoite klienti, no, kako {to poentira{e Rajan Kim od onlajn-mediumot Gigaom, biznisite koi zavisat od drugite onlajn-servisi sekoga{ treba da imaat rezervni planovi. Ako Skajp ne raboti, }e gi koristite drugite servisi za instant-poraki. Ako “padne” Gmail, koristete Tviter. I taka so red. No, sepak, nefunkcioniraweto na Skajp predizvika vnimanie. Sli~na vakva panika se sozdade vo 2007 godina, vo avgust, koga re~isi dva dena Skajp be{e nedostapen za mnozinstvoto korisnici. Toga{ problemot go sozdade aùriraweto na operativniot sistem Windows, {to kako rutina kaj mnozinstvoto korisnici, go poplavi peerto-peer sistemot. Za dopolnitelni informacii za neraboteweto {to se slu~i pred nekolku dena, kompanijata, {to sega e so sedi{te vo Luksemburg, otvori poseben blog na svojot portal. Ovojpat obvinuva{e za prekin na klasterite od peer-to-peer konekcijata. No, raka na srce, za pomalku od 24 ~asa na istiot blog se pojavi videosoop{tenie so izvr{niot direktor Bejts, koj dade potvrda deka servisot se vra}a vo funkcija. Me|u drugoto, gospodinot Bejts na site ni gi ~estita pretstojnite praznici. Kompanijata denes e naso~ena

Ovaa kompanija koja ima 550 milioni korisnici niz svetot, od pogolemiot del od niv ne zema ni cent. Konektiraweto me|u korisnicite so instant-poraki ili ostvaruvawe glasovni i videopovici preku Internet e besplatno. Edinstven na~in na zarabotka e javuvaweto kon fiksnata i mobilnata telefonija, kako i ispra}aweto SMS

Neraboteweto na Skajp vedna{ stanuva svetska vest da ja kompletira rundata na inicijalnata javna ponuda, za koja, otkako izleze, vedna{ se pojavija potencijalni kupuva~i od “Golemite bra}a”, kako Fejsbuk, Cisko, Gugl i Majkrosoft. Vo me|uvreme, mora da ka`eme deka se raboti za kompanija ~ii prihodi za prvata polovina od godinava bile pove}e od 400 milioni dolari. Dokolku prihodot presmetan na krajot na godinava, {to se o~ekuva da

dostigne pove}e od 800 milioni dolari, go pomno`ime so 5, procenetata vrednost na kompanijata nadminuva 4 milijardi dolari. ZABRANETOTO OVO[JE VO KINA Internet-kompanijata Skajp limited (Skype Limited) e osnovana vo 2003 godina od strana na {vedskiot pretpriema~ Niklas Zenstrom i negoviot danski kolega Janus Fris. Sepak, najpopu-

larni likovi okolu glavniot proizvod na ovaa kompanija se estonskite in`eneri za softver Ahti Hejnla, Prit Kasesalu i Jaan Talin. Ovie programeri od zemjata kade {to mo`e da se glasa preku Internet, zaedno so Niklas i Janus, bea i glavnite likovi koi stoeja zad peer-to-peer softverot za spodeluvawe na podatoci Kazaa (Kazaa). Inaku, za imeto na Skajp be{e odgovoren samiot In-

ternet. Edno od prvi~nite imiwa za proektot bilo “Skaj pir-tu-pir”, koe bilo skrateno na Skajper (Skyper). Kako i da e, nekoi od domejnite {to asocirale na Skajper ve}e bile zafateni. Na kraj, po mnogu obidi, so samoto skratuvawe na poslednata bukva, ostanal domejnot Skajp, edinstvenoto slobodno ime koe denes pretstavuva sinonim za internet-povik i razgovor. Otkako bea reg-

istrirani domejnite Skype. com i Skype.net, vo avgust 2003 godina be{e objavena i prvata javna Beta verzija na Skajp. Iako vo septemvri 2005 godina vo Kina stapi zabranata za Skajp, samo po eden mesec kompanijata stana del od Ibej, otkako onlajnauciskata ku}a gi ostvari planovite za akvizicija na ovaa nade`na kompanija. Toga{ Ibej se nadeva{e deka

PRIKAZNI OD WALL STREET

COMCAST MORA D ZA DA JA KUPI N So prezemaweto, Comcast, koj e najgolem kabelski operator vo SAD, }e se zdobie so pravoto za koristewe na televizijata NBC-nejzinata mre`a, stanici, kablovskite kanali, biblioteka od pove}e od 4.000 filmovi, kako i del od onlajn-videoservisot Hulu

omcast mora da se soglasat so baraweto na regulatorite vo SAD za da dozvolat pretplatnicite na ovoj medium da mo`at da gi sledat onlajn-videostrimovite na nivnite rivali dokolku sakaat da dobijat dozvola

za kupuvawe na NBC. Isto taka, kompanijata }e mora da dozvoli i proda`ba na svoite ekskluzivni programi na svoite rivali dokolku tie bidat zainteresirani za niv, kako i da dozvolat konkurentskite programeri da mo`at da gi nudat svoite uslugi na nejzinite pretplat-

nici. Ovie uslovi se nalo`eni od strana na Federalnata komisija za komunikacii na SAD i za istite nejziniot ~len Xulius Genahovski veli deka tie gi zadovoluvaat uslovite koi Comcast mora da gi ispolni pred da bide realizirano kupuvaweto na NBC. So niv,

Feqton

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

Po~ituvani ~itateli, Feljton vo Kapital: Najgolemite internet kompanii vo svetot. Doznajte za toa kako Fejsbuk, Gugl, Amazon i ostanatite, od pretpriema~ki potfati bazirani na inovativnosta i kreativnosta na svoite osnova~i, za samo nekolku godini stanaa globalni kompanii {to “te`at” desetici milijardi dolari.

Kompanijata osnovana pred sedum godini denes e naso~ena da ja kompletira rundata na inicijalnata javna ponuda, za koja, otkako izleze, vedna{ se pojavija potencijalni kupuva~i kako Fejsbuk, Cisko, Gugl ili Majkrosoft }e go iskoristi servisot za kupuva~ite i prodava~ite na nivniot pazar da mo`at polesno da komuniciraat. Me|utoa, biznis-planovite na Ibej propadnaa, bidej} i nivnite korisnici sakaa da komuniciraat kako i dosega - po imejl. Taka, lani, esenta, kompanijata na Donahju soop{ti deka planira inicijalna javna ponuda na Skajp. Golem del od akciite na Skajp bea prodadeni na grupata investitori. Pod vodstvo na Ibej, vo ranite meseci na 2006 godina brojot na registrirani korisnici na Skajp dostigna 100 milioni lu|e. Taa brojka & pomogna na kompanijata da razmisluva za novini, pa vo oktomvri ve}e be{e lansirana vtorata verzija na Skajp. Inaku, prvata pogolema novina be{e objavena prethodnata godina, koga Skajp

INVESTITORI

ESEMER VEN^R PARTNERS (Bessemer Venture Partners) DREJPER FI[ER JURVETSON (Draper Fisher Jurvetson) INDEKS VEN^RS (Index Ventures) IBEJ ANDERSEN HOROVI^ INVESTICISKIOT BORD NA PENZISKIOT PLAN ZA KANADA (CPP Investment Board) SILVER LEJK PARTNERS. Minatata godina Ibej ja kompletira{e proda`bata na Skajp, a kompanijata be{e proceneta na 2,75 milijardi dolari. Konzorciumot na investitori, predvoden od Silver Lejk partners, ja kupi kompanijata i kontrolira 70% od akciite.

Danecot JANUS FRIS, FRIS, NIKLAS ZENSTROM od eden od osnova~ite na Skajp [vedska, ortakot na Fris

TONI BEJTS, glaven direktor na Skype Limited ima pove}e od 20 godini iskustvo Bvo ejts komunikaciite i internet-industriite, a najblisko mu e ona kako generalen menaxer na Sisko enterprajs. Kako ekspert vo internet-tehnologiite, ovoj Angli~anec poseduva devet patenti, a bil i del od bordot na Jutjub. Vo negovoto prvo intervju za “Wujork tajms” se opi{uva kako fan na Skajp (Skype), koj mu ja spasil biznis-karierata pri nekoe patuvawe vo Aljaska. po~na so videotelefonijata. Vo tekot na 2007 godina se pojavija a`urirawa koi ponudija novi operacii za softverot, kako Skajp Fajnd ili Prati pari (Send Money), preku koi korisnicite mo`at da ispra}aat pari preku PejPal od eden korisnik na Skajp do drug, kako i mnogu drugi podobruvawa. Razli~ni “apdejti”, vklu~itelno i verziite za Soni i Linuks, bea objaveni slednata godina. Taa godina prednostite na Skajp bea prepoznaeni i od producentite na sedmata sezona od

amerikanskoto {ou “Koj saka da bide milioner?”. Preku Skajp, Amerikancite mo`ea da go “povikaat svojot prijatel” i preku videokonferencija najposle “da go vnesat” vo {outo. Vo 2009 godina be{e lansiran Skajp 4, Linuks verzijata be{e podobrena, a be{e lansiran i Skajp za biznis-korisnicite. Spored toga{nite analizi, duri 35% od korisnicite na Skajp ja koristele programata za biznis-celi. Sepak, vo april Ibej gi soop{ti planovite za

razdelba so Skajp - za narednata godina be{e planirana inicijalna javna ponuda. Po nekolku meseci, liderot vo peer-to-peer tehnologijata, Xoltid (Joltid), pred amerikanskata vlast dade predlog za ograni~uvawe na dogovorot za licencirawe so Ibej, preku koj Ibej (a na toj na~in i Skajp) mo`e da ja koristi nivnata peer-to-peer tehnologija. Ako ovoj predlog uspee, toa }e zna~i vistinski “R.I.P. Skype”, kako {to minatata nedela komentiraa korisnicite na Fejsbuk. No, bez stravuvawe, Ibej objavi proda`ba na 65% od Skajp na konzorciumot od Indeks ven~rs i Silver Lejk partners, a vo noemvri be{e kompletirana i proda`bata na 70% od kompanijata na spomenatiot konzorcium vo koj novi ~lenovi bea Andersen Horovi~ i Estoncite. Biznisot be{e procenet na 2,75 milijardi dolari. Godinava, vo maj izleze Beta verzijata na Skajp 5. Vo avgust, pak, inicijalnata javna ponuda be{e zgolemena na 100 milioni dolari, a esenoska bordot na direktori na Skajp go nazna~i noviot izvr{en direktor, Toni Bejts. Toga{ be{e lansirana i kompletnata verzija 5, a so nejzino instalirawe korisnicite na

Skajp moàt da pra}aat SMS, da “~atuvaat”, kako i da se javuvaat na svoite prijateli od Fejsbuk. KAKO ZARABOTUVA SKAJP? Za volja na vistinata, ovaa kompanija, koja ima 550 milioni korisnici niz svetot, od pogolemiot del od niv ne zema ni cent. Konektiraweto me|u korisnicite so instantporaki ili ostvaruvawe glasovni i videopovici preku Internet e besplatno. Edinstven na~in na zarabotka e javuvaweto kon fiksnata i mobilnata telefonija, kako i ispra}aweto SMS. Na krajot na kraevite, dokolku i ovaa mo`nost se sporedi so cenite na regularnite telefonski servisi, taa ~ini mnogu poevtino i nudi mo`nost za mese~no pla}awe ili pla} awe po razgovor. Onie koi sakaat da go koristat ovoj softver bez da se logiraat na svoite kompjuteri istoto moàt da go napravat preku kupuvawe specijalni telefoni ~ii platformi koristat Skajp. Serii takvi telefoni vklu~uvaat nekoi telefoni na Nokia, Ajfon na Epl, kako i Android na Gugl. No, i onie koi gi koristat besplatnite beneficii i onie koi pla}aat ne moàt da se javat na itnite telefonski broevi kako 192. Za razlika od drugite VoIP servisi, kompanijata Skajp ne koristi serveri, no se koristi so bekgraund procesiraweto na kompjuterite vo koi e instaliran nivniot softver. Ovoj fakt gi neutralizira finansiskite odlivi vo tehni~ka poddr{ka,

pa kompanijata opravdano ima 500 vraboteni. Golem del od ovie lu|e rabotat vo sedi{teto vo Luksemburg, no odreden broj ima i vo nivnite pretstavni~ki kancelarii vo London, Stokholm, Tajlin, Tartu, Praga i San Hoze, Kalifornija. Oficijalnite podatoci od Komisijata za hartii od vrednost zboruvaat deka vo prvite {est meseci od godinava ovaa internetkompanija ostvarila 406 milioni dolari vo prihod, {to e 25% pove}e od istiot period lani. No, s$ u{te ostanuva mal procentot na korisnici koi pla}aat za razgovori. Toa se samo 6,5% od site korisnici na servisot na Skajp. Sepak, ârls Golvin vo analiza za Forester Risr~ veli deka i besplatnite korisnici imaat svoja vrednost za ovaa kompanija, koja, od druga strana, razviva razni na~ini za da ja zgolemi upotrebata me|u biznis-zaednicata. Proekciite na noviot direktor za zabrzuvawe na rastot se naso~eni kon integracija so drugi internet-kompanii. Slednava godina target na Bejts se korporativnite telefonski linii, koi, spored firmata Frost i Zalivan Frost&Sullivan), koja go istraùva pazarot, okolu 38% ovozmoùvaat internetpovici. Vo naredniot broj na “Kapital” }e doznaete za servisot koj ovozmoùva “dnevna brejnstorming sesija” i pretstavuva vistinski opinion maker vo dinamikata na dene{ninata, Twitter

DA ISPOLNI MNOGU USLOVI NBC kako {to istakna Genhovski, na najdobar na~in }e bidat zadovoleni javnite interesi i standardi neophodni za celoto ova prezemawe da pomine kako {to treba. ^lenovite na Komisijata, sostavena od tri demokrati, me|u koi i Genhovski i dvajca republikanci, imaat ovlastuvawa da go prifatat ispolnuvaweto na ovie uslovi, da odlu~at za nivno zajaknuvawe ili olabavuvawe pred da bide dadeno ovlastuvawe i dozvola za vakvoto spojuvawe. Ona {to s$ u{te ne se znae e vremeto koga }e bide sprovedeno toa glasawe. Od strana na Comcast se nadevaat deka

ova glasawe vo nivna korist }e bide napraveno tokmu za eden mesec. “Se nadevame i iskreno o~ekuvame deka Komisijata }e go sprovede ova glasawe vo tekot na januari idnata godina i deka odlukata }e bide pozitivna, odnosno }e bide odobreno kompletno sproveduvawe na ovaa transakcija”, istakna vo svojata poraka Dejvid Koen, izvr{niot potpretsedatel na Comcast. No, za razlika od Koen, nezavisniot senator od dr`avata Vermont, Barni Sanders, izjavi deka Komisijata ne smee da dozvoli da se sprovede ova spojuvawe, bide-

j}i, kako {to veli toj, so toa }e se sozdadela monolitna mediumska supermo}. So spojuvaweto, Comcast, koj e najgolem kabelski operator vo SAD, }e se zdobie so pravoto na koristewe na televizijata NBC - nejzinata mre`a, stanici, kablovski kanali, kako {to se na primer MSNBC i USA Network, biblioteka od pove}e od 4.000 filmovi, kako i del od onlajn-videoservisot Hulu. Spored analiti~arite, se o~ekuva komisionerite da raspravaat za celoto ova spojuvawe nekolku dena i deka odlukata nema da bide tolku lesno donesena. Ispolnuvaweto na baranite

uslovi od strana na Comcast }e im ovozmo`i na kompaniite kako {to se Netflix, Amazon, Google, kako i Apple, da go koristat Comcast za distribucija na svoite onlajnvideoservisi. Istoto se odnesuva i na nekoi drugi rivalski provajderi na onlajn-uslugi, kako {to se Direct Tv, Dish Network, AT&T, kako i Verizon. Menaxerskiot tim na Comcast pobara od strana na Komisijata ovie uslovi da bidat limitirani vremenski, odnosno za po~ituvawe na istite i za nivnoto va`ewe Komisijata da donese vremenska ramka. Dokolku nastanat nekoi prob-

lemi i bide potrebna kakva bilo arbitracija, od Comcast baraat taa arbitra`a da bide vo nadle`nost na Komisijata. Konkurencijata na Comcast nastojuva deka Komisijata mora da donese vakvi ograni~uvawa so cel da se obezbedi kompetitiven pazar. Viacom, sopstvenikot na MTV Networks i na Comedy Central, pobara od strana na Komisijata vnimatelno da bidat razgledani site aspekti na nivnata odluka, bidej}i so vakvoto spojuvawe }e mu se dozvoli na Comcast da ja koristi svojata mo} vo odreduvawe na nezavisnosta

na svoite programi. Sepak, od Comcast }e mora da ~ekaat ne samo na odlukata od strana na Komisijata, tuku i na odlukata, povrzana so ova pra{awe, {to treba da ja donese Oddelot za pravda na SAD. Spojuvaweto se odnesuva na otkup na 51% od akciite koi General Electric gi poseduva vo NBC vo vrednost od 6,5 milijardi dolari vo gotovo, kako i prava na koristewe na kanalite na Comcast vo vrednost od 7,25 milijardi dolari, vklu~uvaj}i i zaedni~ko vlo`uvawe vo sopstvenosta na ovaa kompanija za zabava.

4 FEVRUARI 2011 - SPECIJALEN PRILOG

BIZNIS KONSALTING MAKEDONSKITE KONSULTANTI ZA SU[TINATA NA INOVATIVNOSTA KAKO NOV KONCEPT VO DELOVNOTO RAZMISLUVAWE I DELUVAWE KAKO EFIKASNO DA GO INTEGRIRATE MARKETINGOT I SOCIJALNITE MEDIUMI VO RABOTEWETO VO NASOKA NA ZGOLEMENA PRODA@BA I POGOLEMA PREPOZNATLIVOST NA VA[ATA KOMPANIJA? KOLKU ^INI IMPLEMENATCIJATA NA ODREDEN STANDARD? JAVNO - PRIVATNO PARTNERSTVO POTENCIJALI, MO@NOSTI ZA KOMPANIITE, ZAKONSKA RAMKA, SOVETI ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BIZNIS KONSALTING KOJ KE IZLEZE NA 4 FEVRUARI 2011 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 2551 441; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

arieri

... Mudrite lu|e u|e ne e ssamo amo {to o gi i koristat prilikite, tuku i gi sozdavaat...

NAGRADENI NAJUSPE[NITE MENAXERI ZA ^OVE^KI RESURSI STRANA 22 WWW.KAPTAL.COM.MK

KARIERNITE [EST NA^INI ZA CENTRI DOBRO ODLI^NO ISKORISRABOTAT, NO TUVAWE NA VA[ATA NIVNIOT BROJ E MAL! PRODUKTIVNOST STRANA 22 STRANA 24 KAPITAL / SREDA / 29.DEKEMVRI.2010

INTERVJU

NIKOLA EFTIMOV MENAXER ZA ^OVE^KI RESURSI NA ALKALOID

Alkaloid raste so razvojot na svoite vraboteni

Alkaloid AD e pazarno orientirana kompanija koja re~isi sedum decenii raboti na proizvodstvoto na lekovi, kozmeti~ki i hemiski proizvodi, kako i na prerabotka na bilni surovini. Vrabotenite se najva`niot resurs za Alkaloid, pa, zatoa, kompanijata im nudi sigurnost i pridobivki {to istovremeno }e go stimuliraat nivniot li~en i profesionalen uspeh. Imperativ za Alkaloid pretstavuva za{titata na interesite na vrabotenite, potro{uva~ite, akcionerite i delovnite partneri, za {to svedo~i i osnovnata opredelba na kompanijata “ZDRAVJETO PRED S$.” Od laboratoriite do korporativnite funkcii za poddr{ka, vrabotenite vo Alkaloid se razli~ni, no site se ednakvo vrednuvani za nivnite unikatni talenti. Alkaloid ja ceni raznovidnosta, bidej}i e osnova za razbirawe na ednakvo razli~nite klienti. Za najva`niot resurs – vrabotenite - razgovaravme so nejziniot menaxer za ~ove~ki resursi, Nikola Eftimov. Samo vo poslednite 20 godini Alkaloid vo svoeto osovremenuvawe ima vloèno me|u 70 i 80 milioni evra! Paralelno so voveduvaweto novi tehnologii, ja menuva i strukturata vo polza na visokostru~nite kadri. Kolkav del od ovie investicii se odnesuva na potrebite za investirawe vo ~ove~kiot kapital? Generalna opredelba na Alkaloid e da investira vo kontinuirana edukacija, ne samo na svoite momentalni, tuku i na potencijalnite kadri. Moàm da kaàm deka investiciite vo domenot na edukacijata na sopstvenite kadri vo poslednite pet godini se dviàt okolu 1% od vkupnite prihodi na kompanijata, {to pretstavuva seriozna investicija. Poa|ajki, pak, pred s$, od op{testvenata odgovornost, no, se razbira, i od potrebite na biznisot, preku svojata fondacija Traj~e Mukaetov investirame i vo potencijalni kadri - studenti na 3 i 4 godina od Medicinskiot i Farmacevtskiot fakultet pri Univerzitetot Sv. Kiril i Metodij od Skopje. Dosega vkupno imame stipendirano pove} e od 140 studenti, od koi desetina ve}e rabotat vo na{ata kompanija. Nie sme edna od retkite kompanii vo Makedonija koja stipendira tolkav broj studenti. Toa n$ pravi poodgovorni op{testveno, no i ni ovozmoùva postudiozno planirawe i implementacija na na{ata kadrovska politika. Samiot fakt {to ve}e desetina od zavr{enite studenti rabotat vo Alkaloid e sesrdno pozdraven od zaednicata, no ja potvrduva i celishodnosta na celata inicijativa. PRODOL@UVA NA STR.25

Na{ata kompanija e maksimalno posvetena na razvojot, nagraduvaweto i zadr`uvaweto na talentite. Razvojot na vrabotenite pretstavuva razvoj i za Alkaloid. Vrabotenite se nejziniot najva`en resurs, pa, zatoa, kompanijata im nudi sigurnost i pridobivki, koi istovremeno }e go stimuliraat nivniot li~en i profesionalen uspeh, no }e go stimuliraat i ponatamo{niot rast na kompanijata

KAKO POLESNO DO PODOBRI IZVE[TAI? STRANA 26

KOLUMNI NATA[A IVANOVSKA

IVANA DOJ^INOVSKA-STOJANOVI]

[TO TREBA DA PRAVITE ZA SVOJATA KARIERA? STRANA 24

PRINCIPOT NA PETER ILI HIERARHIJA NA NESPOSOBNITE STRANA 24

MISLA NA NEDELATA NAU^IV DEKA SEKOGA[ KOGA ]E SE POSTIGNE NE[TO VA@NO, TOA E NAPRAVENO OD ^OVEK SO IDEJA I SO MISIJA.”

PITER DRAKER MENAXERSKI GURU

K1- Kariri, e redoven dodatok vo Kapital - vo sreda! Kako da se postavat celite, da se pronajdat re{enijata, i kako da se vospostavi ramnoteà megu karierata i ìvotot! Za brzinata na reagirawe, na~inite na re{avawe na krizni situacii, motiviranosta i naso~enosta kon ostvaruvawe na rezultati, sposobnosta za u~ewe, kompetentnost i, se razbira, upravuvaweto so vrabotenite. Zapomnete: Vrabotenite se edinstveniot su{tinski element od sekoja kompanija, koj konkurencijata ne moè da go kopira!

22 KARIERI

SREDA / 29/12/2010 / KAPITAL

TEMA NA BROJ KAKO I DALI SORABOTUVAAT KOMPANIITE I OBRAZOVNITE INSTITUCII? (2)

Kariernite centri dobro rabotat, no nivniot broj e mal! VASE ASE CELESKA celeska@kapital.com.mk eska@kapital.com.mk IVANA KOLEVA koleva@kapital.com.mk

o ramkite na visokoobrazovnite institucii s$ pove}e se naglasuva ulogata na kariernite centri. Kako relativno nova forma na sorabotka me|u kompaniite i fakultetite, tie s$ pove}e dobivaat uloga na pottiknuva~i na taa neophodna sorabotka. Kako sostaven del od organizaciskata struktura na visokoobrazovnite institucii, kariernite centri pomagaat nastavnite

programi da se menuvaat spored potrebite na kompaniite za koi tie obrazuvaat kadri kadri. Organiziraat i obuki za zgolemuvawe na ve{tinite na studentite za polesno da se adaptiraat na pazarot na trud. Kariernite centri gi naso~uvaat kompaniite kon pravilna regrutacija za izbor na dobro kvalifikuvan kadar od fakultetite i kon poaktivna sorabotka vo odnos na izvr{uvaweto na praktikantska rabota od strana na studentite. Vo Makedonija, generalno, kariernite centri se vo podem. Privatnite fakulteti mnogu vlo`uvaat vo niv, a kaj dr`avnite visokoobrazovni institucii imame kon-

MIN^O JORDANOV PRETSEDATEL NA UO NA MAKSTIL

Obrazovanieto vo Makedonija ostanuva ~uma, seriozen problem vo celoto stopanstvo. Samo kaj nas se dobiva isklu~itelno nisko nivo na profesionlani znaewa od kadrite {to nam ni trebaat, ne samo za izlezot od recesijata, tuku i za odr`uvawe na normalnite stapki na razvojot {to gi pravime nie i {to se potrebni vo makedonskoto stopanstvo. Taka {to gi imame site elementi za da bideme zagri`eni.

IGOR JORDANOV

RAKOVODITEL NA CENTAROT ZA KARIERA NA TEHNOLO[KO-METALUR[KIOT FAKULTET VO SKOPJE

Kompaniite od Republika Makedonija ve}e go prepoznavaat TEH-MET kako mesto kade {to moàt slobodno da se obratat za nao|awe soodvetno kadrovsko re{enie. Nie raspolagame so baza na podatoci za diplomiranite studenti i moème da im ponudime soodveten inèner na kompanijata. Imame primeri na vakva sorabotka so Bomeks Refraktori, Vitaminka, Xonson Meti i nekoi tekstilni kompanii koi pobaraa pomo{ od Tehnolo{kometalur{kiot fakultet za inènerski kadar, a kako rezultat na ovaa sorabotka ovie kompanii po~naa da stipendiraat studenti na Tehnolo{kometalur{ki fakultet za sopstvenite potrebi.

e tradiktorna situacija kade {to edni fakulteti vloùvaat navistina mnogu vo kariernite centri, a drugi s$ u{te nemaat ni po~etni aktivnostii. Izrazena proaktivnost kaj dràvnite fakulteti posebno se zabeleùva kaj tehni~kite fakulteti, poto~no kaj Ma{inskiot i Tehnolo{kometalur{kiot fakultet. KAKO FUNKCIONIRAAT KARIERNITE CENTRI? Edi Smokvarski, menaxer na Karierniot centar na Amerikan Kolex vo Skopje, objasnuva deka sorabotuvaat so pove}e od 100 kompanii i deka moàt da se pofalat so brojka od 253 studenti koi uspe{no

izvr{ile praksa vo kompanii za period od dve godini (2008-2009 godina). “Od istite kompanii Fakultetot dobiva "fidbek" ili evaluaciski listovi koi soop{tuvaat kakvi bile site studenti oddelno na praksata. Istovremeno, studentite, pred da odat na praksa, imaat sli~en proces na evaluacija za nekoi minimalni ili postru~ni ve{tini koi mora da gi ispolnuvaat, dodeka po praksata i tie davaat merlivi indikatori za ocenuvawe na kompaniite”, naglasuva Smokvarski. Sli~na e sostojbata i kaj privatniot fakultet FON, kade {to karierniot centar sekojdnevno raboti so studentite i so stipendistite

INICIJATIVA NA GLOBAL HR

NAGRADENI NAJUSPE[NITE MENAXERI ZA ÔVE^KI RESURSI arina Sivakova-Taskova od EOS Matriks e najdobriot makedonski menaxer za ~ove~ki resursi vo 2010 godina. Vo kategorijata najdobar oddel za ~ove~ki resursi vo Makedonija pobedi IT-kompanijata Sivus, a vo kategorijata kompanija koja najmnogu vloùva vo ~ove~kiot kapital i resursi prvoto mesto & pripadna na Nekstsens, IT-kompanija. Ova se prvite kompanii i poedinci koi za prvpat vo Makedonija dobija nagradi od oblasta na ~ove~kite resursi. Nastanot, koj se odrà denovive, e ishod od inicijativata na Global HR, edinstvenoto spisanie za ~ove~ki resursi vo Makedonija. Vo tekot na celata godina na veb-stranicata na spisanieto vrabotenite od makedonskite kompanii moèa da gi nominiraat svoite menaxeri, sektori ili kompanii vo tri kategorii. Vo tesniot krug na nominacii vlegoa 20-ina

pogolemi makedonski kompanii i nivni pretstavnici. “Pravilnoto vodewe i menaxirawe so ~ove~kiot kapital e preduslov za uspe{na profitna kompanija. Zatoa, so ovie nagradi bi sakale da dademe po~it i priznanie na kompaniite, na oddelite za menaxment so ~ove~ki resursi i na samite menaxeri koi minatava godina se poka`aa kako najuspe{ni”, veli Vesna Dimovska, specijalist za ~ove~ki resursi i glaven i odgovoren urednik na Global HR. Nagradenite za "Kapital" izjavija deka vo Makedonija s$ u{te ima mnogu rabota na razvojot na ~ove~ki resursi, iako se zabele`uvaat i pozitivni trendovi, kako pogolema dostapnost na stru~na literatura i pogolema primena na svetskite HR praktiki vo makedonskite kompanii. Marina Sivakova-Taskova od Eos Matriks veli deka vo Makedonija e

mnogu te{ko da se upravuva so lu|eto vo kompaniite, ne samo poradi ~uvstvitelnata priroda na rabotata, tuku i poradi razli~nite osobini i karakteristiki na lu|eto. Vo isto vreme, toa e i predizvikuva~ki najubavata rabota na svetot. “Vo Makedonija ima visoko nivo na kvalitet na rabotnicite i potrebata da se bide u{te podobar postojano raste. Makedoncite imaat naviki od koi te{ko se odviknuvaat, no zatoa nie, HR menxerite, sme tuka za da gi naso~ime", veli taa, potenciraj}i deka mnogu malku se razbira su{tinata na ovaa profesija. Od oddelot za ~ove~ki resursi vo Sivus velat deka kompanijata investira vo ~ove~kiot kapital i zatoa {to e svesna za vrednostite koi se sozdavaat so nego. “HR oddelot na Sivus postoi ve}e pet godini, vo momentov so sedum aktivno

vklu~eni lu|e. Rabotime re~isi na site oblasti od HR aspekt, a prioritet davame na motivacijata na vrabotenite, nagraduvaweto, na~inot na evaluacija i objektivniot "fidbek" koj im se dava na vrabotenite”, izjavi Olivera Tev~eva, menaxer za ~ove~ki resursi vo Sivus. Iako vo Nekstsens poznatite HR praktiki se primenuvaat od neodamna, sepak, principot na mentorstvo i priemot na praktikanti napravi ovaa kompanija vo rok od tri godini da go zgolemi brojot na vraboteni od 27 na 60 lu|e. “Bidej}i na{ata kompanija e poznata kako kompanija koja go razviva talent-menaxmentot i raboti na razvoj na praktikantska programa, motiviranosta ne doa|a isklu~ivo od finansiite. Vovedovme kontinuirani obuki, long life learning programa, i poslednata godina rabotime na li~niot razvoj na sekoj vraboten”, veli Iskra Trajkoska, menaxer za HR od NekstSens.

KARIERI 23

SREDA / 29/12/2010 / KAPITAL

na univerzitetot. Leon Bakra~eski, odgovoren za odnosi so javnosta na FON vo Skopje, za "Kapital" objasnuva kako funkcionira karierniot centar. Vo FON kompaniite dostavuvaat otvoreni povici za rabota ili sta`, koi se prosleduvaat do site studenti. Se pribiraat CV na studentite, se vr{i interuniverzitetska selekcija vrz osnova na utvrdeni kriteriumi i standardi i potoa se prepra} aat do kompaniite koi odrùvaat intervjua i go selektiraat toa {to nim im e potrebno vrz baza na CV, univerzitetskata preporaka i intervjuto. “Sorabotuvame so pov}e od 50 kompanii vo Makedonija. So site niv imame potpi{ano posebni protokoli za sorabotka, koi predviduvaat stipendirawe na najdobrite studenti, no i praksa za site. Vo prosek, FON dosega ima isprateno pove}e od 3.000 studenti na praksa vo kompaniite vo Makedonija, no i vo ministerstvata za onie koi studiraat op{testveni nauki. Na{iot alumni-sistem pokaùva deka imame 87% vrabotuvawe od zavr{enite studenti”, naglasuva Bakra~eski. POTREBNI SE POVE]E KARIERNI CENTRI VO DR@AVNITE FAKULTETI @alno, no vistinito, kaj dràvnite fakulteti nedostigaat karierni centri od ovoj vid, bidej}i samo mal broj od niv im davaat vakva poddr{ka na svoite studenti. Za toa kako dobro funkcioniraat nekoi od niv svedo~i Radmil Polenakovi}, profesor i direktor na karierniot centar na Ma{inskiot fakultet vo Skopje. Toj e zadovolen od sorabotkata so kompaniite i potencira deka na studentite im stojat na raspolagawe dve alatki: alumni- koja podrazbira pomo{ i obuka od diplomirani studenti koi moàt da gi prenesat svoite iskustva i znaewe na pomladite studenti i karieren centar, koj ima baza od pove} e od 2.000 CV na studenti, koi im stojat na raspolagawe na kompaniite besplatno i istite moàt polesno da go regrutiraat kadarot koj im e potreben. Godi{no na Ma{inskiot fakultet diplomiraat 150 inèneri, a pove}e od 100 imaat ovozmoèna praksa. “Ma{inskiot fakultet uspe{no sorabotuva so FAKOM, MZT Hepos, Vabtek MZT, TG Learnica, kako i so Makedonski Telekom, so koj u{te pred {est godini potpi{avme dogovori za sorabotka”, dodava Polenakovi}. Drug pozitiven primer za uspe{en karieren centar vo dràven univerzitet e Centarot za kariera na Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet vo Skopje, koj e otvoren na 12 maj 2009 godina. Ottoga{ pa do denes Centarot za kariera, kako link me|u Fakultetot i industrijata, sorabotuva so mnogu industriski kapaciteti vo dràvata. Ovaa sorabotka pretstavuva normalno prodolènie na dolgogodi{nata tradicionalna sorabotka me|u Fakultetot i industrijata. Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet vo Skopje educira inèneri od metalur{kata, tekstilnata, naftenata, prehranbenata, kerami~kata, industrijata za prerabotka na plastika i

Vo ramkite na sorabotkata me|u visokoobrazovnite institucii i kompaniite, s$ pove}e se naglasuva ulogata na kariernite centri. Vsu{nost, tie se glavnite dvigateli na sorabotkata me|u kompaniite i fakultetite. Kariernite centri gi naso~uvaat kompaniite kon pravilna regrutacija za izbor na dobrokvalifikuvan kadar od fakultetite i kon poaktivna sorabotka vo odnos na izvr{uvaweto na praktikantska rabota od strana na studentite plasti~ni masi i inèneri za za{tita na ìvotnata sredina. “Moème da se pofalime deka centarot sorabotuva so re~isi celata makedonska industrija. Tuka moàm da gi spomenam: Vitaminka, Okta, Makstil, Feni industri, Evropa, Pivara Skopje, @ito Vardar, Bomeks Refraktori, Teteks, Tehnoplast, Ohis, Alkaloid i site mali i sredni pretprijatija od gorenavedenite industrii”, potvrduva d-r Igor Jordanov, rakovoditel na centarot za kariera TEH-MET i prodekan za sorabotka so stopanstvo. Dosega{nata rabota na ovoj centar pokaùva golem interes na studentite i silna motiviracija za poseta na praksa vo kompaniite. “Od 2009 do denes, sekoe leto, vo traewe od eden mesec, centarot za kariera TEH-MET organizira praksa za site studenti od Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet. Iskustvata od praksata studentite gi prenesuvaa na predmetnite nastavnici i na ostanantite kolegi preku organizirawe seminari i diskusii”. Kompaniite od zemjava ve}e go prepoznavaat TEH-MET kako mesto kade {to moàt slobodno da se obratat za nao|awe soodvetno kadrovsko re{enie. “Raspolagame so baza na podatoci za diplomiranite studenti i moème da im ponudime soodveten inèner na kompaniite. Imame primeri na vakva sorabotka so Bomeks Refraktori, Vitaminka, Xonson Meti i nekoi tekstilni kompanii. Ovie kompanii ve} e po~naa da stipendiraat studenti na Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet za sopstvenite potrebi”, soop{tuva rakovoditelot na TEH-MET. Za razlika od ovoj pozitiven trend, kaj mnogu dràvni fakulteti situacijata e poinakva. Mnogu od niv nemaat karierni centri, iako stanuva zbor za esencijalni granki i oblasti na naukata, koi produciraat nedovolno kadri za zgolemenata pobaruva~ka na pazarot na trud vo zemjava. Eden od niv e i [umarskiot fakultet vo Skopje, kade {to kompaniite, no i univerzitetot, ne pokaùvaat osoben interes za regrutirawe studenti. “Na poleto na sorabotka so [umarskiot fakultet, kompaniite sekoga{ pozitivno se odyivaat samo dokolku se

GORAN PETREVSKI

PRODEKAN ZA NASTAVA NA EKONOMSKIOT FAKULTET VO SKOPJE

Treba da se zasili sorabotkata me|u univerzitetite i stopanstvoto, a toa e vo interes na dvete strani i za toa nema potreba od zakonska prinuda. Ekonomskiot fakultet ve}e vospostavi nekoi formi na takva sorabotka, kako {to se dogovorite za prakti~na rabota, gostuvawe na profesionalci od praktikata pri izveduvaweto na nastavata itn. Vo taa nasoka, mo`e da pomogne sozdavaweto klubovi na porane{ni studenti, koi sega se na rakovodni mesta vo stopanstvoto, kako i formirawe posebni slu`bi na univerzitetite za obuka na studentite.

EDI SMOKVARSKI

MENAXER NA KARIERNIOT CENTAR NA AMERIKAN KOLEX VO SKOPJE

Karierniot centar na Amerikan kolex sorabotuva so pove}e od 100 kompanii i nie mo`eme da se pofalime so brojka od 253 studenti koi uspe{no izvr{ile praksa vo kompanii za period od dve godini (2008-2009 godina). Od istite kompanii Fakultetot dobiva "fidbek" ili evaluaciski listovi koi soop{tuvaat kakvi bile site studenti oddelno na praksata.

izvr{uva nekoja terenska ednodnevna nastava predvidena vo programata na Fakultetot, vo ~ii ramki se posetuva nekoja kompanija za da se vidi kako izgledaat nekoi rabotni procesi {to se odvivaat tamu, no vloùvawa od pogolem tip, kako prenos na sredstva za Fakultetot i dodeluvawe stipendii za studenti, dosega ne se ostvareni”, izjavuva Vladimir Koqozov, prodekan za nastava na ovoj Fakultet. Deka treba da se zgolemi sorabotkata me|u stopanstvoto i visokoobrazovnite institucii potvrduvaat i kompaniite koi dolgoro~no investiraat vo svoite kadri. Pretsedatelot na UO na Makstil, Min~o Jordanov, naglasuva deka “obrazovanieto vo Makedonija ostanuva ~uma” i pretstavuva seriozen problem vo celoto stopanstvo. “Samo kaj nas se dobiva isklu~itelno nisko nivo na profesionlani znaewa od kadrite {to nam ni trebaat, ne samo za izlezot od recesijata, tuku i za odrùvawe na normalnite stapki na razvoj {to gi pravime nie i {to se potrebni vo makedonskoto stopanstvo. Taka {to gi imame site elementi za da bideme zagrièni”, istaknuva Jordanov.

HR BRIEF MAKEDONSKI NATPREVAR ZA NAJINOVATIVEN BIZNIS-PLAN entarot za razvoj na novi biznisi, C vo sorabotka so Centarot za razvoj na inovaciite i pretpriema~koto u~ewe, organizira nacionalen natprevar za najinovativen biznis-plan. Zainteresiranite so svojata biznis-ideja mo`at da osvojat nagrada od 21.000 evra. Pravo na u~estvo imaat site mladi i kreativni lu|e koi se podgotveni svoite inovativni idei da gi pretvorat vo sopstven biznis. Kraen rok za prijavuvawe: 10 januari 2011 godina.

OD IDEJA DO BIZNIS o Bitola minatata nedela be{e prezentiVbiznis”, ran izve{tajot za proektot "Od ideja do koj go realiziraa Biznis start-ap centarot i holandskata nevladina organizacija SPARK od Amsterdam. So realizacija na proektot "Od ideja do biznis” vo izminatiot period bea poddr`ani 120 kompanii, otvoreni se 269 novi rabotni mesta, 33 kompanii dobile mikrokrediti, a kaj 29 kompanii e obezbedeno kofinansirawe na ISO i HACCP standardizacija i sertifikacija.

VRA^ENI 20 STIPENDII “BORIS TRAJKOVSKI” ZA POSTDIPLOMSKI STUDII NA SITI KOLEXOT VO SOLUN retsedatelot \or|e Ivanov minatiot petok P na 20 izbrani kandidati im gi vra~i stipendiite “Boris Trajkovski” za vonredni dvegodi{ni postdiplomski studii vo 2010/2011 na Programata za biznis-administracija MBA na Siti kolexot vo Solun, koj e del od Univerzitetot [efild od Velika Britanija. Stipendiite se po okolu 15.000 evra, koi ednakvo gi obezbeduvaat Vladata na RM preku MON i Univerzitetot [efild. Tie pokrivaat sredstva za upis, dodeka tro{ocite za pat, smestuvawe i `ivot se na tovar na izbranite kandidati.

HR NASTANI KONFLIKT-MENAXMENT I MEDITACIJA-OBUKA ZA SPRAVUVAWE SO KONFLIKTITE onfliktot e prisuten vo sekoja organizacija i dokolku lu|eto gi re{avaat konfliktite uspe{no, toa rezultira so efektivno rabotewe. Na 15 i 16 januari 2011 godina vo inovativniot centar KOSMO }e se odr`i seminar posveten na ovaa tema “Konflikt-menaxment i meditacija”. Celta na seminarot e u~esnicite da go detektiraat konfliktot i konfliktnite stilovi na reagirawe, da go spre~at samodestruktivnoto odnesuvawe i pravilno da odgovorat na konfliktot.

BIZNIS ETIKA

IZBEGNUVAJTE TRA^OVI VO KANCELARIJA

te zabeleàle li deka na rabota moè da bide isto kako vo sredno u~ili{te, so site tra~ovi, kli{ea i milenici na u~itelkata? Sovetnicite za karierata ~esto sovetuvaat da ne se me{ame vo tra~ovi i kli{ea. Namesto toa, da se zbogatat odnosite, bidej} i moè da zna~i deka zastanuva{ na strana na toj so kogo se druì{ i toa moè da ti se vrati i podocna da te progonuva. Na primer, nekoga{ moète da & predloìte ru~ek na srame`livata slu`beni~ka od sobata za po{ta ili da navratite vo nekoj oddel kade {to ne odite ~esto, ili da donesete sveòpe~eni kola~iwa za staàntite. Ne mora sekoga{ da se druìte so isti lu|e. A {to velite za happy hour, koga tra~ovite te~at so pijalacite i nesre}nite usni stanuvaat zborlivi? Iako, tehni~ki ste nadvor od kancelarija, s$ u{te ste na rabota i zatoa vaì istoto pravilo.

NAGRADENITE (OD LEVO KON DESNO) : MARINA SIVAKOVA - TASKOVA EOS MATRIKS, ISKRA TRAJKOSKA NEKSTSENS, OLIVERA TEV^EVA, SIVUS

24 KARIERI

SREDA / 29/12/2010 / KAPITAL

FEQTON: FENOMENOT NA NESPOSOBNOSTA (1)

MOJA KARIERA

PRINCIPOT NA PETER ILI HIERARHIJA NA NESPOSOBNITE IVANA DOJ^INOVSKASTOJANOVI] GCDF – Sertificiran sovetnik za kariera Direktor za ^ovekovi resursi, Vabtek MZT

esposobnosta ja nao|ame nasekade. Ima nesposobni u~iteli, nesposobni sudii, slu`benici, zanaet~ii, lekari ili menaxeri. Nesposobnosta ne e ograni~ena na samo edna profesija. Sepak, nesposobnite lu|e, osobeno tie {to se na povisoki pozicii, ~esto ostavaat vpe~atok na profesionalci koi to~no znaat {to pravat, a i postojano go pravat najispravnoto (!?) Pri podetalna analiza, sepak, }e se zabele`i deka nemaat poim kako da ja zavr{at svojata zada~a, deka se gubat vo nebitni strani~ni raboti ili deka duri i donesuvaat grandiozno pogre{ni i {tetni odluki, koi naj~esto nemaat katastrofalni posledici, no samo zatoa {to nesposobniot {ef obi~no ima

Principot na Peter, nare~en po negoviot pronao|a~ Lorens J. Peter, gi opi{uva zakonitostite koi se pri~ina za nesposobnosta {to vladee vo javniot ìvot vo celiot svet i vo sekoe zanimawe. Ovaa teorija nudi kompletna dijagnoza na nesposobnosta, a kon nea i soodvetna terapija, sekoga{ zasnovana na fakti. Iako navidum mnogu provokativno, principot na Peter e korisno i interesno ~etivo napi{ano vo satiri~no-ironi~na forma. Vo narednite nekolku broja }e vi preneseme apstrakt od teorijata na Peter sposobni podredeni! Tie negovite pogre{ni odluki }e gi prenaso~at na to~niot pat bez toj voop{to da zabeleì. Peter ima sobrano i analizirano mnogu primeri na nesposobnost. Pritoa, zaklu~il deka site tie pokaùvaat odredeni zaedni~ki osobenosti. Site li~nosti koi gi nabquduval se nao|ale na pozicii koi gi ispolnuvale potpolno i kvalitetno. No, bidej}i tie se dokaàle kako sposobni na tie pozicii, bile unapredeni na povisoki rabotni mesta, za koi b ile nesoodvetni i nesposobni. Od stoticite vakvi primeri, Peter go formuliral svojot princip: ''Vo hierarhijata, sekoj vraboten te`nee kon povisoka pozicija, s$ dodeka ne ja dostigne pozicijata na sopstvenata nesposobnost. '' Vo princip, ovoj princip vaì za sekogo, bidej}i site nie sme na ovoj ili onoj na~in vkle{teni vo nekakva hierarhija. Hierarhijata

pretstavuva opis na rakovodnata struktura na edna organizacija, naj~esto pretstavena preku piramida, pri {to sekoj ~len na piramidata zazema edna odredena pozicija ili rang. Sposobnosta so koja eden vraboten gi izvr{uva svoite zada~i go kvalifikuva za premin ili skok vo pozicija od narednoto, povisoko ramni{te. Taka, sekoj vraboten (pod uslov hierarhijata da ima dovolen broj ramni{ta) so sekoe naredno unapreduvawe e s$ poblisku do pozicijata koja }e bide nad negovite sposobnosti. Toj }e zaglavi tokmu na taa pozicija, oti preku nea ne }e mo`e da se kvalifikuva za narednoto nivo. Peter go izvlekuva sledniov zaklu~ok: ''Po izvesno vreme, sekoja pozicija }e bide zazemena od vraboten koj ne e sposoben da gi izvr{uva dadenite zada~i.'' Sekako, ne site go dostignuvaat svoeto nivo na nekompe-

tentnost istovremeno. Vrabotenite koi s$ u{te go nemaat dostignato, rabotat po ne{to i ja odr`uvaat organizacijata funkcionalna. Zna~i: ''Rabotata ja zavr{uvaat vrabotenite koi s$ u{te go nemaat dostignato nivoto na svojata nesposobnost.'' Ne e te{ko da se najdat primeri za ova vo sekojdnevieto: Eden nastavnik dobiva unapreduvawe zatoa {to e dobar pedagog. Eden den toj }e stane rakovoditel na aktiv ili direktor na u~ili{teto. No, toj na ovaa pozicija }e potfrli, oti toj e navistina dobar pedagog, no nikako i dobar administrator. Slu`benikot, omilen kolega, ~ovek koj najdobro gi izvr{uval zada~ite vo timot, bil unapreden vo rakovoditel na sektor. Stanal mnogu lo{ rakovoditel oti toj voop{to ne bil vo sostojba da upravuva so lu|e. (prodol`uva vo naredniot broj)

[TO TREBA DA PRAVITE ZA SVOJATA KARIERA? NATA[A IVANOVSKA Sertificiran sovetnik za kariera (Global Career Development Facilitator - GCDF) Pretsedatel na Asocijacijata na sovetnici za razvoj na kariera - ASK

nogu ~esto mislime deka so vrabotuvaweto vo nekoja kompanija zavr{uva delot so razmisluvaweto – {to e sledno? Se prepu{tame na dnevnite obvrski bez da ja imame golemata slika na na{iot karieren pat. Sigurnosta na pozicijata ni se ~ini kako va`en element i ne mislime mnogu na promena. Vsu{nost, toa {to & e potrebno na edna kompanija se vraboteni koi posveteno i kontinuirano rabotat na celite na kompanijata, vo isto vreme ostvaruvaj}i gi i li~nite celi i planovi za razvoj. Na toj na~in, vraboten-

ite }e znaat {to im e potrebno za da uspeat vo realizacijata na proektite, a kompanijata }e ima vrvno motivirani vraboteni koi jasno ja gledaat svojata “dobivka” od rabotata tokmu na taa pozicija. Dobivkata vo ovoj slu~aj e mnogu pove }e od pari~nata dobivka koja ja dobiva vraboteniot kako plata – toa e mo`nosta niz rabotata da gi ostvari svoite li~ni celi i ìvotnata misija, niz karierata koja svesno }e ja gradime. [to moème da napravime za da znaeme kade n$ nosat ~ekorite vo karierata? Prvo, da izdvoime VREME ZA PLANIRAWE NA KARIERATA i svesna rabota kon celite. Mnogu ~esto ostavame da n$ nosi slu~ajnosta ili izborite koi ni se nametnati, bez da razmislime kade n$ vodi toa. Ponudenata nova pozicija vo kompanijata sama po sebe ne zna~i uspeh, ako taa ne n$ vodi vo posakuvanata nasoka. Bez plan naj~esto }e go pravime toa {to drugite }e ni kaàt deka e dobro. Pra{ajte se - na koj na~in ~ekorite koi gi pravam

“Najgolemata gre{ka {to moè da ja napravi nekoj e da misli deka raboti za nekoj drug, a ne za sebe” – Brajan Trejsi denes se vo soglasnost so moite dolgoro~ni celi? Vtoro, da go DEFINIRAME USPEHOT spored individualnite merila. Kako }e znaeme deka sme uspeale? Uspehot vo karierata e tesno povrzan so ìvotnite celi – kako }e znaeme deka sme ostvarile ìvot spored na{ite potrebi i èlbi, a ne spored o~ekuvawata na drugite? Uspehot definiran samo niz eden kriterium (zarabotka, materijalni raboti...) naj~esto se pokaùva kako nedovolen, bidej}i mu nedostiga ~ove~kata komponenta, taa {to se fokusira na sozdavaweto vrednost. Odgovorot na pra{aweto – [to sakam da sozdadam? Da promenam? Da podobram? Da ponudam? Da izmislam? - {to }e pomogne na lu|eto okolu mene, mu dava sosema druga dimenzija na uspehot. Po {to }e me pametat? Kade }e bide semejstvoto vo mojata slika za uspeh? Koi se `rtvite koi }e treba da gi napravam za

da stignam kade {to sum namislil? So ogled na vremeto koe go pominuvame na rabota i ìvotnata energija koja ja vloùvame na rabota, planiraweto na karierata, vsu{nost, e i planirawe na ìvotot i ostvaruvawe na li~nata misija. Treto, aktivno da se posvetime na RAKOVODEWETO SO KARIERATA. Rakovodete so svojata kariera, postapkite i odlukite kako {to rakovodite so proekt. Zadavajte si celi, utvrduvajte potrebni resursi za da stignete do celite. Planirate da prezemete pove}e odgovornost vo kompanijata? Toga{, {to vi e potrebno za toa? Dali treba da razviete nekoi dopolnitelni ve{tini? Nekoja obuka? Bidete fleksibilni – prioritetite i celite se menuvaat, aktivno razmisluvajte i odreduvajte novi koordinati na svojata pateka. S$ dodeka vie ste zad “volanot” za upravuvawe so karierata, se nao|ate na vistinskiot pat.

[EST NAÎNI ZA ODLI^NO ISKORISTUVAWE NA VA[ATA PRODUKTIVNOST [to e potrebno za da se bide produktiven i efikasen vo svet so postojano zgolemuvawe na pobaruva~kata? I neprekinati potencijalni opasnosti!? akt e deka sekoj den rabotime s$ pove}e, no izvr{uvaweto na ovie zada~i ~esto pati ima pomala i pomalku realna vrednost. Samo neka vi tekne kolku imejlovi dobivate i odgovarate dnevno? Moèbi vo momentov stotici poraki vo va{iot imejl ~ekaat da bidat pro~itani, no somneòt koj ostanuva e dali edvaj dvaesetina navistina go zasluùvaat potrebnoto vnimanie. No, kako da se fokusirame na toa i da vloìme minimalno vreme? Nakratko, {to e potrebno za da se bide produktiven i efikasen vo svet so postojano zgolemuvawe na pobaruva~kata i neprekinati potencijalni dekoncetracii? Pod produktiven se misli na sozdavawe stoki i uslugi so dolgotrajna vrednost. Pod efikasen - rabotewe so minimalno koli~estvo potro{eno vreme i energija. Eve {est stavovi koi redovno treba da gi upotrebuvate za podobra produktivnost: Najgolemiot prioritet e da se spie dovolno. Planirajte go va{eto vreme na legnuvawe i po~nete da se relaksirate najmalku 45 minuti prethodno. Na 95% od site lu|e im treba 7-8 ~asa son za celosno da se odmorat. Samo mal del od nas ja zadovoluvaat taa potreba redovno, delumno i bidej}i veruvame vo mitot deka `rtvuvaweto na ~as ili dva son }e ni ovozmoì eden ~as pove}e produktivnost!? Vo realnosta, duri i maloto li{uvawe od son zema golem danok vrz na{iot kognitiven kapacitet, na{ata sposobnost da mislime kreativno, na{ata emocionalna fleksibilnost, kvalitetot na na{ata rabota, duri i brzinata so koja go pravime toa. Sozdadete lista zada~i koja vklu~uva s$ {to sakate ili treba da napravite, na i von rabota, vklu~uvaj}i gi i nere{enite problemi koi zasluùvaat dopolnitelno razmisluvawe. Zapi{uvaweto na seto toa pomaga da ni se trgne od glava, ostavaj}i n$ slobodni za celosno da se fokusirame na ona {to e va`no vo sekoj daden moment. Realizirajte ja najva`nata zada~a za toj den koga }e dojdete nautro na rabota, koga najverojatno imate najmnogu energija i pomalku dekoncentracija. Prethodnata ve~er odlu~ete na koja aktivnost & treba najmnogu vnimanie. Potoa, fokusirajte se samo na nea najmnogu 90 minuti. Produktivnosta ne e kolku zada~i }e ispolnite ili brojot na izraboteni ~asovi. Tuku e za vrednosta na idr`livost koja ja sozdavate. @ivejte kako sprinter, a ne kako maratonec. Koga rabotite postojano vie, vsu{nost, postepeno go tro{ite rezervoarot so energija kako {to minuva denot. So uvaùvawe na povremenoto obnovuvawe i osveùvawe, ~esto go obnovuvate rezervoarot, taka {to ne samo {to moète celosno da funkcionirate vo podolgi intervali do krajot na denot, tuku, isto taka, moète da odrìte visoko nivo na energija podolgo vo tekot na denot. Sledete go va{eto raspoloènie. Koga potrebite po~nuvaat da go nadminuvaat va{iot kapacitet, eden od naj~estite znaci e porastot na negativnite emocii. Kolku pove}e se vnesuvame vo “borba ili otkaz”, tolku stanuvame pobrzi i izbuvlivi, a pomalku trpelivi i reaktivni. Prvoto pra{awe koe treba da si go postavime e “Zo{to se ~uvstvuvam vaka i {to moàm da napravam za da se ~uvstvuvam podobro?” Moèbi e bidej}i ste gladni, izmoreni, preplaveni ili se ~uvstvuvate zagrozeni na odreden na~in. Svesta e prviot ~ekor. Ne moè{ da go promeni{ ona {to ne go zabeleùva{. Odredete si posebno vreme za aktivnosti vo va{iot ìvot koi gi smetate za zna~ajni, no ne i itni. So tolku mnogu raboti vo tekot na denot, lesno e da se fokusirate cel den na ona {to smetate deka e najitno vo momentot. No... Ona {to go `rtvuvate e mo`nosta da vloìte vo pi{uvawe, planirawe, mislewe, kreativnost ili podobruvawe na odnosite, {to moè da bara pove}e vreme i energija, no ~esto dava pogolemi dolgotrajni dobri mo`nosti. Ova e mnogu va`no...

1 2 3 4 5 6

KARIERI 25

SREDA / 29/12/2010 / KAPITAL

INTERVJU NIKOLA EFTIMOV

MENAXER ZA ^OVE^KI RESURSI NA ALKALOID

ALKALOID RASTE SO RAZVOJOT NA SVOITE VRABOTENI VASE CELESKA celeska@kapital.com.mk

Alkaloid poseduva sopstven edukativen centar vo Dojran. Kolku ovoj centar pridonesuva za napredokot na vrabotenite vo kompanijata? Samoto ime na ovoj objekt ja objasnuva i negovata osnovna namena. Istiot neodamna kompletno go renoviravme i sluì isklu~ivo za na{i interni nastani i sostanoci, koi prete`no imaat edukativen karakter. Sekoga{ e dobredojden kako alternativa za da se izleze od sekojdnevnoto opkruùvawe i vo tivka i mirna atmosfera, kakva {to ja nudi Dojran, da se pominat nekolku dena vo kvaliteten edukativen nastan. Kakva strategija za upravuvawe so ~ove~kite potencijali primenuva Alkaloid i {to prezema za da gi za~uva talentiranite kadri? Na{ata HR-strategija se bazira i e orientirana pred s$ kon aktivnosti naso~eni za poddr{ka i ostvaruvawe na postavenata strategija na kompanijata, odnosno postavenite celi i planovi za kontinuiran rast. I toa po~nuvaj}i od postavuvawe soodvetni politiki, proceduri i praktiki koi }e postavat jasni nasoki na dejstvuvawe, } e go akceleriraat funkcioniraweto na samite oddeli, }e ja zgolemat nivnata efikasnost i efikasnosta na vrabotenite i }e ovozmoàt profesionalno i kreativno dejstvuvawe. Kako del od

direktor i pretsedatel na UO, gospodin @ivko Mukaetov, svoeto izlagawe go po~na so konstatacija deka za uspehot na Alkaloid postojat pet najva`ni faktori. Na site pet mesta bea potencirani na{ite vraboteni. I toa voop{to ne e slu~ajno. Na{ata generalna politika kon vrabotenite e na sekogo da mu se kreiraat ednakvi mo`nosti za da gi pokaè svoite kvaliteti i da mu se sozdade opkruùvawe kade {to }e go dade svojot maksimum. Opkruùvaweto e edna od celite na na{ata strategija za menaxment na ~ove~kite resursi, kade {to pokraj poddr{ka na biznisstrategijata, podrazbirame i balans me|u posvetenosta kon celite i posvetenosta kon lu|eto i nivniot kvalitet na ìvot. Od individualnite zalo`bi, kreativnosta i posvetenosta na vrabotenite zavisi i napreduvaweto vo karierata vo sostav na kompanija kako na{ata, vo koja vrabotenite imaat mo`nost za ostvaruvawe i na me|unarodna kariera. Kako menaxer za ~ove~ki resursi, koi praktiki gi primenuvate za da ja so~uvate lojalnosta na vrabotenite kon kompanijata? Kako vo Makedonija, taka i vo site zemji kade {to imame svoi operacii, lojalnosta ja pridobivame so zbir aktivnosti i merki naso~eni kon vrabotenite i opkruùvaweto vo koe dejstvuvame. Balansot koj go imaat me|u profesionalniot anga`man i privatniot ìvot, mo`nostite za postojana nadgradba, mo`nosta za napreduvawe i ostvaruvawe na me|unarodna kariera, uslovite koi gi nudime i nivoto na profesionalnost koe postojano go podobruvame n$ pravat ceneta kompanija, koja ne samo vo Makedonija, tuku i na site pazari kade {to dejstvuva se trudi da bide brend kako rabotodava~. Izminative dve godini se zabeleùva fluktuacija na rabotnata sila na pazarot na trud? Dali Alkaloid se soo~i so problemi od vakov vid? Li~no, ne bi se soglasil so generalna ocenka za ovaa konstatacija. Fluktuacija na rabotna sila vo Makedonija postoe{e vo odredeni industrii kako {to se zdravstvenata (so otvorawe privatni kliniki i bolnici), finansiskiot sektor (so novite osiguritelni kompanii i akvizicii na banki), IKTindustrijata, moèbi i agrobiznisot. Poradi kriznite godini vo ostanatite industrii, za àl, prete`no ima{e namaluvawe

na brojot na vraboteni. Vo farmacevtskiot biznis vo Makedonija ne se slu~ija nekoi posebni nastani kaj ostanatite kompanii, dodeka vo globalni ramki bevme svedoci na golemi kratewa na rabotnite mesta, posebno kaj originatornite kompanii, no i kaj odreden broj generi~ki, predizvikani ili od golem pad na prihodite na kompaniite ili, pak, od nastanatite akvizicii. Nie, kako kompanija koja opstana vo ispolnuvaweto na svojata strate{ka opredelba na kontinuiran dvocifren rast, vo izminatite dve krizni godini imame zabeleìtelen rast i na brojot na vraboteni, kako vo na{ata zemja (za okolu 60-ina vraboteni), taka i vo firmite-} erki, a od ponovo vreme i vo proizvodnite kapaciteti koi gi imame vo stranstvo. Najgolema promena, kako firma-}erka, vo odnos na brojot na vraboteni pretrpe na{ata firma vo Rusija so sedi{te vo Moskva, kade {to od 10-ina vraboteni za nepolni tri meseci brojot go zgolemivme na 56 vraboteni. Kako kompanija od farmacevtskata industrija, Alkaloid posebno vnimanie obrnuva na za{titata na svoite vraboteni. Moè li da gi objasnite standardite za za{tita koi gi primenuva Alkaloid? Vo sklop na implementiranite standardi ISO 9001 i 14001, vo Alkaloid AD za sekoj proizvodstven pogon imame izraboteno standardni operativni postapki (SOP) ili proceduri vo koi se propi{ani merkite za bezbednost, noseweto li~na za{titna oprema i na~inot na bezbedno rakuvawe so sekoja oprema (ma{ina). So SOP se zapoznaeni i obu~eni, za nivnata primena, site vraboteni vo kompanijata. Site tie aktivnosti, kako i mnogu drugi, se vo soglasnost so barawata na Zakonot za bezbednost i zdravje pri rabota od 2007 godina. Vo tek e podgotovkata za kvalitetno izrabotena procenka na rizikot na site rabotni mesta, koja e osnova za implementirawe efikasen sistem na upravuvawe so bezbednosta i so zdravjeto vo firmata. Menaxmentot za ~ove~ki resursi e s$ poaktuelen vo Makedonija. Moè li da se kaè deka nastanuvaat promeni vo ova pole i deka kompaniite stanuvaat s$ posvesni za negovata potreba? So po~nuvawe na zdruùvaweto na profesionalcite od ovaa fela, preku minatogodi{noto formirawe na prvata Makedonska asocijacija za ~ove~ki resursi, se ozna~i i odreden poseriozen pristap kon problematikata i poseriozna percepcija za ulogata na lu|eto ~ija profesionalna opredelba e ovaa sfera. Prioritet na primenata na HR-praktikite i strategiite, spored moeto iskustvo i ubeduvawe, se dava vo kompanii kade {to razvojnata komponenta na istite igra zna~itelna uloga vo dejstvuvaweto. Sepak, strate{ki biten segment na menaxmentot na ~ove~ki resursi i negovata glavna uloga e da sozdade uslovi za sproveduvawe jasna i nedvosmislena strategija.

ovozmo`uvaat takva komunikacija. Vo toj kontekst, va`no e: da se upotrebuvaat kratki re~enici vo koi nema konfuzni frazi, da se eliminiraat zborovite koi ne dodavaat smisla na re~enicite ili tie koi se povtoruvaat i da se naglasuvaat faktite, a ne subjektivniot sud.

VNIMAVAJTE PRI ODREDUVAWETO NA DIZAJNOT NA PARAGRAFITE Paragrafite sekoga{ da bidat sostaveni od pove}e re~enici {to }e prenesuvaat edna misla, }e bidat kratki, so efikasna upotreba na klu~nite re~enici i celiot paragraf }e pretstavuva edinstvo.

Najgolema promena, kako firma-}erka, vo odnos na brojot na vraboteni pretrpe na{ata firma vo Rusija so sedi{te vo Moskva, kade {to od 10-ina vraboteni za nepolni tri meseci brojot go zgolemivme na 56 vraboteni na{ata HR-strategija za postignuvawe na kompaniskata kompetitivna prednost preku svoite vraboteni e i zbirot na aktivnosti i merki za zadrùvawe na talentite. Glavno, toa se merki za sopstven razvoj i specifi~ni nadgraduvawa na svoite znaewa, ovozmoùvawe dovolna sloboda i kreirawe na opkruùvaweto vo koe }e moàt da gi pokaàt svoite mo`nosti i kvaliteti. Kolku vrabotenite vo Alkaloid posetuvaat seminari, konferencii ili obuki i koj e nivniot feedback? Politikata na kontinuiran rast i razvoj na kompanijata e odr`liva isklu~ivo so kontinuirana edukacija na site nivoa na vraboteni. Specifi~nosta i komplementarnosta na industrijata vo koja dejstvuvame, koja e pridruèna so postojani promeni i ogromna konkurencija, sega bara seriozna posvetenost i vo domenot na edukacijata na sopstveniot kadar, koja nie se trudime da pretstavuva kontinuiran proces na nadgradba. Ovoj pristap vroduva i so zadovolstvo kaj na{ite vraboteni, koi imaat mo`nost postojano da bidat vo tek so novitetite koi se slu~uvaat vo oblasta na nivnoto dejstvuvawe. Unapreduvaweto na vrabotenite pred s$ zavisi od samite vraboteni, no dali moè da se dade generalna procenka za toa kolku brzo napreduvaat vrabotenite vo va{ata kompanija? Na poslednite na{i korporativni sredbi â&#x20AC;&#x153;Alkaloidovi denovi 2010â&#x20AC;? na{iot generalen

Iako imame primamlivi nagradni paketi, motivacijata na vrabotenite ne ja gledame isklu~ivo preku ovozmo`uvawe finansiski pridobivki za vrabotenite. Toa mnogu ~esto go pravime preku upatuvawe na posebno kvalitetni edukativni programi, dopolnuvawe na odgovornostite i pravata, mo`nost za napreduvawe vo karierata...

MSP SOVETI KAKO POLESNO DO PODOBRI IZVE[TAI? zve{taite se neophodnost za rabotata na sekoja kompanija, a vo 21 vek kako s$ po~esto barana ve{tina od strana na kompaniite koi vrabotuvaat nova rabotna sila se javuva podgotvuvaweto izve{tai. Postojat pove}e tehniki koi stojat na raspolagawe, no vo osnovata na site niv se krijat slednive preporaki: ADAPTIRAJTE GO IZVE[TAJOT Sekoga{ treba da se vnimava koja e celnata grupa za koja se namenuva izve{tajot i istiot da bide prilagoden za tie podobro da go razberat. Ako izve{taite se namenuvaat za po{irokata javnost, a sodr`at premnogu stru~ni zborovi, toga{ nema da bide postignata celta na izve{tajot - da informira. ANALIZIRAJTE JA ^ITLIVOSTA NA IZVE[TAJOT Sposobnosta na ~itatelite da go razberat izve{tajot treba da ja testirate

pred toj da bide javno objaven. Za da bidete kompletno sigurni deka izve{taite }e bidat ~itlivi, pobarajte mislewe od grupa lu|e koja e mnogu sli~na na va{ata celna grupa. PRECIZNO ODBIRAJTE GI ZBOROVITE Pri izborot na zborovite vo izve{taite treba da se sledat nekoi pravila: upotreba na razbirlivi, kratki, konkretni, jasni i vpe~atlivi zborovi, poznati namesto nepoznati zborovi, prilozite i pridavkite pomalku da se koristat - na nivno mesto samo glagoli sledeni so imenka - izbegnuvawe specijalisti~ki izrazi i diskriminaciski zborovi. VNIMATELNO SOSTAVUVAJTE JA KONSTRUKCIJATA NA RE^ENICITE Sekoja re~enica treba jasno i precizno da ja prenesuva zamislenata informacija i da ja izrazi zamislata, a soodvetniot raspored na zborovite vo nea

26 KARIERI

SREDA / 29/12/2010 / KAPITAL

CV SR\AN KRSTI] PRETSEDATEL NA UO NA [PARKASE BANKA r|an Krsti} na po~etokot na mesec fevruari 2010 godina e izbran za pretsedatel na Upravniot odbor na [parkase banka. U{te pred petnaeset godini Sr|an Krsti} go poka`a svojot razvoen potencijal. Roden e vo Leskovac 1971 godina. Toj e diplomiran ekonomist na Ekonomskiot fakultet vo Skopje (1990–1995 godina). Profesionalniot anga`man i rabotnoto iskustvo vo biografijata na g. Sr|an Krsti} se sostoi od vr{ewe rakovodni i menaxerski funkcii vo pove} e finansiski institucii, kako IK banka AD Skopje (1996–1999); izvr{en direktor vo Bro-Dil, Brokerska ku}a AD Skopje (1999-2001); glaven finansiski direktor vo Mermeren kombinat AD Prilep (2001-2003); glaven izvr{en direktor vo Mermeren kombinat AD Prilep (2003-2006); generalen direktor na

CV DU[KO UGRINOSKI DIREKTOR NA TRIPLE S GROUP

Po{tenska banka AD Skopje (2006-2007); ~len na Upraven odbor na Po{tenska banka AD Skopje (2007-2008) i ~len na Upraven odbor na Eurostandard banka AD Skopje (2008-2009). Dopolnuvaj}i go svoeto rabotno portfolio kako pretsedatel na UO na [parkase banka-Makedonija, Sr|an Krsti} be{e nominiran od strana na ~lenovite na Nadzorniot odbor na Investbanka AD Skopje, vo sostav od 4 ~lenovi od Steiermärkische Bank und Sparkassen AG i dvajca nezavisni ~lenovi.

a vreme na studiite po internacionalen menaxment na American College of Thessaloniki, vo Solun, Du{ko Ugrinoski imal mo`nost preku razmena na studenti eden semestar da pomine vo Pitsburg, na Indiana University of Pennsylvania. Ovoj prestoj mu ovozmo`il da stekne prakti~nost {to ja nudi obrazovniot sistem vo SAD i mo`nosta studentite da zarabotuvaat za vreme na studiite vo sklop na samiot Univerzitet. Po diplomiraweto, vo mart 2005 godina, zaedno so negoviot dolgogodi{en prijatel i biznis-partner, Igor Menovski, ja otvoraat prvata i edinstvena specijalizirana agencija za mystery shopping vo Makedonija – SWOT. Po brziot uspeh, vo septemvri 2005 godina ja startuvaat Triple S Learning, kompanija specijalizirana za obuka na vrabotenite vo oblastite na usluga, proda`ba i

LU\E I IDEI

NAJDOBRI SVETSKI HR PRAKTIKI

KLER ^EPMAN `enata koja gi promeni zdravstvenite uslugi vo Velika Britanija

Koga êpman po~nala so rabota vo Nacionalnata zdravstvena slu`ba na Velika Britanija, bila vodena od jasnata vizija deka }e ja promeni organizaciskata kultura vo sektorot na zdravstvenite uslugi, zalagaj}i se za pogolema angaìranost na vrabotenite, za {to izjavila deka tamu, vsu{nost, se nao|a i klu~ot za promenite vo organizacijata ler êpman ve}e dve godini po red ja ima vtorata pozicija na najvlijatelnite vo Velika Britanija i po{iroko! Rabotnata pozicija koja & go obezbedi ovoj plasman e izvr{en direktor za rabotna sila vo Nacionalnata zdravstvena slu`ba na Velika Britanija. Vo sistemot za op{testvena nega taa raboti ve}e tri godini, so prethodno 20-godi{no iskustvo na razli~ni profesionalni pozicii, rabotej}i so lu|e od Velika Britanija, SAD i Evropa. Nejzinite prethodni rabotni pozicii se potpretsedatel na Sektorot za ~ove~ki resursi vo kancelariite za Centralna Evropa na kompanijata PepsiKola interne{nal, menaxer na rabotnata sila na gigantot Tesko i dekan na Kvekerskiot univerzitet, kade {to go osnovala Institutot za svetsko u~ewe. Koga êpman po~nala so rabota vo Nacionalnata zdravstvena slu`ba, bila vodena od jasnata vizija deka }e ja promeni organizaciskata kultura vo sektorot na zdravstvenite uslugi, zalagaj}i se za pogolema angaìranost na vrabotenite, za {to izjavila deka tamu,

vsu{nost, se nao|a i klu~ot za promenite vo organizacijata. Isto taka, opredelbata odredeni poedinci da se razvijat vo vistinski menaxeri bila del od nejzinata vizija. Po toj povod izjavila: “Pretpostavuvam deka me|u pove}e od milion vraboteni vo Nacionalnata zdravstvena slu`ba postojat i izvonredno dobri menaxeri ili lu|e koi se sposobni da stanat dobri menaxeri. Rabotata e vo toa {to tie treba da bidat prepoznaeni. Vsu{nost, ne e isklu~itelno va`no samo da se angaìra personalot, tuku i aktivno da se traga po talentiranite lu|e vo slu`bata.” Kler pobara od menaxerite da go reformiraat na~inot na rabota, so cel da se oslobodi pove}e vreme za nega na pacientite. Baraweto e rezultat na predupreduvawata od rabotnicite vo NHS deka brojot na personalot e nedovolen i deka im nedostiga vreme za soodvetno zavr{uvawe na obvrskite, spored anketata me|u vrabotenite na NHS za 2009 godina. êpmen izjavi deka ''e mnogu logi~no'' NHS da se pogriì za reorganizacija na rabotnoto vreme na bolni~arkite. ''Re{enieto ne e sekoga{ vo zgolemuvaweto na brojot

PhD and MBA Scholarships in Science and Engineering, Singapore KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 7.01.2011 Stipendijata e nameneta za diplomci i postdiplomci od oblasta na matematikata, informatikata i in`enerstvoto. SALTO European Citizenship Training Course, France

ALBERT AJN[TAJN ÔVEKOT KOJ GI PROMENI POGLEDITE KON SVETOT lbert Ajn{tajn, ~ovekot koj zasekoga{ gi smeni pogledite na svetot so negovata brilijantna teorija na relativitetot, koja upatuva na pronajdokot deka mali koli~ini masa moàt da bidat pretvoreni vo ogromni koli~ini energija. Ovaa teorija ostavi ogromen vpe~atok na celata svetska zaednica: taa go otvori patot za razvojot na nuklearnata sila, koja, iako kontroverzna, ja oslobodi zavisnosta na op{testvoto od neobnovlivite izvori na energija, kako {to se jaglenot i naftata. Nastrana od primenata na atomskite bombi vo svetot, teorijata se pokaà korisna za potrebite na vojskata - ve}e {iroko upotrebeniot GPS sistem, koj, vsu{nost, pretstavuva sinhronizacija preku globalno pozicioniran sistem, odnosno mreà sateliti, preku koja se emituvaat radiosignali so brzina na svetlinata niz celata Zemjina topka.

UNIVERZITET

Kler êpman - vtora najvlijatelna li~nost me|u menaxerite za ~ove~ki resursi na vrabotuvawa. êstopati vistinskoto re{enie leì vo reorganizacija na rabotata i rabotnoto mesto. Nekoi od organizaciite napravija nov koncept na rabotata na nivnite timovi i personal, osobeno na bolni~arkite, i so toa uspeaja da dobijat vreme koe }e se koristi za nega, namesto za administrativni i logisti~ki zada~i. Reorganizacijata e logi~en ~ekor koga nemate golemo zbogatuvawe na fondot”, soop{ti êpmen pred personalot. HR-timot na NHS treba da isprati poraka deka efikasno strukturiranite timovi i postojanata komunikacija ja podobruvaat rabotnata atmosfera, izjavi êpmen. Anketata sprovedena od Komisijata za kvalitet na nega pokaà dosega najvisok stepen

STIPENDII

Scholarships at ENS Cachan, France KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 16.01.2011 Ovaa stipendija za postdiplomski ili doktorski studii e nameneta za studenti koi se ve}e zapi{ani na magisterski studii ili ja imaat steknato titulata magister od oblasta na primeneta matematika, elektri~no in`enerstvo, op{testveni nauki: sociologija, istorija, ekonomija, menaxment i pravo.

uspeh (Triple S – Sales, Service, Success).Vo 2007 godina startuva{e i oddelot na Triple S Recruitment, preku koj na svoite klienti im pomagaat vo menaxiraweto na ~ove~kite resursi. Vo Srbija ve}e dve godini uspe{no raboti pretstavni{tvoto na Triple S Group koe gi nudi istite uslugi kako vo Makedonija i e pozicinirano me|u pette najuspe{ni kompanii koi nudat vakvi uslugi.

KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 25.03.2011 Obuka nameneta za proekt-menaxeri, mladi lideri i lu|e koi se aktivni vo mladinskiot sektor, so cel da se pottikne razvojot na kriti~ko i demokratsko razmisluvawe, kako i pogolemo razbirawe na programata ''Mladi vo akcija”. Belgrade International Model UN – BIMUN 2011 KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 31.01.2011 Konferencija koja e nameneta za studenti i postdiplomci koi imaat odli~no poznavawe na angliskiot jazik i imaat najmnogu 30 godini. United Nations Association of Serbia od 2004 godina ja organizira internacionalnata konferencija Belgrade International Model UN – BIMUN, simulacija na rabotata na telata na Obedinetite nacii.

na zadovolstvo od rabotata, a 9 od 10 vraboteni smetaat deka nivnoto rabotewe im zna~i na pacientite. Sepak, golem del od personalot se ~uvstvuva isklu~en od donesuvaweto odluki, a pomalku od tretina od vrabotenite se zadovolni od priznanieto koe im go oddava organizacijata za nivnata rabota. ^epmen priznava deka ''ima mnogu za rabotewe'', no istakna deka organizaciite koi potfrlile vo rabotata }e po~uvstvuvaat pritisok da se podobrat, bidej}i, za prvpat, rezultatite od anketata }e bidat objaveni vo javnosta, so {to }e im se ovozmo`i na pacientite samite da odlu~at kade da se lekuvaat, a na personalot – kade da raboti.

Internship for Cultural Managers from CE, EE, SEE, Germany KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 6.03.2011 Robert Bosch Stiftung organizira trinaesetmese~en kurs (praksa) za menaxeri od oblasta na kulturata. Celta na ovaa programa e da se zapoznae germanskata publika so kulturnata raznovidnost na zemjite od Jugoisto~na Evropa. Kandidatite koi }e bidat izbrani }e dobivaat mese~en nadomest od 1.000 evra. Internship Scheme at Balkan Press Agency KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: MO@E DA SE APLICIRA VO TEKOT NA CELATA GODINA Balkan Press Agency bara mlad, dinami~en, motiviran i talentiran student koj ima zavr{eno najmalku dve godini od dodiplomskite studii ili neodamna diplomiran student koj bi sakal da raboti za nova mediumska agencija. Anga`manot }e trae 4 meseci, vo Pri{tina, a startniot datum se utvrduva vo dogovor so kandidatot.

EVROPSKA PROGRAMA ZA DO@IVOTNO UÊWE ako predvodnik na evropskite finansiski programi vo poleto na edukacijata i treningot, Programata za doìvotno u~ewe na Evropskata unija (the Lifelong Learning Programme-LLP) im ovozmoùva finansiska poddr{ka na individualci od koja bilo faza na nivniot ìvoten vek za stimulirano u~ewe vo koe bilo pole na edukacija, vo ramkite na cela teritorija na Evropa. Se raboti za edna integrirana programa koja sodrì najrazli~ni edukativni i trening-inicijativi, podelena na ~etiri supsektorski programi i ~etiri transverzalni programi. Prvite se odnesuvaat na razli~nite nivoa na obrazovanie i trening, kako prodolènie na prethodno steknatoto znaewe i gi vklu~uvaat prvata faza na edukacija - predu~ili{na i u~ili{na vozrast, kako i gimnaziska edukacija, Erasmus programite za visoko obrazovanie, Leonardo da Vin~i programite za stru~en trening i edukacija i Grundtvig programa za edukacija na vozrasnite. Transferzalnite programi, pak, se naso~eni kon dopolnuvawe na supsektorskite programi, kako i da pridonesat za ostvaruvawe na najdobri mo`ni rezultati od istite. Pritoa, tie treba da ja promoviraat i unapredat evropskata sorabotka na poliwata koi opfa}aat dve ili pove}e supsektorski programi i da dokaàt kvalitetno i transparentno promovirawe od strana na zemjite-~lenki koi gi sproveduvaat programite.

Ace Manager Competition, BNP Paribas KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 11.02.2011 -9:00h Natprevar koj e namenet za studenti ili diplomci pomladi od 26 godini. Natprevarot e organiziran od strana na BNP Paribas ACE MANAGER, treta godina po red. Se bazira na interaktivna ekonomska simulacija na aktivnostite na bankata koja e povrzana so teniskata kompanija. Natprevaruva~ite }e bidat grupirani vo timovi i }e rabotat vo kompetitivna sredina, kade {to }e treba da rabotat na razli~ni slu~ai. Prvata nagrada iznesuva 9.000 evra, vtorata 3.000 evra, a tretata nagrada 1.500 evra. European University Institute Grants for Doctoral Programs KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 31.01.2011 EUI podgotvuva istraùva~i za razvoj i definirawe na doktorski tezi. 160 grantovi za istraùvawe se dodeluvaat sekoja godina od strana na zemjite-~lenki na EU i drugi evropski nacionalni institucii na uspe{nite kandidati. Kandidatite mora da imaat odli~no poznavawe na angliskiot jazik i dokaz za toa (TOEFL ili IELTS test). Moàt da apliciraat samo PhD studenti. www.mladiinfo.com

KAPITAL / 28.12.2010 / VTORNIK

Rabota / Konsalting / Osiguruvawe / IT

Izbor na aktuelni oglasi DELOVNO SOVETUVAWE / KONSULTANSTVO Izvor: Dnevnik

Objaveno: 20.12.2010 Fondacija za menaxment i industrisko istra`uvawe ul.Orce Nikolov 147A-6, 1000 Skopje - M.I.R. objavuva oglas za proekten konsultant. Kraen rok za prijavuvawe: 30.12.2010. Site zainteresirani kandidati mo`at da ispratat pismo za motivacija i kratka biografija na slednata e-mail adresa: mir@mir.org.mk ili po po{ta. MENAXMENT, UPRAVUVAWE Izvor: Utrinski vesnik

Objaveno: 21.12.2010 Ministerstvoto za kultura raspi{uva javen konkurs za izbor na direktor na Nacionalnata ustanova Muzej na Makedonija - Skopje Konkursot trae 8 dena od denot na objavuvaweto. Prijavite so programata i drugata dokumentacija treba da se dostavat do Ministerstvoto za kultura preku po{ta na adresa: ul.â&#x20AC;&#x17E;\uro \akovi}â&#x20AC;? br.61-Skopje ili vo Arhivata na Ministerstvoto za kultura, najdocna do 16.30 ~asot na posledniot den na konkursot. BANKARSTVO / FINANSII Izvor: Dnevnik

Objaveno: 25.12.2010 ProKredit Banka vrabotuva: Profesor po Smetkovodstvo, so polno rabotno vreme, na opredelen period od 6 do 12 meseci Potrebni karakteristiki: -Univerzitetska diploma od oblasta na Ekonomijata -Relevantno rabotno iskustvo kako profesor po smetkovodstvo }e se smeta za prednost -Odli~no poznavawe na Angliski jazik (ekonomski vokabular) -Odli~ni komunikaciski sposobnosti i rabota vo tim -Dinami~en,aktivni predavawa,sposobnost za organizirawe so cel nepre~eno odvivawe na obvrskite -Planirawe, podgotovka i predavawe na materijata na nivo na slu{atelite. Personalni karakteristiki: -Trpeliv i profesionalen vo izvr{uvawe na obvrskite -Sposobnost za planirawe i rabota so dadeni rokovi -Da uìva vo rabota so studenti -Podgotven za u~ewe na novi raboti -@elba za poddr{ka, pomo{ vo spodeluvawe na znaewe i iskustvo so kolegite Osnovni odgovornosti: -Predavawe na materija od oblasta na smetkovodstvoto (bankarsko smetkovodstvo) Nie nudime interesna rabota vo dinami~no i me|unarodno opkruùvawe, ispolneto so brojni profesionalni predizvici. Va{ite dokumenti za aplicirawe treba jasno da pokaàt, zo{to tokmu Vie odgovarate za pozicijata za koja aplicirate. Voedno zadolìtelno treba da ispratite motivacisko pismo vo koe }e gi navedete Va{ite ambicii za aplicirawe,a koi }e bidat vo relacija so sodrìnata na na{ata me|unarodna veb strana (www.procredit-holding.com) i veb stranata na na{ata banka (www.procreditbank.com.mk) kako i standardizarana forma na kratka biografija (CV) koja moè da ja prezemete od na{ata veb strana. Ve molime ispratete gi va{ite aplikacii (CV-kratka biografija i motivacisko pismo) na podolu navedenata adresa ili popolnete ja aplikaciskata forma na www.procreditbank.com.mk ne podocna od 09.01.2011 godina. Site ostanati na~ini na aplicirawe }e se smetaat za nevalidni i nema da se zemaat vo predvid pri procesot na selekcija. Sektor za ~ove~ki resursi Jane Sandanski 109a,1000 Skopje. OBRAZOVANIE Izvor: Dnevnik

Objaveno: 27.12.2010 Univerzitetot na Jugoisto~na Evropa-Tetovo objavuva oglas za popolnuvawe na rabotno mesto so opredeleno rabotno vreme: Razviva~ na softver Rokot za dostavuvawe na aplikaciite e 5 dena od denot na objavuvaweto na konkursot. Oglasot e otvoren do 28.12.2010 Ve molime pratete ja aplikacijata preku e-mail: HROffice@seeu.edu.mk do predvideniot rok na oglasot.

Obuki / Finansii i smetkovodstvo

KAPITAL / 28.12.2010 / VTORNIK

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ^ASA)

SAMO VO

Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvalifikacija i prekvalifikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo.

OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS.

RABOTA TENDERI REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI SOOPШTENIJA

PO PROMOTIVNI CENI! Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: gulakova@kapital.com.mk

Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal. Upisot e vo tek. Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot. Ruzveltova 6, 1000 Skopje tel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

PRIMEKO nudi kvalitetno PROFESIONALNO OBRAZOVANIE, so ponuda na kursevi koi se aktuelni i neophodni za raboteweto na kompaniite od oblastite na finansiskiot menaxment, korporativnite finansii, smetkovodstvo i dr., vo zavisnost od barawata na klientite. 1. Finansiski menaxment (cel kurs)

45 ~asa / cena 16.000 den + DDV. Kursot po Finansiski menaxmenmt e namenet na biznis sektorot za unapreduvawe na korporativniot menaxment i korporativnite finansii. Finansiskiot menaxment nudi odgovori na pogolem broj na pra{awa povrzani so raboteweto i fiinansiraweto na pretprijatijata. Celokupnata aktivnost na pretprijatieto mo`e da se pretstavi kako zbir na investicioni, finansiski i operativni aktivnosti i to~no determinirani sredstva i izvori za nivno izvr{uvawe. Povrzuvaweto na aktivnostite i donesuvawe na pravilni odluki za postignuvawe na optimum, pretstavuva glavna zada~a na finansiskiot menaxer. 2. Analiza na finansiski izve{tai i

relativno vrednuvawe na kompaniite 8 ~asa / cena 4.900 den+DDV Celta na ovoj kurs e da se obezbedi podobro razbirawe na finansiskite izve{tai od korisnicite na finansiskite izve{tai, so cel da se olesni podobruvaweto na procesot na odlu~uvawe. Kursot se fokusira na vlijanieto na razli~nata primena na smetkovodstvenite metodi i procenite na finansiskite izve{tai, so posebno naglasuvawe na efektot od smetkovodstvenite izbori vrz objavenite dobivki, akcionerskata glavnina, izve{tajot na pari~ni tekovi i razli~nite merewa na raboteweto na kompanijata (vklu~uvaj}i gi, no i ne ograni~uvaj}i se na finansiskite koeficienti). 3. Interna revizija 8 ~asa/

cena 12.000 den+DDV Soglasno izmenite na Zakonot za trgovski dru{tva i novite ~lenovi od 415-a, b, v i g (Slu`ben vesnik na RM, br. 47 od 09.04.2010 godina), opredelena e obvrskata za organizirawe na slu`ba za vnatre{na revizija, so to~no determinirani obvrski i nadle`nosti. Kursot e namenet za akcionerskite dru{tva koe se golemi trgovci, kako i na dru{tva ~ii akcii kotiraat na berza, odnosno dru{tva koi soglasno so Zakonot za hartii od vrednost se so posebni obvrski za izvestuvawe, i se dol`ni da organiziraat slu`ba za vnatre{na revizija, kako nezavisna organizaciska edinica vo dru{tvoto.

KAPITAL / 28.12.2010 / VTORNIK

Obuki / Menaxment / HR

PRETPLATETE SE NA

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Office Manager spored Programata koja gi sledi svetskite standardi, a voedno prilagodena na makedonskite delovni i drugi subjekti. Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ^ASA) Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili pretplata@kapital.com.mk

Kursot gi opfa}a slednite oblasti : Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerircijalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe;

Protokol i bonton vo sekretarskata profesija. Upisot e vo tek. Informacii sekoj raboten den od 09 â&#x20AC;&#x201C; 20 ~asot. Ruzveltova 6, 1000 Skopje tel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

Konferencii i saemi

KAPITAL / 28.12.2010 / VTORNIK

SEKOJ DEN VO Na 16 i 17 fevruari 2011 Saem i Nastan za tehnolo{ka i biznis sorabotka, vo [panija

EGÉTICA-EXPOENERGÉTICA 2 VO VALENSIJA Stopanskata komora na Makedonija - EIICM organizira poseta na Vtoriot saem za tehnolo{ka i delovna sorabotka. Nastanot }e se odr`i vo Valensija na 16 i 17 fevruari 2011 godina, za vreme na zaedni~kite me|unarodni saemi: EGÉTICA-EXPOENERGÉTICA: Saem za energii; ECOFIRA: Saem za voda, po~va, vozduh, otpad i nivni tehnologii i uslugi i EFIAQUA: Saem za efikasno vodostopanstvo. ROKOVI: do 3 fevruari 2011 godina: registracija i podnesuvawe na profili; do 9 fevruari 2011 godina: barawa za bilateralni sredbi.

POVEЌE INFORMACII ZA SAEMITE: EGÉTICA - EXPOENERGÉTICA: www.egetica-expoenergetica.com ECOFIRA: www.feriavalencia.com / ecofira EFIAQUA: www.feriavalencia.com / efiaqua Veb-sajt na Vtoriot nastan za tehnolo{ka i delovna sorabotka: http://www.enterprise-europe-network.ec.europa.eu/public/bemt/home.cfm?eventid=2460 VLEZOT I U^ESTVOTO NA SAEMOT SE BESPLATNI. KONTAKT: Lazo Angelevski proekten konsultant tel: (02) 3244090 laze@mchamber.mk Sof~e Jovanovska proekten konsultant tel: (02) 3244060 sofce@mchamber.mk

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

OGLASI ZA VRABOTUVAWE REVIZORSKI IZVE[TAI SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI TENDERI POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi! Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta! Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105 e-mail: gulakova@kapital.com.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie - Aktuelni obuki Online kursevi po angliski jazik non stop Go! EnglishMak Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SAT sekoj 1vi i 15ti 6 sedmici Obrazoven Informativen Centar Rabotilnici: @ivotni ve{tini i li~en razvoj

Sekoj petok Zorba Konsalting Finansisko izvestuvawe za mali i sredni entiteti vtora dekada na Dekemvri Primeko Re{enie za va{ata finansiska idnina Sekoj Ponedelnik Sinergija Plus

Brzo ~itawe (Power Reading) 10.01 - 14.01.11 14.01 - 19.01.11 21.01 - 16.01.11 In Optimum Makedonija Psihodrama vo tek 400 ~asa Trinova MPM Online kursevi po angliski jazik

Od 26 do 28 januari 2011 godina vo Turcija

ME\UNARODEN SAEM ZA BRODOGRADBA SMM VO ISTANBUL Stopanskata komora na Makedonija – EIICM organizira poseta i u~estvo na Me|unarodniot saem za brodogradba SMM vo Istanbul, od 26 do 28 januari 2011 godina Brokerskiot nastan }e bide organiziran vo tekot na vtoroto izdanie na

SMM-Istanbul saem, koj }e se odr`i vo Istanbul, „Qutfi Kirdar” izlo`ben centar na 26 do 28 januari 2011 godina. Nastanot – partnerstvo }e se odr`i vo tekot SMM – Istanbul 2011 godina vo

edna specijalna oblast vo salata podgotvena za bilateralni sredbi.

Veb-sajtot na brokerskiot nastan e: http://techmatch.aia-istanbul.org/smmistanbul U^ESTVOTO NA BROKERSKIOT NASTAN E BESPLATNO. KONTAKT: Lazo Angelevski, proekten konsultant tel: (02) 3244090 laze@mchamber.mk Sof~e Jovanovska, proekten konsultant tel: (02) 3244060 sofce@mchamber.mk

non stop Go! EnglishMak Nau~i i zbogati se! Dekemvri 2010 Sinergija Plus Osnovi na finansiska pismenost Dekemvri 2010 Sinergija Plus Grupa za li~en rast i razvoj vo tek

Trinova MPM Business & Personal Coaching Dekemvri 2010 Ksantika, Agencija za komunikacii Relaxed Management (Tailor Made Training) Dekemvri 2010 Ksantika, Agencija za komunikacii Creative communication (Tailor Made Training)

Dekemvri 2010 Ksantika, Agencija za komunikacii NLP Nevro Lingvisti~ko programirawe Dekemvri 2010 Ksantika, Agencija za komunikacii

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Fun Business

KAPITAL / 29.12.2010 / SREDA

ARAPSKATA TELEVIZIJA VO POHOD NA BALKANOT

“KREMOT” VO AL XEZIRA Po~nuvaweto

na programata na televizijata Al Xezira na Balkanot e najaveno za po~etokot na 2011 godina. Arapskiot Si-En-En vo svojata ekipa go saka najdobroto, pa, zatoa, gi sobira site golemi novinarski imiwa na Balkanot. Edno od niv najverojatno }e bide eks-jugoslovenskata novinarska yvezda Goran Mili}

SILVANA JOVANOVSKA jovanovska@kapital.com.mk

ajpoznatata arapska internacionalna televizija Al Xezira (Al-Jazeera) pred nekolku meseci go najavi svoeto pro{iruvawe na balkanskite prostori. Programata na televizijata, koja emituva vesti od najaktuelnite slu~uvawa vo svetot, }e mo`at da ja gledaat na svojot jazik gleda~ite od Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Srbija, Crna Gora. Oficijalnoto po~nuvawe na televizijata e najaveno za po~etokot na 2011 godina, so sedi{te vo Saraevo, a Makedonija, Bugarija i Albanija ne se na spisokot zemji od Balkanot kade {to televizijata }e ima svoe dopisni{tvo. Poslednive meseci aktivno se rabotelo na formiraweto na timot vo televizijata, koja so samoto najavuvawe

za vlez na Balkanot krena golemo vnimanie i interes ne samo kaj javnosta, tuku i kaj doma{nite mediumi koi }e se soo~at so golema i seriozna konkurencija, a nekoi mo`ebi i }e propadnat. Al Xezira bukvalno go “sobra” najdobroto od Balkanot, site pogolemi novinarski imiwa koi zna~at ne{to na mediumskiot prostor. Eden od najpoznatite, za koj mnogu se {pekulira deka }e bide na ~elo na balkanskata redakcija na Xezira, e novinarot Goran Mili}, koj od 1997 godina raboti vo nacionalnata televizija HTV (HTV), kade {to oficijalno }e go “do~eka” krajot na karierata. Spored zakonite, na 24 januari (negoviot rodenden) }e napravi 40 godini sta` i }e mora da zamine vo penzija. No, stariot novinarski “volk” izjavil deka ne mo`e da se zamisli kako penzioner i so toa u{te pove-

GADGETS XEBEN PREVEDUVA^

MILI] vo Al Xezira }e ima plata od 10 iljadi evra }e gi podgrea {pekulaciite za negoviot transfer vo katarskata televizija. Iako s$ u{te nema potpi{ano dogovor, vo Hrvatska ve}e se {pekulira za detalite. Najverojatno Mili} }e se preseli vo Saraevo, kade {to }e prezeme va`na funkcija (generalen direktor ili glaven konsultant) na Al Xezira Balkan i

TOTALNA “MILANIZACIJA” NA INTER

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

me|unarodna mediumska korporacija. Al Xezira denes ima programi na arapski i angliski jazik, dokumentaren kanal, 16 sportski kanali, internetstranica na dvata jazika, sopstven centar za obuka i razvoj na mediumite, centar za studii, programa vo ìvo i na mobilen telefon. So svoite 65 me|unarodni pretstavni{tva vo svetot, Al Xezira e eden od najgolemite izvori na informacii vo svetot. So doa|aweto na Balkanot u{te pove}e }e se zgolemi nejzinata mediumska mo}, a Makedonija, Bugarija i Albanija programata }e moàt da ja sledat na kabelskite i satelitski operatori vo regionot. 2011 godina }e bide godina na “vojna” za kvalitet i {to pogolema gledanost na mediumite, bidej}i i Pink internacional ja zaokruì regionalnata ekspanzija.

MALDINI VO INTER?

Maldini e s$ {to mrazat fanovite na Inter kaj gradskiot rival i sekoe negovo povrzuvawe so Neroazurite moè da predizvika skandal orane{niot igra~ i trener na Miivanovic@kapital.com.mk lan, Brazilecot Leonardo, od pred nekolk nekolku dena e prv strateg na Inte Inter. I dodeka so ovaa odluka na klubot s$ u{te ne zna znaat kako da se spravat ffanati~nite Inter, na koi naviva~i na I od sekoe spom spomenuvawe na “M”od Milan iim se “kreva glavata”, nivniot kosata na glava pretsedatel, Mas Masimo Morati, im podgotvuva no nov {ok. Italmediumi nagolemo ijanskite mediu {pekuliraat dek deka na klupata na Inter, pokr pokraj Leonardo, Paolo Maldini, }e sedne i Pao eden od “senatorite” “sena na Milan. Ovaa {pekulacija { na golemo gi razbranuva strastit strastite za Inter, kade { {to nikoj ne Se {pekulira deka moè dda se soglasi ikonata na Milan, odlukata ikonata so odlu PAOLO MALDINI, na grad gradskiot rival bide pomo{nikda bid moè da ja zasili trener vo nivniot klupata na gradskiot klub.To klub.To~no e deka rival Inter Leonardo vo ItaLeonar

SR\AN IVANOVI]

ekoga{ koga odime vo stranstvo, nezavisno dali na pro{etka, na odmor ili slu`beno, korisno e da sme zapoznaeni so lokalnite znamenitosti ili raboti od op{ta kultura za mestoto ili zemjata. Tuka, sekako, ne smee da izostane i jazikot, dali od kultura ili od prakti~na pri~ina. Zatoa, vo takov slu~aj mo`e mnogu da ni se najde xebniot preveduva~. Ovoj ured ne samo {to glasno gi preveduva zborovite i frazite, tuku jasno i precizno gi izgovara, za to~no da znaete kako da gi izgovorite na va{iot jazik. Toj e xeben ured koj sodr`i okolu 8.000 naj~esto upotrebuvani zborovi i frazi i toa na 12 jazici. Taka {to koga na odmor }e “pivnete” pove}e vo diskoteka, sledniot den nema da imate problem na lokalniot jazik da ja pobarate lokalnata apteka za da kupite aspirin...

toa za plata od 10 iljadi evra mese~no. Za seto toa Mili} “mudro mol~i”, a edinstvenoto koe go izjavil e deka po silata na zakonot na 24 januari zaminuva vo penzija, a dotoga{ ostanuva vo HTV. “[to }e pravam potoa }e doznaete so tekot na vremeto”, izjavil Mili}, koj nekolku pati naglasil

deka e otvoren za site opcii, osven za zaminuvawe vo penzija. Goran Mili} vo negovata 40-godi{na rabota ima pro`iveano i raboteno kolku {to pove}eto novinari na Balkanot nemaat zaedno. Karierata ja po~nal vo 1970 godina na TV Belgrad, pet godini bil dopisnik od Wujork, rabotel kako profesor po novinarstvo vo Belgrad. Vo 1990 godina stanuva urednik na Jutel, vo 1992 godina e nazna~en za direktor na pres-centarot na vladata vo vojna na BiH. Al Xezira e formirana pred pove}e od trinaeset godini, so sedi{te vo Doha, Katar, kako prv nezavisen arapski kanal vo svetot. Ja narekuvaat arapskata Si-En-En (CNN). Vo 2006 godina uspehot na televizijata dovel do nejzino pro{iruvawe vo svetski ramki i stanuva

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

lija igra{e edinstveno vo redovite na Milan, a minatata sezona be{e i trener na ovaa ekipa, no, vo sporedbata so Maldini, Maldini e edna od legendite na Rosonerite. Maldini karierata ja po~na vo 1985 godina i be{e del od Milan pove}e od 20 godini. Cela decenija be{e i kapiten na timot, a zaedno so legedarnite Barezi, Tasoti i Kostakurta, go so~inuva{e t.n. “senatorski” stale` vo Milan, sostaven od igra~i koi nikoj ne ni pomisluva da gi prodava ili da gi ostava na klupata za rezervni fudbaleri. Maldini e s$ {to mrazat fanovite na Inter kaj gradskiot rival i sekoe negovo povrzuvawe so Neroazurite mo`e da predizvika skandal. No, deka Morati re{il da go “milanizira” Inter potvrda e i negovata ponuda do Real Madrid za Kaka, u{te eden Brazilec i u{te

eden porane{en ~len na Milan. Morati duri po~na da ja razgleduva mo`nosta da go otkupi dogovorot na Kaka od Real za neverojatni 50 milioni evra, suma koja barem vo momentov toj ne ja poseduva. “Te{ko deka Inter mo`e da sobere 50 milioni evra do sredinata na januari za da go otkupi Kaka. Smetam deka toa e re~isi nevozmo`no. Kaka nema da odi vo Inter”, izjavi superagentot na Inter, Ernesto Bronyeti. Interesna e `elbata na Morati da donese u{te eden Milanez vo Inter i za nego da plati rekordni 50 milioni. No, frapantno e od sekoj aspekt {to Kaka cela polusezona e rezerva vo Real, a i minatata godina be{e golemo razo~aruvawe za nego, otkako be{e poso~en kako glaven vinovnik {to “kralskiot” klub {ampionatot go zavr{i bez nitu edna osvoena titula.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

TOP 100

VO PETOK SPECIJALEN PRILOG

BIZNIS STIL PREMIUM PROIZVODI - NOVITETI KOI MO@ETE DA GI NAJDETE I KUPITE VO MAKEDONSKITE PRODAVNICI AVTOMOBILSKI TRENDOVI VO 2011 KOI SE EKSKLUZIVNITE NOVOGODI[NI DESTINACII [TO SE NUDAT I BARAAT VO MAKEDONIJA? TAG HEUER, 150 GODINI AVANGARDA ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BIZNIS STIL KOJ ]E IZLEZE NA 31 DEKEMVRI 2010 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 2551 441; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

TOP 100

VO FEVRUARI 2011 ^ITAJTE VO SPECIJALNI PRILOZI

TELEKOMUNIKACII

KONSALTING

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA: TEL. 02 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI ILI ISPRATETE E-MAIL NA: prilozi@kapital.com.mk KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

ZDRAVI I AKTIVNI

TRANSPORT I LOGISTIKA