213 Kapital 26 01 2011

DODEKA MAKEDONIJA GRADI DR@AVEN STAV ZA IMETO

NEZADOVOLSTVOTO OD VLADINITE REFORMI SE PRELEA NA ULICITE

PAPANDREU: PESIMIST SUM DEKA NASKORO ]E NAJDEME RE[ENIE!

MU SE SLU^UVA LI NARODOT NA GRUEVSKI ?!

STRANA 7

STRANA 12-13

sreda

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

NOVIOT REGISTAR OTVORI MNOGU DILEMI KAJ BIZNIS-ZEDNICATA

KOJ SÈ ]E SE NAJDE NA ”CRNATA LISTA” NA DIREKTORI?! sreda.26. januari. 2011 | broj 213 | godina 1 | cena 20 den. | tel. 2 55 14 41 | faks. 2 58 14 40

NA “CRNATA LISTA” NA BIZNISMENI, ]E BIDAT OBJAVENI SITE KOI GI TURNALE FIRMITE VO STE^AJ, BILE OSUDENI ZA EKONOMSKI KRIMINAL ILI IMAAT BLOKIRANI FIRMI NAZATVORAWE,VTORNIK,25.01.2011,13.00~.

MBI 10 MBID OMB

1,38% 1 0,63% 0 00,13%

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

61,50 6 445,32 1,36

NAFTA BRENT EURORIBOR

95,35 95 1,59%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (25.01)

STRANA 2-3

“KAPITAL”, PRV MAKEDONSKI VESNIK VO NEWSEUM VA[INGTON

...POGLED NA DENOT...

QUP^O ZIKOV

“OBES^ESTENI” SUDII NA ^ESTA!?

STRANA 4

KOLUMNA M-R ZORAN JOVANOVSKI

ZO[TO NE POINAKVA LEGALIZACIJA NA DIVOGRADBITE? STRANA 14

KOLUM KOLUMNA D-R Q QUBE TRPESKI

OFI OFICIJALNA EVROIZACIJA EVRO ILI VOVEDUVAWE NA VALUTA V DRUGA NA D ZEMJA?!

ZEMJ

Pevec prodava imot vo Makedonija vreden 17,5 milioni evra

VOVED VOVEDNIK D MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA GEORG

Vladata mo`e da ja gradi samo HEC ^ebren?!

DAV DAVOS 2011: GLO GLOBALNI RE[ RE[ENIJA ILI GRUPNA TERA TERAPIJA?

STR STRANA 14

STRANA 11

STRANA 8

STRANA 4

STR STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 26 JANUARI 2011

DAVOS 2011: GLOBALNI RE[ENIJA ILI GRUPNA TERAPIJA?

Z

Da se bide glaven izvr{en direktor vo ova postrecesisko vreme e navistina samotni~ka funkcija. Osobeno vo psiholo{ka smisla.

Glavnite menaxeri sakaat da razmenat mislewe so nekoj kako niv, da dobijat sovet od lu|e so kredibilitet, da kupat mudrost na koja }e mo`at da se potprat.

Godina{niot sostanok na Svetskiot ekonomski forum vo Davos e tokmu takvo mesto. Barem taka denovive na {ega komentiraat poznava~ite na ovoj masoven sobir, narekuvaj}i go Davos mesto za samopomo{, za grupna terapija na glavnite izvr{ni direktori, kade {to tie solidarno razmenuvaat trgovski informacii vo ovoj neprijatelski svet.

No, kako sekoja {ega, taka i ovaa sodr`i i vistina.

Osobeno godinava, koga zaspaniot grad pod {vajcarskite Alpi }e “zovrie” od diskusiite na 1.400 glavni izvr{ni direktori i 2.500 svetski lideri. I pokraj istro{enite buxeti na kompaniite (prisustvoto na forumot e skapo), Davos godinava }e bide edna od najposetenite lokacii na dvete sekoga{ sprotivstaveni strani: top-menaxmentot od edna strana i politi~kite lideri od druga.

Ako nekoi so sarkazam go narekuvaat mesto za grupna terapija, drugi od redovite na postojanite posetiteli na ovoj forum pra{uvaat: Koja e poentata? Imaat li cel site tie diskusii i kolku navistina mo`e da pomognat da se najdat re{enija za raste~kite problemi predizvikani od novata ramnote`a vo globalnata ekonomija?

Ekonomskata mo} vo svetot glavno se prefrli od zapad na istok. Agendata na forumot vo Davos gi potvrduva tokmu raste~kite pazari kako novi ekonomski supersili. Kina i Indija, koi s$ u{te rastat, kako i Brazil i drugite zemji bogati so prirodni resursi, odnosno surovini. Taka, ne e ludost da se o~ekuva i akcija od liderite od 19-te vladi od grupata G-20 po odr`uvaweto na forumot za da ne se potvrdi tezata za psihoterapija.

Tokmu zatoa, glaven fokus na godina{niot sostanok vo Davos }e bide prilagoduvawe kon sostojbata na preraspredelba na ekonomskata mo}, {to ja proizvede krizata.

Glavni rizici za globalnata ekonomija vo 2011 godina se nestabilnosta na cenite na stokite i uslugite, na surovinite i na strujata. Na niv predupreduva najnoviot izve{taj na Svetskiot ekonomski forum. Naj`e{ki temi } e bidat evroto, cenite na surovinite, odnosot SAD-Kina, Iran i Koreja.

A vo uslovi koga globalnata ekonomija zazdravuva, no s$ u{te e kako dete koe ne proodelo, se teteravi pred cvrsto da zastane na noze, efektot na grupna terapija me|u top-menaxerite mo`ebi }e bide uspe{en. Osobeno {to nekoi od najgolemite biznis-yverki na forumot se o~ekuva da dojdat prili~no optimisti~ki raspolo`eni, imaj}i gi predvid pozitivnite rezultati na nivnite kompanii.

Se razbira, pokraj generiraweto idei za le~ewe na globalnite bolesti, biznismenite }e go iskoristat prisustvoto na klientite, biznis-liderite, konkurentite, top-bankarite i vladinite pretstavnici za da si ja pro{irat delovnata mre`a, da sklu~at nekoja biznis-zdelka, da lobiraat za odredeno vladino ili me|uvladino olesnuvawe za biznisot. Za fotoobjektivite od nekade }e yirnat i lica kako Bono i Robert de Niro, no sporednite beneficii od

MAJA M AJA BAJALSKA-GEORGIEVSKA bajalska@kapital.com.mk

Davos - sklu~uvawe zdelki, {irewe na mre`ata, kontakti i politi~ko lobirawe za ekonomska korist - nikako da vlezat vo agendata na makedonskata Vlada. Kako i izminatite nekolku godini, taka i ovaa, ne e najaveno prisustvo na vladini pretstavnici vo Davos. Zaklu~ocite od brejnstormingot od [vajcarija doprva }e gi ~itame i gledame, no toa na {to vo sekoj slu~aj treba da vnimava vladiniot ekonomski tim e toa na {to upatuva profesorot Klaus [vab, ~ovekot koj pred 41 godina go izmislil ovoj sobir na svetskite lideri.

“Svetskite lideri mora da bidat mnogu vnimatelni ekonomskata kriza da ne stane socijalna kriza, {to ve}e se slu~uva vo nekoi zemji. Svetot pati od globalen sindrom na istro{enost i e preslab za da se izbori so u{te eden globalen {ok”. Toa e stravot od socijalni nemiri poradi o~ekuvanoto poskapuvawe na hranata, koj mnogu otvoreno denovive go iska`aa prvite lu|e na najsilnite evropski ekonomii. Protestite na razli~ni ekonomsko-socijalni grupi gra|ani, koi izminatiov period se slu~uvaat vo Makedonija, i toa kako treba da vleat strav kaj Vladata.

Stravot da proizvede akcija, za{to eventualnite crni scenarija nitu na biznisot, nitu na gra|anite }e im bidat od korist.

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov

OFFICE MANAGER I FINANSII:

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104 nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101 pretplati@kapital.com.mk

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

REKLAMA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103

Nikolaj Toma{evski

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

OGLASI

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105

FOTOGRAFIJA

gulakova@kapital.com.mk

1,2

Procenti porasnal makedonskiot BDP (brutodoma{en proizvod) minatata 2010 godina, spored najnoviot izve{taj na MMF za ekonomskite perspektivi na zemjite od Balkanot. Iako oficijalnite statisti~ki podatoci od Dr`avniot zavod za statistika ne se objaveni, sepak, podatocite od MMF potvrduvaat deka potfrlija vladinite proekcii za rast od 2% vo 2010. Za godinava prognozata e deka BDP }e porasne za 3%. Najgolem ekonomski porast ovaa godina od zemjite od Zapaden Balkan, spored prognozite, }e ostvari Crna Gora, 4,5%, otkako lani zabele`a pad na BDP od 1,8%. Po nea sleduva Albanija, so proektiran porast na BDP za 2011 godina od 3,2%, vo sporedba so minatogodi{noto jaknewe na ekonomijata za 2,6%.

NOVIOT REGISTAR OTVORI MNOGU DILEMI KAJ

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Aleksandar Ivanovski

SPECIJALNI PRILOZI:

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, prilozi@kapital.com.mk Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

KOJ SÈ ]E SE NA ”CRNATA LISTA Na “crnata r lista” na biznismeni,, koja j sledniot mesec }e } ja j objavi bj C Centralniot registar, }e } bib dat objaveni site imiwa na direktori, akcioneri, sodru`nici ili sopstvenici koi gi turnale firmite vo ste~aj, bile osudeni za ekonomski kriminal ili imaat blokirani firmi

K

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

Koj }e se najde na crnata lista so direktori koja sledniot mesec }e ja objavi Centralniot registar? Dali so nea }e bidat diskriminirani menaxerite i akcionerite vo kompaniite vo koi e otvorena ste~ajna postapka ili, pak, imaat blokirana smetka po koja bilo osnova? Kako }e se utvrdi dali nekoj namerno ili nenamerno ja odnel firmata vo ste~aj? Ovie pra{awa gi otvori novinata koja proizleguva od vtorata faza na proektot za edno{alterski sistem, spored koja na poseben registar na diskvalifikuvani entiteti ili takanare~ena “crna lista” }e bidat javno objaveni imiwata na direktori, akcioneri, sodru`nici ili sopstvenici koi gi turnale firmite vo ste~aj, bile osudeni

DA NE SE NARUШI PRETPRIEMA^KIOT DUH Konsultantite smetaat deka e vo red da ima ot~et pred javnosta za raboteweto na firmite, no samo vo slu~aj ako toa ne go naru{i pretpriema~kiot duh.

“Ako firmata ne raboti dobro, ima problemi so naplatata i so izvr{uvaweto na obvrskite, odnosno ako biznisot trgne na lo{o, obvrska na sekoj direktor e da otvori ste~ajna postapka. Sudot treba da utvrdi dali namerno ili nenamerno e predizvikan ste~aj na firmata, za da mu se zabrani na sopstvenikot ili na upravitelot da osnova nova firma”, veli Verica Haxivasileva-Markovska. Taa potencira deka treba mnogu da se vnimava so vakvite listi, bidej}i e mnogu rizi~no za delovnoto opkru`uvawe.

“Mo`e da mu na{teti na pretpriemni{tvoto vo dr`avata. Nema potreba da im se vr{i tolkav pritisok na firmite i na direktorite. Mo`e da dojde do situacija nikoj da ne saka da bide direktor za da ne se najde na “crna lista””, objasnuva Haxivasilevska-Markovska.

Taa potencira deka ima direktori koi po razli~ni osnovi otvorile ste~aj na firmata i zatoa mora da se vnimava da ne se naru{i bilansot na pazarot. za ekonomski kriminal ili imaat blokirani firmi.

Iako celta na novinata e da se zgolemi transparentnosta i da se obezbedat fer uslovi na pazarot, sepak, biznismenite se skepti~ni vo odnos na nejzinite efekti.

Od Centralniot registar velat deka vo javnosta pogre{no e protolkuvana ovaa “crna lista”. Ottamu objasnuvaat deka se raboti za registar na lica, koi, spored zakonot, imaat zabrana da otvorat nova ili da upravuvaat so firma koga se vodi ste~ajna postapka ili, pak e blokirana smetkata na firma vo koja se nazna~eni za upraviteli.

“Kaj ste~ajot, na ovoj registar }e bidat objaveni imiwata na site akteri koi se vklu~eni vo

ste~ajnata postapka, dali se toa direktorite na firmata, sopstvenicite, akcionerite ili, pak, sodru`nicite. Tie ne }e mo`at da osnovaat firma vo periodot dodeka trae ste~ajnata postapka. Vo momentot koga }e zavr{i ste~ajnata postapka, nivnite imiwa }e bidat trgnati od “crnata lista” i }e se trgne zabranata da osnovaat firma”, objasnuva za “Kapital”, Van~o Kostadinovski, direktor na Centralniot registrar.

Toj objasnuva deka istoto se odnesuva i na licata koi upravuvaat so firmi koi imaat blokirani smetki .

“Licata {to upravuvaat firma koja ima blokirano smetka }e imaat zabrana vo Centralniot registar da osnovaat firma.

Koga smetkata }e se odblokira,

VERICA HAXIVASILEVSKAMARKOVSKA KONSULTANT VO KONSULTANTSKATA KU]A AAG “Mnogu e rizi~no i mo`e da na{teti na pretpriemni{tvoto vo dr`avata.

Nema potreba da im se stava tolkav pritisok na firmite i na direktorite. Mo`e da dojdeme do situacija nikoj da ne saka da bide direktor za da ne se najde na crna lista.”

Navigator

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK MOBILNI TELEFONI I ZA RECIKLIRAWE

ANTONIO TAJANI

BRAJAN KOUEN

PERO STOJANOVSKI

DMITRIJ MEDVEDEV

erorististi~kiot napad itelite na zemjiterskiot premier kone~no oga }e se stavi qubovniT vo moskovskiot aerodrom @ ~lenki na Evropskata I sfati deka mu e vreme K cata pred rabotata, Domodedovo e slabost na unija dobija u{te edna udobda se povle~e od funkcijata, na kraj site }e gi doznaat nost - site mobilni telefoni }e mo`at da gi polnat so eden univerzalen polna~

odnosno da raspi{e vonredni parlamentarni izbori

qubovnite jadovi na makedonskiot ambasador vo Avstralija

obezbeduvaweto, koe mora da snosi odgovornost za incidentot

J BIZNIS-ZEDNICATA

AJDE NA A” NA DIREKTORI?!

T

Telekomunikaciskiot operator ONE u{te edna{ poka`a deka op{testvenata odgovornost e isto tolku va`na kolku i borbata za nivnoto pozicionirawe na pazarot. ONE po~nuva kampawa za reciklirawe na starite r mobilni telefoni.

Sekoja ~est!

Pottiknati ood globalnite trendov trendovi, no i od potrebata da se za{titat sredina i `ivotnata sr zdravjeto na lu|eto od toksi~nite su supstancii koi elektronskite gi ima vo el aparati, operatorot ope ONE ve}e po~na da d gi otkupuva mobilni telefoni starite mobi od gra|anite. Namesto da pra{ina, sega sobiraat pra neupotreblivite mobilni neupotrebliv telefoni mo`at da se re-

KLAVDIJ GODNI^ cikliraat, za prv pat vo Makedonija.

Za sekoj otkupen star mobilen telefon, operatorot ONE }e im dava na korisnicite vrednosen vau~er od najmalku 100 denari, koj mora da se iskoristi za kupuvawe na nekoj proizvod od ONE. Starite mobilni telefoni od zemjava, preku Slovenija, }e otpatuvaat duri do SAD, kade {to treba da se recikliraat.

So ovaa kampawa, ONE dava primer i za kompaniite i za gra|anite da se zalagaat za {to pove}e zelena povr{ina na Zemjinata topka.

GUBITNIK

G

KONFLIKTEN GRADONA^ALNIK!

toga{ }e bidat otstraneti od registarot, a listata }e se obnovuva na dnevna baza”, objasnuva Kostadinovski.

Registarot na direktori }e bide objaven na po~etokot na fevruari, koga }e bidat vmetnati site podatoci so imiwata na firmite, sopstvenicite, akcionerite i ste~ajnite upravnici. Od Centarlniot registar informiraat deka podatocite }e bidat javno dostapni za site i, spored tarifnikot, }e se napla}a za nivnata sodr`ina.

“CRNATA LISTA” NAMETNUVA NEEDNAKVI USLOVI?!

Biznismenite razli~no ja tolkuvaat ovaa novina. Del od niv smetaat deka so toa }e se podobri biznis-klimata i ne }e mo`e sekoj da otvora i da zatvora firma koga }e mu tekne, a del od niv, pak, smetaat deka vakvata “crna lista” e diskriminatorska i firmite gi stava vo neednakva pozicija.

M ile B o{kov, pretsedatel na Konfederacijata na rabotodava~i, veli deka ne mo`e da se trgne od stavot deka nekoj namerno ja odnel firmata vo ste~aj ili vo bankrot i negovoto ime da bide javno objaveno.

“Ne ja poddr`uvame ovaa novina, koja e mnogu neeti~ka i diskriminatorska i mo`e mnogu da im na{teti i na biznismenite i na nivnite firmi.

Postojat drugi mehanizmi so koi mo`e da se re{i problemot i da se za{titat drugite kompanii. Sekoj mo`e da se

informira i za ste~ajnite postapki i za finansiskata sostojba na firmite ako saka, no na drug na~in, bez nekoj da bide javno licitiran za toa”, veli Bo{kov.

Toj smeta deka nema potreba

da postoi vakov registar.

“Ste~ajnata postapka e ista kako i sekoj drug sudski proces i treba da se po~ituva presumpcija na nevinost, odnosno dodeka ne se utvrdi dali nekoj e vinoven

VAN^O KOSTADINOVSKI

MILE BOШKOV

DIREKTOR NA CENTRALNIOT REGISTAR “Vo registarot }e bidat objaveni imiwata na site akteri koi se vklu~eni vo ste~ajnata postapka, dali se toa direktorite na firmata, sopstvenicite, akcionerite ili, pak, sodru`nicite. Tie ne }e mo`at da osnovaat firma vo periodot dodeka trae ste~ajnata postapka. Vo momentot koga }e zavr{i ste~ajnata postapka, nivnite imiwa }e bidat trgnati od ovaa “crna lista”.

PRETSEDATEL NA KONFEDERACIJATA NA RABOTODAVA^I “Ne ja poddr`uvame ovaa novina, koja e mnogu neeti~ka i diskriminatorska i mo`e mnogu da im na{teti i na biznismenite i na nivnite firmi.

Sekoj mo`e da se informira za ste~ajnite postapki i za finansiskata sostojba na firmite ako saka, no, na drug na~in, bez nekoj da bide javno licitiran.”

ili ne za propa|aweto na odredena firma, negovoto ime ne treba javno da bide objaveno kako pri~initel na ste~ajot ili bankrotot. Ne ja poddr`uvam ovaa novina, bidej}i mu {teti na delovnoto opkru`uvawe. Ima drugi institucii i drugi na~ini koi mo`e da go re{at problemot so zatvorawe firmi”, objasnuva Bo{kov.

Stopanskata komora na Makedonija, pak, ja poddr`uva novinata da postoi registar na direktori koi napravile finansiski kriminal ili, pak, ~ii firmi se vo ste~aj ili blokirani.

“Ovaa novina e mnogu dobra za biznisot, bidej}i vaka kompaniite }e imaat uvid na site kompanii so koi sorabotuvaat i }e se stavi eden red vo sistemot. ]e se izbegne mo`nosta edni isti lu|e da otvoraat i da zatvoraat firmi. So toa }e se sozdade povolna biznisklima i }e se nateraat firmite da rabotat transparentno”, veli Jadranka Arizankovska, direktor vo Stopanskata komora.

Spored nea, vo Makedonija, sporedeno so zemjite vo regionot, najbrzo mo`e da se otvori firma, no procesot na zatvorawe i proglasuvawe bankrot e mnogu dolg.

“Smetam deka ovaa lista }e pridonese kompaniite pobrzo da pominuvaat niz ovie postapki i da se re{i nivniot status, koj vo golema mera mu pre~i na biznisot”, veli Arizankovska.

Gradona~alnikot na Karpo{, Stev~e Jakimovski, sobra rodnini i prijateli vraboteni vo op{tinata kako ~lenovi na SDSM, da se “sudrat” so vmrovskite gra|ani i sovetnici, koi se sobraa pred op{tinata da go iska`at svoeto nezadovolstvo, od na~inot na koj Jakimovski “gradona~alnisuva”.

Ovoj gradona~alnik nikako da prestane so incidentite – namesto sorabotka so centralnata vlast, toj se odlu~uva za bojkot na proektite i izbirawe na najte{kiot pat za vladinite idei da stanat realnost. Ministerot za odbrana i ~len na Izvr{niot komitet na VMRODPMNE, Zoran Kowanovski, po incidentot {to se slu~i utroto pred prostoriite na op{tinata, koga za vlakno se izbegna pogolema fizi~ka presmetka me|u sdsmovskite i vmrovskite `iteli na Karpo{, go obvini Jakimovski za katastrofalno vladeewe.

STEV^E JAKIMOVSKI JAK AKIMOVSKI “Denes, vo eden ist nastan vidovme partizirana administracija, nasilnici, lu|e {to gi delat gra|anite na podobni i nepodobni, lu|e {to se podgotveni za nivniot li~en i partiski interes da krenat race vrz gra|anite.

Op{tinata Karpo{ e pretvor ena vo pa{alak na Stev~e Jakimovski, a samiot Stev~e dejstvuva kako lokalen {erif!”, re~e Kowanovski.

Jakimovski na ova odgovori deka se raboti za hajka na vlasta protiv nego i obid za diskreditacija. No, namesto so vakvi prazni obidi za perewe od odgovornost, na Jakimovski mu e podobro da sfati deka vo op{tinata “mu gori” i deka bez razlika kolku Vladata vodi tendenciozna politika kon gradona~alnicite na SDSM, za kavga sekoga{ se potrebni dvajca.

MISLA NA DENOT TVORE^KATA FANTAZIJA E EDINSTVENOTO ORU@JE VO VOJNATA PROTIV REALNOSTA

@IL DE GOTJE FRANCUSKI FILOZOF

Navigator

4

MAKEDONIJA VO NAJPOZNATIOT INTERAKTIVEN AMERIKANSKI MUZEJ

“KAPITAL”, PRV MAKEDONSKI VESNIK VO NEWSEUM Vo galerijata na dnevni vesnici, koja e del od Newseum, interaktivniot muzej na mediumi, vo koj sekoj den se objavuvaat aktuelnite naslovni stranici ci na 802 dnevni vesnici od 86 zemji od celiot svet, “Kapital” e edinstveniot dneven vesnik koj ja pretstavuva Republika Makedonija aslovnata stranica na dnevniot vesnik “Kapital” stana del od golemoto semejstvo od 802 naslovni stranici na dnevni vesnici od 86 zemji {irum svetot, koi sekojdnevno se objavuvaat na internet-stranicata na muzejot www.newseum.org. “Kapital” e prviot makedonski dneven vesnik koj vleguva vo bazata na Newseum, poznatiot amerikanski interaktiven muzej, koj se nao|a vo Va{ington.

Ova e golem ~ekor ne samo za “Kapital”, koj uspea da se najde vo dru{tvo na najrelevantnite pe~ateni mediumi od Severna Amerika, Evropa, Bliskiot Istok i Afrika, tuku i za makedonskoto novinarstvo, koe preku “Kapital”, kako dneven vesnik od Republika Makedonija, ja stavi na{ata zemja na mapata od 86 zemji koi se pretstavuvaat vo najgolemiot svetski muzej na mediumi.

KOJ E NEWSEUM? Newseum e muzej so povr{ina od 23.000 metri kvadratni. Im nudi na posetitelite neverojatno iskustvo, vo koe se spoeni petvekovnata istorija na vesnicite i dene{nata najsovremena tehnologija. Sodr`i 15 sceni i 14 galerii, rasporedeni na sedum nivoa, kako i mesta za proda`ba i uslugi za posetitelite.

Na vlezot od muzejot e postavena ogromna mermerna skulptura, visoka 22,5 metri, na koja e izgraviran Prviot amandman od amerikanskiot

N

Ustav. Predniot yid na zgradata e staklen i im ovozmo`uva na minuva~ite i odnadvor da gi nabquduvaat sekojdnevnite slu~uvawa vo ovaa institucija.

Vo Newseum posetitelite doa|aat vo direkten dopir so svetot na mediumite. Postoi del kade {to mo`at da se zapoznaat so na~inot i procesot na sozdavawe vesnici, a mo`at i da zastanat so mikrofonot pred kamera, vo interaktivnata soba za vesti na En-Bi-Si Wuz. “Posetitelite }e si zaminat odovde so pogolemo razbirawe na svetot na vestite i zna~ajnata uloga koja ja igraat vo na{ite `ivoti”, smeta potpretsedatelot na muzejot, Xo Ur{el.

Spored nego, Newseum e edukativen, inspirativen i mnogu, mnogu zabaven.

Muzejot ima nekolku postojani izlo`bi, a me|u najinteresnite e Galerijata na Berlinskiot yid, vo koja se nao|a najgolemiot del od originalniot Berlinski yid nadvor od granicite na Germanija.

Isto taka, tuka e i Galerijata na dene{ni naslovni stranici, vo koja sekoj den se izlo`uvaat 80 najinteresni naslovni stranici od dnevnite vesnici od cel svet.

Celata selekcija od pove}e od 800 naslovni stranici mo`e da se vidi na oficijalnata internet-stranica na muzejot, newseum.org, sekoj den po osum ~asot nautro.

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Navigator

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

3 FAKTI ZA...

9,1% 6,7% 7,6%

PROCENKI...

DOMINIK [TROS-KAN

FINANSISKATA STABILNOST SÈ U[TE E VO OPASNOST

N

eednakvoto tempo na zakrepnuvawe na bavnite ekonomii na razvienite dr`avi so stapka na rast od 2,5% i brzata stapka na rast od 6,5% vo zemjite vo razvoj }e bidat pri~ina za finansiska nestabilnost i vo narednite dve godini, ocenuva MMF vo noviot izve{taj za finasiskata stabilnost.

MMF uka`uva deka “finansiskata stabilnost i ponatamu e vo opasnost”, poradi neuspehot da se nametnat regulatorni reformi koi bi se spravile so fiskalnite i bankarskite propusti, {to neodamna predizvika svetska kriza. Spored novite procenki na Fondot, svetskata ekonomija ovaa godina }e porasne za 4,4%, {to e pove}e od 4,2% kolku {to be{e prognozirano minatiot oktomvri, no pomalku od rastot od 5%, postignat vo 2010 godina.

IZNESUVA GODI[NATA KAMATA [TO JA NUDAT BANKITE ZA DENARSKITE DEPOZITI

E PROSE^NATA CENA NA KAPITALOT VO STRANSKA VALUTA [TO GO POZAJMUVAAT BANKITE ZA FIRMI O

M

E

R

C

I

J

QUP^O ZIKOV

direktor na Me|unarodniot monetaren fond (MMF)

IZNESUVA PROSE^NATA KAMATNA STAPKA NA DENARSKITE KREDITI VO NOEMVRI 2010 GODINA

K

5

A

L

E

N

O

G

L

A

S

54

...POGLED NA DENOT...

“OBES^ESTENI” SUDII NA ^ESTA!?

M

o`ebi li~no i ne sum vo pozicija mnogu da zboruvam za ZNM (Zdru`enieto na novinari na Makedonija) poradi mojata pozicija kako osnova~ na Kapital Media Grup, no, sekako, vo komunikacija so moite kolegi novinari vo “Kapital” (dnevniot vesnik i magazinot) sme zaklu~ile deka mnogu “furni leb treba da izedat kolegite vo ZNM” pred da stanat relevanten faktor vo re{avaweto na golemite novinarski problemi... So celoto po~ituvawe kon novoto rakovodstvo, koe si zadade edna silna i ambiciozna misija - da go opravi makedonskoto novinarstvo i politi~kiot ambient okolu nego...

No, ZNM poleka zali~uva na “kauboec vo salun”! Vleguva kauboecot, vadi pi{tol, rezigniran puka na site strani i sekako ne{to i }e “upuka”! Patem, {tetata {to }e ja napravi e desetpati pogolema od ostvarenata cel zo{to vlegol vo salonot...

Da mi prostite, li~no mislam deka vo Sudot na ~esta pri ZNM (kade {to ako ve opnat ne mo`ete da se branite) sedat i nekoi “obes~esteni” novinarski primeroci, ~ij novinarski bekgraund ne dozvoluva tie da se najdat tamu... Nejse, tamu se, toa e toa...

No, ne smee da se dozvoli tie da se nametnat kako “uredni{tvo nad site uredni{tva”! Ova e krajno opasno i nedemokratski!

Stanuva zbor za opasnost za besmislena, destruktivna i podani~ka pozicija na ZNM vo odnos na vlasta (sekoja vlast ne samo ovaa). Za ova treba da se zamisli pretsedatelot na ZNM, dodeka s$ u{te ja dr`i rabotata pod kontrola... oti za kratko vreme mo`e da bide docna.

Primerot na Slobodanka Jovanovska od “Utrinski vesnik” denovive e argument za s$ {to ka`uvam pogore. Ne navleguvaj}i vo sodr`inata na tekstot na ovaa novinarka (i kakva ureduva~ka politika e implementirana vo toj tekst – toa e legitimno, sekako!?), treba da se ka`e deka obidot na Sudot na ~esta da si dade pravo da tolkuva zadni nameri vo tekstot e opasen i neprifatliv... Zalagaweto na ovoj Sud da doka`uva deka Jovanoska go napi{ala tekstot neprofesionalno (bez da konsultira vtora strana!!!?) e ednostavno idiotski nagon.

Ima opasnost Sudot na ~esta da go pretvori ZNM vo klasi~na “reket-organizacija”!?

ZNM i negoviot Sovet na ~esta, kako negova alatka, definitivno }e mora da se odva`at i od “policajci” za toa kako pi{uvaat kolegite novinari, da se pretvorat (ako imaat takvi kapaciteti) vo generatori na optimizirani odnosi me|u novinarite od site redakcii, kako i profesijata vo odnos na site institucii i odnosi vo op{testvoto. Za vakvo ne{to sekako deka e potrebno liderstvo...

Sekako deka Sudot na ~esta vo ZNM ima dnevni prava i obvrski da se gri`i i za kvalitetot na napi{aniot ili iska`aniot novinarski tekst – no, edinstveno gledano niz prizmata na toa dali postoi – govor na omraza, povikuvawe na nasilno urivawe na poredokot, povikuvawe na etni~ko ~istewe i me|uetni~ka netrpelivot, kako i vo drugi specijalni slu~ai propi{ani so Statutot na ZNM, Kodeksot i nekoi drugi pravilnici tamu...

Sudot na ~esta ne smee da se stavi vo funkcija na odbrana na li~nosti i institucii samo zatoa {to tie se na{le kako predmet na novinarsko istra`uvawe, analiza ili komentar!? Ako prodol`at taka, sekoj za koj se pi{uva mo`e da si nara~a usluga vo ovoj Sud, a sudot da se pretvori vo “reketorganizacija”!

Vo ZNM ne sedat ombudsmani, nitu advokati, a najmalku kredibilni novinari so golemi karieri koi, ete, sega mo`at da naso~uvaat i kako treba da se pi{uva. I da ima takvi toa, sekako, ne e nivna rabota tamu...

I za da ne bide ovoj tekst samo gola kritika, eve edna mala agenda (koja vo svojata pretstavka do ZNM ja pi{uva kole{kata Slobodanka Jovanovska) kako primer so {to, vsu{nost, me|u drugoto, treba da se zanimava ZNM i Sudot na ~esta: Prvo, dali e vo soglasnost so Kodeksot na ZNM novinarite da izvestuvaat od stranstvo na tro{ok na Vladata, pri {to ne im e platen samo patot i hotelot, tuku Vladata im gi pla}a i dnevnite tro{oci!? Ne e li ova klasi~no korumpirawe na novinarite, koi potoa nemaat kredibilitet da pi{uvaat za korupcijata vo vlasta, a, sekako, nemaat ni interes? Se sozdavaat retardirani vrski so nadle`nite dr`avni institucii, a mediumite kako takvi potoa nemaat kontrola nitu od soptvenicite {to gi formirale. Ova e direktna destrukcija na mediumskiot pazar. Vo evropskite dr`avi vakvite praktiki na vlasta so novinarite se strogo zabraneti.

Vtoro, dali e vo soglasnost so zakonite i so Kodeksot na novinarite Vladata da gi pla}a dopisni{tvata na javnata MIA vo stranstvo od buxetot izglasan vo Sobranieto? Da dava dopolnitelni sredstva i da gi finansira izvestuvawata na novinarite od Agencijata, koja, patem, ne e dr`avna, tuku javno glasilo?

Treto, dali e vo soglasnost so Kodeksot na ZNM novinarite da rabotat honorarno (tezgi) za tie, za koi, vsu{nost, izvestuvaat? Na primer, da pravi{ bilten za MNR pretpladne, a popladne da izvestuva{ za aktivnostite na makedonskata diplomatija, za ambasadorite i za aktivnostite na ministerot... ^etvrto, dali e prifatlivo za ZNM dr`avnite investicii so godini da pravat selektivni brifinzi i nekoi redakcii voop{to da ne bidat kaneti? ^ekam na ZNM da se proiznese za ovaa pretstavka...

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI FUERE: BEZ PROFESIONALNA ADMINISTRACIJA, ZEMJATA NEMA DA NAPREDUVA! o ostrite napadi koi evroambasadorot Ervan Fuere gi upati kon Vladata poradi politizacijata na javnata administracija, pretstavnikot na EU vo zemjava pora~uva usoglasuvawe na Zakonot za dr`avni slu`benici i javna administracija. Bez profesionalna javna administracija, dodava Fuere, zemjava nema da uspee da odi napred. #Treba da vnimavate da ne ja dostignete fazata koga lu|eto vraboteni vo dr`avnata administracija rabotat naporno i sakaat da postignat podobri rezultati i da bidat profesionalni, no ja gubat motivacijata dokolku se premesteni poradi politi~ki pri~ini#, veli Fuere.

Fuere povtoruva deka i Evropskata unija e zapoznaena so praktikata dr`avnite slu`benici da bidat premestuvani od edna vo druga institucija ne vrz osnova na sistemot za napredok na kariera, tuku od ~isti politi~ki pobudi. Vakvata pojava mora vedna{ da se eliminira, pora~uva evroambasadorot.

Osven partizacijata vo administracijata, Fuere upati apel da ne se zloupotrebuva Ramkovniot dogovor i vrabotuvaweto da odi soglasno procedurite i legislativata za vrabotuvawe dr`avni slu`benici.

P

JANKULOVSKA: VO 2010 ZNA^ITELNO NAMALEN BROJOT NA SLU^AI NA TRGOVIJA SO LU\E o 2010 godina zna~itelno e namalen brojot na registrirani slu~ai na trgovija so lu|e i krium~arewe migranti vo sporedba so 2009 godina.

Ve uveruvam deka mojot li~en pridones i anga`man, kako minister za vnatre{ni raboti, na poleto na borbata protiv trgovijata so lu|e vo Makedonija } e prodol`i so u{te pogolem intenzitet. Ova go izjavi v~era ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankulovska, koja zaedno so evroambasadorot Ervan Fuere u~estvuvaa vo zavr{nata faza na proektot finansiran od EU za dadenata tehni~ka pomo{ na Makedonija vo borbata protiv organiziraniot kriminal.

Na sredbata, evroambasadorot Ervan Fuere poso~i deka napredokot koj go ima napraveno Makedonija na ova pole e zna~itelen, dodavaj}i deka toa e potvrdeno i vo posledniot Izve{taj na Evropskata komisija.

"Jasno e deka trgovijata so lu|e e svetski fenomen i e dobro {to kaj lu|eto se zgolemuva svesnosta za ova, pa na toj na~in se zgolemuvaat i merkite koi se prezemaat za borba protiv trgovijata so lu|e", poso~i Fuere.

Inaku, vo ramkite na ovoj IPA proekt bile organizirani osum obuki za 276 policajci, {est napredni obuki za slu`benici od Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, sudii, javni obviniteli, kako i mnogu drugi obuki, studiski poseti i analizi.

V

ERMIRA MEHMETI: DEL OD IZVE[TAJOT NA MARTI E "PREJUDICIRA^KI" pecijalniot izvestuva~ Dik Marti pred Parlamentarnoto sobranie na Sovetot na Evropa, na sednicata posvetena na izve{tajot za nedozvolena trgovija so organi na Kosovo, {to seriozno ja razni{a kosovskata politi~ka scena, osobeno premierot Ha{im, u{te edna{ povtori deka ostanuva na svoite tvrdewa.

Od makedonskata parlamentarna delegacija, vo sostav Aleksandar Nikolovski od VMRO–DPMNE, Igor Ivanovski od SDSM i Ermira Mehmeti-Davaja, samo prateni~kata na DUI zede zbor vo diskusijata.

Spored Mehmeti, nekoi formulacii od izve{tajot na Dik Marti zvu~at "prejudicira~ki”.

"Mislam deka ima{e potreba da se osporat nekoi tvrdewa koi so pravo se protolkuvaa i do`iveaja kako tendenciozni, koi se odnesuvaat na ulogata i misijata na me|unarodnata zaednica vo postkofliktno Kosovo", izjavi Mehmeti-Devaja po nejziniot nastap pred Parlamentarnoto sobranie na SE. Mehmeti-Devaja, koj e me|u potpisnicite na pove} e amandamani na rezolucijata predlo`ena od Dik Marti, izrazi nade` deka del od niv }e bidat prifateni.

S

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

NAMESTO ZA PRO^ISTUVAWE NA IZBIRA^KIOT SPISOK

DIK MISLI KAKO DA SI GI VDOMI VRABOTENITE!

Dr`avnata izborna komisija, iako nema rakovoditel na isklu~itelno va`niot sektor za Izbira~kiot spisok, }e bara novi tri fiktivni rabotni mesta vo svoeto Oddelenie za ~ove~ki resursi, kako paravan za da mo`e da unapredi nekolku od ve}e vrabotenite vo Komisijata MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

ako so izmenite na Izborniot zakonik, Dr`avnata izborna komisija dobi na pomo{ novi 72 vraboteni za pro~istuvawe na Izbira~kiot spisok, DIK, namesto da izbere rakovoditel na ovoj sektor, se zanimava so iznao|awe na na~ini kako da go pri{iri Oddelenieto za ~ove~ki resursi.

I na v~era{nata sednica na DIK temata za bri{ewe na fantomskite glasa~i od Izbira~kiot spisok pomina vo senka na obidot da im se ovozmo`i preraspredeluvawe na podobri rabotni mesta na nekolku lica koi ve}e rabotat vo DIK, no, vo me|uvreme zavr{ile visoko obrazovanie.

Na predlogot od Sektorot za ~ove~ki resursi da se pobara od Ministerstvoto za finansii otvorawe na novi tri rabotni mesta vo ova Oddelenie, del od ~lenovite na Komisijata, koi ja sfatija igrata, burno reagiraa.

"Nie nemame pretsedatel na Sektorot za izbira~ki spisok, a predlagame tri drugi novi rabotni mesta? Celata nadle`nost za vodeweto na Izbira~kiot spisok sega mu pripa|a na DIK i najva`no e da se popolnat rabotnite mesta vo sektorot zadol`en za toa", izjavi zamenikpretsedatelot na DIK, Subhi Jakupi. ^lenot na DIK, Bedredin Ibraimi, koj go nare~e Izbira~kiot spisok osnova na demokratijata, konstatira{e deka Sektorot za izbira~ki

I

spisok ne funkcionira tokmu poradi nedostig od personal.

Itnata potreba od vrabotuvawe na rakovoditel na Sektorot za izbira~ki spisok ja potencira{e i pretsedatelot na DIK, Aleksandar Novakovski.

"Ima mnogu poproblemati~ni sektori od toj za ~ove~ki resursi. Pokraj klu~niot Sektor za izbira~ki spisok, tuka e i informati~kiot.

No, najva`no e da izbereme rakovoditel koj }e se zafati so vodewe i a`urirawe na Izbira~kiot spisok", re~e Novakovski.

Planot koj stoi zad novata sistematizacija na rabotnite mesta, neupatenite ~lenovi na DIK go sfatija duri otkako generalniot sekretar na Komisijata, Biqana Stojanovska, sugerira{e vo

baraweto {to treba da bide podneseno do Ministerstvoto za finansii da stoi {to po{iroka ramka za potrebnoto obrazovanie na kandidatite za popolnuvawe na trite novi rabotni mesta. ^lenovite na Komisijata prethodno predlagaa ograni~uvawe vo pogled na kvalifikaciite na kandidatite, vo vid na diploma od Pravniot fakultet ili za drugo visoko obrazovanie, soodvetno na delokrugot na rabotnite mesta. Za paradoksot da bide pogolem, pretsedatelot Novakovski prethodno poso~i deka duri i koga bilo barano od Ministerstvoto za finansii da bide vraboten samo eden nov izvr{itel vo Sektorot na DIK za ~ove~ki resursi, ministerot Zoran Stavreski

sekoga{ odbival.

"Bidej}i Ministerstvoto za finansii nema da odobri tri novi vrabotuvawa vo Sektorot za ~ove~ki resursi, o~igledno tie rabotni mesta se baraat samo za da vlezat vo sistematizacijata i tamu da se preraspredelat ve}e vrabotenite koi se dokvalifikuvale, odnosno zavr{ile fakultet", re~e ~lenot na DIK, Jovan Josifovski.

Pro~istuvaweto na Izbira~kiot spisok e neophodno za sproveduvawe na fer i demokratski izbori.

Poradi otsustvoto na volja kaj instituciite za spravuvawe so ovoj problem, vo Makedonija za izbor na lokalnata, zakonodavnata i izvr{nata vlast se procenuva deka redovno “glasaat” okolu 200.000 izbira~i.

KRIVI^NIOT SUD TVRDI:

ADVOKATITE NA A1 SO SPISOK ZA "OTSTREL" NA SUDII!?

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

dvokatite na osomni~enite vo slu~ajot "Paja`ina" imat spisoci za "otstrel" na sudiite koi rabotat na predmetot, tvrdi Krivi~niot sud. ”Nekoi od advokatite na odbranata vr{at postojan i sekojdneven pritisok vrz sudiite koi postapuvaat vo ovoj slu~aj vo pravec na donesuvawe posakuvani odluki, razli~ni od ve}e donesenite, so zakani deka } e bidat razre{eni”, se veli vo soop{tenieto od Sudot koj e nadle`en za predmetot za sopstvenikot na A1, Velija Ramkovski i 13 sopstvenici i upraviteli na firmi na Pero Nakov bb.

Otvorenata vojna me|u Sudot i advokatite sleduva po intenziviraweto na istragata vo slu~ajot "Paja`ina".

A

NOVI VRABOTUVAWA VO A1 TELEVIZIJA Vo oglas objaven vo dnevniot vesnik "[pic" se naveduva deka A1 televizija ima potreba od 17 rabotnici, kamermani, tonci, organizatori i drug tehni~ki personal za potrebite za odr`uvawe na televiziska programa.

Noviot direktor na A1, Slavko Ninov, veli deka oglasot e za tekovni vrabotuvawa za potrebite na televizijata i sekoj mo`e da se prijavi na nego. Neodamna, Trudoviot inspektorat objavi deka pri redovna kontrola vo A1 bile zateknati 13 neprijaveni rabotnici.

Sudot reagira na iznesuvaweto na detali od istragata za slu~ajot, kako i brojni nevistini komentirani od u~esnicite vo postapkata.

"Javnosta i gra|anite imaat pravo da ja znaat vistinata i da ne bidat zavedeni so izmislici i {pekulacii. Se apelira do odbranata na obvinetite vo ovoj sudski slu~aj da gi po~ituvaat pravata i interesite na obvinetite vo zakonska i sudska postapka,

za {to ne se potrebni mislewa na samoproglaseni eksperti koi davaat pau{alni ocenki i mislewa bez uvid vo konkretniot predmet vo koj, vpro~em, i ne mo`e da imaat uvid, tuku primena na propi{ani pravni instituti soglasno zakonot", se veli vo soop{tenieto.

Advokatite so kontraobvinuvawa. Velat }e prestanele da iznesuvaat detali od istragata koga Sudot }e pres-

tanel da ja vodi postapkata na ulica.

"Dokolku navistina postoele spisoci, a Sudot go znae toa, dosega treba{e da bideme povikani na odgovornost. Da bevme nie ili Velija tolku mo}ni, sigurno nema{e toj i ostanatite da bidat vo pritvor", vozvrati na tvrdewata na Sudot, advokatot na del od osomni~enite vo "Paja`ina", Miroslav Vuji}.

Od Advokatskata komora velat deka dokolku Sudot pobara, slu~ajot }e bide staven na razgleduvawe pred Disciplinskiot sovet, koj e nadle`en da reagira na vakvi slu~ai.

V~era vo skopska edinica bea soslu{ani u{te 5 svedoci na obvinitelstvoto vraboteni vo firmite na Pero Nakov bb.

Osomni~enite vo "Paja`ina" se tovarat za zlostorni~ko zdru`uvawe, zatajuvawe danok i perewe pari. Vo pritvor se nao|aat pove}e od eden mesec.

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI ^E[KA SILNO JA PODDR@UVA MAKEDONIJA NA PATOT KON EU! inisterot za nadvore{ni raboti na Makedonija, Antonio Milo{oski, v~era ostvari sredba so negoviot ~e{ki kolega, Karel [varcenberg, za vreme na negovata oficijalna poseta na ^e{kata Republika.

"Na sredbata, Makedonija i makedonskata diplomatija dobija silna poddr{ka od [varcenberg za za~lenuvaweto vo NATO i po~etokot na pristapnite pregovori so Evropskata unija. Ministrite na dvete zemji na sredbata razmenija mislewa za politi~kite i ekonomskite odnosi na dvete zemji, kako i za zaemnata sorabotka, a se diskutira{e i za regionalnite pra{awa", izvestuvaat od Ministerstvoto za nadvore{ni raboti.

Osven sredbata so [varcenberg, Milo{oski bil primen i od pretsedatelot na Dolniot dom na ~e{kiot Parlament, Miroslava Nemcova.

Po ovaa sredba na ministrite za nadvore{ni raboti na Makedonija i ^e{ka, na po~etokot na fevruari zaka`ana e i sredba na pretsedatelite na dvete dr`avi, \orge Ivanov i Vaclav Klaus, isto taka vo Praga. Evrointegraciskite procesi na zemjata, isto taka, se tema na razgovor na dvajcata pretsedateli.

M

DODEKA MAKEDONIJA GRADI DR@AVEN STAV ZA IMETO

PAPANDREU: PESIMIST SUM ZA SKORO RE[ENIE!

Makedonskiot pregovara~ Zoran Jolevski v~era pristigna od Wujork vo Skopje za da ostvari konsultacii na poedine~ni sredbi so dr`avniot vrv za nastapot na sredbata koja treba da ja ima so gr~kiot kolega Adamantios Vasilakis i medijatorot Metju Nimic na 9 fevruari. Vo me|uvreme, oficijalna Atina gi ubiva nade`ite...

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

a l ud n i se ~ i n a t poslednite obidi n a ma ke d o n sk i ot dr`aven vrv preku liderski sredbi, a sega i preku konsultacii so ambasadorot Zoran Jolevski da se obezbedi vnatre{en konsenzus za pozicijata na Makedonija vo sporot vo presret na sredbata na pregovara~ite so medijatorot Metju Nimic. Premierot na Grcija, Jorgos Papandreu, pora~uva deka zasega re{enieto e nevozmo`no. Papandreu tvrdi deka negovata Vlada gi poddr`uva naporite na Nimic, no, deka, sekako, ja zadr`uva nacionalnata strategija i crvenite linii, preku koi Gruevski ne bil podgotven da pomine.

"Ne mo`am da ka`am deka sum optimist vo vrska so izgledite za neposreden dogovor, i pokraj `elbata {to ja iska`uvame. Gospodinot Gruevski i negovata vlada

Z

se dvoumat da odgovorat na na{iot kompromisen predlog za ime so geografska odrednica za sevkupna upotreba", re~e Papandreu.

Sporot za imeto me|u dvete zemji v~era predizvika `estok sudir me|u gr~kata opozicija i vlasta. Ministerot za nadvore{ni raboti na Grcija, Dimitris Drucas i liderot na opoziciskata Nea Dimokratija, Antonis Samaras, se skarale - koj vodel poblaga politika kon Skopje.

"Grcija objasni deka prifa} a samo ime za sevkupna upotreba - erga omnes – ja eliminira{e etnolo{kata odrednica na sosednata zemja za ime koe }e gi otslika nivnite iredentisti~ki pretenzii, ostavaj}i gi nastrana site predlozi za dvojna i trojna formula i stavi veto za integracija na FIROM vo NATO i vo EU. Namesto da bide izolirana od svoite partneri i sojuznici, Grcija uspea vo Bukure{t da dobie poddr{ka od pove}eto zemji",

re~e Samaras.

"Kolku i da zvu~i patriotski da go koristime ovoj zbor, im {teti na nacionalnite interesi vo slu~ajot so Skopje pred Me|unarodniot sud vo Hag. Bi trebalo ova da go znaete kako minister vo prethodnata vlada", repliciral Drucas.

I dodeka Grcite se karaat koja od dvete vladi bila pocrvena vo svoite linii, od Kabinetot na pretsedatelot \orge Ivanov informiraat deka Jolevski } e ima poedine~ni sredbi, a ne zaedni~ka sredba so dr`avniot vrv, bidejki stavot na Republika Makedonija e ve}e poznat. Makedonija } e bide pasivna s$ dodeka ne stigne predlog od medijatorot Nimic koj e zaemno prifatliv za Makedonija i Grcija, po {to }e se raspi{e referendum.

Jolevski }e se sretne samo so pretsedatelot Ivanov, so premierot Gruevski, so vicepremierot Vasko Naumovski i so ministerot za nadvore{ni

raboti, Milo{oski. Poradi nabienata agenda, pregovara~ot nema da ima sredbi so opozicijata, koja smeta deka celiot proces na razgovori za imeto se vodi pau{alno, bez vistinska `elba za re{enie. Ekspertite, pak, i doma i vo Grcija, go delat pesimizmot na gr~kiot premier. Velat deka kako {to pominuva vremeto sporot stanuva samo pokompliciran, pa, sega, osven za imeto, se debatira i za identitetskite temi vrzani za kulturata, jazikot itn..

Na doma{niote analiti~ari glavna zabele{ka, sepak, im e pasivnosta na makedonskata strana. “Napredok vo razgovorite nema da se slu~i ako samo se ~eka na re{enie odnadvor", smeta Malevski.

"O~ekuvawata deka nekoj od n a d v o r n e { to }e n i servira, a potoa nie toa }e go dademe na narodot i narodot }e go otfrli, ne e re{enie� komentiraat porane{ni diplomati.

MILO[OSKI V PETOK ]E SE SRETNE SO DRUCAS Vo petok, makedonskiot minister za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, vo Crna Gora }e se sretne so svojot gr~ki kolega, Dimitris Drucas.

Izvori potvrduvaat deka sredbata e na makedonsko barawe, a }e se odr`i na marginite na neformalniot sostanok na ministrite za nadvore{ni raboti na zemjite od Jugoisto~na Evropa, vo Budva, Crna Gora.

Inaku, od kabinetot na gr~kiot minister ve}e odgovorile potvrdno na baraweto za sredba.

SOBRANIETO GI IZGLASA USTAVNITE IZMENI! o mnozinstvo glasovi, pratenicite v~era gi odobrija izmenite na najvisokiot zakonodaven akt vo dr`avata. Vo isto vreme, pobaraa od Vladata, kako podnositel na predlogot za izmeni, da podgotvi nacrt- amandman ili amandmani za ustavni izmeni.

Ustavnite izmeni {to gi predlaga Vladata predviduvaat Makedonija vrz osnova na me|unaroden dogovor da mo`e da ekstradira svoi gra|ani vo drugi zemji, no i da bara ispora~uvawe na stranski dr`avjani {to gi goni za organiziran kriminal, koi go zloupotrebile dvojnoto dr`avjanstvo ili izbegnuvale kaznena odgovornost.

Inaku, soglasno sobraniskiot Delovnik, izmenite na Ustavot se donesuvaat vo tri fazi. Prvata predviduva Sobranieto da donese odluka za pristapuvawe kon izmenite na Ustavot. Vtorata faza pretstavuva izgotvuvawe na nacrt-amandmani, koi isto taka }e se razgleduvaat vo Sobranieto, a za niv se sproveduva i javna diskusija. I poslednata, odnosno tretata faza, predviduva izgotvuvawe na predlog-amandmani na Ustavot, koi povtorno se razgleduvaat na plenarna sednica zaedno so rezultatite od javnata diskusija.

S

KOWANOVSKI: SDSM DEMONSTRIRA POLITI^KO NASILSTVO VO KARPO[ enes bevme svedoci na te`ok incident protiv demokratijata vo Karpo{, vo re`ija na SDSM. Se potvrdi deka SDSM demonstrira politi~ko nasilstvo, a op{tinata Karpo{ e pretvorena vo pa{alak na Stev~e Jakimovski, a toj dejstvuva kako lokalen {erif, naglasi denes na pres-konferencija Zoran Kowanovski, ~len na Izvr{niot komitet na VMRO-DPMNE. "Rodninite i prijatelite na Jakimovski, vraboteni vo op{tinata Karpo{, kako ~lenovi na SDSM, denes grubo gi napadnaa gra|anite na Karpo{ i sovetnicite od VMRO-DPMNE, koi se sobraa pred op{tinata da go iska`at svoeto nezadovolstvo od na~inot na vodewe na op{tinata", re~e Kowanovski.

Toj veli deka VMRO-DPMNE nekolku pati uka`uvala na faktot deka vo op{tina Karpo{ se vrabotuvaat isklu~ivo partiski kadri, a denes toa se doka`alo.

Gradona~alnikot Stev~e Jakimovski tvrdi deka ovie obvinuvawa se samo hajka na vladeja~kata partija protiv nego i obid za negova diskreditacija.

D

8

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI KINESKATA RAZVOJNA BANKA ZAINTERESIRANA ZA VARDARSKA DOLINA r`avnata kompanija ELEM i kineskata dr`avna energetska kompanija CWE (China International Water and Electric Corporation), so kredit od Kineskata razvojna banka, najverojatno }e gi gradat 12-te mali i sredni hidrocentrali po tekot na rekata Vardar, otkrivaat izvori od Vladata. Namesto da bara koncesioner, Vladata nekolku meseci pregovara so Kineskata razvojna banka za da go realizira dolgonajavuvaniot energetski proekt - "Vardarska Dolina".

“Kineskata razvojna banka e zainteresirana da ja finansira izgradbata na proektot "Vardarska dolina", no pod uslov hidrocentralite da gi gradi kineskata kompanija CWE. No, za toa neophodno e da se potpi{e me|udr`aven dogovor, bidej}i se predviduva 12-te mali i sredni hidrocentrali da bidat vo dr`avna sopstvenost”, velat izvori od Vladata.

Od Vladata velat deka i dosega{nite proekcii za vrednosta na "Vardarska Dolina" od 1,2 milijardi evra treba da se revidiraat, bidej}i izgradbata na hidrocentralite od Veles do Gevgelija podrazbira izmestuvawe na del od `elezni~kata pruga i od patnata infrastruktura.

D

VLADATA GI VRA]A SUBVENCIITE ZA SON^EVI KOLEKTORI Preku subvencii, Vladata povtorno }e gi pottiknuva gra|anite da kupuvaat son~evi kolektori, so koi }e dobivat struja i sanitarna topla voda. Ministerot za ekonomija, Fatir Besimi, najavi deka od buxetot izdvojuvat okolu 90.000 evra za subvencionirawe na 300 semejstva koi }e kupat son~evi kolektori. So po~etok od mart godinava, na prvite 300 semejstva koi }e dostavat smetka za kupeni son~evi kolektori Ministerstvoto za ekonomija }e im isplati 50% od vlo`enata investicija, odnosno ne pove}e od 300 evra, vo denarska protivvrednost.

Vladata gi vra}a subvencite za instaliran son~ev kolektor kaj doma}instvata otkako vo 2010 godina ja ukina ovaa stimulacija za gra|anite. Vo 2009 godina, pak, Vladata izdvoi okolu 150.000 evra za da subvencionira 500 semejstva koi }e kupat son~ev kolektor. So vkupno 280 son~evi denovi godi{no, apsurdno e Makedoncite da ne gi koristat son~evite kolektori.

ZAKONOT ZA PREVOZ VO PATNIOT SOOBRA]AJ PREKR[EN 31 PAT a vkupno 31 prevoznik im e izre~ena globa i vremena merka za odzemawe na voziloto bidej}i go prekr{il Zakonot za prevoz vo patniot soobra}aj, velat od Ministerstvoto za transport i vrski.

Storitelite se od Skopje, Bitola, Tetovo i Gostivar i tie se dol`ni vo rok od tri dena otkako }e go primat re{enieto da go odnesat voziloto do policiskata stanica koja e poso~ena vo re{enieto. Dokolku toa ne go storat, toga{ izvr{uvaweto }e go sprovede Ministerstvoto za vnatre{ni raboti.

Soglasno Zakonot za prevoz vo patniot soobra}aj, doma{en prevoznik mo`e da vr{i prevoz na patnici i stoka vo vnatre{niot i me|unarodniot paten soobra}aj vrz osnova na licenca. Dokolku, pak, vr{i javen prevoz bez licenca, soglasno izmenite na ovoj Zakon, mu se izrekuva globa vo iznos od 500 evra vo denarska protivvrednost. Pokraj globata, za ovie prekr{oci se izrekuva i posebna prekr{o~na merka - privremeno odzemawe na voziloto so koe se vr{el prevozot vo traewe od tri meseci do edna godina.

N

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

DO PETOK NOV TENDER ZA HIDROCENTRALITE NA CRNA REKA

VLADATA MO@E DA JA GRADI SAMO HEC ^EBREN?!

Izvori od Vladata informiraat deka so olesneti uslovi, po {esti pat }e raspi{e oglas za investitor za hidrocentralite na Crna Reka. Se procenuva deka namesto 800 milioni evra, so novite uslovi ^ebren i Gali{te }e ~inat 540 milioni evra KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

tkako edna decenija bezuspe{no se obiduva da najde investitori za izgradba na dvete najgolemi hidrocentrali vo zemjava, ^ebren i Gali{te, Vladata sega odlu~i da vnese pogolema fleksibilnost vo dizajnot na proektot. Izvori od Ministerstvoto za ekonomija velat deka do petok }e objavat tender za koncesija i javno-privatno partnerstvo za izgradba na hidrocentrali na Crna Reka, a ne kako dosega, isklu~ivo za ^ebren i Gali{te. Ova ja otvora mo`nosta vo dogovor so potencijalniot investitor Vladata da se dogovori da se gradi samo pogolemata od dvete centrali - ^ebren.

Po preporaka na Me|unarodnata finansiska korporacija (IFC), koja e del od Svetskata banka, Vladata sega }e im ovozmo`i i na pomali kompanii koi se zanimavaat so proizvodstvo na struja od voda da mo`at da se kvalifikuvaat. Ovojpat, nameto 8.000 evra, tenderskata dokumentacija za proektot }e ~ini 5.000 evra.

“Najverojatno vo petok }e go objavime oglasot za javnoprivatno partnerstvo i koncesii za izgradba na hidrocentrali na Crna Reka. Vo fazata na pretkvalifikacija }e ima namaleni kriteriumi za zainteresiranite investitori. Od kompaniite }e se bara da poka`at deka vo poslednite dve godini imaat vkupen prihod od 100 milioni evra i dosega realizirani energetski proekti vo vrednost od 300 milioni evra, od koi eden od minimum 100 milioni evra. Od investitorot }e se bara da ima iskustvo vo gradeweto golemi i mali

O

FATMIR BESIMI, minister za ekonomija “Najverojatno vo petok }e go objavime oglasot za javno-privatno partnerstvo i koncesii za izgradba na hidrocentrali na Crna Reka. Vo fazata na pretkvalifikacija }e ima namaleni kriteriumi za zainteresiranite investitori. Modelot }e bide ist kako i na prethodnite javni oglasi za izgradba na ^ebren i Gali{te. Smetame deka treba da se gradat i ^ebren i Gali{te, a tuka da vleze i HEC Tikve{. No, ostavame pogolema fleksibilnost vo dizajnot, vo fazata koga }e gi vidime interesite na kompaniite” hidrocentrali. Modelot }e bide ist kako i na prethodnite javni oglasi za izgradba na hidrocentralite ^ebren i Gali{te. Nie smetame deka treba da se gradat i ^ebren i Gali{te, a tuka da vleze i HEC Tikve{. No, ostavame pogolema fleksibilnost vo dizajnot, vo fazata koga } e gi vidime interesite na kompaniite”, izjavi ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi.

Ottamu objasnuvaat deka poslednite presmetki poka`ale deka izgradbata na ^ebren i Gali{te bi ~inela 540 milioni evra. Nema informacii dali poevtinuvaweto na proektot, koj dosega se procenuva{e na okolu 800 milioni evra, e povrzano so namaluvaweto na visinata na branite na elektranite i so materijalot od koj treba da se izgradat.

Izvori od Vladata o~ekuvaat najdocna do juli, dokolku s$

se odviva spored predvidenoto, da se znae potencijalniot investitor na ^ebren i Gali{te, koj zaedno so dr`avnata kompanija ELEM }e formira firma-investitor na hidrocentralite kaj Mariovo.

Zasega e neizvesno dali olesnetite kriteriumi za proektot }e uspeat da gi privle~at i dosega{nite zainteresirani investori, tokmu poradi toa {to "adutot" na Vladata, germanskata kompanija RVE, na posledniot tender se povle~e od proektot so obrazlo`enie deka poradi voveduvaweto danok za nuklearna energija }e gi zamrzne site planovi za investicii vo Evropa.

“Finansiskite tovari koi se javuvaat kako rezultat na noviot danok za germanskoto nuklearno gorivo, pla}awata vo poseben obnovliv fond, kako i dopolnitelnite izmeneti barawa na konkretniot

tender }e ja ograni~at finansiskata mo} na RVE od 2011 godina. RVE vo momentov ne mo`e da napravi kakvi bilo pogolemi investiciski obvrski. Za ova gi informiravme na{ite partneri od Makedonija. Bi bilo neodgovorno od na{a strana da davame vetuvawa koi ne mo`eme da gi ispolnime”, izjavi za “Kapital” kon krajot na 2010 godina Martin Pak, del od slu`bata za odnosi so javnosta od RVE. Izvori od konsultantite za proektot otkrivaat deka dosega visinata na branite na dvete akumulacii go pravela neprofitabilen celiot proekt. “Kapital” neoficijalno doznava deka investitori od Kina duri prifatile da go realiziraat ovoj krucijalen hidrokapacitet za Makedonija samo ako Vladata re{i da go dovede do nula evra profitabilnost.

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Kompanii / Pazari / Finansii

ZAKONOT ZA LEGALIZACIJA PRED PRATENICITE

9

PREGLED VESTI OTKA@ANA AUKCIJATA NA DR@AVNI ZAPISI

SPORNA LEGALIZACIJATA M VO ZA[TITENITE ZONI?!

Prviot den na raspravata za Zakonot za legalizacija na divogradbite donese navredi i obvinuvawa me|u vlasta i opozicijata. Opozicijata se somneva deka Zakonot se nosi namenski za da se legaliziraat vili na funkcionerite SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

oj izgotvil podobar zakon za legalizacija na divogradbite, zo{to is tiot ne bil donesen porano, za ~ii interesi se nosi ovoj zakon?! Namesto konstruktivna debata, na prviot den od komisiskata rasprava za Zakonot za tretman na bespravno izgradenite objekti, vlasta i opozicijata me|usebno se obvinuvaa i navreduvaa.

Opoziciskata SDSM go obvini ministerot za transport, Mile Janakieski, deka namerno ~etiri pati go menuval Zakonot, so cel da sozdade strogo namenski zakon za funkcionerite na VMRO-DPMNE. Pratenikot Jani Makraduli kako primer go navede ~lenot od Zakonot so koj se dozvoluva legalizacija na divogradbi vo za{titeni zoni.

“Po prvi~niot Zakon, predlo`en vo septemvri, haciendata na Qup~o Todorovski od 1.900 metri kvadratni treba{e da mu bide sru{ena, bidej}i se nao|a vo za{titena zona. No, pod pritisok, ministerot Janakieski se otka`a od odredbite koi gi pi{uva{e vo oktomvri 2010 godina, so koi ovoj zakon ne treba{e da gi opfa}a gradbite koi se nao|aat vo nacionalni parkovi, park-{uma, priroden park, spomenik na prirodata i arheolo{ki lokaliteti za{titeni so zakon. I ova e najstra{nata odredba {to se povle~e, a nikoj toa ne go bara{e, nitu eden gradona~alnik, nitu eden

K

300

iljadi divogradbi se pretpostavuva deka ima vo Makedonija

SSK JA PODDR@A DOKTORSKATA PROGRAMA ZA PRETPRIEMNI[TVO

104

ojuzot na stopanski komori (SSK) go poddr`uva proektot Zaedni~ka regionalna doktorska programa za pretpriemni{tvo i menaxment na malite i srednite pretprijatija i kako negov biznispartner }e ovozmo`i povrzuvawe na idnite studenti so firmite-~lenki za steknuvawe prakti~no znaewe.

“Ni pretstavuva ogromna ~est i kako Sojuz na stopanski komori ja poddr`uvame ovaa doktorska programa {to gi stimulira kvalitetite i }e izgradi ve{tini kaj mladite istra`uva~i i idni pretpriema~i, koi }e pridonesat za ostvaruvawe na strategijata na Sojuzot, koja se odnesuva na zgolemuvawe na konkurentnosta na pretprijatijata, voveduvawe inovacii, a so toa i zgolemuvawe na produktivnosta na kompaniite i namaluvawe na nevrabotenosta vo zemjata”, se naveduva vo soop{tenieto od SSK.

S

geodetski firmi rabotat vo zemjava

pratenik, osven ~lenovite od familijata, koi napravija mnogu ubavi zgradi vo ovoj izminat period”, obvini Makraduli.

Toj obvini i za tendenciozna legalizacija, tvrdej}i deka vlasta saka da gi ozakoni baznite stanici koi visele nad sekoja ku}a zaradi nejzinite bliski relacii so eden mobilen operator.

Ministerot Janakieski ne replicira{e na vakvite obvinuvawa. Toj se obide da gi objasni benefitite od primenata na Zakonot za legalizacija na divogradbite vo praksa, tvrdej}i deka dokolku gra|anite ne uspeat da ja soberat potrebnata dokumentacija za period od {est meseci, gradona~alnicite }e imaat mo`nost da im dozvolat prodol`en rok.

OLESNETA PROCEDURA ZA LEGALIZACIJA Ministerot Janakieski ja istakna i olesnetata procedura za po~nuvawe na procesot na legalizacija na divoizgradenite objekti. Toj naglasi deka gra|anite koi imaat bespravno izgradeno individualni ku}i }e treba da izvadat imoten list, eta`en premer, geodetski elaborat i dokaz za priklu~ok do infrastruktura. No, opozicijata smeta deka dokolku vlasta saka

inisterstvoto za finansii ja otka`a v~era{nata aukcija na dr`avni zapisi, iako be{e predvidena so kalendarot za aukcii.

Od Ministerstvoto velat deka predvidenata aukcija nema da se odr`i vo interes na namaluvawe na zadol`uvaweto na doma{niot pazar preku izdavawe dr`avni hartii od vrednost. Preku namaluvawe na iznosite na zadol`uvawe, Ministerstvoto za finansii, kako {to velat ottamu, prodol`uva so nastojuvawata za podobruvawe na likvidnosta vo stopanstvoto i ovozmo`uvawe polesen pristap do kapital za firmite po poniski kamatni stapki.

Vo kontekst na barawata na biznis-zaednicata, Ministerstvoto za finansii vo 2010 godina ja namali kamatnata stapka na dr`avnite zapisi za re~isi

DVE EVRA ZA KVADRAT ZA DIVOIZGRADENITE KU]I

Spored presmetkite na ministerot za transport, Mile Janakieski, legalizacijata na divoizgradenite ku}i so site pridru`ni tro{oci nema da nadmine dve evra za metar kvadraten. Toj tvrdi deka pretpostavkite deka vo Makedonija ima 300.000 bespravno izgradeni ku}i ne se to~ni, zatoa {to toa ne bile celosni ku}i, tuku brojkata gi opfa}ala i divoizgradenite gara`i, delovi od ku}i, dogradeni sobi i sl. “S$ u{te go nemam videno cenovnikot na Komorata na ovlasteni geodeti, koj e dostaven do Agencijata za katastar, no znam deka site tro{oci nema da nadminuvaat dve evra po metar kvadraten, vklu~itelno i tro{ocite od aspekt na takseni marki i sl.. Ako zememe ku}a od 100 metri kvadratni, tro{ocite }e iznesuvaat dveste evra za legalizacija”, veli Janakieski.

Zakonot da bide primenliv vo praktika, }e mora da go prodol`i rokot od {est meseci za pribavuvawe na potrebnite dokumenti. Vesna Bendevska od SDSM tvrdi deka vo Makedonija nema tolku ovlasteni geodeti koi }e uspeat vo opredeleniot rok da izgotvat tolku mnogu elaborati.

“Poznato ni e deka im izvr{ivte pritisok na geodetite da gi namalat cenite na geodetskite elaborati,

iako imame informacii deka tie ostro se sprotivstavile na va{iot predlog, bidej}i tvrdele deka tie ne se socijlani ustanovi, tuku pazarni subjekti. No, fakt e deka pod pretpostavka deka ima 104 geodetski firmi so okolu 500 vraboteni, spored presmetkite, za {est meseci }e uspeat da izrabotat samo 75.000 elaborati, {to e mnogu malku”, veli Bendevska.

GRADE@NIOT SINDIKAT ]E SE BORI PROTIV RABOTATA NA CRNO indikatot za grade`ni{tvo, industrija i proektirawe najavi intenzivna rabota vo odnos na iskorenuvaweto na rabotata na crno vo grade`niot sektor.

Sindikatot ~etiri godini nanazad sproveduva proces za ratifikacija na Konvencijata 94 na Me|unarodnata organizacija na trudot, koja e donesena vo juni 2010 godina. Preku nea se regulira obvrskata na rabotodava~ite koi u~estvuvaat na tenderi na raboti finansirani od buxetot na Republika Makedonija i me|unarodnite finansiski institucii za redovna isplata na plati, nadomestoci i pridonesi za rabotnicite, soglasno Zakonot i kolektivniot dogovor i obezbeduvawe bezbedni uslovi za rabota.

“Se vrabotuvaa rabotnici nadvor od javnite dogovori, a na tenderite u~estvuvaa kompanii koi ne go ispolnuvaa cenzusot i obvrskite nitu po edna osnova kon dr`avata i rabotnicite. Godinava po~nuvame golema aktivnost da dojde do generalna promena na na{ata legislativa i barem vo na{iot sektor etapno da se otstrani i otfrli rabotata na crno, re~e pretsedatelot na Sindikatot, Pavel Trendafilov.

Spored nego, vo grade`ni{tvoto godinava se anga`irani okolu 41.000 rabotnici, od koi 30% rabotat na crno.

Od Sindikatot pobaraa nadle`nite da pristapat kon izmena na zakonskite i podzakonskite akti vo domenot na javni nabavki i grade`ni{tvo.

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10 2.615

MBI 10

MBID

OMB

2.840 2.605 2.595

117,45

2.820

117,35

2.800

117,25

2.585

2.780

117,15

2.575

2.760

117,05

2.565

2.740

116,95

2.555

2.720

18/01/11

20/01/11

22/01/11

24/01/11

116,85

18/01/11

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

20/01/11

22/01/11

24/01/11

18/01/11 19/01/11 20/01/11 21/01/11 22/01/11 23/01/11 24/01/11 25/01/11

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

INICIJATIVA NA SEAVUS

MAKEDONSKA BERZA

NOVI CENTRI ZA RAZVOJ NA MALI FIRMI Stanuva zbor za novi, prakti~ni i razvojni programi, koi nudat informati~ki re{enija za malite i srednite pretprijatija IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

o Makedonija raste svesta za potrebite od pretpriemni{tvo.

Toa go potvrdi i v~era{noto oficijalno otvorawe na novite dva MAP (Microenterprise Acceleration Program) centri vo Skopje od Edukativniot centar na Sivus (Seavus), a finansiski poddr`ani od najgolemata tehnolo{ka kompanija vo svetot, Hjulit-Pakard.

Stanuva zbor za novi, prakti~ni i razvojni programi, koi nudat informati~ki re{enija za malite i srednite pretprijatija vo Makedonija. Programite }e se sproveduvaat preku treningcentri koi imaat obu~eni treneri za taa namena, so akcentirawe na onlajn-komponentite.

Neprofitnata organizacija so sedi{te vo @eneva, koja e dvigatel na ovie inicijativi, dosega ima otvoreno pove}e od 200 centri vo svetot, od koi 15 novi centri se otvoreni samo vo 2010 godina, me|u koi i dvata vo Skopje. Makedonija, vsu{nost, e me|u prvite zemji vo regionot koi poka`uvaat vakva inicijativa (po Srbija i Romanija), ~ija glavna cel e spojuvaweto na biznisot so tehnologijata.

“Posebno mi e drago {to MAP so golem entuzijazam vleguva na makedonskiot pazar. Ako se ima predvid faktot deka se zgolemuva digitalniot jaz me|u zemjite vo svetot i deka sekoe vtoro rabotno mesto vo Evropskata unija doa|a od malite i srednite pretpri-

BERZANSKIOT PROMET SKOKNA ZA 47%

V

o slabiot po~etok na trgovskata nedela, prometot na v~era{noto trguvawe na Makedonska berza porasna za 47% i iznesuva{e vkupno 13,8 milioni denari.

Prviot den od ovaa nedela prometot iznesuva{e samo 9,4 milioni denari. Vo strukturata na prometot povtorno dominiraa akciite, za razlika od ponedelnikot, koga samo dve od niv imaa promet pogolem od eden milion denari. V~era toa be{e slu~aj so akciite na ~etiri kompanii.

Najgolem promet od 2 milioni denari be{e ostvaren so akcijata na Makpetrol, koja v~era se trguva{e po prose~na cena od 29.502 denari za akcija, odnosno za 0,15% povisoka vo odnos na poslednoto nejzino trguvawe. Akciite na Komercijalna banka, Alkaloid i Toplifikacija bea ostanatite akcii koi ostvarija promet pogolem od milion denari. Akciite na trite kompanii se trguvaa po povisoki ceni vo odnos na ponedelnikot. Od akcijata na Komercijalna banka bea istrguvani 545 akcii, pri {to e ostvaren promet od 1,8 milioni denari, a so akciite na Alkaloid i

P

Otvoraweto na MAP (Microenterprise Acceleration Program) centrite vo Skopje go ozna~ija pretstavnicite na Edukativniot centar na Sivus i na Hjulit-Pakard. jatija, toga{ stanuva jasno zo{to se potrebni vakvite trening-centri”, veli Stefan Plavjanski, direktor na kancelarijata na Hjulit-Pakard vo Makedonija. Spored nego, glavna cel na centrite e da im se pomogne na dve celni grupi vo zemjava: na lu|eto koi se nevraboteni, a baraat rabota, kako i na tie koi imaat mikropretprijatija, no sakaat da go podobrat i razvijat biznisot.

So razvoj na MAP programite, na makroplan }e se namali nevrabotenosta vo Makedonija, a ekonomijata }e do`ivee rast i konkurentnost. Na mikroplan, malite i mikropretprijatijata }e gi nadminat pre~kite na limitirano znaewe, tehnologija i finansii, so {to }e gi namalat zna~itelno i tro{ocite na biznisot.

“Dosega, iskustvata od centrite {irum svetot poka`uvaat odli~ni rezultati. No, tie ne se odnesuvaat samo na odli~noto funkcionirawe na 76 centri

vo 19 razli~ni zemji, tuku i na pro{iruvaweto na centrite i kon Severna i Ju`na Amerika”, izjavi za “Kapital” Brankica ^ani} od Srbija.

Spored nea, so vakvite programi se kreiraat uspe{ni primeri na pretprijatija, koi poka`uvaat odli~ni rezultati vo rastot.

Za dvata MAP centri vo Skopje s$ u{te ne e dogovoren rokot za po~nuvawe so rabota. Kako del od neprofitna organizacija, koja delumno e finansiski poddr`ana od HP, ostanuva nejasno kako }e se odvivaat trening-obukite. Iako najavite velat deka stanuva zbor za komercijalni obuki, koi poedincite sami }e gi pla}aat, organizatorite dopolnija deka }e se potrudat da napravat sorabotka so op{tinite i da obezbedat kofinansirawe.

Prvata generacija na obu~eni predava~i se sostoi od 12 treneri, koi spored odnapred postaveni kriteriumi, steknale

dovolno znaewe za da mo`at da go prenesat ponatamu. Eden od niv e Vesna Ivanovska od Sivus edukativniot i razvoen centar, koja za “Kapital” izjavi deka “MAP se programi od edukativen tip, koi na inventiven na~in gi spojuvaat biznisite so tehnologijata. Tie sledat opredelena metodologija, koja mo`at da ja sledat lu|e od sekakov profil, bez razlika na nivnata profesija i prethodni znaewa”. Ivanovska e pravnik po vokacija, me|utoa, znaewata od informatikata i prethodnite iskustva & davaat prostor taa da bide eden od slednite treneri na malite pretprijatija vo Makedonija.

“MAP programite ne se obemni za da pokrivaat ogromna sodr`ina, kako {to se Word ili Excell programite, koi se podolgotrajni i skapi, tuku gi nudi samo segmentite za sekojdnevno, brzo i efikasno izvr{uvawe na malite biznisi”, veli Ivanovska.

Toplifikacija, pak, be{e ostvaren promet od 1,3 milioni denari i 1,2 milioni denari.

No, rast ne zabele`a samo prometot so akcii. Za 39,1% porasna i prometot so obvrznici, koj v~era iznesuva{e 3,2 milioni denari, od koj 3,1 milioni denari bea istrguvani so devettata emisija na obvrznici za denacionalizacija.

Osnovniot berzanski indeks MBI-10 isto taka zabele`a rast na vrednosta od 1,38%, na 2.594,31 indeksen poen.

Indeksot na javnoposeduvanite dru{tva MBID ja zgolemi vrednosta za 0,63%, na 2.837,82 indeksni poeni, a indeksot na obvrznici OMB zabele`a pad od 0,13%, na vrednost od 117,32 indeksni poeni.

Od vkupno 30 hartii od vrednost, koi bea predmet na trguvawe, duri 19 od niv zabele`aa rast na cenite. Najgolem rast od 28,57% ima{e akcijata na R@ Tehni~ka kontrola. Pad na cenata ima{e kaj sedum hartii od vrednost. Od niv najgolem pad od 10% bele`i akcijata na Ading. Bez cenovni promeni vo trguvaweto ostanaa ~etiri hartii od vrednost.

BERZANSKI INFORMACII АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

25.01.2011 %

Износ (МКД)

450,00

28,57

33.750

320,00

27,49

35.520

РЖ Интер-Трансшпед Скопје

60,00

20

900

Реплек Скопје Арцелормиттал Скопје (ЦРМ)

42.000,60

5

210.003

146,00

4,29

32.120

Просечна цена (МКД)

РЖ Техничка контрола Скопје Макошпед Скопје

Име на компанијата

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД Име на компанијата Адинг Скопје

Просечна цена (МКД)

ЗК Пелагонија Битола ТТК Банка АД Скопје ФЗЦ 11 Октомври Куманово

%

Износ (МКД)

360

-10,00

36.000

222

-7,50

3.108

2.231,00

-3,00

89.240

810,00

-0,12

324.000

778,53

-0,06

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

Макпетрол Скопје Комерцијална банка Скопје Алкалоид Скопје Топлификација Скопје Гранит Скопје

25.01.2011

Отворен инвестициски фонд

Нето-имот на фонд (ден.)

1М

3М

6М

YTD

1Y

Податоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE

31.179.829,21

3,32%

13,45%

10,54%

3,55%

2,68%

23.01.2011

ILIRIKA GRP

43.358.554,91

-2,30%

3,75%

9,33%

-2,03%

10,87%

23.01.2011

Иново Статус Акции

19.106.633,10

7,01%

10,53%

2,34%

7,45%

-9,63%

24.01.2011

KD Brik

33.685.794,92

-0,97%

4,03%

5,84%

-0,87%

15,77%

24.01.2011

KD Nova EU

27.958.809,20

3,86%

7,22%

7,84%

3,82%

-0,27%

24.01.2011

КБ Публикум балансиран

25.521.518,66

2,74%

4,38%

4,93%

2,90%

2,36%

24.01.2011

25.01.2011

Хотели Метропол Охрид

Име на компанијата

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

138.579 25.01.2011

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 Вкупно издадени акции 1.431.353

BESK (2009) GRNT (2009) KMB (2009) MPT (2009)

ХВ ALK (2009)

25.01.2011

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ

25.01.2011 Промет Број на во ЕВРА трансакции

Просечна цена

Нето добивка по акција

P/E

P/B

4.331,97

390,18

11,10

0,99

54.562

7.785,21

341,43

22,80

0,23

Вкупно Официјален пазар

3.071.377

606,27

105,83

5,73

0,60

обични акции

2.014.067

3.451,39

533,81

6,47

1,00

Вкупно Редовен пазар

112.382

29.502,86

/

/

0,82

Просечна цена (МКД)

%

Износ (МКД)

29502,86

0,15

2.065.200

REPL (2009)

25.920

42.000,60

5.625,12

7,47

0,84

3451,39

0,50

1.881.010

SBT (2009)

389.779

3.249,68

211,39

15,37

0,74

4.331,97

1,71

1.360.240

STIL (2009)

14.622.943

212,95

0,11

1.925,76

2,97

3681,16

1,70

1.299.449

TPLF (2009)

450.000

3.681,16

61,42

59,94

1,08

606,27

1,12

786.335

ZPKO (2009)

271.602

2.231,00

/

/

0,29

обврзници обични акции

% на промена

52.819

17

40,85

156.434

121

69,96

209.253

138

61,53

15.147

17

-39,19

15.147

17

-39,19

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik - 25.01.2011)

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Kompanii / Pazari / Finansii

BETON MERKA NOVI PROEKTI NA KOSOVO

KHV KAZNI NEKOLKU BROKERI

rade`nata kompanija Beton se podgotvuva da konkurira na tenderite za grade`ni raboti na Kosovo, koi se o~ekuva da se objavat sledniot mesec.

Spored izvr{niot direktor na Beton, Trajko Trpevski, najinteresen proekt za kompanijata e patot BlacePri{tina, za koj se o~ekuva kosovskata vlast naskoro da raspi{e nekolku tenderi.

Stanuva zbor za golem grade`en zafat, odnosno izgradba na delnica dolga

omisijata za hartii od vrednost na brokerot Metodija Ivanovski od brokerskata ku}a Peon broker privremeno (30 dena) mu zabrani da raboti, a donese i re{enie za javna opomena na brokerskite ku}i i na direktorite na brokerskite ku}i Auktor i Hita, Eurohaus i na brokerskata ku}a na Komercijalna banka poradi zadocneto poramnuvawe na transakcii so hartii od

G

55 kilometri, koja }e vklu~uva i tri tuneli i ~etiri mostovi, {to e tip na niskogradba za koja Beton, me|u drugoto, e specijalizirana. Spored najavite na kosovskata vlast, mo`no e ovaa delnica od grani~niot premin Blace do Pri{tina da se raboti po principot na koncesija, odnosno firmata {to }e ja gradi i da ja stopanisuva.

Dokolku patot se dade pod koncesija, vo Beton velat deka ne bi mo`ele sami

da obezbedat dovolno sredstva za samostojno da konkuriraat. Vo toj slu~aj, veli Trpevski, menaxmentot ja razgleduval varijantata na tenderite da konkurira zaedno so gr~ka Terna, za {to ve}e razgovarale i gi razgleduvale uslovite so gr~kite kolegi.

Beton lani be{e najmnogu anga`iran na brojnite proekti na doma{niot pazar, a godinava o~ekuva povtorno za`ivuvawe na biznisot i na stranskite pazari.

K

vrednost. Istovremeno, mu ja odzede dozvolata da raboti kako broker na porane{niot direktor na Fer{ped broker, Mladen Damev i ja imenuva Lidija Trajkovi} za izvr{en direktor na dru{tvoto.

Pri~inata za odzemaweto na dozvolata e toa {to KHV utvrdila deka Damev vr{el i drugi raboti koi ne se soglasnost so Zakonot za hartii od vrednost.

KHV izre~e i globa na brokerskata ku}a

11 Po{tel broker zaradi neodr`uvawe na osnovnata glavnina i javna opomena na brokerot Miomir Aleksovski, vraboten vo ovaa brokerska ku}a.

Na istata sednica na koja se donesoa ovie re{enija KHV odlu~i i da se odzeme pravoto na glas i dividenda na akcionerite koi steknale akcii vo dru{tvoto Tajmi{te od Ki~evo, {to bilo sprotivno na Zakonot za prezemawe akcionerski dru{tva.

HRVATSKIOT TRGOVSKI GIGANT SE POVLEKUVA OD MAKEDONIJA?!

17.03.2010 PEVEC PRODAVA IMOT VO MAKEDONIJA VREDEN 17,5 MILIONI EVRA

11

Makedonskoto pretstavni{tvo na hrvatskiot sinxir na marketi Pevec raspi{a oglas za proda`ba na tri grade`ni lokacii, so vkupna vrednost od 17,5 milioni evra. Oglasot za rasproda`ba, pokraj doma{niot dneven pe~at, ve}e e objaven i vo britanskiot biznis-vesnik "Ekonomist" METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

akedonskoto pretstavni{tvo na hrvatskiot sinxir na marketi Pevec raspi{a oglas za proda`ba na tri grade`ni lokacii, so vkupna vrednost od 17,5 milioni evra. Oglasot za rasproda`ba, pokraj doma{niot dneven pe~at, ve}e e objaven i vo britanskiot biznis-vesnik "Ekonomist" (The Economist), a kako pretstavnik na menaxmentot na Pevec Internacional DOOEL od Skopje se javuva advokatskata kancelarija Zekiri.

Pevec Internacional od Skopje, vrz osnova na raspi{aniot oglas planira da prodade tri grade`ni lokacii so vkupna povr{ina od okolu 190.000 metri kvadratni, koi se nao|aat na razli~ni lokacii vo Skopje.

Najgolemata lokacija, so povr{ina od 103.355,5 metri kvadratni, se nao|a vo Vizbegovo i e nameneta za izgradba na trgovski centar, motel, benzinska pumpa ili pove}enamenska zgrada. Po~etnata suma koja se o~ekuva da bide dobiena za proda`bata na ova zemji{te iznesuva 5,2 milioni evra, odnosno zemji{teto }e se prodava po po~etna cena od 50,8 evra za metar kvadraten.

Drugite dve lokacii se nao|aat vo op{tina Kisela Voda i Aerodrom i se so zna~itelno pomali povr{ini. Lokacijata vo op{tina Aerodrom e so povr{ina od 46.237 metri kvadratni i istata }e se prodava po po~etna

M

SLOBODATA NA BRA^NIOT PAR PEVEC POD ZNAK PRA[ALNIK

opstvenicite na hrvatskiot sinxir marketi Pevec, Vi{wa i Zdravko Pevec, po polovina godina pominati S vo pritvor, minatiot mesec bea pu{teni da se branat

cena od 119,9 evra za metar kvadraten, pri {to vkupnata cena bi iznesuvala 5,5 milioni evra. Vo Kisela Voda, pak, kompanijata }e prodava grade`no zemji{te so povr{ina od 41.047 metri kvadratni, za koe se o~ekuva da bidat plateni 6,8 milioni evra. I dvete lokacii se nameneti za izgradba na kolektivni `iveali{ta, osven lokacijata vo Aerodrom, ~ija namena mo`e da bide i za izgradba na u~ili{ta.

Spored informaciite do koi dojde "Kapital", interes za lokaciite projavile i doma{ni i stranski investitori.

Spored istite izvori, brojot na stranskite ponudi zasega bil pogolem vo odnos na doma{nite, no kone~nata brojka }e se znae duri na

posledniot datum od rokot za dostavuvawe ponudi.

Zainteresiranite kupuva~i svoite ponudi treba da gi dostavat najdocna do 11 fevruari ovaa godina. Javnoto otvorawe na ponudite od kompanijata planiraat da bide napraveno na 15-ti istiot mesec, pri {to za najdobra ponuda }e bide izbrana taa koja }e ima najgolema vrednost i najkratok rok za pla}awe.

Spored doma{nite poznava~i na pazarot na nedvi`nosti, ovie po~etni ceni na lokaciite se prili~no visoki, osobeno ako se zeme predvid nivnata povr{ina, kako i celokupnata lo{a ekonomska sostojba vo koja se nao|ame.

“Visokata po~etna cena na zemji{teto }e predizvika

pri davaweto na ponudi da se postigne u{te povisoka cena. Toa e mo`nost za pojava na mito. Kako posledica na krizata, ~esto za proda`ba na pogolemi grade`ni lokacii prinudeni sme da objavuvame oglasi vo stranski mediumi, so cel da se privle~at stranski investitori.

Tuka isto taka ima dobri investitori, no poradi razli~ni beneficii otvoraat firmi nadvor od na{ata dr`ava, a potoa na oglasi se javuvaat kako stranski kupuva~i”, veli Sa{o Pop Ilioski od agencijata za nedvi`nosti Hepines.

Hrvatskiot sinxir na marketi Pevec, koj minatata godina zamina vo ste~aj, a negovite sopstvenici

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ преку ноќ

1 нед.

1 мес.

3 мес.

Благајнички записи

4,00%

СКИБОР

2,76%

3,62%

4,34%

5,30%

Ломбарден кредит

5,50%

МКДОНИА

2,50%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Рочности

Извор: НБРМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ Рочност

КУРСНА ЛИСТА

Банка

3м

6м

12м

24м

Стопанска

5,50%

6,25%

6,50%

9,15%

9,65%

Среден курс Држава

Валута

во денари

36м

ЕМУ

евро

61,5055

Комерцијална

5,50%

6,50%

6,80%

9,60%

10,00%

САД

долар

45,3213

НЛБ Тутунска

5,00%

6,30%

6,70%

9,50%

9,70%

В.Британија

фунта

72,2235

Швајцарија

франк

47,3520

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

Канада

долар

45,5664

EUR

USD

GBP

CHF

Австралија

долар

44,9273

61,6

46

72

47,8

Извор: НБРМ

od sloboda. Sepak, pred edna nedela nivnata sloboda be{e dovedena vo pra{awe otkako Vrhovniot sud vo Hrvatska ja ukina presudata za nivnoto osloboduvawe od pritvor. Bra~niot par Pevec lani be{e obvinet za malverzacii vo raboteweto so kompanijata, poradi {to bea i pritvoreni, so cel da ne vlijaat vrz svedocite, no i da ne uni{tat del od dokumentacijata na kompanijata. Tie od strana na hrvatskata dr`ava se tovarat za zatajuvawe golemi sumi danok. Imeno, spored Obvinitelstvoto na Hrvatska, tie po pat na namaluvawe na osnovnata cena na svoite proizvodi pri praveweto na kone~niot dano~en izve{taj ja o{tetile dr`avata za 1,4 milioni evra. Isto taka, tie se tovarat i za pronevera na dopolnitelni polovina milion evra koi avstriskata kompanija Border Trans Service gi upla}ala direktno na smetka na Vi{wa Pevec, otvorena vo taa zemja, a na ime povrat na danok od evropski dr`avi. zavr{ija vo zatvor, godinata ja zavr{i so vkupen prihod od pove}e od 46,6 milioni evra.

Za ovaa godina porane{niot direktor za nabavka na Merkur, a sega komercijalen direktor na Pevec, Dejan Fi~ko, planira dvojno zgolemuvawe na ovie prihodi, iako dostavuva~ite od strana na ste~ajnata uprava na kompanijata baraat godinava prihodite da iznesuvaat duri 133 milioni evra.

Vo odnos na ovoj ambiciozen plan koj go baraat dostavuva~ite od upravata,

Fi~ko za hrvatskite mediumi istakna deka kompanijata s$ u{te nema dovolni kapaciteti za negova realizacija. Zatoa, spored nego, kompanijata treba da go zadr`i momentalniot operativen model so koj uspea da vrati golem del od zagubeniot pazar, {to e evidentno dokolku se sporedat godi{nite prihodi na konkurencijata.

Vo tekot na 2009 godina dvata najgolemi konkurenti na Pevec vo Hrvatska, Baumaks i Bauhaus, ostvarile prihodi od 55 milioni evra i 57 milioni evra.

Fokus

12

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

NEZADOVOLSTVOTO D OD D POSLEDNITE D VLADINI D REFORMI SE PRELEA NA ULICITE C

MU SE SLU^UVA LI NARODO VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

GABRIELA DELOVA delova@kapital.com.m

eformite koi premierot Nikola Gruevski na golema vrata gi najavuva kako klu~ni za modernizacija na klu~nite ministerstva i sektori, mu se udiraat od glava! Nezadovolstvoto od poslednite intervencii vo nekolku zakoni predizvika silen revolt kaj tie na koi se odnesuvaat i koi treba da gi implementiraat novite zakonski izmeni!

Tutunari, zemjodelci, profesori, lekari, no i del od dr`avnite slu`benici izlegoa na ulica!

Preku protesti i blokadi baraat itno povlekuvawe na reformite!

Samo ovaa nedela Makedonija } e ja tresat pove}e demonstracii.

Masovni protesti najavija lekarite od Samostojniot sindikat na klini~ki centri, Psihijatriskata bolnica Skopje i stomatolozite od klini~kiot centar Sv. Pantelejmon. Za {trajk se podgotvuvaat i profesorite, na koi kako "grom od vedro nebo" im dojdoa poslednite izmeni na ministerot za obrazovanie, Nikola Todorov.

A na ovoj ~ekor }e se odlu~at i od Sindikatot na dr`avnite slu`benici, koi se nezadovolni od izmenite na Zakonot za dr`avna uprava i za dr`avni slu`benici, so koi, kako {to tvrdat tie, se pravi s$ pogolema partizacija vo administracijata. Tuka se i tutunarite i zemjodelcite, koi po pauza od nepolna nedela (vo koja obvinuvaa za direktni pritisoci od Vladata da sedat doma), sega povtorno izleguvaat na ulica.

Upatenite velat deka dokolku ne se prezemat

R

Na godine{niot forum vo Davos }e prisustvuvaat germanskiot kancelar Angela Merkel; francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi; japonskiot premier Naoto Kan; kako i politi~kite lideri na Meksiko, Tajland i Indonezija.

Site se nadevaat deka }e dojde i ruskiot pretsedatel, Dmitrij Medvedev

Tutunari, zemjodelci, profesori, lekari, no i del od dr`avnite slu`benici so {trajkovi baraat itno stopirawe na reformite na Vladata vo nivnite sektori! Dodeka Makedonija ja tresat serija protesti, Vladata ubeduva deka seto toa e maslo na opozicijata, a ekspertite predupreduvaat da ne se zanemaruva nezadovolstvoto na narodot, koe koga se akumulira, lesno mo`e i da eksplodira! poseriozni merki, a Vladata prodol`i da gi tera reformite samo po svoj terk, bez konsultacija so zasegnatite strani, nesomneno Makedonija }e se soo~i so sociolo{ka, pa i politi~ka kriza. Nepostoweto dijalog me|u Vladata i felite na koi se odnesuvaat zakonite i koi treba da gi implementiraat istite, e najgolmiot

problem za vakvoto nezadovolstvo, velat tie.

Kritikite odat duri dotamu {to del od ekspertite izmenite gi tolkuvaat kako protivustavni, so koi se kr{at va`ni odredbi od samiot Ustav.

NAMESTO DEMOKRATIJA, MAKEDONIJA VO PARTOKRATIJA! Mo`nosta od destabilizacija na dr`avata, po najavenite masovni protesti, sociolozite, pred s$, ja argumentiraat so toa {to zad sekoja promena vo op{testvoto praktika e da se lepi etiketa deka e motivirana od politi~ko-partiski pobudi. Ova sozdava edna slika za nestabilno op{testvo, koe neminovno vodi do destabilizacija.

"Sindromot na partisko-politi~ki presmetki vo zemjava s$ pove}e se zajaknuva i istiot se demonstrira na site mo`ni na~ini. Toa sozdava slika za edno nestabilno op{testvo. Ne veruvam deka vo zemjava se iskoristeni site ostanati demokratski na~ini na izrazuvawe nezadovolstvo za vedna{ da se odi

na protesti. Promeni vo dr`avata ni se pove}e od potrebni. No, s$ dodeka promenata se do`ivuva kako partisko-politi~ki promeni, bez razlika dali doa|aat od Vlasta i opozicijata, takvoto razmisluvawe vodi do destabilizacija. Vakvoto gledawe na rabotite ne vodi vo partokratija", veli sociologot Ilija Acevski.

Sociologot Nelko Stojanovski, pak, smeta deka politi~kata pozadina vo ovie protesti, sepak, e poslaba vo odnos na ekonomskite pri~ini koi nateraa mnogumina da go izrazat svoeto nezadovolstvo od izmenite.

"Protestite se sosema opravdani, bidej}i tie se na {teta na lekarite, profesorite, tutunarite i na site {to protestiraat. Obvinuvawata deka istite se politi~ki motivirani ne dr`at, bidej}i tuka ekonomskite pri~ini se mnogu posilni. Makedonija ve}e podolgo vreme se nao|a vo politi~ka, socijalna, ekonomska kriza. Krizite sega odat kon kulminacija koja }e bara poradikalni merki od Vladata, a ne samo paramerki koi ne se su{tinski", veli Stojanovski.

PROFESORITE OBVINUVAAT ZA PROTIVUSTAVNI I NEEVROPSKI ZAKONI! Univerzitetskite profesori ve} e utre izleguvaat na {trajk, na-

devaj}i se deka na toj na~in }e izdejstvuvaat izmeni na izmenite vo Zakonot za visoko obrazovanie, reforma koja skandalozno ja najavi ministerot Nikola Todorov.

Izvori od Pravniot fakultet vo Skopje informiraat deka o~ekuvaat masoven odyiv na najavenite protesti, poradi toa {to, kako {to velat, izmenite go zasegaat sekoj profesor poedine~no.

"Ne samo {to predlog-zakonot vo golem del e protivustaven, tuku ima i odredbi koi se nelogi~ni i neprimenlivi. Koga se donesuva evropski zakon, mora prethodno da se napravi analiza i istiot da se adaptira na na{ite uslovi. A, vaka, donesuvaat zakoni bez koncept i prethodna analiza i zatoa gi menuvaat po sto pati. Konkretno, Zakonot za visoko obrazovanie se menuva {esti pat vo rok od dve godini.

A toa poradi koe kako profesori se odlu~ivme na {trajk e upadot vo avtonomijata na univerzitetot i krateweto na negovite prava i diskriminatorskite odredbi, koi, navodno, }e se borat so nepotizmot.

Sporen e i reizborot na redovni profesori, izmena koja ima za cel kaj profesorite da stvori pravna nesigurnost, za tie da bidat podlo`ni na politi~ki pritisoci", veli za "Kapital" Renata Deskoska, profesor po ustavno pravo na

VO DAVOS PRISTIGNAA POLITI^KITE LIDERI I BI

NEDOSTIGA SAMO MEDVEDE lideri na Meksiko, Tajland i InBORO MIR^ESKI donezija. Be{e najaven i ruskiot pretsedatel, Dmitrij Medvedev, no, odine{niot sostanok na poradi teroristi~kiot napad na politi~kite lideri i aerodromot Domodedovo vo Moskva biznis-elitata vo Davos toj go odlo`i pristignuvaweto. po~nuva denes, a }e trae do "Medvedev }e pristigne na sostanedela. Na sredbata, orga- nokot vo Davos, no so malo nizirana od Svetskiot ekonomski zadocnuvawe. [vajcarija izrazi forum (SEF), glavna tema }e bidat osobeno razbirawe za probfinansiskata kriza vo dr`avite lemot so koj se soo~uva ruskiot od evrozonata i brzoto tempo na pretsedatel vo momentov", se ekonomskoto zakrepnuvawe na veli vo oficijalnoto soop{tenie dr`avite so raste~ki ekonomii, na Natalija Timakova, lice za predvodeni od Kina i Indija. odnosi so javnosta na ruskoto Vo Davos }e dopatuvaat german- pretsedatelstvo. skiot kancelar Angela Merkel; Po edna decenija od prvoto francuskiot pretsedatel, Nikola u~estvo na Kina i Indija na Sarkozi; japonskiot premier, ekonomskiot forum vo Davos, Naoto Kan; kako i politi~kite kineskata reprezentacija ovaa

G

godina e pet pati pogolema, a indiskata ~etiri pati.

"Ova e refleksija na liderskata pozicija koja ja zazemaat Kina i Indija vo globalnata ekonomska i intelektualna debata poslednite nekolku godini", istakna pretsedatelot na forumot, Robert Grinhil.

Vo Davos pristignaa nekolku ministri od Indija, a kineskata delegacija be{e predvodena od ministerot za trgovija, ^en Deming. Amerikanskata delegacija, vo koja ima i nekolku direktori na najgolemite banki vo SAD, pristigna na ~elo so generalniot sekretar na Ministerstvoto za finansii, Timoti Gajtner. So nego pristignaa i Xejmi Dimon,

9

no.

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

13

TOP 10 DIREKTORSKI KTORSKI SKANDALI

OT NA GRUEVSKI ?!

TAJNI SREDBI ME\U OSMANI I LEKARITE? Lekarite od Sindikatot na Klini~kiot centar-Skopje v~era se sretnale so ministerot Bujar Osmani vo prostoriite na resornoto ministerstvo. Neoficijalno, sredbata morala da se odr`i inkognito, izjavi izvor za "Kapital", pred po~nuvaweto na pregovorite.

"Se insistira{e sredbata da bide tajna, od pri~ini koi gi znae samo drugata strana.

Kako i da e, pregovorite nema da vlijaat vrz najaveniot protest. Toj sekako }e se odr`i, zatoa {to seriozno se naru{eni pravata na lekarite", veli na{iot izvor.

Pravniot fakultet vo Skopje.

Od Ministerstvoto za obrazovanie, vo odnos na najavenite protesti, velat deka demokratsko pravo na sekoj gra|anin e da go izrazi svoeto nezadovolstvo na toj na~in.

Skandaloznite izmeni i dopolnuvawa vo Zakonot za visoko obrazovanie bea do~ekani na no` od strana na celata akademska fela. Rektorite na site dr`avni univerziteti do Todorov upatija celi spisoci so zabele{ki vo odnos na, kako {to gi narekuvaat, kvazireformite.

"Kapital" doznava deka najmnogu zabele{ki iznel rektorot na Univerzitetot Goce Del~ev [tip, Sa{a Mitrev.

Vo dokumentot do koj dojdovme pi{uva deka ovoj Univerzitet bara kompletno povlekuvawe na predlogzakonot na ministerot Todorov.

Glavnite zabele{ki se odnesuvaat na na~inot na izbirawe pretsedatel na Senatot i na visokiot broj nau~ni trudovi koi mora da se objavat vo me|unarodni spisanija. Tie potenciraat deka poradi nedostig od finansiski sredstva ne se vo mo`nost da obezbedat uslovi za golem broj nau~ni istra`uvawa. ]E SE PARALIZIRA MAKEDONSKOTO ZDRAVSTVO?!

Lekarskata fela isto taka se najde pogodena od poslednite izmeni vo Zakonot za javni slu`benici i voveduvaweto na modelot na pla} awe spored uspe{nost. Tie tvrdat deka ovoj model e totalno neprimenliv i destimulira~ki, a potenciraat i deka e vo sudir so Zakonot za rabotni odnosi i toa {to prakti~no mo`e da se realizira na teren.

"Modelot e vo direktna kolizija so

ILIJA ACEVSKI SOCIOLOG "Sindromot na partisko-politi~ki presmetki vo zemjava s$ pove}e se zajaknuva i istiot se demonstrira na site mo`ni na~ini. Toa sozdava slika za edno nestabilno op{testvo. Ne veruvam deka vo zemjava se iskoristeni site ostanati demokratski na~ini na izrazuvawe nezadovolstvo za vedna{ da se odi na protesti. Promeni vo dr`avata ni se pove} e od potrebni. No, s$ dodeka promenata se do`ivuva kako partisko-politi~ka, bez razlika dali doa|a od vlasta ili opozicijata, takvoto razmisluvawe vodi do destabilizacija. Vakvoto gledawe na rabotite ne vodi vo partokratija."

se vpu{ti vo qubovna romansa Stounsifer so Debra Pibodi, koja be{e ~len na odborot na izvr{ni direktori na Boing. Iako istragata poka`a deka nivnata vrska ne vlijaela vrz rabotata na kompanijata, vo 2005 godina Stounsifer dobi otkaz poradi prekr{uvawe na eti~kiot kodeks

RENATA DESKOSKA UNIVERZITETSKI PROFESOR "Ne samo {to predlog-zakonot vo golem del e protivustaven, tuku ima i odredbi koi se nelogi~ni i neprimenlivi. Koga se donesuva evropski zakon, mora prethodno da se napravi analiza i istiot da se adaptira na na{ite uslovi. A, vaka, donesuvaat zakoni bez koncept i prethodna analiza i zatoa gi menuvaat po sto pati. Konkretno, Zakonot za visoko obrazovanie se menuva {esti pat vo rok od dve godini. A toa poradi koe kako profesori se odlu~ivme na {trajk e upadot vo avtonomijata na univerzitetot i krateweto na negovite prava i diskriminatorskite odredbi, koi, navodno, }e se borat so nepotizmot. Sporen e i reizborot na redovni profesori, izmena koja ima za cel kaj profesorite da stvori pravna nesigurnost, za tie da bidat podlo`ni na politi~ki pritisoci."

Zakonot za rabotni odnosi i so kolektivnite dogovori. Zakonot za rabotni odnosi, na primer, predviduva slobodni denovi od rabota, koi modelot za pla}awe po uspe{nost gi suspendira.

Modelot e vo kolizija i so postojniot na~in na funkcionirawe na klinikite, bidej}i buxetite na klinikite po koi se raboti vo poslednite godini apsolutno go limitiraat brojot na pacienti koi mo`e da bidat lekuvani i operirani vo javnoto zdravstvo, a spored modelot za rabota po u~inok, se bara da se izvedat nekoi nadnormalni brojki", veli pretsedatelot na sindikatot, Dejan Stavri}.

Ministerot za zdravstvo, Bujar Osmani, pak, vo pove}e navrati ima potencirano deka pla}aweto na lekarite spored uspe{nost e su{tinska reforma na zdravstveniot sistem, ~ija cel e zgolemuvawe na efikasnosta i kvalitetot vo zdravstvoto. Sega-zasega nema namera da otstapi od ovoj stav, iako od Ministerstvoto najavija

mo`ni izmeni vo dogovor so lekarite.

"Ministerstvoto nema da napravi ni{to {to e sprotivno na ovaa cel ili {to ne e vo interes na lekarite, na medicinskiot personal i, vo krajna linija, na pacientite. Taka e i so implementacijata na proektot za pla}awe spored ostvareniot uspeh. Toj e namenet da ovozmo`i dopolnitelni stimulacii i nagraduvawe na lekarite i medicinskiot personal koi uspe{no gi izvr{uvaat svoite rabotni zada~i i davaat kvalitetna zdravstvena za{tita i uslugi na pacientite. Toj ne e zamislen kako na~in za namaluvawe na nivnite plati. Vakviot model na pla}awe spored uspe{nost postoi vo site razvieni zdravstveni sistemi vo svetot, kako i vo privatnite bolnici vo zemjava.

Nelogi~no e toj {to raboti i e siguren vo svoite kvaliteti da ne go poddr`uva modelot koj e taka dizajniran za da go nagradi toj lekar", velat od Ministerstvoto za zdravstvo.

IZNISMENITE

EV VO ELITNOTO DRU[TVO izvr{en direktor na XP Morgan ^ejs i pretsedatelot na upravniot odbor na bankarskiot gigant Siti grup, Vikrem Pandit.

Organizatorite vo Davos gi o~ekuvaat i pretsedatelot na Evropskata centralna banka, @an-Klod Tri{e i pretsedatelot na Germanskata centralna banka, Bundesbank, Aleks Veber.

"Poslednive nekolku godini svetot do`ivea masovni promeni. Eden od najva`nite faktori na novata realnost e transferot na geopoliti~kite i geoekonomskite sili od sever na jug i od zapad na istok", izjavi Klaus [vab, osnova~ot na Svetskiot ekonomski forum.

Minatata nedela Svetskiot ekonom-

HARI STOUNSIFER GO PREKR[I ETI^KIOT KODEKS NA BOING

ski forum ja objavi Globalnata agenda za 2011 godina, vo koja od osobena va`nost e rebalansiraweto na rizicite i mo`nostite i razvivaweto soodvetni re{enija za globalnite rizici.

"Dene{nata povrzanost na svetot mo`e da producira i kontraefekt, pa sekoj lider da po~ne izolirano da gi re{ava globalnite predizvici. Liderstvoto ne e isto kako porano. Denes liderot mora da bide podgotven da menaxira cela grupa problemi preku mnogu pokomplicirani odnosi", potencira{e profesorot [vab. “Prognozi za globalnata agenda vo 2011 godina" e publikacija koja gi prezentira rezultatite od godi{nite istra`uvawa. Stanuva

zbor za organizaciska mre`a od nekolku soveti, koja Svetskiot ekonomski forum ja osnova{e vo 2008 godina. Sovetite imaat zada~a da gi nadgleduvaat svetskite trendovi i rizici, da ostvaruvaat kontakti i sorabotki so vladini i nevladini organizacii, koi } e im pomognat vo definiraweto na politi~kite i ekonomskite "jazovi" koi postojat vo sistemite na dr`avite {irum svetot.

Generalno, rabotata na sovetite e koncentrirana vo nekolku pogolemi oblasti, koi gi analiziraat globalnata politi~ka i ekonomska mo} na dr`avite, ekonomskata monetarna stabilnost, nedostigot od resursi i institucionalnite slabosti.

o otpu{taweto na izvr{niot direktor na aviokompanijata Boing, Filip Kondit, vo 2003 godina negovata funkcija mu be{e ponudena na Hari Stounsifer. No, o~igledno, nitu naslednikot na Kondit ne ja nau~i lekcijata od svojot kolega, koj be{e otstranet od funkcijata poradi sklu~uvawe nelegalni dogovori so drugi kompanii i brojni finansiski izmami.

Stounsifer go dopolni skandaloznoto dosie na Boing so qubovna afera so vrabotena vo kompanijata. Seto toa }e be{e vo red ako ne stanuva{e zbor za romansa me|u izvr{nite direktori na Boing. Stounsifer se vpu{ti vo qubovna romansa so Debra Pibodi, koja be{e ~len na odborot na izvr{ni direktori na kompanijata. Iako istragata poka`a deka nivnata vrska ne vlijaela vrz rabotata na kompanijata, sepak, Stounsifer dobi otkaz poradi delumno prekr{uvawe na eti~kiot kodeks na Boing. Toj ostana vo direktorskata fotelja samo 18 meseci.

Nekolku meseci pred da bide otkrien skandalot, na oficijalnata imejl-adresa na kompanijata pristigna elektronsko pismo vo koe bea navedeni detalite za qubovnata afera. Kompanijata sostavi vnatre{en sovet i anga`ira{e nadvore{no istra`uva~ko telo, koi po nekolkunedelno sledewe na "osomni~enite" go potvrdija tvrdeweto na anonimniot ispra} a~. Upravniot odbor na kompanijata potvrdi deka Stounsifer } e ostane na funkcijata izvr{en direktor na kompanijata u{te nekoe vreme, dodeka negoviot naslednik Liu Plat ne stekne dovolno iskustvo i ne dobie pogolemi izvr{ni nadle`nosti.

"Upravniot odbor na Boing zaklu~i deka iako ovoj skandal nema krivi~en karakter, sepak, qubovnata vrska me|u niv mo`e da vlijae vrz pravilnoto prosuduvawe na Stounsifer koga stanuva zbor za klu~ni biznis-odluki", izjavi Plat.

Spored nego, qubovnata afera ne prekr{ila nitu edna pravna norma od eti~kiot kodeks na kompanijata, tuku & nanela ogromna

P

{teta vrz reputacijata.

"Upravniot odbor stravuva{e deka dokolku javnosta gi doznae detalite za “`e{kite no}i" koi direktorite gi pominuvale niz svetskite hoteli, toa }e pretstavuva ogromen sram, ne samo za Boing, tuku i za celata bizniselita", istakna Plat.

Stounsifer si zamina od Boing samo so isplata na redovniot penziski paket. Toj ne dobi ot{teta poradi predvremeno prekinuvawe na funkcijata izvr{en direktor.

Spored oficijalnite podatoci, prose~nata godi{na plata na Stounsifer iznesuvala okolu 1,5 milioni dolari, na koja mu bile isplateni i okolu 1,8 milioni dolari bonus za uspe{no rabotewe vo prethodnata fiskalna godina.

Pred da bide nazna~en za direktor na Boing, Stounsifer rabote{e dolgi godini vo kompanijata. Za direktor be{e nazna~en vo 2003 godina, koga ve}e be{e edna godina vo penzija. Interesno e {to dodeka Stounsifer bil na ~elo na kompanijata, dvojno zarabotuval.

Dobil 1,8 milioni dolari godi{no kako redovna mese~na plata i dopolnitelni 631.000 dolari kako redovna mese~na penzija.

Spored analiti~arite, skandalite od eti~ki karakter, koi nekolku pati se slu~ija vo kompanijata, & nanesoa ogromni finansiski zagubi poradi s$ pomaliot broj dogovori koi amerikanskata armija po~na da gi sklu~uva so Boing za proizvodstvo na voenite avioni. Spored Kej Von Rumor, analiti~ar za vozduhoplovstvo od konsultantskata kompanija SG Kouen, otpu{taweto na Stounsifer pretstavuva ogromna gre{ka.

"Vo drugi okolnosti, mislam deka upravniot odbor mo`e{e da progleda niz prsti za qubovnata afera na Stounsifer i Pibodi.

Nesomneno, Boing }e profitira od mediumskoto vnimanie koe be{e posveteno na skandalot. Sepak, Hari od skandalot napravi premnogu dobra marketing-kampawa, po koja te{ko deka nekoja kompanija bi go zadr`ala kako direktor", potencira{e Von Rumor.

Avioproizvoditelot e poznat po brojnite skandali vo negovata istorija. prodol`uva

Komentari / Analizi

14

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

ZO[TO NE POINAKVA LEGALIZACIJA NA DIVOGRADBITE? Ako

nekoj saka da opstruira nekakov proekt, toga{ namerata mu e da ja spre~i realizacijata. SDSM ne se obiduva da ja spre~i legalizacijata na divogradbite.

Naprotiv. Bidej}i ja dade idejata vo svojata programa, SDSM se obiduva da obezbedi legalizacijata na divogradbite da bide kvalitetna i dobra za gra|anite.

egalizacijata na divogradbite i ponatamu e top-tema vo javnosta. Prosto e neverojatno kakvi s$ izjavi ne vidovme denovive.

Vo vrska so uka`uvawata deka legalizacijata na divogradbite ja ima vo partiskata programa na SDSM, “Re{enija za Makedonija”, vikendov premierot duri izjavi: “Slu{ame deka tie davaat id ei i ka`u vaat deka toa bila nivna ideja i deka toa bilo vo nivnata programa, koja, patem re~eno, dosega nikoj ne ja videl...”. ^ovek da ne veruva. Mo`no li e Proto|er i Stavreski, najbliskite sorabotnici na premierot, koi pred cela godina i ~etiri meseci li~no prisustvuvaa na promocijata na “Re{enija za Makedonija”, da ne mu ka`ale na premierot za programata na SDSM? Premierot re~e i deka “s$ {to mo`eme da go vidime od SDSM e edna opstrukcija, obid da go naru{at kredibilitetot na eden dobar proekt...”, pri {to misle{e na proektot za legalizacija na divogradbite. Seriozno, mo`no li e da e taka?

Ako nekoj saka da opstruira

L

nekakov proekt, toga{ namerata mu e da ja spre~i realizacijata na proektot.

Me|utoa, SDSM ne se obiduva da ja spre~i legalizacijata na divogradbite. Naprotiv.

Bidej}i ja dade idejata vo svojata partiska programa, SDSM se obiduva da obezbedi legalizacijata na divogradbite da bide kvalitetna i dobra za gra|anite. Zatoa, SDSM podnese svoj predlogzakon vo Sobranieto. Dali predlo`enoto re{enie na SDSM e podobro od toa {to go predvidela Vladata? Da, podobro e.

Da trgneme po red. Smislata na legalizacijata na divogradbite e da im se ovozmo`i na gra|anite, osoben o siroma{nite, koi edvaj napravile pokriv nad glavata, da gi legaliziraat svoite domovi. Fokusot e na siroma{nite lica, a vo srcevinata na postapkata e vgraden popust kon korisnicite na merkata - im se ovozmo`uva da gi legaliziraat divogradbite, koi vo sprotivno bi bile sru{eni.

Vakvo ne{to se pravi kako isklu~ok, edna{, se pravi presek i potoa se prezemaat rigorozni merki za da se spre~at novi divogradbi

vo zemjata. Toa zna~i deka vakvite potezi ne smeat da stanat pravilo za da nema seriozni posledici vrz funkcioniraweto na pravnata dr`ava. [to e toa {to najmnogu gi interesira gra|anite koi imaat domovi za legalizirawe?

Prvo, {to s$ mo`e da se legalizira? Vladata predvidela da se legaliziraat samo ku}i, a SDSM predlaga da ima pogolem opfat i da se ovozmo`i legalizirawe na domovite i na gra|anite {to `iveat vo zgradi. Navistina, zo{to zaradi bespravno izgradenoto potkrovje site stanovi vo zgradata da ne mo`at da dobijat imotni listovi?

Vtoro, gra|anite gi interesira kolku bi trebalo da platat za legalizacijata na divogradbata? Vladata predvidela deka i licata {to primaat socijalna pomo{ }e imaat finansiski tro{ok povrzan so obezbeduvaweto dokumentacija {to treba da se podnese pri podnesuvaweto barawe za legalizacija.

Nasproti toa, SDSM za ovie lica predvide celosno besplatna legalizaci ja na divogradbite.

Treto, Vladata predvide

deka licata {to ne se primateli na socijalna pomo{ }e platat nadomest od edno evro za metar kvadraten, plus tro{ocite za dokumentacijata. Toa zna~i deka Vladata predvidela i tie so haciendi od po 1.000 kvadratni metri da platat po edno evro za metar kvadraten. Iskreno, ima li smisla toa? ]e se soglasite, ne biduva taa rabota. Tie lu|e bi trebalo da si ja platat cenata predvidena od op{tinite.

Za licata {to ne se primateli na socijalna pomo{ i `iveat vo dom ne pogolem od 85 metri kvadratni SDSM nudi podobro re{enie od Vladata, predlagaj}i celosno besplatna legalizacija. Tie so pogolemi divogradbi da ja platat cenata {to ja platile i site koi gradele legalno. ^etvrto, licata {to }e treba da pla}aat za legalizacija na divogradbite sakaat da znaat kakvi se rokovite za pla} awe. Spored Vladata, pla} aweto treba da se izvr{i najdocna za edna godina, preku uplata na 12 mese~ni rati. Nasproti toa, SDSM predlaga podolg rok za pla} awe. Gra|anite bi mo`ele da platat vo 50 ednakvi rati. ]e se soglasite deka pod-

olgiot rok na pla}awe }e go olesni finansiskiot tovar, imaj}i ja predvid te{kata ekonomska sostojba na gra|anite, osobeno na toj segment koj najmnogu }e bide vklu~en vo legalizacijata.

Petto, vo zakonskiot predlog na SDSM, postapkata za legalizacija e maksimalno transparentna. To~no e precizirano {to mo`e, a {to ne mo`e da se legalizira i odlukata dali ne{to mo`e da se legalizira ne zavisi od voljata na nekoj minister i sli~no. Nasproti toa, vo re{enieto na Vladata vo odredeni okolnosti soglasnost davaat razli~ni ministerstva, agencii i upravi, pa, taka, so nivna soglasnost mo`e da se slu~i da bide legalizirana divogradba, iako se nao|a vo nacionalen park, vo za{titni zoni na krajbre`jata na ezerata i rekite, vo prva i vtora zona na sanitarno za{titeni izvori na voda za piewe, vo podra~je na arheolo{ki lokaliteti za{titeni so zakon, vo podra~je vo koe se vr{i ili e planirana eksploatacija na mineralni surovini, vo za{titni zoni na aerodromi, vo zoni na grani~ni premini vo radius

M-r Zoran Jovanovski potpretsedatel na SDSM

od 100 metri od grani~nata linija, vo podra~je na koe so urbanisti~kite planovi e predvidena izgradba na infrastrukturni objekti itn.? Mo`ete li da zamislite deka Vladata bi legalizirala i vakvi divogradbi i toa spored dobrata volja na ministrite?

Re{enijata na SDSM povrzani so klu~nite aspekti na legalizacijata na divogradbite se mnogu podobri za gra|anite od tie na Vladata. Pra{aweto e mnogu ednostavno - zo{to Vladata da ne go prifati predlogot na SDSM? I, da se vratime na pra{aweto od po~etokot na kolumnata.

Po seto toa, vi li~i li vam deka SDSM navistina saka da ja opstruira legalizacijata na divogradbite?

Definitivno ne. Mene mi izgleda deka Vladata so svoite izjavi saka da ja zamagli dvoli~nosta i inferiornosta na nejzinoto zakonsko re{enie vo odnos na re{enieto na SDSM. Na tovar na xebot na edni gra|ani (koi imaat maka da platat), a vo korist na xebot na drugi gra|ani (za koi pla}aweto e pomal problem).

OFICIJALNA EVROIZACIJA ILI VOVEDUVAWE NA VALUTA NA DRUGA ZEMJA?!

Makedonija

ne e vo situacija na hiperinflacija ili finansiski haos, pa unilateralno da voveduva valuta na druga zemja ili unija, a ako, sepak, od koi bilo pri~ini, se odlu~i i vo vakvi uslovi na niska inflacija i zdrav finansiski i bankarski sistem so ednostrana odluka da vovede evro i da go ukine denarot, nema da pote~e “med i mleko”, kako {to ne te~e ni vo Crna Gora, ni vo Kosovo

red nekolku meseci vo Stopanskata komora na Makedonija, eden od najpoznatite i najuspe{ni doma{ni biznismeni, reagiraj}i na mojata diskusija za potrebata od promena na monetarnata strategija vo zemjava (tie {to gi sledat moite kolumni od po~etok znaat deka ve}e podolgo vreme se zalagam za promena na postojnata strategija na targetirawe na devizniot kurs so strategija za targetirawe na inflacijata) istakna deka kursot ne treba da se menuva. Spored nego, ako ne{to treba da menuvame, treba da ja smenime valutata i da go vovedeme evroto. Minatite godini pove} emina ja nudea ovaa solucija kako spasonosno re{enie za ekonomskite problemi.

Praktikata nekoja zemja ednostrano da vovede valuta na druga zemja kako zakonsko sredstvo za pla}awe vo naukata se narekuva oficijalna dolarizacija ili evroizacija.

Prvo, da gi nabroime zemjite {to imaat tu|a valuta kako zakonsko sredstvo za pla}awe: Ekvador, El Salvador, Mar{alski Ostrovi, Mikronezija, Ralau, Panama i Timor go koristat amerikanskiot dolar, a San Marino, Crna Gora i Kosovo evroto.

P

Na ovie zemji treba da se dodadat i Kiribati, koja go koristi avstraliskiot dolar, i Zimbabve, koja vo noemvri 2008 godina ima{e mese~na inflacija od 79.600.000.000%, odnosno dnevna inflacija od 98%. Tamo{nate vlast koga uvide deka naselenieto prestana da ja upotrebuva doma{nata valuta, ja oficijalizira{e upotrebata na pove}e stranski valuti vo zemjata, iako doma{nata (dolar) formalno ne e ukinata.

Sega, da gi razgledame dobrite i lo{ite strani od upotrebata na stranska valuta kako zakonsko sredstvo za pla}awe, odnosno da napravime mala cost benefit analiza.

Koi se dobrite strani? Upotrebata na stabilna valuta ja pribli`uva doma{nata inflacija kon svetskata. Se eliminira kursniot rizik, a toa pridonesuva za namaluvawe na kamatnite stapki.

Se podobruva biznis-klimata vo zemjata za vleguvawe na stranski investicii poradi niskata inflacija, niskite kamatni stapki i nemaweto kursen rizik. Otsustvo na t.n. original sin, odnosno “prvobiten grev”, so {to se pridonesuva za namaluvawe na t.n. country risk, odnosno rizikot na zemjata, bidej}i ne postoi devizen rizik.

^uvstvuvam potreba da objasnam nakratko {to se podrazbira pod “prvobiten grev” vo monetarnata nauka. Toa e situacija vo koja vladata vo edna zemja ne mo`e da se zadol`i vo sopstvena valuta, tuku emituva obvrznici denominirani vo nekoja od glavnite me|unarodni valuti.

Kako rezultat na toa, zemjata stanuva ~uvstvitelna i ranliva pri eventualna devalvacija da go zgolemi vladiniot dolg i da se dovede vo situacija da go stavi pod somne` kapacitetot za otplata na dolgot. E, ako nemate sopstvena valuta, ne mo`ete da napravite takov grev.

Sega da gi nabroime lo{ite s trani od edn os tran oto voveduvawe na tu|a valuta kako zakonsko sredstvo za pla}awe vo zemjata. Gubewe na sewora`ot. Za sewora`ot }e pi{uvam vo nekoja druga prigoda. Za potrebite na ovaa kolumna, da objasnam najednostavno - toa e vi{okot prihodi nad rashodi {to go ostvaruva centralnata banka preku monopolskata pozicija da pe~ati pari, koi gi prefrla vo buxetot. Gubewe, odnosno zna~itelno limitirawe na edna od najzna~ajnite funkcii na centralnata banka - kreditor vo krajna nu`da.

Ovaa funkcija e posebno va`na vo vreme na fina-

nsiski krizi, koga centralnite banki preku ovaa funkcija spasuvaat od bankrot mnogu banki. Izminatite dve godini, a i ovaa, svedoci sme kolku e zna~ajna i nu`na ovaa funkcija na centralnite banki. Nemo`nost preku politikata na rakovodewe so d evizniot kur s da se apsorbiraat, odnosno amortiziraat nadvore{nite {okovi vo doma{nata ekonomija.

Nemo`nost preku deprecijacija na doma{nata valuta da se namaluvaat dolgovite i da se pottiknuva izvozot.

Denovive sme svedoci na golemi raspravi, pa i tenzii na relacija SAD-Kina poradi upotrebata na ovaa mo`nost koga ima{ sopstvena valuta.

Koi se glavnite preduslovi za efikasna primena na sistemot za upotreba na tu|a valuta kako zakonsko plate`no sredstvo? Da se vodi solidna fiskalna politika. Ovd e mo`eme da se zapra{ame kako mo`e da vodi solidna i razumna fiskalna politika zemja ili vlada koja ne mo`ela da vodi solidna i razumna monetarna politika, pa zatoa se dovela vo situacija da vovede tu|a valuta. Da se ima zdrav i soliden bankarski sistem i silna i efikasna supervizija vrz raboteweto na bankite, bidej}i, kako {to

istaknavme, vo ovie zemji centralnite banki ne mo`at da gi spasuvaat bankite so upotreba na funkcijata-kreditor vo krajna nu`da, zatoa {to ja nemaat. Da postoi fleksibilen pazar na trud preku koj bi se prekr{uvalo makroekonomskoto prilagoduvawe vo uslovi na eksterni {okovi.

Ako se analiziraat zemjite {to gi nabroivme prethodno, koi koristat dolar ili evro kako zakonsko sredstvo za pla}awe, }e se dojd e do zaklu~ok deka odlu~ile da koristat tu|a valuta zatoa {to koga imale sopstvena ne mo`ela vlasta da odolee, a da ne ja pe~ati vo enormni koli~ini i da predizvikuva hiperinflacii, odnosno, so drugi zborovi, zemjata ili vlasta vo zemjata nema kapacitet i sposobnost da vodi razumna monetarna politika, pa e prinudena da upotrebuva valuta i monetarna politika na druga zemja. Ili, pak, se raboti za zemji koi se tolku mali, pa pove}e im se isplatuva da upotrebuvaat tu|a valuta otkolku da imaat svoja.

Dosega SAD nema reagirano, nitu negativno nitu pozitivno, na ednostranata upotreba na nivnata valuta kako zakonsko sredstvo za pla}awe vo drugi zemji, tuku ednostavno ja ig-

D-r Qube Trpeski profesor na Ekonomskiot fakultet vo Skopje

norira taa pojava. Od druga strana, oficijalen stav na ECB (Evropskata centralna banka) e deka taa se protivi zemja koja ne e ~lenka na EMU (Evropskata monetarna unija) da go upotrebuva evroto kako zakonsko sredstvo za pla}awe. Toa ne im go dozvoluva nitu na zemjite~lenki na EU koi ne se ~lenki na EMU, tuku bara da gi ispolnat strogite Mastri{ki kriteriumi za da bidat primeni vo EMU i da mo`at da go koristat evroto kako zakonsko plate`no sredstvo.

Od seto pogore izneseno mo`eme da zaklu~ime deka Makedonija ne e vo situacija na hiperinflacija ili finansiski haos, pa unilateralno da voveduva valuta na druga zemja ili unija, a ako, sepak, od koi bilo pri~ini, se odlu~i i vo vakvi uslovi na niska inflacija i zdrav finansiski i bankarski sistem so ednostrana odluka da vovede evro i da go ukine denarot, nema da pote~e “med i mleko”, kako {to ne te~e ni vo Crna Gora, ni vo Kosovo. Vistinskiot pat e makotrpno rabotewe na politi~ki i ekonomski plan da postaneme ~lenka na EU, a potoa i na EMU. Dotoga{, da ni bide zdrav i `iv denarot.

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

15

NEPOVOLNI FINANSISKI REZULTATI NA NOVA QUBQANSKA BANKA

NLB SO ZAGUBA OD 185 MILIONI EVRA Slovene~ki "Finance" objavi deka zaguba za 2010 godina mo`e da objavat i Hipo banka i u{te tri banki vo Slovenija ELENA JOVANOVSKA agubata na Nova Qubqanska banka (NLB), najgolemata slovene~ka banka, vo 2010 godina bi mo`ela da iznesuva 185 milioni evra, a celiot bankarski sistem poradi toa bi mo`el da pretrpi zaguba od 55 milioni evra. Toa go poka`uvaat prvite neoficijalni rezultati za raboteweto na slovene~kite banki minatata godina, {to gi objavi dnevniot vesnik "Finance".

Kako pri~ina za ogromnata zaguba vo NLB slovene~kite mediumi gi naveduvaat pogolemite rezervacii i otpisi na lo{ite pobaruvawa. Ovaa zaguba e mnogu pogolema od taa vo 2009 godina, koga NLB vo Slovenija be{e vo minus od 23,6 milioni evra, a na nivo na celata grupacija ima{e zaguba od 85,9 milioni evra.

Spored "Finance", zaguba za 2010 godina mo`e da objavat i Hipo banka i u{te tri banki vo Slovenija.

Podatocite za noemvri, koi neodamna gi objavi Centralnata banka na Slovenija, poka`uvaat golem porast na tro{ocite za rezervacija na 589 milioni evra, a posledniot mesec od minatata godina iznosot porasnal na 700 milioni evra.

STRATEGIJA NA NLB ZA 2011-2013

adzorniot odbor na NLB go odobri planot na bankaN ta za periodot od 2011-2013 godina, koj go poddr`a i Vladata na Slovenija. Upravniot odbor go informiral

Z

nadzorniot deka nema da predlaga bonusi za ~lenovite na upravniot odbor za 2010 godina, a vrabotenite nema da dobijat 13-ta plata.

Revidiranata strategija na bankata predviduva zgolemuvawe na kapitalot od 250 milioni evra, a ostanatiot del treba da go obezbedi bankata so pomo{ na dopolnitelni merki za osloboduvawe na kapitalot. Vo odnos na povlekuvaweto od nekoi nestrate{ki pazari (Avstrija, Bugarija, ^e{ka, Germanija, Slova~ka) i aktivnosti (lizing na nedvi`nosti i faktoring), ovie merki vklu~uvaat isklu~uvawe na odredeni kapitalni investicii, me|u koi i proda`ba na Banka Celje i postepeno povlekuvawe od italijanskiot i srpskiot pazar.

“Na samiot kraj na godinata pove}e golemi firmi potvrdija deka se soo~uvaat so golemi te{kotii. Poradi pobaruvawata od tie firmi, mnogu banki gi zgolemija rezervaciite za plasiranite krediti”, objasnuva za "Finance" izvor od bankata.

Spored nego, ne se vodele site banki po istite kriteriumi, zatoa {to dokolku napravele taka, mnogu pove}e banki bi prijavile zagubi.

“Mnogu banki odlu~ija del od tro{ocite da gi prenesat vo tekovnata godina, za da prika`at poubavi rezultati za 2010 godina”, smeta izvorot.

Slabite rezultati na bankite podrazbiraat i pomalku prihodi od danoci vo dr`avnata kasa. Vo 2009 godina Slovenija od danok na dobivka na bankite imala prihod od 59 milioni evra, a vo 2008 godina od 39 milioni.

Deka NLB, koja e vo mnozinska sopstvenost na dr`avata, 2010 godina }e ja zavr{i so zaguba pogolema od 100 milioni evra u{te pred nekolku meseci navesti prviot ~ovek na ovaa banka, Bo`o Ja{ovi}. Vo prvite devet meseci od minatata godina NLB objavi zaguba od 32,9 milioni evra, a me|u mo`nite pri~ini za

GOREWE OTVORA NOVA FABRIKA VO SRBIJA

lovene~kata kompanija Gorewe }e otvori nova fabrika za proizvodstvo na ma{ini za perewe i su{ewe ali{ta vo Zae~ar, Srbija. Industriskiot kompleks vo Zae~ar opfa}a dve hali, so vkupna povr{ina od 18.000 metri kvadratni, koi se prostiraat na 14 hektari zemji{te.

Gorewe vo Zae~ar }e vraboti najmalku 300 lu|e. Planiranata po~etna investicija }e iznesuva pribli`no 2,9 milioni evra.

Izminatite nekolku meseci ministerot za ekonomija, Mla|an Dinki}, vo nekolku navrati organizira{e poseti na ~elnite lu|e od Gorewe na potencijalni lokacii vo Srbija i tie se odlu~ija za Zea~ar, kade {to denovive }e bide potpi{an dogo-

S

vor za izgradba na novata fabrika.

Ovaa slovene~ka firma ve}e e prisutna vo Srbija na dve proizvodni lokacii.

Vo Vaqevo e organiziran proizvodstven centar za ladilnici i zamrznuva~i, a vo fabri~kiot kompleks vo Stara Pazova se proizveduvaat bojleri.

DIK MARTI: GRUPATA NA TA^I UBIVALA I KRIUM^ARELA DROGA zve{tajot na Dik Marti, vo koj se obvinuva kosovskiot premier, Ha{im Ta~i, za povrzanost so {verc na ~ove~ki organi na Kosovo, v~era be{e prezentiran pred Parlamentarnoto Sobranie na Sovetot na Evropa.

Vo nego se naveduva deka grupata na Ta~i ubivala protivnici i Srbi i krium~arela i droga. Na

I

izve{tajot se podneseni amandmani, najmnogu od strana na Albanija, Turcija, kako i Gruzija, a i samiot Marti podnese dva amandmani.

Ovoj izve{taj, kako {to navede Dik Marti, ne e protiv narodot na Kosovo i nema odbranben karakter kon Srbija.

"Bez vistina, nema pravda. Ako vistinata ne ja barame nie, koi sedime

vo ovaa sala, toga{ koj }e go stori toa”, re~e Marti, prezentiraj}i go svojot izve{taj. Toj naglasi deka ne mo`e da se pregovara za po~ituvaweto na ~ovekovite prava i naglasi deka dokolku koj bilo go tolerira organiziraniot kriminal na politi~ki strukturi, "zagrozena e demokratskata idnina na cela Evropa”.

OTROV VO MESNITE PRERABOTKI VO SRBIJA o Srbija vo proda`ba se nao|aat proizvodi koi vo sebe sodr`at opasni herbicidi - predizvikuva~i na rak, sterilitet, dijabetes i atrofija na mozokot.

Hranata proizvedena spored "kodeksot alimentarius” e dozvolena vo SAD od minatata godina, no e zabraneta vo Evropskata unija. Na pazarot vo Srbija, kako {to pi{uva srpskiot vesnik "Press”, se prodavaat

V

prehranbeni proizvodi opasni po zdravjeto i `ivotot na lu|eto, koi se podgotvuvani spored "kodeksot alimentarius” - dokument na Svetskata zdravstvena organizacija, {to propi{uva koristewe {tetni sostojki vo proizvodstvoto.

Direktorot na Ekolo{koto dvi`ewe na Novi Sad, Nikola Aleksi}, tvrdi deka spored ovoj kodeks,

vo proizvodstvoto se koristat genetski modifikuvani soedinenija koi mo`at da predizvikaat rak, sterilitet, {e}erna bolest i u{te 60 drugi najte{ki zaboluvawa.

formacijata deka bi mo`ela 2010 godina da ja zavr{i so zaguba, a oficijalnite rezultati }e bidat objaveni kon krajot na mart. [parkase banka, pak, potvrdi deka vo 2010 godina imala zaguba od 4,3 milioni evra. Ne e potvrdeno dali imaat zaguba bankite Bavag i KD. Najdobri rezultati ostvarila Unikredito, koja vo prvoto polugodie re~isi ja udvoi dobivkata na 14,2 milioni evra. So dobivka rabotea i NKBM i Abanka.

Poradi toa {to mnozinski sopstvenik na NLB e dr`avata, slovene~kata Vlada neodamna odlu~i da ja dokapitalizira vo dva kruga, {to bi trebalo da se slu~i vo fevruari ili mart. Cenata na

drasti~noto zgolemuvawe na zagubata vo posledniot kvartal, kako {to naveduva "Finance", e dopolnitelnoto oslabuvawe na kreditnoto portfolio i barawata na centralnata banka za zgolemuvawe na rezervaciite za plasmani. Vo prvite devet meseci NLB imala vkupno 177,4 milioni evra tro{oci za rezervacii za plasman, a kolku imala vo poslednoto trimese~je }e se znae po objavuvaweto na rezultatite za cela godina. Grupata NLB vo prvite devet meseci minatata godina zabele`ala zaguba od 49,5 milioni evra.

Hipo banka ne ja potvrdi inK

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

akciite za dokapitalizacija }e ja utvrdi nadzorniot odbor na bankata na po~etokot od fevruari. Slovene~kata Vlada saka da go konsolidira akcionerskiot udel vo ovaa banka so otkupuvawe na akciite od malite akcioneri, a za na~inot na dokapitalizacija pregovara i so belgiskata grupacija KBC, koja e vtor najgolem sopstvenik (30%) vo NLB. KBC podolgo vreme najavuva deka saka da go prodade svojot del, no slovene~kata Vlada razmisluva za nov strate{ki partner, so koj odnosite bi gi uredila so akcionerski dogovor, pri {to i dr`avata bi imala vlijanie vrz glavnite delovni odluki.

O

G

L

A

S

Svet / Biznis / Politika

16

DVA, TRI ZBORA

PRODOL@UVA FINANSISKATA KRIZA VO ISTO^NA EVROPA

“Golemite snegovi i blokadite {to nastanaa vo zemjata se pri~inata za neo~ekuvaniot pad na doma{nata ekonomija vo posledniot kvartal na 2010 godina.

Sepak, Vladata nema da se otka`e od opredelenata politika za drasti~no namaluvawe na javnata potro{uva~ka.”

BANKITE NE KREDITIRAAT NEDVI@NOSTI

Kriteriumite za odobruvawe kredit koi gi baraat bankite se razvien model, visok kvalitet na nedvi`nostite, kapitalna mo} na proektot i finansiska stabilnost na investitorot BORO MIR^ESKI

inansiskite transakcii na pazarot so nedvi`nosti vo Centralna i Isto~na Evropa (CIE) porasnaa samo za 1,4% vo prvata polovina od 2010 godina. Spored izve{tajot na KPMG, CEE Property Lending Barometer 2010, vkupnata vrednost na transakciite napraveni vo regionot na CIE za prvata polovina od 2010 godina iznesuva 1,7 milijardi evra, {to e ekvivalentno na 10% od transakciite vo Velika Britanija za istiot period. A e za pove}e od deset pati pomala od vrednosta vo 2007 godina.

Od ovie transakcii vredni 1,7 milijardi evra, 10% se izvr{eni vo Polska, po 12% vo Romanija i vo ^e{ka, 26% vo Rusija, 36% vo Polska i 4% vo ostanatite dr`avi od ovoj region.

Spored barometarot na KPMG, bankite se pesimisti vo odnos na brzoto zakrepnuvawe na pazarot na nedvi`nosti.

Isklu~eni se Polska i ^e{ka, bidej}i ne pretrpea {teti od ekonomskata kriza kako i drugite dr`avi.

F

K

O

M

E

R

KPMG go sprovede istra`uvaweto vrz 50 vode~ki banki so cel da gi proceni mo`nostite na kompaniite za dobivawe dopolnitelno bankarsko kreditirawe za nedvi`nosti.

"Pred globalnata finansiska kriza, investitorite gi smetaa site pazari vo Centralna i Isto~na Evropa kako del od eden edinstven region ~ij bruto- doma{en proizvod (BDP) e ednakov na edna tretina od BDP na Germanija", izjavi Andrea Sartori, rakovoditel na sektorot za nedvi`nosti i turizam za Centralna i Isto~na Evropa C

I

J

A

L

E

N

vo KPMG. Spored nego, kako reakcija od krizata, denes investitorite po~naa da gi gledaat dr`avite od regionot kako oddelni pazari.

Spored Sartori, sozreanite pazari, kako polskiot i ~e{kiot, bile pootvoreni od drugite dr`avi kako posledica na fokusiranosta na investitorite vrz progresivnite ekonomii.

"Iako bankarskoto finansirawe na proektite za razvoj na biznisot so nedvi`nosti e problemati~no, nitu eden proekt za izgradba na imot O

G

L

A

S

XORX OZBORN

minister za finansii na Britanija

ne be{e odbien. Pazarot i doverbata kaj bankite se zgolemija vo 2010 godina, no kriznata sostojba vo SAD i dr`avite-~lenki na evrozonata dovede do stravuvawe za potencijalna dvojna recesija", pora~a Sartori.

Pristapot do pari od bankite varira od dr`ava vo dr`ava i od sektor vo sektor. Vo Ungarija, ^e{ka i vo Bugarija prioritet se dava na proda`bata na malo, a vo Polska i vo Romanija se preferira kancelariskiot sektor. Vo Slova~ka, Hrvatska i vo balti~kite dr`avi, na vrvot na listata na prioriteti e industriskologisti~kiot sektor.

Pretstavnicite od bankite izjavija deka vo odnos na kriteriumite koi mora da bidat zadovoleni pred odobruvawe na baranite krediti, najva`no e da postoi silen raboten model i visok kvalitet na nedvi`nostite.

Od golema va`nost e kapitalnata mo} na proektot i finansiskata stabilnost na investitorot. Za da bide zaemot odobren vo celost, mnogu e va`no kako e proektot isplaniran i kolku e transparentna i nezavisna fizibiliti studijata.

K

O

M

E

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

R

“Po simnuvaweto na vlasta vo Tunis, }e ima bran demokratizacija na Afrika i vo arapskiot svet.

Porakata koja doa|a od Tunis e "Da, nie mo`eme". @itelite na Tunis im poka`aa na afrikanskite i arapskite nacii, koi so decenii `iveat pod diktaturi, deka mo}ta na narodot ne smee da se potceni i sistemot mo`e da se smeni so miroqubivi sredstva.”

MOHAMED EL BARADEJ

dobitnik na Nobelova nagrada za mir

“Evropa denes e problemot. Vo momentov EU e edna evropska monetarna unija. Taa se dvi`i vo pravec na evropska fiskalna i finansiska unija. Na horizontot gledam edna evropska politi~ka unija, kako posleden ~ekor od razvojot. Toj proces treba da se spre~i, zaradi toa {to postoi mo`nost od pojava na “pli{ana” revolucija.”

VACLAV KLAUS

pretsedatel na ^e{ka C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

17

SVET

0-24

...DEMONSTRACIITE PRODOL@UVAAT

...GO OTVORI SRCETO

...POTPOLNA [TETA

Gra|anite na Tunis velat “Vladata dolu!”

Sarkozi e “lud” po amerikanski TV-serii

Po`ar go goltna hrvatskiot olimpiski centar

ekolku iljadi demonstranti v~era povtorno se sobraa pred kabinetot na premierot na Tunis, pa baraa ostavka od preodnata Vlada, vo koja ~lenuvaat ministri od kabinetot na simnatiot od vlast pretsedatel, Ben Ali.

ikola Sarkozi, pretsedatelot na Francija, koj e poznat po arogantniot odnos kon novinarite, “go otvori srceto” pred stranskite mediumi po prezentacijata na pretsedatelstvoto na G-20 i prizna deka e “lud” po amerikanskite serii.

zgore del od poznatiot hrvatski olimpiski centar BjeloI lasica. Po`arot nastanal na pokrivot od glavnata zgrada na centarot, koj podocna se urnal i gi uni{til restoranot,

N

N

kujnata i glavnata sala.

EKONOMSKIOT MOTOR NA EVROPA SO PROBLEMI

GERMANIJA GUBI MILIJARDI EVRA PORADI NEDOSTIG OD RABOTNICI!

Dva od tri biznisi vo Germanija se soo~uvaat so problemi pri popolnuvaweto na novite rabotni mesta poradi nedostig od kvalifikuvana rabotna sila, pa godi{no gubat 30 milijardi evra

30

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ermanskite mali i sredni pretprijatija i ponatamu prodol`uvaat da se {irat i mno`at, no ovaa ekspanzija e zagrozena od nedostigot od kvalifikuvana rabotna sila. Ovie firmi godi{no gubat okolu 30 milijardi evra poradi nedostig od stru~waci. Duri 73% od biznisite imaat te{kotii vo popolnuvaweto na rabotnite mesta, soop{tuvaat analiti~arite od konsultantskata kompanija Ernst i Jang.

Sostojbata, kako {to tvrdat analiti~arite od ovaa konsultantska kompanija, mo`e da se vlo{i vo naredniot period. “[tetata koja nastanuva poradi ovoj problem e ve}e golema, a vo idnina mo`e da bide u{te pogolema”, smeta Peter Engli~, glaven analiti~ar vo Ernst i Jang.

Toj smeta deka vo slednite deset godini situacijata dramati~no }e se vlo{i za srednite biznisi vo Germanija, koi se glavni nositeli na germanskiot ekonomski porast.

“Problemot e vo toa {to vo malite i srednite kompanii, za razlika od golemite, ne postoi dolgoro~na strategija”, smeta Engli~. Isto taka, toj dodava deka apsolventite vo germanskite visokoobrazovni institucii odlu~uvaat da se vrabotat vo pogolemite kompanii, koi se aktivni na globalniot pazar.

Vo germanskata ekonomija,

G

milijardi evra godi{no gubat malite i srednite pretprijatija vo Germanija poradi nedostig od rabotna sila

73%

od biznisite te{ko nao|aat kvalifikuvani rabotnici

kako {to poka`uvaat i nekoi porane{ni istra`uvawa, na pazarot na sila najmnogu nedostigaat in`eneri, i toa ma{inski i hemiski.

Spored istra`uvaweto, napraveno vrz osnova na anketata sprovedena me|u pretstavnici na germanskite sredni pretprijatija, 92% od ispitanicite svojata momentalna ekonomska situacija ja ocenuvaat pozitivno, a 52% od niv smetaat deka situacijata dopolnitelno }e se podobri.

Vo istra`uvaweto se

vklu~eni kompaniite so 30 do 2.000 vraboteni. Vo niv se vraboteni 66% od vkupnoto vraboteno rabotnosposobno naselenie vo Germanija.

POVE]E OD 50 MILIONI LU\E VO GERMANIJA SE VRABOTENI Germanija e edinstvenata dr`ava koja vo ekot na finansiskata kriza {to gi zafati dr`avite-~lenki na evrozonata do`ivea ekonomski bum i koja }e prodol`i da ja jakne ekonomijata vo 2011 godina. Iako minatiot dekemvri nevrabotenosta

MEKDONALDS GI POKA^UVA CENITE NA PROIZVODITE orporacijata Mekdonalds ovaa godina planira da gi zgolemi cenite poradi neo~ekuvanoto zgolemuvawe na cenata na proizvodite, koi sinxirot na restorani gi koristi pri prigotvuvaweto na hranata.

Od restoranot najavija deka cenata na sendvi~ite Mekdonalds vo Amerika }e se zgolemi za 2,5%, a vo Evropa za 4,5%.

K

Poskapuvaweto na proizvodite e rezultat na toa {to okolu 75% od sostojkite za prigotvuvawe na hranata vo restoranot do`iveaja naglo zgolemuvawe na cenata na svetskite berzi.

Spored golem broj eksperti, poskapuvaweto e isto taka rezultat i na zgolemenata pobaruva~ka so koja kompanijata se soo~i vo 2010 godina.

se iska~i na 7,2%, sepak, germanskata vlast gordo i sigurno tvrdi deka ekonomijata e vo najdobra sostojba vo Evropa.

Spored oficijalnite podatoci na Federativnata kancelarija za vrabotuvawe na Germanija, vo dekemvri lani brojot na nevraboteni se zgolemi za 85.000, so {to se nadmina brojkata od tri milioni nevraboteni vo zemjata.

Od edna strana, germanskata vlast ja obvinuva lo{ata ekonomska sostojba za zgolemuvaweto na nevrabotenosta, a, od

druga, kriti~arite predupreduvaat deka germanskiot pazar na trud e preplaven od nov rast na brojot na vraboteni kaj rabotnite pozicii so skrateno rabotno vreme i so dogovor na delo, a postojanoto vrabotuvawe go karakteriziraat kako trend na minatiot vek.

I pokraj ova, ministerkata za trud i socijalna politika, Ursula fon der Lejen, ne gleda realna pri~ina za stagnacija ili zapirawe na ekonomskiot bum. Spored nea, mnogu e pova`en faktot deka pove-

}e od 50 milioni lu|e vo Germanija se vraboteni i istakna deka sporedeno so dekemvri 2009 godina, brojot na nevraboteni e namalen za 260.000.

Spored pretsedatelot na Federativnata kancelarija za vrabotuvawe, Frank Jorgen Vajs, pazarot na trud steknal ogromni pridobivki od ekonomskoto zajaknuvawe vo minatata godina i gi nadminal o~ekuvawata na ekspertite.

Edinstvenoto negativno gledi{te doa|a od opozicijata, koja tvrdi deka 2010 godina bila proma{ena za germanskiot pazar na trud.

“Takanare~enoto ~udo, koe ja zgolemi vrabotenosta, se odnesuva na porast na vrabotuvawa za niska plata, praktikanstva ili vrabotuvawa so skrateno rabotno vreme", izjavi Sabin Cimerman, portparol na levata opoziciska partija. Toj istakna deka privremenoto vrabotuvawe vo 2010 godina se zgolemilo za 32%, sporedeno so 2009 godina.

KINA PLANIRA DA SOZDADE MEGALOPOLIS VREDEN 303,5 MILIJARDI DOLARI Pri krajot na minatata godina prvata dr`ava koja se soo~i so branot na poskapuvawe na Mekdonalds be{e Kina, poradi zgolemuvaweto na proizvodstvenite tro{oci, a vedna{ po nea i Britanija, kade {to sinxirot restorani gi zgolemi cenite poradi zgolemuvaweto na danocite, koe po~na od po~etokot na januari, godinava.

reku spojuvawe na devet gradovi na ustieto na Bisernata Reka, Kina planira da go sozdade najgolemiot megalopolis vo svetot.

Megalopolisot }e ima 42 milioni `iteli i }e se prostira na okolu 41.400 kvadratni kilometri, {to e 26 pati pogolema povr{ina od povr{inata na London.

Megalopolisot }e gi opfati gradovite Guangxu,

P

[enxen, Fo{an, Dongguan, Xong{an, Xuhaj, Xijangmen, Huixu i Xaoking, koi zaedno u~estvuvaat so 10% vo kineskata ekonomija.

Vo slednite {est godini }e bidat realizirani okolu 150 golemi infrastrukturni proekti, so {to bi se spoila i zaokru`ila patnata, energetskata, telekomunikaciskata i vodovodnata mre`a na devette gradovi. Kina,

koja za ovoj proekt }e izdvoi dva trilioni juani (303,5 milijardi dolari), planira da izgradi i `elezni~ka linija, koja noviot megalopolis }e go povrzuva so Hong Kong.

Do krajot na decenijata Kina planira da sozdade u{te nekolku urbani konglomerati, koi bi imale me|u 50 i 100 milioni `iteli, no i nekolku “pomali” so deset do 25 milioni `iteli.

Feqton

18

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

NAJGOLEMITE INTERNET-KOMPANII VO SVETOT: YOUTUBE

21

EDNOSTAVNA IDEJA VREDNA MILIJARDI DOLARI PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

a pretpostavime deka ste vlegle vo vtorata decenija od va{iot `ivot i deka osnovate internet-kompanija koja za pomalku od dve godini ja prodavate za pove} e od milijarda dolari. [to }e napravite sledno? Definitivno }e se otka`ete od trendot me|u va{ite vrsnici i nema da se trudite da stanete minister!

Za volja na vistinata, i trojcata osnova~i na Jutjub, koi za vreme na negovoto osnovawe bea vo svoite 20-ti godini, nikoga{ ne gi vidovme kako se borat za nekoja golema funkcija. A nivnata ideja od milijarda dolari, koja se rodila sosem slu~ajno, za razlika od “ostvarenite planovi” na mladite ministri, na svoj na~in go razubavi svetot i suptilno pridonese za razvivawe na demokratijata, kako vrven dostrel na odnosite vo zaednicata.

Kompanijata Jutjub denes ja operira mogulot vo biznisot so Internet, Gugl, i se ~ini deka taa u{te dolgo }e funkcionira i }e ostane del od se~ie sekojdnevie. Spored statistikite, stotici milioni korisnici {irum svetot na stranicata prika~uvaat milioni videa vo tekot na denot.

Drugi podatoci govorat deka duri 70% od soobra}ajot na mre`ata e ostvaren nadvor od granicite na mati~nata SAD, a Jutjub e lokaliziran vo 25 zemji i e dostapen na 38 razli~ni jazici. Demografijata potvrduva - korisnici na vozrast od 18 do 54 godini. So drugi zborovi, site se na Jutjub.

PRED GUGL Jutjub go osnovale ^ed Hrli, Stiv ^en i Xod Karim, koi svoeto prijatelstvo go po~nale kako vraboteni vo

D

Se ~ini deka Jutjub otsekoga{ e so nas, a e osnovan samo pred 5 godini

Po nekoja “luda” `urka, osnova~ite na Jutjub, Hrli i ^en, sakale da kreiraat poednostaven na~in za da gi spodelat videata od zabavata na Internet. Baraj}i odgovor vo nivnata kancelarija, tie go po~nale Jutub. Po edna godina, kompanijata po~na da gi bode o~ite na Gugl, pa za idejata na Hrli i ^en gigantot re{i da dade pove}e od edna milijarda dolari Pejpal. Pred da po~ne vo Pejpal, Hrli studiral dizajn na Univerzitetot Pensilvanija, a ^en i Karim zaedno studirale kompjuterski nauki na univerzitetot vo Ilinois.

Po nekoja “luda” `urka, Hrli i ^en sakale da kreiraat poednostaven na~in za da gi spodelat videata odd zabavata na Internet. Baraj}i odgovor vo nivnata kancelarija, tie go po~nale Jutjub.

Domejnot youtube.com b i l aktiviran vo fevruari 2005

godina, a internet-stranicata bila razviena vo narednite meseci po lansiraweto.

Kreatorite ponudija pregled na stranicata za javnosta vo maj istata godina godina, {est meseci pred Jutjub da go napravi oficijalnoto debi.

Kako i vo mnogu po~etoci na internet-kompaniite, i Jutjub be{e po~nat kako pretprijatie so kancelarija vo gara`a. Vo noemvri istata godina kompani-

jata Sekvoja kapital (Sequoia Capital) investira{e po~etni 3,5 milioni dolari, a dopolnitelno, Roelof Bota, partner na kompanijata i porane{en finansiski direktor na Pejpal, se pridru`i na bordot na direktori. Vo april 2006 godina, Sekvoja kapital i Artis kapital menaxment (Artis Capital Management) stavija dopolnitelni 8 milioni dolari vo kompanijata, koja u{te vo prvite meseci po lansiraweto zabele`a golem rast vo popularnosta.

Za vreme na letoto 2006 godina Jutjub be{e najbrzoraste~kiot internet-biznis i, spored istra`uvaweto na Aleksa, toj

be{e rangiran na 5-to mesto kako najpopularna internetstranica, {to e daleku od stapkata na rast {to ja bele`e{e Majspejs (MySpace). Spored istra`uvaweto napraveno vo juli 2006 godina, dnevno na Jutjub bile gledani po 100 milioni videa, a na sekoi 24 ~asa bile dodavani po 65 iljadi novi videosodr`ini.

Taa godina, magazinot PC World go proglasi Jutjub za 9-ti od vrvnite 10 najdobri produkti na godinata. Istata godina, vo oktomvri, Jutjub se oglasi deka se prodava na Gugl (Google) za 1,65 milijardi dolari vo akcii.

Dogovorot za akvizicija me|u Gugl i Jutjub dojde otkako kompanijata prezentira{e 3 dogovori so mediumskite kompanii, so cel da se za{titi i izbegne popolnuvawe tu`bi za kr{eweto na zakonskata ramka za avtorski prava.

Iako denes e podru`nica na edna od najgolemite kompanii na Internet, Jutjub prodol`i da raboti nezavisno, so svoite osnova~i i 67-te vraboteni vo firmata.

PRIMER ZA INTERNETEKONOMIJA Pred da bide akviziran od Gugl, Jutjub deklarira{e deka nivniot biznis-model bil baziran na advertajzing.

Na toj na~in, kompanijata generira{e po 15 milioni dolari mese~no. Me|utoa, nekoi eksperti i komentatori od oblasta na industrijata {pekuliraa deka tro{ocite {to gi pravel Jutjub, osobeno za {irina na opseg, mo`at da dostignat od 5 do 6 milioni dolari mese~no, so {to se razgorea kritikite deka kompanijata, kako i mnogu drugi internet-startovi, ne implementirala izvodliv biznis-model.

Reklamite na Jutjub bea lansirani na po~etokot na mart 2006 godina. Sledniot mesec kompanijata po~na da ja upotrebuva alatkata Google AdSense. Momentalnoj Jutjub ne ja koristi so ovaa alatka {to ja razviva novata parentalna kompanija, osven vo nekolku regioni.

Pra{aweto za toa kako advertajzingot stanuva centralen mehanizam so koj Jutjub go generira svojot prihod, be{e postaveno na nau~na analiza. Don Tepskot i Entoni Vilijams vo nivnata kniga “Vikinomija” (Wikinomics), publikuvana 2006 godina, doka`uvaat deka Jutjub e primer za ekonomija {to e bazirana na masivna sorabotka i upotreba na Internet. “Novite biznis-modeli za otvoreni sodr`ini nema da dojdat od tradicionalnite

PRIKAZNI OD WALL STREET

[MIT SI ODI OD Nagradata, koja se sostoi od kompaniski akcii i opcii, na [mit }e mu bide isplatena vo period od ~etiri godini. Taa e prvata nagrada koja ja dobiva otkako & se priklu~i na kompanijata vo 2001 godina rik [mit, sega ve}e porane{en izvr{en direktor na Gugl (Google), od kompanijata }e zamine so velikodu{en podarok od noviot izvr{en direktor, a voedno i koosnova~ na kompanijata, Leri Pejx. Imeno, od Gugl planiraat da mu dadat kako nagrada del od kapitalot na kompanijata, vo iznos od 100 milioni dolari.

Nagradata, koja se sostoi od

E ERIK [MIT, porane{en generalen izvr{en direktor na Gugl: “Celta na ovaa promena e da se zabrza procesot na donesuvawe odluki”.

kompaniski akcii i opcii, na [mit }e mu bide isplatena vo period od ~etiri godini. Taa e prvata nagrada koja ja dobiva otkako & se priklu~i na kompanijata vo 2001 godina.

Na iznenaduvawe na poznava~ite na sostojbite vo Gugl, minatata nedela be{e soop{teno od strana na kompanijata deka toj }e bide zamenet na pozicijata generalen izvr{en direk-

tor od strana na eden od osnova~ite na Gugl, Leri Pejx. Toj i ponatamu }e ostane vo kompanijata na pozicijata izvr{en direktor, no s$ do april. Po toj datum }e zamine na pozicijata zamenik-pretsedatel na kompanijata.

Vesta za ovaa promena be{e soop{tena minatiot petok, zaedno so objavuvaweto na podatocite za dobivkata i prihodite od minatata godina na Gugl, koi gi nadminaa site

Feqton

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Po~ituvani ~itateli, Feljton vo Kapital: Najgolemite internet kompanii vo svetot.

Doznajte za toa kako Fejsbuk, Gugl, Amazon i ostanatite, od pretpriema~ki potfati bazirani na inovativnosta i kreativnosta na svoite osnova~i, za samo nekolku godini stanaa globalni kompanii {to “te`at” desetici milijardi dolari.

Advertajzingot e centralniot mehanizam so koj Jutjub go generira svojot prihod.

Ova pra{awe isto taka be{e postaveno na nau~na analiza.

Don Tepskot i Entoni Vilijams vo nivnata kniga “Vikinomija”, publikuvana vo 2006 godina, doka`uvaat deka Jutjub e primer za ekonomija {to e bazirana na masivna sorabotka i upotreba na Internet mediumski establi{menti, no od kompanii kako Gugl, Jahu i Jutjub. Ovaa nova generacija na kompanii ne e povredena od materijalnoto {to gi spre~uva slu`benicite vo izdava{tvoto, pa tie mo`at podobro da odgovorat na pobaruva~kata od potro{uva~ite. Besplatnite sodr`ini se samo mamec so koj tie plastat prihodi od advertajzingot i servisite za premium-korisnicite”, ka`uva “Vikinomija”.

Tepskot i Vilijams komenti-

19

INVESTITORI: SEQUOIA CAPITAL ARTIS CAPITAL MANAGEMENT AKCIONERI VO JUTJUB SE I TROJCATA OSNOVA^I. PO PRODA@BATA NA KOMPANIJATA, TIE ZAEDNO SO INVESTITORITE SE ZDOBIJA SO ODREDENI SUMI OD AKCIITE. TOGA[NITE BROJKI SE DVI@ EA OD 442 MILIONI DOLARI ZA SEKVOJA KAPITAL (SEQUOIA CAPITAL), DO 64 MILIONI DOLARI ZA TRETIOT OD OSNOVA^ITE, XOD KARIM, KOJ RANO GO NAPU[TI JUTJUB, SO CEL DA PRODOL@I SO FAKULTETOT. HRLI I ^EN, DRUGITE DVAJCA OSNOVA^I, SE ZDOBIJA SO POVE]E OD 300 MILIONI DOLARI.

SALAR KAMANGAR alar Kamangar e S roden vo Teheran vo 1976 godina. Toj e me|u prvite {to bile vraboteni vo Gugl, a direktorskata funkcija vo Jutjub ja prezede od osnova~ot ^ed Hrli. Pred da dojde do titulata, Kamangar be{e zamenikpretsedatel na oddelot za internet-aplikacii na Gugl. Inaku, toj e zaslu`en za kreiraweto na prviot biznis-plan na gigantot i be{e odgovoren za legalnite i finansiskite funkcii. Od tamu toj stana ~len vo proizvodniot tim na Gugl, kade {to rabote{e na potro{uva~ki proekti, vklu~itelno i akvizicijata na De`awuz (DejaNews).Pred Gugl, Salar bil ~len na bordot vo fondacijata PARSA, koja investira vo persiskoto nasledstvo, pretpriemni{tvo i filantropsko op{testvo. Diplomiral biolo{ki nauki na Univerzitetot Stenford, eden od najskapite kolexi vo SAD. Vo istorijata se vodi kako 9-ot ~ovek vraboten vo Gugl, kade {to se pridru`il vedna{ po diplomiraweto vo 1998 godina. raat deka e va`no za novite mediumski kompanii da najdat na~in da napravat profit so pomo{ na peer proizvedeni sodr`ini. Novata internetekonomija, koja tie ja narekuvaat “Vikinomija”, treba da bide bazirana na pricipite na otvorenost, gledanost, spodeluvawe i globalno deluvawe. Kompaniite mo`at da gi upotrebat ovie principi so cel da go zgolemat profitot so pomo{ na novite aplikacii za Internet.

“Kompaniite mo`at da dizajniraat i da gi povrzat proizvodite so nivnite kupuva~i, a vo nekoi slu~ai kupuva~ite sami mo`at da ja odredat vrednosta na proizvodot”, tvrdi “Vikinomija”, kade {to

avtorite dodavaat deka na toj na~in mo`e da se dojde i do ekonomskata demokratija.

Vo debatata se vklu~eni i drugi gledi{ta koi se soglasuvaat so Tepskot i Vilijams, no, sepak, tie tvrdat deka ovoj model nema da rezultira so ekonomska demokratija, tuku vo suptilna i prodlabo~ena trudova eksploatacija, vo koja tro{ocite za rabotna sila }e bidat namaleni poradi globalniot iznos na proizvodstvoto bazirano na Internet.

Drugoto gledi{te go zazema Kristijan Fu~s vo negovata kniga “Internetot i op{testvoto”. Toj tvrdi deka Jutjub e primer na biznis-model koj e baziran

Trojcata gurua na Jutjub

Angliskata kralica na sredba so osnova~ot na kompanijata ^ed Hrli

Kancelarijata vo Pejpal - rodnoto mesto na Jutjub

na kombinirawe na podarok i komoditet. Prvoto e besplatno, a vtoroto nosi profit. Objasnuvaweto e deka Jutjub im dava besplaten pristap na svoite korisnici, a kolku pove}e korisnici, tolku pogolem profit mo`e potencijalno da napravi, bidej}i, vo princip, zgolemuvaweto

na brojot na korisnici }e dovede do zgolemen interes kaj kompaniite {to reklamiraat.

PO GUGL Po akvizicijata od Gugl, Jutjub vo 2008 godina postigna dogovor so MGM (MGM), Lionis gejt enterte-

jnment (Lionis Gate Entertainment) i Si-Bi-Es (CBS), so koj na kompaniite im dozvoli da objavat celi filmovi i televiziski epizodi na stranicata, pridru`eni od reklami vo sekcijata Shows (toga{ dostapna samo za amerikanskite korisnici na mre`ata). Filmovite bea postaveni so namera deka }e kreiraat konkurentnost so internet-stranici kako Hulu.com, koj emituva materijali od En-Bi-Si (NBC), Foks (Fox) i Dizni (Disney).

Po edna godina, Jutjub ja lansira{e verzijata Shows i za britanskite korisnici, pa po~na so emituvawe na celove~erni {ou-programi {to im bea dostaveni od nivnite 60 partneri. Vo januari 2010 godina ili pred to~no edna godina Jutjub go pretstavi i onlajnservisot za iznajmuvawe filmovi, koj momentalno e dostapen samo za amerikanskite “jutjubxii”.

Vo mart minatata godina Jutjub se isproba i na sportskite tereni. Kompanijata po~na so besplatno emituvawe na Indijanskata premier liga, na koja se igraa 60 me~evi kriket. Toj mesec stranicata se pojavi i vo novo izdanie so nov dizajn, so koj se o~ekuva{e deka }e se zgolemi vremeto {to korisnicite go tro{at na istata. Se razbira, toa e del od biznis-strategijata na Jutjub. Deka toa go postignaa svedo~ea rezultatite od tretiot kvartal, koga kompanijata objavi deka na nejzinata stranica se objavuvaat pove}e od 2 milijardi videa so reklami nedelno, {to, vo odnos na publikata {to toga{ ja posetuva stranicata, be{e opi{ano kako “dvojno pove}e od publikata {to gi sledi udarnite vesti na site tri glavni amerikanski televizii”.

Vo oktomvri Hrli soop{ti deka se otka`uva od funkcijata izvr{en direktor i deka }e prodol`i kako konsultant. Se razbira, negovata kancelarija sekoga{ }e bide polna so klienti, bidej}i sekoj saka da znae kako “od ni{to da napravi milijarda dolari”.

Vo naredniot broj na “Kapital” }e doznaete za Amazon.com, najgolemata stokovna ku}a na Internet

GOOGLE SO 100 MILIONI DOLARI o~ekuvawa.

Sepak, i pokraj ovie rezultati, kompanijata s$ pove}e gi ~uvstvuva posledicite od konkurencijata na kompaniite kreatori na socijalni mre`i, kako {to se Fejsbuk (Facebook), Tviter (Twiter) i drugi, i toa ne samo vo oblasta na internet-soobra} ajot, tuku i vo borbata za talentirani in`eneri. Kompanijata poslednite nekolku godini izgubi nekolku vrvni vakvi talenti na smetka na konkutrencijata.

Vo intervju za Rojters, [mit izjavi deka promenata vo Gugl ne e nametnata od strana na konkurencijata, tuku od potrebata za pobrzo donesuvawe odluki kaj ovoj internet-gigant.

“Postojano razgovarame za toa na koj najdobar na~in da ja poednostavime menaxerskata struktura vo kompanijata.

Celta na toa e da se zabrza procesot na donesuvawe odluki. So razjasnuvaweto na na{ite ulogi vo kompanijata }e se pridonese za pojasna odgovornost i doverba vo vrvot na kompanijata”, istakna vo taa prigoda [mit.

Tokmu zatoa, od kompanijata o~ekuvaat podobruvawe na ovoj plan, bidej}i vo ramkite na samata kompanija postoi sentiment na premnogu `albi vo pogled na realizacijata na novi idei. Imeno, za da se odobri realizacija na nekoja ideja, potrebno e da se pominat mnogu ~ekori, koi pretstavuvaat vistinsko

gubewe resursi.

Spored izve{taite na regulatorite vo SAD, [mit planiral pri krajot na godinata da prodade del od akciite koi gi poseduva vo Gugl.

Spored tie podatoci, zaklu~no so 31 dekemvri, toj poseduva 9,2 milioni akcii od kompanijata, so {to kontrolira 9,6% od glasovite vo Gugl.

Vrz osnova na izve{tajot, toj planiral da prodade 534.000 akcii, so {to bi mu ostanale 8,7 milioni akcii i kontrola od 9,1% od glasovite vo akcionerskoto sobranie.

Sepak, i pokraj ovie negovi planovi, toj istaknuva deka e vidno vozbuden od novata uloga {to }e ja dobie vo kompanijata, so ogled na

Kompanijata s$ pove}e gi ~uvstvuva posledicite od konkurencijata. toa {to istata ima golemo strate{ko zna~ewe za kompanijata. Na toj na~in, kako {to konstatira toj, bi imal pove}e vreme da se

zanimava so raboti koi se od pogolemo zna~ewe i interes za nego. Spored nego, negovite odnosi so Pejx i so Brin nema da do`iveat

nekoi strate{ki promeni, bidej}i i ponatamu postoi razbirawe i soglasnost vo odnos na site pra{awa povrzani so kompanijata.

K1

arieri

... Mudrite lu|e ne samo {to gi koristat prilikite, tuku i gi sozdavaat...

MARTIN TRIPLEJDI HR PROFESIONALEC KOJ ZNAE TO^NO KADE ^EKORI STRANA 26

WWW.KAPTAL.COM.MK

NAJTALENTIRANITE SE MAGNET ZA USPE[NITE KOMPANII STRANA 22 KAPITAL / SREDA / 26.JANUARI.2011

INTERVJU

Vo Vip ne stanuva zbor za “vraboteni”, tuku za “VIP tim”. ...Pazarot na trud na specifi~ni kadri vo Makedonija e ograni~en, no, sepak, ima dovolno i kvalitetni kandidati koi se prijavuvaat za rabotnite mesta vo Vip Operator. ...Motiviranosta ne mora sekoga{ da zna~i plata ili bonus. ]e se za~udite kolku i edno “blagodaram” mo`e pozitivno da vlijae vrz motivacijata na vrabotenite.

NENAD DIMITRIJEVI]

RAKOVODITEL NA ODDELOT ZA ^OVE^KI RESURSI VO VIP OPERATOR

Vip e kompanija za lu|e koi gradat kariera KAKO DA VOVEDETE NOV SISTEM NA PLATI VO VA[ATA KOMPANIJA? STRANA 25 KOLUMNI SMIQKA [O[KOSKA

IVANA DOJ^INOVSKA-STOJANOVI]

KAKOV LIDER STE VIE? STRANA 24

PRINCIPOT NA PETER ILI HIERARHIJA NA NESPOSOBNITE III STRANA 24

SEDUM SOVETI KAKO DA JA POKA@ETE VA[ATA ETI^NOST VO RABOTEWETO STRANA 24

S

Sposobnite menaxeri znaat deka najtalentiranite i najambiciozni vraboteni ne se primarno motivirani od parite ili od statusot, tuku od `elbata da bidat vklu~eni vo vozbudlivi proekti. Ednostavno, tie sakaat da bidat del od ne{to pogolemo, da bidat vo ''`i`ata'' na nastanite. Zada~a na menaxerot za ~ove~ki resursi vo ovoj slu~aj e da go odr`uva stimulot i posvetenosta na site vraboteni. So takva posvetenost i timska rabota, vo kombinacija so praktikite i iskustvata na grupacijata vo koja pripa|a, se raboti vo Vip operator.

Site aktivnosti povrzani so menaxiraweto na ~ove~kite resursi vo Vip operator gi izvr{uva tim od mladi i talentirani profesionalci.

Timskata rabota e presudna za dobivawe celosen kvalitet vo upravuvaweto i razvojot na ~ove~kite resursi vo kompanijata. Sekoj go dava svojot profesionalen, no i li~en maksimum za ispolnuvawe na kompaniskite celi vo odnos na ~ove~kite resursi, za zadovoluvawe na potrebite na site kolegi vo kompanijata, no i za sozdavawe na zadovolstvo na site vraboteni.

Vip od 2007 godina e tret mobilen operator vo Makedonija i ~len na Telekom Austria Group, koja ima pove}e od 19,5 milioni korisnici vo osum zemji od regionot. Poznata kako lider vo inovaciite, so razvivawe novi tehnologii i uslugi koi za prvpat se voveduvaat na pazarite kade {to se prisutni, Vip operator vo na{ata zemja gi koristi iskustvata na grupacijata koi pomagaat vo programite specijalno kreirani i sozdadeni za najtalentiranite lu|e vo kompanijata.

Vip operator sekoga{ gi sledi svetskite HR trendovi i gi primenuva pozitivnite iskustva, se razbira, so prilagoduvawe na na{iot pazar.

“Imame golema poddr{ka od grupacijata, koja ni ovozmo`uva brz i lesen pristap do site noviteti, kako i {iroka razmena na iskustva vo site oblasti od interes na ~ove~kite resursi”, veli rakovoditelot na oddelot za ~ove~ki resursi vo Vip operator, Nenad Dimitrijevi}, so kogo i razgovaravme za toa kako “stojat rabotite” vo Oddelot za ~ove~ki resursi vo Vip, kako edna mlada kompanija vo Makedonija na pazarot za telekomunikacii.

Neodamna, Vip operator go dobi priznanieto za rabotodava~ na godinata za 2010 godina, {to pretstavuva eden vid dokaz deka kompanijata vlo`uva vo ~ove~kite resursi...

PRODOL@UVA NA STR.25

MISLA NA NEDELATA MI NI[TO NE E POLO[O ZA MORALOT OD NEDOSTIGOT OD INFORMACII KAJ VRABOTENITE NA RAZLI^NI POZICII. JAS TOA GO NAREKUVAM – NIKOJ NIKOGA[ NI[TO NE MI KA@UVA.”

ED KARLSON PORANE[EN GLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA UNITED AIRLINES (1971–1990 GODINA)

K1- Karieri, e redoven dodatok vo Kapital - vo sreda! Kako da se postavat celite, da se pronajdat re{enijata, i kako da se vospostavi ramnote`a megu karierata i `ivotot! Za brzinata na reagirawe, na~inite na re{avawe na krizni situacii, motiviranosta i naso~enosta kon ostvaruvawe na rezultati, sposobnosta za u~ewe, kompetentnost i, se razbira, upravuvaweto so vrabotenite. Zapomnete: Vrabotenite se edinstveniot su{tinski element od sekoja kompanija, koj konkurencijata ne mo`e da go kopira!

22 KARIERI

SREDA / 26/01/2011 / KAPITAL

TEMA NA BROJ

KAKO DA SE PRIVLE^AT I ZADR@AT TALENTIRANITE KADRI?

Najtalentiranite se magnet za uspe{nite kompanii IVANA ANA KOLEVA koleva@kapital.com.mk eva@kapital.com.mk

ali stravot za gubewe na talentiranite rabotnici, koi se mnogu zna~ajni za korporativniot uspeh, e pri~inata {to makedonskite kompanii vlo`uvaat s$ pove}e energija i vnimanie na talentite vo svoite redovi? Sistemite za menaxirawe na talenti i nivnata nadgradba s$ po~esto stanuvaat del od raboteweto na kompaniite, koi sfa}aat deka konkurentnosta, uspe{nosta i imixot na kompanijata vo golema merka zavisat i od toa kako se tretiraat vrabotenite, posebno talentiranite.

Nestandardni obuki, me|unarodni konferencii, softverski sistemi za merewe na rezultatite i kreativni kat~iwa za vrabotenite se samo del od aktuelnite HR trendovi vo na{ite pogolemi kompanii. Nekoi od niv otvoraat centri za razvoj na talentite i razvivaat mentorski programi. Drugi, pak, im ovozmo`uvaat pristap do svetska literatura na vrabotenite ili “gi forsiraat najsilnite lideri” da gradat motivirani timovi so vistinska vizija. Bez razlika dali tie primenuvaat standardni ili pokreativni i inovativni metodi, fakt e deka uspe{nite makedonski kompanii s$ pove}e cenat talenti i specifi~ni znaewa i ve{tini i pravat napori istite da gi zadr`at.

Pazarot na rabotna sila vo Makedonija, kako i ostanatite pazari, naj~esto e ograni~en so

D

Pazarot r na rrabotna sila vo Makedonija, j kako i ostanatite pazari, r naj~esto j e ograni~en r so lu|e u koi k H” j od ostanatite kako k k talenti. Nestandardni N b k me|unarodni poseduvaat “f “faktor H”, toa {to gi izdvojuva obuki, konferencii, softverski sistemi za merewe na rezultatite i kreativni kat~iwa za vrabotenite se samo del od svetskite HR trendovi koi gi sledat i na{ite kompanii lu|e koi go poseduvaat “faktorot H”, {to gi izdvojuva od ostanatite i gi definira kako talenti. Talentiraniot rabotnik otskoknuva od masata vredni vraboteni i se istaknuva so pobrzo i pokreativno sovladuvawe na obvrskite, so golemata vizija koja go dvi`i napred i so specifi~nite ve{tini koi gi poseduva.

Talentite se “Aladinova lamba” za kompaniite, toa e fakt. [to pravat kompaniite za da gi zadr`at i menaxiraat najtalentiranite kadri?

KAKO MAKEDONSKITE KOMPANII GI TRETIRAAT TALENTITE? Generalno, pogolemite makedonski kompanii, koi se ve}e uspe{no doka`ani na pazarot, veruvaat deka treba da se vlo`uva vo sistemi za menaxirawe na ~ove~kiot kapital, poto~no, na najtalentiranite vo nego. Implementiranite sistemi za taa namena se razlikuvaat od edna kompanija do druga, {to zna~i deka kompaniite razli~no uspevaat da gi zadr`at najdobrite i da ja spre~at fluktuacijata na talentiranata rabotna sila. Nekoi od niv so tekot na godinite izdvojuvaat i s$ pove}e sredstva za zadr`uvawe na talentite.

Spored Aleksandra Argir od Pivara Skopje, mnogu e va`no edna kompanija da ima sistem za menaxment na talenti, koj opfa}a odreduvawe i ocenuvawe na vistinskite potencijali i talenti na kompanijata. Za taa cel, Pivara Skopje, pokraj toa {to ima standardni obuki za site vraboteni, odvojuva sredstva i za eksterni obuki, koi se obezbedeni od strana na nadvore{ni konsultantski ku}i i kompanii. Za kompanijata, konferenciite ne se ne{to nepoznato i nivnata poseta e del od rabotnata agenda na talentiranite kadri.

“Tie se realiziraat minimum na kvartalno nivo, kako vo ramkite na Hajneken, taka i vo ramkite na Koka-Kola grupacijata”, veli Aleksandra Argir.

Ulogata na talentiranite rabotnici e u{te pova`na koga vo edna rabotna organizacija se slu~uva restrukturirawe ili drugi krupni promeni.

Menaxerot za ~ove~ki resursi vo [parkase banka, Vesna Stoilkovska, objasnuva deka talentite so koi raspolagaat se klu~niot faktor za uspe{nata transformacija na bankata, koja se slu~i izminative godini. Vo toj proces, bankata gi “forsira{e silnite lideri” za da gi privle~at i tie koi se najmalku podgotveni

za promenite.

“Mo`am da konstatiram deka tie go ponesoa najgolemiot del od tovarot vo na{ata transformacija. Tie ohrabruvaat preku razgovor za promenata, qubezno odgovaraat na pra{awata i gi spodeluvaat informaciite za planovite za idninata”, naglasuva Stoilkovska. [parkase banka ima dolga tradicija vo izborot na najdobar rabotnik na godinata, kako na~in za stimulirawe na talentite, a od ovaa godina voveduva i izbor na najdobra ekspozitura, kako timska nagrada. “[parkase banka ima pokreativen na~in na nagraduvawe od standardnite, koi gi primenuvaat ostanatite banki i organizacii”, objasnuva Stoilkovska i dodava deka vo bankata znaat deka nagraduvaweto samo na najuspe{nite poedinci “ne e mudro re{enie”, bidej}i uspehot zavisi od site vraboteni vo bankata.

“Zatoa, vovedovme sistem na nagraduvawe so po{irok opseg i so ne mnogu slo`eni pravila, na site nivoa vo organizacijata”, potvrduva taa.

Koj vraboten }e se definira kako talentiran i kako istiot }e se stimulira e mnogu polesno vo pomala kompanija. Kolku kompanijata raste, se

EBC*L LIGA NA [AMPIONI 2010

MAKEDONSKITE “RAMO DO RAMO” SO EVROPSKITE, MLADI BIZNIS-UMOVI VASE CELESKA celeska@kapital.com.mk

amo do ramo” so evropskite najdobri, mladi biznis-umovi, minatata nedela vo Viena, na natprevarot organiziran od EBC*L za biznis-kompetencii, svoite sili gi izmerija devet makedonski natprevaruva~i. Denes tie mo`at da se pofalat so sertifikat koj gi potvrduva nivnite bizniskompetencii, {to pretstavuva eden vid viza za razvoj na nivnata ponatamo{na kariera.

Evropa ima interesni na~ini da gi stimulira mladite i da vlijae na nivnite pretpriema~ki motivi i toa ednostavno preku natprevari na koi mo`at da gi “proverat” svoite biznis-kompetencii, a, od druga strana, za istoto da bidat nagradeni, kako pari~no, taka i so sertifikat koj gi potvrduva nivnite sposobnosti i ve{tini. Stanuva zbor za Evropskata licenca za biznis-kompetencii EBC*L (European business competence license) i nejzinata Liga na {ampioni 2010. Va`nosta na ovaa inicijativa ve}e se prepoznava i vo Make-

R

Minatata nedela vo Viena se odr`a Liga na {ampioni 2010, organizirana od EBC*L, Evropskata liga za biznis-kompencii. Na ovoj natprevar devette makedonski natprevaruva~i se steknaa so sertifikat koj e dokaz deka se sposobni da gi zgrap~at biznis-predizvicite na dene{nicata

donija, a na ovogodine{niot natprevar devette makedonski natprevaruva~i, koi vo noemvri minatata godina bea izbrani za najdobri vo zemjava, se steknaa so vakov seritifikat. Toa e dokaz za nivnata sposobnost da gi zgrap~at biznis-predizvicite na dene{nicata.

European Business Competence* Licence (EBC*L) e ve}e etablirana evropska i me|unarodna kvalifikacija, koja doka`uva deka liceto koe go poseduva sertifikatot ima osnovno znaewe koe e potrebno da po~ne ili da vodi biznis, da menaxira ili da vodi oddelenie vo sredna, odnosno golema kompanija. Ednostavno, ovoj sertifikat pretstavuva dokaz deka liceto koj go poseduva- poseduva biznis-kompetencii.

Sertifikatot e namenet za u~enici, studenti i za site koi ne studirale ekonomija, no imaat

ili }e imaat klu~na funkcija vo kompanijata.

Stanuva zbor za vraboteni ili sopstvenici na biznis, proektni menaxeri, tehni~ari, trgovci, rakovoditeli na organizaciski edinici i sli~no.

Sertifikatot gi zajaknuva i biznis-ve{tinite na vrabotenite vo javnata administracija i lokalnata samouprava.

Ovoj sertifikat se polaga vo 33 zemji niz cel svet, a od 2007 godina i vo Makedonija, vo akreditirani ispitni centri niz celata dr`ava.

Pove}eto multinacionalni kompanii, kako Samsung, T-mobile, Xerox, Bayer, Siemens i drugi ve}e go integriraa Evropskiot sertifikat za biznis-kompetencii vo nivnite edukativni programi. Vo mnogu evropski dr`avi sertifikatot ve}e se integrira vo nastavnite planovi na u~ili{tata i visokite obrazovni institucii,

a za istiot se dobivaat i ECTS krediti. Isto taka, ovoj sertifikat se primenuva i za obuka na pretpriema~i i vo delot na podobruvawe na biznis-kompetenciite na nevrabotenite lica, vo sorabotka so agenciite za vrabotuvawe.

EVROPA SE GRI@I ZA PRETPRIEMA^KIOT DUH NA MLADITE Fakt e deka denes pove}eto profesionalci imaat potreba od pousovr{eni biznis-menaxment kompetencii, a osnovnite biznis-poznavawa ne se pove}e prifatlivi. Ova se potvrduva preku 30.000 u~esnici vo programata na EBC*L vo izminatite sedum godini, od koga postoi samata organizacija. “Obrazovanieto ima potreba od vakov vid motivacija i toa itno. Ovaa strategija e uspe{na, a so nea se razvivaat profesionalizmot, kreativnosta i entuzijazmot za

KARIERI 23

SREDA / 26/01/2011 / KAPITAL

HR BRIEF {iri i na stranski pazari, tolku poslo`eno stanuva i menaxiraweto so talentite.

Za Sivus, internacionalnata kompanija koja deluva vo {est zemji, so pove}e od 500 vraboteni i klienti koi se vbrojuvaat me|u 500 najpoznati brendovi vo svetot, talentite se od isklu~itelna va`nost.

Olivera Tev~eva, HR menaxer vo Sivus, potencira deka “sekoj vraboten e talentiran, no ne se site ednakvo talentirani”. Sekoj poedinec ima nekoi raboti vo koi e dobar i nekoi raboti koi gi u~i. Kako i vo sportot, sekoja ekipa bara razli~ni ve{tini. Nieden igra~ ne e najdobar vo s$, a pobeduvaweto vo igrata bara sekoj igra~ da ja razbere svojata specifi~na uloga, ulogata na drugite igra~i i kako seto toa treba da se vklopi za postignuvawe zaedni~ka cel.

“Nie vo Sivus sekoga{ nastojuvame da doznaeme kakov talent poseduva sekoj od vrabotenite, odnosno {to e toa {to tie mo`at da go pravat, a vo momentot ne go pravat”, veli Tev~eva i dodava deka “za taa cel vo kompanijata se razvieni posebni job matching sistemi za pravilno pozicionirawe na vrabotenite, koi im ovozmo`uvaat lesno da gi prepoznaat talentite”.

Vo taa nasoka, kompanijata ima investirano vo otvorawe na poseben trening-centar SEDC, koj, pokraj komercijalni treninzi, mo`e da im dade mo`nost na talentite (vo vid na treneri i prezenteri) da go prenesat svoeto znaewe na ostanatite vraboteni. Kreativite kat~iwa, pristapot do svetska literatura i dvojnata funkcija na vrabotenite se samo del od programite za razvivawe na talentot vo nivnata kompanija.

Me|u kompaniite koi prezemaat realni ~ekori za za~uvuvawe na najtalentiranite kadri e i Alkaloid. Toa se “glavno merki za sopstven razvoj i specifi~ni nadgraduvawa na svoite znaewa, ovozmo`uvawe dovolna sloboda i kreirawe na opkru`uvaweto vo koe }e mo`at talentiranite lu|e da gi poka`at svoite mo`nosti i kvaliteti”, izjavi za ''Kapital'' Nikola Eftimov.

BUXET ZA TALENT-MENAXMENT Talentiranite rabotnici imaat prednost vo odnos na izborot na kompanija kade {to sakaat da rabotat. Sli~no kako i konkurentskata prednost na oddelnite nacii vo trguvaweto na globalniot pazar, taka i konkurentskata prednost na talentiranite rabotnici gi nosi do povisoki prihodi i pogolema mo} vo biznisot. No, denes talentiranite vraboteni poka`uvaat pogolema lojalnost kon svojata

KONKURS ZA NAJDOBAR MLAD ISTRA@UVA^ OD OBLASTA NA MIKROEKONOMIJATA VESNA STOILKOVSKA

OLIVERA TEV^EVA

Vo [parkase banka znaeme deka nagraduvaweto samo na najuspe{nite poedinci ne e mudro re{enie, bidej}i uspehot zavisi od site vraboteni vo bankata. Zatoa, vovedovme sistem na nagraduvawe so po{irok opseg, so ne mnogu slo`eni pravila i na site nivoa.

Nie nastojuvame da doznaeme kakov talent poseduva sekoj od vrabotenite, odnosno {to e toa {to tie mo`at da go pravat, a vo momentot ne go pravat. Za taa cel, razvivme posebni job matching sistemi za pravilno pozicionirawe na vrabotenite, koi ovozmo`uvaat lesno da se prepoznaat talentite.

[PARKASE BANKA

SIVUS

Talentiranite rabotnici imaat pogolem izbor od ostanatite pri izborot na kompanija vo koja sakaat da rabotat. Takvata konkurentska prednost gi nosi do povisoki prihodi i pogolema mo} vo biznisot. No, faktot deka talentiranite vraboteni denes poka`uvaat pogolema lojalnost kon svojata kariera otkolku kon rabotodava~ite e vistinski predizvik za kompaniite: kako da anga`iraat i kako da gi zadr`at talentite vo svoite redovi? kariera otkolku kon rabotodava~ite.

Na prv pogled, se ~ini deka golemite rabotni organizacii, poradi nivnata kompleksna organizaciska struktura, pote{ko dopiraat do motiviranosta na sekoj vraboten i najtalentiranite me|u niv. Poradi toa, golemite kompanii vo Makedonija se mnogu svesni za potrebata od HR i zadr`uvawe na lojalnosta na talentot so koj raspolagaat. Tie imaat pogolemo nivo na finansii za da mo`at del od sredstvata da naso~at i kon programi za razvivawe na talentot i motivacijata.

Pozitiven efekt se ~uvstvuva i od nivnata povrzanost so mati~nite kompanii koi se nao|aat nadvor od zemjava. Bidej}i tie imaat porazvieni i ve}e uspe{no doka`ani HR praktiki i metodi, polesno e nivnoto prenesuvawe vo kompaniite vo Makedonija, otkolku nivno razvivawe od po~etok.

Najslaba strana na malite kompanii vo Makedonija e nedostigot od finansii koi mo`at da gi namenat za razvivawe na talentiranite rabotnici i gradewe na brendirana kompanija koja }e privlekuva talenti. Malite firmi naj~esto raspolagaat so mal buxet, koj ne e dovolen za izdvojuvawe na sredstva

nameneti za obuki, trening i edukacija na vrabotenite.

Spored Olivera Tev~eva, HR menaxer vo Sivus, “razvojot na menaxmentot na ~ove~ki resursi vo edna zemja zavisi od ekonomskata sostojba i razvojot na istata. Vo Makedonija najgolem del se mali kompanii, za koi s$ u{te e neisplatlivo da investiraat vo takov oddel”, koj go razviva talentot i ja odr`uva lojalnosta na vrabotenite.

Denes, mladite lu|e, posebno Y-generacijata, se gladni za neformalno obrazovanie koe mo`at da go dobijat so nivnoto vrabotuvawe.

Tuka mo`ebi se krie i pri~inata zo{to sekoga{ poznatite kompanii naiduvaat na pogolem broj talentirani kandidati so interes za vrabotuvawe. Brendot na kompanijata sekoga{ privlekuva pove}e talenti. Golemite organizacii mo`at da si dozvolat sredstva za investicii vo sopstvenoto brendirawe, {to ne e slu~aj i kaj malite kompanii.

Vo Makedonija mladite diplomirani kadri pravat napori za vrabotuvawe vo poznatite kompanii so zvu~ni imiwa, vo koi otkako dobro }e se “zakotvat”, ostanuvaat lojalni na dobienite rabotnite pozicii.

KAKO DO TALENTI OD Y-GENERACIJATA?! ompaniite vo strategiite za privlekuvawe talenti treba da bidat svesni i za karakteristikite na Y-generacijata, vo koja vleguvaat rodenite po 70-te godini od minatiot vek. Ygeneracijata, poznata i kako “milenium” ili “trofej” generacija, se karakterizira so razli~ni osobini od tie koi se karakteristi~ni za prethodnite generacii, poznati kako “bejbibumeri”. Tie imaat visoki o~ekuvawa za rabotnoto mesto, lesno se izrazuvaat i komuniciraat, netrpelivi se, sakaat pofalbi i nagradi i o~ekuvaat visoki plati i priznanija. Za niv, ~estoto menuvawe na rabotnoto mesto e normalna pojava i ne mo`at da podnesat avtoritet.

Vo 90-te godini kompaniite za prv pat stanaa svesni za problemite pri vrabotuvawe na vakvata generacija.

I makedonskite kompanii go imaat istiot problem. Tie velat deka talentite koi sakaat da gi vrabotat naj~esto se mrzelivi i ne mo`at da go izdr`at periodot od 90 dena za doka`uvawe na

K

pretpriemni{tvo na mladite lu|e”, istakna Viktor Mihali~, pretsedatel na EBC*L International, na ceremonijata na dodeluvawe na nagradite i sertifikatite na ovogodine{nite u~esnici vo Ligata na {ampionite 2010.

Na ovaa ceremonija prisustvuva{e i specijalniot pretstavnik od Evropskata komisija, od Generalniot sekretarijat za pretprijatija i industrija, Simone Baldasari. Toj vo svojot govor naglasi deka “korporativnoto razmisluvawe i pretpriemni{tvoto se od golema va`nost za ekonomskiot razvoj na EU, kako i za ostanatite regioni”.

“Za nas e zna~ajno da se promoviraat bizniskompetenciite vo ranata faza. EBC*L ve}e go budi pretpriema~kiot duh i interesot za biznis kaj mladite lu|e”, istakna Baldesari.

Evropskata komisija go poddr`uva proektot na EBC*L i internacionalniot natprevar, a so toa istovremeno ja dava i poddr{kata na EU za promocija na pretpriemni{tvoto.

Celta koja preku ovoj proekt EBC*L ima namera da ja ostvari e da im ovozmo`i na mladite lu|e prednost na pazarot na trud, a istovremeno i da gi inspirira za da osnovaat svoj biznis.

Ostvaruvaj}i ja ovaa cel, EBC*L, preku Ligata na {ampionite, ima aktivna uloga vo formiraweto na ekonomskata i socijalnata idnina na Evropa, a Makedonija aktivno u~estvuva vo ostvaruvaweto na ovaa cel.

rabotnoto mesto. Tie sakaat da spijat do docna, na rabota da dobivaat vedna{ visoka plata i da bidat isprateni na obuki i trening za koi pla}aat firmite.

Vo Makedonija ovaa generacija, kako i vo ostatokot od svetot, `ivee podolg period so svoite roditeli, ne brza da se vraboti, nitu, pak, da formira semejstvo. Pri~inite za toa le`at vo tehnolo{kata revolucija, visokata stapka na razvodi i namaluvaweto na ~lenovite na semejstvata. Y-generacijata veli deka ne & se brza, bidej} i saka da bide uspe{na vo izborot {to go pravi: “Ako sklu~am brak, sakam da bide toa zasekoga{!” ili, pak, “Ako po~nam so rabota, sakam taa da bide vistinskata!”

Kompaniite imaat problem so jazot koj se javuva me|u generaciite.

Od edna strana, postarite generacii treba da bidat avtoritet i da planiraat naslednici, a od druga strana, Y-generacijata ne trpi podredenost i ima razli~ni stavovi od nivnite.

Makedonskata delegacija na EBC *L Liga na [ampioni 2010, zaedno so Viktor Mihali~, pretsedatel na EBC *L International: (od levo kon desno) Dimitar Mi{ev, Dane Josifovski, Aleksandra \or|ievska, Viktor Mihali~, Qubi{a Panovski, Viktorija Gileva, Mladenka Spasova, Alberta Saneva, Darko Iqoski i Mihaela Mihajlovska.

arodnata banka na Republika Makedonija go objavi godine{niot konkurs za godi{na nagrada za mladi istra`uva~i za najdobar trud od oblasta na mikroekonomijata. Ovaa nagrada iznesuva sto iljadi denari, a pravo na u~estvo imaat site dr`avjani na Makedonija.

Trudovite treba da se podnesat na makedonski jazik i zadol`itelno da sodr`at osvrt kon makedonskata ekonomija na soodvetna tema. Trudot ne smee da nadminuva 80 iljadi karakteri so prazni mesta (bez fusnoti, prilozi, grafikoni, tabeli, apstrakt, biografija, aneksi) i prepora~livo e da ima standardna struktura na nau~no istra`uvawe.

Sekoj od avtorite ima pravo da podnese samo eden trud i da go podnese do NBRM so naznaka ''Za godi{na nagrada na NBRM'' i po elektronski pat, na adresa konkurs@ nbrm.mk. Kraen rok za dostavuvawe na trudovite e 01.03.2011 godina.

N

HR NASTANI SOCIJALNITE MRE@I KAKO ALATKA ZA KORPORATIVEN RAZVOJ, ZARABOTKA I REGRUTACIJA NA VRABOTENI ravilnata upotreba na socijalnite mre`i e preduslov za uspe{en i brz rast na kompanijata, preku gradewe na pozitivna i transparentna vrska so javnosta i klientite. Kako pravilno da se iskoristat potencijalite na Facebook, LinkedIn, Twitter, Xing, mo`ete da doznaete preku obukata koja na 27 januari }e se odr`i vo CS Global. Kako pravilno da se pretstavite preku socijalnite mre`i, kako da gi menaxirate svoite profili, kako da go regrutirate najdobriot kandidat, da go proverite, kako da gi motivirate vrabotenite pravilno da gi upotrebuvaat socijalnite mre`i... se samo del od pra{awata koi }e bidat odgovoreni vo tekot na obukata.

P

“UPRAVUVAWE SO VREME I LI^EN RAZVOJ” SO MAJK XORX u|eto na menaxerski pozicii od zemjava, koi imaat potreba od prilagoduvawe i harmonizirawe na nivnite sposobnosti za upravuvawe so vremeto i podobruvawe na nivniot li~en razvoj, na 27 januari }e imaat mo`nost da prisustvuvaat na predavaweto na svetski poznatiot mentor za menaxment, Majk Xorx, vo edukativniot centar M6.

Vo tekot na ovoj interaktiven seminar u~esnicite }e gi istra`uvaat principite i praktikite od sekoj aspekt i }e zaminat so jasna li~na agenda za tekoven li~en razvoj.

L

OBUKA ZA PRETPRIEMNI[TVO o cel da se prepoznaat nezadovolenite potrebi na pazarot i za niv da razviete biznis-ideja, Detra centarot od Skopje na 12 i 13 fevruari organizira Obuka za pretpriemni{tvo. Ovaa obuka ima za cel da im ovozmo`i na prisutnite da gi prepoznaat potrebite na pazarot, da ja konkretiziraat i vizioniraat biznisidejata spored realnite mo`nosti na opkru`uvaweto, a ponatamu da ja promoviraat kaj site potencijalni korisnici na produktite ili uslugite na biznisot i drugite u~esnici i poddr`uva~i na idniot biznis, za istata da se dovede do nivo na po~nuvawe formalna postapka za nov biznis.

S

20.584

DENARI IZNESUVA PROSE^NATA MESE^NA ISPLATENA NETO-PLATA PO VRABOTEN VO OKTOMVRI 2010 GODINA, SPORED PODATOCITE NA DR@AVNIOT ZAVOD ZA STATISTIKA.

24 KARIERI

SREDA / 26/01/2011 / KAPITAL

FEQTON: FENOMENOT NA NESPOSOBNOSTA (3)

BIZNIS-ETIKA

PRINCIPOT NA PETER ILI HIERARHIJA NA NESPOSOBNITE (3)

Principot na Peter, nare~en po negoviot pronao|a~, Lorens J. Peter, gi opi{uva zakonitostite koi se pri~ina za nesposobnosta {to vladee vo javniot `ivot vo celiot svet i vo sekoe zanimawe. Ovaa teorija nudi kompletna dijagnoza na nesposobnosta, a kon nea i soodvetna terapija, sekoga{ zasnovana na fakti. Iako, navidum, mnogu provokativno, principot na Peter e korisno i interesno ~etivo, napi{ano vo satiri~no-ironi~na forma. Osnovniot princip na Peter glasi: ''Vo hierarhijata sekoj vraboten te`nee kon povisoka pozicija s$ dodeka ne ja dostigne pozicijata na sopstvenata nesposobnost''.

IVANA DOJ^INOVSKASTOJANOVI] GCDF – Sertificiran sovetnik za kariera Direktor za ^ovekovi resursi, Vabtek MZT

(prodol`enie od prethodniot broj)

OPSEDNATOST SO NAPREDUVAWE I RECEPTI ZA DOSTIGNUVAWE POVISOKA POZICIJA Vo svoite istra`uvawa Peter go definiral sledniov fenomen: re~isi nikoj vraboten ne se zadovoluva so dolgoto ostanuvawe na ista rabotna pozicija. Lu|eto se opsednati so toa da dobijat povisoko rabotno mesto, ~ii barawa gi nadminuvaat nivnite sposobnosti. Peter dava nekolku recepti za pobrzo stignuvawe do nivoto na nekompetentnost: 1. Protekcija Protekcijata se definira kako odnos na vraboteniot (preku rodninska vrska, brak ili poznanstvo) so li~nost koja stoi povisoko vo hierarhijata. Protekcijata se sproveduva po pat na patronstvo ili sponzorstvo.

Patron e li~nosta koja pomaga vo napreduvaweto kon povisoki pozicii. Podobro od eden patron e imaweto nekolku patroni.

2.Ambicija Protekcijata e poefikasna od ambicijata. Ambicijata se manifestira so doa|awe nautro prv i odewe doma posleden. Ambicioznosta } e ve napravi simpati~ni pred {efot, no kolegite }e ve preziraat.

DIJAGNOZA (GO IMATE LI DOSTIGNATO NIVOTO NA SOPSTVENATA NEKOMPETENTNOST?) Peter dijagnosticiral sindrom na napreduvawe kaj mnogu lica. Ovoj sindrom medicinski naj ~es to se manifestira preku nervni naru{uvawa, ~irevi na `eludnik ili nesonica.

Pokraj medicinskite, evidentni se i psiholo{kite manifestacii na sindromot na uspe{nosta. Ako mo`ete da gi prepoznaete, }e mo`ete da utvrdite dali vie, va{iot pretpostaven ili kolega go ima dostignato nivoto na sopstvenata nesposobnost.

Eve nekolku manifestacii na

nesposobnosta od golemata zbirka na Peter: FONOFILIJA. Opsednatost so poseduvawe i istovremeno koristewe mnogu telefoni, interfoni, mesinxer.

Fonofilite ~estopati se lu|e so problemi vo komunikacijata i se obiduvaat da ja dopolnat prazninata preku prividna komunikaciska povrzanost.

PAPIROFOBIJA. Papirofobot ne mo`e da podnese hartija na rabotnata masa.

Toj ostava vpe~atok deka vedna{ gi zavr{uva rabotite. No, vo su{tina, nego hartijata go potsetuva na rabotata {to ja mrazi.

PAPIROMANIJA . Sprotivno na papirofobijata.

Papiromanijakot natrupuva kupi{ta hartija na rabotnata masa i ostava vpe~atok deka ima pove} e rabota otkolku {to bi mo`el da zavr{i koj bilo drug.

BOLNA UREDNOST. Namesto da gi obrabotuva, ovoj nekompetenten rabotnik postojano gi podreduva dokumentite. Toj go pravi toa za da ne mu ostane vreme za nova rabota {to go pla{i.

TABULA-GIGANTIZAM. Opsesivna `elba sekoga{ da se ima pogolema rabotna masa od kolegite.

RIGOR CARTIS. Tesnogledo te`neewe kon podreduvawe i vklopuvawe i na najsitnata rabotna zada~a vo pravilata, zakonicite i upatstvata va`e~ki za rabotnoto mesto.

Ova se samo nekolku primeri za sindromot na uspe{nosta koga vraboteniot go ima dostignato svoeto nivo na nesposobnost. Sekoja sli~nost so vas ili so li~nosti vo va{eto rabotno opkru`uvawe e isklu~ena ili sosema slu~ajna. (prodol`uva vo naredniot broj)

KOLUMNA

KAKOV LIDER STE VIE? Kolku ~esto ste go slu{nale komentarot “Toj/taa e roden lider”?

Postojat odredeni konkretni karakteristiki {to gi poseduvaat lu|eto za koi okolinata dobiva vpe~atok deka se lideri

SMIQKA [O[KOSKA

Triple S Recruitment www.HR.com.mk

enes s$ u{te se debatira dali li~nosta e roden lider ili tie sposobnosti i ve{tini se razvivaat vo tekot na `ivotot. Kako i da e, postojat karakteristiki koi se zabele`uva deka gi poseduvaat liderite. Ovie karakteristiki mo`e da se razvijat ili mo`e da bidat del od ne~ija li~nost.

Eve sedum li~ni karakteristiki koi gi poseduva dobriot lider: Karakterot na dobriot lider pretstavuva primer. Najva`no e vrabotenite da imaat doverba vo liderot da gi vodi. Liderot e toj {to treba da gi poka`e svoite vrednosti pred vrabotenite, da manifestira odnesuvawe ispolneto so iskrenost i ~esnost. Dobriot lider navistina go pravi

D 1

toa {to }e go veti i prezema soodvetna odgovornost za aktivnostite {to gi realizira. Vistinskiot avtoritet se gradi vrz osnova na po~itta kon negoviot dobar karakter i lojalnosta {to ja dobiva od vrabotenite.

Dobriot lider e entuzijast za svojata rabota i so golem entuzijazam ja prezema ulogata na vodewe na vrabotenite. Lu|eto voobi~aeno se pootvoreni kon tie {to ja poka`uvaat svojata strast i posvetenost kon toa {to go rabotat. Liderite mora da bidat izvor na inspiracija i motivacija za ostvaruvawe na postavenite celi. Iako mo`e da bidat razli~ni odgovornostite i ulogite {to gi ima liderot, sepak, vrabotenite mora da go do`iveat liderot kako del od timot i deka zaedno se naso~eni kon ostvaruvawe na zaedni~kite celi.

Dobriot lider mora da bide siguren vo toa {to go raboti.

2

3

So samoto toa {to mora da gi vodi ostanatite vraboteni i da dava naso~uvawa, toj vo o~ite na vrabotenite mora da bide li~nost koja e sigurna i znae {to pravi.

Koga vrabotenite }e ja po~uvstvuvaat sigurnosta kaj svojot lider, polesno se inspiriraat da go dadat svojot maksimum vo realiziraweto na postavenite celi i rabotni zada~i.

Liderot MORA da bide metodi~en i organiziran i vo nesigurni situacii.

Voobi~aeno, vo vakvite situacii vrabotenite se svrteni kon svojot lider i se odmeruva i procenuva sekoj negov ~ekor.

Se pravi procenka dali navistina e dobar lider.

Od druga strana, nesigurnite situacii pretstavuvaat odli~na mo`nost za zacvrstuvawe na doverbata, {tom uspe{no se nadmine konkretnata situacija.

Vo odredeni nejasni situacii dobriot lider e toleranten i

4

5

ostanuva smiren i istraen vo nasoka na ispolnuvawe na postavenite celi. Krizite, emociite, turbulenciite doa|aat i si odat, a dobriot lider gi sfa}a kako del od patuvaweto nare~eno liderstvo.

Dobriot lider poseduva analiti~ki sposobnosti. Ne samo {to e vo mo`nost da ja sogleda situacijata vo celost, tuku e sposoben da ja podeli na delovi, za da mo`e soodvetno da go procenuva realiziraweto na tekovnite aktivnosti. Od druga strana, sposoben e podelenite delovi, segmenti da gi podeli na ~ekori koi lesno mo`at da se menaxiraat, so mo`nost da se napreduva kon ostvaruvawe na celta.

Liderot e vo celost posveten na kompanijata. Ne samo {to odr`uva visoki standardi, tuku e proaktiven vo nasoka na postignuvawe izvonredni visoki rezultati.

6

7

SEDUM SOVETI KAKO DA JA POKA@ETE VA[ATA ETI^NOST VO RABOTEWETO Dokolku navistina sakate da zastanete vo sredinata na tolpata i da ja poka`ete va{ata rabotna etika, toga{ treba da sfatite deka toa zavisi isklu~ivo od vas samite i deka samo vie mo`ete da go kontrolirate toa... o sovremenoto 24/7 tehnolo{ko opkru`uvawe, koe ovozmo`uva pove}e rabota da se zavr{i so pomalku lu|e, {to vodi do potrebata za momentalno donesuvawe odluki, demonstriraweto visoko nivo na eti~nost kon vrabotenite vo sekojdnevnoto rabotewe e predizvik na sekoj sopstvenik na biznis ili menaxer.

A kako vie ja poka`uvate va{ata eti~nost na rabotnoto mesto? Ovie sedum soveti }e vi pomognat da ja zacvrstite va{ata rabotna eti~nost i }e vi donesat golemo zadovolstvo...

ODREDETE GI VA[ITE VERUVAWA Ovoj ~ekor, vsu{nost, e kombinacija od nekolku ~ekori, vo slu~aj da nemate definirano cel vo `ivotot, vrednosti i vizija. Definirajte gi va{ite veruvawa vrz osnova na iznesenite celi, vizija i vrednosti. Dali tie veruvawa se izdr`ani i usoglaseni so prethodnite izjavi?

POGLEDNETE GI VA[ITE CELI Dali gi imate napi{ano va{ite celi i dali postojano se stremite kon nivno ostvaruvawe?

Bez postavuvawe celi, zo{to bi rabotele, a u{te pomalku, zo{to bi se gri`ele za kvalitetot na izvr{enata rabota?

POBARAJTE FEEDBACK Baraweto feedback od mentorite, sorabotnicite i {efovite ni pomaga da znaeme dali sme na praviot pat. Ponekoga{, na{iot filter baziran na minati iskustva ne ni dozvoluva da ja vidime vistinskata slika, da go vidime toa {to drugite go gledaat, a nie ne mo`eme.

PODOBRETE GI VA[ITE VE[TINI Da stanete najdobri vo toa {to go rabotite e odli~na rabota. No, postojanoto podobruvawe }e poka`e deka navistina ste posveteni na rabotata i se stremite kon zgolemuvawe na nivoto na eti~nost vo raboteweto.

POSTAVETE STANDARDI Koi se rabotnite standardi koi ja definiraat va{ata rabotna etika? Dali ste eden od moreto mediokriteti ili, pak, se stremite kon ne{to pove}e, zatoa {to znaete deka ste sposobni da storite pove}e?

POKA@ETE GI VA[ITE VERUVAWA PREKU VA[ITE POSTAPKI Dali preku va{eto sekojdnevno odnesuvawe poka`uvate visoko nivo na rabotna eti~nost?

Dali se odnesuvate isto koga nikoj ne ve gleda ili go menuvate odnesuvaweto, bidej}i “vo red e, nikoj ne me gleda i ne mo`e da go prijavi moeto odnesuvawe”.

RAZMISLUVAJTE SEKOJ DEN! Pred spiewe ili pred da si otidete od rabota razmislete nekolku minuti za va{ite dene{ni postapki ili, pak, za toa {to mo`e da se slu~i vo tekot na utre{niot den. Zapra{ajte se: ''Dali mo`am da bidam podobar/podobra? Dokolku mo`am - kako?

Dokolku ne mo`am – zo{to?''.

Dokolku navistina sakate da zastanete vo sredinata na tolpata i da ja poka`ete va{ata rabotna etika, toga{ treba da sfatite deka toa zavisi isklu~ivo od vas samite i samo vie mo`ete da go kontrolirate.

Dokolku redovno ja poka`uvate va{ata rabotna etika, i toa na visoko nivo, toga{ znaete deka ste napravile najdobro {to ste mo`ele da napravite i }e spiete dobro ve~erva i sekoja naredna ve~er. Ostavete im na drugite da se gri`at za tie koi izbrale da ne dadat s$ od sebe i ne sakaat da bidat eti~ni vo raboteweto - toa ne e va{a rabota i ne mo`ete da vlijaete vrz nivnata volja.

V

1 2 3 4 5 6 7

BIZNIS-ETIKA ZA BIZNIS-USPEH Dobrite odnosi na komunikacija treba da bidat naso~eni pred s$ kon potro{uva~ite, davaj}i im ednakov tretman na site. Za da se postigne takvata idealna forma na razgovor me|u ponudata i pobaruva~kata, najprvin e potrebno komunikacijata da bide osnovna rabotna alatka na vrabotenite vo taa kompanija. Koga postojat dobri odnosi i razbirawe vo ramkite na rabotnata organizacija, polesno e taa mre`a ponatamu da se pro{iri za drugi celi i so drugi lu|e povrzani so kompanijata. Vo ovaa relacija na komunikacija treba da bidat opfateni ne samo potro{uva~ite, tuku i site tie koi se povrzani na nekakov na~in so kompanijata i nejzinata vizija. Tuka vleguvaat dostavuva~ite, akcionerite, novinarite i mediumite, vladata i lokalnite zaednici, okolinata i okru`uvaweto, konkurencijata i partnerskite firmi. Dobri odnosi treba da se gradat i so firmite koi potencijalno mo`at da bidat del od istata kompaniska struktura preku spojuvawe, akvizicija ili prezemawe.

KARIERI 25

SREDA / 26/01/2011 / KAPITAL

INTERVJU NENAD DIMITRIJEVI]

RAKOVODITEL NA ODDELOT ZA ^OVE^KI RESURSI VO VIP OPERATOR

VIP E KOMPANIJA ZA LU\E KOI GRADAT KARIERA VASE CELESKA celeska@kapital.com.mk

Vlezot na Vip na makedonskiot pazar vo 2007 godina, kako tret mobilen operator, napravi seriozna konkurencija vo oblasta na telekomunikaciite, a so toa se sozdade i konkurencija kaj ~ove~kiot kapital. Na {to se zasnova strategijata za upravuvawe so ~ove~kite resursi vo Vip operator?

Osnovata na strategijata za upravuvawe so ~ove~ki resursi vo kompanijata e vo ce-

Dovolen dokaz deka Vip Operator e kompanija vo koja mladi i dinami~ni kadri izbiraat da ja gradat svojata kariera e toa {to minatata godina be{e izbrana za najdobar rabotodava~. Tamu timskata rabota e presudna za uspehot na kompanijata, no i za razvojot na ~ove~kite resursi vo nea. Timskata rabota, zaedno so iskreniot pristap kon vrabotenite, kako i transparentnosta vo raboteweto, pretstavuva formula za uspeh. Preku ovaa formula se prepoznava vlo`uvaweto vo ~ove~kite resursi vo Vip Operator... losna soglasnost so sevkupnata strategija na Vip – da obezbedi pove}e vrednost za site: za korisnicite, za vrabotenite i za svoite akcioneri. Vo taa nasoka, nie ne zboruvame za vraboteni, tuku zboruvame za Vip tim, kade {to sekoj poedine~no i site zaedno gi neguvame i promovirame kompaniskite vrednosti, so cel da dobieme zadovolni poedinci i zadovolni korisnici. Vpro~em, i samiot fakt {to Vip operator go dobi priznanieto za rabotodava~ na godinata za 2010 godina pretstavuva dokaz deka sme na vistinskiot pat i deka na{ite kolegi gi prepoznavaat vlo`uvawata vo ~ove~kite resursi.

Iskustvata od Telekom Avstrija grupacijata ni pomagaat i vo programite koi specijalno gi kreirame i gi sozdavame za najtalentiranite lu|e vo kompanijata. Postojat pove}e programi za talentirani poedinci, no i timovi koi dopolnitelno gi motiviraat i unapreduvaat poedincite koi se istaknuvaat so svoeto znaewe, odnesuvawe i stav. Kolegite koi se prepoznavaat kako talenti vo odredeni oblasti, osven posebnite programi vo ramkite na kompanijata, dobivaat mo`nost i za nadgradba na svoite iskustva i znaewa preku razmena na iskustva vo drugite kompanii-~lenki na Telekom Avstrija grupacijata.

So samoto toa {to od strana na na{ite kolegi kako kompanija bevme izbrani za najdobar rabotodava~, bi rekle deka Vip operator e kompanija koja ja odbiraat lu|eto za da rabotat i da ja gradat svojata kariera.

Sektorot telekomunikacii e oblast direktno povrzana so inovaciite, pa mo`e da se ka`e deka ovaa industrija i zavisi od niv. Inovaciite podrazbiraat i kontinuirano nadgraduvawe na znaewata i ve{tinite na vrabotenite. Kolku investirate vo znaeweto na vrabotenite?

Obukite, treninzite, seminarite i konferenciite se na{e sekojdnevie.

Kako mlada kompanija, vlo`uvame vo znaewata i iskustvata na timot, za{to, sepak, tie znaewa i iskustva }e rezultiraat so uspeh na kompanijata. Timot so koj{to rabotime e relativno mlad i lu|eto se gladni za novi znaewa i iskustva i slobodno mo`am da ka`am deka dosega sekoj dobien fidbek e pozitiven vo odnos na ova pra{awe.

Vo HR oddelot sigurno koristite i softverski programi koi pomagaat pri analizata na rabotata na vrabotenite i na rabotata na celiot oddel, voop{to...

Sekako deka se koristat najsovremenite softverski re{enija potrebni za administracija vo oddelot za ~ove~ki resursi, no isto taka se koristat i re{enija za analiza na izvedbata pri rabota, go merime zadovolstvoto na vrabotenite itn..

Unapreduvaweto na vrabotenite, pred s$, zavisi od samite vraboteni, no dali mo`e da se dade generalna procenka za toa kolku brzo napreduvaat vrabotenite vo kompanijata i dali postoi ~esto premestuvawe na kadri od eden vo drug sektor?

Bidej}i rabotime vo mlada i dinami~na kompanija, slobodno mo`eme da ka`eme deka kaj nas s$ se odviva mo`ebi pobrzo i podinami~no otkolku kaj drugite kompanii. Dvi`eweto na vrabotenite po rabotni mesta se odviva i po vertikalna i po horizontalna linija.

Na koj na~in gi motivirate vrabotenite vo kompanijata? Dali postoi sistem na nagradi i bonusi koj im e poznat na site vraboteni?

Vo kompanijata postoi sistem za nagraduvawe (Management by Objectives - MBO) koj se temeli na proces na dogovarawe na zaedni~ki kompaniski i individualni celi, od ~ie ispolnuvawe zavisi visinata na isplateniot godi{en bonus.

Vo Vip operator bonusite se isplatuvaat na site vraboteni, bez isklu~ok. Procesot e transparenten i sekoj od kolegite e zapoznaen i u~estvuva vo procesot na postavuvawe na celite i ocenuvaweto.

Dali kompanijata nekoga{ se soo~ila so te{kotii pri pronao|aweto specifi~ni (tehni~ki) kadri? Dali smetate deka na pazarot na trud kaj nas mo`e da se najde dovolno kvalifikuvana rabotna sila za potrebite na va{ata kompanija i dali e potrebna dokvalifikacija na kadrite po nivnoto anga`irawe?

Pazarot na trud na specifi~ni kadri vo Makedonija e ograni~en vo izvesna smisla.

Sepak, ima dovolno i kvalitetni kandidati koi se prijavuvaat za rabotnite mesta vo Vip operator, ima mladi profesionalci so iskustva vo internacionalni kompanii, no i kvalitetni mladi lu|e,koi ne samo {to poseduvaat znaewa, tuku imaat i odli~ni dopolnitelni kvalifikacii. Se razbira, vo opredeleni segmenti i delovi od raboteweto potrebno e i izvesno doobu~uvawe, no nie postojano investirame vo znaewata i iskustvata na na{ite kolegi.

Lojalnosta na vrabotenite pretstavuva va`en element za uspehot na edna kompanija. Koi praktiki gi primenuvate za da ja so~uvate lojalnosta na vrabotenite kon kompanijata?

Postojat pove}e programi koi se obedineti vo edna glavna cel – da gi zadr`ime i soodvetno da gi nagradime vistinskite lu|e.

Pokraj finansiskata kompenzacija i bonusite, imame pove}e programi za mentorstvo, talenti, programi za priznanija na najdobrite vo opredeleni oblasti, programi za interna komunikacija, kontinuirani trening-programi i sli~no. Lojalnosta se meri i preku godi{ni istra`uvawa i so ogromno zadovolstvo mo`am da ka`am deka uspevame da go postigneme posakuvaniot efekt.

Spored Vas, koi se najdobrite taktiki za upravuvawe so ~ove~kite resursi?

Najdobrite taktiki se sekoga{ najiskrenite i najtransparentnite pristapi vo site delovi od upravuvaweto so ~ove~kite resursi. Ne sekoga{ se zna~ajni samo znaewata i iskustvata. Kandidatite koi gi odbirate treba da imaat pozitivni stavovi i gledi{ta. U{te pri selekcijata na kandidatite go gledame ovoj element, kako i podgotvenosta na kandidatot za novi iskustva i negovata orientiranost kon postignuvawe, kako na individualnite, taka i na korporativnite celi i vrednosti.

Ponatamu, sekoga{ treba da vnimavate na zadovolstvoto na vrabotenite. Tie se tie koi{to ja dvi`at kompanijata i pridonesuvaat za uspehot na edna kompanija. Sekoga{ treba da gi zadr`ime kvalitetnite i perspektivni lu|e vo timot.

Kako vlijaat transformirawata, spojuvawata i prezemawata {to gi pravi edna kompanija so postojnite ~ove~ki resursi i na {to treba najmnogu da se vnimava vo ovie slu~ai?

Kako op{to pravilo, vo takvi uslovi, sekoj {to }e se po~uvstvuva zagrozen bara drug izlez, a najdobrite vraboteni najlesno mo`at da najdat druga rabota. Najmnogu treba da se vnimava da se zadr`at kvalitetnite lu|e.

Koi nivoa treba da gi pomine eden kandidat dokolku saka da se vraboti vo Vip operator?

Vo zavisnost od pozicijata koja se bara, postojat i pove}e nivoa na selekcija. Vo princip, po objavuvaweto na oglasot se prijavuvaat kandidati od koi po pat na selekcija na biografiite i motivaciskite pisma se odbiraat kandidatite koi gi povikuvame na li~ni intervjua. Vo zavisnost od pozicijata za koja se aplicira, mo`e da postojat dve ili pove} e intervjua. Potoa, so odbraniot kandidat se dogovaraat uslovite za vrabotuvawe i se zaokru`uva prvi~niot proces na vlez vo Vip operator.

Vo ovie kriti~ni vremiwa na ekonomska kriza, kon {to treba da se naso~at menaxerite za ~ove~ki resursi?

Bez razlika na krizata, od motiviranosta na vrabotenite zavisat i zalo`bite na vrabotenite, a, sekako, zavisi i uspehot na kompanijata.

Motiviranosta ne mora sekoga{ da zna~i plata ili bonusi, ne mora sekoga{ da zna~i deka materijalnata satisfakcija e klu~na.

Prepoznavaweto na sekoj uspeh ili dobro zavr{ena rabota mo`e da bide motivira~ko. ]e se za~udite kolku i edno “blagodaram” mo`e pozitivno da vlijae vrz motiviranosta na vrabotenite. Bi im prepora~al ne samo na menaxerite za ~ove~ki resursi, tuku i na site odgovorni da obrnat pove}e vnimanie na malite ne{ta i da ne nao|aat izgovor vo kriznite vremiwa za da gi motiviraat svoite vraboteni.

MSP SOVETI

KAKO DA VOVEDETE NOV SISTEM NA PLATI VO VA[ATA KOMPANIJA? ereweto i vrednuvaweto na trudot na sekoj vraboten vo kompanijata e pomalku ili pove}e ednostaven proces vo kompanii so nekolku vraboteni. No, ovoj proces stanuva pokompleksen so rastot na kompanijata i zgolemuvaweto na brojot na vrabotenite. Se javuva potreba da se meri i vrednuva ne samo rabotnoto mesto, tuku i trudot na razli~ni vraboteni koi rabotat na ista pozicija. Se javuva potreba za voveduvawe na nov sistem na plati vo kompanijata.

Vo ovoj broj na Karieri preku primer vi go prezentirame procesot na voveduvawe na eden takov sistem vo kompanija od oblasta na proizvodstvoto. Kompanijata nema jasna pretstava za nejzinoto pozicionirawe na pazarot, a vo delot na nadomestoci za plata na vrabotenite ne raspolaga so soznanija kako se dvi`i pazarot na trud. Poradi toa, pove}eto od lu|eto koi se vrabotuvaat vo kompanijata imaat prihodi koi se baziraat na istorijata na nivnite plati vo minatoto, kako i na nivnite pregovara~ki ve{tini.

Proektot najprvin po~nuva so detalen

M

opis na rabotnite mesta. Kompanijata go evidentira pridonesot na sekoj rabotnik oddelno za negovata rabota na dnevna osnova, vklu~uvaj}i gi site relevantni pravni pra{awa i regulativa.

Vo me|uvreme, se sproveduva istra`uvawe za platite na vrabotenite koi doa|aat od isti ili sli~ni industrii, no ne samo po opisot na rabotnoto mesto, tuku i po pridonesot na tie vraboteni. Na toj na~in po~nuva poleka da se gradi strukturata na platite spored informaciite od pazarot i platite po~nuvaat poleka da se izramnuvaat vo kategorii, so odredeni pomestuvawa vo strukturata.

Ottuka, sekoj vraboten pominuva niz procesot na procenka na prihodite koi gi dobiva preku istra`uvawata za plati i taka se determiniraat soodvetnite nivoa na plati vo kompanijata.

REZULTATI Preku vakviot proekt, kompanijata kone~no mo`e da go razbere pozicioniraweto na platite vo odnos na pazarot na trud za istite i znae koi

plati treba da bidat zadr`ani na istoto nivo, a koi treba da bidat prisposobeni, dokolku sakaat da ne gi izgubat svoite najdobri vraboteni. Na vakov na~in, kompanijata podobro ja kontrolira platata po odnos na zaslugite na vrabotenite i dokraj go kontrolira sopstveniot buxet. Vo tekot na proektot menaxerite se sretnuvaat so sekoj vraboten poedine~no za da gi informiraat za promenite i {to zna~i toa za vrabotenite.

Rezultatite od proektot se vakvi: za del od vrabotenite platata ostanuva na istoto nivo, a sekoj vraboten dobiva kopija so opisot na negovata rabotna pozicija i obvrskite na istata. Nekoi od vrabotenite dobivaat poka~uvawe za da soodvetstvuvaat so pazarot na trud i nivoata na platite na istiot, a tie za koi se procenuva deka dobivaat pove} e od potrebnoto nivo na prihodi i ponatamu gi zadr`uvaat istite beneficii, s$ dodeka ostanatite ne go postignat nivnoto nivo so tekot na vremeto.

Vo krajnata faza na promeni se implementira administrativen vodi~ za plati, preku koj

menaxerite mo`at da se zapoznaat so politikite na platata i podobro da gi razberat, za da mo`at da nosat odluki na poefektiven na~in vo idnina i da znaat kako podobro da gi ocenat novite vraboteni.

26 KARIERI CV MARKO BOJAXISKI

SREDA / 26/01/2011 / KAPITAL

CV ISKRA TIKVAROVSKA

MARKETING-MENAXER ZA BALKAN VO TCCM S.R.O.

arko Bojaxiski momentalno se nao|a na rabotnata pozicija marketing-menaxer za Balkanot vo firmata TCCM s.r.o., koja e glaven distributer za Isto~na i Jugoisto~na Evropa na HTC (proizvoditelot na mobilni telefoni). Toj e odgovoren za marketin{kata poddr{ka na HTC i negovite klienti vo zemjite od Jugoisto~na Evropa.

Na ovoj uspeh mu prethodi negovoto iskustvo kako biznis-development menaxer vo ma{inskata kompanija MZT Pumpi. Profesionalnata kariera ja po~nuva vo 2006 godina kako tim-lider za marketing-komunikacii vo kompanijata Login sistemi, kade {to gi dobiva prvite rabotni iskustva od oblasta na informati~kata tehnologija i distributivnata dejnost. Godina i

M

pol podocna e unapreden vo produkten specijalist za HTC, SONY i Hyundai IT vo istata kompanija.

Po visokoto obrazovanie steknato na Ekonomskiot fakultet vo Skopje, na otsekot finansiski menaxment, svoeto obrazovanie go prodol`uva na presti`nata biznis-{kola Kotrugli, kade {to se steknuva so MBA diploma. Celta vo negovata kariera e preku pobliska sorabotka so profesionalci i pretpriema~i, od koi toj }e ima mo`nost da u~i, da stane ekspert vo svojata rabota i da im pomogne na drugite da go razvijat svojot potencijal.

skra Tikvarovska pripa|a na prvata generacija diplomci na studiskata grupa po e-biznis na Ekonomskiot fakultet na Univerzitetot Sv. Kiril i Metodij vo Skopje.

Po diplomiraweto vo 2006 godina, svoeto {koluvawe go prodol`uva vo ramkite na partnerskata programa za magisterski studii po e-biznis na Ekonomskiot fakultet, Skopje i Univerzitetot Pariz 1, Sorbona. Magistrira vo 2009 godina so odbrana na magisterskata tema pod naslov “Korporativen intranetportal kako alatka za kreacija, razmena i razvoj na organizaciskoto znaewe”. Od 2007 godina e vrabotena vo nacionalnata kompanija za distribucija na elektri~na energija, EVN Makedonija. Vo ramkite na nejzinite odgov-

I

EKSPERT ZA KOMUNIKACII VO EVN MAKEDONIJA

ornosti, rabotela kako urednik na spisanieto za vrabotenite i razvila novi korporativni komunikaciski alatki, kako Intranet stranicata i interniot “newsletter”. Denes, kako marketing-ekspert, taa e odgovorna za upravuvawe so integriranite marketing-aktivnosti na kompanijata, kako i za aktivnostite od oblasta na op{testvenata odgovornost na kompanijata.

Istovremeno, kako ekspert za internet-marketing, taa e i predava~ na Visokata {kola za novinarstvo i za odnosi so javnosta.

LU\E I IDEI

NAJDOBRI SVETSKI HR PRAKTIKI

KOJ E TATKOTO NA IPHONE?!

riginalniot iPhone, koj napravi presvrt vo mobilnata telefonska industrija, be{e pu{ten vo proda`ba na 29 juni 2007 godina. No, pred da do`ivee trgovska komercijalizacija i da stane dostapen za potro{uva~ite, to j b e { e p o s l e d n i ot ~ekor na brojnite serii istra`uva~ki proekti vodeni od Stiv Xobs i kompanijata Epl . Iako mnogumina poso~uvaat na Stiv Xobs kako na tatko na iPhone, sepak, toj e samo koosnova~ i glaven izvr{en direktor na kompanijata Epl, ~ii istra`uva~ki timovi dojdoa do vakviot proizvod.

Toa {to se pojavi kako internet-revolucija povrzana so ovaa naprava e slikata na umetnikot Kevin Tong, koj napravi skica od iPhone vo stilot na skicite na Leonardo da Vin~i i totalno ja zbuni svetskata javnost. No, za da bide jasno, ne e Stiv Xobs, nitu Leonardo da Vin~i tatko na brilijantnata naprava, tuku toa se istra`uva~kite mozoci od Epl, koi & dadoa nov lik na mobilnata telefonska industrija.

Martin Triplejdi, O HR profesionalec koj znae to~no kade ~ekori

Martin Triplejdi, direktorot za ~ove~ki resursi vo londonskata policiska slu`ba Metropoliten, spored presti`niot britanski magazin “HR najvlijatelni 2010”, e ~ovekot koj se najde na ~etvrtoto mesto na rang-listata na najvlijatelni lu|e na poleto na ~ove~kite resursi (HR) vo Velika Britanija i po{iroko. Sporedeno so 2009 godina, toj ima pad od edno mesto na rang-listite, no, s$ u{te e me|u prvite li~nosti koi imaat jasna vizija i cel za svoite organizacii oj e, vsu{nost, Martin Triplejdi i zo{to tokmu negoviot na~in na HR menaxirawe, spored pove}e od 300 ispitanici i stru~waci, e tolku uspe{en za da dobie golemi priznanija na profesionalen plan?

So HR iskustvo od pove}e decenii vo razli~ni organizacii i korporacii vo Britanija, Triplejdi vo 2001 godina stanuva direktor za ~ove~ki resursi na policiskata slu`ba vo London, Metropoliten. Kolku golema odgovornost nosi novata rabotna pozicija za nego zboruva i goleminata na svetski poznatata policiska slu`ba. Taa e vtorata najgolema policiska sila po wujor{kata, koja po~nala da raboti so 1.000 policajci, koi pokrivale pomalku od dva milioni lu|e vo 1829 godina, za denes da stane najgolemiot “rabotodava~” vo cel London. Vo momentov taa ima pove}e od 55.000 vraboteni, od koi 33.000 se policajci, koi pokrivaat naselena oblast od 7,2 milioni lu|e.

So desetgodi{no iskustvo vo policiskata slu`ba, Martin Triplejdi doka`al deka znae profesionalno da se nosi so titulata “najvlijatelen”, koja ja dobiva od HR mediumite {irum svetot. Toj e zaslu`en

K

STIPENDII

za kontrolirawe i repozicionirawe na HR funkcijata, kako sila za promeni i zgolemena produktivnost vo slu`bata. Policiskata slu`ba na Metropoliten za{tedila okolu 40 milioni funti za period od tri godini po voveduvaweto novi aran`mani za otsustvo od rabota, a isto taka ostvarila i za{teda od pet milioni funti preku novite obuki za regrutacija koi gi poddr`uval Triplejdi.

POLOVO I ETNI^KO PRESTRUKTURIRAWE NA METROPOLITEN Najzna~ajnite promeni nastanale so polovoto i etni~ko prestrukturirawe na policiskata slu`ba, ~ii rezultati pridonele denes sekoj ~etvrti policaec da e `ena, a sekoj desetti crnec ili pripadnik na nekoe etni~ko malcinstvo.

Direktorot na HR vo slu`bata vovel i nov sistem za upravuvawe so performansite i finansiskite strukturi na personalot, kako i investicii vo zdravjeto i blagosostojbata na slu`benicite i vrabotenite. Vo toj kontekst, toj vovel {emi za finansiska poddr{ka za tie policajci koi bile vklu~eni vo bomba{kite napadi vo London.

Kako HR direktor so golem uspeh zad sebe, toj ne mo`e da si dozvoli da sedi vo

The Edinburgh Global Master’s Scholarships KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 1 APRIL 2011 Stipendijata e nameneta za postdiplomci koi `iveat nadvor od EU, za koja bilo materija koja postoi na Univerzitetot Edinburg. Vrednosta na stipendijata iznesuva 3.000£/5.000£

UNIVERZITET

BOLOWA - NAJSTARIOT UNIVERZITET NA SVETOT kancelarija i da ~eka informaciite sami da stignat do nego. Naprotiv, negovata rabotna praktika e najmalku edna{ vo mesecot da gi posetuva policiskite slu`bi i da gi pronajde faktite koi mu trebaat za pravilno da go rakovodi ~ove~kiot kapital.

Uspehot koj go postignuva Triplejdi se ogleduva vo stepenot na organizacija i brojot na individualci koi rabotat vo policiskata slu`ba, koja ponekoga{ izgleda kako da e pod opsada.

8 PhDs at The Faculty of Humanities, Denmark KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 3 FEVRUARI 2011 Ovie pozicii se nameneti za magistri na nauki koi ve}e magistrirale ili o~ekuvaat da magistriraat do 31 avgust 2011 godina. Izbranite kandidati }e dobivaat plata koja e utvrdena spored pravilata na Univerzitetot. Temite na Paul Celan Fellowships for Translators KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 11 FEVRUARI 2011 koi mo`at da se pi{uvaat doktorskite tezi se Programata Paul Celan Fellowship Program na razli~ni: globalizacijata vo praksa; primarni IWM i fondacijata Erste ima za cel da gi izvori za izu~uvawe na skandinavskite jazici; nadmine problemite pri razmenuvaweto idei jazi~na tehnologija itn.. i priemot na {kolskata literatura, koi rezultiraa od podelbata na Evropa vo HH vek. JoinEU-SEE Scholarships Stipendijata e nameneta za preveduva~i koi KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 1 FEVRUARI bi sakale da pominat tri do {est meseci vo Stipendiite se nameneti za studenti i vraboteni IWM, me|u juli 2011 godina i juni 2012 godina, od zemjite na Zapaden Balkan i Evropskata unija, za da gi izvedat nivnite prevodi rabotej}i na od site nau~ni disciplini. Visinata na stiInstitutot. Preveduva~ite }e dobivaat 2.250 pendijata zavisi od stepenot na mobilnost. evra mese~no.

Samo prethodnata godina slu`bata se soo~uvala so obvinuvawata za namaluvawe na rabotnite mesta, instituciski rasizam, policiska brutalnost za vreme na G-20 protestite ili `albi deka odredeni policajci zarabotuvaat pove}e od 100.000 funti so prekuvremena rabota. No, Triplejdi, koj ve}e deset godini raboti na ovaa pozicija, u`iva vo predizvicite na HR sektorot – osobeno vo mo`nosta da otkrie {to gi motivira negovite lu|e i da gi re{i nivnite problemi.

olowa e severnoitalijanski grad i dom na najstariot univerzitet vo svetot, koj bil osnovan pred nepolni iljada godini. Istovremeno, toj e i eden od najrazvienite gradovi vo Italija vo koj nivoto na kvalitetot na `ivotot e se nao|a na edno od najvisokite mesta na italijanskite istra`uva~ki listi. Kosmopolitskiot univerzitetski grad so bogata istorija, umetnost, muzika i kultura, vo 2000 godina be{e proglasen za evropski glaven grad na kulturata. No, toa po {to poslednive godini Bolowa dobi zna~ewe i vnimanie (posebno od studentskiot auditorium) e tokmu Bolowskiot proces na obrazovanie, koj zasekoga{ gi smeni obrazovnite tekovi vo Evropa. Ovoj revolucioneren i hrabar ~ekor gi otvori vratite i gi zgolemi mo`nostite za site studenti od evropskiot kontinent da se dobli`at poblisku edni do drugi preku nivna mobilnost i da se zdobijat so diplomi i sertifikati koi }e bidat me|unarodno priznaeni vo to~no 47 zemji.

B

Conference on Nordic and Baltic Studies, Romania KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 1 MART 2011 Ovaa konferencija e nameneta za site koi se zainteresirani. Istata }e se odr`i od 20-22 maj 2011 godina vo Trgovi{te, Romanija. Plateno e smestuvaweto, obrocite i ekskurzija, a se dodeluvaat i grantovi za patuvaweto. Temata na konferencijata e Black Sea and Baltic Sea Regions: Confluences, influences and crosscurrents in the modern and contemporary ages.

Interdisciplinary Summer School in Macedonian Cultural Identities KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 15 APRIL 2011 [kolata e nameneta za postiplomci ili PhD studenti na istorija, istorija na umetnosta, filozofija, literatura, lingvistika, antropologija itn.. [kolata }e se odr`i vo Ohrid, a cenata za u~estvo e 150 evra.

SALTO European Citizenship Training Course, France KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: 25 MART 2011 Treningot e namenet za menaxeri na proekti, mladi lideri, mladi rabotnici od Avstrija, Belgija, Estonija, Finska, Germanija, Ungarija, Italija, Romanija, Norve{ka, Jugoisto~na Evropa, Isto~na Evropa i Kavkaz. Treningot }e se odr`i od 6 do 12 juni 2011 godina. Tro{ocite se pokrieni od nacionalnite agencii.

Internships in The Economist, London KRAEN ROK ZA APLICIRAWE: ima pove}e krajni rokovi vo zavisnost od izbranata oblast The Economist bara praktikanti na nekolku pozicii za dvete kancelarii vo London. Traeweto na praksata varira od 10 nedeli do 6 meseci. Za vreme na ovaa praksa uspe{nite kandidati }e se zdobijat so prakti~no i korisno iskustvo. Nadomestot za ovaa praksa iznesuva 1.100 evra mese~no. Otvoreni pozicii ima za pove}e oblasti, kako na primer: biznis-analiza, biznisinteligencija, biznis-menaxment, ~ove~ki resursi itn.. www.mladiinfo.com

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Rabota / Proda`ba / Обrazovanie

Izbor na aktuelni oglasi MARKETING, PR Izvor: Vest

Objaveno: 18.01.2011 Pridru`ete se na najgolemata regionalna grupacija za komunikaciski menaxment Pristop.

Dali e ova va{eto rabotno mesto?

-Akaunt direktor -Pomlad grafi~ki dizajner -Asistent na akaunt -Kancelariski koordinator Pristop MK d.o.o. 50 divizija 24a,1000 Skopje, P.O. Boks 773,Republika Makedonija T:+389(0) 2 310 91 49, F:+389 (0)2 310 91 48 www.pristop.mk KOMERCIJA Izvor: Dnevnik

Objaveno: 21.01.2011 Optika Beta Optik bara: 1.Lice na pozicija: maloproda`ba na ekskluzivni brendovi o~ila od visoka klasa. 1 Lice na pozicija: Menaxer na golemoproda`ba i marketing na opti~ki stakla od programata Hoja. Zadol`itelno potrebno: -Odli~no poznavawe na opti~ki stakla -Poznavawe na angliski jazik, Rabotno iskustvo vo trgovijata i Rabota so kompjuter.

Zaintersiranite da gi pratat svoite biografii so zadol`itelna fotografija na adresa: Po{tenski fah 793,1000 Skopje najdocna do 31.01.2011.

SMETKOVODSTVO I REVIZIJA Izvor: Dnevnik

Objaveno: 22.01.2011 Dru{tvo za trgovija na golemo i malo ALMA _ M DOOEL Skopje, ima potreba od 2 rabotnika na neopredeleno vreme na rabotno mesto Knigovoditel.

Kandidatite treba da gi ispolnuvaat slednive uslovi: -Zavr{eno najmalku SSS - So ili bez rabotno iskustvo kako knigovoditeli -Poseduvawe na voza~ka dozvola B-kategorija -Poznavawe na rabota so kompjuteri MS OFFICE -Poznavawe na albanski jazik Prednost imaat kandidatite koi imaat poznavawe na angliski jazik, sakaat timska rabota. poseduvaat spososobnost za menaxirawe so vreme i kreativnost. Zainteresiranite kandidati kratka biografija da dostavat na slednava adresa: ALMA-M DOOEL Ka~ani~ki pat 65A 1000 Skopje ili na e-mail: biljanastoimenovska@alma-m.com.mk Oglasot trae 5 rabotni dena od objavata vo dnevniot pe~at, a izborot }e se izvr{i vo rok od 3 dena po istekot na rokot za prijavuvawe.

KOMERCIJA Izvor: Dnevnik

Objaveno: 24.01.2011 AMC-Vrabotuva: Komercijalisti za proda`ba Proda`ni saloni: Prilep. Idealniot kandidat treba da poseduva: Stepen IV, struka-SSS (ekonomska, elektro/ma{inska); Rabotno iskustvo-2 godini; Poznavawe na stranski jazik-Angliski; -Korisni~ko poznavawe za rabota na (MS Windows, Word,Excel,Internet i e-mail) Personalni dopolnuvawaKomunikativen, Istraen, Timska rabota, Qubezen; Drugo-Poznavawe na IT Hardver i Audio Video oprema Zainteresiranite kandidati treba da dostavat: CV i motivaciono pismo. Site kandidati koi }e vlezat vo potesniot izbor }e bidat povikani na razgovor vo `ivo. Dokumentite mo`ete da gi ispratite na: e-mail:vrabotuvanje@amc.com.mk.

Rok na dostavuvawe:26.01.2011 OBRAZOVANIE Izvor: Utrinski vesnik

Objaveno: 25.01.2011 Dekanot na Ma{inskiot fakultet vo Skopje vo sostav na Univerzitetot „Sv.Kiril i Metodij” vo Skopje raspi{uva konkurs za izbor na sorabotni~ki zvawa.

Se raspi{uva konkurs za izbor na sorabotnici vo zvawe: 1.Asistent vo nau~nata oblast {to ja pokriva. Institutot za zavaruvawe i zavareni konstrukcii (eden sorabotnik). 2.Asistent vo nau~nata oblast {to ja pokriva. Institutot za ma{inski konstrukcii,mehanizacioni ma{ini i vozila (dva sorabotnika). Izborot na sorabotnicite e za vreme od tri godini. Konkursot trae (8) dena od denot na objavuvaweto. Dokumentite se dostavuvaat preku po{ta ili li~no vo arhivata na Ma{inskiot Fakultet vo Skopje, Karpo{ 2 bb, 1000 Skopje.

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili pretplata@kapital.com.mk

27

28

Obuki / Finansii i smetkovodstvo

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Ednodneven seminar „VNATRE[NATA REVIZIJA VO TRGOVSKITE DRU[TVA I JAVNITE PRETPRIJATIJA VO REPUBLIKA MAKEDONIJA” PREDAVA^:

Trajko Spasovski, rakovoditel vo Sektorot za centralna vnatre{na revizija, Ministerstvo za finansii na Republika Makedonija.

10 fevruari 2011 godina

10:00-16:30 ~asot

Stopanska komora na Makedonija, sala 1 na 5-ti kat

Site u~esnici na seminarot }e dobijat raboten materijal i sertifikat za u~estvo.

Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat najdocna do 4 fevruari 2011 godina.

Prijavniot list i podetalni informacii mo`e da se prevzemat od sajtot na Stopanskata komora na Makedonija: www.mchamber.mk

KONTAKT: Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 e-mail:lence@mchamber.mk

Anita Mitrevska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ^ASA) Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvalifikacija i prekvalifikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo.

Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal.

Upisot e vo tek.

Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopje tel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

Obuki / Menaxment / HR / EU OBUKA: MENAXIRAWE NA EU PROEKTI (EU PROJECT MANAGEMENT) Vremetraewe: 2 meseci/ 2 pati nedelno h 2 ~asa (vkupno 32 ~asa) Sleden termin: 1 fevruari 2011 OBUKATA E NAMENETA ZA MLADI LU\E SO ILI BEZ RABOTNO ISKUSTVO KOI IMAAT INTERES ZA RABOTA NA EVROPSKI PROEKTI VO NEPROFITNIOT,PROFITNIOT, ILI VO JAVNIOT SEKTOR.

OBUKATA OPFAЌA:

Оsnovi na proekten menaxment, {to e proekt, {to zna~i terminot proekten menaxment, menaxirawe so proekti nasproti menaxirawe na organizacii,

Фazi vo proektniot ciklus, voved vo osnovnite fazi i komponenti na proektniot ciklus,

Аnalizi na potrebi, problemi, rizici, efektivnost, cost-benefit, zainteresirani strani (stakeholders),

Фormulirawe na celi i aktivnosti, inputs, outputs, outcomes, deliverables; definirawe na analiza na konceptite na effectiveness, efficiency, impact;

Voved vo vremensko planirawe Voved vo analiza na logikata na proektot (logical framework analysis) Menaxirawe na timovi, menaxirawe na vreme, menaxirawe na tro{oci, menaxirawe na rizici, itn.

Voved vo evropskite fondovi i programi Evropski programi otvoreni za Makedonija i regionot (IPA, FP7, TEMPUS, Europe

for Citizens, Culture, CIP, IPARD, Cross-Border Cooperation, itn.); tekovno sledewe na mo`nostite vo ramkite na EU programite, razliki pome|u EU i drugi progami, razliki pome|u razli~ni evropski programi, itn.

Podgotvuvawe na proekti, identifikacija i selektirawe na partneri, dogovarawe i pregovarawe na partnerstva, osnovni nasoki za sproveduvawe na proekti, menaxirawe na odnosi so donatori, gradewe na odnosi so donatori, analiza na donatoriski principi i praktiki, itn.

Buxetirawe, buxetsko planirwe, finansisko rakovodewe so proekti Analiza na vistinski, odobreni i sprovedeni EU proekti, prakti~na rabota so EU formati i instrumenti koi se koristat vo EU proekti, itn.

CENA: Cena za eden u~esnik e 4,000 den (+DDV). Mo`no e pla}awe na rati. Na krajot na obukata sekoj u~esni dobiva sertifikat.

NA^IN NA PRIJAVUVAWE: Prijavete go va{eto u~estvo na telefonite: 02 3 103 673 / 02 5 296 589, ili elektronski na info@consulting-macedonia.com Direktor na obukata e Dr. Risto Karajkov. Dr. Karajkov ima doktorat po me|unaroden razvoj od Univerzitetot vo Bolowa, Italija. Negovite istra`uva~ki sorabotki vklu~uvaat i prestoj pri presti`niot Center for Civil Society Studies na Johns Hopkins University, vo SAD, kako i na UNU WIDER vo Helsinki.

Dr. Karajkov ima pove}e od 10-godi{no iskustvo vo NVO sektorot vo Makedonija, regionot, i po{iroko.

ZABELE[KA: PO@ELNO E (NO NE NEOPHODNO) U^ESNICITE NA OBUKITE DA IMAAT OSNOVNI POZNAVAWA NA ANGLISKI JAZIK I RABOTEWE SO KOMPJUTER.

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Office Manager spored Programata koja gi sledi svetskite standardi, a voedno prilagodena na makedonskite delovni i drugi subjekti. Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodvete

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ^ASA) Kursot gi opfa}a slednite oblasti : Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerircijalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe; Protokol i bonton vo sekretarskata profesija.

Ruzveltova 6, 1000 Skopje Upisot e vo tek.

Informacii sekoj raboten den tel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; od 09 – 20 ~asot. kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

29

Tenderi / Konferencii i saemi

30

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

KAPITAL TENDERI OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Karpo{ PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Rekonstrukcija i odr`uvawe na stanbeni i delovni objekti vo nadle`nost na Op{tina Karpo{.

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=d9f02021-c485-4ba5-a020-606d43e987dc&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Gostivar PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Telekomunikaciski uslugi vo mobilnata telefonija za period od 2 (dve) godina.

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=535c3c78-c1b4-40b0-a111c75e13ad6bde&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Fond za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Softversko re{enie za centralizacija na informacioniot sistem na FZOM. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=fb161936-67b3-4c45-b3c7b40d6a502b8d&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina \or~e Petrov PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Proektirawe na ulici so site potrebni fazi na teritorija na Op{tina \or~e Petrov.

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=7a8dce6f-bfd2-4e1c-9d0b-66c552ac81ae&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Dr`aven zavod za statistika PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na SOFTVERI (Database Management System i Softveri za kancelarisko rabotewe).

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=08f397e5-65f9-4846-bd9d-0cda9e488248&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Grad Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Anga`irawe na konsultant za izdavawe pod koncesija na postavuvawe na urbana oprema – reklamni panoa vo Skopje.

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=69c87ad7-e432-437c-8052955f3ea3a103&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JP deponija DRISLA – Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Maziva i Masti.

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=4b168430-9f6c-4e33-9bab-176519d28cf1&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JZU Zdravstven Dom Goce Del~ev - Del~evo PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Medicinski potro{en materjal za hemodijaliza.

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=74b48e3d-1da9-4295-883e-7b30deb32575&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Grad Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izrabotka na studija za koncesija i druga potrebna dokumentacija za izgradba na podzemni pe{a~ki premini vo grad Skopje.

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=489284c2-3da8-47ca-893fa7351384359d&Level=2

Vodi~ za neformalno obrazovanie - Aktuelni obuki Analiza na finansiski izve{tai i relativno vrednuvawe na kompaniite Januari 2011 Primeko Business & Personal Coaching Januari 2011 Ksantika, Agencija za komunikacii Finansiska edukacija za kreditni `ongleri Januari 2011

Sinergija Plus Kurs za ofis menaxer Januari 2011 KDS Interna revizija Januari 2011 Primeko Obuka za odnosi so javnost Januari 2011 ITC Konsalting

Relaxed Management (Tailor Made Training) Januari 2011 Ksantika, Agencija za komunikacii Re{enie za va{ata finansiska idnina Sekoj Ponedelnik Sinergija Plus Choose your perfect job.

Start creating your future today!!!

Nau~i i zbogati se!

Januari 2011 Sinergija Plus Finansiski menaxment Januari 2011 Primeko Pi{uvawe CV i Motivaciono pismo; Komunikaciski ve{tini; i Podgotovka za intervju za vrabotuvawe

Internet marketing Januari 2011 ITC Konsalting Creative communication (Tailor Made Training) Januari 2011 Ksantika, Agencija za komunikacii Kurs za smetkovodstvo Januari 2011 KDS

Januari 2011 ITC Konsalting Upravuvawe so vreme i li~en razvoj 27.01.11 M6 Edukativen Centar

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Na 22 i 23 mart 2011 godina Me|unaroden kongres za ishrana i zdravstvo vo Francija

BIZNIS-FORUM VO DI@ON Za vreme na 6. Me|unaroden kongres za ishrana i zdravstvo vo Di`on, }e se odr`i binzis-forum (brokerski nastan) na koj{to }e mo`at da se razmenat iskustva so drugi u~esnici za vreme na kongresot.

Ovoj nastan gi targetira industriite za prehranbeni proizvodi, laboratoriite, tehni~ki centri koi se zanimavaat so hrana i ishrana. Poentata na ovoj nastan vo sporedba so drugi nastani so sli~ni temi e senzorskiot pristap (vkus, aroma, struktura/sostav....).

Sekoja organizacija (industrija, javna ili privatna istra`uva~ka laboratorija, tehni~ki centar), koja ima tehnolo{ka ili know-how ponuda ili barawe ili koja bara partneri e dobredojdena za da se priklu~i vo delovnite sredbi so kompanii od cela Evropa.

Brokerskiot nastan se organizira vo ramkite na 6. Me|unaroden kongres za ishrana i zdravstvo vo Di`on. Nad 370 sredbi me|u kompaniite se organizirani za vreme na posledniot Kongres vo 2010 godina.

Site informacii i registracija ( pred registracija na brokerskiot nastan) mo`e da se najdat na www.taste-nutrition-health.com ili na linkot na gorenavedeniot kongres.

On-line Registracija http://b2match.eu/taste-nutrition-health2011/participants/new

EEN Proekt www.een.mk SOF^E JOVANOVSKA sofce@mchamber.mk, Tel: +389 (02) 3244060 LAZO ANGELEVSKI laze@mchamber.mk Tel: +389 (02) 3244090

Fun Business

KAPITAL / 26.01.2011 / SREDA

31

MODNI LINII NA SLAVNITE

IMIWA [TO NOSAT PARI Najuspe{nite

slavni modni linii obi~no imaat poniska cena, masovna pazarna cel i se prodavaat vo golemite sinxiri na prodavnici ЏЕNИФЕR LOPEZ

spehot vo svetot na muzikata, filmot ili modata o~igledno ne e dovolen, pa, taka, slavnite ~esto se isprobuvaat i na drugo pole – kako modni dizajneri.

Kreiraat obleka, aksesoari, parfemi. Sozdavaat svoja prepoznatliva nota koja ekspresno se lansira na pazarot, naj~esto so visoki ceni za obi~nite “smrtnici”, no prifatlivi za visokata klasa i potoa prerasnuva vo svetski poznat brend. I seto toa e izvedeno kako {to prilega, na pompezen na~in, so mnogu vreva, luksuz, glamur... ili, bi rekle, so stil.

Modnite brendovi na slavnite se osobeno nestabilni, bidej}i nivniot uspeh e tesno povrzan so li~nosta ~ija popularnost mo`e postojano da se menuva.

“Mnogu raboti se slu~uvaat, bidej}i koga vene nivnata popularnost, toa vlijanie i na s$ drugo”, veli nezavisniot konsultant za brendovi Alisija de Mesa. Najuspe{nite slavni modni linii obi~no imaat poniska cena, masovna pazarna cel i se prodavaat vo golemite sinxiri n a Kohl ,Target i Macy.

Poskapite par~iwa, koi se prodavaat isklu~ivo vo buticite i prodavnicite, kako {to se Bloomingdales, obi~no zarabotuvaat pomalku.

Od kralicata na pop-muzikata, Madona, do raperot Xej Zi, pazarot se napolni

U

so lukzuzni par~iwa na koi svoj pe~at ostavija poznatite. Linijata na obleka na peja~kata Gven Stefani nare~ena L.A.M.B. ni poka`uva unikatno ~uvstvo za moda. Bijonse e ispiracija za `enskata moda. Vo 2006 godina taa sozdade svoj li~en brend nare~en House of Dereon i se potrudi na novinarite na crveniot tepih da im ka`e deka nejzinata majka e kreator na nejziniot autfit i na devojkite od nejzinoto trio Destiny’s Child.

Sega mo`eme da go kupuvame nejziniot glamurozen stil.

Nejzinite ~ekori gi slede{e i verenikot Xej Zi, sozdavaj}i go Rockawear. “Odredeni brendovi uspeeja da pominat dobro poradi toa {to se vratija i gi poddr`aa pomalite brendovi, ne samo nivnite imiwa”, veli Alisija de Mesa. Nakratko, Rockawear mo`e da bide idejata na Xej Zi, no biznisot mo`e da raboti i bez nego.

Rockawear najprvo se pojavi vo 1999 godina, a negovite godi{ni proda`bi iznesuvaat okolu 700 milioni.

Tuka se i sestrite Olsen, koi, iska~uvaj}i se po patot na nivnite televiziski i filmski karieri, sozdadoa brend “Meri-Kejt i E{li”.

I kako mo`e ova da pomine bez nasledni~kite na hotelskiot gigant Hilton? Sestrite Paris i Niki Hilton imaat svoi modni linii. Niki ima linija na obleka nare~ena

Chick, koja ja targetira grupata od 12 do 40-godi{ni, dodeka Pariz ima serija parfemi pod nejzinoto ime, kako i linija rozev nakit.

I peja~ot Xastin Timberlejk im svoja linija na obleka nare~ena “Vilijam Rast”. Xenifer Lopez, pak, ne e nova vo svetot na dizajniraweto.

Nejziniot brend “Xej Lo od Xenifer Lopez” postoi ve}e podolgo na pazarot.

Nejziniot stil e eden miks od hip-hop, urban Bronks i glamur. Tuka e i Viktorija Bekam, ~ija linija na obleka e poznata kako dVb, a nejzinata ~etvrta modna kolekcija be{e promovirana vo fevruari 2010 godina na modnata nedela vo Wujork.

Listata na poznati so svoi kolekcii e dolga. No, nivnite brendovi na pazarot se pomalku ili pove}e uspe{ni.

Pa, taka, vo listata so najdobri modni linii na slavnite se sestrite MeriKejt i E{li Olsen i nivnata modna linija “Elizabet i Xejms”, koja sodr`i obleka, ~evli, aksesoari. Ova e luksuzen brend so poniska cena od nivnata kolekcija The Row, koj mo`e da se vidi na pove}e slavni li~nosti.

Tuka e Xastin Timberlejk so negovata linija “Vilijam Rast”, {to ja sozdade so Trejs Alaja i ja imenuvaa po nivnite dedovci. Linijata sodr`i standardni par~iwa od teksas za ma`i i `eni, no i ko`ni jakni. Ovaa

kolekcija im e omilena na pove}e slavni li`nosti, kako Vanesa Minilo i, se razbira, Kameron Dijaz i Xesika Bil. Twenty and Twelve od Siena Miler e isto taka me|u najdobrite modni linii.

Kolekcijata sodr`i obleka, aksesoari, ko`ni jakni. No, bidej}i sodr`i svetli i cvetni printovi, ovaa linija e istovremeno me{avina na romanti~nost, `enstvenost i moto-ostrina. L.A.M.B. – Love, Angel, Music, Baby - e modnata linija na Gven Stefani.

Sodr`i obleka i aksesoari, vklu~uvaj}i neverojatni ~anti i ~evli, kako i parfem nare~en ednostavno “L.”.

Linijata ima{e ogromen uspeh vo prodavnicite nasekade vo svetot i go privle~e vnimanieto na mnogu poznati.

Tuka e i House of Harlow na Nikol Ri~i. Kako i mnogu od modnite linii na slavnite na koi im se dadeni imiwa na nekoj blizok, taka i ovaa e imenuvana po }erkata na Nikol. Linijata, koja sodr`i nakit i dodatoci za kosa, poleka se pro{iruva so ~evli i ~anti. Me{aj}i pove}e par~iwa kako ko`a, zlato, Nikol sozdade kolekcija koja e interesna, zabele`itelna i unikatna.

No, tuka e i listata so najlo{i modni linii kreirani od slavnite. Za nekoi mo`ebi iznenaduvawe, no imeto na bogatata nasledni~ka Paris Hilton e na ovaa lista. Devojkata {to dobiva

Modnata linija na NIKOL RI^I - interesna, zabele`itelna i unikatna pari samo za da se pojavi na zabavi, Paris ponekoga{ e pove}e brend otkolku li~nost. No, nejzinata linija na mai~ki so nejziniot lik ispe~aten na niv, koja ja lansira{e za buticite Kitson, be{e totalna gre{ka!

Zaedno so nekolku svetkavi fustani, toa be{e mnogu neprivle~na modna linija.

Loren Konrad, yvezdata na popularnoto televizisko {ou The Hills, ima ubav, le`eren, moderen, kaliforniski stil. No, nejzinata mnogu o~ekuvana modna linija “Loren Konrad Kolekcija” ne do`ivea uspeh. Taa potfrli vo o~ekuvawata so svojata po malku zdodevna kolekcija izrabotena od pamuk, za nekoi mnogu visoki ceni.

Bez ogled kolku se obiduva, Lindzi Lohan ne mo`e da se sporedi so Merilin Monro.

Mai~kite na PARIS HILTON do`iveaja neuspeh Pa, taka, taa ja imenuva{e svojata kolekcija na helanki “6126”, po rodendenot na slavnata blondinka. Linijata sodr`e{e helanki so patent, helanki od ko`a, svetkavi helanki.

IZLO@BA NA SOVREMEN DIZAJN

POTRAGA PO VISTINSKI VREDNOSTI “Postoe~ki

dostignuvawa (dom i moda)” gi promovira najnovite dostignuvawa vo oblasta na dekorativnite umetnosti na Holandija i Makedonija

e~erva (sreda, 26 januari), so po~etok vo 19 ~asot vo Muzejot na Makedonija, vo organizacija na “Javna soba” i Stihting Cultural Aid od Holandija }e bide otvorena izlo`bata za dizajn so naslov “Postoe~ki dostignuvawa (dom i moda)”.

Izlo`bata sve~eno }e ja otvori ambasadorkata na Kralstvoto Holandija vo Makedonija, Simone Filipini i }e trae do 15 mart 2011 godina.

Na ovaa ambiciozno postavena izlo`ba }e se pretstavat 13 talentirani dizajneri od Holandija i Makedonija.

Se raboti za sedum avtori

V

od Holandija - Sa{a Lanoj, Kris Slater, Kristel Hofmans, Remko Svart, Marike Rongen, Martajn Homan, Bertus Rosier i Kaat [ulte, i {est od Makedonija - Rosica Mr{i}, Aleksandra [ekutkovska, Tina Go{eva, Gordana Vrencoska, Mima Pejoska, Andrej Bartling.

Izlo`bata go pretstavuva sovremeniot dizajn i dizajnerite koi se izrazuvaat vo razli~ni disiplini na dizajnot - od nakitot, preku modata, modnite dodatoci, dizajnot na razli~ni utilitarni predmeti, pa s$ do dizajniraweto na enterieri. Spored kuratorot na izlo`bata, Ana Frangovska, izlo`bata gi promovira najnovite dostignuvawa vo oblasta

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

na dekorativnite umetnosti na Kralstvoto Holandija, kako zemja so razvoj na dizajnot, voop{to, i Makedonija, kako zemja koja nema golemo dolgogodi{no poznavawe na predizvicite i prednostite na ovaa umetni~ka disciplina.

No, sepak, Makedonija e zemja koja poleka gi poka`uva svoite dostignuvawa vo ovoj aspekt na umetnosta i se stremi kon dostignuvawe na evropskite ramni{ta. Frangovska veli deka izlo`bata pretstavuva retka mo`nost da se vidi sovremen dizajn, doma{en i stranski, koja treba da dade jasna pretstava za te`neweto kon kreirawe dizajnerski primeri koi ne go nosat K O M E R C I J A L E N

predznakot na globalnata filozofija i tendencija kon poramnuvawe, poistovetuvawe i razvodnuvawe na identitetot, tuku plediraat kon izveduvawe na retki dekorativni par~iwa koi go nosat belegot na sovremeniot kombiniran trend i pretstavuvaat eden sofisticiran miks na seop{toto i posebnoto, na globalnoto i lokalnoto, na internacionalnoto i narodnotonacionalno. Taa istaknuva i deka samata izlo`ba pretstavuva ponuda na najinteresnite, najrelevantnite i najaktuelni dostignuvawa vo dizajnot.

Kako {to istaknuvaat i samite dizajneri, ovaa izlo`ba prestavuva za~etok O G L A S

KRIS SLATER - Polica za knigi na postavuvaweto tradicija za razvoj na dizajnot kaj nas, no i mo`nost za razvoj na sorabotka i razvoj na edukativnata komponenta na dizajnot. Holandskite dizajneri mu obrnuvaat golemo vnimanie na razvojot na dizajnot, velej}i deka pretstavuva specifi~en na~in na rabota, kade {to ne mo`e da postoi kako dizajnirawe samo za sebe i potrebno e ve{tinite da se upotrebat i vo drugi poliwa na umetnosta. “Ubavo e da se `ivee

kako individualen umetnik, no toa re~isi i da ne e mo`no”, veli nezavisniot dizajner Martajn Homan.

Izlo`bata “Postoe~ki dostignuvawa (dom i moda)” e podr`ana od holandskata ambasada, Ministerstvoto za kultura na Makedonija, fondacijata Mondrian i gradot Skopje. Kako {to velat organizatorite, izlo`bata ima za cel da ja podigne svesta kaj makedonskata publika za vistinskite dizajnerski vrednosti.

GADGETS IRECORDER - SNIMAWE NA LESEN NA^IN lagodarenie na s$ ponovata tehnologija, po rabota mo`eme da se relaksirame so dobar film na DVD ili od kabelska. Sepak, nekoi filmovi ni ostavile tolku vpe~atok {to sme posakale da gi gledame i nekolku pati, no, sekako, deka krajno neprakti~no e da nosime DVD i kupi{ta kabli nasekade so nas. Dobra vest e pristigna iRecorder, odnosno ured koj ovozmo`uva sekoj film {to go gledate so edno pritiskawe na kop~e da go snimite na uredot. Ne{to kako starite dobri videa, no mnogu posofisticirano so mnogu pove}e mesto. Ovoj ured vi ovozmo`uva sekoj film da go snimite vo MPEG4 ili popoznat kako DIVX dokument.

Mo`e da snima direktno od satelitski resiver, DVD, dreambox itn.

USB vlezot mu ovozmo`uva povrzuvawe so najrazli~ni uredi, a isto ima i vlez za iPod i iPhone. Cenata na ovoj ured e okolu 100 evra.

B

TOP 100

VO FEVRUARI 2011 ^ITAJTE VO SPECIJALNI PRILOZI

TELEKOMUNIKACII

KONSALTING

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA: TEL. 02 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI ILI ISPRATETE E-MAIL NA: prilozi@kapital.com.mk KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

ZDRAVI I AKTIVNI

TRANSPORT I LOGISTIKA