307-14.06.2011

TELEVIZIITE OSTANUVAAT NAJGOLEMI DONATORI NA KAMPAWATA

NIKOJ NE VLEGUVA VO BIZNISOT SO KEROZIN. ZO[TO?!

STRANA 6-7

STRANA 9

WWW.KAPITAL.MK

EDNI CENI VO JAVNOST DRUGI ZA DOGOVOR SO PARTIITE!

AVIOBILETITE ZALO@NIK NA SKAPIOT KEROZIN OD OKTA

vtornik. 14 juni. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

MANIPULACII VO GRADE@NIOT BIZNIS

FIZI^KI LICA – PROFITERI OD PRODA@BA NA STANOVI BEZ PLA]AWE DDV

I POKRAJ NIZATA ZAKONSKI IZMENI VO GRADE@NI[TVOTO, DR@AVATA NE STAVI RED VO OVOJ BIZNIS. VO MAKEDONIJA, KOLEKTIVNITE ZGRADI SÈ POVE]E GI GRADAT FIZI^KI LICA, KOI JA KORISTAT POVOLNOSTA DA PLATAT SAMO 3% DANOK NA PROMET, NASPROTI 18% KOI GI PLA]AAT DELOVNITE SUBJEKTI PRI PRODA@BA NA STANOVITE

STRANA 4

vtornik-14. juni. 2011 | broj 307 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

NA ZATVORAWE, PONEDELNIK, 13.06.2011, 13.00~.

MBI 10 MBID OMB

0,23% 0 00,10% 00,01%

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

661,65 442,18 1,46

NAFTA BRENT EURORIBOR

119,65 1119 2,14%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (13.06)

MBI 10 2.668 2.663 2.658 2.653 2.648 2.643 2.638 06.6

08.6

10.6

12.6

KAKVA E FINANSISKATA KONDICIJA NA DR@AVNATA KASA?!

ZA STAVRESKI BUXETOT E POLN, PE[EVSKI O^EKUVA REBALANS

Makedonskite blu-~ipovi }e go odleat prometot vo Zagreb?!

Vlasta poslatka od ~esta!

STRANA 8

Za da & svetne na ekonomijata, mora da & se stemni na javnata administracija i socijalata STRANA 12-13

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI ZA

VOZ VO PRAVILNA NASOKA STRANA 14

VOVEDNIK KATERINA SINADINOVSKA

STRANA 10

STRANA 2-3

NE^ISTI SMETKI DOLGA QUBOV!

STRANA 2

WWW.KAPITAL.MK

SE ^ITAME...

2

Navigator

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 14 JUNI 2011

NE^ISTI SMETKI DOLGA QUBOV!

Z

Zavr{i zabavata okolu glasaweto, celata euforija i od pobedata i od porazot i kako {to obi~no biduva, toa {to ostana na krajot se smetkite! Tie {to ka`uvaat kolku (n$) solupi ova izborno soo~uvawe na na{ite golemi politi~ki sili. Ostanaa izve{taite na koi e prika`ano koj im dal pari na partiite, kolku im dal i za {to tie gi iskoristile. A {to velat tie?

Poka`uvaat neverojatni matematiki! I neverojatni iluzionisti~ki sposobnosti! Oti na{ite partii imaat i koga nemaat! Pravat pari od vozduh! Na smetka imaat edna suma, a tro{at desetici pati pove}e! Kako {to, na primer, VMRO– DPMNE raspolaga{e so 430.000 evra, a potro{i (veruvale ili ne) 4,5 milioni! So vakvi brojki duri sme{no izgleda “grevot” na DPA, koja navistina potro{i neverojatni 28 pati pove}e od {to sobra od donacii, ama vo evra toa zna~i samo 28.000 za cela kampawa, za{to prika`a prihod od samo 1.000 evra.

Od druga strana, glavnata opoziciska partija zede kredit! Rivolvingramkoven! Pa pi{a vo Izve{tajot deka toa e donacija(!?). Kako kredit mo`e da bide donacija nikomu, osven na ~elnicite na SDSM, ne mu e jasno. Dopolnitelno {to Komercijalna banka kategori~no demantira{e deka se raboti za donacija! Velat dale kredit kako na sekoe drugo pravno lice {to davaat. I dodeka SDSM ne gleda ni{to sporno vo “kreditnoto finansirawe”, za{to taka gi pokrile tro{ocite i vo 2002 godina, pretsedatelot

na Antikorupciska, Voislav Zafirovski, vedna{ se oglasi deka toa ne smee i deka partijata go prekr{ila zakonot, pa najavi deka dopolnitelno }e istra`uva na ovaa tema.

Za VMRO–DPMNE, Zafirovski nema da istra`uva!

Barem ne s$ u{te! Im ostavi prostor da ja popolnat dupkata od ~etiri milioni me|u prihodite i rashodite do ponedelnik, koga treba kone~no da go dostavat krajniot izve{taj!

Izramnet!

E sega, “Kapital” pra{uva kako VMRO–DPMNE }e popolni dupka od nad ~etiri milioni so okolu 100.000 evra koi im sleduvaat od dr`avata!? I dali (zatoa {to vaka ne biduva) popolnuvaweto }e se pravi preku popustite koi televiziite }e im gi dadat (najgolem del od parite potro{eni im se na reklami)? I ako e taka, koja e taa televizija (ili nekolku zaedno ako sakate) koja ima ostvareno tolkav prihod za minatata godina, pa sega 5% od istiot (kolku {to nalaga zakonot) da go pretvori vo milion~e i da go pi{e kako donacija za pomo{ vo izramnuvawe na partiskata smetka!? Na partijata za ~ija kampawa televizijata odlu~ila da ja favorizira i da bide donator ({to isto taka e problem, oti otvora eti~ki pra{awa za novinarstvoto, voop{to!)

I zatoa {to netransparentnata vlast mol~i za ovie pra{awa, ja pra{uvame opozicijata!

Kako tie mislat da gi platat reklamite na A1, koi ~inat neverojatni i svetski 520 evra po sekunda, so kreditot od koj iskoristija 280.000 evra, so koi kupuvaa i lokumi i napolitanki?

I zatoa {to i opozicijata mol~i, neka bidat mediumite transparentni! Tie {to sekojdnevno istoto go baraat od politi~arite!

Ne mo`e direktorite vo Kanal 5 i vo Sitel da

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

davaat nesre}ni izjavi, (a tie na A1 da mol~at!) vo koi velat deka ne mo`at da ka`at dali se donatori ili ne se(!) pred Stavreski da im go dostavi obrazecot, spored koj tie treba da gi napravat sopstvenite izve{tai za reklamiraweto.

Ne znaele dali se donatori!? Neverojatno! Koj obrazec go ~ekaat? Toj koj site eksperti i Antikorupciskata komisija go proglasija za “{vajcarsko sirewe” so dupkite koi im gi nudi? Zo{to Telma, na primer, ima fiksni ceni?

Zo{to vo cenovnikot na Telma ne stoi deka “popustite dopolnitelno }e se dogovaraat”? I na Telma zakonot, kutar, kakov {to e, & go dozvoluva toa! A i na Alfa isto, ama tamu direktorot izleze i ka`a deka ni evro nema da doniraat i deka od site fakturi samo pomalku od 5% im ostanale nenaplateni! Po cenovnik!

I deka toa {to del od konkurencijata go pravi e vulgarizirawe na samoto postoewe na cenovnicite za{to e isto kako da odite da kupite avtomobil od 100.000 evra, a da vi go naplatat samo 500 oti ste im “simpati~en”! ...I potoa bitki }e se vodele za nezavisno novinarstvo... Nemojte, vi se molam!

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

23,6

ilioni evra }e bara da M pribere dr`avata deneska, preku aukciite na trimese~ni dr`avni zapisi koi gi organizira Ministerstvoto za finansii.

Stanuva zbor za dve aukcii, prvata na trimese~ni zapisi bez devizna klauzula, so koja dr`avata bara da pribere 1,1 milijarda denari ili 17,9 milioni evra, po kamata od 4,2%.

Na vtorata aukcija se prodavaat trimese~ni dr`avni zapisi so devizna klauzula, vo iznos od 350 milioni denari ili 5,7 milioni evra, po kamata od 4,1%.

KAKVA E FINANSISKATA KONDICIJA NA D

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

ZA STAVRESKI PEШEVSKI O^ Dvajcata vicepremieri imaat kontradiktorni stavovi za finansiskata kondicija na dr`avnata kasa. Pe{evski ne ja isklu~uva mo`nosta naskoro da se pojavi potreba od revidirawe na vladinite tro{ewa, dodeka, pak, Stavreski e uveren deka namesto kratewe na tro{ocite, prihodite dozvoluvaat i u{te pogolemo tro{ewe. Ekonomistite sugeriraat kratewe na neproduktivnite tro{oci, a za smetka na toa da se platat dolgovite kon kompaniite

R

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

Razli~ni informacii vo vrska so kondicijata na buxetot doa|aat denovive od dvajcata vicepremieri od ekonomskiot resor vo Vladata – Vladimir Pe{evski ne ja isklu~uva mo`nosta naskoro da se kratat tro{ocite od dr`avnata kasa i da se pravi rebalans na buxetot, dodeka Zoran Stavreski, koj e i minister za finansii, kategori~no tvrdi deka buxetot se polni pove}e od o~ekuvawata i deka nema da se ~epka.

“Voobi~aeno vo ovoj period od godinata se pravat presmetki za tro{ewata od buxetot. Po konso-

lidiraweto na noviot vladin sostav, ne e isklu~ena mo`nosta za rebalans na buxetot”, izjavi Pe{evski.

Nasproti ovoj stav na Pe{evski, Stavreski ne samo {to ne planira da gi krati tro{ocite od buxetot, tuku veli deka prihodite dozvoluvaat u{te pogolemo tro{ewe.

“Buxetot se realizira to~no kako {to e predvideno, a buxetskiot deficit e vo ramkite na proekciite.

Dr`avnata kasa e duri i popolna od o~ekuvawata, taka {to ako ima rebalans, toa }e bide za da se rasporedi kako da se potro{i vi{okot. Zasega nema nitu tehni~ki mo`nosti da se stori takvo ne{to”, izjavi Stavreski otfrlaj}i gi najavite na negoviot kolega vicepremier za ekonomski pra{awa.

Vakvite kontradiktorni stavovi od Vladata doa|aat vo vreme koga ekonomistite predupreduvaat deka zabrzanoto tempo na tro{ewe vo predizborniot period neminovno }e dovede do potreba od revidirawe na dr`avnata kasa.

“Sprotivstavenite stavovi na dvajca vicepremieri vo Vladata za vistinskata kondicija na buxetot vsu{nost poka`uvaat

deka dr`avnata kasa se soo~uva so problemi. Iako ministerot za finansii tvrdi deka prihodite vo buxetot gi nadminuvaat nivnite o~ekuvawa, o~ekuvam vo letniot period prihodite da se namalat kako rezultat na zabavenata dinamika vo ekonomijata. Za da se platat dolgovite kon kompaniite, Vladata }e mora da se otka`e od nekoi drugi tekovni tro{oci”, komentiraat ekonomistite.

Potrebata od kratewe na tro{ocite od buxetot ja potkrepuvaat i tvrdewata na biznismenite, koi vo posledno vreme se s$ poglasni deka Vladata docni so pla}aweto na obvrskite kon niv i so povratot na DDV. Toa upatuva na zaklu~ok deka nedostigot od pari vo dr`avnata kasa realno e mnogu pogolem od statisti~kiot podatok {to go objavuva Ministerstvoto za finansii. Za da se isplatat site dolgovi na dr`avata

VLADIMIR PE[EVSKI VICEPREMIER ZA EKONOMSKI PRA[AWA “Voobi~aeno vo ovoj period od godinata se pravat presmetki za tro{ewata od buxetot.

Po konsolidiraweto na noviot vladin sostav, ne e isklu~ena mo`nosta za rebalans na buxetot.”

LIDERI

YVONKO [UNDOVSKI

akedonskite rakomeM tari se plasiraa na Evropskoto prvenstvo vo

Srbija, {to e golem uspeh za makedonskiot sport i za reprezentativcite

NE IM BE[E DENOT

SALI BERIШA

NIKOLA TODOROV

REXEP TAIP ERDOGAN

ladeja~kata Partija na lbanskata Vlada se soodeka ministerot za V pravdata i razvojot pobedi A glasi da & go isplati dol- Dobrazovanie se fali so na parlamentarnite izbori, no got na Srbija vo vrednost od uspe{no zavr{ena {kolska osum milioni evra, so {to zavr{ija nekolkugodi{nite te{ki pregovori

godina, gi zaboravi problemite so u~ebnicite, koi povtorno se otvoraat

ne osvoi dovolno pratenici za da povika na referendum za nov ustav

DR@AVNATA KASA?!

I BUXETOT E POLN, ^EKUVA REBALANS BUXETOT OD VE^ERVA POD KONTROLA NA MMF

M

isijata na Me|unarodniot monetaren fond ve~erva se sre}ava so ministerot za finansii, Zoran Stavreski, za da utvrdi dali buxetot e vo kriza, kolku pari od kreditot od 220 milioni evra dosega se potro{eni i dali del od niv zavr{ile za izbornata kampawa.

Ministerot Stavreski s$ u{te ne otkriva kolku pari od pozajmenite 220 milioni evra od MMF ve} e se potro{eni. Nitu Narodnata banka ne objavuva vo javnosta kakva e sostojbata na smetkata na dr`avata na koja legna zaemot od MMF, no presmetkite poka`uvaat deka pove}e od 70 milioni evra ve}e se povle~eni za finansirawe na tekovni obvrski i vra}awe na dolgovi od dostastani zapisi. Stavreski samo potencira deka parite od MMF se tro{at za site predvideni proekti vo buxetot. Imaj}i ja predvid strukturata na buxetski rashodi, najgolem del od parite od MMF, odnosno okolu 85% zavr{uvaat za tekovni potrebi, za isplata na plati i penzii, za socijalni dava~ki i za nabavaka na stoki i uslugi i samo mal del za kapitalni investicii.

No, ekonomistite komentiraat deka tokmu vo predizborniot period Vladata najverojatno potro{ila najgolem del od parite za finansirawe na pove}e proekti i pla}awe na zaostanatite obvrski od buxetot i poradi toa se o~ekuvaat silni kriktiki od MMF za prekumerno tro{ewe pari od kreditot, koj treba{e da se ~uva kako rezerva za da ja spasuva doma{nata ekonomija od eksterni rizici.

Osven revizija na aran`manot so Makedonija, MMF }e gi skenira i ostanatite buxetski tro{ewa kako

kon kompaniite i za da se vrati zaostanatiot DDV, se procenuva deka Vladata }e mora da skrati okolu 200 milioni evra od pove}e buxetski stavki. Voobi~aeno koga se pravi rebalans na buxetot prvo stradaat kapitalnite investicii, bidej}i od niv najbezbolno se kratat pari. No, nasproti vladinata praktika {to se doka`a poslednite godini koga se revidira{e dr`avnata kasa, ekonomistite sugeriraat kratewe na neproduktivnite, odnosno tekovnite tro{oci kako {to se platite na javnata administracija, parite planirani za nabavka na stoki i uslugi (kupuvawe mebel, avtomobili, anga`irawe na marketingagencii za skapi vladini kampawi). Iako pogolem del od dolgovite na dr`avata ve}e se napraveni, sepak, so rebalans na buxetot mo`e da se za{tedat pari nameneti za tekovni potrebi, a da

se iskoristat za pokrivawe na natrupanite dolgovi.

Se o~ekuva doprva dolgovite na dr`avata da rastat bidej}i mnogu kompanii, koi dosega odbivaa da gi fakturiraat izvr{enite raboti poradi obvrskata za pla}awe na DDV vedna{ i stravot od druga

i nivoto na javniot dolg na zemjata. Spored poslednite podatoci od dekemvri, javniot dolg na zemjata vo poslednite tri godini od 1,9 milijardi evra (27% od BDP) dostigna 2,4 milijardi (35,5% od BDP).

Spored neoficijalni informacii, MMF }e pobara predvremeno vra}awe na kreditot, bidej}i uslovite za pozajmuvawe na komercijalniot pazar na kapital se podobreni. Iako se o~ekuva{e zadol`uvaweto na komercijalnite finansiski pazari da bide nadvor od igra, sepak, s$ poverojatno e deka do krajot na godinata Vladata }e mora povtorno da go aktualizira izdavaweto na evroobvrznicata. Kamatnite stapki se zadol`uvawe so evroobvrznica so rok na dostasuvawe od ~etiri godini sega se dvi`at me|u 5,5% i 6%.

Stavreski zasega ne ja isklu~uva mo`nosta za zadol`uvawe so nova evroobvrznica i vra} awe na kreditot kon MMF, no ovaa opcija }e se razgleduva vo ramkite na noviot vladin sostav.

strana, deka dr`avata nema navreme da go vrati danokot, sega }e pobaraat izramnuvawe na smetkite.

Problemot so zadocnetoto pla}awe na dolgovite na dr`avata kon privatniot sektor e javna tajna, no nikoj od vladinite

ZORAN STAVRESKI VICEPREMIER I MINISTER ZA FINANSII “Buxetot se realizira to~no kako {to e predvideno, a buxetskiot deficit e vo ramkite na proekciite. Dr`avnata kasa e duri i popolna od o~ekuvawata, taka {to ako ima rebalans, toa }e bide za da se rasporedi kako da se potro{i vi{okot. Zasega nema nitu tehni~ki mo`nosti da se stori takvo ne{to.”

ministri dosega ne ka`a kolku pari im dol`i Vladata na kompaniite.

3

Navigator

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

IK POBEDNIK

N

USPEH BEZ GRANICI!

Najdobriot makedonski pijanist, Simon Trp~eski, go izdade vtoriot kompaktdisk vo sorabotka so Kralskiot filharmoniski orkestar od Liverpul.

Znaej}i deka prviot album go osvoi presti`noto francusko me|unarodno izdanie “Zlaten dijapazon”, kako i tretoto mesto na specijaliziranata britanska top-lista, nema somne` deka ovoj zaedni~ki proekt na Trp~eski i Kralskiot orkestar }e do`ivee u{te pogolemi uspesi. Trp~eski ne go menuva i timot so koj pobeduva.

I ovojpat dirigent e poznatiot Vasilija Petrenko.

Pokraj albumot, Trp~eski vikendov go zaokru`i posledniot ciklus orkestarski, kamerni i recit-

SIMON TRP^ESKI alni nastapi niz Velika Britanija so nastapot na presti`niot Midsamer mjuzik festival. No, nezapirliviot muzi~ki duh na pijanistot ne zapira ovde.

Toj koncertnata sezona }e ja krunisa so koncerti niz Avstralija i Nov Zeland.

Makedonskiot virtuoz na pijano, pokraj dvete sorabotki, dosega ima izdadeno ~etiri solisti~ki kompakt-diskovi. Trp~eski so godini go afirmira imeto na Makedonija i go osvojuva svetot so negoviot talent, a me|unarodnite uspesi i najvisokite kritiki samo potvrduvaat deka toj e eden od najdobrite pijanisti na site vremiwa.

GUBITNIK

“SMRT VO [EKSPIROVSKI STIL”

O

Organizacijata na zemjite izvozni~ki na nafta (OPEK) se soo~uva so neminovnata “smrt vo [ekspirovski stil” po slu~uvawata na posledniot nejzin samit, {to zavr{i so celosen neuspeh. Vakva idnina & predviduva londonski “Tajms” na najgolemata svetska organizacija, koja so svojata mo} ja ima glavnata palka vrz svetskata ekonomija.

Iako ~lenkite na OPEK, a toa se najgolemite proizvoditeli na nafta vo svetot, imaat klu~na uloga za s$ {to se slu~uva na globalno nivo, sepak, vlegoa vo kriza. I toa tokmu vo vreme koga so OPEK pretsedava Iran, odnosno ministerot za nafta na Iran. Pritisokot vrz

MASUD MIRKAZEMI

OPEK za zgolemuvawe na proizvodstvoto so cel da se namali cenata na naftata i da se olesni zakrepnuvaweto na ekonomijata od krizata, gi podeli ~lenkite.

Na posledniot samit vo London, ne padna dogovor za zgolemuvawe na naftenoto proizvodstvo. Toa mnogu ja naluti Saudiska Arabija, koja e najgolem proizvoditel.

Toa mo`e da zna~i i kraj na OPEK, prognozira “Tajms”. I da ne se slu~i najcrnoto scenario, fakt e deka mo}ta e razni{ana.

MISLA NA DENOT

NE POSTOI USPEH BEZ TEШKOTIJA

SOFOKLE DREVEN GR^КI TRAGI^AR

4

Navigator

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

MANIPULACII VO GRADE@NIOT BIZNIS

FIZI^KI LICA – PROFITERI OD PRODA@BA NA STANOVI BEZ PLA]AWE DDV

I pokraj nizata zakonski izmeni vo grade`ni{tvoto, se ~ini dr`avata ne stavi red vo ovoj biznis. Vo Makedonija, kolektivnite zgradi s$ pove}e gi gradat fizi~ki lica, koi ja koristat povolnosta da platat samo 3% danok na promet, nasproti 18% koi gi pla}aat delovnite subjekti pri proda`ba na stanovite SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

d vkupno 2.854 izdadeni grade`ni dozvoli minatata godina, duri 1.954 se dadeni na investitori fizi~ki lica za da gradat objekti od visokogradba.

Za istata namena za cela godina lani se izdadeni samo 242 grade`ni dozvoli na delovni subjekti.

Dr`avnata statistika presmetala deka fizi~ki lica lani izgradile okolu 4.000 stanovi so vkupna vrednost od blizu 200 milioni evra. Analiziraj}i gi brojkite, se postavuva pra{aweto - ako vo grade`niot biznis mo`e da se zaraboti tolku pari bez da se registrira firma i pritoa bez da se platat dava~kite kon dr`avata, zo{to toga{ nekoj voop{to bi osnoval kompanija? Ovoj problem postoi so godini, a im zadava vistinska maka na grade`nite kompanii, bidej}i se soo~uvaat so nelojalna konkurencija.

Duri i koga Vladata go namali DDV za proda`ba

O

na stanovi vo 2009 godina od 18% na 5%, cenite na stanovite ne se namalija bidej}i grade`nite kompanii so razlikata pokrija del od zagubite {to gi trpat od fizi~kite lica koi gradat i prodavaat stanovi, a ne se DDV obvrznici.

RAZRABOTENA [EMA Od Javnoto stanbeno pretprijatie (JPSSDP) tvrdat deka osven tie i golemite grade`ni kompanii, re~isi nikoj ne pla}a DDV za kupuvawe stanovi, {to bilo pri~ina za slabiot interes kaj kompaniite da gi namalat cenite na stanovite.

Zoran Misovski, direktor vo JPSSDP, pojasnuva deka pove}eto stanovi vo Skopje se gradeni na ime na fizi~ki lica, koi ne se DDV obvrznici.

“Ima edna razrabotena {ema, spored koja investitorot zema grade`na dozvola i lokacija na ime na fizi~ko lice i na toj na~in izbegnuva da plati DDV. Otkako }e ja izgradi zgradata, site imotni listovi se vodat na edno ime i liceto

5,0%-5,09% se dvi`i u~estvoto na grade`ni{tvoto vo BDP vo poslednite desetina godini

350-400

milioni dolari iznesuva godi{niot obrt na grade`ni{tvoto

U[TE [EST MESECI 5% DDV ZA PRODA@BA NA NOVI STANOVI

se prodavaat so povlastena stapka na DDV od 2009 godina, koga Vladata Stanovite odlu~i da ja namali od 18% na 5%, a odlukata va`i do 31 dekemvri 2011 godina.

Ako sega se obezbedi grade`na parcela, objasnuvaat upravitelite na grade`nite kompanii, bi bilo mnogu te{ko da se napravi vseliva stanbena zgrada pred 31 dekemvri i da se obezbedat site dokumenti za nea, a zgora na s$ da preostane dovolno vreme za da se prodadat novite stanovi po poniski ceni poradi poniskiot DDV.

si gi prodava stanovite.

Nema zakon vo Makedonija koj }e go spre~i toa lice da prodade i 50 ili 100 stanovi vo edna godina”,

veli Misovski.

Toj objasnuva deka vo zemjite od Evropskata unija zakonskata regulativa ne dozvoluva vo edna godina

da se otu|i pove}e od eden stan, so cel da se spre~at zloupotrebite.

Manipulacijata ja potvrduvaat i vo Zdru`enieto na

grade`nici pri Stopanskata komora, od kade {to apeliraat dr`avata da najde na~in za poseriozno vodewe smetka od kade pari kaj edno fizi~ko lice da plati komunalii od 200.000 evra za da po~ne da gradi zgrada.

“Vo golem broj slu~ai dozvolata za gradewe stanbena zgrada na svoe ime ja dobiva sopstvenikot na zemji{teto ili na grade`nata firma.

Kako fizi~ko lice, toj nema pravo na povrat na vlezniot DDV. Po izgradbata, prodava~ot na stanovi sklu~uva kupoproda`en dogovor so stanarite i pri taa transakcija pla}a samo 3% danok na promet na nedvi`nosti. Ako stanovite gi prodava kako pravno lice, toga{ e dol`en da plati 18% DDV za sekoj novoprodaden stan. So ogled deka stanuva zbor za proda`ba na nedvi`nosti, {to vredat pove}e desetici iljadi evra, razlikata od 15% mu nosi na prodava~ot golema dobivka”, velat vo Zdru`enieto.

24 JUNI SPECIJALEN PRILOG VO

BRENDOVI PROCESOT NA BRENDIRAWE, PROMOCIJA NA BRENDOVITE I GRADEWE ODNOS SO KLIENTITE I POTRO[UVA^ITE SE PO^ESTO SE PRENESUVA I NA SOCIJALNITE MRE@I! KOI SE PREDNOSTITE I NEGATIVNOSTITE OD PRENESUVAWE NA BRENDINGOT ON-LAJN? KOLKU MAKEDONSKITE KOMPANII FA]AAT ^EKOR SO OVOJ NOV TREND? KAKO SE PRISTAPUVA SO MENAXIRAWE NA BRENDOVITE VO MAKEDONSKITE KOMPANII I VO LOKALNITE TIMOVI NA PRETSTAVNI[TVATA NA STRANSKI KOMPANII I BRENDOVI VO MAKEDONIJA? KOI SE RAZLIKITE? EMOCIONALNO BRENDIRAWE

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

3 FAKTI ZA...

0,9% 10,8% 17,3% K

PROCENKI...

BUJAR OSMANI

SE NAMALILE PRODA@NITE CENI NA INDUSTRISKITE PROIZVODI NA DOMA[NIOT PAZAR VO MAJ SPOREDENO SO PRETHODNIOT MESEC, SOOP[TI DR@AVNIOT ZAVOD ZA STATISTIKA

minister za zdravstvo

MAKEDONIJA PODGOTVENA DA SE SPRAVI SO E[ERIHIJA KOLI

P

reventivata e najva`niot moment vo vakvi slu~ai, a gra|anite terba da vnimavaat na svojata higiena, bidej}i ovaa e{erihija koli e bakrerija koja se prenesuva po fekooralen pat, pora~a ministerot za zdravstvo, Bujar Osmani.

Osmani istakna deka dokolku Komisijata za zarazni bolesti dade preporaka da se napravi i zasilen pregled i kontrola po restoranite koi se kontroliraat po redovna osnova, tie toa }e go napravat preku inspektorite od Dr`avniot zdravstven i sanitaren inspektorat, koi postojano ja sledat sostojbata.

NA GODI[NO NIVO PORASNALE CENITE NA INDUSTRISKITE PROIZVODI VO ZEMJAVA VO MAJ POVISOKI SE CENITE VO GRUPATA ENERGIJA SPOREDENO SO MAJ 2010 GODINA O

5

Navigator

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

PREGLED VESTI LETOVO ЌE NEMA VOZOVI ZA CRNA GORA ezonskiot voz Skopje-Ni{-Bar i obratno, koj treba{e da soobra}a od 25. juni do 28. avgust, e otka`an. Od Makedonski `eleznici-Transport, povikuvaj}i se na informacija od Crnogorskite `eleznici, soop{tuvaat deka otka`uvaweto e poradi nemawe vle~ni kapaciteti. Poradi remontot na `elezni~kata mre`a bile prinudeni da ne go prifatat vozot za Bar. @elezni~kata blokada ne e krenata nitu za vozovite kon Solun, odnosno s$ u{te va`i odlukata na bordot na Gr~kite `eleznici vremeno da go prekine me|unarodniot `elezni~ki patni~ki soobra}aj od Grcija do sosednite zemji. So toa e otka`an i soobra}ajot na vozovite 1.144 i 1.145 (Meredian ekspres) koj vo letniot period treba{e da soobra}a edna{ nedelno na destinacija od Solun do Bratislava, Praga, Budimpe{ta, Kiev i Moskva.

Vo letniot period obezbedena e direktna `elezni~ka linija do bugarskiot primorski grad Burgas. Vozot }e soobra}a edna{ nedelno od 24. juni do 4. septemvri, so trgnuvawe od Skopje vo petok, a vra}awe od Burgas vo nedela.

S

NOVI RABOTNI MESTA PREKU PRAKTIKANTSKA RABOTA entarot za razvoj na Isto~niot planski region po~na so realizacija na proektot “Kreirawe na rabotni mesta preku praktikantska rabota”.

Vo realizacijata na ovoj proekt vo po~etokot }e bidat vklu~eni 15 kompanii od [tip, Ko~ani, Vinica, Berovo, Peh~evo, Makedonska Kamenica i Del~evo, vo koi }e se obu~uvaat mladi nevraboteni na vozrast od 22 do 30 godini. Kandidatite za prakti~na obuka treba da imaat zavr{eno soodveten fakultet i da se prijaveni vo Agencijata za vrabotuvawe. Preku praktikata vo kompaniite mladite lu|e }e se steknat so znaewa i ve{tini potrebni za nivno trajno vrabotuvawe ili samovrabotuvawe.

Proektot se realizira vo sorabotka so Ambasadata na kralstvoto Norve{ka, PSM - Fondacijata i GIZ RED programata za regionalen ekonomski razvoj vo Makedonija. Za stimulirawe na sekoj od kandidatiteu~esnici vo proektot se obezbedeni po 6.000 denari vo traewe od tri meseci.

C

VTORA GENERACIJA MATURIRAШE VO PETTA PRIVATNA GIMNAZIJA a sve~ena ceremonioja vo ramkite na PSU “Petta privatna gimnazija”, u~enicite od pravno-ekonomskata nasoka od ovaa gimnazija gi dobija sertifikatite za zavr{eno sredno obrazovanie, kako vtora generacija maturanti.

N

QUBQANSKA MLEKARNICA SE OTKA@UVA OD SVEDMILK ubqanska mlekarnica privremeno se otka`uva od prezemawe na propadnatata mlekarnica Svedmilk.

Pretsedatelkata na Upravniot odbor na slovene~kata kompanija, Cvetina Rijavec, za slovene~ekite mediumi izjavi deka na ovoj ~ekor se re{ile bidej}i bilo prerano da po~nat so agresivno {irewe na makedonskiot pazar. Qubqanski mlekarnici pred dve nedeli otvori svoe pretstavni{to na makedonskiot pazar.

Kako {to prenesuvaat slovene~kite mediumi, planot na Qubqanska mlekarnica bil da ja kupi Svedmilk preku NLB Tutunska banka, koja e najgolem doveritel vo Svedmilk, i pobaruvaweto da go pretvori vo sopstveni~ki udel. No, vo posleden moment kompanijata se otka`ala od taa namera.

Na otvoraweto na podru`nicata vo Skopje, Rijavec izjavi deka dobile ponuda od NLB Tutunska za prezemawe na Svedmilk, no s$ u{te razmisluvaat.

Spored nea, planot na Qubqanska mlekarnica e da go zgolemi pazariniot udel na makedonskiot pazar, no s$ u{te ne se podgotveni da po~nat so proizvodstvo.

Kako pri~ina za otka`uvaweto od Svedmilk, spored slovene~kite mediumi e i toa {to slovene~kata kompanija vo momentov investira 14 milioni evra vo nova proizvodna linija vo svojata fabrika vo Slovenija, koja terba da bide zavr{ena do krajot na godinata.

Qubqanska mlekarnica, be{e edna od najzainteresiranite kompanii koi sakaa da ja prezemat propadnatata mlekarnica Svedmilk. Prviot oglas za licitacija }e bide objaven utre, a po~etnata cena za fabrikata e 10,5 milioni evra.

Q

6

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI 600.000 EVRA POMO[ OD EU ZA DIREKCIJATA ZA ZA[TITA NA LI^NITE PODATOCI

kupno 600.000 evra }e odvoi Evropskata unija vo rok od 18 meseci za zajaknuvawe na kapacitetite na Direkcijata za za{tita na li~nite podatoci.

Sredstvata za proektot se od Instrumentot za pretpristapna pomo{ za 2008 godina, a predvideno e proektot da se realizira za vkupno 18 meseci, po~nuvaj}i od januari 2011 do juni 2012 godina.

Celta na proektot e zajaknuvawe na operativnite kapaciteti na Direkcijata, usoglasuvawe na makedonskoto so evropskoto zakonodavstvo, kako i jaknewe na javnata svest za pravoto na za{tita na li~nite podatoci.

“Veruvame deka proektot }e bide prakti~na i seopfatna poddr{ka za Direkcijata za za{tita na li~ni podatoci.

Veruvame deka na toj na~in, so na{iot pridones }e & ovozmo`ime na Direkcijata za{tita na li~ni podatoci da bide podgotvena i celosno operativna za sledniot ~ekor na integrativniot proces”, izjavi evroambasadorot Piter Sorensen.

Vicepremierot Vasko Naumovski istakna deka poddr{kata na ovoj proekt }e ovozmo`i ponatamo{no zajaknuvawe na kapacitetite i kreirawe visoka javna svest za za{tita na li~nite podatoci.

Direktorot na Direkcijata za za{tita na li~nite podatoci re~e deka so ovaa pomo{ Direkcijata }e go zaokru`i procesot na zajaknuvawe na kapacitetite, od edna strana, no i implementacijata na novite tehni~ki napredni re{enija, koi vo smisla na komparativni iskustva koi se koristat od zemjite-~lenki na Evropskata unija.

V

CIVIL: NADLE@NITE GO TOLERIRAAT NELEGALNOTO ORU@JE o Makedonija ima pove}e od 400 iljadi par~iwa nelegalno oru`je, soop{tija od nevladinata organizacija Civil. Spored nivnite podatoci so koi raspolagaat, tie smetaat deka kampawata za sobirawe na nelegalnoto oru`je ne dava rezultati.

Xaber Derala od nevladinita organizacija Civil smeta deka nadle`nite institucii se tie {to treba da ja prezemat odgovornosta za namaluvawe na nelegalnoto oru`je, koe spored podatocite so koi raspolaga Civil iznesuva okolu 400 iljadi par~iwa.

“Tie voop{to ili sosema malku se spravuvaat so raste~kiot kult kon oru`jeto i negovata upotreba.

Nivnata sorabotka so gra|anskiot sektor e minimalna i sekoga{ na na{a inicijativa. Kultot kon oru`jeto i vooru`enoto nasilstvo se kontroliraat so samoto dolgoro~no zalagawe i vklu~uvawe na pove}e op{testveni i dr`avni sektori”, re~e Derala.

Od Civil velat deka amnestijata za predavawe na nelegalnoto oru`je vo Makedonija, koja zavr{i minatiot mesec, mo`e da se smeta za neuspeh i povikaa na seriozna diskusija i prodol`uvawe na periodot na amnestija i ovaa godina.

V

MILO[OSKI PREDLO@I SKOPSKA ULICA DA GO NOSI IMETO NA IGLBERGER inisterot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, po povod smrtta na porane{niot dr`aven sekretar na SAD, Lorens S. Iglberger, cenet amerikanski diplomat i voedno golem i doka`an prijatel na Makedonija, pokrena inicijativa do Sovetot na Grad Skopje za imenuvawe ulica vo glavniot grad so negovo ime, soop{ti MNR. “Inicijativata proizleguva od toa {to stanuva zbor za zna~ajna li~nost, golem amerikanski dr`avnik i porane{en karieren diplomat, ~ovek koj im be{e sovetnik na niza amerikanski pretsedateli, od Xon F. Kenedi do Xorx Bu{, pro~uen po svojata hrabrost, re{itelnost i doslednost vo nadvore{nata politika.

Zagubata na Iglberger ne pretstavuva zaguba samo za svetskata politi~ka javnost i diplomatija, tuku i za na{ata dr`ava imaj}i go previd deloto {to toj go ostavi zad sebe”, se naveduva vo soop{tenieto od MNR. Sekretarot Iglberger, se dodava, }e ostane vo se}avawe kako golem poznava~ na na{iot region, no i kako isklu~itelna li~nost i eden od najgolemite prijateli na Makedonija, koj “nesomneno pridonese za edno visoko nivo na politi~ka, ekonomska i kulturna sorabotka me|u Makedonija i SAD”.

M

TELEVIZIITE OSTANUVAAT NAJGOLEMI DONATORI NA KAMP

EDNI CENI VO JAVNOST DRUGI ZA DOGOVOR SO PART Zaludni se site zakonski izmeni i apeli na EU za regulacija na (osobeno izbornoto) finansiraweto na partiite, koga od sivata zona na dogovori za ogromni popusti za reklamirawe kaj televiziite ne izleguvaat ni mediumskite gazdi, ni partiskite lideri!

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

eleviziite na ~ii smetki zavr{ija najgolem del od parite potro{eni vo izbornata kampawa s$ u{te ne otkrivaat dali bile donatori na nekoja od politi~kite partii, kako {to se o~ekuva da bide. Toa im go dozvoluva docneweto na obrazecot {to treba da go propi{e ministerot za finasii, Zoran Stavrevski, vo koj tie treba da ka`at pod kakvi uslovi im dozvolile na partiite da se reklamiraat kaj niv. Vo Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata smetaat deka nema da

T

bidat neophodni izve{taite na mediumite za da se utvrdi dali i vo kolkava mera televiziite donirale vo kampawata, za{to odgovorot na ovie pra{awa }e go dala analizata {to e vo tek, a vo ~ii ramki se sporeduvaat finansiskite izve{tai na partiite za potro{enoto vo kampawata, objavenite cenovnici za reklamirawe i minuta`ata otstapena na partiite - precizno rasporedena spored programskite pojasi od koi zavisi cenata na reklamata.

Mo`nost da kalkuliraat na televiziite im dava faktot {to najgolem del od emituvanite reklami partiite s$ u{te gi nemaat plateno. Ova

e o~igledno od nekoi od partiskite finansiski izve{tai za kampawata, kade {to razlikata me|u potro{enoto, koe so pove}e od 90% e za reklama i propaganda i steknatoto kako prihod, e ogromna.

Otkako }e se utvrdi vrz baza na prihodite ostvareni vo 2010 godina kolku iznesuva limitot za mediumite kako pravni lica za donirawe vo kampawata, najverojatno sumata koja{to e nad toj limit (5% od vkupno ostvarenite prihodi vo prethodnata godina) partiite }e moraat da ja platat, a ostanatoto }e figurira kako donacija od mediumot za konkretnata kampawa. Tokmu ovaa mo`nost da se dogovara visinata

na donaciite “post-festum” poka`uva kolku e neefikasen sistemot za kontrola na spregite me|u partiite i mediumite, koi vo cenovnicite pi{uvaat edni ceni, a potoa, o~i v o~i so partiskite ~elnici dogovaraat drasti~no poniski, kako rezultat na ogromnite popusti.

MEDIUMITE MOL^AT, PARTIITE U[TE POVE]E! Direktorot na marekting vo TV Sitel, Goran Gligorov, ne saka{e da zboruva za toa dali televizijata go iznajmuvala svojot reklamen prostor spored cenovnikot objaven na internet-stranicata na Dr`avnata izborna komisija ili im davala popusti na nekoi od u~esnicite

KAKO ]E SE RE[AVA SUDBINATA NA MEDIUMITE OD PERO NAK

A1 BARA 36 MESECI ZA DA GO Dodeka pravniot tim na A1 televizija bara na~ini da se spogodi so UJP za isplata na dolgot, v~era sudskiot proces za “Paja`ina” povtorno se odlo`i MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

dvokatite na A1 televizija, koi go podgotvuvaat odgovorot na re{enieto na Upravata za javni prihodi za naplata na dano~en dolg, }e pobaraat istiot da se realizira na rati.

Glavniot i odgovoren urednik na A1, Mladen ^adikovski, za “Kapital” potvrduva deka }e bide pobarano dolgot da se plati na 36 rati ili vo rok od tri godini.

“Toa {to sega oficijalno mo`am da go ka`am e deka se razgleduva zakonskata mo`nost dolgot da bide isplaten na rati. Kako }e odgovori Upravata ne znaeme”, veli ^adikovski.

Ovaa nedela istekuva rokot koj UJP go dostavi do mediumot i Plus Produkcija za naplata na zaostanat dano~en dolg.

Spored re{enieto, dolgot

A

na dvata dano~ni obvrznici proizleguva od raboteweto vo periodot od 2005 godina navamu, no vo najgolem del dolgovite se utvrdeni pri inspekciskiot nadzor na Pero Nakov bb od 25. noemvri minatata godina. Pokraj toa, A1

televizija, kako povrzano lice za DDV. gi prezema obvrskite na DDV dolgovite na u{te tri firmi na Pero Nakov bb.

Spored mediumite na Velija Ramkovski, A1 ima zaostanat dolg od {est milioni evra, a Plus Produkcija od eden

VUJI] KAZNET SO 1.000 EVRA! Bezbrojnite prigovori za povreda na procedurata upateni od advokatite na obvinetite vo slu~ajot “Paja`ina”, no i konfrontacijata me|u sudijata Pavlina Hristovska i advokatot Miroslav Vuji} go odbele`aa v~era{niot vtor obid za po~etok na sudeweto za obvinetite od Pero Nakov bb.

Po nekolku predupreduvawa da go kontrolira svoeto odnesuvawe, sudijata pobara od sudskoto obezbeduvawe da go otstrani od sudnica advokatot Vuji} i mu odredi kazna od 1.000 evra.

Pred da bide otstranet od sudnicata Vuji} pobara da bidat uni{teni dokazite pribaveni so posebni istra`ni merki, vo koi ima registrirano i negovi privatni razgovori koi mo`ele da mu nanesat nenadomestliva {teta na negovoto semejstvo, za {to sudijata Hristova istakna deka }e se proiznese vo tekot na dokaznata postapka, ja “zovre” atmosferata vo sudnicata.

milion.

Dokolku vo dadeniot rok ne se plati danokot, UJP, soglasno zakonot, treba da pristapi kon primena na merki za prisilna naplata, velat od Upravata.

Ottamu dodavaat deka postoi mo`nost dolgot da bide servisiran na rati, no deka vo Zakonot za dano~na postapka postojat i obvrski koi dano~niot obvrznik, odnosno A1 televizija, treba da gi ispolni. Vo momentov ne sakaa pove}e da komentiraat.

“UJP nema da se vpu{ta vo komentirawe na {pekulacii i neoficijalni informacii “izjaveni” od dano~ni obvrznici.

Vo dano~nata postapka komunikacijata me|u Upravata za javni prihodi i dano~niot obvrznik se odviva na to~no utvrden na~in propi{an vo pozitivnite zakoni. “Dogovor” ne postoi, bidej}i takov institut vo Zakonot za dano~na postapka ne postoi”, naveduvaat vo soop{tenieto od UJP.

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

PAWATA

TIITE! na izborite. b Stavot S po ova pra{awe vo TV Sitel }e go izgradele otkako }e go dobiele obrazecot propi{an od Ministerstvoto za finasii za izgotvuvawe na izve{taj za reklamniot prostor iskoristen od nekoj od organizatorite na kampawata.

“Formularot propi{an od ministerot za finansii s$ u{te ne e izlezen i dotoga{ ne sakam da zboruvam. Koga }e izleze formularot }e vidime dali }e ispadne deka sme donatori ili ne. So partiite koi se reklamiraa na na{ata televizija imame potpi{ano dogovori”, izjavi Gligorov.

Direktorot na Kanal 5, Ivan Mir~evski, tvrdi deka platenoto politi~ko reklamirawe na televizijata {to ja rakovodi, partiite go kupuvale isklu~ivo po cenovnik. Bidej}i Izborniot zakonik na mediumite im ostava prostor da se javat kako donatori vo kampawa-

Politika / Pari / Dr`ava ta, otstapuvaj}i & na nekoja partija reklamen prostor so popust koj se dvi`i i do 90%, i Mir~evski }e go po~eka formularot od Ministerstvoto za finansii za da vidi dali Kanal 5 }e se javi kako donator na nekoja od politi~kite opcii ili ne.

“Sega ne mo`am da ka`am dali sme donatori ili ne.

Dali }e se pojavime kako donatori vo kampawata }e zavisi od formularot”, izjavi Mir~evski.

Sosema poinakov stav iznesoa vo TV Alfa, od kade {to kategori~ki tvrdat deka ne se donatori na nitu edna partija i deka reklamite vo izborniot period ve}e gi naplatile spored javno objaveniot cenovnik.

“Platenoto politi~ko reklamirawe TV Alfa go naplati isklu~ivo po cenovnik, i ni ostanaa samo okolu 5% nenaplateni fakturi. Ne dadovme popusti i ne sme donatori vo nitu edna kampawa. So popustite {to gi davaat nekoi televizii, koi odat do 90%, se vulgarizira objavuvaweto na cenovnicite i voop{to pazarnoto rabotewe. Toa e kako da otidete vo avtosalon i za vozilo koe ~ini 100 iljadi evra, da vi re~at deka }e vi go dadat za 500 evra, za{to ste im simpati~ni”, izjavi direktorot na TV Alfa, Mladen Damev.

Vo A1 televizija v~era ne uspeavme da dojdeme do odgovoren koj bi mo`el da zboruva na ovaa tema. Vo sektorot za marketing, kade {to n$ upatija, postojano se vklu~uva{e avtomatska telefonska sekretarka.

ANTIKORUPCIONERITE I SOVETOT ZA RADIODIFUZIJA GI ZAKOPAA VOENITE SEKIRI... ZASEGA! Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata i Sovetot za radiodifuzija po~naa da rabotat na analizata bazirana na vkrsteni podatoci od dvete institucii koja treba da poka`e kolku i kako partiite platile za da se reklamiraat, odnosno

PREGLED VESTI

MLADEN DAMEV DIREKTOR NA ALFA TV “Platenoto politi~ko reklamirawe TV Alfa go naplati isklu~ivo po cenovnik, i ni ostanaa samo okolu 5% nenaplateni fakturi. Ne dadovme popusti i ne sme donatori vo nitu edna kampawa. So popustite {to gi davaat nekoi televizii, koi odat do 90%, se vulgarizira objavuvaweto na cenovnicite i voop{to pazarnoto rabotewe. Toa e kako da otidete vo avtosalon i za vozilo koe ~ini 100 iljadi evra, da vi re~at deka }e vi go dadat za 500 evra, za{to ste im simpati~ni.”

GORAN GLIGOROV MARKETING-DIREKTOR NA TV SITEL “Formularot propi{an od ministerot za finansii s$ u{te ne e izlezen i dotoga{ ne sakam da zboruvam. Koga }e izleze formularot }e vidime dali }e ispadne deka sme donatori ili ne. So partiite koi se reklamiraa na na{ata televizija imame potpi{ano dogovori.”

IVAN MIR^EVSKI DIREKTOR NA KANAL 5 TV “Sega ne mo`am da ka`am dali sme donatori ili ne.

Dali }e se pojavime kako donatori vo kampawata }e zavisi od formularot.” dali mediumite bile donatori vo kampawata. Prviot ~ovek na SRD, Zoran Stefanovski, odlu~i da odmol~i na napadot od strana na pretsedatelot na Antikorupciskata komisija, Voislav Zafirovski, koj izjavi deka neras~istenite smetki me|u instituciite mo`e da ja ote`nat nivnata sorabotka.

Od Sovetot za radiodifuzija informiraat deka analizite so kompletnata minuta`a rasporedena po programski pojasi, }e gi zavr{at vo tekot na ovaa sedmica. I Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata po~na so dopolnitelna obrabotka na finansiskite izve{tai dostaveni od organizatorite na kampawata, osobeno vo delot na rashodite po osnov na plateno politi~ko reklamirawe vo elektronskite mediumi, a ovoj proces }e go prodol`i i po dostavuvaweto na izve{taite od mediumite.

“Ne brzame i rabotime mo{ne vnimatelno i temelno, za{to ima mnogu zamki vo celiot slu~aj – treba da se vnimava vo koj reklamen pojas i blok

7

e emituvana reklamata, za{to ovie parametri ja odreduvaat nejzinata cena”, izjavi prviot antikorupcioner, Vosilav Zafirovski, koj ne se soglasuva deka za da se ras~isti so toa kakva uloga odigraa mediumite na neodamne{nite izbori }e mora da se po~ekaat nivnite izve{tai.

“Dali televiziite se javile kako donatori vo kampawata }e se vidi po presmetkite {to }e gi napravime spored cenovnicite i precizno rasporedenata minuta`a na reklamite. Ne mora da se ~eka obrazecot od Ministerstvoto za finansii za da se utvrdi toa”, veli Zafirovski.

Antikorupciskata komisija vo ovoj kontekst }e se soo~i so problem vo obidot da utvrdi dali A1 televizija go pre~ekorila dozvoleniot limit da se javi kako donator vo kampawata, za{to ovoj medium nema isprateno zavr{na smetka za 2010 godina do nadle`nite institucii.

Potrebnata dokumentacija e zapleneta od sudskata vlast za potrebite na procesot “Paja`ina”.

OSMANI: NEMA DOLGOVI KON DOBAVUVA^ITE NA OPREMA!

inisterot za zdravstvo, Bujar Osmani, tvrdi deka Vladata redovno gi pla}a ratite za medicinskata oprema i deka nema nitu eden dolg kon stranskite dobavuva~i. Iako pred dvaesetina dena izvori od Ministerstvoto za zdravstvo za “Kapital” otkrija deka Ministerstvoto za finansii ne odobruva pari za poslednite nekolku nalozi i deka toa e pri~inata poradi koja pogolemite aparati s$ u{te ne se pristignati vo zemjava, Osmani kategori~no gi demantira vakvite informacii.

“Nema nitu eden dolg kon dobavuva~ite za oprema.

Poslednata rata koja be{e na 30 maj e platena na vreme, taka {to vo momentov nemame nitu eden dolg kon glavniot dobavuva~, nitu, pak, nekoga{ sme imale. Jas sum fokusiran opremata da bide koristena i pacientite da gi dobijat potrebnite uslugi, pa ne znam koja e celta na postojanite defokusirawa”, veli toj.

Denovive portalot Skaj.mk objavi deka poradi neredovna isplata, postoi opasnost pristignatite aparati da se demontiraat i dobavuva~ite da gi povle~at od bolnicite vo zemjava.

M

JANKULOVSKA ]E SI PODNESE OSTAVKA SAMO AKO STANE MINISTERKA ZA PRAVDA!? odeka barawata za ostavka na minsiterkata za vnatre{ni raboti Gordana Jankulovska poradi ubistvoto na mom~e na Plo{tadot od strana na policiski „tigar” stanuvaat se poglasni, novite partiski informacii se deka taa bi se odlu~ila na toj ~ekor samo ako i se garantira ministerskata foteqa vo Pravda. Kapital objavi deka vo VMRO –DPMNE ima vnatrepartiska „vojna” okolu ministerot Mihajlo Manevski i deka premierot Nikola Gruevski se opiral na barawata na ~lenstvoto za negova smena, posle site skandali koi ja prosledija negovata rabota. No, dali toj }e se opira i sega, koga za negova nasledni~ka ambicii pojavila i Jankulovska (koja isto va`i za ~ovek od najbliskiot krug na Gruevski)? Oficijalni informacii zasega nema, i se {to od partijata velat e deka se ~eka dogovorot so DUI na Ali Ahmeti, otkako partiskite timovi predvodeni od {efot premierskiot kabinet Martin Protuger i vicepremierot za Ramkoven dogovor Abdulakim Ademi denovive treba da go „nacrtaat” vladiniot sostav.

D

NOVITE PRATENICI ]E RABOTAT VO RENOVIRANO SOBRANIE o 20 juni treba da zavr{i del od grade`nata ekspanzija koja go zafati Sobranieto. Poleka, no sigurno se sozdavaat uslovi za novite pratenici da vlezat vo renovirana zgrada. Zakonskiot rok do koga treba da se zaka`e konstitutivnata sednica na noviot parlamentaren sostav, koj sega }e ima 123 pratenici, istekuva slednata sabota, na 25. juni.

So dogradbata i nadgradbata Sobranieto }e dobie novi 119 kancelarii, {est sali za komisii i edna pove} enamenska protokolarna sala od 600 metri kvadratni.

Vo momentov se raboti i na stolbovite za salata so kupolata, so {to e po~nata i dogradbata na objektot.

Kupolite }e bidat so radius od ~etiri metri.

Po zavr{uvaweto na rekonstrukcijata na parlamentarnata zgrada pratenicite }e dobijat svoja kancelarija, a dotoga{ }e se raboti spored stariot sistem, odnosno kancelarija }e dobie sekoja prateni~ka grupa, potpretsedatelite na Sobranieto, koordinatorite na prateni~kite grupi.Za ovaa namena e predvideno da bidat potro{eni okolu 700 milioni denari ili 11 milioni evra.

D

KOV BB?

O PLATI DOLGOT!

MVR ]E SE SPRAVUVA SO NASILNICITE PRVO PREKU FEJSBUK inisterstvoto za vnatre{ni raboti se spravuva so nasilnicite na socijalnite mre`i. Po barawe na MVR dosega se zatvoreni nekolku internet strani na koi se pottiknuva na nasilstvo i govor na omraza .

Od ministerstvoto pojasnuvaat deka tie ne gi zatvoraat grupite, tuku ja sledat komunikacijata na socijalnite mre`i i koga }e registriraat govor na omraza ili povik za nasilstvo go informiraat Fejsbuk.

Sli~na aktivnost MVR prezede i po protestite poradi izgradbata na crkvata muzej na Kale koga preku socijalnite mre`i be{e povikuvano na masovni sobiri, se motivira{e etni~ka netolerancija i govor na omraza.

MVR najavi deka i vo idnina }e gi sledi vakvite grupi koi se pojavuvaat na Fejsbuk a za onie za koi }e bide utvrdeno deka se so nesoodvetna sodr`ina }e bide pobarano od administratorite na Fejsbuk da bidat izbri{ani, a identifikuvanite organizatori }e bidat povikuvani na razgovor vo policija.

M

Spored ~len 24 od Zakonot za dano~na postapka, pla} aweto dano~en dolg se vr{i preku pla}awe dano~en iznos koj{to se dol`i, so {to se ispolnuva dano~niot dolg, ili pla}awe vo gotovo ili na drug na~in na smetka i pla}awe od strana na treti lica.

Spored Zakonot za ste~aj, pak, ako vo rok od sedum dena upravitelot na firmata na A1 televizija i Plus produkcija ne go platat dolgot, }e mora

vo rok od 21 den da podnesat barawe za ste~aj.

DENES ]E SE ^ITA OBVINENIETO ZA “PAJA@INA” Startot na sudskiot proces za slu~ajot “Paja`ina” povtorno be{e odlo`en. Edna od obvinetite, \ulten Xemaili, spored tvrdewata na nejzinite advokati, no i lekarskata bele{ka, ne be{e vo sostojba da go sledi glavniot pretres poradi bolest. Pokraj toa, u{te edna od obvinetite,

@aklina \or|ievska, koja e vo doma{en pritvor, ne be{e sprovedena vo sudnica isto taka poradi te{ka zdravstvena sostojba. Na barawe na javniot obvinitel, Gordana Ge{koska, postapka za \orgievska be{e izdvoena od glavniot slu~aj.

“Vakvata odluka na sudot e presedan vo makedonskoto sudstvo i eden den }e se ~udite na vakvata odluka. Protiv nea jas }e podnesam barawe za

za{tita na zakonitosta pred Javniot obvinitel”, istakna Stevan Pavlevski, advokat na \or|ievska.

Sudot, isto taka po barawe na obinitelkata Ge{koska, donese odluka na obvinetite koi se vo begstvo i ne se dostapni na organite na progonot, me|u koi i sinot na Ramkovski, Hedi, da im se sudi vo otsustvo.

Deneska se o~ekuva da startuva glavniot pretres so ~itawe na obvinitelniot akt.

8

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI IVANOV OSTVARI SREDBA SO NOBELOVECOT MURAD

retsedatelot \orge Ivanov v~era vo svojot kabinet go primi Ferid Murad, dobitnik na Nobelova nagrada od oblasta na medicinata i klini~kata farmakologija.

“Na sredbata nobelovecot Murad gi pozdravi naporite na makedonskite gra|ani za razvivawe i neguvawe na so`ivotot vo edno multikulturno op{testvo i se zalo`i da go iskoristi svojot ugled vo amerikanskoto op{testvo da lobira za Makedonija za {to poskoro ostvaruvawe na strate{kite celi na zemjata - ~lenstvo vo Evropskata unija i NATO”, se veli vo soop{tenieto od Kabinetot na Pretsedatelot.

Osven za evroatlantskite integracii i za problemot so imeto, vo soop{tenieto se veli deka Murad se interesiral i za sostojbite vo zdravstvoto i medicinskoto obrazovanie vo Republika Makedonija, identifikuvaj}i gi sferite na mo`na idna sorabotka.

Inaku, Ferid Murad e univerzitetskiot profesor i istra`uva~ koj poteknuva od Gostivarsko, a `ivee i raboti vo Hjuston, Teksas i e dobitnik na brojni nagradi i priznanija za istra`uvawa vo oblasta na medicinata.

P

TODOROV: STAROSNATA GRANICA ZA OSNOVNO OBRAZOVANIE OSTANUVA inisterot za obrazovanie gi demantira{e informaciite deka se namaluva starosnata granica vo koja za prv pat }e se sednuva vo u~ili{nite klupi. Obrazovniot sistem nema da se menuva, ostanuva decata so pet godini i osum meseci da ja po~nat svojata edukacija vo nulta grupata.

“Na{iot stav ostanuva deka devetoletkata sosema gi zadovoluva potrebite, a edinstveno {to se razgleduva kako mo`nost e transfer na gradinkite vo ramkite na Ministerstvoto za obrazovanie i nauka, kade {to, spored mene, tie i prirodno pripa|aat. Za namaluvawe na vozrasnata granica na ~etiri ili pet godini apsolutno ne stanuva zbor”, re~e Todorov, So vakviot transfer na gradinkite celta e da se zgolemi brojot na decata koi posetuvaat gradinka.Do 2015 godina Ministerstvoto za obrazovanie ima za cel da gi vrati ovie ustanovi pod svoja nadle`nost, so koi sega rakovodi Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

MAKEDONSKITE FUNKCIONERI NE ZNAAT ZA OSTAVKA

VLASTA POSLATKA OD ^ESTA! Nema skandal ili afera dovolno golemi za makedonskite funkcioneri da gi pomestat od udobnite fotelji. Dodeka vo svetot ostavki letaat i za najmal incident, kaj nas u{te se raska`uvaat ostavkite na ministerot za transport i vrski, Antoni Pe{ev, vo 90-tite godini i na ekspremierot Hari Kostov. Sekako, i taa na Mile Janakievski, po potonuvaweto na brodot Ilinden, koja Gruevski ne ja prifati

M

ZAVR[I ME\UNARODNATA VOENA VE@BA MEDCEUR 11 spe{no zavr{i ve`bata MEDCEUR 11, koja se odr`a vo Centarot za obuka Pepeli{te, vo blizina na voeniot poligon Krivolak. Vo nejziniot posleden akt v~era be{e izvedena reakcija na civilnite i voenite strukturi na Makedonija i nejzinite zemji-prijateli vo slu~aj na zemjotres vo okolinata na Negotino, prosledeno so poplavi, lizgawe na zemji{te, po`ari, o{teteni objekti, pojavuvawe na zarazni bolesti i zgri`uvawe na bolnite i povredenite.

Zamenik-ministerot za odbrana, Emil Dimitriev, izvesti deka ve`bata ja koordinira vo sorabotka so ministerstvata za vnatre{ni raboti, za nadvore{ni i za zdravstvo, Centarot za upravuvawe so krizi, Direkcijata za za{tita i spasuvawe, i armiite na Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina i najgolemiot poddr`uva~ na ovaa ve`ba, armijata na SAD. “Toa {to go vidovme od ve`bata e deka imame maksimalna sinhronizacija i koordinacija na site institucii koi vo dadena prigoda bi trebalo da odgovorat na ovie katastrofi i mislam deka Makedonija go odr`uva stepenot na visoko nivo na podgotvenost da se spravuva so vakvi krizi”, istakna Dimitriev.

Polkovnik ^arls Teder od vozduhoplovstvoto na SAD re~e deka dene{nata demonstracija go poka`ala kapacitetot na makedonskite gra|anski slu`bi soodvetno da reagiraat pri po`ari i hemiski incidenti i na voenite slu`bi ne samo od Makedonija, tuku i od zemjite-partneri od regionot.

U

MAKEDONSKI DOKUMENTAREC NAGRADEN NA FESTIVAL VO SLOVA^KA ratkiot dokumentaren film “U~ili{te za edno dete” na avtorot Sa{e Dimovski ja dobi presti`nata nagrada za kratok dokumentaren film na 17-tiot internacionalen festival “Zlaten Prosjak” vo Ko{ice, Republika Slova~ka.

Vo oficijalnata programa na festivalot, naslovena “Evropa na platno”, vo natprevaruva~kiot del u~estvuvaa 88 selektirani filmovi od 35 zemji vo svetot, od 135 avtori.

Osumminutniot film na Dimovski e edinstven dobitnik na nagrada za film od balkanskite prostori.

Internacionalnoto `iri, sostaveno od ~lenovi od SAD, Italija, Francija, Polska, Slova~ka, oceni deka “U~ili{te za edno dete” e “sovr{ena prikazna so vnimatelno odbrani sliki za `ivotot na edinstveniot u~enik Petar ^akreski vo u~ili{teto vo Vitoli{te, selo vo izumirawe”.

“U~ili{te za edno dete” vo Ko{ice ja dobi i nagradata od publikata, po {to be{e prika`an i na slova~kata televizija Na{a.

Pokraj ovaa nagrada, “U~ili{te za edno dete” vo mart ovaa godina dobi Gran pri na televiziskiot Festival “Pres Vitez” vo Novi Sad, a filmot e pokanet za u~estvo na nekolku evropski festivali. Kamerata e na Du{an Kardaleski, monta`ata na Ba`e Dulev, a producent e Kvazar Film od Skopje.

K

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

GABRIELA DELOVA

ME\A[I: OSTAVKI OD JANKULOVSKA I KOTEVSKI!

delova@kapital.com.mk

odeka vo svetot ministrite gi napu{taat foteljite duri i ako vozot docni edna minuta, kaj nas ostavkata e nepoznata za makedonskite politi~ari. Nitu uli~ni protesti, ubistva po u~ili{tata, lo{o napi{ani knigi, nitu, pak, otvoreno poso~eniot primer za pritisok vrz sudiite od strana na ministerot za pravda vo Izve{tajot na Evropskata unija, ne se dovolni za makedonskite ministri da re{at da zaminat. Institutot “ostavka” ili politi~ka i moralna odgovornost vo zemjava kako voop{to da ne postoi.

Re~isi nitu eden minister dosega vo dvodeceniskoto funkcionirawe na zemjava ne sobra hrabrost da si dade ostavka. U{te pove}e, ne samo {to politi~arite nikoga{ ne po~uvstvuvle potreba da go napravat toa, tuku i duri koga se povikani

D

funkcionalno op{testvo po koj bilo seriozen prekr{ok vo sektor koj e vo negova jurisdikcija iako ne bil direktno involviran vo nastanot si podnesuva ostavka.

Kaj nas toa ne funkcionira poradi toa {to ili na Vladata vakvite izbranici & se ~inat nezamenlivi ili ovie samite so toa {to ne si podnesuvaat ostavka ne sakaat da bidat zameneti. Stanuva zbor za eti~ka i moralna samosvest”, dodava toj.

I VO TUNIS POGOLEMA SVEST OD KAJ NAS! Koga naj~esto premnogu ni e da se sporeduvame so toa kako funkcioniraat zemjite od Zapadna Evropa i Amerika, imame navika da se sporeduvame so toa kako funkcioniraat zemjite na Istotkot ili vo Afrika. No, duri i tamu ostavkite se poznata kategorija za razlika od kaj nas.

Nie sme kako siva zona kade {to rabotite funkcioniraat taka kako {to im odgovara na tie koi se na vlast, komentiANTONI PE[EV HARI KOSTOV raat analiti~arite.

PORTANE[EN MINISTER PORANE[EN PREMIER Taka, vo Tunis po branot ZA TRANSPORT I VRSKI Eks premierot Hari uli~ni protesti vo fevruari Ministerot za transKostov vo 2004 godina godinava premierot podnese port i vrski Pe{ev vo si podnese ostavka od ostavka. No, svetot pameti devedesetite se povle~e funkcijata i javno progoi ostavki koi vo zemja kako od svojata funkcija i vori deka nema namera {to e Makedonija i voop{to od politikata otkako da {efuva vo Vlada vo ne bi bile predmet na osuda, prezede politi~ka odgovkoja ministrite na DUI nitu, pak, bi bile tema na ornost za dvete avionski od va`ni resori ne razgovor. Takov e primerot so nesre}i {to se slu~ija vo sorabotuvaat za klu~ni japonskiot minister za transMakedonija. dr`avni pra{awa. port koj si podnese ostavka poradi toa {to vozot docne{e edna minuta. A s$ u{te sve`i se i nizata ostavki UNIVERZITETSKI PROFESOR vo Germanija i "Nositelite na vlasta vo sekoe normalno vo Evropskiot funkcionalno op{testvo po koj bilo separlamnet poriozen prekr{ok vo sektor koj e vo negova radi navodite jurisdikcija iako ne bil direktno involza plagijat na viran vo nastanot si podnesuvaat ostavka. doktorskite tezi Kaj nas toa ne funkcionira poradi toa za koi bea ob{to ili na Vladata vakvite izbranici & se vineti odredeni ~inat nezamenlivi ili ovie samite so toa minis tri ili {to ne si podnesuvaat ostavka ne sakaat pretstavnici vo da bidat zameneti. Stanuva zbor za eti~ka Brisel. i moralna samosvest, koja ja nemaat" Osven ostavkite sekoga{ postoi izgovor ili re{enie da ne ja snosat takvata odgovornost.

Vaka vospostavenata praktika analiti~arite ja komentiraat kako otsustvo na moralna samosvest i etika.

“Vlasta e slatka. Vaka najkratko mo`e da se dade pri~inata zo{to makedonskite funkcioneri ne podnesuvaat ostavka”, veli univerzitetksiot profesor Ferid Muhi}.

“Jasno e deka nositelite na vlasta vo sekoe normalno

FERID MUHI]

Protestite na mladite protiv policiska brutalnost, koi ve}e sedum dena se odvivaat po ubistvoto na mladiot Martin Ne{kovski, dobija nova dimenzija. Tie baraat celosno ras~istuvawe na ubistvoto kako i otkrivawe na site u~enici vo nastanot, ostavka na site direktno odgovorni lica vo Ministerstvoto za vnatre{ni raboti za ne~ove~noto i neodgovornoto vr{ewe na funcijata, me|u koi i od ministerkata Gordana Jankulovska i portparolot Ivo Kotevski poradi pogre{no informirawe na javnosta. Osven ostavka od ovie dvajca funkcioneri, naporedno se pokrenuvaat i inicijativi za ostavka na celata Vlada. Kon vakvite barawa se priklu~ija i od prvata detska ambasada “Me|a{i”, koi preku pismo do Vladata baraat odgovornost za Ne{kovski. Dali nekoj }e prifati odgovornost, ostanuva da se vidi. na poedninci, svetot poznava i ostavki na celi vladi.

Posledniot primer e Belgija kade {to celata Vlada si podnese ostavka poradi skandalot za spasuvaweto na bankata Fortis.

Vo Makedonija se pameti ostavkata na Antoni Pe{ev, koj vo devedesettite godini kako minister za transport i vrski se povle~e od politikata po dvete avionski nesre}i {to se slu~ija vo Makedonija.

Ostavka dade i premierot Hari Kostov vo 2004 godina i javno progovori deka nema namera da {efuva vo Vlada vo koja ministrite na DUI ne sorabotuvaat za klu~ni dr`avni pra{awa.

I ministerot za transport i vrski, Mile Janakievski, dade ostavka po nesre}ata so brodot Ilinden vo 2009 godina, koga zaginaa 15 bugarski dr`avjani, no premierot Nikola Gruevski ne ja prifati, {to be{e dopolnitelen komi~en obid za so~uvuvawe na obrazot, oti ostavka ne se nudi, ostavka se dava - velat ekspertite.

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

NIKOJ NE VLEGUVA VO BIZNISOT SO KEROZIN. ZO[TO?!

KEROZINOT VO MAKEDONIJA E NAJSKAP

Od 2003 godina kerozinot vo Makedonija, koj go proizveduva Okta, a go distribuira Makpetrol e poskap otkolku vo drugite zemji. Direktna posledica od toa se visokite ceni na aviobiletite.

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

o prose~na cena od 1.280 dolari po ton, Makedonija ima najskap kerozin na Balkanot i vo Evropa. “Kapital” dojde do cenite po koi se prodava avionskoto gorivo na Balkanot i vo Evropa, informacii koi i edinstveniot snabduva~ so kerozin vo zemjava, Makpetrol, i edinstveniot proizvoditel, Okta, gi ~uvaat kako stroga tajna.

Neoficijalnite informacii na “Kapital” poka`uvaat deka na skopskiot i na ohridskiot aerodrom Makpetrol go prodava kerozinot po 1.280 dolari za ton. Na aerodromite vo Pri{tina, Belgrad i vo Sofija kerozinot se prodava po maksimum 1.100 dolari za ton. Eden ton kerozin vo Rim, vo Antalija, vo Brisel i vo Kopenhagen ~ini okolu 960 dolari.

Ovie podatoci se prose~ni i va`at za poslednite 10 dena. Na amsterdamskiot aerodrom, pak, kerozinot vo poslednite 10 dena se prodaval po cena od 980 dolari za ton. Okolu 1.000 dolari za ton kerozin pla}aat aviokompaniite koi }e sakaat da go napolnat svojot rezervoar na aerodromite vo Dizeldorf, Hamburg, Berlin i vo Cirih.

Zoran Krstevski, direktor na TAV Makedonija, potvrduva deka vo zemjava kerozinot e prili~no poskap otkolku vo regionot.

“Slobodniot pazar ja utvrduva cenata na kerozinot. Cenata zavisi od potro{uva~kata. Ako kompanijata ima golem obrt, ako aerodromite nudat popusti, ako ima golema potro{uva~ka, }e ima i

S

CENA NA KEROZIN Makedonija

1.280 $/ton

Belgrad

1.100 $/ton

Sofija

1.100 $/ton

Kopenhagen

948 $/ton

Tel Aviv

950 $/ton

Antalija

954 $/ton

Brisel

957 $/ton

Viena

958 $/ton

Rim

959 $/ton

Amsterdam

979 $/ton 994 $/ton

Cirih Dizeldorf, hamburg

1.000 $/ton

Berlin

1.007 $/ton

Hurgada, [arm El [eik

1.171 $/ton

PROGNOZA ZA POTRO[UVA^KA NA KEROZIN VO SOOBRA]AJNIOT SEKTOR (KTOE) kerozin

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

19

20

20

21

21

22

22

23

23

izvor: Energetska stretegija na Makedonija do 2030 godina

poniska cena na avionskoto gorivo. Vo Makedonija nema doma{ni kompanii koi }e ja zgolemat potro{uva~kata, pa vrz osnova na toa da se namali i cenata na kerozinot.

Stranskite aviokompanii dobivaat mnogu privilegii od mati~nite aerodromi i koga }e sletaat vo Makedonija dopolnuvaat mnogu mala koli~ina kerozin. Skapi sme zatoa {to nema vtor snabduva~, nema potro{uva~ka”, komentira Krstevski.

NIKOJ NE VLEGUVA VO BIZNISOT SO KEROZIN Poznava~ite na aviobiznisot vo zemjava tvrdat poradi ogromnite investicii vo instalacija i oprema za ~uvawe na kerozinot nema

interes za vlez na kompanija koja, pokraj Makpetrol, }e snabduva so kerozin.

“Potrebni se okolu 150 milioni evra za da se izgradi nova instalacija za ~uvawe i snabduvawe so kerozin na aerodromite. Se raboti za mnogu pari, a premala potro{uva~ka. Makpetrol, pak, ne ja dava na koristewe postojnata infrastruktura.

Nitu Okta e zainteresirana da vlo`i del od svoite resursi i da snabduva so kerozin, iako rafinerijata e vo blizina na skopskiot aerodrom”, velat eksperti od aviosoobra}ajot.

Tie dodavaat i deka skapiot kerozin e glaven vinovnik za skapite aviobileti.

“Cenata na gorivoto vo ogromna mera vlijae na cenata na avionskite bileti, osobeno kaj nas, kade {to ima monopol vo snabduvaweto. Vo uslovi koga doma{niot avioprevoznik kupuva gorivo od edinstven snabduva~, toj se doveduva vo mnogu nezavidna polo`ba koga e vo pra{awe namaluvaweto na cenite na biletite. Doma{niot avioprevoznik mora da go napolni celiot rezervoar od okolu 10 toni i ne e vo pozicija da polni poevtin kerozin od stranstvo”, veli involviran vo aviobiznisot.

Od aviokompaniite velat deka retko koga mo`at da kupuvaat gorivo na stranskite aerodromi, kade {to nemaat privilegii i popusti kako doma{nite avioprevoznici.

Prognozite za potro{uva~kata na mlazno gorivo za ovaa godina, spored energetskiot bilans, se 4.000 toni, {to e samo 0,5% pove} e sporedeno so lani, a 150% pove}e vo odnos na 2009 godina.

Okta za ovaa godina proektira{e proizvodstvo na 20.900 toni kerozin, {to e re~isi 16% pove}e od lani.

Vo 2009 godina Okta proizvede 15.960 toni kerozin.

Ako 4.000 toni kerozin se pomno`at so 1.280 dolari, se doa|a do suma od 5,1 milioni dolari, prihodi za Makpetrol i Okta.

Nitu od Makpetrol, nitu od Okta ne objasnuvaat zo{to kerozinot vo Makedonija e najskap.

Spored poznava~ite, “monopolskata” cena na kerozinot e zape~atena so kupoproda`niot dogovor za Okta. Promena e mo`na duri po devet godini, koga istekuva va`nosta na ovoj dogovor.

9

PREGLED VESTI SE GRADI NOV HOTEL VO PEH^EVO ompanijata Kit-Go od [tip po~na so izgradba na hotel vo centarot na Peh~evo. Objektot, {to }e se nao|a pokraj kejot na Peh~evska Reka, se gradi spored evropski standardi i }e ima kapacitet od 60 legla.

Predvideno e hotelot da ima sopstven spa-centar, restoran, letna terasa i drugi pridru`ni prostorii za vakov vid objekti.

Sopstvenikot i glaven menaxer na Kit-Go o~ekuva grade`nite raboti da zavr{at letovo, a slednata godina hotelot oficijalno da bide pu{ten vo upotreba.

Spored gradona~alnikot na Peh~evo, Jovan~o Stanoevski, ovaa investicija i zgolemeniot interes za izgradba na privatni vili i vikend-ku}i vo turisti~korekreativniot centar Ravna Reka otvoraat mo`nosti za razvoj na turizmot vo op{tinata.

K

UBAVINITE NA OSOGOVSKITE PLANINI NA EDUKATIVNA MAPA o finansiska poddr{ka od fondacijata Pro natura i Makedonskoto ekolo{ko dru{tvo otpe~atena e turisti~ko-edukativnata mapa posvetena na ubavinite na Osogovskite Planini. Avtor na proektot i na fotografiite e Van~o Petrov-Fafa, kulturen rabotnik i dolgogodi{en fotograf od Ko~ani. Niz objektivot na Petrov se prika`ani prirodnite retkosti na Osogovijata, turisti~kite lokaliteti, manastirskite kompleksi Sv.Joakim Osogovski, Sv.Gavril Lesnovski i Sv.Pantelejmon, petvekovniot dab, retkite vidovi flora i fauna, kako i planinarskite transferzali koi vodat niz Osogovijata od pove}e gradovi od ovoj del na Makedonija.

S

PO^NA [PARKASE TENISKI KUP 2011 edma godina po red vo organizacija na Teniskiot Klub As Plus, a pod pokrovitelstvo na [parkase banka, po~na internacionalniot juniorski teniski turnir [parkase Kup, koj ovaa godina se odr`uva od 13 do 18 juni.

Turnirot vo nedelata go otvorija oficijalnite pretstavnici na turnirot i pokrovitelot [parkase banka, a }e u~estvuvaat juniori od vkupno 15 dr`avi u~esni~ki.

U~esnicite se od Rusija, Kanada, Turcija, Romanija, Crna Gora, Srbija, Grcija, Kipar, Izrael, Italija, [vajcarija, Чe{ka, Holandija, Germanija i doma}inot Makedonija.

Na 11-te tereni na klubot, vkupno 96 u~esnici (48 juniori i 48 juniorki) na vozrast do 14 godini, }e imaat mo`nost da se natprevaruvaat, da se dru`at i da razmenuvaat iskustva, vo nasoka na afirmacija i razvoj na teniskiot sport i kultura. Rezultatite od ovoj turnir, nosat i kvalifikacioni poeni za rangirawe za u~estvo na drugi internacionalni turniri.

Natprevarite }e se odvivaat sekoj den od 9 ~asot do 17 ~asot, a vlezot za site posetiteli e sloboden. Pobednicite }e bidat proglaseni vo sabota na 18 juni.

S

10

Kompanii / Pazari / Finansii MBI 10

2.705

2.669

MBID

117,75

2.700

2.664

2.695

2.659

2.690

2.654

2.685

2.649

2.680

2.644

2.675

2.639

2.670

2.634

2.665

06/06/11 07/06/11 08/06/11 09/06/11 10/06/11 11/06/11 12/06/11 13/06/11

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

OMB

117,65 117,55 117,45 117,35 117,25

06/06/11 07/06/11 08/06/11 09/06/11 10/06/11 11/06/11 12/06/11 13/06/11

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

03/06/11

04/06/11

05/06/11

06/06/11

07/06/11

08/06/11

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

NEKOLKU FIRMI GO PRIFATIJA TRETIOT PENZISKI STOLB

DOBROVOLNOTO PENZISKO ISPLATLIVA INVESTICIJA

MAKEDONSKA BERZA

Nekolku kompanii vo zemjava presmetale deka za~lenuvaweto vo tretiot penziski stolb e povratna investicija - ako na doka`anite rabotnici im ovozmo`at sigurna penzija tie u{te pove}e }e se zalagaat za rabotata i }e bidat lojalni na firmata VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

obrovolnoto penzisko osiguruvawe nekoi od najgolemite i najuspe{ni kompanii vo zemjava go prifatija kako isplatliva investicija. Menaxerite presmetale deka za~lenuvaweto vo tretiot penziski stolb }e bide povratna investicija ako na doka`anite rabotnici im ovozmo`at sigurna penzija tie u{te pove}e }e se zalagaat za rabotata i }e bidat lojalni na firmata.

Generalniot direktor na Prilepska Pivarnica, Sa{ko Samarxioski, ve}e e vo pregovori za osiguruvawe na del od vrabotenite vo tretiot stolb.

“Izminative meseci na nekolku sostanoci diskutiravme tokmu na ovaa tema.

Smetam deka dobrovolnoto osiguruvawe, kako paket za menaxeri i uspe{ni rabotnici, }e pretstavuva dopolnitelna stimulacija koja }e gi zgolemi zalo`bite za dobroto na kompanijata.

Dosega ne napravivme vakov ~ekor zatoa {to od finansiski aspekt minatata godina ne be{e ba{ pogodna za da se razmisluva za dopolnitelni rashodi”, objasnuva Samarxioski.

Sopstvenikot na prehranbenata kompanija Makprogres, Gligor Cvetanov, planira da

D

9,91% PORASNAA AKCIITE NA TTK BANKA gi koristi uslugite na tretiot penziski stolb zatoa {to taka }e gi zadr`i uspe{nite rabotnici vo kompanijata.

“Dobrovolnoto osiguruvawe na vrabotenite definitivno e korisna rabota za edna kompanija, osobeno koga e vo pra{awe menaxerskiot tim na firmata.

Toa pretstavuva dopolnitelna motivacija za tie vraboteni, od koja pridobivki }e ima i samiot rabotodavec. Zna~i, dobiva i ednata i drugata strana”, veli Cvetanov, potenciraj}i, sepak, deka ovoj vid osiguruvawe ne e dovolno aktueliziran vo zemjava i deka treba da se poraboti na negova promocija.

Prilepskiot kombinat Vitaminka, pak, ve}e se za~leni vo tretiot penziski stolb.

Generalniot direktor, Sa{o Naumoski, smeta deka na toj na~in }e stimulira pogolem rast na kompanijata.

“Vitaminka odlu~i da odvoi sredstva za svoite vraboteni, so koi dopolnitelno }e im ja osigura idninata.

Smetam deka na toj na~in na vrabotenite im ostavame pogolem izbor i eden vid individualno alternativno {tedewe. No, pridobivki definitivno o~ekuvame i vo delot na rastot na kompanijata. Mislam deka sekoja firma vo Makedonija mo`e da si go dozvoli toa”, veli Naumoski.

Spored nego, okolu 500 vraboteni od Vitaminka imaat mo`nost za pogolema penzija i za akumulirawe sredstva koi mo`at da gi podignat na 54-godi{na vozrast, odnosno 10 godini pred penzionirawe.

Na sekoj vraboten mese~no linearno mu vleguvaat po 300 denari vo dobrovolniot fond.

Proekciite na dr`avniot Fond za penzisko osiguru-

vawe deka za dve decenii }e bide celosno zavisen od dr`avnata kasa i poslednite slu~uvawa vo zemjite od regionot, koi stanaat nelikvidni da ispla}aat penzii, spored ekspertite, zna~at deka makedonskite gra|ani po zavr{uvaweto na rabotniot vek mo`e da ostanat bez penzija. Zatoa, predlagaat idnite penzioneri da izberat nekoj alternativen na~in na {tedewe.

Od NLB Nov penziski fond i KB Prvo penzisko dru{tvo objasnuvaat deka firmite koi }e se za~lenat vo tretiot penziski stolb se oslobodeni od pla}awe personalen i danok na dobivka na uplati do ~etiri prose~ni bruto-plati vo Makedonija.

Spored niv, iako raste interesot kaj firmite za dobrovolno penzisko osiguruvawe, s$ u{te e daleku od zadovolitelno nivo.

ajgolem rast na oficijalniot pazar na Makedonskata berza v~era imaa akciite na TTK banka, 9,91%, a najmnogu padnaa akciite na R@ uslugi, so namaluvawe na prose~nata cena od 5,76%.

Na redovniot pazar najmnogu porasnaa akcite na Rade Kon~ar, 3%, a najgolem pad zabele`aa akcite na AgroTikve{ od Kavadarci, drasti~ni 37,5%.

Od akciite na oficijalniot pazar najgolemo u~estvo vo vkupniot dneven promet imaa akciite na Komercijalna banka, so promet od 6,4 milioni denari, a od akciite na redovniot pazar najgolemo u~estvo vo vkupniot dneven promet imaa akciite na Tutunska banka, so 182.500 denari.

N

MBI-10 po ~etiri dena pad minatata nedela i eden den rast v~era povtorno padna 0,23% i zavr{i so vrednost od 2.660,16 indeksni poeni.

MBID porasna 0,10% i zatvori na 2.682,15 indeksni poeni, dodeka indeksot na obvrznici OMB porasna 0,01% i zavr{i na vrednost od 117,38 indeksni poeni.

Na Berzata v~era se ostvari promet od redovnoto trguvawe od 18,5 milioni denari, od koi pove}e od 18 milioni denari na oficijalniot pazar, a na redovniot pazar se istrguvaa hartii od vrednost vo iznos od 513.915 denari.

Oficijalniot pazar u~estvuva{e so visoki 97,22% vo vkupniot promet, a redovniot pazar so 2,77%.

BERZANSKI INFORMACII АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

13.06.2011

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

1М

3М

6М

YTD

1Y

Податоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE

29.447.925,85

-0,08%

-4,74%

-1,56%

-3,89%

2,17%

06.12.2011

ILIRIKA GRP

47.120.395,96

-4,60%

-6,64%

-11,86%

-12,48%

-4,26%

06.12.2011

Иново Статус Акции

16.936.462,41

2,48%

-1,73%

5,29%

5,38%

-0,19%

06.12.2011

0,00%

-4,48%

-5,89%

-6,59%

2,53%

06.07.2011

0,00%

-5,63%

1,07%

-1,76%

-0,29%

06.07.2011

-0,50%

-3,41%

0,29%

0,00%

1,37%

06.08.2011

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

06.08.2011

%

Износ (МКД)

ТТК Банка АД Скопје

1.120,00

9,91

166.880,00

ВВ Тиквеш АД Скопје

1.701,00

2,59

34.020,00

93,52

0,44

444.810,42

Топлификација АД Скопје

3.931,92

2,45

47.990,00

KD Brik

36.950.014,13

Раде Кончар Скопје

1.855,00

3

85.330,00

KD Nova EU

25.515.529,21

КБ Публикум -балансиран

34.662.872,86

КБ Публикум -обврзници

33.699.535,52

Име на компанијата

RMDEN04

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД Име на компанијата Бетон АД Скопје

13.06.2011 Просечна цена (МКД)

%

Износ (МКД)

7.990,00

-1,25

79.000,00

Комуна АД Скопје

465,00

-2,11

3.720,00

Реплек АД Скопје

41.100,00

-2,30

41.100,00

1.600,00

-2,62

171.200,00

262,00

-5,76

13.100,00

Охридска Банка АД Охрид РЖ Услуги АД Скопје

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10

ХВ ALK (2010) BESK (2010)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

13.06.2011 Просечна цена (МКД)

%

Износ (МКД)

Комерцијална банка АД Скопје

3.900,08

0,81

6.454.633

Алкалоид АД Скопје

4.500,00

0,00

5.724.000

88,60

0,45

1.764.387

612,91

0,25

1.689.790

86,70

0,02

603.150

Име на компанијата

RMDEN08 Гранит АД Скопје RMDEN10

13.06.2011

Нето-имот на фонд (ден.)

Просечна цена (МКД)

13.06.2011

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ Промет Број на во ЕВРА трансакции

Вкупно издадени акции

Нето добивка по акција

P/E

P/B

1.431.353

401,26

11,21

0,98

54.562

567,72

13,92

0,23

Вкупно Официјален пазар

обврзници обични акции

% на промена

45.614

8

246.437

95

307,73 457,84

292.051

103

427,51

GRNT (2010)

3.071.377

95,35

6,43

0,57

обични акции

8.335

10

59,83

KMB (2010)

2.279.067

628,36

6,21

1,11

Вкупно Редовен пазар

8.335

10

59,83

MPT (2010)

112.382

-2.037,51

-13,25

0,79

Блок трансакции

REPL (2010)

25.920

2.980,40

13,79

0,83

SBT (2010)

389.779

39,99

66,26

0,63

STIL (2010)

14.622.943

2,92

70,70

2,77

TPLF (2010)

450.000

277,07

14,43

1,10

ZPKO (2010)

271.602

-165,14

-14,23

0,37

Вкупно

0

0

0,00

300.386

113

294,66

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik - 13.06.2011)

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

4 MILIONI EVRA ZA MALI I SREDNI BIZNISI OD SOVETOT NA EVROPA

STOPANSKA NUDI MASTERCARD SO KAMATA OD 6,9% ite {to }e podnesat barawe za nova MasterCard kreditna karti~ka od Stopanska banka vo periodot 06.06-06.08 godinava do krajot na godinata }e imaat kamatna stapka od samo 6,9%. Po istekuvaweto na promotivnata ponuda }e se primenuva redovnata promenliva kamatna stapka, koja vo momentov iznesuva 10,8% za klienti koi platata ja primaat preku Stopanska banka. Minimalnata mese~na otplata e samo 5% od isko-

S

11

Kompanii / Pazari / Finansii risteniot krediten limit, a ovozmo`en e i 45-dneven grejsperiod. Kreditniot limit, koj mo`e da bide do 5.000 evra, zavisi od primawata na klientot i od negovata kreditna izlo`enost.

Pokraj promotivnata ponuda, prodol`uva razvojot na mre`ata na trgovci-partneri na Stopanska banka, kaj koi site korisnici na kreditni karti~ki mo`e da kupuvaat na rati, bez kamata. Ovaa unikatna mo`nost dostapna e vo pove}e od 1.000 trgov-

ski lokacii i im pomaga na klientite da go kupat toa {to im e potrebno brzo, lesno i na odlo`eno pla}awe bez kamata.

I i-bank uslugite se dostapni za MasterCard karti~kite, odnosno na bankomatite od Stopanska banka korisnicite na MasterCard karti~kite }e mo`at da realiziraat pla}awa na smetki, rati od krediti i karti~ki, da napravat prenos na sredstva ili da dobijat uvid vo mini mese~en izve{taj.

ankata za razvoj pri Sovetot na Evropa odobri zaem od 4 milioni evra za otvorawe novi rabotni mesta vo malite i srednite pretprijatija i u{te milioni evra za proekti vo oblasta na obrazovanieto. So toa, poddr{kata za Makedonija {to se realizira preku ~etiri proekti, vo oblasta na obrazovanieto i zdravstvoto, kako i preku izgradba na socijalnite stanovi i rekonstrukcija

B

na zatvorite nadminuva 110 milioni evra.

Guvernerot na bankata Rafael Alomar, izjavi deka Makedonija e odli~en partner za sorabotka i najavi zgolemena sorabotka so pove}e proekti vo zemjava.

Kamatata na zaemite se dvi`i me|u 1,7% i 2,5%.

Proektot vo zdravstvoto {to se realizira so poddr{ka na bankata opfa}a rekonstrukcija na pove}e od 20 javni zdravstveni ustano-

vi vo prvata faza, a }e prodol`i so sledna, vtora faza.

Pritoa se o~ekuva da nadmine 100 milioni evra i da opfati 45 javni zdravstveni ustanovi so delumna ili celosna rekonstrukcija i izgradba na novi objekti.

Proektot za socijalno domuvawe vreden 25 milioni evra i isto tolku poddr{ka od dr`avata predviduva izgradba na stanovi za socijalnite kategorii gra|ani.

HRVATITE VOVEDUVAAT MULTILATERALNA PLATFORMA ZA STRANSKI AKCII

MAKEDONSKITE BLU-^IPOVI 17.03.2010 ]E GO ODLEAT PROMETOT VO ZAGREB?!

11

]e go odleat li makedonskite blu-~ipovi prometot od Makedonskata na Zagrepskata berza ako se pojavat na hrvatskiot pazar na kapital? So voveduvaweto na multilateralnata platforma za trguvawe, od 24 juni na Zagrepskata berza }e mo`e da se izdavaat i trguvaat akcii, obvrznici i strukturirani hartii od vrednost na stranski kompanii MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

e go odleat li makedonskite blu~ipovi prometot od Makedonskata na Zagrepskata berza ako se pojavat na hrvatskiot pazar na kapital? So voveduvaweto na multilateralnata platforma za trguvawe, od 24 juni na Zagrepskata berza }e mo`e da se izdavaat i trguvaat akcii, obvrznici i strukturirani hartii od vrednost na stranski kompanii. Iako od doma{nite kompanii samo skopska Toplifikacija zasega otkriva deka razmisluva za izdavawe na IPO (inicijalna javna ponuda) na Zagrepskata berza, me|u brokerite se {pekulira deka nekolku od makedonskite blu-~ipovi tajno se podgotvuvaat za kotacija vo Zagreb.

Analiti~arite velat deka trguvaweto na makedonski akcii na pazar kako {to e hrvatskiot mo`e da donese samo pozitivni efekti za kompaniite, no istovremeno }e vlijae negativno na Makedonskata berza predizvikuvaj}i pad na i taka slabiot promet.

MAKEDONSKI AKCII VO ZAGREB? KAKO? Vo novite pravila za trguvawe na Zagrepska berza, so koi se ovozmo`uva i stranski

]

KAKO DO KOTACIJA NA ZAGREPSKA BERZA? ko makedonska kompanija odlu~i del od akciite da gi prenese na Zagrepskata berza, vo ramki na multilateralnata platforma, preku brokerska ku} a so dopis }e gi izvesti dvete berzi. Akciite, koi }e se trguvaat vo Zagreb, ve}e nema da se trguvaat vo Skopje.

Za akciite izdadeni vo Makedonija, poramnuvaweto bi go pravel Centralniot depozitar na Makedonija. Za novi emisii ili inicijalni javni ponudi na akcii na makedonski kompanii na Zagrepskata berza, poramnuvaweto }e go pravi hrvatskiot depozitar na hartii od vrednost.

A

kompanii da izdavaat akcii, korporativni obvrznici i strukturirani hartii od vrednost, stoi deka sevo ova }e bide ovozmo`eno na poseben segment na pazarot, odnosno na t.n. multilateralna platforma za trguvawe. Zna~i, ne stanuva zbor za t.n. dualen listing, vo koj akciite na edna kompanija kotiraat na dve berzi, tuku za voveduvawe me|unarodna multilateralna trgovska platforma. So ova, komentiraat poznava~ite na sostojbite, Berzata vo Zagreb se ~ini deka se obiduva da gi “pretrka” berzite vo Begrad, Skopje, Podgorica, Saraevo i Bawa Luka. Iako regulatornite tela od regionot lani na sostanok vo Milo~ar, Crna Gora, dogovorija sozdavawe vakva platforma so cel pazarite da se povrzat i likvidnosta da se zgolemi.

Poznava~ite objasnuvaat deka ako makedonskite blu-~ipovi se pojavat na Zagrepskata berza, toa }e ja zgolemi vrednosta na nivnite akcii i }e im donese novi inves-

titori.

“Multilateralnite platformi se vsu{nost zaedni~ka platforma za odreden broj akcii, najtrguvanite od nekolku pazari, na koi se trguva spored evropskata regulativa MiFID (Markets in Financial Instruments Directive), a kako osnova se koristi t.n. FIX (Financial information exchange protocol) protokol. Toa se posebni pazari, kade {to vodej}i se od na~elata na evropskata regulativa, akcionerot e toj {to e inicijator, odnosno odlu~uva negovite akcii da gi prenese od mati~niot pazar na multulateralnata platforma ako smeta deka ima interes za toa”, veli Aleksandar Petreski, direktor na Eurobroker.

So ogled na toa {to na multilateralnite platformi se trguva so akcii na transparentni kompanii, pravilata za priem se uprosteni, bidej}i se smeta deka kompaniite gi pominale site filtri za izvestuvawe na doma{niot pazar.

]e se pojavat li makedonskite blu-~ipovi vo Zagreb?

“Interesno e {to ako se pojavat na Berzata vo Zagreb, akciite na makedonskite blu-~ipovi, kako {to se, na primer, Alkaloid i Komercijalna banka, sigurno }e porasnat. Toa }e predizvika rast na cenata i na ostanatite akcii koi }e se trguvaat na Makedonskata berza, {to vo krajna linija }e ja zgolemi vrednosta na kompanijata. Toa sekako deka im odi vo prilog na menaxerskite timovi ako dolgoro~no planiraat da gi prodavaat kompaniite”, analizira Petreski.

I BERZATA I BROKERITE ]E IZGUBAT OD PROMETOT Ako najdobrite makedonski kompanii se pojavat i na Zagrepskata berza, kade {to dnevno se trguva so pogolema suma pari poradi toa {to ima mnogu fondovi, Makedonskata berza neminovno }e izgubi del od prometot. Istoto va`i i za brokerskite ku}i,

koi }e gi izgubat klientite od stranstvo, bidej}i tie sega }e mo`at so pomali tro{oci da trguvaat preku lokalnite brokeri vo Hrvatska. [to mo`at da storat vo Makedonska berza za da spre~at odlevawe od doma{niot pazar na i taka niskite prometi?

Od Berzata velat deka izmenite koi neodamna gi napravi Zagrepskata berza, a so koi se ovozmo`uva vlez na stranski izdava~i, kako zakonska mo`nost vo makedonskata regulativa postojat podolgo vreme.

“So Zakonot za hartii od vrednost e predvideno preku izdavawe potvrdi za stranski hartii od vrednost, koi se dokaz za sopstvenost na akcii ili dol`ni~ki hartii od vrednost izdadeni vo stranstvo (zemjite na OECD ili Evropskata unija), postoi mo`nost za trguvawe na stranski hartii od vrednost

na na{ata berza. Ovie potvrdi mo`e da gi izdade banka ili brokerska ku}a, koi prethodno imaat dobieno soodvetna dozvola od Narodnata banka, odnosno od Komisijata za hartii od vrednost”, velat od Makedonska berza.

No, toa {to e osobeno va`no e dali ima interes za vakvo ne{to na pazar kakov {to e makedonskiot, dodavaat od Berzata.

Poznava~ite na sostojbite na pazarite na kapital vo regionot velat deka mo`nosta koja Zagreb sega ja otvora ve}e pet godini postoi i vo Slovenija. Objavite na Hrvatskata berza vo ovaa nasoka gi komentiraat i kako dobar PR, so cel zgolemuvawe na ponudata i atraktivnosta na sopstveniot pazar. Ova e sekako legitimen ~ekor, vo uslovi na zasilena konkurencija predizvikana od integraciite na evropskite i svetskite berzi.

WWW.KAPITAL.MK МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

преку ноќ

1 нед.

1 мес.

3 мес.

Благајнички записи

4,00%

СКИБОР

2,29%

3,26%

4,19%

5,07%

Ломбарден кредит

5,50%

МКДОНИА

2,08%

Рочности

Извор: НБРМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ Рочност

КУРСНА ЛИСТА

Банка

3м

6м

12м

24м

36м

Стопанска

4,60%

5,50%

6,10%

8,10%

8,30%

Среден курс Држава

Валута

во денари

ЕМУ

евро

61,6554

Комерцијална

4,80%

5,50%

6,00%

8,00%

8,50%

САД

долар

42,1893

НЛБ Тутунска

4,00%

5,00%

5,70%

7,70%

7,90%

В.Британија

фунта

69,3225

Швајцарија

франк

50,3638

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

Канада

долар

43,1217

EUR

USD

GBP

CHF

Австралија

долар

44,7070

61,35

41,87

68,84

49,08

12

Fokus

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

KAKVI MERKI PREZEMAAT IRSKA, GRCIJA I PORTUGALIJA ZA SPAS OD BANKROT

ZA DA Í SVETNE NA EKONOMIJATA, MORA DA Í SE STEMNI NA JAVNATA ADMINISTRACIJA I SOCIJALATA

ur tri r evropski r zemji, j , Grcija, r j , Irska r i Portugalija, ru j , pobaraa r i dobija j Vo izminatata godina duri finansiska pomo{ od nekolku stotici milijardi evra za da se spasat od bankrotot koj im se zakanuv{e. “Kapital” analizira koi merki za {tedewe moraa da gi prezemat kako uslov za da bidat spaseni od bankrot BIQANA ZDRAVKOVSKA STOJ^EVSKA

G

zdravkovska@kapital.com.mk

K

O

M

E

R

C

I

J

A

re~isi site pogolemi dr`avni kompanii i mnogu atraktiven nedvi`en imot. Novata vlada koja pobedi na poslednite predvremeni izbori vo Portugalija veti deka mora da se zgolemat mnogu

rcija otpu{ta pove}e od 170 iljadi vraboteni vo javniot sektor i gi namaluva platite na site dr`avni slu`benici, a na proda`ba se stavaat

L

E

N

O

G

L

A

S

danoci i da se skratat site vidovi socijalna pomo{ i nepotrebni tro{ewa na dr`avata za da mo`e zemjata da se vrati na normalen kolosek. Irskiot tigar koj po~ina od gr~kata groznica e ve}e zakopan pod te{kite dolgovi, a isrkiot narod s$ u{te ne mo`e da sfati kako od najbogata i najuspe{na ekonomija zavr{ija kako edna od najzadol`enite dr`avi vo svetot.

Iako Makedonija ne va`i za mnogu zadol`ena zemja i dr`avata ima prostor da se zadol`uva, analizite poka`uvaat deka ako ekonomijata ne po~ne pobrzo da se razviva i da otvora novi firmi i rabotni mesta, zemjata mo`e da dojde vo situacijata dolgovite da stanat pregolem tovar za otpla}awe na slabata ekonomija i dr`avata da mora da bide prinudena da bara spas od MMF ili od EU za da prodol`i so redovnoto otpla}awe na dolgovite kon stranstvo.

Dokolku Makedonija ne najde na~in kako da po~ne da ostvaruva povisoki stapki na ekonomski rast Vladata }e bide dovedena vo situacija da mora da krati po site osnovi. Prvi merki koi gi prezemaa site ovie evropski zemji {to se soo~ija so bankrot bea kratewe na platite na javnata administracija i namaluvawe na brojot na dr`avni slu`benici, namaluvawe na site socijalni transferi i prava, zgolemuvawe na danocite, posebno kaj DDV i voveduvawe novi dano~ni dava~ki.

Korenot na dol`ni~kata kriza vo koja vlegoja Gr~ka, Irska i Portugalija se nao|a vo pregolemiot dr`aven aparat koj tro{i pove}e otkolku {to mo`e da proizvede, slabata, neefikasna i nekokurentna ekonomija koja ne otvora novi rabotni mesta, {to vo golema mera va`i i za Makedonija.

Dokolku Vladata se najde vo situacija da ne mo`e da ja finansira javnata potro{uva~ka i se dovede vo situacija da mora da ja krati javnata potro{uva~ka toa za Makedonija bi zna~elo siguren vlez vo u{te podlaboka recesija. Bidej}i site podatoci poka`uvaat deka Vladata preku golemite buxetski tro{ewa e taa koja ja oddr`uva vo `ivot celata ekonomijata.

No, glavnoto pra{awe e do koga mo`e toa da go izdr`i?

“Kapital” analizira koi merki na {tedewe moraa da gi prezemat Grcija, Irska i Portugalija od golemite spasiteli za da ne otidat vo bankrot.

Grcija blokirana od protesti

Glavnata prestolnina Atina vikendov be{e blokirana od nad 20 iljadi protestanti koi izlegoa na ulicite nezadovolni od merkite za {tedewe i od planovite za proda`ba na dr`avniot imot koi gr~kata Vlada gi usvoi vo petokot.

Petgodi{niot plan za {tedewe na Grcija predvduvaat namaluvawe na tro{ocite za 28,4 milijardi evra i novi

merki za zgolemuvawe na buxetskite prihodi, so cel deficitot vo buxetot da se svede na pomalku od 1% od BDP, od minatogodi{niot 10,5% od BDP. Grcija minatata godina se spasi od bankrot blagodarenie na finansiskata pomo{ od 110 milijardi evra koi gi dobi od Evropskata komisija i MMF. Za da ja dobie baranata pomo{ Grcija se obvrza da sprovede eden kup merki za {tedewe i da prodade dobar del od dr`avniot imot za da mo`e da si gi otplati dolgovite. Sega evropskite politi~ari treba da odlu~at dali Grcija }e dobie potvrden odgovor i na vtoroto barawe za finansiska pomo{ koja bi mo`ela da dostigne do 90 milijardi evra.

Gr~kata vlast najavi novi itni merki za {tedewe me|u koi i temelnata rekonstrukcija i konsolidacija na dr`avniot buxet i itno po~nuvawe na programata za privatizacijata na dr`aven imot vreden 50 milijardi evra.

Evropskite politi~ari predlagaat Grcija da dobie odlo`uvawe od 7 godini za da po~ne so otplatata na dolgovite nadevaj}i se deka za toa vreme Grcija }e gi re{i ekonomskite problemi vo koi tone.

No, s$ pogolem e brojot na evropski zemji na koi im e prekuglava da gi pla} aat dolgovite na siroma{nite zemji vo evozonata koi se zadol`uvaat i tro{at pove}e otkolku {to sozdavaat.

Avstriskata ministerka za finansii & pora~a na Grcija deka sekoj koj se pro{vercal vo evrozonata mora dopolnitelno da gi zavr{i doma{nite zada~i, aludiraj}i na faktot {to Grcija vleze vo evrozonata so frizirani i la`ni ekonomski i finansiski pokazateli, fakt koj dopolnitelno gi frustrira bogatite evropski zemji. Vo me|uvreme, na Grcija vo 2012-2013 godina & stigaat za otplata duri 84 milijardi evra dolgovi kon stranstvo. Vo slu~aj Grcija da ne go dobie vtoriot paket finansiska pomo{ ili ako ne & se odlo`i naplatata na dolgovite, scenarioto za koe s$ pove}e se {pekulira e izleguvawe na Grcija od evrozonata i vra}awe na drahmata.

Irskiot tigar se zarazi od gr~kata groznica

Kon krajot na 2010 godina Irska dobi finanskika pomo{ od Evropskata unija i MMF vo iznos od 85 milijardi evra, {to e pove}e od polovina od vkupniot bruto-doma{en proizvod na Irska, koj vo 2010 godna iznesuva{e 204 milijardi dolari ili 140 milijardi evra.

Paketot merki za {tedewe predviduva namaluvawe na site vidovi socijalna pomo{, na minimalnite plati i nadnici, kako i zna~itelno namaluvawe na brojot na vraboteni vo javnata administracija.

Istovremeno se voveduvaat novi vidovi danoci na imot i voda.

A samo edna godina pred da pobara spas Irska be{e proglasuvana za najdobra i najsupe{na ekonomija so najuspe{no sprovedeni liberalni reformi vo celiot svet. Vo 90-te godini Irska go

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

TOP 25 dobi imeto keltski tigar poradi brziot ekonimski razvoj poradi {to na mnogu zemji vo razvoj im be{e model za ekonomski razvoj.

No, se ~ini tigarot zabole od gr~ka groznica. Sega koga tigarot e mrtov i zakopan pod kupi{tata dolgovi, vo Irska po~nuvaat poracionalno da se analiziraat orgomnite dupki i deficiti. Na obi~niot gra|anin vo Irska mu e celosno nejasno kako mo`e zemja so samo 4,6 milioni `iteli da napravi dolgovi pogolemi od 100 milijardi evra. No, o~igledno s$ e mo`no koga se ima kreditna kartica so golem limit za zadol`uvawe.

Zaedni~ko za evropskite zemji koi se najdoa vo finansiski problemi e {to tie vo minatoto prezemaa mnogu merki za namaluvawe na nivoto na odano~uvawe, posebno na danocite na profit, {to gi privle~e stranskite investitori vo zemjata, no rezultira{e i so namaluvawe na prihodite od danoci vo buxetot. No, paralelno so stranskite investicii raste{e i javnata potro{uva~ka na Irskata dr`ava, posebno za obrazovanie i socijalni transferi. Vo me|uvreme s$ poglasni po~naa da stanuvaat kritikite za strategijata za privlekuvawe stranski investicii.

Mnogu doma{ni ekonomski eksperti ja kritikuvaa dr`avata deka im posevtuva pregolemo vnimanie na stranskite investicii, a od druga strana efektot i vrskite na tie stranski investicii so doma{nata ekonomija se mnogu slabi i pokraj golemite subvencii koi strancite gi dobivaa od dr`avniopt buxet.

Kako toga{ se slu~i bankrotot na Irska. Spored ekonosmkiot nobelovec Pol Krugman Irska se dovede vo bankrot poradi toa {to premnogu hrabro i so dvete noze skoknala vo noviot svet na sloboden i nereguliran globalen pazar. Posebno sloboden bil irskiot bankarski sektor koj go naduva balonot na

zadol`uvawe preku stanbenite krediti. No, balonot vo eden moment pukna. Bruto-doma{niot proizvod na Irska padna za 3% vo 2008 godina, 8% vo 2009 i 10% vo 2010 godina.

Parite stanaa skapi. Poradi vojnite so valuti i kursevi isrkite proizvodi te{ko pominuvaa na evropskite pazari, a pukaweto na balonot so stanbenite krediti ostavi mnogu lu|e so pregolemi dolgovi koi gi napravile kupuvaj}i nedvi`nosti koi poradi padot na cenite na nedvi`nosti vredea daleku pomalku otkolku dolgovite za bankarskite krediti. Bankite toga{ davaa krediti za otplata na kreditite i spiralata na zaodol`enost po~na da se prodlabo~uva. Irskata vlast odvoi ogromni sumi od dr`avniot buxet za da se vrati doverbata vo bankarskiot kredit i prifati da bide garant za kreditite i depozitite i celosno go rekapitalizira{e bankaraksiot sistem. Deficitite vo buxetot po~naa da se zgolemuvaat, a toa zaedno so ogromnite zagubi na bankite sozdade somnevawe kaj investitorite vo dolgoro~nata solventnost na Irska.

Za evropskite politi~ari Irska za bankrot voop{to ne be{e vo opcija.

Tie na Irska & ponudija pojas za spasuvawe te`ok pove}e od 100 milijardi evra, objasnuvaj}i deka ne stanuva zabor samo za sudbinata na Irska, tuku i za sudbinata na evrozonata.

Irska nema{e drug izbor osven da ja prifati finansiskata pomo{, no mora{e da se obvrze na golemo {tedewe. Irska prifati za period od ~etiri godini buxetskiot deficit da go namali od 12% od BDP vo 2010 godina na 3% od BDP vo 2014 godina.

Nova vlada za ekonomski spas na Portugalija

Portugalija e tretata zemja od Evropskata unija, po Irska i Grcija, koja oficijalno pobara

finansiska pomo{ za da ne bankrotira. Poradi lo{ata finansiska sostojba na dr`avata vo mart padna socijalisti~kata Vlada i vo prvata nedela od juni Portugalija na predvremeni parlamentarni izbori izbra nova vlada.

Na Portugalija vo sledniot period & pretstoi golemo i strogo {tedewe koe go baraat MMF i Evropskata komisija za da ja dobie pomo{ta od 78 milijardi dolari, koja iznesuva re~isi polovina od bruto-domapniot proizvod na Portugalija koj na krajot na 2010 godna dostigna 160 milijardi dolari. Novata Vlada treba da najde na~in kako da ja izvede zemjata od posledicite koi se natalo`ija po edna dekada na slab ekonomski rast, vo koj period dr`avata se zadol`uva{e pove} e otkolku {to realno sozdava i mo`e da otpla}a, a stapkata na nevrabotenost dostigna do rekordni 12,6%.

Mnogu analiti~ari smetaat deka Portugalija i pokraj golemata finansiska pomo{ ne e spasena od finansiskiot kolaps koj & se zakanuva, ako ne se sprovedat strogi merki za namaluvawe na dolgot, koi od druga strana sigurno }e ja vturnat ekonomijata vo recesija i }e go namalat `ivotniot standard na gra|anite.

Novata vlada na Portugalija }e mora vo slednite dve godini da sprovede pove}e od 200 merki za namaluvawe na javnata potro{uva~ka, da gi reformira ekonomskiot i socijalniot sektor vo soglasnost so barawata na kreditorite. Istovremeno mora da se najde na~in da go zabrza ekonomskiot rast za da mo`e dolgoro~no da obezbedi pari da gi otpla}a dolgovite. Ve}e e jasno deka }e mora da se zgolemat danocite, da se namalat platite i socijalnite transferi i da se olesni vrabotuvaweto i otpu{taweto na rabotnici, na {to se protivat site sindikati.

KAKVI MERKI PREZEMA GRCIJA Gr~kiot premier Jorgos Papandreu veti deka }e obezbedi 78,4 milijardi evra preku proda`ba na dr`aven imot i voveduvawe novi merki za {tedewe vo slednite ~etiri godini so cel da se namali deficitot vo buxetot i da se prodol`i so servisirawe na dr`avniot dolg kon stranstvo

namaluvawe nam na buxetskiot deficit od 10,5% na pomalku od 1% od BDP za edna godina pom nam namaluvawe na platite i brojot na vraboteni vo javna administracija za 170 iljadi jav pro proda`ba na desetici dr`avni kompanii i imot vo vrednost pogolema od 50 milijardi evra nam namaluvawe na minimalnite dano~ni osloboduvaw vawa zgo zgolemuvawe na danocite na nedvi`nosti zgo zgolemuvawe na akcizite za luksuzni proizvodi

KAKVI MERKI PREZEMA PORTUGALIJA "Sakam da im ka`am na Portugalcite deka }e bide te{ko, no toa na krajot }e se isplati. Jas znam deka na{ite napori }e vrodat so plod", veti noviot premier na Portugalija Pedro Pasos

zgolemuvawe na danocite namaluvawe na platite vo javniot sektor namaluvawe na socijalnite transferi pove}e od 200 merki za namaluvawe na javna potro{uva~ka reformi na pazarot na trud so cel polesno otpu{tawe na vi{okot vraboteni seopfatni ekonomski reformi za pobrz rast

KAKVI MERKI PREZEMA IRSKA Sega ve}e porane{niot premier na Irska, Brajan Koen, padna od vlast tokmu poradi kolapsot na Irska, a najverojatno }e bide i prviot premier vo svetot koj sudski }e odgovara poradi toa {to dozvolil zemjata da se najde pred finansiski kolaps

namaluvawe na site vidovi tro{oci na dr`avata namaluvawe na minimalnata plata i nadnicite namaluvawe na brojot na vraboteni vo javna administracija namaluvawe na buxetskiot deficit od 12% od BDP vo 2010 na 3% od BDP vo 2014 godina zgolemuvawe na pove}e danoci i akcizi voveduvawe novi danoci na imot i voda

no.

25

13

NAJUSPE[NI KOMPANII VO SVETOT

AGRICULTURAL BANK OF CHINA DEL OD GOLEMATA ^ETVORKA Zemjodelska banka na Kina, koja Dr`avnata e tret po golemina kreditor vo zemjata, so

rast na profitot od 36,4% vo prviot kvartal godinava, zaslu`eno se najde na listata na “Forbs” na najuspe{ni kompanii vo svetot BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

rzoraste~kata ekonomija vo Kina im odgovara{e na kineskite banki, koi sozdadoa soodvetna biznis-klima, izolirana od nadvore{ni vlijanija, dodeka svetot se bore{e so globalnata finansiska kriza. Poradi toa i golem del od kineskite banki se najdoa na listata najuspe{ni kompanii vo svetot na amerikanskiot magazin “Forbs”. Na 25 mesto e Zemjodelskata banka na Kina, (Agricultural Bank of China), koja e edna od ~etirite najgolemi dr`avni banki.

Vo prviot kvartal godinava, profitot na Zemjodelskata banka se zgolemi za 36,4%, pred s$ poradi visokite kamati i namalenite plati na vrabotenite.

Bankata, so sedi{te vo Peking, ostvari profit od 5,2 milijardi dolari od januari do mart, sporedeno so 3,85 milijardi dolari od minatata godina. Kako i drugite, i taa se bore{e so posledicite na globalnata finansiska kriza vo 2008 godina. Spasot go najde vo izleguvawe na berzata.

Vo avgust 2010 godina, Zemjodelskata banka na Kina go dr`e{e primatot za najskapa inicijalna javna ponuda (IPO) na berzata vo Hong Kong, vredna 22,1 milijardi dolari.

Bankata prodade 3,34 milijardi akcii po 0,3 dolari za akcija. Ovaa ekspanzija & pomogna da ima pogolemo IPO od Industriskata i komercijalna banka na Kina, koe iznesuva{e 21,9 milijardi dolari vo 2006 godina i stana najgolema vo svetot.

“IPO na Zemjodelskata banka pomina odli~no na mnogu turbulenten pazar, taka {to menaxmentot i osiguritelite zaslu`uvaat pofalbi. Ako gledame vo idnina, gri`ite za zabavuvawe na ekonomijata i kvalitetot na sredstvata mo`e da gi naru{i rezervite na bankata”, potencira{e [i Minhua, analiti~ar od {an-

B

gajskata kompanija Haitong Securities.

Vrednosta na akciite na Zemjodelskata banka od po~etokot na godinava do minatiot mesec se zgolemi od 0,1 dolar na 0,4 dolari. Na denot na objavuvawe na IPO, doma{nite investitori vo Kina pora~ale 10 pati pove}e akcii od ponudenite.

Agricultural Bank of China, poznata i kako Agbank, e edna od golemata ~etvorka vo Narodna Republika Kina. Osnovana e vo 1951 godina. Ima filijali niz cela Kina, vo Hong Kong i vo Singapur. Bankata ima 320 milioni klienti fizi~ki lica, 2,7 milioni korporativni klienti i re~isi 24.000 filijali. Po formiraweto na Narodna Republika Kina vo 1949 godina, Zemjodelskata banka nekolkupati be{e otvorana i zatvorana. Vo 1951 godina, dve banki se spoija za da ja sozdadat Agricultural Cooperation Bank, koja AgBank ja smeta za svoj prethodnik.

Sepak, vo 1952 godina ovaa banka se spoi so centralnata banka People's Bank of China.

Vo 1963 godina, kineskata Vlada osnova{e nova zemjodelska banka, koja povtorno, dve godini podocna, se spoi so centralnata banka. Agricultural Bank of China vo dene{na forma se formira{e vo fevruari 1979 godina. Be{e restrukturirana za da formira holding kompanija nare~ena Agricultiral Bank of China Limited.

Ottoga{ uspe{no raboti za da go zadr`i primatot.

Zemjodelskata banka e poznata i po najgolemiot grabe` na banka vo kineskata istorija, {to se slu~i vo 2007 godina, koga dvajca menaxeri na trezorot vo filijalata na bankata vo provincijata Hebej proneverija re~isi 7,5 milioni dolari.

So ova “Kapital” ja zavr{uva prikaznata Top 25 najuspe{ni kompanii vo svetot.

Od narednoto izdanie, pa vo slednite 10 broja }e ~itate Najplatenite direktori vo svetot.

14

Komentari / Analizi

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

VOZ VO PRAVILNA NASOKA

Mikroodlukite na investitorite }e se multipliciraat i ova }e dovede do zna~ajni stapki na povrat na investiciite. Tranzicijata po~na i taa }e dobie na dinamika vo narednite {est meseci

vedoci sme na mnogu turbulentni me|unarodni pazari. Nezavisno dali se raboti za promeni vo svetskata politika, vo koja na po~etokot od godinata dominiraa nemirite vo del od zemjite od arapskiot svet, ili za “jo-jo” dvi`ewata na berzite na strate{ki surovini, vestite se redat kako na lenta. Na {es t meseci od predizbornata godina vo SAD mnogu verojatno e deka ovie repozicionirawa, pred da se vleze vo pomirni vodi, }e gi gledame i ponatamu.

Tend enciite se jasni i govorat deka vo 2011 godina, kako treta godina od po~etokot na krizata, golemite pazari zakrepnuvaat. Na momenti tie poka`uvaat jaki performansi, a na momenti povtorno pa|aat vo nemilosrdnost na interesite na golemite igra~i. Od pove}e aspekti, moite analizi govorat deka 2011 godina }e bide tipi~na alfa godina, pauza pred da se slu~i sledniot golem porast na berzite.

Vo vakva tipi~na godina strogo se prepora~uva individualnite i strate{kite investitori da po~nat so planirawe na investiciite na pazarite na kapi-

tal. Strate{kite alokacii na resur si sekoga{ se slu~uvaat vo godinata na blagi pomestuvawa nagore i nadolu, koga berzite se stabiliziraat po golemite “zemjotresi”.

Izminatite ~etiri godini crno-bela slika. 2008 be{e godinata na golemi padovi.

Vo 2009 po~naa pozitivnite trendovi, koi prodol`ija i narednata 2010 godina, no bea nedovolni za da go korigiraat minusot koj nastana vo 2008 godina.

Vsu{nost, i pokraj faktot {to svetskiot MSCI indeks (sumiran berzanski indeks na 6.000 najgolemi kompanii) porasna za celi 15,3%, tenzijata ne popu{ti.

Razo~aru vaweto na investitorite be{e golemo poradi, generalno, nepredvidliviot razvoj na pazarite na akcii. Jasno e deka ne postoi investitor koj e komoten vo investiraweto na svojot kapital dokolku e dvi`en samo od generalnite pazarni uslovi i ekonomskite trendovi. Tuka otsustvuvaat performansite na kompaniite, pravcite na razvoj, investiciite vo soodvetni sektori, strate{kiot globalen finansiski razvoj.

Vo takov konteks t, koga porastot be{e obezbeden edinstveno od rastot na cenata na zlatoto, sre-

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

broto, metalite i hranata, ne ostanuva{e ni{to drugo osven da se sedne i da se ~eka. Do momentot koga }e gi vidime odredenite trendovi na stabilizacija na profitite i na biznisot kaj pogolem broj stopanski granki. Toa se slu~uva vo 2011 godina. Mikroodlukite na inves titorite }e se multipliciraat i ova }e dovede do zna~ajni stapki na povrat na investiciite.

Tranzicijata po~na i taa }e dobie na dinamika vo narednite {est meseci.

Postojat odredeni pozitivni signali koi ja poddr`uvaat ovaa teza {to ja zastapuvam. Prvo, golemiot strav od povtornoto javuvawe kriza vo 2010 godina ne se materijalizira{e. Nasproti mnogu analiziranata opcija za povtoren krah na berzite, {to e normalno da pos toi vo pos trecesiski period, razvojot na pazarite vo Azija i vo Ju`na Amerika deluva{e kako kontrate`a na lostot. Svetot ne vleze vo zonata na hiperinflacija, valutite ja zaprea vojnata, kontrolata na pazarite gi kanalizira{e procesite. Vtoro, problemite na zadol`enosta na pette PIIGS dr`avi ne go rasturi zakrepnuvaweto na svetsko nivo. Intervenciite koi se O

G

L

A

S

slevaa od razli~ni izvori ne dozvolija krizata da se pro{iri. Tie, za po~etok, go spre~ija domino-efektot. Potoa, targetirano se deluva{e kon odredeni ekonomii za da se osposobat tie sami da se spravuvaat so krizata. Denes zad nas se stravuvawata za nova finansiska kriza, pa duri i za raspa|awe na EMU i napu{tawe na evroto kako valutna kategorija. Tie latentno i ponatamu postojat, no faktot {to pazarite za kapital ne se zatvorija za ovie dr`avi i {to tie bea sposobni da go finansiraat svojot dolg uka`uva deka najlo{oto pomina.

Tretiot strav koj postoe{e vo 2010 godina i na po~etokot od 2011 godina be{e poradi odredeni ekonomski kategorii koi mo`ea da deluvaat vo sprotivna nasoka. Visokata nevrabotenost, nekoordiniranite monetarni politiki na EU, paralelniot strav od pojava na inflacija ili kontradiktorna deflacija, za baveniot ras t na kineskata ekonomija, slabiot porast na potro{uva~kata, dr`avniot dolg na SAD. Site tie ne bea dovolno jaki za da go pokrijat globalniot rast koj se slu~uva{e kaj sektorot kompanii. Zatoa, denes se soo~uvame so poK

O

M

E

R

rast na optimizmot. Relaksiranosta od poslednite dva meseci gi korigira{e nagorno globalnite ekonomski profiti i zarabotuva~kata na kompaniite. Soglasno starata evrejska pogovorka “za kam~eto vo ~evelot”, vozbudata be{e ograni~ena od nekonzistentni stapki na dvi`ewa kaj odredeni ekonomski kategorii. Zatoa, povtorno na scena se javija jasnite signali za visokoprilagodlivi monetarni politiki, fiskalni politiki koi se kontrolirani, procenka na vrednosta na kapitalot so zgolemeni diskontni stapki i predizborniot ciklus vo SAD. S$ na s$, edna odli~na startna pozicija za profitabilno investirawe.

Procesot koj po~na vo mart e povtoruvawe na toa {to se slu~i vo 1960, 1977, 1994 i 2005 godina. Site generalni uslovi za ova da se slu~i se ispolneti. Prvo, na svetsko nivo ekonomiite bele` at nagoren trend.

Prodol`enite dano~ni osloboduvawa vo SAD, koi ne go naru{ija centralniot buxet, a gi stimuliraa kompaniite, otvorija nov investiciski ciklus vo najgolemata svetska ekonomija. So stabilizacijata na cenite na energensite, koja e dvi`ena i od tekovnite politi~ki C

I

J

A

L

E

N

D-r RUBIN ZARESKI Konsultant za strate{ki menaxment i uuniverzitetski niverz r itetski profesor prof r ffesorr

nastani, }e se obezbedi ponatamo{en visok rast na ekonomiite od grupata BRIK. Koga kon ova }e se dodade niskata profitna margina kaj obvrznicite i gotovinata koja se dvi`e{e vo prosek 3,32%, jasno e deka akciite na kompaniite, koi zabele`aa prose~en rast od 8,02%, stanuvaat atraktivni. Analizite govorat deka krizata od 2008 godina ima{e i pozitivnosti koi proizvedoa brzo zgolemuvawe na me|unarodnata konkurentnost, produktivnosta na kompaniite, novi investicii so poevtin kapital.

Stanuva s$ pojasno deka e otvoren noviot ciklus na tehn olo{ki razvoj, kreirani se novi pazari, n ovi konsumenti, n ovi potrebi. Ova e u{te edna dovolna pri~ina zo{to treba da se gleda so poseben interes na odredeni globalni dvi`ewa, pazari i sektori. Edn os tavn o, treba da se kupi bilet za vozot koj e trgnat vo pravilna nasoka.

O

G

L

A

S

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

PREMIJATA ZA @IVOTNO OSIGURUVAWE VO SRBIJA NAJNISKA VO REGIONOT rose~nata premija za `ivotno osiguruvawe vo Srbija iznesuva okolu 12 evra, izjavi za srpskite mediumi generalniot sekretar na Zdru`enieto na osiguriteli vo Srbija, Vladan Mani~.

Toj naglasi deka Srbija spored vlo`uvaweto vo `ivotnoto osiguruvawe e pod nivoto vo regionot i daleku pod nivoto na evropskiot prosek.

“Za sporedba, vo Hrvatska

P

15

Balkan / Biznis / Politika prose~nata premija za `ivotno osiguruvawe po `itel iznesuva pove}e od 90 evra, dodeka vo Evropskata unija okolu 65% od vkupnite premii na osiguruvawe poteknuvaat od `ivotnoto. Vo Srbija toj procent e okolu 15%”, istakna Mani}.

Niskoto kotirawe na Srbija vo ovaa oblast se dol`i pred s$ na relativno niskiot `ivoten standard. Vtora pri~ina za toa se nedovol-

DESET KOMPANII ZAINTERESIRANI ZA BULGARTABAK nite pari~ni sredstva koi gra|anite se podgotveni da gi izdvojat od mese~niot buxet za taa namena.

“Mnogu pogolem problem e toa {to ne postoi svest za potrebata od `ivotnoto osiguruvawe”, istakna toj i dodade deka so srpskiot fond za penzisko i invalidsko osiguruvawe, vo ovaa sostojba vo koja se nao|a, mora da se razmisluva za finansiskata stabilnost vo idnina.

eset kompanii dosega podignaa dokumentacija za prezemawe na mnozinskiot paket-akcii na bugarskiot proizvoditel na cigari Bulgartabak, potvrdija od bugarskata agencija za privatizacija.

Od ovie deset, glavni naddava~i od tutunskata industrija }e bidat British American Tobacco, Japan Tobacco International, bugarsko Philip Morris i ju`nokorejskata KT&G Corporation. Preostanatite {est se bugarskite

D

pravni firmi Kambourov & Partners i Dzhingov, Guginski, Kiuchukov and Velichkov, kako i avstriskata BT Invest GmbH i amerikanskata USbased Science Capital management LLC. Mnozinskiot paket-akcii od 79,83% od dr`avnata fabrika za proizvodstvo na cigari, Bulgartabak, bea staveni na proda`ba vo april godinava. Dolgo odlo`uvanata procedura be{e odobrena od bugarskata agencija za priva-

tizacija na 10 maj koga i se objavi vo Slu`ben vesnik. Ottoga{, do petokot se ~ekaa zainteresiranite kandidati za kupuvawe na Bulgartabak da ja podignat potrebnata dokumentacija za naddavawe. Krajniot rok za finalizirawe na ponudite e 31 avgust 2011 godina.

Glaven konsultant i posrednik pri proda`bata na Bulgartabak e finansiskiot gigant City Group, koj bugarskata Vlada go odbra u{te vo fevruari 2010 godina.

ENORMEN RAST NA IZVOZOT

OVO[JETO I ZELEN^UKOT SE IZVOZNIOT ADUT NA SRBIJA

Srpskiot izvoz vo prvite ~etiri meseci od godinava porasna 32,5%. Vo strukturata na izvozot malinite i suvite slivi stanaa silen adut BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

a samo ~etiri meseci srpskiot izvoz dostigna vrednost od dve milijardi evra.

Toa e zna~itelen rast od 32,5% sporedeno so istiot period lani. Iako rastot na izvozot vo maj malku zabavi, i ponatamu e ohrabruva~ki dobar, pi{uva srpskiot vesnik “Blic”.

“Najgolemo u~estvo vo izvozot ima{e Vojvodina so 36%, potoa regionot na Ju`na i Isto~na Srbija so 22,3%, Belgradskiot region so 21,7%, pa regionot na [umadija i Zapadna Srbija so 19,9%.

Najgolem suficit vo razmenata e ostvaren so Crna Gora, Bosna i Hercegovina i Makedonija”, istakna Jasmina Crnomarkovi}, {ef na grupata za statistika na nadvore{nata trgovija vo dr`avata Statistika.

Pra{aweto koe si go postavuvaat srpskite eksperti e dali Srbija mo`e da go izdr`i vakvoto tempo na kontinuiran rast na izvozot.

Ekonomistite nedvosmisleno predlagaat edna od nose~kite dejnosti vo izvozot na Srbija da bidat zemjodelskite proizvodi, bidej}i potro{uva~kata na hrana vo svetot i ponatamu }e odi vo nagorna linija.

Denes Srbija e najpoznata vo Evropa po izvozot na malini, poradi {to vo poslednite nekolku godini dr`avata stana vode~ki svetski izvoznik na ova ovo{je. Osven toa, na vrvot na listata so svetski izvoznici Srbija se najde i so izvozot na suvi slivi, p~enka i {e}er.

“Vistinskata {ansa za Srbija le`i vo proizvodstvoto na ovo{je i zelen~uk. Izvozot na ovie kategorii ima mnogu pomalku ograni~uva~ki faktori od izvozot na hrana od `ivotinsko poteklo, odnosno mnogu e polesno da se ispol-

Z

1,4

milioni toni srpski jabolka se izvezuvaat vo Rusija

36% u~estvuva Vojvodina vo vkupniot srpski izvoz

nat uslovite za izvoz na ovo{je i zelen~uk otkolku na drugite prehranbeni proizvodi”, potencira ekonomskiot analiti~ar Dragan Pu{ara.

Toj istakna deka samo Rusija uvezuva 1,4 milioni toni jabolka od Srbija, koja minatata godina u~estvuva{e so 2,1% vo vkupniot ruski uvoz.

Spored nego, so soodvetno menaxirawe na izvoznite politiki Srbija }e mo`e da go zgolemi izvozot vo Rusija za 50%.

Spored ekspertite, na Srbija & se neophodni pove}e kapitalni investicii, paralelno so kontinuiran razvoj na industrijata, za da mo`e srpskata ekonomija da bide vo ~ekor so tehnolo{kiot “bum” vo svetot. Kompaniite kako US Stil ili Fiat mo`e da bidat dvi`e~ka sila na srpskiot izvoz, no vistinska {ansa za Srbija mo`at da bidat malite i srednite industriski kapaciteti, koi brzo se prilagoduvaat na barawata i potrebite na pazarite.

SRPSKIOT IZVOZ VO GERMANIJA ZGOLEMEN ZA EDNA TRETINA So godi{en izvoz od milijarda evra Srbija }e stane najgolem izvoznik od zemjite vo regionot na germanskiot pazar, pi{uva hrvatskiot biznis-vesnik “Poslovni

dnevnik”. Po~etokot od godinata pomina vo znakot na zgolemuvawe na izvozot na germanskiot pazar, {to go potvrduva vrednosta na plasmanot vo prvite dva meseci, 130 milioni evra. So toa izvozot na Srbija vo Germanija e zgolemen za tretina vo sporedba so prvite dva meseci od 2010 godina. Vo isto vreme Srbija go zgolemi uvozot od Germanija za 13%.

Od druga strana, zgolemenata trgovska razmena me|u Srbija i Germanija poka`uva deka

Germanija ostanuva najgolem nadvore{no-trgovski partner na Srbija, konstatira “Blic”.

Na osnova na rezultatite od prvite dva meseci, postoi vistinska mo`nost do krajot na godinata srpskiot izvoz samo vo Germanija da dostigne milijarda evra, dodeka opsegot na stokovata razmena me|u dvete dr`avi }e dostigne rekordna vrednost od 2,5 milijardi evra. Ova e oficijalen stav na srpskoto Ministerstvo za ekonomija,

koe ima proekcii do krajot na godinava da ja napravi Srbija najgolem izvoznik na Balkanot. Zgolemuvaweto na izvozot na Srbija se dol`i pred s$ na plasmanot na elektrotehni~kite uredi i oprema, proizvodite od ~elik, bakar, aluminium, tekstil, prehranbenite proizvodi, sve`oto i zamrznatoto ovo{je i zelen~uk i `itarkite.

Najgolem potencijal vo srpskiot izvoz na germanskiot pazar postoi vo plasmanot na organska hrana, za ~ie proizvodstvo vo Srbija postoi golema, no ne dovolno iskoristena mo`nost. Zgolemuvaweto na obemot na izvozot od Srbija vo Germanija ima pozitivni implikacii i na germanskite kompanii koi rabotat vo Srbija.

Spored germanskiot ambasador vo Srbija, Volfram Mas, germanskite kompanii dosega investirale okolu dve milijardi evra vo Srbija, od koi 60 milioni evra se investirani lani. Vladata na Vojvodina mu predlo`i na srpskiot pretsedatel, Boris Tadi}, da & dodeli priznanie za oso-

ben pridones vo izvoznite i proizvodnite rezultati na germanskata kompanija Dreksel Mejer. Ovaa kompanija od 2007 godina do denes vo Srbija investirala pove}e od sedum milioni evra, a so najavenite investicii za nova proizvodna linija se o~ekuva do 2012 godina da vrabotuva 1.900 lu|e. Germanskiot ambasador vo Srbija najavi investicii od 12 germanski kompanii vo Srbija do krajot na 2011 godina.

GERMANIJA - OSVEN TRGOVSKI PARTNER I GOLEM INVESTITOR Me|u germanskite kompanii koi imaat dolga tradicija na rabotewe vo Srbija spa|a i Simens, koj neodamna potpi{a dogovor za modernizacija na nadzorniot i kontrolen sistem na termoelektranata Nikola Tesla. Stanuva zbor za dogovor vreden 9,3 milioni {vajcarski franci. Toa e samo prviot del od dogovorot, dodeka se o~ekuva vkupnata vrednost da nadmine 22,3 milioni evra, od koi 8,3 milioni }e gi donira {vajcarskata ambasada vo Srbija. Vkupnite donacii na {vajcarskata vlada vo poslednite 20 godini vo Srbija iznesuvaat 166,4 milioni evra. Investiraweto vo termoelektranata se o~ekuva da zavr{i vo 2013 godina, koja se o~ekuva da se namali {tetnata emisija na gasovi. So toa Nikola Tesla }e stane najproduktivna od site termoelektrani vo sostavot na srpskoto Eletrostopanstvo.

Osven Simens, vo Srbija planira da investira i germanskiot energetski gigant RWE vo izgradbata na novi termoelektrani so vkupna sila od 1.400 megavati. Investicijata se procenuva na pove}e od milijarda evra.

Celta na Elektrostopanstvo Srbija e do 2020 godina vo toj sektor da privle~e investicii vredni pove}e od devet milijardi evra.

ZA SEZONSKA RABOTA VO CRNA GORA DO 1.500 EVRA

HO^TIF GO PRODAVA UDELOT VO ATINSKIOT AERODROM

abotodavcite vo Crna Gora vo tekot na ovaa turisti~ka sezona }e ponudat okolu 15.000 rabotni mesta, pa taka lu|eto od regionot koi tradicionalno rabotat tamu }e imaat pogolem izbor na rabotnata pozicija od prethodno. Unijata na rabotodavci na Crna Gora se odlu~i na vakov ~ekor po zaklu~okot deka dr`avata ne se soo~uva so nedostig

ermanskata grupa Ho~tif po~na so proda`ba na udelot vo atinskiot me|unaroden aerodrom (AIA) za da izleze od gr~kiot pazar i da go podobri sopstveniot profil kaj investitorite.

Spored stranskite mediumi, Ho~tif, momentalno kontrolirana od {panskata grupacija ACS, planira da sobere okolu 1,6 milijardi evra od proda`ba na udelot vo {est aerodromi vo svetot. Osven

R

od rabotna sila, tuku deka rabotodavcite mo`at da im dadat pomala plata na stranskite otkolku na doma{nite rabotnici.

Spored neoficijalni procenki, najmnogu mo`e da se zaraboti vo ugostitelstvoto, i toa 1.500 evra.

Za fizi~ka rabota vo gra-de`ni{tvo i zemjodelstvo, dnevnicata vo prosek iznesuva od 25 do 35 evra. I ovaa godina, kako

i prethodnite najbarani se gotva~ite, kelnerite, sobarkite, recepcionerite, slatkarite i grade`nicite, pi{uva srpskiot vesnik “Blic”. [anker i rabotnik vo tobako vo Crna Gora mo`e mese~no da zaraboti okolu 400 evra, a skaraxija od 700 do 1.000 evra. Najplateni se gotva~ite, koi mo`e da zarabotat i do 1.500 evra mese~no.

G

proda`bata na 40% od akciite na gr~kiot aerodrom, Hot~if gi prodava akciite i vo Sidnej, Hamburg, Dizeldorf, Tirana i Budimpe{ta.

Od neoficijalni izvori mediumite doznavaat deka Ho~tif pobaral od Kralskata banka na [kotska (Royal Bank of Scotland) i germanskata Doj~e bank (Deutche Bank) da izgotvat dokumentacija za inicijalna javna ponuda na udelite vo site {est

aerodromi. Ova mo`e da ja odlo`i proda`bata na dolg rok, poradi procedurite i mo`nosta za dobivawe {to pogolema vrednost od proda`bata na akciite, zavisno od kotiraweto na akciite na Ho~tif na svetskite berzi.

Od germanskite kompanii za gr~kiot aerodrom dosega interes poka`ala grupacijata Fraport, koja raboti na 12 me|unarodni aerodromi {irum svetot.

16

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

SVET

0-24

...PRIRODNA KATASTROFA

Nov zemjotres vo Nov Zeland

...POBEDA ZA REXEP TAIP ERDOGAN!

Reizbran turskiot premier

...PARADATA NA GORDOSTA ESKALIRA[E

Split vo haos

erija zemjotresi go pogodija novozelandskiot grad Krajst~r~ pored preliminarnite rezultati od parlamentarnite izkolu 200 u~esnici na prvata splitska Parada na gordost S so intenzitet od maksimalni pet stepeni spored Rihter. Za Sbori vo Turcija, vladeja~kata partija na turskiot premier Obea cel na 10.000 huligani koi gi napadnaa u~esnicite so `itelite ova e povtoruvawe na fevruarskata sudbina koga Rexep Taip Erdogan na parlamentarnite izbori osvoi 49,9% kamewa, petardi i solzavec. Gej-paradata se prekina, a 137 zaginaa okolu 200 lu|e.

od glasovite i 326 od 550 mesta vo Parlamentot.

MASTERCARD INDEX OF GLOBAL DESTINATION CITIES

LONDON BROJ EDEN TURISTI^KA DESTINACIJA Na listata so top 20 turisti~ki destinacii vo svetot, na prvoto mesto se najde London, koj se o~ekuva do krajot na godinava da go posetat 20,1 milioni turisti, od {to }e zaraboti 25,6 milijardi dolari. Vedna{ zad nego se Wujork i Pariz BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

o krajot na godinava London }e go posetat 20,1 milioni turisti, a britanskata prestolnina od niv }e zaraboti 25,6 milijardi dolari. So ova London stana top-turisti~ka destinacija vo svetot, ostavaj}i go zad sebe Pariz, kade {to se o~ekuvaat 18,1 milioni turisti, od koi dr`avata }e inkasira 20,3 milijardi dolari. Isto tolku pari od turistite }e zaraboti i Wujork. Ovie gradovi se najdoa na prvite tri mesta na listata so top 20 turisti~ki destinacii, izrabotena od MasterCard Worldwide.

“London u{te edna{ doka`a deka e epicentar na globalnata trgovija i najdobar grad za po~nuvawe biznis.

Za da se osigurame deka kapitalot postojano se vleva vo britanskata ekonomija vo vakvi te{ki vremiwa, mora da se pogri`ime da razvieme unikatna sredina, koja }e gi zadovoli barawata na svetskite gra|ani”, istakna gradona~alnikot na London, Boris Xonson.

Svetskite najprominentni gradovi, duri i tie najpogodenite od finansiskata kriza vo 2008 godina, denes stanaa globalni vodi~i za zakrepnuvawe na svetskata ekonomija. Toa se dol`i najmnogu na povrzanosta na gradovite, {to go olesnuva dvi`eweto na patnicite.

Vaka ekonomskite analiti~ari od MasterCard gi objasnija rezultatite vo izve{tajot MasterCard Worldwide Index of Global Destination Cities.

“Najgolemite gradovi vo

D

svetot se nositeli na globalnoto zakrepnuvawe na ekonomijata. Bez niv, globalnata ekonomija ne bi ni postoela. Dodeka vo minatoto, pridonesot na gradovite se merel spored kapitalnite investicii i cenata na stokite i uslugite, podatoci od ~ovekovata dimenzija (broj na me|unarodni patuvawa i finansii potro{eni za vreme na patuvawata) ne postoele.

Denes e sosema poinaku.

Iako globalnata trgovija i investiciite se va`ni, bez interakcija me|u lu|eto od razli~ni gradovi, taa nema da producira komplemen-

tarna, balansirana i produktivna osnova za ekonomski rast”, istakna Juva HedrukVong, ekonomski sovetnik vo MasterCard Worldwide.

Spored indeksot, do krajot na 2011 godina, gradovite od pet kontinenti opfateni so analizata }e se soo~at so rast na brojot na turisti i finansiskite pridobivki od turizmot za 30%, sporedeno so 2010 godina.

Indeksot MasterCard Worldwide Index of Global Destination Cities gi rangira gradovite spored brojot na me|unarodni posetiteli, nivnoto tro{ewe i go prognozira dvi`eweto

SAUDISKA ARABIJA INTERVENIRA VRZ CENATA NA NAFTATA enata na naftata na aziskite berzi v~era se namali na 99 dolari za barel po izve{tajot deka Saudiska Arabija planira da go zgolemi proizvodstvoto na crnoto zlato.

Naftata za dostavuvawe vo juli vo elektronskoto rabotewe na berzata vo Wujork zabele`a pad od 29 centi i se trguva{e za 99 dolari za barel. Naftata vo petokot poevtini za 2,64 dolari i se prodava{e za 99,29

C

dolari za barel. Cenata na evropskata “brent” nafta na berzata vo London za istiot termin na dostavuvawe se namali za 22 centi na 118,56 dolari za barel.

Po sostanokot na OPEK, koj minatata nedela zavr{i neslavno, Saudiska Arabija ostana sama vo namerite za zgolemuvawe na proizvodstvoto na nafta, so {to }e se spre~i ponatamo{en rast na nejzinata cena.

Iako Saudiska Arabija po-

na turisti~kite poseti na svetskite destinacii za 2011 godina. Ovoj indeks ne se bazira vrz obemot na transakciite koi gra|anite gi pravat preku kreditnite i debitnite karti~ki na MasterCard.

AZISKI GRADOVI DOMINIRAAT Osum aziski gradovi se najdoa me|u prvite 20 na listata na top-globalni turisti~ki destinacii na MasterCard.

Od niv, Bankok e na ~etvrto mesto spored zarabotuva~kata od turisti~kite poseti, a MasterCard o~ekuva gradot da inkasira neverojatni 14,4 milijardi dolari od 11,5 milioni turisti do krajot na godinava. Vedna{ zad Bankok, so o~ekuvani 11,4 milioni posetiteli, e Singapur, a so 10,9 milioni Honk Kong.

Spored indeksot, Istanbul o~ekuva najgolem rast na devizniot priliv od turistite. Spored MasterCard, Istanbul od turizmot }e zaraboti 10,2 milijardi dolari, {to e za 30,1% pove}e sporedeno so lani.

Sleduva Barselona, so rast na zarabotkata od turizmot od 28,2%, {to vo buxetskoto }ese }e & donese 7,5 milijardi dolari.

“Rastot na turisti~kite patuvawa i finansiite potro{eni za vreme na patuvawata e globalen trend koj zna~itelno }e pridonese za ekonomskiot rast i razvoj na svetot. Vo postkrizni ekonomii, gradovite i nivnite urbani ekonomii se od osobena va`nost za povrzuvawe na globalniot marketing, razmenata na idei i protokot na znaewe”, istakna HedrukVong.

lu|e zavr{ija vo pritvor, me|u koi i trojca novinari.

DVA, TRI ZBORA

"Poradi zgolemeniot broj stranski investicii vo Afrika postoi opasnost od neokolonijalizam.

Stranskite investitori i vladi sakaat samo da gi izvle~at prirodnite resursi i da se zbogatat. Afrikanskite lideri treba da se uverat deka stranskite proekti se vo korist na nivnite gra|ani, a ne samo na elitite."

HILARI KLINTON

dr`aven sekretar na SAD

"Ne treba da pravime ni{to {to mo`e da ja zagrozi globalnata ekonomija i da ja dovede Germanija vo opasnost. Bankrotiraweto na edna banka & nosi na evropskata ekonomija pad od 5%. Zatoa, mora da ja odr`ime stabilnosta na edinstvenata zaedni~ka valuta - evroto - za da spre~ime dopolnitelni ekonomski te{kotii."

ANGELA MERKEL

germanski kancelar

"Protestite se del od demokratskata procedura i sekoe izrazuvawe na misleweto na demokratski i zakonski na~in e potpolno prirodno i pretstavuva nov kvalitet na srpskiot demokratski sistem."

BORIS TADI]

pretsedatel na Srbija

GUGL SO NOVA AKVIZICIJA VREDNA 400 MILIONI DOLARI?! bara od dr`avite-~lenki na organizacijata OPEK da go zgolemat proizvodstvoto na nafta, kade {to taa }e ima najgolema korist, sepak, Iran, Irak, Venecuela, Al`ir, Angola i Libija se sprotivstavija na vakvoto barawe. Namesto 2,1 milioni bareli nafta na den, nivoto na proizvodstvo na nafta na OPEK ostana na momentalnoto nivo - 1,5 milioni bareli nafta dnevno.

olemi se {ansite internet-gigantot Gugl vo bliska idnina da ja prezeme marketing-agencijata Admeld za okolu 400 milioni dolari, objavi Blumberg, povikuvaj}i se na izvori zapoznaeni so pregovorite.

Admeld e osnovana vo 2007 godina, a nudi uslugi i tehnologii koi ovozmo`uvaat interaktivno povrzuvawe na internet-izdava~ite i

G

oglasuva~ite. Kompanijata ima sedi{te vo Wujork i kancelarii vo San Francisko, London, Berlin i Toronto. Me|u najpoznatite klienti na Admeld se Fox News, The Weather Channel, Answers.com, IDG TechNetwork i drugi.

Od dvete kompanii odbivaat da ja komentiraat vesta za potencijalno prezemawe.

Gugl ve}e nekoe vreme poka`uva interes za pr-

ezemawe na kompanija od oglasuva~kiot sektor, za da ja zasili konkurentskata bitka so Fejsbuk i sli~ni kompanii na Fejsbuk. Samo za potsetuvawe, Gugl minatata godina ja kupi Admob, kompanija koja se zanimava so oglasuvawe preku mobilen telefon, a vo 2008 godina ja prezede analiti~kata i marketing-kompanija Dabl klik za 3,2 milijardi dolari.

17

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

EVROPA NA NI[AN NA KINESKITE INVESTITORI

KINEZITE POD SVOJA KAPA STAVIJA 118 EVROPSKI KOMPANII

Investiciite na kineskite kompanii vo Evropa, koi vo periodot 2003-2005 godina iznesuvaa samo 853 milioni dolari, od 2008 do 2010 godina drasti~no porasnaa na 43,9 milijardi dolari

ajprimamliva investiciska destinacija na kineskite korporacii godinava definitivno e Evropa.

Spored londonskata konsultantska ku}a Dealogic, investiciite na kineskite kompanii vo evropski kompanii vo periodot od 2003 do 2005 godina iznesuvale samo 853 milioni dolari, dodeka vo periodot od 2008 do 2010 godina drasti~no se zgolemile na 43,9 milijardi dolari. Ovoj porast im ovozmo`i na kineskite kompanii da stavat pod svoja kontrola 118 evropski biznisi.

Vakvata sostojba analiti~arite ja objasnuvaat i so podatokot deka do krajot na 2009 godina vkupnite doma{ni za{tedi vo Kina dostignale 2.700 milijardi dolari, suma koja spored prognozite na Svetska banka do 2020 godina }e se zgolemi {est pati.

Posledna vo nizata kineski investicii vo Evropa e taa na kineskiot proizvoditel na personalni kompjuteri Lenovo Group Ltd. Kompanijata kupi 37% od germanskata kompanija za kompjuteri i elektronika Medion AG. Eden od najspektakularnite dogovori koj osamna na naslovnite stranici na svetskite mediumi be{e prezemaweto na avtomobilskiot gigant Volvo od strana na Zhejiang Geely Holding Group.

Osven vakvi grandiozni prezemawa, izminative godini kineskite kom-

N

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

118

TOP KINESKI INVESTICII VO EVROPA PO SEKTOR

panii tivko steknaa kontrola vrz pove}e od 100 pomali evropski kompanii, od ~e{ka kompanija za cigari do holandska farmacevtska kompanija ili britanski proizvoditel na drvenarija.

Tilo Haneman, direktor za istra`uvawe vo wujor{kata konsultantska kompanija Rhodium Group, predviduva deka kineskite kompanii }e investiraat pove}e od 1.000 milijardi dolari vo stranstvo vo periodot do 2020 godina. Evropa sigurno i ponatamu }e bide hit-destinacija poradi raznovidnosta i obemot na proizvodstvoto i golemiot pazar od 27 dr`avi. Vo anketa koja pred dve godini ja sprovede kineskata Vlada 33% od pogolemite kineski kompanii, ~ij broj se dvi`i okolu 3.000, se izjasnile deka investirale vo zemji od EU, dodeka vo SAD investirale 5% pomalku otkolku vo Evropa.

Osven Evropa, na ni{an na intenzivnata investiciska aktivnost se i drugi pazari, {to, spored ekspertite, se dol`i na petgodi{niot plan za razvoj na Kina koj kineskata Vlada go odobri vo mart godinava. Planot predviduva Kina da vospostavi “me|unarodna mre`a na proda`ba i brendovi”.

VO EVROPA SE INVESTIRA POLESNO I POBRZO OTKOLKU VO SAD?!

Iako vo najgolem del od slu~aite kineskite investicii se dobredojdeni vo Evropa kako izvor na kapital, sepak, vo nekolku dr`avi tie predizvikuvaat tenzii. Evropskiot komesar za industrija, Antonio Tajani,

BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

evropski kompanii do 2010 godina se prezemeni od kineski kompanii

1000

milijardi dolari }e dostignat kineskite investicii vo stranstvo do 2020 godina

Izvor: Dealogic

i nekoi drugi oficijalni lica od [panija, Italija i Francija se zagri`eni {to kineskite kompanii gi kupuvaat evropskite biznisi i za niv ova pretstavuva osmislen plan L

A

S

K

O

na kineskata Vlada za prezemawe na evropskite inovacii i tehnologii.

Edna od pri~inite koi gi naveduvaat kineskite biznis-lideri za toa zo{to pove}e im se dopa|a Evropa e toa M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

{to za razlika od Amerika, kade {to Komisijata za stranski investicii vo SAD mo`e da gi blokira dogovorite koi vklu~uvaat direktni stranski investicii vrz osnova na nacionalna bezbednost, regulatorite na EU nemaat pravo na prigovor za parite {to se investiraat.

“Ima stotici privle~ni kompanii vo Evropa i ima pomala osetlivost na pra{awata za nacionalna bezbednost vo sporedba so SAD i ostanatite ekonomii”, potencira Haneman.

Ostanuva neizvesna biznis-klimata vo dr`avite-~lenki na EU vo nacionalni ramki, dali kompaniite }e ostanat celosno otvoreni za kineskite kompanii ili }e gi pronajdat zakonskite dupki za da im gi zatvorat vratite na odredeno vreme.

O

G

L

A

S

18

Feqton NAJGOLEMITE MODERNI GRADBI VO SVETOT:

MOSTOT AKA[I KAIKIO

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

02

Po~ituvani ~itateli, „Kapital” zapo~na so nov feqton: „Najgolemite moderni gradbi vo svetot”. Ne propu{tajte gi fantasti~nite prikazni za toa kako se gradea najgolemite mostovi, brani, oblakoderi, i ostanatite mega-objekti poslednive nekolku decenii.

BISERNIOT MOST PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

o 1998 godina japonskite in`eneri ja dopolnija paletata na mostovi so mostot Aka{i Kaikio, najdolgiot vise~ki most na svetot. Aka{i Kaikio e podolg 1,5 pati od mostot Hamber (Humber Bridge) ili Golden Gejt (Golden Gate Bridge). Pokraj toa, ova japonsko zdanie, poznato i kako Biserniot most, ima i podolg centralen lak od koj bilo drug vise~ki most. Toj lak iznesuva duri 1.991 metri!

Inaku, mostot Aka{i Kaikio, koj e edno od klu~nite povrzuvawa

V

Mostot Aka{i Kaikio,, kojj se nao|a vo Japonija, j , e vrvno r dostignuvawe u na tehnologijata za vise~ki mostovi. mostovi Istovremeno, Istovremeno ova zdanie e najdolgiot most na svetot, svetot a pottik za negova izgradba bile lo{ite vremenski uslovi vo koi ~esto znae da padne ovaa zemja. Po deset godini izgradba, vo 1995 godina, zemjata na samuraite, tehnologijata i cunamito likuva{e so novo svetsko ~udo na proektot so koj se napraveni tri patni pravci preku Vnatre{noto Japonsko More, go povrzuva gradot Kobe od glavniot japonski ostrov Hon{u ({to u{te se narekuva i japonsko kopno) so gradot Ivaja od ostrovot Avaxi, preku prometniot morski tesnec Aka{i.

Preminot Aka{i e dosta prometen so brodovi, taka {to in`enerite

treba{e da izgradat most koj nema da go blokira soobra}ajot. Ovoj tesnec e i me|unaroden premin, poradi {to mora{e da se obezbedi linija za brodovi {iroka 1.500 metri.

Isto taka, pri izgradbata na mostot predvid treba{e da se zemat i vremenskite priliki. Kako {to znaeme, Japonija se soo~uva so najlo{ite vremenski uslovi vo svetot. Spored podatocite

od opservatoriite, pokraj toa {to niz ovoj premin minuvaat silni vetrovi, koli~inata na do`dovi iznesuva 144 sm godi{no.

Me|u drugoto, tuka se i uraganite, cunamijata i zemjotresite.

Pred da bide izgraden mostot Aka{i Kaikio preku tesnecot Aka{i lu|eto preminuvaa so traekti. Taka, vo 1955 godina vo edno nevreme dva traekti potonale, pri

{to zaginale 168 lu|e. [okot i javniot gnev ja nateraa japonskata vlada da razvie plan za vise~ki most koj }e minuva nad tesnecot.

Spored prvi~niot plan, mostot trebalo da sodr`i `elezni~ka pruga i avtopat, bidej}i samiot most prvi~no go isplanirala Japonskata nacionalna `eleznica (sega JR) vo sredinata na 50-tite godini kako del

od `elezni~kata linija me|u ostrovite Hon{u i [ikoku.

Vo 1975 godina, po iscrpno istra`uvawe, japonskata vlada re{i da go izgradi mostot na JR, mostot Seto, no na pokratka relacija, poblisku do Okajama. Deset godini podocna vladata go odobri proektot Aka{i Kaikio kako most so avtopat, stavaj}i go pod kontrola na licata odgovorni za

PRIKAZNI OD WALL STREET

GLENCORE PLANIRA PREZEMAWE OD 19,5 MILIJARDI DOLARI

Glencore planira da napravi ponuda od 12 milijardi funti (19,5 milijardi dolari) za prezemawe na ENRC, kazahstanskiot konglomerat za rudarstvo, prerabotka i energetika, kade {to se vodi bitka me|u trojcata glavni sopstvenici

itiraj}i izvor zapoznaen so informaciite, eden vesnik veli deka izvr{niot direktor na Glenkor (Glencore), Ivan Glazenberg, vo poslednite nekolku nedeli imal pregovori so trite osnova~i i klu~ni akcioneri na ENRC, Alekasandar Ma{kevit~, Patok ^odiev i Alijan Ibrigimov, trojkata koja kontrolira 45% od akciite na kazahstanskiot rudnik.

“I dvete strani sakaat da se postigne dogovorot”, citira vesnikot.

“Tie odlu~ija da gi zaprat pregovorite dodeka trae izleguvaweto na Glenkor na berza i da se vratat za da dogovaraat za cifrata. ]e se sretnat povtorno vo slednite

C

nekolku nedeli”, veli izvorot.

Glenkor, najgolemiot trgovec so stoki, isto taka ima{e i pregovori za mo`en dogovor so kazahstanskata Vlada, koja poseduva 12% od ENRC, dodava izve{tajot.

Inaku, za ENRC, koja ima pomalku od 20% od akciite vo slobodna kotacija, dolgo vreme se vele{e deka e mo`na cel na Glenkor.

Glenkor, najgolemiot svetski trgovec so surovini, sekoga{ imal oportunisti~ki metod za zdelki i mo`ebi poradi namalenata vrednost na sredstvata na ENRC, kako i golemiot pad na akciite, a seto toa zaedno so sporot na bordot za rakovodstvoto, gi natera negovite nezavisni direktori da se svrtat

protiv nivnite osnova~i.

Dvajcata nezavisni direktori ve} e se otfrleni od dru{tvoto na najgolemi akcioneri, a najmalku u{te eden razmisluva da podnese otstavka, tvrdi izvor zapoznaen so celata situacija.

ENRC, koj trguva so golem popust od 15% vo ramkite na sektorot, vrz osnova na odnosot me|u cenite i zarabotkata (P/E basis) godinava do`ivea pad od re~isi 30%, a cenata na akciite minatata nedela dostigna 741 peni, {to pretstavuva najnisko nivo od avgust 2009 godina.

Na ova nivo kompanijata bi vredela okolu 9,5 milijardi funti.

Sepak, izvor od istiot sektor izjavuva deka e prerano Glenkor seri-

ozno da razmisluva za prezemawe na tolku golema kompanija kako {to e ENRC. ]e mora da dostavi planovi za idna kotizacija i }e mora da se trudi da sobere pari za isplata na dogovorot, bidej}i nema da mo`e da izdava novi akcii vo period od {est meseci.

So akciite na Glenkor s$ u{te se trguva under water, {to zna~i, pod nivnata cena od 530 peni, po koja bea izdadeni.

“Takva e prirodata na ovaa industrija - sekoj razgovara so sekogo”, veli istiot izvor, negiraj}i deka razgovorite me|u Glazenberg i osnova~ite na ENRC se voobi~aena praktika. [vajcarskata kompanija Glenkor,

koja na Londonskata berza be{e kotirana vo maj, e so rekordno debi na pazarot.

Stapuvaj}i vo kontakt so portparolkata na ENRC, novinarskata agencija Rojters ne dobi komentar na vesta.

Komentar nemaat i od Glenkor.

Analiti~arite od sektorot predlagaat Glenkor da kupi del od akciite vo ENRC namesto celata kompanija, so mo`nost da gi kupi akciite {to gi poseduva konkurentskata kompanija Kazahmis (Kazakhmys), koja izjavi deka gi razgleduva site opcii vo vrska so nejziniot udel od 26%.

Finansiskite podatoci od prviot kvartal Glenkor }e gi objavi na 14. juni.

TURISTI^KI ATRAKCII VO BLIZINA NA MOSTOT lizu mostot se napraveni dva parkovi za turistite, eden vo Maiko (vklu~uvaj}i i mal

B

19

Feqton

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

muzej) i eden vo Asagiri. Do dvata parkovi se stasuva so pomo{ na krajbre`nata `elezni~ka linija.

Dokolku nemate avtomobil, najdobar na~in da go vidite mostot e so voz na linija od Osaka ili Sanomija i da gledate na levata strana dodeka patuvate, pri {to }e pominete direktno pod mostot.

KORISTEWE elosniot tro{ok za izgradba na ovoj most be{e procenet na 500 milijardi jeni (6,21 milijardi dolari), a se o~ekuva ovie pari

C

da bidat vrateni od patarinata koja ja pla}aat voza~ite za da minuvaat preku mostot.

Patarinata iznesuva 2.300 jeni (28,5 dolari), a preku mostot dnevno minuvaat okolu 23.000 avtomobili.

Pred da bide izgraden mostot Aka{i Kaikio, preku tesnecot Aka{i lu|eto preminuvaa so traekti. Taka, vo 1955 godina vo edno nevreme dva traekti potonale, pri {to zaginale 168 lu|e. [okot i javniot gnev ja nateraa japonskata vlada da razvie plan za vise~ki most koj }e minuva nad tesnecot proektot “Hon{u-[ikoku most” (Honshu-Shikoku Bridge), koi toga{ ja nadgleduvaa i izgradbata na mostot Seto.

Koga po~na izgradbata na mostot, vo april 1986 godina, konstrukcijata be{e ograni~ena samo na avtopat so {est lenti. Kako i da e, konkretnata izgradba ne be{e po~nata s$ do maj 1986 godina, a za soobra}aj mostot be{e pu{ten po 10 godini, poto~no na 5. april 1998 godina.

Denes preku mostot Aka{i Kaikio minuva del od avtopatot Hon{u-[ikoku.

KAKO SE GRADE[E OVAA MEGASTRUKTURA? Na dvata milioni rabotnici, kolku {to rabotele na izgradbata na mostot, im bile potrebni deset godini za da go izgradat ova ogromno zdanie. Pokraj toa, bile potro{eni 181.000 toni ~elik i 1,4 milioni kubni metri beton.

Mostot Aka{i Kaikio ima tri laka. Centralniot lak e dolg 1.991 metar, a drugite dva po 960 metri.

Celiot most e dolg 3.911 metri. Centralniot lak najprvin be{e dolg samo 1.990 metri, no zemjotresot vo Kobe, koj se slu~i na

17. januari 1995 godina, gi pomesti dvete kuli (vo toa vreme bea podignati samo kulite), taka {to lakot mora{e da se prodol`i za u{te eden metar.

Mostot e dizajniran spored nose~ki sistem so dvojno zacvrstuvawe, {to & ovozmo`uva na gradbata da opstoi na vetrovi koi bi dostignale ja~ina i do 286 km/h, zemjotresi do 8,5 stepeni spored Rihter ili pak, premnogu silni morski strui. Isto taka, mostot ima klatna koi se dizajnirani da funkcioniraat na rezonantnata frekvencija na mostot i da gi ubla`uvaat nadvore{nite sili.

Dvete glavni kuli, visoki 283 metri, se izgradeni vrz betonski stolbovi koi se nao|aat pod voda, sekoj so dijametar od 80 metri.

Sekoj stolb e postaven vrz prerabotena zemja i pricvrsten so 350.000 toni beton. Zemjata pod preminot Aka{i se iskopa do 60 metri dlabo~ina za da gi sobere stolbovite, koi zaedno izdr`uvaat 120 toni. ^eli~nite sajli sodr`at 300.000 kilometri `ica, a sekoja sajla ima dijametar od 112 santime-

tri i sodr`i do 36.830 vlakna `ica. No, toa ne e dovolno in`enerstvo za da se zamislite, zatoa pro~itajte go sledniov fakt: mostot mo`e da izdr`i zemjotres od 8,5 stepeni spored Rihterovata skala (a toa i go napravi, go izdr`a golemiot zemjotres Han{in i toa dodeka u{te se grade{e).

Mostot Aka{i-Kaikio ima vkupno 1.737 svetilki: 1.084 za nose~kite kabli, 116 za glavnite kuli, 405 za ogradata i 132 za potpornite stolbovi.

Na nose~kite kabli ima svetilki vo crvena, zelena i sina boja, a modelot RGB i kompjuterskata tehnologija ovozmo`uvaat razni kombinacii. Vo momentov se koristat 28 varijanti za razni sve~enosti, nacionalni ili regionalni praznici.

Vo slu~ajot so mostot Aka{i Kaikio tehnologijata so vise~kite mostovi otide do svojata krajna granica.

Vo sledniot broj na “Kapital” }e doznaete pove}e za najmo}nata hidroelektri~na brana vo svetot, branata Itaipu

INTERESNI FAKTI:

Mostot e tolku dolg {to se potrebni osum Willis Tower za da se pokrie negovata dol`ina; Dol`inata na kablite na mostot iznesuva 300.000 kilometri. Toa e dovolno za zemjata da se zaobikoli 7,5 pati; Dol`inata na mostot prvo trebala da iznesuva 3.010 metri. No, zemjotresot na 17. januari 1995 godina go prodol`i mostot za dopolnitelen metar; Mostot dr`i tri rekordi: toj e najdolg, najvisok i najskap vise~ki most vo svetot; Negovite dve kuli, visoki po 238 metri, se izvi{uvaat povisoko od koi bilo kuli na most vo svetot; Poradi zagrevawe mostot mo`e da se pro{iri i do dva metri vo tekot na denot.

JAPONSKA DOSETLIVOST ako japonskite in`eneri gi re{ile problemite so nevremeto i zemjotresite?

Tie go zacvrstile mostot so metalna re{etka ili slo`ena mre`a od triagolni potpira~i, {to vo isto vreme dozvoluva i vetrot da duva niz strukturata. Isto taka, stavile 20 golemi amortizeri vo sekoja kula. Ovie amortizeri se postaveni vo sprotivna nasoka na duvaweto na vetrot, taka {to koga vetrot go duva mostot vo edna nasoka amortizerite nate`nuvaat na drugata nasoka, efikasno balansiraj}i go mostot. So ovoj dizajn Akai{i Kaikio mo`e da izdr`i vetar od 280 km na ~as i zemjotres so golemina od 8,5 stepeni spred Rihterovata skala.

K

KOMPANII INVOLVIRANI VO IZGRADBATA

DIZAJN: HONSHU SHIKOKU BRIDGE AUTHORITY KONSTRUKCIJA: OBAYASHI CORP. IZVEDUVA^: KAWASAKI HEAVY INDUSTRIES, SOLÉTANCHE BACHY I TAISEI CORPORATION KOIZVEDUVA^: KAWADA INDUSTRIES ^ELI^NA KONSTRUKCIJA: MITSUBISHI HEAVY INDUSTRIES LTD. I YOKOGAWA BRIDGE CORPORATION

20

Konferencii i saemi

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

OGLASI ZA VRABOTUVAWE REVIZORSKI IZVE[TAI SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI TENDERI POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!

Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!

Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost.

Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 3298 110 lok.105 e-mail: gulakova@kapital.com.mk

WWW.KAPITAL.MK Od 28 do 30 septemvri 2011 godina „CULINARIA FINE FOOD” vo „BELEKSPO – centarot” vo Belgrad, Republika Srbija ZAEDNIЧKI [TAND I UЧESTVO PO POVLASTENI USLOVI ZA MAKEDONSKITE KOMPANII *Kupuva~ite na hrana i pijalaci Ve biraat Stopanskata komora na Makedonija organizira grupno u~estvo na makedonskite kompanii na zedni~ki {tand pod povlasteni uslovi i edinstvena mo`nost za sredba so svetski poznatite sinxiri na marketi, kako „LIDL”, „TESKO”, „METRO” i drugi.

Ovaa saemska manifestacija ne e nameneta za {iroka publika, posetiteli, ve}e za profesionalnite kupuva~i koi odnapred imaat dogovoreni sredbi so izlaga~ite. Ova saemska manifestacija na dobra hrana i pijalaci se odr`uva po vtor pat i gi spojuva vode~kite proizvoditeli i klu~nite kupuva~i od regionot i od Evropa, a so cel snabduvawe golemi trgovski sinxiri, me|unarodni organizacii, specijalizirani rabotilnici za delikatesna hrana, institucii i ketering-kompanii, hoteli i restorani.

Prijavuvawe za organizirano u~estvo i poseta na Saemot, najdocna do 17 juni 2011 godina.

KONTAKT: VLATKO STOJANOVSKI tel: 02 32 44 004 faks: 02 32 44 088 e-mail: vlatko@mchamber.mk

VENERA ANDRIEVSKA tel: 02 32 44 037; faks: 02 32 44 088 E-mail:Venera@mchamber.mk

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

Obuki / Jazici / Menaxment / HR

21

KO M E R C I J A L E N O G L A S

Besplaten seminar SIMULACIJA „PODGOTVENOST ZA KRIZA” ZA EFEKTIVNO UPRAVUVAWE SO ЧOVEЧKI RESURSI 29 juni 2011 godina; 14:00-17:30 ~asot; Stopanska komora na Makedonija, sala 4 na 5-ti kat PREDAVA^: D-R NIKOS MULONOPOULOS, vonreden profesor po informati~ki sistemi, prodekan na ALBA Graduate Business School Simulacijata “Podgotvenost za kriza” e razviena od strana na konzorciumot na univerziteti i organizacii, me|u koi se i INSEAD & ALBA Graduate Business School. Simulacijata se fokusira na idejata za podgotvenost za kriza, koja{to direktno vlijae vrz sposobnosta na nositelite na odluki za efektivno spravuvawe so krizni situacii.

Seminarot e namenet za: menaxeri na ~ove~ki resursi, trening menaxeri Predavaweto }e se odviva na angliski jazik.

Site zainteresirani za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat najdocna do 24 juni 2011 godina.

Vodi~ za neformalno obrazovanie - Aktuelni obuki

Obuka za upravuvawe so vreme 14.06.2011 CS Global

Kako da ostavi{ silen vpe~atok kaj svoite slu{ateli 14.06 - 15.06 Embra Korporej{n

Kako od menaxment na produkti do vrvni produkti 14.06 - 15.06 Embra Korporej{n

KONTAKT: LEN^E ZIKOVA tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 e-mail:lence@mchamber.mk ELIZABETA A. EFTIMOVA tel: 02 32 44 074 faks: 02 32 44 088 beti@mchamber.mk

Organizaciska kultura 14.06.2011 Clear View

Korisni~ka orientacija - Odnesuvawe so potro{uva~ite 15.06 - 16.06.11 CS Global

Finansii za nefinansiski specijalisti 15.06.2011 Clear View Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

22

Rabota / Tenderi

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

KAPITAL TENDERI OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN Naziv na dogovorniot organ: JZU Op{ta bolnica Gostivar PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Lekovi od pozitivna i negativna lista Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=c58de498-bb8e-4348-8fc4-2c9ce6184739&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN AD MEPSO PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izgradba na razvodna postrojka 110kV Petrovec vo TS 110/35/10 kV Petrovec komplet so priklu~niot dalekovod (~etiri stolbni mesta) za trafostanicata Petrovec i nivno funkcionalno ispituvawe i pu{tawe vo pogon Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=01622d3f-ce8f-404c-b03d-2ea0bbef0d83&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN Naziv na dogovorniot organ: Javno soobra}ajno pretprijatie SKOPJE PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Osiguruvawe na imotot na na JSP SKOPJE – Skopje i JSP TURS JSP SKOPJE – DOOEL Skopje.

Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=249e060e-6486-470d-8c88c4872433f2e8&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN Naziv na dogovorniot organ: Grad Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izrabotka na osnovni proekti od oblasta na grade`ni{tvoto Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=34ffbdfd-d897-44d0-b943d17a6fb53362&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN Naziv na dogovorniot organ: JZU Gradska op{ta bolnica „8-mi Septemvri” Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izrabotka na proektna dokumentacija za adaptacija i rekonstrukcija na de`urna slu`ba so dve operacioni sali Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=7c5d035b-8900-4cbc-bf7ec57f83cbf8fc&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN JZU Zdravstven dom Tetovo

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Stomatolo{ki poptro{ni materijali, stomatolo{ki lekovi i filmovi za rentgen Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=0dbb1812-0f98-40a2-a3f4-74e0f95f031d&Level=2

Izbor na aktuelni oglasi KOMERCIJA Izvor: Kapital Objaveno: 02.06.2011 KABTEL objavuva oglas za vrabotuvawe na PRODA@EN MENAXER ZA GOLEMI KORISNICI (Key Account Manager).

Glavni rabotni zada~i: - Kompletno menaxirawe na procesot na direktna proda`ba vo korporativniot segment na nivo na dedicirani golemi korisnici, - Supervizija na postproda`en proces za golemi korisnici, - Kontinuirana sorabotka so Oddelot za Proizvodi i Uslugi prio definirawe i ispora~uvawe na IKT soluciite za korporativni korisnici, - Celosna odgovornost za proda`nite rezultati od menaxiraniot distributiven kanal.

Od kandidatot se o~ekuva minimum: - VSS, - Prethodno

iskustvo na sli~na rabotna pozicija, - Orientiranost kon postignuvawe na visoki rezultati, - Razviena organizaciska sposobnost, komunikaciski ve{tini i motiviranost, - Odli~no vladeewe na angliski jazik i kompjuterska pismenost. [to nudime: - Odli~en paket beneficii, - Slu`beno vozilo, - Mobilen telefon.

Zainteresiranite kandidati da ispratat profesionalna biografija najdocna do 10 Juni 2011 godina na slednava adresa: Vrabotuvanje@kabtel. com.mk. Izborot }e bide izvr{en najdocna do 29 Juni 2011 godina.

CARINA, [PEDICIJA Izvor: DIMA [pedicija Objaveno: 07.06.2011 [pedicijata „DIMA” DOOEL

objavuva konkurs za vrabotuvawe na rabotno mesto: [pediter - Deklarant.

Rabotni zada~i i obvrski: Tarifirawe na stokata koja podle`i na carinsko posreduvawe; Podgotovka na carinski dokumenti (carinski deklaracii) za site carinski postapki; Podgotovka na ostanati dokumenti povrzani so postapkite za carinewe na stoka; Podnesuvawe na carinski deklaracii na nadle`ni carinski organi (ispostavi); Prisustvo pri pregled na carinski slu`benik za stokata vo carinska procedura; Podignuvawe na razdol`eni dokumenti od carina i iskladi{tuvawe na stoka.

Kandidatite treba da gi poseduvaat ispolnuvaat slednite op{ti uslovi: Rabotno iskustvo vo {pediterska

dejnost; Licenca za carinsko zastapuvawe; Poznavawe na administrativno rabotewe; Solidno poznavawe na rabota so kompjuteri (Microsoft Office/Open Office); Izgradeni sposobnosti za timska rabota; Dr`avjanstvo na Republika Makedonija; Voza~ka dozvola B – kategorija.

Plata i drugi beneficii: Po dogovor. Najdocna do 17:00 ~asot na 17.06.2011god. zainteresiranite kandidati treba da dostavat: Biografija; Pismo za motivacija; Diploma od najvisok zavr{en stepen na obravozvanie. Site kandidati koi }e vlezat vo potesniot izbor }e bidat povikani na razgovor pri {to }e treba da gi donesat originalnite dokumenti na uvid.

Ve molime navedete telefon za kontakt i e-mail adresa.

Dokumentite so naznaka/ predmet na porakata konkurs za {pediter - deklarant mo`ete da gi dostavite na sledniov na~in: Elektronski: dima@dima.com.mk Po faks na: 02 3175 718 Po po{ta na: bul.„Aleksandar Makedonski” 9/14, 1000 Skopje INFORMATIKA Izvor: Dnevnik Objaveno: 13.06.2011 Mermeren kombinat AD – Prilep,ima potreba od: IT ASISTENT Kandidatot treba da gi ispolnuva slednite uslovi: - Univerzitetsko obrazovanie – Fakultet za elektrotehnika i informaciski tehnologii (kompjuterski nauki) - dobri poznavawa od oblasta na kompjuterskiot hardver i softver - odli~no

poznavawe na kompjuterskite sistemi za bezbednost - odli~no poznavawe na alatkite: Microsoft Visual Studio, NET 2008, baza na podatoci MS SQL, operativni sistemi Windows 2008. - dobri komunikaciski ve{tini, sposobnost za analiti~nost i timska rabota - discipliniranost, samostojnost vo rabotata, lojalnost i doverlivost Oglasot trae 10 dena od denot na objavuvaweto.

Zainteresiranite kandidati koi gi ispolnuvaat gorenavedenite uslovi potrebno e da gi ispratat po e-mail: rezime (kratka biografija) so fotografija i motivacisko pismo, najdocna do 20.06.2011 godina na e-mail: marta@mermeren-sivec.com.mk

Fun Business

KAPITAL / 14.06.2011 / VTORNIK

23

SEFER CANOSKI - So milijata }e odi na FRANCUSKATA revifa era

- HAVAI ZLATKO MUCINSdeKI ija koja ja posetil e najdale~nata stinac

EGZOTIKA, AVANTURA, MIR...

KADE ЌE LETUVAAT POZNATITE? Havai,

Tenerife, Francija, Egipet, Turcija, Maroko, Kuba, Tajland. Ova se omilenite destinacii na makedonskite biznismeni i umetnici. Sepak, kade i da odat, Ohridskoto krajbre`je e neizostaven del od nivnoto leto

ka da odi vo KUBA dodeka SA[KO KOCEV - Sa skapi komunizmot, pred se da po

SILVANA JOVANOVSKA jovanovska@kapital.com.mk

vetski poznatite biznismeni, politi~ari i selebriti tro{at vrtoglavi sumi za obi~ni vikendi na luksuzni i egzoti~ni destinacii.

Osnova~ot na Virxin rekords, Ri~ard Brenson, na Devstvenite ostrovi ima sopstven ostrov Neker, koj koga ne go koristi go iznajmuva na negovite prijateli. Akterot Xoni Dep ima ostrov na Bahamite, poznatata peja~ka Bijonse i nejziniot dolgogodi{en verenik, raperot Xej Zi, krstarat niz Evropa so nivnata jahta, Bil Gejts so soprugata odi vo Turcija, princot Vilijam i Kejt otidoa na Sej{elite, a Mi{el Obama so decata vo [panija.

Kade odat makedonskite biznismeni i umetnici?

“Kapital” pra{a del od javnite li~nosti vo zemjava kade }e odat na letuvawe i koi se nivnite omileni

S

trae

i neostvareni destinacii.

ODMOROT GO DIKTIRAAT DECATA ZLATKO MUCUNSKI, DIREKTOR NA PORШE MAKEDONIJA Havai e najluksuznata i najdale~nata lokacija na koja bil Zlatko Mucunski, direktorot na Por{e Makedonija.

“Tamu bev minatata godina. Gi posetivme rodninite vo San Francisko, pa otidovme deset dena vo Havai”, veli Mucunski. Negovata destinacija od soni{tata kade {to s$ u{te ne bil e Azija.

“Sakam da odam vo Tibet, Indonezija, Jugoisto~na Azija. Sakam da vidam novi kulturi, no, za `al, toa nema da bide godinava”, veli Mucunski, koj s$ u{te ne znae kade }e letuva. “@elbi ima mnogu, no toa }e bide odluka vo posleden moment, bidej}i s$ zavisi od decata i nivniot raspored so u~ili{teto”, veli Mucunski. Koga stanuva zbor za lokacijata, saka mestoto da mu ovozmo`i da bide aktiven. “Ne sum ~ovek koj celo vreme le`i na pla`a. Sakam da sum aktiven, da se zanimavam so letnite sportovi koi gi nudi odbranata desti-

nac nacija”, dodava toj. [to se odnesuva, pak, na buxetot, veli deka kolku }e potro{i zavisi vel od samata lokacija, kako i od toa dal dali doa|aat decata.

LIVADIШTE - NAJEGZOTI^NA L DESTINACIJA SEFER CANOSKI, D GENERALEN MENAXER NA FON GE Za Sefer Canoski, generalniot menaxer na FON, najegzoti~no i me najomileno mesto e Livadi{te vo na Struga.

St “Kade i da odam, neizbe`no odam i “K vo Livadi{te. Samo tamu mo`e da najdete 186 vidovi drva, neverona jatna priroda i ubavina. Mojot ja vistinski odmor e tamu”, veli vi Canoski, koj godinava }e letuva i C nna takanare~eniot Silver Coast na ffrancuskata riviera. ““Neodamna gi razgleduvavme ponnudite so soprugata. Sakavme da oodime na {panskoto krajbre`je i razmisluvavme za Tenerife, nno problem bea letovite bidej}i imam malo dete, pa ja odbravme Ju`na Francija”, veli Canoski.

Za nego prioritet e mestoto na koe }e odi da bide mirno, prijatno i tivko.

“Najva`no mi e sinot da ima kade da tr~a, a nie da se opu{time i vistinski da se odmorime”, dodava Canoski. oodmo site mesta na koi bil, edno od Od si omilenite mu e hrvatskoto krajbre`je, a destinacija od soni{tata mu e Havai.

“Sakam da odam na Havai, s$ u{te ne sum bil tamu. Se nadevam deka dogodina koga }e porasne deteto }e mo`eme da otideme”, veli Canoski.

RABOTNO LETO SA[KO KOCEV AKTER Agendata na akterot Sa{ko Kocev do krajot na oktomvri u{te otsega e ispolneta. Najverojatno letoto }e go pomine rabotno poradi obvrskite so Ohridsko leto, teatarot i noviot proekt - filmot na re`iserot Darko Mitrevski, “Treto poluvreme”, vo koj Kocev igra uloga na fudbaler.

“Letovo mi e prepolno so obvrski. Do 23 juli sum anga`iran so Ohridsko leto, a do 25 avgust imam podgotovki za filmot, koi se te{ki i baraat golem anga`man. ]e ve`bame so trener od Amerika i toa }e mi go odzeme seto vreme. Potoa od 1 do 15 oktomvri sum vo teatar. Tamu igram na site pretstavi i ne znam dali }e uspeam barem na desetina dena da izbegam za da otidam nekade malku na more i toa

nekade vo blizina”, veli Kocev.

“Mestoto treba da e blisku i toplo, bidej}i najverojatno }e bide vo oktomvri, pa edinstveno mo`am da razmisluvam za Egipet ili Turcija”, dodava akterot. Nezamenlivi i omileni mesta na Kocev, se hrvatskoto krajbre`je i, sekako, Ohrid, a negovite `elbi odat malku podaleku, kon podale~nite krai{ta i kulturi.

“Ve}e tri-~etiri godini odam na Hvar i povtorno bi odel tamu, bidej}i mnogu e ubavo. Ohrid e mestoto kade {to neizbe`no mora da se otide na nekoj prodol`en vikend, dodeka, pak, zasega neostvareni destinacii mi se Ju`na Afrika, Maroko, Tajland, Kuba. Me privlekuva orientot, a i arapskite zemji.

Iako zvu~i kako kli{e, bi sakal da odam i vo Dubai, no pove}e turisti~ki otkolku na odmor. So devojkata {to poskoro }e odime vo Tajland i Kuba, dodeka s$ u{te va`i komunizmot, pred s$ da poskapi”, niz smea veli Kocev.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

NAJKVALITETNITE BIZNIS INFORMACII OD SEGA ^ITAJTE GI I ONLINE

POSETETE NÈ NA: WWW.KAPITAL.MK @KapitalMediaGr