313-22.06.2011

PRODOL@UVA VLADINOTO REKLAMIRAWE, KOI SE EFEKTITE?

EDNA NEDELA OTKAKO PRISTIGNA VO DELOVI

AKO MEDIUMITE NE SE OSLOBODAT OD JAREMOT NA DR@AVATA ]E PROPADNAT

SE IZVI[I ALEKSANDAR NAD RISTI]EVA PALATA!

WWW.KAPITAL.MK

STRANA 11

STRANA 6-7

sreda. 22 juni. 2011

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

NA ZATVORAWE, VTORNIK, 21.06.2011, 13.00~.

MBI 10 MBID OMB

00,29% 0,25% 0 0,00% 0

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

61,60 6 443,27 1,42

NAFTA BRENT EURORIBOR

112,40 11 2,14%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (21.06)

GR^KIOT BANKROT GI ZAGROZUVA EVROPSKITE BANKI PAD NA KREDITITE ZA BIZNIS SEKTOROT VO MAKEDONIJA 40%

So pari od nepoznato poteklo se terala cela kampawa!

35% 30%

MBI 10

STRANA 6-7

25%

2.660

2.640

20%

2.620

15%

2.600

10%

So dogovori vo ~etiri o~i pronevereni 6 milioni evra

2.560 15.6

17.6

19.6

21.6

5%

2008

Zo{to ne raste konzervnata industrija?

STRANA 4

Malku kompanii se energetski efikasni STRANA 9

2009

2010

Apr.

Mart

Jan.

Fev.

Dek.

Noem.

Okt.

Avg.

Sep.

Juli

Juni

Maj

Fev.

Apr.

Jan.

Dek.

Noem.

Sep.

Okt.

Avg.

Juli

Juni

Maj

Apr.

Mart

Fev.

Jan.

Dek.

0%

Noem.

sreda-22. juni. 2011 | broj 313 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.580

2011

BANKARSKATA KRIZA ]E GI SEKNE KREDITITE ZA BIZNISOT?!

STRANA 2-3

STRANA 5

KOLUMNA M-R ZORAN JOVANOVSKI

ANTITIKVIZACIJA STRANA 10

KOLUMNA D-R QUBE TRPESKI

PREDVREMENA OTPLATA NA DOLGOT KON PARISKIOT KLUB NA KREDITORI STRANA 10

VOVEDNIK D KATERINA SINADINOVSKA

SELO SO LAVOVI BEZ KU^IWA! STRANA 2

WWW.KAPITAL.MK

SE ^ITAM ^ITAME...

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 22 JUNI 2011

SELO SO LAVOVI BEZ KU^IWA!

D

Dodeka ~ekame na Antikorupciskata komisija do krajot na nedelava da izleze so prvi~nite analizi na kone~nite finansiski izve{tai na partiite, toa za {to ne ni treba ekspertsko sostano~ewe e faktot deka i ovaa kampawa n$ preplavija crni pari! Xabe se site rokovi koi im gi dade pretsedatelot na ova kontrolno telo, Voislav Zafirovski, na VMRO–DPMNE da napravat od crnoto belo i da ja popolnat dupkata vo izve{tajot od ~etiri milioni evra, me|u prihodite i rashodite!

Plukni-zalepi, stavidostavi, ~etiri milioni se mnogu pari! Ne se nao|aat taka lesno (ni vedna{, a kamoli otposle), pa duri i da ste partija na vlast! Dodu{a, ako go izramnea izve{tajot pak }e pra{avme od kade im se parite! Toa verojatno }e be{e i poskandalozno!

Kako go izramnile!? Preku televiziski donacii? Koj medium doniral!?

Pa taka, vladeja~kata partija se najde vo nebrano – da go izramni li izve{tajot (barem da go li~i, vaka na prv pogled) i da otvori u{te niza dilemi ili da go ostavi takov nelogi~en, so pogolemi rashodi od prihodi, o~ekuvaj}i deka }e se pi{uva za toa dvatri dena (koj smee da pi{uva) i potoa pak }e se fati cela javnost so analiza na goleminata i statikata na voinot na Bukefal.

Ekonomskite eksperti vo VMRO–DPMNE se odlu~ile za vtoroto i se potrudile da ja potsredat malku smetkata - verojatno so pari kako donacija od nekoja televizija i ponekoj

drug medium se namalila dupkata! Plus, okolu 100.000 evra pari od dr`avata }e zemat! Ama s$ na s$, ni milion ne im se sobira – pa ostanuva od izve{tajot da zjae dupki{te od 3,3 milioni evra! Zatoa, generalniot partiski sekretar, Martin Protu|er, da izleze i da ka`e od kade legnale tie 3,3 milioni evra (pari bez pokritie) na smetka!

I ako ne znae da objasni, neka gi povika nadle`nite institucii da otkrijat! I da sankcioniraat ako ni tie ne najdat racionalno objasnuvawe za milionite koi od nekade izviraat!

A tie, instituciite, da se zafatat i so drugite partii, koi ednostavno ostanuvaat zaseneti, vo vtor plan, oti kaj niv dupkite se merat vo iljadnici evra. Milion~e nikoj ne videl!

Najgolemata opoziciska partija, SDSM, koja za da ja finansira kampawata zede kredit, pi{a deka ima prihodi od 475.000 evra, a rashodi od 554.000 evra. Ama “ovaa dupka ne e dupka”, za{to }e se pokrie so 85.000 evra, koi pribli`no }e gi dobie SDSM od dr`avniot buxet (po 15 denari od glasa~). Zna~i, SDSM } e treba na Zafirovski i na javnosta da im objasni kako (i dali) mo`e kredit da bide donacija!

I sekako - kako so tolku malku pari gi platile ekstremno skapite reklami na A1 zo{to televizijata ne ka`uva kolku pari dala kako donacija!

Kaj albanskiot blok – DPA raspolagala so 11.000 evra, a potro{ila 40.000.

Ako tuka se odzemat 16.000, koi }e im sleduvaat od dr`avata, Menduh Ta~i treba da ka`e od kade mu legnale na smetka 15.000 evra, koi se bez objasnuvawe. Negovite rivali, Ali Ahmeti i Rufi Osmani, nemaat takov (ili nikakov) problem – i dvajcata se vo plus, odnosno finansiskite izve{tai na

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk sinadinovska@ka @ pit p al.com.mk

DUI i na NDP poka`uvaat pove}e prihodi od rashodi.

Dopolnitelno, tuka se i parite od dr`avata... Pozitiva bele`at i finansiskite bilansi na LDP i na VMRO– Narodna! Nepravilnosti ima i kaj nekoi partii, koi ostanaa vonparlamentarni i isto i kaj niv dupkite se bele`at vo nekolku iljadi evra! Iljadi ili milioni (koj kolku ima), tuka stanuva zbor za sistemski defekt {to dozvoluva da se pravi ova.

Zamislete sega {to mo`e da se slu~i ako fizi~ko lice (ili kompanija) ne prijavi od kade mu se prihodite.

Zatoa, instituciite ne smeat da mol~at. Se baraat odgovori! ^ii pari se toa, od kade se, koga i kako legnale na ne~ii partiski smetki?

Pominaa site rokovi za ~istewe i do~istuvawe na partiskite izve{tai. Otsega Zavodot za revizija treba da gi doras~istuva (do 2012, kako {to najavija). Zaedno so Obvinitelstvoto, ~ij prv ~ovek, Qup~o [vrgovski, u{te ni{to ne najavil!

Vo me|uvreme, liderot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{koski, e vo pritvor tokmu poradi nelegalnoto finansirawe na svojata kampawa. Uapsen den po izborite, so “zara” kesa polna so 100.000 evra.

Izve{tajot na negovata partija poka`uva 35.000 evra, za koi “bratot” nema “prijaveno poteklo”.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

Beton treba da izgradi “Spomenik na padnatite heroi”, kompleks posveten na Karpo{ovoto vostanie, kako i pe{a~ki most na rekata Vardar.

Prviot dogovor e vo vrednost od 1,7 milioni evra, vtoriot e vo vrednost od 4,8 milioni evra i tretiot dogovor e sklu~en na 2,4 milioni evra. Kompanijata vo svojata informacija ne gi objavi rokovite za izgradba na spomenicite i na mostot.

Ako se analizira vkupniot prihod za minatata godina, Beton so ovie dogovori obezbedil rabota so koja bi ostvaril nad 25% od godi{nite prihodi. Beton na 1. april godinava objavi deka sklu~il dogovor so op{tina Centar za izgradba na katna gara`a na bulevarot Goce Del~ev vo blizina na Sudska palata.

BANKARSKATA K KREDITITE ZA B Bankarskata kriza vo Evropa, ~ie `ari{te e bankrotot na Grcija, }e ja namali kreditnata aktivnost na bankite vo evropskite zemji. Ekonomistite i biznismenite stravuvaat deka novata bankarska kriza }e go ote`ni pristapot do kapital, {to za kompaniite vo Makedonija }e zna~i dopolnitelen finansiski udar. Kolku makedonskite kompanii mo`e da izdr`at nova finansiska kriza?

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

B

Bankrotot na gr~kata ekonomija mo`e da predizvika seriozna kriza vo bankarskiot sektor vo Evropa. Mnogu evropski banki, koi se prisutni i vo Makedonija, izminatiot period kupuvaa gr~ki dr`avni obvrznici, {to zna~i deka vo slu~aj na bankrot, koga Grcija } e priznae deka ne mo`e da gi vra}a dolgovite, tie }e zabele`at ogromni zagubi. Ekonomistite i biznismenite stravuvaat deka novata bankarska kriza }e go ote`ni pristapot do kapital, {to za kompaniite vo Makedonija }e zna~i dopolnitelen finansiski udar. Kolku makedonskite kompanii mo`e da izdr`at nova finansiska kriza?

“Sosema o~ekuvano e deka stranskite banki vo Makedonija, ~ii mati~ni banki se izlo`eni kon gr~kiot dolg, vo naredniot period }e go zategnat kreditiraweto, a toa mnogu }e gi uslo`ni uslovite za vodewe biznis. Bankite i vo poslednite dve

godini bea skoncentrirani pove}e na vlo`uvawe vo zapisi vo Narodnata banka, a za smetka na toa gi seknaa kreditite za biznisot. Dokolku prodol`at so restriktivna politika, kompaniite }e gi dovedat do rabot na nelikvidnost, a pomalite firmi bez kreditna poddr{ka ne }e mo`at da gi nadminat problemite”, izjavi direktorot na kompanijata Renova, [efki Idrizi.

Toa od {to se pla{at ekonomistite e mo`nosta stranskite

nava da padne kreditnata aktivnost, bidej}i bankite } e ja nemaat poddr{kata od nivnite mati~ni banki, no toa ne treba da ne zagri`uva bidej}i, sepak, bankite imaat neiskoristeni rezervi {to gi vrzuvaat vo blagajni~ki zapisi, a koi mo`at da gi plasiraat kako krediti. Opasno }e bide ako prodol`i da se zgolemuva rizikot kaj kompaniite, pa poradi toa bankarite u{te poselektivno da davaat krediti”, ocenuva univerzitetskiot profesor

PA\A IZVOZOT VO GRCIJA rcija pretstavuva tret najgolem pazar za makeGproizvodi donskite proizvodi, pri {to pette najizvezuvani u~estvuvaat so okolu 55% vo vkupniot izvoz kon Grcija. Dr`avnata statistika ve}e poka`uva opa|a~ki trend i kaj izvozot i kaj direktnite investicii od Grcija vo poslednite nekolku godini. Izvozot od 2008 do 2010 godina se namalil drasti~no, od 536 milioni dolari na samo 245 milioni dolari lani. Godinava vo prviot kvartal, vo Grcija se izvezeni stoki vo vrednost od samo 48 milioni dolari.

banki izlo`eni na gr~kiot dolg, vo obid da ja spasat likvidnosta, da po~nat da povlekuvaat pari od bankite vo regionot. Dokolku toa povlekuvawe bide masovno, toa bi ja namalilo likvidnosta na bankite i tie ne }e mo`at tolku izda{no da gi kreditiraat ekonomiite vo koi rabotat. “[tom izvorite na kapital na bankite od stranstvo se zamrznati, tie }e bidat ograni~eni vo davaweto krediti. O~ekuvano e godi-

Miroqub [ukarov.

Bankarite, pak, velat deka nemaat nikakvi ograni~uvawa vo odnos na kreditiraweto na kompaniite i gra|anite.

Gligor Bi{ev, pretsedatel na Upravniot odbor na Stopanska banka Skopje, koja e vo sopstvenost na Nacionalnata banka na Grcija (NBG), ocenuva deka krizata vo Grcija nema da go ograni~i kreditiraweto na makedonskite kompanii i gra|ani.

Guvernerot Dimitar Bogov za “Kapital” izjavi deka ne

[EFKI IDRIZI

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

nikolova@kapital.com.mk

8,9

ilioni evra “te`at” trite dogovori koi M grade`nata kompanija Beton od Skopje gi sklu~i so op{tina Centar. Soglasno dogovorite,

GR^KIOT BANKROT GI ZAGROZUVA EVROPSKI

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

DIREKTOR NA KOMPANIJATA RENOVA “Sosema o~ekuvano e deka stranskite banki vo Makedonija, ~ii mati~ni banki se izlo`eni na gr~kiot dolg, vo naredniot period }e go zategnat kreditiraweto, a toa mnogu }e gi uslo`ni uslovite za vodewe biznis. Bankite i vo poslednite dve godini bea skoncentrirani pove}e na vlo`uvawe vo zapisi vo Narodnata banka, a za smetka na toa gi seknaa kreditite za biznisot.

Dokolku prodol`at so restriktivna politika, kompaniite }e gi dovedat do rabot na nelikvidnost, a pomalite firmi bez kreditna poddr{ka ne }e mo`at da gi nadminat problemite.”

LIDERI

XEJMS PERDJU

3

NE IM BE[E DENOT

KETRIN E[TON

BUJAR OSMANI

BORIS KONDARKO

reatorot na Ohridskiot {te edna{ se potako evroskepticizmot retsedatelot na Dr`avnata K ramkoven dogovor budno Iraste, ministerkata za P izborna komisija mora Uvrdi deka reformite vo ja sledi implementacijata na nadvore{ni raboti na EU ne itno da go re{i problemot so zdravstvoto se nadvor od ovoj dokument i po 10 godini od potpi{uvaweto potseti da ne se zaboravaat obvrskite

gi ostavi zemjite od Zapaden Balkan bez nade` za vlez vo Unijata

kontrola i deka bolnicite rabotat nadvor od site zakonski propisi

gradona~alnicite koi ne znaat na koja fotelja poprvin sakaat da sednat

ITE BANKI

KRIZA ]E GI SEKNE BIZNISOT?!

Ekonomskata kriza go vozvra}a udarot. Dodeka gr~kata ekonomija e na rabot na bankrot poradi nemo`nosta da gi pla}a dolgovite, a so seriozni problemi se soo~uvaat i ostanatite evropski ekonomii, makedonskite kompanii ve}e ~uvstvuvaat negativni efekti.

Finansiskiot kolaps na Grcija mo`e da im sozdade {teti re~isi na site kompanii koi rabotat vo Makedonija.

Izvoznicite se soo~uvaat so namaluvawe na nara~kite od Grcija, izvozot dramati~no pa|a, a poradi stravot od privremeno zatvorawe na solunskoto pristani{te, menaxerite razmisluvaat za Dra~ i Bar kako alternativna opcija za transport na nivnata stoka do stranskite pazari. Postoi strav deka gr~kite kompanii

40%

PAD NA KREDITI ZA BIZNIS SEKTOROT VO MAKEDONIJA 35% 30%

IK POBEDNIK

NEPRIKOSNOVEN LIDER

E

Evroprateni~kata Tawa Fajon v~era pora~a deka postoi realna mo`nost Srbija do krajot na godinava da dobie kandidatski status za ~lenstvo vo EU i vo isto vreme da dobie datum za po~nuvawe pregovori!

Ako ova bide vaka (a site prognozi i najavi se deka }e bide), srpskiot pretsedatel, Boris Tadi}, mo`e gordo da ka`e deka napravil neverojatni reformi i od sopstvenata dr`ava napravil vistinska evropska zemja!

Dodeka Makedonija {esta godina tapka vo mesto so svojot kandidatski status i gi broi preporakite za ~lenstvo, severniot sosed graba napred!

Galopira!

Tadi} poka`a deka e vistinski lider koj znae kade pripa|a negoviot narod. Podgotven na kom-

BORIS TADI] promisi, so “soft” pristap i neverojatni diplomatski ve{tini, za mnogu kratko vreme uspea da ja vrati dr`avata na evropskiot pat! Da podade i da prifati raka na pomiruvawe so Hrvatska!

Da se “smiri” so SAD i da ja donese Hilari Klinton vo Belgrad!

Da izigra ve{to so Kosovo, svesen za te`inata na tie potezi koi, sekako, ne se populisti~ki i mu ru{at rejting, ama mu ja krevaat dr`avata tamu kade {to treba da bide!

Neprikosnoven lider koj veti deka Srbija }e bide vo EU vo 2012 godina!

Kako {to trgnalo, ova }e se ispolni...

GUBITNIK

25%

MOL^ELIV OBVINITEL

20% 15% 10% 5%

{to rabotat vo zemjava }e ja izvlekuvaat dobivkata od zemjava namesto da ja reinvestiraat vo {irewe na biznisot i postepeno }e se povlekuvaat.

“Gr~kata ekonomija e golema zakana za Makedonija bidej}i planot za {tedewe, {to naide na golem otpor vo javnosta, ve}e predizvikuva namaluvawe na pobaruva~kata. Nesomneno }e se namali izvozot od Makedonija vo Grcija, osobeno na metali (`elezoto i ~elikot), tekstilot, tutunot i mermerot”, analiziraat ekonomistite.

Se procenuva deka do krajot na godinata izvozot vo Grcija }e se namali za okolu 30%. Zasega najzasegnati od ovaa kriza se tekstilnite kompanii koi izvezuvaat vo Grcija. Spored informaciite, tie ve}e se soo~uvaat so namaluvawe na nara~kite za {iewe za okolu 25%. No, osven Grcija, golem udar na doma{nata ekonomija mo`e da & nanese germanskata ekonomija, koja va`i za najgolem trgovski partner

2009

Apr.

Mart

Jan.

Fev.

Dek.

Okt.

2010

Noem.

Avg.

Sep.

Juli

Maj

Juni

Apr.

Jan.

Fev.

Dek.

Okt.

Noem.

Avg.

Sep.

Juli

Maj

2008 BANKA IZVOR: NARODNA

Juni

Apr.

Mart

Jan.

Fev.

Dek.

0%

Noem.

o~ekuva eskaliraweto na problemite vo Grcija da ja zagrozi kreditnata pozicija na makedonskite banki so ogled na nivnata visoka likvidnost.

Spored poslednite podatoci, makedonskite banki raspolagaat so vi{ok kapital od 300 milioni evra, koj go vrzuvaat vo blagajni~ki zapisi.

No, makedonskite banki i dosega vodea rigorozna politika na odobruvawe krediti.

Podatocite od Narodnata banka (NBM) poka`uvaat deka vo poslednite tri godini, dodeka vladee{e globalnata ekonomska kriza, kreditiraweto raste{e minimalno.

Ako na krajot na 2008 godina, kreditnata aktivnost porasna za duri 42,2%, na krajot od 2010 godina bankite podelija samo 7% pove}e krediti vo odnos na prethodnata godina. Vo istiot period, industrijata potona, a ekonomijata zabele`a negativni recesivni dvi`ewa.

Za godinava NBM proektira krediten rast od 8%. Ekonomistite predupreduvaat deka opasnosta od nova recesija e s$ ponaglasena bidej}i, od edna strana, bankarite nedovolno go poddr`uvaat biznissektorot, a kompaniite nemaat dovolno pari za investicii vo razvoj.

Navigator

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

2011

STRES TESTOVI ZA 91 EVROPSKA BANKA vropskata agencija za banki vo momentot ja Ekrizni proveruva otpornosta na 91 evropska banka na scenarija, a rezultatite }e gi objavi na 13 juli, tvrdat izvori od EU. Vo me|uvreme, Agencijata pobara postroga procenka na rizikot za odredeni banki koi vo svoite portfolija imaat dr`avni obvrznici od rizi~ni zemji.

BANKI PRISUTNI VO MAKEDONIJA IZLO@ENI KON GR^KIOT DOLG NBG ALFA BANKA ERSTE NLB

na Makedonija. Germanija e edna od zemjite na koi Grcija najmnogu & dol`i, i poradi toa ekonomistite stravuvaat deka eventualniot gr~ki bankrot vsu{nost }e zna~i bankrot na cela Evropa, {to neminovno }e se reflektira negativno vrz slabata makedonska ekonomija.

Duri i me|unarodnite finan-

19,4 MILIJARDI EVRA 4,6 MILIJARDI EVRA 550 MILIONI EVRA 25 MILIONI EVRA

siski institucii, kako MMF i Svetska banka, ve}e po~naa da gi revidiraat prognozite za rast na ekonomiite kon popesimisti~ki. Ekonomistite procenuvaat deka vo vakvi uslovi totalno nerealno e da se o~ekuva makedonskata ekonomija da ostvari rast od 3,5% kako {to predviduva Vladata.

MIROQUB [UKAROV UNIVERZITETSKI PROFESOR “[tom izvorite na kapital na bankite od stranstvo se zamrznati, tie }e bidat ograni~eni vo davaweto krediti. O~ekuvano e godinava da padne kreditnata aktivnost, bidej}i bankite }e ja nemaat poddr{kata od nivnite mati~ni banki, no toa ne treba da n$ zagri`uva bidej}i, sepak, bankite imaat neiskoristeni rezervi {to gi vrzuvaat vo blagajni~ki zapisi, a koi mo`at da gi plasiraat kako krediti. Opasno }e bide ako prodol`i da se zgolemuva rizikot kaj kompaniite, pa poradi toa bankarite u{te poselektivno }e davaat krediti.”

J

Javniot obvinitel, Qup~o [vrgovski, voop{to ne se pojavi vo javnosta da gi iskomentira finansiskite izve{tai na partiite ili da najavi deka obvinitelstvoto po javno dopren glas (zatoa {to Antikorupciskata komisija u{te gi nema pro~e{lano istite pa da mu gi dostavi) deka tamu “mirisa” na golema korupcija.

Kaj nekolku partii, me|u koi i najgolemata i vladeja~ka VMRO–DPMNE, izve{taite prika`uvaat pogolemi rashodi od prihodi.

Pritoa, otkako v~era pomina rokot za “izramnuvawe” na istite i dostavuvawe na kone~nite, jasno stana deka ovie dupki nema na~in kako da se popolnat. Od kade se parite koi partiite gi koristele za kampawata, ostanuva nejas-

QUP^O [VRGOVSKI no i sega celata situacija e vo racete na nadle`nite institucii.

Zatoa {to Antikorupciskata komisija, Zavodot za revizija i Dr`avnata izborna komisija se tela koi nemaat ingerencii za ni{to pove}e od reakcija koja na kraj pak bi zavr{ila kaj [vrgovski, javniot obvinitel treba da znae deka sega od nego se o~ekuva da bide beskompromisen vo rasvetluvawe na site somne`i za izboren kriminal. Чekor po ~ekor! Neka po~ne so javen stav vo koj }e se proiznese za situacijata!

MISLA NA DENOT

MA^ETE GI BROJKITE I TIE ]E VI PRIZNAAT SÉ

GREG ISTERBRUK AMERIKANSKI PISATEL I UREDNIK NA THE NEW REPUBLIC

Navigator

4 3 FAKTI ZA...

94 65 15

PROCENKI...

DEJVID KAMERON

DOLARI ZA BEREL SE PRODAVA[E V^ERA NAFTATA ZA VREME NA ELEKTRONSKOTO RABOTEWE NA BERZATA VO WUJORK

CENTI POSKAPE AMERIKANSKATA LESNA NAFTA ZA DOSTAVA VO JULI NA BERZATA VO WUJORK SAMO ZA EDEN DEN CENTI POSKAPO ILI 111 DOLARI ZA BEREL SE PRODAVA[E V^ERA EVROPSKATA “BRENT” NAFTA ZA DOSTAVA VO AVGUST NA BERZATA VO LONDON

britanski premier

BRITANIJA NEMA DA JA SPASUVA GRCIJA ritanskiot premier veli deka Velika Britanija e protiv toa da se koristat finansiskite mehanizmi na celata Evropska unija za sega{noto pomagawe na Grcija i na nejzinata ekonomija.

“Nie & posakuvame na Grcija da se izvle~e od sega{nata situacija, no London e protiv toa site vo EU da go pomagaat pokrivaweto na nejzinite dolgovi”, re~e Kameron.

Spored nego, se raboti za problem so koj se soo~uva evrozonata, pa zatoa toj treba da se re{ava me|u 17 zemji-~lenki, bez vklu~uvawe na site 27 ~lenki na EU, koi ne se vo zonata na edinstvenata evropska valuta.

Kameron na pres-konferencija na Dauning strit 10 re~e deka Britanija nema da u~estvuva vo prvata operacija za spasuvawe na gr~kata ekonomija lani, pa toa nema da se slu~i nitu sega.

B

PORA^KITE RASTAT, PRERABOTUVA^ITE STAGNIRAAT

KONZERVNITE FABRIKI POLUPRAZNI MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

onzervnata industrija ima potencijal da raste, no ne go koristi. Ova go poka`uva istra`uvaweto na Makedonskata asocijacija na prerabotuva~i (MAAP), spored koe i pokraj toa {to proizvodstvoto lani porasnalo 4%, a izvozot 20%, konzervnite fabriki rabotele so samo 40% iskoristenost na kapacitetite.

Od MAAP velat deka slabata iskoristenost na kapacitetite vo ovaa industrija, koja e sostojbata ve}e nekolku godini, e poradi problemite pri nabavkata na surovinite i te{kiot pristap do krediti.

“Industrijata za prerabotka na zelen~uk i ovo{je re~isi celosno e zavisna od doma{noto proizvodstvo i ponuda na zemjodelski proizvodi. Poradi visokite carini i slo`enite proceduri za uvoz na sve`i zemjodelski proizvodi industrijata re~isi vo celost se potpira na aran`manite so individualni zemjodelci, pretprijatija i zadrugi koi se zanimavaat so primarno proizvodstvo, no i posrednici-trgovci koi ja snabduvaat industrijata”, velat od MAAP. Ottamu objasnuvaat deka dogovornoto proizvodstvo retko se primenuva kako efikasen mehanizam za regulacija na pobaruva~kata i ponudata na surovini vo konzervnata industrija, a cenite zna~itelno variraat vo zavisnost od pobaruva~kata za sve`i zemjodelski proizvodi vo regionot i pogolemoto ili pomaloto proizvodstvo vo zemjata.

“Ova e seriozna pre~ka

K

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

PREGLED VESTI INTER KONSTRAK[N OD GEVGELIJA ]E PROIZVEDUVA INTERHOL [AHTI ovootvorenata fabrika Inter konstrak{n od Gevgelija za prv pat }e po~ne da proizveduva polietilenski interhol {ahti vo Makedonija nameneti za infrastrukturnite sistemi. Smestena vo industriskata zona Prdejci, vedna{ do magistralniot pat E-75, fabrikata se prostira na povr{ina od 9.000 metri kvadratni, od koi 1.500 se proizvodna hala so najnova oprema. So vlog od 2,5 milioni evra i 25 vrabotuvawa, Inter konstrak{n procenuva deka godi{no }e proizveduva do 20.000 interhol {ahti, patni barieri i rezervoari.

“Rabotime po strogo opredeleni me|unarodni standardi za kvalitet koi gi bara svetskiot pazar, koristej}i ekolo{ki visokokvaliteten materijal koj lesno mo`e da se reciklira i termi~ki da se obraboti. Prednosta na na{ite proizvodi e stabilnosta na temperaturen raspon od -30 do +70 stepeni Celziusovi, nepropustlivosta na voda, hemiskata i fizi~kata otpornost, brzata izrabotka i monta`a, kako i malata te`ina pri transportot”, veli @aklina Tanevska, rakovoditel na kompanijata.

Novata kompanija e firma-}erka na Konti hidroplast od Gevgelija i pretstavuva proizvoden kontinuitet na 35-godi{niot razvoj vo sferata na plasti~arskata industrija.

N

TRANSAKCII BEZ PROVIZIJA SO NOVOOTVORENITE DENARSKI SMETKI NA STOPANSKA BANKA ajgolemata banka vo Makedonija, Stopanska banka, na svoite klienti im ovozmo`uva da gi namalat tro{ocite od raboteweto vo periodot od 15. juni do 15. oktomvri godinava. Site novootvoreni denarski smetki }e mo`at da gi koristat site gotovinski i bezgotovinski transakcii na {alter ili preku e-banking bez provizija. Stopanska banki ovozmo`uva i site denarski smetki koi se aktiviraat po minimum edna godina neaktivnost klientite da gi koristat site gotovinski i bezgotovinski transakcii na {alter ili preku e-banking bez provizija. Po istekvaweto na promotivniot period se primenuvaat redovnite tarifi za realizacija na transakcii vo doma{niot platen promet.

So ovie povolnosti bankata se stremi da ostane na stranata na svoite klienti i da bide katalizator vo ostvaruvaweto na nivnite planovi i aspiracii. So procesot na reorganizacija koj bankata go sproveduva{e izminatite godini fokusot na pravnite lica e zgolemen i se nudat sovremeni bankarski uslugi i proizvodi dostapni ne samo vo site filijali na bankata, tuku i vo regionalnite biznis-centri otvoreni vo Bitola, Strumica i Skopje.

N

DODELENI PRVITE UVERENIJA ZA ANTIMOBING-SOVETNICI rvite uverenija za antimobing-sovetnici im bea dodeleni v~era na 54 lica koi ja zavr{ija obukata za za{tita od mobing, sprovedena vo Sojuzot na sindikatite na Makedonija. So obukata bea opfateni 80 lica, a se realizira{e vo ramki na regionalniot proekt “Mre`a za zdravje i za{tita pri rabota”.

Antimobing-sovetnicite }e treba da izvr{at edukacija za mobing vo sredinata od kade {to doa|aat.

“Stanuva zbor za seriozna op{testvena pojava. Idejata be{e da go involvirame nevladiniot sektor i da ja podigneme svesta za zna~eweto i opasnostite koi mo`e da gi predizvika ovaa pojava. Na{ata ideja e i ovaa pojava da ja institucionalizirame preku nov zakon”, izjavi pretsedatelot na SSM, @ivko Mitrevski.

Dosega vo Kancelarijata za za{tita od mobing, koja raboti {est meseci, otvoreni se okolu 50 slu~ai na mobing.

Izgotvena e edna tu`ba, a vo faza na izgotvuvawe se u{te dve tu`beni barawa. Registrirani se slu~ai na mobing re~isi vo site sektori.

“Go ima sekade vo MVR, zdravstvoto, trgovijata, vo site oblasti”, veli pretsedatelot na Sindikatot za finansiski dejnosti, Goce Sedlovski.

P

Konzervnata industrija lani iskoristila samo 40% od vkupnite kapaciteti, iako izvozot porasnal 20%. Glavnite problemi na fabrikite za prerabotka na zelen~uk i ovo{je ostanuvaat i ovaa sezona, a toa se nesigurniot otkup na surovini i te{kiot pristap do krediti

20% 40%

porasnal izvozot na prerabotki od zelen~uk i ovo{je vo 2010 godina

od vkupnite kapaciteti na konzervnite fabriki bile iskoristeni lani

{to ja onevozmo`uva industrijata da go dostigne svojot poln potencijal i da se vpu{ti vo pogolemi izvozni dogovori. Vo prosek samo 40% do 50% od potrebnite surovini za industrijata se odnapred dogovoreni i se ispora~uvaat od proizvoditelite i trgovcite.

Najgolem del od surovinite se kupuvaat *ad hoc, voobi~aeno pred samiot po~etok ili vo ekot na prerabotuva~kata sezona”, veli Sa{o Risteski, avtor na analizata na MAAP. Inaku, slabata iskoristenost na konzervnite fabriki, koja lani bila 40%, e op{ta karakteristika na industrijata. Vo 2010 godina duri ima mal rast od 2% vo

odnos na 2009 godina, koga prose~nata iskoristenost bila 38%. Vo 2008 godina bila 45%, vo 2007 godina 40%, vo 2006 godina 36%, a vo 2005 godina 27%.

TRGOVCITE JA DIKTIRAAT CENATA NA SUROVINITE Direktorite na konzervnite fabriki velat deka ovaa godina ima surovini, no deka problemot so otkupnite ceni e rezultat na neramnote`ata na pazarot koja ja predizvikuvaat trgovcite.

“Trgovcite koi rabotat za izvoz gi diktiraat otkupnite ceni i nie sme primorani da kupuvame spored tie ceni, koi variraat kako berzanski stoki”, veli Petar Atanasov,

direktor na Diem.

Za direktorot na Vipro, Viktor Petkov, vakvata sostojba e rezultat na sorabotkata so zemjodelcite, koja, spored nego, e proces koj se gradi so godini i zatoa ne treba da se o~ekuvaat promeni preku no}. Toj o~ekuva deka godinava industrijata }e ima dovolno surovini i potencira deka sega e periodot vo koj menaxerite ja dogovaraat nabavkata na surovini i repromaterijali za da znaat {to }e rabotat vo avgust.

“Glaven problem vo na{ata industrija e {to rabotite se pravat stihijno. Vladata dava subvencii {to rezultira so zgolemeno primarno proizvodstvo, no Makedonija nema cel {to saka da postigne”, potencira Petkov.

Vo Makedonija ima vkupno 47 konzervni fabrii, so vkupen instaliran kapacitet od 120.000 toni, koi lani proizvele 47,6 iljadi toni.

I ^ETVRTI ^ARTER-LET OD AMSTERDAM ZA OHRID uroperatorot Korendon voveduva dopolnitelen, ~etvrti ~arter-let od Amsterdam za Ohrid i }e go zgolemi zakupot na kapaciteti vo hotelite na ohridsko– stru{kata riviera. Baraweto denovive bilo prosledeno do makedonskiot partner Fibula er travel.

“Od 1. juli do 14. oktomvri nedelno od Amsterdam za Ohrid }e ima po ~etiri ~arter-letovi, a od oktomvri namesto predvidenite dva }e ima po tri letovi. Se zgolemuva i brojot na gosti od prvi~no najavenite 8.500 na 14.000, koi se o~ekuva da ostvarat 110.000 no}evawa, {to e zgolemuvawe od okolu 60%”, veli Don~o Taneski od Asocijacijata na hotelieri.

Holandskiot turoperator go zgolemuva i brojot na fiksen zakup na 10.000 kreveti, {to gi nadmina site o~ekuvawa na ohridskite hotelieri.

“Baraweto na holandskiot turoperator za novi sobi prijatno n$ iznenadi. Za nas toa zna~i mnogu i ni vleva doverba deka dobro sme ja zavr{ile na{ata rabota, deka partnerot Korendon e visokoprofesionalen i deka imame makedonska agencija koja znae da spakuva dobar turisti~ki proizvod.

Najva`no od s$ e deka gra|anite od regionot dobro gi primile gostite i pretpostavuvame deka toa ni go nosi ~etvrtiot let, koj se nadevame deka }e se polni i narednata godina }e imame pet ili {est leta”, izjavi Taneski.

Hotelierite se optimisti deka dobrata proda`ba na Ohrid na pazarot vo zemjite od Beneluks }e rezultira so potpi{uvawe nov dogovor so Korendon za fiksen zakup na kapaciteti vo Ohrid i Struga za period od tri godini.

T

Navigator

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

NEDOSTIGA DOKUMENTACIJA OD NABAVKITE NA LEKOVI

5 PREGLED VESTI PRISTIGNAA POLSKI TUROPERATORI I NOVINARI

SO DOGOVORI VO ^ETIRI O^I PRONEVERENI N 6 MILIONI EVRA? Milionski mese~ni pau{ali za ma{ino-bravarski i stolarski uslugi, nedokumentirani sumi za voda, |ubretarina i medicinski otpad i nabavki koi ja nadminuvaat cenata na bolni~kiot buxet se samo del od nepravilnostite koi gi utvrdila Revizija vo nekolku kliniki VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

a duri {est milioni evra e o{teten zdravstveniot buxet vo 2009 godina poradi skandaloznite javni nabavki na skopskite kliniki za infektivni bolesti, endokrinologija i digestivna hirurgija.

Spored revizorskite naodi, Klinikata za infektivni bolesti vo 2008 i 2009 godina za javni nabavki so necelosna dokumentacija potro{ila 1,6 milioni evra.

Poradi nezakonski sprovedenite javni nabavki, klinikata za endokrinologija ja olesnila kasata za 2,5 milioni evra. Klinikata za digestivna hirurgija, pak, vo istiot period potro{ila 1,8 milioni evra za javni nabavki, ~ija verodostojnost revizorite ne mo`at da ja utvrdat.

Nepostoeweto celosna pi{ana dokumentacija za milionskite finansiski operacii na klinikite, za revizorite sozdava rizik transakciite evidentirani vo trgovskite knigi da se neto~ni i nenavremeni.

Pokraj toa {to ne ja po~ituvale zakonskata procedura za javni nabavki, direktorite na ovie kliniki i usno dogovarale dotur na lekovi, a dogovarale i nabavki koi ja nadminuvaat cenata na bolni~kiot buxet.

Klinikata za endokrinologija od april 2008 do septemvri 2009 godina nabavila insulin, insulinski igli i glukagon bez da sprovede postapka za javna nabavka, iako zdelkata ~inela pove} e od dva milioni evra. Revizorite ne mo`ele dokraj da utvrdat deka se raboti za nezakonska postapka, zatoa {to dokumentacijata za nabavkite ve}e bila odzemena od Ministerstvoto za

a pokana na Agencijata za promocija i poddr{ka na turizmot vo sorabotka so ekonomskiot promotor na Makedonija vo Polska od v~era pa do 26 juni vo Makedonija }e prestojuva grupa vlijatelni turoperatori i novinari. Me|u gostite e i pretsedatelot na Polskata turisti~ka komora, Jan Korzak, pretstavnici na vlijatelni turoperatori, kako i novinari od polski televizii i pi{ani mediumi.

Polskite turisti }e se zapoznaat so turisti~kite potencijali na zemjava so cel slednata godina Makedonija da se najde vo polskite turisti~ki aran`mani.

ERSTE FONDACIJATA DODELI NAGRADI ZA OP[TESTVENA INTEGRACIJA ve makedonski organizacii se nagradeni vo Praga na zavr{nata ceremonija na Nagradata na ERSTE Fondacijata za op{testvena integracija 2011. Proektite “Kreativni umovi sozdavaat rabotni mo`nosti” na zdru`enieto Op{tinska narodna biblioteka Bra}a Miladinovci od Radovi{ i “Socijalno partnerstvo vo odgovorno op{testvo” na Polio Plus dobija nagrada od fondacijata, koja ve}e tret pat dodeluva nagradi na organizacii koi razvivaat i sproveduvaat proekti od oblasta na op{testvenite integracii. Proektot “Kreativni umovi sozdavaat rabotni mo`nosti” im dava poddr{ka na mladite nevraboteni lu|e vo zemjava da gi podobrat svoite IT-ve{tini, da iznajdat pove}e mo`nosti za vrabotuvawe, kako i pozitivno da se pretstavat i da gi prezentiraat svoite mo`nosti pred rabotodavcite. Proektot na Polio Plus, “Socijalno partnerstvo vo odgovorno op{testvo” go vrti vnimanieto kon potrebata od podobruvawe na zakonskite regulativi so koi licata so hendikep bi dobile ist tretman i isti {ansi kako i site vo raboteweto i izvr{uvaweto na sekojdnevnite obvrski.

Vo konkurencija za nagradata koja sve~eno se dodeli vo Praga na 20. juni u~estvuvaa 132 proekti od 12 zemji na Centralna i Isto~na Evropa. Prvata nagrada na ERSTE fondacijata ja dobi proektot od Hrvatska, “Centar za sovetuvawe i zasolni{te na `eni i deca `rtvi na nasilstvo”.

D

Z

finansii i Finansiskata policija. Direktorite na Endokrinologija nezakonski nabavuvale i uslugi za privremeni vrabotuvawa, za {to potro{ile 131.600 evra pove}e od planiranite sredstva, pi{uva vo revizorskite izve{tai.

Revizorite poso~uvaat deka direktorot na Klinikata za infektivni bolesti, pak, Zvonimir Milenkovi}, vo 2009 godina nabavuval lekovi, hrana za doen~iwa, infuzioni rastvori i laboratoriski testovi, za {to potro{il 180.000 evra pove} e od vrednosta utvrdena vo planot za javni nabavki.

Ovaa klinika nabavuvala laboratoriski testovi i reagensi bez potpis od ~lenovite na komisijata za javni nabavki, a bez odluka na Upravniot odbor, pak, se nabavuval i siten inventar i kancelariski mebel. Revizorite konstatiraat deka klinikata pla}ala uslugi za koi nema dokument deka se izvr{eni.

Re~isi 30.000 evra klinikata platila kako mese~en pau{al za ma{ino-bravarski, stolarski i grade`no-zanaet~iski uslugi, a dokaz deka rabotite

se izvr{eni nema. Dopolnitelni 69.000 evra na ist princip se dale za voda, |ubretarina i medicinski otpad.

Klinikata za digestivna hirurgija vo 2009 godina ne go izvestila Biroto za javni nabavki deka sklu~ila dogovori te{ki 49,4 milioni evra za osiguruvawe na imot, oprema, servis za infuzioni pumpi i dezinfekcioni sredstva, za koi revizorite tvrdat deka pogolem del se kupile bez tender. Klinikata istata godina nabavila i kancelariski mebel za 20.000 evra bez da objavi javen oglas.

Revizija konstatira deka poradi utvrdenoto nepostoewe na integriran informaciski sistem vo Klinikata za digestivna hirurgija vo 2009 godina, postoi mo`nost za finansiska zloupotreba koga se vo pra{awe tenderskite postapki.

Vo odredeni slu~ai, klinikite pla}ale i avansi 80% povisoki od zakonski dozvolenata suma, a golem del od dokumentacijata od dosiejata za javni nabavki ne bila zavedena vo delovodnicite. Za nekoi zdravstveni uslugi, pak, direktorite na

2

milioni evra potro{ila Klinikata za endokrinologija za nabavka na insulin, insulinski igli i glukagon bez da sprovede postapka za javna nabavka

ovie kliniki gi ignorirale propi{anite referentni ceni potpiraj}i se na Cenovnikot za zdravstveni uslugi od 1992 godina.

Spored dr`avnite revizori, so vakvite nedoras~isteni javni nabavki, klinikite gi spre~ile preduslovite za fer konkurencija i nediskriminatorska polo`ba na ponuduva~ite, a vo pra{awe go dovele i racionalnoto iskoristuvawe na bolni~kite buxeti.

Direktorite vo ~ie rabotewe revizorite konstatiraat nepravilnosti, ne se dostapni za komentar. Od Ministerstvoto za zdravstvo s$ u{te nemaat stav za raboteweto na direktorite vo ovie kliniki, koi, spored revizorite, vo nekolku navrati najverojatno rabotele nezakonski.

[PARKASE BANKA SO NOVI [TEDNI PRODUKTI parkase banka ovoj mesec ovozmo`uva za site novi {tedni vlogovi oro~eni na 6 ili 12 meseci, da se dobie celata kamata odnapred. Ovoj kratkoro~en depozit e namenet za tie {to sakaat da raspolagaat so dobivkata od svojata za{teda odnapred, bez da ~ekaat da izmine periodot na oro~uvawe na depozitot. Kamatnite stapki se fiksni i zavisno od valutata i periodot na oro~uvawe, utvrdeni se na 6,50% za denarski vlogovi oro~eni na 12 meseci ili 3,80% za evra, i 5,60% za denarski vlogovi oro~eni na 6 meseci ili 3,20% za evra. Minimalniot iznos na vlogot e 500 denari ili 10 evra. Kamatata se ispla}a prviot raboten den od sledniot mesec. [teda~ite so ovoj “Kratkoro~en depozit so kamata odnapred” dobivaat i besplatna Visa Electron plate`na karti~ka od [parkase banka.

Pokraj kratkoro~niot depozit, gra|anite mo`at da gi vlo`at svoite sredstva i dolgoro~no, so povisoki kamatni stapki preku Dolgoro~niot depozit so fiksen stimulativen dodatok na kamatnata stapka.

Za novite vlogovi oro~eni na 24 ili 36 meseci, na krajot od periodot na oro~uvawe, kamatnata stapka se zgolemuva za fiksen stimulativen dodatok.

[

6

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

PREGLED VESTI 10 GODINI PO RAMKOVNIOT - DOGOVOR ZA NAPREDOK NA DR@AVATA! est ipol godini od momentot koga Makedonija go dobi kandidatskiot status, s$ u{te nema nikakov progres. Mora da se vlo`at site kapaciteti da se izleze od taa pozicija. Toj koj mo`e da re~e deka Makedonija mo`e da ja prodol`i blokadata, vremeto }e go demantira za toa i vo 2012 godina }e bide svedok za toa {to se slu~uvalo 2011 godina, re~e Andrej Petrov od SDSM na tribinata vo hotelot Stoun Brix, vo organizacija na fondacijata Konrad Adenauer i Institutot za demokratija posvetena na desetgodi{ninata od Ramkovniot dogovor i efektite od nego.

Potpretsedatelkata na DUI, Teuta Arifi, re~e deka va`nosta na Dogovorot gi nadminuva vnatre{nite lokalni ramki i deka e od me|unaroden karakter, bidej} i ima mnogu pogolemi efekti od tie koi se odnesuvaat samo za odnosite na etni~kite zaednici vo dr`avava.

“Ohridskiot dogovor e eden od trite stolbovi za stabilnosta na regionot, pokraj Dejtonskiot dogovor i Kumanovskiot”, re~e Arifi.

Na tribinata u~estvo zede i ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankuloska, koja re~e deka Ramkovniot dogovor e glasen odgovor na silite koi promoviraa ignorirawe i netolerancija, deka dvata etnikumi se za so`ivot, demokratija i multikulturen dijalog. Paralelno so ovaa tribina, debata za Ramkovniot dogovor ima{e i na Ekonomskiot fakultet. Tamu profesorot Qubomir Fr~koski re~e deka edna od pridobivkite na Ohridskiot ramkoven dogovor e donesuvaweto na Badenteroviot princip, kako supstitut na pote{kiot oblik na vetoto - princip koj odli~no funkcionira zadr`uvaj}i se na 46 zakoni koj gi opfa}a.

[

SKANDALOZNI KONE^NI IZVE[TAI NA PARTIITE

SO PARI OD NEPOZNATO POTEKLO SE TERALA CELA KAMPAWA! Celi C 3 milioni i 300.000 evra r se pojavuvaat j u vo finansiskiot f izve{tajj na vladeja~kata j VMRO - DPMNE, D , kako razlika r pome|uu prihodite i rashodite. Dali tuka se krie izboren kriminal - }e istra`uva Antikorupcsikata komisija do krajot na nedelata!

I PO DVE NEDELI PROTESTI NEMA NITU ODGOVORNOST, NITU OSTAVKI ve nedeli otkako gra|anite po~naa da protestiraat na ulicite baraj}i odgovornost od nadle`nite institucii i ostavki od nadle`nite funkcioneri, nema nitu odgovor, nitu najava deka nekoj }e snosi odgovornost za ubistvoto na mladiot Martin Ne{koski, koj brutalno be{e pretepan do smrt no}ta na proslavata na izborite.

Gra|anite koi ottoga{ sekojdnevno protestiraat ne samo vo Skopje, tuku i niz drugite gradovi vo zemjava, velat deka za `al, zaludno protestiraat ve}e 15 dena protiv policiskata brutalnost. Instituciite ostanaa gluvi, a samo pretsedatelot \orge Ivanov im veti poddr{ka i se priklu~i kon povicite za rasvetluvawe na slu~ajot.

No, tie najavuvaat deka ne zapiraat s$ dodeka pravdata ne bide zadovolena. Za denes e zaka`an nov miren protest, koj tradicionalno }e po~ne vo 18 ~asot kaj spomenikot na Majka Tereza, na ulica Makedonija.

Protestite pod parolata “Stop na policiskata brutalnost” po~naa na 6. juni, po ubistvoto na 22-godi{niot Ne{kovski od strana na pripadnik na specijalnata edinica “Tigri”, Igor Spasov, od zasega nerazjasneti pri~ini.

D

PARTIITE DENES NA RABOTNA SREDBA VO SOBRANIETO oliti~kite partii, ~ii kandidati za pratenici na parlamentarnite izbori na 5 juni vlegoa vo Sobranieto, denes okolu pladne }e odr`at rabotna sredba na koja treba da se dogovorat za tehni~kite elementi na konstituitivnata sednica. ]e se razgovara za Verifikaciona komisija, koja ja so~inuvaat pretsedatel i ~etvorica ~lenovi od politi~kite subjekti zastapeni vo Sobranieto. Vrz osnova na izve{tajot na Dr`avnata izborna komisija za izbor na sekoj pratenik, Komisijata na sobranieto mu podnesuva pismen izve{taj so predlog za verifikacija na mandatot na sekoj pratenik oddelno, a potoa Sobranieto go pretresuva i glasa vo celina po izve{tajot na Verifikacionata komisija.

Krajniot rok za konstituirawe na zakonodavniot dom e 25 juni (sabota). Sednicata }e ja vodi najstariot pratenik, koj }e si nazna~i dvajca zamenici od pratenicite.

Tie so prozivka na izbranite pratenici go utvrduvaat brojot na prisutnite izbrani pratenici, bidej}i uslov e na sednicata da prisustvuvaat mnozinstvoto od narodnite izbranici.

P

GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

ri pati pove}e od sumata prijavena kako donacija potro{ile nekoi politi~ki partii za vreme na izbornata kampawa poka`uvaat kone~nite izve{tai objaveni na internet-portalot na Dr`avnata izborna komisija.

Zaluden be{e i rokot na Atnikorupciskata komisija, koja pobara od partiite do 20. juni da gi izramnat svoite smetki.

“Dupkite” vo kone~nite finansiski izve{tai na partiite od izborniot ciklus svedo~at

T

deka partiite tro{ele mnogu pove}e sredstva otkolku {to imale i deka ne na{le na~in da se popolnat istite.

Tuka, predni~i koalicijata na VMRO-DPMNE, kade {to

razlikata me|u prihodite i rashodite e neverojatni 3,3 milioni evra. Partijata vo izve{tajot prika`ala prihodi od 1,1 milion evra, a rashodi od 4,4 milioni evra.

Po partijata na VMRO-DPMNE najgolema razlika vo sredstvata bele`i najgolemata opoziciska partija vo albanskiot blok, Demokratskata partija na Albancite (DPA).

SDSM I VMRO-DPMNE IMAA I MEDIUMI DONATORI Kako donatori vo kampawata na najgolemite politi~ki partii od makedonskiot blok se javuvaat i del od mediumite. Kaj VMRO-DPMNE kako donatori se javuvaat vkupno 32 mediumi. Me|u popoznatite mediumi se TV Sitel (325.203 evra) i TV Kanal 5 (166.341 evra) i drugi lokalni televizii vo Skopje i cela Makedonija.

Kaj SDSM, pak, edinstveno TV A1 se javuva kako donator. Pritoa, bez da se konretizira sumata, vo stavkata na izve{tajot na SDSM pi{uva deka stanuva zbor za donacija popust za reklama.

Dali vakvata postavenost ja otslikuva partiskata podelenost na mediumite }e odlu~at nadle`nite institucii.

EDNA NEDELA OTKAKO PRISTIGNA VO DELOVI

SE IZVI[I ALEKSANDAR NAD RIS KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

o prisustvo na golem broj gra|ani, g r a d o n a~ a l n i ko t Koce Trajanovski i avtorkata na idejniot proekt, Valentina Stefanovska, v~era vo Skopje se postavi spomenikot na Aleksandar Makedonski, oficijalno nare~en “Voin na kow”.

Spomenikot pristigna minatata nedela vo delovi i za negovoto sklopuvawe se prognozira{e deka }e trebaat 15-ina dena. Me|utoa, vlasta pobrza, pa “Voinot” se izdigna u{te v~era.

“Sre}na sum i gorda {to Ve ima tuka vo tolku golem broj, {to dojdovte da go vidite spomenikot na koj rabotev tri godini. Se nadevam deka koga celoto delo }e bide kompletirano, so site planirani pridru`ni figuri, }e se poka`e vistinskata slika i site }e bidat u{te pozadovolni”, izjavi avtorkata Stefanovska, koja za svoeto delo, navodno, zela honorar od 650.000 evra.

Skulpturata visoka re~isi

V

13 metri e izrabotena od bronza. Postavena e na betonski postament visok 10 metri. Tehni~kite proceduri i aktivnosti okolu postavuvaweto gi izvr{i stru~en i profesionalen tim od Ferdinando Marineli, kade {to e izrabotena skulpturata. Prostorot kade {to se nao|a “Voinot na kow” }e se douredi i }e bide postaveno osvetluvawe. Spomenikot e del od proektot “Skopje 2014”, a samo Aleksandar ~ini 5,3 milioni evra, a celiot proekt za fontanata so voinot okolu 10 milioni.

U{te od najavata za negovoto postavuvawe spomenikot e predmet na analiza ne samo vo makedonskite, tuku i vo

istaknati stranski vesnici i magazini, me|u niv i uglednite “Ekonomist” i “Finance”.

Tie postavuvaweto na ovoj spomenik go gledaat kako provokacija kon Grcija i apsolutno nelogi~no tro{ewe na pari. “Za polubankrotiranite sosedi, Grcija, spomenikot na Aleksandar Veliki, koj se postavuva denovive, pretstavuva navodna provokacija. Ako nekoj misli deka slovene~kata vlast preteruva vo investiciite za gradbi, deka investira vo objekti i zgradi koi }e donesat pomalku pari od samata investicija, mo`e da baraat uteha vo grade`nite proekti vo “Skopje 2014”“, pi{uva slovene~kiot “Finance”.

POSTAVENI SPOMENICITE NA TATKOTO FILIP VO BITOLA I VO AVTOKOMANDA! Paralelno so izdignuvaweto na Aleksandar na plo{tadite vo Bitola i vo Avtokomanda v~era se postavija dvata spomenici na makedonskiot kral Filip Vtori, tatkoto na Aleksandar Makedonski.

Spomenikot vo Avtokomanda izminative nekolku meseci se izrabotuva{e vo learnicata Jeremi} vo Belgrad, a utrovo be{e montiran na postament visok tri metri vo centarot na naselbata. @itelite se voodu{eveni od izgledot na spomenikot. Velat deka ova }e bide svedo{tvo za istorijata i mo`nost za

GR^KI PE^AT: BRONZENA DINASTIJA VO SKOPJE! Mediumite od ju`niot sosed vedna{ reagiraa na postavuvaweto na dvajcata makedonski kralevi. “Ekatimerini” ja prenesuva izjavata na evrokomesarot za pro{iruvawe, [tefan File, koj potegot na premierot Nikola Gruevski za postavuvawe na spomenicite go ocenuva kako provokacija kon Grcija, koj nema da pridonese ni za re{avawe na sporot za imeto, nitu za vlez na dr`avata vo EU. Elektronskoto izdanie na “Elefterotipija”, pak, pi{uva deka Makedoncite podignuvaat bronzena dinastija.

“Bronzeniot spomenik na Filip Vtori utrovo be{e postaven na plo{tadot vo Bitola, dodeka ogromniot spomenik na Aleksandar Makedonski, visok 13 metri, be{e ispraven vo centarot na Skopje”, pi{uvaat Grcite.

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

KAJ BO[KOSKI NE SE ZNAE “POTEKLOTO” NA 38.000 EVRA! Liderot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{koski, koj den po izborite be{e spektakularno uapsen poradi nezakonsko finansirawe na politi~kata kampawa, soglasno finalniot izve{taj podnesen do DIK, potro{il {est pati pove}e od sredstvata so koi{to raspolagal.

Vkupnite prihodi na partijata se 7.140 evra, a potro{il 45.350 evra, odnosno {est pati pove} e. Od vkupnite rashodi re~isi site, odnosno 35.590 evra, od partijata na Bo{koski gi potro{ile za reklami i reklamni spotovi.

Od partijata vo izve{tajot prika`ale prihodi od re~isi 11 iljadi evra, a potro{ile 40 iljadi evra, odnosno 29 iljadi evra pove}e. Ako tuka se presmetaat parite koi }e gi zeme DPA od dr`avata (po 15 denari od glasa~), izleguva deka liderot Menduh Ta~i treba da objasni od kade mu se 15 000 evra "vi{ok" vo tro{ocite.

Najgolemata opoziciska partija, SDSM, za vreme na celata izborna kampawa raspolagala so 475 iljadi evra, a potro{ile 554 iljadi evra, odnosno 80 iljadi evra pove}e od parite prijaveni kako donacija. No, ovaa dupka }e se izramni so parite koi tie }e gi dobijat od dr`avniot buxet (okolu 85.000 evra).

Iako praktikata poka`uva deka naj~esto najgolemite partii se tie {to tro{at pove}e otkolku {to imaat, na ovie izbori karakteristi~no e i toa {to del i od pomalite partii, koi za prv pat se pojavija na ovie izbori, imaat potro{eno neverojatni 26 pati pove}e sredstva od tie so koi{to raspolagaat.

Politika / Pari / Dr`ava PARTISKI I BLISKI PARTISKI LICA NAJ^ESTI FINANSIERI Kako naj~esti finansieri na kampawata na politi~kite partii za ovie predvremeni parlamentarni izbori se javuvaat fizi~ki lica. Osven niv, na prsti se brojat i nekolku pravni lica, a za prv pat kako na~in na finansirawe na politi~ka partija se javuva i kreditot koj SDSM go podigna od Komercijalna banka, koj pritoa ne pretstavuva donacija. Kako kuriozitet se javuva samo partijata SDU, koja za ovie izbori glavno se finansirala od sredstvata dobieni od ~lenarina.

Pritoa, fizi~kite lica koi se javuvaat kako finansieri i donatori na sredstva za kampawata na odredena partija naj~esto se partiski ili lica bliski na partija.

Taka, za kampawata na VMRO-DPMNE kako fizi~ki lica donatori se javuvaat 530, od koi 529 vlo`ile vo kampawata na VMRO-DPMNE po iljada evra, a edno lice, pratenik vo Sobranieto od 2006 do 2008 godina, Oliver Derkoski, 650 evra. Me|u donatorite se istaknuvaat i imiwata na generalniot sekretar na Sobranieto, @arko Denkovski, pratenikot od prethodniot parlamentaren sostav, Zoran Petreski, portparolot na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, Bor~e Stamov...

Kaj opozicijata SDSM me|u donatorite se direktorot na IGM Elenica, Traj~e Zaev, koj mu e prv bratu~ed na nositelot na listata na SDSM vo “~etvorkata”, Zoran Zaev, kako i biznismenot Zoran Ivanov, sin na koordinatorot na prateni~kata grupa na socijaldemokratite od prethodniot sostav, Cvetanka Ivanova.

Dosega{niot (a verojatno i iden) vladin partner na VMRO-DPMNE, DUI, kako donatori gi ima kandidatite za pratenici vo {estata izborna edinica, Xevat Ademi, De{ira Imeri, Irfan Deari i Hisen Xemaili, od koi trojcata prvi ve}e se izbrani za pratenici.

Takov e primerot so partijata Dostoinstvo na Stojan~e Angelov i Socijaldemokratskata unija. Soglasno izve{tajot, partijata Dostoinstvo raspolagala so 430 evra, a potro{ila 10 iljadi evra, odnosno 26 pati pove}e od vkupnite prihodi.

Nasproti Dostoinstvo, Socijaldemokratskata unija prijavila prihodi od 1.500 evra, a potro{ila 5.450 evra.

Ovie partii nema da dobijat pari od dr`avata zo{to se vonparlamentarni.

Poznava~ite velat deka iako sredstvata koi partiite }e gi dobijat od Buxetot delumno }e gi pribli`at prihodite i rashodite na partiskite smetki, sepak, ostanuva del od sredstvata (nekade ogromen) za koi }e treba da se utvrduva kako i od {to bile potro{eni. Tokmu tuka, tie ja gledaat mo`nosta za pos-

toewe korupcija i “crni” pari vo celata kampawa.

DUI, NDP, LDP I VMRO-NP VO PLUS Edinstvenite partii koi uspeale da gi izmenaxiraat svoite tro{oci i da potro{at pomalku otkolku {to imale se LDP, DUI, NDP na Rufi Osmani i VMRO-Narodna.

DUI bele`i skromna za{teda od 105 evra, VMRO-narodna od 76 evra, a partijata na Osmani 900 evra. Najgolem za{teda, sepak, bele`i LDP, koja od vkupnite 7.415 evra za{tedila 4.170 evra.

Kako kuriozitet se javuva i izve{tajot na Evropskata partija na Makedonija na Nelko Nelkovski, kade {to vo stavkite prihodi i rashodi stoi nula denari, no i izve{tajot na DUA, kako partija koja potro{ila tolku sredstva so kolku {to raspolaga, odnosno 12.600 evra.

STI]EVA PALATA! najmladite da se zapoznaat so likot na makedonskiot kral Filip. Vo naredniot period treba da bide zavr{en i reljefniot del na spomenikot i kompletno da bide ureden prostorot okolu spomenikot.

Vo centarot na Bitola na plo{tadot Magnolija spomenikot na Filip Vtori ima i drugo zna~ewe - toj bil osnova~ot na Herakleja Linkestis, gradot prethodnik na Bitola. Visok osum metri,

Okolu 4,8 milioni evra potro{ile partiite samo na reklamni spotovi i oglasi za reklama.

Soglasno izve{taite objaveni na internetstranicata na DIK, politi~kite partii na ovie predvremeni parlamentarni izbori najmnogu sredstva potro{ile za reklama.

N a jm n o g u s r e d s t v a , odnosno re~isi ~etiri milioni evra potro{ila koalicijata VMRO-DPMNE, a najmalku sredstva za ovaa namena potro{ila LDP, odnosno samo 140 evra. Najgolemata opoziciska partija, SDSM, za reklami potro{ila 520.000 evra, a od najgolemite partii vo albanskiot blok, DUI potro{ila 72.650 evra, dodeka DPA 35.000 evra.

Tokmu ovde, vo “doveritelsko-dogovornite” odnosi me|u gazdite na mediumite i liderite na politi~kite partii ekspertite tvrdat deka se krie najgolemata opasnost od izborna korupcija. Dali toa e navistina taka ostanuva da se vidi otkako nadle`nite institucii } e gi sporedat izve{taite na politi~kite partii so izve{tajot na Sovetot za radiodifuzija. So prvi~ni rezultati najverojatno }e izleze Dr`avnata komisija za spre~uvawe korupcija, od kade {to najavija pres-konferencija do krajot na nedelata.

Oficijalni rezultati od Dr`avniot zavod za revizija, pak, mo`at da se o~ekuvaat duri na krajot od ovaa godina.

PREGLED VESTI

PRVA SREDBA MILO[OSKI–LAMBRINIDIS a sostanokot za Zapaden Blakan vo Luksemburg {efot na makedonskta diplomatija, Antonio Milo{oski, ostvari kusa sredba so novonazna~eniot {ef na gr~kata diplomatija, Stavros Lambrinidis.

Kako {to prenesuva v~era{niot gr~ki vesnik “Etnos”, na sredbata Lambrinidis rekol deka namesto da ja pi{uva odnovo istorijata, makedonskata Vlada treba da ja pi{uva idninata i namesto da gradi yidovi i spomenici, treba da ima prioritet - izdigawe mostovi me|u dvete zemji.

“Skopje da poka`e konstruktivnost, a ne da gradi yidovi i spomenici”, mu pora~al Lambrinidis na Milo{oski, pi{uvaat gr~kite mediumi.

Izvori od makedonskoto MNR velat deka sredbata bila tolku kratka {to nemalo vreme za nekoj posu{tinski razgovor. Dvajcata ministri za nadvore{ni raboti v~era vo Luksemburg imale kratka sredba za zapoznavawe. Antonio Milo{oski mu ~estital na Stavros Lambrinidis za novata pozicija i izrazil nade` deka deka }e se vidat na 29 juni vo Budva, na oficijalna bilateralna sredba.

“Ja iskoristiv mo`nosta da mu ~estitam na noviot gr~ki kolega Lambrinidis i da mu posakam uspe{en mandat, da mu pora~am deka sme raspolo`eni vo nekoja sledna prigoda da ostvarime bilateralna komunikacija da mo`eme da gi rakovodime rabotite za koi se zalagame kako pretstavnici na dve sosedni zemji. Spomenav deka za Makedonija od golem interes e vo bliska idnina da ja zabrzame inicijativata za sklu~uvawe na dogovorot za odbegnuvawe na dvojnoto odano~uvawe {to }e dade zna~aen pridones za gr~kata biznis-zaednica koja investira{e vo poslednite godini vo Makedonija”, izjavi ministerot Milo{oski.

N

TRANSPARENSI: NEMA VOLJA ZA SPRAVUVAWE SO KORUPCIJATA akedonija, Albanija, Kosovo i Turcija treba da napravat pove}e za da garantiraat poefikasno ispolnuvawe na antikorupciskite zakoni, pi{uva vo najnoviot izve{taj na Transparensi interne{enal.

Vo dokumentot se povikuvaat vladite da sozdadat kapciteti i da go podobrat upravuvaweto na glavnite institucii.

“Postoi neophodnost od silna politi~ka volja za re{avawe na problemot so korupcijata vo tie zemji”, naveduva organizacijata.

Procesot za pristapuvawe kon EU nalaga dr`avite da izvr{at opredeleni finansiski, ekonomski, socijalni i politi~ki standardi. Toa vklu~uva napredok vo oblasta na borbata protiv korupcijata i dobroto upravuvawe, {to e kriti~en “kamen na sopnuvawe” za kandidatkite i potencijalnite kandidatki za ~lenstvo, se naveduva vo objaveniot izve{taj na Transparensi interne{enal.

M

270 ILJADI EVRA ]E ^INI NOVATA ROLERSKO-VELOSIPEDSKA PATEKA

toj e delo na vele{kiot skulptor Angel Korunovski i e montiran na postamentot otkako dve ipol godini vo dvorot na op{tinskata zgrada go ~eka{e dene{niot den. Del od Bitol~anite ~ii izjavi se prenesoa po mediumite velat deka kone~no do{ol denot koga mo`eme da se po~uvstvuvame gordi kako del od istorijata na anti~ka Makedonija, od kade {to sme gi vle~ele na{ite koreni.

Spomenikot na Filip Vtori vo Bitola, osven anti~kata konekcija ima i drugo zna~ewe - toj bil osnova~ot na Herakleja Linkestis, gradot prethodnik na Bitola.

4,8 MILIONI EVRA POTRO[ENI SAMO ZA REKLAMI!

7

ovata rolersko-velosipedska pateka koja }e se gradi na levata strana na rekata Vardar od mostot Goce Del~ev do mostot na bulevarot 8 mi Septemvri }e ~ini 16.548.201 denari ili 270 iljadi evra.

Kako {to e objaveno na internet-stranicata na Biroto za javni nabavki, izgradbata na patekata }e ja izveduva firmata D.G.T. @ikol dooel od Strumica. Na tenderot se prijavile pet ponuduva~i, od koi najvisoko dobienata ponuda iznesuvala 17.641.305 denari ili 286.850 evra, a najniskata ponuda na tenderot iznesuvala 14.023.899 denari ili 228.030 evra. Informacii za ostanatite ponuduva~i nema.

Dogovorot e potpi{an za vreme od tri meseci, a tenderot e objaven od strana na Grad Skopje.

N

PRETSEDATELOT IVANOV NA KONFERENCIJA VO ERUSALIM Po sedum dena sklopuvawe na site delovi, v~era kone~no na skopskiot plo{tad zajava dolgoo~ekuvaniot spomenik na Aleksandar Makedonski, so oficijalno ime "Voin na kow"

akedonskiot pretsedatel \orge Ivanov od v~era e vo dvodnevna poseta na Erusalim kade {to }e u~estvuva na me|unarodnata konferencija “Soo~uvawe so utre{ninata 2011”, {to po tret pat se odr`uva pod pokrovitelstvo na izraelskiot pretsedatel i dobitnik na Nobelovata nagrada za mir, [imon Peres.

Konferencijata vo Erusalim i godinava }e sobere na edno mesto pove}e od 200 svetski lideri, pretstavnici na me|unarodni organizacii, biznismeni nau~nici i eksperti, koi }e debatiraat za slu~uvawata i perspektivata na Bliskiot Istok, borbata protiv terorizmot i {ireweto oru`ja za masovno uni{tuvawe, za medicinsite inovacii i moralnite dilemi povrzani so niv, za pristapot do novi izvori na energija, za odnosite me|u politikata i religijata, za idninata na ~ove{tvoto, za istra`uvawata na vselenata...

M

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

ZO[TO OP[TINSKITE PROEKTI SE FINANSIRAAT SAMO SO KREDITI?

OBVRZNICITE ZA GRADONA^ALNICITE KVANTNA FIZIKA! Iako ima{e najavi deka prvite op{tinski obvrznici }e se izdadat vo prvata polovina od godinava, tie sega se samo prazni vetuvawa. Gradona~alnicite s$ u{te preferiraat krediti, a procesot na izdavawe obvrznici gi pla{i, nebare e kvantna fizika IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

ako op{tinite poka`uvaat napredok kaj naplatata na danocite i upravuvaweto so grade`noto zemji{te, sepak, koga stanuva zbor za izdavaweto na op{tinskite obvrznici, napredokot kaj niv e navistina baven. Najavite od pred edna godina, spored koi vo prvata polovina od godinava treba{e da se izdade prvata op{tinska obvrznica, ostanaa kako prazni vetuvawa.

Nekolku op{tini mo`at da se pofalat so me|unaroden krediten rejting i vleguvaat vo kategorijata finansiski stabilni i likvidni op{tini, no nitu eden gradona~alnik s$ u{te nema definitivna odluka za izdavawe obvrznica. \or|i Josifov, direktor na proektot za lokalna samouprava na USAID, veli tri do ~etiri meseci gi delat op{tinite Skopje, Ilinden, [tip, Kumanovo, Gevgelija, Strumica i Kumanovo od izdavawe op{tinski obvrznici.

I

Spored nego, procesot kaj ovie op{tini e vo poodminata faza.

“Momentalno se raboti na pozicioniraweto na uslovite za vakvata akcija, bidej}i sega e potrebno da se vidi koja }e bide pobaruva~kata i interesot za obvrznicite i pred s$, kakva treba da bide ponudata, {to e pokazatel deka finansiskiot pazar vo zemjava ve}e se razviva, iako docnime mnogu sporedeno so regionot”, veli Josifov.

Od gradot Skopje, ~ij gradona~alnik samiot najavi deka }e bidat edna od prvite op{tini koja }e izdade op{tinska obvrznica, sega velat deka za 2011 godina nemaat predvideno proekti koi bi se finansirale so obvrznici.

“Dokolku ima proekti koi bi se predvidele za gradewe bi gi razgledale i mo`nostite za finansirawe preku op{tinski obvrznici, no toa treba buxetski da se isplanira, {to zna~i deka ovaa godina ne bi imalo takvi. Ovaa godina imame podignato kredit od banka, vo sorabotka so Ministerstvoto za finansii, za finansirawe na izgradba na katna gara`a”, veli Nedel~o K

podnesuvaweto na baraweto od strana na op{tina Strumica ne dalo nikakov odgovor.

“Za `al, toa e politi~ka odluka. Sega, otkako pominaa izborite, se nadevame na mo`nosti za napredok vo procesot na izdavawe na op{tinskata obvrznica i letovo povtorno }e podneseme barawe vo Ministerstvoto, a namenata }e bide finansirawe na proektot za gasifikacija na Strumica”, veli Zaev.

Spored nego, za ovoj proekt, vreden 3,8 milioni evra, u{te lani vo januari op{tinata Strumica podnela barawe za izdavawe op{tinska obvrznica vo Ministerstvoto za finansii.

Iako ~ekale deset meseci, ottamu ne dobile nitu pozitiven, nitu negativen odgovor.

“Ni baraa da dostavime i dokumentacija koja so zakon ne e neophodna, zatoa {to zakonot bara samo op{tinata da bide finansiski sposobna. I toa go dostavivme, no soglasnost ne dobivme”, veli Zaev.

Od Ministerstvoto za finansii gi demantiraat obvinuvawata na Zaev i velat deka op{tinata voop{to ne podnela barawe za izdavawe op{tinska obvrznica.

Krstevski, portparol na grad Skopje.

Gradona~alnikot na [tip, Zoran Aleksov, veli deka pred septemvri gradot nema da prezema ~ekori za izdavawe op{tinska obvrznica, a dokolku se izdade, taa }e bide za proekti za energetska efikasnost na gradot.

“Za izborite malku se soprea rabotite so izdavaweto op{tinska obvrznica, a nie momentalno ~ekame i soglasnost za dobivawe me|unaroden rejting. Op{tinskata obvrznica mora da ima nekakva namena, odnosno preku nea da se finansiraat samo proekti koi se ekonomski opravdani”, veli Aleksov.

MINISTERSTVOTO ZA FINANSII KONTRA ZAEV?!

Gradona~alnikot na Strumica, Zoran Zaev, veli deka ovaa op{tina e celosno podgotvena za izdavawe op{tinska obvrznica i vo delot na zakonskite obvrzuvawa i vo delot na likvidnosta i finansiskata stabilnost na op{tinata. No, izdavaweto na obvrznicata, koe zavisi od odobrenieto od Ministerstvoto za finansii, spored nego, go ko~i tokmu Ministerstvoto, koe 10 meseci po O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

“Apsolutno e neto~no deka op{tina Strumica ima podneseno barawe za izdavawe op{tinska obvrznica”, velat od kabinetot na ministerot Zoran Stavreski.

Inaku, op{tina Strumica dosega realizirala re~isi polovina od proektot za grasifikacija so pomo{ na krediti, a od po~etokot na oktomvri godinava kon nego }e se priklu~at site javni op{tinski i dr`avni institucii, kako i A

S

fabrikite {to se nao|aat vo Strumica.

Sepak, Zaev veli deka za da se odlu~at sega da emitiraat obvrznica va`ni }e bidat momentalnite cenovni uslovi i kamatite koi gi nosi istata, bidej}i }e treba da se poka`e ekonomska opravdanost pred gra|anite. Dokolku toa ne e slu~aj, Zaev veli deka op{tinata }e koristi krediti od Svetska banka, koi imaat povolni kamati od 1,3%.

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

Kompanii / Pazari / Finansii

9

MAKEDONIJA TRO[I ^ETIRI PATI POVE]E ENERGIJA OD RAZVIENITE ZEMJI

MALKU KOMPANII [TEDAT ENERGIJA Za{tedata na energija treba da se gleda vo nasoka na rastovaruvawe na REK Bitola i na uvozot na energensi, kako i pomalo zagaduvawe na `ivotnata sredina KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

akedonija ne e konkurentna ekonomija. Za edinica proizvod tro{ime zna~itelno pove}e energija sporedeno so evropskite zemji. Tokmu zatoa kompaniite mora da primenat strategija za energetska efikasnost, so koja }e go zadr`at kvalitetot na proizvodstvoto, a }e gi namalat tro{ocite za energija.

Vo odnos na primenata na merki za energetska efikasnsot, Makedonija e daleku zad evropskite zemji, pa i zad Grcija, Srbija i Hrvatska.

Za{tedata na energija treba da se gleda vo nasoka na rastovaruvawe na REK Bitola i na uvozot na energensi, kako i pomalo zagaduvawe na `ivotnata sredina.

Makedonija vo prosek tro{i ~etiri pati pove}e energija od razvienite zemji koga }e se zeme predvid nivoto na brutodoma{niot proizvod.

“Na energetskata efikasnost treba da se gleda kako na ogromen potencijal i dvigatel na stopanstvoto. Taa }e ovozmo`i otvorawe novi rabotni mesta. Energetskata efikasnost ne e kampawa, taa e

M

dlaboko vkorenata vo svetskite stopanstva i treba da donese revolucionerni promeni vo ekonomiite”, veli @ivko Dimov, menaxment-konsultant.

Energetskata efikasnost zna~i sigurno snabduvawe so energija, konkurentna ekonomija i odr`liv razvoj. Da se primenuvaat merkite za za{teda i racionalno koristewe na energijata vo edna kompanija e su{tinski va`no, osobeno ako se zeme predvid faktot deka elektri~nata energija i drugite energensi godi{no }e poskapuvaat za najmalku 10%.

“Energetskata efikasnost e pobedni~ka varijanta, toa e resurs na Makedonija. Da se vlo`i eden denar vo energetska efikasnost e isto kako da ste vlo`ile dva ili tri denari vo proizvodstvo na energija”, veli Konstantin Dimitrov, od Makedonskiot centar za energetska efikasnost (MACEF).

RAZMISLUVAAT LI KOMPANIITE ENERGETSKI EFIKASNO? So rastot na cenite na energensite, raste i svesnosta kaj makedonskite kompanii deka za{tedata na energija, poracionalnoto koristewe na resusrsite, konkurentnosta i profitabilnosta se klu~ot na uspehot. Tie koi toa navreme go apsolvirale, ve}e podolgo vreme primenuvaat energetska efikasnost. So kredit od okolu K

vo proektite za poefikasno energetsko iskoristuvawe, a so toa i poekonomi~no vodewe na procesot na proizvodsvoto”, veli Ilija Haxi Daovski, pomo{nik-direktor za tehni~ki pra{awa.

Za rcionalno koristewe na energijata kompanijata dosega vlo`ila okolu 30 milioni evra.

Vo 2001 godina, Makstil ja zameni elektri~nata so hemiska energija vo procesot na topewe na ~elikot vo elektrola~nata pe~ka, kade {to so upotreba na kislorod i priroden gas se supstituiraat do 30% elektri~na energija.

So ovoj zafat kompanijata dobila pogolemo proizvodstvo so ednakvo koli~esvo struja. Vo periodot 2007-2010 godina, ovaa kompanija zameni eden transformator za elektrola~nata pe~ka so pomo}en, so {to go osovremenuva regulacioniot sistem za kontrola na elektri~niot lak.

“Vo 2008 godina izgradivme i nova potisna pe~ka vo pogonot Valavnica za debel lim, za zagrevawe na valanecot.

Ovaa investicija rezultira{e so namalena normativna potro{uva~ka na priroden gas od 60 na 50 metri kubni za ton lim, a so toa ja zgolemivme i produktivnosta od 50 na 65 toni lim na ~as”, objasnuva Haxi Daovski.

17.03.2010 9 1,5 milioni evra od EBRD, vo mesnata industrija MIK od Sveti Nikole go podobrile raboteweto na kotlarnicata, instalacijata za ladewe, ventilacijata, a investirale i vo linija za snabduvawe so mazut, so cel namaluvawe na proizvodnite tro{oci i pogolema konkurentnost na pazarot. Konditorskata fabrika Evropa na esen }e instalira energetski efikasna oprema vredna okolu eden milion evra.

“Dosega dominanten energens bea mazutot i gasot. Sega rabotime dominantno na gas.

O~ekuvame za mnogu kratko vreme da zamenime eden mnogu star kotel, koj raboti na priroden gas, so nov, koj ima O

M

E

R

C

I

J

A

energensite, kako dominanten tro{ok, go naterala rakovodstvoto da investira vo namaluvawe na tro{ocite.

“Kon krajot na 2010 godina go zavr{ivme ciklusot na investicii od okolu eden milion evra za preminuvawe od priroden gas na mazut vo ladnata valavnica i od gas kon propan-butan vo ~eli~arnicata.

Konkurencijata na pazarot na ~elik e izvonredno ostra i opstanuvaat kompanii koi uspe{no se spravuvaat so kvalitetot na proizvodot i so tro{ocite na proizvodstvo.

Makstil mora da bide vo ~ekor so ostanatite vode~ki kompanii, taka {to i ponatamu planira da vlo`uva

visok stepen na iskoristuvawe. So kreditot od EBRD }e instalirame i nova oprema koja tro{i pomalku energija, no i go podobruva kvalitetot na proizvodstvoto. Energetskata efikasnost apsolutno e neophodna vo vreme koga nemame alternativa na gasot i mazutot, koi ne se evtini. Da se vra}ame na strujata kako energens za proizvodstvo e skapo i neizvesno”, veli Savka Dimitrova, generalen direktor na Evropa.

Makstil, kompanija od te{kata industrija, ~ija osnovna dejnost e proizvodstvo na ~elik, u{te vo 2001 godina primeni merki za efikasno iskoristuvawe na energijata. Visokata cena na L

E

N

O

G

L

A

S

Komentari / Analizi

10

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

ANTITIKVIZACIJA Slednoto

logi~no pra{awe e koga po~na antikvizacijata? Vo 2008 godina, u{te porano, vo 2006 godina? Zo{to duri toga{? Zo{to vo Makedonija ne se zboruva{e za antikvizacija, na primer, vo 2000 godina? Toga{ vlasta ja imaa re~isi istite lu|e koi gi gledame i denes, samo vo malku poinakvi ulogi vo Vladata. Tie lu|e toga{ ne bea svesni za sopstvenite “anti~ki koreni”, se osvestija podocna?

aslovot na ovaa kolumna ne e pe~atna gre{ka. Izrazot go upotrebi doma na{ata desetgodi{na Nina. Pojavata na xinovskiot “Voin na kow” na plo{tadot Makedonija vo Skopje samo ja zapali inicijalnata kapisla i dopolnitelno gi izostri kontrastite. Vo Bitola se postavuva “tatkoto na voinot”. Sama se nametna temata {to e prisutna vo kontinuitet ve}e so godini. [to vsu{nost se krie zad t.n. proces na antikvizacija, ~ii svedoci sme ve}e nekolku godini? Procesot voop{to ne e slu~aen. Toj e zamislen da bide multifunkcionalen i na kreatorite da im ovozmo`i ostvaruvawe na pove}e celi.

Pri~inite vo prodol`enie ne se navedeni spored va`nosta.

Prvo, procesot na antikvizacija treba da ponudi son. Da ponudi begstvo od surovata realnost na sekojdnevieto. Nema{ rabota, `ivee{ vo te{ka siroma{tija, ne znae{

N

kako da pomine{ od prvi do prvi naredniot mesec.

Nema vrska. Polesno }e izdr`i{ ako znae{ deka ti si potomok, dale~en, dale~en bratu~ed na Aleksandar Veliki. Istiot toj Aleksandar {to svoevremeno go osvoil polovina svet. I takov junak nema nikoj od sosedite, {to te pravi u{te pogord i pogolem. Koj sega so takva juna~ka krv vo svoite veni da mu ja misli za prozai~ni sekojdnevni temi, kako {to e nema{tijata.

Denes nemam `iveja~ka, ama nekoga{ sme bile batki. Dovolno za da ne se buni{ denes za {to bilo i da bara{ pove}e. Va`no e da se ima son {to }e ja zamagluva realnosta vo dene{ninata i }e gi dr`i site zaglaveni vo minatoto.

Vo taa prikazna idninata voop{to ne e va`na. Na kratok, pa i na sreden rok, taa ne mo`e da bide tolku grandiozna kako minatoto.

Vtoro, antikvizacijata se koristi za da se podelat gra|anite na patrioti i predavnici. Ne si so

idejata deka si potomok na Aleksandar Veliki, gotov si. Ti ne si ~uvar na imeto, ti si predavnik.

Vakvata podelba nekomu mu e potrebna vo politi~kata bitka.

Treto, so antikvizacijata, so preimenuvawata i spomenicite nekoj misli deka }e ja podobri pregovara~kata pozicija kon ju`niot sosed vo pogled na pra{aweto za imeto. Realni se vakvite o~ekuvawa ili so toa samo se jakne pozicijata na Grcija vo o~ite na nejzinite prijateli niz svetot, koi samo baraat konkretna argumentacija za da im bide polesno koga }e go poddr`uvaat na{iot ju`en sosed?

Zna~i, antikvizacijata ne e slu~ajnost. Taa e gri`livo kreiran proces. Preimenuvawe na avtopatot do granicata so ju`niot sosed, preimenuvawe na skopskiot aerodrom, preimenuvawe na gradskiot stadion vo Skopje, spomenicite.

Slednoto logi~no pra{awe e koga po~na antikvizacijata? Vo 2008 godina,

u{te porano, vo 2006 godina? Zo{to duri toga{?

Zo{to vo Makedonija ne se zboruva{e za antikvizacija, na primer, vo 2000 godina? Toga{ vlasta ja imaa re~isi istite lu|e koi gi gledame i denes, samo vo malku poinakvi ulogi vo Vladata. Tie lu|e toga{ ne bea svesni za sopstvenite “anti~ki koreni”, se osvestija podocna? Kade e konzistentnosta vo celata prikazna na vlasta za ju`niot sosed? Za vladeja~kata partija ju`niot sosed ne e prijatel? Zatoa se sozdava atmosfera deka takare~i treba da se frla anatema na toj {to }e otide na godi{en odmor vo Grcija?

E pa kako toga{ od druga strana ba{ bi bilo dobro da dojdat {to pove}e `iteli na ju`niot sosed vo Ohrid, Bitola ili Gevgelija i tamu da gi tro{at svoite devizi.

Da postavime i malku poinakvo pra{awe, so pojaka ekonomska sodr`ina.

Ako nekoj smetal deka ju`niot sosed ne ni e ba{ prijatel i od toa se obidu-

va da izgradi strate{ka politi~ka pozicija, koja ima seriozni implikacii za idninata na Makedonija, zo{to toga{ svoevremeno na ju`niot sosed mu prodal biznis-subjekti od seriozno nacionalno zna~ewe. Na primer, Okta, rafinerijata za nafta. Vo Makedonija nema druga rafinerija, se raboti za priroden monopol. Samo vo 2010 godina vkupnite prihodi na Okta iznesuvaa frapantni 511,6 milioni evra, pove}e od pola milijarda evra.

Toa e ubedlivo najgolemata kompanija vo Makedonija so vkupni prihodi za celi 40% pogolemi od prihodite na vtorata po golemina kompanija. Da odime ponatamu, Stopanska banka AD Skopje. Ima pazarno u~estvo od okolu edna tretina vo odnos na depozitite na naselenieto, stanbenite krediti, kreditite odobreni na naselenieto. Tretina od pazarot.

Sledej}i ja logikata na vlasta za “neprijatelite”, mu prodavate na “neprijatel” vakvi ne{ta? Nema konzistentnost vo prika-

M-R ZORAN JOVANOVSKI potpretsedatel na SDSM

znata. Ili istite lu|e od vlasta, {to vo 2000 godina ne bile “osvesteni” za svoite koreni, dopolnitelno “se osvestile” ili bile “osvesteni” u{te toga{ ama poradi nekoja pri~ina trebalo da se prodadat ovie va`ni subjekti na “neprijatelot”.

Ima mnogu nelogi~nosti vo celata prikazna so antikvizacijata. @iveeme vo 21 vek i potrebno e mnogu ve{tina, no i iskrena `elba za da gi otstranime pre~kite {to ni stojat na patot, da najdeme na~in kako da ja maksimizirame sorabotkata i site zaedno vo regionot da stigneme do podobra `iveja~ka i podobra idnina. Toa sigurno nema da se postigne so ova {to go pravi Vladata. Na krajot, so svoeto vlijanie vrz idninata na zemjata, antikvizacijata vsu{nost site }e n$ pretvori vo tikvi. Zatoa ni treba antitikvizacija.

Vo pravo e Nina.

PREDVREMENA OTPLATA NA DOLGOT KON PARISKIOT KLUB NA KREDITORI

Dokolku

godinava Makedonija dobie datum za po~etok na pregovori i stane ~lenka na NATO, t.n. country risk zna~itelno }e se podobri i }e dojdeme vo situacija vo koja bea Hrvatska i Slovenija vo poslednite godini. Nie treba vo toj slu~aj da go sledime primerot na Slovenija vo vrska so upravuvaweto so nadvore{niot dolg do nejzinoto vleguvawe vo evrozonata, a ne na Hrvatska

reditite na Pariskiot klub, za razlika od kreditite na Londonskiot, ne se kotiraat na berzite i nivnata predvremena otplata e mo`na samo po nominalna cena i so prethodna soglasnost na kreditorite.

Vladata na Republika Makedonija na 24. januari 2007 godina potpi{a multilateralen dogovor so 13 ~lenki na Pariskiot klub za predvremena otplata na nivnite pobaruvawa od Makedonija. Toj dogovor be{e realiziran vo periodot od 31. januari do 30. april 2007 godina, koga be{e otplaten celiot dolg vo iznos od 77 milioni evra.

Ako se pogledne nanazad vo godinite po osamostojuvaweto, koga bevme primorani da barame restrukturirawe na dolgot, pa duri i srame`livo da navestuvame i otpi{uvawe od zemjite-kreditori, koga restrukturiraweto na oddelni vidovi dolgovi be{e prosledeno so podolgi ili pokratki grejs-periodi na otplata poradi nemo`nosta da se servisira dolgot, ne mo`e da ne se konstatira uspehot {to go postigna

K

Makedonija koga so promislena politika vo zadol`uvaweto se dovede vo situacija toj dolg, za koj bara{e svoevremeno i dobi restrukturirawe i grejs-periodi na otplata, sega predvremeno i vo celost da go otpla}a.

Koga sme kaj Pariskiot klub, ostana edna neiskoristena {ansa koja be{e dadena so dogovorot, a toa e mo`nosta za zamena na dolgot so ekolo{ki investicii vo zemjata.

Iako te{ko se realizira taa mo`nost, praktikata poka`uva deka mnogu malku zemji ja imaat iskoristeno, no ostanuva vpe~atokot deka makedonskite vladi od osamostojuvaweto do vremeto koga se otplati dolgot ne napravija poseriozni obidi za realizacija na takvata mo`nost. Toa {to se dogovori so Italija del od dolgot vo iznos od 1.800.833,65 dolari da se zameni kako italijanska pomo{ za Makedonija, spored mene, e pove} e blagodarnost od nivna strana poradi toa {to zemjava prifati da otpla}a krajno problemati~en dolg kon Italija.

Predvremena otplata na dolgot kon me|unarodnite

finansiski institucii: -Vo tekot na maj 2007 godina Narodnata banka na Republika Makedonija izvr{i celosna otplata na nejziniot dolg kon MMF vo iznos od 29,19 milioni specijalni prava na vle~ewe, odnosno 32,8 milioni evra. Zo{to NBRM, a ne vladata go otplati toj dolg? Zatoa {to edinstveno kon MMF centralnite banki se javuvaat kako dol`nici i spored metodologijata na MMF, vo platnite bilansi na zemjite toj dolg se registrira kako dolg na centralnite banki.

-Vo juni 2007 godina vladata otplati del od dolgot kon Svetskata banka vo iznos od 96,1 milioni evra.

-I vo avgust 2007 godina se izvr{i predvremen otkup na dva krediti zemeni od Evropskata investiciska banka vo iznos od 6,82 milioni evra.

Dali sega{nata vlada mo`e{e da napravi dopolnitelni namaluvawa na dolgot. Po moe mislewe i po mislewe na nekoi na{i eksperti koi `iveat i rabotat vo stranstvo da. I toa so predvremen otkup na evroobvrznicata izdadena vo 2005 godina.

Vo 2008 godina cenata

na obvrznicata padna od 95 centi za eden dolar, kolku {to iznesuva{e vo januari 2008 godina, do 63 centi za eden dolar vo dekemvri. Cenata prodol`i da se dvi`i vo opseg 63-65 centi za dolar do po~etokot na mart 2009 godina. Glavnata pri~ina za takviot pad na cenata e globalnata finansiska kriza, vo koja site nastojuvaat da gi pretvorat pomalku likvidnite imoti vo polikvidni. Dokolku vladata gi poslu{a{e sovetite {to & bea dadeni, mo`e{e so okolu 100 milioni evra da otkupi dolg od 150 milioni evra i so takov poteg da zaraboti ili da go namali dolgot za okolu 50 milioni evra. Pri~inite zo{to ne go napravi toa le`at verojatno vo op{tata ekonomska sostojba vo Makedonija vo 2008 godina, koga dr`avata be{e ispravena pred mnogu seriozni isku{enija.

Sepak, od dene{na gledna to~ka, izgleda deka e propu{tena idealna mo`nost za dopolnitelno namaluvawe na dolgot.

Ovie predvremeni otplati & ovozmo`ija na Makedonija i pokraj padot na

ekonomskata aktivnost (industriskoto proizvodstvo, izvozot, BDP), vo godinite na svetskata ekonomska kriza i pokraj novite zadol`uvawa so krediti od stranstvo (vtora evroobvrznica, krediti od IBRD, EBRD itn) da ostane vo zonata na umereno zadol`eni zemji po pove}eto kriteriumi so koi se meri stepenot na zadol`enost.

Spored pove}eto pokazateli: (1) bruto-nadvore{en dolg/BDP; (2) brutonadvore{en dolg/izvoz na stoki i uslugi; (3) servisirawe na dolg/izvoz na stoki i uslugi; (4) otplata na kamata/izvoz na stoki i uslugi, Makedonija vleguva vo zonata na umereno zadol`eni zemji.

No, toa ne zna~i deka ne mo`e lesno da se najde vo situacija vo kakva {to e denes, na primer, Hrvatska ili, ne daj bo`e, Grcija.

Opasnosta Makedonija da po~ne da vleguva vo zonata na visoka zadol`enost mo`e da se pojavi vo momentot koga makedonskite kompanii }e imaat pristap na me|unarodniot pazar na kapital i lesno }e mo`at da se zadol`uvaat

D-R QUBE TRPESKI profesor na Ekonomskiot fakultet vo Skopje

so krediti so poniski kamati vo sporedba so kamatite na kreditite od doma{nite banki.

Primerot so Hrvatska e dovolno pou~en. No, deka mo`e da se izbegne dol`ni~kata stapica u~ebni~ki primer e Republika Slovenija, koja vo izminatite godini be{e napadnata od ponuda na stranski kapital, pred s$ od razvienite zemji na Evropskata unija, no so promislena politika, pred s$ na centralnata banka, uspea so razni merki da gi dekura`ira doma{nite subjekti kreditno da se zadol`uvaat vo stranstvo, a da gi stimulira direktnite stranski investicii.

Veruvam deka dokolku godinava Makedonija dobie datum za po~etok na pregovori i stane ~lenka na NATO, t.n. country risk zna~itelno }e se podobri i }e dojdeme vo situacija vo koja bea Hrvatska i Slovenija vo poslednite godini.

Nie treba vo toj slu~aj da go sledime primerot na Slovenija vo vrska so upravuvaweto so nadvore{niot dolg do nejzinoto vleguvawe vo evrozonata, a ne na Hrvatska.

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

no.

Fokus

PRODOL@UVA VLADINOTO REKLAMIRAWE

AKO MEDIUMITE NE SE OSLOBODAT OD DR@AVATA - ]E PROPADNAT

TOP 10

05

11

NAJPLATENI DIREKTORI IREKTORI VO SVETOT

Po neodamne{nata pobeda nema dilema deka vladata na Nikola

Gruevski }e ja prodol`i dobro poznatata praktika od izminatite godini na intenzivno i selektivno mediumsko reklamirawe. Vakvata praktika dopolnitelno }e osiroma{i del od mediumite i }e go naru{i funkcioniraweto na mediumskiot pazar!

VERICA JORDANOVA

jordanova@kapital.com.mk

rodol`uvaweto na vladinoto reklamirawe, {to e pove}e od izvesno, }e dovede do ponatamo{no ekonomsko tonewe na del od mediumite koi ne se na “preferencijalnata” lista i }e dovede do zgasnuvawe na del od mediumskite operacii. Vo uslovi na drasti~no namaleni buxeti za reklamirawe na komercijalnite oglasuva~i, kompaniite, ~ii buxeti minatata godina bea prepoloveni, prodol`uvaweto na ovaa praktika }e ima mnogu negativni posledici.

“Kapital” vo pove}e navrati pi{uva deka e skandalozen faktot {to vo minatite nekolku godini vladata na Nikola Gruevski e najgolemiot oglasuva~. Nekoi makedonski televizii i vesnici svojot opstanok go dol`at isklu~ivo na oglasuvaweto na vladata, {to vo profesionalnite bizniskrugovi se tolkuva kako krajno nefer sostojba od aspekt na slobodnata konkurencija na mediumite!

“Pazarot odamna ne e mestoto kade {to rabotat finansiski najsilnite mediumi vo Makedonija. Zatoa imame i takvo lo{o novinarstvo – nema znaewe, nema analiti~ki kapaciteti i istra`uva~ki duh kaj novinarite! Ajde da ja vidime listata so oglasuva~i koi godi{no oglasuvaat vo mediumite, }e se vidi deka finansiski najsilnite mediumi (za koi redovno zboruvame deka nejasno rabotat) imaat najkratka lista so godi{ni oglasuva~i. Nivniot najgolem klient e vladata i u{te nekoi firmi”, veli direktorot i osnova~ na Kapital Media Group, Qup~o Zikov, koj tvrdi deka ako mediumite ne se oslobodat od jaremot na dr`avata }e propadnat.

I dolgogodi{niot televiski novinar Aleksandar ^omovski prognozira deka vlasta ne }e mo`e i vo idnina da infuzira po 25 milioni evra godi{no vo odredeni mediumi i so toa da pravi debalans na pazarot. Zatoa, Sitel i Kanal 5 }e mora da se orientiraat kon marketing-pazarot, veli toj. Dali }e se slu~i toa }e poka`e vremeto. Pove}e od izvesno e deka po parlamentarnite izbori na koi pobedi VMRO-DPMNE vakvata praktika }e prodol`i. Takvi se informaciite i od reklamnite agencii i najnovite oglasi za novi vladini kampawi.

Urednikot na Sitel, Dragan Pavlovi}– Latas, e eden od retkite koi tvrdat deka vladinoto reklamirawe ne e selektivno, tuku spored gledanosta i ~itanosta na mediumite. Deciden e deka nieden relevanten medium vo Makedonija ne ostanal bez del od vladiniot reklamen kola~.

Se ~ini deka toj e osamen vo vakvata konstatacija, bidej}i site drugi zboruvaat za selektivnost.

Analiti~arot Sa{o Ordanoski analizira deka “tro{eweto na multimilionski donacii kon mediumite vladata go pravi po strogo selektirani politi~ki kriteriumi i zatoa e jasno deka mediumite koi ne se na “jaslite” na vladinite fondovi i koi }e mora da go trpat prodol`eniot pritisok od nelojalnata vladina mediumska konkurencija, }e bidat ispraveni pred ponatamo{no ekonomsko tonewe i najverojatno, zgasnuvawe na svoite mediumski operacii”. Sepak, toj e siguren deka toa ne zna~i deka kaj vladinite mediumi mehani~ki }e se preseli publikata koja ne ja poddr`uva vladinata politika. “Taa

OD MAALSKA PRODAVNICA DO MODEN GIGANT

P

Izvr{niot direktor na amerikanskata

kompanija za proizvodstvo na modni dodatoci Coach, Lu Frankfort od zanaet~iska prodavnica za izrabotka na proizvodi od ko`a, za tri decenii uspea da ja transformira kompanijata vo svetski poznat brend so godi{en profit od 3,6 milijardi dolari BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

oga Lu Frankfort se priklu~i na amerikanskiot moden brend za proizvodstvo na modni aksesoari, Coach, vo 1979 godina (kako potpretsedatel na oddelot za razvoj na novi biznisi), profitot od proda`ba na kompanijata iznesuva{e {est milioni dolari. No, po 30 godini, Frankfort, koj denes e na ~elo na kompanijata, ja transformira{e Coach od mal proizvoditel na ko`ni modni dodatoci vo ogromen amerikanski brend za aksesoari so godi{en profit od 3,6 milijardi dolari. Toa se dol`i, pred s$, na dobrata reputacija kaj klientite, pro{iruvaweto na ponudata, moderniziraweto na prodavnicite, zabrzuvaweto na proda`bata i podobruvaweto na operativnata efikasnost, kako i rast na brendot na me|unarodniot pazar.

Na po~etokot od svojata kariera vo Coach, Frankfort go predvode{e razvojot na prodavnicite i {ireweto na me|unarodnite pazari. Vo 1985 godina, koga Sara Lee Corporation go prezede Coach, Frankfort be{e imenuvan za pretsedatel na kompanijata. Vo 1995 godina, Frankfort stana i direktor. Pred negovata korporativna kariera, Frankfort rabotel vo javniot sektor, rabotej}i re~isi 10 godini vo lokalnata samouprava na Wujork. Frankfort tri godini rabotel kako komesar na Agencijata za razvoj na decata i pomognal da se vratat programite New York's Head Start i programata za detska nega za vreme na fiskalnata kriza od sredina na 70-tite godini.

Frankfort diplomiral na kolexot Hanter, a magistriral na otsekot po marketing na Univerzitetot Kolumbija, kade {to sega e del od bordot na revizori. Osven vo ovoj odbor, Frankfort ~lenuva i vo odborot na direktori na Teach for America, javno-privatno partnerstvo nameneto za da se otstrani obrazovnata neednakvost vo SAD. Toj raboti i vo Advanced Assessment Systems, kompanija za internet-testi-

K SAШO ORDANOSKI

QUP^O ZIKOV

POLITI^KI ANALITI^AR Mediumite koi ne se na “jaslite” na vladinite fondovi }e mora da go trpat prodol`eniot pritisok od nelojalnata vladina mediumska konkurencija.

KAPITAL Finansiski najsilnite mediumi imaat najkratka lista so godi{ni oglasuva~i.

Nivniot najgolem klient e vladata! Ova ednostavno e nenormalno, nelogi~no i od aspekt na biznis model, neodr`livo. Vakvite firmi }e propadnat!

1,5%

od buxetot, neoficijalno, izdvojuva vladata za reklamirawe

cena ve}e ja pla}aat so zna~aen pad na svoite tira`i nekoi od izdanijata na VAC”, veli Ordanoski.

Na naru{uvawe na pazarot uka`uva i prviot ~ovek na Sovetot za radiodifuzija na Republika Makedonija, Zoran Stefanovski.

“Vladinite kampawi vlijaat vrz neramnopravnosta na mediumite bidej}i tie se naso~eni kon konrektni mediumi. Seto toa gi stava mediumite vo mnogu neramnopravna polo`ba od finansiski aspekt, bidej}i toa ne se samo kampawi od javen interes koi besplatno se emituvaat, tuku se i vladini kampawi {to se pla}aat i koga eden medium gi dobiva tie sredstva”, veli toj.

VLADIOT REKLAMEN BUXET DR@AVNA TAJNA Vladata i premirot nitu edna{ dosega javno ne sakaa da zboruvaat za sumata koja godi{no ja izdvojuvaat za reklamirawe na “kampawite od javen interes”, kako {to sakaat da ka`at.

Edinstvenata oficijalna brojka e od 2008 godina, koga Dr`avniot zavod za revizija objavi deka vladata (bez ministerstvata i drugite dr`avni institucii) taa godina potro{ila 10 milioni evra. Ottoga{ pa navamu kampawite se intenziviraa, no nema ot~et kolku i za {to e potro{eno.

Nekoi analiti~ari procenuvaat deka vladata godi{no odvojuva okolu 1,5% od buxetot za reklamni kampawi.

“Kapital” neodamna objavi oficijalni podatoci, spored koi samo vo poslednite tri godini marketing-agencijata Republika dobila biznis so dr`avata vreden pet milioni evra, a vo isto

10

milioni evra potro{ila vladata za reklamirawe i oglasuvawe vo 2008 godina, Dr`aven zavod za revizija

vreme site ostanati agencii dobile trojno pomalku.

Samo za ~etiri meseci godinava Republika e anga`irana da izraboti nekolku kampawi za dr`avata vo vrednost od dva milioni evra, so {to ve}e se nadminati vkupnite prihodi na agencijata za cela 2010 godina.

Del od menaxerite na ostanatite marketing-agencii priznavaat deka voop{to ne gubat vreme da apliciraat na javnite tenderi, bidej}i odnapred se znaelo koja firma }e pobedi.

I del od mediumite i brojni analiti~ari site izminati godini uka`uvaat tokmu na selektivnosta na vladata i pri izborot na agenciite koi gi rabotat kampawite i pri izborot na mediumite.

Ako se sudi spored najavite od nekoi od pogolemite marketing-agencii preku koi odi patot na oglasuva~kite denari do mediumite, tie godinava o~ekuvaat zgolemuvawe na vladiniot buxet za reklamirawe.

Do koga vaka nikoj ne znae. Izvesno e samo deka vladinoto reklamirawe e del od celokupniot ambient na makedonskata mediumska scena vo Makedonija, (za ~ija idnina pi{uvavme vo v~era{niot broj na “Kapital”), koj e krajno ispolitiziran i pod silno partisko vlijanie, {to ne ostava golem prostor za profesionalen razvoj i kvalitet.

rawe, upravuvawe so podatoci i re{enija za IT-intervencija.

Vo periodot od 2005 do 2008 godina, Frankfort be{e del od 30 najpo~ituvani direktori vo svetot na listata na amerikanskiot finansiski magazin “Baron”. Magazinot Institutional Investor go izglasa Frankfort kako najdobar direktor vo negoviot sektor od 2004 do 2009 godina. Poslednive pet godini, magazinot Business Week ja imenuva{e Coach kako edna od najdobrite kompanii vo Business Week Fifty.

Coach e osnovana vo 1941 godina kako semejna rabotilnica. Vo Menheten, {est zanaet~ii izrabotile kolekcija na ko`ni proizvodi so ve{tinite koi gi dobile od prethodnite generacii. Iskusnite klienti vedna{ po~nale da go zabele`uvaat kvalitetot i unikatnata priroda na majstorstvoto na Coach.

Sega zna~itelno rasprostraneti, Coach gi odr`uva najvisokite standardi koga stanuva zbor za materijalite i rabotnata sila.

Vo poslednava decenija, Coach e prepoznatliv kako va`en amerikanski dizajner, proizvoditel i prodava~ na vrvni aksesoari i podaroci za `eni i ma`i kako torbi, biznis–ta{ni, baga` i patni aksesoari, pari~nici, obleka, kapi, narakvici, nakit. Pod brendot Coach ko`e da se kupat i ~asovnici, obuvki i kancelariski mebel.

Momentalno Coach ima pove}e od 400 prodavnici vo SAD i Kanada, a se o~ekuva i otvorawe na u{te prodavnici do krajot na godinava. Kompanijata koja i ponatamu ostanuva eden od najprepoznatlivite brendovi za modni dodatoci vo SAD, dolgoro~niot strate{ki plan na rakovodstvoto e da ja zgolemi me|unarodnata proda`ba i da gi opfati me|unarodnite klienti. Poseben tareget na Coach e japonskiot pazar.

Ako globalnata vizija na kompanijata stane realnost, za nekolku godini brendot Coach }e bide dostapen vo pove} e od 900 lokacii vo SAD, 182 lokacii vo 20 zemji nadvor od SAD, kako i vo 161 prodavnica pod rakovodstvo na Coach Japan.

Svet / Biznis / Politika

12 SVET

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

0-24

...PO PO@AROT VO SISAK

...PRAVDATA ZADOVOLENA

...SPORTIST NA DELO

Kosor }e ja spasuva rafinerijata na Ina

Ben Ali osuden na 35 godini zatvor

Pahor istr~a 28 krugovi na stadion vo Indija

den ~as otkako se izgasi po`arot vo hrvatskata rafinerija Sisak, vo sopstvenost na naftenata kompanija Ina, na lice mesto pristigna premierkata Jadranka Kosor, koja veti dr`avna pomo{ za modernizacija na rafinerijata.

orane{niot tuniski pretsedatel Ben Ali i negovata sopruga se osudeni na po 35 godini zatvor i pari~na kazna od 65,5 milioni dolari poradi kra`ba i nezakonsko poseduvawe pari i nakit. Se o~ekuvaat u{te nekolku drugi presudi.

lovene~kiot premier, Borut Pahor, za vreme na oficijalnata S poseta na Indija istr~a 28 krugovi na atletskata pateka na stadionot vo Bangalor, {to vo prevod zna~i 20 kilometri. So toa

E

P

toj gi iznenadi Indijcite so negovata fizi~ka podgotvenost.

GRCIJA JA DIKTIRA AKTIVNOSTA NA PAZARITE

SO GR^KATA VLADA PA\AAT I SVETSKITE BERZI!

Investitorite se najzagri`eni od mo`noto scenario Grcija da ne mo`e da si gi otplati dolgovite i kreditite, {to bi ja prodlabo~ilo krizata vo drugite finansiski oslabnati ~lenki vo evrozonata VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ostojbata so dol`ni~kata kriza vo Grcija, v~era{noto glasawe za doverba na novata vlada na Papandreu, kako i odlukite na Evropskata unija (EU) i Me|unarodniot monetaren fond (MMF) povrzani so sostojbata na zemjata so najlo{ krediten rejting vo svetot, ne gi ostavija imuni nitu investitorite na pazarite na kapital. Poradi “ka{ata” vo koja se najde, Grcija sega go diktira kursot na evroto, cenata na naftata i ostanatite surovini, akciite na berzite, raboteweto na bankarskiot sektor...

Sostojbata vo Grcija ja diktira aktivnosta na pazarite, a investitorite najmnogu se zagri`eni od mo`noto scenario zemjata da ne mo`e da si gi otplati dolgovite i kreditite, {to }e ja prodlabo~i krizata vo drugite finansiski oslabnati ~lenki vo evrozonata. Vo vakvi okolnosti najzasegnati }e bidat evropskite banki, koi se i najizlo`eni na dolgovite od ovie zemji.

Toa }e dovede do kolaps na evropskiot bankarski sistem, velat analiti~arite.

Akciite na evropskite berzi vedna{ padnaa otkako ministrite za finansii od evrozonata ja odlo`ija odlukata za isplata na pettata tran{a pomo{ za Grcija.

Na silen udar e izlo`en i finansiskiot sektor, bidej}i investitorite stravuvaat od posledicite koi mo`e da gi ostavi aktuelnata ekonomska i politi~ka kriza vo Grcija.

Me|u pogolemite gubitnici na

S

STROGITE MERKI NA [TEDEWE SE EDINSTVEN NA^IN ZA IZLEZ NA GRCIJA OD KRIZATA r~kata Vlada lani napravi ogromni napori za da se spravi so serioznata buxetskata Gkomisija, kriza, no sekako deka ima u{te mnogu rabota, izjavi pretsedatelot na Evropskata @oze Manuel Baroso po sredbata so gr~kiot premier Jorgos Papandreu.

“Svesen sum za sostojbata na gra|anite vo Grcija, no ne postoi polesen na~in za izlez od krizata. Edinstveniot na~in zemjata da go povrati ekonomskiot rast i da se otvorat novi rabotni mesta e da se vrati konkurentnosta i da se postavat javnite finansii na solidna osnova”, re~e Baroso.

Toj naglasi deka Grcija mo`e da smeta na poddr{ka i na solidarnost od strana na Evropskata unija za izlez od dol`ni~kata kriza. evropskite berzi denovive se finansiskite giganti kako Barklejs, Lojds, Sosiete @eneral i BNP Paribas.

Sli~na e i sostojbata so akciite na azisko-pacifi~kite berzi. Tie frekventno pa|aat po sekoja negativna vest koja doa|a od Grcija. Na Volstrit, pak, cenite na akciite porasnaa, otkako ministrite za finansii na evrozonata vetija deka }e go spre~at {ireweto

na dol`ni~kata kriza. No, i pokraj ova, investitorite trguvaat vnimatelno.

GR^KATA DOL@NI^KA KRIZA JA SPU[TI I CENATA NA NAFTATA Cenata na naftata na svetskite pazari v~era padna za pove}e od eden dolar, bidej}i investitorite s$ pomalku se naso~eni kon investirawe vo rizi~en imot, osobeno otkako se odlo`i odlukata za isplata

GAZPROM ]E PO^NE SO ISPORAKA NA GAS VO KINA DO KRAJOT NA 2011 GODINA?! uskiot gigant vo naftenata i gasna industrija, Gazprom, o~ekuva deka do krajot na godinava }e postigne dogovor so kineskata Vlada za isporaka na gas vo Kina.

Rusija i Kina napravija nekolku obidi za sklu~uvawe dogovor za isporaka na gas od 68 milijardi kubni metri na godi{no nivo, no dosega se poka`aa neuspe{ni.

Dokolku se sklu~i dogo-

R

vorot ruski Gazprom }e po~ne da ispora~uva gas vo Kina od 2015 godina.

Za sklu~uvawe na dogovorot sporno be{e toa {to Moskva saka{e cenata na gasot da ja povrze so cenata na naftata, kako {to e slu~aj za ispora~aniot ruski gas vo Evropa, dodeka za Peking evropskite ceni se previsoki.

Od Gazprom o~ekuvaat cenata na gasot za Evropa da dostigne 400 dolari za

1.000 kubni metri, {to e re~isi dvojno pove}e od toa {to e podgotvena da plati Kina.

I pokraj nesoglasuvawata me|u Rusija i Kina za cenata na gasot, zamenikdirektorot na Gazprom, Aleksandar Medvedev, istakna deka postoi ogromna mo`nost dogovornite strani da najdat kompromis za problemot so cenata i dogovorot da se sklu~i do krajot na godinava.

na 12 milijardi evra od paketot pomo{ za Grcija.

“Vo ovoj moment cenite na naftata i kursot na evroto se namaleni, no o~ekuvaniot dogovor i razvrskata na situacijata vo Grcija, verojatno }e im ovozmo`i na pazarite da zdivnat i da dadat zna~ajna poddr{ka za rast na akciite vrz osnova na silnoto evro. Me|utoa, sekoe re{enie na Grcija,

vo najdobar slu~aj }e bide privremeno re{avawe na pote{kotiite, bidej}i stanuva zbor za daleku poslo`eni pra{awa koi ne mo`at da se re{at za samo nekolku nedeli”, objasnuva analiti~ar na MF Global za Rojters.

Najnoviot razvoj na nastanite povrzani so dol`ni~kata kriza ja pritisna i vrednosta na edinstvenata evropska valuta. Trguvaweto na svetskite devizni pazari postojano e vo minus koga se analizira odnosot me|u evroto i dolarot. Minatata nedela vrednosta na evroto se namali na 1,4113 dolari, {to pretstavuva{e najnisko nivo vo posledniot mesec, za na po~etokot od ovaa nedela da se stabilizira na 1,42 dolari za evro. Na depresijaciskite pritisoci na evroto dopolnitelno vlijae{e i dogovorot me|u francuskiot pretsedatel Nikola Sarkozi i germanskata kancelarka Angela Merkel, za ulogata na privatnite investitori vo podnesuvaweto na tovarot od krizata.

DALI PAPANDREU ]E USPEE NAVREME DA GI USVOI NOVITE MERKI?!

Gr~kiot Parlament v~erave~er glasa{e za doverba na Vladata na premierot Jorgos Papandreu, {to e kulminacija na tridnevnata debata za programata za {tedewe, uslov za dobivawe na natamo{na finansiska pomo{ od EU i MMF. “Go povikuvam Parlamentot da & dade doverba na mojata vlada. Vo petokot ja formirav ovaa Vlada bidej}i na{ata zemja e vo kriti~na sostojba i se nao|a na krstopat”, so ovie zborovi Papanderu vo

sabotata go po~na procesot za izrazuvawe doverba, koj vo Grcija trae pove}e denovi.

Rezultatite od glasaweto se o~ekuvaa vo tekot na no}ta.

Spored rasporedot na silite se o~ekuva Parlamentot da mu izrazi doverba na premierot. Partijata na Papandreu, PASOK, ima mnozinstvo glasovi vo Parlamentot. No, izminatiot period s$ pove}e pratenici na PASOK bea nezadovolni od politikata na {tedewe. Nekoi ja napu{tija prateni~kata grupa i kako nezavisini pratenici sakaat da & izrazat nedoverba na Vladata. Nekoi samo se zakanija. Opozicijata, pak, najavi deka }e glasa protiv. [efot na konzervativnata Nea Demokratija, Antonis Samaras, na po~etokot na procesot za izrazuvawe na doverba na Vladata, na Papandreu mu rekol deka vodi pogre{na politika i deka “ne samo {to ne go re{ava problemot, tuku go prodlabo~uva i sozdava novi problemi”.

Dokolku Parlamentot ne & izglasa doverba na Vladata ili ne go prifati noviot paketmerki za {tedewe, Grcija nema da gi dobie planiranite 12 milijardi evra pomo{ od evrozonata sledniot mesec i }e se soo~i so bankrot.

Ako novata gr~ka Vlada ja dobie doverbata, pak, Papandreu }e ja nadmine prvata va`na pre~ka. Vtorata, i zna~itelno pogolema pre~ka }e bide slednata nedela koga gr~kiot Parlament treba da odlu~i za sporniot paketmerki za {tedewe, koj, me|u drugoto, predviduva i privatizacija i zgolemuvawe na danocite vo visina od 78 milijardi evra.

RUSI JA KUPUVAAT SRPSKATA BANKA UNIVERZAL?! regovorite za prezemawe na srpskata banka Univerzal traat ve}e nekolku meseci, no vo poslednite denovi se intenziviraat. Srpskite mediumi {pekuliraat deka bankata e cel na edna od najgolemite ruski bankarski grupacii, no oficijalnite podatoci za toa koj }e ja prezeme bankata se ~uvaat vo tajnost.

Za kupuvawe na bankata u{te vo 2008 godina ima{e

P

nekolku zainteresirani stranski grupacii, no vo toa vreme, dogovor okolu cenata ne se postigna.

Vode~kite akcioneri baraa ne{to pogolema vrednost od knigovodstvenata koja vo toa vreme iznesuva{e 100 evra, pi{uvaat od srpskiot vesnik “Blic”.

Univerzal lani ostvari neto-dobivka od ~etiri milioni evra {to pretstavuva rast od 89% sporedeno so 2009 godina. Vo istiot pe-

riod, bankata ostvari rast na site bilansni pozicii, pa knigovodstvenata cena na akciite denes iznesuva 110 evra. Srpskite eksperti istaknuvaat deka noviot sopstvenik }e mora preku inicijalna javna ponuda da gi prezeme preostanatite akcii na Univerzal.

Mediumite potsetuvaat deka pazarnata vrednost na akciite na Univerzal momentalno iznesuva okolu 40 evra.

Feqton

KAPITAL APITAL / 22.06.2011 / S SRED SREDA REDA RE RED

NAJGOLEMITE MODERNI GRADBI VO SVETOT:

BERLIN HAUPTBAHNHOF

13

08

Po~ituvani ~itateli, „Kapital” zapo~na so nov feqton: „Najgolemite moderni gradbi vo svetot”. Ne propu{tajte gi fantasti-~nite prikazni za toa kako se gradea najgolemite mostovi, brani, oblakoderi, i ostanatite mega-objekti poslednive nekolku decenii.

GERMANSKI FUTURIZAM NA EVROPSKATA KRSTOSNICA C r Centralnata `elezni~ka stanica vo Berlin r i bukvalno u i figurativno f ur napravi r povtorno r spojuvawe ju na Isto~na i Zapadna Germanija. r j Vleguvaj}i u j vo ovojj zafat f so cel da gi do~ekaat milionite turisti ur za svetskoto fudbalsko fu prvenstvo r Germancite u{te edna{ poka`aa koj e lider vo tehnologijata i industrijata na Stariot kontinent PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

raktikata dr`avnici da se~at crveni lenti e od pamtivek. No, dodeka kaj nas toa se pravi na sekoj izgraden kilometar, na Zapad se praktikuva samo za kapitalni investicii. Taka, ~esta da ja se~e crvenata lenta od impozantnata `elezni~ka stanica vo Berlin & pripadna na kancelarkata Angela Merkel. Se razbira, kako {to si e red, na ceremonijata ne izostana i ministerot za transport, Volfgang Tifensese, koj specijalno za nastanot doleta so ~arterlet od Lajpcig. Podocna, toj zaedno so Merkel gordo ja slu{a{e “Simfonijata na svetlinata”, izvedena po povod sve~enosta. Toj 26. maj 2006 godina be{e datum {to dolgo }e go pametat.

Otvoraweto na Berlin Hauptbahnhof, kako {to e originalnoto ime na ovoj proekt, ne be{e samo otvorawe na glavnata `elezni~ka stanica vo Berlin. Toa be{e i otvorawe na najgolemata i najmodernata `elezni~ka stanica vo Evropa. So toa Germancite u{te edna{ gi potvrdija svoite streme`i za liderstvo, osobeno prepoznatlivi vo noviot sistem na Stariot kontinent. Samiot Berlin e najgolemata `elezni~ka krstosnica vo Evropa, pa dokolku patot ve odnese dotamu }e imate ~est da stanete del od Evropa vo malo, bidej}i `elezni~kata stanica e mestoto kade {to se presretnuvaat site narodi od Evropskata unija ~ekaj}i go svojot voz za slednata destinacija.

P

No, nekoi od patnicite se k doma i znaat deka k notokmu vata stanica e porane{nata i legendarna `elezni~ka stanica Lerte, koja do 2006 godina be{e samo postojka na berlinskata prigradska `eleznica, {to ja upravuva Berlin S-Bahn. Denes sopstvenik na edno od modernite svetski ~uda, kako {to go karakterizira National Geographic, e DB Station&Service, podru`nica na Deutsche Bahn AG, germanskata nacionalna `elezni~ka kompanija.

Centralnata `elezni~ka stanica vo Berlin e klasificirana kako stanica od prva kategorija i kako takva taa e najnova vo semejstvoto od 20 takvi stanici vo zemjata. Toa {to ja karakterizira e faktot deka ima dve nivoa. Na ednoto nivo se odviva soobra}ajot i povrzuvaweto na vozovite i vagonite, a drugoto nivo e so namena za biznisite koi se povrzani so celiot

D

transport i `elezni~kata j Isto I k ovaa industrija. taka, stanica, koja e najmoderna vo svetot, ima 14 platformi i tamu rabotat okolu 80 prodavnici.

Sepak, najinteresnoto ne{to {to mo`e da se zabele`i pokraj stanicata e toa {to taa ima i svoja gradska pla`a! Bez nikakva traga od egzotika pod palmovi senki, celiot ambient e tolku moderen i inspirativen {to duri i predvodni~kata na Demokratskata progresivna partija na Tajvan vo tekot na svojata dvonedelna oficijalna poseta na Evropa tokmu na pla`ata gi objavi svoite planovi za “zelenata” programa na nejzinata partija, vo koja se bara zabrana za izgradba na nuklearni centrali.

Iako centralnata stanica vo Berlin e ogromna, sepak, rasporedot i brojot na prozorci ovozmo`uvaat dnevnata svetlina da dopre do sekoj agol vo zgradata.

Taka osvetlena vidliva f k e i celata futuristi~ka metalna konstrukcija na zdanieto. Staklenata sala za vozovi, dolga 321 metri, koja e postavena vo pravec istok-zapad, e prese~ena so 160 metri dolg i 40 metri {irok otvoren prostor niz koj tranzitiraat vozovite koi se dvi`at od sever kon jug.

Za proektantite Gerkan, Marg & Partner, arhitektonski biroa od Germanija, toa {to novata `elezni~ka stanica vo Berlin slu`i kako mesto kade {to se povrzuva celata Evropa, bila glavnata inspiracija za nivniot dizajn.

Vo stanicata dnevno pominuvaat okolu 1.100 doma{ni i internacionalni vozovi.

Vo sledniot broj na “Kapital” }e doznaete za najvisokiot hotel vo svetot, Burj Al Arab, koj pretstavuva u{te edno od najgolemite zdanija vo Dubai

eutsche Bahn AG e germanska `elezni~ka kompanija koja be{e osnovana vo 1994 godina. Taa nastana so spojuvawe na dve dr`avni kompanii, Zapadnogermanski `eleznici i Isto~nogermanskoto `elezni~ko pretprijatie. Kako najgolema `elezni~ka kompanija vo svetot, prometot na kompanijata vo 2007 godina dostignal 31,3 milijardi evra. Vo ova privatno organizirano dr`avno pretprijatie, kako {to mo`e da se nare~e spored imotnite odnosi, rabotat nad 200 iljadi rabotnici.

OD IZGRADBATA zgradbata na ova moderno svetsko ~udo se odviva{e vo nekolku fazi. Vo 1995 godina po~na izgradbata na tunelite vo Tiergarten, a ovaa faza be{e zavr{ena vo 2005 godina so zavr{uvaweto na posledniot tunel.

Holot na glavnata `elezni~ka stanica ima izvien staklen pokriv, ~ija povr{ina iznesuva okolu 85 na 120 metri, koj be{e izraboten vo fevruari 2002 godina. Konstrukcijata od ~elik i staklo be{e te{ka zada~a za in`enerite, osobeno zatoa {to pokrivite bea skrateni za okolu 100 metri so cel da se zabrza izgradbata.

Glavniot prostor, so dve kuli, se prostira na povr{ina od okolu 44.000 metri kvadratni. Izgradbata na kulite po~na vo 2005 godina. Ve}e slednata godina stanicata se otvori za soobra}aj.

I

Дневно, на 700 милиони евrа sкапата sтаница во Беrлин поминuваат околu 30 илјади патници

Fun Business

14

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

3

1 1

1 2

2 1. La Fura dels baus 2. Karl Koks

1

2

2

3

1. Jamiroquai 2. Dejvid Geta 3. Xon Digvid

1. Toni Zen 2. Superhiks

1. Aleksej Volodin 2.Aleksandar

KAKVO KULTURNO LETO JA O^EKUVA MAKEDONIJA?

Ginidin 3. Boris Berezovski

KVALITETNA MUZIKA ZA VISTINSKO LETNO OSVE@UVAWE!

Koncerti, festivali, manifestacii, gostuvawa na poznati imiwa, ova e samo del od kulturnata ponuda na Makedonija za letovo, dovolna da zadovoli se~ij vkus. Od klasi~na do komercijalna muzika i nekolku dnevni spektakli, n$ o~ekuva leto so bogata programa. Najgolem del od nastanite se fokusirani, sekako, vo Ohrid, a tuka e i Skopje, kade {to }e se slu~i prviot koncert vo obnoveniot stadion Filip Vtori SILVANA JOVANOVSKA jovanovska@kapital.com.mk

ko pred pet-{est godini za da prosledime koncert na Karlos Santana, Pink, Leni Kravic i Bob Dilan treba{e da odime do najbliskoto sosedstvo, poslednive godini slikata izgleda malku poinaku. Pove}e ne e tolku nezamislivo yvezda od svetski kalibar da napravi koncert vo Makedonija, a narodot stekna navika da dava i po 1.000 denari za bilet za koncert na Bili Ajdol, namesto za Aca Lukas. Taka, ponudata od

A

kvalitetni imiwa od godina vo godina stanuva s$ pobogata, a imeto na Makedonija se zapi{uva na muzi~kata karta za kvalitet, {to gi otvora vratite za u{te pogolemi imiwa vo idnina. Glavni centri na kulturata letovo }e bidat turisti~kite mesta, od koi Ohrid go ima glavniot zbor, a tuka e i Skopje, kade {to za prv pat svetska yvezda }e ima koncert na obnoveniot stadion Filip Vtori.

SVETSKI IMIWA OD KLASIKATA I KOMERCIJALNATA MUZIKA VO OHRID Od toa {to go ima Ohrid kako ponuda za leto 2011 pred s$ e 51-to izdanie na

SKOPSKO LETO estivalot “Skopsko F leto” po~na vo 1980 godina, kako svoevidno osve`uvawe vo letniot period i zabava na turistite so koncerti na folklornite ansambli od Skopje na otvorenite prostori vo gradot. Vo po~etnite godini manifestacijata do`ivuva{e svoj evolutiven razvotok, s$ do 1986 godina, koga organizacijata celosno ja prezede Direkcijata za kultura i umetnost na Skopje (dotoga{ Kulturnoprosvetna zaednica na Skopje), so {to Skopsko leto do`ivea presvrtnica i dobi sosema nova fizionomija i po~na da se razviva vo edna od najrenomiranite kulturni manifestacii vo Makedonija. Vo dosega{niot period (so kratok prekin vo 1989 i 1990 godina) Direkcijata celosno ja koordinira i realizira programski i organizaciski ovaa manifestacija.

Koncepciski Skopsko leto pretstavuva multimedijalna programa koja vo sebe opfa}a sodr`ini od site oblasti na umetnosta, so u~estvo na umetnici od Makedonija i od stranstvo. So `elba da se pottikne sve`inata na izrazuvawe, odnosno da se isprovocira kreativnosta kaj umetnicite i do`ivuvaweto kaj publikata, programite na Skopsko leto se realiziraat na pove}e od 30 razli~ni prostori, kako {to se Starata skopska ~ar{ija so objektite vo nea: Kur{umli an, Suli an, Kapan an, ^ifte amam, Daut-pa{im amam, tvrdinata Kale, kejot na rekata Vardar, Gradskiot park i mnogu drugi objekti i lokalite koi od godina vo godina Skopsko leto gi osvojuva prika`uvajki gi pred pred gra|anite na Skopje, pred gostite od celiot svet i pred umetnicite vo edna poinakva i nevoobi~aena svetlina.

Site tie “novoosvoeni” prostori po nivnata promocija od strana na Skopsko leto prodol`uvaat da `iveat so organizirawe programi i od strana na drugi institucii vo Skopje.

Manifestacijata tradicionalno po~nuva na 21. juni, prviot den na letoto i svetskiot den na muzikata, so {to mo`ebi na simboli~en na~in se potvrduva deka vo narednite 50 dena, do 10. avgust, so brojka od preku 100 programski termini i razli~ni sodr`ini pokraj teatarot, likovnata umetnost, multimedijalnite proekti i performansi, filmski proekcii, najgolem del pripa|a na muzikata.

Muzikata, toj univerzalen svetski jazik, ovozmo`uva Skopsko leto, Skopje i Makedonija da bidat doma}ini na brojni umetnici od celiot svet. Vo muzi~kiot del na Skopsko leto ima mesto za folklorni ansambli, za pop i rok muzika, za bluz i soul, akusti~na, za simfoniski i kamerni orkestri, horovi i solisti. Vo muzi~kata programa na Skopsko leto u~estvuvale umetnici od Japonija, Kina, Malezija, Indija preku Tunis, Argentina, Kuba, Venecuela, SAD, Kanada i Avstralija do tie {to doa|aat od evropskite zemji, a naj~esto od Francija, Germanija, Velika Britanija, Danska, Finska, Rusija, Ukraina, Ungarija, Slovenija, Bugarija, Grcija, Albanija.

Ohridsko leto, koe po~nuva na 12 juli so svetskata premiera na “Trilogija romana”, vo produkcija na poznatata {panska kompanija La Fura dels baus, vo izvedba na Makedonskata filharmonija. Manifestacijata, koja }e trae nekade do krajot na avgust, vetuva svetski poznati pijanisti~ki imiwa, kako Aleksandar Ginidin na 14. juli, Aleksej Volodin na 30. juli i Boris Berezovski na 7. avgust. Pokraj klasi~nata, vo programata na Ohridsko leto }e bide zastapena i sovremenata muzika i toa preku koncertot na na{iot poznat gitarist Vlatko Stefanovski i ~udoto od dete, violinistot Stefan Milenkovi}, na 1. avgust na scenata na Anti~kiot teatar.

Od 28. do 31. juli po vtor pat }e se odr`i ohridskiot Pivo fest, koj ima namera da prerasne vo tradicija. Od muzi~kite imiwa koi }e nastapat, tuka se Partibrejkersi, Toni Zen, Superhiks, a festivalot }e go zatvori eden od najdobrite pleh-orkestri na Balkanot, ^erkezi, kako i srpskata peja~ka Seka Aleksi}.

Na 29. juli, pak, posetitelite vo Ohrid }e imaat problem da odlu~at kade da odat, bidej}i vo istiot den se odr`uva i Pivo fest i Green Beach festival. Organizatorite na festivalot, produkcijata Pasvord i Oktopusi entertejnment, najavuvaat vistinski spektakl na vtoriot Green Beach Festival, a zasega se

potvrdeni dve golemi imiwa od svetskata dixej-scena, Karl Koks i Xon Digvid.

Kako za kraj sleduva koncertot na popularniot dixej Dejvid Geta na 1. avgust na Biljanini izvori. A Ohrid ne bi bil toa {to e ako sekojdnevno nema `urki, pa taka, golem del od popularnite dixei }e vidime i na nekoi od ohridskite pla`i, a eden od niv e poznatiot Tom Bokser.

JAMIROQUAI ]E GO “OTVORI” STADIONOT FILIP VTORI Agendata za nastani vo Skopje govori deka i glavniot grad go o~ekuva vistinsko kulturno-zabavno leto. Od onie koi pove}e se naso~eni na svetskata muzika, producentskata ku}a Avalon raboti so polna parea, bidej} i pokraj nastanite doma, organiziraat koncerti i vo sosedstvoto. Kako zagrevawe za koncertnata sezona vo Makedonija go imavme koncertot na Karolina Go~eva, potoa festivalot “Skopje gori”, kade {to nastapi britanskoto muzi~ko duo Hurts, a neodamna i koncertot na Xo Koker. Toa {to sleduva e koncertot na eden od najpoznatite britanski xez fank bendovi Jamiroquai, koi }e bidat prvite koi }e nastapat na renoviraniot stadion Filip Vtori vo Skopje. Po ovoj koncert Avalon zabavata ja seli vo Ohrid, kade {to go organiziraat nastapot na Dejvid Geta na 1. avgust na Biljanini izvori.

K O M E R C I J A L E N

SPORTSKO RADIO KANAL 4 na 21 Juni go odbele`uva svoeto jubilejno 20 godi{no postoewe, rodeno na 21 Juni 1991 godina kako prvo privatno radio na teritorijata na Makedonija pretstavuva bedem na radiskoto razvivawe vo zemjava. 20 godi{noto profesionalno uspe{no rabotewe e plod na celosnata posvetenost i timskata rabota, sekoga{ navremenoto i najbogatoto sportsko informirawe na slu{atelite od Makedonija i po{iroko e prioritet na timot na Sportskoto radio Kanal 4. I posle 20 godini sme gordi {to sme broj 1 vo sportskoto informirawe vo Makedonija.

Timot na Sportskoto radio Kanal 4 vi blagodari {to ste na{i slu{ateli !

Nie i ponatamu rabotime i postoime za vas Sportsko radio Kanal 4 na 107.4 fm Tel.3230-211, fax.3135-540, mob.070 204-704 www.kanal4.com.mk, kanal4@kanal4.com.mk

O G L A S

Oglasi / Proda`ba / HR

KAPITAL / 22.06.2011 / SREDA

15

Izbor na aktuelni oglasi MENAXMENT Izvor: Vest Objaveno: 15.06.2011 Makedonskiot centar za me|unarodna sorabotka (MCMS), objavuva: Javen konkurs za Izvr{ni direktori Kandidatite treba da imaat: - Poznavawe na misijata na MCMS i konceptite na gra|anskoto op{testvo i odr`liviot razvoj - Sposobnost za vodstvo orientacija,upravuvawe i motivirawe na drugite - Znaewa za generalen menaxment – osnovni rakovodni koncepti, organizaciski razvoj, strate{ko

planirawe, ocenuvawe, finansiski planirawe i rakovodewe, rakovodewe so ~ove~ki resursi - Sposobnost za komunikacija i prezentacija - Visok integritet, odgovornost i ot~etnost - Po~it za drugite, vklu~itelnost i participativnost, poddr{ka na multikulturnosta i na nenasilstvoto.

Konkursot e otvoren do 30 juni 2011 godina. Prijavuvaweto na konkursot se vr{i so pismo, biografija vo format na MCMS, kratok esej za pra{awe od javnata politika od zna~ewe za MCMS(do tri stranici), kratka iz-

java za sopstvenoto viduvawe na MCMS (do edna stranica), kratka izjava za celite vo karierata (do edna stranica). Opisot na rabotnoto meso, celosniot pregled na kompetentnosta, procedurata za izbor, biografijata vo format na MCMS se dostapni na www. mcms.org.mk Dopolnitelni informacii mo`at da se pobaraat na e-mail: izbor@mcms.org.mk EKONOMIST Izvor:ProKredit Banka Objaveno:2011-06-15

ProKredit Banka nudi Programa za mladi bankari: - Dokolku imate univerzitetska diploma od oblasta na ekonomijata ili ste apsolvent po ekonomija. - Dokolku imate `elba da go nadogradite i prodlabo~ite svoeto znaewe, a voedno i da se steknete so prakti~no iskustvo vo: promocija i proda`ba na bankarski proizvodi; izgotvuvawe i analiza na finansiski izve{tai i procesirawe na operacii vo platniot promet - Dokolku ste komunikativna li~nost so silni interpersonalni ve{tini, timski igra~,

fleksibilni, a voedno imate razvieni analiti~ki i matemati~ki sposobnosti kako i solidni poznavawa na osnovnite ekonomski principi i finansiski izve{tai APLICIRAJTE! Va{ite dokumenti za aplicirawe treba jasno da poka`at, zo{to tokmu Vie odgovarate za ovaa praktikantska rabota. Voedno zadol`itelno treba da ispratite motivacisko pismo vo koe }e gi navedete Va{ite ambicii za aplicirawe, a koi }e bidat vo relacija so sodr`inata od na{ata me|unarodna veb strana (www.procredit-holding.

com) i veb stranata na na{ata banka (www.procreditbank.com.mk) kako i standardizirana forma na kratka biografija (CV ) koja mo`e da ja prezemete od na{ata veb strana. Ve molime ispratete gi Va{ite aplikacii (CV – kratka biografija i motivacisko pismo) popolnuvaj}i ja aplikaciskata forma na www.procreditbank.com.mk ne podocna od 21.06.2011 godina. Site ostanati na~ini na aplicirawe }e se smetaat za nevalidni. Procesot na izbor na kandidat, }e zavr{i zaklu~no so 31.07.2011 godina.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S