325-08.07.2011

petok. 08 juli. 2011 (weekend izdanie) МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

INTERVIEW

JELENA KRSTOVI]

0,09% -0,58% 0,09%

GLAVNA DIREKTORKA NA DELTA HOLDING

INVESTICIITE VO AGRAROT SE NOVIOT CORE BUSINESS NA DELTA

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,61 43,03 68,85

petok-08 etok 08 - sabota-09 sabota 09 9-n nedela-10. juli. 2011 | broj 325 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

STRANA 14-15

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

petok / weekend. 08 juli. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

[TO MO@EME DA ISKORISTIME OD GR^KATA KRIZA

3.000

МБИ10

2.800 2.600 2.400

Grcite go selat biznisot vo Makedonija?!

2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Apana`a od 1.000 evra mese~no kako uteha!

STRANA 6-7

KOLUMNA

ART MARKMAN UNIVERZITET VO OSTIN

PRETVORETE JA KOMPANIJATA VO NAVIKA STRANA 10

STRANA 4 KOLUMNA

BLAGOJA TUXAROSKI PROKREDIT BANKA

ULOGATA NA TRANSPARENTNATA I ODGOVORNA FINANSISKA KOMUNIKACIJA STRANA 10

EKSKLUZIVNO

VOVEDNIK KATERINA SINADINOVSKA

OD PONEDELNIK NOV FEQTON VO KAPITAL: O “UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR VELIKI” “U NAU^ETE KAKO OSVOJUVA^KITE TAKTIKI NA NAJGOLEMIOT IMPEN RATOR VO ISTORIJATA SE KORISTAT VO SOVREMENIOT BIZNIS RA

KOJ (NE) SAKA DA BIDE PRATENIK? STRANA 2

Navigator

2

6

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 06 JULI 2011

KOJ (NE) SAKA DA BIDE PRATENIK?

A

Ako denot po utroto se poznava – na makedonskiot Parlament, sega razubaven so novi lica, ne mu prognozirame svetli demokratski migovi!

U{te na vtorata sednica na koja{to, me|u drugoto, se utvrduva{e brojot na zamenici na spikerot Trajko Veqanovski, se prekr{ija i Delovnikot i Zakonot i Ustavot.

Na mandatarot Nikola Gruevski koj odlu~i deka sepak saka da bide premier namesto pratenik, a i na direktorot na Upravata za javni prihodi, Goran Trajkovski, koj isto taka se otka`a od prateni~kata fotelja, te{ko im be{e da dojdat na polovina ~as vo zakonodavniot dom i da ispo~ituvaat procedura, pa li~no da ka`at deka nema da gi gledame vo prateni~kite klupi. Pa nastana karanica me|u noviot koordinator na grupata od SDSM, Igor Ivanovski, i staro-noviot pretsedatel Trajko Veqanovski, dali napi{anoto vo Ustavot mo`e da bide tolkuvano i po slobodna volja pa da se sfati deka tie “ba{“ i ne morale li~no da se samootpu{tat. Nebare Ustavot e poezija!

Pritoa, sekako, karanicata izobiluva{e so dobropoznatite dosetki, nadmudruvawa i uli~ni “zaka~ki”, {to iako trae{e kratko, ne potseti {to vsu{nost nam ni nedostasuva{e otkako se raspu{ti Parlamentot – teatarot i dramata svojstveni za na{ite nardoni izbranici.

Ne deka nema da im dademe mo`nost na novive da se poka`at vo poinakvo svetlo, ama pou~eni od iskustvoto, (a i od prviot pogled koj se frla na sega izbranite) mo`eme slobodno da prognozirame teatar i vo narednive 4 godini (ili kolku i da se). Zo{to osven akterskite, drugi kapaciteti narodnite izbranici te{ko poka`uvaat.

“Kapital” analizira{e kolku

e dobro da si makedonski pratenik i zo{to tepa~kata kaj politi~arite e najgolema za da se doberat do ovaa funkcija. Mo`ebi platata od 1.000 evra ne e najvisokata vo dr`avata (iako e pove} e od solidna), no vo sekoj slu~aj e najlesno zarabotena.

So ~esni isklu~oci, znaeme nie {to zna~i da si pratenik kaj nas. Se iznagledavme celi 20 godini! Kade mo`ete da sretnete nekoj koj zema plata samo zatoa {to postoi! Ne mora nikoga{ da pro~ita zakon, ne mora da se javi za zbor i da debatira, pa duri i ne mora da se pojavuva na rabotnoto mesto! Dovolno e da se isturka vnatre vo partijata, da is~isti ne~ii ~evli i da uspee da se najde {to pogore na prateni~kata lista.

Zatoa, nie velime, makata e dodeka se sedne vo Sobranie!

A potoa... potoa se caruva!

Potoa se pie kafe i se ru~a, dodeka desettemina redovni rasprava~i vnatre se “kolat” me|usebe so epiteti kako babo, paqa~o ili podluzurko.

Ako, pak, ne e olku so~na raspravata, ako se zboruva za nekavi nerazbirlivi zakonski materii, sekoga{ mo`e da se glumi deka se slu{a. I taka, potoa s$ {to treba e da se vnimava i da ne se zaboravi kakvo kop~e naredile od partijata da se pritisne. Da ne zaboravite dali ste za ili protiv nekoj zakon ili nekoja izmena. I pominal denot! [to po~nal vo 10!

Zo{to spored na{ite analizi, makedonskite pratenici, aj {to se najneredovni, tuku i najdolgo spijat. Za razlika od drugite zemji vo regionot kade {to sednicite vo Sobranie po~nuvaat od 9 do 10 ~asot nautro, (so isklu~ok na, razbirlivo, Crna Gora!) na{ite se najaveni za 11 ili za 12, a po~nuvaat sekoga{ so minimum 30-minutno zadocnuvawe. Naspan treba da si za da mo`e{ da izdr`i{ makedonska sobraniska sednica. Plus tuka se i nizata drugi privilegii – em op{testven presti`en status, em patni tro{oci pokrieni (a ima{e slu~ai koga nekolkumina od eden grad od razli~ni partii se vozea

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

so edno vozilo, a site zemaa pari) em vospostaven sistem na vegetirawe i slepo goltawe na partiskite instrukcii.

I kako vo vakvi uslovi da se otvori analiza za serioznosta na zakonodavnata vlast vo dr`avata? Kako nekoj koj nema seriozen odnos kon sopstvenata rabota i parite {to gi zema, (a ima mo} so crvenite i zelenite kop~iwa da ni go kroi `ivotot na site), mo`e da ima seriozen odnos kon onie koi go izbrale i kon dr`avata vooop{to!?

Ako na{eto Sobranie postoi samo za da go potvrdi toa {to Vladata go naumila, kade e negovata funkcija na op{testven korektiv!?

Ako dosega be{e vaka, sega e vreme ova kone~no da po~ne da se menuva. Sega brojkite velat deka opozicijata }e bide pomo} na od porano. Gruevski go izgubi apsolutnoto mnozinstvo, pa prirodno e da se o~ekuvaat posilni demokratski raspravi vnatre. Vodeni od pratenici koi }e znaat za kakov zakon glasaat i {to toj }e zna~i za `ivotot na gra|anite. Koi }e odat na rabota (na vreme!), }e se posvetat na mandatot i }e se svestat za odgovornosta {to ja imaat. I }e bidat podobri od prethodnite! [to ne e i taka te{ko, oti minatiot prateni~ki sostav (od koj spored najavite edna tretina }e bara apana`a!) se poka`a kako najslab vo dosega{nata skromna parlamentarna istorija.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

r~ki ostrovi saka da kupi turskiot biznismen Fikret Inan. Toj pregovara so brokeri za kupuvawe na ostrovite Lihnari, Kalconisi, Mikri Amorgos, Kardiotisa, Nausika i Vuvalo, ~ija povr{ina iznesuva od 10.000 do dva milioni metri kvadratni.

Inan, sopstvenik na grade`na kompanija, najavi deka na gr~kite ostrovi }e gradi hotelski kompleksi i } e vospostavi vrska so feriboti do turskiot breg.

Turskiot biznismen procenuva deka samo za kupuvawe na ostrovite }e mu bidat potrebni me|u tri i 20 milioni evra, a e podgoven da investira u{te 80 milioni evra vo hotelski kompleksi.

G

ZO[TO ZAVODOT ZA STATISTIKA GO KRIE

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

TAJNA E KOJ GO B INDUSTRISKOT

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

D

Dr`avniot zavod za statistika najavuva promena na primerokot na firmi koi gi kreiraat podatocite za industriskoto proizvodstvo vo zemjava, no duri slednata godina. Izvori od Zavodot za “Kapital” priznavaat deka poradi nestabilnata ekonomija vo zemjava i turbulenciite koi se slu~uvaat vo kompaniite primerokot od okolu 430 firmi treba da se promeni za da ja poka`e realnata sostojba vo industrijata vo zemjava.

Podatokot za industriskoto proizvodstvo e klu~en za da se vidi vo koja nasoka se dvi`i makedonskata ekonomija.

Koj s$ vleguva vo primerokot od okolu 430 kompanii od rudarstvoto, grade`ni{tvoto, energetikata, tekstilnata, metalnata i elektrometalnata industrija e tajna. Od Dr`avniot zavod za statistika se povikuvaat na obvrskata za doverlivost na podatocite za firmite koi go kreiraat indeksot na industriskoto proizvodstvo.

Javno se dostapni samo informaciite {to s$ firmite treba da popolnat vo anketnite listovi od Zavodot za da ja otslikaat mese~nata delovna aktivnost.

“Podatocite {to gi pribira Dr`avniot zavod za statistika, vo soglasnost so Zakonot za dr`avna statistika, se smetaat za doverlivi, se koristat isklu~ivo za statisti~ki celi i se prika`uvaat agregirano.

Od tie pri~ini Zavodot ne gi dostavuva ili objavuva listite na firmi koi se predmet na statisti~kite istra`uvawa”, velat od Zavodot.

No, poznava~i na ovaa

KAKVI PODATOCI ISPRA]AAT FIRMITE PORED OBJAVENITE IZVE[TAI NA ZAVODOT, FIRMITE TREBA DA GI DOSTAVAT SLEDNITE PODATOCI: VKUPNO GOTOVO PROIZVODSTVO NA SEKOJ PROIZVOD, KOJ VO PROCESOT NA PROIZVODSTVO DOSTIGNAL SOODVETEN STEPEN NA OBRABOTKA, BEZ OGLED DALI ]E SE PRODAVA ILI ]E SE POTRO[I VO PONATAMO[NOTO PROIZVODSTVO ZALIHI PRODA@BA

S

problematika za “Kapital” tvrdat deka spisokot ne treba da bide tajna.

“Ima{e periodi koga statisti~kite obrasci bea objavuvani. Zakonot za statistika ne zabranuva da se dobijat informacii koi delovni subjekti se opfateni so statisti~kite

RISTO MAL^EVSKI UNIVERZITETSKI PROFESOR “Statistikata mora da se bazira na stratifikuvan primerok, spored koj, adekvatno se sledat sostojbite vo ekonomijata soglasno so drasti~nite promeni koi se slu~uvaat. Koga firmite vo ste~aj bi se isklu~ile od primerokot, toa bi bilo klasi~en falsifikat. Duri smetam i deka stratifikuvaniot primerok treba po~esto da se obnovuva za da se dobie porelevantna slika za tekovnite slu~uvawa vo ekonomijata.”

Navigator

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK SO INOVATIVNOST CVRSTO NA VRVOT

MAJA PARNAXIEVA-ZMEJKOVA

DONALD TUSK

GORDANA JANKULOVSKA

@OZE MANUEL BAROSO

irektorkata na Fondot D za zdravstvo mo`e da se gordee so svoite vrabo-

olska gi po~esti evroP pratenicite so tri toni jagodi so cel polskoto

e mu se krivi kreditnite e znaeme koja e celta na N ministerkata za vnatre{ni Nagencii na prviot ~ovek raboti da gi tera policajcite na Evropskata komisija za

teni zatoa {to duri 80% od gra|anite se zadovolni od nivnoto rabotewe

pretsedavawe so Evropskata unija da ima vkus na jagodi

da bidat potolerantni kon strancite koga pravilata treba da va`at za site

niskiot rejting na zemjite od evrozonata, tuku neodgovornite vladi

SPISOKOT NA ANKETIRANI FIRMI?

BILDA TO PROIZVODSTVO Ne mo`e da se vidi koi kompanii pridonesuvaat so podatoci za svoeto rabotewe za merewe na industriskoto proizvodstvo vo Makedonija. Ekspertite ne ja osporuvaat relevantnosta na metodologijata na Zavodot za statistika za utvrduvawe na indeksot na industriskoto proizvodstvo. No, pra{uvaat dali utvrdeniot primerok na firmi e soodveten i dali firmite dostavuvaat objektivni podatoci. Ovaa dilema u{te pove}e se nametna vo ekot na ekonomskata kriza, koga kompaniite se `alat na nelikvidnost i slabo rabotewe, a statistikata dava podobra slika istra`uvawa, koj vid proizvodi se opfateni vo listata na industriski proizvodi i so kolkav procent. Zakonot zabranuva da se davaat informacii za individualnite podatoci, odnosno kako soodvetniot mese~en statisti~ki izve{taj go popolnil odreden praven subjekt”, velat poznava~ite za “Kapital”.

Ekspertite ne ja osporuvaat relevantnosta na makedonskata metodologija za utvrduvawe na indeksot na industrisko proizvodstvo, no del od niv se somnevaat deka utvrdeniot primerok na firmi e soodvetno opredelen.

Tie komentiraat deka primerokot na firmi se korigira na sekoi pet godini i ne treba da se dozvoli nekoja firma da se isklu~i samo zatoa {to raboti so zaguba

ili mo`ebi e vo ste~aj.

“Metodologijata e korektna bidej}i e pravena po primerot na Eurostat. I pomalite firmi, koi mo`ebi se pred ste~aj ili, pak, vo ste~aj i koi u~estvuvaat vo ekonomijata, treba da se zemat kako reprezentativen primerok.

Naprotiv, ako primerokot na koj se bazira inudstriskoto proizvodstvo go kreiraat samo uspe{ni firmi, postoi opasnost za falsifikat vo statistikata. Statistikata mora da se bazira na stratifikuvan primerok, spored koj, adekvatno se sledat sostojbite vo ekonomijata soglasno so drasti~nite promeni koi se slu~uvaat.

Koga firmite vo ste~aj bi se isklu~ile od primerokot, toa bi bilo klasi~en falsifikat. Duri smetam i deka stratifikuvaniot primerok treba po~esto da se obnovuva za da se dobie porelevantna slika za tekovnite slu~uvawa vo ekonomijata”, komentira profesorot Risto Mal~evski.

Od Zavodot objasnuvaat deka statisti~koto istra`uvawe za mese~nite promeni na indus-

triskoto proizvodstvo se sproveduva na primerok na firmi, koi se izbiraat vrz osnova na nivnoto u~estvo vo dodadenata vrednost i realizacijata na industriskoto proizvodstvo na godi{no nivo. Do firmite se ispra}aat 12 anketni listovi, vo tri primeroci.

Eden e za firmata, vtoriot za regionalniot Zavod za statistiika i tretot za Dr`avniot zavod za statistika. Vo nego vleguvaat okolu 430 firmi, re~isi site se golemi i sredni, no se zemaat predvid i pomali koi rabotat vo karakteristi~en sektor. Potrebno e da se podobri izborot na firmite koi vleguvaat vo reprezentativniot primerok. Lani nepredvideno se smeni nomenklaturata i gi isklu~ivme firmite koi ne rabotat”, velat od Zavodot.

Poznava~ite se somnevaat deka necelosniot opfat na statisti~kiot primerok otvora mo`nost za improvizacija vo statisti~kite podatoci.

EUROSTAT NUDI PODATOCI ZA 20 GODINI, MAKEDONIJA ZA PET nogu evropski zemji raspolagaat so 20-godi{ni podatoci za industriskoto proizvodstvo. Germanija, Velika Britanija i [vedska imaat podatoci za indeksot na doma{noto industrisko proizvodstvo od krajot na 1940 godina.

Makedonija kako mlada dr`ava industriskoto proizvodstvo go meri od 2005 godina. Indeksot na industrisko proizvodstvo vo zemjava se bazira na

M

preporakite na Eurostat od 2006 godina i e vo harmonizacija so regulativite na EK. Edinstvenata razlika me|u makedonskiot zavod i Eurostat e {to evropskiot izve{taj nudi i mese~nen prikaz na industriskoto proizvodstvo, a makedonskiot ne. Evropskata statistika, za razlika od na{ata, ne nudi informacii za industriskoto proizvodstvo po sektori, tuku samo po zemji.

odatocite {to gi pribira Dr`avniot zavod za statistika, vo soglasnost so Zakonot za dr`avna statistika, se P smetaat za doverlivi, se koristat isklu~ivo za statisti~ki celi i se prika`uvaat agregirano. Od tie pri~ini, Zavodot ne gi dostavuva ili objavuva listite na firmi koi se predmet na statisti~ki istra`uvawa, velat od Zavodot.

Tie sugeriraat podinami~no da se sledat promenite na aktivnite i pasivni firmi. Ja otvoraat dilemata deka mo`ebi del od firmite koi se opfateni so istra`uvaweto ne gi dostavuvaat navreme, celosno i to~no mese~nite statisti~ki izve{tai.

Del od grade`nite kompanii vo zemjava velat deka vo anketnite listovi gi vnesuvaat mese~nite izve{tai za izvr{enite raboti, a ne za naplatenite. No, se somnevaat deka mo`ebi nekoi firmi kalkuliraat so namera da poka`at deka sektorot vo koj rabotat ne e vo kriza.

“Vo obrazecot gi vnesuvame podatocite za izvr{eni grade`ni raboti. Ako gi vnesuvame onie za naplatata, }e nema ni{to vo stavkata grade`ni{tvo vo izve{tajot za industriskoto proizvodstvo.

Nekoi meseci }e ima 300% rast, a drugi meseci ni{to.

Nekoga{ statisti~kite podatoci za indeksot na industrisko proizvodstvo ne ja davaat vistinskata slika tokmu poradi toa {to se slu~uvalo da se zeme predvid finansiskiot obem vo grade`ni{tvoto, a ne realiziranoto. Toga{ se slu~uva koga }e se izvr{i naplata da ima drasti~en porast vo sektorot, iako realno toj ne postoi”, veli Nikola Velkovski, pretstedatel na grade`nata komora.

Direktorot na radovi{ki Bu~im, Nikolaj~o Nikolov, tvrdi deka podatocite vo negoviot sektor se realni.

“S$ e avtenti~no. Ima zgolemen obem na iskop, a i cenata na bakarot na svetskite berzi raste, taka {to podatocite za rudarstvoto se realni”, veli Nikolov.

M

Mark Zakerberg, osnova~ot i izvr{en direktor na popularnata socijalna mre`a Fejsbuk, zav~era promovira{e nova, neverojatna usluga - Skajp viziofonija, koja sigurno }e dovede do novi promeni vo svetot na komunikaciite.

Noviot servis razvien vo sorabotka so internet-telefonijata Skajp {to }e funkcionira kako brauzer, samo dopolnitelno }e ja zacvrsti pozicijata na Zakerberg kako eden od najinovativnite, najbrzi i najprogresivni lideri na dene{nicata.

27-godi{niot genijalec koj neskoromno mo`e da se nare~e “revolucioner” na dene{nicata sfati deka inovativnosta e klu~na za da se ostane na vrvot i da se postignuvaat s$ pogolemi i pogolemi uspesi. Kompanijata koja toj ja menaxira

MARK ZAKERBERG funkcionira tokmu na ovoj princip.

Informaciite od “laboratorijata” na Zakerberg vo Sietel ne zavr{uvaat samo na ovoj novitet. Tamu na golemo se podgotvuva start na primenata za tabletot Apple iPad, se podgotvuva proektot mobilna aplikacija Spartan, kako i nova mobilna platforma za rabota so fotografii.

Brojot na korisnici na Fejsbuk vo juni nadmina 750 milioni lu|e {irum svetot, a vrednosta na kompanijata, spored investitorite, dostignuva 70 milijardi dolari otkako investiciskiot fond “GSV Kepital” prezema pomal del od sopstvenosta od Fejsbuk.

GUBITNIK KADROVSKI RE[ENIJA A VO “5 DO 12”

P

Pretsedatelot na Komisijata za izborite i imenuvawata, Ilija Dimovski, ne uspea da sozdade uslovi za normalno odr`uvawe na poslednata sednica na ova sobranisko telo, na koja se utvrduvaa personalnite re{enija za najva`nite funkcii vo Parlamentot. Dimovski sednicata zaka`ana vo 10 ~asot, dvapati ja odlo`uva{e za po eden ~as, za na krajot istata da ja po~ne duri vo 12.30 ~asot. Vo 11 ~asot od negovata sopartijka, Silvana Boneva, duri dojde i informacija deka opozicijata e vinovna za docneweto, poradi toa {to navodno vo SDSM ne uspeale da postignat soglasnost okolu kadrovskite re{enija, za na sednicata Dimovski da priznae deka problemot e vo nemo`nosta VMRO-DPMNE do posleden moment da se

ILIJA DIMOVSKI dogovori kako }e gi podeli funkciite, za{to s$ u{te ne se znae koi od pratenicite partiskiot {ef, Nikola Gruevski, }e odlu~i da gi preseli na Ilindenska bb, vo vladiniot kabinet.

Pokraj ova, Dimovski ne mo`e{e da se vozdr`i na sednicata koja treba{e da ima formalno-sve~en karakter, i so te{ki zborovi go napadna Jani Makraduli, predlogot na SDSM za potpretsedatel na Sobranieto, iako samiot ka`a deka na prethodno odr`anite koordinacii vlasta i opozicijata postignale soglasnost okolu predlozite za popolnuvawe na ovaa funkcija.

MISLA NA DENOT SPROTIVNOST NA NEKOE TO^NO TVRDEWE E POGRE[NO TVRDEWE. NO, SPROTIVNOST NA DLABOKATA VISTINA MO@E DA BIDE PAK DLABOKATA VISTINA

NILS BOR DANSKI FIZI^AR

Navigator

4 3 FAKTI ZA...

98,7% 850 500

OD DANOCITE SE O^EKUVA DA ELIMINIRAAT DOGOVORITE ZA SLOBODNA TRGOVIJA POME\U EVROPSKATA UNIJA I JU@NA KOREA MILIONI EVRA VO PRVATA GODINA TREBA DA IM SPASI NA EVROPSKITE IZVOZNICI DOGOVOROT ZA SLOBODNA TRGOVIJA MILIONI POTRO[UVA^I IMA NA EVROPSKIOT PAZAR PORADI [TO E INTERESEN ZA IZVOZNICITE OD CELIOT SVET

PROCENKI...

DONALD TRAMP amerikanski multimilijarder

400 MILIJARDI DOLARI ZA OBLAKODER

A

merikanskiot multimilijarder, Tramp, v~era vo Panama ja pu{ti vo upotrebaa najvisoka najvisokata zgrada vo Ju`na Amerika. Stanbenata zgradaa ima i luksuzen hotel visok 284 metri.

“Ja izgradivme najvisokata zgrada da vo Latinska Amerika, koja e i ednaa od najvisokite vo svetot”, izjavi Tramp ramp na ceremonijata na otvoraweto na oblakoderot vo forma na edro, so 70 kata, koj potesetuva na Bujr Al Alab hotelot elot vo Dubai.

Vo oblakoderot ima i kazino, bazeni, trgovski centri, restorani, umetni~ki galerii i panoramska terasa. Najevtinata soba vo hotelot ~ini 300 dolari za ve~er.

[TO MO@EME DA ISKORISTIME OD GR^KATA TA KRIZA

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

PREGLED VESTI TRI[E GO STEGNA REMENOT, POSKAPUVAAT KREDITITE inansiskata kriza vo evrozonata rezultira{e so zgolemuvawe na kamatnata stapka na Evropskata centralna banka od 1,25% na 1,50%. Ova zna~i deka poskapuvaat kreditite na me|unarodniot finansiski pazar, kade {to se zadol`uvaat i Makedonija i makedonskite banki. b Site aran`mani na Makedonija koi se vrzani za kamatnata k stapka na ECB vo ovoj moment se poskapeni.

Od O bankite velat deka avtomatski }e se zgolemat kamatite na n kreditite vo evra, vrzani za euriborot, za firmite vo v zemjava.

Guvernerot na Evropskata centralna banka, @an-Klod Tri{e, v~era v ja poka~i kamatata za da ja odr`i stabilnosta na cenite c vo evrozonata. Se predviduva deka e mo`no kamatata da raste i pove}e p od 2% za da se spre~i pogolema p inflacija, koja vo izminatite i nekolku meseci e nad proektiranite 2%.

Vedna{ reagira{e euriborot, b ~ii kamatni stapki se s zgolemija za site rokovi.

Euriborot izrazen vo evra za eden mesec dostigna 1,371%, a e zav~era be{e 1,34%, za tri mesez ci c sega e 1,58%, za {est 1,82%, za devet 2%, a za 12 meseci 2,195%. d Ekonomistite komentiraat deka zgolemuvaweto na d kamatnata stapka na ECB k e pogre{en poteg vo uslovi koga ekonomijata se l soo~uva so kriza. s

F

GRCITE GO SELAT BIZNISOT INFLACIJATA VO JUNI IZNESUVA 4,1% VO MAKEDONIJA?!

T ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

r~ki biznismeni se interesirale da go preselat biznisot vo Makedonija za da gi odbegnat visokite danoci {to gi usvoi Vladata vo Grcija kako del od planot za {tedewe, doznava “Kapital” od diplomatski izvori. Zasega nema konkretni kompanii koi donele odluka da go selat biznisot od Grcija vo Makedonija, no s$ po~esto menaxerite pra{uvale kakvi se uslovite za investirawe vo zemjava.

“Nekolku gr~ki biznismeni ve}e se javija za da doznaat kakva e biznis-klimata vo zemjava, pra{uvaat kakvi se uslovite za da gi preselat svoite biznisi tuka. Me|utoa, tie biraat me|u nekolku zemji na Balkanot za toa kade da investiraat. Na primer, interes ima za investirawe vo Bugarija, kade {to ekonomskata sostojba e porazli~na od tuka, pred s$, poradi toa {to e ~lenka na Evropskata unija i gi ima sprovedeno site evropski zakoni {to go zasegaat biznisot”, komentiraat od Kancelarijata za vrski na Grcija vo Skopje.

Konkurencijata so ostanatite zemji na Balkanot, koi isto taka va`at za dano~ni raevi, kako {to se deklarira i Makedonija, gi ru{i optimisti~kite o~ekuvawa deka sepak gr~kata drama }e se odrazi pozitivno vrz makedonskata ekonomija.

Bugarskite mediumi ve} e objavija deka nekolku firmi od po~etokot na godinata go preselile proizvodstvoto vo Bugarija, so {to vkupniot broj na gr~ki kompanii {to rabotat tamu dostigna 800. Samo za sporedba, vo Make-

G

Zasega nema konkretni kompanii koi donele odluka da go preselat biznisot od Grcija vo Makedonija, no s$ po~esto menaxerite pra{uvale kakvi se uslovite za investirawe vo zemjava, doznava “Kapital”. Konkurencija na Makedonija se zemjite od regionot

ro{ocite na `ivot, mereni preku cenite na stokite i na uslugite za li~na potro{uva~ka, vo juni porasnale za 4,1%, sporedeno so istiot period lani, poka`uvaat statisti~kite podatoci. Na mese~no nivo, pak, ovie tro{oci se namalile za 0,6%, analizirano so tro{ocite objaveni vo maj godinava. Tro{ocite na `ivot, mereni preku cenite na stokite i na uslugite za li~na potro{uva~ka, vo prvite {est mesci od godinava porasnale za 4,4%, sporedeno so prvoto polugodie vo 2010 godina.

Na godi{no nivo, najgolem rast ima kaj cenite na hranata i bezalkoholnite pijalaci, za duri 7%. Domuvaweto, vodata, elektrikata i gasot od lanskiot juni do istiot mesec ovaa godina poskapele za re~isi 6%. Cenite vo zdravstvoto, pak, porasnale za 4,9% na godi{no nivo, poka`uvaat podatocite od Dr`avniot zavod.

Spored Zavodot, pak, tro{ocite vo obrazovanieto na godi{no nivo se namalile za duri 8,5%. Blago namaluvawe na tro{ocite ima vo sektorite komunikcii, rekreacija i kultura.

MASLOTO ZA JADEWE PRED POSKAPUVAWE?! roizvoditelite na maslo za jadewe najavuvaat deka mo`no e ovoj proizvod da poskapi za duri osum denari po litar. Do krajot na avgust, do koga treba da stigne novata rekolta na son~ogled, cenata na masloto za jadewe postojano }e raste, velat tie. Dodavaat i deka vrednosta na masloto na svetskite berzi go dostignala maksimumot.

Deneska surovinata se prodava za 1.050 evra po ton, {to ja otvora mo`nosta za nov bran poskapuvawe od osum denari po litar vo Makedonija. Spored sopstvenicite na del do doma{nite rafinerii za maslo za jadewe, sega{nata proizvodna cena na ovoj proizvod e 80 denari.

P

donija aktivno raboatat okolu 250 gr~ki kompanii.

Nitu poslednite podatoci za prilivot na investicii od ju`niot sosed, spored koi vo prvite tri meseci od 2011 godina, samo 1,4 milioni evra gr~ki kapital vlegol vo zemjava, ne uka`uvaat na zgolemena investiciska aktivnost od Grcija.

Ekonomistite komentiraat deka Makedonija seriozno zaostanuva zad zemjite vo regionot koga se vo pra{awe odlukite za investirawe, glavno poradi infrastrukturnite problemi, korupcijata vo javnite institucii i bavnata administracija.

“Site zemji na Balkanot, so isklu~ok na Hrvatska, imaat re~isi isti dano~ni stapki i vo toj del Make-

donija e konkurentna kaj stranskite investitori. No, lo{ata patna i `elezni~ka infrastruktura, koja go ote`nuva transportot na stokite, birokratskite problemi so koi se soo~uvaat investitorite koga treba da vadat dozvoli i licenci i slabata za{tita na sopstveni~kite prava se klu~ni pre~ki koi gi predomisluvaat investitorite”, ocenuvaat ekonomistite.

Vladinite pretstavnici zadol`eni za privlekuvawe stranski investicii komentiraat deka slu{nale za interesot od gr~ka strana za preseluvawe na proizvodstveni kapaciteti od vo Makedonija, no do niv ne stignalo nitu edno barawe.

Del od ekonomistite se ube-

deni deka gr~kata kriza, sepak, pove}e }e vlijae negativno vrz makedonskata ekonomija otkolku {to }e dade pozitivni pridobivki.

Makedonskite izvoznici ve}e se soo~uvaat so namaluvawe na nara~kite od gr~ka strana, a gr~kite kompanii koi rabotat vo zemjava, a uvezuvaat repromaterijali od Grcija, se vo gr~ poradi neizvesnosta dali }e mo`e da go prodol`at proizvodstvoto.

Se o~ekuva i nekoi gr~ki kompanii da po~nat pointenzivno da ja izvlekuvaat dobivkata nadvor od Makedonija - namesto da ja reinvestiraat vo biznisot vo zemjava, tie }e delat dividendi na svoite akcioneri.

UTVRDENI NAJNISKITE PLATI VO ZEMJODELSTVOTO I PREHRANATA o nekolku mese~ni pregovori me|u rabotnite grupi na rabotodava~ite i Sindikatot se utvrdija najniskite plati, od 7.350 denari vo sektorot zemjodelstvo i 8.600 denari kaj prehranbenata industrija. Utvrduvaweto na maksimumot e slobodno. Kolektiven dogovor za zemjodelstvo i prehranbena industrija potpi{aa v~era Agrosindikatot i Zdru`enieto na rabotodava~i za zemjodelstvo i prehranbena industrija pri Organizacijata na rabotodava~i na Makedonija (ORM) kako reprezentativni socijalni partneri. Spored ORM, minimalnite iznosi se zemeni kako pojdovna kategorija za presmetka po Nacionalnata klasifikacija na rabotni mesta, no so nov stimulativen koeficient za slo`enost na rabotnoto mesto koj otstapuva od dosega{nata regulativa po Op{tiot kolektiven dogovor i e mnogu postimulativen za rabotnicite.

P

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Politika / Pari / Dr`ava

5

PREGLED R VESTI P

PO MNOGUTE PROPADNATI NAJAVI

MAKED MAKEDONIJA D I HRVATSKA DENES ]E GO POTPI[AT P DOGOVOROT ZA EKS EKSTRADICIJA

PO^NUVA POZITIVNA KAMPAWA ZA KOMPROMIS? M

ake akedonija i Hrvatska denes treba da go potpi{at teks tekstot na Dogovorot za ekstradicija, informiraat od Ministerstvoto za pravda.

So donesu donesuvaweto na Amandman od Ustavot, so koj se menuva ~lenot 4 stav 2 od Ustavot na Republika Make~l donija, ko koj predviduva izdavawe sopstveni dr`avjani dokolku ppostoi me|unaroden dogovor i sudska odluka, se sozdade praven osnov za potpi{uvawe bilateralni dogovori za ekstradicija na dr`avjanite na dr`avite potpisni~ki za krivi~ni dela od organiziraniot kriminal i korupcijata i onevozmo`uvawe zloupotreba na dvojnoto dr`avjanstvo za odbegnuvawe na kazneno gonewe.

Na potpi{uvaweto na tekstot na Dogovorot mu prethodea nekolku sredbi na ekspertsko nivo, na koi intenzivno se rabote{e na izgotvuvawe na bilateralniot dogovor.

Vo ime na makedonskoto Ministerstvoto za pravda Dogovorot }e go potpi{e dr`avniot sekretar vo Ministerstvoto Biqana Bri{kovska Bo{kovski.

Prethodno vakov dogovor Makedonija sklu~i i so Srbija.

O~ekuvawata se deka politikata na nacionalizam }e po~ne da popu{ta esenva, so poraki do narodot deka dojdeno e vreme za re{enie, a ne za provokacii GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

o mnog u te pro padnati najavi i klu~ni Samiti od koi navodno zavise{e, a pominaa bez re{enie na sporot za imeto so Grcija, poslednite informacii koi se pojavija na politi~kata scena se deka ovaa esen klop~eto kone~no }e po~ne da se odmotuva. Problemite so koi se soo~uva bankrotiranata Grcija ne gi spre~uvaat Vladini izvori da brifiraat duri i deka e otvorena opcijata da se raspi{e referendum vo noemvri, zo{to o~ekuvawata im se deka dotoga{, premierot Nikola Gruevski i koleagata od jug Jorgos Papandreu }e uspeat da dojdat do zaedni~ki posakuvanoto re{enie.

Otkako Gruevski i po tret pat ja dobi doverbata od gra|anite i }e bide premier ocenkite se deka ve}e nema prostor za odolgovlekuvawe, pa se po~esti se komentarite deka, ako ne referendum, toga{ esenva }e po~ne pozitivnata kampawa so koja narodot }e se podgotvi za re{enie.

Iako, tokmu temata za sporot mnogu retko be{e spomenuvana vo izbornata kampawa na vladeja~kata partija, sepak analiti~arite smetaat deka tokmu ovaa godina e klu~nata godina koga re{enieto mora da se postigne. Osobeno poradi toa {to ve}e e jasno deka Gruevski ve}e edna{ prifatil promena na imeto, a sega pak gi dobi izborite.

Osven na doma{na scena, silni porakite za toa deka e krajno vreme da se zatvori ova pra{awe postojano stignuvaat od Brisel i od Va{ington, koi vo sekoj prilika a p e l i r a a t d e ka tokmu 2011 godina e klu~na za zemjava vo odnos na re{avawe na sporot so imeto.

Dopolnitelno se smeta deka ovoj pat i koalicioniot partner DUI, mnog u pove}e }e pritiska i }e bara re{enie vo sporot so ime-

P

JANO[ MARTOWI VLATKO \OR^EV i ILIJA DIMOVSKI istaknati funkcioneri vo VMRO - DPMNE koi navodno se protiv kompromis so Grcija to. Analizite odat duri i dotamu, {to del od poznava~ite, velat deka tokmu toa {to DUI i ovoj pat ostana bez del od instituciite koi prvi~no gi bara{e pod svoja kapa, se poradi vetuvawata od strana na mandatarot Gruevski, deka ovaa godina kone~no }e se zatvori sporot so imeto. Izvori od DUI za Kapital velat deka ne davaat rokovi na kolaicioniot partner, no deka vo sekoj slu~aj intenzivno }e se raboti na dogovor so Atina.

ZADUVA BLAGIOT VETAR [TO GO NAJAVI DRUCAS Deka kockite se mestat vo taa nasoka, analizira i novinarkata na Nova Makedonija, Mirka Velinovska, koja neodamna javno se zalo`i za brzo re{enie

koe bi vklu~ilo takanare~en „prekar” za Makedonija.

Taa veli deka ovoj pat, vladea~kata garnitura }e bide podlo`ena na mnogu pogolem pritisok od strana na svojot koalicionen partner DUI, koj baraj}i re{enie na imeto, postojano kako adut }e go ima re{enieto za izleguvawe od vladata.

U{tepove}e, vo taa nasoka mnogumina od poznava~ite, ja gledaat i ostavkata na ministerot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski od funkcijata {ef na diplomatijata. Bez razlika kako i da se zemat komentarite, od edna strana deka Milo{oski ja napu{til ovaa funkcija poradi toa {to nemo`el na svoj grb da go nosi re{enieto, ili pak od druga strana deka Gruevski bara druga figura koja }e ima predispozicii da go napravi toa, vo samoto toa {to vo ovoj klu~en resor se pravat promeni poznava~ite gledaat politika so koja ne{to se “kr~ka” okolu ova golemo pra{awe. Dali vo nasoka na re{avawe na sporot so imeto doa|a i promenata na ministerot za nadvore{ni raboti vo Grcija te{ko e da se odlu~i. Duri i vo Grcija, seu{te ne e sosema jasno zo{to Papandreu se odlu~i da go smeni Drucas koj va`e{e za negov blizok sorabotnik koj gi slede{e dosledno i verno vladinite politiki. Kako i da e, prvite poraki

MINISTER ZA NADVORE[NI RABOTI NA UNGARIJA “Od makedonskata i od gr~kata strana postojano vo poslednite nekolku meseci dobiva informacii deka denot za iznao|awe na re{enieto za imeto se nabli`uva” od Grcija od noviot {ef na diplomatijata, Stavros Lambrinidis ostanuvaat isti kako i prethodno. Grcija bara re{enie na sporot so imeto erga omnes, i smeta deka topkata za postignuvawe na re{enie e vo racete na Skopje.

Dali “pozitivniot vetar od Skopje” koj go potencira Drucas neposredno pred da ja napu{te ministerskata pozicija go ~uvstvuva i noviot {ef na diplomatija, zasega nema informacii.

Kone~no, velat del od poznava~ite, iako navidum izgleda deka sporot so imeto e podzaboraven poradi krizata vo Grcija, sostavuvaweto na novata vlada vo Makedonija, kako i pristignuvaweto na spomenikot na Aleksandar vo Skopje, tokmu vo toj haos, velat tie, re{enieto e polesno da se postigne.

MARTIN PROTU\ER i SA[O MIJALKOV - spored informaciite se zalagaat za razumno kompromisno re{enie

IZBRANA FIRMA ZA IZRABOTKA NA PROEKT ZA PODZEMNI GARA@I ZA NOVIOT USTAVEN SUD lu`bata za op{ti i izaedni~ki raboti pri Vladata sklu~ila dogovor za Izrabotka na revidiran Izvedben proekt za izmeni i dopolnuvawa na Proektot za izgradba na podzemni gara`i za objektot na Ustaven sud, Dr`aven arhiv i Arheolo{ki muzej.

Dogovorot e sklu~en bez objava na tender poradi kako {to stoi vo obrazlo`enieto koga od tehni~ki ili umetni~ki pri~ini, odnosno od pri~ini vrzani za za{tita na ekskluzivnite prava, dogovorot mo`e da go izvr{i samo odreden ekonomski operator. Dogovorot se odnesuva na 15 dena a e sklu~en so Dru{tvoto za proektirawe i gradewe METRIKA Miodrag i Qiqana Mitrovi} DOO Skopje.

Cenata na dogovorot iznesuva 5 iljadi evra.

S

STAVRI]: I NA VLADATA I ODGOVARA LEKARITE DA NE BIDAT JAVNI SLU@BENICI o odlukata na Ustavniot sud da se povede postapka protiv odredbata lekarite da stanat administrativci, v~era reagira{e i samostojniot Sindikat na skopskiot Klini~ki centar. Ottamu velat deka na makedonskata vlada najmnogu }e i odgovara lekarite da bidat izzemeni od noviot zakon za javna administracija, zatoa {to toa }e sozdade dopolnitelni problemi kaj nadle`nite ministerstva.

“Prvo {to mo`am da ka`am, a go ka`uvam po koj znae koj pat e deka ovoj zakon e neprimenliv i nema logika so zdrav razum, vtoro zakonot ne e kompitabilen so Zakonot za zdravstvena za{tita, Zakonot za pacienti i kolektivnite dogovori. Se nadevame deka } e uspeeme zatoa {to lekarskata dejnost ne mo`e da se poistovetuva so javna administracija”, istakna doktor Dejan Stavri}, pretsedatel na Samostojniot sindikat na klini~ki centar.

Ustavniot sud zav~era povede postapka protiv odredbata zdravstvenite rabotnici da stanat javni slu`benici, bidej}i spored niv lekarskata dejnost e od op{testveno zna~ewe i ne mo`e da se poistovetuva so bilo koja druga javna funkcija.

Na nekoja od narednite sednici Sudot }e treba da se izjasni okolu ova pra{awe i da donese odluka, koja Vladata bi trebalo da ja ispo~ituva.

P

ZASTARENITE DOLGOVI NE MO@AT DA SE NAPLA]AAT lu~aite vo koi gra|anite so godini nanazad bile tu`eni za neplateni smetki za telefon, struja, voda, parno i sli~no a kade{to pravoto na prisilna naplata e steknato pred 1 juli 2008, nastapena e zastarenost, poso~uvaat od Dvi`eweto za socijalna pravda “Lenka”.

“Bi sakale navremeno da im uka`eme na gra|anite deka, vo me|uvreme, najgolem del od ve}e re{enite, a ne izvr{eni predmeti po izdadenite platni nalozi t.e. dolgovite na koi se povikuvaat kompaniite se zastareni, a osnovnata pravna posledica na ovoj praven institut e tokmu nemo`nosta za prisilno izvr{uvawe!”, pi{uva vo soop{tenieto na „Lenka “.

Kako {to velat od Dvi`eweto, “poradi ovaa pravna „kvaka”, koja nikoj ne im ja soop{tuva na pravno neupatenite gra|ani, gi povikuvaat site onie koi bile tu`eni za vakvo pobaruvawe koe odgovara na opisot daden pogore – da podnesat prigovori do osnovnite sudovi kade se vodi nivniot predmet. A dokolku, i pokraj toa, dojde do prisilna naplata – da ne se dvoumat da podnesat tu`bi za o{teta protiv konkretniot izvr{itel.”.

Ottamu dodavaat deka za ova }e gi izvestat i Ministerstvoto za pravda, Komorata na izvr{iteli, Notarskata komora, Advokatskata komora, Organizacijata na potro{uva~ite na Makedonija i Narodniot pravobranitel.

S

6

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

PREGLED VESTI VO SABOTA PROMOCIJA NA BRENDOT WOMEN UNLIMITED MACEDONIA o Nacionalnata galerija “Mala stanica” vo sabota vo 11.55 ~asot preku pove}e sodr`ini i zabava makedonskite `eni }e mo`at da se zabavuvaat so noviot `enski brend Women Unlimited Macedonia. Nositel na proektot i organizator e Koalicijata za odr`liv razvoj-KOR, a poddr`uva~ na celiot proekt e Holandskata ambasada.

Programata za ovoj nastan pretstavuva celina od tri oblasti - ekonomska nezavisnost, napredok vo `ivotot i karierata i percepcii i stereotipi, spored koi, se strukturirani i temite na javnite intervjua, rabotilnici, debati, na interaktiven na~in, odnosno predvideno e publikata da u~estvuva vo diskusiite. Pokraj ovoj “debaten del”, vo programata se predvideni degustacii na vino, izlo`bi, kat~iwa za ubavina, relaksacija (joga, feng {ui), zabava, kreativni kat~iwa. *Women Unlimited Macedonia e nov `enski brend, mre`a za site `eni bez ogled na nivnata vozrast i etni~ko poteklo. Gi pokanuvame site `eni od Makedonija vo sabota vo “Mala stanica” da dojdat da se zabavuvame i da debatirame na razli~ni temi od interes na site `eni vo dr`avata”, re~e Vesna Jovanova, nadvore{en sorabotnik na Koalicijata za odr`liv razvoj-KOR

V

MA@ITE “[EFUVAAT” VO DR@AVNITE INSTITUCII a`ite dominiraat vo dr`avnata i lokalnata administracija vo Makedonija, poka`uva Istra`uvaweto za zastapenosta na polovite i za sostojbata so semejnoto nasilstvo sprovedena od Kancelarijata na narodniot pravobranitel. Soglasno so podatocite od istra`uvaweto 47,5% od vrabotenite vo dr`avnata administracija se ma`i, a 29,4% `eni.

Postoi odredena podelba na rabotite na ma{ki i `enski, odnosno odredeni profesii ili oblasti tradicionalno se smetaat za ma{ki kako {to se policiskite i voenite raboti, zemjodelstvoto i lokalnata vlast, bidej}i podatocite uka`uvaat deka tamu dominiraat ma`ite. @enite, pak, dominiraat vo obrazovanieto, socijalata, zdravstvoto i vo del od pravosudnite organi.

Vo najgolem broj organi i organizacii na najvisokite ili povisokite rakovodni mesta se rasporedeni ma`i.

Ovaa konstatacija odgovara na konstataciite na EU deka vo evropskite zemji `enite s$ u{te vo pomal broj se nao|aat na pozicii kade {to se donesuvaat odluki, odnosno na povisoki rakovodni mesta.

M

XONS: ZA NOVINARITE VO MAKEDONIJA STANUVA EKSTREMNO TE[KO „Amnesti Interne{nl” stravuva od celosna represija na slobodata na govor vo Makedonija. [oun Xons, analiti~arka vo „Amnesti Interne{nl” odgovorna za Makedonija i Srbija, za Doj~e vele komentira deka stanuva ekstremno te{ko za novinarite koi ja kritikuvaat Vladata. „Znaeme deka vo minatite nekolku godini, gospodinot Gruevski ja zgolemi kontrolata na pristapot do mediumite. Odredeni omileni novinari se vo sostojba da dobijat informacija direkno od Vladata. Se ~ini od na{ite istra`uvawa, no isto taka i od razgovorite so novinarite vo Makedonija, deka tie stravuvaat oti mo`e da ima celosna represija na nivnata sloboda na izrazuvawe”, zabele`uva Xons.

MEKDUGAL JA RAZGLEDUVA POLO@BATA NA MAKEDONCITE VO BUGARIJA retstavnicite na Makedoncite vo Bugarija v~era ostvarija vtora sredba so ekspertkata za malcinski prava na Obedinetite nacii, Gej Mekdugal, pi{uva Doj~e Vele. Na sredbata bile prezentirani problemite so koi se soo~uvaat na{incite vo Bugarija.

Makedoncite se po`alile deka ima se odbivaat nivnite obidi za registriracija na nivnite partii i organizacii, kako i na govor na omraza i razli~ni formai na diskriminacija.

“Za nas nejziniot izve{taj e mnogu va`en. Nie ne o~ekuvame toj da promeni ne{to vo Bugarija, bidej}i vo Bugarija imame edna silna antimakedonska politika, koja {to ne se menuva taka lesno. Me|utoa, site ovie me|unarodni izve{tai i oficijalni stavovi od najvisoko nivo, od ON ili Sovetot na Evropa, se mnogu va`ni, zatoa {to go oficijaliziraat i internacionaliziraat na{iot problem”, zabele`uva Stojko Stojkov od OMO Ilinden Pirin, vo izjava za DV. Megdugal vetila deka nivnite zabele{ki }e gi stavi vo izve{tajot za Bugarija, {to }e go podgotvi po zavr{uvaweto na posetata na zemjata.

Od OMO Ilinden naglasuvaat deka situacijata e promeneta vo sporedba so minatoto. Sega postojat brojni dokumenti koi go potvrduvaat postoeweto na makedonskoto malcinstvo i nikoj ne mo`e od bugarskite vlast da go ospori toa.

“Sega imame serija od dokumenti od najvisoki me|unarodni institucii, koi {to toa go elaboriraat.

Osven {to ka`uvaat deka nas ovde ne ima so site na{i problemi, no davaat i preporaki kako da bidat re{eni tie problemi. Zatoa se va`ni vakvite izve{tai”, dodava Stojkov.

P

PRIVILEGIJA ZA PRATENICITE KOI NE SE REIZBRANI

APANA@A OD 1.000 EVRA MESE^NO KAKO UTEHA!

Dali golemiot interes na porane{nite pratenici za ostvaruvawe apana`a, zna~i deka tie ne se sposobni da zarabotuvaat ako ne sedat vo Parlamentot?

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

r aten i c i te ko i tolku profesionalno se zanimavaat so politika {to nemaat rezervna opcija za rabota dokolku na izbori go izgubat mestoto vo Parlamentot, redovno baraat apana`a, odnosno sakaat da prodol`at da si ja primaat prateni~kata plata visoka 1000 evra cela godina po zavr{uvaweto na nivniot mandat. Ovaa socijalna priv-

P

12 000

evra ~ini godi{no apana`ata za eden pratenik

ilegija na koja dr`avata tro{i po 12 ilijadi evra za sekoj pratenik na koj }e mu bide odobrena apana`a, im sleduva na site dr`avni funkcioneri koi nema da mo`at da najdat vrabotuvawe po istekot na mandatot.

Komisijata za izbori i imenuvawa vo ~ija nadle`nost e da utvrdi komu od zain-

teresiranite mu sleduva ovaa privilegija, }e ~eka do 25 juli, odnosno do krajot na rokot vo koj pratenicite koi ostanale bez foteqa imaat pravo da podnesat barawe za apana`a. Voobi~aeno, po sekoj parlamentaren izboren ciklus, na 1000 evra dr`avni pari mese~no se nadevaat nad dve tretini od pratenicite

koi ne bile reizbrani. Vo ovaa ogromna zainteresiranost za apana`a, koja de fakto zna~i deka porane{nite pratenici ne se sposobni da zarabotuvaat ako ne sedat vo Parlamentot, vleguvaat i barawata dostaveni od li~nosti za koi celata javnost znae deka imaat uspe{ni privatni biznisi. Izvori od Ustavniot sud potvrduvaat deka postojat primeri porane{ni pratenici da dobivaat apana`a, a istovremeno da ostvaruvaat golemi prihodi kako uspe{ni stopanstvenici. Upatuvaat na nadle`nite sobraniski

STARTUVAA PODGOTOVKITE ZA NOVIOT ZAKON ZA KRIVI^NA

[VRGOVSKI BARA PARI, A NE Spored dr`avniot javen obvinitel obukite se samo eden segment od obezbeduvaweto na site preduslovi za uspe{en start na zakonot, no pova`en vo ovoj moment e uslovot koj{to s$ u{te nedostasuva, a toa e obezbeduvawe na prstorni i materijalni uslovi vo obvinitelstvata MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

o zabrzano tempo startuvaa bazi~nite obuki za noviot zakon za krivi~na postapka vo koi treba da bidat opfateni 360 sudii, obviniteli, pretstavnici na MVR, finansova policija i carina.

Noviot koncept na Zakon za krivi~na postapka }e zna~i napu{tawe na stariot princip na dolga i neekonomi~na istra`na postapka i prepu{tawe na rabotata na obvinitelstvoto i pravosudnata policija koi }e ja imaat klu~nata uloga.

Spored sovetnicite od programa-

S

ta OPDAT pri Ambasadata na SAD, koja }e gi finansira i pomaga obukite, posvetenosta na implementacijata na ovoj zakon }e zna~i i podobra sorabotka so Evropskata unija i drugite me|unarodni institucii.

Na krajot na ovoj proces }e imate nezavisno sudstvo, cvrsta sorabotka me|u

policijata i javnite obviniteli i podobren sistem za odbrana, dodavaat od tamu.

Direktorkata na Akademijata za obuka na sudii i javni obviniteli, Aneta Arnaudovska, informira deka vtorata obuka zamisleno e da bide prakti~na i interaktivna.

“U~esnicite se podeleni vo ~etiri grupi i preku ve`bi i prakti~na rabota, pi{uvawe akti i simulacija na ulogi vrz baza na pravosilni sud-

QUP^O [VRGOVSKI Javniot obvinitel koj veli deka xabe e zakonot koga nema uslovi toj da se implementira, v~era ne se pojavi na obukite za zakonskite izmeni organizirani od Akademijata za sudii i obviniteli

ski predmeti }e go pominat celiot Zakon za krivi~na postapka i site negovi izmeni”, re~e Arnaudovska.

[VRGOVSKI SKEPTI^EN ZA IMPLEMENTACIJATA NA NOVIOT ZKP Iako pretsedatelkata na Krivi~niot sud, Lidija Nedelkova, i edna od poaktuelnite obvinitelki koja raboti na slu~ajot “Paja`ina”, Gordana Ge{koska, }e bidat del od predava~ite na obukata, javno ne sakaat da komentirat dali pravosudniot sitem ima kapacitet za godina ipol da go promeni na~inot na funkcionirawe.

Najpovikaniot vo slu~ajov, dr`avniot javen obvinitel, Qup~o [vrgovski, pak, povtorno gi izrazi svoite somne`i deka implementacijata na noviot zakon za krivi~na postapka }e gi

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Politika / Pari / Dr`ava VEQANOSKI ILI MAKRADULI – KOJ E FAKTOROT NA RAZDOR VO SOBRANIETO? I dodeka se ~eka na 25 juli, za da se vidi koj se }e pobara apana`a, v~era sednicata na sobraniskata komisija za pra{awa na izborite i imenuvawata, pomina vo `estoka rasprava pome|u vlasta i opozicijata. Glavna to~ka be{e utvrduvaweto na predlozite za potpretsedateli na Sobranieto, strastite gi razgore kandidatot na opoziciskata SDSM, Jani Makraduli. Pretsedatelot na komisijata, Ilija Dimovski, vedna{, otkako samiot ja objavi kanidaturata na Makraduli, so te{ki zborovi se obide da go ospori predlogot na socijaldemokratite. „@alime {to po vtor pat predlog za potpretsedatel na Sobranieto od SDSM e Jani Makraduli, koj nitu edna{ vo prethodniot mandat ne uspea svojata sobraniska funkcija da ja stavi nad partiskata, i koj vo svoite diskusii i postapki nikoga{ ne deluva{e konstruktivno, tuku be{e provokator. VMRO-DPMNE iako ne go poddr`uva, }e glasa za negov izbor, no samo poradi zakonskata obvrska”, istakna Dimovski, koj „na du{a” na Makraduli mu go stavi i obvinenieto deka izrekol “niza navredi kon pratenici od pone`niot pol”, {to ne bilo „xentlmenski, osobeno za potpretsedatel na Sobranieto”.

Vo odogovorot na opozicijata be{e poso~eno deka ne Makraduli, tuku pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, e faktorot na razdorot. Svojot predlog SDSM go brane{e tvrdej}i deka vo prethodniot mandat tokmu Makraduli kako potpretsedatel na Parlamentot uspeval vo okolnosti na „re`im na Gruevski” kolku-tolku da mu dade uloga na Sobranieto da bide korektiv na Vladata. „Toa {to }e glasate za Makraduli, iako ne go poddr`uvate predlogot, zboruva za neprincipielnosta na VMRO-DPMNE”, izjavi pratenikot na SDSM, Goran Min~ev.

Pokraj Makraduli, na v~era{nata sednica bea prifateni predlozite i na VMRO-DPMNE, Svetlana Jakimovska, i na DUI, Suzana Saliu, pri {to poslednata e kandidat za potpredsedatel, iako ova e nejzin prv prateni~ki mandat.

tela, kako komisiite za izbbori i imenuvawa i za trud i socijalna politika, koi, spored ustavnite eksperti gi imaat na raspolagawe site sredstva za da utvrdat dali nekoj go zloupotrebuva pravoto na dr`avna plata po zavr{uvaweto na mandatot.

Dokolku se utvrdi zloupotreba, zakonot predviduva primatelot na apana`ata da ja vrati sumata koja ja primil do momentot koga e otkrieno prekr{uvaweto. Ne e nepoznata i praktikata porane{en pratenik koj pred osvojuvaweto na mandatot imal uspe{en profesionalen anga`man, da go odlo`i za edna godina vra}aweto na rabotnoto mesto za da mo`e da smeta na apana`a. Vo ovoj slu~aj ne se raboti za problem {to

73 22

pratenici vo 2008-ta pobarale apana`a

od niv go koristat ova pravo

povlekuva zakonski sankcii, tuku za pra{awe na ~est.

Uslov za porane{en pratenik da mo`e da ja ostvaruva ovaa beneficija cela godina, neophodno e funkcijata da ja izvr{uval najmalku dve godini i eden den. Ova nema da pretstavuva problem za

pratenicite od minatiot sostav konstituiran na 21 juni 2008 godina, od koga po~na da im te~e mandatot na nad 90% od pratenicite koi ne bea reizbrani. Od toga{ do startot na novoto Sobranie, koga vsu{nost im zavr{uva mandatot na pratenicite izbrani vo 2008 godina, se pominati tri godini, {to zna~i deka site od niv mo`at da smetaat na celogodi{na apana`a.

Formalno, dr`avata go predviduva pravoto na apana`a za pratenicite da mo`at da go odrabotuvaat svojot mandat bez da se pla{at deka po negovoto zavr{uvawe nema da ostanat nezgri`eni.

Stravuvaweto na pratenicite deka }e ostanat bez prihodi vo 2009 godina otide dotamu {to vo Sobranieto se pojavi predlog-verzija na

POSTAPKA

OBUKI

Obukite v~era pominaa zad zatvoreni vrati i bez izjavi za mediumite ispolni rokovite.

Spored [vrgovski, obukite se samo eden segment od obezbeduvaweto na site preduslovi za uspe{en start na zakonot, no pova`en vo ovoj moment e uslovot koj{to s$ u{te nedostasuva, a toa e obezbeduvawe na prostorni i finansiski uslovi vo ob-

vinitelstvata.

“Brojot na obviniteli treba da se zgolemi za 30% istoto se odnesuva i na stru~en personal. Nitu edno obvinitelstvo nema prostorni uslovi za priem na obvinitelite i administrativcite, problemot najmnogu }e go po~uvstvuvaat obvinitelstva-

ta so pro{irena nadle`nost.

Nema nitu eden konkurs za novi obviniteli {to spored mene e neseriozno”, veli [vrgovski.

Do krajot na godinava predvideno e da se odr`at vkupno 34 bazi~ni obuki, od koi 16 so pomo{ na ~etri timovi na obu~uva~i.

Zakon za Sobranie, vo koja se predlaga{e na edna{ izbraniot pratenik da mu se dade garancija deka do krajot na `ivotot }e mo`e da smeta na sigurno, dr`avno vrabotuvawe. Otkako inaku lutite protivnici VMRO-DPMNE i SDSM najprvo se soglasija deka ova re{enie e dobro (?!), so koe pratenikot po zavr{uvaweto na mandatot avtomatski treba{e da dobie vrabotuvawe vo dr`avnata administracija, na krajot sepak preovlada vzaemnata netrpelivost i Zakonot ne be{e izglasan.

7

PREGLED VESTI

SIMONE FILIPINI SE POZDRAVI SO PRETSEDATELOT IVANOV retsedatelot na Republika Makedonija, \orge Ivanov, v~era na pro{talna sredba ja primi ambasadorkata na Kralstvoto Holandija, Simone Filipini.

Ambasadorkata Filipini, soop{ti Kabinetot na pretsedatelot, iska`a blagodarnost do makedonskite institucii za sorabotkata i poddr{kata vo vr{eweto na diplomatskite dol`nosti, no pred s$ za topliot priem i gostoprimstvoto vo na{ata zemja za vreme na nejziniot mandat. Taa naglasi deka zaminuva od Makedonija so brojni spomeni i pozitivni vpe~atoci.

Pretsedatelot Ivanov se zablagodaril za anga`manot i neumornata posvetenost na ambasadorkata Filipini vo izminatite ~etiri godini, koi pridonele za unapreduvawe na odnosite i sorabotkata me|u Makedonija i Holandija.

Za vreme na sredbata, kako {to se veli vo sooptenieto, bilo izrazeno zaemno zadovolstvo od razvojot i dostignatoto nivo na bilateralnite odnosi, kako i od zgolemeniot obem na sevkupna sorabotka me|u Republika Makedonija i Kralstvoto Holandija, osobeno na planot na ekonomijata, kulturata, turizmot.

P

NEVRABOTENOSTA NAJGOLEM PROBLEM VO MAKEDONIJA ra|anite vo Makedonija najmnogu gi zagri`uvaat nevrabotenosta, siroma{tijata, ekonomijata, korupcijata, kriminalot i vlezot vo Evropskata Unija i NATO. Spored rezultatite od anketata na makedonskiot centar za me|unarodna sorabotka, odnosno izve{tajot za me|uetni~ki odnosi i nivniot kvalitet gra|anite vo dr`avava re~isi i da ne se zagri`eni za me|uetni~kite odnosi.

Gra|anite naj~esto gi ocenuvaat me|uetni~kite odnosi kako vozdr`ani - 33,2 %, 18,4 % gi smetaat za rivalski, 17,7 % za miroqubiva koegzistencija, 16,9 % smetaat deka postoi me|uetni~ka sorabotka, a nezna~itelno malcinstvo od 9,4 % gi ocenuvaat odnosite kako neprijatelski.

G

Politika / Pari / Dr`ava

8

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

DODEKA A1 BARA NA^IN DA GO PLATI DANOKOT

SITEL MU PI[A NA GRUEVSKI: DA NE SE PROSTI DOLGOT NA VELIJA

irektorot na Sitel televizija, Goran Ivanovski, preku otvoreno pismo do Vladata bara regulirawe na mediumskiot pazar i sreduvawe na momentalno nastanatata situacija.

“Vi se obra}ame so dopis, reakcija, na niza manipulacii i pritisoci koi se adresirani kon Vladata na Republika Makedonija, a koi, dokolku bi se realizirale, bi sozdale {tetni posledici po slobodata na javnoto informirawe, kako i zakonska i pazarna neravnopravnost na mediumite”, stoi vo pismoto na Ivanovski.

Toj bara dolgot koj Velija

D

RO! O K NAS

Ramkovski i negovite mediumi da ne bide prosten . zatoa [to toa e zakonska obvrska koja site drugi pravni subjekti vo dr2avata ja po~ituvaat: “Da ja potsetime Vladata deka taa ima obvrska da go sproveduva zakonot.

Deka ne se novinari samo kaj Velija Ramkovski koj izvr{il dano~en kriminal, tuku, u{te pove} e, sme novinari site nie koi zarabotuvame soglasno zakonot. Dokolku vladata napravi isklu~ok, }e ima problem so site nas”, stoi vo pismoto.

Direktorot Ivanovski veli deka negoviot medium saka A1 televizija da prodol`i da raboti, da najde pari

da gi plati svoite danoci, ili da se najde nekoj da ja kupi i televizijata da dobie nov sopstvenik koj } e raboti soglasno zakonot.

Sakame da raboti, no ne na na{a {teta, i kako zakana za pravniot i dano~en sistem, zavr{uva Ivanovski vo pismoto, koe kako {to pi[uva go pratil i do site me|unarodni pretstavnici vo dr`avata.

Toj isto taka bara stranskite institucii, kako Amnesti Interne{enal da ne se me{aat vo raboata na sudskite organi vo Makedonija preku soop{tenija vo koi se dava poddr{ka na otpu{tenite novinari.

Vo me|uvreme A1 televizija i “Plus Produkcija”

koi dol`at 10 milioni evra neplaten danok baraat i o~ekuvaat, kako i na site pravni subjekti da im se ovozmo`i pla}awe na navodniot dolg na rati, so {to }e se ispo~ituva ustavnata obvrska na instituciite na dr`avata da ovozmo`i funkcionirawe na pravnite subjekti bez razlika dali protiv niv se vodat ili ne istra`ni dejstvija.

Od tamu se somnevaat deka razli~nite sumi iska`ani vo sudskata postapka za slu~ajot “Paja`ina” i onie od UJP imaat edna edinstvena cel a toa e zatvorawe na mediumite.

ZA EDNA GODINA ODOBRENI OKOLU 50% OD BARAWATA ZA BESPLATNA PRAVNA POMO[

NA 30-ti SEPTEMVRI

kolu 50% od barawata na gra|anite za besplatna pravna pomo{ se odobreni, soop{ti ministerot za pravda, Mihajlo Manevski, na regionalnata konferencija za Zakonot za besplatna pomo{, koj po~na da se primenuva lani na ovoj den.

Vo tekot na izminatata godina do Ministerstvoto za pravda stignale 167 barawa za besplatna pravna pomo{, od koi 127 bile re{eni, a od niv okolu 50% bile odobreni.

Naj~esto pomo{ bila barana za sporovi od imotno praven karakter, sedum barawa imalo za sporovi pokrenati od `rtvi na semejno nasilstvo ili `rtvi na kazneno delo, a sedum sporovi se od oblasta na za{tita na maloletnicite.

Vo Makedonija okolu 211 advokati vo Makedonija pru`aat besplatna pravna pomo{, nivnata tarifa e za 30 % poniska od advokatskata. [efot na Misijata na OBSE vo Skopje, ambasadorot Ralf Bret istakna deka zemjite imaat obvrska da go ovozmo`at pristapot do pravda spored me|unarodnite standardi, preku sozdavawe na potrebnata pravna ramka.

O

PRETSEDATELOT IVANOV DOMA]IN NA TRETATA REGIONALNA PRETSEDATELSKA SREDBA retsedatelot na Republika Makedonija \orge Ivanov na 11 i 12 juli vo Ohrid }e bide doma} in na Tretata regionalna pretsedatelska sredba na koja }e prisustvuvaat pretsedatelite na Republika Albanija Bamir Topi, na Crna Gora Filip Vujanovi} i na Republika Kosovo Atifete Jahjaga.

Kako {to soop{ti Kabinetot na pretsedatelot Ivanov, sferite na diskusija i zaedni~ko dejstvuvawe dominantno se povrzani so EU i NATO integraciite i pove} e temi koi treba da gi olesnat ovie procesi, kako jaknewe na demokratskite i reformskite procesi, zgolemena ekonomska sorabotka i pottiknuvawe regionalni investicii, infrastrukturno i energetsko povrzuvawe, prekugrani~na sorabotka vo borbata protiv kriminalot itn.

Celta na ovoj tradicionalen sobir e odr`uvawe na dijalogot na najvisoko nivo me|u sosednite zemji vo ramki na zaedni~kata evro-atlantska perspektiva.

Prvata sredba vo vakov format be{e odr`ana vo Valona, Republika Albanija, vo 2009 godina, dodeka vtorata be{e vo Prizren, Republika Kosovo, minatata godina.

P

SOBRANIETO GI IZBRA PRETSEDATELITE NA SOBRANISKITE KOMISII

BANKAR

e mese~nik!

nov proizvod na KAPITAL MEDIA GROUP KOGA IZLEGUVA? P Prviot bbrojj na bbankar k }e izleze na 30 septemvri (petok), a ponatamu sekoj prv petok vo mesecot (12 pati vo godinata)

BROJ NA STRANICI: 100 SODR@INA: Istra`uvawa na finansiski pazari (Makedonija/Balkan/Evropa/ svet, slu~ai, analizi, komentari, kolumni, intervjua, strategii, finansirawe na investiciite, investiciite finansirawe na izvozot… psihologijata na pobednicite i gubitnicite (makedonski slu~ai)…

CELNA GRUPA: Za bankari, finansiski eksperti, konsultanti, investitori i pretpriema~i, advokati, profesori i studenti… i idni bankari, investitori i pretpriema~i…

SPECIJALNO INTERNET IZDANIE: Golemi popusti i gratisi za pretplatnici na KAPITAL MEDIA GROUP

kontakt: zikov@kapital.com.mk kontakt@kapital.com.mk marketing@kapital.com.mk lice za kontakt: Qup~o Zikov, direktor na KAPITAL MEDIA GROUP

lenovite na sobraniskata Komisijata za izbori i imenuvawa, v~era gi izbraa pretsedatelite na sobraniskite komisii. So Komisijata za kontrola nad rabotata na UBK }e rakovodi Goran Min~ev od SDSM, so komisijata za finansirawe i buxet Marjan~o Nikolov od istata partija, pretsedatel na Komisijata za evropski pra{awa }e bide Hajrula Misini od DUI, za nadvore{ni Antonio Milo{oski od VMRO-DPMNE. Komisijata za ustavni pra{awa }e ja vodi spikerot Trajko Veqanovski, so zakonodavno-pravnata komisija Blagorodna Duli}, so odbrana Vlatko \or|ev, site od VMRO-DPMNE. So Komitetot za odnosi me|u zaednicite, spored izvori od DUI }e rakovodi Ermira Mehmeti, a so Nacionalniot sovet za evrointegracii najverojatno pretsedatel i vo noviot mandat }e bide Radmila [e}erinska.

Ч

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Politika / Pari / Dr`ava

9

PREGLED VESTI VODOSTOPANSKITE PRETPRIJATIJA VO KRIZA

QUP^O DIMOVSKI NEMA NAMERA DA GO RE[I PROBLEMOT SO NAVODNUVAWETO

PRI KORISTEWE NA BANKOMAT VNIMAVAJTE KOI OD SVETSKITE BRENDOVI NA KARTI^KI SE PRIFATENI NA TOJ BANKOMAT I SPOREDETE GI SO BRENDOT NA VA[ATA KARTI^KA

Iako i po ~etiri r godini od transformacijata r f rmacijata j na vodovodnitee pretprr etprijatija se utvrdi deka modelot za vodosnabduvawe na zemjodelcite ne funkcionira, Ministerstvoto za zemjodelstvo nema ideja ni volja da go promeni modelot za da ima voda za agrarnoto proizvodstvo SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

odostopanskite pretprijatija vo trite najgolemite zemjodelski regioni, Bregalni~kiot, Polo{kiot i Tikve{kiot region, kuburat so pari oti vodnite zaednici se nemo} ni da vr{at naplata na nadomestokot za voda. No, ovoj problem nema da se re{i naskoro zatoa {to vo Ministerstvoto za zemjodelstvo ne najavuvaat promena na modelot na rabota na ovie pretprijatija, tuku celata vina ja prefrlaat vrz zemjodelcite.

Vo Vodostopanstvo Tikve{, koe gi opfa}a Kavadarci, Negotino, Rosoman, Gradsko i Demir Kapija, velat deka godi{nata naplata iznesuva 70%-75%, {to ne bilo dovolno za rentabilno rabotewe na pretprijatieto i za odr`uvawe na vodovodnata mre`a. Vo ovoj region ima vkupno 34 vodni zaednici, od koi {est se vo te{ka finansiksa sostojba, bidej} i zemjodelcite odbivaat da pla}aat za potro{enata voda, koja spored rakovoditelite vo vodostopanstvo Tikve{, ima mnogu niska cena. Ottamu objasnuvaat deka poradi niskata cena na grozjeto ne si dozvoluvaat da ja zgolemat cenata na vodata, iako od

V

godina vo godina tro{ocite za struja, ~istewe na kanalite, kontrola na pumpite i odr`uvawe na vodovodnite sistemi bile pogolemi.

“Na nekolkupati Vladata ni izleze vo presret so subvencionirawe na dolgovite za struja. No, finansiskata sostojba e navistina te{ka.

Minatata godina pretprijatieto zabele`a dobivka, no tro{ocite ni se zgolemuvaat zatoa {to odr`uvaweto na magistralniot kanal e navistina skapo. Objektite i opremata na sistemot se od 1970 godina”, velat vo Vodostopanstvo Tikve{.

Spored napravenite analizi, za da mo`e pretprijatieto uspe{no da funkcionira, naplatata treba da iznesuva me|u 85% i 90%. No, 100% naplata, velat od Tikve{, te{ko se postignuva vo uslovi koga taa e vo racete na vodnite zaednici, model koj po ~etiri godini funkcionirawe se poka`a neuspe{en.

Sli~na e i sostojbata vo vodostopanskoto pretprijatie Bregalnica so sedi{te vo Ko~ani, kade {to ima 23 vodni zaednici, a tri se ve}e vo ste~aj. Gradona~alnikot na Ko~ani, Ratko Dimitrovski, veli deka problemot le`i vo lo{ata komunikacija me|u vodnite zaednici i vodostopanskite pretprijatija.

Spored nego, pretprijatijata treba da menaxiraat so naplatata na nadomestokot na

voda, a cenata na vodata da se zgolemi, za {to treba da se promeni Zakonot za vodni zaednici.

“Vodovodnite pretprijatija bukvalno di{at na {krgi zatoa {to nemaat pari, a toa e poradi lo{ata naplata. Toa zna~i i deka nema pari za sanacija na glavniot kanal za voda, na koj mu se neophodni intervencii”, veli Dimitrovski.

Problemi pravat i zemjodelcite koi ne gi po~ituvaat obvrskite za navremeno prijavuvawe na povr{inite za navodnuvawe i za navremeno pla}awe. Od hidrosistemot Stre`evo, koj ima kapacitet da navodnuva pove}e od 20.000 hektari od Pelagonija, velat deka ne navodnuvaat ni polovina od taa povr{ina, bidej}i zemjodelcite ne gi prijavuvaat povr{inite navreme i na divo gi otvoraat hidronatite.

Ekspertite sovetuvaat dr`avata da posveti vnimanie na ovoj problem za da ne trpi zemjodelskoto proizvodstvo. Profesorot Ordan Чukaliev od Zemjodelskiot fakultet e optimist i bara da im se dade {ansa na vodnite zaednici.

“Vakviot model nie ne go izmislivme, go vospostavivme so pomo{ na Svetskata banka, a po primerot na Turcija kade {to uspe{no funkcionira. Da ne spomnuvam za Amerika kade {to zemjdelcite se i

akcioneri, sopstvenici na vodata. Kaj nas e neuspe{en zatoa {to vodnite zaednici nasledija kup problemi i obvrski, a nikoj ne im poka`a kako treba da se razvivaat”, smeta Чukaliev.

No, nadle`nite institucii ne gledaat potreba za podobruvawe na sostojbite. Metodija Tomeski, direktor na Upravata za vodostopanstvo, so pismen dopis do “Kapital” odgovara deka vodata {to zemjodelcite ja koristat za navodnuvawe e proizvod na pazarot, so cena koja iznesuvala samo eden denar za metar kuben. Toj ne gi znae {tetite {to gi trpat zemjodelcite koi ne dobivaat voda za navodnuvawe. Tvrdi deka nikade vo svetot ne postoela metodologija za presmetka na {teti od nepla} awe voda, bidej}i vo sovremeniot svet nepla}aweto ne se toleriralo. Tomeski potencira deka modelot za naplata vo cel svet bil ist, a pra{aweto dali }e postoele vodni zaednici ili ne bilo irelevantno vo slu~aj koga pla}aweto na voden nadomestok e vo pra{awe. No, Tomeski zaboravi da odgovori za drugite problemi so koi se soo~uvaat zemjodelcite pri navodnuvawe na povr{inite, posebno porblemite na tie koi redovno si gi pla}aat smetkite, a poradi zastaren sistem ili drugi nepla}a~i, sepak ne dobivaat voda.

AGROBERZA ]E NAPLA]A 40 DENARI MESE^NO ZA SKLADIRAWE TON @ITO o 40 denari za ton mese~no }e ~ini skladiraweto i ~uvaweto `ito vo silosite na Javnoto pretpprijatia Agroberza vo Prilep. Ovaa cena e dogovorena na sostanokot so pretstavnici na zdru`enijata na zemjodelcite. „Ako proizvoditelot odlu~i da go povle~e `itoto vo prvite tri meseci, cenata }e iznesuva 48 denari za ton mese~no”, informira Agroberza.

Kako i vo prethodnite godini, ograni~uvawe na koli~inite {to mo`e da gi donese eden zemjodelec }e nema, a kapacitetot na silosot e 30.000 toni. „@itoto treba da gi ispolnuva minimalnite standardi predvideni so Pravilnikot za skladirawe. Toa zna~i maksimalna vla`nost na zrnoto od 13%”, istaknuvaat od Agroberza. Po barawe na zemjodelcite, rabotnoto vreme na silosite za vreme na `etvata }e bide prodol`eno, od 9 do 19 ~asot. ]e se raboti i za vreme na vikendite.

Godinava se o~ekuva pogolem interes za ~uvawe i skladirawe na p~enicata zatoa {to lani otkupnata cena za nekolku meseci dvojno se zgolemi. Dokolku nema pogolemi elementarni nepogodi, zemjodelcite predviduvaat nad 300.000 toni prinos so odli~en kvalitet. Samo vo Pelagonisko se o~ekuvaat 60.000 toni. Cenata, velat, }e bide najmalku 15 denari za kilogram. Vo sprotivno nema da go predadat rodot na prerabotuva~ite. „Dr`avata proletva na melni~arite im dade p~enica od stokovnite rezervi po 16 denari za kilogram, koga uvezuvaa za 20 denari. Dobija 40.000 toni, no ne ja namalija cenata na lebot”, veli Veqo Tantarov, pretsedatel na Sojuzot na zemjodelcite.

Makedonskiot pazar godi{no ima potreba od okolu 280.000 toni p~enica. Poradi praksata na melni~arite da ne se otkupuva doma{noto `ito vo celost, uvozot vo prosek dostignuva 120.000 toni.

P

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI MO@NOST ZA SORABOTKA SO KUBANSKI KOMPANII akedonski kompanii imaat mo`nost da go posetat Me|unarodniot op{t saem FIHAV EXPOCUBA 2011 i da ostvarat delovni sredbi so kubanski kompanii, vo Havana. Stopanskata komora na Makedonija organizira poseta na ovoj saem {to }e se odr`i od 31 oktomvri do 5 noemvri 2011 godina, na ovogodine{nata saemska manifestacija, }e zemat u~estvo lokalni i stranski proizvoditeli i trgovci od razli~ni stopanski dejnosti.

Vo 2010 godina, pove}e od 1.000 izlaga~i od 58 zemji gi promoviraa svoite proizvodi za {iroka potro{uva~ka, ma{ini, tehnologija, elektronika, medicina, surovini i repromaterijali za industrija.

Za vreme na saemskata manifestacija, Stopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so Ambasadata na Kuba, so sedi{te vo Sofija, }e organizira bilateralni delovni sredbi na makedonskite posetiteli so kubanskite izlaga~i.

M

PIVARA SKOPJE PARTNER NA “AKTEROT NA EVROPA” ivara Skopje e partner na godina{niot, 9-ti po red, Internacionalnen teatarski festival “Akterot na Evropa”, koj od 6 do 11 juli se odr`uva vo Prespa.

Festivalot e vo organizacija na Univerzitetot za audiovizuelni umetnosti ESRA, nevladinata organizacija Ezero bez granici i Op{tina Resen, a e poddr`an od Ministerstvoto za kultura.

Pod naslov „Ezero bez granici”, godina{noto izdanie na festivalot na bregot na Prespanskoto ezero e mestoto kade umetnici od Makedonija, Grcija, Albanija i od drugi zemji od regionot i od Evropskata unija }e gi prezentiraat svoite kreacii i dostignuvawa, pred sè na poleto na teatarskata umetnost. „Pokraj poddr{kata za festivalot, Pivara Skopje AD, rakovodena od svojata politika na op{testveno odgovorno dejstvuvawe, obezbedi i soodvetna poddr{ka za organizacijata na kreativnite rabotilnici za studenti od zemjite od Jugoisto~na Evropa, koi kako gosti na ESRA }e prestojuvaat na Prespanskoto ezero. Na toj na~in, pokraj rabotnite obvrski, }e imaat unikatna mo`nost da gi zapoznaat ubavinite na ovoj del od na{ata zemja” informiraat od kompanijata.

P

ANALIZIRAME ZA VAS

TEMA

Vitalen segment od misijata na sekoja odgovorna finansiska institucija e podignuvawe na javnata svest za finansiskite pra{awa i zalo`uvawe za transparenten odnos pri direktna komunikacija so zasegnatite strani

S

~etvrtok - 07.07.2011

+

esto vo javnosta se zboruva za proviziite i nadomestocite koi bankite gi naplatuvaat, no sekoga{ za niv se zboruva samo od aspekt na visinata na istite. Retko se obrnuva vnimanie na edna od najzna~ajnite raboti koga se stapuva vo dol`ni~ko– doveritelski odnos, a toa e transparentnata i otvorena komunikacija. Finansiskite institucii naplatuvaat provizii za uslugite koi gi obezbeduvaat vrz osnova na tro{ocite koi stojat zad ovie uslugi. No, toa {to e od u{te pogolemo zna~ewe od visinata za uslugata e transparentnata i otvorena informacija za uslugata koja se naplatuva. Vo uslovi na otvorena pazarna ekonomija, visinata na ovie uslugi zavisi od nivoto na ponuda i pobaruva~ka i od nivoto na razvienata konkurencija.

Bez razlika dali stanuva zbor za podignuvawe na kredit ili deponirawe na sredstva, finansiskata institucija i/ili bankata e odgovorna transparentno da gi pretstavi site tro{oci koi klientot gi ima po osnov na koristewe na ovie finansiski uslugi, odnosno istite da bidat navedeni na toj na~in, {to nema da dovedat do zabluda na klientot. Od druga strana i samiot klient ima obvrska i pravo to~no i pravilno da se informira za site povrzani podatoci i detalno da go pro~ita i razbere dogovorot za kredit i/ili depozit pred negovo potpi{uvawe. Sekako, vlijaat i drugi klu~ni faktori vo nasoka na transparentnata komunikacija me|u koi se: zakonskata regulativa vo zemjata, finansiskata edukacija na klientite i sekako podignuvaweto na javnata svest na ovaa tema. Nekoi od pozna~ajnite raboti na koi klientot treba da obrne vnimanie pred da pobara i da sklu~i dogovor za kredit se tipot na kamatnata stapka (naj~esto klientite ja pra{uvaat samo visinata na kamatnata stapka) vo smisla na toa dali e taa fiksna, promenliva ili prilagodliva kamatna stapka, potoa valutata vo koja e isplaten kreditot, dali e toj indeksiran vo denari ili evra, bidej} i vrz toa mo`e da vlijaat i kursnite razliki. Drug isklu~itelno va`en podatok e predvremenata otplata na kreditot,

ULOGATA NA TRANSPARENTNA I ODGOVORNA FINANSISKA KOMUNIKACIJA

FIRMITE MO@E DA POSETAT SAEM VO XAKARTA topanskata komora na Makedonija organizira poseta na Me|unarodniot op{t saem Tradexpo Indonesia 2011 i delovni sredbi so indoneziski kompanii, vo Xakarta, Indonezija {to }e trae od 19 do 23 oktomvri godinava.

Ovogodine{nata saemska manifestacija, najgolema od ovoj vid vo Indonezija, ima za cel promocija na reprezentativni proizvodi od razli~ni stopanski dejnosti od indonezisko poteklo koi gi otslikuvaat brziot industriski razvoj i bogatstvoto na resursi, nasledstvoto i kulturnata tradicija na ovaa aziska zemja.

Saemot pretstavuva isklu~itelna mo`nost, brojnite stranski posetiteli poblisku da se zapoznaat so visokokvalitetnite indoneziski proizvodi i da ostvarat neposredni kontakti so renomirani proizvoditeli i trgovci od Indonezija.

Pove}e od 1.000 kompanii }e zemat u~estvo na godine{niot saem, na koj{to }e bidat izlo`eni najrazli~ni stoki za {iroka potro{uva~ka, avtomobilski komponenti i vnatre{ni delovi; prehranbeni proizvodi; sportska oprema, tekstil i konfekcija; elektronika i elektrika; mebel i proizvodi od drvo; guma i gumeni proizvodi; medicinska oprema i aparati; zanaet~iski rakotvorbi.

Za vreme na saemskata manifestacija, Stopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so Ambasadata na Indonezija, so sedi{te vo Budimpe{ta, }e organizira bilateralni delovni sredbi na makedonskite posetiteli so indoneziskite izlaga~i.

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Blagoja Tuxaroski zamenik direktor na Biznis centar Skopje

b.tuzaroski@procreditbank.com.mk

ProKredit Banka

Ч

odnosno dali klientot ima mo`nost za predvremena otplata na kreditot i dali i kolku }e mu bide naplatena provizija za predvremeno zatvorawe na kreditot.

Ponatamu klientot treba da ima dostapna informacija za ednokratnata provizija pri isplata na kreditot koja se napla}a pri isplata na kreditot i voobi~aeno e procent od isplateniot iznos, provizija za upravuvawe i obrabotka – naj~esto e godi{na i se presmetuva kako procent od celiot kredit ili od ostatokot na dolgot, provizija za anga`iranost ili rezervacija – se dol`i kaj pre~ekoruvaweto ili kreditna linija i se presmetuva na neiskoristeniot del od sredstvata, tro{ocite povrzani so promenata na uslovite vo dogovorot na kreditot, rok, uslovi za vra}awe, promena na zalog ili promena na drugi uslovi, odnosno za toa koja e stapkata na vkupni tro{oci.

Klientot sekako treba da gi doznae i tro{ocite koi ne se naplatuvaat od strana na bankata, no mo`e da bidat povrzani so kreditot kako, na primer, notarski tro{oci.

Vo odnos na deponiraweto na sredstvata, klientot isto taka treba da obrne zna~itelno vnimanie na tipot na kamatnata stapka, odnosno dali bankata za negovite sredstva nudi fiksna i zagarantirana kamatna stapka za celiot period na oro~uvawe ili, pak, nudi promenliva kamatna stapka, {to vo golem broj slu~ai vo praktika e mnogu pozna~ajno od visinata na kamatnata stapka koja se nudi.

Ponatamu va`no e da se informirate i za na~inot na koj se presmetuva kamatata, na~inot na isplata na istata i sekako mo`nosta za predvremeno razoro~uvawe na depozitot i povlekuvawe na del ili site sredstva od smetkata. Vo takov slu~aj klientot ima pravo odnapred da znae dali bankata ja nudi ovaa mo`nost i dali pritoa napla}a provizija za predvremeno povlekuvawe na sredstvata.

Pri sporedba na pove}e ponudi od ista ili razli~ni banki, osobeno e va`no klientot da sporeduva ist iznos, ist rok i ista valuta. Vitalen segment od misijata na sekoja odgovorna finansiska institucija e podignuvaweto na javnata svest vo pogled na finansiskite pra{awa i zalo`uvaweto za transparentna pri direktna komunikacija so site zasegnati strani, vklu~uvaj}i gi i klientite.

Samo odnos izgraden vrz ovie principi e vistinski partnerski i dolgoro~en odnos.

~etvrtok - 07.07.2011

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4% 3%

2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

-

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Kompanii / Pazari / Finansii

BOJAN ZDRWA konsultant za informati~ka sigurnost

11

PREGLED VESTI TETOVSKA MLEKARA INVESTIRA POLOVINA MILION EVRA

FIRMITE MORA DA GI T [TITAT INFORMACIITE Mnogu kompanii vo Makedonija se slabo ili re~isi neza{titeni od internet napadi iako brojot na hakerski upadi e se pogolem.

Boris Zdrwa, ekspert za sigurnosni sistemi od Hrvatska, vo intervju za “Kapital” objasnuva na koj na~in i so koi alatki najlesno mo`e da se za{titat podatocite na kompaniite. po~esto se slu{a za ukradeni SOWA JOVANOVA podatoci za klientite. Znaete li nekoi primeri na golemi koi se soo~ile so o E v r o p a , n o i kompanii vo Makedonija se ovoj problem? po~esto informa- Vo pogolem broj slu~ai, pri ciskite sis temi incidenti so sigurnosnite stanuvaat ranlivi, sistemi vo kompaniite, logi~no od n o sn o od niv se nastojuva da se objavat {to protekuvaat razni vidovi e mo`no pomalku podatoci. Na informacii, koi stanuvaat do- sre}a na korisnicite, postojat stapni za {irok krug lu|e i se i zakoni koi gi obvrzuvaat kompaniite da gi objavuvaat podlo`ni na zloupotrebi.

Kako mo`e da se za{titat kom- vakvite incidenti, posebno koga se ukradeni li~ni podapaniite od vakvite upadi? toci na korisnicite, kako na Za{titata od vakvi napadi primer kreditnite karti~ki. za `al ne e ednostavna, ne Ovaa godina se slu~ija pove} postoi edinstveno re{enie i e sigurnosni incidenti koi gi zatoa se prepora~uva imple- pogodija najgolemite svetski mentirawe za{tita na {to e kompanii. ]e nabrojam samo mo`no pove}e nivoa, ne{to {to nekolku, a toa se Google, RSA Sese narekuva defense-in-depth. curity, Lockheed Martin, Northrop So drugi zborovi, kompaniite Grumman, Sony (pove}ekraten treba da posvetat vnimanie ne incident ), Barracuda Networks, samo na kriti~nite serveri i Comodo i drugi. servisi, tuku i na adekvatna Kolku vo svetski ramki edukacija na vrabotenite. kompaniite posvetuvaat Mnogu e va`no da se na- vnimanie na za{tita na inpomene deka IT sigurnosta e formaciskite sistemi? konstanten, klini~ki proces i Vo posledno vreme gledame koga edna{ }e se implementira, pozitivni ~ekori. Na mnogu site prepora~ani merki, kako kompanii im stana jasno deka {to se redovno instalirawe sigurnosta na nivnite inanti-virus, ispravna sigurn- formacii e klu~na, ne samo osna politika, firewal, IDS i IPS zaradi reputacijata tuku i posistem, log management sistem i radi drugi mo`ni implikacii. sli~ni se neophodni.

Ne smeeme da gi zanemarime Upadite vo informaciskite nitu zakonskite obvrski, na sistemi naj~esto se ~uvaat primer PCI DSS standardot daleku od o~ite na javnosta gi zadol`uva site kompanii zaradi za{tita na kredibikoi obrabotuvaat kreditni litetot na kompaniite, no se karti~ki da postavat odredeni s.jovanova@kapital.com.mk

V

barawa. Vo sprotivno, mo`e da dobijat golemi kazni od kompaniite kako (Visa, MasterCard), pa duri i zabrana za nivno koristewe. Seto ova, pridru`eno so golemiot broj incidenti, ja otkri svesta za va`nosta na IT sigurnosta vo kompaniite.

Kolku menaxerite na makedonskite kompanii se podgotveni da investiraat vo za{tita na informaciskite sistemi?

Vo Makedonija se zabele`uva zgolemen interes povrzan so sigurnosta. Od dosega{nite kontakti i iskustva bi rekol deka site kompanii vo Makedonija rabotat po princip na drugite kompanii vo regionot.

Poradi ekonomskata sostojba, mnogu pove}e se vnimava na vlo`uvawata, no menaxerite poleka stanuvaat svesni deka postojat rizici, pa gledame i pozitivni promeni.

Koe e va{eto mislewe za Splunk i Nagios alatkite?

Kakvo vlijanie imaat vrz informati~kata struktura?

Kako prvo, stanuva zbor za alatki koi mo`e da se koristat bez kakva bilo povrzanost so sigurnosta. Nagios ovozmo`uva precizno nadgleduvawe na koj bilo element od sistemot, {to vo krajna linija mo`e i da gi namali tro{ocite. Nie Nagios go implementiravme vo nekolku banki, kade agentot „simulira” korisnik na interent bankarstvo i na sekoi pet

etovska mlekara investira 500.000 evra vo modernizacija na svojata oprema. Nova linija za proizvodstvo na jogurt i pavlaka, celosno avtomatiziran proces na fermentacija i pasterizacija, celosno implementiran CIP sistem, kompletna rekonstrukcija na delot za proizvodstvo na sirewe i ka{kaval so postavuvawe na novi linii za proizvodi e vlo`eno vo prvata faza od ciklusot investicii koi{to gi najavuva ovaa mlekarnica.

“Tetovska mlekara vo momentov proizveduva proizvodi so evropski kvalitet. Tokmu poradi site ~ekori koi gi prezemavme za modernizacija na mlekarnicata. Re{eni sme od mlekarnicata da napravime broj eden vo smisla na kvalitet vo regionot. Vodeni od iskustvata vo vrvni evropski mlekarnici, implementiraj}i go noviot sistem na proizvodstvo uspeavme da sozdademe makedonski proizvodi so svetski kvalitet. Koga }e napravite spoj od tradicijata i modernite tehnologii uspehot e zagarantiran”, izjavi generalniot menaxer na Tetovska mlekara, Goran Nikolovski.

Mlekarnicata proizveduva sve`o mleko, jogurt, pavlaka, sirewe i ka{kaval. So voveduvaweto na novi sistemi na proizvodstvo izvr{eno e celosno rebrendirawe na proizvodite. Kako promocija na noviot kvalitet na proizvodite vo momentov cenite na mlekoto i mle~nite proizvodi na Tetovska mlekara se namaleni pome|u 5%-10%.

ONE PONUDI BESPLATNI RAZGOVORI NA MOBILEN ZA PENZIONERITE NE ja promovira{e najnovata ponuda, specijalno kreirana za penzionerite vo zemjava. Kompanijata im ponudi na site penzioneri mobilna post-pejd linija so mese~na pretplata od 239 denari, celosno iskoristuvawe na pretplatata za nacionalni i me|unarodni razgovori, SMS poraki i drugo, besplatni razgovori me|u site penzioneri vo Makedonija koi }e ja iskoristat ovaa ponuda i so u{te eden broj od mre`ata na ONE. „So novata ponuda ONE ovozmo`uva preku skratena i lesna procedura site penzioneri vo Makedonija da stanat korisnici na najevtinata mobilna telefonija na pazarot.

Penzionerite treba samo da prilo`at li~na karta ili paso{ i da dostavat ~ek od poslednata isplatena penzija”, informiraat od kompanijata.

So sekoja mobilna linija na tarifniot model Mobile Postpaid XS penzionerite }e mo`e da si odberat i telefon (besplatno ili so mala doplata).

“Po uspehot, koj na zedni~ko zadovolstvo so Sojuzot na zdru`enija na penzionerite na Makedonija go postignavme so voveduvawe na poednostavenite proceduri za fiksnata telefonija, ONE za penzionerite vovede nova specijalno dizajnirana ponuda vo mobilnata telefonija. Sega ovaa kategorija gra|ani ne samo {to mo`e da ima poednostavna komunikacija me|u sebe, tuku ja dobiva i mo`nosta site penzioneri me|u sebe da zboruvaat besplatno”, izjavi Viktor Donevski, direktor na Oddelot za odnosi so javnost vo ONE.

O

minuti se zaka~uva na interent za da proveri kolkava e brzinata na odzivot. Ako ne{to ne e vo red, Nagios go izvestuva administratorot.

Ova pomaga vo navremeno detektirawe na problemot i, pred vas da ve izvestat, gi izvestuvaat va{ite klienti, {to vo krajna linija zna~i namaleni tro{oci. Splunk alatkata najmnogu ja koristat telekomunikaciskite kompanii vo slu~aj koga se saka brzo prebaruvawe na pogolema koli~ina podatoci i otkrivawe na problemot. Poradi relativno niskite ceni i Splunk i Nagios se prifateni od mnogu mali i golemi kompanii.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ~etvrtok - 07.07.2011 3.000

МБИ10

2.800 2.600 2.400

3.200

МБИД

120

3.000

116

2.800

112

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

ОМБ

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

04/11

06/11

Kompanii / Pazari / Finansii

12

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

DEVIZNITE REZERVI DOSTIGNAA DO 1.832 MILIONI EVRA ostojbata na bruto-deviznite rezervi vo prvata polovina od godinata dostignaa do 1.832,4 milioni evra i vo odnos na krajot na prethodnata godina e povisoka za 118 milioni evra. Deviznite rezervi go dostignaa najvisokoto nivo vo mart, koga na smetka legnaa parite {to gi pozajmi Vladata od MMF, a potoa vo slednite tri meseci, kako {to se vle~ea parite za finansirawe na buxetskiot deficit, postepeno se namaluva{e i vrednosta na deviznite rezervi.

Od aspekt na valutnata struktura, evroto ima dominantno u~estvo vo deviznite rezervi {to e determinirano od primenuvanata monetarna strategija na odr`uvawe na stabilnosta na devizniot kurs na denarot vo odnos na evroto, kako i od potrebata za navremeno i redovno izvr{uvawe na obvrskite na dr`avata kon stranstvo. Vo tekot na prvite pet meseci vo valutnata struktura na deviznite rezervi evroto vo prosek u~estvuva so 78,2%, zlatoto so 12,4%, dolarot so 9,3%, dodeka ostanatite valuti prose~no u~estvuvaat so 0,1%.

Od Narodnata banka komentiraat deka padot na vred-

S

O! R O K NAS

nosta na dolarot vo odnos na evroto od po~etokot na godinata, nemalo zna~itelno vlijanie vrz pazarnata vrednost na deviznite rezervi. “Vrednosta na dolarot vo odnos na evroto se namali za 7,66%, {to vo golema mera be{e kompenzirano so porastot na cenata na zlatoto za 8,99%, odnosno od 1.410,25 na 1.537 dolari za edna fina unca. Tokmu postavenata valutna struktura na deviznite rezervi, pridonesuva izlo`enosta na deviznite rezervi kon intervalutarni promeni da se odr`uva na nisko nivo”, komentiraat od NBM. Spored konceptot “vrednost izlo`ena na rizik”, na krajot na maj godinava, izlo`enosta na deviznite rezervi kon valuten rizik iznesuva{e 1,39%.

Imaj}i go predvid de fakto fiksniot kurs na denarot vo odnos na evroto, delot od deviznite rezervi koj e investiran vo evra ne podle`i na valutni promeni,taka {to dokolku vrednosta na evroto se namali poradi problemite vo evrozonata toa nema da predizvika pad na deviznite rezervi. Naprotiv, bidej} i vrednosta na deviznite rezervi se iska`uva vo evra, tie }e se zgolemat poradi povisokata vrednost na rezervite vo dolari i vo zlato.

KFV ]E MU POMAGA NA NEGOTINO DA GO RE[I NEDOSTIGOT OD VODA

NA 15NA 15-ti -ti iO OKTOMVRI KTO KT OMVRI OM

o kredit od 500.000 evra, germanskata KFV banka }e & pomogne ne op{tina Negotino da go re{i problemot so nedostigot od voda za piewe.

Kreditot e so rok na otpla}awe od 28 godini, grejsperiod od 10 godini i godi{na kamata od 2%, so {to lokalnata samouprava o~ekuva daka }e postigne mnogu za re{avawe na ovoj dolgogodi{en problem.

Pretsedatelot na Sovetot na negotinskata op{tina, Sa{o Nikolov, veli deka sovetnicite odlu~ile da dadat garancija za obvrskite na javnoto pretprijatie Komunalec za dolgoro~no kreditno zadol`uvawe kon KFV bankata za finansirawe na proektot za vodovod i kanalizacija.

“Isto kako Kavadarci i Negotino se soo~uva so problem izrazen vo nedovolni koli~ini voda za piewe na naselenieto. Isto taka, poradi zastarenost na vodovodnata mre`a, no i zastarenite vodomeri se gubi del od pivkata voda”, naglasi Nikolov.

Vo prvata faza od realizacijata }e se zamenat vodomerite vo Negotino i }e se otstranat divite priklu~oci za da se namalat zagubite na voda za piewe.

S

FRANCIJA NÉ PODU^UVA ZA RAZVOJ I PROMOCIJA NA RURALNIOT TURIZAM egionot na Dolna Normandija, Francija, i Centarot za razvoj na Jugozapadniot planski region vo Makedonija preku zaedni~ki aktivnosti }e gi pottiknuvaat selektivnite vidovi turizam, za da se prodol`i turisti~kata sezona {to e osobeno va`no za rast na turisti~kata ekonomija, istaknaa v~era pretstavnicite na regionalnata vlast i na turisti~kite organizacii od ovaa francuska oblast, koi izminative nekolku dena bea gosti na Jugozapadniot planski region.

“Sorabotkata mo`e da se realizira vo delot intenzivirawe na ruralniot turizam za{to tuka ima mnogu potencijali. Makedonija mo`e da gi iskoristi francuskite iskustva vo profesionalizacijata na turisti~kite rabotnici, kako i vo opservacijata na turisti~kata ekonomija, osobeno vo delot na potrebite na klientite”, istakna Sandrin Fan`e, {ef na sektorot za razvoj na turizmot od Dolna Normandija.

Dvete turisti~ki organizacii se dogovorija zaedni~ki da rabotat i na promocija na turisti~kite potencijali na Jugozapadniot planski region, za {to od francuska i makedonska strana do krajot na avgust }e se izraboti i akciski plan. Vo ovoj plan }e se vklu~i i Nacionalnata agencija za promocija na turizmot, koja spored francuskite iskustva, treba zna~itelno da im pomogne na malite davateli na uslugi vo oblasta na turizmot, a koi vo Regionot gi ima vo izobilstvo, no s$ u{te ostanuvaat nepoznati za stranskite posetiteli.

Spored rakovoditelot na Centarot za razvoj na Jugozapadniot planski region, Mirjana Lozanoska, zna~ajno e niz sorabotkata da se ostvarat vidlivi rezultati {to pozitivno }e se odrazi vrz razvojot na lokalnite inicijativi vo regionot. Nekolku op{tini od Regionot na Dolna Normancija vo izminatiov period sorabotuvaat so op{tinite Ohrid, Struga, Vev~ani i Debar vo razni domeni od op{testvenoto `iveewe.

R

MENAXER e mese~nik! k!

nov proizvod na KAPITAL MEDIA GROUP KOGA IZLEGUVA? Prviot broj na Menaxer }e izleze na 15 oktomvri (sabota), a ponatamu sekoj 15-ti vo mesecot (12 pati vo godinata) BROJ NA STRANICI: 100

SODR@INA: Istra`uvawa na pazari investirawe i izvoz (Makedonija/Balkan/ ( k / k / Evropa/Svet, slu~ai (Makedonija i Svetot), analizi, komentari, kolumni, intervjua, delovni strategii, svetski umovi, planetarni pobednici, modeli na upravuvanwe, dobri odluki za investirawe, izvoz – kako? business modeli… edukacija i obrazovanie na menaxerite i osniva~ite na kompanii, na~ini na nao|awe finansii za va{ite proekti, {to e dobar proekt, inovacii, start-up business

proekti, koj vi pomaga? psihologijata na pobednicite i gubitnicite (makedonski slu~ai)…

CELNA GRUPA: Za pretpriema~i, izvr{ni direktori, osniva~i i investitori, investiciski eksperti i sovetnici eksperti, konsultanti, advokati, profesori i studenti... i idni pretpriema~i, investitori i bankari...

SPECIJALNO INTERNET IZDANIE: Golemi popusti i gratisi za pretplatnici na KAPITAL MEDIA GROUP

kontakt: zikov@kapital.com.mk kontakt@kapital.com.mk marketing@kapital.com.mk lice za kontakt: Qup~o Zikov, direktor na KAPITAL MEDIA GROUP

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Komentari / Analizi

13

PRETVORETE JA KOMPANIJATA VO NAVIKA Sekoga{

koga postoi dosledna vrska pome|u svetot i nekoja postapka i koga }e ja povtorite istata postapka pove}e pati, }e razviete navika. Taa navika }e se razvie bez razlika dali namerno ja uve`buvate postapkata ili ednostavno ja povtoruvate vo tekot na va{ata dnevna rutina. Ne samo {to navikite se presudni za va{iot li~en uspeh, tuku imaat klu~no zna~ewe i vo va{iot odnos kon klientite.

to e toa {to ve pravi efikasni na rabota?

Mo`ebi }e re~ete deka toa se va{ite odli~ni komunikaciski ve{tini, va{eto dlaboko poznavawe na soodvetna oblast ili mo`ebi sposobnosta za brzo razmisluvawe i reakcija. Najverojatno nema da im obrnete golemo vnimanie na va{ite naviki. A sepak, rutinata e mo}na sila koja vlijae vrz va{eto sekojdnevno odnesuvawe.

Navikite se asocijacii koi povrzuvaat aspekti od va{iot svet so odredeni dejstvija.

Va{iot mozok e ma{ina koja sozdava naviki, so {to vi dozvoluva da izvr{uvate odredeni ne{ta bez da mora da razmisluvate za niv.

Organiziranoto rabotno mesto vi dozvoluva da se fokusirate na te{kite novi problemi so koi se soo~uvate, bez pritoa da mora da razmisluvate za banalnite momenti od rabotata, kako {to e popol-

[

nuvawe na rutinski formulari, zemawe list hartija za da zapi{ete ne{to ili podigaweto telefonska slu{alka za da odgovorite na povik.

Navistina, ako se preselite vo nova kancelarija, najverojatno prvite nekolku nedeli }e se ~uvstvuvate neudobno zatoa {to va{ite stari naviki pove}e nema da funkcioniraat, a sè u{te ne ste razvile novi.

Odedna{ ste prinudeni da razmisluvate za site najednostavni zada~i.

Sekoga{ koga postoi dosledna vrska pome|u svetot i nekoja postapka i koga }e ja povtorite istata postapka pove} e pati, }e razviete navika.

Taa navika }e se razvie bez razlika dali namerno ja uve`buvate postapkata ili ednostavno ja povtoruvate vo tekot na va{ata dnevna rutina. Ne samo {to navikite se presudni za va{iot li~en uspeh, tuku imaat klu~no zna~ewe i vo va{iot odnos kon klientite. Osven ako ne ste vklu~eni vo biznis kade so sekoj

od klientite se sretnuvate samo edna{, va{ite klienti imaat naviki povrzani so interakcijata me|u vas.

Eve {to zna~i toa za va{iot biznis.

Prestanete da gi pra{uvate klientite okolu nivnite postapki.

Site nie sakame anketi. Im postavuvate pra{awa na lu|eto i tie gi odgovaraat. No, ako va{ite klienti pogolem del od vremeto se na „avtopilot”, toga{ tie ne se svesni za mnogu faktori koi vlijaat vrz nivnite postapki.

Toa zna~i deka ona {to lu|eto }e vi go ka`at vo anketite ne e precizen pokazatel za toa {to navistina vlijae vrz nivnoto odnesuvawe.

Podobro e da koristite metodi preku koi }e nabquduvate {to pravat lu|eto, otkolku direktno da gi pra{ate.

Nau~ete gi navikite na va{ite klienti. Kolku i da im se dopa|a va{iot biznis na klientite, ne sakaat da razmisluvaat za sekoja interakcija {to ja imaat so vas.

Sekoga{ koga }e ja

redizajnirate korporativnata internet-strana, pakuvaweto na proizvodot ili korisni~kiot interfejs, vie gi naru{uvate navikite na va{ite klienti. Ne samo {to klientite se frustriraat poradi prinudata odnovo da u~at ne{to {to prethodno mo`ele da go pravat bez razmisluvawe, tuku sekoga{ koga va{iot klient mora da razmisli, se otvora mo`nost da mu tekne da se prefrli kaj konkurencijata.

Dizajn za naviki. Koga mora da redizajnirate ne{to, obidete se da doznaete koi aspekti od stariot dizajn vlijaat vrz navikite na va{ite klienti.

Potrudete se da gi zadr`ite tie elementi kolku {to e mo`no popostojani za da go minimizirate naru{uvaweto predizvikano od noviot dizajn.

Pottiknuvajte novi naviki. Klientite mora da povtorat nekoja nova postapka pred taa da stane navika.

Istra`uvawata vo vrska so razvojot na navikite poka`uvaat deka

postojat mnogu faktori koi vlijaat na potrebniot broj povtoruvawa, no 20 pati ne e lo{ po~etok.

Pomognete im na klientite da povtorat odredeno odnesuvawe dovolno pati za da sozdadat navika.

Nau~ete kako klientite komuniciraat so vas i ovozmo`ete im „ve`bawe”.

Vlijaete vrz opkru`uvaweto. Ona {to e lesno vidlivo vlijae vrz navikite. Ako va{ite klienti treba redovno da go koristat va{iot proizvod ili usluga, toga{ mora da se pogri`ite postojano da im bide blisku. Za kompaniite koi nudat uslugi, toa zna~i pronao|awe na~ini da bidete prv izbor za lu|eto.

Za proizvodstvenite kompanii toa zna~i izrabotka na produkti koi se dovolno privle~ni za da stojat na vidlivo mesto, namesto da bidat skrieni vo orman ili fioka.

Naru{ete im gi navikite na konkurentite.

Najverojatno postojat

16 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

KONZERVNA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE KAKO USPE[NITE KONZERVNI FABRIKI SI GO PROBILE SVOJOT PAT DO POTRO[UVA^ITE I PAZARITE!

KOI SE PREDIZVICITE, A KOI MODELITE ZA POZASILEN RAZVOJ NA KOMPANIITE OD OVOJ SEKTOR?

BRENDIRAWETO, KREATIVNIOT MARKETING PRISTAP I GRADEWETO IMIX NA KVALITETNA I ZDRAVA HRANA SE EDNI OD KLU^NITE MOMENTI KAKO DA SE POSTIGNE ZADOVOLITELEN PAZAREN USPEH I OSVOJUVAWE NOVI PAZARI?

“KAPITAL” VI DAVA PREGLED NA IZVORITE ZA FINANIRAWE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA KONZERVNITE KOMPANII!

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

ART MARKMAN profesor po psihologija i marketing na Univerzitetot vo Ostin, Teksas

barem nekolku lu|e koi bi mo`ele da bidat va{i klienti, no namesto toa mu se lojalni na nekoj konkurent. I tie lu|e imaat naviki.

Prou~ete gi navikite na lu|eto koi gi koristat va{ite konkurenti. Najdete na~in da vlijaete vrz nivnoto opkru`uvawe za da po~nat da razmisluvaat okolu svoite opcii. Sekako, pritoa mora da se osigurate deka promenite koi gi pravite nema da gi naru{at navikite na klientite koi ve}e vi se lojalni.

Za kraj, va`nosta na navikite menuva edna op{topoznata mudrost povrzana so uspe{niot biznis.

Mo`ebi mislite deka sakate lu|eto ~esto da razmisluvaat za vas.

A vsu{nost, ~estopati sakate va{ite klienti da dejstvuvaat bez razmisluvawe.

14

Balkan / Biznis / Politika

PREGLED VESTI

kotlan|anecot Nil Ferguson, ugleden kolumnist i sorabotnik na mediumskata ku}a Blumberg, a pred se vlijatelen ekonomski analiti~ar i profesor koj dr`i predavawa na istra`uva~kite katedri na uglednite univerziteti Oksford, Harvard i Stenford, ja sovetuva Hrvatska da ne ja menuva svojata valuta i da ne go prifa}a evroto bidej}i mo`e da zavr{i kako Grcija.

“Mislam deka postoi golema ironija vo vleguvaweto na Hrvatska vo Evropskata unija bidej}i EU momentalno se soo~uva so golem nered. Posebno koga stanuva zbor za konvergencija, koja treba da nastane vo kontekst na monetarnata unija. Nie sega do`ivuvame evropska dezintegracija, koja nikoj vo su{tina i ne saka da ja priznae. Ekonomskiot proces na integracija e vo rikverc vo poslednite deset godini.

Vlezot na Hrvatska vo EU idnata godina mo`e da se sporedi so doa|aweto na zabava vo tri ~asot nautro, koga celiot alkohol e ve}e ispien, a ku}ata e vo nered”, veli poznatiot analiti~ar.

[

GRCIJA MORA DA GO ZABRZA EKONOMSKIOT RAST!

O

AGROKOR GO PRODADE SVOJOT UDEL VO RTL ZA [EST MILIONI EVRA?! ovetot za elektronski mediumi na Hrvatska mu go prodol`i rokot na Agrokor za proda`ba na svojot udel vo RTL televizija do krajot na avgust. Prethodniot rok za proda`ba na 13% od udelot iste~e na 23 juni, no Agrokor bara{e ovoj rok da se prodol`i do sredinata na Avgust, a sovetot im dozvoli od ovoj udel da se oslobodat do 31 avgust.

Od Agrokor velat deka seu{te pregovaraat za proda`ba na udelot i deka pregovorite se vo zavr{na faza. Sepak, neoficijalni izvori velat deka kompanijata ve}e dogovorila proda`ba za {est milioni evra i deka vo hrvatskiot koncern se mnogu zadovolni od postignatata cena.

Atlantik grupacijata na Emil Tades~i isto taka poseduva 13% udel vo televizijata RTL i isto taka se obiduva da go prodade. Povikuvaj}i se na neoficijalni informacii, Poslovni dnevnik od Hrvatska pi{uva deka Atlantik vo proda`bata na svojot udel stignal mnogu podaleku od Agrokor.

S

JELENA KRSTOVI] GLAVNA DIREKTORKA NA DELTA HOLDING

INVESTICIITE VO AGRAROT SE NOVIOT CORE BUSINESS NA DELTA

lbanija ima namera da vovede postrogi merki za {tedewe so cel da go namali javniot dolg, no vladata ne se otka`uva od najavenoto zgolemuvawe na platite i penziite. Albanskiot minister za finansii, Ridvan Bode najavi namaluvawe na dr`avniot buxet za 130 milioni evra. Toj, isto kako {to pred nekoj den izjavi i premierot Sali Beri{a, potencira{e deka e neophodno namaluvawe na tro{ocite, so cel da se namalat dolgovite na zemjata.

Bode veti deka javniot dolg nema da bide pogolem od 60 % od bruto doma{niot proizvod (BDP), a namaleniot ekonomski rast go opravda so “sostojbata vo regionot”. I pokraj preporakite na MMF, Vladata najavi zgolemuvawe na penziite i platite vo dr`avnata adminstracija.

“Ovaa politika se zasnova celosno na uspehot na ekonomskiot model na ovaa Vlada i ne e obi~no pra{awe na dobra volja”, izjavi Beri{a.

A

nam dobro }e ni dojdat za {to pobrzo da mo`eme da investirame vo zemjodelstvoto, {to e na{iot nov prioritet, dodeka za novite sopstvenici e dobro vedna{ da ja prezemat kontrolata vrz celata kompanija.

Ve}e imate pove}e od 20.000 hektari zemjodelsko zemji{te vo Vojvodina i 2.000 kooperanti. Zo{to tolku intenzivno investizemjodelstrate tokmu vo zemjodelst voto?

So zemjodelstvo se zanimavame ve}e 15 godini, no duri sega ni stana core business, i vo ovoj pravec se dvi`ime i vo Srbija i kon stranstvo.

Vo zemjodelstvoto investirame bidej}i toa e komparativna prednost i za Srbija i za regionot, a osobeno koga rastat cenite na hranata. Smetame deka zemjodelstvoto e srpskata “nafta”, bidej}i nitu nie, nitu na{ite sosedi vo regionot ne mo`eme da vlezeme na evropskite pazari i da bideme konkurentni vo drugi oblasti.

Najseriozno }e po~neme da se zanimavame so odgleduvawe na jabolka. Podignuvame golemi ovo{tarnici vo Vojvodina i sme edna od ~etirite kompanii vo svetot koja od italijanskiot sopstvenik na licenci dobi pravo na proizvodstvo i distribucija na klupskite jabolka. Ovo{jeto i zelen~ukot ni se podednakvo interesni.

So Holan|ani gradime golem staklenik za zemjodelstvo, a so Dancite ve}e sorabotuvame vo odgleduvaweto sviwi.

Dali dr`avnite subvencii vo Srbija Ve motiviraa za novi investirawa vo zemjodelstvoto?

Ne, bidej}i sistemot na subvencii vo Srbija s$ u{te ne e razvien, a dosega nema znaci deka naskoro toa }e se promeni. Vo Hrvatska toa e mnogu podobro regulirano.

Dr`avata treba da napravi strategija

SPORED DELOITTE

UNIKREDIT I TRIGLAV SE NAJGOLEMI FINANSISKI GRUPACII VO REGIONOT VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ALBANIJA GO KRATI BUXETOT, NO GI ZGOLEMUVA PENZIITE I PLATITE

elgradskiot Delta holding & go prodade maloproda`niot sinxir marketi Del-ta maksi so 450 prodavnici na belgiskata Delhaize Group za 932,5 milioni evra. Srpskite mediumi pi{uvaat kako so tie pari, kompanijata na Miroslav Mi{kovi}, koja minatata godina ima{e promet od tri milijardi evra, }e ja kupi “polovina Vojvodina”, bidej}i po povlekuvaweto od maloproda`ba, od-lu~ija seriozno da se preorientiraat na zemjodelstvoto, a se {pekuliraat i investicii vo Hrvatska.

Ova be{e dovolna pri~ina, hrvatskiot vesnik “Poslovni”, za specijalniot magazin “Biznis lu|e broj 1” da napravi intervju so Jelena Krstovi}, glavniot direktor na Delta holdingot.

Kako toa na Belgijcite im ja prepu{tivte cela malopro-da`ba, a ka`avte deka prodavate samo polovina?

Pregovorite traeja prili~no dolgo, a po prvi~nata ideja vo rabotata da bideme partneri so 50% udel, kon krajot na pregovorite se slu~i presvrt i se dogovorivme da prodademe 100% udel vo marketite Delta maksi. Tie pari

B

FERGUSON: AKO HRVATSKA GO VOVEDE EVROTO, ]E ZAVR[I KAKO GRCIJA

ficijalna Atina mora da go zabrza ekonomskiot rast dokolku saka da go stavi vo red buxetot na zemjata, se soglasija germanskiot minister za finansii Volfgang [ojble i negoviot gr~ki kolega Evangelos Venizelos na sredba vo Berlin. [ojble i Venizelos naglasija deka planot za {tedewe usvoen od gr~kiot parlament mora vedna{ za po~ne da se primenuva so cel Grcija brzo da vrati zdravata sostojba na svojata ekonomija.

Pokraj planot za {tedewe mora da se primenat i drugi merki za odr`liv rast. Na Grcija edinstveno }e i pomogne jaka privatna ekonomija i privatnite investicii }e mo`at da ostvarat uramnote`en buxet na sreden i dolg rok, smetata dvajcata ministri.

Ova e prv sostanok na ministrite za finansii na Germanija i Grcija otkako minatiot mesec Vanizelos ja prezema ovaa funkcija.

Ministrite za finansii od evrozonata na 2. juli, ja odobrija pettata tran{a od prviot paket pomo{ za Grcija, otkako parlamentot prethodno gi usvoi ostrite merki za {tedewe. Vo soglasnost so ovoj paket pomo{ Grcija vo slednite tri godini }e ima na raspolagawe kredit od vkupno 110 milijardi evra, od koi Evropa }e obezbedi 80 milijardi evra.

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

o vkupna aktiva od 19,7 milijardi evra, Unikredit i ponatamu e vode~ka bankarska grupacija vo zemjite od Adria regionot (zemjite od biv{a SFRJ), a posle nea sledi Slovene;kata grupacija NLB so 16,86 milijardi evra aktiva. Treta na listata e grupacijata Intesa Sanpaolo, ~ija aktiva minatata godina dostigna 15,83 milijardi evra, poka`uva poslednata analiza na konsultantsko- revizorskata ku}a Delojt vo

S

Poslednata lista na konsultantsko- revizorskata ku}a Delojt poka`a deka bankite Unikredit, NLB i Intesa se lideri vo regionot, dodeka Triglav, Kroacija i Agram se najgolemi osiguriteli

koja se opfateni 15 najgolemi bankarski i osiguritelni grupacii od regionot. Vo sektorot osiguruvawe, listata i ponatamu ja predvodi slovene~kata grupacija Triglav, so ostvarena bruto premija od nad 943 milioni evra. Na vtoroto

mesto se nao|a Kroacija osiguruvaweso premija od 444 milioni evra, Agram grupacijata e na treto mesto so 322 milioni evra premija, pa sleduva Adriatik Slovenika- 270 milioni evra premija i Zavarovalnica Maribor so premija od

MAKEDONSKITE BANKI RASTAT, OSIGURITELITE NAJSLABI akedonskiot bankarski sektor vo 2010 godina raste{e so stapka od re~isi 14% (vo doma{na valuta) i toa priM marno zaradi vlijanieto na kreditnata ekspanzija, poka`uva istra`uvaweto na Delojt. Najgolem del od kreditiraweto lani bil naso~en kon biznisite. Bankite gi zgolemile i vkupnite depoziti, vo koi najgolem udel ima naselenieto. Vo makedonskiot bankarski sektor Delojt konstatira visoka koncentrecija na trite najgolemi banki, koi okupiraat re~isi dve tretini od pazarot. Vode~ki banki, spored analizata, se Komercijalna banka Skopje, Stopanska banka kako del od gr~kata NBG grupacijata e na vtoro, a treta e NLB Tutunska banka.

Pazarot na osiguruvawe, pak, e na dnoto na tabelata vo regionot, iako minatata godina zabele`an e rast na vkupnata premija po stapka od 4,8%. Najgolema osiguritelna kompanija e Vardar, ~len na Triglav grupacijata, pa sleduva Sava Tabak, kako ~lenka na Sava Re.

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Glavnata direktorka na srpskata kompanija Delta holding vo intrevju za hrvatskiot magazin “Biznis lu|e broj 1” zboruva za planiranite golemi investicii na kompanijata vo regionalni ramki, najmnogu vo nedvi`nosti i zemjodelstvo. Zboruva i za ekonomskite odnosi so Hrvatska za direkten vlez vo zemjodelstvoto. Ne sme zadovolni so postoe~kata strategija i mislime deka mo`e da bide mnogu podobra i pointenzivna. Celiot sistem mora potemelno da se razraboti, primeri da se gledaat od pogolemite dr`avi i treba da se subvencioniraat oddelni segmenti od zemjodelstvoto, koi imaat {ansi za probiv na regionalnite i me|unarodnite pazari.

Vo koi drugi segmenti investirate?

Prodol`uvame so investiciite vo nedvi`nostite, najmnogu vo izgradba na trgovski centri vo Srbija i Republika Srpska, a {tom pazarot malku zakrepne se vra}ame na izgradba na rezidencijalni objekti, delovni i stanbeni zgradi.

Se zgolemi proda`bata na stanovi, pazarot `ivnuva.

Delta za Univerzilijadata pred dve godini ja izgradi najgolemata stanbena naselba vo Nov Beograd.

Sega ve}e ~uvstvuvame deka ne{to se slu~uva, bankite se aktivni, lu|eto se podgotveni za podignuvawe krediti. O~ekuvame vo vtorata polovina od godinata da se intenzivira proda`bata na stanovi, iako cenite neodamna nezna~itelno gi namalivme.

No, pove}e n$ interesira dali novite modeli na stanovi }e se prodavaat, za da im se pribli`ime na kupuva~ite.

Dali se pro{iruvate i vo Hrvatska? Dadovte ponuda za kupuvawe na Zagrep~anka, no taa ne pomina.

Da, imavme pregovori i obid za vlez vo Hrvatska, no ne po~uvstvuvavme deka e vistinskiot moment za toa. S$ u{te ne postoi dobra atmosfera za na{ vlez na hrvatskiot pazar. Sakame da imame ist tretman kakov {to bi imale hrvatskite kompanii vo Srbija. Vo biznisot ne se dozvoleni emocii.

Dali preprekite vo Hrvatska se birokratski, od formalna ili emotivna priroda?

Operativno, nemavme nikakvi

problemi. Tuka pogolem problem be{e javnosta i javnoto mislewe.

Ne pomognaa li sredbite na pretsedatelite Tadi} i Josipovi}?

Toa e eden od aspektite so koj mo`eme da vlijaeme na javnosta, no toa sega treba da go spu{time na operativno nivo.

Ovaa godina sigurno ne vleguvame na hrvatskiot pazar, no }e go sledime pazarot, zemjodelstvoto, nedvi`nostite i vo soglasnost so toa, }e reagirame.

Bevte zainteresirani i za Podravka?

Da. Podravka e odli~na kompanija so odli~no portfolio.

Nas n$ interesiraat i nekoi lokacii vo Osijek, Split i Zagreb. Dadovme ponuda za Vupik, no procenivme deka nema da bide dobro prosledeno i sega imame nekoi novi planovi. So hrvatskite kompanii dobro sorabotuvame vo Moskva kade {to gi distribuirame nivnite jabolka i mandarini, a pregovarame i so nekoi od hrvatskite proizvoditeli na ovo{je.

Vo Moskva do 2013 godina planirame da otvorime distributiven centar.

A kade }e se {iri Delta po Moskva? Govorite pet jazici, me|u drugite i kineski. ]e Vi koristi li naskoro poznavaweto na kineskiot jazik?

Se nadevame deka daleku }e stigneme. Sepak, regionot ni ostanuva glaven prioritet.

Prisutni ste vo site dr`avi vo regionot, od Slovenija do Bugarija i Albanija. Kakvi se Va{ite iskustva vo tie dr`avi. Kade e najlesno da se raboti?

Toa vo princip se mnogu sli~ni pazari, no moram da potenciram deka vo Crna Gora administrativnata procedura e najefikasna. Ne sme imale premnogu negativni iskustva.

I vo Bugarija naidovme na efikasna administracija koga go otvoravme Tempo, prviot hipermarket vo Evropska unija pod na{iot brend.

Delta vo svoite 20 godini

259,5 milioni evra.

Rangiraweto na 15 vode~ki bankarski i osiguritelni grupacii pome|u zemjite od biv{a Jugoslavija e proekt koj treta godina po red go vodi Deloitte Adria. Spored posledniot izve{taj, i bankite i osiguritelnite kompanii vo 2010 godina zabele`aa poslabi rezultati od 2009 godina, a ovoj trend na vlo{uvawe zapo~na u{te od 2008 godina. Kako {to poka`uvaat podatocite od rang listata, trite najgolemi bankarski grupacii ~inat okolu 36% od vkupnata aktiva od regionot, dodeka vkupnata aktiva na 15-te najgolemi bankarski grupacii iznesuva pove}e od 80% od vkupnata bankarska aktiva vo celiot region.

HRVATSKITE BANKI NAJGOLEMI Hrvatskiot bankarski pazar po golemina na aktivata e najgolem vo regionot. Kako i vo prethodnite godini, najgolema banka e Zagrebskata, ~lenka na Unikredit grupacijata. Spored analiti~arite na Delojt, vo Hrvatska postoi izrazena podelba pome|u golemite i malite banki, pri {to na golemite banki otpa|aat 82% od vkupnata aktva na bankarskiot sector.

“Vo sledniot period realno se o~ekuva spojuvawe na bankite so cel sozdavawe na igra~i koi }e bidat efektivni i efikasni”, istaknuva Ivan Fabijan~i}, direktor na oddelot za finansisko sovetuvawe na Delojt.

Slovenija, edinstvenata zemja- ~lenka na EU vo Adria regionot, se nao|a na prvo mesto po prose~na aktiva po `itel. Naj-

postoewe mnogu investira{e vo pro{iruvawe. Imate 70 razli~ni kompanii, od zastapni{tvo za Honda i BMV do Nikea i Zara, penziski fondovi i sinxirot kafeterii Kosta kafe. Dali se podgotvuvate za ne{to {to ne pripa|a na va{iot core business?

Zasega ne. Od tie 70 kompanii, najgolem del se profitabilni. Imame pove}e od 20.000 vraboteni i promet od tri milijardi evra. Fokusot i ponatamu ni ostanuvaat zemjodelstvoto i nedvi`nostite, no i stokata za {iroka potro{uva~ka, avtomobili i sportski brendovi. Vo kriza korisno e vo portfolioto da imate pove}e razli~ni kompanii.

Kako se spravivte so krizata. Za kolku gi namalivte platite na vrabotenite?

Krizata ja iskoristivme da po~neme da upravuvame so tro{ocite na malku pokvaliteten na~in. So suptilna racionalizacija vospostavivme sistem koj dobro se nosi so kriza. Platite gi namalivme samo tamu kade {to krizata naj~esto udira{e, odnosno vo sektorite nedvi`nosti i avtoindustrija.

Dali Delta }e se {iri vo nekoi novi sektori?

Verojatno da, postoi interes za novi tehnologii, novi mediumi, Internet...

Mediumite Ve narekuvaat “desna raka na Miroslav Mi{kovi}”. [to zna~i toa?

Zna~i deka rabotam se toa {to spa|a vo korporativna komunikacija, odnosi so javnost i me|unarodni odnosi, marketing, korporativni odnosi so me|unarodnite insutucii, a seto toa poradi sozdavawe dobra strategija za razvoj. Korporativnite komunikacii gi smetame za mnogu va`ni, vo soglasnost so niv i donesuvame odluki. Ne e dovolno samo da se donese odluka, tuku me|usebno da se konsultirame, da go nadgleduvame pazarot. Od porakite na site celni grupi, zavisi i na{ata strategija.

Koga Srbija }e vleze vo EU?

Toa e te{ko da se proceni, bidej}i na{iot interes e da vlezeme {to porano, za kompanijata avtomatski da dobie na vrednost. Dotoga{, morame u{te mnogu da napravime. Me|u drugoto, sakame dodeka imame bilateralen dogovor so Rusija i nekoi drugi dr`avi, dolgoro~no da se pozicionirame na tie pazari. Se nadevam deka do toga{ }e imame dobri delovni pozicii i imix na pazarot, osobeno vo proizvodstvoto na hrana.

Dali Vi pre~i koga Mi{kovi} go narekuvaat tajkun?

Da, bidej}i Delta pogolemiot del od prihodite, pove}e od 80% gi crpi od kompanijata koja sama ja osnovala, a ne ja dobila so privatizacijata.

Tajkun e potpolno pogre{en termin, lu|eto ~esto go koristat, a ne znaat {to zna~i toj zbor. Vo Srbija, pogolem del od javnosta ne go poznava sistemot na biznisot i profitot, odnosno osnovite na kapitalisti~koto op{testvo kon koe se stremime. So rast na standardot }e stane mnogu pojasno kako funkcioniraat golemite sistemi i deka e normalno da se ostvaruva profit, ako se zanimavate so biznis.

So godini se pregovara{e za spojuvawe na srpska Delta, hrvatski Agrokor i slovene~ki Merkator vo evropska relevantna kompanija. Planot neodamna propadna, koga Vie gi prodadovte Delta maksi marketite. Dali gi sledite nastojuvawata na Agrokor da kupi udel od Merkator?

Se somnevame deka toa }e se slu~i so Merkator, zo{to e od interes na dr`avata da ostane vo toj biznis. Mislam deka ponudata e od formalna priroda i deka Merkator }e ostane slovene~i. [teta, bidej}i nekoga{ planiravme sozdavawe ogromen sinxir koj mo`e da bide konkurenten na evropskite sinxiri marketi.

Tuka postoeja mnogu nedorazbirawa, no nema{e vistinski prepreki. Ednostavno, dogovor ne se postigna.

NAJGOLEMI OSIGURITELNI GRUPACII VO REGIONOT Rang Osiguritelna kompanija/grupacija

Bruto premija (mil.evra)

1

Triglav

944

2

Croatia

444

3

Agram

322

4

Adriatic Slovenica

270

5

Zavarovalnica Maribor

260

NAJGOLEMI BANKARSKI GRUPACII VO REGIONOT Rang Bankarska grupacija/ banka

Vkupen imot (mil.evra)

1

UniCredit

19.737

2

NLB

16.868

3

Intesa Sanpaolo

15.835

4

Hypo Alpe- Adria

10.972

5

RBA

10.470

golema banka na slovene~kiot pazar e NLB (Nova Qubqanska) so aktiva od 13,8 milijardi evra.

Iako Srbija po brojot na `iteli e najgolema vo regionot, nejziniot bankarski sistem e tret po golemina, so dvojno pomala aktiva od Hrvatska i Slovenija.

SLOVENE^KIOT OSIGURITELEN PAZAR E NAJGOLEM Vo sektorot osiguruvawe, vode~ka e slovene~kata grupacija Triglav, koja blagodarenie na bruto premijata od 943,5 milioni evra, dvojno e posilna od

slednata grupacija na listata, hrvatskata Kroacija osiguruvawe. Site 15 najgolemi osiguriteli imaat okolu 89% od pazarot vo regionot,.

Slovene~kiot pazar na osiguruvawe e najrazvien vo regionot , a najgolema osiguritelna grupacija na prostorite od biv{a SFRJ e Triglav osiguruvawe.

Hrvatskiot pazar na osiguruvawe e vtor po golemina i po raznovidnost, bidej}i vo Hrvatska deluvaat 26 osiguritelni dru{tva. Od osiguritelite, samo Triglav i Grave se aktivni vo site {est zemji od regionot.

15

PREGLED VESTI I POKRAJ VLEZOT VO EU, HRVATSKA RIZI^NA ZA INVESTIRAWE rvatska ostanuva rizi~na zemja za investitorite, iako }e ima zna~ajna ekonomska korist od vlezot vo Evropskata unija (EU), oceni agenciajta za krediten rejting Fi~, naveduvaj}i gi kako pri~ina slabite izgeldi za ekonomski rast.

Agencijata go zadr`a kreditniot rejting na Hrvatska na VVV-, {to pretstavuva najniska stapka za vlo`uvawe, so negativni izgledi, prenesuvaat hrvatskite mediumi.

Posle minatomese~noto zaklu~uvawe na pristapnite pregovori so Brisel, Hrvatska treba da stane 28. ~lenka na Unijata vo juli 2013.

“Iako so pristapuvaweto kon EU, Hrvatska }e se stekne so ogromna prednost, slabata dinamika na dolgot, visokata zadol`enost vo stranstvo i slabite izgeldi za ekonomski rast zna~at deka rizicite za kreditniot rejting ostanuvaat negativni”, naveduvaat analiti~arite na Fi~ vo poseben izve{taj.

Hrvatska momentalno se bori da se izvle~e od recesija i da go namali buxetskiot deficit, koj za ovaa godina se procenuva deka }e dostigne 4,2% od bruto doma{niot proizvod (BDP).

H

YURA CORPORATION GRADI ^ETVRTA FABRIKA VO SRBIJA

otpretsedatelkata na srpskata vlada odgovorna za ekonomija i regionalne razvoj, Verica Kalanovi}, v~era potpi{a dogovor so ju`nokorejskata kompanija Yura Corporation za izgradba na nova fabrika vo Leskovac.

Toa e ~etvrta fabrika na ovaa kompanija vo Srbija.

Komapniajta Yura Corporation planira vo Leskovac da investira 13 milioni evra i da vraboti 1.500 rabotnici. Ovaa kompanija ve}e ima sopstveni fabriki vo Ra~ i Ni{, kade momentalno vo tek e izgradbata i na tretata fabrika.

Yura Corporation e eden od svetskite lideri vo proizvodstvotot za sistemi za elektronska distribucija za avtomobilskata industrija. Ovaa kompanija momentalno pokriva pove}e od 60% od potrebite na avtomobilskite giganti Hyndai i KIA motors za kablovski instalacii.

P

[I[EXAM ]E INVESTIRA U[TE 60 MILIONI DOLARI VO BUGARIJA

urskiot industriski gigant }e [i{exam }e investira dopolnitelni 60 milioni dolari vo svoite proizvodstveni kapaciteti vo Bugarija, odnosno vo fabrikata Trakia Glas vo Targovi{te.

So novata investicija }e se pro{iri postojnata proizvodstvena linija, koja be{e lansirana vo 2005 godina, a isto taka }e se ovozmo`i i start na vtora proizvodstvena linija vo fabrikite na [i{exam vo Targovi{te, koi voedno pretstavuvaat najgolem proizvoditel na staklo vo Balkanot.

So novata investicija }e se otvorat novi 200 rabotni mesta, velat od [i{exam. Investicijata na turskata kompanija vo Bugarija doa|a otkako vo fevruari ovaa godina kompanijata ja staruva svojata fabrika za proizvodstvo na avtomobilsko staklo.

Izvr{niot direktor na [i{exam, Ahmet Kirman, istakna deka “investiciite {to kompanijata gi pravi, go pretvorijaTargovi{te vo centar za proizvodstvo na staklo na balkanot i ovozmo`ija vrabotuvawe na okolu 1.500 lu|e.”

T

NOVA TV SO NOVA USLUGA ZA VIDEO-ON- DEMAND ova TV go startuva svojot nov servis nare~en OYO, koj pretstavuva video portal koj na posetitelite im nudi video uslugi po nivno barawe.

“Preku voveduvaweto na noviot servis prodol`uvame so invocaciite na doma{niot i regioanlaniot multimediski pazar, a na korisnicite im nudime usluga preku brzo, ednostavno i sigurno koristewe na kavalitetna auidovizuelna sodr`ina. Veruvame deka OYO mnogu brzo }e bide prepoznat na pazarot kako vredna i dostapna usluga, a so svoite rezultati }e go nadopolni uspehot na Internet grupacijata na Nova TV”, najavi Nikica [kunca, direktor na interent oddelot na televizijata.

OYO e sostaven del od me|unarodniot brend VOYO koj vo januari vo Чe{ka go lansira{e korporacijata CME (Centraleuropean Media Enterprise). Hrvatska e vtora zemja koja startuva so vakov servis, a naskoro se o~ekuva i negov start vo ostanatite ~lenki od CME.

N

Svet / Biznis / Politika

16

APPLE NASKORO ]E GO PREZENTIRA NOVIOT IPHONE o tretiot kvartal od ovaa fiskalna godina, amerikanskiot tehnolo{ki gigant Apple ima namera da ja vovede na pazarot novata generacija iPhone, prenesuva “Volstrit `urnal”.

Povikuvaj}i se na dobro upateni izvori, vesnikot objavi deka kompanijata gi nara~ala klu~nite komponenti koi }e gi koristi vo novata verzija na iPhone i deka toj }e bide potenok i polesen od negoviot prethodnik, iPhonee 4.

V

Kompanijata vo juni minatata godina go lansira{e iPhonee 4.

“Procenkite na kompanijata za proda`bata na noviot model se prili~no agresivni”, prenesuva “Volstrit @urnal”, citiraj}i go svojot izvor koj e dostavuva~ za delovite na noviot iPhone.

“Ni rekoa da bideme brzi i da spremni da i pomogneme na kompanijata da ja ostvari celnata proda`ba od 25 milioni primeroci do krajot na ovaa godina”,veli izvorot

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

NA RUSIJA I “BEGA” NULTIOT DEFICIT OD BUXETOT na vesnikot.

Vo po~etnata faza }e se proizvedat nekolku milioni telefoni, a od dobavuva~ite se bara komponentite do avgust da bidat ispora~ani vo kompanijata Hon Hai, vo Tajvan, koja gi montira proizvodite na Apple.

Od kompanijata ne sakale da komentiraat za vesnikot. Minatata nedela analiti~arite prognoziraa deka noviot model na iPhone }e po~ne da se proizveduva vo avgust, a }e bide voveden na pazarot vo septemvri.

usija }e mora da `ivee so “dupka” vo buxetot mnogu podolgo od planovite na Vladata i mo`no e da ne gi ostvari planovite za uramnote`enost na buxetot do 2015 godina, objavuvaat ruskite mediumi povikuvaj}i se na neimenuvani izvori vo Vladata vo Moskva.

Spored istiot izvor, ruskoto Ministerstvo za finansii izrabotilo Ramkoven plan za periodot 2012- 2014 so koi se predviduva buxetskiot deficit vo 2012 i 2013 godina da bide na nivo od 2,7% od

R

bruto doma{niot proizvod (BDP), a vo 2014 godina 2,3%. Prethodno, soglasno ruskiot Zakon za buxet za periodot 2011- 2013 se predviduva{e buxetskiot deficit vo 2012 da iznesuva 3,1% od BDP, a vo 2013 2,9%.

Spored vladiniot izvor, strate{kata cel na Rusija za namaluvawe na buxetskiot deficit zasega se ispolnuva, no deka za vo sledniot period }e mora da bide zemena predvid i visinata na cenata na naftata.

Po deset godini suficit

na buxetot, za vreme na globalnata finansiska kriza vo 2009 godina buxetskite tro{oci na Rusija gi nadminaa prihodite, so {to be{e ostvaren deficit na nivo od 6,4% od BDP. Blagodarej}i na drsti~niot rast na cenata na naftata Rusija uspea delumno da ja popolni “dupkata” vo buxetot mnogu pobrzo od vladinite planovi, pa taka lani deficitot be{e sveden na 4% od BDP, a spored najnovite prognozi za godinava toj se predviduva da ne bide pogolem od 1,3%.

KOJ E VINOVEN ZA KRIZATA - MOODY’S, S&P I FITCH ILI NEODGOVORNITE VLADI?

POLITI^ARITE IM OTVORIJA VOJNA NA REJTING AGENCIITE BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

cenkata “|ubre” za Portugalija, koja pred dva dena i ja dade rejting agencijata Moody’s, predizvika haos ne samo na berzite tuku i vo politi~kite krugovi vo Evropa. Ekonomistite se obiduvaat da gi smirat tenziite, no politi~kata elita zapo~na vojna so trite najmo}ni svetski agencii za krediten rejtingg Moody’s Investor Service, Standard and Poor’s i Fitch. @estokata vojna pome|u ome|u evropu~nite lica skite lideri i stru~nite cii ja otvori od kreditnite agencii Angela Merkel. Ovaa sigurno nema da ja izle~i krizata, no }e ani ali{ta na izvadi mnogu valkani videlina.

Za evropskite lideri, eri, agenciejting ite za krediten rejting ogo pottiknuvaat prodlabo~uvaweto na finansiskata krizaa vo Evropa. Ekonomistite i agenciite odgovaraat deka soo burnata reakcija politi~arite saka kaat da skrijat deka nivnite obidi za nansiskata spravuvawe so finansiskata ni. Stru~nite kriza se neefikasni. lica od agenciite se obiduvaat voite anada gi opravdaat svoite lizi, procenki i ocenki, na koi ja eden ton politi~arite frlija kritiki. diten rejting „Agenciite za krediten et...”. „Mora da nemaat kredibilitet...”.

O

Namaluvaweto na kreditniot rejting na Portugalija od Moody’s predizvika revolt kaj evropskite lideri, koi smetaat deka rejting agenciite nemaat kredibilitet i ocenkite gi donesuvaat izbrzano, bez detalni analizi na ekonomskata sostojba. Agenciite se branat. Ova otvori `estoka vojna pome|u evropskite lideri i stru~nite lica od kreditnite agencii, koja ja nametna pred se Angela Merkel.

Ova sigurno nema da ja izle~i krizata, no }e izvadi mnogu valkani ali{ta na videlina. se stavi kraj na monopolot na Moody’s Investor Service, Standard and Poor’s i na Fitch”. „Prebrzo gi donesuvaat odlukite za namaluvawe na kreditniot rejting na dr`avite”. „Neobjektivno ja evaluiraat fakti~kata ekonomska sostojba”. „Donesuvaat izbrzani odluki”. „Gi zanemaruvaat politi~kite napori za stabiliz-

irawe na ekonomijata”. So ovie zborovi politi~arite gi napadnaa rejting agenciite.

Prva reagira{e germanskata kancelarka Angela Merkel, a vedna{ potoa i nejziniot minister za finansii Volfgang [ojble. Revoltot be{e najgolem kaj portugalskata vlada, a nastanot kul-

mini-ra{e so izjava na pretsedatelot na Evropskata komisija (EK), @oze Manuel Baroso, deka rejting agenciite se glavni vinovnici za prodlabo~uvawe na krizata vo evrozonata.

“Rejting agenciite se glavnite igs imuni na ra~i na pazarot i ne se pazarnite ciklusi i na gre{kite. rejtin agencija @alam {to edna rejting se odlu~i vo pogre{no vreme i pogre kako rezultat na pogre{na metodo ologija da ja namali ocenkata za age Portugalija. So toa agencijata ne ja pojasni slikata za sostojbata Napr vo Portugalija. Naprotiv, samo {pekula gi zgolemi {pekulaciite.

So age seta po~it kon agencijata, un no Evropskata unija mnogu pozna situpodobro ja poznava P acijata vo PortugaliB ja”, izjavi Baroso.

Neo~ekuvani ocenki Neo~ekuvanite za dr`avite od evrozoa nata od rejting agenciite rezulta koi gi i lo{ite rezultati do postignuvaat se dokaz deka finansiskata kriza vo evrozonata nema kraj. Del od eksperstr tite stravuvaat dek pazarnite deka tu turbulencii, p predizvik kani od o ocenkite n rejting na ageenciite, se agenciite, z zakana za

prodlabo~uvawe na finansiskata kriza i za potencijalen bankrot na nekolku dr`avi. Poradi toa Merkel smeta deka agenciite za krediten rejting treba da imaat pomala uloga vo odreduvawe na sudbinata na prezadol`enite dr`avi od me|unarodnite kreditori. Spored nea, prognozite na Me|unarodniot monetaren fond (MMF), EU i na Evropskata centralna banka (ECB) treba da imaat prednost pred ocenkite na rejting agenciite.

Ministerot [ojble be{e mnogu besen od novata destabilizacija na evropskiot pazar.

“Namaluvaweto na kreditniot rejting na Portugalija ne be{e obrazlo`eno so nitu eden fakt.

Mislam deka e krajno vreme da se stavi kraj na monopolot na Moody’s Investor Service, Standard and Poor’s i na Fitch”, re~e [ojble.

Po dobivaweto na neo~ekuvana poddr{ka od EU, portugalskata vlada se obide da se opravda pred javnosta. Od vladata se revoltirani {to Moody’s ne gi zemala predvid postizborniot trud i politi~kata poddr{ka za merkite za {tedewe koi po~naa da se implementiraat.

“Portugalija ve}e gi zgolemi danocite, a na dobar pat e da gi r namalu ispolni kriteriumite za namaluvawe na bux-

DEBATATA ZA VISINATA NA DOLGOT SOZDAVA MEUR VO EKONOMIJATA NA SAD!? ako {to se pridvi`uva kon zavr{na faza debatata za zgolemuvawe na limitot za zadol`uvawe vo SAD, investitorite smetaat deka najverodostojniot svetski zaemodava~ naskoro mo`e da potfrli.

V~era pretsedatelot na SAD, Barak Obama, se sretna so liderite na demokratite i republikancite od Kongresot so cel da go zabrzaat dogovorot za zgolemuvawe na limitot na federalniot dolg na dr`avata nad dve ilijadi milijardi dolari za koi i prethodno se razgovara{e, s$ so cel vo narednata decenija ovoj limit da dostigne duplo pove}e.

Amerika e edna od retkite zemji kade {to limitot na nacionalnata zadol`enost se

K

opredeluva so Zakon koj{to mora da go usvoi Kongresot.

Toa vo minatoto e praveno relativno ~esto – duri sedum pati vo tekot na osumgodi{noto pretsedavawe na prethodnikot na Obama, Xorx Bu{, no ovojpat dve partii vo amerikanskiot Parlament se odnesuvaat kako dve magariwa na most – nikoj nema da premine na drugata strana dodeka drugiot ne padne.

Sega{niot limit na zadol`uvawe na SAD koj iznesuva 14,3 ilijadi milijardi dolari, e dostignat u{te na 16 maj. Ako limitot ne se zgolemi do vtori avgust, SAD nema da mo`at da gi servisiraat obvrnizicite so koi se finansira zadol`uvaweto, nitu da gi izvr{i tekovnite buxetski pla} awa, so ogled na toa deka oko-

lu 40% od sekoj potro{en dolar se obezbeduva so zadol`uvawe.

Kongresnite pregovori me|u demokratite i republikancite, me|utoa prerasnaa vo golema politi~ka i ideolo{ka bitka, vo koja republikancite bi dobile s$, a za vozvrat da ne dadat ni{to.

Analiti~arite smetaat deka denovive Obama mo`e da se povika na edna odredba od 14. amandman na Ustavot, vo koja se veli deka “validnosta na javniot dolg na SAD predviden so Zakon ne smee da se dovede vo pra{awe”, {to prakti~no zna~i deka Kongresot nema ovlastuvawe da ja turne dr`avata vo ste~aj. No, zasega ova e samo teoretska mo`nost, dodeka glavniot zaplet i ponatamu ostanuva politi~ki.

e|utoa stravot e pogolem Ovde, me|utoa od nade`ta. `ta.

Tie koi go poddr`uvaat Obama smetaat deka negovoto popu{tawe awe pred ucenite na republikancite ncite bi bilo vsu{nost kraj na negoviot pretsedatelski avtoritet et – {to opozicijata sekako go saka. Na druga strana e odgovorornosta kon on dr`avata, ta, pa i konn ostatokot odd svetot, od kade {too so nedoverba ba se sledi politikata olitikata koja se zakanuva da nanese se {teta na site.

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

17

SVET

0-24

...GRADE@NO FIJASKO

...PO^NA ZABAVATA

...PO^NA EGZIT

Padna krov na stadion vo Holandija

Trka so bikovi vo Pamplona

Egzit mo`e da se gleda sekade

e urna del od krovot na stadionot na holandskiot fudbalski klub Tvente i zatrupa nekolku desetici lu|e pod ru{evinite. Spored podatocite na holandskata policija, pove}e od 10 lu|e se povredeni.

ad eden milion lu|e se izlezeni na ulicite vo {panskiot ovosadskata petrovaradinska tvrdina po~na da se polni N grad Pamplona kade po~na devetdnevnata najpoznata {pan- Nso lu|e vo is~ekuvawe na po~etokot na festivalot Egzit. ska zabava - trka so bikovi, koja trae devet dena. Publikata Za site otsutni, organizatorite ovozmo`ija prenos vo `ivo

S

mora da e oble~ena so ali{ta vo crvena i bela boja.

EU SAMA ]E SI GO OCENUVA KREDITNIOT REJTING?! vropskata unija (EU) ve}e nekolku godini se obiduva da vovede postroga kontrola vrz trite najgolemi me|unarodni agencii za krediten rejting Moody’s Investor Service, Standard and Poor’s i Fitch za da gi za{titi dr`avite od namaluvawe na rejtingot, pi{uva Rojters.

Neodamna, gi zaostri pravilata koi im nalo`uvaat na agenciite detalno da objasnat {to ja predizvikalo promenata na rejtingot. Evropskite slu`benici sega rabotat na draft verzija na zakon koj treba da bide gotov do krajot na godinava, a so koj }e se namali ulogata na rejting agenciite vo odreduvawe na vrednosta na investiciite i na bankarskiot kapital. Zakonot, dokolku se usvoi od site 27 dr`avi-~lenki, treba da stapi na sila vo vtorata polovina od 2012 godina. Toj pred se treba da otvori mo`nost dr`avite da bidat izvesteni od agencijata deka }e im go namali kreditniot rejting tri dena prethodno, a ne 12 ~asa,

E

etski deficit na 5,9% do krajot na godinava i na 3% do 2013”, stoi vo vladinoto soop{tenie.

AGENCIITE I EKONOMISTITE SO KONTRA NAPAD Zaprepasteni od reakciite na evropskata politi~ka elita, rejting agenciite se pravdaat. Od Moody’s potenciraa deka agencijata sproveduvala i }e prodol`i da sproveduva nezavisno i objektivno ocenuvawe na kreditniot rizik na dol`ni~kite hartii od vrednost.

S&P istaknaa deka ostanuvaat fokusirani na nivnata uloga da im nudat na investitorite nezavisno i globalno konzistentno gledi{te na vrednosta na hartiite od vrednost, bazirano na precizno definirani i javno objaveni kriteriumi.

I ekonomskite analiti~ari gi obvinuvaat evropskite lideri deka so burnite reakcii sakaat da gi namalat tenziite vo Evropa, koi kako vrzana reakcija se pove}e eskaliraat od dr`ava vo dr`ava. Za niv, ova e obid i za privlekuvawe glasa~i, no i za odvlekuvawe na vnimanieto na investitorite od problemite na finansiskite pazari. Nekoi

kako {to e sega.

So ovoj zakon se otvora mo`nost i za sozdavawe evropska agencija za krediten rejting, {to }e bide najgolem udar za me|unarodnite (dominantno amerikanski) rejting agencii. Germanija prva pokrena ~ekor. Vo Frankfurt ve}e zapo~naa preliminarni razgovori za osnovawe evropska kreditna agencija so sedi{te vo ovoj grad. Vo pregovorite u~estvuvaat germanskata berza (Deutsche Börse), finansiskata asocijacija Frankfurt Main i vladata na germanskata sojuzna pokraina Hesen. So ova, Germanija se nadeva deka }e uspee da ja vrati doverbata na investitorite kaj rejting agenciite.

Inicijativata za sozdavawe vakvo telo vo EU e od uni 2010 godina, koga se predlo`i novo telo za kontrola na postoe~kite agencii (ESMA), so cel od nego da proizleze agencija koja }e gi evaluira dol`ni~kite hartii od vrednost na dr`avite ~lenki na Unijata.

eksperti duri smetaat deka evropskite lideri so ova sakaat da go kamufliraat lo{iot rezultat na “efektivnoto” spravuvawe so finansiskata kriza vo evrozonata.

“Gi sovetuvam evropskite politi~ki lideri da prestanat da gi obvinuvaat agenciite za krediten rejting za nivnoto lai~ko spravuvawe so krizata vo evrozonata”, istakna Sanu Kapur, direktor na biznis-konsultantskata ku}a Re- Difajn.

Evropskata reakcija e kopija na reakcijata na Belata ku}a koga S&P vo april im se zakanija na SAD so namaluvawe na kreditniot rejting poradi dolgotrajniot konflikt me|u Demokratite i Republikancite za maksimalnata visina na dr`avniot dolg.

KOJA DR@AVA E SLEDNA META? Irska }e bide slednata dr`ava od evrozonata koja }e stane “|ubre” po Grcija i Portugalija, prognoziraat

irskite analiti~ari. Moody’s vo april go namali rejtingot na Irska na Baa3, {to e edno nivo nad najniskoto (|ubre). Vlasta, pak, garancija za ekonomskata stabilnost na dr`avata gleda vo zaemot od EU i MMF od 85 milijardi evra, koj na rati }e go dobiva do 2013 godina.

Na meta na rejting agenciite prva e Grcija, koja dokolku go vklu~i privatniot sektor vo re-

na festivalot na socijalnite mre`i Fejsbuk i Tviter.

75 AGENCII ZA KREDITEN REJTING o svetot postojat 75 agencii za krediten rejting, no na pazarot dominiraat i kaj investitorite najgolema doverba imaat Moody’s Investor Service, Standard and Poor’s i Fitch. Nad 80% od pazarite se vo racete na Moody’s i na Standard and Poor’s, a 14% gi dr`i Fitch.

V

struktuiraweto na dolgot, }e dobie najnizok rejting od site agencii.

Kreditniot rejting na Grcija ve}e e pod lupata na S&P. Na meta e i Italija. Vo april, S&P i se zakani na vladata na Silvio Berluskoni deka mo`e da go namali kreditniot rejting talija na zemjata, poradi {to Italija po brza postapka sozdade plan za {tedewe. Spored nego, do 2014 godina treba da se eliminira buxetskiot deficit i da ijardi se za{tedat okolu 47 milijardi glasija dolari. Ekspertite go proglasija gite vo planot za eden od najstrogite Evropa, po {to Berluskonii go povle~e!

Zna~eweto na agenciite zaa kred-

iten rejting e veli~ano poradi vlijanieto koe go imaat vrz investitorite.

No, ne treba da se zaboravi i doverbata koja investitorite ja imaat vo agenciite. Na denot na objavuvawe na vesta za namaluvawe na rejtingot na portugalskite hartii od vrednost, cenata na evropskite akcii se spu{ti na najnisko nivo vo poslednite osum dena. Za nad 3% se namali cenata na akciite na portugalskite banki Banco Espirito Santo SA (BES) i Banco Comercial Portugues SA (BCP). Padna vrednosta i na indeksite. Stoxx Europe 600 Index padna za 0,4%, a Standard & Poor’s 500 Index za 0,3%.

Eden den otkako evroto dostigna najvisoka vrednost vo odnos na dolarot (1,45800 dolari), se namali za 0,8%. Porasna i kamatata na hartiite od vrednost so rok na dospevawe od 10 godini za nad 1%.

VOLFGANG [OJBLE MINISTER ZA FINANSII NA GERMANIJA Namaluvaweto na kreditniot rejting naa Portugalija ne be{e obrazlo`eno so nitu eden fakt. Mislam deka e krajno vreme da se stavi kraj na monopolot naa Moody’s Investor Service, Standard and Poor’s i na Fitch.

@OZE MANUEL BAROSO PRETSEDATEL NA EVROPSKATA KOMISIJA Rejting agenciite se glavnite igra~i na pazarot i ne se imuni na pazarnite ciklusi i na gre{ki. So celosna po~it kon agencijata Moody’s , no Evropskata unija mnogu podobro ja poznava situacijata vo Portugalija.

Feqton

18

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

NAJGOLEMITE MODERNI GRADBI VO SVETOT:

EKSKLUZIVNO!

THE VENETIAN

Od ponedelnik nov feqton vo Kapital: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Veliki”. Vo o sorabotka so izdava~kata ava~kata ku}a Ikona, vi go pretstavuvame fantasti~niot bestseler na Parta Bose, od koj {to mo`e da nau~ite kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristi za osvojuvawe na svetot na biznisot denes.

20

VENECIJA VO MALO PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

akaj}i daa gii za zadovoli ooi apetite na svoite klienti, poznatiot milijarder [eldon Adelson, osum godini otkako go kupi hotelot Sends (Sands Hotel) re{i da go izgradi najluksuznoto odmorali{te, hotel i kazino vo celiot svet. Vo 1996 godina toj go urna stariot hotel i napravi mesto za Venetijan, gradba na koja se voshituvaat site koi go posetile amerikanskiot kockarski raj, Las Vegas. Temelite za novoto zdanie bea frleni slednata godina, a po dve godini od toga{, so let na beli gulabi, zvuk na trubi i raspeani gondolieri, akterkata Sofija Loren mu se pridru`i na Adelson vo kr{tevaweto na prvata motorizirana gondola. Toa be{e del od scenografijata na otvoraweto na kompleksot ~ija izgradba ~ine{e 1,5 milijardi dolari i pretstavuva{e edno od najskapite odmorali{ta od vakov vid koga se otvori.

A koj bil tamu, ima i {to da raska`uva. Iskustvoto vo edno od najluksuznite odmorali{ta vo svetot mo`e da se sporedi so vleguvawe vo nekoj portal koj od Las Vegas }e ve transmitira

S

Iskustvoto u vo edno od najluksuznite j u u odmorali{ta r vo svetot mo`e da se sporedi r so vo nekojj portal kojj od Las Vegas }e ve transmitira vo Venecija. vleguvawe u r r r direktno r j O kkanali do gondoli, vo V Od Venetijan j b bukvalno k mo`e da se do`ivee popularniot italijanski grad, no ovojpat, celiot obvitkan vo pregolem luksuz direktno vo Venecija. Od kanali do gondoli, vo Venetijan (The Venetian) bukvalno mo`e da se do`ivee popularniot italijanski grad, no ovojpat, celiot obvitkan vo pregolem luksuz.

Venetijan gi smestuva svoite gosti vo 4.027 apartmani koi imaat neverojatna arhitektura i komfor {to }e napravi gostite da se ~uvstvuvaat kako VIP li~nosti.

Sobite vklu~uvaat italijanski mermer vo bawite, prekrivki od egipetski pamuk, LCD televizori, klima, elektronski bezbednosni bravi na vratite, rabotna masa, kabelska televizija so dale~insko upravuvawe, telefon i govorna po{ta, faks ma{ina, pegla i {tica za peglawe, fen, budilnik i radio, minibar, fri`ider, kafemat i brz Internet.

Inaku hotelot nudi konsier`, avtomobili za iznajmuvawe i rezervacii za golf, sobna usluga i usluga okolu baga`ot, peralna, povik za budewe, sefovi, desetkatna gara`a i biznis-centar.

Isto taka, sovr{en e za razni

K O M E R C I J A L E N

nastani i konvencii, bidej} i sobite za konvencii zafa} aat povr{ina od 176,5 iljadi kvadratni metri, vklu~uvaj}i gi i salata za balovi, kongresniot centar i centarot za konvencii Sands Expo. [oping-centarot pak, koj se nao|a vo delot kade {to se plagijatskite venecijanski kanali, go menaxira Forest City Commercial Management.

Vo soglasnost so praktikata koja e vostanovena za Las Vegas, i Venetijan isto taka nudi svadbeni uslugi i razni paketi na svadbeni ceremonii, koi se odr`uvaat vo svadbenata kapela.

Za da se relaksiraat, gostite mo`at da go posetat i Canyon Ranch SpaClub, koj vklu~uva 62 sobi za tretman koi nudat razni vid-

O G L A S

ovi masa`i i uslugi. Isto taka, vklu~uva i ogromen fitnes centar so golemina od 1.950 kvadratni metri, kozmeti~ki salon so celosna usluga i yid za iska~uvawe „po karpi”, visok 12 metri. Bazenite se u{te edna odli~na destinacija. Kompleksot se sostoi od tri oddelni bazeni i xakuzi. Ima i kabini i le`alki.

Kazinoto koe e edna od glavnite profitabilni dejnosti na Venetijan e ogromno

i zafa}a povr{ina od 11.148 metri kvadratni. Vo nego gostite mo`e da gi igraat site igri od rulet do blekxek.

Ima i 2.500 slot-ma{ini, a qubitelite na videoigri mo`at da u`ivaat vo sala kade {to ima 36 televizori i tri golemi platna.

Vo Venetijan ima i golem izbor na restorani, no dokolku va{iot glad e glad za umetnost, Venetijan }e se pogri`i i za toa. Vo 2001 godina be{e otvoren impresivniot muzej

{to e vo sklop so kompleksot i kade {to mo`at da se vidat remek dela od najpoznatite slikari vo istorijata.

Poto~no, muzejot organizira izlo`bi na razli~ni avtori od istorijata, pa dosega posetitelite mo`ea vo `ivo da gi vidat impresionistite, Pikaso, Van Gog, Matis, kako i ikonite na amerikanskiot pop art.

Vo 2003 godina, Venetijan dobi i nov spektakularen teatar.

“ZABAVA LUDA DO MAKSIMUM” o}niot klub TAO koj se nao|a vo ovaa megagradba e na vtoroto mesto na listata na najdobri 100 no}ni klubovi i barovi za 2011 godina. Tematskoto ureduvawe na klubot e inspirirano od Azija, so drvo i kamen. TAO vklu~uva i statua od Buda, visoka {est metri, bazen so krap od vidot “koi”, osum privatni separea so minibar, nadvore{na terasa dolga 12 metri so pogled na glavnata ulica, najmoderno osvetluvawe i audiosistemi i dve sobi za tancuvawe.

Za u`ivaweto da bide kompletno, smestena na vrvot od no} niot klub TAO, se nao|a pla`ata TAO koja pretstavuva dneven klub za zabava pokraj bazen.

N

SOZDADENO ZA NA FILM zgledot na ova velelepno zdanie bil predizvik i za mnozina filmski re`iseri, koi bez dvoumewe re{ile toa da vleze vo nekoj nivni kadar. Taka Venetian se pojavuva vo sceni od popularnata serija CSI, potoa filmovi kako Rat Race i Resident Evil. Se razbira, vo odmorali{teto e zabraneto da se snimaat filmovi za da ne se naru{i privatnosta na negovite gosti, no zatoa, pak, dodeka toa be{e vo izgradba, nekoi od dosetlivite re`iseri napravija skapoceni sceni koi potoa si najdoa svoe mesto vo nivnite dela.

Taka eksplozijata so koja se ras~istuva{e patot od staroto kazino, be{e scena od filmot Con Air. Za vreme na izgradbata pak, be{e snimen i dokumentarecot na National Geographic, koj e posveten na odmorali{teto.

I

KAPITAL / 08.07.2011 / PETOK

Obuki / Menaxment / Nedvi`nosti

19

KOMERCIJA LEN OGL AS AKCIONERSKO DRU[TVO ZA PROIZVODSTVO NA KORPUSEN, TAPACIRAN MEBEL I GRADE@NA STOLARIJA “SOVREMEN DOM“ - PRILEP AD SOVREMEN DOM-PRILEP SO SEDI[TE NA UL.ALEKSANDAR MAKEDONSKI-BB -PRILEP SO EMBS 4117379, SOPSTVENIK NA NEDVI@EN IMOT -DELOVEN PROSTOR KOJ SE NAO\A VO BITOLA NA UL.BORIS KIDRIЧ BR.5 ZAVEDEN KAKO: - KP BR.11453 -ZGR.1;VL.1,KAT 01,NAMENA NA ZGRADA 570-ZGRADI NA OSTANATO STOPANSTVO-POVR[INA OD 28 M2; - KP.BR.11453-ZGR.1 VL.1, KAT 01,NAMENA NA ZGRADA 570-ZGRADI NA OSTANATO STOPANSTVO-POVR[INA OD 58 M2; - KP BR.11453-ZGR.1,VL.1 KAT 01,NAMENA NA ZGRADA 570-ZGRADI NA OSTANATO STOPANSTVO-POVR[INA OD 22 M2.

- KP BR.11453-ZGR.1VL.1,KAT 01,NAMENA NA ZGRADA 570-ZGRADA NA OSTANATO STOPANSTVO-SO POVR[INA OD 241 M2 ILI VKUPNA POVR[INA OD 349 M2 SO PRAVO NA NEDVI@NOST - 831 -PRAVO NA SOPSTVENOST VO LIST V OD IMOTEN LIST BR.36044 ZA KO BITOLA 3, E ZASNOVAN DOLG -HIPOTEKA OD PRV RED, VO KORIST NA ZALO@NIOT DOVERITEL KAPITAL BANKA AD SKOPJE SO SEDI[TE NA UL. “MO[A PIJADE”-BR.4 SKOPJE, PO DOGOVOR ZA ZALOG (HIPOTEKA) SO SVOJSTVO NA IZVR[NA ISPRAVA ODU BR.412/11 OD 05.07.2011 GOD. NA NOTAR VERA KARAMANDI OD BITOLA, ZA OBEZBEDUVAWE NA PARIЧNO POBARUVAWE NA DOGOVOR ZA ODOBRUVAWE NA DOLGOOROЧEN KREDIT NA PRAVNO LICE ZAVEDEN KAJ DOVERITEL KAKO BR. 1000600175021 OD 05.07.2011 PRILEP 07.07.2011 GOD. AD SOVREMEN DOM-PRILEP SL. ADMINISTRACIJA

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S