336-25.07.2011

ponedelnik. 25 juli. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

-0,08% % % -1,59% % +0,01%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,59 43,31 70,09

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

NA EVROPA I OLESNI, NO SAMO ZA MIG

Grcija "lapna" 270 milijardi evra i u{te e vo kriza!

STRANA 12-13

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

ponedelnik. 25 juli. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

ponedelnik-25. ponedelnik 25. juli. j 2011 | broj 336 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

LIBERALIZACIJA NA HARTIJA, TE@OK MONOPOL NA PAZAROT

МБИ10

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

Nevozmo`no da se vleze vo biznisot so gas vo Makedonija

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

INTERVIEW

NASER SELMANI PRETSEDATEL NA ZNM

I gazdi i urednici ne sakaat pravila, za{to vo matno najlesno se snao|aat!

STRANA 7

I v godina slab izvoz, malku investicii, baven razvoj STRANA 10-11

Drasti~no porasna uvozot na lekovi od Indija STRANA 8

STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

FILIP PO^NUVA DA GI VADI OD PAMET GRCITE

11

VOVEDNIK SPASIJKA JOVANOVA

KAPITULACIJA?!

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PONEDELNIK 25 JULI 2011

E

KAPITULACIJA?!

Evropa kapitulira{e pred Grcija. Iako vo Brisel se svesni deka ni 160 milijardi evra nema da ja spasat Grcija od bankrot, kako {to ne ja spasija 110 milijardi, evroliderite potr~aa da ja smirat javnosta so vesta deka e najdeno re{enie.

Francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, duri se drzna da prodre direktno vo mislovniot proces na mnogute trezveni glavni vo momentot, pora~uvaj}i im: “Ve molam samo nemojte ova da go narekuvate delumen bankrot na Grcija”!

A {to e, ako ne toa? So poslednite sili evropskite lideri vo ~etvrtokot stignaa do odlukata povtorno da se spasuva Grcija. Zna~i, dilemite bile golemi, zatoa {to na site im e jasno deka po dve godini vo Grcija samo frlaat pari, koi kako da propa|aat vo dupka. Nema nikakvi promeni, ni podobruvawa na finansiskata sostojba na zemjata, a za volja na vistinata, Grcite samite imaat mnogu golem pridones za toa. Od objektivni ili od subjektivni pri~ini, ne funkcionira ni strategijata na premierot Jorgos Papandreu, koja lani veti deka godinava Grcija nema da bara pari od EU i od MMF, tuku sama }e pozajmuva na me|unarodniot finansiski pazar. Toj veti i deka }e prodava dr`aven imot za da se razdol`i kaj evropskite zemji. I ni{to od toa. Papandreu ne prodade ni peda zemja, merkite za {tedewe ne davaat rezultati, dolgot raste, ratite ne se pla}aat. [to e toa ako ne bankrot? Ne delumen, tuku celosen!

A za s$, po Grcija, e vinovna lo{ata politika na EU, odnosno neefikasnite

mehanizmi za kontrola vrz ~lenkite na evrozonata, koi si gi pu{tale nozete podolgo od ~ergata. Fakt e deka mehanizmite postojat, no dodeka tie svetele crveno nadle`nite, svesno ili ne, podzaspale. Zatoa, za krizata vo evrozonata ne se vinovni samo rejtingagenciite, tuku i evropskite tela. I sega rabotata dojde dotamu {to mora da se dotura vo buxetot na Grcija.

Ako ne se napravi toa so gr~kiot brod }e potonat mnogu evropski finansiski institucii, koi vo izminatite godini (duri od 2000) kupuvale gr~ki hartii od vrednost.

Posledicite s$ u{te nikoj ne gi znae precizno, a i site se pla{at da odgovorat na ova pra{awe. Najgolemiot strav le`i vo opasnosta dol`ni~kata kriza da eskalira vo Italija, [panija, Portugalija, Irska... A vo Fondot za spas ima samo 440 milijardi evra. EU }e mora i niv da gi spasuva ako ne saka da se raspadne evrozonata kompletno. Iako vo igra se i takvi scenarija od tipot na evro za bogatite i evro za siroma{nite.

No, sekoga{ koga se pojavuvaat razli~ni scenarija za polaritet na poziciite po vertikalna linija se nametnuva pra{aweto koj }e bide pobednikot, a koj gubitnikot? I se razbira, site se soglasuvaat deka toa vo ovoj slu~aj }e bide Germanija, motorot na evropskata ekonomija. Germanskata kancelarka, Angela Merkel, izvojuva sekojdnevna pobeda vo ovaa drama {to se slu~uva vo Brisel, nare~ena borba protiv finansiskata kriza. Taa pobara vo pomo{ta za Grcija da se vklu~i i privatniot sektor i uspea vo toa.

Taa saka{e da se izbegne re{enie so evroobvrznica i uspea vo toa. Taa ne saka ovde da se zastane, tuku da se prodol`i ponatamu so novi merki. Na vakviot stav na Merkel, Barak Obama i Kristin

SPASIJKA JOVANOVA jovanova@kapital.com.mk jjov anova@ @kkappiital.com.mk l k

Lagard vedna{ odgovorija so telefonski povik, vo koj ja predupredija deka mora itno da se re{ava krizata vo evrozonata, a ne da se kalkulira. Ja opomena i Baroso so porakata deka nikoj ne treba da gai iluzii, bidej}i situacijata e mnogu seriozna i bara celosen anga`man. Xorx Soros, pak, javno & “plesna” deka Germanija e najgolemiot dobitnik od krizata so evroto.

Zna~i, kapitulacijata na EU ne e i kapitulacija na Germanija. Toa go potvrduvaat i faktite. Vo uslovi na kriza vo evrozonata rastat i germanskiot izvoz i germanskiot BDP. Vo drugite zemji raste nevrabotenosta, vo Germanija ima nedostig od visokokvalifikuvani rabotnici. Dali, sepak, zad krizata vo evrozonata ne stojat mnogu posofisticirani pri~ini od tie {to sekojdnevno gi gledame i slu{ame?

Sigurno e taka ako prodol`i dramata vo EU, vo koja na ednata strana se pozitivnite likovi, predvodeni od Merkel i Sarkozi, a site ostanati na drugata kako negativci. Ova, sepak, ne e samo ekonomska kriza, tuku i ekonomska vojna.

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

Gordana Mihajlovska

G

NEVOZMO@NO D BIZNISOT SO GAS

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

67

odini e starosnata granica do koja [pancite }e zaminuvaat vo penzija. [panskiot Parlament go odobri vladiniot predlog za zgolemuvawe na starosnata granica za zaminuvawe vo penzija od 65 na 67 godini. Dosega, [pancite zaminuva vo penzija na 65 godini i 35 godini raboten sta`, a spored noviot zakon, koj }e stapi vo sila po 2013 godina, starosnata granica }e se zgolemi na 67, a rabotniot sta` na 37 godini.

Vrabotenite i ponatamu }e mo`at da zaminuvaat vo penzija na 65 godini, pod uslov vo fondovite za socijalno osiguruvawe da uplatuvale pridonesi 38,5 godini. Predlogot za zgolemuvawe na starosnata granica za zaminuvawe vo penzija e del od {irokoopfatnite reformi, ~ija cel e da gi ubedat pazarite deka [panija e vo sostojba sama da go re{i svojot problem so golemiot dolg

LIBERALIZACIJA NA HARTIJA, TE@OK MON

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

Licenca za da uvezuvaat gas i da go prodavaat vo zemjava, osven Makpetrol, imaat u{te ~etiri drugi kompanii, Alfagas, Makgas konsult, Gas trade i Roj i Rifajnd komoditis. No, ekskluzivitet da kupuva gas od ruski Gazprom ima Makpetrol.

“Kapital” analizira{e zo{to e tolku te{ko, odnosno re~isi nevozmo`no nekoja druga kompanija da vleze vo biznisot so priroden gas vo Makedonija KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

I

Iako se registrirani kako trgovci so priroden gas vo zemjava re~isi e nevozmo`no da vlezat vo biznisot so ovoj, za makedonskite

nicite vo zemjava.

“Kapital” analizira{e zo{to e tolku te{ko, odnosno re~isi nevozmo`no nekoja druga kompanija da vleze vo biznisot so priroden gas vo Makedonija.

Od Regulatornata komisija za energetika objasnuvaat deka iako figuriraat u{te ~etiri trgovci so priroden gas tie ne se mnogu aktivni.

“Makedonskiot pazar e mnogu mal potro{uva~ na ovoj energens. Koli~estvata gas koi Makedonija gi kupuva od Gasprom se mnogu mali vo sporedba so drugi zemji od Evropa. Nie posakuvame da ima pove}e trgovci i pove}e snabduva~i

Makedonija ~etiri kompanii imaat licenca za trgovija so priroden gas, no nemaat sklu~eno dogovori za uvoz.

Ekskluzivitetot go ima Makpetrol, bidej}i toj ima godi{ni zakupeni koli~ini od ruski Gazprom.

“Ovie koli~ini se tolku nezna~itelni za eden gigant kako Gazprom, taka {to duri i nekoja druga firma od zemjava da saka da snabduva so priroden gas, verojatno nema da uspee da stigne da pregovara so ovoj naften gigant. Nema konzum, nema i razvoj na pazarot”, veli Dimitar Petrov, pretsedatel na Regulatornata komisija.

MAKEDONIJA PLA]A NAJSKAP GAS uskiot gas donesen do makedonska granica, a zakupen od Makpetrol, ~ini Rgranica neverojatni 370 evra za 1.000 normalni metri kubni gas. Do bugarskata ~ini 270 evra, a do srpskata 300 evra. Gasot do germanska granica ~ini samo 240 evra. kompanii, skap energens. Pokraj najgolemiot trgovec so priroden gas vo zemjava, Makpetrol, licenca za da uvezuvaat gas i da go prodavaat na kvalifikuvanite potro{uva~i imaat u{te ~etiri drugi kompanii - Alfagas, Makgas konsult, Gas trade i Roj i Rifajnd komoditis, site od Skopje. No, ekskluzivitet da kupuva gas od ruskata kompanija Gazprom ima Makpetrol.

Firmata-}erka na Makpetrol, pak, Makpetrol prom gas go prezema gasot od granica i go distribuira do koris-

so gas vo zemjava. Samo na toj na~in }e se razdvi`i pazarot”, velat ~lenovi na Regulatornata komisija (RKE).

Spored pravilata na RKE, kompanijata {to saka da trguva so priroden gas vo zemjava mo`e da dobie licenca vrz osnova na prethodno sklu~en dogovor za uvoz na gas, odnosno za ve} e kupeni koli~ini od ovoj energens, kako i potpi{ani dogovori so potro{uva~ite.

Snabduva~ot treba da ima sklu~eno i dogovor so prenosniot operator GAMA kako dokaz deka najavenite koli~ini od uvoz }e se prenesat do potro{uva~ite. Vo

Poznava~ite velat deka drugite trgovci najavile mo`en uvoz na gas od Azerbejxan, no i da uspeat vo toa povtorno }e mora da tropnat na vratata na Makpetrol.

Vo edna od kompaniite koja ima licenca da trguva so priroden gas za “Kapital” velat deka duri i da uspeat da dogovorat uvoz na gas, naiduvaat na konkurentot Makpetrol.

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

SAMO 20% ISKORISTENOST NA GASOVODOT ndustriskite potro{uva~i za ovaa godina procenile deka }e im trebaat 427 I milioni normalni metri kubni gas, {to e zgolemuvawe od 2,6 pati vo odnos na potro{enoto vo 2010 godina. Vakviot rast se objasnuva so vleguvaweto vo pogon na dva novi proizvodni kapaciteti koi kako glaven energens }e koristat priroden gas. Najgolem potro{uva~ e `elezarnicata Makstil. Gasot se uvezuva od Rusija.

Na celosna gasifikacija se ~eka cela tranzicija. Vo zemjava samo 30-tina kompanii go koristat gasot vo proizvodstvoto. Iskoristenosta na gasovodniot sistem e okolu 20%.

LIDERI

Navigator

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK KRUPNI ^EKORI ZA ISKOORISTUVAWE NA IPARD

EMIR KUSTURICA

REXEP TAIP ERDOGAN

TRAJKO VEQANOVSKI

DIMITRIS KRISTOFIAS

amu kade {to studira{e urcija gi dobi site poe se slu`bite vo SoTumetni~ki i gi napravi prvite T falbi od me|unarodnata N branieto problem {to ~ekori, vo Praga, zaednica i od Svetskata banspikerot ne znae za pismata,

se svrte i Vtivennimanieto kon Kipar, no od negaaspekt - ovaa ostrovska

sega }e bide po~esen gra|anin i simboli~no dobi klu~ od gradot

zemja se najde na udar poradi re`imot na vlasta i ekonomskite problemi

ka za ekonomskite reformi i rast {to go ostvaruva vo vreme na kriza

tuku potrebata bez pogolema vreva da gi proturka spornite vladini zakoni

NOPOL NA PAZAROT

DA SE VLEZE VO AS VO MAKEDONIJA

]

]e se menuvaat uslovite za koristewe na pretpristapnata pomo{ na Makedonija nameneta za zemjodelstvoto od IPARD programata. Za pobrzo da se iskoristat evropskite pari koi & se na raspolagawe na dr`avata, menaxmentot na Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto, u{te edna{ pravi maksimalni napori za uspe{nost na IPARD programata.

So ovoj poteg direktorot na Agencijata, Toni Dimovski, u{te edna{ poka`a kako treba da se ekipira i kako treba da se menaxira edna dr`avna agencija, koja raboti vo interes na zemjodelcite i kompaniite.

Direktorot za kratko vreme uspea da napravi krupni ~ekori vo nasoka na efikasno isoristuvawe na parite od IPARD.

TONI DIMOVSKI Otkako uspea da gi pritisne dr`avnite institucii za pobrzo dobivawe na potrebnite dokumenti za aplikantite za IPARD, gi ubedi bankite da bidat pootvoreni kon zemjodelcite i da gi poddr`uvaat nivnite investicii odobreni od IPARD programata.

Vo nizata merki e i poslednata, po inicijativa na zemjodelcite, me|u drugoto pobara IPARD da mo`e da go koristat golemi kompanii.

Dimovski zaslu`uva da bide pofalen za negovata posvetenost i anga`iranost, da se nadminat del od problemite i ograni~uva~kite faktori koi se pojavuvaat pri koristeweto na IPARD programata.

GUBITNIK ETNI^KA RAZEDINETOST

O “Da se donese gas do Makedonija se sveduva na golema ume{nost. Pazarot e celosno pokrien od najgolemiot distributer. Taa kompanija ima 50% sopstvenost i vo infrastrukturata, odnosno vo pretprijatieto Gama, koe upravuva so glavniot i edinstven gasovod vo zemjava. Taka, za da se bide seriozen igra~ na pazarot na gas vo Makedonija, vo vaka postaveni odnosi, e prili~no nevozmo`no”, velat od kompanijata.

Kombiniranata termoelektrana i toplana TE-TO, koja od po~etokot na ovaa godina stana kvalifikuvan potro{uva~, mo`e sama da gi nabavi potrebnite koli~ini gas za proizvodstvo na toplinska i elektri~na energija. No, ne uspeala da dogovori uvoz na gas, pa kupuva od Makpetrol.

Evtiniot gas im e mnogu potreben na makedonskite kompanii zatoa {to }e im namali del od tro{ocite za energensi.

Akademik Tome Bo{evski go problematizira faktot {to vo Makedonija ne se realizira proektot za gasifikacija.“Gasifikacijata e golema i neophodna rabota, pra{awe koe za Makedonija }e bide zna~ajno vo slednite 10-20 godini. Nie 10 godini ja odlo`uvame i napravivme

STRUMICA SE GASIFICIRA ove}e od 7.000 metri od vkupno proektiranite 13 kiP lometri primarna gasovodna mre`a se izgradeni vo poslednite dva meseca vo Strumica.

Spored najavite od op{tinata, vo tek e i tenderot za nabavka na potrebnata oprema, po {to na me|unaroden tender }e se nabavuva priroden gas.

Vo prvata faza, izgradbata na distributivnata gasovodna mre`a vo Strumica, edinstvena od vakov vid vo zemjava, }e ~ini okolu 930.000 evra.

Virtuelniot gasovod, koj se procenuva na 3,8 milioni evra, treba da bide pu{ten vo upotreba vo oktomvri godinava.

“Zaokru`uvaweto na prvata faza }e zna~i osnova za gasifikacija na lokalnite i dr`avnite javni ustanovi i na zainteresiranite doma}instva, na stopanskite objekti, fabrikite i sli~no. Vo vtorata faza, na gasovodniot golem zastoj.

Evropa odamna go re{i pra{aweto za sigurno snabduvawe so priroden gas, a nie kako i obi~no docnime. Makedonija ima BDP po `itel na nivo od 1990 godina i vo me|uvreme ni{to ne investira.

Edinstveno nie, iako sme vo centarot na Jugoisto~na Evropa, ostanavme zaobikoleni od prirodniot

sistem }e bidat priklu~eni plastenicite i oran`eriite za proizvodstvo na zelen~uk i naselenite mesta vo neposrednata okolina na Strumica”, izjavi gradona~alnikot Zoran Zaev.

Spored presmetkite, samo javnite ustanovi godi{no }e za{teduvaat pove}e od 20 milioni evra, a supstitucijata na nafta, struja i ogrevno drvo }e zna~i i pogolema za{tita na ~ovekovata okolina.

Vo slednite dva meseci treba da se izgradat i dve mati~ni stanici za dekompresirawe na prirodniot gas, koj so specijalni cisterni }e se transportira od majkata-stanica vo Petri~, Bugarija, i }e se nosi do mati~nite stanici.

Lokalniot gasovoden sistem vo Strumica e proektiran da mo`e bez nikakvi problemi da se priklu~i na gasovodot, koj so najaveniot proekt na Vladata }e se gradi vo isto~niot del na zemjava.

gas”, uka`uva akademik Bo{evski.

Konstantin Dimitrov, profesor vo penzija, veli deka ako Makedonija navistina saka da razviva odr`liva ekonomija, na energetikata treba da gleda kako na zna~aen segment, osobeno poradi toa {to regionot zabrzano investira vo ovaa oblast.

“Mora da se gasificira

cela Makedonija, duri da se razmisluva i gasot da go prodavame vo Kosovo i Albanija. Srbija }e gradi gasovod so Rusija, a Bugarija ve}e e raskrsnicata na Balkanot. Makedonija ne figurira vo nitu eden regionalen proekt. Vo zemjava edinstveno doa|a eden cevkovod za gas do Skopje, so krak do Bunarxik”, veli Dimitrov.

Otkako vo dobra i mirna atmosfera pominaa izborite vo zemjava, popisot i nesoglasuvawata okolu nego po~naa povtorno da izleguvaat na povr{ina.

Najverojatno etni~kata inkluzija i multietni~kiot so`ivot {to go poka`avme na izborite, nema da go potvrdime i so popisot.

Problemite koi nastanaa u{te so najavata za popi{uvaweto, koe treba{e da se slu~i proletta, a za koj najglasen be{e potpretsedatelot na Dr`avnata popisna komisija, Abdumenaf Bexeti, sega u{te pove} e se zgolemuvaat. Potpretsedatelot Bexeti, namesto da bide liceto koe }e ja zgolemi doverbata me|u Albancite i Makedoncite za pretstojniot

ABDULMENAF BEXETI popis, so demonstrativno napu{tawe na sednici i neizdr`ani barawa, toj u{te pove}e ja razni{uva.

Namesto normalen popis, zemjava najverojatno }e se soo~i so pote{kotii i eventulano razni{uvawe na dobrite me|uetni~ki odnosi koi gi potvrdivme so izborite.

Vakvata politika na Bexeti, koj i samiot ja pretstavuva institucijata odgovorna za popisot, ne samo {to odi na {teta na institucionalnata podgotvenost za ovaa statisti~ka operacija, tuku odi i na {teta na etni~kite odnosi i imixot na zemjava.

MISLA NA DENOT

LESNO E DA SE LA@E SO STATISTIKATA, NO POLESNO E DA SE LA@E BEZ NEA

FREDERIK MOSTELER EMINENTEN AMERIKANSKI STATISTI^AR

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

FOTO NA DENOT...

2010 godina

Francija

73%

57%

Germanija

Grcija

Italija

Irska

Portugalija

^e{ka

Bugarija

5%

7%

16%

19%

39%

60%

51%

83%

93% 38%

82%

2000 godina 96%

109%

119%

103%

143%

ZADOL@ENI I NEZADOL@ENI

Estonija

Ne se site zemji-~lenki na Evropskata unija ednakvo zaglaveni vo dol`ni~kata kriza. Podatocite za visinata na nadvore{niot dolg kako procent od BDP poka`uvaat deka po Grcija, najzadol`eni zemji se Italija, Irska i Portugalija, no vedna{ po niv e Germanija. Za razlika od niv, mnogu disciplinirani se skandinavskite i novite zemji-~lenki na EU.

rieset i dve godi{niot Ander{ Bering Brajvik, vooru`en i oble~en vo policiska uniforma, vo petokot ubi najmalku 92-ca, pukaj}i vrz podmladokot na vladeja~kata norve{ka Rabotni~ka partija na ostrovot Utoja, 50 kilometri od Oslo. Pukaweto vo kampot se slu~ilo samo nekolku ~asa po eksplozija na bomba vo centarot na Oslo, pred vladiniot kompleks zgradi. Policijata go uapsi za dvata napada, koi spored policiski izvor, ve}e se tovarat kako teroristi~ki akti.

Brejvik re~e deka negovite dela se gnasni, no neophodni, i deka e podgotven svoite postapki da gi objasni utre pred sudijata, veli negoviot advokat Gejr Lipe{tad.

T

SVETOT NIZ MEDIUMITE THE WALL STREET JOURNAL Vesnikot na svojata naslovna stranica pi{uva za paket-pomo{ta koj Evropskata unija & go odobri na Grcija i deka vo me|uvreme SAD se pribli`uva do nivniot rab za bankrot. Spored vesnikot, liderite na evrozonata se dogovorile da & dadat na Grcija u{te 157 milijardii evra.

PO POSLOVNI OS DNEVNIK Hrvatskiot vesnik pi{uva Hrv na subvenciza visinata v ite i dr`avnata pomo{ koi minatata godina gi dobile najgolemite zemdob joposednici vo Hrvatska. jopo Ivica Todori}, sopstveIvi nikot na Agrokor, dobil nik 127 milioni kuni za subvencii i u{te 25 milioni ven kuni dr`avna pomo{ za kun investicii. inv

KONFUZIJA SO NOVITE URBANISTI^KI PRAVILA

NIKOJ NE ZNAE KAKO ]E SE GRADAT ZGRADI PO NOVO Novoto pravilo vo semeen objekt da mo`at da se izgradat tri, namesto dosega{nite osum stanovi, vnese totalna konfuzija vo op{tinite. Sekoj so razli~no tolkuvawe od koga, za kogo i kako }e va`i noviot Pravilnik SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

DNEVNIK Bugarskiot vesnik pi{uva za novata taktika na Rusija kon Bugarija za zabrzuvawe na proektot za nuklearnata centrala Belene. Spored vesnikot, kompanijata Atomstrojekspor ja tu`i Nacionalnata elektri~na kompanija (NEK) za 58 milioni evra poradi neispolneti aktivnosti za izgradba na nuklearnata centrala.

VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik pi{uva za ekstradicijata na posledniot srpski ha{ki begalec. Spored vesnikot, otkako toj se otka`al od pravoto na `alba, bila izbegnata poslednata pre~ka za negovoto prenesuvawe vo sudot vo Hag, kade {to treba da mu se sudi za voeni zlostorstva.

zmenetiot Pravilnik za standardi i normativi za u r b a n i s t i~ ko p l a n i r a w e ko j p r e d viduva vo eden semeen objekt da nema pove}e od tri stanbeni edinici, predizvika zabuna kaj gradona~alnicite i kaj upatenite vo grade`ni{tvoto.

Re~isi site koi gi kontaktira{e “Kapital” imaat razli~no tolkuvawe.

Spored edni, novinite }e va`at za site objekti {to }e se gradat spored novodonesenite urbanisti~ki planovi, dodeka, pak, drugi smetaat deka primenata na Pravilnikot vedna{ stapuva na sila. Ekspertite predupreduvaat deka noviot Pravilnik ne mo`e da va`i za tie objekti kaj koi vo postoe~kite urbanisti~ki planovi ve}e e precizirano kolku stanbeni edicini mo`e da ima.

Toa, spored niv, zna~i deka noviot pravilnik ne gi poni{tuva ve}e donesenite planovi i izdadeni mar-

I

kici koi imaat vpi{ano mo`nost za izgradba na pove}e od tri stana vo eden semeen objekt.

Deneska “Kapital” se obide da ja razjasni dilemata, no ne dobivme podetalno tolkuvawe od Ministerstvoto za transport i vrski, koe go donese Pravilnikot.

Op{tinite so razli~ni tolkuvawa. Gradona~alnikot na op{tina Gevgelija, Ivan Frangov, e ubeden deka urbanisti~kite planovi ne ja zasegaat primenata na Pravilnikot, i tvrdi deka vo Gevgelija }e se dozvoli izgradba na semejni objekti edinstveno so tri stanovi. Vo skopskata op{tina Karpo{, iako pozitivno go ocenuvaat namaluvaweto od osum na tri stanovi vo eden semeen objekt i smetaat deka e re{enie koe }e pridonese za uramnote`en urbanisti~ki razvoj, sepak velat deka izmenite }e gi implementiraat edinstveno vo novite urbanisti~ki planovi.

“Izmenite }e gi impleme n t i r ame v o n o v i te urbanisti~ki planovi koi

se vo izrabotka, me|utoa tie inves titori koi ve}e imaat izvadeno validna grade`no-tehni~ka dokumentacija }e prodol`at so realizacija na istata”, velat vo op{tina Karpo{. Za Zoran Zaev, gradona~alnik na op{tina Strumica e sporno toa {to zakonski ne e precizirana kvadraturta na semejniot objekt, {to ostava prostor za manipulacii, odnosno mo`nost dozvolenite tri stanovi da bidat so golemina i do 500 metri kvadratni, {to ponatamu ostavaat prostor za podelba i de fakto proda`ba na pove}e od tri stana. “Ne e limitirano kolku golemi mo`at da bidat tie stanovi, {to ostava prostor, na primer, prizemjeto da iznesuva 500 metri kvadratni, edniot stan 200 metri kvadratni i tretiot stan 400 metri kvadratni. I koj mo`e da go spre~i sopstvenikot da go pregradi stanot i da go prodade so fizi~ka delba na treto lice koe ima pravo ponatamu da go vpi{e toj stan vo katastar”, uka`uva Zaev. Dodava deka ova i dosega bilo naj~estiot

na~in za manipualcija koga na ime semejna ku} a se gradat pove}ekatnici pri {to investitorot ostvaruva profit, no pla}a pomali dava~ki po osnov na komunalii i danoci kako fizi~ko lice, a koi bi bile mnogu povisoki dokolku gradi kako pravno lice. Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe, dosega dozvoluva{e izgradba na semejna ku}a so najmnogu osum stanbeni edinici, mo`nost {to im ode{e vo korist na investitorite koi gradea pove} e stanovi na ime semejna ku}a, od koi potoa istite debelo profitiraa. Niz celo Skopje na mestoto na malite ku}i mo`at da se zabele`at pove}ekatnici so {to zna~itelno se uni{teni urbanite naselbi, a re~isi i nema prostorot za zelenilo. “Dupkata” vo zakonot naj~esto ja koristea investitorite koi imaa bliski vrski vo lokalnite samoupravi i koi bez problem dobivaa dozvola za gradewe semejni objekti so zna~itelen gabarit i visina.

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

3 FAKTI ZA...

2,8 111 18%

milijardi evra imaat hrvatskite banki na svoite smetki i ne gi davaat za firmite koi pekaat za krediti milioni evra stojat neiskoristeni i na smetkata na Hrvatskata banka za obnova i razvoj e stapkata na adekvatnost na kapitalot na hrvatskite banki, {to e nad prosekot i nad zadol`itelniot minimum

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator PROCENKI...

VESTI...

BORIS TADI],

MBI 10

PRETSEDATEL NA SRBIJA

3.000

S

2.800

EMBARGOTO OD PRI[TINA E ANTIEVROPSKI POTEG rpskiot pretsedatel smeta deka odlukata na administracijata vo Pri{tina da vovede sankcii, odnosno embargo na srpskata stoka, e neprijatelski gest i provokacija, no deka Belgrad nema da vozvrati so kakva bilo kontramerka.

“Vakvata odluka e nemoralna, apsurdna i sprotivna na osnovnite evropski vrednosti. Se nadevam deka administracijata vo Pri{tina }e razmisli za krajnite konsekvenci na ovaa odluka”, izjavi Tadi}.

Toj zabele`uva deka Pri{tina ne mo`e da donese vakov ednostran akt, bez “nekakov vid me|unarodno sponzorstvo”.

NA 30-ti SEPTEMVRI

BANKAR BA

RO! O K NAS

e mese~nik! m

nov proizvod na KAPITAL TAL MEDIA GROUP KO KOGA IZLEGUVA? Pr r Prviot broj na bankar }e izleze na 30 septemvri (petok), a ponatamu sekoj prv petok vo mesecot (12 pati vo godinata) me BR BROJ NA STRANICI: 100 SO SODR@INA: Istra`uvawa na finansiski pazari Is (makedonija/balkan/evropa/svet, (m slu~ai, analizi, komentari, kolumni, sl in intervjua, strategii, finansirawe na investiciite, finansirawe na iz izvozot… psihologijata na pobednicite i gubitps ni nicite (makedonski slu~ai)…

C CELNA GRUPA: Za bankari, finansiski eksperti, konsu sultanti, u investitori i pretpriema~i, advokati, profesori i studenti… ad i idni bankari, investitori i pretpriema~i… pr retpriema~i…

SP SPECIJALNO PECIJALNO INTERNET IZDANIE: Golemi Go olemi popusti i gratisi za pretplatni nici ici na KAPITAL MEDIA GROUP

2.600 2.400 2.200 2.000 07/10

NA A 15 15-ti 5-ti i OKTOMVRI I

MENAXER

e mese~nik!

nov proizvod na KAPITAL MEDIA GROUP KOGA IZLEGUVA? Prviot broj na Menaxerr ke izleze na 15 oktomvri (sabota), a ponatamuu sekoj 15-ti vo mesecot (12 pati vo godinata) BROJ NA STRANICI: 1000 SODR@INA: rri investirawe r Istra`uvawa na pazari i izvoz (Makedonija/Balkan/Evropa/Svet, lkan/Evropa/Svet, r slu~ai (Makedonija i Svetot), vetot), analizi, komena, delovni strategii, tari, kolumni, intervjua, rrni svetski umovi, planetarni r u pobednici, modeli na uupravuvanwe, tirawe, r , izvoz – kako? dobri odluki za investirawe, acija j i obrazovanie r business modeli… edukacija na menaxerite i osniva-~ite a-~ite na kompanii, na~ini na nao|awe oekti, {to e dobarr finansii za va{ite proekti, -upp business proekti, proekt, inovacii, start-up koj vi pomaga? psihologijata gijata j nicite (make-donski na pobednicite i gubitnicite slu~ai)…

CELNA GRUPA: Za pretpriema~i, izvr{ni {ni direktori, osniva~i i investitori, i, investiciski eksperti i sovetnici eksperti, r konsultanti, advokati, profesori r f r i studenti... u i idni pretpriema~i, investitori nvestitori i bankari...

SPECIJALNO INTERNETT IZDANIE: Golemi popusti i gratisi si za pretplatnici na KAPITAL MEDIA GROUP kontakt: zikov@kapital.com.mk com.mk kontakt@kapital.com.mk marketing@kapital.com.mk lice za kontakt: Qup~o Zikov, direktor na KAPITAL MEDIA GROUP

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2,504.98 2010/2011 2010/2011

ZELIK SREЌEN SO TURSKATA EKONOMIJA urcija e vo mnogu podobra pozicija vo sporedba so minatoto, a turskata ekonomija e posilna i postabilna vo odnos na porano, izjavi pretsedatelot na Svetskata banka, Robert Zelik.

Na pra{aweto dali ekonomskata kriza {to gi zafati evropskite dr`avi mo`e da se odrazi i na Turcija, Zelik istakna deka Turcija realizira 50% od svojot izvoz vo Evropa i zatoa ekonomskite problemi tamu }e imaat opredeleno vlijanie i vrz nea.

No, toj istakna deka Turcija sega ima sozdadeno po{iroka mre`a od me|unarodni vrski i deka nejzinata ekonomija e mnogu posilna i postabilna otkolku {to be{e vo minatoto. Spored Zelik, dve makroekonomski pra{awa so koi zemjata treba da se zanimava se inflacijata i tekovniot deficit.

T

ECB: EVROTO I NATAMU VTORA SVETSKA REZERVNA VALUTA vroto minatata godina ja zadr`a pozicijata na vtora svetska rezervna valuta, po dolarot i pokraj gr~kata dol`ni~ka kriza, soop{ti Evropskata centralna banka. Vo izve{tajot na ECB pi{uva deka me|unarodnata uloga na evroto vo tekot na 2010 godina ostanala prete`no stabilna, dokolku se sporedi so ostanatite golemi me|unarodni valuti.

“Udelot na finansiskite instrumenti denominirani vo evra e zgolemen za 0,3 procentni poeni vo globalnata sopstvenost na devizni rezervi i za okolu eden procenten poen vo prometot na stranskite valutni berzi”, se veli vo izve{tajot.

Udelot na evroto vo svetskite devizni rezervi e zgolemen kon krajot na 2010 godina na 26,3% vo vrednost od okolu 5,12 bilioni dolari.

E O! R O K NAS

BERZA

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Kone~no drugi akcii vlegoa vo fokusot na investitorite na Makedonskata berza. Dodeka nekolku dena minatata nedela toa bea akciite na Komercijalna banka, vo petokot najmnogu se trguva{e so akciite na Alkaloid (promet od 648.537 denari).

No vkupniot berzanski promet ostana pove}e od skromen, iznesuva{e samo 7.203.782 denari (116.963 evra). Za razlika od site evropski berzi koi pozelenea poradi “dobrite” vesti za nova pomo{ za Grcija, makedonskiot berzanski indeks MBI-10 ima{e pad od 0,08% i nedelava trguvaweto }e go po~ne so vrednost od 2.504,98 indeksni poeni. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Лотарија на Македонија

711.00 +91,00

+14,68% 14 68%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Метропол

200.00 9 91% -9,91%

-22,00

DOW JONES 12,800 12,600 12,400 12,200

12,000 11,800 11,600 11,400 20/06 25/06 30/06 05/07 10/07 15/07 20/07

12,724.40 +152,50

+1,21% 1 21%

Im olesna na investitorite po vesta deka Grcija }e dobie vtor paketpomo{ od 160 milijardi evra.

Toa gi zazeleni vo petokot evropskite berzi.

Od pazarot is~ezna stravot od {irewe na dol`ni~kata kriza vo evrozonata, koj vladee{e so nedeli.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,931.32 10,132.10 1,343.80 2,834.43 7,311.23 868.81

VALUTI

+0,53% +1,22% +1,35% +0,72% +0,29% +1,01%

£ €

€ $

1.1329

1.4391

-0,4%

+1,2%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.603,500 $ +1,04% 1 04% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

117,520 $ +0,01% 0 01% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

@OZE MANUEL BAROSO

Ne treba da imame iluzii, sostojbata e mnogu seriozna

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI VO SREDA GRUEVSKI ]E BARA DOVERBA VO SOBRANIETO o programa od 70 stranici, mandatarot Nikola Gruevski vo sreda od Parlamentot }e ja pobara doverbata za sebe i za noviot vladin tim, koj vo slednite ~etiri godini }e ja vodi Makedonija.

Soglasno so novata vladina programa, vo slednite ~etiri godnini, Vladata }e se fokusira na razvojot na ekonomijata, investiciite i reformite. O~ekuvawata na staro-noviot mandatar se ovie godini da se postigne kontinuiran ekonomski rast, odnosno vo prvite dve godini se o~ekuva rastot na BDP da se dvi`i me|u 4%-5%.

Vo 2014 i 2015 godina, pak, procenkite se deka rastot }e bide pome|u 5,5-7%.

Administracijata, sudstvoto, evroatlanskite integracii isto taka se del od prioritetite na agendata na Vladata.

S

PREPISKA ME\U OBSE I TRAJKO VEQANOVSKI retstavnikot na OBSE za slobodata na mediumite, Duwa Mijatovi}, i generalniot sekretar na OBSE, Lamberto Zanier, ispratile pisma do pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, vo koi `alat {to toj navremeno ne bil informiran za pismoto od Organizacijata, so koe OBSE bara od Veqanovski da pokrene inicijativa za zakonski izmeni vo oblasta na mediumite, soop{ti Kabinetot na pretsedatelot na Sobranieto.

“Pretsedatelot na Sobranieto na Republika Makedonija, Trajko Veqanoski, kon krajot na zav~era{niot den go dobi pismoto od OBSE od pretstavnikot za slobodata na mediumite, Duwa Mijatovi}. Za `al Veqanovski se zapozna so sodr`inata na pismoto preku mediumite i preku neosnovanite napadi kon nego od strana na pratenici od parlamentarnata govornica. Sevo ova nepotrebno sozdade klima na nedoverba i nepotrebni politi~ki konotirani doobjasnuvawa”, pi{uva vo soop{tenieto.

P

PRETSEDATELOT NA HELSIN[KI PODNESE OSTAVKA retsedatelot na Helsin{kiot Komitet za ~ovekovi prava, Osman Kadriu, si podnese ostavka, javuvaat novinskite Agencii. Ostavkata, kako {to izjavuva Kadriu, ja podnesuva poradi soop{tenieto na Helsin{kiot komitet za ha{kite slu~ai, koe glase{e „Za zlostorstva protiv ~ove{tvoto nema amnestija”, za koe toj tvrdi deka kako pretsedatel ne bil kontaktiran i za negovata sodr`ina ne raspravale vnatre{nite organi na Komitetot. „Soop{tenieto be{e pu{teno vo moe otsustvo, bez moja soglasnost i bez da raspravaat nadle`nite organi na Komitetot za negovata sodr`ina. Nitu eden od organite na H.Komitet kako Sobranieto, Bordot, pretsedatelot na Helsin{kiot komitet i izvr{niot direktor, nemaat raspravano za soop{tenieto so koja sodr`ina se davaat kvalifikacii i oceni za Ha{kite predmeti, Zakonot za amnestija i poslednata intervencija koja{to ja napravi Sobranieto”, izjavi Osman Kadriu za edna novinska agencija.

P

PAULSEN: ^LENSTVOTO NA MAKEDONIJA VO EU ]E PRIDONESE ZA STABILNOSTA NA REGIONOT elosnoto ~lenstvo na Makedonija vo evroatlantskite strukturi mo`e da pridonese za stabilnost, razvoj i ekonomski napredok na ovoj region i poradi toa Norve{ka ja poddr`uva Makedonija na toj nejzin pat, istakna v~era ambasadorot na Norve{ka vo zemjava, Kjetil Paulsen, za vreme na otvoraweto na Centarot za obuki.

“Uveren sum deka Sekretarijatot i ostanatite dobro }e gi iskoristat mo`nostite {to gi nudi ovoj Centar za obuka, bidej}i smetame deka toj }e bide mnogu va`en strukturen element na patot na Makedonija vo EU i NATO”, re~e Paulsen.

C

TIRK: CELIOT BALKAN VO EU DO 2021 GODINA lovene~kiot pretsedatel Danilo Tirk predviduva deka po godinite na konflikt i politi~kite previrawa, site nacii na Balkanot za deset godini }e bidat ~lenki na EU, prenesuva Aso{iejted pres.

“Dobro e {to strategiski nasokata na ovoj region e jasno definirana. Se razbira deka }e ima pote{kotii na toj pat... no, nie znaeme kade treba da odi celiot region i kade toj vsu{nost sega odi”, re~e Tirk vo intervju po negoviot govor vo ON na Generalnoto sobranie.

Toj veli deka e to~no oti ima mnogu zamor od pro{iruvaweto, no deka strate{ki nema poenta da se ostavi crna dupka srede Evropa.

S

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

ME\UETNI^KI PREGOVORI ZA STATISTI^KA OPERACIJA

NE MO@EME NI DA SE POPI[EME BEZ POLITI^KI TENZII!

Za popisot na naselenieto vo Makedonija, {to }e se odr`i vo oktomvri, otkako poradi izborite be{e odlo`en aprilskiot rok, povtorno se pregovara pod pritisok na nesfatlivite barawa na Albancite, koi se izraz na krajna me|uetni~ka nedoverba i go doveduvaat vo pra{awe unitarniot karakter na dr`avata!

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

ovtorno se krev a p o l i t i ~ ka bura so popisot na naselenieto, koj treba da se odr`i vo oktomvri. ^lenovite Albanci na Dr`avnata popisna komisija gi reaktueliziraa barawata vo sredinite so dominantno albansko naselenie da nema popi{uva~i od makedonska nacionalnost, za{to, spored niv, prisustvoto na Makedoncite bi zna~elo nedoverba kon Albancite i namera da se kontrolira nivnoto popi{uvawe. Vakvite nelogi~ni uceni ne samo {to zna~at krajna nedoverba kon dr`avata i nejzinite institucii, tuku go doveduvaat vo pra{awe osnovniot preduslov za funkcionirawe na multietni~koto op{testvo, {to e so`ivotot. Nivnite glavi ne gi oladile ni nekolkute meseci pauza vo rabotata na Komisijata poradi odlo`uvaweto na popisot {to treba{e da se odr`i vo april, no poradi predvremenite izbori be{e pomesten za oktomvri. Instistiraweto da bide prifateno vakvoto barawe izgleda mnogu ~udno pri faktot deka i vo op{tinite kade {to Makedoncite se zastapeni so re~isi 100% popi{uva~kite parovi }e bidat so me{an etni~ki sostav, opredelen spored prvite dva etnikumi po brojnost vo op{tinata. Pretsedatelkata na Dr`avnata popisna komisija, Vesna Janevska, objasnuva deka poentata na etni~ki me{anite popi{uva~ki parovi e gra|anite, a osobeno decata vo domovite kade {to }e se vr{i popi{uvawe da dobijat pretstava deka `iveat vo multietni~ka sredina, kade {to upatenosta na ednite kon drugite e realnost ~ij uspeh e usloven tokmu so gradewe me|usebna doverba.

“Sekade }e popi{uvaat me{ani parovi i vo nitu eden moment ne stanalo zbor, na primer, vo Isto~na Makedonija, kade {to naselenieto e dominantno so makedonska nacionalnost, popi{uva~i da bidat samo Makedonci.

Ako Albancite sakaat i vo Del~evo, namesto od romskiot etnikum, koj tamu e vtor po zastapenost, edniot popi{uva~ neka bide Albanec. Nekoi od ~lenovite na Komisijata od albanskata i turskata zaednica smetaat deka so me{anite parovi im se izrazuva nedoverba na nivnite etnikumi i vo taa smisla pra{uvaat {to bara Makedonec da popi{uva vo ~isto albansko semejstvo”, izjavi Janevska za “Kapital”.

Taa smeta deka bez razlika na upornosta vo barawata

P

AMERIKANSKI KONGRESMEN SE SOMNEVA DEKA IMA TENDENCIJA DA SE NAMALI BROJOT NA ALBANCITE merikanskiot kongresmen Dejna Rorebej~er smeta deka popisot vo Makedonija mora da bide sproveden po~ituvaj}i gi bazi~nite pravila na Ohridskiot ramkoven dogovor.

Spored Rorebej~er, vo Makedonija e neophoden monitoring odblisku na popisnata operacija poradi indikaciite za namaluvawe na albanskata populacija vo zemjata.

Kongresmenot go istaknal ova na sredbata vo negovata kancelarija vo Va{ington so Albansko-amerikanskata gra|anska liga.

A

na ~lenovite Albanci vo popisnata komisija, vo naredniot period }e bide postignat dogovor za strukturata na popi{uva~kite parovi, so koja }e se ovozmo`at nepre~eni posledni podgotovki i odr`uvawe na popisot.

Pr ed od lo` uvaweto na p r e t ho d n i ot te rmi n z a statisti~kata operacija, koja treba{e da se odr`i vo april, me|uetni~kata napnatost vo Komisijata rezultira{e so bojkot od strana na gra|anite Albanci i Turci, koi vo mnogu mal broj se prijavija na konkursite za popi{uva~i.

Janevska otkriva deka za Komisijata da ne gubi vreme poradi nastanatata pauza vo predizborieto, formirano e rabotno telo so pomalku ~lenovi, koi na dosega odr`anite tri sostanoci barale na~in za nadminuvawe na krizata i napravile pove}e simulacii za mo`nite sostavi na binacionalnite parovi.

“Zabele{kite na ~lenovite na Komisijata od albanska i turska nacionalnost se deka vo Zakonot za popis ne e definirana strukturata na popi{uva~kite parovi.

Tie bi prifatile dvajcata popi{uva~i vo parovite da bidat pretstavnici na dvata najzastapeni etnikumi vo popisniot reon dokolku toa stoi vo Zakonot decidno. Ako

postigneme vakov dogovor, }e pobarame od Vladata i od Sobranieto soodvetna promena na Zakonot. No, procesot na promena na Zakonot bi gi odlo`il rabotite, a pritoa bi mo`ele da se otvorat i drugi ~uvstvitelni pra{awa, pa zatoa, smetam deka nema potreba da se menuva, za{to negoviot duh e jasen – nema poenta da odat dvajca popi{uva~i vo par ako negoviot sostav ne e binacionalen”, veli Janevska.

Spored nea, instituciite involvirani vo popisniot proces se kompletno podgotveni za sproveduvawe na operacijata i nema pri~ini za zagri`enost deka popisot povtorno bi mo`elo da se odlo`i.

Imaj}i gi predvid negativnite posledici po dr`avata vo takov slu~aj, Janevska voop{to ne saka da razmisluva za situaciite koi bi dovele do novo odlo`uvawe.

“Sega zasega nema indicii za povtorno odlo`uvawe na popisot. Eventualnoto odlo`uvawe bi bilo mnogu lo{o za dr`avata i zatoa, bez ogled na koj etnikum pripa|ame, nie, ~lenovite na popisnata komisija, treba prevenstveno da mislime na zaedni~kata dr`ava”, izjavi Janevska.

Vo fevruari, koga te~ea poslednite podgotovki za

14

milioni evra }e n$ ~ini ovogodine{niov popis, dvojno pove}e od prethodno, tokmu zatoa {to sega ima me{ani popi{uva~ki parovi

10

}e zemat popi{uva~ite vo prosek, no ovaa brojka mo`e da raste vo zavisnost od brojot na ~lenovite na popi{anite semejstva

16

iljadi e brojkata na anaga`iranite popi{uva~i

popis vo april, ~lenovite na Komisijata od albanska i turska nacionalnost izlegoa so obvinuvawe protiv pretstavnicite na makedonskata zaednica deka generirale nedoverba kon Albancite, Turcite i drugite pomali zaednici, tvrdej}i deka ~lenovite Makedonci ne go po~ituvale Delovnikot za rabota na Komisijata i nosele odluki bez konsenzus.

Popisot na naselenieto, doma}instvata i stanovite, {to }e se odr`i od 1. do 15. oktomvri, }e ~ini 14 milioni evra. Sredstvata }e se obezbedat od Buxetot na dr`avata i vo najgolema mera }e se potro{at za pla}awe na 20-iljadnata armija od u~esnici vo popisot, od koi 16.000 }e bidat popi{uva~i – polovina izbrani so konkurs od nevraboteni lica, a polovina od javnata administracija.

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

Intervju

Sо законот за rадиодифuзија sme doneseni pred svr{en ~in, nie nemame drugo re{enie za da ostaneme konzistentni na na{ite stavovi osven da gi povikame na{ite dvajca ~lenovi vo SRD da se povle~at. So toa sakame da pratime poraka deka ne prifa}ame da se donesat bitni izmeni na zakonite za mediumite bez da bideme vklu~eni. ]e razmislime vo idnina da ne u~estvuvame na niedna javna debata za zakoni vo sferata na mediumite, {tom za najva`nata ne ignoriraa

NASER SELMANI PRETSEDATEL NA ZNM, ZA PADOT NA NOVINARSTVOTO

I GAZDI I UREDNICI NE SAKAAT PRAVILA, ZA[TO VO MATNO NAJLESNO SE SNAO\AAT! Nov N zakon k za radiodifuzija f j donesen preku k no}, } bez b konsultacija k j na Zdru`enieto na novinari, finansiska kriza vo golem broj mediumi, otpu{tawe novinari, zakani za zatvarowe na vesnici i televizii, me|uredakciski vojni. Za prviot me|u novinarite, Naser Selmani, odgovornosta za ova, pokraj politi~ko-ekonomskiot flert me|u partiite i sopstvenicite na mediumite, koi gi prifatija koruptivnite pravila na igra vo mediumskiot biznis, vinovni se i samite novinari, koi ja dozvolija vakvata igra MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

akonot za radiodifuzija se izglasa po itna postapka, a otkako i pretsedatelot \orge Ivanov itno go potpi{a ukazot, vi propadnaa obidite da se sretnete so nego vo nasoka da izdejstvuvate negova poddr{ka. Koi }e bidat slednite reakcii na ZNM protiv zakonskoto re{enie so koe se stravuva deka se pravi grub upad na vlasta vo ova telo?

Na{ata zabele{ka be{e principielna. Baravme Zakonot da se povle~e i da se pu{ti po redovna postapka za da im se dade mo`nost na site zainteresirani strani da go ka`at nivniot stav.

Procesot mora{e da bide transparenten. Prvo, zatoa {to se raboti za mnogu ~uvstvitelen zakon i zatoa {to vo javnata debata treba{e da se ras~istat site dilemi koi postojat.

Nie se obidovme da go ubedime predlaga~ot i pretstavnicite na Vladata deka donesuvaweto na Zakonot vo vakva postapka }e im {teti na interesite na zemjata, no za

Z

`al, tie ostanaa na nivniot stav i go izglasaa zakonot. Za razlika od pratenikot Vlatko \or~ev, so koj imavme otvorena diskusija i ministerot Mile Janakievski, koj ako ni{to drugo gi soslu{a na{ite argumenti, pretsedatelot \orge Ivanov, iako oficijlano pobaravme sredba so nego, ni prifati da n$ primi na razgovor, nitu da n$ izvesti deka nema namera da n$ primi, nitu deka ima namera da go potpi{e ukazot za Zakonot.

Vo vakva situacija, koga sme doneseni pred svr{en ~in, nie nemame drugo re{enie za da ostaneme konzistentni na na{ite stavovi osven da gi povikame na{ite dvajca ~lenovi vo Sovetot da se povle~at. So toa sakame da pratime poraka deka ne prifa}ame da se donesat bitni izmeni na zakonite za mediumite bez da bideme vklu~eni. Osven toa, so ovoj ~in sakame da poka`eme deka nema da prifatime da se degradira na{ata pozicija vo Sovetot i deka ne sakame da dademe legitimitet na novoto pro{ireno telo, vo koe }e preovladuvaat ~lenovite predlo`eni od politi~ki institucii ili izbrani od izvr{nata vlast.

Nie seriozno razmisluvame vo idnina da ne u~estvuvame vo kakva bilo javna debata za drugi izmeni na zakoni od sferata na mediumite bez da se otvori proces za izmena na sega{noto zakonsko re{enie so koe se pro{iruva Sovetot.

Zatoa {to ne mo`at da n$ ignoriraat koga se raboti za bitni zakoni, a da n$ vklu~at vo drugi pomalku bitni. Takva igra nema da prifa}ame.

Smetate li deka tokmu nedostigot od debata za su{tinskite raboti povrzani so novinarskata profesija e rezultat i na vojnata me|u redakciite i novinarite, koja vo posledno vreme stanuva s$ posilna?

Sekako deka edna od pri~inite za nemaweto debata za su{tiskite problemi na profesijata e i mediumskata vojna. @rtvi na ovoj raskol se samite novinari. Nekoi na{i kolegi svesno ili nesvesno padnaa na zamkata i otvorija me|usebna vojna poradi interesite na politikata i biznisot, no i poradi li~nite finansiski interesi.

Zaboravija na interesite na esnafot i na dostoinstvoto na profesijata. Smetam deka debatata ja izbegnuvaat kolegite {to se najodgovorni

7

za krizata vo makedonskoto novinarstvo. Neodgovorni urednici i novinari ne sakaat da debatiraat za problemite na novinarstvototo zatoa {to ne sakaat da priznaat deka ima problem. Ako go priznaat toa }e mora da se soo~at so nivnata neodgovornost. Svesni se deka se del od problemot i ne mo`at da bidat del od re{enieto. Vakvto status kvo im odgovara na niv, a za `al, & odgovara i na politikata i na del od sopstvenicite na mediumite. Tie }e se obidat so site sili da ostane vakvoto status kvo vo mediumite, bidej}i vo matno najlesno se snoa|aat. Nim im odgovara da se prodlbo~i podelbata me|u kolegite bidej}i samo taka }e bidat revnosni ispolnuva~i na partiskite agendi, za{to bogato se nagraduvaat. So prodlabo~uvawe na podelbite, namesto da se zanimavat so problemite so koi se soo~uvaat sekojdnevno, novinarite }e se zanimnavat so samite sebesi. Ednostavna e logikata - razdeli, pa vladej.

Biznisot i politikata otsekoga{ imale interes da gi stavat svoite race vrz ureduva~kata politika na mediumite i na nekoj na~in da gi kontroliraat. No, sep-

ak, kolku samata novinarska fela e vinovna za sostojbata vo koja se nao|aat mediumite, pod silen pritisok na politikata i biznisot?

Jas mislam deka samo neodgovorna politi~ka elita se pla{i od slobodni mediumi. Samo preku kontrolirani mediumi mo`at da ja pokrijat nivnata neodgovornost i korupcija. Istoto va`i i za biznisot. Na tie biznismeni {to ja znaat rabotata i vodat legalen biznis ne im e potrebna mediumska poddr{ka za da go razvijat biznisot. [to se odnesuva do odgovornosta na felata, jas mislam deka treba da se pojasnat dve raboti. Prvo, jasno treba da se ka`e deka vo Makedonija politikata ne sozdade uslovi za demokratski razvoj na mediumite i vtoro, sopstvenicite na mediumite, za `al, gi prifatija koruptivnite pravila na igra vo mediumskiot biznis nametnati od vlasta. Vo vakvi okolnosti {to mo`ea da napravat novinarite? Pomal del se vklu~i vo sistemot koj se grade{e spored principot na negativna selekcija, a drugite se trgnaa nastrana nemo}ni da promenat {to bilo. No, generaliziraweto na odgovornosta ne n$ vodi nikade. Taa kaj nas ime i prezime. Da rezimirame, vakviot mediumski sistem e delo na neodgovorni politi~ari, koi funkcioniraat na rabot na zakonot i kriminalot, sopstvenici na mediumi koi gi zloupotrebija mediumite po sekoja cena da dojdat do {to pogolema zarabotuva~ka i novinari-partiski komesari koi im pomognaa da se sozdadat vakvi mediumi.

Vistinskite novinari sega krevaat glas i se obiduvaat da ja sozdavat novinarskata solidarnost. Ovie novinari ne sakat raskol me|u niv, tuku baraat obedinuvawe okolu zaedni~kite interesi. Po toa se razlikuvame.

O~ekuvate li zgolemuvawe na pritisokot vrz mediumite i pred s$ novinarite, poradi golemata polarizacija na mediumite?

Da, o~ekuvam vkrsten pritisok protiv profesionalnite novinari od politikata, biznisot i re`imskite urednici i novinari. Nivnata mo} se sostoi vo toa {to vo izminatiot period uspeaja da ja skaraat i da ja podelat felata. No, za sre}a, kolegite po~nuvaat da se svestuvaat i s$ pove}e ja razbiraat potrebata za obedinuvawe okolu minumum agenda za da se izborime za

na{ite prava i za za{tita na dostoinstvoto na profesijata.

Novoto rakovodstvo na ZNM nema da padne na vakvata zamka.

ZNM ima{e nekolku uspe{ni obidi za povlekuvawe na tu`bite za kleveta na nekolku funkcioneri ili drugi lica tu`iteli protiv novinari. Od druga strana pak, nekoi lica ovaa va{a inicijativa ja ocenija kako favorizirawe na edni novinari vo odnos na drugi. Kako ja ocenuvate uspe{nosta na ovaa inicijativa?

Prv pat vo istorijata na ZNM rakovodstvoto se vklu~uva vo akcija da gi oslobodi novinarite od tu`bite za kleveta i navreda od politi~ari i biznismeni. Toa ne bea obidi, tuku konkretni rezultati.

Uspeavme da izdejstvuvame povlekuvawe na pove}e od 35 tu`bi protiv novinari.

Nema{e i nema da ima selektivnost vo re{avaweto na ovie tu`bi, tuku ima mnogu zloba od nekoi kolegi koi vo minatoto nemaat napraveno ni{to za svoite kolegi.

Ima{e i takvi primeri koga na kolegi uspeavme da im povlekuvame tu`bi, a namesto blagodarnost bevme pre~ekani so potsmev deka tu`itelite sami gi povlekle tu`bite.

No, nas nema da n$ obeshrabruvaat takvi sitni du{i.

Na niv im ka`uvame deka akcijata prodol`uva i mnogu skoro }e re{ime nekolku tu`bi za koi na{i kolegi mo`at da bidat osudeni so iljadnici evra. ]e tropneme na vratata na sekoj {to tu`i novinar za da pobarame povlekuvawe na tu`bata.

Neodamna promoviravte ideja za samoregulacija na mediumite i formirawe na Sovet na etika. [to so urednicite i sopstvenicite koi nema da ja prifatat idejata i nema da gi po~ituvaat odlukite na Sovetot?

Ako formirame telo za samoregulacija }e se promeni nasokata na razvojot na makedonskite mediumi.

Namesto da dadat ot~et na politikata i biznis-centrite na mo}, mediumite }e se orientitraat i }e se otvorat kon javnosta, kon publikata. So toa }e izgradime mehanizam za fer razgleduvawe na nivnite `albi za rabotata na mediumite. Najgolem del od mediumite ja poddr`uvaat samoregulacijata, a tie {to nema da sakaat da se vklu~at vo nea nikoj nema da gi prinuduva.

Toa e nivna odluka, no toa }e poka`e koj e zainteresiran za voveduvawe red vo mediumite, a koj e zainteresiran da prodol`i vakviot haos.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

BIZNISOT SO LEKOVI DOBIVA NOVI PRAVCI

DRASTI^NO PORASNA UVOZOT NA LEKOVI OD INDIJA

Samo vo prvite pet meseci godinava vo Makedonija se uvezeni lekovi od Indija vo vrednost od 414.408 dolari, re~isi kolku za cela 2010 godina, koga uvozot iznesuva 686.348 dolari

VIKTORIJA MILANOVSKA zemjava. No, nikoj ne saka milanovska@kapital.com.mk otvoreno da zboruva za kvalitetot na lekovite od Indija, odnosno dali poniakedonija skata cena zna~i i poslab stanuva s$ kvalitet. Direktorot na pogolem Biroto za lekovi, Il~o Zakonsument na hariev, e kategori~en deka indiski i kikvalitetot na lekovite od neski lekovi, Indija koi se registrirani poka`uvaat najnovite podavo Makedonija e nesporen. toci od Dr`avniot zavod za “Od vkupno 3.351 lekovi statistika. Samo vo prvite registrirani vo Makedonija, pet meseci godinava vo samo eden e od Kina, a 18 zemjava se uvezeni tolku se od Indija. Toa se relalekovi od Indija kolku za tivno malku lekovi. Kako i cela 2010 godina. Uvozot na da e, tie se registrirani lekovi od Indija vo minapo standardna procedura tata godina vrede{e 686.348 i nie kako institucija dolari, a od januari do maj garantirame za nivniot godinava dostigna 414.408. kvalitet”, re~e toj.

Nema drasti~en porast na No, vo Evropa postouvozot na lekovi od Kina, jat razli~ni stavovi za od kade {to vo prvite pet ovaa tema. Pra{aweto za meseci godinava se uvezeni kvalitetot na indiskite lekovi vo vrednost od 50% lekovi se otvori na Samiod minatogodi{niot uvoz. tot vo Brisel vo dekemvri Pretstavni{tvata na evrop- lani, na koj EU i Indija skite farmacevtski komgo re{avaa pra{aweto panii vo zemjava reagiraat za uvoz na indiski lekovi na ovoj trend i tvrdat vo evropskite zemji, pri deka evtinite lekovi, na {to be{e podgotven dogokoi insistira Fondot za vor za slobodna trgovija. zdravstvo, }e gi izbrkaat No, izvori od Evropskata me|unarodnite kompanii od

M

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

LEKARITE SE POBUNIJA ZA INDISKITE LEKOVI red ~etiri godini, koga makedonskiot pazar gi otvori vraP tite za indiski lek za osteoporoza, lekarite od Klinikata za endokrinologija javno ka`aa deka nema da prepi{uvaat vakvi lekovi. Iako u{te pred da pristignat analizite od Strazbur lekot im se dava{e na bolni od rak, toga{niot minister Imer Selmani izjavi deka nema pri~ina da bideme rasisti i da isklu~uvame lekovi od nekoja zemja, ako postapkata za nivna registracija vo Makedonija e zakonska.. komisija toga{ izjavija deka ovoj dogovor mo`e seriozno da go zagrozi svetskoto proizvodstvo na generi~ki lekovi.

Vo izminatite dve godini, vo Holandija pove}e od 20 pati bea zapleneti carinski pratki so generi~ki lekovi proizvedeni vo Indija, a nameneti za zemjite vo razvoj. Evropskata unija direktno ja obvini Indija deka go rizikuva `ivotot na pacientite vo pomalku razvienite zemji.

Eksperti od oblasta na farmacijata velat deka mnogu verojatno e kako rezultat na zgolemeniot uvoz na lekovi od zemjite od Istokot da po~nat da O

G

L

A

S

se oret~uvaat lekovite od doka`anite evropski proizvoditeli. Tie tvrdat deka na farmacevtskiot pazar vo EU ne mo`e da se najdat kakvi bilo lekovi na koi pi{uva deka se proizvedeni od Kina.

“Vo crvenite knigi koi go reguliraat evropskiot pazar jasno pi{uva deka EU ne gi priznava lekovite koi se proizvedeni vo Kina”, veli na{iot izvor.

Otkako nedelava Fondot ja po~na vtorata godi{na revizija na referentnite ceni na lekovite od pozitivnata lista i otvoreno pobara poniski ceni od proizvoditelite, farmacevtskite kompanii se pobunija.

UVOZ NA LEKOVI DR@AVA

2010 INDIJA KINA

Izrevoltirani, velat deka vakvata cenovna politika poleka, no sigurno po~na da gi brka od zemjava svetski poznatite stranski proizvoditeli. Tie gi izvestile mati~nite firmi za ekstremno niskite ceni na lekovi koi od niv gi

686.348 56.747

usd$ 2011 jan.-maj 414.408 22.608

bara Fondot. Od ponedelnik o~ekuvaat odgovor dali postoi {ansa da prodavaat lek po poniska cena.

Od Fondot za zdravstveno osiguruvawe ne sakaat da gi komentiraat vakvite reakcii na farmacevtskite kompanii.

PREGLED VESTI LA@EN BROKER UKRAL 243.000 EVRA dinicata za ekonomski i kompjuterski kriminal pri SVR Skopje do Javnoto obvinitelstvo podnese krivi~na prijava protiv 55-godi{niot Z.I. za “izmama” i “falsifikuvawe isprava”. Toj e obvinet deka vo periodot 19-27 juni 2006 godina so namera da se stekne so protivpravna imotna korist upotrebil falsifikuvana li~na karta, pretstavuvaj}i se kako Gligor [. od Berovo. Vo Komercijalna banka otvoril denarska {tedna kni{ka, a potoa so falsifikuvanata li~na karta vo brokerskata ku}a Ilirka investmen sklu~il dogovor za posreduvawe pri kupoproda`ba na hartii od vrednost.

Brokerot otkako go dobil nalogot za prodavawe i ovlastuvawe za pristap na smetkata, preku Makedonskata berza prodal obvrznici vredni 208.200 evra, po {to parite gi prefrlil na {tednata kni{ka vo Komercijalna banka.

Osomni~eniot gi podignal parite na 22, 26 i 27 juni 2006 godina.

Liceto ~ija li~na karta ja falsifikuval Z.I. imal 243.000 evra vo obvrznici {to poteknuvale od staro devizno {tedewe i bile evidentirani kako negova sopstvenost vo Centralniot depozitar za hartii od vrednost. Toj uvidel deka e ograben na po~etokot na mesecov koga sakal da ja proveri sostojbata so obvrznicite, otkako se vratil od Germanija kade {to `ivee.

Od MVR informiraat deka Z.I. e poznat storitel na krivi~ni dela za {to pove}epati e krivi~no prijavuvan, a izre~eni mu se dve zatvorski kazni.

E

KAZNI ZA TIE ШTO NEMA DA PODNESAT BARAWE ZA LEGALIZACIJA DO 3 SEPTEMVRI ra|anite koi nema da dostavat barawe za legalizacija na divogradbite do 3 septemvri, }e zarabotat pari~na kazna, predupredi ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski. Rokot najverojatno nema da se prodol`uva.

“Seriozno razmisluvame da ne go prodol`ime ovoj rok i da ima pari~ni sankcii za lu|eto koi ne podnele barawe soglasno so zakonot, bidej}i samoto podnesuvawe na baraweto ne e podolgo od tri minuti. Gi povikuvam site gradona~alnici da formiraat timovi, koi od ku}a vo ku}a, od firma vo firma, na teren, dopolnitelno }e im go objasnuvaat procesot na gra|anite i }e im pomagaat za toa”, izjavi Janakieski.

Spored gradona~alnikot na Radovi{, pak, Robert Velkov, procesot za legalizacija vo ovaa op{tina se odviva nepre~eno, a sekojdnevno se dodeluvaat re{enija za zavr{eni predmeti. Dosega do radovi{kata op{tinska administracija se podneseni 950 barawa za legalizacija na divogradbi.

G

FH3H ME\U [AMPIONITE-PRETPRIEMA^I VO CENTRALNA I ISTO^NA EVROPA GODINAVA akedonskata kompanija za vizuelni efekti i animacija FH3H e me|u novite evropski {ampioni-pretpriema~i za 2011 godina, proglaseni minatata nedela vo Var{ava.

Vo konkurencija od nad 100 kompanii FH3H se najde me|u 20-inata kompanii koi se izbrani kako primeri za uspe{no pretpriemni{to.

Nastanot e vo organizacija na Evropskiot forum za pretpriema~ko istra`uvawe, ~ija cel e da se identifikuvaat pretpriema~i od Centralna i Isto~na Evropa i od Rusija koi postignale me|unaroden razvoj so primena na inovativni metodi.

So izborot ovie kompanii treba da bidat predvodnici i vodilki za drugite pretpriema~ki firmi od po{irokiot region kon uspe{no pro{iruvawe na me|unarodni pazari.

“Denot na novi evropski {ampioni” e proekt na Evropskiot forum za istra`uvawe na pretpriemni{tvoto (EFER) vo sorabotka so IESE - [kolata od Barselona i [kolata za ekonomija od Var{ava, a raboti na sozdavawe mre`a od {koli i profesori od cela Evropa i po{iroko so veruvawe deka evropskite univerziteti treba da igraat vode~ka uloga vo promocijata na pretpriemni{tvoto i inovaciite.

M

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

EBRD: MAKEDONSKIOT BDP ]E PORASNE ZA 3,1% GODINAVA vropskata banka za obnova i razvoj (EBOR) vo svojot najnov izve{taj gi revidira proekciite za rastot na makedonskata ekonomija za godinava od 2,5% na 3,1%. Julskite proekcii na bankata uka`uvaat na zgolemuvawe na BDP na Makedonija za 0,6%, vo odnos na objavenite vo maj.

Slednata godina, spored EBOR, ekonomijata vo Makedonija }e zabele`i triprocenten rast, {to pretstavuva namaluvawe za 0,1 procenten poen, od prethodno proektiraniot rast od 3,1%.

Vo najnoviot izve{taj na EBOR, od zemjite

E

vo Jugoisto~na Evropa, nagorno revidirawe ima i za rastot na ekonomiite na Albanija od 3% na 5,1% i na Srbija od 2,9% na 3,3%.

Nepromeneta ostanuva proekcijata za Bosna i Hercegovina od 2% rast. Pad vo revidiranite proekcii ima kaj Bugarija, od 3,1% na 2,3%, kaj Crna Gora od 2,5% na 2,1%, a kaj Hrvatska od 1,4% na 1,1%.

Spored EBOR, ekonomskite o~ekuvawa vo Zapaden Balkan poleka se podobruvaat.

“Bosna i Hercegovina, Republika Makedonija i Srbija imaat pridobivki od globalnata pobaruva~ka na metal od regionot. Ekonomskiot rast vo Makedonija e u{te pove} K

@ETVATA NA P^ENICATA PRI KRAJ, CENATA SÉ U[TE NEIZVESNA etvata na p~enicata privr{uva.

Zemjodelcite se zadovolni od kvalitetot i prinosite, koi se o~ekuva da dostignat 300.000 toni, no ne i od otkupnata cena, 13 denari za kilogram, {to ja nudat melni~arite.

Su{ata, velat, ne se odrazi zna~itelno vrz `itoto. Rodot malku go namalija visokite temperaturi vo poslednite nekolku dena.

“Godinava imame sredno beri}etna `etva. Prinosite od p~enicata se dobri, mnogu podobri od lani, no potfrlija na povr{inite kade {to ne se primenuvaa soodvetni argrotehni~ki merki, kade {to ne se upotrebuva{e dovolno mineralno |ubre i za{tita na rastenijata od pleveli i {tetnici”, izjavi pretsedatelot na Sojuzot na zemjodelcite, Veqo Tantarov.

Proizvoditelite go ~ekaat formiraweto na novata vlada za da se realizira, kako {to re~e Tantarov, vetuvaweto za otkup na 40.000 toni p~enica za potrebite na stokovite rezervi.

Toj u{te edna{ napomena deka zemjodelcite nema da ja dadat p~enicata pod 15 denari za kilogram. Dr`avata, dodade, proletva na melni~arite im dade p~enica od stokovnite rezervi po 16 denari za kilogram koga uvezuvaa za 20 denari. Makedonskiot pazar godi{no ima potreba od okolu 280.000 toni p~enica. Poradi praktikata na prerabotuva~ite da ne se otkupuva doma{noto `ito vo celost, uvozot vo prosek dostignuva 120.000 toni.

@

ANALIZATA NA TELEKOM ODOBRI TRAMPA NA ADMINISTRATIVNITE ZGRADI akedonski Telekom }e gi razmeni ~etirite zgradi na kompanijata vo centarot na Skopje so zgradata na kejot na Vardar koja ja gradi investitorot Divelop grup Skopje. Po napravenata dlabinska analiza, Sobranieto na akcioneri na Makedonski Telekom dade zeleno svetlo za sklu~uvawe dogovor za proda`ba na starata i kupuvawe na novata zgrada.

“Zadovolitelnite rezultati od dlabinskata analiza se preduslov za sklu~uvawe dogovor za proda`ba na administrativnite zgradi na Makedonski Telekom i na T-Mobile Makedonija i kupuvawe nova zgrada so investitorot Divelop grup Skopje, se veli vo soop{tenieto od kompanijata.

Ovaa odluka be{e odobrena od Sobranieto na akcioneri na Makedonski Telekom pred tri meseci, no po barawe dominantniot sopstvenik Maxar Telekom bara{e pred da se oficijalizira dogovorot da bide izvr{ena dopolnitelna dlabinska analiza za opravdanosta na ovoj poteg.

M

O

M

E

R

e zasilen so sega{niot brz porast vo grade`niot sektor, dodeka rastot vo Srbija se dol`i na golemite infrastrukturni proekti i programi za zaemi preku subvencii”, pi{uva vo izve{tajot na bankata.

Nivoto na inflacija vo Srbija {to iznesuva{e 12,7% vo juni e zagri`uva~ko, istaknuva EBOR, no naveduva deka ima golema verojatnost zna~itelno da opadne vo vtorata polovina od godinata. Ekonomskite dvi`ewa vo BiH se pod negativno vlijanie na politi~kite pote{kotii {to go popre~uvaat kreiraweto poefikasna ustavna ramka, smeta EBOR. C

I

J

17.03.2010 9

A

L

E

N

O

G

L

A

S

9

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI OSNOVANA GRADE@NA KOMPANIJA SO MAKEDONSKO-GR^KI KAPITAL snovana nova grade`na kompanija so makedonskogr~ki kapital. Spored podatocite na Centralniot registar, imeto na novata kompanija e Sikom LTD DOO uvoz-izvoz - Skopje, a osnovana e so pari~en vlog od 5.000 evra.

Osnova~i na makedonsko-gr~kata grade`na kompanija, spored podatocite od Centralniot registar, se Andon Smilevski od Mavrovo, Nikolaos Kokas od Grcija, Atanasios Karadoukas, isto taka od Grcija i Konstantinos Atanasias od Grcija.

Osnovnata dejnost na grade`nata kompanija Sikom LTD e izgradba na stanbeni i nestanbeni zgradi. Upraviteli na firmata, spored podatocite na Centralniot registar, se Boris Ne{kovski od Skopje i Konstantinos Atanasias od Grcija.

O

KAKVA EKONOMSKA GODINA JA O^EKUVA MAKEDONIJA VO 2012?

I V GODINA SLAB IZVOZ, MALKU INVESTICII, BAVEN RAZVOJ

Rastot na makedonskata ekonomija vo 2012 godina }e se podobri, no sosema malku e verojatno deka tempoto na razvoj }e se zasili so godi{na stapka na rast na BDP od 5% ili 6%, kako {to o~ekuva Vladata. Krizata vo Evropa e potencijalna zakana za makedonskiot izvoz, stranskite investicii, prilivot na pari od stranstvo, pristapot do kapital na me|unarodnite pazari ALEKSANDAR JANEV

janev@kapital.com.mk

MAKPETROL AD ]E GI ODR@UVA KOMPJUTERITE VO FZOM akpetrol AD }e gi odr`uva i servisira rabotnite stanici, serverite i prenosnite kompjuteri vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe vo Makedonija. Makpetrol, kako edinstven ponuduva~ na tenderot, treba da go odr`uva kompjuterskiot sistem na Fondot do april 2012 godina. Zdelkata te`i 26.950 evra. Iako kriteriumot za nabavkata e najniskata cena, na tenderot se prijavil samo Makpetrol AD.

M

MIR^E DIMITROVSKI, NOV MENAXER NA MAT ERVEJS ir~e Dimitrovski, koj be{e direktor na srpskata turisti~ka agencija Kontiki skaj, e nazna~en za nov direktor na avioprevoznikot MAT ervejs, koja e del ovaa turisti~ka agencija. Spored podatocite od Centralniot registar, Dimitrovski doa|a na menaxerskata pozicija vo MAT ervejs, koja dosega ja rakovode{e Vlado Jotevski.

Pred da stane direktor na Kontiki skaj, Mir~e Dimitrovski be{e pomo{nik-direktor na makedonskiot avioprevoznik MAT. Kontiki skaj na makedonskiot pazar vleze pred edna godina vo partnerstvo so MAT ervejs, prezemaj}i go brendot i vrabotenite od nekoga{en MAT. MAT ervejs dobi dozvola za letawe vo juni minatata godina. Kompanijata e formirana so srpski kapital, a nejzini osnova~i, pokraj Kontiki travel od Belgrad, e i kompanijata Metropoliten investment grup Beograd.

M

пеtok - 22.07.2011

+

22.07.2011

Лотарија на Мак. ТТК банка Скопски пазар РЖ техничка контрола Стопанска бан. Битола 22.07.2011

Хотели Метропол Прилепска пиварница Окта Арцелормиттал Гранит

-

раст

+14,68% +5,33% +1,61% +1,51% +0,90%

пад

-9,91% -9,08% -2,97% -2,38% -2,17%

нова цена

711,00 1399,00 6300,00 336,00 2550,00

нова цена

200,00 10,00 1.795,00 123,00 590,00

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

akvi se perspektivite na makedonskata ekonomija idnata godina vo uslovi koga se pojavija zgolemeni rizici poradi finansiskite problemi na najmo}nite evropski zemji i opasnosta od nova recesija?! Rastot na makedonskata ekonomija }e se podobri, no sosema malku e verojatno deka tempoto na razvoj }e se zasili so godi{na stapka na rast na bruto-doma{niot proizvod (BDP) od 5% ili 6%, kako {to o~ekuva Vladata.

Me|unarodnite finansiski institucii zasega se pretpazlivi vo svoite procenki za razvojot na globalnata ekonomija, imaj} i predvid deka dokolku bankrotira koja bilo od “nediscipliniranite” zemji vo Evropa mo`e da predizvika totalen ekonomski kolaps. Krizata vo Evropa i vo nekoi od na{ite najgolemi trgovski partneri, vsu{nost, e potencijalna zakana za makedonskiot izvoz, stranskite investicii, prilivot na pari od stranstvo, pristapot do kapital na me|unarodnite pazari. Od toa zavisi dali }e se razviva doma{nata ekonomija ili }e prodol`i da

K

stagnira.

Ocenkite za Makedonija se deka BDP vo 2012 godina }e porasne od 3% do najmnogu 3,5%. Najnovite procenki na MMF za dvi`ewata vo makedonskata ekonomija vo 2012 godina poka`uvaat deka izvozot }e raste mnogu pobavno od godinava, so stapka od 12,9%, za razlika od uvozot, koj } e prodol`i da se zgolemuva so ista dinamika. Toa zna~i deka idnata godina trgovskiot deficit dopolnitelno }e se prodlabo~i i zemjata mo`e da ima seriozni problemi da obezbedi devizen priliv za pokrivawe na taa dupka i odr`uvawe na makroekonomskata stabilnost.

Procenkite na MMF poka`uvaat i deka }e se namalat prihodite od danoci i pridonesi vo buxetot kako udel vo BDP vo 2012 godina, {to ja otvora dilemata kako Vladata }e obezbedi dovolno pari za da gi realizira site proekti {to ambiciozno gi najavi vo novata vladina programa za rabota vo naredniot mandat.

Ne se razlikuvaat nitu predviduvawata za ekonomski rast na Vienskiot ekonomski institut, Svetskata banka i Evropskata banka za obnova i razvoj. Ekonomistite licitiraat so razli~ni brojki, me|utoa, ednoglasno komentiraat deka

Biznismenite pak, komentiraat deka s$ u{te se soo~uvaat so brojni problemi, koi go ko~at raboteweto i baraat pogolem sluh od Vladata za nivno re{avawe. O~ekuvaat ambicioznite predizborni programi ovojpat navistina da stanat realnost. Baraat Vladata da prezema ~ekori koi }e rezultiraat so zna~aen ekonomski rast i investicii.

“Za nas se prioritetni site merki {to }e ja podobrat investiciskata klima. Najva`na e modernizacijata na infrastrukturata, od aspekt na pottiknuvawe na doma{nite i stranskite investitori.

Zaokru`uvawe na pazarnite principi, efikasno sudstvo i efikasna administracija. Toa e bazata {to }e go pridvi`i ekonomskiot napredok. Vo poslednive meseci ima porast na proizvodstvoto i na izvozot.

Tie se pozitivni tendencii koi treba da go zabrzaat ekonomskiot rast. Zatoa, treba da se raboti na pogolem pristap do nadvore{nite pazari”, veli Stojmirka Tasevska od Stopanskata komora na Makedonija.

toa e bavno tempo na ekonomski rast, nedovolno za da se po~uvstvuvaat pozitivni efekti vrz nevrabotenosta i podobruvawe na `ivotniot standard na gra|anite.

Svetskata banka vo svojata posledna analiza presmeta deka so prose~en godi{en porast na BDP od okolu 3% (kolku {to iznesuva prosekot vo poslednite nekolku godini) na zemjata & se potrebni 86 godini za da go dostigne prose~niot `ivoten standard na `itelite vo Evropskata unija. No, so stapki na rast nad 6% Makedonija }e se pribli`i do prose~niot BDP po `itel vo EU za okolu 25 godini. Zatoa, Svetskata banka sugerira fokusot na ekonomskite politiki da se stavi vo zabrzuvawe na rastot.

Ekonomistite vo zemjava ocenuvaat deka se potrebni dlaboki reformi na ekonomskata politika koi }e obezbedat dinami~en ekonomski razvoj vo Makedonija – nov ekonomski model za zgolemeni investicii, rast na izvozot, zgolemuvawe na vrabotenosta, podobar `ivoten standard bidej}i i po 20 godini od osamostojuvaweto zemjata se u{te se soo~uva so klu~nite ekonomski problemi, kako visoka nebrabotenost i siroma{tija, pad na proizvodstvoto i izvozot, a zgolemuvawe na trgovskiot deficit.

Novata vlada vetuva deka ekonomijata }e bide vo fokusot na raboteweto vo naredniot mandat.

Za idnata godina se najavuvaat pove}e dano~ni i carinski olesnuvawa, izgradba

пеtok - 22.07.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,50% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 5,90% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 8,00% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,30% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,40% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,00% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,20% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,50% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

1м 1,45% 1,4% 0,19% 0,13%

3м 1,61% 1,6% 0,25% 0,18%

6м 1,82% 1,8% 0,42% 0,24%

12м 2,19% 2,2% 0,75% 0,53%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5902 43,3063 70,0924 52,6862 45,8022 46,4972

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

29.224.278,95

-0,31%

-5,07%

-9,61%

1,52%

-5,58%

21.07.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

49.959.082,35

4,59%

-4,77%

-7,47%

3,63%

-8,46%

21.07.2011

Иново Статус Акции

15.587.033,73

-0,30%

1,66%

-3,37%

-1,13%

4,07%

21.07.2011

КД БРИК

40.439.160,28

2,87%

-4,14%

-4,74%

3,88%

-5,23%

20.07.2011

КД Нова ЕУ

24.053.605,63

-3,03%

-7,92%

-11,71%

-4,58%

-8,15%

20.07.2011

КБ Публикум - Балансиран

31.345.638,73

0,63%

-0,53%

-3,38%

2,41%

0,05%

21.07.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.119.137,78

0,46%

1,15%

0,00%

0,00%

0,00%

21.07.2011

КБ Публикум Паричен

49.177.763,02

0,46%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

21.07.2011

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

11

PREGLED VESTI

UGOSTITELITE I SKOPJANITE NAJGOLEMI NEPLA]A^I NA DANOK gostitelite i trgovcite na malo najmnogu ne izdavaat fiskalni smetki i se obiduvaat da go zaobikolat zakonot, poka`a kontrolata za fiskalizacija na Upravata za javni prihodi. Na listata so tie {to se obiduvaat da pla}aat pomalku danok se i notarite i stomatolozite, no ne tolku ve{ti se i nekoi dano~ni slu`benici vo UJP, koi kriej}i se zad semejnite biznisi ja pottiknuvaat sivata ekonomija, namesto da deluvaat vo nejzino namaluvawe.

UJP vo tekot na ovoj mesec sprovede 233 kontroli za fiskalizacija, vo koi ima izre~eno kazni za 191 firma, koi se dvi`at od 200 evra za neizdavawe fiskalna smetka, 4.000 evra za tie koi po vtor pat napravile ist prekr{ok, do zabrana za vr{ewe dejnost od 30 dena.

Najmnogu kazni za 81 firma od vkupno 109.600 evra se izre~eni vo Skopje. Spored UJP, ova e u{te edna potvrda deka vo Makedonija ne e ve}e isplatlivo da se raboti nezakonski.

Po Skopje sleduva Ohrid, kade {to kontrolite poka`aa deka vo ekot na turisti~kata sezona site 34 kontrolirani objekti napravile prekr{ok vo delot na fiskalizacijata.

Kontroli se sprovedeni vo Tetovo i vo Gostivar, kade {to se izre~eni 26 kazni, vo Kumanovo 14 kazni, vo Veles 11, vo Prilep i Bitola 10, vo Struga i Resen osum, vo Strumica ~etiri i vo Negotino tri.

Po prethodno dobieni anonimni prijavi na linijata 198, Upravata za javni prihodi ima evidentirano i {est slu~ai vo koi zad semejniot biznis se kriele rakovodnite lica na podra~nite edinici na UJP vo Probi{tip, Negotino i Ohrid, odnosno dano~en inspektor i dano~en kontrolor vo Tetovo i dano~en izvr{itel vo Ko~ani.

“Vo uslovi na maksimalna otvorenost i uslu`na orientiranost na dano~nata administracija nedozvoleno e oddelni firmi i lica da ja naru{uvaat fiskalnata disciplina. Ova posebno se odnesuva za vrabotenite vo UJP, koi deluvaat sprotivno na integritetot i kodeksot na etika na dano~nite slu`benici, za koi se prezemaat konkretni merki od strana na Edinicata za profesionalni standardi na Upravata”, se veli vo soop{tenieto.

Pokraj kontrolite, UJP vo tekot na ovoj mesec ima sprovedeno i pet edukacii za registrirawe dano~en obvrznik.

U

na avtopati{ta i `eleznici, zgolemeni stranski investicii, pove}e subvencii za zemjodelstvoto. Premierot Nikola Gruevski na po~etokot na ovoj

(tret) mandat najavi deka negoviot tim u{te ponaporno }e raboti za podobruvawe na sostojbite vo ekonomijata.

Vo novata vladina platfor-

DOW JONES

12.724,40

+1,21%

+1,35%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 7.318,32

+0,39%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 868,81

+1,01%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

1,59%

2.800

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

NASDAQ 100 2.404,24

+0,69%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 60.262,90

+1,93%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.884,86

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

+0,53% +0,22%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 22.444,80

-0,32%

+1,55%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0,40%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 2.092,14

SOFIX 421,02

-4,77%

+0,09%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 744,23

ATHEX 1.270,24

-0,34%

АИК банка

1.250,00

Агробанка

6.925,00 Хр.Духани Загребачка ба

+2,08%

SASX 10 982,24

Главен индекс на Белградската берза

100,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 18.722,30

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 6.055,57

BELEX15 737,73

72,70

КД.Груп

7.510,00

КС.Наложба

0,90

+16,71% -2,57%

Филип Морис

1.670,00 НИС

792,00

+4,05% -2,22%

Лавчевиќ

+11,10%

Соларис

-23,08%

188,87

-76,66%

300,00

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+6,83% -10,00%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

98,96$/барел BRENT

117,86$/барел

Сивент

0,06

Сава

43.000,00

-0,17% +0,30%

+0,84% 310,660$/галон +0,24%

ПРИРОДЕН ГАС

4,43$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

+4,60%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+11,11%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+0,01%

112 108

2.200

ОМБ

116

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1,22%

120

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 10.132,10

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+0,81%

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.847,62

0,08%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.343,80

3.000

-0,08% -1,59% +0,01%

Извор: Македонска Берза

dnite pari so namaluvawe na delot za tekovnite rashodi, a za smetka na toa, zgolemuvawe na parite za izgradba na infrastrukturni objekti.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, пеtok - 22.07.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.504,98 МБИД 2.564,27 ОМБ 118,01

ma dostavena do Sobranieto premierot vetuva rast na industrijata, na izvozot, investiciite (privatni i javni), odgovorno tro{ewe na naro-

ЗЛАТО 1.602.20$/унца СРЕБРО 39.88$/унца БАКАР 441,350$/унца

ПЧЕНКА 679,25$/бушел

+1,67%

ПЧЕНИЦА 677,50/бушел

-4,44%

КАФЕ 2.41$/бушел

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

+0,96% +2,38% +0,68%

НИКЕЛ 24125,00$/унца АЛУМИНИУМ

2336.00$/унца ЧЕЛИК 603.00$/унца

+1,6% +2,0% /

СУРОВИНИ

-1,06% -2,66% +0.00%

-3,22% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1387,25$/бушел +0,20% КАКАО 3070.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Balkan / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

OTKAKO SVEDOCITE PROGOVORIJA

SANADER: OBVINENIJATA PROTIV MENE SE IZMISLENA BAJKA BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

orane{niot hrvatski premier, Ivo Sanader, gi negira{e site obvinenija protiv nego, a za Agencijata za odnosi so javnost i marketing, Fimi media prvpat slu{nal deka postoi od mediumite.

“Ova mi izgleda kako bajka... Ne sum jas”, im odgovori Sanader na javnite obviniteli, Gordana Klari} i Tamara Lapto{, koi mi-

P

natata nedela go ispra{uvaa vo } elijata vo zatvorot vo Remetinec, pi{uva hrvatskiot vesnik “Jutarwi list”. Soslu{uvaweto na porane{niot premier na Hrvatska po~na so aferata “Fimi media” vo koja Sanader se tovari za pronevera na okolu 10 milioni evra dr`avni pari.

Spored obvinenieto na USKOK, Sanader gi primoruval direktorite na javnite pretprijatija i na pretprijatijata kade {to dr`avata ima mal del akcii da se reklamiraat vo Fimi media. Se pretpostavuva deka

izvle~enite pari od dr`avnata kasa se slevale na privatni smetki na ~lenovi od familijata na Sanader, no i na lu|e povrzani so Hrvatskata demokratska zaednica (HDZ).

“Ne postojat crni fondovi. Ne se izvlekuvani dr`avni pari preku kompanijata Fimi media. Do skoro ne znaev nitu deka postoi kompanijata”, re~e Sanader. Toj duri gi negira{e obvinenijata od dosega{nite svedoci.

Spored svedo~eweto na Mladen Bari{i}, blizok prijatel na Sanader, porane{niot premier vo

tekot na dvata mandati na HDZ, vo sorabotka so Fimi media, ispral ne 10, tuku pove}e od 260 milioni evra. Spored naodite, Bari{i} od dr`avnata kasa vadel pari i mu gi nosel na Sanader li~no na raka. Koga javnite obviniteli mu go ka`ale ova na Sanader, toj se zaprepastil.

“Laga e toa deka sum primal pari od Mladen Bari{i}. Nikoga{ ne sum dobil nitu edno evro od kakvi bilo ilegalni donacii ili pari steknati na kakvi bilo ilegalni na~ini”, istakna Sanader.

Kako {to doznava hrvatskiot vesnik “Ve~erwe novosti”, Sanader na obvinitelite detalno im objasnil kako se finansirala HDZ pred negovoto pretsedatelstvo i kakvi reformi vovel toj.

Slednoto ispra{uvawe na Sanader se o~ekuva USKOK da go napravi za dva dena.

NA EVROPA Í OLESNI, NO SAMO ZA MIG

GRCIJA “LAPNA” 270 MILIJARDI EV BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

rcija }e se spasuva od bankrot so neverojatni 160 milijardi evra pomo{ od me|unarodnata zaednica. Ova e vtoriot paket-pomo{ za Grcija {to ministrite za finansii od evrozonata vo ~etvrtokot go izglasaa na maratonskiot devet~asoven sostanok vo Brisel. Takvata odluka im dade na evropskite politi~ari moment za oddi{ka, no na ekspertite im nanese golema glavobolka.

Mediumite istaknuvaat deka ova e novoizvojuvana pobeda na Germanija, koja }e ima najgolema korist od spasot na Grcija od bankrot. Toa e taka poradi pregolemata izlo`enost na germanskite banki na gr~kiot dolg. Po dolgi analizi i obidi za soodvetno re{enie za spas na zemjata na bogovite i francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, mora{e da se zadovoli so dogovorenoto re{enie. Zadovolni se i direktorkata na Me|unarodniot monetaren fond (MMF), Kristin Lagard, pretsedatelot na evropskiot sovet, Herman van Rompuj...

Zadovolni bea i investitorite. Vrednosta na evroto vo odnos na dolarot vedna{ se zgolemi za nad 1% (1,4401

G

]e se spasi li Grcija od bankrot so zaemot od 160 milijardi evra, {to go dobi kako vtor paket-pomo{ od EU i MMF? Tolku e te{ko ve}e da se vadi Grcija od kalta {to EU i MMF dadoa samo 109 milioni evra, a ostatokot }e se obezbedi od obvrznici i od privatniot sektor EU I MMF SI GI “PU[TIJA NOZETE POVE]E OD ^ERGATA”

NEIZVESNA FINANSISKATA STABILNOST I VO SAD $ pove}e se intenzivira politi~kiot konflikt me|u dvete najgolemi politi~ki partii vo SAD, Demokratskata i Republikanskata, za zgolemuvawe na gornata granica na federalniot dolg od 14.300 milijardi dolari, koj mo`e za mnogu kratko vreme da bide nadminat. Dokolku ne se najde kompromis, toa }e zna~i kolabirawe na amerikanskata ekonomija i nemo`nost na vlasta da gi servisira mese~nite pobaruvawa. A ekonomskata propast na najmo}nata ekonomija de fakto

zna~i i propast na svetskata ekonomija. Poradi toa, amerikanskiot pretsedatel, Barak Obama, nekolku pati dosega predupredi deka svetot mo`e da se soo~i so nova recesija, mnogu polo{a od taa vo 2008 godina, vo koja nekoi dr`avi s$ u{te se zaglaveni.

Zadol`enosta na SAD postojano raste, a Kina trie race od sekojdnevnoto kupuvawe amerikanski dol`ni~ki hartii od vrednost.

Spored ekspertite, dosega 40% od SAD se vo kineska sopstvenost.

S

dolari za evro), kamatite kaj {panskite obvrznici padnaa za osum bazi~ni poeni, se stabiliziraa pazarite vo site periferni ekonomii ([panija, Italija, Grcija, Portugalija), a na globalni ramki indeksite zajaknaa. Klu~niot berzanski indeks na berzata vo Atina vo petokot porasna za duri 3%.

Navidum idili~na sostojba, za koja ekspertite smetaat deka nema da potrae. Tie duri prognoziraat mnogu crno scenario vo globalni ramki. Dokolku amerikanskata Vlada ne se dogovori za pomestuvawe na gornata granica na dr`avniot dolg od 14.300 milijardi dolari SAD mo`e da bankrotira.

K

Toa vo kombinacija so fiskalno “dehidriranata” Evropa i pregreanite brzoraste~ki ekonomii svetot mo`e da go soo~i so nova recesija. Na vakvo scenario pretsedatelot na SAD, Barak Obama, predupreduva najmalku edna{ mese~no vo poslednite tri meseci.

“Vo momentov Grcite gi pribiraat ~estitkite i delat blagodarnost niz Evropa. Evropa e svesna za rizikot za stabilnosta na finansiskite pazari, no sekoe re{enie e podobro od celosen bankrot na evrozonata. Ne sme sigurni kolku dolgo }e trae pozitivnata atmosfera na evropskite pazari. Iako pozitivnata klima mo`e da O

M

E

R

C

I

J

A

oradi stravuvaweto od s$ podlaboka recesija vo P Grcija, MMF odlu~i da go finansira dr`avniot dolg.

Tenziite od mo`no prelevawe na krizata vo evropski ramki sekojdnevno rastea, a rejting-agenciite na ni{an gi fatija i Italija i [panija, koi iako se prezadol`eni, daleku se od gr~koto scenario.

Pred dve nedeli MMF tvrde{e deka so EU mo`e da obezbedat pomo{ za Grcija od maksimalni 71 milijarda evra.

Ekspertite se zbuneti od vakvata postapka na me|unarodnite kreditori i go ~ekaat denot koga }e se obelodeni vistinata koja stoi zad gr~kiot spas.

Deka Grcija go nema kapacitetot za brzo ekonomsko zazdravuvawe tvrdat i prognozite na Fondot. MMF godinava o~ekuva pad na gr~kata ekonomija od 3,9%, namesto prethodno dadenata prognoza od 3%. Javniot dolg }e dostigne nov rekord slednata godina, 172% od BDP.

gi podla`e investitorite da investiraat, sepak, tie se mnogu vnimatelni, pou~eni od dosega{noto evropsko iskustvo”, potenciraat analiti~arite.

Spored Grem Nilsen od britanskiot fond Kern kapital (Cairn Capital), investitorite ne se ubedeni deka Grcija na dolg rok mo`e da se spravi so buxetskiot deficit od 15% od brutodoma{niot proizvod (BDP), koj e nad evropskiot prosek.

“Za Grcija da go namali svojot dolg na 80% od BDP }e treba da postigne ekonomski rast od 4% vo slednite 18 godini i da sozdade vi{ok od 7% vo prvite nekolku godini”, istakna Nilsen.

Ekspertite smetaat deka L

N

I

O

G

L

A

verojatnosta Grcija da go primeni scenarioto od prviot zaem i da padne vo u{te podlaboka kriza e mnogu golema. No, ovojpat predupreduvaat deka dokolku bez u~estvo na privatniot sektor vo prviot spasuva~ki zaem za Grcija dr`avata ne uspea da go namali dolgot i da po~ne da “pliva”, vo ovoj slu~aj opasnosta e mnogu pogolema. Duri i MMF e svesen za porazot koj go do`ivea Grcija so prviot zaem od 110 milijardi evra, koj go dobi lani. No, S

Intenzivni letni kursevi po deloven angliski jazik „ISKORISTETE GO LETOTO – NAUЧETE ANGLISKI JAZIK!” Juni- septemvri 2011 godina Sala 53 na IV kat Stopanska komora na Makedonija so Centarot za stranski jazici “Sunrise” Ovoj intenziven kurs }e opfati temi od oblasta STEPENI: na marketing i proda`ba, menaxment i finansiski 1. Elementary menaxment, ~ove~ki resursi, odnosi so javnosta, 2. Pre-Intermediate brendirawe, biznis-planirawe i sl.

3. Intermediate Obukata }e ja sprovede: Men~e Grozdanova, diplo- 4. Upper-intermediate miran profesor po angliski jazik.

Nastavata }e trae vkupno 36 ~asa/45 minuti ~as, eden mesec, vo blok~asovi, tri pati nedelno (ponedelnik, sreda i petok), od 14-16.30 ~asot.

Maksimalen broj vo edna grupa e 8 slu{ateli.

Site u~esnici koi }e go polo`at zavr{niot test }e se steknat so sertifikat za uspe{no zavr{eno nivo.

Cena na eden stepen: 5.900,00 denari +DDV. Vo cenata e vklu~en i originalen u~ebnik od programata Oxford. Za pove}e u~esnici od ista kompanija sleduva popust.

KONTAKT : ELIZABETA ANDRIEVSKA-EFTIMOVA Tel: ++ 389 2 3244074 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar : (02) 15015 E-adresa: beti@mchamber.mk

ANITA MITREVSKA tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 e-mail: anita.mitrevska@mchamber.mk

I

Evropa e podgotvena da gi prezeme site merki za spas na Grcija, a vo pozadina e spasot na evrozonata i stravot od raspa|awe na edinstvenata monetarna unija. Sepak, za ekspertite vakvata odluka na evrozonata e izbrzana, ne ostavaj} i prostor da go do~ekaat re{enieto na amerikanskiot problem. Negativniot ishod mo`e da udri po dr`avnite kasi na globalno nivo, a besot od dr`avnoto {tedewe, nevrabotenosta i siroma{tijata gra|anite da

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

Svet / Biznis / Politika

13

SVET

0-24

...EKSTRADICIJA

...I PO 24 ^ASA

Haxi} ispraten vo Hag

Vo Polska obilni do`dovi

o posetata na svojata familija vo Novi Sad, ha{kiot osudenik za genocidot vo Vukovar vo Hrvatska, Goran Haxi}, so vladin avion od Srbija odleta za Hag. Hrvatska gi razgleduva opciite na Haxi} da mu se sudi vo Zagreb.

rniot bilans” od porojnite do`dovi i olujniot veter koi a trkata na velosipedisti na stazata “18” na tradicioC go zafatija jugot na Polska e nekolku poginati, desetici Nnalnata trka so velosipedi Tour de France koja sekoja povredeni, i pove}e od 1.000 uni{teni domovi. Protivpo`arnite godina se odr`uva vo juli vo Francija, pobedi Endi [lek od

P

...VELOSIPEDIZAM

Tour de France triumfi

sili za eden den interveniraa 3.500 pati.

Luksemburg, koj so trofejot }e paradira na [anzelize.

VRA I U[TE E VO KRIZA!

GRCIJA PREZADOL@ENA OD 2000 GODINA e vo najrizi~nata kategorija zadol`eni dr`avi u{te od 2000 godina, zaedno so Italija i Belgija, se veli Gvorcija analizata za zadol`enosta na evropskite dr`avi na amerikanskiot vesnik “Wujork tajms”. Spored analizata, od 27 dr`avi-~lenki na EU 14 imaat pogolema zadol`enost od 60% od BDP. Grcija e poseben slu~aj, kade {to osven prezadol`enosta, ekonomijata strada i od visok buxetski deficit od nad 15% od BDP. Iako Grcija pridonesuva samo so 2,5% vo vkupniot BDP na EU, nejzinata fiskalno-monetarna stabilnost e osobeno va`na za Evropa poradi izlo`enosta na evropskite banki i investitori na gr~kiot dolg. go iska`at na ulica.

GRCIJA DO@IVEA SELEKTIVEN BANKROT So ovoj zaem za prv pat vo istorijata na postoeweto na edinstvenata monetarna unija (evrozonata) se dozvoli selektiven bankrot.

Od vkupnata vrednost na

spasuva~kiot zaem EU i MMF }e obezbedat 109 milijardi evra. Vo slednite tri godini 37 milijardi evra } e se obezbedat od privatni banki, a preku otkupuvawe na gr~kite dr`avni obvrznici treba da stignat u{te 12,6 milijardi evra.

So toa vkupniot pridones K

gr~kiot privaten sektor.

Sarkozi se obide da si go obeli obrazot pred evropskata javnost.

“Ova e ekstremna i potrebna odluka. U~estvoto na privatniot sektor vo spasot na dr`avata od prezadol`enost mora da e vo nacionalni ramki”, istakna toj.

MORA DA SE NAMALAT PAZARNITE TENZII Pretsedatelot na Evropskiot sovet, Herman van Rompuj, smeta deka so ova }e se smirat tenziite na pazarite.

Neophodno be{e zajaknuvawe na doverbata na investitorite. Poradi toa, tie izrabotija predlog-programa so koja se predviduva namaluvawe na kamatite za isplata na ratite od spasuva~kite zaemi i za Irska i Portugalija, kako i za Grcija za nejziniot prv zaem od 110 milijardi evra.

Se o~ekuva kamatite da se namalat za 100-200 bazi~ni poeni, odnosno na 3,5%, a rokot za isplata da se prodol`i na 30 godini. So site tie napori Grcija edvaj }e za{tedi 26 milijardi evra vo narednite ~etiri godini, {to pretstavuva 12% od bruto-doma{niot proizvod (BDP). Samo za sporedba, vkupniot dolg & iznesuva nad 150% od BDP, odnosno neverojatni 350 milijardi evra.

Odlukata na me|unarodnite kreditori mu ja vrati

na privatniot sektor vo novata programa za pomo{ na Grcija }e dostigne 49,6 milijardi evra (re~isi edna tretina od vkupniot paket). Privatniot sektor mo`e da u~estvuva samo so zamena na dolgot so rok na dostasuvawe do 2019 godina so dol`ni~ki obvrznici so 30-godi{en rok na dostasuvawe.

Na ovaa merka mnogu se protivea francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi i pretsedatelot na Evropskata centralna banka (ECB), @ an-Klod Tri{e. Tie smetaa deka taa e direkten napad vrz finansiskata stabilnost na site dr`avi od evrozonata. Sarkozi duri podgotvi i sopstven plan, spored koj preku zgolemuvawe na danocite za bankite Grcija }e inkasira{e vo buxetot 50 milijardi dolari samo za da se izbegne selektiven bankrot. No, toa propadna vo voda. Nestabilnosta za Grcija zna~e{e krah na Unijata, pa Sarkozi i Tri{e moraa da se zadovolat so alternativni re{enija.

Tri{e duri ja pozdravi odlukata na ministrite za finansii od evrozonata za spas na Grcija.

“Novata programa za pomo{ e re{ava~ka za stabiliziraweto na dr`avnite finansii na Grcija”, izjavi toj.

Sepak, ute{no za niv e {to pravo na u~estvo vo ovoj del od programata ima samo

O

M

E

R

C

I

J

A

L

Ednodneven seminar: „NOVINI VO ZAKONOT ZA IZVR[UVAWE KOJ[TO SE PRIMENUVA OD 1 JULI 2011 GODINA” Predava~i: Ranko Maksimovski, Fidan~o Stoev i Teofil Tomanovi}, sudii vo penzija Od 1 juli 2011 godina se primenuva Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za izvr{uvawe. So ovoj zakon notarite dobivaat novi nadle`nosti da odlu~uvaat po predlozi za donesuvawe na re{enija za izvr{uvawe vrz osnova na verodostojni ispravi. Isto taka, so primenata na ovoj zakon od 1 juli 2011 godina site izvr{ni predmeti koi vo ovoj moment se nao|aat kaj izvr{nite sudovi, pred se’, po izjava na doveritelot }e bidat predadeni na opredeleniot izvr{itel ili na notarite kako poverenici na sudovite.

N

I

O

G

L

A

KRISTIN LAGARD

@AN-KLOD TRI[E PRETSEDATEL NA EVROPSKATA CENTRALNA BANKA Novata programa za pomo{ e re{ava~ka za stabiliziraweto na dr`avnite finansii na Grcija. nasmevkata na liceto na gr~kiot premier, Jorgos Papandreu. Toj se obide da gi uveri negovite kolegi od EU deka Grcija }e ostane dosledna na vetenoto i naporno }e prodol`i so implementacija na doma{nite merki za spas na dr`avata od bankrot. Toa vklu~uva implementacija na planot za privatizacija, so koj treba da soberat 50 milijardi evra, kratewe na buxetskiot deficit, namaluvawe na socijalnite beneficii, zgolemuvawe na danocite za pove}e od 10% i odr`uvawe na socijalnata stabilnost, koja e poslaba strana na vladata na Papandreu. Za toa svedo~at i nemirite koi ne prestanuvaaat da besneat vo gr~kata prestolnina.

Vtoriot paket-pomo{ za S

DIREKTORKA NA MMF Ovie merki }e obezbedat zna~itelna poddr{ka na rastot i na finansiskata stabilnost vo Grcija i vo evrozonata.

MMF }e prodol`i da ja igra svojata uloga vo uka`uvaweto pomo{ za Grcija pod uslovi Atina da ja ispolnuva prethodno utvrdenata programa za antikrizni merki.

Grcija ja izraduva i direktorkata na MMF, Kristin Lagard, koja vo bliska idnina o~ekuva pozitivni ekonomski reakcii vo Evropa.

“Ovie merki }e obezbedat zna~itelna poddr{ka na rastot i na finansiskata stabilnost vo Grcija i vo evrozonata. MMF }e prodol`i da ja igra svojata uloga vo uka`uvaweto pomo{ za Grcija, pod uslovi Atina da ja ispolnuva prethodno utvredenata programa za antikrizni merki”, istakna Lagard.

I

Od 14 do 16 septemvri 2011 godina vo Republika Turcija “BURSA AGROKULTURE 2011” I „BURSA 4th STOCKBREEDING AND EQUIPMENT FAIR”, *Organizirana poseta na Saemot so obezbedeni besplatni vleznici i hotelsko smestuvawe Stopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so ovlasteniot zastapnik na saemskiot organizator „Adonis Grup”, organizira poseta na makedonski kompanii na saemskata manifestacija od 14 - 16 septemvri 2011 godina, so avtobuski prevoz i alternativno vo sopstvena re`ija.

Obezbedeni se besplatno smestuvawe, dve no}evawa so pojadok (vo renomiran hotel so 4 ili 5 yvezdi), lokalen transfer, kako i besplatni vleznici za Saemot.

So cel polesno tolkuvawe i sproveduvawe na Zakonot za izvr{uvawe, Stopanskata komora na Makedonija na 13 septemvri 2011 godina organizira ednodneven seminar.

Posetitelot gi pokriva patnite i administrativnite tro{oci kon saemskiot organizator „Adonis” od 95 evra so avtobuski prevoz (dokolku e so sopstven prevoz - 35 evra), kako i organizacionite tro{oci kon Komorata (2.950 denari za ~lenki, a 4.270 denari za ne~lenki na Komorata).

Lica za kontakt: Anita Mitrevska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Kontakt: Vlatko Stojanovski Tel.02 3244 004 Faks:02 3244 088 vlatko@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

Venera Andrievska tel.02 3244 037 faks:02 3244 088 venera@mchamber.mk

14

Feqton

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Ostatoci od hramot posveten na Filip Vtori, izgraden vo Olimpija, dene{na Grcija, po povod negovata pobeda kaj Heroneja

FILIP PO^NUVA DA GI VADI OD PAMET GRCITE V o 340 godina pred Hristos, na vozrast od 16 godini, Aleksandar ja napu{til Mieza.

Toj mu se pridru`il na negoviot tatko vo vodeweto na rabotite na makedonskata dr`ava, koja{to rapidno se pro{iruvala i ja zgolemuvala svojata mo}. Dodeka bil vo Mieza, bil zagri`en za tempoto na geografskata ekspanzija koja ja vr{el negoviot tatko. Ne deka ne bil gord na toa - toj bil zagri`en, bidej}i mislel deka toj i negovite prijateli }e nema {to da osvojat, ako Filip so istata brzina prodol`uva da go pro{iruva makedonskoto carstvo – ~uvstvo na netrpelivost, koe ottoga{ }e ja karakterizira sekoja generacija.

Filip bil svesen deka negoviot sin posakuva prostor za da go afirmira svojot avtoritet, kako i deka pretstavuva mo`na zakana

za prestolot na Makedonija. Filip znael deka majkata na Aleksandar, Olimpija, sesrdno rabotela na toa prestolot da mu pripadne na nejziniot sin. Zatoa, sekoga{ koga odel na podolg pohod, Filip go nazna~uval Aleksandar za regent na Makedonija. Na ovoj na~in, Filip gi oladil strastite vo toa {to mo`elo da se pretvori vo netrpeliv odnos tatko - sin.

Aleksandar za prvpat stanal regent koga Filip bil na pohod vo srceto na Vizant.

Maedite, edna plemenska nacija na sever od Makedonija, dignale bunt protiv makedonskata vlast. Aleksandar, na ~elo na mal kowi~ki kontingent, brzo pristignal i go pqa~kosal toj region. Toj go rasformiral domorodniot garnizon, koj se gri`el za bezbednosta i go zamenil so multinacionalni sili od razni gr~ki gradovi–dr`avi.

Aleksandar go zazel najgolemiot grad na Maedite i povikal dosele-

Statua na Sun Cu, vo Jurihama, Japonija

nici od sosednite dr`avi da se naselat na negovite najplodni zemji{ta. Toj na gradot mu dal novo ime - Aleksandropolis. Ova mnogu li~elo na neodamne{nite postapki na Filip vo Trakija. Filip gi pqa~kosal site pova`ni gradovi vo Trakija, eden od niv go preimenuval vo Filipopolis (dene{en Plovdiv vo Bugarija) i vo gradot postavil vojska od razni gr~ki gradovi-dr`avi. Dodeka Filip mar{iral nazad vo Makedonija od pohodot vo Vizant, mislej}i kako da go povrati svojot ugled pred Amfiktionskiot sovet, se slu~il eden nepredviden nastan. Sovetot doznal deka Lokrijcite, koi `iveele vo gradot Amfisa vo centralna Grcija, ja obrabotuvaat zemjata blizu do svetiot hram na Apolon vo Delfi.

Ova bilo pri~ina za Vtorata sveta vojna. (Prvata sveta vojna, za koja diskutiravme vo prethodnoto poglavje, bila pottiknata od sli~en incident, koga Fokijcite od

Makedoncite kako da gi sledele sovetite za vojskovode~ki ve{tini, napi{ani od kineskiot voen filozof Sun Cu, iako negovoto delo “Ve{tinata na vojuvaweto”, nema da bide poznato nadvor od Kina u{te nekolku vekovi po Filip i Aleksandar.

Fili

centralna Grcija ja obrabotuvale zemjata blizu do Delfi).

Amfiktionskiot sovet pobaral Atina i Teba da go re{at ova skvernavewe na nivnata sveta zemja. Tie odbile - Atina bila premnogu fokusirana kon samata sebe, a Teba bila pla{liva poradi svojata katastrofalna uloga vo Prvata sveta vojna. Sega, Sovetot se svrtel kon Filip. Toj se soglasil da intervenira, i toa so alarmantna itnost. Filip bil golem oportunist i majstor za diplomatija. Dobro gi razbiral gr~kite vrednosti i motivacii.

Sepak, za naju~enite, samonare~eni gata~i, toj bil enigma. Filip ne odgovoril na mnogu povici za pomo{ i ne interveniral - a potoa, odedna{, interveniral vo drugi slu~ai. Za dejstvijata na Filip ne postoel prepoznatliv obrazec i kod za de{ifrirawe. Sepak, tie se obiduvale da go “pro~itaat”, kako {to golmanot se obiduva da go

Demosten ve`ba govorni{tvo, slika od @an Lekomt du Noj, (1842-1923)

de{ifrira izveduva~ot na penalot.

No, sekoga{ go ~itale pogre{no koga o~ekuvale nasilnik, dobivale jagne; koga se podgotvuvale za kus odmor, im prireduval napnati situacii.

Ponekoga{, “na prepoln stadion”, koga cela Grcija edvaj ~ekala toj da dojde i da go spasi “natprevarot”, Filip bil vo sostojba da si gi zeme “kopa~kite” i ednostavno da si pojde doma. Ova se slu~ilo vo 346 godina pred Hristos, samo {est godini pred ovie nastani.

Toga{, Filip voop{to na reagiral na molbata od eden od najgolemite oratori vo Atina, Isokrat, da gi obedini ~etirite glavni gradovidr`avi - Atina, Argos, Sparta i Teba - vo krstonosna vojna protiv Persija.

IGRAWE SO NERVITE NA ATIWANITE Filip sega ja imal cela severna Grcija vo svojata sfera na vlijanie

Demosten, pro~ueniot atinski orator, bil edinstven koj gi proyrel makedonskite mirovni uvertiri. Toj po{ol vo Teba i ja ubedil da zastane zaedno so Atina, vo obedinet front protiv Makedoncite.

Demosten gi ubedil atiwanite i tebancite deka ne treba da li~at na “glineni gulabi”.

15

Feqton

KAPITAL / 25.07.2011 / PONEDELNIK

Za dejstvijata na Filip ne postoel prepoznatliv obrazec i kod za de{ifrirawe. Sepak, Grcite se obiduvale da go “pro~itaat”, kako {to golmanot se obiduva da go de{ifrira izveduva~ot na penalot. No, sekoga{ go ~itale pogre{no - koga o~ekuvale nasilnik, dobivale jagne; koga se podgotvuvale za kus odmor, im prireduval napnati situacii.

Abraham Linkoln

Majkl Porter ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Pr Premier liga.

P

ili pod direktna kontrola. Zatoa, nekoi istori~ari se somnevaat deka neko tokmu Filip go ubedil Sovetot da tokm mu uupati pokana za intervencija, bidej}i najmnogu od s$ mu odgovarbide alo da se vme{a vo centralna i vo ju`na Grcija. Zgora na s$, pomo{ta ju`n pri razre{uvaweto na konfliktot za nnajsvetiot gr~ki hram na Apolon vo D Delfi, bi bila eden vid zna~aen ~in, poradi koj pove}eto Grci od radost bi kr{ele ~inii. rado Filip, zaedno so Aleksandar, ja predvodel makedonskata vojska na jug, kon centralna Grcija, no koga vojskata se dobli`ila do Amfisa, svrtela na istok i ja zazela Elateja.

Ovoj grad imal golemo strate{ko zna~ewe. Ako sakale da odat vo severna Grcija, preku nego morale da pominat lu|eto od trite najmo} ni gr~ki dr`avi - Atina, Teba i Sparta, locirani vo centralna i vo ju`na Grcija. So osvojuvaweto na Elateja, Makedoncite go kontrolirale preminot kon severot. Vakvo oportunisti~ko zazemawe na eden grad, poradi podgotovka na terenot za pogolema cel - porazuvawe na mo}nite gr~ki gradovi-dr`avi - vo anti~kite vremiwa bilo nepoznata rabota. No, toa bilo usvoeno kako jadren element na makedonskata voena strategija.

Drugite dva elementi o~igledno bile porazuvawe na neprijatelot vo bitka i osvojuvawe na neprijatelskiot glaven grad, za da se izvr{i realen ili psiholo{ki pritisok. Ovie tri elementi ostanuvaat temelnite osnovi na koi voenite strategii vo golema mera se potpirale pri amerikanskata Gra|anska vojna - a vo nekoja mera i denes. Napredokot na tehnolo{ki usovr{enite mehanizirani i vozdu{ni napadi, na voenite stratezi im dade u{te pove}e sloboda za dejstvuvawe, no temelnite principi s$ u{te se isti. Na primer, vo amerikanskata vojna protiv Al-kaeda i talibanite vo Avganistan, bea dostapni - i upotrebeni - mo{ne sovremeni tehnologii za vodewe vojna. No, sepak, osnovnata strategija na SAD be{e oportunisti~koto osvojuvawe

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Majkl Porter, profesor na Harvard Business School i eden od vode~kite misliteli za korporativnata strategija, ima napi{ano: “Su{tinata na strategijata e da se odredi toa {to ne treba da se napravi”. Makedoncite odbrale da ne izvr{at napad na Grcite cela godina. na gradovi kako Herat (interesno, toj grad e osnovan od Aleksandar, pod ime Aleksandrija vo Areja) i Mazar e [arif, poradi podgotovkata na terenot za po{irok napad i namamuvawe na neprijatelot vo bitka i poradi osvojuvawe na Kabul, prestolninata na Avganistan.

Site ovie manevri imaa za cel da go uni{tat talibanskoto upori{te vo Kandahar (u{te eden grad na Aleksandar vo Avganistan).

Vo eden mra~en septemvriski den, vo 339-tata godina pred Hristos, atinskoto sobranie dozna deka Filip i Aleksandar ja povele makedonskata vojska vo Elateja, presekuvaj}i go pristapot kon sever.

Truba~ite celo utro povikuvaa na trevoga, a stravot i glasinite brzo go zafatija gradot. A koga gradskite stare{ini izlegoa i gi pra{aa gra|anite {to treba da stori Atina, nikoj ne saka{e otvoreno da zboruva. Vo toj den, `itelite na Atina bea mnogu ispla{eni - vo polisot vladee{e morni~ava ti{ina, kako vo nekoe {pansko selo za vreme na popladneven odmor. Nekoi od atiwanite navistina bea upla{eni od Makedoncite. Drugi se nadevaa deka Makedoncite }e stavat kraj na nivnata demokratija, koja go zagubi svojot “kompas”, no lu|eto ne gi iska`uvaa svoite mislewa, bidej}i sekoj koj ja kritikuva{e atinskata vlast vedna{ dobiva{e moralni sankcii od gradskite stare{ini.

STRATEGIJATA NA SUN CU Re~isi cela godina, Filip i Aleksandar ne napadnale. Tie mo`ele da sprovedat napad, vo koj Elateja bi im bila baza. No, tie bile svesni deka takov napad bi gi izdol`il nivnite komunikacii i linii za snabduvawe, i bi ja prinudil vojskata da pomine dolg pat, za da se soo~i so protivnikot (iako ova nikoga{ ne gi trevo`elo Makedoncite - tie so neverojatna brzina mo`ele da pominat golemi dale~ini).

Vo Elateja, Makedoncite uporno gi dr`ele poziciite i gi konsolidirale redovite. Majkl Porter, profesor na *Harvard Business School i eden od vode~kite misliteli za korporativnata strategija, ima napi{ano: “Su{tinata na strategijata e da se odredi toa {to ne treba da se napravi”. Makedoncite odbrale da ne izvr{at napad do krajot na godinata. Sli~en poteg napravil i pretsedatelot Abraham Linkoln. Vo tekot na ranite fazi od otcepuvaweto na jugot, Linkoln sobral armija i gi napravil site podgotovki za vojna, no ne izvr{il

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Sli~en poteg napravil i pretsedatelot Abraham Linkoln. Vo tekot na ranite fazi od otcepuvaweto na jugot, Linkoln sobral armija i gi napravil site podgotovki za vojna, no ne izvr{il napad. Toj pretpo~ital da ~eka i da vidi {to }e se slu~i. Makedoncite, isto taka, ~ekale da vidat dali gr~kite polisi }e do`iveat kolaps.

napad. Toj pretpo~ital da ~eka i da vidi {to }e se slu~i. Makedoncite, isto taka, ~ekale da vidat dali gr~kite polisi }e do`iveat kolaps.

Na nekoj na~in, izgledalo kako Makedoncite da gi sledat sovetite za vojskovode~ki ve{tini, napi{ani od kineskiot voen filozof Sun Cu. Spored Sun Cu, najvisok vid vojskovode~ka ve{tina bilo naporite na neprijatelot da se popre~at so pomo{ na strategija. Sledniot najvisok vid vojskovode~ka ve{tina e porazuvawe na neprijatelot so pomo{ na sojuz ili spre~uvawe neprijatelot da sozdade sojuz so drugi koi ne se blagonakloneti kon vas. Naredniot najvisok vid... e porazuvawe na neprijatelot vo bitka. Najlo{ vid vojskovode~ka ve{tina e porazuvawe na neprijatelot so pomo{ na opsada na utvrdeni gradovi. Knigata na Sun Cu, “Ve{tinata na vojuvaweto”, nema da bide poznata nadvor od Kina u{te nekolku vekovi po Filip i Aleksandar, iako bila napi{ana vo 450 godina pred Hristos, malku pove}e od eden vek pred ovie nastani.

NAMAMAUVAWE NA ATINA I TEBA VO BITKA Zazemaweto na Elateja - so {to bile pod kontrola site gr~ki severni polisi, kako i preminot od ju`nite i centralnite polisi kon severot - bilo vo sklad so najvisokata forma na vojskovode~ka ve{tina, predlo`ena od Sun Cu. Me|utoa, gr~kite gradovi-dr`avi ne sfa}ale deka se vo mat-pozicija. Toga{ Filip i Aleksandar se svrtele kon slednata opcija od Sun Cu: poraz na neprijatelot so pomo{ na sojuzni{tva. Aleksandar predvodel mirovni misii vo site tri mo}ni polisi, so cel da vospostavi sojuz so niv. Toa ne bilo prifateno.

Pa taka, Makedoncite se svrtele kon tretata opcija ponudena od Sun Cu: se podgotvuvale za bitka.

Tie vo tajnost planirale vojna so dva od tie polisi - so Atina i Teba: Sparta, po porazot od Teba kaj Leuktra vo 371-tata godina

pred Hristos, bila marginalna voena i ekonomska sila.

Demosten, pro~ueniot atinski orator, bil edinstven koj gi proyrel makedonskite mirovni uvertiri.

Toj po{ol vo Teba i ja ubedil da zastane zaedno so Atina, vo obedinet front protiv Makedoncite.

Demosten gi ubedil atiwanite i tebancite deka ne treba da li~at na “glineni gulabi”. Tie nikako ne smeele da si dozvolat da prodol`at da `iveat kako ni{to da ne se slu~ilo.

Atina i Teba, zakoraveni neprijateli so dolga istorija na me|usebna nedoverba, se zdru`ile vo letoto od 338-ta godina pred Hristos, re~isi edna godina po makedonskoto osvojuvawe na Elateja. Bile predvodeni od nivnite dr`avnici-vojskovodci, koi ume{no ja koristele izlitenata moralna retorika, no slabo gi poznavale strategiskite ili takti~kite borbeni ve{tini. Od druga strana, Makedoncite ne sakale nepodgotveni da go navle~at gnevot od Atina i Teba. Zatoa, Makedoncite gi planirale svoite potezi na na~in koj bil dlaboko promislen i strate{ki efekten.

Tie pravele mali, progresivni ~ekori, za da gi prisilat Atina i Teba na kopnena bitka - na trevesti ramnini koi bile dovolno golemi za rasporeduvawe na makedonskata kowica. No, ne samo na kopnena bitka, tuku i na bitka koja }e bide vodena podaleku od gradskite yidini na Atina i Teba - yidini koi{to mo`ele da gi vovle~at Makedoncite vo dolga i iscrpuva~ka vojna, kako {to napi{al Sun Cu. Makedoncite ve}e go kontrolirale Korintskiot Zaliv, koj gi odvojuval severna i ju`na Grcija, no vo nego ne ja

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

rasporedile svojata mornarica.

Poradi toa, atiwanite koi bile pomorski nadmo}ni, ne mo`ele da se vpu{tat vo pomorska bitka.

Makedoncite znaele kako da manevriraat so mali ~ekori. Sekoj ~ekor nivnite protivnici go smetale za bezna~aen, no tie ~ekori zemeni zaedno }e rezultiraat so zastra{uva~ka zakana.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: BITKATA KAJ HERONEJA, KADE [TO FILIP VTORI GI POBEDUVA ZDRU@ENITE VOJSKI NA GR^KITE POLISI.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

16 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

KONZERVNA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE KAKO USPE[NITE KONZERVNI FABRIKI SI GO PROBILE SVOJOT PAT DO POTRO[UVA^ITE I PAZARITE!

KOI SE PREDIZVICITE, A KOI MODELITE ZA POZASILEN RAZVOJ NA KOMPANIITE OD OVOJ SEKTOR?

BRENDIRAWETO, KREATIVNIOT MARKETING PRISTAP I GRADEWETO IMIX NA KVALITETNA I ZDRAVA HRANA SE EDNI OD KLU^NITE MOMENTI KAKO DA SE POSTIGNE ZADOVOLITELEN PAZAREN USPEH I OSVOJUVAWE NOVI PAZARI?

“KAPITAL” VI DAVA PREGLED NA IZVORITE ZA FINANIRAWE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA KONZERVNITE KOMPANII!

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

28 OKTOMVRI SPECIJALEN PRILOG

OSIGURUVAWE I LIZING OSIGURITELNITE KOMPANII OVAA ESEN SO NOVI PAKET-PONUDI, DIZAJNIRANI SPECIJALNO ZA KOMPANIITE!

KAKVI NOVI MO@NOSTI I POVOLNOSTI SE OTVARAAT ZA MAKEDONSKITE KOMPANII?

[TO ZNA^I POSEDUVAWETO NA OSIGURITELNA POLISA? VO SEGMENTOT @IVOTNO OSIGURUVAWE GODINAVA VLEGOA DVE NOVI KOMPANII - DALI TOA ]E GO ZA@IVEE @IVOTNOTO OSIGURUVAWE ILI ZGOLEMENATA POBARUVA^KA I SVESNOST ZA POTREBATA OD OSIGURUVAWE NA @IVOTOT- PREDIZVIKA I ZGOLEMUVAWE NA PONUDATA?

NOVINI NA LIZING PAZAROT VO MAKEDONIJA OVA SE SAMO DEL OD TEMITE KOI KE MO@E DA GI PRO^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG OSIGURUVAWE I LIZING, KOJ ]E IZLEZE NA 28 OKTOMVRI 2011 VO NEDELNIKOT KAPITAL

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111