339-28-07-2011

~etvrtok. 28 juli. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

-0,03% % % +0,12% % -0,20%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,65 42,60 69,87

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

NIKOLA GRUEVSKI

OBEDINETI I SO GOSPOD NAPRED OD MAKEDONIJA ]E NAPRAVIME MODERNA ZEMJA! STRANA 6-7 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

~etvrtok. 28 juli. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

KRIZATA GI BRKA INVESTITORITE KON ISTOK, NO NE DOA\AAT VO ZEMJAVA

3.000

МБИ10

0,03%

2.800 2.600 2.400 2.200

~etvrtok-28. juli ~etvrtok juli. 2011 | broj 339 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.000

Srbija i Albanija so po milijarda dolari stranski kapital, Makedonija na dnoto

03/11

Drugite televizii }e se ofajdat od propasta na A1 STRANA 8

Koj }e odgovara za nezakonski potro{enite 500 milioni evra?

STRANA 4

DU[KO UGRINOVSKI direktor na Triple S Group

BRAJAN TREJSI VO NOEMVRI POVTORNO VO SKOPJE STRANA 10

STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

KOMPANIITE POVE]E DA U^AT OD VOENITE STRATEGII NA FILIP I ALEKSANDAR

14

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii c na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na M Makedonska berza

VOVEDNIK ALEKSANDAR JANEV

INVESTICISKI RAJ...

ILI PEKOL? STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

^ETVRTOK 28 JULI 2011

INVESTICISKI RAJ...

ILI PEKOL?

M

Makedonija ostana pusta destinacija na Balkanot, koja ja zaobikoluvaat site pogolemi stranski investitori, iako Vladata se obiduva{e da ja promovira zemjata kako investiciski raj vo svetot. Rajot za investitorite ostana da figurira samo vo vladinite kampawi na svetskite mediumi, za koi godi{no se tro{at po okolu devet milioni evra.

Vo realnosta, zemjata ne uspea da gi privle~e stranskite investitori za tuka da izgradat fabriki.

Namesto vo Makedonija, investitorite {to gi izbrka krizata od razvienite zemji vo Zapadna Evropa, trgnaa kon Istok, no se preselija vo sosednite zemji. Najnovite podatoci na UNCTAD doka`uvaat deka alibito na Vladata vo ekonomskata kriza, kako glaven vinovnik za fijaskoto na celata strategija za privlekuvawe stranski investicii, pa|a vo voda. Kriza ima{e i vo regionot, no ima{e i stranski investicii!

Srbija lani inkasira{e 1,3 milijardi dolari stranski kapital, a nekoi od najgolemite svetski poznati avtomobilski, tekstilni i informati~ki kompanii odlu~ija da vlo`at milioni vo zemjata koja do`ivuva investiciska ekspanzija.

Albanija, isto taka, ostvari priliv na stranski investicii od 1,1 milijardi dolari. Ne zaostanuvaat nitu Slovenija, Crna Gora i Hrvatska.

Dodeka sosednite zemji gi brojat investiciite vo milijardi dolari, vo Makedonija lani vlegoa samo 293 milioni dolari stranski kapital.

Nitu promotorite niz svetot, nitu skapite kampawi, nitu

site dano~ni olesnuvawa koi im se nudat ne gi namamija stranskite investitori da vlo`uvaat pari vo zemjava. Politi~kata nestabilnost, izoliranosta na zemjata od EU i NATO, lo{ata patna i `elezni~ka infrastruktura se samo del od problemite {to gi odbivaat potencijalnite investitori da veruvaat vo Makedonija i da gi vlo`at tuka nivnite pari. Otsustvoto na o~ekuvaniot priliv na investicii vo zemjata se dol`i i na neefikasnoto sudstvo, korupcijata, te{kiot pristap do kapital i birokratski problemi, koi isto taka se va`ni pri donesuvaweto odluka za investirawe.

Iako Svetskata banka ja rangira zemjata kako edna od najdobrite reformatori vo podobruvawe na uslovite za vodewe biznis, bidej}i ovozmo`ila pravna osnova za toa, sepak, za da ima progres zakonite treba da se primenuvaat vo praktika.

Modelot na privlekuvawe stranski investicii se poka`a kako porazitelen, {to zna~i deka treba da se menuva. Strategijata e porazitelna i ako dozvoluva sekakva stranska investicija da vleze vo zemjava ili ako gi zaborava doma{nite investicii!

Otkako stana jasno deka “portokalovata” strategija za investicii, koja be{e glaven adut na site dosega{ni izbori na koi pobedi VMRO-DPMNE, do`ivea debakl, sega premierot Nikola Gruevski vo noviot vladin sostav dodade zasiluvawe so u{te edno ministersko mesto za lovewe investitori. U{te eden minister bez resor, zadol`en za stranski investicii. A, UNCTAD vo svojot posleden izve{taj utvrdi deka i aktuelniot minister za stranski investicii vo Vladata e vi{ok?! Zna~i lovcite na Vladata pukaat so }orci po stranskite investitori.

ALEKSANDAR JANEV jjanev@kapital.com.mk jan ev@ @kappital.com.mk

Iako premierot o~ekuva deka zasiluvaweto vo timot }e donese podobri rezultati, preklopuvaweto na mandatite i nadle`nostite na ministrite i Agencijata za stranski investicii mo`e da bidat glavna pre~ka vo komunikacijata so potencijalnite kompanii koi }e poka`at interes da investiraat vo Makedonija.

Sega novata Vlada povtorno vetuva investiciski bum so vlez na stranski kapital od polovina milijarda evra godinava, no ne otkriva koi kompanii se izvesni deka }e ja odberat tokmu Makedonija kako destinacija kade {to } e gi vlo`at parite. Samo malku od site kompanii so koi Vladata potpi{uva{e memorandumi niz godinite odlu~ija da investiraat tuka. Del od niv namesto vo Makedonija, investiraa vo Srbija, Bugarija, Albanija i toa & sozdade imix na Vladata {to ne vleva doverba deka gi odr`uva vetuvawata. Sega ve}e nema pravo na izgovori i la`ni ubeduvawa deka Bunarxik }e vrie od fabriki. Rezultatite gi o~ekuvame do krajot na godinata.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

ati bankrotiraa SAD vo dosega{nata istorija. Prvpat vo 1779 godina, poradi tro{ocite za vojnata za nezavisnost.

Vtorpat vo 1782 godina, koga na Francija i Holandija ne mo`ea da im gi vratat pozajmenite pari za vojnata.

Tretpat vo 1861godina, koga e izdadena prvata zelena banknota, no poradi Gra|anskata vojna nejzinata vrednost vo zlato padna za 60%. Чetvrtiot bankrot e vo 1934 godina, za vreme na Golemata depresija, koga SAD prekinaa da gi pla} aat obvrznicite so koi be{e finansirana Prvata svetska vojna, a petiot vo 1971 godina, koga poradi pregolema emisija na dolari Ri~ard Nikson ne mo`e{e da gi isplati obvrskite.

Posledniot bankrot e defakto devalvacijata na dolarot vo tekot na finansiskata kriza, bez koja SAD ne }e mo`ea da go vratat dolgot.

P

KRIZATA GI BRKA INVESTITORITE KON IST

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

6

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

SRBIJA I ALBAN MILIJARDA DOL KAPITAL, MAKE Zemjite vo regionot, so isklu~ok na Bosna i Hercegovina, vo 2010 godina privlekoa stranskii investicii pogolemi i od edna milijarda dolari za izgradba na novi fabriki i industriski kapaciteti, no ne i Makedonija. Krizata gi brka investitorite od Zapadna Evropa, a nekoi zemji od Balkanot o~igledno najdoa na~in kako da gi privle~at.

Toa ne & uspea na Makedonija

S

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

Site zemji od regionot, so isklu~ok na Bosna i Hercegovina, koja s$ u{te ne mo`e da gi nadmine posledicite od vojnata, vo 2010 godina privlekoa stranski investicii od 500 do pove}e od edna milijarda dolari vo izgradba na novi fabriki i industriski kapaciteti, no ne i Makedonija. Najnoviot izve{taj na *UNCTAD (Konferencija za trgovija i razvoj na Obedinetite nacii) poka`uva deka Makedonija i ponatamu e na opa{kata po prilivot na stranski investicii. Vo isto vreme, podatocite poka`uvaat deka ekonomskata kriza seriozno se odrazi vrz namaluvaweto na investiciskata aktivnost, osobeno vo razvienite zemji. No, ako krizata gi izbrka investitorite od Zapadna Evropa, zemjite od Balkanot o~igledno najdoa na~in kako da gi privle~at. No, toa ne i uspea na Makedonija.

S p o r e d o f i c i j a l n i te statisti~ki podatoci, Srbija e lider vo regionot so saldo na stranski investicii od 1.329 milijardi dolari. Ne zaostanuva nitu Albanija, koja do`ivuva investiciski bum so vlez na stranski kapital pogolem od edna milijarda dolari. Vo Slovenija vo 2010 godina se investirani vkupno 834 milioni dolari, vo Crna Gora 760 milioni i vo Hrvatska 583 milioni dolari. Za razlika od zemjite od

regionot, Makedonija lani inkasira{e samo 293 mil i o n i dolari stranski kapital.

Iako Srbija ne vodi agresivna i skapa kampawa za promocija na zemjata vo stranstvo kako biznis-raj, kako {to pravi Makedonija, vo poslednite godini pretstavuva Meka za stranskite biznismeni.

Godinava se o~ekuva direktnite stranski investicii vo Srbija da se zgolemat pove}e od dvojno, imaj}i gi predvid proda`bata na del od Telekom Srbija, od {to se o~ekuvaat 1,5 milijardi dolari, i planovite na avtomobilskata kompanija Fiat. Okolu 30% od investitorite go gledaat jugot na Srbija kako najinteresen region za investirawe vo avtomobilskata industrija.

Duri i najpoznatiot slovene~ki proizvoditel na bela tehnika, Gorewe, najavi deka celoto proizvodstvo od Slovenija }e

go preseli vo Srbija, no Makedonija ja nema na nivnata biznis-mapa.

Kako potencijalni investitori se spomenuvaat {vedskata kompanija za mebel IKEA, koja vo izgradba na {opingcentar planira da investira 250 milioni evra do 2012 godina. Vo okolinata na Ni{ fabriki gradat ju`nokorejskata kompanija za avtodelovi Jura i francuskata kompanija za telefoni Sa`em. Jura }e investira osum milioni evra i }e vraboti 300 lu|e, a Sa`em pet milioni evra i }e ima 200 vrabotuvawa. Vlez vo Srbija najavi i Xonson kontrols, koja ve}e ima fabrika vo Makedonija. Germanskata kompanija Hugo bos, turskata

Navigator

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK MAGNET ZA STRANSKI INVESTICII!

XORX SOROS

ultimilijarderot si dojde na svoeto, nema ve}e da vlo`uva preku nadvore{ni investitori, tuku sam }e odlu~uva kako }e gi oploduva parite

M

ЉУБОМИR DRAKULEVSKI

konomskiot fakultet od Skopje sobra na edno mesto 30 studenti od pove}e zemji, a fokusot e idninata, odnosno inovativnosta kako lek protiv sekoja kriza

E

DIMITRIS KRISTOFIAS

Kipar vleze vo grupata zemji so nizok krediten rejting otkako agencijata Mudis ja namali ocenkata za ovaa zemja za dve nivoa od A2 na Baa1 poradi lo{a buxetska sostojba

I

HA[IM TA^I

osovskiot premier e na udar na EU i SAD poradi odlukata specijalni edinici da kontroliraat grani~ni punktovi me|u Kosovo i Srbija, {to sozdade opasna tenzija

K

TOK, NO NE DOA\AAT VO ZEMJAVA

NIJA SO PO LARI STRANSKI EDONIJA NA DNOTO Xinsi Istanbul i italijanskata Beneton ja osvojuvaat tekstilnata industrija.

Eden od najgolemite svetski operatori na informati~ka tehnologija, Embasi grupa od Indija, }e gradi tehnolo{ki park vo Inxija. Vrednosta na investicijata e 60 milioni dolari, a }e se vrabotat 2.500 programeri. Japonskata kompanija Panasonik, pak, }e proizveduva energetski efikasni elektronski komponenti za svetle~ki tela vo Svilajnac. Fiat planira da vlo`i vkupno 940 milioni evra vo fabrikata Zastava.

Investiciskata “ofanziva” na makedonskata Vlada, koja po~na pred pet godini so

potpi{uvawe na serija dogovori za sorabotka so nekolku stranski kompanii, koi, spored dogovorenoto, ve} e treba{e da proizveduvaat vo Bunarxik, zavr{i neuspe{no. Vo slobod-

nata ekonomska zona Bunarxik rabotat samo fabrikite za avtodelovi na Xonson Meti i na Xonson kontrols, koi vo Makedonija investiraa pomalku od 50 milioni evra, a site drugi najaveni investicii propadnaa, iako premierot insistira na terminot “se odlo`ija”.

Memorandum za sorabotka be{e potpi{an so Iskra od Slovenija, koj predviduva{e izgradba na fabrika vo Bunarxik do septemvri 2009 godina. Montipe treba{e da bide prvata francuska grinfild-investicija vredna 60 milioni evra, a fabrikata treba{e da proizveduva glavi za motori na vozila.

Italijanskata kompanija za avtomobilski delovi Orlandi treba{e da investira 10 milioni evra i da

vraboti 120 lu|e. Godinava treba{e da po~ne so proizvodstvo i turskata kompanija [i{e xam, no namesto vo Makedonija Turcite }e investiraat vo Bugarija. Denovive oficijalno se povlekoa i Izraelcite {to treba{e da go gradat Son~ev grad i kompanijata Gazit Gloub, koja treba{e da gradi trgovski centar na mestoto na porane{nata fabrika Alumina.

Evropskite zemji od kade {to doa|aat najgolemite stranski investitori i godinava minuvaat niz seriozna kriza.

Vladata povtorno e optimist i o~ekuva priliv na stranski kapital od 500 milioni evra, no ne otkriva kako }e gi privle~e investitorite da otvorat fabriki vo zemjava.

Biznismenite komentiraat deka Makedonija nema investiciski prednosti i ne nudi ne{to pospecifi~no vo odnos na regionot i toa

e pri~inata za ogromnata razlika me|u prilivot na stranski kapital vo zemjava i vo drugite balkanski zemji.

“Ako stranskiot investitor nudi gotovina vo edna dr`ava, toga{ toj ima doverba. Otsustvoto na strate{ki i finansiski investicii vo Makedonija uka`uva deka zemjava nema politi~ka stabilnost i zrelost.

Dolgo vreme ne postoi konsenzus za najzna~ajnite politiki i ekonomski pra{awa. Za `al, vo Makedonija ima naodi deka sudstvoto e korumpirano, pa dogovorite so investitorite se samo na hartija”, ocenuva analiti~arot Xon Jonovski.

Osven politi~kite faktori, ekonomistite gi naveduvaat i problemite od ekonomska priroda, koi determiniraat nedovolno povolna biznis-klima. Kako najgolemi problemi se poso~uvaat neefikasnata javna administracija, vo ~ii birokratski lavirinti dolgo zaglavuvaat procesite za investirawe, korupcijata vo javniot sektor, lo{ata patna i `elezni~ka infrastruktura.

Ne pomogna ni toa {to Vladata potro{i milioni evra za promocija na “dano~niot raj” vo najpoznatite svetski mediumi i im ponudi serija povolnosti na stranskite investitori. Ekspertite sugeriraat promena na modelot za privlekuvawe stranski investitori.

Edno istra`uvawe na Germanskata stopanska komora poka`a deka duri 75% od germanskite biznismeni {to rabotat vo zemjava smetaat deka biznis-klimata e lo{a i {to e u{te polo{o ne o~ekuvaat nitu podobruvawe.

Poradi toa, pogolem del od niv odgovorile deka koga povtorno bi odlu~uvale bi izbrale druga lokacija za investirawe, a ne Makedonija.

Godinava, samo dve pogolemi kompanii po~naa da investiraat vo ekonomskata zona Bunarxik. Italijanskata kompanija Tehnohoze po~na da gradi fabrika za armirani gumeni creva za avtomobili (investicija vredna 10 milioni evra), a prethodniot mesec amerikanskata Kemet po~na da gradi fabrika vredna 12 milioni evra za proizvodstvo na elektri~ni kondenzatori. Od pogolemite investicii, turskata kompanija TAV privr{uva so izgradbata na skopskiot aerodrom, za {to bea predvideni da se vlo`at 110 milioni evra.

I

Iako e lider vo regionot, so saldo na stranski investicii od 1.329 milijardi dolari, Srbija ne zastanuva.

Tamo{nata Agencija za stranski investicii i promocija na izvozot v~era objavi konkurs za izrabotka na dizajn na mebel, koj } e ja promovira Srbija na internacionalna scena vo Milano.

Osven promocija na zemjata, ova e i odli~en stimul i golem predizvik za srpskite firmi, koi pokraj funkcionalnosta na par~iwata mebel, treba da vodat smetka i za nivnata ekolo{ka dimenzija.

Pokraj toa, direktorot Laganin vo momentov intenzivno pregovara so svetski poznati brendovi, koi do krajot na godinava

BO@IDAR LAGANIN planiraat da investiraat vo nekolku gradovi vo Srbija.

Negovite ambicii se naso~eni kon avtomobilskata industrija, no ostava prostor i za vlez na informati~ki i telekomunikaciski kompanii.

Seedno od koj sektor se, stranskite investitori ja odbiraat Srbija kako zemja kade {to }e gi vlo`at svoite pari vo novi proizvodni pogoni.

Pokraj Srbija, i zemjite od regionot pribiraat stotici milioni evra, koi se slevaat vo dr`avnata kasa na ime stranski investicii.

GUBITNIK FUDBALOT NADVOR OD TEREN

I

Iako makedonskiot fudbal e vo debela kriza, tri~lena delegacija od Fudbalskata federacija na Makedonija (FFM), predvodena od pretsedatelot Haralampie Haxi-Risteski, otpatuva vo Brazil.

Povodot e “golem”, }e se izvlekuvaat kvalifikaciskite grupi za Svetskoto prvenstvo vo 2014 godina vo Brazil.

Poubav povod amin.

Samo da go pra{ame Haxi-Risteski kako planira fudbalskata reprezentacija na Makedonija da ja odr`i vo `ivot dotoga{. Vo momentot taa e bez selektor, pa reprezentativcite }e igraat bez prv strateg, odnosno so privremeno re{enie.

HARALAMPIE HAXI-RISTESKI No, toa ne e re{enie za krizata vo fudbalot, koja stanuva s$ podramati~na i {tetite podolgotrajni.

Tragedijata da bide pogolema, rakovodstvoto na FFM ne pravi ni{to za da gi sredi rabotite. Mnogu poizvesno e deka celosno }e se raspadne makedonskiot fudbalski tim zatoa {to previrawata, kavgite i nedostigot od pari i toa kako deluvaat demotivira~ki.

MISLA NA DENOT

TOJ KOJ UMEE DA BIDE TRPELIV, MO@E DA DOBIE SÉ [TO ]E POSAKA

BENXAMIN FRANKLIN PORANE[EN AMERIKANSKI PRETSEDATEL

Navigator

4

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

Amerikanskata internet-stranica WTFnoway.com objavi kako fizi~ki bi izgledal amerikanskiot javen dolg. Nacionalniot dolg na SAD raste od godina vo godina, a na po~etokot od 2010 dostigna neslavni 14 trilioni dolari. Ako Vladata ne poraboti na buxetot, nacionalniot dolg do Bo`i} }e nadmine 15 trilioni dolari

riesetina kowanici v~era na pladne od Gorno Lisi~e go po~naa tradicionalniot Ilindenski mar{, vo presret na odbele`uvaweto 108 godini od Ilindenskoto vostanie. Kowanicite koi se na vozrast od 17 do 57 godini, me|u koi i edna `ena, pridru`uvani od falanga, vo Kru{evo }e pristignat na vtori avgust. Mar{ot se odr`uva 33-ti pat vo organizacija na zdru`enieto “Ilindenski mar{ 1978” i e pod pokrovitelstvo na op{tina Aerodrom.

KAKO IZGLEDA AMERIKANSKIOT DOLG VO BANKNOTI OD 100 DOLARI

SVETOT NIZ MEDIUMITE NEW YORK POST Wujor{kiot vesnik na svojata naslovna stranica pi{uva za reakcijata na Amerikancite za dol`ni~kata kriza vo koja se nao|a celata nacija. Amerikancite besni na politikata na Vladata, svojot bes go isturaat na razli~nite socijalni mre`i so komentari do pretstavnicite na Vladata vo Va{ington koi treba da odlu~uvaat dali }e se zgolemi limitiot na dr`avniot dolg na najvisoko nivo.

THE TH HE GUARDIAN Britanskiot vesnik Bri pi{uva za padot na bripi{ tanskata ekonomija i za tan optimizmot na premierot opt Kamerun i pokraj podaKam tocite na ministerot za toc ekonomija za slab rast eko na eekonomijata. Rastot na britanskata od 0,2% 0 ekonomija, sporored eko premierot Kamerun e pre pozitivna informacija, poz i ja povika Vladata da pomogne da se promeni pom kursot na ekonomijata kur pred da bide predocna. pre

DNEVNIK Bugarskiot dneven vesnik Dnevnik pi{uva deka bugarite s$ pomalku odat vo policija i ne pretpo~itaat da prijavuvat koga }e bidat `rtva na prestap. Vesnikot go analizira izve{tajot “Dinamika na konvencionalnite prekr{oci 2001-2011” objaven od centarot za sledewe na demokratijata vo Bugarija.

VE^ERWI LIST Hrvatskiot vesnik Ve~erwi list pi{uva za manifestot na ubiecot od Norve{ka Andreas Brejvik vo koj 70 pati e spomnata Hrvatska.

Ubiecot vo svojot manifest pi{uva deka najmnogu treba da smeta na dvete politi~ki partii HSP i HDSSB vo borbata protiv islamistite i proteruvaweto na muslimanstvoto od Evropa.

T

ANTIKORUPCISKA BARA KRIVI^NA ODGOVORNOST A

KOJ ЌE ODGOVARA ZA NEZAKONSKI POTROШENITE 500 MILIONI EVRA? Iako Dr`avniot zavod za revizija utvrdi deka 500 milioni evra dr`avni pari lani se nezakonski i nenamenski potro{eni, Javniot obvinitel mol~i za potencijalniot kriminal KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

avniot o bvinitel Qup~o [vrgovski ne saka da gi komentira skandaloznite naodi na Dr`avniot zavod za revizija deka 169 dr`avni institucii lani nezakonski i nenamenski potro{ile okolu 500 milioni evra. [vrgovski ne saka{e da odgovori i dali do Javnoto obvinitelstvo stignele 16 izve{tai, za koi Dr`avnata revizija trvdi deka gi dostavila do obvinitelite. Javniot obvinitel e na godi{en odmor i re~e deka se odmara i ne saka da odgovara na novinarski pra{awa.

Tokmu Javnoto obvinitelstvo e klu~nata institucija koja ima pravo vedna{ da pokrene postapka za slu~ai za koi }e se posomneva deka ima krivi~no delo, no taa mol~i za mo`nata pronevera na pari od dr`avni funkcioneri, ministri ili direktori.

Od Antikorupciskata komisija, do koja Dr`avnata revizija dostavila 11 izve{tai za razgleduvawe, velat deka protiv ~etvorica rakovoditeli pokrenale inicijativi za krivi~no gonewe.

"So ogled deka do sega rabotevme po izbornite predmeti, malku od dostavenite izve{tai od DZR stignavme da razgledame. Minatata nedela pokrenavme ~etiri inicijativi. Sega na red e Javnoto obvinitelstvo da oceni dali }e po~ne krivi~na postapka ili ne" kuso odgovori pretsedatelot na Antokorupciskata komisija, Voislav Zafirovski.

Toj ne saka{e da otkrie za koi slu~ai povele postapka. Чlenovi na Antikorupciskata komisija za “Kapital” objasnuvaat deka del od minatogodi{nite revizorski izve{tai gi razgledale, del se razgleduvaat, a

J

pobarale i dopolnitelni izve{tai za koi Komisijata ocenila deka ima korupcija ili sudir na interesi.

“Ne sekoga{ se potvrduvaat naodite koi }e gi iska`at dr`avnite revizori. No, ako Javnoto obvinitelstvo se posomneva deka ima kaznivi dela spored krivi~niot zakon, ne mora da ~eka inicijtiva na Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata.

Dosega imalo eklatantni primeri, no tokmu nivnoto nere{avawe e glavnata bolka koga zboruvame za borb ata protiv korupcijata. Ako instituciite efikasno i efektivno ne ja zavr{uvaat rabotata, se dozvoluva korupcijata da raste.

Nie gi palime crvenite svetla kade {to smetame deka ima korupcija, a Javnoto obvinitelstvo e najvisokata instanca koja treba da postapi po niv”, smeta ~len na Antikorupciskata komisija.

Dr`avnite revizori konstatiraat deka lani od vkupno 1,5 milijardi evra, kolku {to potro{ile 169 dr`avni institucii, za duri 500 milioni evra imaat negativno mislewe vo odnos na zakonskoto i namenskoto tro{ewe. Ako se zeme predvid deka za potro{enite 355 milioni evra dr`avnite revizori se rezervirani, toga{ sumata na somnitelni buxetski transakcii dostignuva frapantni 855 milioni evra, {to e pove}e od polovina od potro{enite pari. Чisti se samo 573 milioni evra, za ~ie tro{ewe revizorite dale pozitivno mislewe.

Vo Godi{niot revi-

zorski izve{taj za minatata godina o~igledna e poblagata dikcija vo zabele{kite do dr`avnite institucii.

Revizorite se vozdr`uvale od direktna kritika za nezakonsko i nenamensko tro{ewe na parite. Nema

nitu konkretna suma kolku odredeni dr`avni institucii ja o{tetile buxetskata kasa, iako vakvi ostri zabele{ki ne otsustvuvaa vo revizorskite izve{tai za 2009 i 2008 godina. No, iako e vo pozaviena forma, revizorskiot izve{taj za 2010 godina ne e pomalku skandalozen. Naodite na DZR poka`uvaat deka od vkupno konstatiranite neregularnosti za raboteweto na 169 dr`avni institucii, edna ~etvrttina se za izvr{eni nabavki bez javna nabavka.

Ministerstvoto za lokalna samouprava raspi{uvalo javni nabavki po zavr{uvawe na nabavkata.

“Pri evaluacija na ponudite ne se primenuva metodologijata za izrazuvawe na kriteriumite za dodeluvawe na dogovorot za javna nabavka vo bodovi”, velat revizorite.

Ova Ministerstvo nema vnatre{na kontrola na finansiite, organizacionata struktura, metodite i procedurite na rabotewe.

“Ova go zgolemuva rizikot od nezakonsko i nenamensko tro{ewe na buxetskite pari i pridonesuva vo pove}e slu~ai pla} awata da se vr{at bez dokumentacija”, pi{uva v o i z v e { ta j o t.

Porane{niot minister za lokalna samouprava, Musa Xaferi, ne saka{e da odgovori na pra{awata na “Kapital”. I od Fondot za zdravstveno osiguruvawe ne gi komentiraat naodite na Dr`avniot zavod za revizija zatoa {to toa ne bilo vo nivna nadle`nost.

3 FAKTI ZA...

335 0,7% 0,5%

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

Еvra iznesuva prose~nata isplatena neto-plata vo juni, soop{ti Dr`avniot zavod za statistika Пorasnala prose~nata neto-plata vo juni, sporedeno so istiot mesec minatata godina Пorasnala isplatenata brutoplata vo juni

PROCENKI...

VESTI...

KRISTIN LAGARD, DIREKTOR NA MMF

M

NA MMF MU TREBAAT PARI

e|unarodniot monetaren fond mo`ebi }e ima potreba od dopolnitelni sredstva za davawe pomo{ na zemjite koi imaat problemi so plate`niot bilans. Vo bliska idnina mo`no e da se vratime na toa pra{awe”, izjavi direktorot na MMF, Kristin Lagard.

Tro{ocite na MMF za pomo{ na zemjite na koi im se zakanuva bankrot zna~itelno se zgolemija.

“Plate`nata nesposobnost na SAD poradi golemite dolgovi na zemjata } e bide isklu~itelno opasna za svetskite pazari i globalnata ekonomija. Toa }e ima negativni posledici ne samo za SAD, tuku i za globalnata ekonomija”, re~e Lagard.

NA 30-ti SEPTEMVRI

BANKAR BA

RO! O K NAS

e mese~nik! m

nov proizvod na KAPITAL TAL MEDIA GROUP KO KOGA IZLEGUVA? Pr r Prviot broj na bankar }e izleze na 30 septemvri (petok), a ponatamu sekoj prv petok vo mesecot (12 pati vo godinata) me BR BROJ NA STRANICI: 100 SO SODR@INA: Istra`uvawa na finansiski pazari Is (makedonija/balkan/evropa/svet, (m slu~ai, analizi, komentari, kolumni, sl in intervjua, strategii, finansirawe na investiciite, finansirawe na iz izvozot… psihologijata na pobednicite i gubitps ni nicite (makedonski slu~ai)…

C CELNA GRUPA: Za bankari, finansiski eksperti, konsu sultanti, u investitori i pretpriema~i, advokati, profesori i studenti… ad i idni bankari, investitori i pretpriema~i… pr retpriema~i…

SP SPECIJALNO PECIJALNO INTERNET IZDANIE: Golemi Go olemi popusti i gratisi za pretplatni nici ici na KAPITAL MEDIA GROUP

GERMANIJA ]E JA SPASUVA GRCIJA inisterstvoto za ekonomija na Germanija }e bide doma}in na investitorska konferencija za Grcija.

Vode~ki pretstavnici od germanskoto stopanstvo i ministerot za ekonomija, Filip Rusler, }e gi razgledaat na~inite za zabrzuvawe na investiciite i rastot na Grcija so cel zemjata pobrzo da izleze od dol`ni~kata kriza.

Minatata nedela pretstavnici na germanski kompanii se sretnaa so gr~kiot minister za razvoj, Mihalis Hrisohoidis, za da gi razgledaat mo`nostite za investicii i na~inite za podobruvawe na konkurentskata sposobnost na Grcija.

Spored ekonomistite, za da se obnovi ekonomijata vo Grcija se potrebni investicii. Minatata godina Atina dobi finansiska pomo{ od EU i od MMF, a sega o~ekuva u{te 150 milijardi dolari od me|unarodnite kreditori i od privatniot sektor.

M

NA A 15 15-ti 5-ti i OKTOMVRI I

MENAXER

e mese~nik!

nov proizvod na KAPITAL MEDIA GROUP KOGA IZLEGUVA? Prviot broj na Menaxerr ke izleze na 15 oktomvri (sabota), a ponatamuu sekoj 15-ti vo mesecot (12 pati vo godinata) BROJ NA STRANICI: 1000 SODR@INA: rri investirawe r Istra`uvawa na pazari i izvoz (Makedonija/Balkan/Evropa/Svet, lkan/Evropa/Svet, r slu~ai (Makedonija i Svetot), vetot), analizi, komena, delovni strategii, tari, kolumni, intervjua, rrni svetski umovi, planetarni r u pobednici, modeli na uupravuvanwe, tirawe, r , izvoz – kako? dobri odluki za investirawe, acija j i obrazovanie r business modeli… edukacija na menaxerite i osniva-~ite a-~ite na kompanii, na~ini na nao|awe oekti, {to e dobarr finansii za va{ite proekti, -upp business proekti, proekt, inovacii, start-up koj vi pomaga? psihologijata gijata j nicite (make-donski na pobednicite i gubitnicite slu~ai)…

CELNA GRUPA: Za pretpriema~i, izvr{ni {ni direktori, osniva~i i investitori, i, investiciski eksperti i sovetnici eksperti, r konsultanti, advokati, profesori r f r i studenti... u i idni pretpriema~i, investitori nvestitori i bankari...

SPECIJALNO INTERNETT IZDANIE: Golemi popusti i gratisi si za pretplatnici na KAPITAL MEDIA GROUP kontakt: zikov@kapital.com.mk com.mk kontakt@kapital.com.mk marketing@kapital.com.mk lice za kontakt: Qup~o Zikov, direktor na KAPITAL MEDIA GROUP

MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,514.69 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Na Makedonskata berza v~era najtrguvani bea akciite na Komercijalna banka, so vkupen promet od 2.180.010 denari.

V~era{niot den go odbele`aa 10 gubitnici, i dvojno pomalku, pet dobitnici. Najgolem dobitnik be{e Ar~elormital (HRM), ~ija maksimalna cena na akciite dostigna 122 denari, a vkupniot promet ostvaren v~era iznesuva 12.200 denari. Najgolemiot gubitnik, pak, Stopanska banka, v~era do`ivea pad na prioritetnite akcii za 2,86%. Makedonskiot berzanski indeks MBI-10 zabele`a pad od 0,03%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Арчелор митал

122.00 +2,00

+1,67% 1 67%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Стопан. банка Ск. приоритетни р

340.00 2 86% -2,86%

-10,00

DOW JONES 12,800 12,600 12,400 12,200

12,000 11,800 11,600 11,400 23/06 28/06 03/07 08/07 13/07 18/07 23/07

12,501.30 -91,50

ROMANIJA INKASIRA NAJMALKU 2,5 MILIJARDI EVRA GODI[NO OD PE^ALBARITE omanskite imigranti vo [panija prefrlaat 1,2 milijardi evra godi{no vo tatkovinata, dodeka pak, Romancite koi `iveat i rabotat vo Italija godi{no vo tatkovinata prefrlaat 1,3 milijardi evra. Na treto mesto se Romancite koi rabotat vo Velika Britanija, koi vo doznakite u~estvuvaat so 14%.

Prisustvoto na 850.000 Romanci vo [panija, vo koja `iveat nad 46 milioni `iteli, im obezbeduva 14% od celiot raboten pazar na stranci. Ova ja natera {panskata vlast pak da gi ograni~i pazarite za trud za Romancite otkako be{e ukinato takvoto ograni~uvawe vo 2009 godina.

R

O! R O K NAS

BERZA

-0,73% 0 73%

Na pove}eto aziski berzi v~era padnaa cenite na akciite, kako i kursot na dolarot. Cenata na zlatoto pak, dostigna nova rekordna vrednost, bidej}i raspravata vo Va{ington za zgolemuvawe na dozvolenoto dr`avno zadol`uvawe i ponatamu e na mrtva to~ka.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,896.26 10,047.20 1,331.94 2,839.96 7,289.34 859.11

VALUTI

-0,56% -0,50% -0,41% -0,10% -0,82% -0,82%

£ €

€ $

1.1324

1.4446

-0,1%

-0,2%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.626,400 $ +0,44% 0 44% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

117,800 $ -0,41% 0 41% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

@EQKO ROHATINSKI

Ako bankite trupaat evra poradi {pekulativni napadi }e izgubat

Politika / Pari / Dr`ava

6

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

GRUEVSKI PRED PRATENICITE SO VIZIJA ZA SLEDNITE ^ETIRI GODINI

OBEDINETI I SO GOSPOD NAPRED OD MAKEDONIJA ]E NAPRAVIME MODERNA ZEMJA! KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

ladata koja ja predlagam e spoj od mladost i iskustvo, toa se profesionalci so li~en integritet i etika koi se podgotveni da ja vlo`at cela energija vo progresot na ovaa dr`ava.

So ovie zborovi mandatarot Nikola Gruevski pobara od makedonskite pratenici da go izglasaat negoviot tim, od kogo toj ka`a deka }e bara ~esno i odgovorno rabotewe. Vo svoeto 15-minutno izlagawe Gruevski pobara splotenost na site politi~ki eliti i na site gra|ani koga se raboti za strate{kite dr`avni interesi, oti kako {to ka`a toj, samo taka

V

Mandatarot Nikola Gruevski baraweto do pratenicite da glasaat za poddr{ka na predlogot za nova vlada go obrazlo`i so dosega{noto rabotewe na negoviot tim – ~esno, transparentno, odgovorno i vredno so dosega nevideni reformi vo klu~nite oblasti mo`eme da se nosime so predizvicite koi se pred nas kako narod i zemja.

Gruevski veruva deka parlamentarcite treba da se soglasat so izborot na kadrovski re{enija za novi ministri, a kako garancija za nivnata anga`iranost toj gi ponudi uspesite {to negovite vladi gi postignale vo minatite pet godini preku “promocija na vrednosti, posvetenost, inicijativa, samopregor, dostoinstvo i pred s$ trud”.

“Nema tuka trikovi, nema re`im i nema propaganda kako {to se trudat da nametnat politi~kite protivnici

koi go potcenuvaat narodot.

Narodot nikoga{ ne gre{i i sekoga{ e vo pravo. Toj svesno n$ odbra nas, a na{ite dela po~nuvaat da stanuvaat vidlivi. Poka`avme {to zna~i poinakov pristap vo politikata so denono}na rabota”, go po~na Gruevski svojot govor.

P r i z n a d e ka n e r a b o tele bezgre{no, ama sekoj koj rabotel gre{el, a od gra|anite ~ii ~uvstva povredile ili pak, ~ii o~ekuvawa ne gi realizirale pobara pro{ka, so objasnuvawe deka treba da se ima predvid oti s$ {to pravele kako vlada

bilo noseno od `elbata za podobra idnina i vetuvawe deka od gre{kite u~at i nema da gi povtoruvaat.

SO INVESTICII I REFORMI DO MODERNA EVROPSKA DR@AVA! Gr u e v s k i n a k r a t k o g i obrazlo`i i pette strate{ki celi na negoviot nov tim – zgolemuvawe na ekonomskiot rast i namaluvawe na nevrabotenosta, integracija vo EU i vo NATO, beskompromisna borba protiv kriminalot i korupcijata, odr`uvawe na dobri me|uetni~ki odnosi preku

po~ituvawe na Ramkovniot dogovor i investicii vo

obrazovanieto, naukata i informati~kata tehnologija.

PREMIEROT PROZBORE ZA AMNESTIJATA NA KOMANDANTITE NA ONA Otkako so denovi be{e prozivan od opozicijata deka se krie od javnosta i ne zboruva za avtenti~noto tolkuvawe na Zakonot za amnestija, v~era premeirot Gruevski za prv pat progovori na ovaa tema.

“Jas so~uvstvuvam so semejstvata na `rtvite i ja razbiram reakcijata na gra|anite za ova ~uvstvitelno pra{awe. No, kako politi~ar mora da imam razbirawe za odlukite koi gi nosi Parlamentot i da izrazam `alewe {to nekoj saka da kupuva politi~ki poeni na ovaa tema. Istiot toj {to be{e podgotven na istiot ~ekor”, veli toj.

“[TANCAME” MINISTRI BEZ MINISTERSTVA

SO SEDUM MINISTRI BEZ RESOR DOBIVME NAJBROJNA VLADA VO REGIONOT! MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

akedonskata vlada, koja e najmnog u~lena vo regionot so svoite dvaeset i tri ~lenovi, ima i rekorden broj ministri bez resor – duri sedum! So poslednoto pro{iruvawe na vladiniot kabinet preku Amerikanecot so makedonsko poteklo, Bil Pavleski, najaven kako magnet za stranski investicii, Gruevski za celi trojca ministri go nadmina vtoriot rezultat na Balkanot {to go ima Srbija, ~ija vlada raspolaga so ~etiri ministri bez ministerstva.

M

Vo dru{tvoto “bez portfeq”, pokraj Pavleski, se i potpretsedatelite Vladimir Pe{evski, Teuta Arifi i Musa Xaferi, kako i ministrite Vele Samak, Ne`det Mustafa i Hadi Nezir.

Spored politi~kata teorija i praktika, ministrite bez resor naj~esto se rezultat na postizbornite raskusuruvawa vo ramkite na koalicionite vladi sostaveni od pogolem broj partii, od koi nekoi go uslovuvaat u~estvoto vo vladata so ministersko mesto i koga voop{to nema prostor za takvo ne{to. No, vo Makedonija barem za del od ministrite bez ministerstva ova pravilo ne va`i, sekako, ne za onie od VMRODPMNE, site zadol`eni za

ekonomija – Vele Samak i Bil Pavleski za privlekuvawe stranski investicii i Vladimir Pe{evski, koj bara odgovori na ekonomski pra{awa. Logi~no bi bilo ako Gruevski ne be{e zadovolen od investiciite {to gi donese Samak, pa zatoa odlu~i da mu uka`e doverba na Pavleski, a so prviot da ja prekine sorabotkata vo vladata. No, toa ne se slu~i i sega ekonomskiot tim bez resori na Gruevski ima duri ~etiri ~lenovi – pokraj Samak, Pe{evski i Pavleski, tuka, sekako, e i najnepoznatiot za javnosta minister bez resor, Hadi Nezir, koj poradi negovata turska nacionalnost se povrzuva so o~ekuvaweto turski investicii. Musa

Xaferi, koj }e rakovodi so Sekretarijatot za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor, e izbran za da se potencira va`nosta na pridr`uvaweto do dokumentot so koj mu se stavi kraj na konfliktot od 2001 godina, a Ne`det Mustafa e re{enie povrzano so dekadata na Romite 2005-2015. I nadle`nosta na Teuta Arifi za evropskite pra{awa e jasna vo zemja koja go odi patot na evroatlantskata integracija.

Na koalicioniot partner na VMRO-DPMNE {to osvoi najmnogu (trojca) pratenici od pomalite partii vo koalicijata, Socijalisti~kata partija, Gruevski mu se oddol`i so otstapuvawe na ministerstvo, taka {to Qup~o Dimovski

ima resor - zemjodelstvo.

Politi~kite analiti~ari odamna povikuvaat na racionalizacija i optimizacija na vladinite resursi, za {to ima prostor so ogled na o~iglednoto sovpa|awe na odredeni resori, so {to bi se namalil brojot na ~lenovi vo vladata i bi se namalile nejzinite tro{oci.

REGIONOT PREFERIRA MINISTRI SO KONKRETNI NADLE@NOSTI Po makedonskata, vladata na premierot na Srbija, Mirko Cvetkovi}, ima najgolem broj ministri bez resor – ~etvorica. Po rekonstrukcijata napravena na 14 mart 2011 godina, Cvetkovi} rakovodi vlada od dvaeset ~lenovi

(bez premierot), od koi trojca potpretsedateli i eden minister se bez resor. Pred rekonstrukcijata napravena vo funkcija na racionalizacija so spojuvawe resori, vladata na Cvetkovi} ima{e dvaeset i {est ~lenovi i dvajca “bez portfeq” – eden potpretsedatel i eden minister.

Hrvatskata vlada predvodena od premierkata Jadranka Kosor ima osumnaeset ~lenovi, a od niv bez resor se dvajca od potpretsedatelite.

Me|u {esnaesette ~lenovi na bugarskata vlada na Bojko Borisov samo eden e bez svoe ministerstvo, a premierot vo dekemvri 2010 godina se li{i od uslugite na drugiot minister bez resor vo negoviot kabinet, Bo`idar Dimitrov,

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

7% 25%

porast na BDP najavuva premierot do 2015 godina

tolkava }e bide nevrabotenosta na krajot na ovoj mandat na Gruevski

246

kilometri asfalt }e postele ovaa vlada na Gruevski

150 100

NIKOLA GRUEVSKI MANDATAR “Vladata koja ja predlagam e spoj od mladost i iskustvo, toa se profesionalci so li~en integritet i etika koi se podgotveni da ja vlo`at cela energija vo progresot na ovaa dr`ava. So golema odlu~nost vo postignuvawe uspeh go molam Sobranieto da go izglasa predlo`eniot sostav na vladata i predlo`enata programa. Gospod da n$ blagoslovi site i da ja blagoslovi Makedonija.”

IGOR IVANOVSKI PRATENIK NA SDSM “Ako za pet godini ne izgradivte ni eden kilometar avtopat, gasovodna cevka, ili `elezni~ka pruga, ne donesovte ni edna investicija, ne kupivte ni eden vagon, zo{to da veruvame deka toa bi do napravile doprva. Nema da ja glasame va{ata vlada za{to taa e rezultat na sramen politi~ki pazar so DUI, vo koj trampavte jazik za fotelji, zname za direktori i amnestija na zlostorstva za tenderi. Vo koja programa stoe{e deka za site zlostorstva vo 2001 godina }e odgovara samo makedonskata strana?”

novi `elezni~ki vagoni veti premierot

TALAT XAFERI PRATENIK NA DUI “Nema nikakov pazar so VMRO– DPMNE. SDSM tvrdi deka ne{to e protivustavno samo koga nim taka im odgovara. Selektivno go ~itaat i zakonot i Ustavot. Zakonot za amnestija, ~ie avtenti~no tolkuvawe go donesovme minatata nedela, be{e izglasan vo nivno vreme.”

sportski igrali{ta }e dobieme vo narednite ~etiri godini

670

milioni evra subvencii za zemjodelcite

Veti ekonomska prerodba na dr`avata, so mnogu kapitalni investicii, novi pati{ta, bolnici, sportski tereni, subvencii za razvoj na zemjodelstvoto, investicii vo obrazovanieto i stipendirawe u~enici, reformi vo javnata administracija preku ve}e po~natite zakonski izmeni, promocija na kulturata i makedonskite vrednosti, ponatamo{na vizna liberalizacija, zajaknuvawe na javnata i ekonomskata diplomatija.

Vo odnos na makedonskite integracii, Gruevski ka`a deka do krajot na negoviot mandat Makedonija }e stane polnopravna ~lenka na NATO alijansata i }e gi po~ne pregovorite za ~lenstvo vo Evropskata unija. Za re{avawe na problemot koj stoi na toj pat – toj za imeto so Grcija - toj go povtori stavot

650.000

evra }e dostignat stranskite direktni ivesticii vo 2015

napi{an vo Manifestot deka negovata vlada nema da prifati nikakvo re{enie koe } e zna~i promena na Ustavot i promena na ustavnoto ime na zemjata. Sekoe zaemno prifatlivo re{enie }e odi na referednum, za koj pove} e od polovinata izlezeni

gra|ani }e treba da se izjasnat pozitivno.

SDSM: ISTITE MINISTRI NEZAKONSKI TRO[EA, LA@EA I DOBIVAA ZA[TITA! Po govorot na mandatarot sobraniskata diskusija ja

GRUEVSKI: SLOBODATA NA MEDIUMITE E NEPRIKOSNOVENA! Den otkako se proglasi ste~aj za televizijata A1, za {to del od javnosta go obvinuva premierot Gruevski deka toa e negovo delo so cel da se zatvorat kriti~kite mediumi, toj pred pratenicite tvrdi deka slobodata na govor mu bila prioritet.

“I esnafot i vladata treba da pridonesat za dignitetot na novinarstvoto i da preveniraat zabrzuvawe na slobodata, etikata i profesionalnite standardi”, veli Gruevski.

VLADATA SO NAJMNOGU MINISTRI JA SOSTAVI GEORGIEVSKI Najmnogu~lenata makedonska vlada dosega ja sostavi mandatar od VMRO-DPMNE, Qub~o Georgievski, koja zaedno so nego ima{e 27 ~lenovi.

Za da go zgolemi brojot na ministerstvata Georgievski izdejstvuva zakonski izmeni i osnova{e {est novi ministerstva: za lokalna samouprava, trgovija, soobra} aj, ekologija, informatika i za sport i mladi. Na vaka komotniot kabinet na Georgievski mu presudija reformite vo javnata administracija po insistirawe na Evropskata unija, po {to vladata se svede na 14 resori, pa zaedno so premierot i ministrite bez resor vladata ima{e 19 ~lenovi. Vladite na SDSM vo periodot od 2002 do 2006 godina imaa po 18-19 ~lenovi so slednava struktura - premier, 14 resorski ministri i tri do ~etiri ministri “bez portfeq”. kaj nas poznat po negiraweto na makedonskiot identitet.

Vladiniot kabinet na premierot na Federacijata Bosna i Hercegovina, Ner-

7

min Nik{i}, raspolaga so {esnaeset ~lenovi, od koi site rakovodat konkretni ministerstva. Crngogorskata vlada na premierot Igor

Luk{i} ima sedumnaeset ~lenovi, od koi trojca se bez resor – dvajca potpretsedateli i eden minister.

DEBATA ZA LIKOT I DELOTO NA MILO[OSKI! Prviot del na sobraniskata sednica pomina vo golem del vo rasprava za rabotata na sega ve}e porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, koj kako prvoprijaven za zbor od vladeja~kata partija ja fale{e prethodnata i najavi u{te podobra nova vlada. Ottuka, namesto za negoviot naslednik, Nikola Popovski, i o~ekuvawata od nego, opozicijata zboruva{e za nepotizmot, begaweto od odgovornost, odnosno kako {to tie velat, napu{taweto na brodot koj tone vo klu~en moment i partizacijata koja Milo{oski ja sprovel vo MNR. So repliki i izlagawa pratenicite Jani Makraduli i Gordan Georgiev go napa|aa, a Milo{oski se brane{e. Za noviot minister ne stana zbor. prodol`i koordinatorot na najgolemata opoziciska partija, SDSM, Igor Ivanovski, koj ka`a deka tie nema da glasaat za timot na Gruevski, koj so mali isklu~oci e istiot kako prethodniot. A od prethodniot Makedonija ne videla golemo “fajde”.

“Istite ministri tro{ea nezakonski narodni pari, za istite niv izlegoa nebrojni i ogromni aferi i ne samo {to ne odgovaraa, tuku dobivaa i za{tita. Kako sega istite tie }e rabotat poinaku? Makedonija dobiva staro-nova vlada. S$ se menuva, samo licata od

partiskata firma Analitiko I ne smee da se smenat, a toa se istite tie vklu~eni vo somnitelnite privatizacii na Telekom, Okta i Nacionalnata plate`na karti~ka”, izjavi Ivanovski.

Toj prodol`i so nabrojuvawe na site neuspesi na minatata vlada, koja istite sega gi pakuva kako novi vetuvawa, a ne uspeala da gi realizira za pet godini: “Ako za pet godini ne izgradivte ni eden kilometar avtopat, gasovodna cevka, ili `elezni~ka pruga, ne donesovte ni edna investicija, ne kupivte ni eden vagon, zo{to

da veruvame deka toa bi do napravile doprva?”.

Ivanovski na nekolkute novi predlog-ministri im pora~a deka tie }e ja imaat poddr{kata od opozicijata s$ dodeka rabotat soglasno dr`avnite interesi i nema da se pretopat vo “kriminalot na familijata”. Poddr{ka kako opozicija veti i za site vladini proekti koi se od klu~en dr`aven interes.

S o b r a n i s ka ta s e d n i c a prodol`uva deneska, a krajniot rok za glasawe na novata vlada e ve~erva na polno}, za koga se predvideni zakletvite.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

PREGLED VESTI BMI: RASTOT NA EKONOMIJATA GODINAVA ]E IZNESUVA 2,6% iznis monitor interne{nl, (BMI), organizacija za ekonomski istra`uvawa i prognozi, vo svojot najnov izve{taj prognozira deka ekonomskiot rast za celata 2011 godina }e iznesuva 2,6%. Spored BMI, Makedonija napravila is~ekor kon ekonomsko zakrepnuvawe so rastot na bruto-doma{niot proizvod (BDP) od 5,1% vo prviot kvartal od godinava, vo odnos na istiot kvartal lani. BMI smeta deka ekonomskiot rast vo slednite kvartali od godinava }e se namali i nema da bide na nivoto od prviot kvartal.

Inaku, ovaa najnova proekcija na BMI e povisoka za 0,6% od prethodnata, tokmu poradi rastot vo prviot kvartal za koj se veli deka e proizvod na zgolemeniot izvoz.

Proekciite na organizacijata koja gi sledi nacionalnite ekonomii {irum svetot i pravi analizi i proekcii za potrebite na investitorite i drugi institucii, se razlikuvaat od proekciite na Vladata i na Narodnata banka za rastot na ekonomijata, koi iznesuvaat 3,5%, kako i od proekciite na Evropskata banka za obnova i razvoj koja smeta deka makedonskata ekonomija godinava }e porasne za 3,1%.

B

PROMENI NA MEDIUMSKO-OGLASUVA^KIOT PAZAR

DRUGITE TELEVIZII ]E SE OF Dodeka se slu~uvaat klu~nite momenti koi ja odreduvaat sudbinata na A1 televizija, ostanatite televizii trijat race vo nade` deka reklamnite buxeti vo idnina }e se preleat kaj niv

REVIZORITE OTKRIJA NEZAKONSKO RABOTEWE VO JP GEOIN@ENERING

VERICA JORDANOVA

r`avniot zavod za revizija utvrdi nezakonsko rabotewe vo Javnoto pretprijatie Geoin`enering od Tetovo, nadle`no za utvrduvawe i naplata na nadomestot za ureduvawe na grade`noto zemji{te. Revizorite utvrdija deka pretprijatieto nema izgotveno programa za rabota i razvoj, i ne donelo finansiski plan za 2010 godina.

Tokmu za ova pretprijatie od 2009 godina ima odluka za prestanok so rabota, bidej}i nadomestot od ureduvawe na grade`noto zemji{te e vo nadle`nost na op{tinite. No, s$ do kone~nata odluka za nerabotewe, pretpijatieto mo`e da gi izvr{uva tekovnite aktivnosti. Spored izve{tajot, pretprijatieto voop{to ne vodelo smetka za ostvarenite prihodi, {to vlijae na utvrduvawe na rashodite vo 2010 godina, koga direktor bil Sadik Be}iri. Sporni se i rashodite po osnov na drugi tro{oci, koi se sproveduvale bez kompletna dokumentacija i bez pokritie. Vo izve{tajot, revizorite konstatiraat i deka direktorot so nejasna presmetka ja utvrduval visinata na nadomestot za zemji{teto, vrabotenite rabotele bez opredelena rabotna pozicija, a ~lenovite na Upravniot odbor na pretprijatieto si delele pau{ali bez soglasnost od op{tinata.

D

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

jordanova@kapital.com.mk

ropasta na A1 televizija e pove}e od izvesna. Otvoraweto ste~ajna postapka i otpu{taweto na site vraboteni vo do neodamna najgledanata televizija vo zemjata definitivno }e predizvika poseriozni promeni vo televiziskiot mediumski segment. Od namaluvawe na televiziskata programska ponuda, do promeni vo raspredelbata na oglasuva~kiot kola~, koj so godini e najgolem tokmu vo delot na televiziite.

Ova se smeta za golema {ansa za ostanatite televizii, ne samo

P O

G

L

A

S

INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ i iskoristete gi povolnostite i grupniot popust za rano prijavuvawe na u~estvo na 02/ 31 32 062 ili na http://ispi-europe.blogspot.com/

Ekskluziven mediumski pokrovitel

niven aspekt e mnogu po~ista za razlika od drugata tema - kakvo vlijanie }e ima propa|aweto na edna televiziska ku}a vrz mediumskata slika, novinarskata fela i demokratskiot ambient vo zemjata.

Sa{o Pe{ev od agencijata *New Moment veli deka prelevaweto na buxetot od A1 kon ostanatite televizii po~na u{te od po~etokot na godinata, koga eskaliraa sostojbite. Za nego sostojbata ne e dramati~na, zatoa {to klientite ednostavno se prenaso~uvaat kon drugite televizii vo zavisnost od nivnata gledanost.

“Celiot haos koj vladee vo mediumite poslednite dve godini i beskrupoloznata vojna koja

za privlekuvawe novi i pove} e oglasuva~i, tuku i od aspekt na ponudata na nova i pobogata sodr`ina so koja }e se nametnat kaj gleda~ite.

Marketing-agenciite imaat razli~ni prognozi dali i kade }e se prelee buxetot za reklamirawe koj dosega ode{e vo kasata na A1. Edni smetaat deka toj buxet avtomatski }e se prelee kaj ostanatite televizii, drugi deka zavisno od procenkite na oglasuva~ite mo`e da dojde i do namaluvawe na buxetite za reklamirawe kon drug tip medium ili drug tip promotivni aktivnosti.

Vo sekoj slu~aj, za prvite lu|e na marketing-agenciite sostojbata na televiziskiot pazar od

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

me|usebe si ja otvorija televiziite dovede do pad na cenite za reklamirawe. Tie se za pet pati poniski od pred krizata i zatoa, smetam deka dnoto e dopreno i sega edinstveno mo`e da se o~ekuva cenite da rastat, zatoa {to istiot buxet }e se raspredeluva na pomalku subjekti”, analizira Pe{ev.

Za razlika od nego, direktorkata na Publicis, Aleksandra Dilevska, smeta deka rabotite ne se tolku crnobeli. “Oglasuva~ite doprva }e napravat procenka dali celiot buxet {to go odvojuvale za televizisko reklamirawe }e go zadr`at ili mo`ebi del od nego }e prenaso~at kon drug

O

G

L

A

S

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

PREGLED VESTI MAKINVEST ]E PLATI 6.000 EVRA ZA INTERVJU VO BRITANSKI VESNICI gencijata za stranski investicii i promocija na izvozot sklu~ila dogovor so kompanijata Automotiv industris LTD so sedi{te vo Velika Britanija za objavuvawe intervju vo pe~ateni i elektronski mediumi vo vrednost od 6.000 evra (366.111 denari).

Spored sklu~eniot dogovor objaven vo Biroto za javni nabavki, Agencijata za stranski investicii bez prethoden oglas vo maj sklu~ila dogovor za promotivni i reklamni uslugi povrzani za objavuvawe na intervju vo pe~ateni i elektronski mediumi vo Valkika Britanija, kako i za dobivawe reklamen prostor vo pe~aten medium i internetstranica, kako i pretplata na internet-stranica od oblasta na globalnata avtomobilska industrija.

Dogovorot so Automotiv industris LTD, proizvoditel na voeni vozila, Agencijata go sklu~ila na 16 maj godinava.

Automotiv industris LTD e najgolemata izraelska kompanija za proizvodstvo na avtomobili, xipovi i voeni vozila koi gi proizveduva za izraelskite voeni sili.

A

FAJDAT OD PROPASTA NA A1 tip medium ili drug tip prezentaciski aktivnosti”, veli Dilevska. Taa objasnuva deka reklamnite buxeti se opredeluvaat vrz osnova na pove}e faktori, kako {to se target-publikata na mediumot, do kolku lu|e mo`e da stigne reklamnata poraka, efektot {to }e se postigne, pri {to gledanosta e eden od faktorite, no ne i edinstven. [to }e se slu~i so buxetot za reklamirawe na A1 zavisi od odlukata na samata televizija - dali }e prekine so emituvawe na programata ili }e se zadr`i nekakov obem na rabota.

Porast na cenata na televiziskoto rek lamirawe o~ekuva i komunikologot Klime Babunski, koj smeta deka televiziite }e imaat u{te eden benefit od zgasnuvaweto na A1, mo`nosta da kupat poevtina, a kvalitetna rabotna sila.

ZA POLOVINA GODINA PET MILIONI EVRA VLEGLE VO TELEVIZIITE? Spored podatocite na agencijata Stratexik marketing, koja vrz osnova na “piplmetri” ja sledi gledanosta na televiziite, A1 padna od prvoto mesto spored gledanosta na po~etokot od letoto, koga vestite dobija skratena forma i zavr{i edna od najgledanite turski sapunici.

Spored podatocite na AGB za bruto-vrednosta na zakupeniot prostor vo televiziite vo Makedonija, vo prvata polovina od 2011 godina ima nezna~itelen rast i toj iznesuva okolu 316 milioni denari (5,1 milion evra), {to spored agenciite e daleku pove}e od realno plateniot TV-prostor. “Ako se isklu~i oglasuvaweto za izborite, pretpostavuvame deka godinava }e imavme stagnacija.

Gledano spored postignatite

K

rejtinzi na emituvanite reklami i emituvanite sekundi, rastot e skromen – me|u 1% i 2%”, veli Dilevska.

Po v~era{nata vest za otvorawe ste~aj vo A1 televiz-

ija, Zdru`enieto na novinari na Makedonija konstatira{e deka mediumskiot prostor bi bil seriozno osiroma{en so zatvoraweto na najstarata privatna televizija.

KONFERENCIJA ZA TRANSFORMIRAWE NA PREDIZVICITE VO MO@NOSTI e|unarodnoto zdru`enie za podobruvawe na efikasnosta International Society for Performance Improvement (ISPI) i World Learning od 22 do 24 septemvri 2011 godina vo hotelot Holidej in vo Skopje ja organiziraat devettata me|unarodna konferencija za ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika na tema Transforming performance challenges into opportunities in an environment of continuous change.

“Konferencijata pretstavuva edinstvena mo`nost da se zapoznaete so najnovite trendovi i tendencii od poleto na podobruvawe na efikasnosta i efektivnosta na raboteweto na organizaciite, preku niza prakti~ni rabotilnici i prezentacii. Konferencijata istovremeno ovozmo`uva vklu~enost vo iznao|awe re{enija preku direktno u~estvo vo realna simulacija {to se zasnova na raboteweto na edna makedonska organizacija”, informiraat od kancelarijata na World Learning.

Glaven izlaga~ na konferencijata e gospodin Didie [ot, direktor za ~ove~ki resursi i sistemi vo svetski poznatata kompanija Schlumberger. Konferencijata nudi unikatna mo`nost za dvo~asovna panel diskusija so izvr{ni direktori i sopstvenici na nekoi od najuspe{nite makedonski kompanii.

STE^AJOT GI UKINA VESTITE NA A1

M

den den otkako sudot odlu~i da pokrene ste~ajna postapka vo A1 televizijata donese odluka da prodol`i da emituva programa, no bez vesti i ostanati informativni emisii. Definitivna odluka kako i dali }e funkcionira televizijata, voop{to, se o~ekuva denovive, po sredbite na ovlasteniot ste~aen upravnik, Aco Petrov, so pretstavnici na Sovetot za radiodifuzija. Ova za “Kapital” go izjavi glavniot i odgovoren urednik na televizijata, Mladen ^adikovski, koj potvrdi deka so otvoraweto na ste~ajot im prestana rabotniot odnos na site 234 vraboteni. Pred dva dena Osnovniot sud Skopje 2 donese re{enie za otvorawe ste~ajna postapka za A1, objavuvaj}i vkupen dolg na televizijata od 30 milioni evra, od koi 9,6 milioni kon Upravata za javni prihodi, a ostanatite dvaesetina kon drugi doveriteli. Vo momentov na smetkata na A1 ima samo 900 iljadi evra, koi spored Petrov, se dovolni samo za pokrivawe na tro{ocite za ste~ajnata postapka.

E

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI

DU[KO UGRINOVSKI

DIREKTOR NA TRIPLE S GROUP, EKSKLUZIVNO ZA “KAPITAL” NAJAVUVA

GRADINARSKITE PROIZVODI POEVTINI ZA 5% radinarskite proizvodi na zelenite pazari vo Strumi~ko nedelava se poevtini za 5% vo sporedba so prethodnite sedum dena. Na kvanta{kiot pazar, golemoproda`nata cena na piperkite se dvi`i od 20 do 30 denari za kilogram, domatite se prodavaat po 15 do 25 denari, krastavicite ~inat 10 do 15 denari, zelkata od pet do 10, a brokulata od 40 do 50 denari.

No, cenite na zelen~ukot na malo se povisoki za 10% do 20%. Lubenicite, pak, se prodavaat za osum do 10 denari za kilogram, a diwite od 15 do 20 denari.

G

SO ONE ZONA DO 30% POEVTINI RAZGOVORI VO STRANSTVO

BRAJAN TREJSI VO NOEMVRI POVTORNO VO SKOPJE Pazarot vo Makedonija za neformalna edukacija ve}e se zasituva od soft skills. Golem broj vraboteni vo izminatite godini pominaa vakvi obuki i ve}e se podgotveni za ponapredni ve{tini i znaewa. Triple S od ovaa godina nudi obuki koi se tesno specijalizirani i za golem del od niv sme edinstveniot trening-centar koj gi nudi istite

O

NE ZONA e novata ponuda na mobilniot operator ONE so koja site korisnici na ovaa mre`a dobivaat do 30% poniski ceni za razgovori vo stranstvo. Kako {to informiraat od mobilniot operator ONE, so ONE ZONA postpejd-korisnicite vo mobilnata i fiksnata telefonija dobivaat do 30% popust na razgovori so stranstvo za odredena mese~na pretplata i toa kon site zemji vo svetot.

“Paketot e dostapen so mese~na pretplata od 149 denari, a mo`e da se aktivira so besplatna SMS-poraka na brojot 181 so tekst ZONA START ili povik na brojot 181”, se veli vo soop{tenieto od kompanijata.

Korisnicite na pripejd-uslugite pak, ja dobivaat mo`nosta da zboruvaat po cena od samo 13,9 denari za minuta bez dopolnitelni i skrieni tro{oci od mobilen ili fiksen telefon kon 15 evropski zemji i toa: Srbija, Albanija, Bugarija, Grcija, Kosovo, Italija, [vajcarija, Slovenija, Hrvatska, Germanija, Bosna i Hercegovina, Izrael, Holandija, Turcija i Avstrija. Paketot e dostapen so mese~na pretplata od 149 denari.

Pripejd-korisnicite na mobilna telefonija mo`at da go aktiviraat ONE ZONA so povik na brojot 14 11 00 ili so besplatna SMS-poraka na brojot 181 so tekst TM ZONA. Korisnicite na pripejd fiksna telefonija na ONE paketot mo`at da go aktiviraat so povik na 181 ili vo nekoe od proda`nite mesta na ONE.

^ETIRI BARAWA ZA PARI OD IPARD VO GEVGELISKO etiri zemjodelci od Gevgelisko podnele aplikacii za koristewe pari od IPARD. Tie se zainteresirani za voveduvawe sistem kapka po kapka, za otvorawe otkupen distributiven centar vo Stojakovo i vo Negorci i za proizvodstvo na tradicionalno sirewe od negorskite sto~ari.

“Agencijata tekovno gi odrabotuva barawata od prethodnite oglasi”, izjavi Viktor Mladenovski od Ministerstvoto za zemjodelstvo, koj e zadovolen od odyivot na zemjodelcite za informativnite sredbi {to gi organiziraat Ministerstvoto za zemjodelstvo i Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto. Kampawata “IPARD informativni denovi” trae{e deset dena.

Del od zemjodelcite se interesiraa za kriteriumite za dodeluvawe sredstva za voveduvawe sistem za greewe na folii i oran`erisko proizvodstvo i dali se usloveni so goleminata na zemjodelskata povr{ina. Drugi predlagaa da se namali gorniot limit od tri dekari za individualen zemjodelec na najmalku dva dekari, kako uslov za aplicirawe vo IPARD. Bidej}i javniot povik e vo tek i korekcii ne se mo`ni, stru~nite lica od teloto za upravuvawe so IPARD upatija na dogovorno okrupnuvawe na parcelite me|u dva ili pove}e zemjodelci so cel da se zadovoli povr{inskiot limit i da se dostavi zaedni~ko barawe od eden nositel kako reprezent na investiciskiot plan.

Tretiot javen povik za koristewe sredstva od IPARD programata trae do 30. avgust. So informativnata IPARD kampawa bea opfateni 14 op{tini, site od ruralni sredini.

^

sreda - 27.07.2011

+

27.07.2011

Арцелормиттал (ХРМ) Скопски пазар Стопанска банка Алкалоид Гранит 27.07.2011

Стопанска бан.(приор.) ТТК банка БИМ Св. Николе ОХИС ОКТА

-

раст

+1,67% +1,62% +0,50% +0,19% +0,09%

пад

-2,86% -2,81% -1,64% -0,87% -0,84%

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

нова цена

122,00 6200,00 210,00 4349,00 595,00

нова цена

340,00 1.360,00 9.000,00 114,00 1.780,00

IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

o tekot na noemvri povtorno }e bideme doma}ini na legendarniot Brajan Trejsi, koj na samo nemu prepoznatliv na~in }e zboruva za klu~nite raboti {to go napravile uspe{en vo proda`bata i biznisot i kako da gi koristime mo`nostite {to se uka`uvaat vo postrecesiskiot period.

Li~no sum go slu{al tri pati i sekoga{ e ubava mo`nost ne{to novo da se nau~i tokmu od nego, a toa go baraat i del od menaxerite {to bea i na negovata prethodna konferencija vo Skopje, najavuva ekskluzivno Du{ko Ugrinovski vo ekskluzivnoto intervju za izdanijata na Kapital Media Grup, koe celosno }e mo`ete da go pro~itate vo najnovoto izdanie na magazinot “Kapital”.

Ugrinovski vo intervjuto zboruva za strategijata i uspehot na Triple S, kompanija za trening i konsalting vo oblasta na uslugite, proda`bata i li~niot razvoj, koja preresna vo edna od najgolemite vo Makedonija od taa oblast, a poslednite nekolku godini uspe{no se {iri i vo regionot, kako i

V

za toa kako do{le do ideja da nosat stranski eksperti treneri i motivaciski govornici vo Makedonija i kakvo iznenaduvawe podgotvuvaat za svoite klienti naesen.

Ugrinovski veli deka edukativniot sektor e eden od najpogodenite vo svetskata kriza. “Osobeno se po~uvstvuva vo 2009 godina, koga kompaniite zna~ajno po~naa da gi namaluvaat vlo`uvawata vo edukacija na svoite vraboteni. Imam vpe~atok deka site bea poneseni od mediumskoto vlijanie za {tedewe, {to rezultira{e i so namaluvawe na vrabotenite. Za sre}a, samoto otpu{tawe vraboteni zna~e{e deka pomal broj vraboteni treba da ostvarat isti ili podobri performansi kako {to imal celiot tim prethodno. Toa ne e vozmo`no bez soodvetni obuki, zatoa del od kompaniite po~naa povtorno da gi educiraat svoite vraboteni.

Ovaa godina ve}e zabele`itelno se ~uvstvuva toj trend, iako pove}eto pokazateli vo ekonomijata govorat deka likvidnosta na kompaniite ne e podobrena”, veli Ugrinovski.

Triple S Learning e edna od malkute makedonski kompanii koi prodavaat uslugi nadvor od granicite na svojata dr`ava. “Entuzijasti~ki po~navme od Srbija vo 2007

godina, kade {to na kompaniite im ponudivme del od na{ite obuki i po~navme so organizirawe konferencii.

Iako podrazbira{e mnogu otka`uvawa, ova se poka`a kako ispravna odluka, bidej}i za kratko vreme uspeavme da se pozicionirame me|u pette najgolemi kompanii koi nudat konsultanski uslugi kon komercijalniot sektor vo Srbija”, veli Ugrinovski, dodavaj}i deka svoi pretstavni{tva imaat i vo Zagreb i vo Qubqana, kade {to dosega organizirale nekolku konferencii. [to se odnesuva do makedonskiot pazar Ugrinovski veli deka toj ve}e se zasituva od t.n. soft skills i sega se potrebni ponapredni ve{tini i znaewa.

“Triple S od ovaa godina nudi obuki koi se tesno specijalizirani i za golem del od niv sme edinstveniot trening-centar koj gi nudi istite. Takvi se, na primer, obukite za controlling (vo finansii, proda`ba, marketing, logistika); planirawe, upravuvawe i kontrola na proizvodstvoto; upravuvawe so likvidnosta; upravuvawe so zalihi i nabavki; telefonska, V2V, izvozno orientirana proda`ba; merchandising, category management”, veli Ugrinovski.

Iako vo posledno vreme se pojavija mnogu konkurentski

kompanii vo delot na obuki i konferencii koi ~esto duri i besplatno gi nudea svoite uslugi na klientite, Ugrinovski e zadovolen {to poslednite nastani koi gi organizirale go uverile deka imat mnogu klienti koi znaat da ja cenat vrednosta na toa {to go nudi Triple S i imaa svest deka za istoto treba da se plati.

sreda - 27.07.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,50% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 5,90% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 8,00% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,30% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,40% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,00% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,20% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,50% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

1м 1,44% 1,4% 0,19% 0,13%

3м 1,61% 1,6% 0,25% 0,18%

6м 1,83% 1,8% 0,43% 0,24%

12м 2,19% 2,2% 0,75% 0,53%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,6521 42,6039 69,8726 53,0113 45,2559 46,7026

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

29.118.649,61

0,17%

-4,99%

-8,63%

0,06%

-6,09%

26.07.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

49.918.883,87

4,05%

-4,07%

-6,24%

2,32%

-8,54%

26.07.2011

Иново Статус Акции

15.706.042,10

0,29%

2,46%

-2,40%

-0,14%

4,85%

25.07.2011

КД БРИК

40.782.710,24

1,90%

-3,36%

-3,94%

1,11%

-5,18%

26.07.2011

КД Нова ЕУ

23.778.861,52

-3,75%

-8,30%

-12,90%

-5,41%

-9,09%

26.07.2011

КБ Публикум - Балансиран

30.495.821,57

1,15%

-0,82%

-3,79%

1,12%

-0,32%

25.07.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.153.181,97

0,46%

1,20%

0,00%

0,00%

0,00%

25.07.2011

КБ Публикум Паричен

52.695.459,89

0,27%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

25.07.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

11

PREGLED VESTI

DODEKA SE ^EKAAT GOLEMITE ENERGETSKI PROEKTI

LUKOIL VO BUGARIJA BEZ LICENCA, PAZAROT ]E SE SNABDUVA SO REZERVI

ELEM ]E GRADI HIDROCENTRALA NA GLOBO^ICA C Pumpno-reverzibilnata hidrocentrala Ta{maruni{te, ~ija instalirana mo}nost treba da bide 225 megavati, godi{no }e proizveduva 231 gigavat-~asovi elektri~na energija KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

lektrani na Makedonija planira da gradi hidrocentrala na ezeroto Globo~ica. Pumpno-reverzibilnata hidrocentrala Ta{maruni{te, ~ija instalirana mo}nost treba da bide vkupno 225 megavati, ELEM planira da ja koristi za balansirawe na energijata. Se procenuva deka ovaa elektrana godi{no }e proizveduva 231 gigavat~asovi elektri~na energija, so mo`nost itno da obezbedi struja vo slednite 20 ~asa od vklu~uvaweto.

Od ELEM s$ u{te ne otkrivaat kolku }e ~ini izgradbata na ovaa elektrana. No, poznava~ite procenuvaat deka }e ~ini okolu 80 milioni evra, od koi 31 milion evra za grade`ni raboti, 43 milioni evra za oprema i okolu {est milioni evra za ostanatite raboti. Potrebno vreme za izgradba se procenuva na tri godini.

“Ta{maruni{te bi mo`ela da se gradi vo fazi, bidej} i e predvideno da ima tri agregati so kapacitet od po 75 megavati. Taa bi mo`ela da obezbedi energija pri visoka pobaruva~ka na konzumot, no bi bila mnogu zna~ajna vo no}nite ~asovi za prezemawe na vi{okot energija od termoelektranite. Na{ite prvi~ni analizi poka`uvaat deka so izgradbata na HEC

E

^ebren i Ta{maruni{te dr`avata }e dobie okolu 30 milioni evra od izvoz na elektri~na energija. ELEM } e uvezuva energija po cena od 35 evra za megavat-~as, a }e izvezuva za 65 evra. Toa e ogromna razlika, bidej} i povratnata energija ~ini mnogu pove}e od baznata”, velat od ELEM. Iako za golem del od ekspertite hidrocentralata Ta{maruni{te e re~isi nepoznat proekt, grade`niot in`ener Ilija Andonov ^ento veli deka idejata za hidrocentrala na Globo~ica postoi od 1989 godina, proekt staven vo studija koja ja izrabotila EMO od Ohrid. Lani ELEM samo ja aktueliziral idejata za ovaa hidrocentrala kaj Struga poradi zakonskata obvrska za balansirawe na elektri~nata energija od 2012 godina.

Pumpno-reverzibilnite elek-

DOW JONES

12.501,30

-0,73%

-0,41%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 7.314,52

-0,48%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 859,11

-0,82%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

120

112

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

NASDAQ 100 2.429,45

+0,22%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 59.339,90

-1,05%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.905,89

SWISS 5.957,42

-0,40%

-0,55%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 22.541,70

ИНДЕКСИ РЕГИОН

-1,61%

-0,46%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0,34%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 2.154,06

SOFIX 418,91

+4,59%

+0,74%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 732,09

ATHEX 1.234,64

-0,65%

Ласта

389,00

+13,74%

АИК банка

-9,14%

2.614,00 Сунчани Хвар

431,00

ПСЗ(ТР1Р)

0,04

КС Наложба

0,11

Прогрес

68,00

Привредна ба

345,00

-10,21%

Кваестус

39,00

Ѓаковштина

5,54

+11,48% -7,75%

-87,67%

Даталаб

1.700,00 Жито

105,00

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

98,78$/барел BRENT

117,55$/барел

ЗЛАТО 1.624.60$/унца СРЕБРО 41.02$/унца БАКАР 442,200$/унца

+23,81% -7,67%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+95,24%

0,20%

-0,81% -0,62%

+0,43% 309,900$/галон -0,46%

ПРИРОДЕН ГАС

4,39$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

+0,12%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+25,53%

ОМБ

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Подравска бан

-0,13%

SASX 10 973,03

Главен индекс на Белградската берза

44,70

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 18.432,20

BELEX15 712,57

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,50%

МБИД

116

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 10.047,20

V

2.800

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-0,82%

o Lesnovo se formira{e regionalno zdru`enie Osogovo koe }e ima za zada~a da gi brendira tradicionalnite jadewa i proizvodi od pove}e gradovi na isto~na Makedonija.

Na prviot regionalen “slou fud“ sobir “Vkusot na Osogovieto” {to izminatite tri dena se odr`a vo Lesnovo kaj Probi{tip, be{e prezentirana bogata tradicionalna hrana od Osogovskiot region, pretstavena od vredni doma}inki na tradicionalen na~in, prosledeno so zvuci na etno muzika.

“Dosega go brendiravme slatkoto od diva smokva, a vo narednite meseci toa }e go storime i so marmaladot od vi{ni dobieni od atarot na selo Troolo-Probi{tipsko, kako i k’canata sol od Lesnovo vo koja se sodr`ani desetina bilki od Osogovijata”, istaknuva Nada Karaivanova, koordinator za isto~na Makedonija na “slou fud“ zdru`enieto od Makedonija.

Za Renato Grande, “slou fud“ koordinator za regionot Veneto vo Italija, koj inaku e profesor po istorija i gastronomija, prestojot vo Lesnovo i degustacijata na makedonskite tradicionalni jadewa e ubava mo`nost da go vkusi kvalitetot na pove}e tradicionalni jadewa stari i pove}e od 150 godini.

3.000

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.756,72

3.200

0,03%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.331,94

3.000

-0,03% +0,12% -0,20%

Извор: Македонска Берза

FORMIRANO REGIONALNO “SLOU FUD” ZDRU@ENIE OSOGOVO

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda - 27.07.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.514,66 МБИД 2.546,52 ОМБ 117,72

trani se koristat za balansirawe na energijata. Tie proizveduvaat struja koga ima najgolema potro{uva~ka, a vo ve~ernite ~asovi, koga ima vi{ok energija od termoelektranite, vodata vo dolnoto ezero se ispumpuva vo gornoto za povtorno da se proizveduva struja.

“Na Globo~ica treba da se gradi elektranata Ta{maruni{te so goren bazen vo mesnosta Cerov Dol, a dolnata akumulacija da bide postojnata akumulacija na HEC Globo~ica.

Gornata akumulacija e na visina od 333 metri, koja }e se dobie so izgradba na dve nasipni pregradi.

Instaliraweto na agregatite treba da bide spored potrebite vo sistemot. So izgradbata na Ta{maruni{te }e se {tedi jaglen vo TE Bitola ili TE Oslomej, a } e se prifa}a i elektri~na energija od predvidenata

farma na veterni elektrani kaj Bogdanci. Interesno e deka Ta{maruni{te spa|a vo “evtinite” reverzibilni hidroelektrani. I pokraj niskite specifi~ni investicii, ekonomskata opravdanost zavisi od razlikata me|u cenata na dnevnata (vr{nata) energija i na no}nata (baznata) energija. Toa zna~i deka ako za pumpawe se plati eden denar, od proizvedenata energija treba se dobijat 2,2 denari”, objasnuva ^ento.

Toj dodava deka hidrocentralata ^ebren, kako edna od najgolemite koja treba da se izgradi vo zemjava, bi mo`ela da se koristi za balansirawe na energijata vo regionot, a Ta{maruni{te da gi zadovoluva makedonskite potrebi za balansirawe.

ELEM planira da gradi vakvi pumpno-reverzibilni hidrocentrali u{te na pet lokacii - Gradec vo ramkite na proektot Vardarska Dolina i na rekata Radika kaj seloto Jan~e.

No, spored energetskite eksperti, Makedonija e vo takva situacija {to malite hidroelektrani nema da go spasat energetskiot sistem i deficitarnoto doma{no proizvodstvo. Dodavaat deka izgradbata na kakvi bilo energetski proekti e neophodna, no dr`avnite elektrani treba da se fokusiraat na izgradbata na Bo{kov Most, Lukovo Pole i na veternite elektrani, koi zna~itelno treba da go podobrat energetskiot potencijal na zemjava.

arinskata uprava na Bugarija ja odzede licencata za proizvodstvo i trgovija so nafta i nafteni derivati na Lukoil neftohem Burgas, bidej}i naftenata kompanija ne go ispo~ituvala rokot za instalirawe aparati za merewe na koli~inata gas koja se iznesuva na pazarot.

Od rafinerijata na Lukoil vo Burgas so nafta se snabduvaat site pazari na zemjite od porane{na Jugoslavija kade {to ruskata kompanija e prisutna so svoja mre`a od benzinski stanici. Iako bugarskite mediumi pi{uvaat deka vakvata odluka mo`e da predizvika nedostig od nafta na pazarot, od menaxmentot na Lukoil vo Bugarija velat deka i ponatamu }e mo`at da gi snabduvaat benzinskite stanici so rezervite na nafteni derivati koi gi ima vo ovaa rafinerija.

Od Lukoil Makedonija, koja 90% od naftenite derivati na makedonskiot pazar gi snabduva od rafinerijata vo Burgas, velat deka s$ u{te nemaat oficijalna informacija za odzemawe na licencata na Lukoil neftohem Burgas.

“Direkcijata na Lukoil Makedonija i menaxmentot s$ u{te nemaat dobieno nikakva informacija za blokadata vo rafinerijata Lukoil neftohem Burgas. Na{ite nabavki na gorivo zasega te~at normalno i se vo red, nemame nikakvi naru{uvawa vo redosledot”, velat od Lukoil Makedonija.

Najbliskata rafinerija na Lukoil e vo Romanija, Petrotel vo Polie{ti, od kade {to vo slu~aj na nedostig mre`ata na Lukoil vo regionot }e se snabduva so nafteni derivati.

+18,06% -4,55%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ПЧЕНКА 689,50$/бушел ПЧЕНИЦА 695,00/бушел КАФЕ 2.45$/бушел

МЕТАЛИ

+0,33% +0,78% -0,80%

НИКЕЛ 24142.50$/унца АЛУМИНИУМ

2390.00$/унца ЧЕЛИК 603.00$/унца

-0,2% -0,6% /

СУРОВИНИ

+1,10% +0,65% +0.95%

-0,83% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1389,75$/бушел +1,16% КАКАО 2.990.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Balkan / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

ISLAMOFOBIJATA VO EVROPA RASTE

BREJVIK STAVI KRAJ NA MULTIKULTURALIZMOT?!

Od edna strana mlad i ambiciozen sopstvenik na privatna firma.

Vo isto vreme radikalen desni~ar, islamofob, nacionalist! Ova e profilot na Anders Brejvik, koj nemilosrdno ubi pove}e od 76 lu|e, lut na multikulturalizmot i globalizacijata!

BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

est dena po najtragi~niot nastan vo ponovata istorija na Norve{ka, semejstvata na `rtvite od masakrot na antiislamisti~kiot fundamentalist Anders Brejvik, vo solzi ~ekaat da go ~ujat imeto na “sakaniot”, i da doznaat dali teloto e identifikuvano. Masovnite ubistva na ostrovot Otoja i vo Oslo ja zgrozija cela Evropa, no pobudite za izvr{uvawe na ova grozomorno delo se u{te pozastra{uva~ki. Ispadot na mladiot Norve`anec e rezultat na negovata li~na ideologija i multikulturniot pritisok koi gi ~uvstvuval kako privrzanik na antiislamizmot. Dodeka negovata odbrana i norve{koto javno obvinitelstvo se nategaat dali Brejvik e psihi~ki zdrav ili ne, Evropa ne mo`e da se pomiri so faktot na {to s$ mo`e da bide podgotven eden ~ovek, kako rezulat na politi~ko-religiozno ugnetuvawe.

“Ne mo`eme da se pomirime so faktot deka eden ~ovek e sposoben da izvr{i takvo delo. Bombardirawe na norve{kata prestolnina i masakar vrz mladinata so pove} e od 76 `rtvi mo`e da se o~ekuva samo od strukturite na teroristi~ka organizacija, a ne od individualec”, istaknuvaat ekspertite. Nitu tatkoto na Brejvik ne mo`e da si poveruva kakov sin ~uval doma.

“Ne mo`am da se smiram. Toa {to go napravil mojot sin e neoprostlivo. Mora da e psihi~ki bolen, a jas `alam {to toa na vreme ne sum go uvidel i spre~il. Treba{e da se samoubie, a ne da ubiva nevini `rtvi”, vo solzi progovore tatkoto na Brejvik za

[

KAKO SE ODVIVAL “MOMENTOT NA VISTINATA”?! ekolku ~asa pred tragi~niot nastan, Brejvik na svojot profil na Tviter napi{al: “Naskoro }e me nare~at najgolemiot nacisti~ki monstrum vo Evropa po Vtorata svetska vojna!”. Site se ednoglasni deka Brejvik ne smee da ostane nekaznet za masakrot. Mediumite objavuvaat detali za na~inot na koj go storil masakrot. Spored hrvatskiot vesnik “Jutarwi list”, Brejvik so glasna muzika od filmot “Gospodar na prstenite” “u`ival” za vreme na napadot. Spored statusot na Tviter, muzikata mu davala motiv i ja koristel kako adrenalinska injekcija. Kako {to potvrdi negoviot advokat Gair Lipestad, za vreme na napadot bil pod dejstvo na drogi.

N

norve{kite mediumi.

Tragi~niot nastan otvori nekoi podzaboraveni dilemi.

Privrzanicite na multikulturalizmot koi se zalagaa za integrativno op{testvo nasproti asimilacija, za zaedni~ki `ivot namesto separacija i za vrednuvawe na kolektivnite obi~ai, kultura, tradicija, jazik i religija, mol~at. Sega se pra{uvaat dali toa {to nekoga{ Vil Kimlika, kanadskiot profesor po politi~ki nauki i osnovopolo`nik na multikulturalizmot go propagira{e kako multikulturalizam e proma{ena politi~ka teorija. Deka multikulturalizmot “{kripi”, potvrdija i britanskiot premier Dejvid Kameron i germanskata kancelarka Angela Merkel koi na po~etokot od godinava go iska`aa nivniot somne` vo efektivnosta i funkcionalnosta na multikulturalizmot kako politi~ko ureduvawe.

Dodeka Evropskata unija se bori so “Dekadata na Romite”, polovata ednakvost i diskriminacijata koja se javuva vo nekolku formi, so cel podobruvawe na sostojbata so po~ituvaweto na osnovnite ~ovekovi slobodi i prava, vo pozadina, ekspertite predupreduvaat deka islamofobijata vo Evropa postojano raste.

Dokaz za toa be{e i ubistvoto na koncentrirana grupa mladi Norve`ani pripadnici na norve{kata levica K

O

M

(Laburisti~kata partija), koja spored Brejvik, e promotor na multikulturalizmot i pri~ina za priliv na golem broj imigranti od muslumanska veroispoved vo Norve{ka.

MLAD PRETPRIEMA^ PROTIVNIK NA IMIGRANTITE Anders Bering Brejvik (32) e tipi~en Norve`anec. Zavr{il trgovsko u~ili{te vo Oslo, a vo slobodno vreme, kako fanatik za komjuterski igri igral Vorkraft i Vorfer 2. Qubitel e na klasi~nata muzika, filmot “300” i “Gladijator”, a omilena serija mu e “Dekster”.

Sopstvenik e na privatna kompanija Geofarm, vo norve{koto selo Rena, koja se zanimavala so zemjodelstvo, so akcent na ekologijata. Na svoe ime imal registrirano pi{tol “Glok”, pu{ka i sa~marka. So policijata nemal golemi problemi, osven nekolku soobra} ajni prekr{oci. Navidum normalen mlad de~ko, ambiciozen, perspektiven koj u`iva vo slobodnoto vreme vo svoite omileni aktivnosti. No, ova e samo ednoto lice na Brejvik.

Drugoto lice otkriva pripadnik na radikalni desni~arski organizacii i hristijanski fundamentalisti. Negovata povrzanost so zemjodelstvoto mu dala nepre~en pristap do golemi koli~ini ve{ta~ko |ubre, koe go upotrebil za izrabotka na bombite.

Idoli mu bile britanskiot E

R

C

I

J

A

L

N

I

BREJVIK: SRBIJA I HRVATSKA GLAVNI NACIONALISTI^KI SILI VO EVROPA o posledno vreme mediumite se preplaveni so informacii od “Manifestot Evropa 2083” na Brejvik, kade {to devet godini pi{uval komentari za politi~koreligioznite zbidnuvawa vo Evropa. Od prilivot na afro-amerikanci vo Francija, problemite so Romite vo Italija, pa s$ do Balkanot. Negovata desni~arska ideologija odi dottamu {to toj gi propagira Srbija i Hrvatska kako glavni nacionalnisti~ki sili na Balkanot, koi vo soglasnost so evropskiot bran na islamisti~ka ~istka }e gi “is~istat” mulsimanite od Kosovo i Bosna i Hercegovina. Toj bez razmisluvawe smeta deka Bosna i Hercegovina treba da bide podelena i so toa da & se ukine dr`avnata unifikacija i me|unarodno priznatiot integritet kako dr`avata na Bo{wacite, Srbite i Hrvatite.

Za Makedonija veli deka Makedoncite mora da se “frlat” na zabrzuvawe na reprodukcijata, ako vo idnina ne sakaat da stanat dr`ava kade {to muslimanite }e bidat mnozinska zaednica.

V

premier za vreme na Vtorata svetska vojna, Vinston Чer~il i norve{kite heroi od toa vreme Maks Manus i Girt Vajlders, lideri na desni~arskata partija za sloboda.

Na forumite bil mnogu aktiven i `estoko go branel vlezot na imigranti vo svojata dr`ava. Pokazatel deka }e go napravi ovonedelniot masakr nemalo, nitu, pak, zasega se poznati motivite. No, edno e sigurno - Anders Brejvik bil uveren deka so negovata akcija }e gi krene na noze i ostanatite istomislenici.

Vo momentot koga policijata go uapsi, toj im re~e: “Ova e samo po~etok!”.

O

G

L

VLIJANIE NA SOSEDNITE I INTERNACIONALNITE KUJNI VRZ MAKEDONSKATA

•Vlijanie na jugoslovenskata kujna Isto taka golemo vlijanie vrz makedonskata kujna ima

S

I

•Vlijanie na avstro-vienskata kujna Dala golem pridones vo prigotvuvaweto na mnogu vkusni jadewa. Toa se prete`no jadewa so bela zapr{ka i so mnogu meso. Pospecifi~ni jadewa od ovaa kujna, koi so zadovolstvo se odoma}ineti vo Makedonija, se: {nicla prigotvena na pove}e na~ini, rozbratna, i dr.

Makedonija ima svoja specifika vo prigotvuvaweto na hranata. Vo makedonskata kujna postoi golemo vlijanie od kujnite na sosednite narodi, kako i od internacionalnata kujna. Istoriskata isprepletenost na nastani, tradicii i obi~ai pridonelo vo Makedonija da se odoma}inat mnogu jadewa od internacionalnata kujna i da se prilagodat spored svoite potrebi, so {to se dobiva i edna originalnost vo pripremata za jadeweto. Najgolemo vlijanie vo oformuvaweto na internacionalnata kujna ima francuskata kujna.

•Vlijanie na orientalnata kujna Ostavila golemo vlijanie vrz makedonskata kujna, bidej}i Makedonija bila 500 godini pod turskata imperija. Na golemo se koristi mesoto i masnotiite od `ivotinsko poteklo, kako i mnogu zelen~uk. Toa vlijanie mo`e da se vidi najmnogu vo oblasta na slatkarstvoto. Slatkite prete`no se pripremaat od testo, se pe~at na odredena temperatura i se polevaat so sirup od varena voda i {e}er nare{en {erbet. Poznati slatki od orientalnata kujna se: Baklava, Tulumba, Kadaif, Alva i dr. Ovo{jeto se konzumira vo sve`a forma (diwi, lubenici, portokali, praski,) ili pak isu{eni (smokvi i dr.).

A

•Vlijanie na ungraskata kujna Vlijanieto vrz vkusot na gurmanite vo Makedonija e zabele`livo vo koristeweto na mnogu luti za~ini. Jadewata se mrsni i mnogu pikantni.

Kako karakteristi~ni jadewa se: gula{, paprika{.

•Vlijanie na ruskata kujna Odigrala svoja uloga vo podgotovka na raznite jadewa, kako {to se razni vidovi kolbasi, piro{ki, i drugi jadewa vo kombinacija na meso i testo.

izvr{eno jugoslovenskata kujna kade {to prete`no dominiraat jadewata podgotveni na skara:}ebap~iwa, pleskavici, ra`en~iwa, uvija~i, jagne{ko i prase~ko pe~ewe. Tuka dominiraat suvata piperka, domatot, luk, kromid kako i dimena slanina. Isto taka, od ovaa kujna vo Makedonija se odoma}ineti i varivata poznati kako:|uve~,sarma, podvarok.Pokraj mesnite jadewa, se podgotvuvaat i mnogu testenini, kako na pr: gibanica, pita-sirewa~a, i dr.

•Vlijanie na italijanskata kujna Koj ne slu{nal za pici, za makaroni, {pageti, za pilav, za ka{kaval parmezan. Mladite generacii vo Makedonija gi obo`avaat ovie jadewa i gi prifa}aat kako doma{ni specijaliteti so odredeni modifikacii po makedonski vkus.

•Vlijanie na amerikanskata kujna Vo poslednite dvaesetina godini vo Makedonija {iroko be{e prifateno vlijanieto na amerikanskata kujna. Toa se polugotovi ili gotovi jadewa, koi{to za kratko vreme se podgotvuvaat. Vo toj bran na amerikanski jadewa vleguvaat svetski poznatiot trend “Fast Food”, raznite hamburgeri, ~ikenburgeri i sl.

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

SVET

13 0-24

...NEMIRITE PRODOL@UVAAT

...SUDSKI LAVIRINT

...PAPARACI-TRIUMF

Taksistite masovno na {trajk vo Grcija

Timo{enko }e se brani od sloboda

Obama vo slobodno vreme

ekolku iljadi gr~ki taksisti u~estvuvaa na protestite vo Atina protiv novite propisi vo taksi-slu`bata. Do v~era, devet dena po red, so nivniot {trajk e paralizirana Atina, a {teti trpi i turizmot vo ekot na letnata sezona.

krainskiot sud go otfrli baraweto na obvinitelstvoto merikanskite mediumi objavija sliki od amerikanskiot U da se uapsi porane{nata ukrainska premierka Julija Apretsedatel, Barak Obama, koi se ~uvaa vo tajnost. Na Timo{enko poradi naru{uvawe na sudskata postapka koja se slikite Obama u`iva so svoeto semejstvo doma ili gi pozdra-

N

vodi protiv nea za zloupotreba na javnata polo`ba.

vuva penzionerite koi gi sretnal vo lokalniot restoran.

SVETSKIOT MAGNAT XORX SOROS POLEKA SE POVLEKUVA?!

SOROS FUND MANAGEMENT OD HEX-FOND STANA “FAMILIJARNA FIRMI^KA” BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

oradi novite s trogi regulativi za rabota na hex-fondovite vo SAD (DoddFrank), Xorx Soros odlu~i nekolku stotici milijardi dolari te{kiot hex-fond da go vrati vo prvobitna forma - familijarna kompanija so operativno portfolio od “samo” 24,5 milijardi dolari.

Ova de fakto zna~i i osloboduvawe od parite na nadvore{nite investitori i po~etno scenario za potencijalno raspa|awe na edna mitska imperija.

Toa }e go ozna~i krajot na 40-godi{nata kariera na Soros kako menaxer na hexfondot. So sli~na sudbina mo`e da se soo~at i preostanatite hex-fondovi vo SAD, a Soros e prviot koj prezema preventivni merki za podocna, pri eventualno prekr{uvawe na nekoe od novite pravila, da se “vle~e” po sudovi.

Nekoga{niot lider vo sozdavaweto na modernata industrija na hex-fondovi i najpoznatiot investitor vo svetot preku negovata

P

Noviot finansiski zakon vo SAD, Dodd-Frank, go odnese milijarderot Xorx Soros vo “prinudna” penzija. Po 40 godini, Soros ja preregistrira kompanijata od hex-fond vo familijarna kompanija so maksimalno finansisko operativno portfolio od 24,5 milijardi dolari

kompanija Soros fund management se obide da se opravda pred investitorite.

“Vakvata postapka se dol`i na novata finansiska legislativa Dodd-Frank. Familijarnite kompanii, zavisno od nivnoto portfolio, nema da podle`at na strogite regulativi za hex i privatnite fondovi. Sega razmisluvame

[TO E DODD-FRANK?!

So novite pravila (DoddFrank) site hex-fondovi mora se registriraat kaj Komisijata za hartii od vrednost najdocna do mart 2012 godina. Mora da izgotvat programi spored standardi propi{ani so zakonot, da u~estvuvaat vo sistemsko izvestuvawe na rizikot, {to

i dali Kejt Anderson da ostane na pozicijata generalen direktor za investicii po restrukturiraweto na kompanijata, poradi slabite rezultati koi Soros Fund Management gi ostvari poslednive dve godini”, se veli vo izvinuva~koto pismo na Soros do investitorite.

zna~i deka }e treba da dadat pove}e podatoci za nivnata strategija i trguvawe na dolg rok do amerikanskata Vlada.

Ova e sporno za menaxerite na hex-fondovite, koi stravuvaat od zloupotreba na zakonot, protekuvawe na doverlivi informacii vo javnosta i gubewe vreme vo birokratski proce-

KADE SOROS ZAME[A PRSTI? orx Soros, poznat i kako “~ovekot koj ja osiroma{i Bank of England”, poradi zarabotkata od edna milijarda dolari vo 1992 godina, spored “Forbs”, e 35-tiot najbogat ~ovek na svetot, so proceneto bogatstvo od 14,2 milijardi dolari. Najgolemite investicii na 80-godi{niot menaxer na hex-fondovite se - 366 milioni dolari vo Adecoagro SA, edna od vode~kite kompanii za proizvodstvo na hrana i obnovliva energija vo Ju`na Amerika, 302 milioni dolari vo kompanijata za istra`uvawe, ocenuvawe i razvoj na surova nafta i priroden gas InterOil Corporation, kako i milionskite investicii vo Motorola Solutions, Monsanto Company, Dendreon Corporation, Visteon Corporation i mnogu drugi.

Toa po {to mnogumina }e go pametat se aktivnostite vrzani so Soros Fund Management, osnovan vo 70-tite godini,

koj vo 2000 godina so negovata celosna reorganizacija, se preimenuva vo Quantum Group of Fonds, ~ii dnevni operacii se menaxirani od dvata postari sinovi na milijarderot. Fondot “te`i”pove}e od 27 milijardi dolari i ima pove}e plodni investicii koi znaat kako da go multipliciraat profitot.

Soros nau~il mnogu za ovie ve{tini na Londonskata {kola za ekonomija, kade {to se zapoznal i gi prou~i delata na filozofot Karl Poper. No, toj poseduva i vrodeno ~uvstvo za biznis. Soros e prisuten od 1992 godina i vo Makedonija, preku finansirawe na fondacijata Institut otvoreno op{testvo–Makedonija (FOOM), kako del od mre`ata fondacii koi postojat vo 31 zemja.

Kako priznanie za negovite napori za promocija na otvorenite op{testva niz svetot, Soros e proglasen za po~esen doktor na univerzitetite Jejl i Oks-

X

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

ford, na Novata {kola za socijalni istra`uvawa i na Ekonomskiot univerzitet vo Budimpe{ta, no i dobitnik na Laurea Honoris Causa, najvisokata po~esna titula na Univerzitetot vo Bolowa, Italija.

G

L

A

APEL ZA POMO[ Deteto NIKOLOVSKI DIMITAR, rodeno na 21.01.1999 godina vo Skopje, boleduva od tumor na mozokot (Dg. Tu cerebri– Epi) i ima sekojdnevni epilepti~ni napadi. Dimitar edna{ e operiran vo Qubqana pred 6 godini, no zdravstvenata sostojba ne mu se podobri. Sega se predlaga u{te eden operativen zafat, vo Turcija, kaj svetski poznatiot detski neurohirurg Dr. Memet Ozek.

Pomaliot brat na Dimitar, FILIP NIKOLOVSKI, roden na 02.03.2005 godina vo Skopje, i e na vozrast od {est godini, boleduva od leukemija, i toj se nao|a na Detskata Klinika vo Skopje, na oddelenieto za hematoonkologija, i prima citostatska terapija. Lekuvaweto na Filip ke se odviva vo Skopje, no lekuvaweto na Dimitar potrebno e da se izvede vo Turcija vo bolnicata ACIBADEM. Cenata na operacijata vo Turcija iznesuva 30.000 dolari.

Otvoreni se i telefonski broevi za donacii: za Filip 070/143-114, i za Dimitar 070/143-115 na koi {to so edno javuvawe se doniraat 100 denari.

Vo ime na celoto semejstvo Nikolovski, najiskreno i najdlaboko gi zamoluvame site humanitarni lu|e, dokolku ste vo mo`nost da donirate pari~ni sredstva na `iro smetka 300007088792725 od Komercijalna Banka za humanitarna cel. Sredstvata ke bidat iskoristeni za sobirawe na potrebnata suma na pari za operacijata na Dimitar vo Turcija.

Odnapred, na site vas, mnogu }e vi bideme blagodarni.

So po~it do site vas, semejstvo Nikolovski.

Kontakt telefon 070/ 305-915

S

I

duri. Poradi toa, golema e verojatnosta golem del od postoe~kite hex-fondovi vo SAD da se preregistriraat vo “familijarni kompanii” ili da se zatvorat.

Novata finansiska legislativa e rezultat na previrawata me|u poli~kata tvrdoglavost i industriskiot hegemonizam, smetaat ekspertite. Ovaa merka e posledica na finansiskata kriza koja gi zafati SAD vo 2008 godina i ima za cel da im pomogne na regulatorite da go sledat razvojot na pazarnite rizici, koi mo`e da se intenziviraat kako posledica na trguvaweto na hex-fondovite.

Regulatorite smetaat deka dosega hex-fondovite svoite investicii gi pravele bez prethodna detalna analiza na pazarot, pa nivnoto investirawe go poistovetuvaat so oblo`uvawe. U{te pred da bide usvoen ovoj zakon, familijarni kompanii so ograni~en finansiski obem na operativnoto portfolio otvorija amerikanskite milijarderi Bil Gejts, Pol Alen, Lesli Veksner...

14

Feqton

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i

Po site mete`i {to gi pominale {irum Grcija i na drugi mesta, Filip i Aleksandar ne ja potcenuvale odlu~nosta na protivnikot koj se bori na svojata zemja. Tie ja sfatile ovaa lekcija pribli`no 2.000 godini pred Rusite da mu odr`at takva lekcija na Napoleon, Avganistancite na Britancite i na Rusite, a Vietnamcite na Amerikancite.

KOMPANIITE POVE]E DA U^AT OD VOENITE STRATEGII NA FILIP I ALEKSANDAR

odeka ne do{la zorata na 2. avgust vo 338 godina pred Hristos zapovednicite na gr~kite gradovidr`avi ne znaele so sigurnost koga - ili dali - Makedoncite }e si probijat pat kon Heroneja. Od svoja strana, Makedoncite, iako se podgotvuvale za bitka protiv Teba i Atina, ispratile diplomatski misii vo tie dve dr`avi za da ispitaat dali nekoja od niv }e im se pridru`i vo borbata protiv drugata. Za da go zbunat neprijatelot tie kon Pela ispratile i glasnik koj nosel va`ni voeni planovi, so nade` deka mo`ebi }e bide faten od nekoj

D

atinski ili tebanski garnizon.

Tokmu toa i se slu~ilo. Planovite nakratko govorele za nepostoe~ki mar{ na sever, kon Trakija. Dodeka Atiwanite i Tebancite sesrdno gi o~ekuvale, Makedoncite aktivno gi neutralizirale mo`nite sojuznici na nivnite neprijateli. Amfisa bila pozitivno nastroena kon Makedoncite, no i kon Tebancite.

Poradi toa {to prvi vlegle vo gradot Makedoncite se osigurale deka Amfisa }e dejstvuva vo nivna polza. Nekolku gr~ki gradovidr`avi bile rastrevo`eni od makedonskoto osvojuvawe na Amfisa.

Tie mislele deka krajna cel na Makedoncite bila kontrolata vrz Korintskiot Zaliv - `ivotnata ar-

terija na Severna i na Centralna Grcija, preku koja Makedoncite mo`ele da dobijat vojska i zalihi za nivnite voeni dejstva. Atina i Teba re{ile da go uni{tat ovoj faktor, koj im daval prednost na Makedoncite. Tie gi blokirale site premini preku koi lu|eto i stokite morale da patuvaat za da pristignat vo Grcija ako doa|ale preku Korintskiot Zaliv.

KAKO [TO REKOL KSENOFON Filip i Aleksandar ne go koristele Korintskiot Zaliv kako linija za snabduvawe. Nivnite dejstva delumno bile so cel da go zbunat neprijatelot, a delumno bile serija od ume{no izvedeni potezi za da se obezbedi konkurentska prednost.

Tie znaele deka prednosta nikoga{ ne e na stranata na armijata koja vr{i invazija. Po site mete`i koi gi pominale {irum Grcija i na drugi mesta, tie ne ja potcenuvale odlu~nosta na protivnikot koj se bori na svojata zemja. Filip i Aleksandar ja sfatile ovaa lekcija pribli`no 2.000 godini pred Rusite da mu odr`at takva lekcija na Napoleon, Avganistancite na Britancite i na Rusite, a Vietnamcite na Amerikancite.

Taka, duri i koga Tebancite go izbrkale makedonskiot garnizon koj go dr`el simboli~ki va`niot - i svetiot - premin kaj Termopili, Makedoncite ne prezele nikakva kaznena akcija protiv Tebancite.

Termopilite bile mnogu daleku na istok od sega{nata operativna scena. Namesto toa, tie celoto vnimanie go fokusirale na osvojuvaweto na dvata premini koi bile blisku do kriti~niot premin kaj Parapotami, preku koj{to se kontroliral pristapot kon ramninite na Heroneja. Kaj planinskiot premin Parapotami te~ela rekata Kefisus i se nao|al glavniot pat kon Teba. Dokolku ja dobijat kontrolata vrz dvata sosedni premini - pravilno procenuvale Makedoncite - sojuzni~kite vojski }e gi povle~at trupite koi go branele Parapotami. Koga makedonskite vojnici gi osvoile drugite dva premini tebanskiot garnizon bil

Odlukata za otstapuvawe ostanuva slabata strana na globalnite strategii. Za toa svedo~at i iskustvata na Coca-Cola i IBM vo sedumdesettite godini, koga nekoi nivni operacii neo~ekuvano i nasila bea prekinati od strana na nekolku vladi na zemji vo razvoj.

15

Feqton

KAPITAL / 28.07.2011 / ^ETVRTOK

Filip i Aleksandar, revnosni obo`avateli na spisite na Ksenofon, precizno gi

sledele negovite soveti. Tie znaele: koga da se otstapi bilo va`no kako i koga da se nastapi kon Heroneja. Interesno, multinacionalnite korporacii {to se {irat na globalno nivo so meseci ili so godini razrabotuvaat detalni planovi i podgotovki za vremeto na nastapuvawe. No, malkumina od niv imaat kakvi bilo planovi za vremeto koga treba da se otstapi Piter Draker

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

P

povle~en od Parapotami. Makedoncite obezbedile otvoren pat kon Heroneja. Tie sega celosno gi kontrolirale site regioni i premini severno od Heroneja. Makedoncite mo`ele da nastapat kon Heroneja i, {to isto taka e zna~ajno, mo`ele brzo da se povle~at ako za toa postoela potreba.

Makedonskite potezi za obezbeduvawe koridor za izlez bile vo celosen sklad so knigite na Ksenofon. Toj bil istori~ar i vojskovodec od ~etvrtiot vek pred Hristos, a negovite spisi imaat isto zna~ewe so delata na drugi gr~ki istori~ari, kako {to se Tukidid i Herodot. Interesno, najplodniot menaxmentski u~itel na site vremiwa, Piter Draker, isto taka im gi prepora~uval spisite na Ksenofon na lu|eto koi posakuvaat da pijat od originalniot izvor na celokupnata misla za menaxmentot. Ksenofon vo edna prigoda go predvodel toa {to ednostavno e poznato kako “Desette iljadi”, vojska od 10.000 gr~ki platenici, koi uspe{no pristignale vo Persija kako poddr{ka na Kir pomladiot, vtoriot sin na persiskiot car Darij II. Platenicite morale da se povle~at koga Kir bil ubien vo bitkata protiv negoviot postar brat, koj komanduval so vojska koja, navodno, bila dvaeset pati pogolema od vojskata na Kir. KOGA DA SE OTSTAPI I KOGA DA SE NASTAPI Filip i Aleksandar, revnosni obo`avateli na spisite na Ksenofon, precizno gi sledele negovite soveti. Tie znaele: koga da se otstapi bilo va`no kako i koga da se nastapi kon Heroneja. Sovetot na Ksenofon za ve{tinata na strategiskoto povlekuvawe ostanuva eden od najprakti~nite vodi~i za toj klu~en del od strategiskite i takti~kite operacii vo bitkata.

Interesno, multinacionalnite korporacii {to se {irat na globalno nivo so meseci ili so godini razrabotuvaat detalni planovi i

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Najplodniot menaxmentski u~itel na site vremiwa, Piter Draker, isto taka im gi prepora~uval spisite na Ksenofon na lu|eto koi posakuvaat da pijat od originalniot izvor na celokupnata misla za menaxmentot. podgotovki za vremeto na nastapuvawe. No, malkumina od niv imaat kakvi bilo planovi za vremeto koga treba da se otstapi. Zatoa, ne e iznenaduva~ki {to odlukata za otstapuvawe ostanuva slabata strana na globalnite strategii.

Za toa svedo~at i iskustvata na Coca-Cola i IBM vo sedumdesettite godini, koga nekoi nivni operacii neo~ekuvano i nasila bea prekinati od strana na nekolku vladi na zemji vo razvoj.

I vo zapadnata voena tradicija odlukata za vremeto na otstapuvawe nema{e nekoe pogolemo zna~ewe vo ponovo vreme. Istori~arot Barbara Tuhman ka`uva kako amerikanskiot general Stilvel neo~ekuvano se soo~il so ve{tinata za strategiskoto povlekuvawe. Xozef Stilvel prv pat pristignal vo Kina vo 1911 godina, nekolku nedeli po po~etokot na revolucijata za transformirawe na nacijata od monarhija vo republika. Stilvel bil svedok na opa|aweto na mo}ta na kineskite feudalni voeni diktatori, na po~etokot na dominacijata na nacionalistite, na prevlasta na komunistite i na Vtorata svetska vojna. Obukata na Stilvel vo Vest Point se sostoela od taktiki i od strategii za ofanzivni manevri, no nikoga{ ne se govorelo za toa koga i kako da se izvede povlekuvawe. Od druga strana, Kinezite posvetuvale isto vnimanie i na ofanzivnite dejstva i na povlekuvaweto. Tie smetale deka promislenoto povlekuvawe im dava mo`nost za idni ofanzivni dejstva. Potrebata za strategisko povlekuvawe, kako i izveduvaweto na takvoto povlekuvawe }e ostane sporna to~ka me|u Stilvel i izvonrednite kineski generali. Toj mo`el da ja vidi nivnata efektivnost, no vo kontekstot na negovata obuka vo Vest Point, kade {to predavale odli~ni instruktori za “ofanzivna” taktika i strategija, kako Denis Hart Mahan, i poradi borbenoto iskustvo od Amerikanskite ekspedicioni sili (AEF) komanduvani od general Xon Per{ing, Stilvel vo dejstvata na kineskite generali ne gledal nekoj osoben smisol.

Ulogata na AEF vo Prvata svetska vojna ne bila samo da im pomogne na Sojuznicite. AEF trebalo i da gi ubedi nivnite lideri da ja napu{tat orientacijata kon rovovskoto vojuvawe - odnosno, naso~enosta kon ograni~en broj celi, prosledeno so mo{ne brza konsolidacija - vo polza na amerikanskata voena doktrina fokusirana na maksimalen ofanziven probiv,

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Borbata me|u Honda i Yamaha za prevlast nad japonskata industrija za motocikli nudi interesna storija za pravovremenoto stapuvawe vo akcija.

a ne na konsolidacija. Vo takvata ofanzivna doktrina povlekuvaweto nemalo nikakva uloga. Spored amerikanskite, no i spored mnogu evropski voeni istori~ari, koi vo golema mera bea ignorirani, pri~inata za odol`uvaweto i za golemata cena na Prvata svetska vojna le`i vo glavno defanzivnite strategii i taktiki na protivnicite. Toa bila vojna na iscrpuvawe - ograni~enite ofanzivni akcii bile prosledeni so pove}emese~ni vkopuvawa zaradi obezbeduvawe na poziciite.

HONDA NA YAMAHA: “]E IGRAME ORO VRZ VA[ITE GROBOVI!” Kanadskiot ekspert za menaxment, Henri Mincberg, dolgo vreme gi nabquduval golemite strategiski promeni (presvrti). Toj smeta deka e pova`no da se znae vremeto za promenata (koga), a ne na~inot (kako). Odlo`uvaweto na promenata dodeka sekoj vo organizacijata ne e podgotven za nea bi mo`elo da rezultira so promena koja e izvedena predocna; no i preranata promena mo`e da dovede do te{kotii. Borbata me|u Honda i Yamaha za prevlast nad japonskata industrija za motocikli nudi interesna storija za pravovremenoto stapuvawe vo akcija.

Vo tekot na 70-tite godini na 20 vek Honda, najgolem proizvoditel na motocikli vo svetot, so voznemirenost ja gleda{e raste~kata sposobnost, kapacitetot i produktivnosta na Yamaha. Sepak, Honda, premnogu fokusirana na biznisot so avtomobili, ne posveti dovolno vnimanie na zakanata od Yamaha s$ do 1981 godina. Toga{ Yamaha upati uverliva zakana i ja najavi namerata da ja predizvika nadmo}nosta na Honda vo industrijata za motocik li.

Yamaha otvori nova fabrika, ~ie proizvodstvo treba{e da & go odzeme primatot na Honda kako najgolem svetski proizvoditel na motorcikli.

Honda n a o v o j predizvik odgovori so japonskiot borben povik Yamaha Wo Tsubusu.

Toa, grubo prevedeno, zna~i: “Nie nema samo da ve ubieme, zdrobime

i pogrebame - nie, zgora na toa, }e igrame oro vrz va{ite grobovi”.

Honda, koja be{e fokusirana na proizvodstvoto na avtomobili, go koriste{e poznavaweto na japonskite fleksibilni proizvodstveni tehniki ne samo za da ja zameni celata linija modeli, tuku i da go udvoi obemot na proizvodstvoto. Yamaha, isto kako i Honda, po~na so okolu 60 modeli. No, na po~etokot od bitkata ne & be{e sosema jasno koga treba da gi prezentira novite modeli za da spre~i nejzinite kupuva~i da se svrtat kon novite brzinski motocikli Honda 120. Yamaha na krajot od bitkata zamenuva{e i pretstavuva{e novi modeli koi za polovina bea pomalku od modelite na Honda.

Delumno, odgovorot na Honda be{e baziran na vizuelna privle~nost.

Honda ~esto ja koriste{e istata osnovna ma{ina. Me|utoa, ja opremuva{e so prilagodliv li~en pribor, poradi koj kupuva~ite kopne`livo gledaa kon izlozite.

No, golem del od odgovorot be{e realnost: Honda vovede golem broj tehnolo{ki inovacii - kako {to se mnogu pogolemiot pogonski motor koj be{e so ista golemina kako i motorot na nejzinite avtomobili, novi me{ani materijali, koi pridonesoa motociklite da bidat pocvrsti i polesni i taka natamu. No, Honda sfati koga da se vpu{ti vo strategisko manevrirawe i stori s$ za pravovremeno da stapi vo akcija. Kupuva~ite, umorni od staromodnite modeli, bea podgotveni za modeli {to go odrazuvaa nivniot “`ivoten stil” - modeli koi bea novi, moderni i pottiknuvaa strast i vozbudlivost.

Za da profitira od taa strast

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

Honda go zbogati prezentiraweto na novi modeli so promocii i reklami. Yamaha do`ivea brodolom.

Nejziniot pretsedatel javno prizna deka e porazen. No, u{te pova`no, Yamaha be{e tolku optovarena so neprodadeni proizvodi i so zagubi {to za zakrepnuvawe & bea potrebni mnogu godini.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: KAKVA VRSKA IMAAT VOENITE STRATEGII NA ANTI^ KITE MAKEDONCI I TEORIJATA NA MAJKL PORTER, GURU ZA KOMPANISKI STRATEGII

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I