340-29-07-2011

petok. 29 juli. 2011 (weekend izdanie)

DOSIE:

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

-0,27% % % +0,16% % +0,21%

KRIMINALOT NA PORANE[NIOT HRVATSKI PREMIER IVO SANADER

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,65 42,68 69,81

petok-29 etok 29 9 - sabota sabota-30 30 0 - ne nedela-31. juli. 2011 | broj 340 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

STRANA 14-17 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

petok / weekend. 29 juli. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

NE E KRIZATA VINOVNA [TO NEMA INVESTICII

3.000

0,27%

МБИ10

2.800 2.600 2.400 2.200

Vo Makedonija 1 milion dolari stranski kapital dnevno, vo Srbija 7 milioni

2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

INTERVIEW

KLIME BABUNSKI KOMUNIKOLOG

Sega e najdobro vreme da se bide gazda na medium!

STRANA 8 INTERVIEW

KRISTIJAN DANILOVSKI FX 3X

Ja postignavme na{ata cel HOLIVUD! STRANA 12

KOLUMNA ARLINDA HASANI

STRANA 11

PROKREDIT BANKA

Predizvici za malite i srednite pretprijatija vo 2011 godina STRANA 10

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

PRVOTO KOMANDUVAWE NA ALEKSANDAR SO TRUPI

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

15

VOVEDNIK KATERINA SINADINOVSKA

Novite vetuvawa od stariot premier!

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PETOK 29 JULI 2011

NOVITE VETUVAWA OD STARIOT PREMIER!

P

Premierot Nikola Gruevski po tret pat dobiva mandat za da ja vodi dr`avata!

Kon celite koi toj gi postavuva za strate{ki, a za koi se odlu~ija i 470.000 glasa~i {to na 5 juni ka`aa “da” za VMRO– DPMNE. Dva dena makedonskite pratenici treba{e da raspravaat za izborot na ministri na Gruevski i za negovata nova programa!

No, tie, takvi kakvi {to sme gi izbrale, i ovojpat ja utnaa temata! Se iznagledavme dolga debata vo koja tie od vlasta prosto u`ivaa vo bezidejnosta na opozicijata koja bez koncept nadolgo i na{iroko gi kritikuva{e ministrite koi ve}e se porane{ni.

Igra {to na vlasta i toa kako & odgovara – raspravata se prenaso~i vo politi~ki niski prepukuvawa, namesto vo otvorawe na su{tinskite pra{awa i predizvici {to n$ ~ekaat kako narod i dr`ava vo sledniot period.

Kvalitativna ocenka od opozicijata za novata vladina programa ne vidovme! Analiza na proektite koi se nudat ili ~uvaj bo`e, predlog za novi u{te pomalku. Politi~kite eliti o~igledno ne znaat {to zna~i rasprava koga se izbira edna vlada!

Javnosta sega ve}e ne ja interesira kakov minister bil Mihajlo Manevski ili Antonio Milo{oski! Tie dvajca se minato svr{eno vreme, a i zaludno e da debatirate {to bilo za lu|eto koi Gruevski si gi izbral da mu bidat vo Kabinetot! Toa e negov izbor, a preku nego

tie se izbor i na mnozinstvoto glasa~i! Toa za {to o~ekuvavme deka }e se otvori diskusija e za konkretnite proekti koi premierot gi nudi za noviot mandat (nekoi i po tret pat).

A koi se tie?

Nikola Gruevski pred celata javnost izleze i veti deka za ~etiri godini (so Gospod napred!) od Makedonija }e napravi moderna evropska dr`ava! ]e ja vnese vo NATO, a }e po~ne pregovori za ~lenstvo so Evropskata unija. ]e obezbedi porast na bruto-doma{niot proizvod od 7% godi{no do 2015 godina. Nevrabotenosta }e ja simne na 25%, a direktnite stranski investicii taa godina }e dostignat 650.000 evra. ]e postele 246 kilometri asfalt, }e obezbedi 670 milioni evra subvencii, }e izgradi 100 sportski igrali{ta i }e kupi 150 novi `elezni~ki vagoni!

Ova se vetuvawata na premierot za koi javnosta o~ekuva deka sega i }e se realiziraat. Deka sporot nametnat od Grcija }e bide re{en vo dogledno vreme.

Razumno i so referendum.

Deka Makedonija }e vleze vo NATO pred da go prati i posledniot vojnik vo Avganistan! Deka }e gi po~ne pregovorite za ~lenstvo so EU pred toa da go napravat sosedite koi tapkaa zad nas. Deka ~etvrtiot minister bez resor vo vladata, najaven kako magnet za stranski investicii, ~ovekot so imopzantno CV, Bil Pavlevski, nema da pomine kako Grigor Ta{kovi}! Deka buxetskiot deficit za narednata godina nema da bide 190 milioni evra, a od 0,7 stapkata na rast na BDP }e porasne i do 7%, kako {to vetuva premierot, za da ja stigneme [vedska. Deka dr`avata }e izleze od poni`uva~kata statistika

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk sinadinovska@ka @ pit p al.com.mk

koja veli deka sekoj tret gra|anin e siroma{en, a brojot na nevraboteni }e se namali do 25%, kolku {to vetuva Gruevski, ama deka toa nema da bide preku “~istewe” na spisocite so vraboteni. Deka nema da do~ekame ^ebren i Gali{te, zaedno so koridorite 8 i 10 da gi vidime i po ~etvrt pat vo nekoj nadgraden i pro{iren “Manifest”, na nekoi novi izbori. I sekako, deka osven 150 vagoni, makedonskata `eleznica }e dobie i prugi, za da imame kaj da gi vozime istite.

Nikola Gruevski ima unikatna mo`nost da ja prerodi zemjata! So lojalen koaliciski partner i so obezglavena opozcija, toj po tret pat dobiva otvoren prostor da poka`e {to znae i umee! Da ja realizira svojata vizija za dr`avata i da se realizira sebesi kako golem dr`avnik. Timot go izbra!

Re~e deka o~ekuval negovite ministri da rabotat ~esno i transparentno!

Narodot o~ekuva toj toa da go obezbedi. Toj se izvini za s$ {to ne ispolnil i prizna deka vo pette godini mandat ne bil sekoga{ vo pravo, no se zablagodari za povtornata doverba.

Re~e od gre{kite nau~il.

Da vidime {to...

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

Spasijka Jovanova

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

95%

O

d `enite vo tekot na svojata kariera imale problemi so {eficata, poka`uvaat podatocite od istra`uvaweto na Amerikanskoto zdru`enie na menaxeri. Psiholozite od Univerzitetot Lieden vo Holandija tvrdat deka odnesuvaweto na `enite vo golema mera zavisi i od atmosferata na rabotnoto mesto, no najmnogu od brojot na ma{kite rabotnici. Grubiot odnos so podredenite kole{ki psiholozite go narekuvaat “sindrom na p~eli matici”. Psihologot Kari Kuper veli deka “p~elata matica” e `ena koja svojata kariera ja izgradila vo ambienti kade {to dominiraat ma`i, a za da uspee i da se adaptira, morala da usvoi nekoi ma{ki osobini.

ZO[TO MAKEDONIJA NEMA MODERNI AVTO

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

NAMESTO ZA P PARITE ODELE

N

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

Namesto za novi pati{ta, Agencijata tro{i s$ pove}e pari za konsultantski uslugi, izrabotka na fizibiliti studii i za nadzor na izgradba na pati{ta. Ovaa stavka za pet godini se zgolemi za pove}e od deset pati i vo 2010 godina iznesuva duri 9,7 milioni evra.

Podatocite do koi dojde “Kapital” poka`uvaat deka vo izminatite pet godini Agencijata za pati{ta potro{ila 350 milioni evra za izgradba i rekonstrukcija na pati{tata vo zemjava.

Osven skopskata obikolnica i rekonstrukcijata na nekolku regionalni i lokalni pati{ta ne e izgraden nitu eden kilometar avtopat. Spored finansiskite izve{tai na dr`avnata Agencija za izgradba i rekonstrukcija na patnata infrastruktura, kontinuirano se zgolemuvaat prihodite od patarini i akcizi, a za novi pati{ta se tro{at s$ pomalku pari. Toa dovolno ka`uva zo{to Makedonija, posle Albanija, ima najlo{i pati{ta vo regionot.

Edinstvenata avtopatska delnica koja vo poslednive nekolku godini se gradi vo Makedonija e avtopatot TabanovceKumanovo, dolg 7,7 kilometri, koj s$ u{te ne e gotov. Isto e i kaj regionalnite pati{ta.

Bea pu{teni vo upotreba nekolku rekonstruirani magistralni i regionalni pati{ta, no prioritetnite delnici: patot do ski-centarot Ko`uf, od Radovi{ do Strumica i do Blizansko vo Makedonski Brod, koi se najavuvaat so godini, s$ u{te ne se gotovi.

Spored finansiskite izve{tai na Agencijata za pati{ta, za konsultantski uslugi i studii vo izminatite pet godini

se potro{eni pove}e od 30 milioni evra. Vo 2006 godina se potro{eni samo 815.000 evra, a vo 2010 godina deset pati pove}e - 9,7 milioni evra. Od druga strana, vkupnite rashodi za izgradba i rekonstrukcija na pati{ta se namaleni. Osven vo 2008 go-

dina, koga se potro{eni 98,6 milioni evra, vo 2010 godina investiciite na Agencijata se za 40% pomali i iznesuvaat 56,6 milioni evra.

Ako se zgolemuvaat prihodite, a se namaluvaat investiciite vo pati{ta, se nametnuva pra{aweto kade odat parite koi bi trebalo da se namenat za izgradba na novi pati{ta i rekonstrukcija na postoe~kite, koi se vo katastrofalna sostojba. Godinava, Agencijata za pati{ta planira da potro{i 7,3 milioni evra za konsultanti i za nadzor na izgradba na pati{tata.

Stavkata za tekovno odr`uvawe na pati{tata, odnosno parite koi Agencijata za pati{ta mu gi prefrla na javnoto pretprijatie Makedonija pat za rekonstrukcija i sanacija na pati{tata, e fiksna i iznesuva

13 milioni evra godi{no, osven vo 2006 godina, koga se odvoeni 15 milioni evra.

Kakvi se tie konsultantski uslugi i na kogo mu slu`at ne znaeme zatoa {to se

~uvaat vo najstroga tajnost.

Na primer, dr`avata plati 1,4 milioni evra za izrabotka na studija koja treba{e da ja poka`e ekonomskata opravdanost od davaweto na pati{tata pod koncesija.

Studijata be{e nara~ana kaj francuskata konsultantska ku}a Luis Ber`e, no nikoga{ ne be{e javno objavena. Tri godini podocna dr`avata s$ u{te nema izbrano koncesioner za izgradba na avtopati{ta od Koridorot 8, a postapkata be{e desetici pati prolongirana.

Za prodol`uvawe na praktikata so pla}awe konslutanti i nadzor na rakovodstvoto vo Agencijata dobro mu doa|a i faktot deka rastat prihodite od patarina. Finansiskite izve{tai poka`uvaat deka vo 2006 godina prihodite od patarina iznesuvaat 11,4 milioni evra, a vo 2010 godina duri 17,4 milioni evra. Agencijata za pati{ta proektirala do krajot na godinava vkupni prihodi od naplata na patna taksa od 20 milioni evra.

Iako rastat prihodite od patarini, s$ u{te ne e raspi{an tenderot za mod-

Navigator

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK PRODOL@UVA DA NI@I USPESI

ALAN MULALI

SALI BERI[A

merikanskiot gigant lbanija e ekonomskoto A Ford go seli biznisot vo A ~udo na Balkanot, Indija, kade {to }e vlo`i so priliv na stranski milijardi dolari vo fabrika za monta`a na avtomobili i izrabotka na motori

direktni investicii od nad edna milijarda dolari godi{no

NIKOLA SARKOZI

HA[IM TA^I

emirite i tenzijata koja dobiva s$ pogolemi razmeri vo Severno Kosovo }e pridonesat mnogu za zastranuvawe na ovaa dr`ava od demokratskiot i evrointegrativniot pat

N

rancija ima s$ pogolemi F gri`i, posebno otkako e predupredena od MMF deka mora da sprovede merki za pad na buxetskiot deficit, a toa }e go zabavi ekonomskiot rast

OPATI[TA?

PATI[TA, E ZA KONSULTANTI Vo poslednite pet godini Agencijata za pati{ta potro{ila 350 milioni evra za izgradba i rekonstrukcija na pati{ta. Osven skopskata obikolnica i rekonstrukcijata na nekolku regionalni i lokalni pati{ta, ne e izgraden nitu eden kilometar avtopat. Namesto za novi pati{ta, Agencijata tro{i s$ pove}e pari za konsultantski uslugi i studii. Ovaa stavka za pet godini se zgolemi za pove}e od deset pati

ZA [TO SE TRO[AT PARITE?

2010 GODINA

56,6 17,4 9,7

milioni evra se potro{eni za izgradba i rekonstrukcija na pati{ta

milioni evra se sobrani od naplata na patarina

milioni evra se potro{eni za fizibiliti studii i za nadzor na izgradba na pati{ta

2008 GODINA ernizacija na naplatnite rampi. Prvi~no be{e najaveno deka naplatnite stanici }e se davaat na koncesioner koj }e izgradi novi i }e vovede elektronski sistem za naplata, Ministerstvoto za transport na krajot na minatata godina re{i da se otka`e od ovaa ideja i celiot proekt da go finansira so sopstveni sredstva. Nekolku meseci podocna Vladata obezbedi 17 milioni evra kredit od EBRD, no ne go raspi{a tenderot najaven za prvata polovina na godinata.

Od stavkite za izgradba i rekonstrukcija na pati{ta vo izminatite pet godini se potro{eni pove}e od 350 milioni evra. Vo 2006 godina za ovaa namena se potro{eni 66,4 milioni evra, a vo 2010 godina deset milioni pomalku - vkupno 56,6 milioni evra. Ovaa stavka malku pogolema bila samo vo 2008 godina, koga se potro{eni 98,6 milioni evra. No, za pet godini se izgradeni samo 7,7 kilometri avtopat od Kumanovo do grani~niot premin Tabanovce, koj terba da bide pu{ten vo upotreba za eden mesec. Vo 2009 godina be{e zavr{ena i obikolknicata

vo Skopje, no taa se grade{e re~isi osum godini.

Agencijata za pati{ta uspea samo vo izminatite nekolku godini so kreditot od EBRD i od Svetskata banka da rekonstruira 11 regionalni delnici vo vkupna dol`ina od 290 kilometri i da izgradi 62 lokalni pati{ta vo dol`ina od 150 kilometri. No, od prioritetnite avtopati{ta od Koridorite 8 i 10 osven najavi za prettenderski i tenderski proceduri, ne e staven nitu metar asfalt.

Za Koridorot 10, odnosno za delnicata Demir KapijaSmokvica vo dol`ina od 28 kilometri, Vladata pred ~etri meseci obezbedi 250 milioni evra krediti od EBRD i EIB i sega se ~eka novata vlada za da se raspi{e tenderot za izbor na grade`na kompanija koja }e ja izgradi poslednata delnica od Koridorot 10.

Za Koridorot 8 ve}e tri godini se bara koncesioner.

Po nekolkute odlo`uvawa na rokovite za izbor na koncesioner s$ u{te ne e izbran konzorciumot koj terba da izgradi 370 kilometri avtopat vo narednite sedum godini i so niv da upravuva vo narednite 35 godini.

98,6 16,3 7

milioni evra se potro{eni za izgradba i rekonstrukcija na pati{ta

milioni evra se sobrani od patarina

R

Regionalniot kral na istant-napivkite, Emil Tedeski, koj poleka, no sigurno ja zazema vode~kata pozicija na listata so biznismeni vo zemjite od porane{na Jugoslavija, ne prestanuva da ni`i uspesi.

Iako negovata kompanija Atlantik grup pred nekolku meseci ja prezede slovene~kata prehranbena kompanija Droga Kolinska, toa ne vlijae{e negativno vrz rabotata na kompanijata.

Atlantik grup vo prvite {est meseci od godinava gi zgolemila prihodite za 103%, na vkupno 303 milioni evra. Prihodite na hrvatskata kompanija pak, porasnale za 104%, na 300 milioni evra.

Vakvite finansiski

EMIL TEDESKI

izve{tai u{te edna{ ja potvrduvaat sposobnosta na Tedeski za uspe{no menaxirawe i rakovodewe na biznisot.

Iako tro{ocite na kompanijata se zgolemija po akvizicijata, sepak, toa ne vlijae{e vrz rabotata na Atlantik grup, tuku u{te pove}e gi zgolemi nejzinite performansi.

Tedeski ne samo {to e primer kako treba da se odnesuvaat site pred s$ mladi menaxeri vo regionot, tuku i primer kako se osvojuvaat stranski pazari preku akvizicii na stranski kompanii.

GUBITNIK NEZAVISEN REGULATOR OR KOJ NAVIVA!

O

Odlukata dali da prestane da va`i dozvolata za vr{ewe radiodifuzna dejnost na A1 televizija se poka`a kako moment na vistinata za prviot ~ovek na Sovetot za radiodifuzija, Zoran Stefanovski.

Poznat po insistirawe na besprekorno po~ituvawe na zakonite, toj si dozvoli da ne go poslu{a zakonot koj jasno veli deka dozvolata na radiodifuzerot prestanuva da va`i ako nastapi negov ste~aj ili likvidacija, taka samo odlo`uvaj} i go neizbe`noto. I ne ostana na toa, tuku go oceni zakonskoto re{enie kako “nesre}no sro~en tekst”, {to spored nego bi trebalo da glasi – dozvolata prestanuva da va`i vo slu~aj na ste~aj so likvidacija. Pra{aweto e zo{to Stefanovski, dokolku smeta deka zakonot e so gre{ka, ne iniciral negova izmena porano, pred da mu dojde vo race `e{kiot kosten

ZORAN STEFANOVSKI – sudbinata na dozvolata na A? Kako pretsedatel na Sovetot za radiodifuzija bi trebalo so Zakonot za radiodifuzna dejnost odamna da e dobro zapoznat. Den po izjavata za nesre}no sro~eniot tekst, toj sepak se soo~i so faktot deka zakonot e zakon, i re~e deka nema nejasnotii vo tolkuvaweto na okolnostite pod koi se proglasuva prestanuvawe na dozvola za rabota na radiodifuzer, no dozvolata na A1 i ponatamu ja ostavi na sila. Po sevo ova ostanuva pra{aweto za negovata nepristrasnost vo rakovodeweto so Sovetot i im se dava za pravo na site koi go somni~at za kompromitira~ka bliskost so opozicijata.

milioni evra se potro{eni za fizibiliti studii i nadzor na izgradba na pati{ta

2006 GODINA

66,4 11,4 815

Po~ituvani ~itateli na Kapital,

milioni evra potro{eni za izgradba i rekonstrukcija na pati{ta

Ve izvestuvame deka naredniot broj na dnevniot vesnik Kapital ke izleze na 8. AVGUST 2011 (PONEDELNIK).

milioni evra sobrani od naplata na patarina

Po~ituvani ~itateli na izdanijata na Kapital Media Group!

Vi go ~estitame golemiot nacionalen praznik Ilinden i Vi posakuvame relaksirani letni denovi za odmor!

iljadi evra se potro{eni za fizibiliti studii i za nadzor na izgradba na pati{ta

Va{, Timot na Kapital Media Group

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

NAJGOLEMITE PREZEMAWA VO SVETOT VO 2010 KRAFFT FOODS INC.

18,8 mlrd. $

CADBURY PLC

BHARTI AIRTEL LTD

10,7 mlrd. $

ZAIN AFRICA BV

TELEFONICA SA

9,7 mlrd. $

BRASILCELL NV

INVESTOR GROUP

9,1 mlrd. $

EDF ENERGY PLC

9 mlrd. $

LIHIR GOLD LTD

NEWCRESTMININGLTD

Najgolemite pet prezemawa vo svetot vo 2010 godina vredat 57,3 milijardi dolari. Najskapo be{e prezemaweto na britanskata kompanija Cadbury PLC od amerikanskata Kraft Foods Inc. Indiskiot telekomunikaciski operator Bharti Airtel ja prezede nigeriskata Zain Africa, a {panskiot Telefonica kupi 50% od brazilskiot Brasilcell. Kineskata kompanija Investor Group ja prezede britanskata EDF Energy, a avstraliskata Newcrest Mining Ltd kompanijata za zlato od Nova Gvineja, Lihir Gold Ltd.

SVETOT NIZ MEDIUMITE

THE WASHINGTON TIMES Amerikanskiot vesnik go prenesuva planot na republikancite koi se zalagaat buxetskite tro{ewa da se skratat za 65 milijardi dolari, a limitot na dolgot da se zgolemi za 900 milijardi dolari za da se izbegne bankrot na zemjata.

244 ^ ^ASA Bugarskiot dneven vesnik Buga pi{uva za eventualna pi{ kriza za goriva otkako kri Carinskata uprava & Car ja oodzede licencata za proizvodstvo i trgovija pro na rrafinerijata na Lukoil, Neftohem. Vesnikot koi pi{uva deka ima rezervi pi{ samo za 85 dena i progsam nozira deka cenata na noz gorivata }e se zgolemi.. gor

POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot vesnik Polsovni dnevnik na naslovna stranica go pi{uva planot na hrvatskata Vlada za dvi`eweto na ekonomijata do 2014 godina. Kosor o~ekuva zna~itelno zgolemuvawe na BDP, porast na prihodite vo buxetot i namaluvawe na javniot dolg na zemjata..

POLITIKA Srpska Politika na naslovna stranica pi{uva za nemirite na administrativniot premin me|u Kosovo i Srbija, Jariwe, {to be{e zapalen od grupa huligani. Vesnikot prenesuva deka drugiot premin Brwak go kontroliraat Albanci, a pretsedatelot Tadi} povikuva na smiruvawe na strastite..

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

FOTO NA DENOT...

aka izgleda samicata vo zatvorot Il Landsfengsel vo Baerum, nedaleku od Oslo, koja najverojatno }e bide noviot “dom” na Anders Brejvik, monstrumot od Utoja. Radikalniot desni~ar pred sudiite ja prizna odgovornosta za dvojniot napad vo Oslo i vo Utoja, kade {to ubi 76 lu|e minatiot petok. Brejvik e obvinet za terorizam za {to mo`e da zaraboti kazna zatvor od 21 godina. Advokatot na Brejvik tvrdi deka toj e mentalno bolen, teza koja ja otfrlaat obvinitelite.

V

DR@AVNIOT ZAVOD ZA REVIZIJA ALARMIRA D

REGULATORITE TRO[TELE PARI ZA DR@AVNI ZAPISI, A NE SMEELE Del od regulatornite tela lani potro{ija okolu 17 milioni evra za da kupuvaat dr`avni zapisi, iako ne se komercijalni institucii {to rabotat za profit. Namesto da go polnat buxetot, parite trebalo da gi koristat za investicii KATERINA POPOSKA

A

poposka@kapital.com.mk

gencijata za elekt r o n s k i komunikacii, Regulatornata komisija za energetika i Agencijata za energetika lani kupuvale dr`avni z apisi, emit uvani od Ministerstvoto za finansii, {to za dr`avnite revizori e neopravdano.

Vo godi{niot izve{taj na Dr`avniot zavod za revizija za 2010 godina pi{uva deka ovie tri regulatorni tela, namesto da go polnat buxetot, vi{okot pari trebalo da go koristat za investicii.

“Kupuvaweto dr`avni zapisi ne e predvideno nitu vo oddelnite zakoni, nitu so finansiskiot plan na konkretnite regulatorni tela. So novite izmeni na Zakonot za elektronski komunikacii vo ~len 88-a e propi{ana obvrska vi{okot prihodi po odano~uvawe, utvrden vrz osnova na finansiskite izve{tai za 2005, 2006, 2007 i 2008 godina, agencijata da go uplati na smetkata na Buxetot na Makedonija vo rok od {est meseci od denot na stapuvawe na sila na zakonot, pri {to treba da se nameni za razvoj na digitalnata terestrijalna televizija vo zemjava, odnosno za realizacija na Akciskiot plan za premin od analogno vo digitalno terestrijalno televizisko emituvawe”, zabele`uvaat revizorite.

Tie uka`uvaat deka odredbite vo ovoj Zakon se kontradiktorni, bidej}i spored ~lenot 26, nerealiziranite pari od godi{niot finansiski plan na Agencijata za elektronski komunikacii od prethodnata godina se prenesuvaat za slednata.

Tokmu vakvite revizorski zabele{ki upatuvaat i na

zakonskite nedore~enosti, koi im ostavaat prostor na instituciite da go menaxiraat vi{okot pari po sopstveno ubeduvawe.

Ovie regulatorni tela, koi lani potro{ija okolu 17 milioni evra za da kupuvaat dr`avni zapisi, iako ne se komercijalni institucii {to rabotat za profit, ovaa godina tvrdat deka vi{okot pari }e go investiraat vo razvoj na pazarot.

Od Agencijata za elektronski komunikacii ne sakaat da ka`at dali prodol`ile so praktikata da kupuvaat zapisi. Prethodniot direktor, Pero Ivanoski, vi{okot pari na Agencijata gi pozajmuva{e za pokrivawe na dupkata vo dr`avnata kasa, iako javno tvrde{e deka Agencijata nema slobodni sredstva za kupuvawe zapisi. Vo izminatite dve godini Agencijata na nekolku aukcii & izleguva{e vo presret na dr`avata, kreditiraj} i ja so okolu 10 milioni evra.

Pretsedatelot na Regulator-

nata komisija za energetika, Dimitar Petrov, pak, tvrdi deka godinava nema da kupuva zapisi. “ N e k u p u v a m e p o v e }e dr`avni zapisi. Minatata godina be{e Dr`avniot zavod za revizija kaj nas i imavme pove}e zabele{ki.

Bez razlika {to nikade ne e izri~ito zabraneto da kupuvame dr`avni zapisi, Regulatornata komisija za energetika od 2009 godina kupuvala dr`avni zapisi.

Tie se so kamata, parite se tuka, nema prostor za pronevera, me|utoa, ednostavno ja stopiravme taa praktika.

So planot za 2011 godina vi{okot pari namenski } e se upotrebi za kupuvawe deloven prostor”, objasnuva Petrov.

Direktorot na Agencijata za energetika, Lazar Ge~evski, i pokraj revizorskite naodi, tvrdi deka nikoga{ ne kupuval dr`avni zapisi.

“Agencijata za energetika nikoga{ ne kupuvala dr`avni zapisi, nitu vo moeto dvegodi{no rakovodewe, nitu prethodno. Nie nemame pari da izlezeme na kraj,

a u{te pomalku za druga funkcija. Dosega nemalo takva praktika i zatoa me ~udat zabele{kite na DZR. Duri i koga Agencijata bi raspolagala so vi{ok pari jas li~no ne bi gi oploduval so kupuvawe zapisi. Mislam deka sega Ministerstvoto za finansii ima pogolema kontrola na vi{okot pari na dr`avnite institucii, koi se slevaat na posebna smetka”, veli toj.

Praktikata na pomagawe na dr`avnata kasa ja po~na Javnoto stanbeno pretprijatie, koe pred dve godini vo dva navrati kupuva{e dr`avni zapisi vo iznos od re~isi devet milioni evra.

Za porane{niot direktor, Vladimir Bah~ovanovski, potegot ne e sporen, tuku e menaxerska odluka za oploduvawe na kapitalot, a ne direktiva od Vladata.

Za ekonomistite potegot dr`avata sama sebesi da si pozajmuva pari, polnej} i go buxetot so pari od javni pretprijatija i regulatorni tela, e skandalozen i nelogi~en.

Navigator

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

3 FAKTI ZA...

97 117,5 2,3

Dolari za barel padna cenata na surovata nafta otkako se zgolemi koli~estvoto na amerikanskite strate{ki rezervi na ovoj energens Dolari za barel v~era se prodava{e naftata “brent” na Londonskata berza, {to e pad na cenata od 2% Milioni bareli se zgolemija rezervite na surovata nafta vo SAD

PROCENKI...

VESTI...

NURIEL RUBINI,

AMERIKANSKI EKONOMIST

G

GRCIJA I PORTUGALIJA ]E IZLEZAT OD EVROZONATA?

olema e verojatnosta deka Grcija i Portugalija dobrovolno }e ja napu{tat evrozonata, smeta amerikanskiot ekonomist Nuriel Rubini.

“Mislam deka ima 30% {ansi Grcija ili Portugalija da izlezat do evrozonata, a noviot plan za spasuvawe na Grcija, kako i zgolemuvaweto na sredstvata na Evropskiot fond za finansiska stabilnost, nema da se poka`at efikasni”, veli Rubini vo intervju za germanskiot vesnik “Cajt”.

Toj dodava deka iako evropskite lideri uveruvaat deka operacijata za spasuvawe }e ostane kako eden isklu~ok, sepak toa e iluzija, a i programite za pomo{ na Irska i Portugalija se nedovolni.

NA 30-ti SEPTEMVRI

BANKAR BA

60 SEKUNDI BRIFING

RO! O K NAS

em mese~nik!

nov proizvod na KAPITAL TAL MEDIA GROUP KO KOGA IZLEGUVA? Pr r Prviot broj na bankar }e izleze na 30 septemvri (petok), a ponatamu sekoj prv petok vo mesecot (12 pati vo godinata) me BR BROJ NA STRANICI: 100 SO SODR@INA: Istra`uvawa na finansiski pazari Is (makedonija/balkan/evropa/svet, (m slu~ai, analizi, komentari, kolumni, sl in intervjua, strategii, finansirawe na investiciite, finansirawe na iz izvozot… psihologijata na pobednicite i gubitps ni nicite (makedonski slu~ai)…

CELNA C GRUPA: Za bankari, finansiski eksperti, konsu sultanti, u investitori i pretpriema~i, advokati, profesori i studenti… ad i idni bankari, investitori i pretpriema~i… pr retpriema~i…

SP SPECIJALNO PECIJALNO INTERNET IZDANIE: Golemi Go olemi popusti i gratisi za pretplatni nici ici na KAPITAL MEDIA GROUP

BIZNISLIDERI OD JUGOISTO^NA EVROPA NA SAMIT VO SRBIJA

N

ajgolemite biznismeni od Makedonija, Srbija, Hrvatska, Slovenija, Bosna i Hercegovina i Crna Gora vo periodot 6-8 oktomvri godinava }e se sretnat na “Samitot na 100 biznislideri od Jugoisto~na Evropa”, ~ij doma}in }e bide Srbija. Dvodnevnata sredba, na koja }e prisustvuvaat specijalni gosti i visoki pretstavnici od Evropskata komisija, Obedinetite nacii, Svetskata banka, Me|unarodniot monetaren fond-MMF i Evropskata banka za obnova i razvoj-EBRD, e inicijativa od privatniot sektor, prva od vakov vid vo opkru`uvaweto.

Spored Maja Pi{~evi} od Srpskata asocijacija na menaxeri, koja zaedno so Hrvatskoto zdru`enie za rabotodavci i Zdru`enieto na menaxeri od Slovenija, e organizator na samitot, najavuva deka liderite }e debatiraat na tri glavni temi vrzani za energetskata efikasnost, zaedni~kiot nastap na treti pazari i podobruvaweto na infrastrukturata, od logistikata i transportot, s$ do brzite `elezni~ki prugi i Internetot. U~estvoto na samitot go potvrdil i srpskiot pretsedatel, Boris Tadi}, a se o~ekuva da prisustvuvaat i najvisokite politi~ki eksperti od Hrvatska i Slovenija, me|u koi Dragiwa Xuri}, Bojan Radun, Slobodan Vu~i}evi}, Slavko Cari}, Dragica Pilipovik, Vladimir ^upi} i mnogu drugi.

RASTE NEVRABOTENOSTA VO FRANCIJA

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,507.87 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Na Makedonskata berza v~era najtrguvana be{e pettata emisija na dr`avni obvrznici so vkupen promet od 27.028.243 denari. I v~era{niot den go odbele`aa deset gubitnici, i osum dobitnici. Najgolem dobitnik be{e Ar~elormittal (CRM), so rast na cenata na akciite za 1,61% i vkupen promet od 44.770 denari. Najgolemiot gubitnik, pak, Skopski pazar, v~era do`ivea ogromen pad na akciite za 73,28%. Makedonskiot berzanski indeks MBI-10 zabele`a pad od 0,27%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Арчелор митал ЦРМ

121.00 +2,00

+1,61% 1 61%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Скопски пазар приоритетни

3,500.00 73 28% -73,28%

-9.601,00

DOW JONES 12,800 12,600 12,400 12,200

12,000 11,800 11,600 11,400 24/06 29/06 04/07 09/07 14/07 19/07 24/07

12,302.50 -198,75

-1,59% 1 59%

Volstrit e vo panika poradi istekot na rokot za zgolemuvawe na gornata granica na zadol`uvawe na SAD. Toa gi sobori akciite na industriskite kompanii od listata na Dou xons za re~isi 200 procentni poeni. Investitorite se s$ pozagri`eni. Akciite pa|aat ~etiri dena po red, a padot sekoj den e s$ pogolem.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,831.44 9,901.35 1,304.89 2,764.79 7,148.48 848.37

-0,43% -1,45% -2,03% -2,65% -1,44% -1,25%

VALUTI

£ €

СТАПКА

€ $

1.1443

ПРОМЕНА

+1,1%

O! R O K NAS

NA A 15 15-ti 5-ti i OKTOMVRI I

MENAXER

e mese~nik!

nov proizvod na KAPITAL MEDIA GROUP KOGA IZLEGUVA? Prviot broj na Menaxerr ke izleze na 15 oktomvri (sabota), a ponatamuu sekoj 15-ti vo mesecot (12 pati vo godinata) BROJ NA STRANICI: 1000 SODR@INA: rri investirawe r Istra`uvawa na pazari i izvoz (Makedonija/Balkan/Evropa/Svet, lkan/Evropa/Svet, r slu~ai (Makedonija i Svetot), vetot), analizi, komena, delovni strategii, tari, kolumni, intervjua, rrni svetski umovi, planetarni u r u pobednici, modeli na upravuvanwe, tirawe, r , izvoz – kako? dobri odluki za investirawe, acija j i obrazovanie r business modeli… edukacija na menaxerite i osniva-~ite a-~ite na kompanii, na~ini na nao|awe oekti, {to e dobarr finansii za va{ite proekti, -upp business proekti, proekt, inovacii, start-up koj vi pomaga? psihologijata gijata j nicite (make-donski na pobednicite i gubitnicite slu~ai)…

CELNA GRUPA: Za pretpriema~i, izvr{ni {ni direktori, osniva~i i investitori, i, investiciski eksperti i sovetnici eksperti, r konsultanti, advokati, profesori r f r i studenti... u i idni pretpriema~i, investitori nvestitori i bankari...

SPECIJALNO INTERNETT IZDANIE: Golemi popusti i gratisi si za pretplatnici na KAPITAL MEDIA GROUP kontakt: zikov@kapital.com.mk com.mk kontakt@kapital.com.mk marketing@kapital.com.mk lice za kontakt: Qup~o Zikov, direktor na KAPITAL MEDIA GROUP

B

rojot na nevrabotenite vo Francija vo minatiot mesec se zgolemi za 1,3%. Vo agenciite za rabotuvawe se prijavile novi 33.600 lica. Ova e vtor mesec po red kako raste nevrabotenosta vo Francija, kade {to vo momentov oficijalno rabota baraat 2.720.400 lica. Koga }e se dodadat i rabotnite mesta so ograni~eni aktivnosti, brojot na nevrabotenite vo site kategorii dostignuva 4.103.700, {to e za 4% pove}e za edna godina.

Spored ministerot za trud, Ksavie Bertran, ova ja nametnuva potrebata od celosno sproveduvawe na site merki usvoeni od Parlamentot na po~etokot od juni godinava. Toj se nadeva deka od 1 septemvri }e stapi na sila “dogovorot za profesionalna sigurnost”, koj im garantira na otpu{tenite rabotnici li~en dohod do visina od 98% od nivnata neto-plata i sledewe vo tekot na edna godina.

СТАПКА

1.426 ПРОМЕНА

-1,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.618,900 $ +0,10% 0 10% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

117,790 $ +0,31% 0 31% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

JUKIJA AMANO

Vo slednite decenii }e raste globalnoto koristewe na nuklearnata energija i pokraj krizata.

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI MOF: VLADATA ]E DONESE ZAKON BEZ DA GI KONSULTIRA MLADITE

M

ladinskiot obrazoven forum (MOF) i nevladinata organizacija Reaktor zaedno so 30 mladinski organizacii alarmiraat za niza nepravilnosti i nedore~enosti vo predlog-zakonot za mladi, koj e vo sobraniska procedura i naskoro }e se usvojuva.

Mladite obvinuvaat deka predlog-zakonot se podgotvuva vo netransparentna procedura. Nesoodvetnite i nedovolnite buxetski implikacii na zakonot koi predviduvaat samo 100.000 denari godi{no, visoko postaveni celi bez efikasni mehanizmi za nivno ostvaruvawe, postoeweto niza nedore~enosti: “Osnovna zabele{ka e toa {to ovoj predlog-zakon se nosi vo netransparentna procedura i ne se konsultirani nitu mladite nitu mladinskite organizacii, formalnite i neformalnite. Konsultirana e samo Agencijata za mladi i sport zad zatvoreni vrati. Zakonot predviduva formirawe Dr`aven sovet na mladi, kako ~ador-organizacija koja bi trebalo da gi pretstavuva stavovite na mladite, no polovina od ~lenovite na toj sovet se pretstavnici na Vladata. Se postavuva pra{aweto kako vladini pretstavnici }e gi pretstavuvaat stavovite na site mladi vo Makedonija?”, veli Marjan Zabr~anec, od MOF.

NA ILINDEN JUBILEJ NA SVETSKA MAKEDONSKA SREDBA

M

akedonci od celiot svet }e se soberat vo potpelistrskoto selo Trnovo za praznikot Ilinden.

Maticata na iselenici, Svetskiot makedonski kongres i Sojuzot na Makedoncite od Egejot ja organiziraat jubilejnata 40-ta Svetska makedonska sredba.

Od manifestacijata koja tradicionalno ja karakterizira bogatata kulturno-umetni~ka programa, organizatorite u{te edna{ }e pobaraat re{avawe na problemot so Grcija bez naru{uvawe na makedonskite nacionalni interesi “Makedoncite od site delovi na Makedonija i od celiot svet }e upatat poraki za bezusloven i iten prekin na razgovorite za promena na dr`avnoto ime i za normalizacija na odnosite so Atina, {to podrazbira istorisko makedonsko-gr~ko pomiruvawe i dogovor za traen mir i dobrososedstvo me|u dvete zemji, so re{enie za site otvoreni pra{awa”, izjavi pretsedatelot na Svetskiot makedonski kongres, Todor Petrov.

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

SANINO GO RU[I OPTIMIZMOT NA EVROKOMESAROT FILE

I SO RE[ENO IME DATUMOT ZA PREGOVORI NE E GARANTIRAN! GABRIELA DELOVA

N

delova@kapital.com.mk

a denot koga vo Sobranieto se glasa doverbata za novata vlada evropskiot pretstavnik Stefano Sanino isprati pesimisti~ka poraka vo odnos na brzata integracija na zemjava vo EU. Optimizmot koj pred samo nekoj mesec go dade evrokomesarot za pro{iruvawe, [tefan File, deka postoi realna {ansa zemjava da gi po~ne pregovorite do krajot na 2011 godina, seriozno go razni{a Sanino. Toj smeta deka duri i zemjata da go zatvori bolnoto pra{awe so imeto vo naredniot period, s$ u{te se procenuva napredokot na zemjava vo odnos na reformata i potseti deka ima u{te mnogu da se napravi vo odnos na reformite.

“Mislam deka dokolku se re{i pra{aweto za imeto mo`no e da se po~nat pregovori, no sega e prerano da se tvrdi ova, bidej}i s$ u{te go procenuvame napredokot na Makedonija vo tekot na poslednite 12 meseci. Mislime deka ima napredok vo mnogu oblasti, no ima oblasti vo koi treba u{te da se raboti.

Celokupnoto ~uvstvo e deka zemjata se pribli`uva i postoi realna {ansa za toa”, veli Sanino.

Vakviot stav vo odnos na

evrointegrativnite procesi na zemjava Sanino go objasnuva so potrebata deka saka da ostavi ~uvstvo deka i so re{eno ime s$ u{te ima mnogu da se napravi za da se ispolnat kriteriumite za po~nuvawe na pregovorite.

"Ima raboti {to treba da se srabotat vo nekoi oblasti i toa e toa {to nie sakame da go adresirame so cel da obezbedime sigurnost deka soodvetno }e se re{avaat rabotite i }e se demonstrira gri`a za istite”, potencira Sanino, koj re~e deka administracijata, pravosudstvoto, borbata so korupcijata i slobodata na mediumite ostanuvaat klu~nite pra{awa vo koi Makedonija treba da vlo`i pogolemi napori.

Vo odnos na sporot za imeto toj re~e deka ja razbira ~ustvitelnosta na ova pra{awe i deka ne saka da dava dopolnitelni komentiri.

“Se nadevam deka }e se dojde do eden politi~ki dogovor

vo zemjava za da mo`e da se pridvi`i napred”, poso~i toj.

ZAMINUVAWETO NA SORENSEN NE E POLITI^KI ZNAK! Bez da dade konkreten odgovor koga i koj }e go nasledi evroambasadorot vo Makedonija, Piter Sorensen, koj vo septemvri zaminuva na nova zada~a vo Saraevo, Sanino samo apelira{e na ova prenazna~uvawe na

LAMBRINIDIS: GRUEVSKI NEKA SOZDAVA ISTORIJA, NE DA PREPI[UVA

Gr~kiot minister za nadvore{ni raboti, Stavros Lambrinidis, mu pora~a na Gruevski deka redno vreme e da se sozdava istorijata, a ne da se prepi{uva.

“Moram da priznaam deka ne znam {to saka{e da postigne gospodinot Gruevski so pregolemata statua na Aleksandar Veliki, {to ja postavi vo Skopje. No, vreme e da sfati deka e dojdeno vreme da se sozdava istorija, a ne da se prepi{uva na{ata. Toa od nego sega ednoglasno go bara Evropa, go bara Amerika, a od nego go baraat i nekolku golemi zemji niz svetot”, naglasi Lambrinidis

Sorensen da ne se gleda kako na politi~ki znak deka Brisel go gubi interesot za Makedonija. “ To a e p r a { a w e n a vnatre{nata administracija i ne e politi~ki znak i ne smee da se interpretira kako takov. Sorensen ima konkretni profesionalni karakteristiki koi se zna~itelno edinstveni, {to go pravi podoben za funkcijata koja }e ja vr{i vo Bosna. Makedonija e ponapredna od Bosna, taka {to ve{tinite na ambasadorot Sorensen se popotrebni vo pote{ki situacii. Misijata ovde e dobro ekipirana so personal, ima dobri kolegi koi se gri`at za funkcioniraweto na delegacijata. Od Brisel blisku gi nabquduvame razli~nite aspekti vo zemjata i veruvam deka od taa gledna to~ka ne bi trebalo da ima zagri`enost od va{a strana deka nie go zanemaruvame ili go zaboravame Skopje”, objasni Sanini.

SLAMKA ZA SPAS “SKORPIITE” SE VRATIJA OD [ESTATA ROTACIJA VO AVGANISTAN

P

oslednite tri meseci ~etata od 150 mirovnici od Prvata mehanizirana pe{adiska brigada na ARM, “Skorpii”, gi pominala pod povisoki merki na borbena gotovnost poradi zakanite kon mirovnicite i objektite {to gi obezbeduvaat od strana na neprijateli na promenite i na mirovnite akcii vo taa aziska zemja, soop{ti v~era potpolkovnikot Marjan Simonovski vo {tipskata kasarna Jane Sandanski na pre~ekot na mirovnicite od {estata rotacija od “Skorpiite” vo mirovnata misija ISAF, koja vo Avganistan zamina vo januari godinava.

“Zgolemenite merki na borbena gotovnost bea od po~etokot na maj, po ubistvoto na Osama bin Laden, koga ima{e sekojdnevni zakani kon nas i kon objektite {to gi obezbeduvame. Sepak, misijata ja zavr{ivme uspe{no, site se vrativme `ivi i zdravi, a imame i najvisoki ocenki od pretpostavenite”, izjavi poptpolkovnik Simonovski, komandant na kontigentot.

Denovive mirovnicite {to se vratija bea zameneti vo Kabul so nova ~eta od Prvata mehanizirana me{adiska brigada na ARM.

PRIMOPREDAVAWE NA MINISTERSKI DOL@NOSTI

D

osega{niot minister za trud i socijalna politika, Xelal Bajrami, denes vo 11 ~asot vo prostoriite na Ministerstvoto oficijalno }e mu go predade rakovodeweto so resorot na svojot naslednik, Spiro Ristovski. Noviot minister dosega be{e zamenik vo istoto ministerstvo. Ne{to podocna, vo 11.30 ~asot, vo Ministerstvoto za nauka }e se izvr{i primopredavawe na dol`nosta i me|u dosega{niot minister za obrazovanie i nauka, Nikola Todorov i noviot minister, Pan~e Kralev. Todorov vo noviot kabinet na premierot Nikola Gruevski }e go prezeme resorot zdravstvo i }e bide prv minister vo ovoj resor vo nezavisna Makedonija koj ne e lekar po profesija. Kralev dosega be{e sovetnik za ekonomski politiki vo kabinetot za vladiniot potpretsedatel, Vladimir Pe{evski.

A1 SE NADEVA DEKA DOVERITELITE ]E Í PROSTAT DEL OD DOLGOT MAKSIM RISTESKI

P

risteski@kapital.com.mk

onatamo{nata sudbina na A1 televizija e vo racete na doveritelite, veli prviot ~ovek na Sovetot za radiodifuzija, Zoran Stefanovski.

Spored nego, doveritelite, odnosno subjektite na koi A1 im dol`i }e odlu~at dali } e si gi naplatat dolgovite na na~in {to }e dovede do likvidacija na televizijata ili }e ostavat prostor za nejzino reorganizirawe. Vo Sovetot s$ u{te traat intenzivnite razgovori dali da se proglasi prestanuvawe na dozvolata na A1 za vr{ewe radiodifuzna dejnost poradi ste~ajnata postapka za televizijata, iako, potvrduva i Stefanovski, Zakonot za radiodifuzna dejnost e jasen – dozvolata prestanuva da va`i ako nastapi ste~aj ili likvidacija na imatelot na dozvolata. Opciite za ishod na ste~ajnata postapka se dve: A1 da se reorganizira dokolku uspee da go otplati dolgot na na~in {to }e ostavi prostor za ponatamo{no opstojuvawe ili da bide likvidirana vo slu~aj dolgot da e tolku golem

{to televizijata nema da mo`e da go plati.

“S$ u{te traat intenzivni razgovori vo Sovetot, vo konsultacija so pravnici, za toa kako }e se odviva ste~ajnata postapka na A1 – dali }e se odi kon reorganizacija na subjektot, {to bi zna~elo negovo ponatamo{no funkcionirawe, ili doveritelite }e si go naplatat dolgot na takov na~in {to }e dojde do likvidacija – sostojba vo koja subjektot } e ostane bez imot.

Sobranieto na doveriteli, odnosno subjekti na koi A1 im dol`i }e odlu~i {to }e pravi so televizijata”, izjavi Stefanovski za “Kapital”.

[PEKULACII ZA A2 Informaciite deka A1 vo novonastanatite okolnosti }e se pretopi so A2, Stefanovski gi smeta za {pekulacii, iako veli deka nema pre~ki programata na A1 da ja prezeme sekoja druga televizija dokolku postoi zaemen interes.

“Teoretski e mo`no programata na A1 da premine kaj A2, kako i kaj sekoja druga televizija {to ima dozvola so ist programski format (prete`no zabaven op{t format), no toa sega e samo na nivo na {pekulacii, osobeno za{to e o~igledno deka kadri od A1

ve}e rabotat vo drugi mediumi ili baraat nova rabota”, veli Stefanovski.

Ste~ajniot upravnik na televizijata, Aco Petrov, veli deka funcioniraweto na televizijata vo momentov e vo neregulirana zona, otkako Sovetot za radiodifuzija odlu~i da go odlo`i prestanuvaweto na dozvolata na A1.

Za vrabotenite vo televizijata na koi im zavr{i rabotniot odnos so otvoraweto na ste~ajnata postapka, koi s$ u{te ja ~ekaat razvrskata i ne na{le nov anga`man, isto taka ima dve opcii: ednata e prestanuvawe na dozvolata, {to avtomatski zna~i deka A1 nema da emituva programa, a drugata e televizijata da prodol`i da funkcionira, {to bi zna~elo deka Petrov }e treba del od otpu{tenite vraboteni povtorno da gi vrati na rabotnite mesta.

“Bidej}i Sovetot s$ u{te ne odlu~il da proglasi prestanuvawe na dozvolata, vo momentov se emituva reducirana programa, {to e samo preodno re{enie. Ne mo`e na vakov improviziran na~in televizijata da prodol`i da funkcionira, so emituvawe filmovi i ostanata zabavna programa, bez informativni emisii.

O~ekuvam instituciite – SRD i Agencijata za elektronski komunikacii - brzo da re{at vo odnos na licencata i koncesijata na A1. Ako se odlu~i televizijata da funkcionira, }e treba da se napravi plan za rabota i spored nego }e treba da pobaram od sudot da odobri da anga`iram odreden broj novinari, snimateli, tehni~ari i ostanati profili na vraboteni”, izjavi Petrov za “Kapital”, koj ne saka{e da komentira dali mo`e da se iskoristi frekvencijata na A2 za prodol`uvawe na `ivotot na A1.

“A2 e posebno pravno lice koe ima svoja licenca i jas tamu nemam nadle`nost da se me{am”, veli ste~ajniot upravnik.

Analizata na finansiskata sostojba na A1 televizija, izgotvena od timot na Petrov, poka`a deka televizijata dol`i celi 30 milioni evra, od koi 9,6 milioni na Upravata za javni prihodi, a okolu dvaeset na drugi doveriteli.

Poradi ogromniot dolg koj A1 ne mo`e da go vrati so 900 iljadi evra na smetka i imot koj e ili pod hipoteka ili zaplenet, sudot na 26. juli odlu~i da otvori ste~ajna postapka za televizijata.

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

Politika / Pari / Dr`ava

SO ME\USEBNI NAVREDI, NAMESTO SO ANALIZA NA PROGRAMATA

NOVATA VLADA NA GRUEVSKI POMINA PRED PRATENICITE! KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

M

akedonskite pratenici padnaa na u{te eden test!

Raspravata za novata vlada, koja celi dva dena se odviva{e vo Sobranieto, pomina vo za niv poznat stil na me|usebni raspravii, navredi i niski politi~ki prepukuvawa. Kvalitativna debata za novata vladina programa, spored koja vladata predvodena od Nikola Gruevski }e raboti vo slednite ~etiri godini ne vidovme, iako za zbor se javija re~isi site pratenici.

U{te prviot den premeirot Nikola Gruevski vo svoeto ekspoze od 15 minuti gi obrazlo`i pette prioriteti na noviot kabinet, a vladinata programa im be{e dostavena edna nedela porano. Opozicijata i vlasta namesto za toa kako da gi dopolnat i razvijat proektite koi se nudat, se odlu~ija za standardnite dijalozi – koj pove}e napravil za zemjata, vo ~ie vreme imalo pove} e kriminal i siroma{tija, koj gi prodaval dr`avnite interesi, koj e patriot, a koj predavnik.

Para{aweto za avtenti~noto tolkuvawe na Zakonot za amnestija i na vtoriot den od debatata be{e glavna tema.

Opozicijata obvinuva{e deka premierot se kriel celi dve nedeli, a misleweto za avtenti~noto tolkuvawe go potpi{al negoviot sega ve} e porane{en zamenik, Vasko Naumovski.

Ne izostanaa i li~nite navredi: “Ako Nikola Todorov e tolku sposoben, vrabotete go kako pilot vo Vladata, pa neka ve`ba na Vas, na spikerot Trajko Veljanovski ili na pretsedatelot \orge Ivanov, a ne na zdravjeto na dva milioni narod”, re~e pratenikot na SDSM, Emilijan Stankovi} od SDSM i pra{a zo{to i pokraj site aferi, na “omilenite “Analitiko ministri” na Gruevski”, Gordana Jankulovska i Mile Janakievski, vlakno ne im fali od glavite.

Stankovi} mu pora~a na Gruevski deka sega ja razbiral negovata potreba za gradewe crkvi.

“Crkvi gradi toj {to ima grevovi za da si gi iskupi, Vie imate mnogu grevovi”, izjavi toj.

odnosite me|u Makedoncite i Albancite so Sara~ini se pozdravuvav na ulica”, izjavi \or~ev.

Ja poddr`a i Elizabeta Kan~eska-Mileska, zatoa {to, kako {to re~e, koga po 40 godini }e {etala so svojot sin }e mo`ela da mu ka`e deka majka mu u~estvuvala vo proektite od “Skopje 2014”.

“Za Gruevski }e glasam zatoa {to e posveten rabotnik i znae da ni prati SMS-poraki vo dva ~asot po polno} za rabota. Zatoa {to ima doverba vo svojot narod, a narodot go glasa tri pati po red dodeka vladite vo Evropa pa|aat kako kru{ki”, re~e \or~ev.

Jani Makraduli od SDSM mu pora~a deka edinstveno Mile Jankievski ne go spomenal.

“O~igledno Frojd prorabote

Premierot Nikola Gruevski replicira{e deka napadite doa|aat od obi~en cirkuzant.

“Vakva neseriozna i cirkuzantska debata {to nalikuva na stend-ap komedija ne zaslu`uva odgovor. Istiot ~ovek koj vo 2009 godina proglasi pobeda vo Aerodrom, a po eden ~as podocna poraz, svoeto ego go hrani so nevistini i izmislici”, re~e Gruevski.

Pratenikot na VMRO–DPMNE, Vlatko \or~ev, vo superlativi zboruva{e za novite ministri. Re~e deka Zoran Stavrevski obezbedil ekonomski rast, Blerim Bexeti }e bil dobar minister zatoa {to bil dobar gradona~alnik, a Vaqon Sara~ini go poznaval 12 godini.

“I koga ne bea relaksirani

EMILIJAN STANKOVI]

SDSM “Ako Nikola Todorov e tolku sposoben, vrabotete go kako pilot vo vladata, pa neka se ve`ba na Vas, na Trajko na Ivanov, a ne na dva milioni narod i nivnoto zdravje.”

Pratenikot Vlatko \or~ev nagolemo gi fale{e novite ministri: "]e go poddr`am Zoran Stavrevski zatoa {to obezbedi ekonomski rast vo vreme na kriza. ]e go poddr`am Vaqon Sara~ini oti go poznavam 12 godini i koga ne bea relaksirani odnosite me|u Makedoncite i Albancite so nego se pozdravuvav na ulica.

Ja poddr`uvam i Elizabeta Kan~eska-Mileska, zatoa {to, koga po 40 godini }e {eta so svojot sin }e mu ka`e deka majka mu u~estvuvala vo proektite od “Skopje 2014” izjavi toj.

30

minuti docne{e i v~era{nata sednica poradi “tehni~ki problemi”

vo va{ata sovest. I jas se soglasuvam so Vas deka Janakievski ne treba da bide izbran”, re~e Makraduli.

NIKOLA GRUEVSKI

7 BITKA I VO ALBANSKIOT BLOK

I pratenicite od albanskiot blok se ispokaraa me|usebe.

Onie od DPA ja okarakteriziraa Vladata kako najantialbanska dosega.

“Idealite koi gi vetuvavte vo 2001 godina gi napravivte mrtvi ideali, kade e napredokot i vetuvawata za podobar `ivot za Albancite, kade se investiciite, kade se proektite bitni za Albancite” pra{uvaa tie.

Za DUI obvinuvawata se neosnovani. “Vo Lipkovo za tri godini ima tri milioni evra investicii, toa se dokazite.

Zakonot za albanskiot jazik i za znamiwata se realnost za Albancite, a proektite bitni za Albancite se vo novata vladina zaedni~ka programa”, replicira{e Rexail Ismaili od DUI.

PREMIER “Vakva neseriozna i cirkuzantska debata {to nalikuva na stend-ap komedija ne zaslu`uva odgovor. Istiot ~ovek koj vo 2009 godina proglasi pobeda vo Aerodrom, a po eden ~as podocna poraz, svoeto ego go hrani so nevistini i izmislici.”

Intervju

8

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

lavniot problem i ovie izbori be{e popustot {to televiziite go davaa na partiite, a za koj vo cenovnivite stoe{e deka naknadno se dogovara. Osven Afla i Telma, koi imaa fiksni popusti, site drugi televizii rabotea na ovoj na~in.

Toa {to go napravile Alfa i Telma e isklu~ok, a ne pravilo. Kaj nas, praviloto e da se kr{i zakonot. Znaete kako e ova so popustive, kako da vlezete vo nekoja prodavnica ili na tezga da vi ka`at - ajde sega pozadi tezga imame posebna soba za da ja dogovorime cenata za lubenicite. Ama drugiot kupuva~ nema poim za taa soba, odnosno za takvata „~etiri o~i” cena. I tuka SRD ne si ja vr{ele rabotata, ako ne mo`ele da ja zavr{at, zo{to i toga{ ne ponudile ostavki? Nie nemame regulacija. Isklu~ocite mora da stanat pravilo, a toa `alosno dolgo }e trae, zaradi seto ova {to go zboruvame.

G

KLIME BABUNSKI KOMUNIKOLOG

SEGA E NAJDOBRO VREME DA SE BIDE GAZDA NA MEDIUM! Komunikologot Babunski za Kapital veli deka potresite so koi sega se soo~uvaat makedonskite mediumi imaat politi~ki epicentar koj trese ve}e 20-na godini, niz koi mediumskite gazdi tancuvaat so politi~kite eliti. Babunski analizira deka dopolnitelen problem e {to teloto zadol`eno da gi regulira slu~uvawata, Sovetot za radiodifuzija e pasiven i nemo}en. Za da vi se nametne totalitarizam, toj veli deka treba da dozvolite, a vo cenzura ne veruva, oti taa ni vo komunizmot ne uspeala.

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

ako ja ocenuvate sostojbata na makedonskata mediumska scena so poslednite slu~uvawa?

Nema prostor za optimizam. Site slu~uvawa vo poslednive tri-~etiri godini se pove}e rezultat na arbitrarni vlijanija na mediumskata scena, otkolku {to se proizvod na prirodni tekovi, vo smisla deka nekoj medium tolku porasnal pa uspeal da ja pobedi konkurencijata ili mo`ebi da ja kupi. Takvi pomestuvawa nema{e, a naprotiv ima{e postojani procesi na svoevidno siluvawe na mediumite. Na vakov mal pazar, so stopanstvo koe ne vi e najsilna strana, so tolku golem broj na nevraboteni i siva ekonomija, da `iveete od reklami e alhemija. Pa koga aktuelnata vlast so dr`avniot buxet stanuva najgolem oglasuva~, ne treba mnogu imaginacija ili znaewe za da vidite kade toa vodi.

So partiski milioni lesno e da bidete biznismen…

Ne treba da ste nitu sposoben stopanstvenik, nitu ne znam kakov pretpriema~, za da uspeete vo takvi uslovi.

Treba samo da ste ~ovek koj znae koga i kako da go prodade sopstveniot stopanski potencijal na odredena politi~ka elita.

Toa e toa tango na mediumite so politkata?

Toa e toa tango, koe go gledame so godini nanazad, i sekoga{ poslabiot e go gubi ritamot, pa vo toj kontekst osven finansiskiot samoubistven ritam na mediumskata scena e i pritisokot okolu politi~kite interesi i needakviot odnos na vlastite, izvr{nata, zakonodavnata, sudskata i kone~no, radio - difuznata. Od samiot po~etok koga e donesen zakonot

K

za radiodifuzija toj se kr{i prvo vo delot deka ne smee da ima zaedni~ki imenitel pome|u politi~ka aktivnost ili politi~ki status i sopstvenost vo mediumite. Zakonot va`i samo za nekoi, deka pari od buxetot ima samo za nekoi, so {to se izmestuva mediumskata scena koja vakva kakva {to e, ne mo`e da dejstvuva ni po logikata na nekakva industrija, ni po logikata na pravnata dr`ava.

Toa e efektot. No, vo korenot na problemot, po~nuva li se vo momentot koga gazdite na mediumite se odlu~uvaat za politi~ka aktivnost, ili koga politi~arite }e otvorat medium?

Toa e „vgradenata” gre{ka vo sproveduvaweto na Zakonot za radiodifuzija. Isti se sopstvenicite na najvlijatelnite mediumi, a brakovite od interes se premnogu prisutni i za na{e prokletstvo se naviknavme na niv. Ne se skandalizirame {to 20-na godini rabotite pogre{no se odvivaat. Vo momentot koga nekoj }e pomisli deka e pojak od vlasta ja pla}a cenata onaka kako {to vlasta e podgotvena da ja ispora~a. Onie koi uspeale da napravat podobri matematiki uspeale da platat pomala cena, ili da dobijat, zo{to bile podobri trgovci. No, na krajot, vistinskata cena ja pla}a na{eto op{testvo i javnosta. Nie sme na slep kolosek so vakov negativen trend na mediumskata scena. Namesto „porane{na jugoslovenska Republika Makedonija”, nie sme na siguren pat da staneme „idna nedemokratska Republika Makedonija”. Imeto ka`uva koi ste, a nie go menuvame na polo{o, i za „vnatre” i za „nadvor”. Koga i posle 20 godini ne uspevame na vistinski temel da postavime pazaren stolb i pravna dr`ava, kade igra~ite odnapred }e znaat po koi pravila se igra, jasno e deka se e vo voljata na aktuelnite vlasti.

VELIJA GO GRICKA[E MORKOVOT, AMA ZABORAVI KAJ KOGO E STAPOT Kako go tolkuvate celiot slu~aj so A1 televizija i famoznata Paja`ina.

Upadot kako {to velat novinarite od Pero Nakov, i borbata so kriminalot kako {to toa go pakuva vlasta?

Sopstvenikot na A1 televizija si ima svoja predistorija i toa e nesporno. Ona {to ne ostava prostor da veruvame deka seto ova se pravi so najdobri nameri se pra{awata koga, kako i zo{to se pravi. Jasno e deka ne e „originalnost” samo na A1 da se zemaat plati vo dva dela: „na crno i na belo”. Ova go ima vo mnogu drugi mediumi i vo mnogu drugi firmi. Ottuka ima pri~ini za takvo disciplinirawe na site mediumi i na site subjekti vo koja i da e industriska granka. Zo{to ova sega mu se slu~uva na porane{niot koliciski partner na Gruevski e pra{awe, za ~ij odgovor ne treba mnogu pamet. Zgora na se, na~inot e nesoodveten. Nikoj ne smee da ja dovede vo pra{awe potrebata da se sproveduva zakonot, no ako vo ~len 16 od Ustavot, vi e garantirana slobodata na rabota na mediumi, treba da znaete kako se raboti koga se raboti za vakov stopanski subjekt, odnosno medium. Najva`no treba da e da se vratat parite na na~in koj ne bi zna~el zatvarawe na mediumot, no tuka so valkanata voda se frli i deteto.

Ja preceni li Ramkovski svojata televizija, ili mo`ebi ja potceni re{itelnosta na Gruevski da otide do kraj? I drugi premieri prethodno imaa obidi za ras~istuvawe so kako {to velea nezakonieto na mediumskiot magnat.

Toa e toa! Vo sekoj zaedni~ki biznis ponekoga{ doa|a do sudiri vo koi edna od stranite misli deka e pojaka od drugata pa si dozvoluva raboti koi o~igledno mo`at da bidat podvedeni

pod kriminal, a zaborava deka ne e toj onoj koj ja ima vlasta i koj se gri`i za sproveduvawe na zakonot.

Dobro e da se ima morkov postojano da se gricka, ama ne treba da se zaboravi kaj kogo e stapot. I na taa karta pa|a celata mediumska scena. Za `al, ne mo`am da se setam deka nekoj od SRD do v`e{tuvawe go pokrenal pra{aweto za po~ituvawe na zakonot vo ovoj najklu~en segment – gazdite koi se istovremeno politi~ki aktivni.

Naprotiv, SRD so ne~inewe pridonesuvaa kon vakvata situacija.

Pretsedatelot na SRD, Zoran Stefnovski za na{iot vesnik izjavi deka e podgotven da si odi ako negovata ostavka zna~i nezavisnost, no obvinuva za seriozan upad na vlasta so Zakonot koj se donese preku no} i bez debata. Problem li e noviot zakon za nezavisnosta na ova telo ili podlaboki se makite na SRD? Ednoto ne go isklu~uva drugoto.

Zna~i imame dva problemi!?

Onaka kako {to go formulirate pra{aweto: Da, dva problema koi ne se isklu~uvaat. SRD opfaten od prerodbata pro{irena i nadgradena, pa dobi pro{ireno i nadgradeno ~lenstvo. Inaku jasno e deka so vakvite promeni nitu se zgolemuva transparentnosta, nitu se zgolemuva efikasnosta. Vakvite celi da se „prerodi” SRD nemaat osnova nitu vo sobraniskite raspravi po povod izve{taiete za rabotata na SRD. Koga toa Sobranieto go kritikuvalo SRD za netransparentnost i neefikasnost?

Vsu{nost, treba da se o~ekuva deka doprva }e sledat u{te „poseriozni” izmeni. Ne znam zo{to SRD e tolku zate~en, za~uden i iznerviran i ne znam zo{to SRD me|u poslednite reagira{e na „prerodbata na sopstvenoto ~lenstvo”. [to mislea, {to }e sledi, ako vo predizboriteto se slu~uva{e toa {to se slu~uva{e?

Sega na vlasta i treba sigurno mnozinstvo za procesuirawe na odlukite.

Li~no mislam deka sega e lo{o vreme za ostavki! Ako nekoj nekoga{ vlegol vo SRD so `elba iskreno da raboti onaka kako {to Zakonot predviduva, da pridonese regulatornoto telo da raboti vo interes na javnosta, ova e periodot toa da se doka`e. Otka`uvaweto go postavuva pra{aweto: pa {to ovie lica do sega baraa tamu? Koga e ubavo i mirno i ni{to ne se „talasa” mnogu e lesno da se bide nekade ~len, ama ako treba da se borite, {to bara mnogu pove}e energija, toga{ velite: kr{ete si ja glavata. Nitu sega{niot Pretsedatel treba da si dade ostavka, nitu ZNM treba da gi povle~e ~lenovite, zatoa {to toga{ javnosta }e bide li{ena od misleweto na drugata strana.

Sega{noto malcinstvo e glasno, se bori za toa {to saka da go postigne. [to ovie drugive sakaat da postignat? Da si izlezat i da ne gi boli glava? Pa zo{to voop{to sedele tamu.

Kako {to sega malcinstvoto svikuva presovi za da doka`e deka SRD e vakov ili onakov, istoto treba da go pravi i idnoto malcinstvo. Se se}avam na edna nesre}na izjava, vo kontekst na noviot zakon deka „ne{toto” nema da pominelo vo Brisel. Toa e indikator za pogre{en stav: {to mi e gajle {to mo`e da pomine vo Brisel! Mene mi e gajle {to tuka pominuva! O~ekuvame Brisel da ne spasuva, ajde da porasneme, ve}e edna{. Zo{to Brisel ili OBSE bi se gri`ele, koga na onie vnatre ne im e gri`a i sakaat da izlezat? Sekoj koj vaka }e odigra ima vina, zo{to ne pru`a otpor. Ne mo`e da obvinuvate za totalitarizam, a vie da ne sakate da pru`ate otpor! Ako e taka, toga{ vie toa go zaslu`uvate.

Mora samite da si pomogneme za i

drugite da ni pomognat. Ne sme nie centar na svetot, sli~ni pa i polo{i raboti se slu~uvaat i na drugi, duri i „poevropski” mesta. Setete se na otporot kon noviot Zakon za mediumi vo Ungarija. Ima razlika me|u taa „gula{ demokratija” i ovaa na{a „pinxur demokratija”. Desetici iljadi lu|e protestiraa na ulicite vo Budimpe{ta, a kaj nas ..... [to mo`at tuka samite novinari?

Tie se naemni rabotnici kako site drugi, a ne treba da e taka. Eve sega so ste~ajot na A1 toa ubavo se gleda.

Na krajot na krai{tata, tie istite naemni rabotnici, ja u`ivaa blagonaklonosta na vlasta koga odnosite na sopstvenikot so vlasta bea odli~ni, pa ima{e mnogu reklami od buxetot, pa ima{e i drugi specifi~ni slobodi. E sega, koga treba da se bide uslovno ka`ano junak, ne e tolku lesno. No, da bideme realni, ne mo`e da gi obvinuvame „naemnite rabotnici”, za gre{kite na „{efovite i gazdite”. Sekoga{ e potrebno da bideme svesni za razlikte me|u urednicite i novinarite. Vsu{nost tokmu vrz vakvata svest treba da se izgradi infrastrukturata, so koja }e se {titi slobodata na govorot. Normalno e deka }e dojde do odredeni pomestuvawa vo Makedonija, kako posledica na pazarot. No da povtoram, najgolemite pomestuvawa ne se slu~uvaat poradi dobra ili lo{a pazarna procenka na sopstvenikot, tuku tie potresi imaat politi~ki epicentar, pa ni{to ne mo`e da se nadoknadi i preku dobra delovna politika. Poslednite izbori poka`aa deka celata opozicija ima pogolemo glasa~ko telo {to zna~i pazarot na onie koi ja kritikuvaat vlasta e `iv, ima lu|e koi sakaat da kupat vesnik koj kritikuva ili da gledaat kriti~ka programa. Brojot na takvite mediumi se namaluva, ama pazarot e spremen da gi odr`uva tie mediumi, ako se igra pazarno. Vtorata neprirodna situacija e ogromnata finansiska buxetska injekcija vo mediumite za reklama na vladinite proekti. Sega e pra{awe koga i dali vlasta }e deluva so istata strogost kako kon A1, kon Sitel ili kon Kanal 5 za ras~istuvawe na pazarot. No nemam iluzii. [to zna~i toa? Vo bliska idnina }e ostaneme vo ovaa status-kvo situacija?

Sega e najdobro vreme da se bide sopstvenik na medium. Mo`ete da kupite kvalitetna rabotna sila za pomalku pari. Za privatnite oglasuva~i cenata na reklami }e bide zgolemena: ima pomalku mediumi, i elektronski i pe~ateni, zna~i namalena e ponudata na reklamno vreme i prostor, a pobaruva~kata e ista, a mo`da i zgolemena. No, Vladata so isti pari }e mo`e pove}e da obezbedi reklamen prostor i vreme, zo{to tuka ima druga logika - vlasta ja ima zaslugata za „ras~istuvaweto” na prostorot, pa onie koi imaat sekundi ili kvadratni milimetri za prodavawe }e bidat blagodarni, pa neli e red da ponudat popusti, a taa }e gi nagradi so dolgoro~ni dogovori. SRD }e bide „preroden”, nema da ima raznoglasie, osobeno ako se realiziraat ostavkite nema da imame ni „malcinstvo”, {to zna~i deka prakti~no toa telo nema da regulira ni{to. Ako imame politi~ki eliti koi se pravat neuki, pa po skratena postapka donesuvaat odluki za koi znaat deka ne se dobri, a drugite ne znaat da bidat malcinstvo, toga{ daleku e „svetloto na krajot od tunelot”! No, isto taka ne veruvam vo cenzura, site {to zaigrale na taa karta izgubile, od rimskiot Papa, do brojni „slepodr{ci” na vlasta vo minatiot, ama i vo ovoj vek.

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

Politika / Pari / Dr`ava PREGLED VESTI

CVETA BIZNISOT SO PLASTI^NA HIRURGIJA

SÉ PO^ESTO “POD NO@” DO POUBAV IZGLED

“Popravkite” na gradi, u{i i nos, kako i zategnuvawe na stomak i popolnuvawe na usni se najbaranite estetski intervencii od makedonskite pacienti koi se re{avaat hirur{ki da go podobrat svojot izgled.

Porast na pobaruva~kata ima i vo dr`avnata i vo trite privatni kliniki koi se zanimavaat so plasti~na hirurgija. Najgolem del od intervenciite, koi ~inat od 400 do 3.000 evra, se pla}aat na privatno

400-3.000

IVANA KOLEVA

B

koleva@kapital.com.mk

iznisot so estetski operacii vo Makedonija e vo podem. Makedoncite s$ pove}e se odlu~uvaat da odat “pod no`” za razubavuvawe na nadvore{niot izgled.

Plasti~na hirurgija osven na dr`avnata klinika ima i vo tri privatni kliniki vo zemjava. Kade i da se odlu~at za hurur{ko “razubavuvawe”, dokolku za toa nema medicinska opravdanost, pacientite operacijata ja pla}aat od svoj xeb.

Poznava~ite na sostojbite velat deka vo poslednive nekolku godini privatnite kliniki imaat seriozen probiv vo estetskata hirurgija, i zemaat zna~itelen del od pazarot.

“Biznisot za estetska hirurgija kaj nas, do`ivuva podem, posebno kaj privatnite zdravstveni ustanovi.

Momentalno najatraktivni estetski operacii se tie za zgolemuvawe na gradite kaj `enite, korektivnite operacii na nosot i u{ite, zategnuvaweto na stomakot, kako i korekcija na o~nite kapaci”, veli za “Kapital” profesor Nikola Jankulovski, dekan na Medicinskiot fakultet vo Skopje.

Toj o~ekuva skore{no zgolemuvawe na interesot za novite svetski trendovi, kako {to se liposukcijata, presaduvaweto kosa i lipofilingot, odnosno popolnuvawe na mestata so br~ki so sopstveno masno tkivo. Spored Jankulovski, Makedoncite definitivno gi urnaa predrasudite vo odnos na estetskata hirurgija, taka {to od den na den se zgolemuva brojot na vakvi pacienti.

Profesor Andreja Arsovski, medicinski direktor na Remedika, kade {to se osnova{e i prvoto privatno oddelenie za plasti~na hirurgija vo zemjava, potvrdi za “Kapital” deka “interesot za estetskite opercii vo Remedika od godina vo godina raste, a najmnogu e prisuten kaj zgolemuvaweto, namaluvaweto i podignuvaweto na dojkite”.

Vo prvata op{ta privatna bolnica vo zemjava vo 2010 godina brojot na estetski intervencii dostignal brojka od 100, a od po~etokot na 2011 godina do denes, napraveni se vkupno 80 estetski operacii, od koi pogolemiot del otpa|a na `eni. Najmnogu operacii se napraveni za zgolemuvaweto na gradite, korekcii na nos i u{i, lifting na lice, otstranuvawe luzni i tetova`i. Cenite na ovie intervencii vo Remedika se dvi`at od 1.000 do 3.000 evra zavisno od kompliciranosta na operacijata i potro{eniot materijal. D-r Arsovski dodava deka za natamo{en pozasilen razvoj na ovaa

9

evra ~inat plasti~nite operacii vo makedonskite kliniki

PREKU E-BANKING SERVISOT VO SEKOE VREME MO@ETE DA DOBIETE UVID VO AMORTIZACIONI PLANOVI, LISTA NA UPLATI I DRUGI PODATOCI ZA SITE VA[I KREDITNI I DEBITNI PROIZVODI

ANTIKORUPCIONERITE SE SOMNEVAAT VO TROJCA DR@AVNI FUNKCIONERI

A

ntikorupciskata komisija ima osnovano somnevawe deka rakovoditeli vo javnoto pretpijatie Ohridski komunalec, javnoto pretprijatie Komunalec od Kavadarci, kako i vo op{tina @elino najverojatno ja zloupotrebile slu`benata polo`ba i neovlasteno rabotele minatata godina, doznava “Kapital”. Site tri inicijativi glavno se odnesuvaat na netransparentno sprovedeni javni nabavki vo 2010 godina.

Inicijativite za krivi~no gonewe od strana na Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata se rezultat na ve}e ponesenite izve{tai od Dr`avniot zavod za revizija.

Inicijativite za mo`no nezakonsko rabotewe, kaznivo so krivi~niot zakon antikorupcionerite ve}e gi dostavile do Javnoto obvinitelstvo.

Sega prviot obvinitel, Qup~o [vrgovski, treba da gi razgleda naodite na Antikorupciskata komisija i da odlu~i dali }e postapi po naodite na Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcija i krivi~no }e gi goni rakovoditelite na instituciite.

Javniot obvinitel go ~ekaat i novi 16 izve{tai dostaveni od Dr`avniot zavod za revizija.

Vo svojot godi{en izve{taj revizorite obelodenija deka 169 dr`avni institucii lani nezakonski i nenamenski potro{ile okolu 500 milioni evra.

16

plasti~ni hirurzi ima vo Makedonija, od koi 13 vo Skopje

dejnost najgolem problem e da se najde kvalifikuvan medicinski kadar, no i da se urnat predrasudite kaj ma`ite, ~ij broj kaj estetskite operacii s$ u{te e daleku pomal vo odnos na `enite.

V o M akedonija ima vkupno 16 specijalisti za plasti~na hirurgija, od koi 13 se vo glavniot grad. Se o~ekuva natamo{en rast na pobaruva~kata na vakov kadar poradi s$ pogolemata pobaruva~ka za plasti~ni hirur{ki intervencii.

NOVI GRADI ^INAT KOLKU AVTOMOBIL NA STARO Iako nekoi od plasti~nite operacii ~inat kolku nekolku prose~ni makedonski plati, interesot za estetski intervencii raste. Cenite se dvi`at od 400 do 500 evra za operacija za u{i i polnewe na usni, pa do 2.000 evra za liposukcija. Presmetkite poka`uvaat deka novi gradi ~inat re~isi kolku eden avtomobil na staro.

Ako ovie ceni se visoki za makedonskiot standard, tie se ekstremno niski za na{ite iselenici koi s$ po~esto se pacienti vo makedonskite kliniki.

“Vo letniot period, mnogu na{i iselenici go koristat prestojot vo zemjava, za da napravat estetska korekcija, bidej}i makedonskite ceni za plasti~na hirurgija se daleku poniski od tie vo evropskite zemji, Amerika ili Avstralija”, veli d-r Ilija Mostrov, plasti~en hirurg vo Klini~kata bolnica Sistina, i dodava deka iako cenite se poniski, kvalitetot na uslugite e na visoko nivo.

ANDREJA ARSOVSKI

MEDICINSKI DIREKTOR NA REMEDIKA Interesot za estetskite opercii od godina vo godina raste, a najgolem e interesot za zgolemuvawe, namaluvawe i podignuvawe na dojkite.

NIKOLA JANKULOVSKI

DEKAN NA MEDICINSKIOT FAKULTET VO SKOPJE Momentalno najatraktivni estetski operacii se tie za zgolemuvawe na gradite kaj `enite, korektivnite operacii na nosot i u{ite, zategnuvaweto na stomakot, kako i korekcija na o~nite kapaci.

NAJPOPULARNI PLASTI^NI OPERACII VO ZEMJAVA 1. Zgolemuvawe, namaluvawe i podignuvawe na dojki 2. Korektivni operacii na nos i u{i 3. Zategnuvawe na stomak 4. Korekcija na o~ni kapaci

CENI ZA ESTETSKI OPERACII VO PRIVATNITE KLINIKI 1. OPERACIJA NA U[NI [KOLKI - 30.000 denari 2. KOREKCIJA NA O^NI KAPACI - 60.000 denari 3. RINO/SEPTO/PLASTIKA - 84.000 denari 4. ZGOLEMUVAWE I NAMALUVAWE NA GRADI - 86.000 denari 5. LIPOSUKCIJA PO REGII - od 36.000 do 120.000 denari 6. OTSTRANUVAWE LUZNI I TETOVA@I - od 12.000 do 36.000 denari 7. POLNEWE NA USNI - 24.000 denari *Zabele{ka: Cenite se zaokru`eni i se izvedeni od cenovnicite na tri privatni kliniki koi imaat odobrenie od Ministerstvoto za zdravstvo za estetska hirurgija.

Spored negovoto iskustvo, sovremenite intervencii koi se pravat vo Holivud, mnogu brzo doa|aat i kaj nas, bidej-

}i Makedoncite budno gi sledat site trendovi od stranstvo, so {to oddamna gi urnaa site tabua na ova pole.

OHRIDSKITE UGOSTITELI ]E RABOTAT SO PRODOL@ENO RABOTNO VREME

O

hridskite sovetnici na v~era{nata sednica odlu~ija da go prodol`at rabotnoto vreme na ugostitelskite objekti vo gradot za vkupno 16 dena, od deneska zaklu~no so praznicite, po povod Denot na nezavisnosta na Republika Makedonija.

Po dvo~asovna rasprava, sovetnicite re{ija za sedum od tie 16 dena, prodol`uvaweto da bide za dva ~asa, dodeka za ostanatite devet dena prodol`uvaweto na rabotnoto vreme da bide samo eden ~as.

Spored odlukata na Sovetot, prodol`uvaweto na rabotnoto vreme }e se odnesuva na 29 i 30 juli koga se odr`uva tradicionalnata Ilindenska regata, za Ilindenskite praznici, na 6, 7 i 8 avgust po povod praznikot Sveti Kliment, na 12 i 13 avgust, terminot za Me|unarodniot pliva~ki maraton, na 19 i 20 avgust za Denot na ARM i odr`uvaweto na “Ohrid fest”, na 26 i 27 avgust za praznikot Sveta Bogorodica i na 8, 9 i 10 septemvri koga se odbele`uva Denot na nezavisnosta na Republika Makedonija.

Sednicata na Sovetot na op{tina Ohrid be{e svikana na inicijativa na ohridskite ugostiteli, koi baraa prodol`uvawe na rabotnoto vreme do krajot na godinata, odnosno za dopolnitelni 125 dena.

Soglasno so Zakonot za ugostitelska dejnost, Sovetot na op{tinata ima ovlastuvawa da go prodol`i rabotnoto vreme na ugostitelite, no vo odredeni denovi po osnov na vikendi, nerabotni denovi i praznici, i toa najmnogu za tri dena i najdolgo za dva ~asa od vremeto za rabota utvrdeno so zakon.

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI EVN INVESTIRA VO NOV KABELSKI VOD VO PEH^EVSKO

P

eh~evo i okolnite mesta dobija nov 35-kilovolten kabelski vod Berovo–Peh~evo. EVN Makedonija so investicija vredna 450.000 evra }e go podobruva snabduvaweto so elektri~na energija vo ovoj region. Kabelskiot vod e dolg okolu devet kilometri, a pu{taweto vo upotreba se o~ekuva za desetina dena, po zavr{uvaweto na site neophodni tehni~ki kontroli na proektot.

Spored kompanijata, podzemniot vod }e ja zgolemi sigurnosta na mre`ata i }e go namali brojot na prekinite vo isporakata vo Peh~evskiot konzumen region, koi mnogu ~esto bile usloveni od nevreme i atmosferski praznewa.

MAKSTIL SO 30% RAST NA PRIHODITE VO PRVITE [EST MESECI

N

ajgolemiot prozvoditel na ~elik vo Makedonija, Makstil, prvite {est meseci godinava gi zavr{i so vkupni prihodi od 3,4 milijardi denari ili 55 milioni evra, {to e rast od 30%.

Duri 80% od vkupnite prihodi na Makstil se od rabotewe na stranskite pezari koi vo prvata polovina od godinata bele`at rast od 28% na 44 milioni evra.

Prihodite od raboteweto na Makstil na doima{pniot pazar vo prvite {est meseci bele`at rast od 36%.

Poradi pogolemite tro{oci vo raboteweto Makstil vo prvite {est meseci bele`i zaguba od okolu 25 iljadi evra. Ako se analizira samo raboteweto na kompanijata vo vtoriot kvartal, Makstil rabotel so dobivka od 500 iljadi evra, {to e zna~itelno podobruvawe vo finansiskoto rabotewe ako se sporedi so prviot kvartal koga Makstil prijavi zaguba od 167 iljadi evra.

SKM ORGANIZIRA POSETA NA ME\UNARODNIOT SAEM CELJE 2011

S

topanskata komora na Makedonija organizira poseta na Me|unarodniot saem za {iroka potro{uva~ka, zanaet~istvo i pretprieni{tvo Celje 2011, koj }e se odr`i od 6 do 9 septemvri vo Slovenija.

Kako {to informiraat od Komorata, stanuva zbor za najgolemiot saem vo Slovenija, na ~ie ovogodine{no izdanie }e zemat u~estvo nad 1.000 direktni i okolu 1.700 indirektni izlo`uva~i od pove}e od 30 zemji od celiot svet od slednive stopanski granki: delovni uslugi i servisi (ITK-industrija, telekomunikacii, bankarski sektor itn.), oprema za drvna i metalna industrija, mebel, grade`ni materijali, obnovlivi izvori na energija, prehranbena industrija, bela tehnika, turizam, tekstil i obleka, avtomobilska industrija i dr.

Vo ramkite na saemskata manifestacija predvideno e i odr`uvawe na delovni bilateralni sredbi so slovene~kite izlaga~i na saemot. ~etvrtok - 28.07.2011

KAPITAL / 29.07.2011 / ^ETVRTOK

ANALIZIRAME ZA VAS

TEMA

PREDIZVICI ZA MALITE I SREDNITE PRETPRIJATIJA VO 2011 GODINA Fakt e deka 2011 godina se karakterizira so pogolemo razdvi`uvawe na ekonomskata aktivnost sporedeno so 2009 i 2010 godina.

Sepak, taa ni odblizu ne e godina na ekonomski bum i razvoj na malite i srednite pretprijatija

Arlinda Hasani

Direktor na Biznis-centar Tetovo i Gostivar

a.hasani@procreditbank.com.mk

ProKredit Banka

P

osledicite od globalnata finansiska kriza prodol`ija da vr{at zna~itelno vlijanie vrz biznisot na mnogu kompanii, reflektiraj}i se na ograni~en rast na prihodite, namalena likvidnost kako rezultat na nemo`nosta vedna{ da gi naplatat pobaruvawata, osven na doma{niot, kaj nekoi kompanii i na stranskiot pazar, {to dosega se slu~uvalo mnogu retko; odlo`ena naplata, docnewe so povrat na DDV, namalena pobaruva~ka...

Uvoznicite se soo~ija so postrogi uslovi za pla}awe i povisoki ceni za nabavka, bidej}i i stranskite firmi gi po~uvstvuvaa i s$ u{te gi ~uvstvuvaat posledicite od krizata, a pak kompaniite osobeno od ju`niot del na zemjata, ~ie rabotewe be{e povrzano so Grcija, sekako gi ~ustvuvaat problemite na na{iot ju`en sosed, koi se reflektiraat vo zna~itelno namalen obem na rabota i predvizik za pronao|awe nov pazar za plasman na svoite proizvodi. Drug predizvik za kompaniite e aspiracijata na zemjata za vlez vo Evropskata unija i potrebata od usoglasuvawe so evropskata regulativa.

Golem del, osobeno od mnogu malite kompanii se i }e bidat prinudeni da investiraat dopolnitelni sredstva za da se usoglasat so novite zakoni i da go formaliziraat svojot biznis ili }e mora da prestanat so rabota. Od druga strana, vo izminatite godini e zgolemena konkurencijata me|u malite i srednite pretprijatija, pa ottamu i borba za novi klienti, novi plasmani, potrebata od osvojuvawe novi pazari i postojani investicii vo razvojot na kvalitetot na uslugite i proizvodite.

Poslednite istra`uvawa i statistiki poka`uvaat deka tri ~etvrtini (75%) od biznisite velat deka nivnite tro{oci se zgolemija od svetskata finansiska kriza i deka prihodite ne uspeaja da rastat so istata margina. [est od deset biznisi imaat iskuseno zgolemuvawe na pari~nite tekovi i {est od deset veruvaat deka klientite }e baraat poniski ceni za ista usluga ili proizvod. Ottamu, u{te eden predizvik so koj malite i srednite kompanii se soo~uvaat, osobeno vo uslovi koga

nemaat zna~itelen rast na prihodite, e namaluvaweto na stranata na tro{ocite, odnosno efikasnoto upravuvawe so resursite. Toa vo odredena mera zna~i i avtomatizirawe na del od procesite i namaluvawe na rabotnata sila. Od druga strana, pak, eden od problemite so koi se soo~uvaat pretprijatijata e nedostig od kvalifikuvana rabotna sila i potrebata od dopolnitelno investirawe na rabotodava~ite vo obuka na svojot kadar.

Vo izminatite 2-3 godini, ~esto se zboruva{e za limitiraniot pristap na kompaniite do bankarski krediti i sredstva za razvoj na biznisot, kako i visinata na kamatnite stapki.

Vo realnosta ovaa slika ne be{e sosema to~na. To~no e deka i bankite imaa limitiran pristap do sredstva od nadvore{ni kreditni linii, no isto taka fakt e deka makedonskite banki bea i se visokolikvidni i pove}eto od niv nikoga{ ne prestanaa so poddr{ka na biznis-sektorot. Pogolema vozdr`anost se zabele`uva{e kaj kompaniite, a golem del od barawata za krediti se odnesuvaa za nadminuvawe na kratkoro~ni likvidnosni potrebi.

Ovaa tendencija prodol`i i vo prvata polovina na godinava, a o~ekuvawata se deka }e prodol`i i do krajot na 2011 godina. Brojot na kreditni barawa za investicii e vo porast, no ne so o~ekuvana dinamika karakteristi~na za celosno zazdravena ekonomija. Vo prvata polovina od godinata najgolema kreditna i ekonomska razdvi`enost be{e zabele`ana vo grade`niot sektor, {to delumno be{e usloveno i od vladinite tenderi, i kaj agrobiznisot.

Vo odnos na kamatnite stapki, dokolku se pogledne oficijalnata statistika i analiza na Narodnata banka na Makedonija, visinata na kamatnite stapki na kreditite e na najnisko nivo vo izminatite godini.

Od sevo ova mo`e da zaklu~ime deka makedonskite kompanii s$ u{te se soo~uvaat so efektite od svetskata finansiska i ekonomska kriza, no i deka }e mora da prezemat merki i aktivnosti za da se prisposobat na tekovnite pazarni uslovi. Za razvoj na biznisot kompaniite imaat potreba od dopolnitelni izvori na sredstva, a bankite vo Makedonija se visokolikvidni i otvoreni za sorabotka i poddr{ka na malite i srednite pretprijatija.

~etvrtok - 28.07.2011

+ 6% Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4% 3%

2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

-

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

KAPITAL / 29.07.2011 / ^ETVRTOK

Kompanii / Pazari / Finansii

11

PREGLED VESTI

NE E KRIZATA VINOVNA [TO NEMA STRANSKI INVESTITORI

BRONZENI MEDALI ZA MAKEDONSKITE INFORMATI^ARI VO TAJLAND VO MAKEDONIJA 1 MILION DVA DOLARI INVESTICII DNEV- M NO, VO SRBIJA 7 MILIONI Podatocite na UNCTAD poka`uvaat deka duri i vo najgolemata ekonomska ekspanzija, Makedonija privlekuvala pomalku stranski kapital vo sporedba so site balkanski zemji.

ALEKSANDAR JANEV

N

STRANSKI INVESTICII OD 2005 DO 2010 GODINA (vo milijardi $)

janev@kapital.com.mk

e e ekonomskata kriza vinovna {to Makedonija ne mo`e da privle~e stranski investitori. Podatocite na UNCTAD (Konferencija za trgovija i razvoj na Obedinetite nacii) poka`uvaat deka duri i vo periodot na najgolemata ekspanzija vo ekonomijata, Makedonija privlekuvala pomalku stranski kapital vo sporedba so site balkanski zemji.

Od 2005 do 2010 godina, vo zemjava vlegle samo 2,3 milijardi dolari stranski investicii, {to e priliv od eden milion dolari dnevno.

Vo istiot period, Hrvatska uspeala da privle~e najmnogu investicii so vkupna vrednost od 20 milijardi dolari, {to zna~i deka vo ovaa zemja dnevno se investirale po devet milioni evra od stranstvo. Srbija e vedna{ zad Hrvatska, so priliv na stranski kapital od 15,5 milijardi dolari vo poslednite {est godini. Crna Gora privlekla 5,3 milijardi, a Albanija 4,3 milijardi dolari. Duri i Bosna i Hercegovina, koja se soo~i so seriozni problemi poradi vojnata {to se vode{e vo zemjata od 1992 do 1995 godina, ostvari podobar rezultat vo privlekuvaweto stranski

MAKEDONIJA

2,3 4,3 4,7 5,3

ALBANIJA BOSNA I HERCEGOVINA CRNA GORA

akedonskata informati~ka delegacija osvoi dva bronzeni medali na 23-tata Internacionalna olimpijada po informatika, {to nedelava se odr`uva vo Tajland. Makedonskiot tim, sostaven od Predrag Gruevski, Hristijan Bogoevski, Dejan Bo`inovski i Jovan Krajevski, voedno ~lenovi na Zdru`enieto na informati~ari na Makedonija, pod rakovodstvo na Mile Jovanov i Bojan Kostadinov, rezultatot go postignaa vo konkurencija od 301 natprevaruva~ od 78 svetski reprezentacii, {to e dosega najdobar rezultat na makedonskite informati~ari na ova svetsko natprevaruvawe. Internacionalnata olimpijada po informatika e vrven natprevar vo programirawe i algoritamsko razmisluvawe, na koj redovno u~estvuvaat reprezentacii od okolu 90 zemji vo svetot. Ovaa godina del od aktivnostite na makedonskata informati~ka reprezentacija bile pokrieni od Fakultetot za informati~ki nauki i kompjutersko in`enerstvo pri UKIM – FINKI, gradot Skopje, Prirodnomatemati~kiot fakultet pri UKIM, nekolku IT-kompanii i so volontersko u~estvo na nekolkumina ~lenovi na ZIM.

15,5

SRBIJA HRVATSKA

20 0

investitori od Makedonija, so dvojno pogolemo saldo od 4,7 milijardi dolari.

Ovie podatoci na UNCTAD doka`uvaat deka alibito na Vladata deka ekonomskata kriza e glavniot vinovnik za fijaskoto na celata strategija za privlekuvawe na stranski investicii pa|a vo voda.

Kriza ima{e i vo regionot, no o~igledno ima{e i stranski investicii.

Hrvatska, kako lider po prilivot na stranski kapital, iako minatata godina se soo~i so pad na investiciskata aktivnost, kako posledica na krizata, vo poslednite nekolku godini uspea da privle~e nekoi od najmo}nite svetski kompanii. Najgolemi investitori vo Hrvatska se Avstrija, Germanija, Belgija, Holandija i Italija, a najmnogu se vlo`uva vo infrastrukturata, telekomunikaciite, bankarskiot sektor i nedvi`nostite osobeno na jadranskata riviera. Me|u najpoznatite investitori vo oblasta na turizmot e Orco

2

4

6

8

10

12

Property Group, koja vlo`i pove}e od 65 milioni evra vo izgradba na hotelski kompleks.

Vo poslednite nekolku godini vo Hrvatska vlegoa i nekoi od najpoznatite bankarski brendovi kako Unikredit, Erste banka, Intesa, Sosiete `eneral, Rajfajzen, ~ii investicii nadminuvaat 700 milioni evra.

Vo isto vreme i Srbija do`ivuva investiciski bum.

Ministerot za stranski investicii vo Makedonija, Vele Samak, smeta deka Makedonija ne mo`e da se sporeduva so Srbija spored prilivot na stranski kapital, bidej}i severniot sosed sproveduva privatizacija na dr`avni kompanii, koi generiraat ogromen kapital od stranstvo. No, podatocite poka`uvaat deka vo Srbija se investira so godini nanazad. Edna od najgolemite avtomobilski kompanii, Fiat, vlo`i 100 milioni evra vo fabrikata Zastava vo Kraguevac, a dopolnitelno planira da investira u{te 850 milioni

14

16

18

20

evra. Najpoznatiot slovene~ki proizvoditel na bela tehnika, Gorewe, najavi deka celoto proizvodstvo od Slovenija }e go preseli vo Srbija, a kako potencijalen investitori se spomenuva i {vedskata kompanija za mebel IKEA, koja vo izgradba na {opingcentar planira da investira 250 milioni evra do 2012 godina.

Vo Makedonija vo poslednite nekolku godini pogolemi fabriki otvorija samo kompaniite Xonson kontrols i Xonson Meti, koi vkupno vlo`ija 50 milioni evra. Turskata kompanija TAV godinava ja privr{uva investicijata vredna 110 milioni evra za izgradba na skopskiot i rekonstrukcija na ohridskiot aerodrom, a fabriki po~naa da gradat i italijanskata Teknohoze, koja }e vlo`i 10 milioni evra, i amerikanskata kompanija Kemet za proizvodstvo na elektri~ni kondenzatori so investicija od 12 milioni evra.

PARNOTO POSKAPUVA OD 1 AVGUST

T

oplinskata energija proizvedena od skopska Toplifikacija od 1 avgust }e poskapi za 1,91%, poka`uvaat prvi~nite analizi na Regulatornata komisija za energetika. Kone~nata odluka za kolku }e poskapi parnoto na Toplifikacija, no i na toplanite Skopje-Sever i ELEM Energetika se o~ekuva do krajot na mesecov.

Spored predlogodlukite na regulatorite, korisnicite priklu~eni na parnoto na toplanata Skopje-Sever od sledniot mesec treba da pla}aat cena povisoka za 0,46% sporedeno so dosega{nata. Regulatorite ne ja isklu~uvaat mo`nosta parnoto na Skopje-Sever da poskapi pove}e od dvojno vo sporedba so prelo`enoto poskapuvawe od 0,46%.

Poradi zgolemuvaweto na brojot na korisnicite, poevtinuva toplinskata energija od toplanata ELEM energetika, zasega za 0,93%.

Rastot na cenite na mazutot i prirodniot gas i namaluvaweto na brojot na korisnicite vlijae za zgolemuvawe na cenata na parnoto greewe vo vtoroto polugodie od 2011 godina. Menaxerskite plati i bonusi vleguvaat vo presmetkite za korekcija na cenata na toplinskata energija.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ~etvrtok - 28.07.2011 3.000 2.800

МБИ10

0,27%

3.200

МБИД

120

3.000

116

2.800

112

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.600 2.400 2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

ОМБ

+0,21%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Intervju

12

KRISTIJAN DANILOVSKI OSNOVA^ I IZVR[EN DIREKTOR NA FX3X KOMPANIJA ZA VIZUELNI EFEKTI I ANIMACIJA

JA POSTIGNAVME NA[ATA CEL - HOLIVUD! Kompanijata j za vizuelni u efekti f i animacija j i nejziniot j sopstvenik,, Kristijan r j Danilovski, D , neodamna ja j dobija j nagradata r “Nov evropski r {ampion” za 2011 godina za svojata j inovativnost i postignatiot uspeh na proekti vo holivudskata filmska industrija

S

IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

o mali ~ekori do golemi uspesi. Na vakov na~in Kristijan Danilovski, sopstvenikot na fx3x koj e poznat i kako “makedonskiot Stiv Xobs”, ja objasnuva formulata za uspeh koja ja odnese negovata kompanija za vizuelni efekti i animacija vo srceto na Holivud.

Taa formula za uspeh, neodamna na ceremonijata na najstarata i najpresti`na ekonomska {kola vo Polska, mu ja donese na Danilovski i nagradata “Nov evropski {ampion” za 2011 godina vo konkurencija so pove}e od 100 nominirani kompanii od Slovenija, Hrvatska, Polska, Romanija, Rusija, Estonija, [panija, Ungarija, Slova~ka i Ukraina. Danilovski doka`a deka vo Makedonija postojat golemi mo`nosti za razvoj na uspe{ni biznis-modeli, koi za kratko vreme mo`at da go osvojat duri i te{ko dostapniot holivudski pazar.

Toj so silna `elba za uspeh i odli~na vizija za razvoj, vo 1997 godina osnova{e kompanija so samo dvajca vraboteni, koja denes ima pove}e od 75 vraboteni, koi so polna parea rabotat za poznati holivudski filmovi, kako The Golden Compass, Resident Evil-Afterlife ili posledniot Transformers 4 - Dark of the moon, koj najverojatno }e bide nominiran za Oskar za najdobri vizuelni efekti.

Ja dobivte nagradata “Nov evropski {ampion” za 2011 vo konkurencija na 100 kompanii od JIE i Rusija? [to be{e odlu~uva~ko da se najdete vo dru{tvo na evropskite biznis-{ampioni?

Nie sme edinstvenite od Makedonija izbrani vo 20-te “Novi evropski {ampioni”.

Osven dolgata 14-godi{na tradicija, imame kontinuitet, no i golema ekspanzija na biznisot, {to sekako e retkost vo dene{no vreme na ovie prostori. Procesot na nominacija i selekcija trae{e sedum meseci, a go vr{e{e konzorcium na profesori i doka`ani biznismeni so bogato pretpriema~ko iskustvo. Inicijativata e

poddr`ana od evropskata organizacija za poddr{ka na pretpriemni{tvoto, kade {to od Makedonija ~lenuva Univerzitetot Amerikan kolex od Skopje, koj nas n$ nominira{e za nagradata. Proektot “Novi evropski {ampioni” e inicijativa da se sozdade baza na evropski case study primeri, so fokus na evropskite pretpriema~i, koi do`ivele internacionalna ekspanzija. Odborot gi ocenuva{e kompaniite spored biznismodelot so koj se postignal uspehot na kompanijata, inovativniot pristap za probiv na me|unarodnite pazari, brending strategiite. Pritoa uslovot e tie da se vo zemjata koja e interesna, no ne e tolku poznata i promovirana ili, pak, zemjata da ne e istaknata tokmu vo odredena industrija na svetskiot pazar. Selektirani bea vkupno 26 evropski {ampioni vo konkurencija od sto kompanii, a od Makedonija bea predlo`eni dve firmi od IT-industrijata i na na{e golemo zadovolstvo fx3x ja ponese titulata.

Koi ostanati kompanii bea nagradeni?

Zaedni~ko za site nagradeni kompanii e toa {to se osnovani od poedinci-pretpriema~i i iako imaat razli~en razvoj na biznisot, sega bele`at odli~ni rezultati i se dobar primer za pottiknuvawe na pretpriema~kiot duh vo svoite dr`avi. Me|u nagradenite bea pretstavnici

od kompanii kako Studio moderna, Atlantik grup, Forneti, Grafi soft i mnogu drugi. Na primer, Forneti iako na prv pogled izgleda kako italijanska firma vsu{nost e ungarska. Osnova~ot poso~i deka negovata strategija bila da se sokrie pozadi italijanskiot imix, za da penetrira na nadvore{nite pazari, bidej}i, kako {to poso~i toj, ako lu|eto znaele deka stanuva zbor za ungarska firma, interesot sigurno ne bi bil tolku golem.

Interesna be{e i strategijata na kompanijata Atlantik grup.

Uspehot za nivnata ekspanzija e vo principot na zaboraveni brendovi. Kompanijata vsu{nost se {iri na pazarot preku otkupuvawe na biznisi koi se vo opa|awe, a imaat brendovi koi vo memorijata na potro{uva~ite ostavile silni emotivni ~uvstva na privrzanost.

Kako go po~nuvavte biznisot vo 1997 godina, zo{to se re{ivte tokmu za biznis so vizuelni efekti i animacija? Koga vi be{e vizijata?

Pred da ja osnovame fx3x so mojot partner, rabotevme vo drugi kompanii koi ne rastea taka kako {to nie posakuvavme, pa re{ivme d a o s n o - vame sopstvena

kompanija i da stigneme vo Holivud. Nie se narekuvame sebesi i “slu~ajni sopstvenici”, bidej}i nas vo toa vreme pove}e n$ interesira{e da bideme “artisti” ili “animatori” (taka se narekuvaat vrabotenite koi direktno rabotat na nekoj film so vizuleni efekti). Za kratko stanavme dosta uspe{en biznis vo Makedonija. No, makedonskiot pazar realno ne mo`e{e da ni ovozmo`i takov porast, kakov {to sakavme i zatoa po~navme da razmisluvame za osvojuvawe na sosednite pazari. Analizite n$ dovedoa do zaklu~okot deka resursite koi ni se potrebni za osvojuvawe na sosedstvoto se potrebni i za osvojuvawe na svetskiot pazar, pa ednostavno odlu~ivme da se fokusirame na Holivud, kade {to e svetskata elita vo ovaa profesija. Veruvam deka najva`no e da se postavi celta i da se vlo`i golem napor da stigneme do celta.

Bidej}i zamislata, bez da se raboti na teren, mo`e da ostane samo son. Na po~etokot se sretnavme i so brojni problemi. Na primer, koga vo 90-tite godini se obidovme da preslikame nekakov trend od porazvienite pazari kaj nas, se soo~ivme so toga{niot monopol i nekoi sme{ni

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

politiki za Internet. Ima{e mnogu apsurdi na po~etokot, no i pokraj niv, sekoga{ odevme napred i baravme na~ini za re{avawe na problemite.

Koj e klu~ot na uspehot na Va{iot biznis-model i kako uspeavte da stignete do Holivud i da rabotite na svetski poznati filmovi?

Najprvin gi napravivme site neophodni i podgotvitelni ~ekori za da konkurirame i da se probieme vo Holivud.

Anga`iravme konsultanti u{te pred da se pojavime na saemot vo Los Anxeles kade {to napravivme odli~en probiv vo biznis-elitata na Holivud.

Va`no be{e da se konsultirame so lu|e, koi znaat kako da n$ naso~at naso~a pravilno, koi potrebni znaewa, no i imaat potrebn da nau~ime da se fokusirame kako znaewata od i na toa kak konsultantite da gi prevedeme makedonski na~in. No, na makedons mnogu va`no bbe{e da se sfati konsultantite slu`at deka konsult a na{i samo za konsultacii, konsu doneseni odluki. Konbea site dones sultantite go nemaat va{eto nitu, pak, va{ata znaewe, nitu motivacija. TToa se samo lu|e so znaewa ood oblasta koi mo`at da vi odgovorat na va{ite pra{awa. A ako vie ne znaete da gi postavite pravilnite pra{awa ili, {to e u{te polo{o, ako ne ste podgotveni da gi slu{nete nivnite odgovori, toga{ uspehot definitivno }e izostane.

Vo na{iot biznis imavme nekolku presvrtni to~ki.

Prvata i najzna~ajnata be{e vo 2004 godina koga po~navme so rabota za prviot holivudski film, Avijati~arot. Potoa slede{e nominacijata za Emi, za televiziskata serija “Padot na 11 septemvri” vo 2007 godina, a ve}e vo 2008 godina rabotevme i kako del od timot na holivudskiot film “Zlaten kompas”, koj dobi oskar za vizuelni efekti. Vo 2008 godina vospostavivme kontakti so svetski najgolemata i najstara kompanija za vizuelnie efekti Industrial light and magic, osnovana od Xorx Lukas, koja za nas be{e golem presvrt, bidej}i toga{ od vkupno 24 ja zgolemivme brojkata na vraboteni na pove}e od 75.

Kako izgleda sorabotkata so lu|eto od Holivud?

Kakvi nara~ki vi pristignuvaat od Holivud?

Ima stra{no mnogu varijacii, a od niv jas }e izdvojam samo eden primer za da dolovam {to to~no rabotime. Na primer, od Holivud ni ispra}aat scena kade {to nekoj glumec razgovara so nekoj kaskader ili ~ovek oble~en vo edna boja, na ~ie mesto potoa nie treba da posta-

vime nekakov digitaliziran lik, kako ~udovi{te, robot ili ne{to drugo. Zada~ata e toa {to se snimilo na scenata, kade {to pozadinata e nekoe ednobojno platno, nie celosno da ja zamenime so nekoja vizuelna scena, kako, na primer, na rabot na bezdnata ili ne{to sli~no. Nema golem prostor za kretaivnost, bidej}i toa se re{ava vo poslednite meseci pred da po~ne snimaweto. S$ potoa e samo intervencija, bidej}i s$ se znae edna godina odnapred i autsorsingot treba da e maksimalno precizen.

Nie sme ekipa koja raboti vo postprodukcija i nemame direkten kontakt so Spilberg ili drug takov producent vo snimaweto. Na snimaweto postoi samo eden glaven ~ovek koj e zadol`en za vizuelni efekti i toj e onoj koj kreativno gi re{ava problemite i predizvicite, a potoa pod negova vizija rabotat pove} e kompanii kako autsorsing, me|u koi i nie. Va`no e da gi po~ituvame rokovite, bidej} i edna godina odnapred se znae koga filmot }e bide promoviran pred javnosta.

Vo Holivud imaat pove}e sezoni, me|utoa dve sezoni se glavni, i toa nedelata okolu 4 juli, i taa okolu bo`i} nite praznici. Ovoj mesec ve}e pomina glavnata sezona i se promovira{e filmot “Transformers”, na koj nie naporno rabotevme.

Dali imate problemi so nao|aweto kvalifikuvan kadar za vizuelni efekti i animacija vo Makedonija?

Realno, vo momentov, vo Makedonija ima samo za~etoci za ovoj tip obuka ili studii na na{ite univerziteti, i nie se trudime intenzivno da ja prodlabo~ime sorabotkata so site obrazovni institucii koi se zainteresirani za toa.

Sorabotuvame i so privatnite i so dr`avnite univerziteti.

Ja potencirame i razmenata na znaewa so profesorite i asistentite, a so privatniot fakultet ESTRA, ve}e vtora godina po red sorabotuvame za da obu~ime kadar koj ponatamu bi go regrutirale.

Svesni sme deka nema mnogu vakvi kompanii vo Makedonija, i deka sme edinstveni na ova nivo i so ovoj obem na rabota, pa morame i nie da pomogneme so doobuka na lu|e i toa i go pravime. Na{ata ekipa na vraboteni e 100% makedonska, a zadol`itelni se i poznavawata na angliskiot jazik, bidej}i komunikacijata so klientite se odviva na angliski. Toa zna~i deka nekoga{ od na{ite klienti doa|a komentar na angliski jazik, koj e direktno upaten do nekoj od vrabotenite i tie moraat da razberat {to pi{uva tamu to~no i precizno.

Kakvi se Va{ite planovi za vo idnina? Koi novi proekti se vo plan na realizacija? Planirate li da ja pro{irite kompanijata?

Ve}e sedum godini uspe{no se odr`uvame vo Holivud, {to e sekako dobar znak za nas. Sega imame najava za mnogu pogolem broj seriozni holivudski proekti, koi ne mo`eme da gi zavr{ime so sega{nata brojka vraboteni.

Objavivme konkurs za 30 novi lu|e, i apelirame site zainteresirani da se prijavat na na{ata oficijalna internetstranica. fx3x vo ovoj moment e vo golem podem i veruvam deka }e se {irime u{te pove}e vo idnina.

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

13

TRGOVSKOTO EMBARGO GO RAZBUDI SRPSKO-KOSOVSKIOT NACIONALIZAM

NA KOSOVO POVTORNO "GORI"

T

BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

rgovskata vojna me|u Srbija i Kosovo, koja eskalira{e so palewe na grani~niot premin Jariwe, ja mobilizira{e me|unarodnata zaednica.

Sovetot za bezbednost na Obedinetite nacii (ON) v~era svika vonreden sostanok za da re{i kako }e se spravuva so gra|anskata neposlu{nost na dvete sprotivstaveni zaednici vo Srbija i Kosovo, Srbite i Albancite.

Visokiot pretstavnik na Evropskata unija za nadvore{na politika, Ketrin E{ton, iznenadena od eskalacijata na nemirite na kosovsko- srpskata granica vedna{ ostvari telefonski razgovori so srpskiot pretsedatel, Boris Tadi} i kosovskiot premier, Ha{im Ta~i.

“Ostro go osuduvam nasilstvoto vo Severno Kosovo.

Poslednite slu~uvawa se neprifatlivi. Vo momentov e neophodno obnovuvawe na dijalogot me|u dvete strani za da se re{at spornite pra{awa. Kakvo bilo nasilstvo nema da se tolerira”, izjavi E{ton. Poradi nagliot rast na etni~kite tenzii vo regionot, EU odlu~i da go prodol`i mandatot na specijalniot pretstavnik na EU vo Kosovo, Fernando Xentalini, do krajot na septemvri, iako toj treba{e da ja napu{ti dr`avata osnovana so rezolucijata na ON 1224 za tri dena.

Za poslednite slu~uvawa na Kosovo reagira{e i sosedna Albanija.

“Albanija ja poddr`uva

Srpskite ekstremisti gi zapalija grani~nite premini kon Kosovo, a kosovskite nacionalisti tepaat Srbi. Me|unarodnata zaednica vo panika, predupreduva na dijalog. Edno e sigurno - kosovskata zabrana za uvoz na srpski proizvodi gi razrani i taka krevkite odnosi me|u Srbija i Kosovo i prodol`uva da ja poddr`uva nezavisnosta na Kosovo i pro{iruvaweto na suverenitetot na ovaa zemja na celata teritorija na republikata, priznaena dosega od 77 dr`avi, kako faktor na mirot i stabilnosta na Balkanot”, se veli vo soop{tenieto za mediumi na albanskoto Ministerstvo za nadvore{ni raboti.

TRGOVSKOTO EMBARGO GO RAZBUDI NACIONALIZMOT Me|unarodnata javnost se krena na noze otkako navidum ednostavnoto trgovsko embargo na Kosovo za srpskite proizvodi go razbudi “nacionalizmot” kaj dvete etni~ki grupi. Po naredba na kosovskiot premier, Ha{im Ta~i, kosovskata specijalna policiska edinica “Rosa” da gi okupira grani~nite premini Brwak i Jariwe i da ja zgolemi kontrolata za vlez i izlez na srpski kamioni vo i od Kosovo. Na ova pred tri dena prvi se sprotivstavija srpskite selani od selata blizu kosovsko-srpskata granica, koi so peso~ni blokadi, kamioni, lopati i sekiri planiraa da se presmetaat so Kosovcite. Kako {to se v`e{tuvaa tenziite na grani~nite punktovi, taka policiskite sili na EULEKS se pozicioniraa vo Kosovska Mitrovica, koj e etni~ki najizme{an grad vo Kosovo. EULEKS go blokira{e glavniot most {to go deli gradot na

srpski i albanski del, a nekolku tenkovi se pozicioniraa i pred sudot vo Kosovska Mitrovica.

Deka sostojbata potsetuva na krajot od minatiot vek, koga krajot na konfliktot me|u Srbite i Kosovcite go stavi NATO so bombardiraweto na srpskata prestolnina, Belgrad, poka`uva i paleweto na grani~niot premin Jariwe od strana na srpskite ekstremisti. Spored srpskiot vesnik “Blic”, grupa od pove}e od 50 Belgra|ani, nacionalisti~ki ekstremisti, zaedno so srpskite ekstremisti od Kosovska Mitrovica predizvikale haos na grani~nite punktovi. Fizi~kata presmetka so kosovskata policija, nekolkute ispukani kur{umi od ogneno oru`je i paleweto na punktovite na preminite Jariwe i Brwak odnesoa edna `rtva i ostavija nekolku lica na bolni~ko i doma{no lekuvawe. Iako mediumite potenciraa deka v~era utroto situacijata se stabilizirala, popladneto srpski gra|anin zavr{i te{ko povreden od kosovskite ekstremisti i za{titi na postjugoslovenskiot nacionalizam na samostojno Kosovo.

Srpskiot minister za Kosovo i Metohija, Goran Bogdanovi}, koj po eskalacijata na krizata se “nacrta” na severnata srpsko-kosovska granica, istakna deka oti{ol tamu za da gi za{titi Srbite koi `iveat vo toj

KOSOVSKITE BIZNISMENI GI KANAT HRVATSKITE! dlukata na kosovskata Vlada za voveduvawe embargo na srpskite proizvodi i carina od 10% na bosanskite nesomneno }e vlijae na trgovskata razmena vo regionot, a toa e {ansa koja bi trebalo da ja iskoristat hrvatskite kompanii za da go zgolemat plasmanot na svoite proizvodi na kosovskiot pazar, pi{uva hrvatskiot vesnik “Biznis”. Istoto mislewe go deli i pretsedatelot na Biznis-alijansata od Kosovo, Agim [anini, koj smeta deka Hrvatska ima kapaciteti da ja dopolni prazninata so koja Kosovo }e se soo~i poradi nedostigot od srpskite proizvodi.

“Okolu 60% od dosega{nata uvozna stoka od Srbija sega mo`e da doa|a od Hrvatska. Toa }e zna~i zgolemuvawe na izvozot na Hrvatska za okolu 180 milioni evra.

Ako ovaa odluka na kosovskata Vlada

O

bide dolgoro~na, hrvatskite kompanii ne smeat da ja propu{tat {ansata za probivawe na kosovskiot pazar”, istakna [anini. Toj gi povika hrvatskite biznismeni da dojdat vo Kosovo za usoglasuvawe na kosovskata pobaruva~ka so hrvatskata ponuda.

Spored [anini, edinstven problem za zgolemuvawe na uvozot na hrvatski proizvodi na Kosovo mo`e da bide previsokata cena, {to se dol`i na kvalitetot i skapiot transport. Na Kosovo denes rabotat 120 hrvatski kompanii, od koi 40 imaat svoi pretstavni{tva tamu, a ostanatite rabotat preku zastapnici, distributeri ili preku dobieni me|unarodni tenderi. Na kosovskiot pazar ve}e se pozicionirani nekolku hrvatski giganti, kako TDR, Agrokor, Ingra, Konstruktor, Kon~ar, Kra{...

region, a se zagrozeni od ekstremisti~kite aktivnosti.

Kosovo go zabrani uvozot od Srbija i vovede danok od 10% za uvoz na proizvodi od Bosna minatata nedela.

Toa }e zna~i seriozno na{tetuvawe za regionalnata ekonomija. Vkupniot uvoz na Kosovo minatata godina dostigna okolu dve milijardi evra, dodeka izvozot e K

O

M

E

R

skromni 10% od ovaa suma.

Srpskiot vkupen izvoz na stoki za Kosovo iznesuva 270 milioni evra, dodeka bosanskiot izvoz iznesuva 80 milioni evra.

Po vovedenata zabrana za uvoz na proizvodi od Srbija oficijalniot stav na kosovskata Vlada e deka stanuva zbor za reciprocitet na pove}egodi{noto C

I

J

A

L

E

N

nepriznavawe na pe~atot na kosovskata carina od strana na srpskata vlast, a ne za politi~ki motivirana odluka. Belgrad u{te od samiot po~etok ostro go osudi ovoj ~ekor na Vladata na Ta~i i istakna deka ne mo`e da se dozvoli tehni~ki problem da bide pri~ina za tolku golemi ekonomski {teti na regionalno nivo.

O

G

L

A

S

INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ i iskoristete gi povolnostite i grupniot popust za rano prijavuvawe na u~estvo na 02/ 31 32 062 ili na http://ispi-europe.blogspot.com/

Ekskluziven mediumski pokrovitel

Balkan / Biznis / Politika

14

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

DOSIE: KRIMINALOT NA PORANE[NIOT HRVATSKI PREMIER IVO SANADER

SO DR@AVNI PARI SE BOGATELE SANADER, PARTIJATA I RODNINITE?!

Iako mediumite ve}e mu ja skroija sudskata presuda, Sanader ima status osomni~en s$ dodeka ne se doka`e negovata vina. Toj pak, kako poznat politi~ki {oumen, gi vlo`uva site napori da go za~uva minimalniot dignitet, pred s$ kako li~nost, a potoa i kako porane{en premier na Hrvatska. No, procenkite velat deka ako se doka`at obvinenijata na USKOK, Sanader nema da izleze od zatvor 20 godini

E

BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

pilog za brojnite obvinenija protiv porane{niot hrvatski premier Ivo Sanader }e nema vo bliska idnina. Iako mediumite ve}e mu ja skroija sudskata presuda, Sanader ima status osomni~en s$ dodeka ne se doka`e negovata vina. Toj pak, kako poznat politi~ki {oumen, gi vlo`uva site napori da go za~uva i minimalniot dignitet, pred s$ kako li~nost, a potoa i kako porane{en premier na Hrvatska. Bolen, vidno oslaben, propadnat, so “nerazjasneta” bolest za hrvatskite doktori, Sanader sekoga{ so nasmevka na liceto go pre~ekuva timot na Upravata za spre~uvawe korupcija i organiziran kriminal (USKOK) vo }elijata vo zatvorot vo Remetinec.

A sekoja nivna sredba e repriza na prethodnata. USKOK mu go ~ita obvinenieto na Sanader, a toj, v~udoviden od toa {to slu{nal, negira.

“Ne sum vinoven za ova... Prv pat slu{am za vakvo ne{to...

Za kompanijata Fimi Media slu{nav deka postoi od mediumite... Ne sum perel pari preku Hipo banka...”, se samo del od opravdanijata.

Za debelinata na negovoto dosie govori cel spis obvinenija pokrenati od USKOK. Prva na listata e aferata “Fimi media”, vo koja Sanader se tovari za pronevera na 10 milioni evra. Se somni~i i za primawe mito od 10 milioni evra vo slu~ajot “Ina-MOL”, koi mu gi isplatilo rakovodstvoto na ungarskata naftena kompanija, za nelegalna na-

bavka na blindiran avtomobil vreme na negoviot premierski BMV, isplata na provizii od mandat. Iako pove}eto eksperti Hipo banka, proda`ba na ostro go osuduvaat Sanader, dr`avno zemji{te i primawe ima i takvi koi smetaat deka mito od biznis-sorabotnici javnosta i mediumite so toa na Hrvatskoto elektrostop- {to go proglasija za najgolem anstvo (HEP). Ima obvine- kriminalec-premier na Balnie i za perewe pari preku kanot go prekr{ile osnovnoto izgradba na avtopati{ta od ~ovekovo pravo - presumpcija HEC (Hrvatske autoceste). Od na nevinost. Ekspertite vo neodamna se {pekulira deka edno se soglasni. Kako {to na debeloto dosie }e se dodade napreduva istragata krimii pronevera na partiski pari nalnata mre`a drasti~no se so negovite bliski sopartijci, {iri. Nekoi duri predvidunameneti za finansirawe na vaat razdor na politi~kata kampawite na HDZ. Spored scena vo Hrvatska, kolaps na londonski “Fajnen{al tajms”, Hrvatskata demokratska zaedovaa lista so obvinenija go nica (HDZ), iako premierkata napravi Sanader eden od i pretsedatelka na partijata, najgolemite kriminalci na Jadranka Kosor, va`i za cvrst stolb za partijata.

Balkanot.

Advokatite Goran Sui} i Za da gi namali tenziite ^edo Prodanovi} na golemo advokatot ^edo Prodanovi} ja podgotvuvaat odbranata. istakna deka s$ u{te Sanader Iako pred dve nedeli najavija ne involviral nikoj drug, ospro{iruvawe na odbranata, ven samiot sebe vo istragata toa ne se slu~i. Hrvatskata i deka odgovara samo na javnost e zgrozena od pomis- pra{awata na USKOK ko go lata deka kriminalec rako- zasegaat nego i samo nego. vodel so nivnata dr`ava {est “Sanader povtorno gi odbi godini. Za niv Sanader treba obvinenijata na USKOK i za da gnie vo zatvor, a za vakvoto aferata “Hipo” se izjasni mislewe pridonesoa i medi- nevin. Ne spomena nitu edno umite, koi sekojdnevno gi “veli~aat” kriminalnite dela na porane{niot premier. Kolku pari se zalepile na “pipcite” na Sanader s$ u{te e enigma za javnosta, no se {pekulira deka samo preku ovie aferi vo doma{nata kasa inkasiral nad edna milijarda evra neliljadi evra vredi egalno zaraboteni “BMV” koe Sanadpari. er go dobil kako Golema e verojatnospodarok (mito) ta od kriminal vo mnogu aktivnosti za

10 100

drugo ime. Samo go iska`a svojot stav”, re~e toj.

“Kapital” analizira na koi na~ini Sanader se zbogatil za nad edna milijarda evra preku izmami, pronevera na dr`avni pari i zloupotreba na javnata funkcija.

milioni evra se pronevereni vo aferata “Fimi media”

iljadi evra najmalku se pronevereni vo aferata “HEP”

AFERA “FIMI MEDIA” Po devetmese~no begstvo vo Avstrija, prvoto soslu{uvawe na porane{niot premier na Hrvatska od USKOK po~na so aferata “Fimi media”, vo koja Sanader se tovari za pronevera na pove}e od 10 milioni evra dr`avni pari.

Spored obvinenieto, Sanader gi teral direktorite na javnite i na pretprijatijata vo koi dr`avata ima akcii da se reklamiraat preku Fimi media, sopstvenost na negovata bliska prijatelka Nevenka Jurak. Se pretpostavuva deka izvle~enite pari od dr`avnata kasa, osven na smetkata na Fimi media, se slevale i na privatni smetki na ~lenovi na familijata na Sanader, no i na lu|e povrzani so HDZ. Spored dosega{noto svedo~ewe na Mladen Bari{i},

blizok prijatel na Sanader, porane{niot premier vo sorabotka so Fimi media ispral ne 10, tuku pove}e od 260 milioni evra. Spored naodite, Bari{i} od dr`avnata kasa vadel pari i mu gi nosel na Sanader li~no na raka. Koga obvinitelite mu go pro~itale obvinenieto na Sanader vo zatvorot vo Remetinec toj se v~udovidel i gi negiral site navodi.

“Ne se izvlekuvani dr`avni pari preku kompanijata Fimi media. Do neodamna ne znaev nitu deka postoi kompanijata.

Ova mi izgleda kako bajka...

Laga e toa deka sum primal pari od Mladen Bari{i}.

Nikoga{ ne sum dobil nitu edno evro od kakvi bilo ilegalni donacii ili od pari steknati na nelegalen na~ini”, izjavi Sanader.

Pred 1,5 godina, koga mediumite ja aktueliziraa ovaa afera, direktorkata na Fimi media, Nevenka Jurak, izleze so sli~en stav.

“Ne znam ni{to za toa deka Ivo Sanader na dr`avnite kompanii im sugeriral da rabotat so mojata kompanija.

Sanader ne go poznavam li~no.

Sum go sretnala samo edna{ vo `ivotot i toa na otvorawe delnica od avtopat, no nemavme nikakov kontakt”, izjavi Jurak. Taa bila revoltirana od dr`avnite slu`bi, koi se “zalepile” za nejzinata kompanija, koja na “transparenten na~in ostvaruvala kontinuiran rast na profitot”. Jurak ja povika USKOK da go proveri raboteweto i na drugite marketing-agencii, za{to i tie ostvarile rast na profitot.

Spored nea, reklamiraweto

IVO SANADER PORANE[EN PREMIER NA HRVATSKAA

80

600

K

O

APEL ZA POMO[ Deteto NIKOLOVSKI DIMITAR, rodeno na 21.01.1999 godina vo Skopje, boleduva od tumor na mozokot (Dg. Tu cerebri– Epi) i ima sekojdnevni epilepti~ni napadi. Dimitar edna{ e operiran vo Qubqana pred 6 godini, no zdravstvenata sostojba ne mu se podobri. Sega se predlaga u{te eden operativen zafat, vo Turcija, kaj svetski poznatiot detski neurohirurg Dr. Memet Ozek.

Pomaliot brat na Dimitar, FILIP NIKOLOVSKI, roden na 02.03.2005 godina vo Skopje, i e na vozrast od {est godini, boleduva od leukemija, i toj se nao|a na Detskata Klinika vo Skopje, na oddelenieto za hematoonkologija, i prima citostatska terapija. Lekuvaweto na Filip ke se odviva vo Skopje, no lekuvaweto na Dimitar potrebno e da se izvede vo Turcija vo bolnicata ACIBADEM. Cenata na operacijata vo Turcija iznesuva 30.000 dolari.

Otvoreni se i telefonski broevi za donacii: za Filip 070/143-114, i za Dimitar 070/143-115 na koi {to so edno javuvawe se doniraat 100 denari.

Vo ime na celoto semejstvo Nikolovski, najiskreno i najdlaboko gi zamoluvame site humanitarni lu|e, dokolku ste vo mo`nost da donirate pari~ni sredstva na `iro smetka 300007088792725 od Komercijalna Banka za humanitarna cel. Sredstvata ke bidat iskoristeni za sobirawe na potrebnata suma na pari za operacijata na Dimitar vo Turcija.

Odnapred, na site vas, mnogu }e vi bideme blagodarni.

So po~it do site vas, semejstvo Nikolovski.

Kontakt telefon 070/ 305-915

M

E

R

C

I

J

A

milioni evra minimum zavr{ile vo xebot na soprugata na Sanader, Mirjana, vo aferata “HEC”

L

N

I

O

G

L

A

S

Ne se izvlekuvani dr`avni pari preku kompanijata Fimi media. Do neodamna ne znaev nitu deka postoi kompanijata.

Ova mi izgleda kako bajka... Laga e toa deka sum primal pari od Mladen Bari{i}. Nikoga{ ne sum dobil nitu edno evro od kakvi bilo ilegalni donacii ili pari steknati na nelegalen na~in.

I

Pozicija:

ASISTENT VO KONTROLA NA KVALITET Opis: Proverete na www.mojakariera.com.mk Obrazovanie: Diplomiran ma{inski in`iner Ve{tini: • Odli~no poznavawe na Windows korisni~ki aplikacii- Word, Excel • Odli~no poznavawe na angliski jazik Zainteresiranite kandidati mo`e da ispratat svoja biografija (CV) na e-mail: cv@mojakariera.com.mk najdocna do 31.07.2011

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

Policiskoto osiguruvawe na ekstradicijata na Sanader i transferot od aerodromot Zagreb do pritvorot Remetinec be{e re~isi identi~no na sproveduvaweto na general Zagorec vo istiot zatvor tri godini prethodno Pripadnicite na Antiteroristi~kata edinica Lu~ko bea anga`irani za prevoz, fizi~ko obezbeduvawe i snajpersko pokrivawe na trasata do zatvorot

Osven Antiteroristi~ata edinica, vo pridru`ba na vozilata u~estvuvaa i interventni edinici i pripadnici na policijata

POSETI

@ITELI

Pritvorenicite mo`e da bidat poseteni od site lica koi imaat odobrenie od istra`niot sudija ili od pretsedatelot na sudskiot sovet. Imaat pravo na najmalku {est poseti mese~no (ponedelnik, sreda i petok od 9 do 14 ~asot), kako i prvata i tretata nedela od mesecot od 9 do 12 ~asot. Advokatite mo`e da gi posetuvaat svoite stranki sekoj raboten den od 9 do 15 ~asot.

Okru`niot zatvor vo Remetinec vo poslednite godini be{e privremen dom na brojni istaknati lu|e od svetot na stopanstvoto i na porane{ni dr`avni funkcioneri, no od niv ostanaa samo trojca: Vladimir Zagorec, Ivan Чehok i Ante Despot, zet na bliskiot sorabotnik na Sanader, porane{niot blagajnik na HDZ, Mladen Bari{i}. Despot e tamu poradi zemawe mito dodeka be{e ~len na upravata na Hrvatskoto elektrostopanstvo. Damir Polan~ec be{e smesten vo 8. zatvorski oddel.

PORANE[NIOT PREMIER IVO SANADER SE TOVARI, DIREKTNO ILI INDIREKTNO, ZA: Slu~aj Fimi media – zdru`uvawe vo grupa zaradi kaznivo delo, zloupotreba na pozicijata i ovlastuvawata, perewe pari DAMIR MIHANOVI], porane{en ~len na Upravata na Kroacija osiguruvawe Prv go potvrdi sostanokot vo Banski dvori na koj Sanader gi povikal direktorite na javnite pretprijatija da bidat kooperativni kon Fimi media MLADEN BARI[I], porane{en blagajnik vo HDZ i {ef na Carinata Potvrdi deka od javnite pretprijatija izvlekol okolu 30 milioni kuni za partijata, porane{niot premier, no i za sebe. Na istra`itelite, navodno, im rekol deka kade i koga tie milioni mu gi predal na Sanader.

IVAN ^EHOK

NEVENKA JURAK, sopstvenik na Fimi media Na istra`itelite im zboruvala kako parite mu gi predavala na Bari{i}. Tvrdi deka ne znae kako toj ponatamu gi delel parite.

Ma{ki oddel

Transfer od aerodromot Zagreb do Remetinec

KOORDINATOR NA AKCIJATA Ivan Arbutina, na~alnik na Oddelenieto za obezbeduvawe na PU Zagreb, ja koordinira{e akcijata za sproveduvawe na Ivo Sanader vo Remetinec.

Ova be{e treta golema rabota na ovoj oddel za samo eden mesec, po obezbeduvaweto na Papata Benedikt 16 i mirnata Gej parada vo Zagreb. vo 23 ~asot vo site }elii se gasat svetlata i po~nuva zabranata za gledawe TV

sobata, varosana lani (vo zelena ili sina boja vo dolniot del na yidot, a vo bela vo gorniot)

Glaven vlez (predviden za poseti)

[etali{te (prostor za odmor)

[etali{te (prostor za odmor)

15

IVICA KIRIN, porane{en minister za vnatre{ni raboti Na istra`itelite od USKOK im priznal deka postapuval po nalog na Bari{i}, pa so Fimi media sklopil dogovor vreden 15 milioni kuni.

Toj tvrdi deka Bari{i} sekoga{ se povikuval na avtoritetot na Sanader.

ANTE DESPOT

JOSIP PROTEGA, porane{en pretsedatel na upravata na HPB Go tovari porane{niot premier deka izdaval nalozi za somnitelni raboti, dodeluvawe krediti i ostanati nezakonski transakcii preku HPB.

Sporeden vlez (predviden za nosewe i iznesuvawe na pritvorenici)

@enski oddel

RATKO MA^EK, porane{en portparol na vladata Potvrdil vo USKOK deka Ivo Sanader i HDZ pla}ale i kupuvale lokalni mediumi, konkretno Osie~kata televizija i Hrvatski list.

Slu~aj HEP – DIOKI, zloupotrebuva polo`bata i ovlastuvawata Porane{niot pretsedatel na upravata na HEP, Ivan Mravak direktno go tovari Sanader

SIGURNOST Tomislav Kraq, upravitel na zatvorot vo Remetinec, veli deka ne postojat zakonski mo`nosti za privilegirawe na nekoi zatvorenici i pritvorenici. „Na{ite slu`bi mora da napravat se za da ne bide napadnat koj bilo {titenik, pa taka i Sanader. ]e spre~ime incidenti situacii”, veli Kraq.

Slu~aj proda`ba na zemji{te na DIOKI na JANAF, zloupotreba na polo`bata i ovlastuvawata Sanader go tovarat {efot na JANAF, Ante Markov, porane{niot potpretsedatel na vladata, Damir Polan~ec, ministerot za vnatre{ni raboti Gordan Jandrokovi} i u{te nekolku svedoci.

VLADIMIR ZAGOREC Vo `enskiot oddel smesten e penzioniraniot general Vladimir Zagorec otkako na Upravata vo zatvorot i se po`ali na zakani od pritvorenicite vo ma{kiot oddel

120

edno tu{irawe dnevno (5 minuti voda, sapunewe, 5 minuti plaknewe)

Slu~aj BMV, primawe mito Sanader go tovari porane{niot {ef na Carinata, Mladen Bari{i}

edna pro{etka dnevno vo traewe od 120 minuti

@ENSKI ODDEL krevet, masa i stol TV (maksimalno 55 santimetri vo dijagonala)

8,8

“NOVIOT DOM” NA SANADER Vo soba so povr{ina od 8,8 metri kvadratni Sanader ima televizor, ako advokatot ili familijata mu go donesat. Spored zatvorskiot red, vo 23 ~asot vo site }elii se gasi svetloto i po~nuva zabranata za gledawe TV. Koristewe na mobilni telefoni ne e dozvoleno. Dva ~asa dnevno pritvorenicite pominuvaat vo dvorot. Mo`e da dobivaat hrana od nadvor, a ako ispolnat odredeni disciplinski uslovi, mo`e da koristat kompjuter vo } elijata, no bez priklu~ok na Internet. Mo`e da imaat sekoj den razgovor so psihijatar ili socijalen rabotnik i da ja posetuvaa bibliotekata.

kvadratni metri

metalna vrata so mal prozor so re{etka, parket na podot

stanalo trend vo Hrvatska vo toa vreme i zatoa site marketing-agencii ostvarile rast na profitot. Po nekoe vreme Jurak se osvestila {to izjavila i pred USKOK gi priznala site malverzacii so reklamiraweto na hrvatskite dr`avni institucii i firmi preku Fimi media. Nejze & se zakanuva mala kazna zatvor ili celosno osloboduvawe od

VC, umivalnik i ogledalo

obvinenieto.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

klu~ni informacii: tajni izve{tai za perewe pari vo Hipo banka vo Hrvatska preku Hipo banka vo Avstrija; spisok na site krediti koi Hipo banka direktno im gi davala na pravni i fizi~ki lica vo Hrvatska, koj doka`uva povrzanost na odredeni partiski ~lenovi na HDZ so vrvot na Hipo banka; spisok na site dr`avni garancii koi vo

ment formira{e specijalna istra`na komisija,koja go ispituva{e somnitelnoto rabotewe na bankata vo Avstrija i na Balkanot, osobeno vo Hrvatska. No, celiot slu~aj zaglavi vo sudskiot lavirint poradi nedostig od klu~niot dokument - dosieto na Hipo bankata vo Zagreb, za koe se pretpostavuva deka e uni{teno.

Vo nego bile smesteni site

se javuvala kako garant. Za ovaa afera, osven vo Hrvatska, se vodi paralelna istraga i vo Avstrija. Provinciskoto pravobranitelstvo vo Klagenfurt, Avstrija, u{te vo 2007 godina pokrena istraga za organiziraniot kriminal vo Hipo alpe adria banka Klagenfurt (Hypo Alpe Adria Bank AG Klagenfurt). Vo isto vreme, avstriskiot Parla-

AFERA “HIPO” Vo ovaa afera se tovarat Sanader, negoviot minister za finansii, Ivan [uker, i toga{niot potpretsedatel na vladata, Andrija Hebrang, za perewe na pove}e od 1,5 milijardi evra i profitirawe od provizii od la`ni krediti, kade {to dr`avata

L

N

I

Slu~aj provizija od Hipo banka, zloupotreba na polo`bata i ovlastuvawata Sanader e pod istraga na osnova na dokumentacii od Hipo banka od Avstrija.

Vo Okru`niot zatvor vo Remetinec za Sanader be{e podgotvena nova ednokrevetna soba vo `enskiot oddel. Toa e 10. oddel od zatvorot. Upravat go izbra smestuvaweto na Sanader po konsultacii so Ministerstvoto za pravda.

O

G

L

A

S

tajnost gi potpi{uvalo Ministerstvoto za finansii za avstriskata Hipo banka i u{te mnogu dokazi.

Spored procenkite na obvinitelstvoto, Hipo banka isprala nad 300 milioni evra, a za tolku nezakonski se zgolemil vkupniot nadvore{en dolg na Hrvatska. Preku Hipo alpe adria banka Zagreb se isprani okolu 200 milioni dolari, a

I

Ednodneven seminar: „NOVINI VO ZAKONOT ZA IZVR[UVAWE KOJ[TO SE PRIMENUVA OD 1 JULI 2011 GODINA” Predava~i: Ranko Maksimovski, Fidan~o Stoev i Teofil Tomanovi}, sudii vo penzija Od 1 juli 2011 godina se primenuva Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za izvr{uvawe. So ovoj zakon notarite dobivaat novi nadle`nosti da odlu~uvaat po predlozi za donesuvawe na re{enija za izvr{uvawe vrz osnova na verodostojni ispravi. Isto taka, so primenata na ovoj zakon od 1 juli 2011 godina site izvr{ni predmeti koi vo ovoj moment se nao|aat kaj izvr{nite sudovi, pred se’, po izjava na doveritelot }e bidat predadeni na opredeleniot izvr{itel ili na notarite kako poverenici na sudovite.

So cel polesno tolkuvawe i sproveduvawe na Zakonot za izvr{uvawe, Stopanskata komora na Makedonija na 13 septemvri 2011 godina organizira ednodneven seminar.

Lica za kontakt: Anita Mitrevska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

Balkan / Biznis / Politika

16

NEVENKA JURAK

JADRANKA KOSOR

DIREKTOR NA MARKETINGAGENCIJATA FIMI MEDIA

PREMIER NA HRVATSKA

2009: “Proda`bata na akciite na INA ne ja dogovori ovaa

Ne znam ni{to za toa deka porane{niot premier Ivo Sanader na dr`avnite kompanii im sugeriral da rabotat so mojata kompanija.

Sanader ne go poznavam li~no. Sum go sretnala samo edna{ vo `ivotot i toa na otvorawe delnica od avtopat, no nemavme nikakov kontakt.

vlada. I prethodnata ne prodade nitu edna akcija od Ina. Toa se slu~i mnogu porano.”

2010: “Sanader ne e va`en nitu za HDZ, nitu za Hrvatska.

Nema {to da se vra}a nazad na politi~kata scena otkako si dade ostavka. Toa e smisleno scenario za da ja uni{ti vladata.”

2011: “Porane{niot hrvatski premier mora da odgovara za svoite kriminalni dela dokolku se vistiniti. Za takov kriminal }e presudi samo zakonot. Dokolku e vinoven treba da bide kaznet.”

10

Sanader boleduva od te{ka bolest?!

Porane{niot hrvatski premier Ivo Sanader boleduva od tipi~ni zatvorski bolesti, pi{uva hrvatskiot vesnik “Jutarwi list”. Nagloto slabeewe, duri i toga{ koga ne se dr`i dieta, e nepi{ano pravilo za bolest na lu|e koi se vo zatvor ili pritvor podolgo vreme. Kako predizvikuva~ na padot na te`inata se istaknuva stresot koi osomni~enite ili obvinetite go ~uvstvuvaat pri prestojot vo zatvorskite }elii. Zgolemenata medicinska kontrola na Sanader se dol`i i na zgolemenata sedimentacija i slezina, poradi {to doktorite ne mo`at da ja odredat to~nata dijagnoza i terapija.

Sovremenite medicinski metodi mo`e da doka`at dali Sanader boleduva od nekoj vid tumor, na {to se somnevaat nekoi od doktorite. Poradi kompliciranosta na dijagnosticiraweto na bolestite mo`no e Sanader da odi vo ~esti poseti na nekoja od hrvatskite bolnici. preku tajnite devizni smetki Hipo banka isprala nad 500 milioni evra. Pove}e od 700 milioni evra se isprani i preku operaciite na fiktivni kreditni investicii i fiktivni devizni depoziti dobivani od Hipo banka.

AFERA “INA-MOL” Najnovootkrienata afera go tovari Sanader za primawe

mito od 10 milioni evra od pretsedatelot na upravniot odbor na ungarskata naftena kompanija MOL, Zoltan Hernadi. Porane{niot vicepremier na Hrvatska, Damir Polan~ec, se tovari za sou~esnik vo koruptivniot skandal. USKOK go obvinuva Sanader deka zaedno so Polan~ec gi dovele vladata i pregovara~ite na MOL vo

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

zabluda, uveruvaj}i gi deka promenata na dogovorot, so koj upravuva~kite prava nad hrvatskata naftena kompanija Ina & se predavaat na MOL, ne se {tetni za Hrvatska. Za ovaa biznis-zdelka MOL mu isplatil na Sanader mito od 10 milioni evra. Potvrda za isplata na mitoto e izjavata na Robert Je`i}, biznismen

milioni evra mito dobil Sanader od ungarskata MOL za posreduvawe vo kupuvaweto akcii od naftenata kompanija Ina

1,5

milijardi evra se isprani vo aferata “Hipo”

od Rieka, pred hrvatskoto obvinitelstvo. Toj tvrdi deka mu pomognal na Sanader preku svojata kompanija vo Kipar da se isperat pet milioni evra, koi podocna zavr{ile vo racete na porane{niot premier.

Dokolku se doka`e obvinenieto, Hrvatska najavi poni{tuvawe na dogovorot, a so toa i promena vo sopstveni-~kata struktura na Ina. Na ova se sprotivstavi ungarskiot pretsedatel, Viktor Orban. Se o~ekuva naskoro Ungarija da stane mnozinski sopstvenik na MOL, so {to udelot vo Ina } e premine pod dr`avna kapa.

Na ovoj na~in mo`e zna~itelno da se vlo{at i bilateralnite odnosi me|u Hrvatska i Ungarija.

AFERA “JANAF” Proda`bata na zemji{teto na Dioki na Jadranski naftovod (JANAF) vo 2009 godina gi ~ine{e Sanader i sopstvenikot na Dioki, Robert Je`i}, u{te edna istraga na USKOK. Policijata tvrdi deka Je`i} preku Sanader se obidel da mu go prodade zemji{teto na

JANAF po mnogu povisoka cena od pazarnata. Sepak, iako Je`i} za zemji{teto bara{e 28 milioni evra, JANAF izlobira poniska cena i go kupi za 18 milioni evra.

Na ova se sprotistavil ~len na Upravata na JANAF, Vladimir Vrankovi}, pa bil izbrkan od rabota. Negovoto naglo zaminuvawe od JANAF se slu~i vo isto vreme koga zavr{ija pregovorite za proda`ba na zemji{teto. Na mestoto na Vrankovi} dojde Petat Gr|an, prethodno vraboten vo Dioki.

Vrankovi} od HDZ premina vo opoziciskata partija HSS. Toa gi zgolemi somnevawata kaj USKOK za mo`en kriminal, poradi {to be{e pokrenata istraga, a podocna i obvinenie protiv site zasegnati akteri.

AFERA “HEP” Vo aferata “HEP” porane{niot

OD PREMIER DO OMRAZEN I OTFRLEN LIDER

NESLAVEN KRAJ NA POLITI^KATA KARIERA

D

oktor Ivo, kako {to Sanader sakal da go narekuvaat, nekolku pati ja zdrma javnosta vo negoviot {estgodi{en premierski mandat (2003-2009 godina). Vo momentot koga site mislea deka e na vrvot na mo}ta toj nenadejno i dobrovolno ja napu{ti funkcijata premier, pa na 1 juli 2009 godina & ja predade na negovata bliska prijatelka i zamenik-pretsedatelka na HDZ, Jadranka Kosor. Vtor politi~ki {ok be{e koga Sanader se pokaja za odlukata za povlekuvawe, pa posaka da se vrati vo vrvot na politi~kata scena,

{to ne naide na simpatii kaj negovite sopartijci. Spored ekspertite, i da ne postoeja obvinenijata protiv nego, so ova Sanader si ja zape~atil politi~kata kariera.

Diplomiraniot kni`even prosvetitel pred da vleze vo politi~kite vodi studiral i `iveel vo Astrija, kade {to rabotel kako novinar, marketing-menaxer, izdava~ i pretpriema~. Vo 1990 godina se vra}a vo Hrvatska i ja po~nuva politi~kata kariera. Prvata funkcija mu e pretstavnik na HDZ vo dolniot dom na Parlamentot.

Potoa edna godina sedi na ~elo na Ministerstvoto za

nauka i tehnologija, a potoa stana zamenik-minister za nadvore{ni raboti. Vo 1995 godina stana generalen sekretar na hrvatskiot Sovet za nacionalna bezbednost i odbrana, kade {to za prv pat se sogleduva negovata pregovara~ka mo}. Sanader ja ima{e klu~nata uloga vo pregovaraweto za zakopuvawe na voenata sekira me|u Hrvatska, BiH i Srbija, po {to stana omilen kaj Hrvatite.

Kako {to pominuvaa godinite negovata politi~ka popularnost postojano raste{e. Po smrtta na pretsedatelot na HDZ, Frawo Tu|man, vo 2000 godina Sanader ja prezede

liderskata funkcija vo partijata, a vo 2003 godina stana premier. Ponesen od uspehot, poln so `elba za rabota i reformirawe na dr`avata vo podemokratska, evropski orientirana Hrvatska, Sanader gi iskoristuva svoite pregovara~ki sposobnosti i so tekot na vremeto stanuva omilen premier na me|unarodnata scena. Vistinski {oumen! Sekoga{ soodvetno oble~en, raspolo`en, vedar, nasmean! Toa & donese na Hrvatska vizna liberalizacija so Grcija, potpi{uvawe Dogovor za asocijacija i stabilizacija so Evropskata unija (EU), podgotovka na terenot za

SANADER I KOSOR: Nekoga{ni ku}ni prijateli, denes smrtni neprijateli

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

SVET

17 0-24

......NEMIRITE PRODOL@UVAAT

...PRIRODATA “BESNEE”?!

...GRE[KATA OTKRIENA

Bomba{ki napad vo Avganistan

Vo Rusija gorat pove}e od 220 po`ari

Kraj na `elezni~kite nesre}i vo Kina?!

o napad na zgrada na lokalnata samouprava vo Avganistan zaginaa 18 lu|e, a pove}e od 35 bea raneti, me|u koi i me|unarodni vojnici i civili. Me|u poginatite e i novinarot na Bi-bi-si, izvestuva~ za britanskiot medium od Avganistan.

o Rusija za eden den vo prosek izbuvnuvaat po 35 {umski po`ari, na zemji{na povr{ina pogolema od 10.000 hektari, glavno predizvikani od visokata temperatura. So toa brojot na po`ari vo Rusija za ova leto nadmina 220.

V

hrvatski premier se tovari za mestewe dogovori i preprodavawe poskapa struja na kompanii koi ne bile bliski do nego i do HDZ. Vo ovaa afera obvinet e i Ivan Mravak, porane{en pretsedatel na upravata na HEP (Hrvatsko elektrostopanstvo), za kogo postoi somnevawe deka zemal mito od 100.000 evra za proda`ba na struja na distributeri bliski do vladata. Vo ovoj slu~aj na ispra{uvawe pred USKOK }e se najdat i Petar ^ubeli}, direktor na proizvodstvo vo HEP, Qubo Bu{i}, direktor na Monting, i Ante Mati}, pretsedatel na upravata na Monting, kompanija koja otkupuvala struja po somnitelna vlez vo NATO. Stana milenik na germanskata kancelarka, Angela Merkel, vo Evropa i omilen Balkanec na amerikanskiot pretsedatel Xorx Bu{. Za toa vreme pridobi brojni prijateli, a desna raka mu be{e Jadranka Kosor. Taa be{e sekoga{ vo ~ekor so Sanader. Zaedno ja planiraa, kreiraa, sproveduvaa politikata vo Hrvatska.

Vo slobodno vreme zaedno se rekreiraa, a Kosor bila i ~est gostin vo domot na Sanader i bliska prijatelka so negovata sopruga.

Vo 2005 godina Sanader stanuva posledniot dr`avnik koj bil vo oficijalna poseta na papata Jovan Pavle Vtori pred negovata smrt. Ova e godinata koga negovata popularnost vo doma{ni ramki go dostigna plafonot.

Idili~na situacija! No, slavata mu se udri od glava.

Pri krajot na 2006 godina izbi prviot skandal. Poznat kako tabloidna li~nost `elna za javno prezentirawe na dominacijata i mo}ta, Sanader otkriva za me-

cena. Vo 2007 godina Monting kupila struja od HEP po niska cena, a so aneks-dogovor na tenderskiot, vreden okolu 60 milioni evra, se dogovorila u{te poniska cena. Za toa Mravak dobil mito od okolu dva milioni evra.

AFERA “BMV” Spored soznanijata na hrvatskiot vesnik “Ve~erwi list”, avtomobilot “BMV”, zad ~ij volan ne e jasno kako sednal Sanader, e “podarok” od sopstvenikot na Dioki, Robert Je`i}. Poradi toa, USKOK smeta deka avtomobilot mu e daden na Sanader kako mito za zdelkite koi gi pravele HEP, Dioki i Janaf. Sanader se voze{e vo toa “BMV” do diumite deka poseduva kolekcija ekskluzivni ~asovnici vredni nad 150.000 evra. Ova be{e {ok za Hrvatite, koi po~naa da se pra{uvaat dali premierot koristi dr`avni pari za li~ni zadovolstva. I pokraj toa, vo 2007 godina povtorno ja dobiva nivnata poddr{ka i stana premier po vtor pat. Edna godina podocna na svetskata scena stapi globalnata rececija, a taa ne ja zaobikoli nitu Hrvatska. Kako {to po~na da napreduva globalnata finansiska kriza, Hrvatska se soo~i so me|unarodna stagnacija, pad na investiciite, zgolemuvawe na nevrabotenosta, problemati~na privatizacija. Skandal po skandal po~naa da izleguvaat vo javnosta. Poddr{kata za Sanader po~na da opa|a, a opadna doverbata i kaj sopartijcite.

Koga mediumite po~naa da {pekuliraat za navodniot kriminal na Sanader i nelegalnata proda`ba na akciite od Ina na MOL, prva vo negova odbrana zastana Kosor.

V

krajot na negoviot mandat, a vrednosta na avtomobilot se procenuva na ne{to pomalku od 600.000 evra.

“Za slu~ajot “BMV” nema dostapni informacii za javnosta, no ima elementi na klasi~en primer za korupcija, a toj vo sebe sodr`i u{te krivi~ni dela i go opi{uva odnesuvaweto na vladata na Sanader”, pi{uvaat hrvatskite mediumi.

Interesno e {to Sanader kriel od rakovodstvoto na HDZ deka blindiranoto “BMV” od 2004 godina, koe go vozel prethodno, e zameneto so novo, na koe se prika~eni starite registarski tabli~ki. Spored hrvatskiot krivi~en zakon, “Proda`bata na akciite na Ina ne ja dogovori ovaa vlada. I prethodnata ne prodade nitu edna akcija od Ina. Toa se slu~i mnogu porano”, izjavi Kosor samo nekolku meseci pred da stane premier na Hrvatska. Po ova se naredija obvinenija, koi dokolku se vistiniti }e zna~at kraj na nekolku politi~ki karieri vo Hrvatska.

Pregolem pritisok, koj Sanader ne mo`e{e da go izdr`i, pa vo juli 2009 godina, navodno od privatni pri~ini, se povle~e od funkcijata. Za del od ekspertite Sanader bil svesen za ova {to mu se slu~uva denes, pa sakal da izbega od realnosta. Za drugi, toa bilo krucijalnata gre{ka koja stavila definitiven kraj na negovata politi~ka kariera.

Sanader ima{e eden neuspe{en obid vo 2010 godina da se vrati na politi~kata scena, no prva zabi poka`a Kosor.

“Sanader ne e va`en nitu za HDZ, nitu za Hrvatska. Nema {to da se vra}a nazad na politi~kata scena otkako si

zamena na registarskite tablici e krivi~no delo, a vo slu~ajot toa e napraveno vo sorabotka so policijata i del od obezbeduvaweto, protiv koi se vodi istraga.

Koga hrvatskata javnost doznala deka vladiniot vrv se rasfrla so pari za luksuz vo vreme koga dr`avata e vo dlaboka finansiska kriza, HDZ bila primorana da go vrati partiskoto “BMV”.

AFERA “HEC” Vo aferata “HEC” (pretprijatieto za upravuvawe so pati{ta) za prv pat se spomenuva i negovata sopruga, Mirjana Sanader, arheolog po profesija.

Se odvojuvale ogromni sumi od dr`avnata kasa za arhe-

edostigot od oprema za signalizacija i ~ovekova gre{ka N se pri~inata za poslednite dva sudari na brzi vozovi vo Kina. Poradi toa, kineskata Vlada najavi podobruvawe na ovie nedostatoci, za da spre~i vakvi nesre}i vo idnina. olo{ki istra`uvawa i iskopuvawa vo rumskiot voen logor Tilurij vo mestoto Gardun i na zemjata na koja se izgradeni avtopati{ta. Mirjana parite gi dobivala od Ministerstvoto za kultura, vojskata, splitskodalmatinskata `upanija, lokalnite zaednici, a vo nekoi slu~ai i od tajni dr`avni sponzori.

Vo poslednite sedum godini za arheologija Hrvatska potro{ila nad 80 milioni evra. Tie pari HEC gi pla} ala za istra`uvawe na site gradili{ta na potencijalni pati{ta vo Hrvatska, pi{uva “Nacional”. Mirjana dobivala pari i na drugi na~ini.

“Vo Hrvatska koja bilo kom-

panija {to saka da gradi infrastrukturni proekti za da dobie lokaciska dozvola mora da plati basnoslovni sumi za arheolo{ki istra`uvawa, izvr{eni od Mirjana”, pi{uva “Ve~erwi list”. So ovie zakoni Hrvatska so godini gradela avtopati za 20 pati poskapo od vistinskata cena. Dr`avni pari se rasfrlale i za prebojuvawe tuneli po 10 pati na hartija, a vo praktika edvaj edna{, iscrtuvawe soobra}ajni linii na pati{tata na ist na~in, a se la`irala i promena na znacite za patna signalizacija. Od ovie nelegalni aktivnosti nikoj s$ u{te ne mo`e da gi proceni {tetite na buxetot.

dade ostavka. Toa e smisleno scenario za da ja uni{ti vladata”, mu pra~a Kosor.

Dodeka imeto na Sanader se povrzuva{e so dr`aven kriminal, za Kosor se lepea samo pofalni zborovi. Toa {to Sanader ne mo`e{e da go napravi {est godini go napravi Kosor.

Ja napravi Hrvatska reformska i policiska dr`ava, mu se sprotivstavi na organiziraniot kriminal i najva`no od s$, go re{i sporot so Slovenija.

Toa & gi otvori vratite na Hrvatska za vlez vo EU, a zaslugite gi sobra tokmu Kosor. Denes, ubedena vo svojata efektivnost, prizemna vo odnos na svoite dostignuvawa, Kosor neutralno i non{alantno veli za Sanader: “Porane{niot hrvatski premier mora da odgovara za svoite kriminalni dela dokolku se vistiniti. Za takov kriminal } e presudi samo zakonot.

Vo vrvot na karierata Sanader be{e najomilen kaj Dokolku e vinoven treba germanskata kancelarka, Angela Merkel da bide kaznet!”

Feqton

18

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotkka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti nna relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Alekssandar Makedonski, Bose uspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes.

Spomenikk na Al Aleksandar Makedonski vo Solun

PRVOTO KOMANDUVAWE NA ALEKSANDAR SO TRUPI

U

{te eden primer na strate{ki presvrt vo industrijata e toj na amerikanskiot proizvoditel na motocikli, Harley-Davidson. Vo izminatite dve decenii HarleyDavidson se vrati na scenata na izvonreden i profitabilen na~in. Harley-Davidson nekolku pati be{e vo seriozni te{kotii vo svojata stogodi{na istorija.

Taa istorija po~na otkako dvajca 22-godi{nici, Vilijam Harli i Artur Dejvidson, otkrija na~in kako da se vgradi motor so vnatre{no sogoruvawe me|u dve pregolemi gumi za motocikl.

Kompanijata sfati deka mo`e da bide istisnata od biznisot ako i ponatamu se fokusira na svoite najverni kupuva~i sredove~ni ma`i (na prose~na vozrast od 46 godini), koi bea krupni, }elavi ili so kowsko opav~e i oble~eni vo ko`ni jakni. Zatoa, Harley-Davidson u{te edna{, kako {to stori i po Vtorata svetska vojna, po~na da dizajnira i da proizveduva motocikli privle~ni i za `enite i za mladite Amerikanci.

Kompanijata raskrsti so svojata tradicija da proizveduva samo golemi i te{ki ma{ini so visoki sedi{ta i so minimalna rabotna zafatnina na mo-

torot od 650 kubni santimetri.

Harley-Davidson sorabotuva{e so firmi kako {to e germanskiot proizvoditel na avtomobili Porsche za da dizajnira motocikli koi se moderni, privle~ni, lesni i brzi i istovremeno go zadr`a prepoznatliviot bu~en pogonski motor.

Pogonskata V ma{ina so vodeno ladewe, dizajnirana od Porsche, zna~e{e kraj na tradicijata na Harley-Davidson da gi opremuva svoite motocikli samo so motori so vozdu{no ladewe.

Osven toa, sedi{tata koi se prilagoduvaa na visinata na voza~ot i te`inata od okolu 180 kilogrami otvorija novi

Harley-Davidson u{te edna{, kako {to stori i po Vtorata svetska vojna, napravi strategiski presvrt i po~na da dizajnira i da proizveduva motocikli privle~ni i za `enite i za mladite Amerikanci.

pazari me|u `enite i mladite ma`i. Toa be{e va`en ~ekor za kompanijata, koja dotoga{ be{e identifikuvana so “pekolnite angeli”. Harley-Davidson (koj i pokraj profitabilnosta go gube{e udelot na pazarot poradi lesnite i moderni japonski motocikli ili poradi germanskite motocikli naso~eni kon funkcionalnost) izbra najdobro vreme za vlez na pazarot na polesni motocikli.

LEVOTO KRILO ZA ALEKSANDAR No, da se vratime na Heroneja, okolu 2.300 godini nazad vo vremeto. Sonceto izgrevalo.

Tebanskite i atinskite izvid-

nici bile na preminite preku vrvovite na planinite Petrahos, od leva strana, i Akontion, od desna strana. Tie nabquduvale kako 30.000 makedonski pe{adijci i 2.000 kowanici odat kon ramninite na Heroneja, preku Parapotami i dvata sosedni premini. Truba~ite povikuvale na trevoga. Zdru`enata sila od 38.000 tebanski i atinski vojnici (vklu~uvaj} i gi i malite kontingenti od nekolku prijatelski polisi) gi zazele dogovorenite pozicii na vrvot od grebenot okolu koj se izvi{uvale planinite Petrahos i Akontion. Linijata na frontot bila dolga okolu 1,5 kilome-

Southwest Airlines kombinira golem broj aktivnosti: brzo sletuvawe i poletuvawe od aerodrom; letovi na koi ne se slu`i jadewe; izbegnuvawe na pove}ekratno prenesuvawe na baga`ot i na numerirani sedi{ta i drugo. Sli~no na ova, i Makedoncite kombinirale mno{tvo aktivnosti za da sozdadat, spored zborovite na Majkl Porter, “strategisko uskladuvawe”.

Feqton

KAPITAL / 29.07.2011 / PETOK

19

Makedoncite kombinirale mno{tvo aktivnosti za da sozdadat, spored zborovite na Majkl Porter, “strat-

egisko uskladuvawe”. Nivnite trupi koristele mo{ne lesen oklop, koj im ovozmo`uval da manevriraat so golema brzina. Na mnogu na~ini, kako spored definicijata na Porter za strategijata vo biznisot, sekoja aktivnost bila zna~ajna i ja zasiluvala sekoja druga. So toa aktivnostite bile povrzani vo sinxirot na makedonskata strategija, pri {to sinxirot bil cvrst kolku i negovata najsilna alka.

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

Zazemaweto na grebenot kaj Heroneja od strana na Teba i na Atina bilo klasi~en primer za strategisko pozicionirawe. Tie se vkopale za da vr{at odbranbeni i napa|a~ki dejstva od ovaa pozicija i go o~ekuvale pristignuvaweto na protivnikot.

Za `al, ova e primer i za stati~no strategisko pozicionirawe. Tebancite i Atiwanite ne znaele {to da pravat ako Makedoncite izvr{ele napad na neo~ekuvan na~in.

Ka`ano so jazikot na biznisstrategijata, nivnite pozicii ne bile odr`livi.

P

tri. Tebancite ja zazele desnata strana, kon rekata. Atiwanite se postavile na levata strana, kon utvrduvaweto. Na makedonskata strana, Filip se pozicioniral na desno, na ~elo na makedonskata pe{adija. Aleksandar komanduval so levoto krilo, na ~elo na kowanicite od Tesalija. Makedonskata kowica, pod komanda na Parmenion, zazemala pozicii na levoto krilo, kaj Aleksandar. Na vrvot od grebenot bil postaven pro~ueniot Tebanski svet odred, sostaven od 300 kowanici. Toj Tebanski odred gi zadal odlu~uva~kite udari vo bitkite protiv Sparta - kaj Leuktra i kaj Mantineja.

Ovaa kowi~ka edinica se sostoela od 150 parovi, koi `iveele i se obu~uvale zaedno i funkcionirale kako cvrsto povrzana borbena edinica. Tie se soo~ile so Aleksandar. Me|u ovie strani~ni delovi od frontalnata linija i na dvete strani se nao|ale falangite.

Makedoncite gi zazele svoite borbeni pozicii. Filip bil pozicioniran kon levata strana na neprijatelot nasproti Atiwanite. Makedonskata borbena linija vo odnos na gr~kite gradovi-dr`avi bila postavena pod agol od 45 stepeni. Taka, dodeka rastojanieto me|u Filip i Atiwanite bilo mnogu malo, levoto krilo na Aleksandar bilo oddale~eno nekolku stotini metri od Tebanskiot odred.

Desnoto “ispaknato” krilo i levata “dlabinska” formacija bile povtoruvawe na istoriski uspe{en borben poredok. Tebanskiot vojskovodec Epaminondas so koristewe sli~na kosa formacija dvapati dobil vojni protiv pomnogubrojni neprijateli. Pa sepak, Makedoncite bile tie koi se rasporedile vo vakva borbena linija, a ne Tebancite ili nivnite sojuznici, Atiwanite.

Makedoncite mo{ne dobro gi poznavale svoite sili, no i slabostite. Nivnata sila le`ela vo

detalnoto planirawe na bitkata, vklu~uvaj}i gi i specifi~nite borbeni formacii, koi postojano gi upotrebuvale vo tekot na nekolku godini. Nivnata sila le`ela i vo visokite manevarski sposobnosti na nivnata kowica.

Kone~no, tuka bila i makedonskata falanga, ~ii kopja bile dolgi okolu 420 santimetri i koi bile podolgi i polesni od kopjata na gr~kite gradovi - dr`avi.

Vojnicite od makedonskata falanga se fokusirale na dvi`ewe napred, nastrana ili nazad.

Tie ne morale da se fokusiraat na za{titata na nivnoto desno krilo, za{to nivnite {titovi ne im bile samo od levata strana.

Makedonskite slabosti - tie imale malku pomala vojska.

Atiwanite i Tebancite pristignale na ramninata nekolku dena pred niv i zatoa podobro go poznavale terenot (zazemaweto na grebenot pretstavuvalo jasen pokazatel za nivnata podgotvenost da gi iskoristat prednostite koi gi nudel terenot).

I kone~no, Svetiot odred bil najdobrata te{ka kowica vo cela Grcija.

TEBANCITE I ATIWANITE BEZ KOORDINACIJA I KONTROLA Zazemaweto na grebenot kaj Heroneja od strana na Teba i na Atina bilo klasi~en primer za strategisko pozicionirawe.

Tebancite i Atiwanite na{le pozicija koja im davala prednost. Tie se vkopale za da vr{at odbranbeni - i napa|a~ki - dejstva od ovaa pozicija i go o~ekuvale pristignuvaweto na protivnikot. Za `al, ova e primer i za stati~no strategisko pozicionirawe. Tebancite i Atiwanite ne znaele {to da pravat ako Makedoncite izvr{ele napad na neo~ekuvan na~in.

Govoreno so jazikot na biznisstrategijata, nivnite pozicii ne bile odr`livi. Nivnoto pozicionirawe imalo za cel da se spravi so samo eden vid napad.

Osven toa, Atina i Teba ne obrnale vnimanie na dejstvata za kontrola i koordinacija me|u dvata razli~ni vidovi vojski - ednata bila postojana profesionalna vojska, a drugata bila vojska sostavena od gra|ani koi bile spoeni so slab sojuz.

Vo svetot na biznisot, spored Porter, potrebata za vnatre{na kontrola i koordinacija bara od organizacijata da napravi razmeni (otstapki). Sprotivno na ova, organizaciite “koi sakaat da gi ponudat site raboti na site kupuva~i mo`e da gi dovedat vo zabuna svoite vraboteni, koi bez jasno definirana ramka

se obiduvaat da donesuvaat sekojdnevni operativni odluki”.

Za nesre}a, Teba i Atina ne napravile nikakvi razmeni kon jasno definiranata ramka za soo~uvawe so Makedoncite.

Nitu pak, posvetile vnimanie na zna~ajni pra{awa vo vrska so kontrolata i koordinacijata - koj ja imal seopfatnata kontrola, kako trebalo da dejstvuvaat zaedno, kako trebalo da se poddr`at vo bitkata i taka natamu. Zgora na toa, dodeka Teba poseduvala formalna komandna struktura vo svojata vojska, Atina, bidej}i nemala postojana armija, nemala nitu voenokomandna struktura. Filip edna{ zabele`al deka Atiwanite sekoga{ sugerirale deka imaat beskrajna niza odli~ni vojskovodci, dodeka vo celiot negov `ivot toj prona{ol samo eden izvonreden vojskovodec vo Makedonija - Parmenion.

Od sekoj gra|anin na Atina se o~ekuvalo da gi ispolni svoite voeni dol`nosti. Tie ne bile regrutirani prisilno, no od niv se o~ekuvalo da ja ispolnat svojata dol`nost.

Povisokite voeni pozicii gi dobivale nivnite politi~ki lideri. No, ovie lideri ne mo`ele da nosat odluki bidej}i site odluki moralo da bidat doneseni so konsenzus.

Zatoa, ne treba da n$ iznenadi {to na ~elo na atinskata vojska bil doveden neiskusen i neodlu~en vojskovodec. Duri i na Demosten - koj bil izvonreden orator, posreden diplomat, slab politi~ar i nikakov vojnik - mu bila dadena nekakva komanda vrz atinskiot kontingent.

Makedoncite bile svesni za nedostigot od kontrola i koordinacija me|u Tebancite i Atiwanite. Toa trebalo da bide ogromna prednost vo polza na Makedoncite. No, tie mnogu dobro znaele da go prepoznaat i hendikepot sprotiven na taa prednost – nepredvidlivosta.

Makedoncite go uva`uvale faktot deka nivnata profesionalna vojska trebalo da se sprotivstavi na kombinacija od profesionalna vojska i vojska sostavena od gra|ani. Makedoncite, posebno Filip, so ogled na negovoto obrazovanie vo Teba, gi prou~uvale strategiite i taktikite na Tebancite.

Tie sfa}ale deka tebanskata profesionalna vojska mo`e da izvede nekolku iznenaduvawa, no i deka manevrite na Tebancite glavno bile predvidlivi.

Kako nekoj fudbalski trener,

Filip ja podgotvil makedonskata armija da se soo~i so razni napa|a~ki ili odbranbeni taktiki.

Od druga strana, manevrite na vojnicite-gra|ani bile vo golema mera nepredvidlivi. Na toa ni uka`uva istorijatot na vojnicite-gra|ani od anti~ki vremiwa do deneska. Zgora na toa, dodeka profesionalnite vojski imale ednakov stav za toa {to e pobeda, a {to poraz vo bitkata, kaj vojnicitegra|ani, koi ~esto se borele za da go odbranat nivniot na~in na `ivot, ne postoelo edinstveno ili op{to gledi{te za pobedata i porazot. Toa bilo vidlivo i vo amerikanskata Gra|anska vojna, vo koja Jugot go branel svojot na~in na `ivot, odnosno zadr`uvaweto na ropstvoto. Zatoa, Makedoncite, kolku {to mo`ele, sakale da gi otstranat takvite nepredvidlivosti. Tie se koncentrirale na planiraweto i izveduvaweto na napadite i na dopolnuvaweto i finalnosta so koja odlu~ile da baraat razre{uvawe na bitkata.

KAKO PORTER GO TOLKUVA VOJUVAWETO NA MAKEDONCITE Makedoncite mnogu dobro znaele koj i kade im zapoveda.

Filip ja imal celosnata komanda i go predvodel desnoto krilo. Aleksandar go predvodel levoto krilo. Bidej}i Aleksandar za prv pat komanduval so trupi, Filip okolu nego postavil nekolku iskusni zapovednici. Tie trebalo da mu dadat poddr{ka ako za toa postoela potreba. Sekoj pripadnik na makedonskata vojska, pe{adiec ili kowanik, mo{ne precizno znael {to se o~ekuva od nego {to da napadne, {to da brani, no i koga da otstapi. Na ovoj na~in, Makedoncite celosno go kontrolirale toa {to vo biznisot se opi{uva kako “sistem na aktivnosti” vo edna organizacija.

Spored Porter, strategijata “se sostoi od kombinirawe aktivnosti”. Zemete go za primer Southwest Airlines, koj kombinira golem broj aktivnosti - brzo sletuvawe i poletuvawe od aerodrom; letovi na koi ne se slu`i jadewe; izbegnuvawe na pove}ekratno prenesuvawe na baga`ot i na numerirani sedi{ta poradi koristewe na samo eden tip avion (Boeing 737), so cel da se postigne visoka udobnost i niska cena; duri i koristewe na tekst za koncepcijata na kompani-

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

jata, napi{an na salfetkite za kokteli. Sli~no na ova, i Makedoncite kombinirale mno{tvo aktivnosti za da sozdadat, spored zborovite na Majkl Porter, “strategisko uskladuvawe”. Nivnite trupi koristele mo{ne lesen oklop, koj im ovozmo`uval da manevriraat so golema brzina. Tie, sporedeno so protivnicite, sobrale pokorisni informacii i razuznava~ki podatoci. Nivnata pe{adija koristela poefikasni kopja. Sekoj poedine~en del od nivnite bataljoni dejstvuval za da ostvari odnapred opredeleni celi. Tie komunicirale preku kombinacija od odnapred dogovoreni signali i so posredstvo na glasnici.

Na mnogu na~ini, kako spored definicijata na Porter za strategijata vo biznisot, sekoja aktivnost bila zna~ajna i ja zasiluvala sekoja druga. So toa aktivnostite bile povrzani vo sinxirot na makedonskata strategija, pri {to sinxirot bil cvrst kolku i negovata najsilna alka.

(PRODOL@UVA) VO SLEDNIOT BROJ: DEBAKLOT NA ATIWANITE I TEBANCITE KAJ HERONEJA I [TO MO@EME DA NAU^IME OD TOA

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S