342-09.08.2011

vtornik. 09 avgust. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2,590.88 МБИД 2,639.56

ОМБ 117.44

-2,81% -1,88% +0,06%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61.51 43.45 70.77

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

KAKO ]E STIGNEME DO STAPKA NA NEVRABOTENOST OD 25%?

NAD 100.000 LICA ]E SE BRI[AT OD NEVRABOTENI STRANA 4

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

vtornik. 09 avgust. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

POLITI^KITE ODLUKI NE POMAGAAT

3,000

МБИ10

2,800

2,81%

2,600 2,400 2,200

vtornik-09. vtornik 0 avgu avgust. 2011 | broj 342 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2,000

1,800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Crn ponedelnik na svetskite berzi STRANA 10-13

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

GORDELIVIOT ALEKSANDAR SO TE[KOTII DO TRONOT

17

Se vra}aat doma ekonomskite promotori od Avstralija i Izrael STRANA 2-3

Ruska farmacevtska kompanija }e gradi fabrika vo Bunarxik STRANA 5

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

DO KOGA? STRANA 12 VOVEDNIK ALEKSANDRA SPASEVSKA

KADE ODAT PARITE ZA PATI[TA? STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 09 AVGUST 2011

Z

KADE ODAT PARITE ZA PATI[TA?

No, koga rabotite }e se analiziraat podlaboko izleguvaat u{te problemi.

Faktot {to stavkata za konsultantski uslugi kaj rashodite vo Agencijata za pati{ta vo poslednite nekolku godini kontinuirano se zgolemuva i za {est godini porasna Koj }e snosi odgovornost za re~isi 10 pati, a od {to Makedonija za {est godini potro{i 30 milio- druga strana, stavkata za ni evra za konsultanti i investicii vo izgradba nadzor na pati{ta, koi ne i rekonstrukcija na ni po~nale da se gradat? pati{tata e ista, pa duri nekoi godini e pomala, Mo`ebi ministerot za go nametnuva pra{aweto transport i vrski, Mile kade odat parite so koi Janakieski? Ne, toj dobi nov mandat od premierot, treba da se gradat novi iako proektot izgradba na avtopati{ta?

A klu~nite avtopati{ta, moderna soobra}ajna infrastruktura {est godini iako sekoja godina se najavuvaat, nikako da po~nat mu sedi vo fioka. Va`no konsultanti i nadzor ima. da se gradat. I nikoj ne snosi odgovornost za toa.

I toa ne se malku pari Makedonija definitivno potro{eni za niv. Za stana slepo crevo na Balkonsultanti za izrabotka kanot. Osven obikolnicata na proekti i nadzor na vo Skopje, koja, za volja izgradba na pati{ta i na vistinata, se grade{e za fizibiliti studii vo poslednite {est godini se osum godini, glavnite potro{eni nad 30 milio- koridori 8 i 10 ni goni evra, a vo toj period, dinava nema da po~nat da se gradat. Najaveni osven nekolku lokalni i vo nekolku predizborni regionalni pati{ta, se programi, ve}e stanaa gradat samo 7,7 kilometri avtopat i u{te ne se mislovna imenka. Ve}e ne e vest koga povtorno gotovi. Toga{, za {to se (po kojznae koj pat) }e go anga`irani konsultanti prolongiraat rokot za i nara~ani fizibiliti koncesija na pati{tata. studii? Nivniot trud Koncesionerite nekolku ne vredi ni{to ako ne godini se vle~kaat vo se pretvori vo rabota prettenderski proceduri, na teren. No, javnosta pa na kraj mo`e i da se ne samo {to ne gleda otka`at. Koridorot 10 pati{ta, tuku ne znae ni stana istorija. Nedosti{to proizleze od trudot gaat u{te 27 kilometri na konsultantite zatoa avtopat, koi 10 godini {to s$ {to rekoa tie za makedonskata infrastruk- se glavno vetuvawe kako strate{ki infrastruktura e stroga tajna. Toa turen proekt. Ama zatoa e slu~aj so studijata na francuskata konsultantska za studii za toa kade treba da pominuva avtoku}a Luis Ber`e. U{te patskata delnica, kolku } ne znaeme {to pi{uva e bide dolga i {iroka, vo nea. Mo`ebi ako se objavat vo javnost nivnite kade treba da ima znak i naplatna rampa, kako } zabele{ki i sugestii e vlijae toa na `ivotnata kone~no site }e si priznaeme deka soobra}ajnic- sredina, koga }e po~ne da se gradi, dali }e bide ite vo Makedonija se vo kvaliteten asfaltot ili katastrofalna sostojba. ne se tro{at ogromni Toa e eden problem. sumi.Za da se utvrdi diOdnosno, toa e najgolenamikata na izgradba na miot problem, od koj e zasegnata sekoja firma i pati{ta dovolen e faktot sekoj gra|anin vo zemjava. {to za izgradba i re-

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

655

M

ilioni evra prihodi o~ekuva Crna Gora od turizmot godinava, {to e 5% pove}e od minatata godina. Crnogorskiot minister za turizam, Predrag Sekuli}, tvrdi deka vo Crna Gora s$ u{te ima najmnogu turisti od regionot, od koi 30% se od Srbija. Od godina vo godina raste i brojot na turisti od zemjite od Evropskata unija, koi vo minatogodi{nata struktura u~estvuvaa so 25%. Ovaa godina se o~ekuva zgolemuvawe na brojot na no} evawa za okolu 3%.

NE IM ODI SO ANIMIRAWETO STRANSKI I

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk spa p sevska@ka @ pit p al.com.mk

konstrukcija na pati{ta vo poslednite nekolku godini od krediti vo me|unarodnite finansiski institucii dr`avata se zadol`i pove}e od 400 milioni evra.

Od 120 milioni evra krediti od Svetska banka i od EBRD za lokalni i regionalni pati{ta dosega se iskoristeni samo 30 milioni evra. Za Koridorot 10 dr`avata se zadol`i pove}e od 250 milioni evra, no avtopatot }e bide gotov po 7-8 godini, spored proekciite na Vladata.

Samo za tehni~ka dokumentacija za izvedbeniot proekt za ovaa delnica se potro{eni pove}e od {est milioni evra.

Ne velam deka pati{tata treba da se gradat bez kvalitetni studii, bez nadzor i bez kvalitetni proekti, no apsurden e faktot {to i po tolku potro{eni pari za konsultanti s$ u{te nema novi pati{ta. Grcija mo`ebi e zadol`ena do gu{a, no barem ima kvalitetna patna infrastruktura. Srbija se povrza so avtopat so Bugarija, koja ve}e odamna gradi moderni soobra}ajnici. Kosovo i Albanija ve}e nemaat problem so soobra}ajnata povrzanost. Ostana samo Makedonija slepo crevo.

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija)

SE VRAЌAAT DOM PROMOTORI OD A Zavr{uvaweto na anga`manot na dvajcata ekonomski promotori }e bide oficijalizirano na vladina sednica idnata nedela, doznava “Kapital”. Toa {to nivnata misija zavr{i neuspe{no ne e povod za Vladata da go preispita ovoj proekt. Naprotiv, se o~ekuva da otvori pozicii za ekonomski promotori vo dve novi dr`avi koi treba da po~nat so rabota od januari idnata godina SOWA JOVANOVA

E

s.jovanova@kapital.com.mk

Ekonomskite promotori vo Avstralija i Izrael po ednogodi{na rabota se vra}aat vo Makedonija, doznava “Kapital”. Agencijata za privlekuvawe stranski investicii i promocija na izvozot odlu~ila da ne im go prodol`i dogovorot za rabota otkako utvrdila deka kompaniite vo ovie zemji ne bile zainteresirani za vlo`uvawe vo Makedonija, a nemalo potencijal nitu za promocija na makedonskiot izvoz.

Neoficijalno, Avstralija bila pove}e naso~ena kon investicii vo Kina i vo Jugoisto~na Azija, a izraelskite kompanii projavile interes edinstveno za investirawe vo grade`ni{tvoto vo Makedonija, aktivnost {to ne bila vo domenot na ekonomskite promotori.

Zavr{uvaweto na anga`manot na dvajcata

ekonomski promotori }e bide oficijalizirano na vladina sednica idnata nedela. Toa {to nivnata misija zavr{i neuspe{no ne e povod za Vladata da go preispita ovoj proekt.

Naprotiv, se o~ekuva da otvori pozicii za ekonomski promotori vo dve novi dr`avi koi treba da po~nat so rabota od januari idnata godina. Neoficijalno, kako novi dr`avi kade {to }e se baraat investicii se spomenuvaat Azerbejxan i Kazahstan, za koi }e se nazna~i samo eden promotor koj }e gi pokriva dvete dr`avi. ]e se opredelat u{te dve dr`avi vo koi eden ekonomski promotor }e bide zadol`en da go promovira makedonskiot izvoz.

Vo momentov vo tek e i oglas za ekonomski promotor vo Ju`na Koreja, koj dokolku se izbere, }e zamine zaedno so ostanatite vo januari dogodina.

Oglasot za promotor vo Ju`na Koreja e objaven u{te vo sredinata na juli, otkako na prethodnite dva ne se izbra nitu eden kandidat poradi toa {to te{ko se nao|ale soodvetni kadri vo odnos na vozrasta, znaeweto jazik i obrazovanieto, voop{to.

MAKEDONIJA ISPRATI VO STRANSTVO MNOGU EKONOMSKI PROMOTORI, NO REZULTATITE OD NIVNATA RABOTA SE RE^ISI NEVIDLIVI.

29

ekonomski promotori ima Makedonija, koi rabotat vo 30 zemji

Vo maj godinava bea izbrani novi {est ekonomski promotori, koi treba da po~nat so rabota na po~etotkot od septemvri.

Po eden zaminuvaat vo SAD i vo Turcija, kade {to ve} e ima ekonomski promotor. Za prvpat se ispra} aat ekonomski promotori vo Francija, Velika Britanija, Belgija i Kanada, so {to brojkata se iska~i na 29 ekonomski promotori, koi rabotat vo 30 zemji.

Prvite promotori Vladata gi imenuva vo 2008 godina, a dosega nitu eden od niv ne mo`e da se pofali deka donel kompanija koja re{ila da investira vo konkreten proekt. Niskite danoci, slobodnite industriski zoni i konkurentskata rabotna sila se glavnite aduti za privlekuvawe stranski kapital, no, spored promotorite i spored ubeduvawata na Vladata, pogolem obem na stranski investitori mo`e da se o~ekuva po zazdravuvaweto na svetskite ekonomii i zgolemuvaweto na pobaruva~kata na evropskite pazari.

Direktorot na Agencijata za privlekuvawe

UREDNICI IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

VIKTOR MIZO

DIREKTOR NA AGENCIJATA ZA PRIVLEKUVAWE STRANSKI INVESTICII I PROMOCIJA NA IZVOZOT “Iako odredeni dr`avi kade {to dosega ima{e ekonomski promotori ve}e ne se predmet na interes i se zamenuvaat so drugi, toa ne zna~i deka stanuva zbor za neefikasnost na ekonomskite operatori. Se raboti za sogleduvawe na nezainteresiranost kaj kompaniite vo tie zemji za investirawe vo Makedonija”

Navigator

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK MAKEDONIJA POZDRAVE-NA NA ITALIJANSKATA SCENA

IVO IVANOVSKI

XON TO[AK

DEJVID KAMERON

QUP^O DIMOVSKI

rodol`uva anga`manot na oviot selektor na P ministerot za informati~ko Nmakedonskata fudbalop{testvo za reforma na jav- ska reprezentacija }e ima

oprva }e se sumiraat tkako so prst ne mrdna za da D {tetite od sudirot me|u O go spre~i uni{tuvaweto na policijata i demonstrantite sto~nиот fond, sega ministerot

nata administracija, za {to }e stigne pomo{ i od Velika Britanija i od Severna Irska

im vetuva na farmerite deka }e im pomogne da go zgolemat proizvodstvoto na mleko

golema i te{ka zada~a – da go vrati vo `ivot reprezentativniot tim

vo London, kade {to vladee totalen haos, ograbuvawe i podmetnuvawe po`ari

INVESTITORI

MA EKONOMSKITE AVSTRALIJA I IZRAEL

T

Makedonskiot pijanist i kompozitor Simon Trp~eski u{te edna{ brilijantno ja pretstavi Makedonija na svetskata kulturna scena.

Na festivalot “Toskansko sonce”, odr`an vo Italija, Trp~eski gi voodu{evi prebirlivata publika i organizaciskiot vrv na poznatiot festival.

Britanskiot oskarovec Xeremi Ajrons, koj na scenata go donese likot na [open, istakna deka u{te so prvite tri noti Trp~eski vo golem del ja zavr{il i rabotata na akterite.

Pokraj najglasnite aplauzi i pofalbi, makedonskiot virtuoz dobil i

SIMON TRP^ESKI

nesekojdnevna ponuda da sorabotuva so legendarniot Ajrons.

Ocenuvaj}i go celiot proekt kako dosega neviden nastan i neprocenlivo iskustvo, Trp~eski se nadeva deka istata produkcija }e dobie mo`nost da pomine u{te nekolku izvedbi vo svetot.

Ovoj uspeh e samo u{te eden vo nizata vrvni pretstavuvawa na makedonskite vrednosti od strana na Trp~eski, no i potvrda za negoviot epitet - ambasador na makedonskata kultura.

GUBITNIK (NE)VOZMO@NA MISIJA!

A

stranski investicii i promocija na izvozot, Viktor Mizo, vo nekolku navrati izjavi deka e najzadovolen od srabotenoto na promotorite vo Turcija, Avstrija, SAD i Germanija. No, vo svojot izve{taj Dr`avniot zavod za revizija poso~i deka dr`avata nepotrebno tro{i pari za promotorite, od koi nema nikakov efekt.

Spored dr`avnata revizija, samo vo 2009 godina, koga imalo 18 ekonomski promotori, Vladata odvoila 600.000 evra za niv.

Spored vladinata programa i vo narednite ~etiri godini }e prodol`at aktivnostite na Agencijata za privlekuvawe stranski investicii.

Predvideno e da se formiraat {est regionalni kancelarii za zasilena promocija na investiciite i izvozot vo zemji kade {to ima zna~itelen interes za investirawe vo Makedonija.

Celta e potencijalnite investitori na edno mesto da gi dobijat site relevantni informacii za mo`nostite za investirawe vo Makedonija.

Takvi kancelarii predv-

ideno e da se otvorat vo Rusija, SAD, Turcija, Germanija, Slovenija i Kina.

Vladata }e prodol`i i so marketing-kampawite Invest in Macedonia i

Macedonia Timeless, a se planira vo sorabotka so renomirani svetski marketing-agencii da se organiziraat regionalni forumi vo SAD i Evropa.

Kako sovetnici Vladata planira da anga`ira najmalku pet izvr{ni direktori na renomirani firmi so cel privlekuvawe investicii.

NOVI AKTIVNOSTI ZA PRIVLEKUVAWE STRANSKI INVESTICII ]E PRODOL@AT MARKETING-KAMPAWITE INVEST IN MACEDONIA I MACEDONIA TIMELESS ]E SE ORGANIZIRAAT REGIONALNI FORUMI VO SAD I EVROPA VO SORABOTKA SO SVETSKI MARKETING-AGENCII VLADATA ]E ANGA@IRA KAKO SOVETNICI NAJMALKU PET IZVR[NI DIREKTORI NA RENOMIRANI FIRMI. ]E SE FORMIRAAT [EST REGIONALNI KANCELARII ZA ZASILENA PROMOCIJA NA INVESTICIITE I IZVOZOT VO ZEMJI KADE [TO IMA ZNA^ITELEN INTERES ZA INVESTIRAWE VO MAKEDONIJA

STRANSKITE INVESTICII SE NAMALUVAAT poslednite ~etiri meseci od godinava stranskite direktni investicii vo iznesuvaat 186,8 milioni evra. Od vkupniot iznos, 127 milioni VevraoMakedonija se akcionerski kapital i reinvestirana dobivka, a 75,5 milioni evra se vlezeni po osnov na krediti koi stranskite kompanii gi odobrile za nivnite firmi-}erki vo Makedonija.

Vo slobodnata ekonomska zona Bunarxik rabotat fabrikite za avtodelovi na Xonson Meti i Xonson kontrols, a vo faza na izgradba e novootvorenata fabrika na amerikanskata kompanija Kemet. Ostanatite najaveni investicii s$ u{te se status kvo. Memorandum za sorabotka e potpi{an so Iskra od Slovenija, so francuskata Montipe, koja treba{e da bide prvata francuska grinfildinvesticija vo Makedonija vredna 60 milioni evra, so italijanskata Orlandi i so turskata [i{exam, koja treba{e da proizveduva staklo.

Amerikanskata dol`ni~ka drama i nejziniot, za prv pat vo istorijata, namalen krediten rejting napravija vistinski haos vo svetot na finansiite. Za prv pat vo istorijata na ovaa zemja oficijalno e potvrdena razni{anata sposobnost zemjata da si gi servisira svoite obvrski, {to kako virus se pro{iri niz svetskite berzi, koi skspresno preminaa vo crveno saldo.

Iako vo posleden moment demokratite i republikancite vo SAD uspeaja da se spogodat za visinata na dolgot, se ~ini deka pretsedatelot Barak Obama go pretrpe najgolemiot udar vo svoeto pretsedatelstvuvawe. Za prv pat toj e vo uloga na gubitnik i pri~initel na kriza, a ne vo uloga na spasitel, {to

BARAK OBAMA definitivno go stava vo mnogu nezgodna situacija.

Obama o~ajno gi povikuva site partii na zaedni{tvo i splotuvawe.

Od edna strana, bara trpenie doma, a od druga strana, trpi pritisok od Kina, kako najgolem stranski doveritel na SAD, koja bara zasileni merki na {tedewe vo zemjata.

Obama sega definitivno e pred najgolemiot test vo svojot mandat - kako da ja stabilizira doma{nata ekonomija i da ne gi povle~e vo ambisot ostanatite svetski ekonomii koi zavisat od nea. (Ne) vozmo`na misija!

MISLA NA DENOT

DA SE SOMNEVA[ VO SEBESI E PRVIOT ZNAK NA INTELIGENCIJA

UGO OJETI ITALIJANSKI PISATEL I KRITI^AR

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

FRAPANTEN RAST NA TRGOVSKIOT DEFICIT Izvoz vo miljardi dolari

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

Uvoz vo miljardi dolari

6.0 5.4

5.0

5.1

4.0 3.4

3.0

3.3 2.7

2.0

2.1

1.0 0.0 januari-juni 2011

januari-dekemvri 2010

januari-dekemvri 2009

IZVOR: ДR@AVEN ZAVOD ZA STTISTIKA

Sekoja godina Makedonija ostvaruva s$ pogolem deficit vo razmenata so stranstvo. Poslednite podatoci od Dr`avniot zavod za statistika poka`uvaat deka vo periodot januari-juni 2011 godina trgovskiot deficit dostigna 1,3 milijardi dolari, a vo 2010 za cela godina iznesuva{e 2,1 milijardi dolari. Toa zna~i deka godinava minusot vo razmenata so stranstvo mo`e da bide u{te pogolem. Vo prvite {est meseci izvozot iznesuva 2.099.505 iljadi dolari, a uvozot 3.399.004 iljadi dolari.

akedonskite hotelieri se zadovolni od prilivot na stranski gosti, osobeno vo Ohrid i Struga, a osven vladinite subvencii, turisti~kite rabotnici o~ekuvaat i namaluvaweto na DDV za turisti~ki uslugi od 18% na 5%, {to }e startuva sledniot mesec, u{te pove}e da go zgolemi prihodot od turizmot vo zemjava. Pa toga{ i ponekoe obla~no popladne vo Ohrid, kako na fotografijata, nema da izgleda tolku sivo, tuku pove}e idili~no.

M

SVETOT NIZ MEDIUMITE NEW YORK TIMES Wujor{kiot dnevnik na naslovnata stranica pi{uva za toa deka finansiskite ~elnici na zemjite od G-7 grupata vetija prezemawe na site potrebni merki za da se poddr`i stabilnosta na finansiskite pazari. Po istoriskoto namaluvawe na kreditniot rejting na SAD se v`e{ti crvenata sijali~ka kaj svetskite lideri, pa se o~ekuvaat energi~ni reakcii..

TH INDEPENDENT THE The Independent e preokupiran so nasilnite oku neredi vo severen ner London, predizvikani Lon na eden 29od smrtta s godi{nik pri prestrelka godi so ppolicijata. Na naslovna sse i “o~ajnite obidi na EEvropskata centralna banka da se spravi so ban krizata vo evrozonata”, kri odnosno itniot sostanok odn za da d odlu~i dali da po~ne so kupuvawe na po~ italijanski dr`avni ita obvrznici. obv

WASHINGTON POST WAS S Vlijatelniot vesnik od prestolninata na SAD na naslovnata stranica ja ima, sekako, neizbe`nata tema za naporite na amerikanskite i evropskite ~elnici da donesat merki za smiruvawe na finansiskite pazari, no ima i interesna tema za toa kako sobiraweto kuponi za popusti vo prodavnicite mo`e da bide vistinska umetnost na {tedeweto od semejniot buxet.

KOMMERSANT SAD se zboguva so trite bukvi”, pi{uva ruskiot Kommersant vo temata za sni`eniot rejting na SAD, koj za prv pat vo istorijata e namalen od najvisokite AAA na AA+. Amerikanskata administracija vleze vo `estoka polemika so rejting-agencijata Standard&Poor's, a taa pak, ne & ostana dol`na.

KAKO ]E STIGNEME DO STAPKA NA NEVRABOTENOST OD 25%?

NAD 100.000 LICA ]E SE BRI[AT OD NEVRABOTENI Vladata planira vo narednite ~etiri godini da go is~isti spisokot so nevraboteni za 100.000 lica, so {to stapkata na nevrabotenost }e se svede na 25%, kako {to se predviduva vo vladinata programa ALEKSANDRA SPASEVSKA

N

spasevska@kapital.com.mk

ad 100.000 lica }e bidat otstraneti od spisokot so nevraboteni lica vo narednite ~etiri godini, so {to stapkata na nevrabotenost }e se svede na 25%.

Na ovoj na~in Vladata planira da go re{i problemot so visokata nevrabotenost vo zemjava, koja ja rangira Makedonija na prvo mesto vo Evropa.

“Kapital” doznava deka presmetkite se ve}e napraveni i se dostaveni do pove}e dr`avni institucii, kako {to se Ministerstvoto za finansii, Agencijata za vrabotuvawe, Narodnata banka...

Od listata so nevraboteni ve}e po~nuvaat da se ~istat site {to ostvaruvaat prihodi, a se registriraat kako nevraboteni samo za besplatno zdravstveno osiguruvawe.

Spored prvi~nite proekcii, so prvata merka, odnosno so poslednata zakonska izmena za preregistracija na nevrabotenite, koja treba da zavr{i do 1. septemvri godinava, vo

SO PRIHOD OD 132.000 DENARI NEMA BESPLATNI SINI KARTONI pored poslednite izmeni vo zakonite za socijalni pridonesi i za zdravstveno osiguruvawe, site nevraboteni koi imaat mese~ni primawa od 11.000 Sdenari nemaat pravo na besplatni sini kartoni. Ako sakaat zdravstveno osiguruvawe }e treba da pla}aat nadomest kako vrabotenite. Site nevraboteni najdocna do 1. septemvri treba da se preregistriraat so izjava od Upravata za javni prihodi za vkupno ostvarenite prihodi od prethodnata godina. golem del }e se namali stapkata na nevrabotenost, koja iznesuva 31,2%.

Od Agencijata za vrabotuvawe, koja go evidentira brojot na nevraboteni lica, potenciraat deka vo izminatite nekolku godini ima trend na namaluvawe na brojot na nevraboteni, no nemaat proekcii kolku e realnata stapka na nevrabotenost vo dr`avava. Velat deka najgolemo vlijanie za toa ima vladinata strategija za vrabotuvawe, koja po~nuva da se implementira niz pove}e dokumenti.

“Za namaluvawe na brojot na evidentirani nevraboteni lica vo odredena mera pridonese izmenata na zakonot vo delot na ostvaruvawe pravo na zdravstveno osiguruvawe na nevrabotenite lica, odnosno evidentiraweto kako nevraboten pove}e ne e

uslov za ostvaruvawe na pravoto na zdravstveno osiguruvawe. Toa pravo mo`e da se ostvari direktno preku Fondot za zdravstveno osiguruvawe”, informiraat od Agencijata za vrabotuvawe.

Proekciite na ekspertite pak, se u{te pooptimisti~ki od vladinata presmetka.

Spored Miroqub [ukarov, profesor na Univerzitetot na Jugoisto~na Evropa, realnata stapka na nevrabotenost e poniska od 20%.

“Pred dve godini zaedno so UNDP pravevme analiza za pazarot na rabotna sila.

Anketata, koja be{e sprovedena na golem broj ispitanici, poka`a deka stapkata na nevrabotenost vo dr`avata e 20%, {to isto taka e golem procent. Minatata godina

povtorno ja pravevme istata anketa, koja poka`a deka stapkata na nevrabotenost vo Makedonija e okolu 19%”, veli profesorot [ukarov.

Toj o~ekuva nevrabotenosta da e poniska i od ova, no za da se prika`e toa potrebna e seriozna promena vo metodologijata za registrirawe na nevrabotenite.

“Ministerstvoto za trud treba da najde na~in da ja prika`e realnata nevrabotenost i da definira koi se nevraboteni, odnosno koi navistina baraat rabota, a koi se registrirani kako nevraboteni samo za socijalni i zdravstveni benificii od dr`avata.

Koga se smeni Zakonot za zdravstveno osiguruvawe site o~ekuvaa stapkata na nevrabotenost da se namali, no toa ne profunkcionira”, objasnuva [ukarov.

Navigator

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

3 FAKTI ZA...

3,8% 6% 1,8%

E namalen indeksot na tro{ocite na `ivot vo juli sporedeno so istiot mesec lani E zgolemen indeksot na cenite na hrana i bezalkoholni pijalaci

E zgolemen indeksot na cenite na obleka i obuvki

PROCENKI...

VESTI...

TEUTA ARIFI

VICEPREMIER ZA EVROPSKI PRA[AWA

O^EKUVAM PODDR[KA I PARTNERSTVO OD GRCIJA

I

ntegracijata na Makedonija kon Evropskata unija e od interes i za gr~kata strana, veli vicepremierot za evropski pra{awa, Teuta

Arifi.

“O~ekuvam vistinsko partnerstvo i poddr{ka vo ovoj proces. Za ova oficijalno }e se obratam do gr~kite kolegi i }e ja baram taa poddr{ka za Makedonija i nejzinata evrointegracija”, veli Arifi.

Taa potencira deka kompromisi ima za sekoj spor, a Makedonija treba da poka`e podgotvenost i zrelost deka navistina saka brzo da go re{i toj problem.

NA 30-ti SEPTEMVRI

BANKAR BA

RO! O K NAS

e mese~nik! m

nov proizvod na KAPITAL TAL MEDIA GROUP KO KOGA IZLEGUVA? Pr r Prviot broj na bankar }e izleze na 30 septemvri (petok), a ponatamu sekoj prv petok vo mesecot (12 pati vo godinata) me BR BROJ NA STRANICI: 100 SO SODR@INA: Istra`uvawa na finansiski pazari Is (makedonija/balkan/evropa/svet, (m slu~ai, analizi, komentari, kolumni, sl in intervjua, strategii, finansirawe na investiciite, finansirawe na iz izvozot… psihologijata na pobednicite i gubitps ni nicite (makedonski slu~ai)…

C CELNA GRUPA: Za bankari, finansiski eksperti, konsu sultanti, u investitori i pretpriema~i, advokati, profesori i studenti… ad i idni bankari, investitori i pretpriema~i… pr retpriema~i…

SP SPECIJALNO PECIJALNO INTERNET IZDANIE: Golemi Go olemi popusti i gratisi za pretplatni nici ici na KAPITAL MEDIA GROUP

O! R O K NAS

NA A 15 15-ti 5-ti i OKTOMVRI I

MENAXER

e mese~nik!

60 SEKUNDI BRIFING

nov proizvod na KAPITAL MEDIA GROUP KOGA IZLEGUVA? Prviot broj na Menaxerr ke izleze na 15 oktomvri (sabota), a ponatamuu sekoj 15-ti vo mesecot (12 pati vo godinata) BROJ NA STRANICI: 1000 SODR@INA: rri investirawe r Istra`uvawa na pazari i izvoz (Makedonija/Balkan/Evropa/Svet, lkan/Evropa/Svet, r slu~ai (Makedonija i Svetot), vetot), analizi, komena, delovni strategii, tari, kolumni, intervjua, rrni svetski umovi, planetarni r u pobednici, modeli na uupravuvanwe, tirawe, r , izvoz – kako? dobri odluki za investirawe, acija j i obrazovanie r business modeli… edukacija na menaxerite i osniva-~ite a-~ite na kompanii, na~ini na nao|awe oekti, {to e dobarr finansii za va{ite proekti, -upp business proekti, proekt, inovacii, start-up koj vi pomaga? psihologijata gijata j nicite (make-donski na pobednicite i gubitnicite slu~ai)…

CELNA GRUPA: Za pretpriema~i, izvr{ni {ni direktori, osniva~i i investitori, i, investiciski eksperti i sovetnici eksperti, r konsultanti, advokati, profesori r f r i studenti... u i idni pretpriema~i, investitori nvestitori i bankari...

SPECIJALNO INTERNETT IZDANIE: Golemi popusti i gratisi si za pretplatnici na KAPITAL MEDIA GROUP kontakt: zikov@kapital.com.mk com.mk kontakt@kapital.com.mk marketing@kapital.com.mk lice za kontakt: Qup~o Zikov, direktor na KAPITAL MEDIA GROUP

RUSKA FARMACEVTSKA KOMPANIJA ]E GRADI FABRIKA VO BUNARXIK

K

ompanija od oblasta na farmacijata }e gradi fabrika vo Bunarxik, neoficijalno doznava “Kapital”. Stanuva zbor za investicija koja doa|a od Rusija za koja se pregovaralo podolgo vreme. Spored informaciite, pregovorite se ve}e vo finalna faza i se o~ekuva kamentemelnik da se postavi za desetina dena. Vo Bunarxik od neodamna po~na da se gradi i fabrikata na amerikanskata kompanija za proizvodstvo na kondenzatori Kemet, a dokolku se ostvarat prognozite na vladinite pretstavnici, do krajot na godinava }e zavr{at pregovorite so u{te tri do ~etiri kompanii koi najavuvaat investicii vo zemjava.

Neoficijalno, osven farmacevtskata kompanija, interes za investirawe vo Bunarxik projavila i avtomobilska kompanija od Indija.

BERZA MBI 10 3,000 2,800 2,600 2,400 2,200 2,000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,383.58 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Na Мakedonskata berza v~era najtrguvani bea akciite na Alkaloid, so vkupen promet od 7.655.030 denari. V~era{niot den, isto kako i petokot, go odbele`aa deset gubitnici i samo dvajca dobitnici. Najgolem dobitnik be{e Beton Skopje, ~ija maksimalna cena na akciite porasna za 0,45%, a vkupniot promet ostvaren v~era iznesuva{e 56.253 denari. Najgolemiot gubitnik pak, ZK Pelagonija Bitola, v~era do`ivea pad na akciite za 8,98%. Makedonskiot berzanski indeks MBI-10 zabele`a pad od 2,81%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Бетон Скопје

7,302.00 +32,00

+0,45% 0 45%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ЗК Пелагонија

2,199.00 8 98% -8,98%

-217,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000

11,500 11,000 10,500 01/07 06/07 11/07 16/07 21/07 26/07 31/07 05/08

11,444.61 +60,93

PAK SE PREGOVARA ZA BELENE

B

ugarija i Rusija re{ija da gi prodol`at pregovorite i da formiraat rabotna grupa koja }e gi razgleda mo`nostite za finansirawe na izgradbata na bugarskata nuklearna centarala Belene. Pregovorite prodol`uvaat, iako ruskata kompanija Atomstrojeksport odbiva da go povle~e baraweto za isplata na 58 milioni evra, kolku {to & dol`i bugarskata Nacionalna elektroenergetska kompanija (NEK).

Sporot me|u Rusija i Bugarija nastana za finansiraweto na nuklearkata otako glavniot investitor, germanskata grupacija RVE, se povle~e vo 2008 godina. Rusija predlo`i Sofija da podigne kredit, no Bugarija ne se soglasuva i bara namaluvawe na cenata od 6,3 milijardi evra za izgradba na Belene.

+0,54% 0 54%

Zagubite na evropskite berzi v~era пrodol`ija, a pove}eto indeksi se vo minus iako Evropskata centralna banka e prisutna na pazarot na obvrznici i kupuva dol`ni~ki hartii od Italija i [panija za da go namali tro{okot na nivno zadol`uvawe

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,152.45 9,097.56 1,199.38 2,532.41 6,070.26 782.86

VALUTI

-1,80% -2,18% -0,06% -0,94% -1,80% -2,26%

£ €

€ $

1.1506

1.4225

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

0,0%

ПРОМЕНА

+0,5%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.701,400 $ +3,0% 3 0% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

105,840 $ -3,23% 3 23% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NURIEL RUBINI

Izbegnuvaweto nova recesija mo`ebi }e bide nevozmo`na misija.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

Politika / Pari / Dr`ava PREGLED VESTI

PRODOL@UVA URIVAWETO NA KOSMOS

460.000 EVRA BRITANSKA POMO[ ZA REFORMA NA ADMINISTRACIJATA

KRIVI^NI PRIJAVI ZA FIJAT CANOSKI

Z

Neoficijalno, investitorot i izveduva~ na kompleksot Kosmos se tovari za zloupotreba na slu`benata polo`ba i ovlastuvawe i za falsifikuvawe dozvola za gradba

O

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

p{tina Gazi Baba podnese krivi~ni prijavi protiv inv e s t itor ot i izveduva~ot na kompleksot Kosmos, Fijat Canoski, no ne soop{tuva na koi povredi na Zakonot za gradewe se odnesuvaat prijavite. Iako gradona~alnikot Toni Trajkovski za v~era najavi pres-konferencija na koja treba{e da gi razjasni site detali povrzani so slu~ajot Kosmos, taa be{e odlo`ena za deneska.

Neoficijalno, stanuva zbor za dve krivi~ni prijavi: zloupotreba na slu`bena polo`ba i ovlastuvawa i falsifikuvawe dozvola za gradba.

O p{tinata podgotvuva krivi~na prijava i protiv firmata koja go vr{ela nadzorot na izgradbata na luksuzniot kompleks. Spored Zakonot za gradba vo prava i dol`nosti na grade`en inspektor, vo ~len 132 se veli: “Dokolku pri vr{ewe na inspekciskiot nadzor grade`niot inspektor konstatira nepravilnost, koja soglasno ovoj zakon pretstavuva prekr{ok, odnosno so poseben zakon e utvrdena kako krivi~no delo, pokrenuva prekr{o~na ili krivi~na postapka”.

Trajkovski pred dva dena negira{e deka periodot za

povrzani so slu~ajot. Po objavuvaweto deka pravdata }e ja bara vo Strazbur vo forma na privremena merka za zapirawe na urivaweto na zgradata dodeka ne se re{i slu~ajot, Canoski site aktivnosti gi prefrli na svojot praven tim, zasilen so amerikanskiot advokat Dejvid Serxi.

Pravnata slu`ba na op{tina Gazi Baba odmorena }e se zafati so polni race rabota.

Kako {to informiraat od tamu, dodeka bile na godi{en odmor pristignale nekolku barawa i `albi od investitorot i izveduva~ na Kosmos protiv re{enijata za zapirawe na izgradbata i za urivawe na objektot. “@albite se vo golem broj. Vo niv poedine~no e navedeno dali strankata bara stopirawe ili poni{tuvawe na

NOVINI VO TERITORIJALNATA PODELBA

DUI: VO 2013 GRADONA^ALNIK NA KI^EVO ]E BIDE ALBANEC

N

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

a slednite lokalni izbori, {to }e se odr`at vo 2013 god in a, K i~ ev o prvpat }e dobie Albanec za gradona~alnik, tvrdat od DUI, koalicioniot partner na VMRO-DPMNE vo Vladata. Od partijata demantiraat deka pretvoraweto na Ki~evo vo petta gradska op{tina so dominantno albansko naselenie e del od noviot dogovor me|u premierot Nikola Gruevski i liderot na DUI, Ali Ahmeti, postignat po neodamne{nite parlamentarni izbori.

“Realizacijata na delot od teritorijalnata podelba {to se odnesuva na op{tinata Ki~evo ne e ni{to novo i e predvidena so zakon, so toa {to vo 2009 godina VMRODPMNE i DUI se dogovorija pripojuvaweto na nekolku pomali op{tini kon gradot da se odlo`i do 2013 godina. Na slednite lokalni izbori Ki~evo }e glasa kako op{tina so dominantno albansko naselenie”, izjavi

a slednive dve godini Vladata na Velika Britanija i Severna Irska }e dodeli 460.000 evra za reforma na javnata administracija vo Makedonija. V~era ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski i britanskiot ambasador vo zemjava, Kristofer Ivon, potpi{aa Memorandum za sorabotka za poefikasna implementacija na Strategijata za reforma na administracijata. So proektot, {to }e po~ne na 1. septemvri godinava i }e se sproveduva do mart 2013 godina, }e se voveduvaat novi politiki i tehniki za u~ewe i razvoj na vrabotenite vo javniot sektor so cel pottiknuvawe na nivnata mobilnost i podobruvawe na organizacijata na rabotata.

Spored Ivanovski, prvpat }e bidat kreirani programi za obuka i stru~no usovr{uvawe so koi }e bidat opfateni golem broj funkcioneri, osobeno vo delot na upravuvawe i vodewe na instituciite.

Ambasadorot Ivon istakna deka eden del od Memorandumot se odnesuva na voveduvawe unificiran sistem za razvoj na ~ove~ki resursi preku treninzi i obuki.

“Voveduvaweto sistem na ocenuvawe spored poseduvawe rabotni kvaliteti }e ja unapredi javnata administracija”, re~e toj.

GOTOVO OBVINENIETO PROTIV QUBE BO[KOSKI

sproveduvawe na re{enieto za otstranuvawe na gradbata koj mu bil daden na investitorot bil kratok.

“Vo vremenskiot rok koj be{e daden ne samo {to ne be{e po~nata postapkata od investitorot, tuku toj prodol`i so gradba. Vo toj period ima{e betonirawe na stolbovi. Dokolku investitorot ima{e po~nato aktivnost za otstranuvawe na objektot i pobara{e od op{tina Gazi Baba da mu se prodol`i rokot, nie } e go prodol`evme”, izjavi Trajkovski.

Dodeka op{tinata s$ u{te ja kompletira dokumentacijata za slu~ajot Kosmos, na teren i v~era prodol`ija aktivnostite za urivawe na objektot, informiraat od Kosmos. Sepak, Canoski odlu~i pove}e da ne dava izjavi

portparolot na Vladata, Muhamed Hoxa.

So dogovorot, koj go potvrdile staro-novite partneri vo Vladata, iako navodno, VMRODPMNE baralo ponatamo{no odlo`uvawe, pripojuvaweto na Oslomej, Vrane{nica, Drugovo i Zajas kon Ki~evo }e ja pretvori ovaa op{tina vo petta op{tina (po Tetovo, Gostivar, Debar i Struga) so mnozinsko albansko naselenie. Vo dogovorot {to go ovozmo`i formiraweto na novata vlada vleguva i ponatamo{noto sproveduvawe na strategijata za pravi~na zastapenost, popularno nare~ena vrabotuvawe po Ramkoven dogovor, koja } e prodol`i so dodeluvawe konkretni rabotni mesta za “vrabotenite” koi dosega sedea doma i zemaa plata.

“Procedurite za novata sistematizacija na rabotnite mesta vo dr`avnite institucii nekade se zavr{eni, a nekade bea privremeno prekinati poradi izborite.

Sega prodol`uvaat i vo najkus mo`en rok pove}e } e nema slu~ai na vraboteni bez konkretni rabotni mesta”,

uveruva Hoxa, koj potvrduva deka pravi~na zastapenost } e se bara i vo specijalnite edinici na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, kako {to se “Tigrite” i “Alfite”.

Vo MVR ne bea zapoznaeni so mo`nosta za zgolemuvawe na brojot na Albancite vo nivnite specijalni edinici, no tvrdat deka ova ministerstvo e blisku do ispolnuvawe na baraniot razmer vo odnos na etni~kiot sostav na vrabotenite so okolu 20% vraboteni Albanci. Ne znaeja nitu dali rabotni mesta za Albanci vo “Tigrite” ili “Alfite” }e se otvoraat so brojno pro{iruvawe na edinicite ili so prerasporeduvawe na postojnite pripadnici na drugi rabotni mesta vo Ministerstvoto.

Vladiniot portparol gi otfrla {pekulaciite deka postojat odredeni ~uvstvitelni aspekti od noviot vladin dogovor Gruevski-Ahmeti koi s$ u{te ne se objaveni za{to se ~eka povolen tajming.

Veli deka s$ {to dogovorile liderite na VMRO-DPMNE i DUI vo osnova e sodr`ano vo vladinata programa.

7

re{enieto. Rokot za odgovor po odnos na vakvite `albi e eden mesec, no nie }e se potrudime da odgovorime vo tekot na ovaa nedela. @albite ne go odlo`uvaat izvr{uvaweto”, velat od pravnata slu`ba na op{tinata.

Dokolku Canoski ne e zadovolen od re{enijata na op{tinata po odnos na `albite, mo`e da povede postapka pred Upravniot sud.

Kompleksot Kosmos po~na da se uriva minatata nedela bidej}i celiot objekt, spored op{tina Gazi Baba, bil nadvor od ramkite na proektot {to go dobil odobrenieto za gradba, koe go izdale slu`bite na op{tina Gazi Baba. Gradbata bila povisoka za eden metar i 43 santimetri vo odnos na apsolutnata kota koja bila izmerena od geodetska firma.

A

dvokatskiot tim na liderot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{koski, go dobi obvinitelniot akt. Advokatot Don~e Nakov za “Kapital” v~era potvrdi deka obvinitelniot akt pristignal na negovata adresa.

“Stanuva zbor za obvinitelen akt od pet-{est stranici, koj se odnesuva na istite obvinenija za koi prvi~no be{e uapsen Bo{koski, odnosno nezakonsko finansirawe politi~ka kampawa i zloupotreba na slu`bena dol`nost. Dopolnitelni obvinenija ne se pokrenati protiv Bo{koski. Sega soglasno zakonskiot rok }e go iskoristime pravoto za prigovor”, re~e advokatot Nakov.

Vikendov mu be{e prodol`en po vtor pat pritvorot na Bo{koski za u{te 30 dena. Od partijata obvinija za tajno prodol`uvawe na pritvorot so cel da se sokrijat oficijalnite informacii za opravdanosta na apseweto na Bo{koski.

Liderot na Obedineti za Makedonija be{e uapsen eden den po izborite so 100.000 evra gotovina pod obvinenie deka parite trebalo da bidat iskoristeni za nezakonsko finansirawe na izbornata kampawa.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

ZA KRA@BA NA STRUJA I DO TRI GODINI ZATVOR

SO PONIZOK DDV DO POVE]E TURISTI

MVR I EVN IM VLEGOA VO TRAG NA KRADCITE

N

amaluvaweto na danokot na dodadena vrednost od 18% na 5% za turisti~kite uslugi, {to se o~ekuva da startuva idniot mesec, }e ima pozitivni efekti vo turizmot preku namaluvawe na cenite i dopolnitelni prilivi vo buxetot. Vaka turisti~kite asocijacii na v~era{nata sredba so ministerot za ekonomija, Vaqon Sara~ini, ja ocenija najnovata vladina merka vo turizmot, pokraj predvideni 49 milioni denari za subvencii vo ovoj sektor.

“Efektot od subvenciite e o~igleden. Toa se o~ekuva i od vtorata merka, namaluvawe na danokot. Zatoa, minatiot mesec potpi{avme trigodi{ni dogovori so stranski turoperatori”, izjavi Don~o Tanevski, pretsedatel na HOTAM, koj presmetuva deka po osnov na DDV za dopolnitelni uslugi vo buxetot }e se sleat devet milioni evra, so ogled deka eden stranski turist samo za no}evawe i pojadok tro{i 15 do 16 evra.

Kako {to istakna Ferkan Berberi od tursti~ko-ugostitelskata komora pri Sojuzot na stopanski komori, namaluvaweto na DDV e predlo`eno ne samo za da se zgolemi brojot na turistite vo zemjata, vrabotuvawata i vlo`uvawata, tuku i za da se zgolemat kriteriumite vo ovoj sektor, {to }e zna~i pogolema konkurencija.

Celta na Vladata so ovie merki e posilno da se promovira Makedonija kako turisti~ka destinacija kaj stranskite turisti.

“Eden od glavnite prioroteti i vo naredniot period }e bide razvivaweto na turizmot i zatoa prodol`uvame so realizacija na po~natite proekti so cel Makedonija da stane atraktivna turisti~ka destinacija”, izjavi ministerot Sara~ini.

Turisti~kite rabotnici na sredbata izrazija zadovolstvo od godina{niot priliv na stranski turisti. Sezonava se o~ekuva da ja zavr{at so 15.000 holandski i 1.600 finski gosti.

“Vo Ohrid momentalno ima pet avionski letovi od Holandija.

Najavite za slednata godina se najmalku {est letovi, a vo narednite tri godini celta na na{ite partneri e frekvencijata da dostigne do minimum eden let dnevno”, dodava Tanevski.

Akcijata po~na na podra~jeto na Skopje, a vo me|uvreme prodol`i i vo drugi gradovi. Od MVR najavuvaat deka so zasileno tempo }e bide realizirana na celata teritorija na dr`avava

Z

asilena kontrola i organizirana zaedni~ka akcija protiv kradcite na struja vr{at specijalni ekipi na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti i na EVN Makedonija.

Osven tie {to }e bidat fateni so manipulirano broilo, na nia{n na policijata se i tie {to posreduvale ili ja izvr{ile manipulacijata.

“Site dosega osomni~eni vo akcijata izvr{ile kra`bi na struja so neovlasteno otvorawe na elektri~nite broila i gi onevozmo`uvale da ja registriraat vkupno potro{enata energija”, izjavi portparolot na MVR, Ivo Kotevski.

Spored Kotevski, stanuva zbor za krivi~no delo za koe e predvidena i kazna zatvor od tri godini.

Manipuliranite broila se potrduvaat i od Biroto za metrologija, koe raboti vo ramkite na Ministerstvoto za ekonomija.

Samo vo poslednite 12 meseci EVN ima otkrieno pove}e od 1.000 manipulacii. Vo edna pogolema akcija na EVN pred K

O

M

E

R

LEN^E KARPUZOVSKA

Osven tie {to }e bidat fateni so manipulirano broilo, na ni{an na policijata se i tie {to posreduvale ili ja izvr{ile manipulacijata.

dva meseci stotina poznati skopski restorani i kafebarovi bea isklu~eni tokmu poradi otkrieni manipulacii, koi im ovozmo`uvale da pla}aat samo edna tretina od realno potro{enata elektri~na energija.

Javna tajna e deka vo Makedonija kradcite na struja dosega bea prili~no komotni, a posrednicite zarabotuvaa na crno i po nekolku iljadi evra mese~no od nelegalnata C

I

J

A

L

E

N

usluga za manipulacija. Sega s$ poglasno se zboruva deka im se gleda krajot na site {to steknale kakva bilo nelegalna korist od vakvite manipulacii, velat poznava~ite na sostojbite.

Akcijata po~na na podra~jeto na Skopje, a vo me|uvreme prodol`i i vo drugi gradovi.

Od MVR najavuvaat deka so zasileno tempo }e bide realizirana na celata teritorija na dr`avava.

O

G

L

A

S

INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ na 02/ 31 32 062 ili na http://ispi-europe. blogspot.com/ i iskoristete gi povolnostite i grupniot popust za rano prijavuvawe na u~estvo {to trae do 15 avgust 2011 godina.

Ekskluziven mediumski pokrovitel

MENAXER ZA KOMUNIKACII VO EVN MAKEDONIJA Od kra`bite na elektri~na energija kompanijata gubi milioniski sumi evra na godi{no nivo, no trpat i redovnite korisnici, energetskiot sistem vo celina, a gubi i dr`avata, bidej}i nefakturiranata energija ne sozdava obvrska za pla}awe danok. EVN poseduva sofisticirana oprema za otkrivawe manipulacii i ne mora sekoga{ da se izleze od kancelarija za tie da bidat otkrieni. Apelirame do korisnicite da ne se obiduvaat da vr{at takvi krivi~ni dela bidej}i posledicite se rigorozni i od materijalen i od praven aspekt.

K

9

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

ARMAGEDON NA SVETSKITE BERZI PORADI STRAVOT OD BAN

IZVOZNICITE GI DEMNE U[ MAJA BAJALSKA-GEORGIEVSKA

N OD APRIL DO JUNI PU[TENI VO UPOTREBA 26 OBJEKTI

O

d april do juni godinava vo upotreba bile pu{teni 26 objekti, ~ija vrednost iznesuva re~isi 311 milioni denari. Spored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, najgolem del od odobrenijata za upotreba, odnosno 69,2% bile izdadeni na fizi~ki lica, a kaj 30,8% od objektite kako investitori se javuvaat delovni subjekti.

Odobrenija za upotreba na grade`ni objekti se izdadeni samo vo Strumica i Gevgelija i vo ~etiri skopski op{tini, me|u koi Ilinden, Kisela Voda, Petrovec i Sopi{te.

Najgolem del, 88,5%, od odobrenijata se za objekti od visokogradba, dodeka 11,5% se za objekti za rekonstrukcija.

Brojot na odobrenija za stanovi iznesuva 52, so vkupna povr{ina od 3.626 kvadratni metri. Najmnogu odobrenija, odnosno 33 dobila Strumica, devet odobrenija dobila op{tina Petrovec, po ~etiri Gevgelija i Kisela Voda, a po edno Sopi{te i Ilinden.

bajalska@kapital.com.mk

e e Armagedon, no kako da e, - komentira{e v~era analiti~ar od berzata vo Hong Kong, ~ii prognozi se deka glavniot indeks na ovaa berza, Hang Seng, slednite denovi }e padne 5% ili pod 19.000 poeni.

Ovaa crna prognoza najubavo ja opi{uva panikata na svetskite pazari na kapital koja ja predizvika stravot od nova recesija po vesta za namaleniot krediten rejting na SAD. Iako rasproda`bata po~na so otvoraweto na aziskite berzi, prodol`i i na berzite vo Evropa i vo regionot, pa i vo Makedonija.

Stravot delumno e i poradi dol`ni~kata kriza vo

VLADATA PRODAVA STARI DR@AVNI VOZILA

N

USPE[NA PONUDATA ZA OTKUP NA KOMUNA

K

omisijata za hartii od vrednost ja potvrdi uspe{nosta na ponudata za otkup na obi~nite akcii izdadeni od dru{tvoto Komuna, dadena od avstriskata kompanija Duropak od Viena, soop{tuvaat od kompanijata. KHV na sednicata koja se odr`ala na 1. avgust ja donela ovaa odluka.

“So ovaa postapka Duropak od Viena se stekna so procentualno u~estvo od 68,8% od obi~nite akcii na Komuna od Skopje, so {to ponudata e uspe{na i istata e prifatena od 114 sopstvenici na obi~ni akcii, koi dostavija izjavi za vkupno 179.182 obi~ni akcii”, soop{tija od Komuna. Ottamu dodavaat deka javnosta za ishodot na ponudata za otkup od strana na ponuduva~ot Duropak ja izvestile so objava vo dnevnite vesnici na 26. juli godinava.

+

раст

Бетон Скопје РМДЕН

[panija i vo Italija.

Analiti~arite predupreduvaat deka v~era{noto tonewe na berzanskite indeksi e samo predvesnik na novata globalna recesija, koja ve}e nekoe vreme se najavuva ili kako {to velat nekoi, prodol`enie na krizata od 2008 godina.

Ova nesomneno }e im predizvika i novi problemi na makedonskite izvoznici, a “Kapital” analizira kakvi i kolkavi }e bidat problemite za makedonskata ekonomija. ]E PA\A POBARUVA^KATA ZA SÈ, OSVEN ZA HRANATA Finansiskiot analiti~ar Xon Jonovski veli deka

+0,45% +0,21%

нова цена

7.032,00 88,00

FINANSISKI ANALITI^AR S$ {to ne e vo vrska so hranata, site sektori za ~ie rabotewe i razvoj momentalno se potrebni krediti, sve`i investicii i stranski kapital }e bidat pogodeni. Bidej}i kapitalot }e stane skap, mo`e da bide pogodena i cenata po koja Vladata }e se finansira, odnosno da se zgolemat kamatite za izdavawe evroobvrznica.

SAD E VO SCENARIOTO NA JAPONIJA onovski prognozira stagnacija na amerikanskata ekonomija i na site golemi zapadnoJopasnost evropski ekonomii. Spored nego, dolarot }e prodol`i da devalvira, a vo SAD postoi i od deflacija.

“SAD e vo scenarioto {to Japonija go `ivee{e 20 godini, po~nuvaj}i od 1978 godina. Poradi prezadol`enosta, Japonija se obiduva{e da ja stimulira ekonomijata, no taa be{e vo stagnacija. Kako rezultat na toj ciklus vo japonskata ekonomija berzite od 1978 godina padnaa za duri 80%”, veli toj.

ponedelnik - 08.08.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4.00% 4.80% 4.60% 4.00% 4.60% 4.50% 5.00% 5.30%

6м 5.50% 5.60% 4.80% 5.00% 5.50% 5.90% 6.00% 6.50%

24м 5.00% 8.10% 5.00% 8.20% 8.50% 8.00% 9.00% 9.00%

36м 7.90% 8.50% 5.00% 8.30% 9.00% 8.30% 9.50% 9.50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2.20% 2.10% 2.50% 2.40% 2.70% 2.40% 2.55%

6м 2.70% 2.50% 3.00% 2.90% 3.00% 3.00% 3.00%

24м 3.80% 3.60% 3.75% 4.10% 4.20% 4.20% 4.50%

36м 4.10% 4.50% 4.00% 4.50% 4.70% 4.50% 6.00%

Еуростандард банка

3.50%

4.00%

5.00%

5.50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

ЗК Пелагонија Битола Арчилормиттал (ХРМ) ТТК Банка РЖ Услуги Макпетрол

-

пад

нова цена

-8.98% 2,199.00 -8.24% 109.00 -8.12% 1,149.00 -7.73% 206.00 -7.33% 22,195.00

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

1м 1.40% 1.4% 0.21% 0.07%

3м 1.56% 1.5% 0.27% 0.10%

6м 1.76% 1.7% 0.44% 0.18%

12м 2.10% 2.1% 0.76% 0.47%

камата 4.00% 5.50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61.5053 43.4513 70.7730 56.7026 44.2516 45.4316

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

8/8/2011

pu{ta{e pove}e pari vo optek samo go odlo`uva{e rokot koga lu|eto }e po~nat da gi vra}aat parite.

“Gledajte ja zadol`enosta na ekonomijata preku zadol`enosta na eden ~ovek. Ako nekoj e prezadol`en so krediti, vo eden moment }e mora da gi namali site tro{oci i da go otplati dolgot. Vo slu~ajov toa ne se slu~i, tuku samo ve{ta~ki se prodol`i rokot za naplata”, objasnuva Jonovski.

Sega toj o~ekuva kamatite vo SAD da po~nat da rastat, a toa da ima dopolnitelen efekt na gra|anite zadol`eni so krediti.

Spored nego, agregatnata pobaruva~ka vo SAD }e se namaluva, a istoto }e se slu~uva i vo dr`avite koi se nejzini najgolemi trgovski partneri. Jonovski o~ekuva seto toa da vlijae i na makedonskata ekonomija, osobeno zatoa {to najgolemite trgovski partneri na Makedonija se zapadnoevropskite zemji. “]e ima pomala pobaruva~ka za izvozni proizvodi od Makedonija od site zemji so koi se trguva.

Pobaruva~kata za izvoznite proizvodi od Makedonija ve}e e namalena izminatiov period, a sega mo`e da se o~ekuva pad na cenite na izvoznite proizvodi, no i na koli~inite koi }e se na-

momentalnata panika na svetskite berzi ne e repriza na krizata od 2008 godina, tuku samo prodol`uvawe na ishodot od pregolemata zadol`enost na amerikanskata ekonomija vo privatniot i vo javniot sektor.

“Koga se pojavi krizata vo 2008 godina prvata reakcija be{e kako da se stimulira ekonomijata. Se pu{taa pove}e pari vo optek so cel bankite da prodol`at so kreditirawe, a toa zna~e{e stavawe na parite vo {pekulativni investicii, na {to reagiraa berzite”, veli Jonovski.

Spored nego, so toa {to amerikanskata dr`ava

XON JONOVSKI

a javno naddavawe Vladata prodava nad sto koristeni vozila od razni marki. Spored odlukata objavena vo Slu`ben vesnik, stanuva zbor za motorni vozila koi gi koristela Vladata, odnosno Slu`bata za op{ti i zaedni~ki raboti, kako i drugi organi na dr`avnata uprava, koi dokolku se prodadat po po~etnata cena na javnoto naddavawe vo dr`avnata kasa }e se sleat okolu 100.000 evra. Najvisokata po~etna cena e za vozilo od marka Lend Rover, koe se prodava po cena od 240.000 denari, dodeka najevtiniot avtomobil e marka Zastava po po~etna cena od 5.000 denari. Postapkata za proda`ba na vozilata se izvr{uva za site vozila zaedno, a ja sproveduva Komisijata za otu|uvawe stari vozila.

8/8/2011

Pani~na rasproda`ba i pad na site svetski, evropski, regionalni berzi i na Makedonskata berza se slu~i v~era. Analiti~arite velat deka ova e samo uvertira vo novata svetska recesija, odnosno vo prodol`enieto na globalnata ekonomska kriza od 2008 godina. Presudna be{e vesta za namaleniot krediten rejting na SAD, a se o~ekuva seto toa da im predizvika novi problemi na makedonskite izvoznici

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

28,584,393.39

-4.04%

-5.50%

-12.84%

-5.14%

-9.89%

8/4/2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

46,572,586.31

-6.43%

-3.19%

-11.92%

-4.28%

-14.70%

8/4/2011

Иново Статус Акции

15,367,545.52

-0.39%

1.60%

-6.73%

-1.44%

3.95%

8/4/2011

КД БРИК

38,609,651.03

-6.11%

-4.31%

-8.88%

-4.98%

-10.54%

8/4/2011

КД Нова ЕУ

23,291,070.16

-5.04%

-9.96%

-15.53%

-7.88%

-11.10%

8/4/2011

КБ Публикум - Балансиран

29,429,212.52

-3.55%

-3.87%

-8.73%

-3.48%

-3.82%

8/4/2011

КБ Публикум - Обврзници

34,139,758.65

0.28%

1.07%

0.00%

0.00%

0.00%

8/4/2011

КБ Публикум Паричен

52,530,411.78

0.27%

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

8/4/2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

NKROT NA SAD

NBRM: NE E NAMALENA KOLI^INATA NA ZLATOTO VO DEVIZNITE REZERVI

[TE EDNA KRIZA?!

bavuvaat od zemjava”, veli Jonovski.

Spored nego, nema da bidat pogodeni samo proizvodstvoto i proda`bata na hrana od Makedonija, odnosno tamu novata globalna kriza koja se najavuva }e ima pomal efekt.

“S$ {to ne e vo vrska so hranata, site sektori za ~ie rabotewe i razvoj momentalno se potrebni krediti, sve`i investicii i stranski kapital }e bidat pogodeni. Bidej}i kapitalot }e stane skap, mo`e da bide pogodena i cenata po koja Vladata }e se finansira, odnosno da se zgolemat kamatite za izdavawe evroobvrznica.

O~ekuvam i povlekuvawe na portfolio-investitorite od Makedonija, {to negativno }

anikata od lo{ite vesti od SAD vikendov po~na na arapskite berzi, a v~era prvi P po~naa da tonat aziskite, ~ii indeksi prvo drasti~no padnaa, za vo tekot na denot da se zadr`at na pad od 2% do 3%. Tokiskiot indeks Nikkei padna za 2,18%, hongkon{kiot

Hang Seng za 2,17%, ju`nokorejskiot Kospi za 3,82%. Nitu na glavnite evropski berzi ne be{e podobro. Tamu najgolem pad do`ivea {vajcarskiot indeks Swiss market od 3,64%, dodeka londonskiot FTSE 100 padna za 2,02%, germanskiot DAX za 2,76%, francuskiot CAC 40 za 2,54%. Vo regionot na Centralna i Isto~na Evropa najgolem pad ima{e romanskiot indeks BET za 8,86%, potoa ruskiot RTS za 5,69%, a ~e{kiot indeks PXI padna za 4,99%.

Na Balkanot najgolem pad ima{e belgradskiot indeks Belex 15 za 5,85%, zagrepskiot indeks Crobex padna za 4,77%, qubqanskiot SBI TOP se namali za 2,84%, bugarskiot SOFIX padna za 2,32%. Nitu makedonskiot indeks MBI-10 ne be{e nadvor od trendot na crniot ponedelnik i v~era se namali za 2,81%. Indeksot MBID padna za 1,88%, dodeka indeksot na obvrznici OMB porasna za 0,06%. e se odrazi na berzata i na brokerskite dru{tva. Od druga strana, poradi panikata i nervozata {to nastana na svetskite pazari, stranskite investicii mo`e da bidat odlo`eni, no toa najverojatno }e ima

11,444.60 S&P 500 1,199.38

3,000

-0,06%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 6,054.60

-2,91%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 782.86

-2,26%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

1,88%

2,800

2,000

2,400

104

1,800

2,200

100

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

NASDAQ 100 2,194.38

-0,58%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 50,541.70

-4,55%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5,134.44

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

-2,15%

-1,55%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 20,490.60

-5,85%

-1,82%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-2,39%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 2,029.68

SOFIX 390.07

-4,77%

-2,32%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 695.29

ATHEX 1,010.74

-2,84% +5,50%

6,172.00

Дунав Осиг.

-11.53%

1,005.00 Карловачка ба

100.01 Истрабенз

2,992.00 Хелиос

350.00

Имлек

2,149.00 Агробанка

5,506.00 Соларис

310.00

-44.44%

80.00

+0,80% -10.53%

ЛЕСНА СУРОВА

83,60$/барел BRENT

106,21$/барел

Хотели Маест

-27.93%

Телеком Слов

СРЕБРО 39.25$/унца БАКАР 9069,59$/унца

ПЧЕНКА 693,00$/бушел ПЧЕНИЦА 723,00/бушел

+8,76% 69.00

ЗЛАТО 1.697.50$/унца

+6,77%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

-10.26%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

-3,78% -2,89%

-0,53% 287,360$/галон -2.31%

ПРИРОДЕН ГАС

3,92$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

-4,83%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+23,02%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Месер Техног

РИЗ

-2,17%

SASX 10 974.76

Главен индекс на Белградската берза

80.00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16,990.20

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5,091.86

BELEX15 639.33

+0,06%

112

108

2,200

ОМБ

116

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-2,18%

120

2,600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 9,097.56

МБИД

3,000

2,400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-2,41%

stabilna. Spored nego, taa mo`e da se zgolemi ako se predizvika pogolema inflacija i ako ima pregolema pobaruva~ka za finansirawe od doma{ni izvori, odnosno od doma{nite banki.

3,200

2,600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3,199.53

2,81%

2,800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

+0,54%

kratkoro~en efekt”, veli Jonovski.

Vo odnos na vlijanieto vrz makedonskata makroekonomska politika, Jonovski smeta deka referentnata kamatna stapka na Narodnata banka }e ostane

azna od 500 do 1.000 evra }e platat gra|anite koi ne gi prijavuvaat prihodite od izdadeni sobi na turisti, gara`i, prevozni sredstva ili deloven prostor, soop{tuvaat od Upravata za javni prihodi.

Ottamu informiraat deka prijavuvaweto se vr{i vo nadle`nata dano~na kancelarija vo mestoto kade {to se nao|a imotot koj e predmet na izdavawe so podnesuvawe dano~na prijava vo rok od 15 dena od denot na po~nuvaweto na ostvaruvaweto na prihodite.

“Pri presmetuvaweto na personalniot danok za ovoj vid prihodi za gra|aninot se predvideni i dano~ni olesnuvawa. Visinata na tro{ocite za koi mo`e da se namali negoviot ostvaren prihod iznesuva 25% od visinata na prihodot pri izdavawe pod zakup na neopremeni stanbeni i delovni prostorii i 30% pri izdavawe pod zakup na opremeni stanbeni i delovni prostorii.

Po barawe na obvrznikot visinata na tro{ocite mo`e da se namali na ostvarnite tro{oci dokolku tie dokumentirano se doka`ani”, se veli vo soop{tenieto na UJP. Gra|anite koi sezonski se zanimavaat so proda`ba na |evreci, krofni, pukanki i sli~no na otvoreni prostori ili pak, iznajmuvaat pedalinki, ~amci, gliseri, skuteri, ~adori treba da ja prijavat svojata sezonska rabota.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik - 08.08.2011

-2,81% -1,88% +0,06%

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

K

CRN PONEDELNIK NA BERZITE

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

K

oli~inata na zlatoto vo deviznite rezervi vo prvite {est meseci od godinava e ista vo sporedba so prethodnoto {estmese~je, informiraat od Narodnata banka. Ottamu objasnuvaat deka padot na pazarnata vrednost na zlatoto se javuva kako rezultat na padot na vrednosta na dolarot vo odnos na evroto i denarot.

“Na krajot na prvoto polugodie vkupnite zlatni rezervi na Narodnata banka iznesuvaat 218.253,31 unci i se nepromeneti vo odnos na sostojbata na 31 dekemvri lani. Vo tekot na prvoto polugodie vrednosta na zlatoto izrazena vo dolari bele`i zgolemuvawe i toa od 1,410 na 1.508 dolari za unca. Vo istiot period vrednosta na zlatoto izrazena vo evra i denari bele`i namaluvawe kako rezultat na padot na vrednosta na dolarot vo odnos na evroto i denarot”, se veli vo soop{tenieto na NBRM. Zatoa, velat, evidentirano e samo vrednosno, no ne i koli~insko namaluvawe na zlatoto.

IZDAVAWETO VIKENDI^KI, SKUTERI I GLISERI DA SE PRIJAVI VO UJP

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2,388.41 МБИД 2,480.64 ОМБ 117.89

11

-5.47%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

КАФЕ 2.38$/бушел

МЕТАЛИ

+2,77% +2,72% -1,4%

НИКЕЛ 23,825.00 АЛУМИНИУМ

2275.00$/унца ЧЕЛИК 603.00$/унца

-3,8% -0,9% /

СУРОВИНИ

+1,20% +1,26% +0,00%

-1,48% ШЕЌЕР +3,45% 27.25 СОЈА 1336,00$/бушел +0,07% КАКАО 2,931.000 $/буш

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

DO KOGA? Izlezot

ima dve opcii. Namaluvawe na dava~kite kon dr`avata e prvoto re{enie, za koe postoi golem otpor. Vtoroto re{enie e zgolemuvawe na produktivnosta po vraboten vo ekonomijata

tartot na svetskata ekonomska kriza }e ima neizvesen kraj. Kako onoj vo turskite serii, kade {to se znae deka na krajot glavnite akteri }e se ven~aat, samo u{te e nepoznato vo koja epizoda po red.

Normalni se vo takov slu~aj obidite na scenaristite da ja prolongiraat zavr{nata epizoda od 175 vo 328 epizoda. Pa, potoa da gi smenat glumcite, da gi izme{aat familiite, da gi ispokaraat klu~nite klanovi za na kraj da se zavr{i so happy end. Za dobroto na site. I vo ovoj slu~aj s$ se vrzuva za parite.

Glavnite analiti~ari na ekonomskite konstelacii na svetsko nivo ova dobro go znaat, isto kako i faktot deka dokolku se ima `elba celiot ciklus mo`e da zavr{i za mnogu kratko vreme. Mo`ebi za pomalku od edna godina. ]e povtoram. Dokolku se ima `elba. A kako {to stojat rabotite, brojnite prognozi za zazdravuvawe na glavnite ekonomii vo svetot, paralelno so analizite za U ili za V krivata na pad i rast, }e slu`at samo za interna zabava. Mo`e da se naredat i site bukvi od azbukata i povtorno da ne se dobie vistinskiot odgovor na klu~noto

S

pra{awe: kolku dolgo }e trae ekonomskata kriza i kako da se izleze od nea? ]e se obidam na dvete pra{awa da im dadam razli~na konotacija.

Osnovno razbirawe e deka ne site ekonomii ednakvo ja ~uvstvuvaat krizata. Postoi bipolarnost. Vo nea na ednata strana se ekonomiite koi se t.n. proizvodni, a vo niv spa|aat i bogatite so prirodni resursi.

Na drugata strana se uslu`nite ekonomii i dr`avite koi vo minatoto tro{ea na svojata komocija, ne sozdavaj}i vrednost za idnite generacii. Najjasen primer za ova e Grcija. Taa se zadol`uva{e vo stranstvo bildaj}i ja svojata administracija do plafon, galantno raduvaj} i gi penzionerite, koi so svoite 40 godini starost mora{e da imaat po ku}a vo grad i na more.

Celata ekonomija se svrte kon davawe uslugi, proizvodstvoto re~isi go zapostavija, tovarej}i mu na grbot dava~ki od koi mu ja “puknaa ki~mata”.

Komocijata so koja lesno gi `iveeja 60-te dena platen godi{en odmor gi napravi inertni. Na toj na~in zaboravija deka doma{nata ekonomija mora da sozdava vrednost, a ne da se potpira na nadvore{nite krediti

za da opstojuva. Vo ovaa grupa zemji spa|aat i dr`avite koi {pekulativno gi bildaat vrednostite na doma{nite valuti, obvrznici i ekonomii. Do momentot koga }e bidat “pro~itani”. Toga{ tie se soo~uvaat so konkurencija vo koja desetici valuti devalviraat, inflacijata se ignorira, a dr`avnite obvrznici ni po cena od 9% prinos nikoj ne gi kupuva. Zatoa, kolata im trgnuva nadolu. Podobro vo toj slu~aj da ne se nao|ate na patot.

Kade se javuva glavniot konflikt? Re~isi kako po pravilo edna od osnovnite merki koi bea vovedeni so pojavata na svetskata kriza be{e zgolemuvaweto na danocite i na bruto-platite.

Pogre{no od start.

Prvo, zgolemuvaweto na danocite ja namaluva doma{nata pobaruva~ka, koja treba da bide glavniot dvigatel na ekonomijata. Vtoro, pridonesite ja zgolemuvaat bruto-platata, no netoplatata ostanuva ista.

Kumulirano, dvete merki treba da go popolnat buxetot, za `al, na tovar na proizvodniot sektor.

Vsu{nost, strukturata na proizvodstvoto e glavniot problem koj denes izleguva na videlina. Zatoa gi gledame razlikite me|u Brazil i Portugalija,

me|u Koreja i Italija.

Niskata produktivnost na del od svetskite ekonomii e glavniot faktor na prolongiran izlez od krizata. Izlezot ima dve opcii. Namaluvawe na dava~kite kon dr`avata e prvoto re{enie, za koe postoi golem otpor. Vtoroto re{enie e zgolemuvawe na produktivnosta po vraboten vo ekonomijata. Ova e lesno da se konstatira, no te{ko da se izvede na kratok rok. Postignuvaweto povisoka profitabilnost, a so toa i namaluvawe na tro{ocite po vraboten, pogolem izvoz itn. ne mo`e da se ostvari dokolku golem del od vrabotenite se vo tekstilnata industrija. Zamislete samo pod koi uslovi treba da se promenat platite za da se bide konkurenten pod golemiot pritisok i konkurencijata od Kina, Vietnam ili Meksiko.

Nevozmo`na misija.

Kalimero politikata, vo koja nema pravda za tie {to nasleduvaat problemi i mora da gi re{avaat, zna~i deka treba itno da se vovedat promeni vo strukturata na vraboteni i na proizvodnite sektori. Od vladi koi vo poslednite 30 godini mnogu malku napravile na toj plan ne mo`e da o~ekuvame

promena vo politikite za samo 2-3 godini. Svesni za ova, mnogu premieri na dr`avi mo`e samo da konstatiraat deka se na pozicija vo pogre{no vreme. Nivniot ko{mar, koj ne mo`at da go ubla`at ni evropskite partneri, ni prekuokeanskite sojuzni{tva tuka ne prestanuva. Odedna{ se otvora Pandorinata kutija, od koja izleguva problemot so strukturata na doma{nata javna potro{uva~ka.

Vo dominanten broj od ovie dr`avi parite od buxetot odat za plati, za subvencii vo zemjodelstvoto, brodogradili{tata, javniot transport. Iskustvata od uspe{nite zemji govorat deka buxetot mora da investira vo obrazovanieto i vo malite i srednite proizvodni pretprijatija, koi treba tehnolo{ki da se moderniziraat preku stimulativni krediti. Aziskite zemji, isto kako i zemjite od Ju`na Amerika, ovaa poraka ja sfatija u{te pred 20 godini. Zatoa, nivniot postignat uspeh e neminoven i toj se gleda niz site brojki.

Vo situacija koga u{te utre bi se prezemale ovie drasti~ni merki na promeni povtorno }e bide potrebna najmalku cela decenija za da bidat vidlivi prvite re-

D-R RUBIN ZARESKI zultati. Kupeno, samo da ne mora da ja sproveduvame slednata merka koja }e ni go zabetonira neuspehot vo narednite 100 godini, bi rekle premierite od dr`avite na crnata ekonomska lista. So nivo na zadol`enost od stotici milijardi evra za da se izleze od problemite ne pomaga namaluvawe ni na platite, ni na buxetskiot deficit, ni zgolemen izvoz po sedum godini, ni reformi vo penziskiot sistem. Mora da se privatiziraat pogolem broj, ako ne i celiot imot vo sopstvenost na dr`avata.

Telekomunikaciski kompanii, elektrokompanii, `eleznica, pristani{ta, banki, zgradi, zemji{te.

Tuka ne pomaga objasnuvaweto deka vo momentot ova e lo{a merka, bidej}i tie & trebaat na dr`avata bidej}i taa preku niv generira rast.

Da be{e taka nema{e da doturkaat do bankrot.

Neizvesno e samo do koja epizoda }e ja vle~at ovaa odluka? Porano podobro za da ne gi vle~at i drugite zemji nadolu, na patot od koj nema vra}awe.

7 OKTOMVRI, SPECIJALEN PRILOG

VINO “KAPITAL” PRAVI ANALIZA NA TOP 5 STRANSKI PAZARI ZA IZVOZ NA MAKEDONSKO VINO KAKVI MARKETING STRATEGII TREBA DA SE PRIMENAT SOGLASNO KARAKTEROT NA POTRO[UVA^ITE?

KAKO DOMA[NITE VINARII POVE]E DA GO KORISTAT

POTENCIJALOT NA HOREKA (HOTELI, RESTORANI, KETERING) SEGMENTOT ZA PRODA@BA NA VINO I VO MAKEDONIJA I VO STRANSTVO?

KAKO RESTORANITE I HOTELITE GI SOSTAVUVAAT VINSKITE LISTI?

VINSKIOT TURIZAM VO MAKEDONIJA - KOI VINARII

NUDAT VINSKI TURI, [TO TIE OPFA]AAT, KOLKU ^INAT, KOLKU SE POSETENI?

KOI SE GLAVNITE PROBLEMI [TO GO KO^AT POSILNIOT RAZVOJ NA OVOJ BIZNIS?

ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ]E ^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG VINO KOJ ]E IZLEZE NA 7 OKTOMVRI 2011 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

13

SVET

0-24

...ASAD NE SE OTKA@UVA

...PODDR[KA

...SO BLAGOSLOV NA SLOBODA

Novi `rtvi vo Sirija

Ban Ki-mun vo poseta na Fuku{ima

Sudot ja odobri `albata na Timo{enko

nata katastrofa.

obvineta za zloupotreba na slu`benata polo`ba.

I

pokraj apelite od me|unarodnata zaednica, siriskiot pretsedatel Ba{ar el Asad ne zapira so krvavata presmetka so gra|anite, koi se buntuvaat protiv negovata vlast.

Siriskata armija v~era ubi 52 civili.

eneralniot sekretar na ON, Ban Ki-mun, v~era ja poseti udot vo Kiev odobri pu{tawe na sloboda na porane{nata Gsolidarnost okolinata na japonskata nuklearka Fuku{ima i & izrazi Spremierka na Ukraina, Julija Timo{enko, so kaucija i na Japonija po zemjotresot, cunamito i nuklear- garancija na Ukrainskata pravoslavna crkva. Timo{enko e

INTERVENCIITE NA G-7, SAD I NA ECB NE POMAGAAT MNOGU

CRN PONEDELNIK NA SVETSKITE BERZI

Otkako G-7 odlu~i da prezeme koordinirana akcija za poddr{ka za finansiskite pazari, a ECB odlu~i da kupi obvrznici od najzadol`enite evropski zemji, svetot nakratko zdivna. Se izbegna scenarioto za ponedelni~ki krah na svetskite berzi

S

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

amo tri godini po po~etokot na golemata svetska ekonomska kriza crvenoto svetlo za trevoga povtorno se vklu~i na dvete strani od Atlantikot. Po istoriskoto namaluvawe na vrvniot krediten rejting na SAD, Grupacijata na industriski najrazvieni zemji vo svetot (G-7) na v~era{niot sostanok se soglasi da prezeme koordinirana akcija so cel da obezbedi likvidnost i poddr{ka za finansiskite pazari, stabilnost tabilnost i ekonomski rast, kako prevencija revencija od nova globalna kriza.

Ministrite za finansii na SAD, Kanada, Germanija, Francija, ija, Italija i Japonija odr`aa telefonska elefonska konferencija pred otvoraweto aweto na aziskite berzi v~erautro, na koja se soglasija da gi prodol`at naporite za vospostavuvawe finansiska ska disciplina, {to }e ovozmo`i dolgoro~na olgoro~na finansiska odr`livost.

“Gi pozdravuvame dopolnitelnite nitelnite politi~ki merki koi gi najavija Italija i [panija za jaknewe aknewe na finansiskata disciplina ina i pottiknuvawe na zakreppnuvaweto na ekonomskata ta aktivnost i sozdavawe novi vi rabotni mesta”, se veli vo soop{tenieto na G-7.

Ministrite izjavija deka ka slednite nekolku nedeli li postojano }e se konsultiraat at i sorabotuvaat vo vrska ka so akciite na deviznite te pazari.

“Prekumernata promenlivvost i nesredenoto dvi`ewe we na valutnite kursevi imaat at sprotiven efekt na ekonomm-

skata i finansiskata stabilnost”, pi{uva vo soop{tenieto, vo koe, me|u drugoto, se pozdravuva i zaedni~koto soop{tenie na Francija i Germanija, kako i namerata na Evropskata centralna banka (ECB) da kupuva obvrznici od [panija i Italija.

Francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi i germanskata kancelarka, Angela Merkel, vo nedelata preku zaedni~ko soop{tenie povikaa {to pobrzo i vo potpolnost da se primenat najavenite merki so cel Italija i [panija da izlezat od dol`ni~kata kriza.

ECB GI SPASUVA ITALIJA I [PANIJA Evropskata centralna banka pak, docna vo nedelata preku telefonska konferencija signalizira{e deka bi

mo`ela da po~ne so kupuvawe italijanski i {panski obvrznici. ECB objavi deka ima namera aktivno da ja implementira svojata programa za kupuvawe dr`avni obvrznici, so namera da ja spre~i eskalacijata na dol`ni~kata kriza vo Evropa.

Po nevoobi~aenata konferencija, ECB gi pozdravi najavite na novite merki za namaluvawe na buxetskite deficiti i ekonomski reformi na Italija i [panija, kako i vetuvaweto na Francija i Germanija deka fondot za spas na problemati~nite ~lenki od evrozonata }e prezeme odgovornost za kupuvwe na

ZLATOTO SO NOV REKORD - 1.700 DOLARI ZA UNCA

C

enata na zlatoto v~era dostigna novo rekordno nivo od 1.700 dolari za unca.

Za ovoj rast naverojatno pridonese i misleweto na ekonomistite, kako na primer kolumnata na nobelovecot Nuriel Rubini vo londonski “Fajnen{al tajms”.

“Pogre{nata odluka na Standard i Purs za namaluvawe na kreditniot rejting na SAD vo vreme na golemi pazarni turbulencii i ekonomska slabost samo gi zgolemuva {ansite od recesija so duplo dno i u{te pogolemi buxetski deficiti”, veli Rubini vo svojata kolumna.

Investitorite sega se vo o~ekuvawe na sostanokot na Sovetot za operacii na otvoren pazar na amerikanskata banka za federalni rezervi, FED, zaka`an za denes, a s$ pogolemi se {pekulaciite deka monetarnite zakonodavci vo SAD mo`e da vovedat tret krug na kvantitativno monetarno popu{tawe za da se pottikne amerikanskiot ekonomski rast.

Se ~ini deka zakonodavcite globalno pr-

ezemaat akcija. Kupuvaweto italijanski obvrznici mo`e da bide pozitiven znak koj }e gi ubla`i stravovite na investitorite od ponatamo{na eskalacija na evropskite dol`ni~ki problemi, velat analiti~arite.

ARMAGEDON NA AZISKITE BERZI rguvaweto na najgolemite berzi vo Azija ne dava pri~ini za optimiTstabilizirawe zam - kursevite i ponatamu bele`at golemi zagubi. Pokraj najavite za na evrozonata, cenite na akciite na aziskite berzi, koi prvi otvorija v~erautro, prodol`ija da pa|aat. Na berzata vo Hong Kong e zabele`an pad od 4%, vo Bombaj zagubite se dvi`at okolu 3%. Posle dobriot start, evropskite berzi v~era isto taka zavr{ija vo “crveno“. Negativniot razvoj na berzite po~na u{te minatata nedela. Pazarite na akcii od vrednost negativno reagiraa na zagri`enosta od bankrot na [panija i Italija, kako i na nepopularniot dogovor za podigawe na maksimalnata granica na dr`avno zadol`uvawe vo SAD. Toa pak, be{e pri~ina za namaluvawe na kreditniot rejting na Amerika od trojno A na dvojno A plus. ob del od obvrznicite koga }e po~ne so rabota vo oktomvri. osno na prethodnite ocenki, “Vrz osnova aktiv }e ja primeni svojata ECB aktivno programa povrzana so pazarot na obvrznici se veli vo soop{tenieto obvrznici”, bankat na bankata.

Programa na ECB za kupuvawe Programata obvrznic e dizajnirana za da obvrznici obezbe podobra transmisija se obezbedi moneta na monetarnite odluki, zemaj}i gi predvid disfunkcionalnite pazarni segmenti so {to bi se osigurala segmenti, cenovna stabilnost vo evrozocenovnata n nata.

ECB samo minatata godina otkupi okolu 76 milijardi evra vredni o obvrznici na Grcija, Irska i Portugalija.

Kriti~arite smetaat deka t takvata intervencija }e d donese samo privremeno o olesnuvawe na pazarite na kapital, a samata akcija nema da im pomogne na prekumerno zadol`enite z zemji da ne pobaraat me|unarodna pomo{. Stab biliziraweto na cenite na italijanskite i {panskite o obvrznici bara daleku pomasovno kupuvawe, velat K O M E R C I J A L E N

kriti~arite.

INVESTITORITE VO PANIKA! Investitorite se zagri`eni deka namaluvaweto na kreditniot rejting na SAD, prvo od 1917 godina, koga e vovedeno kreditnoto rangirawe, kako i negativnite prognozi za amerikanskata ekonomija mo`at seriozno da ja razni{aat potro{uva~kata doverba i dopolnitelno da ja zabavat ekonomskata ekspanzija na zemjata, {to bi se odrazilo i vrz ostanatite zemji vo svetot.

Vo SAD se {iri zagri`enosta od namaluvaweto na rejtingot. Pretsedatelot Obama gi povika partiite vo zemjata na zaedni{tvo, a Kina, kako najgolem stranski doveritel na SAD, pobara zasileni merki na {tedewe. Na naslovnite stranici na site amerikanski spisanija se istaknuva faktot deka namaluvaweto na finansiskiot rejting na klu~nata nacionalna ekonomija vo svetot se slu~uva za prv pat vo istorijata.

Neobi~no e {to se ~ini deka Amerikancite se zateknati od odlukata na rejting-agencijata Standard i Purs za eden stepen da go namali rejtingot na SAD, iako istata agencija u{te kon sredinata na juli javno soop{ti deka takvata odluka e mo`na.

O G L A S

OGLAS ZA PRODA@BA NA IMOT Vo tek e postapka za proda`ba na magacini vo Tetovo so vkupna povr{ina od 22.250,00 m2 na atraktivna lokacija so mo`nost za prenamena za drugi delovni potrebi.

Za site dopolnitelni informacii mo`ete da se obratite na office@knezovic.com.mk ili na telefon 023220680 sekoj raboten den od 09 do 17 ~asot.

Feqton

14

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Aleksandar k vo bitkata b bi so persiskiot kral Darij III. Scena od mozaikot koj se nao|a vo Nacionalniot arheolo{ki muzej vo Napoli

GORDELIVIOT ALEKSANDAR SO TE[KOTII DO TRONOT

F

ilip po~inal bez da go imenuva svojot sin, Aleksandar, kako negov nedvosmislen naslednik, iako prezel nekolku ~ekori da ja najavi taa namera (kako kaj Heroneja, koga go imenuval Aleksandar za svoj zamenik). Vo politi~kite i biznis-instituciite toa se slu~uva mo{ne ~esto. Zaboravete na pomalku poznatite institucii - duri i uva`enata investiciska banka Goldman Sachs, koja se gordee so svojata istorija na pravilno rabotewe, be{e ostavena bez naslednik koga nejziniot predvodnik Gistav Leman Levi po~ina od mozo~en udar vo oktomvri 1976 godina. Levi naveduva{e na misla deka postojat naslednici, no nikoga{ nedvosmisleno ne imenuva naslednik. Poradi negovata smrt taa firma padna vo mete` i te{kotii.

Filip bil gord na sposobnostite i ostroumnosta so koi Aleksandar vladeel so Makedonija vo negovo otsustvo. Negovoto srce se polnelo so radost i gordost koga na voenite pohodi, po naporniot den, negovite komandanti i vojskovodci sedele kraj ogan i zboruvale za Aleksandar kako regent i za Filip kako negov najve{t vojskovodec.

Od filmot "Aleksandar" na Oliver Stoun

SEMEJNITE ZBRKI ME\U FILIP I ALEKSANDAR Se razbira, me|u Filip i Aleksandar sekoga{ ne cvetale rozi.

Poradi dva nastani Aleksandar za malku ne bil istisnat od politikata na mo}ta vo Makedonija. Prviot nastan ima vrska so predlogot od eden persiski guverner vo koj se govorelo za bra~na ponuda za Arhidej, nezakonskiot sin na Filip.

(Arhidej bil najstariot sin na Filip. Vo desettoto poglavje }e vidime kako privremeno }e bide regent na Makedonija po smrtta na Aleksandar.)

Kako {to ni raska`uva Plutarh, satrapot (namesnikot; guvernerot) na persiskiot del od Trakija ispratil posrednik za da mu predlo`i na Filip negovata najstara }erka da se oma`i za Arhidej. Koga vo kralskata palata pristignale vestite za ovoj bra~en predlog kralicata Olimpija go ubedila Aleksandar deka takov brak }e vodi do podelba na carstvoto na Filip vo polza na Arhidej. Olimpija duri nabroila koi od najbliskite prijateli na Aleksandar & nudat pomo{ i go poddr`uvaat nejziniot stav - kako na primer Ptolomej, koj podocna }e bide eden od negovite najdobri vojskovoda~i, a potoa i vladetel na Egipet. Filip, uka`uvale tie, nema da bide vo polo`ba da vlijae na

kakov bilo drug ishod bidej}i mo}ta na persiskoto carstvo }e ima golemo vlijanie vrz negovata odluka.

Otkako stanal ubeden vo toa Aleksandar re{il da stapi vo akcija.

Za uni{tuvawe na bra~niot predlog toj anga`iral eden pro~uen akter, koj vo Pela glumel vo tragediite na Sofokle. Aleksandar napravil akterot da izgleda kako nekoj makedonski blagorodnik. Toj otpatuval na dvorot na persiskiot satrap vo Trakija. Tamu so celata sila na sve~enata te`ina na tragi~en heroj i so dostoinstvena i `alosna zagri`enost mu sugeriral na satrapot deka e zagri`en za bra~niot predlog. So negovite napregnati o~i i so namurten izgled akterot poleka, no sigurno go potkopuval ugledot na Arhidej. Toj tvrdel: Arhidej ne bil samo glupav i du{evno nestabilen ({to bilo vistina), tuku i sklon kon nasilni epilepti~ni napadi ({to isto taka bilo vistina). Vo osnova, sodr`inata na prikaznata bila vistinita, no obemot na nevoljite na Arhidej bil dramati~no i preterano zgolemen. Sledniot den satrapot tivko go povlekol bra~niot predlog.

Koga Filip kone~no doznal {to se slu~ilo i koj stoel zad toa, navodno, vlegol vo sobata na Aleksandar vo palatata i mu naredil vedna{ da ja napu{ti Makedonija, zaedno so negovite prijateli koi u~estvuvale

Koga vo kralskata palata pristignale vestite za noviot brak na Filip, kralicata Olimpija go ubedila Aleksandar deka takov brak }e vodi do podelba na carstvoto na Filip vo polza na Arhidej. Olimpija duri nabroila koi od najbliskite prijateli na Aleksandar & nudat pomo{ i go poddr`uvaat nejziniot stav - kako na primer Ptolomej, koj podocna }e bide eden od negovite najdobri vojskovodci, a potoa i vladetel na Egipet.

vo zagovorot. Aleksandar i negovite prijateli nekolku meseci prestojuvale vo Epir.

Drugiot nastan koj gi razdvoil bila ven~avkata na Filip so Kleopatra, }erkata na eden makedonski blagorodnik. ]erkata na Filip isto taka se vikala Kleopatra (vo anti~ka Grcija imeto Kleopatra bilo voobi~aeno kako {to deneska e Mi{el vo SAD).

Olimpija i drugite soprugi na Filip postojano zboruvale protiv bra~nite neverstva na Filip. No, tie do{le do zaklu~ok deka verojatno e polesno edna kamila da se provre niz igleni u{i otkolku Filip da ostane veren. No, Filip gi ubedil, a tie protiv svoja volja zaklu~ile deka site negovi brakovi bile sklu~eni poradi nekoja polza - pro{iruvawe na teritorijata na Makedonija ili finansirawe voen pohod. Tokmu zatoa site brakovi bile so princezi koi ne poteknuvale od Makedonija.

Osmiot brak na Filip, so Kleopatra, bil razli~en. Tuka ve}e ne stanuvalo zbor za teritorijalni dobivki ili za trka po bogatstvo - Filip ve}e bil najmo}niot vladetel po golemiot kral na Persija. Pri~inata ne bila i toa deka Filip go fatila sredove~na kriza i sakal da se o`eni za nekoja mlada devojka, kako {to pravat

Smrtta na Filip

mnogumina ma`i. Kako mo}en ~ovek Filip lesno mo`el da ima qubovni vrski so mnogu `eni. Edinstvenata razbirliva pri~ina za brakot, kako {to mnogumina procenuvaat, bila deka Filip sakal - ili nekoj go ubedil vo toa - da dobie ~istokrven makedonski naslednik.

Poradi ova, Aleksandar bil mnogu voznemiren. No, toj dostoinstveno mol~el za ovoj problem s$ do denot na ven~avkata.

Iako mnogu blagorodnici go predupreduvale Filip deka nekoi od gostite mo`ebi }e mu zabele`at, ven~avkata pominala dosta dobro. Site porane{ni `eni na Filip i nivnite bliski rodnini ja bojkotirale ven~avkata. No, na svadbenata sve~enost vujkoto na Kleopatra, Atal, vode~ki general vo makedonskata vojska, im nazdravil na mladencite - 45-godi{niot mlado`enec i negovata 16-godi{na nevesta. Atal, koj sedel vedna{ do bra~niot par na ~elnata masa, gi povikal nasobranite gosti da se pomolat od ovaa bra~na zaednica da proizleze legitimen naslednik na prestolot. Dodeka gostite gi podignuvale ~a{ite eden bronzen pehar za piewe ja preletal celata sve~ena sala na palatata i zavr{il vo ~eloto na Atal. Peharot go frlil Aleksandar, koj neuo~livo sedel vo zadniot del od prostorijata. Dodeka

Za vreme na ven~avkata na negovata }erka Kleopatra belata ko{ula na Filip se oboila vo crveno. Li~niot telohranitel na Filip, blagorodnik nare~en Pavsanij, koj trebalo da go dr`i ispraven, mu zaril bode` vo negovite gradi. Koga po~inal Filip imal samo 46 godini.

Feqton

KAPITAL / 09.08.2011 / VTORNIK

15

Filip ne uspeal da go imenuva Aleksandar za naslednik bidej}i mo`ebi imal ~uvstvo

deka e besmrten. Postojat malku pri~ini zo{to sovremeniot svet na biznisot i politikata treba da bide tolku poln so primeri na lideri i glavni izvr{ni rakovoditeli koi i pokraj dlabokata starost i bolestite go `iveele `ivotot bez da napravat nedvosmislen plan za nasleduvawe. Te{kotiite pri nasleduvaweto na glavnite izvr{ni rakovoditeli koi navlegle vo sedmata i osmata decenija od `ivotot se jadro na kursevite za planirawe na nasleduvaweto izveduvani vo vode~kite biznis-u~ili{ta Hari Truman

Xefri Imelt ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

P

niz liceto na Atal se slevala krv, razbesnetiot Aleksandar stoel na masata i od krajot na salata mu izvikal na Atal - “Ni{to`niku, dali ti mene me narekuva{ kopile?”, sakaj}i da potencira deka imal me{ano poteklo, od makedonski tatko i majka od Epir.

Dodeka Atal se tresel i bil v~udoviden poradi vakviot razvoj na nastanite, Filip, razbesnet poradi odnesuvaweto na svojot sin, go izvlekol keltskiot me~ i minuvaj}i kraj nevestata, koja se obiduvala da go zadr`i, so pijana tromost trgnal kon Aleksandar. Aleksandar isto taka go izvlekol me~ot od kanijata i skoknal od masata za da go prifati dvobojot. Na nesre}a, Filip ispil malku pove}e alkohol. Po nekolku ~ekori negovite kolena po~nale da se klatat i toj padnal direktno na lice na kameniot pod vo sve~enata sala. Dodeka gostite brzale da mu pomognat na Filip, Aleksandar is~ekoril nanapred i mavtaj}i so me~ot gi trgnal nastrana site {to bile okolu Filip. Potoa, stoej}i do padnatiot Filip, im ka`al na nasobranite gosti deka tuka le`i nivniot kral koj saka da ja napadne Azija, a ne mo`e da odi od edna masa do druga bez da ja zagubi ramnote`ata.

Aleksandar go vratil svojot me~ vo kanijata i zaedno so negovite prijateli, koi na proslavata sedele na negovata masa, zaminal od palatata. Tie odjavale kon Epir, kade {to Olimpija bila vo dobrovolno progonstvo za da ja izbegne ven~avkata.

Me|utoa, po samo {est meseci Aleksandar se vratil vo Makedonija, slu`ej}i mu na Filip kako zamenik i predvodej}i ja vo bitka makedonskata kowica. Toj mo`ebi imal mala rana vo du{ata, no so nadvore{niot izgled poka`uval raspolo`enie koe naveduvalo na misla deka semejnata zbrka bila zavr{ena rabota.

Nitu edno drugo carstvo nemalo tolku mnogu nevolji pri nasleduvaweto na tronot kako {to imalo

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Duri i vo najdobar slu~aj, koga kompanii imaat detalni planovi za nasleduvaweto, tranzicijata kon nov predvodnik ne e lesna.

Glavniot izvr{en rakovoditel na General Electric, Xefri Imelt, ne be{e podgotven, nitu mo`e{e da gi predvidi izmenetite o~ekuvawa koi akcionerite gi imaa za kompaniite vo ambientot sozdaden po slu~ajot so Enron. makedonskoto carstvo. Sli~ni maki vo XVI vek }e ima britanskata dinastija Tjudor. Toga{ po smrtta na Henri VIII, koj imal mnogu brakovi, krunata vo tekot na ne{to pove}e od edna decenija tri pati }e minuva od eden na drug naslednik na tronot (naslednicite me|usebe bile bra}a, sestri, polubra}a, polusestri). Toa }e bide okon~ano so 45-godi{noto vladeewe na Elizabeta I. No, duri nitu Tjudorite ne bile svedoci na ne{to tolku nasilno ili nesigurno kako {to bilo nasleduvaweto na makedonskiot prestol. Pogolemiot del od makedonskite monarsi umrele od nasilna smrt. A samiot Filip stanal naslednik koga krunata dva pati preminala od brat na brat, namesto od vladetel na negovoto dete. ^UVSTVO NA BESMRTNOST Filip ne uspeal da go imenuva Aleksandar za naslednik bidej}i mo`ebi imal ~uvstvo deka e besmrten. Odreduvaweto naslednik ~esto bilo sporeduvano so pi{uvawe testament - {to e soo~uvawe so smrtnosta. Se razbira, Filip bil relativno mlad koga po~inal.

Zatoa, negovoto neimenuvawe na naslednikot vo nekoja mera e razbirlivo, no samo vo nekoja mera, so ogled na nasilnata istorija na Makedonija. Postojat malku pri~ini zo{to sovremeniot svet na biznisot i politikata treba da bide tolku poln so primeri na lideri i glavni izvr{ni rakovoditeli koi i pokraj dlabokata starost i bolestite go `iveele `ivotot bez da napravat nedvosmislen plan za nasleduvawe.

Te{kotiite pri nasleduvaweto na glavnite izvr{ni rakovoditeli koi navlegle vo sedmata i osmata decenija od `ivotot, kako Armand Hamer od Occidental Petroleum, Harold Xinin od ITT ili Hari Grej od United Technologies, se jadro na kursevite za planirawe na nasleduvaweto izveduvani vo vode~kite biznis-u~ili{ta.

Na isto ramni{te se i primerite od politikata, kako Jaser Arafat od Palestinskata osloboditelna organizacija ili liderot na Kuba, Fidel Kastro. Tie nikoga{ nemale zamenici i ja za{tituvaat svojata mo} so pottiknuvawe rivalstva me|u lu|eto od nivnoto opkru`uvawe. Ili kako Stalin, ednostavno go pra}aat vo zaborav sekoj {to im e potencijalna zakana.

Duri i vo najdobar slu~aj, koga kompanii imaat detalni planovi za

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Hari Truman bil vo dlaboka zadnina vo odnos na voenite napori na SAD. Zatoa, toj doznal za “stra{noto oru`je” koe SAD go razvivale duri otkako dal pretsedatelska zakletva, po po~inuvaweto na Ruzvelt. Ako Ruzvelt ne po~inel Truman }e be{e zapameten kako neuspe{en trgovec so galanterija od Misuri i porane{en senator, koj poradi nekoja okolnost stanal potpretsedatel na Ruzvelt.

nasleduvaweto, tranzicijata kon nov predvodnik ne e lesna. Dovolno e da gi poglednete te{kite maki na noviot glaven izvr{en rakovoditel na General Electric, Xefri Imelt, i na Sem Palmisano od IBM, koi gi dobija tie pozicii vo verojatno dva od najuspe{nite procesi za nasleduvawe nekoga{ sprovedeni vo korporaciska Amerika. No, nitu eden od dvata glavni izvr{ni rakovoditeli ne be{e podgotven, nitu mo`e{e da gi predvidi izmenetite o~ekuvawa koi akcionerite gi imaa za kompaniite vo ambientot sozdaden po slu~ajot so Enron.

Postojat i slu~ai koga postoi plan za nasleduvawe, no liderot, koj kako da stravuva deka mo`ebi }e go mine ostatokot od `ivotot kako kralot Lir, voznemireno go poso~uva toa {to nekoga{ bilo negovo i odbiva da podeli zna~ajni odgovornosti so negoviot izbran naslednik. Zatoa, vtorite lu|e vo upravnata hierarhija mo`e da se prinudeni da go rabotat toa {to liderot ne saka da go raboti. Kevin [erer, glaven izvr{en rakovoditel (CEO) na biotehnolo{kiot gigant Amgen, go opi{uva odnosot koj Lari Bosidi, navodno, go imal so Xek Vel~: “Xek go raboti toa {to go saka, a jas go rabotam toa {to ostanuva”. Ova mo`ebi e bo`emen prikaz na ulogata na Bosidi kako glaven operativen rakovoditel vo General Electric, predvoden od Xek Vel~. Me|utoa, vistina e deka Bosidi go napu{ti General Electric za da ima glavna uloga kako CEO na Allied Signal (sega{en Honeywell).

I mnogu potpretsedateli na SAD slu`ele edinstveno za se~ewe sve~eni lenti ili za odewe na zakopi na me|unarodni lideri od ponizok rang. Koga bil potpretsedatel na Vilijam Mekkinli, Tedi Ruzvelt “dremel” od dosada. Dokolku ne se slu~e{e tragi~niot atentat vrz Mekkinli malkumina }e doznaeja deka Ruzvelt ima odlu~nost i energi~nost da

napravi od SAD svetska sila.

Malkumina od nas gi znaat 44-te potpretsedateli na SAD, so mo`en isklu~ok na 14-te koi stanale pretsedateli. Xon Adams, prviot potpretsedatel na SAD, bil cel na ismejuvawe od strana na pretsedatelot Xorx Va{ington. Xon Adams vo edna prigoda ja opi{al funkcijata potpretsedatel kako najbezna~ajna funkcija koja ~ovekot koga bilo ja izumil ili ja zamislil vo fantazijata.

Iako Xon Adams postojano izigruval `rtveno jagne za Va{ington, pretsedatelot i potpretsedatelot nikoga{ ne bile vo bliski odnosi.

Xorx Va{ington duri odr`uval zabele`liva distanca od Adams, bidej}i sklonosta na potpretsedatelot za tituli so koi mu se obra}al na pretsedatelot go napravila mnogu nepopularen. Dodeka Va{ington se dr`el na distanca, nekoi pretsedateli poka`uvale neskrien prezir kon svoite zamenici. Duri i pri kulminacijata na Vtorata svetska vojna Frenklin Ruzvelt, i pokraj lo{oto zdravje, se sretnal so potpretsedatelot Hari Truman samo dva pati otkako dvojkata Ruzvelt-Truman gi dobila izborite. Hari Truman bil vo dlaboka zadnina vo odnos na voenite napori na SAD. Zatoa, toj doznal za “stra{noto oru`je” koe SAD go razvivale duri otkako dal pretsedatelska zakletva, po po~inuvaweto na Ruzvelt. Truman }e ja okon~a Vtorata svetska vojna so naredbata toa “stra{no oru`je” da se frli na Hiro{ima i na Nagasaki, a potoa }e upravuva so

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

SAD niz ranite fazi na Studenata vojna. No, dodeka bil potpretsedatel Truman nemal pristap do bitnite informacii. Ako Ruzvelt ne po~inel, Truman }e be{e zapameten kako neuspe{en trgovec so galanterija od Misuri i porane{en senator, koj poradi nekoja okolnost stanal potpretsedatel na Ruzvelt.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ NA “KAPITAL” ]E ^ITATE ZA TE[KOTIITE SO KOI SE SOO^IL ALEKSANDAR ZA DA OSTANE NA TRONOT I KAKO TAA NEIZVESNOST E NAJGOLEMATA PRI^INA ZA ZATKULISNI POLITI^KI IGRI VO EDNA ORGANIZACIJA

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S