345-12.08.2011

petok. 12 avgust. 2011 (weekend izdanie) МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2,590.88 МБИД 2,639.56

ОМБ 117.44

-0,91% -0,83% +0,12%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61.50 42.81 61.55

petok-12 etok 12 2 - sabota sabota-13 - ne nedela-14. avgust. 2011 | broj 345 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

Vladimir Pe{evski VICEPREMIER ZA EKONOMSKI PRA[AWA

^ebren i Gali{te poblisku do realizacija od koga bilo dosega STRANA 6 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

petok / weekend. 12 avgust. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

PO DRASTI^NIOT PAD NA BERZANSKITE INDEKSI

3,000

МБИ10

0,91%

2,800 2,600 2,400 2,200 2,000 1,800

07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

milioni 30 evra

C Cenite na n gorivata najvisoki j vo istorijat istorijata r j na Makedon Makedonija STRANA 4

izgubija investitorite na Makedonskata berza za ~etiri dena!

STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

KRUNISUVAWE NA VLADETELOT NA SVETOT

20

Rim i Madrid Ma sega odlu~uvaat odlu du za sudbinata sudbin na evrozonata evrozona STRANA 12-13

KOLUMNA GABRIELA BONKOVA PROKREDIT BANKA

Kako da se razbere finansiski izve{taj?

STRANA 10

VOVEDNIK D SPASIJKA JOVANOVA

GLUVI I NEMI PRED KRIZATA STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PETOK 12 AVGUST 2011

GLUVI I NEMI PRED KRIZATA

K

Kako da ja “pre`ivee{“ globalnata finansiska kriza? Mo`e{ da ne gleda{, da ne slu{a{ ili ednostavno da ne te interesira {to se slu~uva na finansiskite pazari.

E tokmu posledniot recept najmnogu se primenuva vo Makedonija. Koga ve}e podolgo vreme vo zemjava nema nikakva javna ekonomska debata, iako cel svet se soo~uva so najgolemata finansiska kriza na dene{nicata, nema drug zaklu~ok osven deka ne n$ interesira taa tema.

Verojatno gledame i slu{ame kako rastat dol`ni~kite problemi na SAD i na evropskite zemji i cenite na energensite, kako valutite se tepaat za vrednosta i za pottiknuvawe na izvozot, kako se topat cenite na akciite na berzite, kako pa|aat kreditnite rejtinzi... Potoa ovie informacii mo`ebi gi procesirame, samo poradi prirodata na mislovniot ciklus, i potoa gi gubime zatoa {to nema kade (a se misli i deka nema zo{to) da se izvadat na masa i da se diskutiraat.

Nikoj (ekonomisti, analiti~ari, biznismeni, vlada) ne smeta deka treba da zboruva za krizata. Zo{to e tabu-tema da se zboruva za menuvawe na makroekonomskata i ekonomskata politika na zemjata? Mnogu raboti se napi{ani na hartija (vladina programa, Prerodbata, Noviot ekonomski model na Stopanskata komora...), no za niv ne se diskutira. Verojatno vo Makedonija nikoj ne saka ili ne smeta deka treba da si go ka`e svoeto mislewe, a ne daj bo`e da dade konstruktiven predlog za podobruvawe na sostojbite i prebroduvawe na krizata, od strav da ne mu zabele`i nekoj ili dr`avata, da ne otkrie “besplatno” kolku e pameten. Site telefoni se nedostapni, a debatni sali

zatvoreni. Site sakaat da debatiraat za politi~ki temi (lustracija, Ramkoven dogovor, sloboda na govorot), ama ne i za ekonomski. Zatoa }e ja prespieme krizata, koja ne zna~i samo problemi, tuku i promeni soglasno novite potrebi.

Toa e najtragi~noto ne{to {to mo`e da mu se slu~i na edno op{testvo. Da nema debata i da nema promeni.

Aktuelnata kriza }e vleze kako Golemata recesija na 21 vek, zatoa {to trae ve} e treta godina. Osven ako vo narednite 90 godini politi~kite i ekonomskite umovi ednostavno gi ispu{tat od race site instrumenti koi ja ~uvaat stabilnosta na svetskiot ekonomski poredok. Zatoa, site {to znaat ili praktikuvaat ne{to od oblasta na ekonomskata nauka i od biznisot treba da ka`at ne{to, za potoa da se najde NZS na ka`anoto i da se trasira patot po koj }e se dvi`i ekonomijata.

Zatoa, G-7 (Grupata sedum najmo}ni zemji vo svetot) zasedava re~isi preku edna nedela vo obidite da najde re{enie za krizata vo evrozonata. Politi~kite lideri na ekonomski brzoraste~kite ekonomii (Kina, Indija, Rusija) se budni 24 ~asa, demnej}i go sekoj pogoden moment da kupat dolg ili imot na nekoja zemja od koj potoa bi profitirale. Site o~i se svrteni kon ~elnicite na Evropskata centralna banka, @an-Klod Tri{e, i na FED, Ben Bernanke, koi ka`uvaat so kolku pari mo`e da se osve`at finansiskite pazari.

U{te iljadnici funkcioneri, analiti~ari, investitori i ekonomisti se nadmudruvaat na temata “globalna finansiska kriza”. Dalku od toa deka se soglasuvaat. Nivnite tezi, stavovi i soveti se dvi`at od eden ekstrem vo drug, od rozevo do crno scenario.

Osven mediumite, vo Makedonija site drugi se krajno pasivni i nemi na ovaa tema. Zatoa se neizvesni i nepoznati mnogu pati{ta po koi }e se dvi`i zemjata vo idnina (ovde ne vleguvaat samo evrointegrativnite procesi). Zemjata saka da

SPASIJKA JOVANOVA jjovanova@kapital.com.mk jov anova@ @kappital.com.mk

ostane niskozadol`ena, a vo isto vreme da gi zgolemi kapitalnite investicii. Toa edno so drugo ne mo`e. Da ja zgolemi konkurentnosta na izvozot, ama da ne se otka`e od fiksniot kurs i od sega{nata vrednost na denarot. I toa ne mo`e. Da gi zgolemi buxetskite prihodi, ama da ne im pomogne na kompaniite da izlezat od nelikvidnosta. Toa pak, e nevozmo`no.

Tokmu ova se temite na koi treba da se razgovara na otvorena scena i da se baraat re{enija. Bez planovi nema efikasna politika. Bez politika nema antikrizni merki. A bez stru~na debata nema ni efikasna politika, ni antikrizni merki.

Kade se menaxerite, zdru`enijata na biznismenite, pretpriema~ite da ka`at vo kakva sostojba e realniot sektor? Dali mu e te{ko na finansiskiot sektor, kade raste obemot na rizi~ni plasmani? Kolku im e u{te pote{ko na kompaniite, od koi golem del se na crvena linija so bankite zatoa {to bankarite ne sakaat da im davaat krediti? Kolku im e te{ko da komuniciraat so Vladata, odnosno od tamu da pobaraat pomo{ za polesno da se spravat so krizata? Dali biznismenite i premierot i ministrite voop{to razgovaraat vo ovaa dr`ava vo normalni uslovi (pod normalno mislam koga nema izbori)? Nie ne sme videle takva debata.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

50

ilioni dolari e prihodot na turskite serii {to se prika`uvaat na Balkanot i na Bliskiot Istok.

Vo stranstvo vo izminatite deset godini se prodadeni 65 turski televiziski serii, koi se golema komercijalna mo`nost za Turcija.

Sepak, televiziskite serii predizvikaa i kritiki od strana na konzervativnite Turci poradi “nemoralni sceni” vo koi akterite ~esto se pojavuvaat bez mnogu obleka, vo qubovni sceni i propagiraat vonbra~ni odnosi.

M

PO DRASTI^NIOT PAD NA BERZANSKITE IN

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

30 MILIONI EVRA I NA MAKEDONSKATA MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

R

bajalska@kapital.com.mk

Rekordni 30 milioni evra izgubija investitorite koi poseduvaat akcii od desette kompanii {to go ~inat glavniot berzanski indeks na Makedonskata berza, MBI-10 za samo ~etiri dena. Vo ekot na lo{ite vesti za namaleniot krediten rejting na SAD i razgoruvaweto na dol`ni~kata kriza vo EU so problemite na Italija i na [panija po~na da pa|a i MBI-10. Od ~etvrtokot minatata nedela do sredata nedelava, koga MBI-10 ostvari rast od 3,45%, vkupnata pazarna kapitalizacija na desette kompanii se namali za 30 milioni evra. Spored presmetkite na “Kapital”, od 439 milioni evra zbirot na pazarnite kapitalizacii na site 10 kompanii se namali na 409 milioni evra.

Najmnogu od svojata pazarna vrednost zagubija najtrguvanite akcii. Toa se Komercijalna banka, ~ija pazarna kapitalizacija se stopi za re~isi 10 milioni evra, i Alkaloid, ~ija vrednost na Berzata padna za 5,4 milioni evra. I Makpetrol i Makstil izgubija mnogu od “cunamito” koe ja zafati

Od ~etvrtokot minatata nedela do sredata nedelava, koga MBI-10 ostvari rast od 3,45%, vkupnata pazarna kapitalizacija na desette kompanii se namali za 30 milioni evra. Spored presmetkite na “Kapital”, od 439 milioni evra zbirot na pazarnite kapitalizacii na site 10 kompanii se namali na 409 milioni evra.

Berzata vo Skopje - Makpetrol 4,7 milioni evra, a Makstil 4,4 milioni evra od pazarnata kapitalizacija.

Tie {to go sledat trguvaweto na Berzata vo Skopje }e se soglasat deka denovive, neobi~no za makedonskiot pazar, oscilaciite na svetskite berzanski indeksi ekspresno se preslikaa na MBI-10. A tokmu toa e i pri~inata za golemata zaguba od vrednosta na makedonskite blu-~ipovi. Kakva e psihologijata na tie {to momentalno trguvaat i {to mo`e da se o~ekuva vo sledniot period?

Krste [ajnoski, univerzitetski profesor, veli deka spored toa {to se slu~uva{e denovive na Makedonskata berza, mo`e da se zaklu~i deka investitorite vo sledniot period } e se odnesuvaat vodeni od informaciite koi }e doa|aat od stranskite berzi.

“Ne znaeme {to doprva }e sleduva kako informacija. Tehni~kata analiza za dvi`eweto na MBI-10 za sledniot period poka`uva deka nadolniot trend }e prodol`i. Od druga strana, fundamentalnata analiza na makedonskite akcii poka`uva deka tie se edni od najevtinite na pazarot. No, toa ne zna~i deka lu|eto sega treba da kupuvaat akcii. Zatoa {to ne znaeme do koga }e prodol`i trendot na lo{i vesti od svetskite finansiski pazari”, objasnuva

[ajnoski.

Spored nego, ako prodol`at lo{ite vesti od SAD i od EU, kako na primer poslednata, deka germanskite banki prika`ale zaguba, mo`e da se o~ekuva toa da vlijae negativno na vrednosta na glavniot indeks.

“Ne znam {to }e se slu~i so prilivot na informacii. Problemot doa|a od Amerika. Se vide deka SAD ne znae da go menaxira dolgot, a dokolku toj vpe~atok prodol`i i dokolku tie ne najdat lek za namaluvawe na nevrabotenosta i zgolemuvawe na BDP, mislam deka ne mo`e da se o~ekuva atraktivnost na finansiskite pazari i rast na vrednosta na hartiite so koi se trguva tamu”, veli [ajnoski.

Toj potencira deka za slu~uvawata na doma{niot pazar sega ne se va`ni informaciite od Makedonija, tuku tie od SAD i od EU. [ajnoski predupreduva deka dopolnitelen strav vleva informacijata deka Evropskata centralna banka }e gi kupi obvrznicite na Italija i na [panija. Toj potsetuva deka ova nalikuva na ulogata koja ja imaa Federalnite rezervi na SAD vo krizata vo 2008 godina. Spored nego, kupuvaweto obvrznici od ECB }e zna~i nova emisija na evra, pu{tawe pove}e pari vo optek, a toa mo`e da predizvika inflacija.

“Ne gi znaeme potezite koi }e gi prezemat klu~nite figuri na svetskite finansiski

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

KRSTE [AJNOSKI УNIVERZITETSKI PROFESOR “Ne znaeme {to doprva }e sleduva kako informacija. Tehni~kata analiza za dvi`eweto na MBI-10 za sledniot period poka`uva deka nadolniot trend }e prodol`i. Od druga strana, fundamentalnata analiza na makedonskite akcii poka`uva deka tie se edni od najevtinite na pazarot. No, toa ne zna~i deka lu|eto sega treba da kupuvaat akcii. Zatoa {to ne znaeme do koga }e prodol`i trendot na lo{i vesti od svetskite finansiski pazari”

Navigator

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK

K

NAJGOLEM NA SVETOT

KRISTOFER IVON

VOLFGANG [OJBLE

ZORAN STAVRESKI

NIKOLA SARKOZI

edna zna~ajna Uvoto{te poddr{ka od Kralstna Velika Britanija i

ermanija uspea da ja Gre{avawe ubedi [vajcarija za na sporot so

francuskiot pretsedao mnogu lo{ moment prestana I tel mora{e da go prekine Vakciza da va`i odlukata za poniska odmorot zatoa {to pariskata na benzinite, pa od v~era

Severna Irska, ovojpat za sproveduvawe na Ohridskiot ramkoven dogovor

izbegnuvawe na pla}aweto danok, {to be{e na {teta na germanskiot buxet

tie imaat rekordna cena, {to pretstavuva seriozen finansiski udar za ekonomijata

berza zav~era krahira{e i mora{e prinudno da bide zatvorena predvreme

NDEKSI

IZGUBIJA INVESTITORITE BERZA ZA ^ETIRI DENA!

Kompanijata Epl, proizveduva~ na Ajfon i Ajpad, stana najvredna kompanija na svetot spored pazarnata kapitalizacija, preteknuvaj}i go na listata nafteniot gigant Ekson mobil.

Vrednosta na kaliforniskiot gigant dostigna 338 milijardi dolari, dodeka na dosega najvrednata kompanija Ekson mobil iznesuva 337 milijardi dolari.

Proizvoditelot na elektronski uredi, koj vo 2007 godina go lansira{e najpopularniot mobilen telefon vo svetot AjFon, go zatvori trguvaweto na berzite vo SAD na vode~ko mesto po svojata vrednost.

Epl lani go prezede od Majkrosoft vtoroto mesto na listata so najvredni kompanii, a godinava od ve~niot lider Ekson mobil i prvata pozicija.

Vakvite rezultati u{te edna{ ja potvrduvaat pozicijata

STIV XOBS na Stiv Xobs kako najdobar svetski menaxer. Samo vo vremeto na negovoto direktoruvawe so Epl pazarnata vrednost na kompanijata be{e zgolemena za nad 150 milijardi dolari.

Epl uspea enormno ja zgolemi svojata popularnost vo svetot so lansiraweto na tabletot Ajpad i silnata proda`ba na svetski najpopularniot mobilen telefon Ajfon. Minatata godina so svoite proizvodi Epl upsea da go otstrani od tronot softverskiot gigant Majkrosoft i stana najvredna tehnolo{ka kompanija spored pazarnata kapitalizacija, koja se dobiva so mno`ewe na brojot na akciite so nivnata pazarna vrednost.

GUBITNIK JUNK LIDER

M Vo istiot period (0d 4 do 9 avgust) koga kompaniite izgubija 30 milioni evra, indeksot MBI 10 padna za 7% pazari i zatoa ne mo`e da se predvidi {to mo`e da se o~ekuva kaj nas”, dodava [ajnoski.

Spored poznava~ite, izminative denovi MBI-10 go dvi`e{e ~uvstvoto na maliot broj “trejderi” koi trguvaat {pekulativno, pravat analizi na nadmudruvawe so cel da zarabotat na oscilaciite.

Tie momentalno trguvaat na Berzata vo Skopje, a ne investitorite. Zatoa i dvi`eweto na indeksot ne e refleksija na kondicijata na ekonomijata.

Ova se gleda od samiot fakt {to so promet od

PAZARNATA KAPITALIZACIJA NA MBI 10 PADNA ZA 30 MILIONI EVRA 4 avgust 9 avgust Razlika 439023346.5 409028307.2 -29995039.27

100.000 evra indeksot se kreva i spu{ta za po nekolku procenti.

Vasko Mitev, direktor na brokerskata ku}a Ilirika investments, veli deka psihologijata na makedonskite investitori ovie dena e sli~na na investitorite na svetskite berzi. Se trguva {pekulativno i fluktuira~ki, a najgolem del od kupuva~ite i prodava~ite se fizi~ki lica – doma{ni i stranci.

“Denovive najprisutni se

istite lu|e koi redovno trguvaat na Berzata vo Skopje.

Tie gi sledat slu~uvawata na svetskite berzi i pani~no reagiraat. Fondovite ne se vpu{taat vo avanturi, tie ~ekaat situacijata da se stabilizira”, veli Mitev.

Spored nego, iako MBI-10 od 4. do 9. avgust zagubi 7% od vrednosta, poradi golemata rasproda`ba prometot porasna, pa vakvite oscilacii na krivata na glavniot make-

Vkupen Pazarna kapitalizacija broj akcii (4.08) Alkaloid 1,431,353.00 102042900.9 Beton 54,562 6210308.943 Granit 3,071,377 29432281.65 Komercijalna banka 2,279,067 133684511.5 Makpetrol 112,382 44952800 Replek 25,920 16904897.56 Stopanska banka Bitola 389,779 15844674.8 Makstil 14,622,943 42620528.99 Makedonijaturist 452,247 20623125.02 Toplifikacija 450,000 26707317.07 (Vrednosta na pazarnite kapitalizacii e vo evra)

Kompanija

donski indeks se poka`aa kako dobri za biznisot na brokerskite dru{tva i na Berzata.

“Obemot na rabota vo na{ata brokerska ku}a ovaa nedela, sporedeno so minatata (prvata nedela od avgust), e zgolemen od ~etiri do pet pati.

Od toj aspekt, prihodite ni se zgolemuvaat, no od druga strana, poradi namaluvaweto na vrednosta na akciite se namaluva i vrednosta na na{ite portfolija”, veli Mitev.

Pazarna kapitalizacija (9.08) 96591889.77 6072794.959 28019947.64 123685892.5 40200887.02 16870881.25 14296333.18 38159936.94 20222426.83 24907317.07

Razlika -5451011.157 -137513.9837 -1412334.009 -9998618.98 -4751912.977 -34016.3122 -1548341.621 -4460592.044 -400698.1956 -1800000

Me|unarodnata rejtingagencija Fi~ go namali kreditniot rejting na Kipar za dva stepeni, od ocenkata A na VVV. Sega rejtingot na ostrovskata dr`ava e samo dva stepeni nad nivoto junk, odnosno obvrznici so visok rizik. Namaluvaweto na kreditniot rejting na Kipar za ovaa zemja zna~i i pomala doverba od strana na investitorite vo kiparskata ekonomija.

Kipar go zaraboti epitetot “|ubre” tokmu poradi aktuelnite i o~ekuvanite finansiski kolebawa na pretsedatelot na dr`avata, kako i prognozite na analiti~arite deka ovaa ostrovska zemja nema da uspee da sobere dovolno pari na me|unarodniot pazar na obvrznici za

DIMITRIS KRISTOFINAS da gi refinansira svoite obvrski.

Kristofinas kako da ne ja sfati porakata vo maj godinava koga Fi~ go namali rejtingot na zemjata za tri stepeni, so obrazlo`enie deka postojat golemi rizici za kiparskite banki od gr~kite dr`avni obvrznici. Vo juli Kristofinas dobi u{te edno zapaleno crveno svetlo od Mudis, koja ja namali ocenkata za kreditniot rejting na Kipar za dve nivoa od A2 na Baa1, poradi stravuvawata povrzani so buxetskata sostojba na zemjata

MISLA NA DENOT INVESTITOR E SEKOE ^OVE^KO SU[TESTVO VO MOMENTOT KOGA ]E SE OTKA@E OD STADOTO I ]E MISLI SAMO ZA SEBE

AR^IBALD MEKLI[ EDEN OD NAJPOZNATITE AMERIKANSKI MODERNI MISLITELI

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

FOTO NA DENOT...

PA\A VREDNOSTA NA FRANKOT

1.4 1.35 1.3 1.25 1.2 1.15 1.1 1.05 1

Noemvri 2010

Dekemvri 2010

Januari 2011

Fevruari 2011

Mart 2011

April 2011

Maj 2011

Juni 2011

Juli 2011

Avgust 2011

Vrednosta na {vajcarskata valuta vo odnos na evroto trgna nadolu. Rastot na svetskata ekonomija zabavuva poradi slu~uvawata vo SAD i vo evrozonata, {to te{ko ja pogoduva {vajcarskata ekonomija. Situacijata e u{te podramati~na koga na toa }e se dodade silniot frank, poradi {to {vajcarskata nacionalna banka ja zgolemi ponudata na franci za da spre~i rast na devizniot kurs. Mo`no e privremeno vrednosta na frankot da se vrze za evroto. Frankot minatite godini zajakna za 31% vo odnos na evroto.

inansiskata kriza i govorot na teloto – vaka bi mo`ele da ja naslovime ovaa fotografija napravena vo prostoriite na Frankfurtskata berza denovive. Trite ukrasni statuetki go simboliziraat stavot na eden analiti~ar vo vrska so mometalnata finansiska kriza vo svetot: “Sekoj zboruva za toa”, “Nikoj ne slu{a” i “Sekoj se gri`i za sopstvenite sredstva”.

F

SVETOT NIZ MEDIUMITE THE ECONOMIC TIMES Indiskiot dneven vesnik veli deka kone~no se pojavil zrak nade` otkako nekoi od zapadnite berzanski indeksi poka`aa zelena boja po crniot ponedelnik.

Isto taka, vesnikot presmetal kolku Indija mo`e da ima korist od padot na cenata na naftata na svetskite berzi.

STRUKTURATA NA CENATA NA EUROSUPER-98, KOJ ^INI 82 DEN./LIT 0.89

Zadol`itelni rezervi na nafta

0.08

Nadomestok za `ivotna sredina

12.5

DDV od 18%

21.692

Akciza

43.13

Proizvodna cena IZVOR:REGULATORNA KOMISIJA ZA ENERGETIKA

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

KOMPANIITE BARAAT CENITE DA SE FORMIRAAT PAZARNO GULF NEWS Gulf News (“Vesti od Zalivot”), dneven vesnik od Dubai, Obedinetite Arapski Emirati, pi{uva na svojata naslovna stranica deka britanskiot premier, Dejvid Kameron, re{il energi~no da im se sprotivstavi na tie {to pravat haos niz zemjata, pa }e upotrebi i vodeni topovi ako treba.

REAKCIJA o vrska so tekstot objaven vo vesnikot “Kapital” na 08.08.2011 godina so naslov “Tri firmi dobile V19 milioni evra kako konsultanti na Agencijata za dr`avni pati{ta” go davame sledniot demant. Za realizacija na proektite za izgradba na regionalni, magistralni ili avtopatski delnici, koi se vo ramkite na Godi{nite programi na ADP, potrebno e, pred s$, da se izraboti proektna, odnosno investicisko–tehni~ka dokumentacija. Soglasno Zakonot za gradba, ADP pred po~nuvawe izgradba ili rekonstrukcija na pat mora da sklu~i dogovor za nadzor na izgradbata, a potoa da sklu~i dogovor so najpovolen izveduva~ na grade`nite raboti. Bi sakale da pojasnime za ~itatelite na va{iot vesnik, bidej}i od naslovot na tekstot se dobiva poinakov vpe~atok, deka soglasno Zakonot za javni nabavki ADP sklu~uva dogovori za konsultantski uslugi za nadzor nad izgradba i odr`uvawe na pati{tata. e e to~no deka ADP sklu~ila dogovori za konsultantski uslugi so Prostor DOO Kumanovo bidej}i stanuva zbor za izrabotka na proektna dokumentacija, koja so Zakonot za javni nabavki e definirana kako usluga, a ne kako konsultantski uslugi. Ne e to~en podatokot deka vo od 2008 dosega se potro{eni 3,2 milioni evra za nadzor nad pati{ta ~ija izgradba ne e po~nata. Dogovorot za nadzor stanuva efektiven po sklu~uvawe na dogovorot za izgradba, {to zna~i deka ne e mo`na mese~na isplata za izvr{eni uslugi pred po~nuvawe na grade`nite raboti. [to se odnesuva do proektnata dokumentacija na Koridorot 10, delnicata Demir Kapija–Smokvica, ne e to~no deka kompanijata ILF Beratende ingenieure e italijanska, tuku avstriska. Vo svetot, praksa e da se predvidat 3%-5% za izrabotka na proekt od procenetata vrednost za izgradba, a vrednosta za proektirawe na Demir Kapija-Smokvica e poniska od ovoj procent, imaj}i predvid deka procenetata vrednost za izgradba iznesuva 250 milioni evra.

Vo odnos na proektite za delnicite koi se del od paketite za koncesija, proektnata dokumentacija za Miladinovci-Sveti Nikole-[tip, koja ja izrabotuva ASP, ja namaluva vkupnata vrednost na koncesijata.

GORIVATA NAJSKAPI VO ISTORIJATA NA MAKEDONIJA Industrijata vo zemjava godi{no tro{i okolu 81.000 toni mazut i 26.000 toni ekstra lesno maslo i dizel. Ako cenite na naftenite derivati ostanat nepromeneti do krajot na godinata, samo za mazut tro{ocite na industriskite kapaciteti }e se zgolemat za najmalku 10 milioni evra, odnosno za 22,47% vo odnos na 2010 godina KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

oslednoto poskapuvawe na benzinite od duri pet denari i na dizelot za tri denari gi postavi cenite na gorivata vo Makedonija na rekordno visoko nivo.

Posleden pat eurosuper-98 se prodava{e po aktuelnata cena od 82 denari vo april godinava, pred Vladata da gi namali akcizite kako antikrizna merka.

Eurosuper-95 od v~era se prodava po 80,50 denari za litar. Maloproda`nata cena na eurodizelot pak, iznesuva 69,50 denari, a na ekstralesnoto maslo za doma}instvo 58 denari za litar.

Od Regulatornata komisija za energetika objasnuvaat deka drasti~niot porast na gorivata se dol`i na prestanuvaweto na va`nosta na privremenata vladina merka za namaluvawe na akcizata i na nadomestot za nafteni derivati. Namesto na 14 dena, kako {to propi{uva Pravilnikot za formirawe na cenite na naftenite derivati, sega regulatorite ja korigiraa cenata na devet dena.

“Zav~era iste~e rokot na va`ewe na izmenite na Zakonot za akcizi, taka {to gi vrativme samo

P

iznosite na akcizite”, veli pretsedatelot na RKE, Dimitar Petrov.

Dr`avniot buxet ostana pokus za 10 milioni evra od namaluvaweto na akcizata na bezolovniot benzin za ~etiri denari po litar, na dizelot za dva denari i na nadomestot za zadol`itelna rezerva na nafta za 0,5 denari. No, ako cenite {to va`at vo momentot se zadr`at vo slednite ~etiri meseci dr`avnata kasa }e se napolni so najmalku 10 milioni evra samo po osnov na akcizi i nadomest za zadol`itelna rezerva na nafta i nafteni derivati.

Najavite deka naftata doprva drasti~no }e poskapuva gi voznemii makedonskite transporteri, distributeri i kompanii ~ii ma{ini rabotat na nafta.

“Site ma{ini vo rudnikot Bu~im rabotat na dizelgorivo. Na{ata godi{na potro{uva~ka se dvi`i okolu 3.000 toni, {to vo prosek n$ ~ini okolu tri milioni evra. Rastot na svetskata cena na naftata zna~itelno vlijae na na{eto rabotewe, bidej} i tro{ocite za nafta u~estvuvaat so 10% vo cenata na finalniot proizvod. U{te polo{o e {to nemame alternativno gorivo”, veli Nikolaj~o Nikolov, zamenik-gener-

alen direktor na rudnikot za bakar Bu~im.

Izvoznicite negoduvaat deka ako cenata na energensite ja presmetaat vo cenata na krajnite proizvodi, toa }e zna~i apsolutna nekonkurentnost na doma{nite proizvodi na stranskite pazari. Industrijata vo zemjava godi{no tro{i okolu 81.000 toni mazut i 26.000 toni ekstralesno maslo i dizel.

Ako cenite na naftenite derivati ostanat nepromeneti do krajot na godinata, samo za mazut tro{ocite na industriskite kapaciteti }e se zgolemat za najmalku 10 milioni evra, odnosno za 22,47% vo odnos na tro{ocite vo 2010 godina. Spored poslednite presmetki na Stopanskata komora na Makedonija, tro{ocite na industrijata za ekstralesno maslo i za dizel-gorivo }e porasnat za u{te najmalku 3,5 milioni evra (13,6%) ako cenata na gorivata prodol`i da raste. Zemjodelskiot sektor pak, poskapiot dizel i mazut godinava }e go ~ini najmalku u{te eden milion evra, {to e za 21,7% pove}e sporedeno so minatogodi{nite tro{oci.

Del od distributerite velat deka nema vedna{ da gi poskapat proizvodite, no ne ja isklu~uvaat ovaa mo`nost vo idnina. Baraat od Regulatornata komisija

za energetika da ja promeni metodologijata po koja gi opredeluva cenite na naftenite derivati, bidej}i, kako {to velat, formulata bila nerealna.

“Zasega nema da gi zgolemime cenite na proeizvodite, no ako prodol`i poskapuvaweto na gorivata po inercija }e mora i nie da gi poskapime proizvodite.

Nas pove}e n$ ti{ti toa {to cenite na gorivata ne se formiraat pazarno.

Pred dve godini baravme da se promeni metodologijata i cenite na gorivata da se formiraat pazarno.

Nas ne n$ interesira dali ima monopol na pazarot na goriva, ne sakame da pla}ame za nekogo. Ovaa metodologija ne e adekvatna na realnite slu~uvawa na pazarot”, veli Xemail Dauti, sopstvenik na Dauti komerc.

Na nelogi~nosta na metodologijata za cenite na naftenite derivati dolgo vreme uka`uvaat i ekspertite. Pred dve godini, koga barel nafta se prodava{e po 147 dolari, benzinot vo zemjava ima{e cena od 80,5 denari za litar. Sega barel nafta na Londonskata berza ~ini 106,4 dolari, a eurosuper se prodava po 82 denari za litar. Del od ogromnata razlika vo cenata e rezutat na rastot na vrednosta na dolarot, no toj rast ne go pokriva celosno ovoj jaz.

3 FAKTI ZA...

12.75 6.89 200

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

Bruco{i se o~ekuva da se zapi{at na 23 fakulteti na Univerzitetot Sv. Kiril i Metodij Ќe dobijat pravo na studirawe vo dr`avna kvota, 4.264 so kofinansirawe, a 1.591 se vonredni Evra ~inat studiite vo dr`avna kvota, a participacijata vo kvotata za kofinansirawe e 400 evra

PROCENKI...

VESTI...

BAN KI-MUN GENERALEN SEKRETAR NA ON

MLADITE LU\E TREBA DA GO PROMENAT SVETOT

G

eneralniot sekretar na ON, Ban Ki-mun, -mun, po povod dene{noto odbele`uvawe na Me|unarodniot odniot den na mladite pora~uva ra~uva deka mladite lu|ee imaat {ansa da go promenat enat svetot i oti toa treba ba da go iskoristat.

“Vo tekot na izminatava godina na mladite postignaa golemi rezulzultati, dovedoa do soboruvawe na diktatoriskite re`imi i ispratija ratija bran nade` {irum regionot i svetot”, istakna generalniot sekretar na ON. Toj istakna deka ima premnogu gu mladi lu|e, koi vo svetot gi ima pove}e od milijarda, na koi im nedostiga obrazovaniee i {ansata koja ja zaslu`uvaat. a at.

NA 30-ti SEPTEMVRI

BANKAR BA

RO! O K NAS

SKAPO E DA SE ^UVA ZLATOTO VO BANKA isokata pobaruva~ka za zlatoto, ~ija cena ve}e nadmina 1.750 do dolari za fina unca, gi pr prinudi najgolemite banki vo London da gi zgolemat ce cenite za deponirawe na ov ovoj blagoroden metal.

Ba Bankarite tvrdat deka vo tre trezorite naskoro }e nema slo slobodno mesto.

Si Site najgolemi zapadni ba banki koi nudat uslugi za ~uv ~uvawe na zlatoto vo London zna~itelno gi zgolemija ce cenite na svoite uslugi, vo brojni slu~ai i dvojno.

Me Me|u niv se poznatite banki kako HSBC, JP Morgan, Br Brinks, Barklis kapital, Do Doj~e bank i UBS. Ce Cenata za deponirawe na zlatnite pra~ki po~na da raste u{te vo mart, pa paralelno so postepenniot rast na cenite na ni bblagorodniot metal. Od po~etokot na mart zlatoto poskape od 1.430 dolari na sega{nite 1.760 dolari za fina unca (31,1 gram).

V

O! R O K NAS

NA A 15 15-ti 5-ti i OKTOMVRI I

MENAXER

e mese~nik!

nov proizvod na KAPITAL MEDIA GROUP KOGA IZLEGUVA? Prviot broj na Menaxerr ke izleze na 15 oktomvri (sabota), a ponatamuu sekoj 15-ti vo mesecot (12 pati vo godinata) BROJ NA STRANICI: 1000 SODR@INA: rri investirawe r Istra`uvawa na pazari i izvoz (Makedonija/Balkan/Evropa/Svet, lkan/Evropa/Svet, r slu~ai (Makedonija i Svetot), vetot), analizi, komena, delovni strategii, tari, kolumni, intervjua, rrni svetski umovi, planetarni r u pobednici, modeli na uupravuvanwe, tirawe, r , izvoz – kako? dobri odluki za investirawe, acija j i obrazovanie r business modeli… edukacija na menaxerite i osniva-~ite a-~ite na kompanii, na~ini na nao|awe oekti, {to e dobarr finansii za va{ite proekti, -upp business proekti, proekt, inovacii, start-up koj vi pomaga? psihologijata gijata j nicite (make-donski na pobednicite i gubitnicite slu~ai)…

CELNA GRUPA: Za pretpriema~i, izvr{ni {ni direktori, osniva~i i investitori, i, investiciski eksperti i sovetnici eksperti, r konsultanti, advokati, profesori r f r i studenti... u i idni pretpriema~i, investitori nvestitori i bankari...

SPECIJALNO INTERNETT IZDANIE: Golemi popusti i gratisi si za pretplatnici na KAPITAL MEDIA GROUP kontakt: zikov@kapital.com.mk com.mk kontakt@kapital.com.mk marketing@kapital.com.mk lice za kontakt: Qup~o Zikov, direktor na KAPITAL MEDIA GROUP

MBI 10 3,000 2,800 2,600 2,400 2,200 2,000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,378.49 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Po korekcijata od 3,45% vo sredata, indeksot MBI-10 v~era povtorno padna i toa za 0,91% i denot go zavr{i na 2.378,49 indeksni poeni.

Vkupniot promet na Makedonskata berza be{e mal, ne{to nad 130 iljadi evra, a najgolem gubitnik, so pad od 6,5% be{e akcijata na Ar~elor Mital (HRM). Najmnogu dobi akcijata na Skopski pazar i toa 1,64%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Скопски пазар

6,200.00 +100,00

+1,64% 1 64%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Арцелор Митал ХРМ

104.00

e mese~nik! m

nov proizvod na KAPITAL TAL MEDIA GROUP KO KOGA IZLEGUVA? Pr r Prviot broj na bankar }e izleze na 30 septemvri (petok), a ponatamu sekoj prv petok vo mesecot (12 pati vo godinata) me BR BROJ NA STRANICI: 100 SO SODR@INA: Istra`uvawa na finansiski pazari Is (makedonija/balkan/evropa/svet, (m slu~ai, analizi, komentari, kolumni, sl in intervjua, strategii, finansirawe na investiciite, finansirawe na iz izvozot… psihologijata na pobednicite i gubitps ni nicite (makedonski slu~ai)…

C CELNA GRUPA: Za bankari, finansiski eksperti, konsu sultanti, u investitori i pretpriema~i, advokati, profesori i studenti… ad i idni bankari, investitori i pretpriema~i… pr retpriema~i…

SP SPECIJALNO PECIJALNO INTERNET IZDANIE: Golemi Go olemi popusti i gratisi za pretplatni nici ici na KAPITAL MEDIA GROUP

BERZA

6 50% -6,50%

-7,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 06/07 11/07 16/07 21/07 26/07 31/07 05/08 10/08

10,719.90 -519,83

ECB NA BANKITE IM POZAJMI 50 MILIJARDI EVRA vropskata centralna banka gi ispolni vetuvawata deka na bankite }e im stavi na raspolagawe neograni~en iznos na krediti za da go stabilizira finansiskiot sistem razdrman od dol`ni~kata kriza. ECB im pozajmi 49,75 milijardi evra na 114 banki koi dostavija soodvetno barawe.

Kreditite se odobreni na nevoobi~aeno dolg period od {est meseci, {to na bankite im dava sigurnost deka nema da ostanat bez pari.

Iznosot na odobrenite krediti e pogolem od toj {to go o~ekuvaa nekoi analiti~ari.

Pretsedatelot na ECB, @an-Klod Tri{e, ovaa merka ja najavi minatata nedela vo kontekst na previrawata na pazarite poradi dol`ni~kata kriza vo Evropa i somne`ot za prodol`uvawe na rastot na svetskata ekonomija.

E

-4,62% 4 62%

Vlo`uva~ite na evropskite berzi, sepak, ne im poveruvaa na francuskite bankari. Najgolema zaguba v~era ima{e pariskiot berzanski indeks, so pad od 3,6%. Bankarskiot sektor vo celina oslabna za 0,7%.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,018.02 8,981.94 1,133.56 2,419.35 5,603.99 770.88

VALUTI

+0,22% -0,63% +1,14% +1,61% -0,17% -0,75%

£ €

€ $

1.1419

1.4143

+01,0%

-1,6%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.777,100 $ -0,40% 0 40% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

105,360 $ -1,24% 1 24% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Frederik Ude Pazarnite naga|awa za problemi so likvidnosta vo Sosiete `eneral se apsolutno |ubre

Intervju

6

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

Vo javnosta }e slu{nete razli~ni komentari, od toa deka nemalo dovolno voda vo Crna Reka, deka branata ^ebren e mnogu visoka i ekonomski neisplatliva, deka branata Gali{te ne treba da se gradi, odnosno na nejzino mesto treba da se izgradi proto~na elektrana, deka }e se naru{el re`imot na voda vo Vardar. Javnosta treba da znae deka del od vakvite komentari doa|aat od “dobronamerni” lu|e koi ne sakaat proektot da se realizira

VLADIMIR PE[EVSKI VICEPREMIER ZA EKONOMSKI PRA[AWA

^EBREN I GALI[TE POBLISKU DO REALIZACIJA OD KOGA BILO DOSEGA KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

ladimir Pe{evski go dobi vtoriot mandat vicepremier za ekonomski pra{awa. Vo intervjuto za “Kapital” zboruva za del od pogolemite predizvici na novata vlada vo delot na ekonomijata. Ambicioznata vladina programa, spored nego, e realno ostvarliva. Ne krie deka poradi poslednite turbulencii vo svetskata ekonomija voop{to nema da bide ednostavno makedonskata ekonomija da ostvari stapka na rast od 4%-5% vo slednite dve godini.

V

Za periodot 2012-2013 godina Vladata proektira ekonomski rast od 4%-5%. Mislite li deka proekciite se realni?

Kako }e gi ostvarite?

Vo momentot koga gi pravevme proekciite tie bea i s$ u{te se realni, osobeno imaj}i gi predvid proektite koi sega se del od novata vladina programa. I za vreme na predizbornata kampawa nie naglasuvavme deka edna od pretpostavkite za ovie proekcii e deka nema da se slu~i nova svetska ekonomska kriza. Denovive sme svedoci deka rizicite vo svetskata ekonomija zna~itelno se zgolemuvaat, taka {to realno nema da bide voop{to ednostavno makedonskata ekonomija da ostvari stapka na rast od 4%-5%. Glaven adut za ovoj ekonomski rast e efikasno sproveduvawe na politikite predvideni vo programata na Vladata. Tuka, pred s$, mislam na proektite za podobruvawe na biznis-klimata,

gri`ata za malite i srednite pretprijatija, golemiot broj infrastrukturni i energetski proekti, stimulirawe na turizmot i zemjodelstvoto i podobruvawe na rabotata na javnata administracija.

Dokolku rastot vo Evropa e pristoen i se dvi`i me|u 2% i 4%, o~ekuvam da prodol`i porastot na izvozot i pogolem vlez na stranski investicii, {to kombinirano so ostanatite aktivnosti treba da rezultira so rast vo Makedonija nad toj vo Evropa. Se razbira, dokolku na svetsko nivo se povtori krizata od 2009 godina, toga{ }e bide potrebno prilagoduvawe na vladinite merki i politiki kon novata realnost. [to }e go povle~e rastot za koj zboruvate, koi industrii?

Vo prv plan toa se grade`ni{tvoto, energetikata, zemjodelstvoto i stranskite investicii. Vo delot na grade`ni{tvoto }e prodol`ime so olesnuvawe na postapkite za brzo doa|awe do po~etok na gradewe, kako {to se reformite vo katastarot, upravuvaweto so grade`no zemji{te, otvorawe novi industriski zoni vo pove}e op{tini, podobruvawe na zakonite vo delot na dobivawe dozvoli i sli~no.

Pozitivno e iskustvoto od op{tina Ilinden, kade {to pred izborite za mnogu kratok period bea prodadeni 16 lokacii na doma{ni investitori, kade {to }e se gradat novi pogoni. Vo energetikata ima mnogu proekti koi se ve}e vo napredna faza za po~nuvawe na izgradbata na novi dalnovodi, nekolku proizvodstveni kapaciteti na elektri~na energija

i rehabilitacija na del od postoe~kite, kako i na novi rudnici. O~ekuvam i zna~itelen progres vo delot na zemjodelstvoto i proizvodstvoto na hrana. Ovde planirame zna~itelni podobruvawa na vladini merki i politiki na stimulacija, no o~ekuvame i kvalitetni investicii od doma{nite investitori. ]e stavime akcent i na eksploatacijata na mineralni surovini, za {to planirame zna~itelno zabrzuvawe na postapkite za dobivawe koncesii, {to }e zna~i novi investicii i rabotni mesta. Vo delot na turizmot }e prodol`ime so proektot za privlekuvawe stranski turisti. Tokmu zatoa smetam deka stapkite na ekonomski rast koi gi proektirame ne se preceneti.

Kako Vladata }e stigne do 25% stapka na nevrabotenost?

Koi merki planirate da gi prezemete?

-Glavniot fokus na Vladata e kon investiciite, kon podobruvaweto na biznis-klimata i za doma{nite i za stranskite kompanii. Tie ponatamu sozdavaat rabotni mesta koi se realni i odr`livi. Koga }e gi poglednete merkite i politikite vo vladinata programa tie se isprepletuvaat. Ne mo`e da se ka`e deka merkite za dano~no olesnuvawe, za podobruvawe na biznis-klimata ili za pottiknuvawe na stranskite investicii se samo za edna oblast od ekonomijata. Celta e niz nivna kombinacija da se ostvarat efektite na rast na ekonomijata i zgolemuvawe na vrabotenosta.

Celta na sekoja vlada e da gi kontrolira i da uspee so

realen rast na BDP i realno namaluvawe na nevrabotenosta. Zatoa, ne mo`eme da ka`eme deka }e doneseme dve ili tri merki so koi }e se postigne rast na ekonomijata ili drugi 2-3 merki so koi } e se namali nevrabotenosta.

Sekoj {to se obidel na takov ad hoc na~in da go re{ava problemot, a imalo takvi slu~ai vo minatoto, ne gi poznaval osnovnite ekonomski principi.

Vo posledniot mesec se ~istat spisocite od Agencijata za vrabotuvawe. Dali toa e del od na~inite za namaluvawe na nevrabotenite?

Verojatno se raboti za redovna aktivnost na Agencijata za vrabotuvawe i a`urirawe na spisocite. Li~no ne sum zapoznaen so detalite, bidej} i toa e zada~a na Agencijata. Sepak, ne slu~ajno vo odgovorot na prethodnoto pra{awe go koristev zborot realno namaluvawe na nevrabotenosta. Stapkata na nevrabotenost ima statisti~ka dimenzija, no ima i realna sostojba. Za `al, dolgi godini vo Makedonija postoi disparitet me|u ovie dve kategorii. Moe li~no ubeduvawe e deka se potrebni podobruvawa vo delot na statisti~kata evidencija, na toa koj se prijavuva kako nevraboten. Ova ne go govoram kako politi~ar, tuku kako nekoj {to se zanimaval so biznis prethodno. ^esto sum se sre}aval so slu~ai kade {to na konkursi za vrabotuvawe nevraboteni, koi bile prepra}ani od Agencijata, eksplicitno barale od potencijalniot rabotodavec da ne gi vraboti. Pokraj toa, ima slu~ai na lu|e koi

vo kontinuitet namerno izbegnuvaat da se evidentiraat kako vraboteni za da mo`at i da koristat del od socijalnata pomo{, a paralelno da ostvaruvaat dopolnitelni prihodi kako neprijaveni vraboteni. Ova osobeno e slu~aj so sezonskite rabotnici. Takvite slu~ai treba da se izbri{at od evidencijata na nevraboteni, no prosledeno so paralelno kreirawe pogolema fleksibilnost vo nivnoto prijavuvawe i odjavuvawe. Se razbira, va`no e da se ima to~na evidencija na nevrabotenite i nivnata struktura so cel da se ovozmo`i prilagoduvawe na vladinite politiki vo obrazovanieto i industrijata.

Sepak, celta ne e so statistika da stigneme do cifrata od 25% nevrabotenost, tuku so kreirawe novi rabotni mesta. Zatoa, paralelno } e go sledime vnimatelno i brojot na vraboteni, kade {to o~ekuvam vo apsoluten iznos vo narednite godini da imame seriozen nagoren trend.

Vo vladinata programa najavuvate 350 milioni evra stranski investicii za ovaa godina, a vkupno dve milijardi do 2015 godina. No, analizite na Vienskiot ekonomski institut poka`uvaat deka Makedonija za ovaa godina ne treba da o~ekuva pove}e od 200 milioni evra? Kolku e realnata brojka?

-I vo dvata slu~ai se raboti za proekcii, taka {to vistinata }e se vidi koga NBRM }e gi objavi oficijalnite podatoci po zavr{uvaweto na 2011 godina. Toa {to e interesno za mene e postojanoto insistirawe na mediumite za stavot na Vladata za mislewata na ovoj institut.

Zo{to ne gi pra{ate niv da objasnat zo{to vo predizborie objavija podatoci za Makedonija koi se o~igledno neto~ni i tendenciozni? Samo vo prviot kvartal na 2011 godina imame pove}e investicii od proekciite na Vienskiot institut za cela godina. Vo odnos na iznosot do 2015 godina, ako po~neme realizacija na samo del od infrastrukturnite proekti od vladinata programa brojkata od dve miljardi evra }e bide nadminata. Za realizacijata na nekoi od pogolemite infrastrukturni proekti predvideno e u~estvo i na stranski investitori, pri {to del od investiciite } e bidat vo slednite ~etiri godini, a del potoa. [to se slu~uva so proektot ^ebren i Gali{te? Neodamna

povtorno go odlo`ivte rokot za dostavuvawe ponudi od potencijalnite investitori.

Koi se problemite za da se realizira najgolemiot hidroenergetski proekt?

Ve}e se pretkvalifikuvaa devet kompanii. Del od niv se grade`ni, koi mi se ~ini od takti~ki pri~ini se prijavija na konkursot. Vakvite kompanii za realizacija na proektot po`elno e da imaat i partner od oblasta na energetikata i mo`e da se o~ekuva del od niv da se obidat da se “pronajdat” edni so drugi so cel da dadat zaedni~ka ponuda. Od razli~ni pri~ini re~isi site kompanii baraa od Vladata prodol`uvawe na rokot za davawe ponuda. Neoficijalno, edna od kompaniite duri najavi deka e podgotvena da dostavi ponuda i pred prodol`uvaweto na rokot, no sepak, smetavme deka e dobro da imame pove}e ponudi. Od tie pri~ini go odlo`ivme rokot do krajot na septemvri.

Ne ja isklu~uvam mo`nosta da ima i u{te edno prolongirawe, vo konsultacija so Me|unarodnata finansiska korporacija, koja e na{ sovetnik vo ovoj proekt. Za ovoj proekt se zboruva re~isi 40 godini vo Makedonija, {to uka`uva na toa kolku e slo`en. Mislam deka sega e najblisku do realizacija od koga bilo dosega. Vo delot na samiot proekt, vo javnosta } e slu{nete najrazli~ni komentari od toa deka nemalo dovolno voda vo Crna Reka, deka branata ^ebren e mnogu visoka i ekonomski neisplatliva, deka branata Gali{te ne treba da se gradi, odnosno na nejzino mesto treba da se izgradi proto~na elektrana, deka }e se naru{el re`imot na voda vo Vardar itn. Javnosta treba da znae deka del od ovie komentari i kritiki doa|aat od “dobronamerni” lu|e koi ne sakaat proektot ^ebren i Gali{te da se realizira. Nesomneno deka i ovoj proekt, kako i sekoj drug, ima golem broj rizici: hidrolo{ki, geolo{ki, grade`ni, politi~ki, finansiski, regulatorni, pazarni.

Na{a cel e preku strukturata na proektot del od niv da ubla`ime, del da eliminirame, a del da ostavime na investitorot kako komercijalen rizik. Sekoj investitor treba da si go proceni vkupniot rizik i svoite mo`nosti i toa da go vgradi vo ponudata {to }e ja dade. Sakame da ovozmo`ime investitorot koj }e pobedi, dokolku e posveten, da ostvari pristojna stapka na oploduvawe na sredstvata koi }e gi vlo`i vo ovoj proekt.

No, zada~a na Vladata e da ovozmo`i maksimalno iskoristuvawe na potencijalot na ovoj proekt, koj e mnogu va`en za makedonskata ekonomija.

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI

PO POVOD DESETGODI[NINATA

ANTIKORUPCISKA SO KONKURS ZA IZBOR NA SVOJ ^LEN VO SRD

RAMKOVNIOT ]E GO POLAGA D TESTOT NA VREMETO Vicepremierot za sproveduvawe na Ohridskiot dogovor, Musa Xaferi, potseti deka na proslavata se pokaneti site involvirani vo negovoto kreirawe, no ostava na nivna odgovornost dali }e dojdat MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

hridskiot ramkoven dogovor ja ispolni svojata osnovna cel, a toa e kraj na konfliktot vo 2001 godina, vospostavuvawe mir i prevenirawe od ponatamo{ni destabilizirawa vo zemjava, ocenuva vicepremierot za sproveduvawe na Ramkovniot, Musa Xaferi. Spored nego, postojat golem broj pokazateli koi upatuvaat na toa deka dogovorot dosledno se sproveduva.

“Zadovolen sum od toa kako se otvoraa perspektivite od celiot politi~ki proces, koj e slo`en i ne mo`e lesno da se meri dali be{e optimalno razvien i uspe{en dosega.

Za mnogu slu~uvawa od 2001 godina i dvete strani s$ u{te imaat razli~no mislewe, no toa ne mo`e da se popravi.

Mislam deka mo`eme samo da ja popravime idninata i da izvle~eme pozitivni poraki vo presret na desetgodi{ninata od potpi{uvawe na mirovniot dogovor”, istakna Xaferi.

Vicepremierot potseti deka na proslavata, koja vikendov }e se odr`i vo Ohrid, se pokaneti site involvirani vo negovoto kreirawe (institucii, politi~ki partii i potpisnici), no ostava na nivna odgovornost dali }e prifatat da bidat del od toa {to koe zastanale pred deset godini.

“Dogovorite baraat da se ima

O

186.000 EVRA ZA SKULPTURI NA PITU GULI I DIMITAR POP GEORGIEV-BEROVSKI Vicepremierot Musa Xaferi i ambasadorot na Obedinetoto Kralstvo vo RM, Kristofer Ivon, potpi{aa memorandum za sorabotka

LEOTAR: SO RAMKOVNIOT VO MAKEDONIJA NADVLADEA RAZUMOT “Po instrukcii na SAD, no pred s$ so golema odgovornost koja ja imavme bidej}i problemot se nao|a{e vo Evropa, zaedno so Xejms Perdju go sostavivme Ramkovniot dogovor”, veli eden od negovite kreatori, Fransoa Leotar. Toj priznava deka vo nekoi momenti se somneval vo postignuvaweto dogovor.

“So Ramkovniot dogovor nadvladea razumot vo Makedonija. Idejata za republikata, za nacionalnata solidarnost, po~ituvaweto na pravoto i za vospostavuvawe novo pravo, koe go dozvoluva izrazuvaweto na malcinstvata, po~ituvaweto na jazikot na drugiot i na zaedni~kite dobra na makedonskoto op{testvo be{e ne{to va`no”, veli Leotar.

Poradi zdravstveni pri~ini toj nema da dopatuva vo Ohrid. razbirawe od site strani, prvo od politi~kite pretstavnici, odnosno Vladata, no i od op{testvoto. Sekoga{ }e ima mo{ne ostri kritiki i toga{ e potrebna politi~ka hrabrost da se ostane na patot za sproveduvawe na dogovorot”, re~e ambasadorot na Velika Britanija vo Makedonija, Kristofer Ivon.

“Istorija, sproveduvawe

i postignuvawa vrzani za Ohridskiot dogovor” e prvata tema na koja vo Ohrid }e diskutirat porane{niot ambasador na SAD, Filip Riker, olesnuva~ot vo pregovorite, Xejms Perdju i Alen Leroa, generalen sekretar za mirovni operacii pri ON. Predvideno e izlagawe da ima i potpisnikot na dogovorot, Branko Crvenk-

NAESEN NOV POLITI^KI KURS

OPOZICISKIOT FRONT DALEKU OD [IREWE MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

$ u{te nema ni{to od najavata na liderot na SDSM, Branko Crvenkovski, za {irewe na opoziciskiot front nadvor od ramkite na koalicijata sobrana okolu negovata partija, za{to nitu edna od partiite potencijalni u~esni~ki vo frontot dosega ne dobila oficijalna pokana za zaedni~ko dejstvuvawe. Crvenkovski najavi pro{iruvawe i aktivirawe na opoziciskiot front otkako koalcijata {to ja predvode{e izgubi na poslednite parlamentarni izbori.

Od SDSM velat deka ekonomsko-politi~kata situacija vo zemjata gi naterala da iniciraat formirawe na seopoziciski front.

“Vo opoziciskiot front, sekako, se partiite koi vlegoa vo Parlamentot so koalicijata predvodena od SDSM. Poradi te{kata situacija na ekonomski, demokratski i na sekoj drug plan, podgotveni sme da vospostavime konkretna sorabotka i so drugi partii, koja ne podrazbira koalicirawe. Pritoa, gi imame predvid i partiite od desnicata vo opozicija, koi kolku i da bea obvinuvani deka na izborite igraat uloga

S

r`avnata komisija za spre~uvawe korupcija v~era raspi{a konkurs za izbor na svoj kandidat vo Sovetot za radiodifuzija. Vakviot konkurs doa|a po najnovite izmeni na Zakonot za radiodifuzna dejnost so koi osven Antikorupciskata komisija, pretsedatelot, Komisijata za za{tita na konkurencijata i Zaednicata na edinicite na lokalna samouprava (ZELS) }e predlagaat svoi ~lenovi vo Sovetot. Kandidatite mo`at da gi dostavat svoite biografii do prostoriite na Komisijata najdocna do 14. ovoj mesec.

So najnovite izmeni, pretsedatelot i ZELS predlagaat po dvajca, a Antikorupciskata i Komisijata za za{tita na konkurencijata po eden kandidat, so {to brojot na ~lenovi vo SRD se zgolemuva od devet na petnaeset.

Vakvite izmeni naidoa na ostri kritiki kaj opozicijata i organizaciite koi gi promoviraat pravata na novinarite, koi tvrdat deka so ovie izmeni se pravi direkten upad vrz nezavisnosta na Sovetot.

na trojanski kow, jasno e deka se protiv re`imot na Gruevski”, veli potpretsedatelot na SDSM, Gordan Georgiev.

Od najgolemata vonparlamentarna opoziciska sila na levicata, Liberalnodemokratskata partija, nema da se izjasnat za predlogot na SDSM za {irewe na opoziciskiot front s$ do kongresot vo septemvri, koga }e bide izbran nov lider i novo rakovodstvo na partijata.

Ottamu brifiraat deka od noviot lider }e zavisi idniot kurs na partija. Opcijata za samostojno opstojuvawe vo politi~kata borba {to ja zastapuva{e dosega{niot lider Jovan Manasijevski s$ u{te e vo igra, no postoi mo`nost i za dvi`ewe kon levo ili kon desno.

Kaj partiite od desnata opozicija postoi odredeno raspolo`enie za zaedni~ka borba so cel promena na vlasta, no dosega nitu edna od niv ne ostvarila kontakt so opoziciskiot front predvoden od SDSM. Spored Obedineti za Makedonija, dokaz deka frontot e zatvoren vo ramkite na koalicijata e sostanokot {to vo vtornik }e se slu~i po barawe na koalicioniot partner na SDSM, Fijat Canoski, za{to ni{to sli~no ne se

slu~ilo koga den po izborite be{e uapsen nivniot lider, Qube Bo{koski.

“Nemame dobieno pokana zZasega ova e front samo na partiite vo blokot na SDSM. Koga go uapsija liderot na OM, Qube Bo{koski, opoziciskiot front ne organizira{e ni{to sli~no. Seopoziciski front za simnuvawe re`im mora da gi vklu~i site partii koi ne se vo vladinata koalicija”, veli Natalija Iv~eva od pretsedatelstvoto na Obedineti za Makedonija.

VMRO-Narodna partija zasega e rezervirana vo odnos na predlogot, no ostavaat prostor za prifa}awe na sekoja strategija na politi~ko dejstvuvawe {to bi pridonela za ostvaruvawe na zalo`bite na partijata.

“Pokana za sorabotka od SDSM ne sme dobile, nitu sme vodele neoficijalni razgovori. Vo ovoj moment se podgotvuvame za vnatre{na reorganizacija pred lokalnite izbori vo 2013 godina i s$ u{te sme za celosno distancirawe i od SDSM i od VMRO-DPMNE. Rano e da se zboruva, no vo septemvri ili oktomvri povtorno } e ja razgleduvame strategijata za ponatamo{no dejstvuvawe”, izjavi pretsedatelot na VMRONP, Marjan Dodovski.

ovski. Qub~o Georgievski i Arben Xaferi, koi isto taka go stavija svojot potpis na dokumentot, najverojatno nema da prisustvuvaat na proslavata.

Desetgodi{niot jubulej }e bide treto po red odbele`uvawe koe go organizira Vladata.

Prethodno sve~enostite po ovoj povod gi organizira{e partijata DUI.

e~isi 186.000 evra }e potro{i op{tina Centar za izrabotka na sklupturi i reljef vo bronza na makedonskite revolucioneri Pitu Guli i Dimitar Pop Georgiev-Berovski. Soglasno podatocite za sklu~enite dogovori, op{tina Centar }e potro{i 118.192 evra za skulpturata na Pitu Guli, dodeka skulpturata na Berovski }e ~ini 67.155 evra.

Skulpturata i reljefot na Pitu Guli }e gi izrabotuva DOO Umetni~ka livnica Jeremi} od Belgrad, dodeka pak, na Berovski }e gi izrabotuva DOO Qevaonica umjetnina Ujevi} od Zagreb.

R

NASLEDNICITE NA KARA\OR\EVI] GI BARAAT IMOTITE VO MAKEDONIJA aslednicite na srpskoto kralsko semejstvo Kara|or|evi} baraat da im se vratat imoti vo Makedonija, Slovenija, Srbija i Crna Gora. Nivnite pravni zastapnici ve}e pobarale vra}awe na ku}i, imoti i rezidencii odzemeni so dekret na Tito vo 1947 godina, objavi belgradskiot vesnik “Ve~erwe novosti”.

Crna Gora i Slovenija gi otfrlija barawata i advokatite na semejstvoto Kara|or|evi} gi ispratija delata pred Me|unarodniot sud vo Strazbur. Tie s$ u{te ~ekaat na odlukata na Sudot. Od Makedonija zasega nema oficijalna reakcija.

Inaku, princot Tomislav Kara|or|evi} bil sopstvenik na golem imot vo Makedonija, vo Demir Kapija od okolu 2.700 hektari, na koj ima i hidrocentrala. Imotot e delumno uni{ten, a del od nego e prodaden. I pokraj Zakonot za denacionalizacija, statusot na imotot na Kara|or|evi} ne e re{en.

N

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

DODEKA OP[TINITE DOBIJAT ODOBRENIE

MINISTERSTVOTO ZA TRANSPORT ]E PRODAVA U[TE 400 ATRAKTIVNI PARCELI Formalno, op{tinite od 1. juli upravuvaat so dr`avnoto zemji{te na nivna teritorija, fakti~ki - nemaat dozvola od Ministerstvoto za transport i vrski za{to ne gi ispolnile uslovite. Del od gradona~alnicite se revoltirani nuva potrebnite uslovi za da mo`e da upravuva so zemji{teto. Velat deka 48 od vkupno 85 op{tini go ispolnile uslovot za elektronsko sproveduvawe na javno naddavawe, no na nitu edna op{tina ne & e preneseno pravoto da upravuva so dr`avno zemji{te poradi nepotpolna dokumentacija.

Dosega {est op{tini, Gevgelija, Karpo{, Ko~ani, Strumica, Veles i Demir Kapija, podnele barawe do Komitetot za grade`no zemji{te, no bile vrateni poradi nekompletna dokumentacija.

Gradona~alnikot na op{tina Strumica, Zoran Zaev, revoltiran od prolongiraweto, veli deka Ministerstvoto so banalni barawa od op{tinite kupuva vreme za da mo`e da gi prodade ostanatite atraktivni parceli. Tvrdi deka i pokraj ispolnetite uslovi, sega se baraat dopolnitelni dokumenti.

“Op{tina Strumica gi ispol-

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

inisterstvoto za transport i vrski vo naredniot perid planira da prodade 400 parceli dr`avno grade`no zemji{te. Vo tek e proda`ba na 174, a se podgotvuvaat oglasi za proda`ba na u{te 230 parceli. Samo vo poslednite dva dena se dadeni na proda`ba desetina lokacii vo pove}e gradovi, prete`no atraktivno dr`avno zemji{te nameneto za vikend-naselbi, za hotelski kompleksi i katni gara`i. So vakvata praktika na Ministerstvoto prakti~ki pa|aat vo voda bombasti~nite najavi deka od 1. juli proda`bata na dr`avno grade`no zemji{te }e premine vo nadle`nost na op{tinite. Zakonot predviduva taka, no Ministerstvoto za transport i vrski sega se pravda deka niedna op{tina ne gi ispol-

M

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

6

op{tini dostavile barawe za upravuvawe so dr`avno zemji{te, no se odbieni poradi nepotpolna dokumentacija

174

dr`avni parceli ima oglaseno Ministerstvoto za transport i vrski dosega

nuva site uslovi. Ja izgotvivme Godi{nata programa za upravuvawe so grade`no zemji{te i ja dostavivme do Ministerstvoto za transport i vrski, no sepak, gi vratija dokumentitte so obrazlo`enie deka ne e potpolna dokumentacijata”, objasnuva Zaev. Tvrdi deka Ministerstvoto ima banalni barawa so cel da go prolongira procesot.

“Baraa od nas na sekoja stranica od programata za upravuvawe so dr`avno O

G

L

A

S

INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ na 02/ 31 32 062 ili na http://ispi-europe. blogspot.com/ i iskoristete gi povolnostite i grupniot popust za rano prijavuvawe na u~estvo {to trae do 15 avgust 2011 godina.

Ekskluziven mediumski pokrovitel

Gevgelija, Ivan Frangov, se nadeva deka najdocna za 15 dena }e dobie odobrenie od Ministerstvoto za transport i vrski, koga planiraat da gi objavat prvite oglasi za proda`ba na dr`avno zemji{te.

“Dostavivme barawe do Ministerstvoto za transport i vrski, no treba da dopolnime del od dokumentacijata za da mo`eme da po~neme da prodavame dr`avno grade`no zemji{te. O~ekuvam deka najdocna za 15 dena

grade`no zemji{te, koja ima 650 stranici, da ima pe~at od op{tinata, da dostavime posledna platena smetka od Internet, kako i M1, M2 obrazec za slu`benicite koi se steknale so sertifikat za elektronsko naddavawe, dokumenti koi ve}e se dostaveni do Ministerstvoto. So toa samo se kupuva vreme za da mo`e da gi dade parcelite na ve}e dogovoreni investitori”, veli Zaev.

Gradona~alnikot na op{tina K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

}e zavr{i taa procedura i }e gi imame ispolneto site uslovi za da po~neme da prodavame”, objasnuva Frangov.

Prvite parceli {to }e gi oglasi op{tinata se za zgradi za domuvawe, za hotel i za deloven centar.

A toa {to Ministerstvoto za transport i vrski ve}e po~na da prodava zemji{te, spored Frangov, e za da ne se zabavi procesot i da se prodol`i so proda`ba na dr`avno zemji{te.

O

G

L

A

S

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

Kompanii / Pazari / Finansii

KORISNICITE NA POSTPEJD-TELEFONI VO NOV BIZNIS

KAKO DO KE[ BEZ DA ZEMETE KREDIT?

Korisnicite na postpejd-uslugi od koj bilo operator vo zemjava na mnogu lesen na~in mo`at da kupat televizor bez pritoa da dadat pari kako u~estvo. Poka`uvaat li~na karta, stavaat potpis deka sekoj mesec }e pla}aat rata presmetana na telefonskata smetka i go zemaat pod raka televizorot so ramen ekran. Vedna{ potoa odat vo prodavnicite za bela tehnika i gi nudat proizvodite dvojno poevtino otkolku {to gi kupile VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

a najbrzo da dojdat do gotovina korisnicite na postpejdtelefoni vo zemjava se zadol`uvaat i do dve godini kaj mobilnite operatori, koi pak, pokraj telefoni, nudat i LCD-televizori, laptop-kompjuteri i fotoaparati na 24 rati. Vaka kupenite proizvodi gra|anite vedna{ gi prodavaat vo pomalite saloni za bela tehnika za ceni poniski duri i do 50%.

Ovoj “izum” be{e ~esta praktika vo zemjava, priznavaat vrabotenite od nekolku prodavnici koi otkupuvale vakvi proizvodi. Poslednive nekolku meseci ovoj trend e namalen zatoa {to “ve{tite trgovci” ve}e gi iskoristile site mo`nosti za lizing od mobilnite operatori, velat prodava~ite vo nekoi od prodavnicite za bela tehnika.

“Korisnicite na postpejduslugi od koj bilo operator na mnogu lesen na~in mo`at da kupat televizor bez pritoa da dadat pari kako u~estvo. Poka`uvaat li~na karta, stavaat potpis deka sekoj mesec }e pla}aat rata presmetana na telefonskata smetka i go zemaat pod raka televizorot so ramen ekran.

Vedna{ potoa doa|aat vo prodavnicite za bela tehnika i ni gi nudat za polovina cena od taa za koja go kupile proizvodot.

Nam ovoj biznis ni e isplatliv”, velat od eden

9

PREGLED VESTI NEOPHODNO E ZA SITE IZMENI NA LI^NI PODATOCI I KONTAKT INFORMACII DA JA INFORMIRATE VA[ATA BANKA ZA NEPREKINATA KOMUNIKACIJA

50 BARAWA ZA SUBVENCII ZA DOMATI I KRASTAVICI o podra~nata edinica na Ministerstvoto za zemjodelstvo vo Strumica dosega se podneseni okolu 50 barawa za subvencionirawe na domatite i krastavicite predadeni na otkupnite punktovi vo juni godinava.

Spored rakovoditelot na podra~nata edinica, Mojsej Trajkovski, najgolem interes za ovaa vladina merka poka`ale gradinarite od selata Prosenikovo i Kukli{, kade {to se najzastapeni ovie gradinarski kulturi. Pogolem interes se o~ekuva vo vtorata polovina na mesecov, bidej}i zemjodelcite s$ u{te gi kompletiraat potrebnite dokumenti za aplicirawe.

Finansiskata poddr{ka od dva denari za sekoj predaden kilogram domati i krastavici }e mo`e da ja iskoristat gradinarite koi svoeto proizvodstvo go predale na otkupnite punktovi i za toa poseduvaat kantarna bele{ka. Spored procenkite na zemjodelskite zdru`enija, ovaa finansiska pomo{ ne }e mo`at da ja dobijat okolu 50% od zemjodelcite koi domatite i krastavicite gi prodale na divi otkupuva~i.

Vladata odlu~i finansiski da gi pomogne zemjodelcite zatoa {to vo juni godinava poradi pojavata na bakterijata e{erihija koli ima{e slab interes za domatite i krastavicite od otkupuva~ite poradi namalenata pobaruva~ka na evropskite pazari. Pokraj slabiot interes, vo ovoj period i dvete gradinarski kulturi se otkupuvaa po mnogu niski ceni.

V

Z

salon za bela tehnika i kompjuterska galanterija.

Istra`uvaweto na “Kapital” poka`a deka duri i vo prodavnicite na ~ija vrata dosega ne tropnale povolnite ponuduva~i ne poka`uvaat otpor za da otkupat televizori po cena poniska od nabavnata.

“Ako za 350 evra mi najdete televizor koj kaj nas se prodava za 500 evra, }e zemam i pogolema koli~ina. Lesno }e se najdat kupci za vakvi par~iwa, koi imaat i garancija”, velat od prodavnica za bela tehnika vo Skopje.

Del od salonite pak, velat deka ne bi se vpu{tile vo vakov biznis, zatoa {to pregolem e rizikot da nemaat vlezna faktura, koja pazarnata inspekcija mo`e da im ja pobara vo sekoj moment.

Od mobilnite operatori

PO^NUVA REKONSTRUKCIJA NA AVTOPATOT KATLANOVO-VELES pak, objasnuvaat deka dosega ne slu{nale za ovaa praktika. No, poso~uvaat deka i ne im e va`no {to pravat klientite so kupeniot proizvod otkako }e gi napu{tat proda`nite saloni.

“Nam ni e va`no samo pretplatnikot redovno da si gi pla}a smetkite.

Nie se trudime da im ovozmo`ime privilegii na na{ite pretplatnici, a dali tie ponatamu }e gi podaruvaat ili preprodavaat kupenite proizvodi ne e na{a rabota”, velat od eden od mobilnite operatori vo zemjava.

o~nuva rekonstrukcija na avtopatot Katlanovo–Veles, edna od najfrekventnite delnici vo Makedonija. Ve} e se postavuva signalizacija za voveduvawe vremen soobra}aen re`im i se rasporeduva potrebnata grade`na ma{inerija.

Vo narednite 18 meseci }e se raboti na rekonstrukcija na vkupno 27,5 kilometri, {to }e ~ini okolu sedum milioni evra. So vremeniot re`im na soobra}aj se predviduva zatvorawe na edna kolovozna lenta samo na delovite na koi }e se raboti vo toj moment. Na ostanatite delovi vozilata nepre~eno }e gi koristat dvete lenti.

Od Agencijata za dr`avni pati{ta najavuvaat deka so rekonstrukcijata }e se obnovuva asfaltot i }e se saniraat nasipite i mestata kade {to ima nestabilni karpi.

“Ova e eden od najfrekventnite pati{ta vo dr`avata, so ~ija rekonstrukcija }e se podobri negovata bezednost. Sanacijata }e gi opfati najkriti~nite to~ki na ovaa delnica, po {to }e se postavi nova horizontalna i vertikalna signalizacija”, informiraat od Agencijata.

Grade`nite raboti za rekonstrukcijata na delnicata }e gi izveduva Granit. Po nejzinoto zavr{uvawe, spored najavite, avtopatot treba da bide rekonstruiran i vo sprotiven pravec, od Veles kon Skopje.

P

50%

poevtino prodavnicite za bela tehnika gi otkupuvaat proizvodite kupeni na 24 rati od mobilnite operatori vo zemjava

500

evra ~ini televizor so ramen ekran koj gra|anite go preprodavaat i za 350 evra

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI VIP JA ZGOLEMI OSNOVNATA GLAVNINA NA 124,5 MILIONI EVRA elekomunikaciskiot operator VIP ja zgolemi osnovnata glavnina na kompanijata na vkupno 124,5 milioni evra. Spored objavata vo Centralniot registar, Mobilkom Macedonien GmbH-Viena, sopstvenik na VIP operator, izvr{i zgolemuvawe na osnovnata glavnina na dru{tvoto, koja sega dostigna 124.505.000 evra.

Za koja namena }e bide ovoj dopolnitelen kapital koj avstriskata kompanija go investira vo podru`nicata vo Makedonija nema informacija.

Spored poslednite podatoci od Agencijata za elektronski komunikacii, od trite mobilni operatori koi rabotat na makedonskiot pazar VIP operator ima udel od 22,51% od vkupniot broj aktivni pretplatnici vo poslednite tri meseci. Najgolem pazaren udel ima T-Mobile, so 53,7% u~estvo na pazarot, a ONE operatorot u~estvuva so 23,7%.

T

TAV OSNOVA[E KOMPANIJA ZA OPERATIVNI USLUGI AV holding osnova{e kompanija za operativni uslugi vo Makedonija. Spored objavata vo Centralen registar, dejnosta na novoto dru{tvo za trgovija i uslugi TAV Makedonija-Operativni uslugi DOOEL e uslu`ni dejnosti povrzani so vozduhoplovniot prevoz.

Vo toj del spa|aat uslugite na aerodromot koi imaat dodadena vrednost kako {to e turisti~ka agencija, TAV turizam, VIP uslugi za patnici, dostavuvawe vesnici i spisanija na aerodromite, marketing, reklama i promocija na aerodromite.

Firmata e osnovana so pari~en vlog od 180.000 evra, a sopstvenik e Tav Isletme Hizmetleri, kompanijata za operativni uslugi del od TAV holdingot. So podru`nicata na ovaa kompanija vo Makedonija }e upravuva Eda Bildiri~ioglu od Istanbul, Turcija.

Minatata nedela TAV Makedonija, kompanijata koja upravuva so dvata makedonski aerodromi, ja zgolemi i osnovnata glavnina na dru{tvoto registrirano vo Makedonija. Spored podatocite od Centralniot registar na Makedonija, Dru{tvoto za trgovija i uslugi TAV Makedonija DOOEL- Petrovec ja zgolemi osnovnata glavnina za 27,4 milioni evra. Uplatata ja izvr{i TAV holdingot od Istanbul.

Vo me|uvreme, ve}e e pri kraj izgradbata na novata terminalna zgrada na aerodromot Aleksandar Veliki, koja spored najavite treba da bide pu{tena vo upotreba na 8. septemvri godinava.

T

GRANIT ]E GRADI PATI[TA ZA NAD OSUM MILIONI EVRA rade`nata kompanija Granit sklu~i ~etiri dogovori za izgradba na pati{ta niz dr`avata vo vkupna vrednost od nad osum milioni evra. Spored objavata na kompanijata objavena na Makedonska berza, Granit sklu~il dva dogovori so Agencijata za pati{ta vo vrednost od 6,7 milioni evra, eden so op{tina Ilinden i eden so turskata kompanija koja gradi na skopskiot aerodrom.

Za rekonstrukcija na lokalni pati{ta - Lot 2, Vardarski i Jugoisto~en region, sklu~en e dogovor so Agencijata za pati{ta vo vrednost od 4,2 milioni evra, a za rekonstrukcija na lokalni pati{ta - Lot 1, Severoisto~en i Isto~en region, sklu~en e dogovor vo vrednost od 2,5 milioni evra.

Tretiot dogovor e sklu~en so turskata kompanija Hadi [ahin Intepe, podru`nica vo Skopje za asfaltirawe na del od aerodromot Aleksandar Veliki vo vrednost od 500 iljadi evra, a ~etvrtiot dogovor e so op{tina Ilinden za izgradba, rekonstrukcija i sanacija na lokalni pati{ta vo op{tinata vo vkupna vrednost od 692 iljadi evra.

G

+

8/11/2011

раст

Скопски пазар Гранит Топлификација РМДЕН 10

+1,64% +1,39% +0,46% +0,41%

8/11/2011

Арчилормиттал (ХРМ) Макпетрол Стопанска бан. Битола Макстил Фершпед

-

пад

нова цена

6.200,00 585,00 3.500,00 88,00

нова цена

-6.50% 104.00 -2.99% 23,287.00 -2.91% 2,311.00 -2.77% 171.00 -1.15% 49,500.00

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

ANALIZIRAME ZA VAS

TEMA

inansiskite izve{tai obezbeduvaat slika za finansiskata sostojba na entitetot i uspe{nosta vo raboteweto.

Zatoa finansiskite eksperti insistiraat na detalno zapoznavawe so finansiskata sostojba na entitetot, odnosno zadol`itelno izvr{uvawe na “doma{nata zada~a” od potencijalnite investitori pred donesuvawe odluka za investirawe. So drugi zborovi, tie treba da navlezat dlaboko vo finansiskite izve{tai i vnimatelno da gi analiziraat, po~nuvaj}i od izve{tajot na revizorot, pa do fusnotite.

Preku bilansot na sostojba finansiskiot izve{taj obezbeduva informacii za sredstvata, obvrskite i kapitalot na entitetot, a preku bilansot na uspeh za prihodite i rashodite vo odreden period, voobi~aeno vo edna fiskalna godina. Fundamentalnata smetkovodstvena ravenka (sredstvata so koi raspolaga se ednakvi na zbirot na negovite obvrski i kapital) pretstavuva osnova na bilansot na sostojba. Bilansot na uspeh e sumaren pregled na prihodite i rashodite od operativni i neoperativni aktivnosti, koi rezultiraat vo neto-prihod ili zaguba. Finansiskiot izve{taj obezbeduva i informacii za promeni vo kapitalot i za pari~nite tekovi na entitetot, koi se strukturirani vo izve{tajot za promenite vo kapitalot, odnosno za pari~niot tek. Pari~niot tek pretstavuva razlika na prilivite i odlivite generirani od delovnata aktivnost, investiciskata dejnost i od finansisraweto na entitetot. Zna~eweto na analizata na pari~niot tek dojde osobeno do izraz vo uslovi na ekonomska kriza, koga mnogu mali biznisi bea zatvoreni poradi neadekvaten pari~en tek. Sorabotkata so kvalifikuvani bankari, informirani za biznisot, finansiskiot rezultat i gotovinskiot tek na sopstvenicite na malite biznisi im ovozmo`uva dobri finansiski soveti i soodvetni izvori na sredstva za adekvaten gotovinski tek.

Podatocite sodr`ani vo bilansite/ izve{taite se zna~ajni za informirawe na javnosta i davaat slika za raboteweto na bankata, finansiskata institucija i kompanijata, no slikata ne e kompletna dokolku ne se zemat predvid i bele{kite koi se del na finansiskite izve{tai i vo koi podetalno se objasneti site pozicii od bilansite. Mnogu ~esto po{irokata javnost posvetuva vnimanie na samo nekolku podatoci (dobivka vo

periodot za koj se odnesuva izve{tajot i rast ili pad na sredstvata sporedeno so prethoden period). No, za navistina dobro da se razbere sekoja brojka i {to to~no stoi zad sekoj podatok finansiskite izve{tai mora da se ~itaat zaedno so bele{kite. Taka, na primer, koga stanuva zbor za finansiski izve{tai na banka ne e dovolno samo da znaeme kolku krediti se plasirani od bankata, tuku i kakvo e kreditnoto portfolio spored vidot na dol`nikot, dali najgolem del od kreditite se plasirani kako potro{uva~ki ili bankata navistina vlo`uva vo razvoj na ekonomijata na edna zemja preku plasirawe sredstva prete`no vo razvoj na kompaniite. Ne sekoga{ visok zna~i i zdrav krediten rast. So samiot fakt {to depozitite na gra|anite vo najgolem del se plasiraat vo krediti, zna~ajno e da znaeme kakov e kvalitetot na kreditnoto portfolio, odnosno kolkav e rizikot kreditite da ne mo`at da se naplatat vo dogovoreniot rok, so poseben osvrt na u~estvoto na kreditite vo docnewe nad 90 dena.

Za da se za{titi od krediten rizik, odnosno za da se pokrijat zagubite od nepla}awe na ratite bankite izdvojuvaat rezervi, koi vo bilansot se prika`uvaat kako ispravka na vrednost na krediti.

Taa go korigira/namaluva iznosot na krediti prika`ani vo bilansot na sostojba. Kolkav e ovoj iznos, odnosno kolku bankata rezervirala za za{tita od zaguba mo`e da se sogleda isklu~ivo od ovaa komponenta.

Soodnosot na oddelni stavki od bilansite mo`e da se koristi i za analiza na raboteweto na institucijata. So utvrduvawe na soodnosot na oddelni pozicii od bilansite se presmetuvaat razli~ni finansiski pokazateli. Tie se od ogromna pomo{ za sporedba na ostvareniot rezultat so planiraniot, odnosno so postavenite celi. Tie isto taka ovozmo`uvaat uvid vo raboteweto na entitetot vo sporedba so drugite od oblasta, a preku pokazatelite mo`e da se dobie slika za stabilnosta, profitabilnosta, izlo`enosta na rizici, likvidnosta i operativnata efikasnost na institucijata. Od sevo ova mo`e da zaklu~ime deka re~isi e nevozmo`no da se vodi biznis efikasno dokolku ne mo`e da se ~itaat, razbiraat i analiziraat finansiskite izve{tai. Preku niv se otkriva kolku e zdrav biznisot, kako {to preku merewe na pulsot i krvniot pritisok se proveruva zdravjeto na ~ovekot.

F

KAKO DA SE RAZBERE FINANSISKI IZVE[TAJ? Osnovnata cel na finansiskite izve{tai e ispolneta dokolku klientite, potencijalnite investitori, kreditorite, dostavuva~ite i javnosta dobijat detalna finansiska slika za entitetot (kompanija, institucija) i ako im pomognat vo donesuvawe strate{ki odluki za investirawe ili pri izbor na kompanija ili banka za sorabotka

Gabriela Bonkova Sektor za smetkovodstvo i izvestuvawe

g.bonkova@procreditbank.com.mk

ProKredit Banka ~etvrtok - 11.08.2011

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка

3м 4.00%

6м 5.50%

24м 5.00%

36м 7.90%

Шпаркасе банка Охридска банка

4.80% 4.60%

5.60% 4.80%

8.10% 5.00%

8.50% 5.00%

Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

4.00% 4.60% 4.50% 5.00% 5.30%

5.00% 5.50% 5.90% 6.00% 6.50%

8.20% 8.50% 8.00% 9.00% 9.00%

8.30% 9.00% 8.30% 9.50% 9.50%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2.20% 2.10%

6м 2.70% 2.50%

24м 3.80% 3.60%

36м 4.10% 4.50%

Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

2.50% 2.40% 2.70%

3.00% 2.90% 3.00%

3.75% 4.10% 4.20%

4.00% 4.50% 4.70%

Алфа банка Уни банка

2.40% 2.55%

3.00% 3.00%

4.20% 4.50%

4.50% 6.00%

Еуростандард банка

3.50%

4.00%

5.00%

5.50%

Валута

Среден

ЕМУ САД

евро долар

61.5042 42.8094

В.Британија Швајцарија Канада Австралија

фунта франк долар долар

61.5513 58.8501 43.5181 44.2763

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

3м

6м

3%

12м

Euribor (EUR)

1.37%

1.54%

1.73%

2.06%

Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

1.3% 0.21% 0.04%

1.5% 0.28% 0.08%

1.7% 0.45% 0.15%

2.1% 0.77% 0.42%

2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Држава

Извор: НБРМ

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

1м

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка

камата 4.00% 5.50%

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

26,823,805.74

-13.30%

-15.80%

-21.47%

-13.71%

-18.66%

8/10/2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

43,004,811.95

-12.15%

-13.62%

-16.50%

-10.49%

-20.59%

8/10/2011

Иново Статус Акции

14,899,187.04

-3.60%

-1.32%

-9.08%

-4.36%

0.48%

8/10/2011

КД БРИК

36,964,116.71

-12.22%

-12.15%

-13.02%

-9.95%

-16.06%

8/10/2011

КД Нова ЕУ

21,802,496.30

-11.62%

-16.02%

-22.47%

-14.74%

-17.62%

8/10/2011

КБ Публикум - Балансиран

28,253,871.76

-7.79%

-8.64%

-12.11%

-7.16%

-8.00%

8/10/2011

КБ Публикум - Обврзници

34,100,925.34

0.03%

0.84%

0.00%

0.00%

0.00%

8/10/2011

КБ Публикум Паричен

52,556,326.65

0.27%

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

8/10/2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

KOMPANIITE IMAAT POTREBA OD EVTINI KREDITI

150 MILIONI EVRA POVOLNI KREDITI

}e odobreni so podolg rok na otplata. Doprva }e se definira kako }e se plasiraat novite 100 milioni, koi se o~ekuva da se odobrat do krajot na godinata SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

V

od EIB i se o~ekuvalo formalno da bidat odobreni do krajot na godinava i po~etokot na slednata.

“I ovie 100 milioni evra }e bidat dostapni za koristewe isto preku MBPR so u~estvo na delovnite banki. Uslovite pod koi }e bidat odobreni }e bidat utvrdeni dopolnitelno, zavisno od op{tite uslovi na pazarot na kapital vo toa vreme”, informiraat od Ministerstvoto.

Bankite komentiraat deka za ovie pari e premnogu rano da se zboruva, bidej}i zasega EIB dade zeleno svetlo samo za 50 milioni evra.

PRVATA KREDITNA LINIJA OTIDE KAKO ALVA “Najverojatno, koga }e po~nat da se vra} aat parite od prviot kredit od 100 milioni evra }e se odi na zakonskata mo`nost MBPR da go zgolemi kapitalot so cel i ostanatiot zaem {to planira da go zeme Vladata da go plasira preku bankata.

Postoi i druga mo`nost, kreditot da se plasira i preku delovnite banki, no vo toj slu~aj }e mora da se sklu~i dogovor so nekakva agencija, kako {to be{e na vremeto Zemjodelskiot fond, koja }e ka`e koi banki mo`at da go plasiraat zaemot.

DOW JONES

10,719.90

-4,62%

-4,42%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5,646.39

+0,59%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 770.88

-0,75%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

S

МБИД

120

112

2,600

108

2,000

2,400

104

1,800

2,200

100

2,200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

NASDAQ 100 2,073.09

-4,06%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 52,407.30

+1,97%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5,020.82

SWISS 4,807.72

+0,27%

+0,33%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19,595.10

ИНДЕКСИ РЕГИОН

-0,46%

-0,42%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-20%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1,977.76

SOFIX 377.53

-0,21%

-2,75%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 659.80

ATHEX 975.26

-1,70%

3,949.00

Прогрес

50.00 Бреза

500.01 Пивоварна

11.00

КС Наложба

0.50

-12.28%

Комерцијална

953.00

Месер

5,505.00

-16.66%

Лавчевиќ

171.00

ХТП Корчула

50.08

+10.30% -7.96%

-15.10%

ЛЕСНА СУРОВА

81,74$/барел BRENT

105,08$/барел

Сивент

ЗЛАТО 1781.30$/унца СРЕБРО 39.13$/унца БАКАР 8819.50$/унца

ПЧЕНКА 676,75$/бушел ПЧЕНИЦА 716,75/бушел

+10,00% 0.02

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

+5.38%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

-37.50%

+0,12%

-1,39% -1,50%

-0,60% 285,480$/галон -0.37%

ПРИРОДЕН ГАС

3.98$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

-0,70%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+7.70%

ОМБ

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+16,11%

Универзал бан

ППК

-0,95%

SASX 10 967.94

Главен индекс на Белградската берза

19.85

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 17,059.40

BELEX15 644.61

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,63%

tudentite koi }e se zapi{at na Fakultetot za elektrotehnika i informaciski tehnologii - FEIT vo Skopje }e mo`at da apliciraat za stipendii koi gi dodeluva EVN Makedonija. Pravo na aplikacija imaat studentite koi za prv pat se zapi{uvaat vo u~ebnata 2011/2012 godina na edna od ~etirite studiski programi od oblasta na elektroenergetikata (elektroenergetski sistemi, elektroenergetika i upravuvawe, elektroenergetski uredi i konverzija, iskoristuvawe na elektri~nata energija).

Selekcijata na studentite }e se izvr{i preku proces na regrutacija vrz osnova na aktivnostite i uspehot postignat vo srednoto obrazovanie i sprovedeni intervjua.

Stipendistite vo tekot na studiraweto }e imaat mo`nost za prakti~na rabota vo EVN Makedonija.

“Sorabotkata postojano se prodlabo~uva i mnogu mladi i stru~ni kadri koi gi zavr{uvaat studiite na ovoj fakultet se vrabotuvaat vo kompanijata. Fakultetot nastojuva da producira kadri spored potrebite na stopanstvoto, a vo tie ramki i na distributivnata kompanija preku osovremenuvawe na svoite nastavni programi”, velat od EVN Makedonija.

EVN Makedonija be{e prvata energetska kompanija koja minatata godina za prv pat dodeli ~etiri stipendii na studenti na Fakultetot za elektrotehnika i informaciski tehnologii - FEIT.

116

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8,981.94

EVN MAKEDONIJA SO NOVI STIPENDII ZA STUDENTITE NA FEIT

2,800

2,400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-1,50%

A

3,000

2,600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2,957.86

3,200

0,91%

2,800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1,120.76

3,000

-0,91% -0,83% +0,12%

Извор: Македонска Берза

No, prvo da po~ekame da se odobrat parite”, komentiraat od bankite.

Poslednata tran{a od prvata kreditna linija od 100 milioni evra be{e isplatena vo fevruari, no kompaniite ne prestanaa da dostavuvaat kreditni barawa do MBPR, {to upatuva{e na faktot deka stopanstvoto ima golema potreba od pari. Kompaniite zemaa krediti najmnogu za novi investicii i kupuvawe novi ma{ini. Ovaa evtina kreditna linija po~na da se realizira kon krajot na 2009 godina, kako antikrizna merka za da im se pomogne na kompaniite vo vreme na kriza. Kompaniite baraat dr`avnata banka da dogovori fiksna kamatna stapka i podolg rok za otplata.

“Kompaniite vo momentov imaat golema potreba od evtini krediti, bidej}i se nelikvidni. Zatoa treba da se povle~at u{te najmalku 100 milioni evra od EIB. Iako ovaa kreditna linija e povolna, deka treba da se promenat kamatnata stapka i rokot na otplata”, izjavi Mir~e ^ekrexi, zamenik-pretsedatel na Sojuzot na stopanski komori. Toj smeta deka kamatnata stapka, sepak, treba da se fiksira na 5%.

merikanskata kompanija Intel ja nazna~i PRIMARK komunikacii za svoja oficijalna PR-agencija vo Makedonija. Intel i PRIMARK sorabotuvaat ve}e tri godini, so akcent na realizacijata na PR-aktivnosti i nastani za nacionalni i internacionalni proekti za podobruvawe na obrazovniot i zdravstveniot sistem vo Makedonija i na Balkanot so pomo{ na re{enija na Intel.

“Sre}ni sme {to preku sorabotkata so PRIMARK komunikacii vospostavuvame baza za konstantna komunikacija so krajnite korisnici vo Makedonija. Na ovoj na~in makedonskata javnost vo isto vreme so ostanatiot del od svetot }e bide vo ~ekor so najnovite dostignuvawa na na{ata tehnologija”, veli Andreja Jaukovi}, menaxer za deloven razvoj, odgovoren za Makedonija. Spored nego, Makedonija e na vistinskiot pat da stane zemja na ekonomija bazirana na znaewe.

“So nazna~uvaweto na PRIMARK komunikacii za na{a oficijalna PR-agencija vo Makedonija se raduvam na zajaknuvaweto na PR-prisustvoto na Intel vo zemjite na Balkanot”, izjavi Manuela Oprisan, PR-menaxer na Intel za zemjite od Centralna i Isto~na Evropa.

Prisustvoto na Intel vo Makedonija se zajakna vo 2009 godina, koga kompanijata i ministerstvata za obrazovanie i za informati~ko op{testvo gi objavija zaedni~kite proekti za podobruvawe na kvalitetot na obrazovanieto so voveduvawe na 1:1 e-u~ewe vo makedonskite u~ili{ta.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ~etvrtok - 11.08.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2,378.49 МБИД 2,451.60 ОМБ 117.93

PREGLED VESTI PRIMARK KOMUNIKACII OFICIJALNA PR-AGENCIJA NA INTEL VO MAKEDONIJA

Od najavenite novi 150 milioni evra evtini krediti, 50 milioni od EIB se ve-

kupno 150 milioni evra, pari od Evropskata investiciska banka (EIB), }e im bidat na raspolagawe na malite i srednite pretprijatija od po~etokot na 2012 s$ do 2015 godina. Pregovorite za prvite 50 milioni evra se zavr{eni i tie }e bidat dostapni ve}e naesen. Ostanatite 100 milioni evra, koi gi pobarala Vladata, o~ekuva da bidat odobreni do krajot na godinata.

Odobrenite 50 miliioni evra }e bidat vo funkcija vedna{ otkako }e se izglasa Zakonot za zadol`uvawe kaj EIB, {to }e bide glavna to~ka na slednata vladina sednica, planirana za narednata nedela.

Kako {to ve}e objavi “Kapital”, ovie 50 milioni evra od EIB }e im bidat dostapni na kompaniite po starite uslovi - kamata od 5,5% i limit na edna tran{a od maksimum tri milioni evra. Promena ima kaj rokot na otplata, koj e zgolemen od 3-5 godini na 5-8 godini.

Kenan Idrizi, zamenik-direktor na Makedonskata banka za poddr{ka na razvojot (MBPR), veli deka predlogot za zgolemuvawe na rokot na otplata e ve}e prifaten, ostanalo u{te da go potvrdi Nadzorniot odbor na bankata. Toj ne be{e informiran kako }e se plasira ostanatiot del od vtorata kreditna linija od EIB. “Izlo`enosta na MBPR kon EIB kako finansiska institucija e limitirana i so ovie 50 milioni evra bankata e maksimalno izlo`ena i ne smee da go nadminuva limitot. Dokolku sakame pove}e da se zadol`ime bankata }e mora da go zgolemi kapitalot, no za takvo ne{to ne e razgovarano. Ne sum informiran kako Vladata }e gi distribuira do kompaniite ostanatite 100 milioni evra {to gi najavuva”, objasnuva Idrizi.

Vo Ministerstvoto za finansii velat deka parite se ve}e oficijalno pobarani

11

-35.48%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

КАФЕ 2.35$/бушел

МЕТАЛИ

-0,17% -0,51% -0,5%

НИКЕЛ 21,222.50 АЛУМИНИУМ

2272.50$/унца ЧЕЛИК 580.00$/унца

-3,8% -0.6% /

СУРОВИНИ

-0,88% +1,24% +0,00%

-0,56% ШЕЌЕР +3,45% 27.25 СОЈА 1296,75$/бушел -0,56% КАКАО 2855.000 $/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Svet / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

KOI ANTIKRIZNI MERKI (NE) GI SPROVEDUVAAT ITALIJA I [PANIJA?

RIM I MADRID SEGA ODLU^UVAAT ZA SUDBINATA NA EVROZONATA

Vo poslednata finansiska bura [panija i Italija gi spasi samo odlukata na Evropskata centralna banka da gi kupuva nivnite obvrznici. Tie sovr{eno reagiraa na “liftingot” od ECB, pa uspeaja da zdivnat, no do koga?!

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

o site turbulencii izminatava nedela na finansiskite pazari liderite spasot go baraat vo me|usebna poddr{ka i koordinirawe na postapkite i reformite protiv kriza. Vo momentite koga im be{e najte{ko amerikanskiot pretsedatel, Barak Obama, gi poddr`a svoite kolegi od [panija i Italija, Hose Luis Rodrigez Zapatero i Silvio Berluskoni, i gi pofali za nivnite napori za zabrzuvawe na reformite i borbata protiv novata recesija. No, {to e toa {to gi dr`i “stabilni” ovie zemji, koi imaat neverojatni vnatre{no-politi~ki i ekonomski problemi?

Vo poslednata finansiska bura [panija i Italija gi spasi samo odlukata na Evropskata centralna banka (ECB) da kupuva nivni obvrznici. Tie sovr{eno reagiraa na “liftingot” na pretsedatelot na ECB, @an-Klod Tri{e, so {to ja vratija doverbata kaj investitorite, no pra{aweto e do koga }e izdr`at Rim i Madrid?!

Spored germanskiot magazin “[pigel”, evropskite partneri ne se vo sostojba da go pokrijat celiot obem na italijanskite i {panskite dolgovi. Misleweto na ekspertite e deka ekonomiite na ovie zemji se pregolemi za da se skrijat pod evropskiot ~ador, pa zatoa [panija i Italija }e mora sami da si pomognat.

POSLEDNA [ANSA ZA BERLUSKONI Koga stanuva zbor za italijanskiot dolg i premierot Berluskoni, te{ko e da se odredi kon kogo e pogolema nedoverbata. No, koga stanuva zbor za italijanskiot deficit Italija ne strada od ogromen buxetski deficit, tuku od ogromen deficit na politi~koto vodstvo. Iako veti deka }e ja zabrza postapkata za kratewe na tro{ocite, Berluskoni ne uspea da napravi dogovor za novite merki za {tedewe so sindikatite. Sindikalcite ja predupredija italijanskata

P

vlada da ne gi krati penziite pred da bidat implementirani drugite merki, kako {to e poka~uvawe na stapkata na DDV od 12,5% na 20% i voveduvawe danoci za bogatite.

Italija e vo centarot na burata, a 74-godi{niot Berluskoni dobiva posledna {ansa da gi stavi nacionalnite interesi pred svoite. Pritisnat od drugite lideri vo EU i od ECB, toj minatata nedela se soglasi da gi zabrza fiskalnata konsolidacija i strukturniot plan za ekonomski reformi, koi Parlamentot go izglasa minatiot mesec. Toj veti deka }e go eliminira buxetskiot deficit do 2013, namesto do 2014 godina, deka }e vovede amandman za balansiran buxet vo Ustavot i deka }e obezbedi poddr{ka od rabotodavcite i trgovskite unii za {iroka programa na strukturni reformi. Pove}e od jasno e deka na Italija itno & se potrebni vakvi reformi. Spored indeksot za globalna konkurentnost na World Economic Forum, Italija e na 48 mesto, po Barbados, Indonezija i Litvanija. Pazarot na trud e premnogu krut, a sudskiot sistem e vo haos. Korupcijata i organiziraniot kriminal im predizvikuvaat golema {teta na kompaniite. Za sekoj italijanski premier ova bi bile zastra{uva~ki predizvici, no postojat nekolku pri~ini za somne` deka Berluskoni & e dorasnat na zada~ata. Na ~etirigodi{niot plan za {tedewe na negovata vlada, vreden 48 milijardi evra, koj nabrzina be{e usvoen, mu nedostiga kredibilitet, smetaat analiti~arite, najmnogu zatoa {to najgolem del od fiskalnite prilagoduvawa se odlo`eni za po izborite vo 2013 godina. Premierot doprva treba da ka`e kolku }e se zgolemat pridobivkite od merkite za namaluvawe

Од нив завиsи suдбината на евrозоната Hoze Luis Zapatelo (лево) и Silvio Berluskoni (desno) na tro{ocite i zgolemuvawe na prihodite. Dosega{nite rezultati na Berluskoni od ekonomskite reformi se lo{i. Pove}e od 17 godini e na vlast i za tri mandati postojano vetuva{e deka }e gi liberalizira dinami~nite pretpriemni~ki sili, no ne napravi ni{to.

Poradi dol`ni~kata kriza ima barawa za itna tehnokratska vlada vo Italija, kako {to be{e slu~ajot so kabinetot na Karlo Azeqo ^ampi vo 1993-1994 godina.

No, od politi~arite, na ~elo so

DALI FRANCIJA ]E GO IZGUBI SOVR[ENIOT REJTING? Investitorite i pazarite na kapital v~era budno gi sledea novite informacii povrzani so Francija bidej} i na pazarot se pojavija {pekulacii deka i ovaa zemja mo`e da go izgubi svojot vrven AAA rejting. Iako ovie {pekulacii gi negiraa nekoi od kreditnite rejtingagencii, francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, porano go zavr{i svojot godi{en odmor, pa na vonrednata sednica na Vladata najavi ostro namaluvawe na dr`avniot dolg preku novi merki za {tedewe i

K

O

M

E

R

C

I

Od 19 do 23 oktomvri 2011 godina vo Indonezija „TRADEXPO INDONESIA 2011” VO XAKARTA I DELOVNI SREDBI NA MAKEDONSKI I INDONEZISKI KOMPANII *Za prvite 10 prijaveni kompanii obezbedeno besplatno hotelsko smestuvawe.

Detalni informacii za nastanot mo`at da se dobijat na oficijalnata internet-stranica na Saemot: www.tradexpoindonesia.com.

Va{iot inicijalen interes za poseta na Saemot, Ve molime, da go najavite najdocna do 23 avgust 2011 godina, preku popolnuvawe na anketniot list {to mo`e da se prezeme od veb-portalot na Stopanskata komora na Makedonija: www.mchamber.mk Lica za kontakt: Vlatko Stojanovski Tel: (02) 3244004 Faks:(02) 3244088 Call Centar: (02) 15015 E-adresa: vlatko@mchamber.mk

Silvio Berluskoni, }e zavisi dali }e poka`at hrabrost i }e se zafatat so “lutite” reformi.

[PANIJA NA SUDNI MAKI [panija sega e vo centarot na vnimanieto kako slednata periferna nacija od evrozonata na koja }e & treba finansiska pomo{ za da se izvle~e od dol`ni~kata kriza.

Ministrite, na ~elo so premierot Hoze Luis Rodrigez Zapatero, tvrdat deka vladata i dr`avata sprovele dovolen broj merki za {tedewe i ekonomski reformi za da spre~at

Venera Andrievska Tel: ++ 389 2 3244037 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar: (02) 15015 E-adresa: venera@mchamber.mk

J

A

zgolemuvawe na danocite.

No, negovata izjava ne gi smiri investitorite, bidej} i nivna gri`a ostanuva situacijata vo [panija i Italija, koi imaat daleku pogolemi buxetski deficiti od Francija. Me|utoa, rastot na francuskata ekonomija zabavuva, a Vladata izminatite godini ne uspea da go namali buxetskiot deficit, koj lani dostigna 7,1% od BDP. Ne postoi druga zemja-~lenka na evrozonata so najvisok rejting koja ima dolg kolku na Francija - 85% od BDP.

L

N

I

O

G

L

A

S

I

katastrofalen pad na doverbata vo ~etvrtata najgolema ekonomija vo evrozonata. Nekoi eksperti smetaat deka javnosta ne treba da se gri`i za finansiskata idnina na [panija i deka nema pri~ina [panija da se sporeduva so Grcija, Portugalija ili Irska.

Iako Zapatero docna gi prizna serioznosta na krizata i potrebata za namaluvawe na tro{ocite, ostvaruvaj}i golem deficit od 11,1% od BDP vo 2009 godina, so {to go privle~e nesakanoto vnimanie na pazarite, sepak, minatata godina vladata nametna serija merki za {tedewe, me|u koi i namaluvawe na platite na javnite slu`benici za 5%, zamrznuvawe na novi vrabotuvawa na dr`avni slu`benici i zgolemuvawe na danocite. Rezultatite se o~igledni. Buxetskiot deficit se namali na 9,2% od BDP vo 2010 godina, a se predviduva godinava da bide 6%, {to pretstavuva ambiciozna cel.

“Mislam deka }e bide te{ko da se dostigne deficit od 6%”, izjavi

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

13

SVET

0-24

...RUSKIOT PREMIER - ARHEOLOG!

...STRAV ZA SOSEDITE

...NEMIRITE SO POMAL INTENZITET

Putin nurkaj}i pronajde dve drveni amfori

Zaplovi prviot kineski nosa~ na avioni

Samo vo London {teta od 100 milioni funti

uskiot premier, Vladimir Putin, go poseti arheolo{koto ineskata mornarica v~era go pu{ti na probno vozewe licite na britanskite gradovi v~era bea prete`no mirni, RAtlantida nao|ali{te vo starogr~kiot grad Ganagorija, ruskata Kprviot nosa~ na avioni. Dolgoo~ekuvanata premiera na Upo ~etiridnevnite nasilstva i grabe`i. Asocijacijata vo Tamanskiot Zaliv na Crno More, i pronajde nosa~ot, koj e redizajnirano sovetsko plovilo, pretstavuva na britanskite osiguriteli veli deka {tetata vo London dve stari drveni amfori.

nov ~ekor vo pomorskite planovi na Kina.

iznesuva najmalku 100 milioni funti.

ITALIJA

[PANIJA

Parlamentot go izglasa noviot paket za {tedewe, vreden 70 milijardi evra, na 15. juli, otkako nacionalniot dolg dostigna 120% od BDP i e eden od najgolemite vo evrozonata, a ekonomskiot rast e baven. Paketotmerki vklu~uva: zgolemuvawe na dava~kite za zdravstvoto; olesnuvawe na semejniot danok; namaluvawe na povisokite penzii; kratewe na platite vo javniot sektor i zamrznuvawe na vrabotuvawata. Samo eden vraboten }e bide zamenet na sekoi pet; otstranuvawe na dano~noto zatajuvawe; namaluvawe na finansiraweto na gradovite i regionite za 13 milijardi evra.

Stapkata na nevrabotenost vo [panija od 2007 godina do denes se zgolemi pove}e od dvojno, pa iznesuva 21%. Ova e najgolemata stapka vo EU i najgolem ekonomski problem za zemjata. Vladata go odobri buxetot za 2011 godina so merkite za {tedewe: rast na danokot za bogatite; kratewe na buxetskite tro{oci za 8%; namaluvawe na platite na vrabotenite vo Vladata za 5%; nema novi vrabotuvawa; granicata za penzionirawe se zgolemi na 67 godini; danokot na cigari }e se zgolemi do 28%; proda`ba na 30% od Nacionalnata lotarija i na malcinski udel od aerodromite.

PORTUGALIJA

GRCIJA

Vo maj godinava Portugalija stana tretata zemja od evrozonata koja primi finansiski paket od EU i MMF vo iznos od 78 milijardi evra. Novata koaliciona vlada ima dovolno mnozinstvo za da gi izglasa negovite merki za {tedewe, koi se neophodni kako uslov za finansiskata pomo{. namaluvawe na deficitot na buxetot do 5,9%; kratewe na najgolemite plati vo javniot sektor, vklu~itelno i na politi~arite, za 5%; stapkata na DDV }e se zgolemi za 1%; zgolemuvawe na danokot na dobivka za plata povisoka od 150 iljadi evra; kratewe na voeniot buxet; otka`ani dva proekti za brzi `eleznici.

Gr~kiot javen dolg vo momentov e okolu 340 milijardi evra (160% od BDP), a nevrabotenosta kaj mladite e nad 40%. platite se namalija za re~isi 20%; formirana agencija za privatizacija, koja do 2015 godina treba da sobere 50 milijardi evra, no zasega nema ni{to; za{teda do krajot na godinava na 6,5 milijardi evra; namaluvawe na buxetskiot deficit na 7,5%; zgolemuvawe na danocite za site koi imaat godi{ni primawa nad 8.000 evra; namaluvawe na vrabotenosta vo javniot sektor za 150.000; zgolemuvawe na rabotnata nedela od 37,5 na 40 rabotni ~asa; zgolemuvawe na DDV od 13% na 23%; nov danok za gra|anite so povisoki primawa.

Antonio Garsija Paskal, glaven ekonomist vo Barclays Capital za Ju`na Evropa.

Toj smeta deka toa }e bide delumno poradi toa {to 17-te regioni vo zemjata kolektivno ne uspeaja da gi postignat zacrtanite brojki vo odnos na deficitot, a se ~ini deka taka }e bide i narednata godina.

Na primer, vo Katalonija, koja ima ekonomija so golemina na Portugalija, buxetskiot deficit }e ostane dvapati pogolem od oficijalnata granica.

“Startnite uslovi za [panija bea

mo{ne povolni. Stapkata na javniot dolg vo odnos na BDP be{e edna od najniskite vo Evropa”, naglasuva toj.

Kako i vo ostanatite periferni dr`avi od evrozonata, deficitot dostigna neodr`livo visoko nivo vo sredinata na minatata decenija, a vo [panija iznesuva{e nad 10% od BDP, dodeka brzoraste~kata ekonomija “cica{e” finansii od stranstvo za da gi zajakne investiciite vo infrastrukturata i neproduktivniot sektor na nedvi`nosti.

Kako i ostanatite ranlivi evropski K

O

M

E

nacii, [panija mora da balansira me|u potrebata od reformi i namaluvawe na deficitot, nasproti barawata za dovolen stimul na rastot, osobeno poradi faktot deka re~isi pet milioni lu|e se nevraboteni. Sepak, [panija uspea da go zajakne izvozot kako rezultat na Germanija, koja e eden od nejzinite najgolemi pazari. Prihodite od turizmot isto taka se visoki, bidej} i po nemirite vo Egipet i Tunis s$ pogolem broj Evropejci odat vo R

C

I

J

A

L

N

I

O

{panskite odmorali{ta.

Za rabotodavcite i stranskite investitori najva`nata reforma se odnesuva na rabotnata sila. Raste pritisokot za pogolema liberalizacija na pazarot na trudot, koj vo [panija pretstavuva krut sistem {to se odlikuva so kolektivno dogovarawe i visoka otpremnina, {to gi obeshrabruva rabotodavcite da vrabotuvaat. Pregovorite me|u rabotodavcite i trgovskata unija za modernizacija na sistemot neodamna G

L

A

S

I

9,2%

iznesuva buxetskiot deficit na [panija

63%

od BDP iznesuva javniot dolg na [panija

5,3%

iznesuva buxetskiot deficit na Italija

118% od BDP iznesuva nadvore{niot dolg na Italija

bea prekinati. No, ako mo`e da se primeni reforma na trudot, da se namali buxetskiot deficit i da se rekapitalizira bankarskiot sistem, [panija }e ja vrati me|unarodnata doverba.

Iako Evropa odamna se zafati so silni merki za {tedewe, edni od najdlabokite kratewa vo javniot sektor, mo`e da se ka`e deka planovite ne odat lesno. S$ u{te se ~uvstvuvaat udarite od finansiskiot kolaps vo 2008 godina, a se slu~i nov pad na berzite, povtorno predizvikan od politikata na SAD i stravuvawata na investitorite za dol`ni~kata kriza vo Evropa, {to gi natera liderite povtorno da razmisluvaat za postrogi merki za {tedewe.

14

Feqton

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i A Aleksandar leksandar k na tr tron od grifoni, f poden mozaik od katedralata vo Otranto, ju`na Italija

KRUNISUVAWE NA VLADETELOT NA SVETOT leksandar sakal da najde soodveten regent koj bi vladeel so Makedonija dodeka toj bi gi predvodel vojskite. Sepak, svesen deka dolgiot proces na nasleduvawe mo`e da vodi kon zatkulisni igri od strana na blagorodnicite, Aleksandar mu dal na Antipatar dva dena za da ja izvr{i zada~ata. I pokraj poddr{kata za nekoi od alternativnite kandidati, Antipatar se soglasil so Aleksandar deka ednoglasnata poddr{ka bi bila va`en signal kon osvoenite gr~ki polisi i kon Persija deka i pokraj po~inuvaweto na Filip, sekoj od blagorodnicite cvrsto stoel zad nivniot nov kral. Ednoglasnosta bi signalizirala deka rabotite se odvivaat nepre~eno.

A

Spomenikot na Aleksandar Makedonski vo [tip

Ne trebalo da ima nesigurnost i dvosmislenost vo toa koj ja ima kontrolata.

Ponatamu, drug princip bil procesot na izbirawe da bide transparenten za sekogo nadvor od nego. Antipatar vedna{ se zafatil so rabota. Pred da pobara poddr{ka od blagorodnicite toj, zaedno so Aleksandar, podrobno se pra{uval sebesi kako {to Margaret Ta~er gi pra{uvala lu|eto koi gi postavuvala za ministri: “Dali toj e so nas?”. Ako odreden blagorodnik go pominel ovoj test toj vedna{ bil pokanuvan na sredbata na koja trebalo da bide izbran i krunisan noviot kral na Makedonija.

Dokolku Aleksandar i Antipatar ne bile sigurni blagorodnikot bil pokanuvan otkako sakaniot ishod bil postignuvan so pomo{ na potkupuvawa, vetuvawa ili

zakani. Procesot na “prethodnoto signalizirawe” go po~nuval Antipatar, koj ednostavno go pra{uval blagorodnikot dali e “vnatre” so niv ili e “nadvor?”

Mnogu malku od ovie oportunisti odgovarale negativno na pra{aweto od izvonredniot vojskovodec. [to se odnesuva na malkuminata blagorodnici za koi Aleksandar i Antipatar so sigurnost znaele deka ne se na nivna strana, tie ednostavno ne bile pokaneti. Na kraj }e se zaklu~i deka imalo samo tri takvi blagorodnici.

Zemete go predvid procesot na nasleduvaweto na prethodnikot na Xek Vel~ vo General Electric, Rexinald Xons. Toj negovite mo`ni naslednici gi stava{e na proba so negovite sega zloglasni i totalno netransparentni “avionski intervjua”. Toj }e pokanel

Iako Aleksandar vedna{ sakal da mu se odmazdi na telohranitelot {to go ubil negoviot tatko, Antipatar go sovetuval da ne postapi taka.

Namesto toa, podobro bi bilo da otvori “istraga” za da se doznae koj stoel zad atentatot i da ja pretvori smrtta na tatko mu vo ne{to pove}e od povod za nacionalna `alost.

Toj trebalo da sozdade atmosfera na solidarnost me|u site Makedonci i Grci.

eden od mo`nite kandidati na razgovor vo negovata kancelarija. Koga kandidatot najmalku o~ekuval, Xons odedna{ go pra{uval koj od sedumte kandidati od kusiot spisok e najdobar izbor za glaven izvr{en rakovoditel na General Electric ako tie dvajcata - Xons i kandidatot zaginat vo avionska nesre}a. Na Xons mu bea potrebni 14 meseci da go opredeli naslednikot vo neverojatno javnata trka za vrvnata pozicija vo General Electric.

Otkako Xek Vel~ stana naslednik kon krajot na 1980 godina ne be{e iznenaduvawe toa {to ~etiri od sedumte kandidati si zaminaa od General Electric. Bea tolku umorni od “probivaweto so lakti” i od politiziraweto koe{to trae{e tolku dolgo vo ovoj netransparenten proces na nasleduvawe, taka {to ne

postoe{e na~in da ostanat vo General Electric. Zaedno so niv si zaminaa i golem broj nivni direktno podredeni i drugi vi{i menaxeri koi ~esto i javno poddr`uvaa eden ili drug od sedumte mo`ni kandidati.

VOENA ATMOSFERA VO VOZDUHOT? Koga blagorodnicite pristignale na sredbata vo Pela, vo makedonskata kralska palata, bile iznenadeni bidej}i sredbata ne se odr`uvala vo samata palata, tuku vo eden golem {ator vo dvorot na palatata. Znameto na Makedonija, kako i znamiwata na site nejzini osvoeni teritorii se veele na polovina kopje. Vo vozduhot se ~uvstvuvala voena atmosfera. Otkako pove}eto od vojskovodcite pristignale i sednale, Aleksandar pristignal

Kako i rok-yvezdite, Aleksandar znael nekolku raboti za kontrolata i osloboduvaweto na emociite. Znael deka masata narod vnimatelno go slu{a. Sega odlu~il da ja soop{ti porakata za koja znael deka }e gi sploti kako nacija. Masata narod, najglasno {to mo`ela, izvikuvala: “Aleksandar! Aleksandar!”

15

Feqton

KAPITAL / 12.08.2011 / PETOK

Aleksandar u~tivo i otmeno ja prifatil krunata. Potoa ja obikolil prostorijata

vo koja blagorodnicite se sobrale za da go izberat i li~no mu se zablagodaril na sekoj od niv. Pritoa, aludiral na ne{to {to storile ili na nekoe zaedni~ko iskustvo. Iako deluvalo deka raboti mahinalno, toj nekolku ~asa go podgotvuval i go ve`bal toa {to }e mu go ka`e na sekogo. Na ovoj na~in Aleksandar gi zajaknuval i li~nite prijatelski vrski i svoeto mesto kako vladetel Margaret Ta~er

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

Rexinald Xons (General Electric)

P

so golema grupa blagorodnici koi bile negovi prijateli i sledbenici. Antipatar sednal na ~elo na masata.

Antipatar nakuso govorel za procesot na nasleduvaweto. Pove}eto od pomladite blagorodnici prv pat prisustvuvale na edna vakva sredba. Filip vladeel 23 godini i samo malkumina se se}avale na napnatosta i nesigurnosta na negovoto doa|awe na vlast. Otkako Antipatar zavr{il so govorot, eden blagorodnik stanal. Toj go postavil ceremonijalniot grb so kralskata oznaka na makedonskata dinastija Temenidi i se ka~il na edna bina. Potoa ja soop{til negovata poddr{ka za Aleksandar.

Eden po eden blagorodnicite stanuvale i isukuvaj}i gi me~evite dodeka se ka~uvale po skalite, poleka pot~uknuvale po gradniot oklop na blagorodnikot, so {to ja poka`uvale nivnata li~na poddr{ka za Aleksandar.

Poddr{kata bila ogromna: pedeset i sedum od {eeset makedonski blagorodnici mu bile nakloneti na Aleksandar. I povtorno Antipatar stanal i po~nal da zboruva. Negovata krupna stava dominirala so re~isi cela edna strana na prostorijata. Toj imal tolku impozantna figura {to negovoto telo, kako {to eden biograf ima napi{ano za Xorx Va{ington, ne samo {to zazemalo prostor, tuku go organiziralo prostorot okolu nego.

I pokraj negovata impozantna figura, Antipatar nikoga{ ne bil zakanuva~ka pojava. Koga zboruval toj bil zagledan vo o~ite na sogovornikot. Negoviot glas zra~el so doverba, a vo toa {to go ka`uval sekoga{ imalo nekakva uverlivost. Bil i mo{ne dobar i vnimatelen slu{atel, ponekoga{ i vozdr`an. Koga se spravuval so majkata na Aleksandar, Olimpija, negovata vozdr`anost nekoga{ dobivala forma na eho, {to za Olimpija pretstavuvalo mo{ne

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Kako Aleksandar {to go pra{uval Antipatar, taka i Margaret Ta~er gi pra{uvala lu|eto koi gi postavuvala za ministri: “Dali toj e so nas?”. Vo vremeto na Aleksandar ako odreden blagorodnik go pominel ovoj test toj vedna{ bil pokanuvan na sredbata na koja trebalo da bide izbran i krunisan noviot kral na Makedonija. frustrira~ka ti{ina. Ovojpat vo {atorot koga govorel za Aleksandar kako za nov kral na Makedonija i koga se zakolnal na ve~na poddr{ka i vernost za noviot kral toj bil mnogu daleku od svojata mol~eliva priroda.

So ovie zborovi toj go krunisal Aleksandar za kral.

ALEKSANDAR KAKO ROK-YVEZDA Aleksandar u~tivo i otmeno ja prifatil krunata. Potoa ja obikolil prostorijata vo koja blagorodnicite se sobrale za da go izberat i li~no mu se zablagodaril na sekogo od niv. Pritoa, aludiral na ne{to {to go storile ili na nekoe zaedni~ko iskustvo.

Iako deluvalo deka raboti mahinalno, toj nekolku ~asa go podgotvuval i go ve`bal toa {to }e mu go ka`e na sekogo. Na ovoj na~in Aleksandar gi zajaknuval li~nite prijatelski vrski.

Na sobranite blagorodnici im vetil deka sega koga e kral }e se spravi so ubijcite na negoviot tatko, kako i so blagorodnicite koi ne do{le na sredbata. Iako Aleksandar vedna{ sakal da mu se odmazdi na telohranitelot {to go ubil negoviot tatko, Antipatar go sovetuval da ne postapi taka.

Namesto toa, mu rekol Antipatar, podobro bi bilo da otvori “istraga” za da se doznae koj stoel zad atentatot i da ja pretvori smrtta na tatko mu vo ne{to pove}e od povod za nacionalna `alost. Toj trebalo da sozdade atmosfera na solidarnost me|u site Makedonci i Grci. Za da ja postigne takvata solidarnost trebalo da go upotrebi so~uvstvoto koe go predizvikuva ubistvoto na eden sredove~en tatko koj ja vodi }erka si kon oltarot - eden od najsre}nite momenti vo `ivotot na ma`ot - vo srcata i vo du{ite na lu|eto. Potoa, trebal da ja naso~i ovaa poplava od emocii kon uni{tuvaweto na edinstveniot op{t i prepoznatliv neprijatel.

Dva dena otkako bil krunisan za makedonski kral Aleksandar, ka~en na svojot kow Bukefal, izjaval nadvor od yidinite na palatata. Tamu & potvrdil na masata narod deka se to~ni glasinite za pette pogubuvawa {to se slu~ile toa utro vo Pela. Bile pogubeni telohranitelot koj go ubil Filip, negoviot rodnina Aminta i trojca blagorodnici. Site petmina mu

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Svoite mo`ni naslednici Rexinald Xons gi stava{e na proba so negovite sega zloglasni i totalno netransparentni “avionski intervjua”. ]e pokanel eden od mo`nite kandidati na razgovor vo negovata kancelarija, pa koga kandidatot najmalku o~ekuval, Xons odedna{ go pra{uval koj od sedumte kandidati od kusiot spisok e najdobar izbor za glaven izvr{en rakovoditel na General Electric dokolku eden od dvajcata, ili Xons ili kandidatot, zaginat vo avionska nesre}a.

ka`al na nasobraniot narod, bile ispituvani pred sud i bilo otkrieno deka tajno sorabotuvale so Persijcite.

Potoa sleduvala tolku silna erupcija od voodu{evuvawe, koja }e bide nadminata samo koga ledi Godiva }e java po ulicite na angliskiot grad Koventri oble~ena samo vo nejzinite dolgi, rusi kosi.

Kako i rok-yvezdite, Aleksandar znael nekolku raboti za kontrolata i osloboduvaweto na emociite. Znael deka masata narod vnimatelno go slu{a. Sega odlu~il da ja soop{ti porakata za koja znael deka }e gi sploti kako nacija. Persijcite, ~ija flota kontrolirala golem del od gr~kite pomorski pati{ta vo Jonskoto i Egejskoto More, se podgotvuvale da ja napadnat Grcija, im rekol Aleksandar. Ova bilo vo soglasnost so toa {to go pravele predcite na persiskiot car, Darij III, pove}e od dveste godini.

No, sekojpat koga napa|ale - go potsetil nasobraniot narod hrabrosta na Grcite ja odbivala invazijata. I ovojpat nema da bide poinaku.

Aleksandar mu vetil na nasobraniot narod deka ima celosna namera da go sledi patot na negoviot tatko. No, dodal deka nema namera poleka i pla{livo da odi po toj pat. Filip, mu ka`al na narodot, se podgotvuval za invazija na Persija. Toj }e ja dovr{i taa zada~a. Aleksandar im ponudil vizija na edna semo}na Makedonija, koja odlu~no i kone~no }e & stavi kraj na zakanata od Persijcite. Pove}e nema da ima brkawe na zajaci. Makedonija bila podgotvena da odi vo lov na lavovi. Aleksandar majstorski znael ne samo da ponudi veli~estvena vizija, tuku i da protolkuva so dobro osmisleni i opiplivi izrazi {to

}e zna~i ostvaruvaweto na taa vizija za negovite podanici.

Masata narod, najglasno {to mo`ela, izvikuvala: “Aleksandar!

Aleksandar!”.

Aleksandar potoa gi pra{al koj }e go dobie plenot {to sigurno }e go donese invazijata na Persija. “Nie”, izvikuvala masata narod.

Aleksandar sfatil deka na narodot mu prodal biftek koj treba dolgo da se vari. Bilo potrebno da im ponudi ne{to koe vedna{ }e gi digne na noze. Poradi toa, proglasil moratorium za pla}aweto danoci za site Makedonci i Grci, dodavaj}i deka bil ubeden oti bogatstvata na persiskata riznica }e gi zadovolat site mo`ni potrebi na Makedonija. Masata narod sega padnala vo nekontroliran zanes.

Nalik na nekoi obo`avateli koi posegaat kon scenata za da gi doprat nivnite omileni rokyvezdi narodot se turkal kon Aleksandar sakaj}i da go dopre za da se osigura deka toa {to go slu{nale ne e iluzija. Aleksandar izlegol sam so negovite li~ni telohraniteli za da mu se obrati na narodot. No, nekolku blagorodnici koi ostanale vo palatata i go slavele krunisuvaweto ja poglednale turkanicata i odjavale so nivnite telohraniteli za da go vratat nazad vo palatata.

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

Dodeka go pridru`uvale nazad, eden od blagorodnicite go pra{al: “Ako lu|eto go dobijat plenot od invazijata na Persija, kakva korist }e imaat blagorodnicite?”.

“Na{ite nade`i”, mu odgovoril Aleksandar.

(PRODOL@UVA) VO NAREDNIOT BROJ: ALEKSANDAR USPE[NO SE SPRAVUVA SO ANTIMAKEDONSKOTO RASPOLO@ENIE VO ATINA I SO BRZA AKCIJA I JASNI CELI SE FOKUSIRA NA PRIORITETITE KOI BI JA OBEZBEDILE DOLGORO^NATA STABILNOST NA MAKEDONIJA

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

21 OKTOMVRI, SPECIJALEN PRILOG

TRANSPORT I LOGISTIKA PATNI^KIOT PREVOZ NA STOKI - KOLKU TRANSPORTNITE (KAMIONSKI) KOMPANII SE NAVISTINA PARTNERI NA MAKEDONSKITE UVOZNOIZVOZNI KOMPANII?

STRUKTURATA I STAROSTA NA VOZILATA, EKO STANDARDI, CEMT DOZVOLI, LICENCIRAWE, TAHOGRAFI...

INFRASTRUKTURATA KAKO SERIOZNA PRE^KA ZA OZASILEN RAZVOJ NA TRANSPORTNATA INDUSTRIJA

KOI SE NOVITE PONUDI OD LOGISTI^ARITE? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ]E ^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG TRANSPORT I LOGISTIKA KOJ ]E IZLEZE NA 21. OKTOMVRI 2011 VO KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

16 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

KONZERVNA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE KAKO USPE[NITE KONZERVNI FABRIKI SI GO PROBILE SVOJOT PAT DO POTRO[UVA^ITE I PAZARITE!

KOI SE PREDIZVICITE, A KOI MODELITE ZA POZASILEN RAZVOJ NA KOMPANIITE OD OVOJ SEKTOR?

BRENDIRAWETO, KREATIVNIOT MARKETING PRISTAP I GRADEWETO IMIX NA KVALITETNA I ZDRAVA HRANA SE EDNI OD KLU^NITE MOMENTI KAKO DA SE POSTIGNE ZADOVOLITELEN PAZAREN USPEH I OSVOJUVAWE NOVI PAZARI?

“KAPITAL” VI DAVA PREGLED NA IZVORITE ZA FINANIRAWE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA KONZERVNITE KOMPANII!

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111