347-16.08.2011

vtornik. 16 avgust. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2,590.88 МБИД 2,639.56

ОМБ 117.44

+0,21% -0,21% -0,14%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61.50 43.16 70.18

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

Obnovata na gradot prodol`uva i na +40 stepeni

SKOPJE DO@IVUVA URBANA RENESANSA STRANA 6-7 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

vtornik. 16 avgust. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

SVETOT VO STRAV OD NOVA RECESIJA

3,000

МБИ10

+0,21%

2,800 2,600 2,400

vtornik-16. vtornik 1 avgu avgust. 2011 | broj 347 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2,200 2,000

1,800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Makedonskite izvoznici ne se pla{at od cunamito na novata kriza

Bolnicite im dol`at 30 milioni evra na farmacevtite STRANA 8

Vladata mol~i za namaluvawe na akcizata na benzinite STRANA 4

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

[OKOVI

STRANA 12

STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

PRVITE STO DENA 22

VOVEDNIK IGOR PETROVSKI

SKAPI KONSULTANTI ZA BADIJALA STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 16 AVGUST 2011

SKAPI KONSULTANTI ZA BADIJALA

K

Konsultantot e ~ovek {to }e ti go simne ~asovnikot od raka, }e ti ka`e kolku e ~asot i potoa }e ti naplati za toa. Vaka eden aforizam ja definira rabotata na konsultantot, za koj mnogumina mislat deka ti go ka`uva toa {to ve}e go znae{, isto kako i psihoterapevtot, neli.

Me|utoa, dr`avite i kompaniite ~esto se ispraveni pred zada~a koja ne mo`at da ja re{at so sopstvenoto znaewe, pa voobi~aeno anga`iraat konsultanti. Kompaniite naj~esto gi slu{aat sovetite na konsultantite, pa pravat nova izvozna strategija, nova marketingkampawa, instaliraat nova tehnologija i site ostanati promeni vo organizacijata i menaxmentot, taka kako {to konsultatite }e im prepora~aat.

Zatoa i gi pla}aat debelo, vpro~em, za da go kupat nivnoto znaewe i iskustvo.

Dr`avnite organi i organite na lokalnata samouprava vo Makedonija isto taka miluvaat da koristat konsultantski uslugi i toa prete`no od stranski konsultantski kompanii, zatoa {to na doma{nite stru~waci ne im veruvaat ili pak, za odredena problematika mo`ebi navistina nema doma{na ekspertiza i iskustvo.

Mo`ebi ne znaeme da podgotvime proektna dokumentacija za megaenergetski proekti ili pak, za tramvaj vo Skopje, no ima i slu~ai koga za uslugi koi baraat ekspertiza so daleku pomala te`ina da se tro{at dr`avni pari.

Pa, taka imame i gradsko komunalno pretprijatie koe otkako videlo kako

“golemcive” raspi{uvaat tenderi za konsultantski uslugi za s$ i se{to, vredni po nekolku stotici iljadi evra vo prosek, se odva`ilo da pobara stru~na pomo{ za spravuvawe so finansiski rizici, kako inflacija, na primer. Pa raspi{alo tender vreden skromni 6-7 iljadi evra.

Od tolku ispopikani “eksperti” po dr`avnata administracija nemalo eden pameten {to mo`el da im presmeta kolku mo`e inflacijata da im gi pomati smetkite na zagri`enive komunalci?! Sre}a {to kasata na pretprijatieto e hroni~no vo deficit, pa ne mo`ele da si dozvolat nekoja poskapa konsultantska ekstravagancija.

Se nadevame deka parite za uslugata vo ovoj slu~aj barem ostanale vo Makedonija. Me|utoa, ne e problemot {to se odlevaat golemi sumi dr`avni pari za konsultantski uslugi.

Problemot e {to nivnite soveti ~esto pati i ne se prifa}aat. Zo{to toga{ se frlaat tolku pari za “uvezeno znaewe”?

Zo{to, na primer, Vladata ne gi slu{a konsultantite od Dilojt i Tu{, na koi im plati 700 iljadi evra za da & ka`at kako da gi prodava ~etirite kompanii-zagubari, koga tie & prepora~aa deka ne e pametno da gi uslovuva potencijalnite kupuva~i so zadr`uvawe na site vraboteni? Go razbiram vladiniot strav od toa deka, vo sprotivno, utre }e dobie nekolku stotini gnevni rabotnici protiv sebe, no zarem ne go znaeja toa od Vladata i prethodno? Zarem nema{e nekoj doma{en profesor od ekonomskite fakulteti, akademik i sl. da & go ka`e na Vladata istoto? Pa, nema{e da go slu{a za 100 iljadi evra, namesto za 700 iljadi.

IGOR PETROVSKI igo g r@k @ api p tal.com.mk igor@kapital.com.mk

A {to se slu~i so famoznata studija {to ja izraboti francuskata konsultantska ku}a Luj Ber`e za ekonomskata opravdanost na proektot “Koncesija na pati{ta”?

Vladata plati 1,4 milioni evra za ovaa studija, a javnosta nikoga{ oficijalno ne dozna, vsu{nost, {to sovetuvale Francuzite. Neoficijalno pak, se {pekulira deka preporakite za koncesijata na pati{tata bile deka toj model nema da odi ba{ najmazno poradi nedovolniot protok na vozila, {to na eventualnite koncesioneri }e im obezbedi profit od patarinite. Vladata, sepak, uporno go turka tenderot za koncesija na pati{tata po ne znam ve}e koj pat vo poslednive ~etiri godini.

Zo{to voop{to se pla} aat skapi konsultanti ako nivnite soveti i preporaki ne se slu{aat vo slu~aj koga toa ne im odgovara na nara~atalite na ekspertizata?

Ili ako dr`avnite institucii dobijat sovet koj ve}e go znaat, toga{ izleguva tokmu kako vo anegdotata od po~etokot na tekstot. Da ni go simnat ~asovnikot od raka i da ni ka`at kolku e ~asot.

Ama taa “usluga” site skapo ja pla}ame.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

лјади mesta za bruco{i ima na dr`avnite univerziteti vo zemjava. Na pette dr`avni univerziteti vo Makedonija deneska i utre e prviot rok za zapi{uvawe vo prva godina za studiskata 2011/2012 godina.

Slobodni se vkupno 30.011 mesta, od koi 17.447 za redovni studenti vo dr`avnata kvota, 8.453 mesta vo kvotata za redovni studenti so kofinansirawe na studiite i 4.111 mesta za vonredni studenti.

Vtoriot upisen rok e na 1. i 2. septemvri. Na fakultetite kade {to }e ostanat slobodni mesta }e ima i tret upisen rok, na 15. septemvri, koga }e po~ne i novata akademska godina.

И

SVETOT VO STRAV OD NOVA RECESIJA

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

30

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

MAKEDONSKITE IZ PLA[AT OD CUNAM MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

M Makedonskite biznismeni ne se pla{at od cunamito na novata svetska kriza.

Mnogu od niv ne veruvaat vo najavite na svetskite analiti~ari deka ovaa kriza }e bide pogolema od taa vo 2008 godina, a del od izvoznicite priznavaat deka ne znaat kakvi prognozi da napravat zatoa {to vestite za kondicijata vo koja se nao|aat amerikanskata i evropskite ekonomii se menuvaat sekoj den.

I dodeka vo sosedna Srbija analiti~arite ve}e zboruvaat za vlijanieto na novata svetska kriza, vo Makedonija denovive najgolem del od vladiniot ekonomski tim e na godi{en odmor, a istoto va`i i za pretstavnicite na dvete stopanski komori. Vo vakvi uslovi samo Narodnata banka izleze so predupreduvawe deka novata globalna recesija }e go namali makedonskiot izvoz. NBM predupredi i deka novata kriza }e vlijae na metalnata industrija poradi namaluvaweto na cenite na metalite po golemite berzanski padovi, predizvikani od vesta za namaleniot krediten rejting na SAD.

“Kapital” razgovara{e so biznismenite i nekoi od na-

jgolemite izvoznici. Vo vreme koga samo {to zazdravija od starata kriza, na pragot e nova. Gi pra{avme koi se nivnite o~ekuvawa i dali se podgotveni za u{te eden udar na globalnoto cunami?

Vladimir I~okaev, direktor na tekstilnata kompanija Global, veli deka s$ u{te ne mo`e da se pravat prognozi za toa kako }e vlijae novata svetska kriza na doma{nata tekstilna industrija, zatoa {to i biznismenite, kako i javnosta, sekojdnevno se iznenaduvaat od vestite za dol`ni~kite problemi na evropskite zemji i na SAD. “Taman izlegovme od krizata, a sega slu{ame lo{i vesti. Na posledniot sostanok na klasterot za tekstil zboruvavme deka rabotite se popravija, no sega site n$ fa}a panika.

Mislam deka ova va`i za site industrii koi vo 2008 i 2009 godina ja po~uvstvuvaa krizata”, veli I~okaev.

Spored nego, poslednata godina tekstilnite fabriki vo zemjava po~nale da dobivaat i pove}e pora~ki i toa ne samo od najgolemite tradicionalni partneri od Germanija i Holandija, tuku i od italijanski kompanii koi poradi nemirite vo Tunis i vo Egipet gi zatvorile tamo{nite kapaciteti i po~nale da baraat konfekcii vo zemjava.

“Mnogu kompanii od Italija ja prenesoa rabotata vo Makedonija i planiraat da ostanat dolgoro~no, so ogled na toa {to se svesni deka zemjata nema da vleze vo Evropskata unija vo slednite godini. No, kako }e vlijae na biznisot so italijanskite partneri krizata koja minatata nedela ja objavi italijanskiot premier Berluskoni ostanuva da vidime.

Zasega nemame negativni najavi od niv”, veli I~okaev.

Toj objasnuva deka Makedonija ostana edinstvena zemja od re-

gionot kade {to se raboti lonproizvodstvo, taka {to naplivot na italijanski nara~ateli pridonel i za krevawe na cenite za koi {ijat makedonskite konfekcii.

“Vo regionot se {ie mnogu skapo. Bugarija i Romanija se del od EU, vo Albanija tekstilot ne za`ivea, a Srbija ima sosema poinakva tekstilna industrija i mnogu mal izvoz. Vo Evropa, osven Makedonija, ostanaa Moldavija i Ukraina kako zemji kade {to mo`at da {ijat golemite evropski tekstilni brendovi.

Nie sme interesni bidej}i kaj nas se {ie so niski tro{oci, a mo`e da pora~uvaat mali kvalitetni serii koi brzo }e im bidat ispora~ani. Vo zemjite kako Laos i Vietnam se {ijat pogolemite koli~ini”, objasnuva I~okaev.

Inaku, vo 2009 godina vo Makedonija udarot na globalnata recesija za tekstilnata industrija be{e silen.

Pora~kite od stranstvo se namalija, a kako rezultat na krizata se zatvorija okolu 30 mali tekstilni konfekcii.

Vo metalnata industrija padot na cenite na metalite ve}e se ~uvstvuva. No, direktorite ne veruvaat deka novata kriza koja se najavuva }e im sozdade seriozni problemi kako vo 2009 godina.

Maksim Prohorov, direktor za investicii na rudnikot Sasa, ne o~ekuva novata svetska kriza da predizvika drasti~en pad na biznisot. Toj ne veruva vo nova recesija, tuku pretpostavuva deka }e se slu~i stagnacija na svetskata ekonomija.

“Analiziraj}i gi sostojbite na pazarot so realnata pobaruva~ka i potro{uva~ka na olovo i cink, a ne sudej} i od berzanskite {pekulacii, ne o~ekuvame drasti~en pad na cenite i na pobaruva~kata kako vo 2008 godina. Pred s$ zatoa {to samata priroda na ovaa kriza e razli~na od taa pred dve godini. Ne sakam da veruvam vo toa {to nekoj se obiduva da ni go servira deka krizata mora da se slu~i, zatoa {to rabotite se razli~ni.

Sega bankite imaat pove}e pari, {to zna~i deka nema

MAKSIM PROHOROV DIREKTOR VO SASA “Analiziraj}i gi sostojbite na pazarot na olovo i cink, a ne sudej}i od berzanskite {pekulacii, ne o~ekuvame drasti~en pad na cenite i na pobaruva~kata kako vo 2008 godina.”

Navigator

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK SE OTVORA MAKEDONSKOTO NEBO

PETAR STOJ^EV

SILVIO BERLUSKONI

MENDUH TA^I

ALEKSANDAR PETRESKI

ukna kolektorot kaj Ele{ec o desetti pat Bugarinot se svoi “bolni, no neizbe`ni” a DPA, Ohridskiot RamP vo Ohrid, a ezeroto se preP zakiti so venec na OhridU merki za {tedewe, koi Z koven dogovor e mrtov plavi od kafeavi damki i |ubre. skiot pliva~ki maraton. So predviduvaat pogolemi danodogovor, na hartija. Ta~i,koj ne toa Stoj~ev si obezbdi plasman na svetskata rang lista za 2011 godina.

ci i kratewa vo lokalnata samouprava, paket vreden 45 milijardi evra.

prisustvuva{e na proslavata, povika deka dojdeno e vreme da se donese nov dogovor.

Nikoj od nadle`nite ne prezema odgovornost, dodeka turistite se kapea vo fekalii.

ZVOZNICI NE SE MITO NA NOVATA KRIZA Del od izvoznicite, iznenadeni od svetskite slu~uvawa, priznavaat deka ve}e ne mo`at da pravat prognozi za biznisot, a del ne veruvaat deka svetot }e go zafati golema kriza da ima nedostig od pari i da se namali pobaruva~kata”, objasnuva Prohorov.

Spored nego, site bankarski zagubi povrzani so rizi~noto finansirawe se nadminati, a bankite se pokonzervativni koga se vo pra{awe golemi finansiski proekti. Zatoa, Prohorov o~ekuva samo stagnacija na svetskata ekonomija i svetskoto proizvodstvo so koe se povrzani makedonskite rudnici. “O~ekuvam stagnacija, no ne i pad na svetskata ekonomija. Toa mo`e da rezultira so pad na cenite na metalite, pad na na{ite prihodi i dobivkata, no ne i na pobaruva~kata, zatoa {to vo tek se golemi investiciski ciklusi vo svetski ramki, osobeno vo Kina. Faktot deka sum optimist za svetskata pobaruva~ka za olovo i cink go potvrduva i toa {to Sasa e vo faza na investicii. Ne bi go pravele toa ako o~ekuvame namalena pobaruva~ka”, veli Prohorov.

Olovoto kako metal se koristi vo elektronikata, elektrotehnikata i avtomobilskata industrija, a cinkot vo metalurgijata, hemiskata industrija i elektrotehnikata.

Antrfile Hranata i lekovite se edinstvenite proizvodi za koi se tro{i i vo vreme na kriza. Sepak, razgoruvawe na krizata vo sosednite zemji, kade {to makedonskite prehranbeni kapaciteti najmnogu izvezuvaat, mo`e da vlijae i na nivnite proda`bi.

Pretsedatelot na Upravniot odbor na Vitaminka, Simon Naumoski, veli deka vo kompanijata momentalno analiziraat {to se slu~uva vo SAD, kako vode~ka svetska ekonomija. Vo vrska so o~ekuvawata za biznisot na pazarite vo regionot, kade {to najmnogu izvezuva Vitaminka, Naumoski veli deka ni{to ne mo`at da predvidat.

“Zasega nemame nekoi vidlivi pokazateli deka ne{to }e se slu~i. [to zna~i toa nova kriza i kade }e se slu~i, vo SAD? Mislam deka vo ovoj haos koj vladee vo svetot nikoj ne mo`e da predvidi kakvi igri se igraat”, veli Naumoski.

Spored nego, Vitaminka momentalno e fokusirana na nabavka na novi ma{ini i

M

Makedonija dobi u{te edna niskobuxetna aviokompanija koja }e go povrze Skopje so Evropa i Azija. Turskata aviokompanija Pegasus od v~era po~na da operira do Istanbul i Izmir za po~etna cena od 29,9 evra vo eden pravec so vklu~eni aerodromski taksi. Za period od edna godina Makedonija dobi nekolku niskobuxetni aviokompanii, kako Bel er, Er Berlin i Vizer. Od Agencijata najavuvaat naskoro i germanskata kompanija Xerman skaj da po~ne da operira na relacija Skopje-Cirih.

Agencijata za civilno vozduhoplovstvo ve}e go otvori makedonskoto nebo za letovi kon SAD. Pred nekolku meseci Agencijata potpi{a dogovor so Amerika, spored koj se regulira vozdu{niot

DEJAN MOJSOVSKI MOJS MO JSOVSKI soobra}aj. Makedonskite iselenici koi `iveat vo SAD, biznismenite, no i makedonskite gra|ani sega }e mo`at da letaat, sekako, otkako }e se javi aviokompanija koja }e ponudi direktna linija do eden od amerikanskite aerodromi.

Ima najavi i deka naskoro Agencijata }e potpi{e dogovor za otvoreno nebo i so Avstralija, kade {to `iveat zna~itelen broj makedonski iselenici.

Voveduvaweto niskobuxetni aviokompanii, no i novi linii za Evropa i svetot otvora mo`nost za zna~ajni priodobivki za makedonskata ekonomija.

GUBITNIK U[TE GI ^EKA INVESTITORITE

V

Biznismenite ne se nadevaa na rrecesija j i vo 2008 godina, koga bankrotiraa investiciskite banki vo SAD spravuvawe so raste~kite ceni na repromaterijalite, koi, kako {to veli Naumoski, ne se stabilizirani otkako po~na krizata vo 2008 godina.

“Za koja kriza pra{uvate?

Pa krizata u{te trae, nie ne sme celosno izlezeni od krizata od 2008 godina. Toa {to be{e kako sostojba pred 2008 godina ne e vrateno.

Cenite na repromaterijalite ottoga{ rastat postojano”, dodava Naumoski.

Direktorot na mlekarnicata

Zdravje Radovo, Jovan Dabevski, ne o~ekuva pregolemi turbulencii na pazarite vo regionot, kade {to negovata kompanija najmnogu izvezuva.

“Na srpskiot pazar, kako najgolem izvozen pazar, duri o~ekuvam podobruvawe na sostojbite otkako belgiskata kompanija Delez go kupi trgovskiot sinxir Delta, so koj najmnogu sorabotuvavme vo Srbija. Pred s$ zatoa {to stanuva zbor za mnogu golema kompanija, so podobra

organizacija i ve}e imame pozitivni signali vo delot na naplatata koja e navremena”, veli Dabevski.

Toj ne o~ekuva proda`bata na Zdravje Radovo da bide seriozno pogodena od novata svetska kriza, duri i taa da ja zafati Srbija poseriozno, zatoa {to prodavaat hrana, koja e tro{ok koj ne se krati.

Vtor mesec po red porazitelni brojki za nivoto na stranskite investicii.

Namesto da se zgolemuva, prilivot na investicii se namaluva. Dodeka Vladata o~ekuva 350 milioni evra stranski investicii do krajot na godinata, dva meseci po red saldoto e vo negativa i samo vo april i vo maj od dr`avata se odleale 36,3 milioni evra stranski investicii.

Vakvite lo{i podatoci gi potopuvat site najavi i o~ekuvawa na ministerot za stranski investicii, Vele Samak, deka investiciite samo {to ne do{le.

Iako dobi u{te eden mandat od Vladata, rezultatite {to gi postigna otkako e postaven kako minister zadol`en za stranski investicii ne se mnogu zadovolitelni.

Vo negovoto “investicisko

PRETSEDATEL NA UPRAVEN ODBOR NA VITAMINKA

ISTRAJNATA RABOTA POBEDUVA SÉ

VLADIMIR I^OKAEV DIREKTOR NA GLOBAL “Taman izlegovme od krizata, a sega slu{ame lo{i vesti. Na posledniot sostanok na klasterot za tekstil zboruvavme deka rabotite se popravija, no sega site n$ fa}a panika. Mislam deka ova va`i za site industrii koi vo 2008 i 2009 godina ja po~uvstvuvaa krizata.”

VELE SAMAK dosie” ima mnogu nabroeni investicii, a samo edna realizirana. Edinstveno kako negova direktna zasluga mu se pripi{uva vlezot na britanskata Xonson Meti vo zonata Bunarxik.

No, koga stanuva zbor za investiciite, entuzijazmot i optimizmot nikoga{ ne go napu{tija Samak.

Vo site svoi izjavi toj sekoga{ najavuva{e investiciski bum i tvrde{e deka stranskite investitori samo {to ne do{le.

E pa, ministere, nie u{te gi ~ekame investiciite, a kako {to poka`uvaat podatocite od Narodnata banka, niv vo posledno vreme gi ima s$ pomalku.

MISLA NA DENOT

SIMON NAUMOSKI “Zasega nemame nekoi vidlivi pokazateli deka ne{to }e se slu~i. Mislam deka vo ovoj haos koj vladee vo svetot nikoj ne mo`e da predvidi kakvi igri se igraat. O~igledno e deka nie ne sme celosno izlezeni od krizata od 2008 godina.”

MARK AVRELIJ RIMSKI IMPERATOR

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

FOTO NA DENOT...

K

IZVOR: DR@AVEN ZAVOD ZA STATISTIKA

Spored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, najgolem porast na naj~estite ceni na zemjodelskite proizvodi na zelenite pazari vo juli 2011 godina vo sporedba so istiot mesec od 2010 godina se zabele`uva kaj lukot i lupenite orevi. Najgolemo namaluvawe na cenite e zabele`ano kaj crvenite domati, lubenicite i limonite. Najgolemo poskapuvawe na naj~estite ceni na zemjodelskite proizvodi na pazarite na golemo vo juli 2011 godina vo sporedba so istiot mesec lani ima kaj lukot i lupenite orevi. Najgolemo poevtinuvawe ima kaj crvenite domati, zelkata, lubenicite i diwite.

SVETOT NIZ MEDIUMITE INTERNATIONAL HERALD TRIBUNE Globalnoto izdanie na New York Times na svojata naslovna stranica ima: “Vo Evropa recesija, zakanata raste na tri frontovi”, objasnuvaj}i deka ekonomijata vo EU e pred golemi predizvici predizvikani od nestabilnite berzi, slabiot BDP i dol`ni~kata kriza.

WALL W AL STREET JOURNAL EUROPE EU UR Evropskoto izdanie na Evr WSJ izleguva so najnovite informacii za izbornite inf kampawi vo Demokratskakam ta i Republikanskata partija vo SAD, kako par prethodnica na pretsedapre telskite izbori dogodina. tels Isto taka, naslovna tema Ist se i najnovite nastani vo Libija.

Lib

THEE GUARDIAN Bil Breton, porane{en {ef na policijata vo Wujork i Los Anxeles, bil predlogot na britanskiot premier Dejdid Kameron za nov {ef na Skotland Jard, no poradi toa {to stranec ne mo`e da bide na taa funkcija, Breton }e bide samo sovetnik na Kameron za kriminal i uli~ni nemiri.

DNEVNIK Zabavuva bugarskata ekonomija”, veli sofiskiot vesnik, analiziraj}i deka rastot na BDP od samo 1,9% vo vtoriot kvartal, so novata globalna situacija, te{ko }e dovede do proektiranite 3,6% rast na ekonomijata vo 2011 godina.

O

d naftenata platforma Ganet alfa na gigantot Rojal da~ {el, isto~no od bregot na [kotska vo Severnoto More, ve}e nekolku dena te~e nafta. Koncernot Rojal da~ {el s$ u{te ne saka da ja prezeme odgovornosta za ova istekuvawe. Od germansko- britanskiot koncern odbivaat da objavat podetalni informacii, a vo kratkoto soop{tenie {to go isprati kompaniijata se veli deka sostojbata e pod kontrola.

GGORIVATA POEVTINUVAAT

VLADATA MOL^I ZA NAMALUVAWE NA AKCIZATA NA BENZINITE Od Vladata ne otkrivaat dali na dene{nata sednica povtorno }e ja vratat odlukata za namaluvawe na akcizite na gorivata. Nejasno e dali Vladata }e ostane nema na barawata na biznismenite, koi alarmiraat deka so rastot na cenite na gorivata zna~itelno im poskapuva i proizvodot KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

o minatonedelnoto frapantno poskapuvawe na gorivata, regulatorite v~era gi namalija cenite na naftenite derivati. Benzinite od 95 i od 98 oktani poevtinija 3,5 denari otkako pred samo pet dena poskapea za duri pet denari za litar.

Od deneska eurosuper 95 se prodava po cena od 77 denari za litar, dodeka pak, najupotrebuvaniot benzin, eurosuper 98, sega ~ini 78,5 denari za litar.

Regulatornata komisija za energetika v~era go poevtini i dizel-gorivoto za ~etiri denari, koe sega ~ini 65,5 denari za litar. Mazutot pak, vo slednite dve nedeli }e se prodava po cena od 39,548 denari za kilogram, {to e poevtinuvawe od 3,179 denari vo sporedba so poslednoto poskapuvawe na benzinite.

Zna~itelnoto poevtinuvawe na gorivata od Regulatornata komisija za energetika go objasnuvaat so poevtinuvaweto na surovata nafta na svetskite berzi.

“Prose~nata cena na surovata nafta na svetskiot pazar vo izminatite 14 dena iznesuva{e 109,059 dolari za barel, {to e za 7,66% poniska od prose~nata cena na surovata nafta od 118 dolari za barel. Kursot na denarot vo odnos na dolarot vo izminatite 14 dena iznesuva{e 43,0348 denari za dolar i e za 0,43% ponizok od kursot po koj prethodno bea formirani cenite”, objasnuvaat od Komisijata.

Ottamu velat i deka vo izminatite 14 dena benzinot poevtini vo prosek za okolu 5,63% na svetskiot pazar, dodeka pak, kaj

P

dizelot ima poevtinuvawe od 5,47%. Regulatorite objasnuvaat deka cenite gi donele na redovna sednica, koja se odr`uva na sekoi 14 dena, a poslednoto, istorisko poskapuvawe na gorivata bilo vonredno, poradi prestanuvaweto na va`nosta na privremenata vladina merka za namaluvawe na akcizata i na nadomestot za nafteni derivati.

“Minatata nedela iste~e rokot na va`ewe na izmenite na Zakonot za akcizi, taka {to gi vrativme samo iznosite na akcizite na cenite od poslednata na{a odluka”, veli za “Kapital” pretsedatelot na Regulatornata komisija za energetika, Dimitar Petrov.

Od Vladata pak, ne otkrivaat dali na dene{nata vladina sednica }e se razgleduva mo`nosta za povtorno vra}awe na odlukata za namaluvawe na akcizite na gorivata.

Nejasno e dali Vladata }e ostane nema na barawata na biznismenite, koi

alarmiraat deka so rastot na cenite na gorivata zna~itelno im poskapuva i proizvodot.

Poevtina nafta baraat i strumi~kite zemjodelci. Nivnite prsmetki poka`uvaat deka poslednoto, rekordno poskapuvawe na naftata seriozno }e gi naru{i planovite za esenskata seidba, bidej}i }e se zgolemat proizvodstvenite tro{oci.

“Zgolemenata cena na naftata vo momentov mnogu gi zagri`uva zemjodelcite.

Finansiski sme iscrpeni da go izdr`ime ova i mnogumina od nas ne }e mo`at ovaa esen da gi zaseat planiranite povr{ini so `itni kulturi. Tokmu poradi ova apelirame do Vladata da go razgleda na{eto barawe za regresirawe na naftata. Dokolku toa se realizira zna~itelno }e ni se namalat proizvodstvenite tro{oci”, re~e \or|i \or|iev, pretstavnik na Sojuzot na strumi~kite zemjodelci.

Investitorite negoduvaat deka ako cenata na energensite ja presmetaat vo cenata na krajnite proizvodi toa za niv }e zna~i apsolutna nekonkurentnost na evropskite i svetskite pazari. Samo industrijata na godi{no nivo tro{i okolu 81.000 toni mazut i 26.000 toni ekstralesno maslo i dizel. Ako se trgne od pretpostavkata deka ovie ceni na naftenite derivati }e ostanat nepromeneti do krajot na godinata, samo za nabavka na mazut tro{ocite na industriskite kapaciteti }e se zgolemat za u{te najmalku 10 milioni evra ili 22,47% sporedeno so tro{ocite na kompaniite za 2010 godina.

Del pak, od makedonskite distributeri za “Kapital” baraat od Regulatornata komisija za energetika da ja promeni metodologijata po koja gi opredeluvaat cenite na naftenite derivati, bidej}i, kako {to velat, formulata bila nerealna.

3 FAKTI ZA...

12,4% 2,4% 7,3%

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

Пorasnale tekovno potro{enite pari vo zemjodelstvoto vo juli godinava sporedeno so istiot period lani Пorasnale parite nameneti za investicii vo zemjodelstvoto vo juli godinava sporedeno so juli 2010 godina Пadnal indeksot na cenite na rastitelnoto proizvodstvo

PROCENKI...

VESTI...

DANIEL GROS

GERMANSKI EKONOMIST

E

EVROZONATA ]E KOLABIRA

vrozonata }e se urne dokolku lku Italija go sledii patot na Grcija, a, smeta germanskiot anskiot ekonomist omist Daniel el Gros od Centarot entarot za istra`uvawe na evropskite pskite politiki vo Brisel.

“Sega{nata kriza e mnogu gu opasna.

Ako kon mehanizmot za poddr{ka se priklu~at Italija i [panija, anija, toga{ ovie dve zemji }e prestanat nat da bidat garanti na fondot, a kako ko rezultat na toa Francija i Germanijaa }e treba da go ponesat celiot tovar i mo`e vo krajna linija daa go zagubat svojot visok rejting”, predupreduva dupreduva analiti~arot, potenciraj}i }i deka Grcija ja dade prvata ta indikacija za ovaa kriza. a.

NA 30-ti SEPTEMVRI

BANKAR BA

PRETSTOJAT OPASNI VREMIWA VO GLOBALNATA EKONOMIJA retsedatelot na Svetskata banka, Robert Zelik, predupredi pre na novi i opasni o vremiwa vo globalnata glo ekonomija.

Toj re~e deka dol`ni~kite dol problemi lem vo evrozonata se ponevoznemiruva~ki pon otkolku otk srednoro~nite i dolgoro~nite dol problemi vo SAD poradi namaluvaweto vaw na kreditniot rejting rej na zemjata od strana str na Standard i Purs Pur minatata nedela, {to gi stavi vo panika globalnite pazari. glo “Nie “Ni sme vo po~etnite momenti od nova i mom razli~na bura. Toa ne raz e isto kako vo 2008 i godina”, re~e Zelik, g god zboruvaj}i za krizata od z zbo pred tri godini.

P

RO! O K NAS

O! R O K NAS

NA A 15 15-ti 5-ti i OKTOMVRI I

MENAXER

e mese~nik!

nov proizvod na KAPITAL MEDIA GROUP KOGA IZLEGUVA? Prviot broj na Menaxerr ke izleze na 15 oktomvri (sabota), a ponatamuu sekoj 15-ti vo mesecot (12 pati vo godinata) BROJ NA STRANICI: 1000 SODR@INA: rri investirawe r Istra`uvawa na pazari i izvoz (Makedonija/Balkan/Evropa/Svet, lkan/Evropa/Svet, r slu~ai (Makedonija i Svetot), vetot), analizi, komena, delovni strategii, tari, kolumni, intervjua, rrni svetski umovi, planetarni r u pobednici, modeli na uupravuvanwe, tirawe, r , izvoz – kako? dobri odluki za investirawe, acija j i obrazovanie r business modeli… edukacija na menaxerite i osniva-~ite a-~ite na kompanii, na~ini na nao|awe oekti, {to e dobarr finansii za va{ite proekti, -upp business proekti, proekt, inovacii, start-up koj vi pomaga? psihologijata gijata j nicite (make-donski na pobednicite i gubitnicite slu~ai)…

CELNA GRUPA: Za pretpriema~i, izvr{ni {ni direktori, osniva~i i investitori, i, investiciski eksperti i sovetnici eksperti, r konsultanti, advokati, profesori r f r i studenti... u i idni pretpriema~i, investitori nvestitori i bankari...

SPECIJALNO INTERNETT IZDANIE: Golemi popusti i gratisi si za pretplatnici na KAPITAL MEDIA GROUP kontakt: zikov@kapital.com.mk com.mk kontakt@kapital.com.mk marketing@kapital.com.mk lice za kontakt: Qup~o Zikov, direktor na KAPITAL MEDIA GROUP

MBI 10 3,000 2,800 2,600 2,400 2,200 2,000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,383.39 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Na Makedonskata berza v~era najtrguvani bea akciite na Granit, so vkupen promet od 2.954.750 denari. V~era{niot den go odbele`aa sedum dobitnici i isto tolku gubitnici. Najgolem dobitnik be{e Makstil, ~ija maksimalna cena na akciite porasna za 2,77%, a vkupniot promet ostvaren v~era iznesuva{e 35.000 denari. Najgolemiot gubitnik pak, Prilepska Pivarnica, v~era do`ivea pad na akciite za 4,04%.

Makedonskiot berzanski indeks MBI-10 porasna za 0,21%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Макстил

175.00 +5,00

+2,77% 2 77%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Прилепска пиварница Прилеп р

9,500.00

e mese~nik! m

nov proizvod na KAPITAL TAL MEDIA GROUP KO KOGA IZLEGUVA? Pr r Prviot broj na bankar }e izleze na 30 septemvri (petok), a ponatamu sekoj prv petok vo mesecot (12 pati vo godinata) me BR BROJ NA STRANICI: 100 SO SODR@INA: Istra`uvawa na finansiski pazari Is (makedonija/balkan/evropa/svet, (m slu~ai, analizi, komentari, kolumni, sl in intervjua, strategii, finansirawe na investiciite, finansirawe na iz izvozot… psihologijata na pobednicite i gubitps ni nicite (makedonski slu~ai)…

C CELNA GRUPA: Za bankari, finansiski eksperti, konsu sultanti, u investitori i pretpriema~i, advokati, profesori i studenti… ad i idni bankari, investitori i pretpriema~i… pr retpriema~i…

SP SPECIJALNO PECIJALNO INTERNET IZDANIE: Golemi Go olemi popusti i gratisi za pretplatni nici ici na KAPITAL MEDIA GROUP

BERZA

4 04% -4,04%

-400,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/0712/0717/0722/0727/0701/0806/0811/08

11,269.00

DRASTI^NI KRATEWA NA PLATITE VO JAVNIOT SEKTOR NA GRCIJA istinsko cunami mu se zakanuva na dr`avniot sektor na Grcija, kade {to se o~ekuva platite da bidat namaleni za 50%, a 151.000 slu`benici da bidat otpu{teni do 2015 godina, pi{uva gr~kiot vesnik “Elefterotipija”.

Spored vesnikot, doa|a krajot na platite “so dve brizini” vo dr`avata, a se voveduva edinstvena dr`avna skala na plati.

Vladata bara re{enie, no so novata skala za plati nema da ima “pove}ebrzinski” plati, izjavi za vesnikot zamenik-ministerot za administrativna reforma, Dinos Rovlias.

Se predviduva ukinuvawe na dodatokot kon platite.

So edinstvenata tabela za platite najmnogu o{teteni }e bidat finansiskite institucii, ministerstvata i slu`bite koi dosega dobivale visoki nadomestoci. Otpu{tawa se predvideni i za dr`avnite slu`benici, koi planiraat da {trajkuvaat. Okolu 460 od vkupno 1.081 centri za usluga na gra|anite se zagrozeni od zatvorawe.

Restrikciite }e po~nat od esenva i se del od programata na sreden rok na Vladata vo Atina, dogovorena so doveritelite od evrozonata i MMF za dobivawe krediti za spas od finansiskata kriza.

V

+125,71

+1,13% 1 13%

Ostri padovi i silni izdignuvawa na cenite na akciite vo rok od samo nekolku minuti bea glavni odliki na svetskata berza minatata nedela. Amerikanskiot indeks Dow Jones denovive go ima{e svojot {esti najgolem dneven pad vo istorijata.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,341.67 9,086.41 1,178.81 2,182.05 6,050.21 777.12

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,73% +1,37% +0,53% +0,69% +0,87% +1,16%

€ $

1.1403

ПРОМЕНА

-0,1%

СТАПКА

1.425 ПРОМЕНА

+0,8%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.738,30 $ -0,25% 0 25% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

108,17 $ +0,38% 0 38% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

@an Pjer @uje Zabranata za proda`ba na akcii na prazno e so cel da se smirat pazarite na akcii

6

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI “GARDIJAN”: ALEKSANDAR MAKEDONSKI ILI “VOIN NA KOW”? naliza vo londonski “Gardijan” povtorno go otvora pra{aweto dali spomenikot vo centarot na Skopje “Voin na kow”, vsu{nost, e Aleksandar Makedonski poradi golemata sli~nost, no i poradi golemata pra{ina koja se digna okolu negovoto postavuvawe vo sosedna Grcija.

So potegot koj gi voznemiri Grcite, Aleksandar Veliki napravi golem kambek vo Makedonija. Xinovskiot spomenik “Voin na kow” ima ~udna sli~nost so golemiot voin, iako, zaklu~uva “Gardijan”, nikoj oficijalno ne se osmeluva taka da go nare~e.

“I seto toa se odviva vo zadnina na 20-godi{niot spor na zemjata so Grcija. Za nacionalisti~kata vlada vo Skopje ovoj proekt e poelokventen od koja bilo druga propagandna alatka vo dolgata bitka so Grcija za imeto i za pravoto na tvrdeweto deka Aleksandar e nacionalen heroj”, pi{uva “Gardijan”.

Vesnikot naveduva deka postavuvaweto na spomenikot ne mo`elo da se slu~i vo podobro vreme, znaej}i deka Grcija se nao|a vo te{ka ekonomska kriza koja go odvlekuva vnimanieto od slu~uvawata kaj sosedite.

“Aleksandar Veliki, vsu{nost, nema{e paso{ ili izvod od mati~na kniga na rodeni. Nie `iveeme vo geografska oblast kade {to delime zaedni~ko minato, no na{iot stav kon istorijata e inkluziven. Za Grcite e ekskluziven”, izjavil porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski za “Gardijan”.

“Neodamna vladata na Gruevski prestana da referira na spomenikot kako Aleksandar Veliki, narekuvaj}i go “Voin na kow”. Mo`ebi ova e presvrt. Edno e sigurno – Grcija nabquduva. Vnimatelno”, zaklu~uva vesnikot.

Analizata na “Gardijan” naveduva deka pokraj spomenikot “Voin na kow”, vladata na premierot Nikola Gruevski inicirala izgradba na golem broj proekti, koi, kako {to se naveduva vo “Gardijan”, od strana na pogolem broj od gra|anite se oceneti kako ki~.

A

OBNOVATA NA GRADOT PRODOL@UVA I NA +40 STEPENI

SKOPJE DO@IVUVA URBANA RENESANSA

I na visoki letni temperaturi Skopje do`ivuva procut - se rekonstruiraat ulici, bulevari, se menuva asfalt. Od grad Skopje i javnoto pretprijatie Ulici i pati{ta velat deka pokraj renoviraweto na ulicite od centarot na gradot, prodol`uvaat da rabotat i na ulicite vo naselbite Aerodrom, Kisela Voda i Volkovo MARIJA SEVRIEVA

EDUKATIVNA RABOTILNICA ZA BEZVIZNIOT RE@IM VO [UTO ORIZARI o naselbata [uto Orizari v~era se odr`a edukativnata rabotilnica na tema “Stop na zloupotrebata na viznata liberalizacija”, so {to treba da se podigne javnata svest na gra|anite za pravilna upotreba na bezvizniot re`im.

Orgaznizator na rabotilnicata e Oddelenieto za prevencija pri Sekretarijatot za vnatre{ni raboti od Skopje, vo sorabotka so Sektorot za grani~ni raboti i migracii na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti.

Pretstavnici na Migraciskiot servisen centar – Skopje gi zapoznaa prisutnite gra|ani so mo`nostite za rabota ili studirawe vo stranstvo, kako i za mo`nostite doma, po vra}aweto vo mati~nata dr`ava.

Na rabotilnicata prisustvuvaa i pretstavnici na Oddelot za razvoj na policijata pri Misijata na OBSE.

V

CANOSKI VETUVA IZGRADBA NA KOSMOS nvestitorot i izveduva~ na objektot Kosmos, firmata Fine na pratenikot Fijat Canoski, najavi deka }e go dovr{i proektot. Ja povikuvaat op{tina Gazi Baba {to pobrzo da go sru{i kompleksot, odnosno toa za {to tie tvrdat deka e nezakonsko za da mo`e da prodol`i izgradbata na Kosmos.

“Canoski ostvari sredba so site gra|ani koi imaat kupeno stanovi vo Kosmos i od niv dobi poddr{ka za zavr{uvawe na proektot i potvrda deka tie nema da se otka`at od svojata namera da dobijat mesto za domuvawe vo ovoj kompleks”, istakna portparolot na Fine, Katerina Canevska-Arsovska.

Taa potvrduva deka firmata }e go zapazi prethodno dadeniot rok za gradba do dekemvri 2012 godina.

V~era iste~e posledniot rok do koga pratenikot Canoski, osnova~ na Fine, treba{e da go isplati dolgot za komunalii za objektot Kosmos. Spored podatocite na op{tina Gazi Baba, Fine dol`i 370.000 evra. Od kompanijata velat deka s$ u{te ne go dobile re{enieto za naplata na dolgot i potsetuvaat deka ja imaat ispolneto svojata obvrska, duri platile 131.000 evra pove} e. Od Fine ve}e podnele `alba do nadle`niot sud, so koja tvrdat deka se doka`uva oti presmetkite na op{tinata ne se to~ni.

Od op{tina Gazi Baba informiraat deka posledniot rok za naplata na dolgot bil v~era, no poradi mo`noto docnewe na isporakata }e po~ekaat do petok. Predmetot e vo racete na izvr{itelot Hristo Jovanov i toj }e gi utvrduva ponatamo{nite ~ekori, velat od op{tina Gazi Baba.

Dokolku Canoski ne go plati dolgot od 370.000 evra, toj }e se pla}a preku zaplenuvawe na zemji{teto na trite lokacii koi Canoski gi stavil kako hipoteka koja op{tinata ja aktivirap{e na po~etokot na ovoj mesec.

Kompleksot Kosmos po~na da se ru{i pred dve nedeli, bidej}i celiot objekt, spored op{tina Gazi Baba, bil nadvor od ramkite na proektot.

Celata gradba bila povisoka za eden metar i 43 santimetri vo odnos na apsolutnata kota koja bila izmerena od geodetska firma.

Na inicijativa na Canoski, ~ija partija e vo koalicija so SDSM, deneska }e se sretne so liderite na opoziciskiot front.

I

sevrieva@kapital.com.mk

rbanata ofanziva, kako {to ja najavi rekonstrukcijata na soobra}ajnicite vo glavniot grad prviot ~ovek na grad Skopje, gradona~alnikot Koce Trajanovski, prodol`uva so zasileno tempo. Za da se ispolnat rokovite, no i za da se iskoristi letoto za zavr{uvawe na grade`nite aktivnosti vo vreme na letnite odmori, rekonstrukcijata na skopskite ulici }e prodol`i i vo tekot na idniot mesec, najavuvaat od gradot.

Celosno e zavr{ena rekonstrukci-

U

jata na 3.600 kilometri vo koi bea opfateni {este glavni soobra}ajnici vo gradot - “Mito Haxivasilev Jasmin”, “Dame Gruev”, del od “Partizanski odredi”, kako i bulevarite “Krste Misirkov”, “Kuzman Josifovski Pitu”, “Vasil Axilarski” i “Stiv

Naumov”. Za nivnata rekonstrukcija gradot potro{i 2,5 milioni evra.

Direk torot na Ulici i pati{ta, Sini{a Ivanovski, e zadovolen od srabotenoto na teren. Osven nedostatocite koi se pojavile pri rekonstrukcijata na “Mito Haxivasilev Jasmin” i na bulevarot “Kuzman Josifo-

KOCE TRAJANOVSKI GRADONA^ALNIK NA GRAD SKOPJE “Vo dogovorite se implementiraat stavki koi zna~itelno gi za{tituvaat kvalitetot i vremetraeweto na izgradbata. Seto toa pridonesuva izveduva~ite kvalitetno i blagovremeno da gi izveduvaat infrastrukturnite zafati.”

vski Pitu”, kaj avtobuskata postojka kaj Narodna banka, Ivanovski e zadovolen od izvedbata na site krstosnici. Nedostatocite }e bidat sanirani do krajot na avgust i tie nema da go ote`nat soobra}ajot, veli Ivanovski.

“So rekonstrukcijata na najgolemiot del od soobra} ajnicite vo glavniot grad, koja be{e planirana u{te od buxetot na gradot od 2010 godina, a ne namenski za izbori, kako {to mnogumina tvrdea, zavr{uva rabotata vo centarot na gradot.

Na{i ekipi rabotat i na rekonstrukcija na ulici vo Volkovo, “Vera Joci}” vo Kisela Voda i vo Aerodrom”, veli Ivanovski.

Toj najavuva i interaktivna kampawa na javnoto pretpri-

NA MESEC I POLOVINA PRED POPISOT NA NASELENIETO

ETNI^KIOT SOSTAV NA POPI TIMOVI I PONATAMU SPORE

Albanskite i turskite pretstavnici vo Dr`avnata popisna komisija cvrsto ostanuvaat na stavot deka nema potreba od etni~ki me{ani timovi vo site op{tini. Baraat vo op{tinite so dominantno albansko naselenie da popi{uvaat samo Albanci MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

eizvesno e dali Dr`avnata popisna komisija i vo noviot obid }e uspee da postigne dogovor za edinstvenoto otvoreno pra{awe povrzano so pretstojniot popis na naselenieto – kakva }e bide etni~kata struktura na popi{uva~kite parovi. Dodeka pretsedatelkata na Komisijata, Vesna Janevska, so optimizam ja o~ekuva utre{nata sednica, prva po pauzata nastanata poradi odlo`uvaweto na popisot, nejziniot zamenik, Abdulmenaf Bexeti, osta-

N

nuva na svojot stav {to vo fevruari rezultira{e so napu{tawe na rabotata na Komisijata od strana na edna tretina od ~lenovite. Bexeti s$ u{te ne se soglasuva deka popi{uva~kite parovi zadol`itelno treba da bidat so etni~ki me{an sostav i smeta deka vo popisnite reoni ili op{tini kade {to Albancite se zastapeni so izrazeno mnozinstvo i dvajcata popi{uva~i treba da bidat Albanci. Spored nego, ako vo takov slu~aj vo parot ima i Makedonec toa bi zna~elo deka toj mu e tutor na Albanecot.

“Postoi opasnost da ne p o s t i g n em e d o go v o r v o Komisijata, no pretsedatelk-

ata i ~lenovite verojatno ja nau~ija lekcijata otkako se anulirani site odluki doneseni so nadglasuvawe.

Zakonot za popis e donesen so konsenzus i Komisijata mora da odlu~uva na ist na~in.

Nema odredba vo Zakonot deka popi{uva~kite parovi sekade treba da bidat so etni~ki me{an sostav. Toa e tolkuvawe na Vesna Janevska i nejzinite istomislenici vo Komisijata. Dokolku Zakonot treba da se ~ita taka, potrebno e Sobranieto da dade oficijalno tolkuvawe na primenata na ~lenot 34 stav 2, a za ovoj zakon e potrebno dvojno mnozinstvo (Badinter) i pra{awe e dali toa }e pomine”, izjavi Bexeti

za “Kapital”.

Od druga strana, Janevska veruva deka dogovor }e bide postignat poradi vetuvaweto {to go dobila od pretstavnici na Vladata deka tie }e go menaxiraat politi~kiot del od problemot.

“Utre }e se obideme da go re{ime edinstveniot problem povrzan so popisot, strukturata na popi{uva~kite parovi. ]e zboruvame i za toa dali }e se menuva Zakonot vo slu~aj re{enieto {to }e go postigneme da bara takvo ne{to. Li~no veruvam deka } e postigneme dogovor”, izjavi Janevska za “Kapital”.

Eventualniot neuspeh Janevska i Bexeti da se dogovorat za edinstvenoto ot-

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI

RIKER: MAKEDONIJA TREBA SAMATA DA SI POMOGNE Vo tek e i zamenata na ogradata na mostot “Goce Del~ev” vo dol`ina od 600 metri. Pokraj ogradata, }e bidat postaveni i 26 kandelabri.

Investicijata “te`i” 360.000 evra.

SINI[A IVANOVSKI DIREKTOR NA JP ULICI I PATI[TA “So rekonstrukcijata na najgolemiot del od soobra}ajnicite vo glavniot grad, koja be{e planirana u{te vo buxetot na gradot od 2010 godina, a ne namenski za izbori, kako {to mnogumina tvrdea, zavr{uva rabotata vo centarot na gradot.

Na{i ekipi rabotat i na rekonstrukcija na ulici vo Volkovo, “Vera Joci}” vo Kisela Voda i vo Aerodrom.” jatie “Prijavi dupka”, vo koja gra|anite }e imaat kade da se po`alat dokolku naletaat na dupki po ulicite.

GRADOT JA DIKTIRA DINAMIKATA NA IZVEDUVAWE Pokraj zakonskoto sproveduvawe na javnite nabavki i racionalnoto tro{ewe na

N

Pokraj ulicite, gradot ja po~na rekonstrukcijata i na trotoarite i pe{a~kite pateki po dol`inata na nekolku klu~ni ulici i bulevari vo centralnoto gradsko podra~je. Za nivna obnova gradot }e odvoi 80.000 evra. buxetskite pari, gradot Skopje vodi smetka i za kvalitetot i dinamikata na izvedbata na proektite.

“Vo dogovorite se implementiraat stavki koi zna~itelno gi za{tituvaat kvalitetot i

I[UVA^KITE EN voreno pra{awe negativno }e se odrazi na odyivot na konkursot za reonski popi{uva~i. Vo aprilskiot rok (pred da bide odlo`en popisot) poradi istiot problem nema{e dovolno kandidati za izbor na popi{uva~i od albanska i turska nacionalnost. Janevska smeta deka s$ u{te nema pri~ini za zagri`enost, bidej}i do po~etokot na procesot za obezbeduvawe dovolen broj popi{uva~i od site etnikumi, {to }e bide vo septemvri, Komisijata ima u{te petnaeset dena da se dogovori.

“S$ u{te sme vo takanare~en le`eren period od podgotovkite, koga ne n$ pritiskaat bliski rokovi. Septemvri }e go posvetime na popi{uva~ite – osum dena }e trae oglasot, osum dena Komisijata } e izbira, a najmalku deset dena }e trae obukata”, veli Janevska, koja objasnuva deka iako vo Zakonot ne e pre-

e sum dojden vo Makedonija za da pomognam vo re{avaweto na sporot so Grcija, za toa Makedonija treba da & pomogne na Makedonija, izjavi porane{niot ambasador na SAD, Filip Riker, sega zamenik-pomo{nik dr`aven sekretar vo Biroto za evropski i evroaziski pra{awa vo Stejt departmentot.

Riker potencira deka SAD i ponatamu ostanuva silen partner na zemjava, no za pra{aweto za imeto liderstvo treba da poka`e dr`avniot vrv.

“SAD e golem partner na Makedonija, no ova pra{awe treba da mu go postavite na va{iot premier i na va{ite lideri”, re~e Riker.

Na v~era{nata sredba so ministerot za odbrana, Fatmir Besimi, razgovarale za novite pozicii {to gi imaat dvajcata od neodamna i istaknaa deka silnoto partnerstvo me|u SAD i Republika Makedonija }e prodol`i.

“Vrven prioritet na na{eto ministerstvo i na na{ata vlada e partnerstvoto vo NATO, site neophodni reformi, dinamikata {to }e garantira polnopravno ~lenstvo vo ovaa institucija, deka }e gi prodol`ime i zajakneme tie reformi. ]e rabotime i na zajaknuvawe na dosega{nata odli~na sorabotka na bilateralno nivo so SAD i {to dosega e doka`ano vrz osnova na strate{koto partnerstvo”, izjavi Besimi.

Visokiot pretstavnik na amerikanskata administracija v~era se sretna i so liderot na opozicijata, Branko Crvenkovski, a najaveni se sredbi i so drugi oficijalni pretstavnici. Spored agendata, se o~ekuva denes popladne toj da bide primen i od premierot, Nikola Gruevski.

cizirano, poentata na etni~ki me{anite popi{uva~ki parovi e jasna sama po sebe - gra|anite, osobeno decata vo domovite kade {to }e se vr{i popi{uvawe da dobijat pretstava deka `iveat vo multietni~ka sredina, kade {to upatenosta na ednite kon drugite e realnost ~ij uspeh e usloven so gradewe me|usebna doverba.

Popisot na naselenieto, doma}instvata i stanovite, {to }e se odr`i od 1. do 15. oktomvri, }e ~ini 14 milioni evra. Sredstvata }e se obezbedat od Buxetot na dr`avata i vo najgolema mera }e se potro{at za pla}awe na 20iljadnata armija u~esnici vo popisot, od koi 16 iljadi }e bidat popi{uva~i – polovina izbrani so konkurs od nevraboteni lica, a polovina od javnata administracija.

Pretsedatelkata na Komisijata veli deka odlo`uvaweto na popisot, {to treba{e da

vremetraeweto na izgradbata. Seto toa pridonesuva izveduva~ite kvalitetno i blagovremeno da gi izveduvaat infrastrukturnite zafati”, velat od kabinetot na gradona~alnikot Tra-

janovski.

Spored o~ekuvawata na Ivanovski, pro{iruvaweto na bulevarite “Kliment Ohridski” i “Mitropolit Teodosie Gologanov” treba da zavr{i do septemvri godinava.

ABDULMENAF BEXETI ZAMENIK PRETSEDATEL NA DPK „Postoi opasnost da ne postigneme dogovor vo Komisijata, no pretsedatelkata i ~lenovite verojatno ja nau~ija lekcijata otkako se anulirani site odluki doneseni so nadglasuvawe. Nema odredba vo Zakonot deka popi{uva~kite parovi sekade treba da bidat so etni~ki me{an sostav”

VESNA JANEVSKA PRETSEDATEL NA DR@AVNATA POPISNA KOMISIJA „Li~no veruvam deka }e postigneme dogovor za edinstveniot problem povrzan so Popisot, {to e strukturata na popi{uva~kite parovi. ]e vidime i dali }e treba da se menuva Zakonot, vo slu~aj re{enieto {to }e go postigneme da bara takvo ne{to” se odr`i vo april, ne predizvikalo pogolemi finansiski implikacii. Reklamniot materijal {to vo najgolem del e ispe~aten u{te pred

aprilskiot rok }e mo`e da se upotrebi so minimalni tro{oci za pokrivawe na stariot datum so nov, objasnuva Janevska.

MINISTEROT POPOSKI SE SRETNA SO NOVITE AMBASADORI NA GERMANIJA I HOLANDIJA akedonija gleda golem prijatel vo Sojuzna Republika Germanija, kako i tradicionalen poddr`uva~ na svoite evropski i evroatlantski aspiracii, istakna ministerot za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, na v~era{nata sredba so novoimenuvaniot ambasador na Germanija vo zemjava, Gudrun Elizabet [tajnaker, po povod predavaweto na akreditivnite pisma.

Zaedno so `elbite za uspe{no izvr{uvawe na ambasadorskata funkcija, Poposki uveruva deka bogatoto diplomatsko iskustvo na ambasadorot [tajnaker mnogu }e pridonese vo ponatamo{noto zbogatuvawe na bilateralnite odnosi i sorabotka. [tajnaker ja potvrdi podgotvenosta na Germanija, kako i nejzinata li~na i profesionalna zalo`ba za ponatamo{no zajaknuvawe na odnosite me|u dvete zemji i za nivnoto postojano unapreduvawe vo site sferi od zaemen interes.

Poposki se sretna i so novoimenuvaniot vonreden i opolnomo{ten ambasador na Kralstvoto Holandija, Mariet [urman, po povod predavaweto na kopiite od akreditivnite pisma.

I na ovaa sredba bea istaknati zaemni zalo`bi za ponatamo{no zasiluvawe na kontinuirano dobrata sorabotka me|u dvete zemji vo site sferi od zaedni~ki interes. [urman doa|a na mestoto na ambasadorkata Simone Filipini, koja }e ja prodol`i diplomatskata kariera kako generalen konzul vo Majami, SAD.

M

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

JAVNOTO ZDRAVSTVO NEMA PARI ZA LEKOVI

BOLNICITE IM DOL@AT 30 MILIONI EVRA NA FARMACEVTITE Farmacevtskite kompanii predupreduvaat deka za del od zastarenite fakturi ve}e pokrenale sudska postapka. Tie za “Kapital” velat deka pra{awe na vreme e koga }e ja prekinat isporakata na materijali, zatoa {to se pretvorile vo finansieri na javnoto zdravstvo zdravstveni ustanovi se za lekovi i medicinski materijali.

VELEDROGERIITE ALARMIRAAT DEKA ]E PREKINAT SO DOSTAVUVAWE LEKOVI Farmacevtskite kompanii predupreduvaat deka za del od zastarenite fakturi ve}e pokrenale sudska postapka.

Dostavuva~ite za “Kapital” velat deka pra{awe na vreme e koga }e ja prekinat isporakata na materijali, zatoa {to se pretvorile vo finansieri na javnoto zdravstvo.

“Na{ite nabavki kon veledrogeriite gi pla}ame odnapred, a na zdravstvenite ustanovi lekovite im gi davame na odlo`eno pla}awe. I pokraj toa, tie cela godina ne prefrlaat nitu denar. Nie bukvalno funkcionirame kako banki.

Gi kreditirame bolnicite, samo ne im zemame kamata.

S$ poo~igledno e deka tie ne se likvidni, nitu pak, imaat uslovi za bezbedno skladirawe na lekovite”, velat od edna od pogolemite distributerski kompanii vo

VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

amo vo prvite pet meseci od godinava klinikite i bolnicite natrupale novi 700.000 evra dolgovi kon farmacevtskite kompanii. Mese~nite izve{tai na Fondot za zdravstveno osiguruvawe poka`uvaat deka dolgovite na javnite zdravstveni ustanovi za lekovi i medicinski materijali od 29 milioni evra na krajot od 2010 godina porasnale na re~isi 30 milioni evra vo maj godinava.

Iako pred nekolku meseci najgolemite veledrogerii predupredija deka }e prestanat da dostavuvaat lekovi, klinikite prodol`ija po staro, ne gi pla}aat zastarenite dolgovi, a ve}e natrupaa novi. Pod izgovor deka imaat ekstremno mali buxeti od koi, kako {to velat, edvaj odvojuvaat pari za plati, klinikite i bolnicite se pretvorija vo najgolemi dol`nici na farmacevtskite kompanii. Re~isi 65% od vkupnite dolgovi na javnite

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

zemjava.

Od veledrogerijata Panovski potvrduvaat deka vo momentov imaat golemi pobaruvawa kon klinikite.

“Samo dolgot od Zaedni~ki slu`bi pri Univerzitetskata klinika ja nadmina sumata od milion evra”, kuso objasnuvaat ottamu.

I od farmacevtskata kompanija Glakso Smit Klajn se `alat deka rokot za naplata na lekovite i materijalite s$ pove}e se odlo`uva.

“Fakt e deka dolgovite rastat, osobeno ako se zeme predvid deka re~isi sekoj den ima po nekoja faktura na koja & pominuva rokot za pla}awe. Poradi vakvata praktika, s$ pove}e gubime na proda`ba, a smisluvame dopolnitelni na~ini za da ja olabavime komunikacijata so dol`nicite”, velat od Glakso.

Od farmacevtskite kompanii otkrivaat deka poznata veledrogerija pred nepolna godina prestanala da sorabotuva so javnite zdravstveni ustanovi, najverojatno, poradi neredovnoto pla}awe.

O

G

L

A

S

DR@AVATA I FARMACEVTSKITE KOMPANII SKLU^IJA DOGOVORI TE[KI 63 MILIONI EVRA ZA TRI GODINI uri 63 milioni evra e vrednosta na dogovorite koi veledrogeriite gi sklu~ija so dr`avata od 2008 godina do april godinava. Podatocite na Biroto za javni nabavki poka`uvaat deka nad 30 milioni evra ~inat samo zdelkite na farmacevtskata kompanija Kemofarm so dr`avata. Veledrogerijata Replek pak, za nepolni tri godini

D

Direktorkata na veledrogerijata za “Kapital” potvrdi deka go prekinale dostavuvaweto na lekovi, no ne samo poradi dolgovite.

“Samo ja promenivme strategijata, zato a { to o v a a kompanija i na svetsko nivo direktno ne go snabduva so lekovi javnoto zdravstvo”, veli taa.

700.000 evra natrupale klinikite i bolnicite samo vo prvite pet meseci od godinava

AGENCIJATA ZA PODDR[KA I PROMOCIJA NA TURIZMOT ]E SE REORGANIZIRA gencijata za poddr{ka i promocija na turizmot, so sedi{te vo Struga, }e se reorganizira, najavi direktorot Zoran Strezovski.

“Agencijata nema da zgasne, tuku i ponatamu normalno }e si funkcionira”, re~e Strezovski i najavi deka naskoro }e bide formiran i nacionalen komitet za turizam.

Vo negov sostav }e vlezat pretstavnici od brojni ministerstva, agencii i od turisti~kiot esnaf, vladinite potpretsedateli za ekonomski pra{awa i finansii, ministerot za ekonomija, ministerot za transport i vrski, direktorite na Agencijata za stranski investicii i Agencijata za promocija i poddr{ka na

A INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ na 02/ 31 32 062 ili na maja.petkovska@ worldlearning.org i iskoristete gi povolnostite i grupniot popust za rano prijavuvawe na u~estvo {to trae do 22 avgust 2011 godina. Za pove}e informacii posetete go blogot na konferencijata http://ispi-europe.blogspot.com/.

Ekskluziven mediumski pokrovitel

sklu~i zdelki so klinikite vo vkupna vrednost od 18,5 milioni evra. Od Panovski vo toj period dr`avnite kliniki nabavile lekovi i materijali vo vrednost od 8,6 milioni evra.

Re~isi 4,5 milioni evra iznesuva zdelkata koja sinxirot apteki Zegin ja sklu~i so dr`avata od 2008 godina do april godinava.

turizmot, a so nego }e rakovodi pretsedatelot na Vladata.

“Ova telo mese~no }e gi razgleduva barawata ili predlo`enite merki na turisti~kiot esnaf.

So vakvata reorganizacija na Agencijata }e & se ovozmo`i vklu~uvawe na site faktori vo turizmot. Se o~ekuva site problemi koi se ko~nica vo razvojot na turizmot da bidat zaedni~ki re{avani”, re~e Strezoski.

Toj apelira{e do ohridsko-stru{kite turisti~ki subjekti deka e vreme da se organiziraat vo esnafi ili zdru`enija za da gi ostavrat svoite potrebi. Preku nacionalniot komitet za turizam }e se otvoraat kancelarii vo stranstvo, kako {to funkcioniraat vo svetot.

SE PRODAVA DR@AVNO ZEMJI[TE ZA IZGRADBA NA HOTEL VO GOLAK inisterstvoto za transport i vrski prodava dr`avno grade`no zemji{te za izgradba na hotel vo Del~evo.

Grade`nata parcela, predvidena so Detalniot urbanisti~ki plan za turisti~ki lokalitet Golak, e so povr{ina za gradewe od 1011,12 metri kvadratni.

Po~etnata cena na zemji{teto e 61 denar za metar kvadraten.

Prijavite za u~estvo mo`e da se dostavat do 8. septemvri vo Ministerstvoto za transport i vrski. Javnoto naddavawe }e se odr`i na 14. septemvri vo 14 ~asot.

Iako od 1. juli, soglasno Zakonot za grade`no zemji{te, proda`bata na dr`avno grade`no zemji{te premina vo racete na op{tinite, dosega nitu edna op{tina ne gi ispolnila

M

uslovite potrebni za da mo`e sama da upravuva so dr`avnoto zemji{te. Vo me|uvreme, Ministerstvoto za transport prodol`uva so proda`ba na dr`avni parceli.

MEPSO ]E STIPENDIRA I NAGRADUVA STUDENTI OD FEIT akedonskiot elektroprenosen sistemoperator MEPSO A.D. }e dodeluva pet stipendii za studenti vo prva godina na energetski studiski programi na Fakultetot za elektrotehnika i informaciski tehnologii (FEIT) pri dr`avniot univerzitet Sveti Kiril i Metodij od Skopje. Visinata na stipendijata za sekoj od studentite }e iznesuva 6.000 denari mese~no, a konkursot za dodeluvawe stipendii }e se objavuva po zavr{uvawe na zimskiot semestar i valorizacijata na uspehot od studiite. Ova e del od aktivnostite za me|usebna sorabotka predvideni vo memorandumot za sorabotka {to v~era go potpi{aa Dejan Bo{kovski, generalniot direktor na MEPSO i Mile

M

Stankovski, dekanot na FEIT. Od MEPSO najavuvaat deka vo idnina }e nagraduvaat studenti–inovatori vo delokrugot na raboteweto na MEPSO. Osven stipendiraweto i nagraduvaweto studenti i inovatori, memorandumot predviduva i nau~na, stru~na i tehnolo{ka sorabotka i zaedni~ka rabota na proekti me|u MEPSO i FEIT. Me|usebnata sorabotka me|u partnerite }e se realizira vo razli~ni domeni od raboteweto, so poseben akcent na rabotata na razvojno-istra`uva~ki proekti koi }e se realiziraat preku sorabotka na ekspertski i profesionalni timovi, izrabotkata na magisterski i doktorski trudovi od postdiplomci pri FEIT.

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

STRANSKITE INVESTICII PRODOL@UVAAT DA OPA\AAT

ZA DVA MESECI SE ODLEALE 36,3 MILIONI EVRA OD MAKEDONIJA Dodeka Vladata o~ekuva 350 milioni evra stranski investicii do krajot na godinata, nivniot iznos samo vo april se namali za 15,8 milioni evra.

Vo prvite pet meseci od godinava se sleale samo 170 milioni evra stranski investicii ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

transkite investicii vo zemjava vo april imaat negativno saldo od 15,8 milioni evra. Toa zna~i deka vo april strancite iznesle 25 milioni evra, a vnele samo 10, 6 milioni evra, so {to se namali iznosot na stranski investicii za prvite ~etiri meseci od 186,8 na 170 milioni evra na krajot na maj.

Od vkupniot iznos na stranskite investicii za prvite pet meseci 138,2 milioni evra se akcionerski kapital i reinvestirana dobivka, dodeka 50,3 milioni evra se vlezeni po osnov na krediti koi stranskite kompanii gi odobrile kako kredit za rabotewe na nivnite firmi-}erki

S

vo Makedonija.

I dodeka Vladata proektira deka do krajot na godinata vo Makedonija }e vlezat vkupno 350 milioni evra stranski investicii, podatocite na narodnata banka vo poslednite dva meseci se porazitelni. Za dva meseci od dr`avata se odleale vkupno 36,3 milioni evra stranski investicii.

Sporedeno so istiot mesec minatata godina, nivoto na stranski investicii e trojno namaleno.

Vo maj minatata godina vo dr`avata vlegle 31,4 milioni evra stranski investicii, od koi 13,6 milioni evra bile vo oblik na trgovski i finansiski krediti na kompaniite.

Osven investicijata na turskata kompanija TAV, koja gi gradi dvata aerodromi od po~etokot na godinava, osven najavite,

s$ u{te ne e realizirana druga pogolema investicija.

Pred dva meseci vo industriskata zona Bunarxik amerikanskata kompanija Kemet elektroniks gi udri temelite na novata fabrika za kondenzatori i elektronika za avtomobili vo vrednost od 25 milioni evra. Eden mesec prethodno be{e najaveno deka germanskata kompanija Kronberg i [ubert }e investira vo izgradba na fabrika za proizvodstvo na avtodelovi vo industriskata zona @abeni vo Bitola. No, parite koi }e gi vlo`at Germancite vo izgradbata na fabrikata doprva }e se vidat vo bilansite na dr`avata.

Italijanskata kompanija Teknohoze pak, isto taka veti deka dogodina }e po~ne so proizvodstvo na hidrauli~ni spojki i

MAPAS: PENZISKITE FONDOVI IZGUBIJA PO 1% OD VREDNOSTA o tekot na izminatata nedela koga pa|aa svetskite berzi zadol`itelnite penziski fondovi zabele`ale mala promena na nivnite smetkovodstveni edinici, vo prosek od -1%, informiraat od MAPAS. “Vrednosta na smetkovodstvenata edinica na 4 avgust 2011 iznesuva{e 128,149580 denari na Otvoren zadol`itelen penziski fond NLB penziski fond i 132,264396 denari na KB Prv otvoren zadol`itelen penziski fond, dodeka na 11 avgust 2011 godina iznesuvaa 127,149373 denari, odnosno 130,640142 denari, {to zna~i prose~en pad od okolu 1%. Mora da se zabele`i deka ova e mala negativna promena na smetkovodstvenite edinici i nema golem efekt vrz penziskite fondovi”, velat od MAPAS. Vo odnos na vkupnite neto-sredstva na dvata penziski fondovi, od MAPAS velat deka od denot koga padnaa svetskite berzi, koga iznesuvale 14,67 milijardi denari, na krajot na minatata nedela nivnata vrednost iznesuvala 14,61 milijardi denari, {to e promena od -0,4%.

“MAPAS nikoga{ ne krie i redovno objavuva podatoci koi se odnesuvaat na rabotata na penziskite dru{tva i penziskite fondovi. Pokraj smetkovodst-

V

venata edinica koja se objavuva tekovno, se objavuvaat i golem broj drugi detalni podatoci, vklu~itelno i neto-sredstvata na penziskite fondovi na mese~no, kvartalno i godi{no nivo”, velat od MAPAS. Ottamu potenciraat deka penziskoto {tedewe po svoja priroda e {tedewe i investicija na dolg rok i mora da se ceni na dolg rok. Zatoa i prinosite naj~esto se presmetuvaat na godi{no nivo za periodi od nekolku godini.

“Zadol`itelnite penziski fondovi vo Makedonija postojat ne{to pove}e od pet godini i se relativno mladi. Zakonski tie go presmetuvaat i objavuvaat prinosot na godi{no nivo za period od tri godini. Za periodot od 30 juni 2008 do 30 juni godinava godi{niot prinos na NLB nov penziski fond iznesuva 6,52%, a na KB prv penziski fond e 6,25%. Presmetkite za prinos vo period od samo edna nedela ne davaat realna slika na performansite na penziskiot fond, bidej}i varijaciite na vrednostite na smetkovodstvenite edinici dnevno ili nedelno se voobi~aeni poradi tekovnite varijacii na pazarite na kapital, kako vo Makedonija, taka i vo stranstvo”, dodavaat od MAPAS.

BETON, R@ USLUGI I R@ INTER TRAN[PED SO POZITIVNI REZULTATI

ompaniite Beton, R@ Uslugi i R@ Inter tran{ped prvata polovina od godinava ja zavr{ija so pozitivni finansiski rezultati. Beton dvojno ja zgolemi dobivkata - od 15,8 milioni denari vo prvite {est meseci lani godi-

K

nava grade`nata kompanija ostvari 32,5 milioni denari vo prvoto polugodie. Na Beton vo prvite {est meseci od godinava prihodite mu porasnale za 24%, od 776 milioni evra lani na 998 milioni evra godinava. Dramati~en rast na dobivkata ima kompanijata R@ Uslugi od 2,3 pati ili od 7,4 milioni denari na 17,6 milioni denari. Kompanijata ima rast na prihodite od 34%.

Kaj R@ Inter tran{ped, za razlika od prvite {est meseci lani, koga kompanijata imala zaguba, godinava e vo dobivka od 6,9 milioni denari. Vkupnite prihodi na R@ Inter tran{ped godinava porasnale za 90%.

350 36,6 170

milioni evra stranski investicii o~ekuva Vladata do krajot na godinava

milioni evra stranski investicii se odleale od dr`avata vo april i vo maj godinava

milioni evra stranski investicii vlegle vo dr`avata vo prvite pet meseci od godinava

armirani gumeni creva vo Bunarxik. Dvete investicii iznesuvaat vkupno 20 milioni evra.

Vo programata Vladata proektira deka do 2015 godina vo zemjava }e

vlezat dve milijardi evra stranski kapital.

Za da se zgolemat stranskite investicii i da se realizira strategijata na Vladata za privlekuvawe stranski investicii

premierot nazna~i u{te eden minister bez resor, Bil Pavleski, koj pokraj Vele Samak, vo narednite ~etiri godini }e bide zadol`en za privlekuvawe stranski investicii.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI UNIBANKA SO DOBIVKA OD 550.000 EVRA VO PRVOTO POLUGODIE NIBanka AD Skopje vo prvite {est meseci od godinava ostvari dobivka od 33,7 milioni denari. Vkupnite neto-prihodi od bankarski operacii zabele`uvaat porast od 11,30% vo odnos na istiot period lani. Vkupnite bankarski prihodi (kamati, provizii i kursni razliki) iznesuvaat 1.180 milioni denari, {to pretstavuva namaluvawe od 12,82%, poradi kursnite razliki, vo sporedba so juni 2010 godina.

Neto-kamatnite prihodi vo odnos na 30.06.2010 godina se zgolemeni od 172,8 milioni denari na 195,9 milioni denari ili za 13,42%.

Sporedeno so istiot period vo 2010 godina, neto-nekamatonosnite prihodi (neto-prihodite od provizii i nadomesti i neto-kursnite razliki) se zgolemeni od 73,18 milioni denari na 77,79 milioni denari ili za 6,29%. Rashodite za dejnosta vo prvite {est meseci na 2011 godina se zgolemeni za 1,68%.

Neto-aktivata vo juni 2011 godina dostignuva nivo od 10.707,14 milioni denari, {to zna~i zgolemuvawe od 13,05% vo odnos na juni 2010 godina. Vkupnite depoziti pak, bele`at porast od 15,59%, {to se dol`i glavno na porastot na depozitite od banki i od sektorot naselenie.

Vo periodot juni 2010–juni 2011 depozitite od naselenie se zgolemile 4,77%. Politikata na bankata i ponatamu ostanuva da dava finansiska poddr{ka na malite i srednite pretprijatija, kako i kreditirawe na fizi~kite lica.

U

[KODA JA PRETSTAVI NOVATA FABIA RS 2000 e{kata fabrika za avtomobili [koda ja pretstavi novata Škoda Fabia RS 2000. Kako {to informiraat od kompanijata, konceptot be{e razvien i napraven specijalno za GTI natprevaruvaweto.

“Fabia Super 2000 ima golem uspeh kako reli-vozilo. Na taa osnova dizajnerite vo [koda sozdadoa originalen roadster koj ima edna edinstvena cel: dinami~nost i zadovolstvo od sportskoto vozewe. Konceptot celosno se bazira na relivozilata na [koda motorsport. Fabia RS 2000 ima dovolno prostor za vo nea da se smestat ~etiri patnici koi mo`at komforno da patuvaat. Pokraj prekrasen pogled, ostro zakosenoto vetrobransko staklo ovozmo`uva sve` vozduh i ~uvstvo deka ste edno so prirodata”, soop{tuvaat od [koda.

Spored toa, kako {to informiraat od ~e{kata avtomobilska kompanija, i anketata na Switch doka`a deka modelite na [koda najmnogu gi zadovoluvaat klientite.

“Proizvoditelot na avtomobili od ^e{ka, [koda auto, ima ~etiri modeli vo prvite deset spored anketa na Switch napravena za zadovolstvoto na klientite. Yeti i tri varijanti na Superb bea najvisoko rangirani vo studijata koja opfati 52.500 sopstvenici”, informiraat od [koda.

^

REPLEK SO RAST NA DOBIVKATA OD 53% VO PRVITE [EST MESECI armacevtskata kompanija Replek prvite {est meseci od godinava ostvari dobivka od 750.000 evra, {to e rast od 53% vo odnos na minatata godina ili 6% pove}e sporedeno so prethodnoto trimese~je.

Spored nerevidiraniot konsolidiran finansiski izve{taj, Replek vo prvoto polugodie inkasira 9,8 milioni evra od proda`ba na lekovi, {to e 6% pove}e sporedeno so istiot period lani. Prihodite od proda`ba na stranski pazari pak, porasnale za 28% vo prvite {est meseci od godinava.

Sporedeno so prethodnite tri meseci se zabele`uva pad od 2% na vkupnite operativni prihodi, pred s$ poradi namalenite prihodi od proda`ba na lekovi vo zemjava za 4%.

Spored izve{tajot, Replek od januari do juni ostvari operativna dobivka od 118.000 evra, za razlika od lani, koga ovaa kompanija godinata ja zavr{i so zaguba od 35.000 evra.

Spored kompanijata, pozitivniot rezultat od raboteweto vo prvoto polugodie od godinava se dol`i na zgolemuvaweto na nekonsolidiranite prihodi od proda`ba na lekovi.

F

+

8/15/2011

Макстил Металец Прилеп РЖ Услуги Арчелормиттал (ХРМ) Топлификација 8/15/2011

Прилепска пиварница Макпетрол Гранит РМДЕН04 Алкалоид

-

раст

+2,77% +2,56% +2,14% +2,14% +1,81% пад

нова цена

175,00 40,00 214,00 106,00 3.563,00

нова цена

-4.04% 9,500.00 -2.90% 22,950.00 -1.89% 570.00 -0.59% 93.00 -0.03% 4,166.00

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

MELNI^ARITE I PEKARITE PREDUPREDUVAAT

CENATA NA P^ENICATA ]E GO POSKAPI LEBOT ZA 20%!

Cenata na doma{nata p~enica dostigna 17 denari, a vo sosednite zemji se prodava za 13 denari. Melni~arite i pekarite, nezadovolni od cenata i od vladinite za{titni merki, najavuvaat povisoki ceni na lebot i otkup samo na neophodnite koli~ini

Smetaat deka kako korisnici r na subvencii u proizvoditelite r ne treba dvojno da bidat za{titeni od dr`avata. r Mlinsko-pekarskata

ALEKSANDRA SPASEVSKA KA spasevska@kapital.com.mk .mk

ladinata merka za za{tita na doma{{nite proizvoditeli li na p~enica }e go poskapi lebot, tvrrdat melni~arite i pekarite. te.

Se `alat deka otkako Vlaadata odlu~i da go za{titi ti doma{noto proizvodstvo vo so ograni~uvawe na uvozot ot (~etiri kilogrami doma{na na za eden kilogram uvozna na p~enica) i objavi oglas za dopolnuvaweto na stokovite te rezervi, cenata na p~enicata ta se zgolemi za 20%.

Cenata na lebnoto `ito vo Makedonija dostigna 17 denenari, dodeka vo sosednite te Srbija i Bugarija iznesuva va 13 denari.

“Ograni~eniot uvoz na p~e~e nica avtomatski zna~i deka }e treba da se otkupuva doma{nata, ~ija cena poradi

V

pomalata ponuda porasna za 20%. Toa }e ja zgolemi i cenata na bra{noto, {to na krajot }e se reflektira so povisoka cena na lebot za 15%-20%”, tvrdi Rumen Smilevski, porane{en pretsedatel na Grupacijata na melni~ko-pekarskata industrija pri Stopanskata komora Makedonija. na Makedonija Tie na po~etokot na otkupnata sezona ja otkupuvaa p~enicata po samo 11 denari, koja proiz-

300.000 toni p~enica se proizvedeni godinava vo Makedonija

industrija u rj bara Vladata da im dozvoli uvoz na merkantilna p~enica vo soodnos 1:1 ili 1:2 so doma{nata.

Na Makedonija & nedostigaat devedeset iljadi toni p~enica, nasproti trista iljadi od doma{no proizvodstvo. Nedostigot }e bide nadomesten so uzvoz, no po oktomvri, koga }e zavr{i za{titnata vladina merka.

Federacijata na farmeri ostana nedostapna za komentar za najnovite sostojbi so otkupot na p~enicata. Tie na po~etokot na `etvata baraa cenata na `itoto da bide najmalku 15 denari, {to za melni~arite be{e premnogu. Na startot na otkupot doma{nata p~enica se prodava{e po samo 11 denari. Na barawe na Federacijata na farmeri, Vladata na krajot na juli ja donese za{titnata merka za uvoz kilogram p~enica na otkupeni ~etiri kilogrami doma{na, {to zna~itelno vlijae{e za porast na otkupnata cena.

voditelite jja smetaa z a krajno poni`uva~ka cena, porradi {to insistiraa r Vladata da gi vrati za{titnite merki koi bea na sila i minatata godina.

Najgolem del od melni~arite so koi razgovaravme velat deka dr`avata ne treba so vakvi merki da gi za{tituva zemjodelcite, bidej}i tie se dobri samo na kratok rok, a na dolg rok ne se re{enie za otkupot na p~enica za{to sekoja godina se javuvaat problemi so otkupnata cena.

40 ILJADI TONI P^ENICA VO DR@AVNI REZERVI gencijata za stokovi rezervi minatata nedela go objavi tenderot za nabavka na 40.000 toni p~enica so cel da ja stabilizira cenata. Ponudite }e se otvoraat na 22. septemvri. Prioriteten uslov e p~enicata da bide od godine{nata `etva, a tie {to }e sakaat da apliciraat so uvozno `ito }e mora da ja zapazat vladinata merka spored koja za kilogram uvezena treba da se otkupat ~etiri kilogrami od doma{nata p~enica.

Tenderot, spored Zakonot za javni nabavki, }e go dobie ponuduva~ot so najniska cena. Za ~etiriesette iljadi toni }e mo`e da apliciraat duri deset firmi so minimum ponudena koli~ina od ~etiri iljadi toni.

A

ponedelnik - 15.08.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка

3м 4.00%

6м 5.50%

24м 5.00%

36м 7.90%

Шпаркасе банка Охридска банка

4.80% 4.60%

5.60% 4.80%

8.10% 5.00%

8.50% 5.00%

Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

4.00% 4.60% 4.50% 5.00% 5.30%

5.00% 5.50% 5.90% 6.00% 6.50%

8.20% 8.50% 8.00% 9.00% 9.00%

8.30% 9.00% 8.30% 9.50% 9.50%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2.20% 2.10%

6м 2.70% 2.50%

24м 3.80% 3.60%

36м 4.10% 4.50%

Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

2.50% 2.40% 2.70%

3.00% 2.90% 3.00%

3.75% 4.10% 4.20%

4.00% 4.50% 4.70%

Алфа банка Уни банка

2.40% 2.55%

3.00% 3.00%

4.20% 4.50%

4.50% 6.00%

Еуростандард банка

3.50%

4.00%

5.00%

5.50%

Валута

Среден

ЕМУ САД

евро долар

61.5038 43.1606

В.Британија Швајцарија Канада Австралија

фунта франк долар долар

70.1818 55.9940 43.7345 44.6327

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

3м

6м

3%

12м

Euribor (EUR)

1.36%

1.54%

1.74%

2.08%

Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

1.3% 0.21% 0.02%

1.5% 0.29% 0.05%

1.7% 0.46% 0.12%

2.1% 0.77% 0.37%

2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Држава

Извор: НБРМ

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

1м

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка

камата 4.00% 5.50%

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27,459,338.54

-11.79%

-13.17%

-19.63%

-11.66%

-16.88%

8/14/2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

43,189,012.77

-10.58%

-10.51%

-15.58%

-8.19%

-18.52%

8/14/2011

Иново Статус Акции

14,905,598.83

-2.89%

-2.84%

-8.65%

-3.83%

0.52%

8/14/2011

КД БРИК

37,586,871.83

-8.67%

-8.44%

-12.38%

-7.96%

-13.70%

8/14/2011

КД Нова ЕУ

21,898,126.06

-10.03%

-16.11%

-21.83%

-14.27%

-17.06%

8/14/2011

КБ Публикум - Балансиран

28,635,693.06

-5.58%

-7.57%

-10.95%

-5.56%

-6.77%

8/14/2011

КБ Публикум - Обврзници

34,081,555.06

-0.10%

0.70%

0.00%

0.00%

0.00%

8/14/2011

КБ Публикум Паричен

52,574,230.20

0.27%

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

8/14/2011

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

11

PREGLED VESTI

NOVI KREDITI ZA STARI DOLGOVI

KAZNI ZA NEPRAVILNO KORISTEWE NA DR@AVNOTO ZEMJODELSKO ZEMJI[TE

GRA\ANITE VO DOL@NI^KI MAGI^EN KRUG S Vkupnite krediti na gra|anite i firmite dostignale 3,2 milijardi evra. Od niv, nad 400 milioni evra se potro{uva~ki krediti koi spored bankarite s$ po~esto se za vra}awe na stari dolgovi SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

ankite s$ pove}e izdavaat potro{uva~ki krediti, gra|anite s$ pove}e se zadol`uvaat za da gi isplatat starite dolgovi.

Pribli`no vaka izgleda momentalniot trend vo bankarstvoto na malo vo Makedonija, otkako poradi ekonomskata kriza naselenieto, pa i firmite za najrazli~ni potrebi - od trajni stoki do investicii - bea prinudeni da baraat zaemi kaj finansiskite institucii. Poslednite podatoci od Narodnata banka za juni poka`uvaat deka vkupnite krediti na gra|anite i firmite, odnosno na nedr`avniot sektor dostignale brojka od 3,2 milijardi evra dolg, {to od po~etokot na godinava pretstavuva zgolemuvawe za re~isi 178 milioni evra. Koga stanuva zbor za naselenieto najatraktivni se potro{uva~kite i stanbenite krediti, dodeka pobaruvawata za avtomobilski krediti, no i za kreditni karti~ki vo poslednite {est meseci kontinuirano se namaluvaat.

OTVORI NOV ZA DA ZATVORI[ STAR KREDIT Podatocite na Centralnata banka poka`uvaat deka od vkupnite dolgovi kon bankite duri 1,1 milijardi evra dol`i naselenieto, a najgolem del od kreditite se odobreni kako nenamenski ili potro{uva~ki krediti. Zaklu~no so juni bankite odobrile nad 400 milioni evra potro{uva~ki krediti, {to e okolu 50 milioni evra pove}e vo sporedba so po~etokot na godinata. Od niv, osven za kupuvawe trajni stoki ili renovirawe na domot, golem del se odobreni so cel gra|anite da gi refinansiraat dolgovite {to gi imaat kako neisplateni kreditni karti~ki ili rati za kredit.

Spored iskustvata na nekolku gra|ani koi gi kontaktira{e “Kapital”, {emata e pribli`no vakva: odredeno lice ima edna ili nekolku kreditni karti~ki vo edna banka i poradi subjektivni pri~ini

B

OKTA I ALFA BANKA SO POVOLNOSTI DO SVOITE KORISNICI

ne mo`e da gi servisira mese~nite obvrski. Toa {to go pravi i {to postoi kako opcija e da pobara od druga ili od istata banka da mu gi soberat site pobaruvawa i da mu odobrat edinstven kredit so koj }e gi otplati site dolgovi.

Taka se pokrivaat minusnite salda na site kreditni karti~ki vo edna ili vo pove}e banki i se otpla}aat kako eden kredit vo edna banka na odreden vremenski period. Spored bankarskite statistiki, tokmu hipotekarnite krediti, no i potro{uva~kite krediti za refinansirawe na starite dolgovi se najbarani vo poslednite nekolku meseci.

“Potro{uva~kite krediti se najbarani i toa ne samo za kupuvawe trajni stoki, tuku i za refinansirawe na ve}e postoe~ki dolgovi, pa se zema eden kredit so poniska kamata i pomala rata za otplata na tie dolgovi. Toa se slu~uva so kredit od na{a banka, no i za otplata na krediti vo drugi banki.

Generalno, dosega, zaklu~no so juli, mo`am da ka`am deka kreditiraweto e na dobro nivo, re~isi kako i vo 2008

DOW JONES

11,269.00 S&P 500 1,178.81

3,000

+1,13%

+0,53%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 6,046.59

+0,81%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 777.12

+1,16%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

R

120

0,21%

2,600

108

2,000

2,400

104

1,800

2,200

100

2,200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

NASDAQ 100 2,182.05

+0,69%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 53,473.40

+0,24%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5,349.24

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

+0,55% +0,96%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 20,260.10

+0.49%

-1,29%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0.20%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 2,036.18

SOFIX 384.11

+2,35%

+0,08%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 674.43

ATHEX 991.14

+2,22%

АИК банка

1,100.00

Енергопроект

620.00 Бреза Јадран

+3,26%

SASX 10 947.30

Главен индекс на Белградската берза

19.00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16,839.60

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5,303.32

BELEX15 653.17

20.00

Истрабенз

2,990.00 Елмо

2,300.00

+10,00% -3.43%

Агробанка

5,893.00

Глобос Осиг.

348.00 Житњак

143.99

-17.49%

25.02

ТЕП

+4.76% -3.33%

-34.29%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

86.64$/барел BRENT

108,17$/барел

ЗЛАТО 1738.30$/унца СРЕБРО 39.29$/унца БАКАР 8843.75$/унца

+22.03% -10.71%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+10,29%

ПЧЕНКА 701.75$/бушел

Сава -Ре

+5.41%

ПЧЕНИЦА 732,25/бушел

Хелиос

-7.87%

КАФЕ 2.40$/бушел

6,600.00 350.10

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

+1,48% +0,38%

-2,34% 293.880$/галон +1.21%

ПРИРОДЕН ГАС

3.97$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

+1,53%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+25.00%

0,14%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ОМБ

116

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1,37%

akovoditelite na delovnite subjekti od oblasta na grade`ni{tvoto ja ocenija ekonomskata sostojba vo vtoroto trimese~je od 2011 godina kako popovolna vo odnos na prethodnoto trimese~je, kako i vo odnos na vtoroto trimese~je od 2010 godina. Podatocite od Dr`avniot zavod za statistika poka`uvaat deka vo vtoroto trimese~je od 2011 godina o~ekuvawata na grade`nicite za brojot na vraboteni vo idnina se popovolni. Ocenkata za sega{nata sostojba so pora~ki e popovolna vo sporedba so prethodnoto trimese~je, a brojnata sostojba i kvalitetot na mehanizacijata i opremata i ponatamu e nezadovolnitelna i pod normalata, no so tendencija za podobruvawe.

Vo naredniot period grade`nicite o~ekuvaat proda`nite ceni da se namalat i da se zgolemat vkupnite pora~ki (dogovori).

Najgolemo vlijanie vrz ograni~uvaweto za podobruvawe na sega{nata grade`na aktivnost imaat nemaweto dovolna pobaruva~ka so 19%, zgolemenite tro{oci za materijali so 18,2%, nedostigot od oprema so 13,3% i konkurencijata vo sopstveniot sektor so 11%.

112

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 9,086.41

GRADE@NICITE SE OPTIMISTI ZA PERIODOT [TO SLEDUVA

2,800

2,400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+0,65%

МБИД

3,000

2,600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3,234.68

3,200

+0,21%

2,800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

godina po brojot na odobreni i isplateni krediti. Zna~i, imame rast vo odnos na 2007 i 2009 godina”, velat vo NLB Tutunska banka.

Vo Prokredit banka pak, velat deka vo posledniov period naj~esti se barawata od strana na biznis-sektorot za poddr{ka na finansiraweto na likvidnosta.

“Vo ramkite na na{ata strategija za klientski pristap i odgovorno finansirawe na svoite klienti koi imaat te{kotii so vra}aweto na obvrskite se trudime da najdeme zaedni~ko re{enie i bankata mo`e da im ponudi mo`nost za reprogramirawe na dolgot”, velat vo Prokredit banka.

Osven s$ pogolemoto zadol`uvawe na gra|anite, ne izostanuva faktot i deka gra|anite po~nale navreme da gi vra}aat kreditite. Spored NBRM, zaklu~no so juni spornite pobaruvawa, odnosno lo{ite ili nefunkcionalni krediti dostignale okolu 220 milioni evra, {to e namaluvawe za re~isi 10 milioni evra vo sporedba so istiot period lani.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik - 15.08.2011

+0,21% -0,21% -0,14%

Извор: Македонска Берза

o sorabotka so benzinskite pumpi na OKTA, Alfa banka od 17. avgust najavi deka site korisnici na karti~kata Amerikan ekspres }e dobijat nazad 2,5% od sumata pri kupuvawe na site goriva na benzinskite pumpi na OKTA. Mo`nosta e dostapna za site karti~ki Amerikan ekspres izdadeni od Alfa banka A.D. Skopje.

Popustot se kni`i na smetkata na karti~kata vo rok od 24 ~asa po izvr{uvaweto na transakcijata i se pojavuva kako odobruvawe vo mese~niot izve{taj na klientot.

V

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2,383.39 МБИД 2,447.25 ОМБ 117.76

ubjektite koi dobile na koristewe dr`avno zemjodelsko zemji{te, a nesoodvetno go eksploatiraat }e bidat povikani na edukacija. Dokolku i ponatamu ne gi upotrebuvaat povr{inite soglasno namenata, novoto zakonsko re{enie predviduva kazneni postapki.

“Korisnicite na dr`avnoto zemjodelsko zemji{te koi ne go po~ituvaat zakonot }e bidat povikani na edukacija. Pri prvoto prekr{uvawe }e im se dostavi pokana so podatoci za prekr{okot i terminot koga }e se izvr{i edukacijata.

Dokolku edukacijata se odnesuva na pravno lice, negoviot pretstavnik so pokanata treba da ima i pismeno ovlastuvawe za prisutstvo”, objasnuvaat od Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo (MZ[V).

Vakvata postapka se sproveduva koga zemjodelecot pri koristeweto na zemji{teto ja namaluva negovata plodnost, go zagaduva, go degradira, go raskopuva ili frla {ut.

Ako se raboti za pogolemo prekr{uvawe na zakonot, {to podrazbira palewe na strni{teto ili neodr`uvawe na nasadite i kulturite koi ja spre~uvaat erozijata, namesto edukacija, sleduva kaznena postapka.

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

-0,25% 0,45% -0,4%

НИКЕЛ 221,357.50 АЛУМИНИУМ

2275.00$/унца ЧЕЛИК 575.00$/унца

-1,9% +0.4% /

СУРОВИНИ

-0,04% +0,31% +0,00%

+0,55% ШЕЌЕР +3,45% 27.25 СОЈА 1334.75$/бушел +0,06% КАКАО 2923.000 $/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

[OKOVI Minatata

nedela berzite pominaa niz naj{okantnite pet dena vo poslednite 20 godini. Spored mnogu procenki, oscilaciite na pazarite na kapital i pari go isfrlija na videlina konfliktot na naciite. Povtorno vo centarot be{e amerikanskiot dolar i dvi`ewata na Federalnata banka na SAD

S

ite, ama ba{ site konflikti nastanuvaat poradi nedostig od ili pregolema `elba za neograni~eno raspolagawe so strate{kite resursi. Vodata, hranata i energijata otsekoga{ se neramnomerno raspredeleni i spored Marfievite zakoni, gi ima s$ pomalku i pomalku. Za vremeto koga ~ove{tvoto }e dostigne nivo koga }e gi eksploatira nadvor od planetata zemja }e pri~ekame u{te nekoe vreme. Procenkite govorat najmalku u{te dve decenii. Vo me|uvreme, svedoci sme na obidi da se supstituira ili namali zavisnosta od ovie strate{ki surovini.

Elektri~nite avtomobili, hibridnite sorti hrana, obnovlivite izvori na energija, {tedlivite aparati se inovacii koi pomagaat vo ovie napori. No, tie ne se vo korelacija so rastot na brojot na `iteli na planetata. Tuka nastanuva prviot problem. Do 2020 godina Indija }e ja prestigne Kina po brojot na `iteli. Afrika }e stane najbrojno raste~ki kontinent, na smetka na Evropa, ~ij broj na `iteli }e opadne za 15%. Drasti~en nadolen trend }e se slu~i vo Rusija, pad od 20%, a }e stagnira amerikanskiot kontinent. Ovie broj}i koi gi sodr`i izve{tajot na ON navidum se samo pokazateli za demograf-

skiot disbalans, no, vo sebe sodr`at jasni poraki za ekonomskite trendovi so koi globalno }e se soo~uvame. ]e analiziram samo nekolku elementi.

Minatata nedela berzite pominaa niz naj{okantnite pet dena vo poslednite 20 godini. Spored mnogu procenki, oscilaciite na pazarite na kapital i pari go isfrlija na videlina konfliktot na naciite. Povtorno vo centarot be{e amerikanskiot dolar i dvi`ewata na Federalnata banka na SAD. ]e po~nam od Dale~niot Istok. Avstralija, koja e strate{ki bogata so surovini, profitira od sega{nata sostojba. Taa pragmati~no balansira na relacija istok-zapad, koncesioniraj}i del od svoite resursi na Kina, del na SAD, a pomal del prodavajki gi na slobodnite pazari. Komforna vo svoite izvozni prihodi, koi porasnaa za 17,3% vo odnos na 2010 godina, Vladata voop{to ne e zagri`ena poradi jakiot avstraliski dolar. Edinstvenata dilema so koja e soo~ena e kolku da gi jakne doma{nite kompanii za da penetriraat na svetsko nivo? Odgovorot e ednostaven. Toa zavisi od toa kolku }e im bide dozvoleno od golemite igra~i. Tuka sum pesimist. Ne{to poseverno e ekonomijata koja ja udiraat serija ekonomski tornada. Japonija, koja

zakrepnuva od cunamito, do`ivuva u{te edno, ovojpat ekonomsko cunami.

Jenot na 11. avgust go dostigna najvisokoto nivo na vrednost vo poslednite 56 godini. Japonskata ekonomija, koja e dominantno izvozna, se soo~i so valutna nekonkurentnost i drasti~en pad na profitabilnosta na Nisan, Tojota, Soni, Honda i drugite golemi izvoznici. Centralnata banka vo naredniot period mora da intervenira na pazarot za da go devalvira jenot.

Mo`ebi e docna so ogled deka realno e te{ko da se sledi dominantnata amerikanska monetarna politika. Istata politika ve}e dolgo vreme ja sproveduva Kina, koja na sekoja devalvacija na dolarot odgovara kako na kviz i go devalvira jenot. Kone~no, vo bitkata vo koja nema pobednik juanot zajakna vo odnos na dolarot za 6,4%, prv pat po 17 godini. Valutnata vojna, vsu{nost, e borba za pazarite koi izvozno se osvojuvaat. ^itaj, ova e borba za prevlast na pazarite na surovini. Vo taa nasoka, Rusija igra na kartata na Kina, otkako prethodno se govori za postoewe “dil” so SAD vo odnos na pra{awata za kontrola na resursite vo zemjite od Bliskiot Istok, Severna Afrika i Jugoisto~na Azija. Rusija se povle~e, a vo razmena dobi otvoren pas za pov-

torna strate{ka dominacija vo eksdr`avite od Sovetskiot Sojuz. Klu~en test za razvojot na ovoj premol~en dogovor e raspredelbata na vlijanijata i eksplotacijata na resursite koi se nao|aat pod Severniot i Ju`niot Pol. Zasega site se zadovolni poradi mo`nosta da kreiraat “izduven ventil” na afrikanskiot kontinent i vo Ju`na Amerika. So limitirano kontrolirani nestabilnosti vo sekoe vreme mo`at site da se nadevaat na pomali ili pogolemi koncesii na strate{kite resursi.

Zemjite od Bliskiot Istok se zadovolni od faktot {to naftata im dava zna~ajni prihodi. No, vo dolari. Koga cenata }e padne kako {to e nivoto denes ednostavno }e go zgolemat proizvodstvoto. SAD }e gi nabilda po poniska cena svoite rezervi i taka s$ do naredniot pat. Win-win sostojba. Ednite poradi poevtinite resursi so koi se snabduvaat, a drugite bidej}i imaat nezavisnost samite da upravuvaat so svoeto prirodno bogatstvo. A so dolarite koi }e gi dobijat od proda`bata }e mo`at da kupuvaat luksuzni proizvodi proizvedeni nekade vo Evropa ili vo SAD. Normalno, po daleku povisoka cena.

Taka, zadovolstvoto e samo prividno. Evropa vo nedelata koja izmina poka`a deka e podgot-

vena na s$ samo da go spasi evroto i klu~nite igra~i, kako {to e Francija, [panija i Italija.

O~igledno, cenata e previsoka. Najprvin ECB intenzivno po~na da gi kupuva obvrznicite na [panija i Italija, koi poskapuvaa sekojdnevno.

Kako ova da ne be{e dovolen predizvik, pa mora{e da se slu~i pad na francuskata berza od celi 5,4% vo samo eden den. Sosiete `eneral so pad na akciite od 20% i BNP Paribas so 14% bea negativni lideri.

Pri~inata za padot e najavenoto namaluvawe na rejtingot na Francija od AAA vo AA+. Sarkozi, o~igledno nepodgotven, mora{e da glumi smirenost za da ja odbrani svojata ekonomska politika, koja mo`e da mu go zagrozi uspehot na pretsedatelskite izbori vo 2012 godina. Deka borbata na toj plan se razgoruva govori i sapunskata serija za vode~koto mesto na MMF. Vo obid da go vrati naru{eniot ugled, [tros-Kan e podgotven da ja igra istata igra kako Sarkozi. Najprvin indirektno, a potoa i direktno. Da ja spomenam i [vajcarija, ~ija centralna banka mora{e da intervenira i da go vrze frankot za evroto vo obidot da ja zapre apresijacijata koja go masakrira{e izvozot.

Od drugata strana na

D-r RUBIN ZARESKI Konsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

“barata”, sednati okolu trkaleznata masa, “mastermajndite” ja igraat svojata igra. Na Obama, koj najavi namaluvawe na prisustvoto vo dr`avite bogatite so surovini, kako {to se Avganistan i Irak, najprvin mu serviraa ladno jadewe. Merkite za spravuvawe so dolgot na dolg rok ne pominaa kaj republikancite vo Senatot. Standard i Purs go namali rejtingot na SAD od AAA vo AA+, faktor koj ja nokautira{e berzata na akcii, koja padna vo ponedelnikot za 5,5%, a vo sredata za dopolnitelni 4,6%. Kako {to padna, taka investitorite reagiraa i za nijansa go balansiraa padot vo poslednite denovi od nedelata. Vakvi {okovi dosega ne se videni.

Vo obid da ja zajakne doma{nata ekonomija mora{e da intervenira FED, koj objavi referentni kamatni stapki na kreditite blisku do nulata. Zna~i, ponatamo{no slabeewe na dolarot.

Signalite koi se pra}aat se jasni. Doa|aat pretsedatelskite izbori vo SAD i dokolku Obama ne gi za{titi strate{kite interesi na SAD }e ja izgubi poddr{kata. Zamenata ve}e se najavuva vo Bahman. Interesno da se sledi od sekoj aspekt.

WWW.KAPITAL.MK K

CS Global e Centar za menaxment i jazi~na edukacija osnovan 2004 godina vo Makedonija. Centarot za jazi~na edukacija ima potreba od nadvore{en sorabotnik (profesor po slovene~ki jazik) so slednive kvalifikacii: • Univerzitetsko obrazovanie (Filolo{ki fakultet) • Rabota na kompjuter za obrabotka na tekst, tabeli, prezentacii • Komunikativna i dinami~na li~nost • Iskustvo vo rabotata Ve molam Va{ata biografija, zaedno so motivaciono pismo da ja ispratite na languages@csglobal.com.mk najdocna do 26.08.2011 godina so naznaka Profesor

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

13

SVET

0-24

...BEZ TOLERANCIJA

...SNE@NA BLOKADA

...PRODOL@UVA SUDEWETO

Policiski ~as za bandite vo Britanija

Nov Zeland paraliziran od sneg

Mubarak povtorno veli deka e nevin?!

ritanskiot premier, Dejvid Kameron, oceni deka uli~nite d v~erautro delovi od Nov Zeland se potpolno blokirani udeweto na biv{iot egipetski pretsedatel, Hosni MubaBstavuvaat neredi koi prethodnite denovi ja potresoa zemjata pret- Oporadi sne`nata bura koja po 30 godini se slu~i na Srak, za ubistvo na pove}e od 800 demonstranti protiv presvrtnica i veti deka nema da bide toleranten ovoj ostrov. Vo nekolku gradovi se zatvoreni u~ili{tata i negoviot re`im prodol`i v~era vo Kairo, a toj povtorno vo borbata so uli~nite bandi.

aerodromite i prekinato e snabduvaweto so struja.

gi otfrli site obvinuvawa protiv nego.

[TO GO ^EKA SVETOT PO LUDATA SEDMICA?

SPASUVAWETO NA EKONOMIJATA OVOJ PAT NEMA DA BIDE LESNO!

Novo i opasno vreme doa|a za svetskata ekonomija. Nikoj ne mo`e da predvidi {to }e sleduva na pazarite na kapital. Investitorite pani~no begaat, a svetskite lideri pani~no baraat re{enija VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

apadot nikoga{ ne bil poslab i nikoga{ kriza istovremeno ne gi paralizirala Evropa, Amerika i Japonija. Od Wujork, preku Pariz, do Hong Kong, finansiskite pazari i ponatamu se na {trek po ludata sedmica koja zavr{i so zati{je. Analiti~arite smetaat deka toa e zati{je pred nova bura, a stravot za novata kriza koja ja ~eka svetskata ekonomija ja potkopuva doverbata na investitorite.

Vo situacija koga na pazarite vladee ekstremna nervoza, francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi i germanskata kancelarka, Angela Merkel, denes }e se sretnat vo Pariz za da razgovaraat za sostojbite so ekonomijata vo evrozonata.

Investitorite o~ekuvaat deka francusko-germanskiot duet, koj pretstavuva stolb na evrozonata, denes }e konkretizira merki za spre~uvawe na krizata i pro{iruvawe na istat istata vo golemite zemji, kako {to im se slu~uva na [panija i Italija, koi se s treta i ~etvrta po golemina ekonomii vo zonata na evroto. ekon Znak deka golema kriza e na povidok pretstavuva faktot {to samo mina minatata nedela investitorite “pre “preselija” 50 milijardi dolari od berz berzata vo “bezbeden imot”, pi{uva

Z

obert Zelik, pretsedatel na Svetska banka L: “Nie sme na po~etokot na nova i

XORX SOROS

NURIEL RUBINI

XOZEF STIGLIC

INVESTITOR “Odlukite na Merkel se pri~ina za problemite na zaedni~kata evropska valuta”

EKONOMSKI ANALITI^AR “Karl Marks bil vo pravo, kapitalizmot mo`e da se uni{ti samiot sebesi”

EKONOMSKIANALITI^AR “Ekonomijata prepolna so prazni domovi i bezdomnici nema smisla, a nie odime vo taa nasoka”

londonski “Fajnen{al tajms”. Toa e pove}e otkolku za vreme na kolapsot na Leman braders vo 2008 godina.

U{te eden fakt pretstavuva rastot na cenata na zlatoto, koe pretstavuva sigurno zasolni{te na parite na investitorite, iako minatata nedela za prv pat vo istorijata nadmina 1.800 dolari za unca.

Vo ovoj pogled, zada~ata na Sarkozi i Merkel }e bide te{ka.

NEIZVESNA IDNINATA NA EU I SAD “Nedelata ja zavr{ivme kako {to ja po~navme: vo neizvesnost za idninata na evrozonata i amerikanskata ekonomija. Ni{to ne se promeni!”, veli Henri Bloxet, analiti~ar na Biznis insajder.

“Investitorite s$ u{te ja pametat krizata od 2008 godina i isparuvaweto na nivnite pari. Stravot gi obzede, pa toa taka i }e prodol`i”, veli Fransoa Dien, analiti~ar vo Sosiete `eneral za “Fajnen{al tajms”.

“Nie sme na po~etok na nova bura, razli~na od prethodnata! Ova ne e ista kriza kako taa od 2008 godina”, ocenuva pretsedatelot na Svetskata banka, Robert Zelik.

“So Grcija i Portugalija sovladani od dolgot i ostanatite zemji na koi krizata im se zakanuva, bez mo`nost za devalvacija, predizvikot so koj{to se soo~uva evrozonata }e bide te`ok”, predupreduva Zelik.

Italija, koja e vo fokusot na rejting-agenciite zasega, vo svojata

prognoza ne gleda rast, iako donese nov plan za prinudno {tedewe na 45 milijardi evra vo rok od dve godini.

Od drugata strana na Atlantikot amerikanskiot pretsedatel, Barak Obama, prizna deka negovata zemja se soo~uva so mnogu te{ki ekonomski predizvici.

“Toa {to se slu~uva vo SAD e kriza na vladata”, velat analiti~arite.

DUPLO DNO NA POVIDOK SAD, spored najdobroto scenario, mo`e da o~ekuva bavno i bolno zakrepnuvawe vo forma na bukvata L (L), sli~no na toa vo Japonija, dodeka vo najlo{ slu~aj najgolemata ekonomija na svetot }e bide pogodena od recesija so duplo dno,

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

Ednodneven seminar: „NOVINI VO ZAKONOT ZA IZVR[UVAWE KOJ[TO SE PRIMENUVA OD 1 JULI 2011 GODINA” Predava~i: Ranko Maksimovski, Fidan~o Stoev i Teofil Tomanovi}, sudii vo penzija Od 1 juli 2011 godina se primenuva Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za izvr{uvawe. So ovoj zakon notarite dobivaat novi nadle`nosti da odlu~uvaat po predlozi za donesuvawe na re{enija za izvr{uvawe vrz osnova na verodostojni ispravi. Isto taka, so primenata na ovoj zakon od 1 juli 2011 godina site izvr{ni predmeti koi vo ovoj moment se nao|aat kaj izvr{nite sudovi, pred se’, po izjava na doveritelot }e bidat predadeni na opredeleniot izvr{itel ili na notarite kako poverenici na sudovite.

So cel polesno tolkuvawe i sproveduvawe na Zakonot za izvr{uvawe, Stopanskata komora na Makedonija na 13 septemvri 2011 godina organizira ednodneven seminar.

Lica za kontakt: Anita Mitrevska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

S

oceni nobelovecot Xozef Stiglic.

“Namesto da spasuva banki, vladata mora da gi spasuva doma}instvata.

Ekonomijata prepolna so prazni domovi i bezdomnici nema smisla, a nie odime vo taa nasoka”, predupredi Stiglic.

Legendarniot investitor Xorx Soros, pak, ja kritikuva{e strategijata na germanskata kancelarka, Angela Merkel i tvrdi deka taa treba da ja prezeme odgovornosta za eskalacijata na sostojbata na pazarite na kapital.

“Odlukite na Merkel se pri~ina za problemite na zaedni~kata evropska valuta, a germanskoto sprotivstavuvawe vo davaweto pomo{ za Grcija u{te pove}e ja intenzivira{e krizata. ”, veli Soros za germanskiot vesnik “Handelsblat”.

Ugledniot ekonomist koj prv ja najavi krizata na finansiskiot sektor vo 2008 godina, Nuriel Rubini, vo razgovor za “Volstrit `urnal” izjavi deka Karl Marks bil vo pravo i deka kapitalizmot mo`e da se uni{ti samiot sebesi.

Toj dodava: “Mislevme deka pazarot funkcionira. No, ne funkcionira!

Poedinecot mo`e da bide racionalen. Za da pre`ivee i opstane kompanijata gi namaluva tro{ocite s$ pove}e i pove}e, no toa, vsu{nost, e ne~ij prihod i ne~ija potencijalna potro{uva~ka. Zatoa, toa e samouni{tuva~ki proces”.

I

APEL ZA POMO[ Deteto NIKOLOVSKI DIMITAR, rodeno na 21.01.1999 godina vo Skopje, boleduva od tumor na mozokot (Dg. Tu cerebri– Epi) i ima sekojdnevni epilepti~ni napadi. Dimitar edna{ e operiran vo Qubqana pred 6 godini, no zdravstvenata sostojba ne mu se podobri. Sega se predlaga u{te eden operativen zafat, vo Turcija, kaj svetski poznatiot detski neurohirurg Dr. Memet Ozek.

Pomaliot brat na Dimitar, FILIP NIKOLOVSKI, roden na 02.03.2005 godina vo Skopje, i e na vozrast od {est godini, boleduva od leukemija, i toj se nao|a na Detskata Klinika vo Skopje, na oddelenieto za hematoonkologija, i prima citostatska terapija. Lekuvaweto na Filip ke se odviva vo Skopje, no lekuvaweto na Dimitar potrebno e da se izvede vo Turcija vo bolnicata ACIBADEM. Cenata na operacijata vo Turcija iznesuva 30.000 dolari.

Otvoreni se i telefonski broevi za donacii: za Filip 070/143-114, i za Dimitar 070/143-115 na koi {to so edno javuvawe se doniraat 100 denari.

Vo ime na celoto semejstvo Nikolovski, najiskreno i najdlaboko gi zamoluvame site humanitarni lu|e, dokolku ste vo mo`nost da donirate pari~ni sredstva na `iro smetka 300007088792725 od Komercijalna Banka za humanitarna cel. Sredstvata ke bidat iskoristeni za sobirawe na potrebnata suma na pari za operacijata na Dimitar vo Turcija.

Odnapred, na site vas, mnogu }e vi bideme blagodarni.

So po~it do site vas, semejstvo Nikolovski.

Kontakt telefon 070/ 305-915

14

Feqton

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Aleksandar k go se~e Gordieviot jazol, delo na Xovani Paolo Panini, se ~uva vo Walters Art Museum

PRVITE STO DENA d gl e d n a to ~ ka na Aleksandar, toj gi ostvaril svoite celi predvideni za prvite sto dena: ja zacvrstil svojata pozicija vo Makedonija i vo gr~kite polisi i ja obezbedil istata po~it i poddr{ka koja mu bila vetena na negoviot tatko. Da pogledneme kako po primerot na Aleksandar postapile edni od najuspe{nite amerikanski pretsedateli.

Koga Frenk lin Delano R uzvelt vo 1933 godina stapi na dol`nosta pretsedatel na SAD toj go popularizira{e gesloto “prvite sto dena”. Toga{, me|u 9. mart (prviot den na 73-ot sostav na Kongresot) i 16. juni 1933 godina, toj vo Kongresot ponudi polna torba nacrt-zakoni za da ja spasi ekonomijata koja se teterave{e na rabot od kolaps. Ovie nacrt-zakoni go spasija amerikanskiot bankarski sistem i milioni lu|e povtorno zemaa plata od rabotnite mesta pod federalno pokrovitelstvo. Toa pridonese i za donesuvawe na klu~nite zakoni za pazarite so hartii od vrednost, kako bankarskiot dekret Glas-Stigejl, koj duri i denes im zabranuva na komercijalnite banki da trguvaat so hartii od vrednost.

O

Frenklin Ruzvelt

Tie zakoni spasija mnogu sopstvenici na ku}i i na mali farmi od poni{tuvaweto na pravoto na osloboduvawe od hipoteka. b k Ja sozdadoa Tennessee Valley Authority, koja donese elektri~na energija i obezbedi efikasna borba so poplavite vo Apala~kite Planini.

Nacrt-zakonite iniciraa proces na kreirawe na nekoi glavni stolbovi na amerikanskata ekonomija - kako {to se minimalnata plata, 40-~asovnata rabotna nedela i kolektivniot dogovor.

Noviot kurs vo golema mera asocira na Ruzvelt. Me|utoa, negoviot dvopartiski pristap e toj koj obezbedi zeleno svetlo od Kongresot za tolku mnogu inicijativi. Vsu{nost, Kongresot ja odlo`i rabotata eden den pred inauguracijata na Ruzvelt i ne planira{e da se sostane s$ do dekemvri. Ruzvelt saka{e da go spre~i bukvalniot juri{ kon bankite od {teda~ite koi edvaj ~ekaa da si gi povle~at parite, kako i da gi smiri strastite kaj nervoznite gra|ani. Zatoa, otkako dade pretsedatelska zakletva na 4. mart (sabota), prvata zada~a na Ruzvelt be{e da objavi tridneven prekin na rabotata na bankite i da svika itna sednica na Kongresot.

Toj fino go tempira{e vremeto: koga lu|eto }e se vratat na rabota

na 9. mart Kongresot }e odr`uva sednica.

Aktuelniot mig vo SAD bara{e mnogu napori - bankite krahiraa b k k sekojdnevno, a prisutni bea posledicite od stravotnata trigodi{na ekonomska kriza. Ruzvelt znae{e deka na lu|eto ne im e va`no vrz osnova na {to }e dejstvuva; ednostavno treba{e da dejstvuva brzo i da dejstvuva na golemo. Ruzvelt dejstvuva{e i toa so takva itnost i pripravnost {to Kongresot na prviot den od rabotata za samo osum ~asa razgleda, debatira{e i usvoi eden iten dekret za bankite.

Kongresot rabote{e tolku brzo {to ponekoga{ be{e izveduvano samo glasawe.

O~igledno, vo brzaweto bea napraveni mnogu gre{ki. Vrhovniot sud go ukina Aktot za zazdravuvawe na nacionalnata industrija (so koj vladata treba{e da dobie pogolema kontrola vrz nacionalnata ekonomija), kako i Aktot za regulirawe na zemjodelstvoto. Ovie akti ne bea ukinati vrz osnova na pogre{no i staromodno tolkuvawe na Ustavot (kako {to vele{e Ruzvelt). Aktite bea izglasani vo takvo brzawe {to vo niv ima{e zna~itelni tehni~ki nedostatoci i gre{ki. Me|utoa, i pokraj nedostatocite, Ruzvelt be{e svesen deka

[tom stapi na dol`nosta pretsedatel na SAD vo 1933 godina, Frenklin Ruzvelt go popularizira{e gesloto “prvite sto dena”.

Vo negovite prvi sto dena toj vo Kongresot ponudi polna torba nacrt-zakoni za da ja spasi ekonomijata koja se teterave{e na rabot od kolaps.

treba da dejstvuva. Vo toa vreme kolumnistot Vil Roxers napi{a: “Ako Ruzvelt ne stori ni{to vo prvite nekolku k k dena, osven da ja zapali zgradata na Kongresot, lu|eto }e bidat voodu{eveni bidej}i, vo najmala raka, po~nal ne{to da raboti”.

Dvopartiskata grupa zakonodavci koi so Ruzvelt (koj be{e od Demokratskata partija) gi oblikuvaa va`nite zakoni od noviot kurs vklu~uva{e lu|e kako: senatorite Bronson Kating (republikanec), Bob la Folet Junior (progresivec), Xorx Noris (republikanec), Robert F. Vagner (demokrat), Edvard Kostigan (demokrat), kako i kongresmenite Dejvid Luis (demokrat) i Sem Rejburn (demokrat), koj podocna stana spiker na Pretstavni~kiot dom. Kostigan, Kating, La Folet i Luis, koi bea arhitektite na Ruzveltovata politika za namaluvawe na nevrabotenosta, bea totalno dvopartiska grupa zakonodavci (ili tripartitna, ako progresivcite od redovite na Republikanskata partija gi smetame za posebna partija). Za toa vreme Vagner, demokrat, go sozdade zakonodavstvoto za industriskite i trudovite politiki. Noris, republikanec, pomogna pri kreiraweto na Tennessee Valley Authority.

Abraham Linkoln

Ruzvelt, bez somnevawe, be{e Ruzvel izvonreden lider. Dokolku be{e izvonr poinaku Amerikancite nema{e poinak ~etiri pati da go izberat za pretsedatel. No, negovata genijalnost se sostoe{e vo toa {to kako sorabotnici gi odbra najpametnite lu|e vo zemjata. Iako noviot kurs vo golema mera ni asocira na Ruzvelt, samiot toj be{e avtor i inicijator na samo dva zakonodavni akti. Prviot e ekonomskiot akt, koj drasti~no gi namali vladinite tro{oci so doveduvawe vo red na platite i na penziite na dr`avnite slu`benici.

Mnogu lu|e smetaat deka ovoj zakonski akt pove}e donese {teta otkolku korist. Vtoriot e Aktot za sozdavawe gra|anska slu`ba za odr`uvawe, koj ovozmo`i preku polovina milion lu|e da rabotat na odr`uvawe. Podolgove~nite zakoni bea smisleni od drugite lu|e. Ruzvelt gi koriste{e nivnite kreativni energii, kako i istrajnosta. Vsu{nost, toj se protive{e na noseweto nekoi zakoni koi vo golema mera asociraat na nego, kako {to e Federalnata depozitna osiguritelna korporacija, koja duri i denes gi {titi vlogovite na {tednite smetki. No, Ruzvelt dade soglasnost koga sfati deka zakonot }e bide izglasan so ili

Osven Ruzvelt, samo Abraham Linkoln od pretsedatelite na SAD imal takov efekten start. Sepak, Linkoln sam gi izvel prvi~nite potezi, bidej}i Kongresot trebalo da zasedava po izvesen period od negovata inauguracija. Dotoga{ toj ve}e na golemo ja ostvaruval negovata cel - za{tita na Unijata.

15

Feqton

KAPITAL / 16.08.2011 / VTORNIK

Aleksandar gi ostvaril svoite celi predvideni za prvite sto dena. Iako rabotata na

sekoj pretsedatel po Ruzvelt, kako i na mnogu glavni izvr{ni rakovoditeli od svetot na biznisot, se procenuva spored ovoj numeri~ki kriterium, da pogledneme kako toj so tekot na vremeto se pretvoril vo prazen ritual, li{en od kakvo bilo zna~ewe

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

bez nego.

Najcenetiot amerikanski novinar i kolumnistot na New York Herald, Volter Lipman, frla{e drvja i kamewa po Ruzvelt samo petnaeset meseci pred negovata inauguracija.

Lipman vo edna prigoda napi{a: “Frenklin Ruzvelt ne e krstonosec.

Toj ne e za{titnik na narodot. Toj ne e neprijatel na zakoravenata privilegija. Toj e prijaten ~ovek koj bez da poseduva kakva bilo zna~ajna kvalifikacija za dol`nosta (pretsedatel) mnogu saka da stane pretsedatel”. Nekolku meseci podocna Volter Lipman go promeni svojot ostar stav i napi{a deka prvite dve nedeli od vladeeweto na Frenklin Ruzvelt gi za`iveale zaspanite energii na nacijata, {to ne bilo slu~aj u{te od pobedata vo Vtorata bitka na Marna vo Prvata svetska vojna.

Osven Ruzvelt, samo Abraham Linkoln od pretsedatelite na SAD imal takov efekten start. No, vo toa vreme za mediumite vo Va{ington i za poznava~ite na politikata ne bilo voobi~aeno da go procenuvaat pretsedatelskiot start vo odnos na nivnite prvi sto dena. Zatoa, potezite na Linkoln za podigawe vojska i za vodewe vojna so Jugot,za da se spasi Unijata ednostavno bile opi{ani kako dolga ta`na prolet koja sleduva po stravotnata secesionisti~ka zima.

Vo slu~ajot so Linkoln ima edna rabota koja e podostojna za po~it.

Za razlika od Ruzvelt, koj go povikal Kongresot na sednica, Linkoln moral sam da gi izveduva prvi~nite potezi, bidej}i Kongresot }e zasedava po izvesen period od negovata inauguracija. Kako {to denes tvrdat nekoi, toa bilo i prednost za Linkoln. Toj s$ do juni ne svikal vonredno zasedanie na Kongresot.

Dotoga{ toj ve}e na golemo ja ostvaruval negovata cel - za{tita na Unijata.

OD KADE POTEKNUVA FRAZATA “PRVITE 100 DENA”?

Iako rabotata na sekoj pretsedatel po Ruzvelt - i na mnogu glavni izvr{ni rakovoditeli od svetot

Bil Klinton

Xon F. Kenedi

Nekoi od pretsedatelite, kako Bil Klinton, go upotrebuvaa meriloto sto dena pred da dadat pretsedatelska zakletva za da uka`at na toa {to se nadevaat deka }e postignat. Za `al, Klintonovata prvi~na ekonomska programa i reformite na zdravstvenata gri`a (koi se obide da gi proturka vo prvite sto dena) bea staveni vo nezgodna pozicija. na biznisot - se procenuva spored numeri~kiot kriterium “prvite sto dena”, frazata ne poteknuva od nekoja li~nost ili nastan vo SAD. Taa se dol`i na begstvoto na Napoleon od progonstvoto od Elba vo 1815 godina, negovoto vra}awe vo Pariz, porazot kaj Vaterlo, vtorata abdikacija i progonstvoto na ostrovot Sveta Elena - period od to~no 116 dena.

Avtorstvoto na frazata mu se pripi{uva na eden poltron francuskiot ~inovnik i prefekt na Pariz, Luj de [abrol de Volvik.

Koga go pozdravuval vra}aweto na francuskiot kral Luj XVIII, go opi{al begstvoto na kralot od francuskata prestolnina kako stodneven odmor za monarhot. A Rejmond Mouli, profesor na Univerzitetot Kolumbija i glaven vo trustot na mozocite na Ruzvelt (grupa od vode~ki akademici i ekonomisti koi go sovetuvale pretsedatelot), go koristel izrazot skovan pred blizu eden vek vo Francija za da ja opi{e rabotata na Ruzvelt vo prvite dena od negovoto pretsedatelstvuvawe. Mouli e avtor i na nekoi nezaboravni frazi pripi{uvani na Ruzvelt, kako {to se “Edinstvenoto ne{to od koe treba da se pla{ime e stravot” i “Ovaa generacija Amerikanci ima randevu so sudbinata”.

PRAZEN RITUAL Mnogumina zabele`uvaat deka tradicijata na ocenuvaweto na pretsedatelstvuvaweto (ili nekoja visoka liderska pozicija) so pomo{ na ovoj kriterium se pretvorila vo prazen ritual, li{en od kakvo bilo zna~ewe. Sepak, ostanuva toa deka kako vo slu~ajot so prvite sto dena na Aleksandar, mnogu drugi mo`at da ni dadat zna~aen i proro~ki kratok pogled na rabotite koi }e nastapat vo idnina. Otkako ja zgrabi mo}ta, Musolini najavi stodnevna programa za da ja demonstrira svireposta so koja fa{istite }e vladeat so Italija. Britanskiot premier Harold Vilson dojde na vlast vo 1964 godina, otkako Laburisti~kata partija pomina 13 godini vo politi~ki Sibir. Vilson toga{ veti sto dena dinami~na akcija. Vsu{nost, nekoi od pretsedatelite, kako Bil Klinton, go upotrebuvaa ova merilo pred da dadat pretsedatelska zakletva za da uka`at na toa {to se nadevaat deka }e postignat.

Za `al, Klintonovata prvi~na ekonomska programa i reformite na zdravstvenata gri`a (koi se obide da gi proturka vo prvite sto dena) bea staveni vo nezgodna pozicija.

Toj ne go poznava{e dovolno na~inot

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Ne bea podobri nitu prvite sto dena na u{te eden od popularnite pretsedateli, Xon F. Kenedi. Osumdeset i sedmiot den od negovoto pretsedatelstvuvawe be{e vo znak na Zalivot na sviwite. Toga{, pod vodstvo na CIA, kubanskite emigranti locirani vo Majami izvr{ija katastrofalna invazija vrz Kuba poradi lo{ata koordinacija so pretsedatelot.

na koj funkcionira Va{ington, no zatalka i vo sporedni raboti, kako slu`eweto na homoseksualcite vo vojskata. Klinton barem mo`e{e da se smee sam sebesi: na negovata prva ve~era so Zdru`enieto na dopisnici od Belata ku}a so prikrien humor zabele`a deka negovite prvi sto dena se podobri barem od tie na Vilijam Henri Harison. “Kako {to nekoi od vas se se}avaat”, zabele`a toj, govorej}i za devettiot pretsedatel, koj dobi pnevmonija otkako ode{e na silniot do`d pri inauguraciskata parada dol` avenijata Pensilvanija, “vo vremeto koga zavr{ija negovite prvi sto dena toj ve}e 68 dena be{e po~inat”.

Ne bea podobri nitu prvite sto dena na u{te eden od popularnite pretsedateli, Xon F. Kenedi. Osumdeset i sedmiot den od negovoto pretsedatelstvuvawe be{e vo znak na Zalivot na sviwite. Toga{, pod vodstvo na CIA, kubanskite emigranti locirani vo Majami izvr{ija katastrofalna invazija vrz Kuba. Kenedi ne sfati deka direktorot na CIA, koj zaedno so nego rabotel na planot za invazija, za taa cel anga`iral samo eden oddel od agencijata, oddelot za prikrieni operacii, za da se izvedat podgotovkite za invazijata.

Analiti~arite na CIA, koi imale podobri terenski informacii za mo`nosta na Kuba da ja potisne takvata akcija, ne znaele za seto toa za da ne se potsmevaat na planot. Interesno, duri i na~alnicite na general{tabovite, koi pove}e pati go razgleduvale planot, ne izustile nitu zbor za negoviot verojaten neuspeh. Od nivna gledna to~ka, toa bila operacija na CIA - tie nemalo da ja komentiraat osven ako ne bile pra{ani. Ova e op{t problem i vo biznis-organizaciite. Pretsedatelite na oddelite ~esto predvodat nivni li~ni feudi i ~uvstvuvaat mala potreba da rabotat zaedno so - ili da pridonesat za drugite oddeli za da zasilat kakvi bilo konkurentski mo`nosti za firmata kako celina.

Mnogu od nevoljite na Kenedi, na

Klinton, pa duri i na pretsedatelot Karter vo prvite sto dena bea poradi nivnoto nedovolno znaewe za funkcioniraweto - i me|usebnata dinamika - na Belata ku}a i bezbrojnite agencii od izvr{nata vlast. No, vo golem del se dol`i i na nedostigot od pripravnost vo prvite nekolku meseci na taa funkcija. Voobi~aeno e prifateno deka prvata zada~a na sekoj nov pretsedatel e da gi popolni triesette sto`erni rabotni mesta kabinetot i personalot na Belata ku}a - do Bo`i} za efikasno da ja po~ne rabotata. Ri~ard Nikson, na primer, go odbra personalot i ~lenovite na kabinetot pred da stapi na funkcijata pretsedatel.

Koga polo`i pretsedatelska zakletva, na 20. januari 1969 gdina, toj gi podnese do Senatot site nominacii za kabinetot. Osven edna nominacija, site drugi bea odobreni vo zasedanie koe trae{e dvaeset minuti.

“Pravilnata tranzicija”, ima napi{ano Stiven Hes, “im poka`uva na Amerikancite dali nekoj pretsedatel e predodreden za uspeh”. Vo slu~ajot na Klinton toa be{e sredinata na mart, pred odobruvaweto na su{tinskata pozicija vrhoven obvinitel - glaven sproveduva~ na pravdata vo Amerika. Nominaciite na prethodnite izbori na Klinton za taa pozicija - na Zoi Bard i na Kimba Vud – naidoa na problemi poradi izve{taite za nivnata nekompetentnost. Sosema druga prikazna e kabinetot i personalot na Belata ku}a na Ronald Regan, za koj nekoi mislea deka }e bide sostaven od devetmina mom~iwa od Kalifornija. Sepak, tie ne samo {to bea kompletirani do 22 dekemvri, tuku pretstavuvaa i lista

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

od izvonredni kandidati od celata nacija. Mnogumina od niv Regan ne gi poznava{e dobro, no ja znae{e nivnata bleskava profesionalna reputacija. Site tie bea izbrani vrz osnova na nivnoto prethodno iskustvo vo izvr{nata vlast. Zatoa, za lu|eto ova be{e pretsedatel koj ima uspe{en i efekten start.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: ZA KOMPLICIRANI ORGANIZACISKI ODLUKI [TO SEKOJ CEO GI DONESUVA RANO I NASOKITE KON KOI ODLU^UVA DA SE FOKUSIRA I SETO TOA NIZ PRIMEROT NA IBM.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S