351-22.08.2011

ponedelnik. 22 avgust. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

Koj e VADIM SERGEEVI^ JAKUNIN noviot investitor vo Bunarxik

-1,86% -0,33% +0,03%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 42,80 70,64

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

BIZNISMEN [TO JA QUBI ISTORIJATA STRANA 10-11 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

ponedelnik. 22 avgust. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

МБИ10

1,86%

ponedelnik-22. ponedeln 22. avgust. 2011 | broj 351 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.800 2.600

XONSON KONTROLS }e gradi fabrika vo zonata vo [tip

2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

SKRIENA INFLACIJA

Za da ne gi zgolemat cenite, proizvoditelite ja namaluvaat te`inata STRANA 4-5

SLU^AJ TARBS

Ako dr`avata izgubi, vinovnikot }e mora da propee!

STRANA 7

INTERVJU BLERIM BEXETI MINISTER ZA PRAVDA

Zakonite propu{taat politi~ki vlijanija vo sudstvoto!

STRANA 6

STRANA 9

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

PREDVE^ERIETO NA ODLU^UVA^KATA BITKA

26

VOVEDNIK BIQANA ZDRAVKOVSKASTOJ^EVSKA

Bunarxik zabraneta zona za doma{ nite investitori!?

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PONEDELNIK 22 AVGUST 2011

BUNARXIK ZABRANETA ZONA ZA DOMA[NITE INVESTITORI!?

Z

Zonata Bunarxik po~na da se polni so investitori. Airlija!

Ve}e petta stranska kompanija odlu~uva da gradi fabrika vo ovaa slobodna ekonomska zona. Raka na srce, poslednava ruska investicija i ne e tolku mnogu golema (pet milioni evra!?), ne e nekoja visoka tehnologija i nema celoto proizvodstvoto da go izvezuva nadvor, tuku }e prodava i na doma{niot pazar. No, ajde da ne sitni~arime sega, koga e aktuelno se~eweto lenti za novi fabriki vo do neodamna praznata ledina Bunarxik.

Spored toa {to go ka`a premierot Nikola Gruevski, mnogu naskoro }e se~e lenti i za u{te nekolku drugi stranski investicii. Xonson kontrols }e gradi u{te edna fabrika vo [tip, indiska kompanija } e proizveduva avtodelovi vo Bunarxik... Toa e dobro za ekonomijata. A sigurno poleka }e po~nat da ni olabavuvaat i frustraciite deka Makedonija e posledna vo regionot spored privle~enite stranski direktni investicii i deka strancite ne sakaat da investiraat kaj nas. Potoa }e mo`eme so ~isti glavi da napravime cost-benefit analiza i da izmerime koi se efektite koi Makedonija gi ima od stranskite, a koi od doma{nite investicii.

Za `al, doma{nite kompanii koi so godini investiraat vo izgradba na novi pogoni i fabriki ja nemaat ~esta i mo`nosta da dobijat tolku golem publicitet, a dr`avna pomo{ ili osloboduvawa od danoci ne ni pomisluvaat da pobaraat. A vo Makedonija investirale mnogu pove}e od pet milioni evra, vrabotuvaat nekolku stotici rabotnici i pravat milionski izvozi vo stranstvo.

Vo isto vreme koga se se~at lenti na Bunarxik eden doma{en investitor podgotvuva investicija od okolu 100 milioni evra. Celoto proizvodstvo }e se prodava vo stranstvo i }e vraboti u{te stotina novi rabotnici. Zo{to ovoj investitor e porazli~en od stranskiot i zo{to ed-

niot za da gradi treba da se zadol`uva vo banki i da stava ogromen imot pod hipoteka, a ovoj drugiot ima pravo na milionski sumi dr`avna pomo{ od makedonskiot buxet i pravo da ne pla}a nitu denar za danoci i pridonesi?!

Iako zakonite velat deka i doma{nite makedonski kompanii mo`at da gradat vo slobodnite ekonomski zoni, dosega nitu edna doma{na makedonska kompanija ne izgradila fabrika Bunarxik, kade {to za strancite koi }e odlu~at da gradat va`at mnogu povolnosti i dano~ni osloboduvawa, a dr`avata zadol`itelno obezbeduva i dr`avna pomo{ kako stimulacija i pottik da ja izberat Makedonija.

Nekolku golemi i uspe{ni doma{ni kompanii u{te pred pet godini oficijalno pobaraa od vlasta da zemat pod zakup del od zonata Bunarxik i da izgradat novi fabriki vo koi }e proizveduvaat za izvoz. Ako odgovorot be{e potvrden, toj poteg sigurno bi go zgolemil makedonskiot izvozo, a toj izvoz sekako bi bil mnogu poevtin i pokonkurenten ako i doma{nite investitori gi dobieja istite beneficii koi gi imaat i stranskite kompanii koi proizveduvaat vo zonata.

No, od toa barawe do den denes nema ni{to. I malkute doma{ni kompanii koi gradat novi fabriki i kapaciteti ne odlu~uvaat da gradat vo Bunarxik.

Navistina, zo{to gi nema makedonskite kompanii vo Bunarxik? Daleku od pamet e da se misli deka nekoja doma{na kompanija ne saka da dobie 50% osloboduvawe od po~etnata investicija ili da bide oslobodena od pla} awe DDV, personalen danok na dohod i danok na dobivka, pridonesi... No, o~igledno, iako doma{nite investitori pred zakonot se ednakvi, vo praktika tie ne se ednakvi so stranskite investitori. Za niv va`at drugi uslovi. Taka, ako nekoja doma{na kompanija saka da gradi fabrika vo Bunarxik prviot uslov {to treba da go ispolnuva e vo zonata da proizveduva sosema drugi proizvodi od tie koi ve} e gi proizveduva. Na primer, ako nekoj golem makedonski izvoznik na ~elik ili lekovi saka da izgradi nova vtora fabrika vo Bunarxik, toa nema da mu bide dozvoleno. Objasnu-

vaweto e deka ako sakale da go pro{irat proizvodstvoto, toa mo`ele da go napravat vo postojnata fabrika?! Vo Bunarxik mo`ele da gradat fabrika vo nekoja sosema druga dejnost?!

Toa e isto kako na avtomobilskiot gigant Xonson kontrols da mu se ka`e deka za da investira vo Bunarxik ne smee vo fabrikata da proizveduva avtomobilski delovi, tuku ne{to {to nema vrska so toa?!

Apsurden uslov, koj o~igledno edinstveno ima za cel da gi dr`i makedonskite kompanii nadvor od Bunarxik. E sega, so {to pridonesuvaat pove} e za razvojot na makedonskata ekonomija stranskite kompanii koi gradat vo Bunarxik so eden kup povolnosti i so ogromna dr`avna finansiska pomo{?

Dali investiciite, vrabotuvawata i danocite koi gi pla}aat ovie kompanii ne se dovolen uslov i dokaz za i tie kako investitori da dobijat nekakva stimulacija za investicii vo novi fabriki? Izminatite dve godini bevme svedoci deka duri i najrazvienite zemji bez nikakvi predrasudi i dilemi gi pomagaa investiciite i otvaraweto rabotni mesta od doma{nite kompanii. Oti, po ovaa svetska kriza stana jasno deka doma{nite investitori se mnogu povredni za ekonomijata od stranskite. Samo u{te vo Makedonija na politi~arite im stoi vo potsvest stravot deka ako & pomognat na nekoja uspe{na doma{na kompanija da stane pouspe{na mo`e da bidat obvineti za korupcija ili bliski somnitelni vrski so nejziniot bogat direktor.

Vreme e doma{nite investitori da si go dobijat zaslu`enoto mesto.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

adnal izvozot na Japonija vo juli, na godi{no nivo, na 5,78 bilioni jeni (75,4 milijardi dolari), poka`uvaat podatocite na japonskoto Ministerstvo za finansii.

Analiti~arite, pak, o~ekuvale pad od 4,4%.

Padot na izvozot na Japonija minatiot mesec e pomal od o~ekuvaniot, {to budi nade` deka po~nuva postepeno da zajaknuva stopanstvoto vo zemjata, od posledicite od razorniot zemjotres i cunamito na 11 mart.

P

BIQANA ZDRAVKOVSKA-STOJ^EVSKA zdravkovska@ @kappital.com.mk zdravkovska@kapital.com.mk

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

3,3%

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

PRODOL@UVA GRADE@NATA EKSPANZIJA

U[TE MNOGU “ DO KRAJOT NA Nad 70 milioni evra “te`at” dogovorite koi gi potpi{aa dvete najgolemi grade`ni kompanii, Granit i Beton, godinava. Ako se sudi samo spored toa, do krajot na godinava mo`e da se o~ekuvaat u{te mnogu frlawa na lopati. No, dokaz deka grade`nata ekspanzija }e prodol`i se i najavite za zasilena stanbena izgradba i od dr`avata i od privatniot sektor

G

SOWA JOVANOVA s.jovanova@kapital.com.mk

Grade`nicite i vo vtorata polovina od godinava }e rabotat so zasileno tempo. Ako se sudi po brojot i vrednosta na sklu~enite dogovori samo

na dvete najgolemi grade`ni kompanii Beton i Granit, mo`e da se zaklu~i deka naesen }e gledame mnogu frlawa na lopati. No, grade`nata ekspanzija nema da ja hranat samo dr`avnite proekti, kako {to e “Skopje 2014”, tuku i najavenata izgradba na stanbeni kompleksi, koja vo izminatite {erst meseci do`ivea vistinski “bum”.

Pozitivnite tendencii vo grade`ni{tvoto gi potvrdi i Dr`avniot zavod za statistika, koj neodamna objavi deka grade`nite kompanii se optimisti za periodot

{to sleduva zatoa {to finansiskata sostojba im bila podobrena. Toa im dozvoluvalo vo vtorata polovina od godinava da o~ekuvaat namaluvawe na proda`nite ceni, no zgolemuvawe na vkupnite pora~ki.

Vladata izgleda deka odamna sfati deka ako go o`ivee grade`ni{tvoto toa }e dade impuls za razdvi`uvawe na mnogu industrii. Po~nuvaj}i od industrijata za grade`ni materijali, no i u{te 30 drugi stopanski granki, me|u koi prvenstveno gi povlekuva elektroindustrijata, drvnata

NAGLIOT RAST GO “PUMPA” MAKEDONSKIOT BALON NA NEDVI@NOSTI?! o stanbenata izgradba dominiraat nekolku glavni investitori, me|u koi ima i takvi koi predupreduvaat na mo`en kolaps poradi nagloto razdvi`uvawe na ovaa sfera.

Zoran Azmanov, direktor na grade`nata kompanija Nastel, iako e aktiven so gradewe stanbeni zgradi, neodamna za “Kapital” izjavi deka deka na Skopje momentalno mu se slu~uva grade`na ekspanzija koja li~i na balon {to nabrzo }e izdi{i.

Spored nego, na~inot na “{itkawe” markici i grade`ni lokacii, koj e prili~no lesen i evtin, mo`e da dovede do kolaps, koj }e gi urne cenite na nedvi`nostite, so {to Makedonija }e go do`ivee amerikanskoto scenario od 2008 godina.

“Ako trgnat cenite nadolu, nema zapirawe. Ako pu{tite vo optek premnogu lokacii go obezvrednuvate imotot na drugite, koi poskapo go platile. Mo`e da se slu~i site da ~ekaat da padnat cenite zatoa {to premnogu stanbeni zgradi se izgradija vo posledniot period. Krizata vo SAD po~na tokmu od hiperprodukcijata na nedvi`nosti, a kaj nas e neizbe`no takvoto scenario, koe predviduvam deka }e se slu~i za dve godini. Duri toga{ }e vidime kade }e odi na{ata ekonomija”, predupreduva Azmanov.

V

Navigator

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK VRVNO IZDANIE NA “OHRIDSKO LETO”

TEUTA ARIFI icepremierkata za evrointegracii im pora~a na politi~kite partii deka mora da se osvestat oti e neophoden kompromis so Grcija, za {to dobi poddr{ka i od SDSM

V

XORX ROBERTSON

orane{niot generalen sekretar na NATO smeta deka mestoto na Makedonija e zaslu`eno i deka postojat {ansi sporot za imeto so Grcija da bide nadminat

P

MOAMER GADAFI

ibiskiot lider se podgotvuva da ja napu{ti Libija. Dodeka vo negovata zemja se slu~uvaat nemiri, Gadafi gleda kako da se spasi sebesi i semejstvoto, pa razmisluva da bega vo Tunis

L

ELIZABETA KAN^ESKA MILEVSKA

inisterkata e sigurna deka direktorot na Filmskiot Fond, Ba{eski, e ~ist i pred da zavr{i istragata. Tvrdi deka direktorot ne zel 230.000 evra od evropskite pari

M

Grade`nata ekspanzija najmnogu se ~uvstvuva vo Skopje.

Ne samo poradi toa {to centarot izgleda kako gradili{te, tuku i poradi zasilenata stanbena izgradba vo naselbite.

“LOPATI” GODINATA! 7,5% rast na grade`ni{tvoto proektira Vladata vo slednite ~etiri godini

25,5% porasnala rabotata na grade`nicite vo stranstvo vo prvite {est meseci

70,5

milioni evra “te`at” zaedno dogovorite na Granit i Beton za proekti na doma{niot pazar

industrija i proizvodstvoto na trajni potro{ni stoki.

Od ovie pretpostavki verojatno doa|aat i proekciite na Vladata za 7,5% rast na grade`ni{tvoto vo slednite ~etiri godini.

Vakvata ekonomska logika ja potvrduvaat i biznismenite od grade`niot sektor.

Qup~o Boraniev, direktor na grade`nata kompanija Bortas, veli deka koga stanuva zbor za izgradbata na novi stanbeni kompleksi, toa definitivno e rabota na koja treba site da se raduvaat, bidej}i povlekuva razvoj vo site sferi.

“Samo za izgradba na edna zgrada se anga`iraat desetina kooperantski firmi,

se koristi cement, armatura, se kupuva keramika i u{te mnogu drugi raboti, vo zavisnost od toa dali stanot go prodavate opremen ili ne. Da ne spomenuvame deka e potrebno da se nabavi i montira elektrika, vodovod, greewe, {to e normalno za sekoj stanben objekt.

Spored grubi procenki, vo samata faza na izgradba na edna stanbena zgrada, kako rezultat na anga`iraweto na pove}e pridru`ni biznisi, okolu 200 semejstva dobivaat prihodi”, objasnuva Boraniev.

Dokaz deka vo Skopje }e prodol`i grade`niot “bum”, pokraj zgradite i spomenicite od proektot “Skopje 2014”, koi centarot na gradot go pretvorija vo gradili{te, se i najavite za zasilena izgradba na zgradi - stanbeni i biznis, i od strana na dr`avata i od privatniot sektor. Tie prodol`uvaat i pokraj prodlabo~uvaweto na nelikvidnosta vo stopanstvoto. Na mnogu lokacii vo glavniot grad se gradat stanbeni kompleksi (standardni i luksuzni) i delovni objekti.

Se o~ekuva za dve godini da ima 4.000 novi `iveali{ta, {to e re~isi eden mal makedonski grad.

Beton i Granit vo poslednite dva meseci so milionski dogovori Dvete najgolemi grade`ni kompanii, Granit i Beton, od po~etokot na godinava imaat polni race rabota. Ako se zemat predvid i nivnite biznis-planovi za godinava, }e se vidi deka menaxmentot na dvete kompanii e optimisti~en vo finansiskite proekcii.

Granit godinava planira

da ja zavr{i so rast na bruto-dobivkata od 24,73%, a Beton o~ekuva 15% pove}e proekti od lani.

Samo na doma{en teren Granit godinava ima sklu~eno dogovori vo vrednost od okolu 37 milioni evra. Osven na dr`avnite objekti od proektot “Skopje 2014”, Granit e anga`iran i za izgradba i rekonstrukcija na lokalni i regionalni pati{ta, na avtopatot Katlanovo-Veles, kako i na izgradba na aerodromot Aleksandar Veliki.

Pred samo edna nedela Granit potpi{a ~etiri dogovori vo vrednost od nad osum milioni evra. Od niv dva dogovori se potpi{ani so Agencijata za pati{ta, vo vrednost od 6,7 milioni evra, i eden so op{tina Ilinden. Granit raboti i na asfaltirawe na del od aerodromot Aleksandar Veliki, za {to ve}e sklu~i dogovor so turskata kompanija Hadi [ahin Intepe vo vrednost od 500 iljadi evra.

Na listata so dogovoreni i zavr{eni grade`ni raboti e i parkingot i pristapnite pateki do parking-prostorot na aerodromot Aleksandar Veliki vo Skopje, vo vrednost od 2,27 milioni evra bez DDV. Momentalno Granit raboti na rehabilitacija na delnicata Katlanovo-Veles na magistralniot pat M-1, {to treba da zavr{i na krajot na 2012 godina.

Vkupnata vrednost na dogovorite na Beton na doma{niot pazar od po~etokot na godinata dosega iznesuva 33,5 milioni evra.

Beton e anga`iran na izgradba na novite objekti na Javnoto obvinitelstvo i na Finan-

siskata policija, vredni 13,2 milioni evra.

No, Beton raboti i na pogolem broj proekti od dr`avata, kako {to se spomenicite “Padnati heroi” i “Karpo{ovo vostanie”, a go dobi i tenderot za izgradba na pe{a~kiot most na Vardar, proekt na op{tina Centar. Potoa, izgradbata na Gradskata ku}a, koja vredi 16,9 milioni evra, a }e gradi i novo osnovno u~ili{te vo reonskiot centar Aerodrom, {to }e ~ini nad dva milioni evra. Beton dobi tender i za izgradba na katnata gara`a vo kompleksot sudska palata, proekt vreden 5,7 milioni evra. Spored Dr`avniot zavod za statistika, osven na doma{en teren, prvata polovina od godinava pomina vo pogolema grade`na aktivnost i maksimalno anga`irawe na doma{nite grade`ni firmi i vo stranstvo.

Toa, spored DZS, rezultira so zgolemuvawe na trendot na izvr{eni grade`ni raboti za okolu 25,5%, vo odnos na prvite {est meseci lani. No, spored analizite na Zavodot, grade`nite kompanii vo prvoto polugodie od godinava imale i problemi na stranskite pazari. Imeno, tie ne uspeale da dogovorat pogolem broj proekti vo stranstvo, so vrednost od 26,5 milioni evra, {to e za 51% pomalku od lani. Zgolemen obem na izvr{eni grade`ni raboti od doma{nite kompanii godinava najmnogu ima vo Hrvatska, Albanija, Ukraina, Germanija i Romanija. Kako novi pazari vo 2011 godina se javuvaat Avstrija i Francija.

I

I ovaa godina Festivalot “Ohridsko leto” potvrdi deka e edna od najzna~ajnite kulturni manifestacii vo zemjava, a dovolen dokaz za toa pretstavuva rekordnata posetenost. Burnata reakcija na publikata, dolgite stoe~ki ovacii po koi sleduvaa nekolku bisa, bea odlika na sekoj zavr{en koncert, razli~nite koncepti na evropskite teatri ja voodu{evija publikata so nivnata akterska igra.

Odli~nata selekcija na muzi~kata programa, za koja e zadol`ena Gordana Josifovska-Nedelkovska napravi ovaa godina festivalot da go prosledat pove}e od 20.000 lu|e. Nastapija isklu~itelno kvalitetni umetnici, a faktot {to del od niv nastapija za prv pat na festivalot, e dokaz deka kvalitetot na “Ohridsko leto” se zgolemuva od godina vo godina.

Vkupno 25 muzi~ki nastani bea prosledeni so dosega rekorden broj posetiteli. Na dobro poznatite sceni niz Ohrid prodefiliraa umetnici i ansambli od SAD, Japonija, Italija, [panija, Germanija, Francija, Velika Britanija, Estonija, Polska, Rusija,

GORDANA JOSIFOVSKANEDELKOVSKA Srbija, Crna Gora, Albanija i se razbira, Makedonija.

Osven publikata, ovaa godina i stru~nata kritika go pofali izborot na muzi~kiot selektor na festivalot, Gordana JosifovskaNedelkovska, a poln pogodok bea nastapite na virtuozite Vlatko Stefanovski i Stefan Milenkovi}, Duke Bojaxiev, virtuozot na violina Najxel Kenedi, ruskite pijanisti Gindin i Volodin.

Damka vrz festivalot frli samo izve{tajot na Revizija vo koj pi{uva deka postoi natalo`en dolg od 250.000 evra, a za minatata godina bile potro{eni 2.800 evra bez pokritie. So ovie pra{awa treba da se pozanimava VD direktorot Ilija Mojsoski, koj na funkcijata e podolgo od zakonski dozvoleniot rok od 6 meseci.

GUBITNIK

TOJ ZABORAVA, NARODOT ]E PAMETI!

P

Porane{niot minister za transport i vrski, Xemail Mehazi, ne se se}ava dali go potpi{al aneksot na dogovorot so Tarbs koj }e ja ~ini Makedonija celi 72 milioni evra dokolku sudot vo London utvrdi deka dr`avata go prekr{ila! Svojata zaboravnost ja opravduva velej} i deka 2006 godina koga e sostaven aneks-dogovorot mu pripa|ala na dale~noto minato?! Mehazi ne uspea da se seti na mo`ebi najva`niot moment vo negovoto ministeruvawe iako toga{niot premier, Vlado Bu~koski, potvrdi deka go ovlastil da go potpi{e dokumentot za da ja spasi Makedonija od skapata tu`ba.

Ne mu ja osve`i memorijata nitu dr`avniot revizor koj vo izve{tajot za JP Makedonska radiodifuzija - tu`ena vo sporot so Tarbs, pi{uva deka ovlasteniot minister ne

XEMAIL XEMA AIL M MEHAZI go potpi{al aneksot, za koj s$ dosega se misle{e deka e polnova`en. Seto ova se slu~uva vo presret na septemvriskoto ro~i{te vo London koe ja pribli`uva opasnosta za dr`avata da izgubi te{ki milioni poradi neodgovornost na involviranite funkcioneri vo slu~ajot, za koe Ministerstvoto za transport ve}e gi intervjuira site potencijalni svedoci vo aferata “Tarbs”.

I dodeka drugite involvirani mol~at za{to si ja imaat muvata na kapata, pa sakaat da go trgnat vnimanieto od sebe, Mehazi so nepodnosliva lesnotija ka`uva deka ne se se}ava na svojata uloga vo aferata koja bila `e{ka i vo negovo vreme.

MISLA NA DENOT

KOJ NEMA UM, NE PRAVI NI GRE[KI

ROBERT KOLIER AMERIKANSKI AVTOR

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

CENATA NA ZLATOTO PRODOL@I DA RU[I REKORDI

FOTO NA DENOT...

1816

08.2011

1599 1535

06.2011 05.2011

1496

04.2011

1493 1420

03.2011

1383

02.2011 01.2011

1369

12.2010

1380

11.2010

1350

10.2010

1367 1279

09.2010

1000

Zlatoto dostigna rekordno visoka cena na svetskite pazari, deneska se prodava po 1.816 dolari za unca. Prethodno na 11 avgust, edna unca zlato se prodava{e za 1.814 dolari, po {to dojde do pad i se stabilirira{e na 1.809 dolari za unca. Na 18 avgust minatata godina cenata na edna unca zlato iznesuva{e 1.218 dolari.

Spored analiti~arite rastot na zlatoto se dol`i na somne`ite deka e mo`na nova recesija Izvor: Londonska berza na zlato

1218

08.2010 1100

1200

1300

1400

1500

1600

1700

1800

adridskiot arhiepiskop Antonio Marija Ruka Varela go ugosti papata Benedikt XVI, koj be{e vo poseta na [panija poradi aktivnostite koi oficijalen Madrid gi sprovede vo ~est na Svetskiot den na mladite. Benedikt ja predupredi {panskata vlada vo vakvo te{ko vreme, koga ekonomskata kriza vo dr`avata se prodlabo~uva, za prv pat vo preden plan da gi stavi interesite na gra|anite, namesto profitite.

M

CENA NA ZLATO PO UNCA VO IZMINATITE 12 MESECI (vo US$)

07.2011

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

1900

SVETOT NIZ MEDIUMITE

POSKAPENITE SUROVINI NAMETNAA THE WASHINGTON POST Amerikanskiot vesnik pi{uva za noviot pad na amerikanskite berzi kako rezultat na zgolemenata zagri`enost na investitorite deka e mo`no krizata vo evropskite banki da ja zabavi i taka krevkata ekonomija na SAD.

CHINA C HI DAILY Kineskiot vesnik Kin pi{uva za sredbata pi{ me|u amerikanskiot me| zamenik-pretsedatel zam Xo Bajden i negoviot kineski kolega. Dvete kin strani nazna~ile deka str stabilnosta na globalsta nata ekonomija zavisi nat me|u SAD i od odnosite o Kina, koi mora da najKin dat zaedni~ki jazik.

POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot vesnik pi{uva deka vo Hrvatska nad 165.000 lu|e imaat blokirani smetki, no 80.000 od niv imaat mo`nost i imaat otvoreni posebni bankarski smetki. Vesnikot pi{uva deka osobeno minatata godina imalo golem napliv na otvorawe vakov vid “spasonosni” smetki.

STANDART Bugarskiot vesnik pi{uva za odlukata na bugarskata Vlada da prodade delovi od energetskite kompanii.

Stanuva zbor za malcinski udel vo od 20% do 25% od Bugarskiot energetski holding, a proda`bata treba da po~ne za nekolku meseci.

ZA DA NE GI ZGOLEM VODITELITE JA NAMA ^okoladi, {e}er, sol, {pageti, makaroni, kafe... se samo del od proizvodite koi potro{uva~ite gi nabavuvaat za ista cena, so namalena te`ina KOLEVA IVANA

koleva@kapital.com.mk

amaluvaweto na te`inata na proizvodite, namesto zgolemuvawe na cenite, stana praktika na proizvoditelite ~ii proizvodi gi preplavuvaat proda`nite raftovi vo supermarketite. ^okoladi, {e}er, sol, {pageti, makaroni, kafe... se samo del od proizvodite kade {to skrienata inflacija go zema svojot zamav. Ako minatata godina za edna cena mo`evme da kupime ~okolado od 100 grama, denes za istata cena dobivame ~okolado od samo 75 grama. I malite ~okoladi od popularnite svetski brendovi ne ostanaa po{tedeni od skrienata inflacija, pa za ista cena od 25 denari, namesto 55-60 grama, denes dobivame samo 42 ili pomalku grama ~okolado. [pagetite i makaronite od 500 grama se namaleni na 400-350 grama, a pakuvawata na odredeni pa{teti isto taka se “olesneti” za pet do 10 grama. Duri ni pakuvawata na sol i {e} er ne se polovina kilogram, tuku se namaleni na 400 grama, a {i{e maslo za jadewe pove}e ne e litar, tuku 700 do 750 mililitri, iako se nudi po stara cena. Istata praktika ja upotrebija i tutunoproizvoditelite, koi pred dve godini za da ne ja zgolemat cenata na cigarite go namalija pakuvaweto od 20 na 19 cigari.

Organizacijata za za{tita na potro{uva~ite vo Makedonija ve}e nekolku pati ja informira{e javnosta za promen-

N

etata te`ina na pove} e prehranbeni proizvodi i ottamu alarmiraat deka potro{uva~ite ne treba da se dovedat vo zabluda preku nesoodvetno ozna~uvawe na cenite na proizvodite.

“Potro{uva~ite naj~esto ne ja otkrivaat razlikata, bidej}i ambala`ata do`ivuva nezna~itelna razlika vo pakuvaweto.

Promenite so te`inata se najmnogu istaknati kaj malite pakuvawa na “neskafe”, kade {to kesi~kite se nudat poluprazni, kako i kaj tie vo kutiite koi ostanuvaat navidum isti po golemina, dodeka brojot na tie kesi~ki e namalen”, veli Marijana Lon~ar Velkova, pretsedatel na Organizacijata za za{tita na potro{uva~ite, i dodava deka na vakvite promeni tie reagirale so poveke natpisi vo dnevnite vesnici i na TV-emisiite, a burni reakcii ispratile i potro{uva~kite organizacii {irum Evropa.

RAPIDEN RAST NA CENATA NA HRANATA [IRUM SVETOT Trgovcite gi vovedoa pomalite pakuvawa na makedonskiot pazar so cel da go izbegnat revoltot na gra|anite i da gi zadr`at potro{uva~ite bez da predizvikaat burni reakcii

EU VO 2009 GODINA A DOZVOLI NAMALUVAWE NA TE@INITE o 2009 godina Evropskata ta unija ja ukina regulativata za standardna golemina na pakuvawata kuvawata na produktite, pa taka, pakuvaweto mleko mo`e da te`i 0,9 litri, a ~okoladoto 75 ili 90 grama. Toga{ ima{e ostri reakcii od evropskite zdru`enija za za{tita na potro{uva~ite, koi tvrdea deka cenite na novite, pomali pakuvawa, nema da bidat poniski i deka kupuva~ite naj~esto nema da bidat svesni za promenata, koja e so sitni bukvi navedena na pakuvaweto.

So cel da se za{titat kupuva~ite evropskiot zakonodavec gi obvrza proizvoditelite na sekoj proizvod da ja istaknat osnovnata cena, odnosno kolku ne{to ~ini po edinica merka (kilogram ili litar).

V

3 FAKTI ZA...

9,6 6,3% 8,8%

PROCENKI...

Milijardi dolari e profitot na Чajna mobajl, vo prvata polovina od godinata Porasnal profitot na Чajna mobajl vo prvite {est meseci godinava Porasnale prihodite na kompanijata vo prvite {est meseci, na 39 milijardi dolari

MERKEL: SRBIJA TREBA DA GO OBNOVI DIJALOGOT SO KOSOVO

G

ermanskata kancelarka Angela Merkel ocenuva deka Srbija treba da go obnovi dijalogot so Kosovo vrz osnova na principite na pravnata dr`ava: “Ne mo`e da ima evropska perspektiva za toj region, ako ne bidat prezemeni site uslovi i pokraj belezite od minatoto”, istakna Merkel, koja vo ponedelnik zaminuva vo dvodnevna poseta na Srbija i Hrvatska, za vreme na koja so liderite na dvete zemji }e ja razgledaat situacijata na Balkanot.

“Denes ima nova napnatost me|u Srbija i Kosovo. Toa e pri~inata poradi koja edna od moite zada~i }e bide da ja ubedam Srbija deka treba da go obnovi dijalogot so Kosovo”, dodade germanskata kancelarka.

“SKRIENA INFLACIJA”

MAT CENITE, PROIZALUVAAT TE@INATA poradi, prakti~ki, poskapenite proizvodi. Povisokite ceni se posledica na drasti~noto poskapuvawe na osnovnite prehranbeni surovini

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

na svetskiot pazar poslednive godina-dve. Vo prilog na toa govorat i rezultatite od posledniot izve{taj na Svetska banka za indeksot na

cenite na prehranbenite proizvodi. Toj otkriva deka cenata na hranata na svetsko nivo za samo edna godina se zgolemi za 33%. Vo izve{tajot se veli i deka cenite se dob dobli`uvaat do najvisokite pokazateli tel od 2008 godina, koga, vsu{nost, po~ i svetskata ekonomska kriza. po~na Pod Podatocite otkrivaat deka p~enkata poskapela pos za 84%, {e}erot za 62%, p~enicata p~e za 55%, a cenite na kaf kafeto skoknale za 45%. Poradi toa praktikata da ne ja zgolemat toa, cenata, cen tuku da ja namalat te`inata ja koristat naj~esto proizvoditelite od prehranbenata industrija.

Spored Spo Sava Dimitrova, generale direktor na Evropa, proizalen vod voditelite se odlu~uvaat za namaluvaw na te`inata na proizvodite vawe tok poradi zadr`uvawe na tokmu psi psiholo{ki prifatlivata cena za pot potro{uva~ite.

Vakvi “simpati~ni” cen koi naj~esto se zaokru`eni ceni, bro brojki, kako na primer 10 ili 100 den denari, naj~esto se uslovot koj go postavuvaat i trgovcite za da sor sorabotuvaat so proizvoditelite.

“Ko lansiravme napolitanki za da “Koga pos postigneme konkurentnost na cenata vo odnos na uvoznite supstituti koi se nudea na pazarot re{ivme da odi so pakuvawe od 900 grama odime nam namesto eden kilogram”, objasnuva Dimitrova i dodava deka Evropa nema redovni praktiki za dopolnitelno namaluvawe na te`inata na ve}e lansiranite proizvodi za da postigne konkurentna cena.

NAJ^ESTI PROIZVODI SO NAMALENA TE@INA VO MARKETITE 1. KAFE, [E]ER, SOL 2. MASLO ZA JADEWE 3. [PAGETI, MAKARONI, LE]A 4. ^OKOLADI 5. LEB I BELI PECIVA

VESTI...

GLAVNIOT EKONOMIST NA ECB PROTIV OBVRZNICI NA EVROZONATA lavniot ekonomist na Evropskata centralna banka (ECB), Jirgen Stark, e protiv izdavaweto zaedni~ki obvrznici na evrozonata, bidej}i smeta deka toa }e ja namali motiviranosta na problemati~nite zemji da gi re{at buxetskite problemi.

Analiti~arite, pak, procenuvaat deka evrozonata }e izdade vakvi obvrznici ve}e idnata ili vo 2013 godina.

Finansiskiot vesnik “Handelsblat” od Dizeldorf vo petok ja prenesuva izjavata na Stark deka izdavaweto zaedni~ki obvrznici na evrozonata }e pretstavuva “prenos na bonitetot od stabilnite, silni zemji na zemjite so pomalku solidni dr`avni finansii”.

Zagovornicite, pak, na ovaa opcija, tvrdat deka ograni~enoto izdavawe zaedni~ki obvrznici na evrozonata bi bilo logi~no re{enie za dol`ni~kata kriza vo zonata.

G

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,344.15 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Po dva dena rast, glavniot indeks na Makedonskata berza vo petokot povtorno padna za 1,86% i nedelata ja zavr{i na 2.344,15 indeksni poeni, so nedelen pad od 1,44%.

Na nedelno nivo MBID padna za 0,81%, a OMB za 0,10%. Najgolem gubitnik minatata nedela be{e akcijata na Stopanska banka Bitola, ~ija akcija padna za 7%, a najgolem rast imaa akciite na Kvasara Bitola, 49,18%, i na Toplifikacija, 2,15%.

Prometot od redovnoto trguvawe minatata nedela padna za 38,15%. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Градежен инст. Македонија ј

4,500.00 +500,00

+12,5% 12 5%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК РЖ Услуги

206.00 3 18% -3,18%

-7.00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/0712/0717/0722/0727/0701/0806/0811/08

10,941.30 -49,23

-0,45%

Akciite na Wall Street pa|aat pravoproporcionalno so rasteweto na stravot od globalna recesija.

Soo~eni so lo{ata me{avina od amerikanskite ekonomski pokazateli i stravuvaweto za evropskite banki, investitorite se svrtea kon zlatoto i obvrznicite, {to rezultira{e so nova rekordna cena na ovoj metal.

DRUGI PAZARI

BAJDEN: SORABOTKATA SO KINA E KLU^NA ZA GLOBALNOTO STOPANSTVO ina i SAD ja spodeluvaat odgovornosta za vra}aweto na doverbata vo globalniot pazar.

Kineskiot potpretsedatel Si Xinping, kogo go smetaat za mo`en naslednik na aktuelniot pretsedatel Hu Xintao vo 2013 godina, e poznat po ostrite izjavi vo vrska so SAD, zabele`uva Reuters.

“Potresite na finansiskite pazari neodamna se zasilija i rastot na globalnoto stopanstvo go stavija pred golemi predizvici. Kako dve najgolemi svetski stopanstva, Kina i SAD imaat odgovornost da ja zasilat koordinacijata na makroekonomskite politiki i zaedni~ki da ja vratat doverbata vo pazarite”, mu rekol Xinping na Bajden, pi{uva Reuters.

Spored Bajden, pak, za SAD ne postojat pova`ni odnosi koi treba da se zasilat od tie so Kina.

“Apsolutno sum ubeden deka stopanskata stabilnost na svetot vo golema mera zavisi od sorabotkata me|u Kina i SAD”, izjavil amerikanskiot potpretsedatel Bajden.

K

FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

4,998.78 8,719.24 1,138.55 2,075.23 5,416.71 751.69

VALUTI

-2,61% -2,51% -0,18% +0,10% -3,32% -2,03%

£ €

€ $

1.1499

1.4385

+0,1%

+0,1%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.858,30 $ +1,99% 1 99% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

107,31 $ +0,30% 0 30% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Xo Bajden Svetskata ekonomska stabilnost zavisi od pronao|aweto zaedni~ki jazik me|u SAD i Kina‰

Intervju

6

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

BLERIM BEXETI MINISTER ZA PRAVDA

ZAKONITE PROPU[TAAT POLITI^KI VLIJANIJA VO SUDSTVOTO!

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

oa|ate na ~elo na ministerstvo koe postojano e notirano od strana na Evropskata komisija kako klu~no za napredokot na dr`avata preku usoglasuvaweto i implementacijata na reformite vo sudstvoto. Vo taa nasoka, koi }e bidat va{ite prioriteti kako minister za pravda?

Efikasnoto i kvalitetnoto funkcionirawe na pravosudniot sistem e merilo za razvojot na demokratijata vo op{testvoto. Smetam deka e neophodno toj sistem da obezbedi pravna sigurnost kaj gra|anite i kaj site drugi lica i pravni subjekti. Ponatamu, bi sakal da naglasam deka doverbata na gra|anite vo pravosudniot sistem e su{tinsko pra{awe. Spored toa, nie mora da sozdademe sistem vo koj gra|anite } e imaat doverba i koj }e obezbedi ~uvstvo na pravna sigurnost, kako kaj gra|anite, taka i kaj drugite pravni lica, {to spored mene, s$ u{te mu nedostiga na na{iot pravosuden sistem.

Vo ova prigoda sakam da ve informiram deka tokmu politi~kata partija od koja {to doa|am, Demokratskata unija za integracija, za prv pat se nafati so seriozno istra`uvawe na sostojbite vo ovoj segment, koe be{e solidna osnova za podgotovka na dosta seriozen dokument za reformirawe na pravosudniot sistem vo Republika Makedonija, taka {to vo 2004 godina be{e usvoena Strategijata za reformirawe na pravosudniot sistem kaj nas.

Svesen sum za predizvicite koi doprva me o~ekuvaat kako prv ~ovek na resorot pravda.

Smetam deka nadgraduvaweto

D

na pravosudniot sistem ne vo pravosudnite organi, a od i sudski personal neminovno Vlijanijata mo`e da bidat treba da zastane, tuku toj so druga strana, zadol`itelno treba da se zgolemi. razli~ni, me|utoa, bi sakal pozabrzani ~ekori treba da vo ova treba da se vklu~i Ja cenam i po~ituvam neza- da podvle~am deka podelbata prodol`i da se reformira i da pomaga i samata pra- visnosta, kako i isklu~itelno na vlasta na zakonodavna, vo nezavisen, efikasen i vosudna fela, a sekako, i va`nata uloga na Republi~kiot izvr{na i sudska treba da kvaliteten sistem. Nadgrad- gra|anskiot sektor. sudski sovet i Sovetot na e mnogu jasno razgrani~ena. bata na sistemot treba da Dali ste zadovolni od javni obviniteli vo pravo- Koga zboruvame za vlijaniodi vo nasoka na zajaknuvawe zastapenosta na Albancite sudniot sistem na Republika jata vrz pravosudniot sistem, na negovata nezavisnost, na vo pravosudnite organi?

Makedonija. No, od druga smetam deka najrizi~ni se ako strukturnata postavenost, Smetate li deka treba da se strana, imaj}i go predvid istite gi ima od izvr{nata podobruvawe na materijal- zgolemi brojot na albanski faktot deka na~eloto na sood- vlast, odnosno politi~kite. noto i procesnoto pravo, sudii, obviniteli i sudski vetna i pravi~na zastapenost Tokmu ovoj segment }e bide zajaknuvawe na kadrovskite personal za da se zgolemi na gra|anite koi pripa|aat na vo mojot fokus i sekako, eden kapaciteti od sekakov aspekt doverbata na Albancite vo site zaednici e pridobivka od predizvicite na koi jas i sekako, ne pomalku va`no, sudskiot sistem? na Ramkovniot dogovor, a seriozno }e se posvetam. sozdavawe realni uslovi za Ne slu~ajno vo Ramkovniot istovremeno i temelna vred- Treba da sme svesni deka sozkvalitetno rabotewe. dogovor principot na nedis- nost na ustavniot poredok davaweto na novite organi, Pravosudniot sistem vo kriminacija, pravi~na i na Republika Makedonija, vo kako {to e Sudskiot sovet, koj treba i dr`avava mora da bide postostolb na jano vo site Noviot minister za pravda, Bexeti, veli deka }e nezavisnosta doma{ni i na sudskata me|unarodni se posveti na implementacija na reformite vo vlast, da e izve{tai e sudstvoto, no i na vra}awe na doverbata na gra|anite n e z a v i se n , poso~uvan neranliv i vo pravosudniot sistem. Spored Bexeti, zastapenosta kako oblast da ima golvo koja na Albancite vo sudskiot sistem s$ u{te ne e na zadoema profegra|anite imsionalnost volitelno nivo. Toj apelira Sudskiot sovet i Sovetot na aat najmalku vo vr{eweto doverba. Na javni obviniteli da ja imaat na um pravi~nata na negovata koj na~in funkcija, so zastapenost pri izborot na sudii i obviniteli planirate {to }e sozda ja vratite dade verba doverbata vo kaj gra|anite sudovite?

Vra}aweto na doverbata }e soodvetna zastapenost zazema ova nasoka apeliram do niv i vo op{te-stvoto, vop{-to, bide eden od klu~nite prediz- klu~no mesto. Mislam deka seriozno da pridonesuvat za sepak e proces i treba vreme. vici za mene, kako minister ovoj princip se realizira, no po~ituvawe na ovoj ustaven Koga zboruvame za nezavisnosta i za sozdavaweto za pravda, od pri~ina {to vo toj proces ima i te{kotii, princip. neranliv i nezavisen sudtaa ne mo`e da se vrati so koi se detektirani kako sla- Ulogata na ministerot za ski sistem, smetam deka vo prezemawe edna aktivnost. So bosti vo na{iot sistem i pravda vo Sudskiot sovet Makedonija ima u{te dovolen ogled na toa deka se raboti treba da se otstranat. otsega }e bide samo kako prostor za nadgradba na za fenomen koj ni malku ne Kaj albanskata zaednica ~len, no bez pravo na glas. pravnata regulativa, koja } e ednostaven, tuku naprotiv, zastapenosta do 2001 godina Sepak, tokmu prisustvoto na e gi onevozmo`i vlijanijata. dosta kompleksen, jas smetam be{e nekade okolu 4%, dode- ministerot na sednicite na Zo{to zboruvam za nadgradba deka e potrebna globalna ka pak, sega, spored moite Sovetot be{e poso~uvano na pravniot sistem vo ovaa akcija i toa od sekakov as- informacii, taa dostigna kako opasnost od mo`en nasoka? Zatoa {to smetam pekt. Na ovaa akcija treba nekade okolu 17%. Isto taka pritisok vrz ostanatite deka na{iot sistem ima slada & predni~i resorot koj jas se bele`i porast i na drugite ~lenovi. Vo toj kontekst, go rakovodam i toa vo delot zaednici koi ne se mnoz- smetate li deka so ovie bosti koi ovozmo`uvat sud{to pretstavuva nadle`nost instvo vo Republika Make- izmeni vo Zakonot za sudski skata vlast da se ~uvstvuva na Ministerstvoto za pravda donija. nesigurna i da prifa}a vlisovet e zavr{en procei na izvr{nata vlast, no ]e bidam direkten, no veru- sot na osloboduvawe na janija. Ako izgradime sistem pokraj ova, za vra}awe na vajte, i mnogu objektiven Sovetot od pritisocite? koj }e bide moderen, jasen i doverbata isklu~itelno e deka ne sum zadovolen so A ko j a i m a m e p r e d v i d precizen, sekako deka te{ko } va`na profesionalnosta, sega{nata sostojba na nivoto va`nosta na pravosudniot e bide da se vr{at vlijanija, stru~nosta, odgovornosta, so na zastapenosta. Spored sistem vo dr`avata, sekako pa ako sakate i politi~ki vrz eden zbor kvalitetnoto rabo- toa, smetam deka brojot na deka toj treba i mora da bide taa vlast. Svetot poznava tewe na kadrovskite resursi albanskite sudii, obviniteli otporen na razni vlijanija. sistemi kade {to ministerot

za pravda ima nadle`nost direktno da gi rasporedi sudiite. Primer se Avstrija i Germanija, kade {to vakviot sistem besprekorno funkcionira. Ako prviot ~ovek na resorot pravda sovesno ja vr{i funkcijata i ne samo {to e ubeden, tuku i realno raboti na sozdavawe kvaliteten sistem, nema da se slu~uvaat problemi, nema da ima vlijanija i gra|anite sekako }e imaat druga percepcija za negovoto u~estvo vo Sovetot.

Dali o~ekuvate nekakvi komplikacii pri sudskoto procesuirawe na avtenti~noto tolkuvawe na Zakonot za amnestija, rabota so koja treba da se zafatat sudovite vedna{ po zavr{uvaweto na sudskite ferii?

Stavot na Demokratskata unija za integracija vo odnos na isklu~okot od amnestijata & e poznat na javnosta. I jas go delam toa mislewe, deka Zakonot e mnogu jasen i mo`nost za da procesuira slu~ai povrzani so konfliktot od 2001 godina mu dava samo na Ha{kiot tribunal. Smetam deka tolkuvaweto do kraj gi ras~isti dilemite i sega ostanuva da se sprovede istoto.

M is lam deka nema da ima nikakov problem vo sproveduvaweto na Zakonot, odnosno tolkuvaweto vo odnos na poznatite slu~ai, od pri~ina {to sum ubeden deka nadle`nite institucii vo dr`avata mnogu seriozno i kvalitetno }e go sproveduvat Zakonot.

Ako ima slu~ai vo koi ne e pokrenat obvinitelen akt, slu~ai vo koi istragata e vo tek, kako i slu~aj za koj te~e sudskata postapka, smetam deka obvinitelot vo prviot slu~aj }e ja otfrli prijavata, a vo drugite }e se povle~e, so {to na sudot }e ostane da donese odluka so koja }e gi zatvori ovie slu~ai.

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

Politika / Pari / Dr`ava

EKSPERTITE ZA ISHODOT NA SPOROT SO TARBS VO LONDON

AKO DR@AVATA IZGUBI, VINOVNIKOT ]E MORA DA PROPEE! MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

r`avata }e mora da prezeme ~ekori za utvrduvawe individualna odgovornos t dokolk u presudata na Londonskiot sud vo sporot so Tarbs bide na {teta na Makedonija, smetaat pravnite eksperti.

Iako me|unarodnite sudovi za arbitra`a vo vakvi slu~ai ne utvrduvaat individualna odgovornost, tuku vo presudata ja prozivaat dr`avata, } e bide mnogu neodgovorno ako Makedonija dobie obvrska da & plati na avstraliskata kompanija 72 milioni evra obe{tetuvawe, a ne gi pobara vinovnicite koi nosele odluki so vakvi posledici. [to mo`e da se slu~i po eventualniot poraz vo londonskiot spor, od praven aspekt objasnuva porane{niot sudija vo Evropskiot sud za ~ovekovi prava, Margarita Caca Nikolovska: “Me|unarodnite sudovi vo vakvi slu~ai ne utvrduvaat individualna odgovornost, tuku odlukata ja adresiraat na dr`avata. Dali dr`avata }e sprovede postapka za utvrduvawe individualna odgovornost na odredeni lica odlu~uva sama. No, ako se donese odluka vo koja }e ima elementi {to uka`uvaat na storeno krivi~no delo ili naru{uvawa od gra|anskopraven aspekt, toga{ dr`avata treba da prezeme ~ekori vo krivi~niot ili gra|anskopravniot del za da si gi ostvari pobaruvawata nastanati poradi poedine~na odgovornost na licata koi imale ingerencii povrzani so predmetot na sudskiot spor”, izjavi Caca Nikolovska za “Kapital”.

To a { t o p a | a v o o ~ i ako se sledi razvojot na slu~ajot “Tarbs” do negovoto zavr{uvawe pred Londonskiot sud e deka re~isi sekoj

D

7

PREGLED VESTI VTORA [KOLA ZA MLADI LIDERI hrid od 22. do 31. avgust }e bide doma}in na vtorata “[kola za mladi lideri”, pod pokrovitelstvo na pretsedatelot \orge Ivanov, na koja }e u~estvuvaat 37 mladi lu|e od celata zemja. [kolata za lideri e proekt sodr`an vo izbornata programa na pretsedatelot Ivanov so cel da im se ovozmo`i na talentiranite mladi lu|e od Makedonija da gi nadgraduvaat i usovr{uvaat svoite ve{tini, kreativnosta i menaxerskite sposobnosti.

Na {kolata, koja prv pat be{e organizirana vo 2010 godina, mo`e da se prijavat kandidati so zavr{eno visoko obrazovanie, a nejzinata misija e da gi stimulira pozitivnite vrednosti kaj mladite lideri i idni politi~ki, kulturni i ekonomski predvodnici na zemjata, no i da go razvie nivniot kapacitet za spravuvawe so predizvicite na globalnata tehnologija, me|unarodnata konkurencija i kulturnata i religiskata diverzifikacija.

O

BORISOV: MAKEDONIJA DA NE SE VRTI KON ISTORIJATA TUKU KON EKONOMSKIOT RAST ovorej}i za Makedonija kako za najbliska i najprijatelska zemja, bugarskiot premier, Bojko Borisov, vo intervju za bugarska novinska agencija pora~a Skopje da pogledne kon idninata na poinakov na~in.

Borisov go postavuva pra{aweto dali vra}aweto vo istorijata e najdobroto ne{to vo vreme koga e potreben ekonomski rast i izgradba na infrastrukturata.

“Se nadevame deka Makedonija }e pogledne kon idninata na poinakov na~in. Da, istorijata e mnogu va`no ne{to, no koga lu|eto gradat infrastruktura, koga se bara ekonomski rast, da bara{ povod da se vra}a{ vo istorijata i da spori{ za nea, koj znae dali toa e najdobroto, no toa e rabota, se razbira, na nivnata vlada. Nie sekoga{ ja ~uvstvuvame Makedonija kako najbliska, najprijatelska zemja i sakame nejzina blagosostojba. No, rabota na makedonskite politi~ari e kako toa }e go napravat”, veli Borisov za “Bgnes”.

Vo intervjuto Borisov se osvrnuva i na odnosite na Bugarija so ostanatite zemji od Zapadniot Balkan. Vo odnos na Turcija, Borisov pora~uva deka taa e dobredojdena vo Evropskata unija, no vo toj moment koga }e gi ispolni predvidenite kriteriumi.

G Iako Branko Crvenkovski verojatno go ocenil dogovorot so Tarbs kako {teten za Makedonija, (zo{to inaku ne bi go po~ituval!?) nitu toj, nitu nekoj od negovite naslednici ne pobaraa locirawe na odgovornost kaj Vladata na Qub~o Georgievski vo ~ie vreme e sklu~ena zdelkata sleden premier, po~nuvaj}i od Qub~o Georgievski vo ~ij mandat e sklu~en dogovorot so avstraliskata kompanija, ne prifa}al da gi ispolnuva obvrskite od dogovorot prezemeni od negoviot prethodnik.

Logi~no bi bilo premierite ili ministrite za transport i vrski, dokolku smetale deka dogovorot ili negoviot aneks od 2006 godina se {tetni da pokrenat istraga i da utvrdat deka nivnite prethodnici sklu~ile {teten dogovor i na taa osnova da baraat negovo raskinuvawe. No, namesto toa nie imame premol~eno sabotirawe na dogovorot, iako vo nego pi{uva deka nepo~ituvaweto na dogovorenoto vodi do me|unarodna arbitra`a. Tokmu za da

MARGARITA CACA NIKOLOVSKA

PORANE[EN SUDIJA NA EVROPSKIOT SUD ZA ^OVEKOVI PRAVA

“Ako Sudot donese nepovolna presuda za Makedonija vo koja }e ima elementi na storeno krivi~no delo ili naru{uvawa od gra|anskopraven aspekt, toga{ dr`avata treba da prezeme ~ekori za da si gi ostvari pobaruvawata nastanati poradi poedine~na odgovornost” gi izbegne ovie posledici porane{niot premier, Vlado Bu~kovski, vo 2006 godina ja prezel odgovornosta za naru{uvawata na dogovorot od strana na negovite prethodnici, i izgotvuvaj}i aneks-dogovor obezbedil vonsudsko re{enie. No, vedna{ po smenata na vlasta {to se slu~i samo eden mesec po

usvojuvaweto na aneksot, po nalog na noviot minister za transport, Mile Janakievski, aneksot kompletno se ignorira, i izvr{eno e kompletno isklu~uvawe i zatvorawe na satelitskiot Teleport centarot so {to ednostrano e raskinat dogovorot so Tarbs.

Ottoga{ pravdata vo slu~ajot ja bara sudot vo London.

SOVETOT NA MRT PO^NA DA BARA VINOVNICI Baraweto odgovorni za aferata “Tarbs” ve} e po~na vo Makedonija, i toa vo Sovetot na Makedonskata radio-televizija - edna od tu`enite institucii vo London. Pretsedatelot na Sovetot, Slobodan Чa{ule, ~ij stav e deka samoto sklu~uvawe na dogovorot so

Tarbs vo 2002 godina bilo {tetno za Makedonija, najavi deka na slednata sednica na najvisokiot organ na MRT }e se razgovara za sporot, so cel da se konstatira odgovornost za {tetata napravena vo slu~ajot od strana na funkcioneri vo ku}ata.

NOV SPOMENIK NA ALEKSANDAR PODAROK OD TAV o novata terminalna zgrada na skopskiot aerodrom Aleksandar Veliki pristigna nova statua na anti~kiot vojskovodec.

Operativniot direktor na koncesionerot TAV, Murat Ornekol, veli deka so Ministerstvoto za transport i vrski se dogovorile da bide postaven sosema nov spomenik na Aleksandar Veliki na samiot vlez na terminalnata zgrada.

“Ministerstvoto za transport i vrski go izbra i go odobri noviot spomenik. Toa }e bide podarok od nas za noviot aerodrom”, veli Ornekol.

Noviot Aleksandar e visok 1,5 metri i patnicite na skopskiot aerodrom }e mo`at da go vidat naskoro, bidej}i otvoraweto na novata aerodromska zgrada e planirano da bide na 8 septemvri, na denot na dvaesetgodi{ninata na makedonskata nezavisnost.

V

EU USLOVUVA, VLADATA VETUVA

]E ISPORA^AME SÈ [TO POBARA SANINO! MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

ladata uveruva deka site kriteriumi koi gi ispora~a direktorot na Generalniot direktorat za pro{iruvawe na Evropskata unija, Stefano Sanino, pri poslednata poseta kako neophodni za ispolnuvawe esenva za da se dobie pozitiven izve{taj }e bidat navreme realizirani.

“Site aktivnosti na Vladata i Ministerstvoto za informati~ko op{testvo i administracija se vo soglasnost so Akcioniot plan so koj rakovodi Sekretarijatot za evropski pra{awa.

Paketot-zakoni za javna administracija, koi po~naa da se primenuvaat vo april, ja

V

imaat tokmu taa cel – da se popravat zabele{kite koi se provlekuvaa vo re~isi site izve{tai”, veli toj za “Kapital”.

Vicepremierkata za evrointegracii, Teuta Arifi, go postavi 5. septemvri kako kraen rok za ispora~uvawe na kriteriumite, za koi veli: “Pogolemiot del od preporakite se realiziraat ili se vo zavr{na faza. Spored

dinamikata {to se obiduvam da ja nametnam, tendencija e potrebnoto da se ispolni do 5. septemvri za da vleze vo evropskiot izve{taj”.

Inaku, edna od oblastite za koja Sanino pobaral pogolema vklu~enost na site akteri za dobivawe pozitivna ocenka e reformiraweto na javnata administracija, kade {to reformite se pravat najbavno.

Dolgogodi{nite problemi vo

“LISTATA NA SANINO” Sudstvoto, javnata administracija, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti i lokalna samouprava, kako i Sekretarijatot za Ramkoven dogovor }e bidat oblastite pod poseben nadzor. Ova se sektorite koi vo site izve{tai na EK dobivaa ocenka “ograni~en napredok”, koj go ko~e{e generalniot napredok na zemjata i za koi Sanino pobara brzi reformi.

prenatrupanata i partizirana administracija se glavnite to~ki koi treba da se zamenat so vrabotuvawa po zasluga i to~na brojka na vrabotenite vo javnata administracija.

Ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, pri najavuvaweto na reformite istakna deka na krajot na juli treba da imame krajni podatoci za brojot na slu`benici, a sistemot na kariera, psiholo{kite testovi, institutot “Mol~eweto zna~i odobruvawe”, “Semafor” i sli~no, koi ve}e se primenuvaat, }e pridonesat za profesionalizacija. ] e uspee li tempoto koe go diktira Arifi da gi ispolni o~ekuvawata na Unijata } e se znae vo izve{tajot koj treba da bide objaven vo oktomvri.

ARM SMISLI KAKO ]E ZA[TEDUVA PO DVA MILIONI EVRA GODI[NO oviot sistem za logisti~ka informati~ka poddr{ka, {to po~na da funkcionira vo Ministerstvoto za odbrana, treba da obezbedi pogolema efikasnost i transparentnost vo sproveduvaweto na javnite nabavki, za{tedi, kako i pogolema brzina i to~nost pri obrabotkata na podatocite za potrebite na Ministerstvoto i Armijata na Makedonija.Proektot e finansiran od SAD, koi preku Fondot za stranski finansirawa za negovata primena na Makedonija & dodelija 5,8 milioni dolari. Proektiraweto i podgotovkite za noviot logisti~ki informati~ki sistem i za globalniot komunikaciski informati~ki sistem traele tri godini, a implementacijata edna godina.Spored ministerot za odbrana, Fatmir Besimi, sistemot }e pomogne za poefikasno i potransparentno sproveduvawe na nabavkite vo Ministerstvoto za potrebite na ARM i logisti~kiot sistem.

N

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

SE MENUVA ZAKONOT ZA ZA[TITA PRI RABOTA

FIRMITE NEGODUVAAT PORADI NOVITE TRO[OCI ZA PROCENKA NA RIZIK

Izmenite nalo`uvaat pogolemi tro{oci za firmite. Dosega{niot besplaten stru~en ispit, {to se polaga vo resornoto ministerstvo, sega }e ~ini 5.000 denari

100-500

VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

ekstilcite i grade`nicite se prvi na udar na Trudovata inspekcija, koja na teren intenzivno }e proveruva koj ne ja sprovel procenkata na rizik pri rabota. Izvori od Ministerstvoto za trud i socijalna politika za “Kapital” otkrivaat deka odlu~ile ovie proizvodstveni sektori prvi da ja sprovedat procenkata zatoa {to se najrizi~ni i najnepredvidlivi. Vladata nalo`uva izmeni vo Zakonot za za{tita pri rabota, kako i pogolemi tro{oci za firmite.

Dosega{niot besplaten stru~en ispit, {to se polaga vo resornoto ministerstvo, a mora da go ima polo`eno barem po eden vraboten, sega }e ~ini 5.000 denari po lice.

Od Ministerstvoto smetaat deka ovoj tro{ok e nezna~itelen vo sporedba so bezbednosta koja mora

evra po rabotno mesto ~ini procenkata na rizik pri rabota

T

K

O

M

E

R

da mu bide zagarantirana na sekoj rabotnik.

“Dokolku nekoja firma ne po~nala postapka za procenka na rizikot pri rabota, inspektorite }e im dadat rok, koj ne mo`e da bide podolg od tri meseci. Iako odredeni firmi negoduvaat poradi ovie re{enija, smetame deka bezbednosta na rabotnicite e na prvo mesto, a kompromisi so vakvi ~uvstvitelni odluki ne treba da postojat”, objasnuvaat od Ministerstvoto za trud.

Pred dva dena pratenicite ja izglasaa i izmenata rabotodavcite koi ne napravile procenka na rizik, namesto opomena, da bidat povikani na edukacija vo Ministerstvoto. Zakonskite izmeni predviduvaat i voveduvawe na institutot

C

I

J

A

L

E

N

“mol~eweto zna~i potvrda”. Ovie novosti, spored opozicijata, se dopolnitelno uslo`nuvawe na procedurata za firmite i gra|anite.

Spored prateni~kata od NSDP, Sowa Mirakovska, ovoj zakon za firmite pretstavuva lavirint, od koj nema da mo`at da izlezat ako vlezat vo nego.

“Ova {to go predlagate pove}e mi li~i na tezga otkolku na {titewe na interesite na rabotnicite.

So ovoj nedodefiniran zakon se otvora mo`nost za selektivna primena i izrekuvawe kazni na slobodna volja na inspektorite”, veli Mirakovska.

Ministerot za trud i socijalna politika, Spiro Ristovski, pak, obvinuvawata gi oceni kako neosnovani.

O

G

L

A

Procenkata na rizikot pri rabota po~na pred pove}e od 10 meseci, koga Ministerstvoto gi potpi{a prvite licenci za firmite ovlasteni da ja vr{at procenkata. Kaznite za tie {to nema da ja zavr{at ovaa obrska se dvi`i od 5.000 do 8.000 evra.

Od licenciranite kompanii velat deka procenkata na rizik pri rabota ~ini me|u 100 i 500 evra po rabotno mesto.

“So ovie zakonski izmeni }e postigneme pogolema efikasnost kaj inspekcijata za trud, no i pravilna i korektna sankcija za site zasegnati od zakonskite re{enija, so {to }e se podobri i situacijata na teren”, veli toj.

Pogolem del od firmite ne se zapoznaeni so procesot na procenka na rizik. Tie koi ve}e go sprovele ovoj proces se ednoglasni deka Zakonot povlekuva pregolemi tro{oci po nivnoto rabotewe.

“Mojata firma ima 25 rabotnici, ~ija rabota prete`no e administrativna, a procenkata, sepak, me ~ine{e pove} e od 4.000 evra”, veli za “Kapital” biznismen koj ve}e ja zavr{il procedurata.

SPIRO RISTOVSKI MINISTER ZA TRUD I SOCIJALNA POLITIKA So ovie zakonski izmeni }e postigneme pogolema efikasnost kaj inspekcijata za trud, no i pravilna i korektna sankcija za site zasegnati od zakonskite re{enija.

S

TRAJ^EVSKI OD EMO ZAMINUVA VO SOVETOT ZA RADIODIFUZIJA irektorot na Emo, Zoran Traj~evski, si podnese ostavka od ~elnata pozicija na kompanijata, samo pet meseci otkako be{e nazna~en od Vladata kako prv ~ovek na zagubarot od Ohrid. Spored neoficijalnite informacii na “Kapital”, Traj~evski ja napu{ta direktorskata pozicija vo Emo, zatoa {to najverojatno }e stane ~len na Sovetot za radiodifuzija.

Traj~evski e i aktuelen pretsedatel na Sobranieto na akcioneri vo AD Makedonski telekomunikacii. Otkako vo januari godinava Vladata go nazna~i Traj~evski za generalen direktor na Emo, na mestoto na Kosta Dimitrov, najavi deka direktorskata smena se pravi vo nade` deka noviot direktotr podobro }e rakovodi so zagubarot i }e gi podobri finansiskite rezultati na kompanijata.

Od Vladata ne ka`uvaat koj }e bide noviot direktor na ohridski Emo.

D

DVE NOVI TEKSTILNI FABRIKI ]E SE GRADAT VO [TIP o [tip }e se gradat u{te dve novi tekstilni fabriki. Suzana Nikolovska, rakovoditel na Oddelenieto za urbanizam pri op{tina [tip, izjavi deka od strana na op{tinata se izdadeni dve grade`ni dozvoli za izgradba na proizvodstveni pogoni.

“Stanuva zbor za proizvodstven pogon vo krugot na porane{en “Astibo”, a vtoriot e vo zonata Sever. I dvata pogoni }e imaat prostor od okolu 2.000 metri kvadratni”, re~e Nikolovska.

Taa istakna deka interesot za gradewe na investitorite se dol`i na namaluvawe na komunalniot nadomestok za ureduvawe na grade`no zemji{te.

“Povolnosta koja ja dade Vladata, so namaluvawe na komunalniot nadomestok za ureduvawe na grade`no zemji{te na 5% ovozmo`i vo [tip da se izdadat dve

V

K

O

M

E

R

C

I

J

A

grade`ni dozvoli za izgradba na stopanski kapaciteti”, naglasi Nikolovska.

Nikolovska soop{ti deka ima najava, od strana na investitori, za dobivawe grade`ni dozvoli za izgradba na hoteli i moteli.

L

E

N

O

G

L

A

S

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

XONSON KONTROLS ]E GRADI FABRIKA VO ZONATA VO [TIP vetskiot avtomobilski gigant Xonson kontrols, vo oktomvri }e po~ne so izgradba na nova fabrika za proizvodstvo na sedi{ta i navlaki za sedi{ta za vozila. Kako {to doznava “Kapital”, odlukata ve} e e donesena samo se ~eka da se preciziraat u{te nekolku tehni~ki detali za Vladata da ja objavi vtorata investicija na ovaa amerikanskata kompanija vo Makedonija.

Spored izvori na “Kapital”, pretstavnici na Xonson kontrols minatata nedela se sretnale so pretstavnici na Vladata i gi precizirale detalite za izgradbata na novata fabrika.

S

K

MAKEDONIJA I TURCIJA POTPI[AA SPOGODBA ZA REDOVEN VOZDU[EN SOOBRA]AJ inistrite za transport i vrski na Makedonija i na Turcija, Mile Janakieski i Binali Jildirim, vo petokot na skopskiot aerodrom “Aleksandar Veliki” potpi{aa Spogodba za redoven vozdu{en soobra}aj.

“Spogodbata za redoven vozdu{en soobra}aj ja otslikuva na{ata dobra i dolgogodi{na sorabotka. Ovoj tekst ja zamenuva spogodbata koja prethodno be{e potpi{ana vo 1994 godina i so nea se promovira konkurenten me|unaroden vozdu{en soobra}aj so koj patnicite }e imaat pogolem izbor na uslugi, a }e se pottiknat pogolem broj aviokompanii da ponudat podobri i pokonkuretni uslugi za gra|anite”, re~e Janakiski.

Janakieski se zablagodari {to pokraj renomiranata i svetski poznata aviokompanija Turkish Airlines, koja soobra}a od i do Republika Makedonija, so letovi od Izmir i Istanbul do Skopje po~na da operira i niskotarifna aviokompanija Pegasus Airlines.

“So vlez na novi kompanii sekoga{ se pridonesuva za pa|awe na cenite. Toa e slu~aj i so vlezot na Pegasus Airlines.

Blagodarni sme {to kompanijata TAV e prisutna vo Makedonija i dosega sme zadovolni od na{ata sorabotka”, re~e Janakieski.

Turskiot minister Jildirim oceni deka pokraj direktniot let od Istanbul za Skopje, so letot od Izmir za Skopje se ovozmo`uva popovolen odnos za razvoj na turizmot, komunikacijata me|u dvete dr`avi i dobrososedskite odnosi vo regionot.

M

SE NORMALIZIRA IZVOZOT NA ZEMJODELSKI PROIZVODI d izvozot na zemjodelski proizvodi vo juni godinava se realizirani 12,3 milioni evra, {to e 37% pove}e od lani. Samo od Strumi~kiot region vo prvite {est meseci na stranskite pazari se plasirani pove} e od 45.000 toni, najmnogu piperki, domati, krastavici, zelka, konzerviran zelen~uk, ovo{je, industriski i sto~arski proizvodi.

Spored proizvoditelite, poradi zgolemenoto proizvodstvo vo sosednite dr`avi minatiot mesec stagnira{e plasmanot na zelkata, domatite i na bostanot. Vo prviot kvartal od godinava strumi~kiot agrokompleks od izvoz ostvari pove}e od 47 milioni evra.

Proizvodite glavno se prodadoa na pazarite vo porane{nite jugoslovenski dr`avi, Evropa, Belorusija, Rusija i Ukraina.

Se o~ekuva i pretstojnata rekolta industriski piperki da bide dobra.

Od zasadenite 2.000 hektari kurtovska kapija procenkite se deka }e bidat nabrani okolu 50.000 toni. Ova, velat gradinarite, zna~i deka }e ima dovolno za doma{niot i za stranskite pazari. Ekspertite pak, prognoziraat natprose~en kvalitet i 2,5 toni na dekar pose~en prinos.

Okolu 35%-40% od proizvodstvoto }e bide ispora~ano vo sosednite zemji, vo Srbija, Bugarija, BiH i Kosovo, solidna koli~ina surovina za konzervnata industrija, za doma{nite kupuva~i i za izvoz, smetaat zemjodelcite. Pred otkupot na industriskata piperka od Strumi~ko se o~ekuva da bidat izvezeni re~isi 140.000 toni zemjodelski i sto~arski proizvodi i prerabotki.

O

macevtskata fabrika Prodis vo Bunarxik.

Toj najavi deka investicii se o~ekuvaat i vo slobodnite ekonomski zoni vo [tip i vo Tetovo, no ne gi ka`a imiwata na kompaniite.

“Za [tip se zainteresirani dve krupni kompanii i ve}e se pred odluka za investirawe”, izjavi Gruevski.

Xonson kontrols ~etiri godini raboti vo Makedonija. So fabrika locirana vo industriskata zona Bunarxik e prvata pogolema stranska investicija vo zemjava. Za da gi privle~e vo

Menaxerite ja posetile i industriskata zona vo [tip, kade {to na samoto mesto imale sredbi so nekolku arhitektonski i grade`ni kompanii, so koi se konsultirale za grade`nite aktivnosti koi }e sledat.

Kako {to doznavame, vtorata fabrika na Xonson kontrols }e se gradi vo industriskata zona vo [tip, a pogonite treba da se izgradat za edna godina. Se najavuvaat i 1.500 novi vrabotuvawa. Novata fabrika }e se prostira na 12.000 metri povr{ina.

Novata fabrika na Xonson kontrols vo [tip ja najavi i premierot Nikola Gruevski na postavuvaweto na kamen-temelnikot na far-

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

Makedonija, toga{ Vladata se obvrza da go finansira Xonson kontrols so 4,5 milioni evra za izgradba na fabrikata i za trening na vrabotenite. Novata fabrika koja treba da se gradi vo [tip }e bide prviot kapacitet {to }e se izgradi vo {tipskata ekonomska zona.

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI

KOJ E VADIM SERGEEVI^ JAKUNIN NOVIOT I

24,4 MILIONI EVRA ]E BARA DR@AVATA PREKU AUKCII NA ZAPISI

BIZNISMEN [TO

reku dve novi aukcii na trimese~ni dr`avni zapisi, dr`avata utre }e bara da pribere novi 24,4 milioni evra. Stanuva zbor za dve aukcii koi }e se odr`at vo organizacija na Ministerstvoto za finansii. Vo prvata }e se prodavaat trimese~ni dr`avni hartii od vrednost bez devizna klauzula, vo vkupna vrednost od 1,1 milijarda denari, ili 17,9 milioni evra, kade {to kamatnata stapka e 4,2%. Vtorata aukcija na kompaniite, finansiskite institucii i gra|anite }e im ponudi dr`avni zapisi so devizna klauzula vo vkupna vrednost od 400 milioni denari ili 6,5 milioni evra, so poniska kamata od 4,1%.

I dvata tenderi se ograni~eni so iznosite i so cenite, a rokot na dospevawe na dr`avnite hartii od vrednost e tri meseci, odnosno 91 den. Vkupniot iznos na dr`avni hartii od vrednost, koj dostasuva za naplata na 24 avgust e 18,9 milioni evra ili 1,2 milijardi denari.

P

Pretsedatel na bordot na direktori na Protek Grup i prou~uva~ na pravoslavnata istorija vo slobodno vreme, Jakunin denes poseduva direktno i indirektno nad 70% od akciite na kompanijata {to napravi 2,4 milijardi evra proda`ba lani.

igor@kapital.com.mk

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ra{inata od lopatite vo Bunarxik slegna, a “Kapital” vi go pretstavuva Vadim Sergeevi~ Jakunin, investitorot {to }e gradi farmacevtska fabrika kraj Skopje, vredna pet milioni evra.

Koj e vsu{nost ruskiot magnat koj{to re{i svoite proizvodni operacii da gi pro{iri i vo Makedonija?

P

aja Kadievska-Vojnovi}, novata viceguvernerka, podnese ostavka od funkcijata pretsedatel i ~len na Komisijata za `albi na pazarot na hartii od vrednost poradi anga`manot vo Narodnata banka.

Soglasno ~len 50, stav 3 od Zakonot za Narodna banka, guvernerot i viceguvernerite na Narodnata banka koi se profesionalno anga`irani vo Narodnata banka ne smeat da imaat drug raboten anga`man bez ogled dali za toa dobivaat nadomest ili ne, osven anga`man kako univerzitetski profesor ili anga`man vo nau~no-istra`uva~ka institucija, ili vremen anga`man vo me|unarodna finansiska institucija. Tie ne smeat da bidat nitu sopstvenici na 5% ili pove} e procenti od kapitalot vo finansiska institucija vo zemjava i za vreme na mandatot ne smeat da bidat ~lenovi na politi~ka partija ili sindikat.

M

FILANTROP I GOLEM VERNIK adim Jakunin e poznat po svoite filantropski aktivnosti vo Rusija i e koosnova~ na humanitarnata fondacija Sv.Grigorij Bogoslov. Ruskata pravoslavna crkva dosega nekolkupati go odlikuvala Jakunin poradi poddr{kata {to & ja dava vo nejzinite me|unarodni odnosi, razvojot na teolo{koto obrazovanie i op{testveniot anga`man. Mitropolitot Hilarion, zadol`en za nadvore{ni crkovni relacii vo Moskovskata patrijar{ija, be{e gostin na proslavata po povod 20 godini od osnovaweto na Protek, {to se odr`a vo noemvri lani, a Jakunin pred nepoln mesec dobi visoko crkovno odlikuvawe od ruskiot patrijarh Kiril.

V

PRIVR[UVA IZGRADBATA NA ^ETIRITE MOSTOVI VO BOSILOVO

V

+

19.08.2011

Градежен инст. Мак. РМДЕН04

раст

+12,50% +0,11%

нова цена

4.500,00 93,00

РЖ Услуги КЈУБИ Макстил Бетон Скопје Комерцијална банка

пад

-

-3,18% -3,09% -3,05% -2,78% -2,70%

нова цена

206,00 345,00 167,00 7.000.00 3.307,00

Jakunin dobiva visok crkoven orden od negovata svetost, patrijarhot moskovski i na cela Rusija, Kiril, na 24 juli godinava

petok- 19.08.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,50% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 5,90% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 8,00% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,30% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,40% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,00% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,20% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,50% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

1м 1,34% 1,3% 0,21% 0,00%

3м 1,53% 1,5% 0,30% 0,01%

6м 1,73% 1,7% 0,46% 0,07%

12м 2,07% 2,0% 0,78% 0,31%

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,4963 42,7979 70,6367 53,8968 43,3836 44,7116

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

19.08.2011

turisti~ki biznis, prete`no vo Ungarija. Tokmu tamu Jakunin gi zapoznava pretstavnicite na firmata Gedeon Rihter, najgolemiot ungarski farmacevtski proizvoditel i re{il da po~ne so uvoz na nivniot asortiman vo Rusija. So tek na vreme, Protek stanuva najgolemiot uvoznik na lekovi vo Rusija. Podocna, Jakunin go formira sinxirot apteki Rigla, gradi farmacevtska fabrika i logisti~ki centar blizu Moskva. Denes Protek Grup kontrolira 85% od distribucijata na lekovi vo Rusija, a godinava ima okolu 1,2 milijardi evra proda`bi vo prvite {est meseci.

Pretsedatel na bordot na direktori na Protek grup, Jakunin, denes poseduva direktno i indirektno preku investiciski fondovi {to gi kontrolira, pove} e od 70% od akciite na kompanijata {to postoi pove}e od 20 godini i e eden od najgolemite igra~i vo farmacevtskiot biznis vo Rusija.

Otkako 1986 godina Jakunun diplomiral fizika na Moskovskiot institut za fizika i tehnologija i rabotel vo nekolku razli~ni biznisi, vo 1990 godina ja osnoval kompanijata Protek-Centar za implementacija. Firmata uvezuvala kompjuteri, proizvoeduvala softver, a se zanimavala i so

IGOR PETROVSKI

OSTAVKA NA KADIEVSKA OD KOMISIJATA ZA @ALBI NA PAZAROT NA HARTII OD VREDNOST

o op{tina Bosilovo se gradat ~etiri mostovi na odvodnite kanali vo naselenite mesta Petralinci i Monospitovo. Grade`nite raboti vo Petralinci se vo tek, a otkako tamu }e zavr{at }e prodol`at vo seloto Monospitovo. Sredstvata vo visina od eden milion i trista iljadi denari se obezbedeni od Biroto za ramnomeren regionalen razvoj i od buxetot na op{tina Bosilovo.

“Stanuva zbor za mali mostovi koi }e re{at golemi problemi {to so godini nanazad gi imaa `itelite od selata Petralinci i Monospitovo. Poradi nepostoewe na premini, `itelite koi imaat golema potreba od niv se snao|aa sami i ~esto gi uni{tuvaa odbranbenite yidovi {to nie gi pravevme so ~isteweto na odvodnite kanali i zatoa odlu~ivme da gi izgradime ovie mostovi”, izjavi Qup~o Kolev, gradona~alnik na op{tina Bosilovo.

Spored najavite, izgradbata na ~etirite mostovi treba da zavr{i do krajot na septemvri godinava.

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.432.819,80

-12,96%

-15,25%

-21,07%

-13,05%

-18,01%

18.08.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.812.369,65

-14,67%

-14,22%

-20,62%

-15,01%

-21,55%

18.08.2011

Иново Статус Акции

14.895.991,87

-2,85%

-2,23%

-8,61%

-3,78%

0,45%

18.08.2011

КД БРИК

36.344.579,96

-10,97%

-11,49%

-15,32%

-11,23%

-16,47%

18.08.2011

КД Нова ЕУ

21.587.749,17

-11,99%

-16,67%

-23,80%

-16,15%

-18,60%

18.08.2011

КБ Публикум - Балансиран

28.284.023,68

-6,69%

-8,64%

-12,57%

-7,24%

-8,12%

18.08.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.137.568,59

0,10%

0,85%

0,00%

0,00%

0,00%

18.08.2011

КБ Публикум Паричен

51.976.886,62

0,26%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

18.08.2011

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii PREGLED VESTI

INVESTITOR VO BUNARXIK

JA QUBI ISTORIJATA FASCINIRAN OD ALEKSANDAR MAKEDONSKI Vo Makedonija, Jakunin prv pat do{ol pred 13 godini. Bidej}i e qubitel na staroslovenskata istorija i kultura, bil da gi poseti site istoriski lokaliteti od ovaa doba koi se nao|aat vo zemjava i ottoga{ do{ol mnogu pati. “Zadovolstvo e da se bide vo ovaa mala, topla i bogata so istorija zemja. Jas sum golem qubitel na istorijata. Posetuvav razni kulturno-istoriski spomenici. Za vreme na edna takva poseta imav ~est imav ~est da se sretnam so makedonskiot premier Nikola Gruevski, koga pred dve godini kako izdava~ mu go prezentirav nau~no-faksimilnoto izdanie Ilustiran letopis od 17 vek, koj{to ja opfa}a istiorijata od bib-

11

liskite denovi s$ do 16 vek, kade {to golemo poglavje e odvoeno za va{ot golem zemjak Aleksandar Makedonski.

Vo taa prigoda stana zbor za mo`nosta eventualno da izgradime fabrika vo Makedonija”, izjavi Jakunin pri postavuvaweto na kamentemelnikot na negovata nova fabrika vo Bunarxik.

Imeto na negovata fabrika na makedonskiot pazar e Prodis DOO. Proizvodite proizvedeni vo Prodis }e se plasiraat na doma{en i na stranski pazar, pred s$ vo Rusija, zemjite od ZND, dr`avite od porane{na Jugoslavija, kako i SAD i Avstralija.

Probivaweto na pazarite }e bide postepeno so penetracija na site ~etiri grupi proizvodi {to }e gi proizveduva Prodis.

SO 12 MILIONI EVRA ]E SE OBNOVUVA SISTEMOT OD BRANATA TURIJA odostopanskoto pretprijatie Strumi~ko pole od Strumica bara kredit vo visina od 12 milioni evra od Svetskata banka, za celosna rekonstrukcija na sistemot za vodosnabduvawe i sitemot za navodnuvawe od branata Turija, star pove}e od 40 godini.

Za sogleduvawe na situacijata na teren i opredeluvawe na visinata na kreditot, vo mart pretstavici na vodostopanskoto pretprijatie, zaedno so pretstavnici od Svetskata banka, odr`aa nekolku rabotilnici, od koi se nametna potrebata za izrabotka na fizibiliti studija za rekonstrukcija na sistemite za vodosnabduvawe.

Rabotilnicite bea realizirani na nivo na Jugoisto~niot region i vo niv bea vklu~eni i pretstavnici od vodostopanskite pretprijatija od Kavadarci, Gevgelija, Radovi{ i Strumica.

“Vo tek e izrabotkata na fizibiliti studijata, koja potoa treba da bide dostavena na sednica na Vladata, za nejzino usvojuvawe, po {to }e se otpo~ne so realizacijata”, izjavi \or|e Nacev, direktor na Strumi~o pole.

Poradi zastarenosta na sistem za navodnuvawe od branata Turija, stradaat nivite na zemjodelskite proizvoditeli, koi ne mo`at da gi navodnuvaat. Naj~esti pri~ini za toa se ~estite defekti na kanalite za navodnuvawe, zapu{eni cevki so |ubre, talog i plasti~ni {i{iwa i ~estiot vandalizam vrz hidrantite za voda vo Strumi~ko pole.

V

PROTEK GO NAPRAVI NAJGOLEMOTO IPO VO RUSIJA PO 2007 GODINA rotek grup e eden od najgolemite farmacevtski holdinzi vo Rusija. Kompanijata lani ima{e godi{en obrt od 100 milijardi rubqi, {to spored sega{niot kurs e okolu 2,4 milijardi evra. Aktivna e vo site segmenti vo farmacevtskata industrija, kako {to e proizvodstvo, distribucija i trgovija so lekovi i kozmetika. Jakunin so 28% od akciite e najgolem poedine~en akcioner, no preku nekolu investiciski fondovi kontrolira u{te okolu 45% od akciite na Protek grupacijata. Eden od institucionalnite vlo`uva~i vo grupacijata Protek e i golemata investiciska banka od Wujork, Morgan Stenli, koja poseduva 2,92% od akciite na kompanijata.

Protek vrabotuva 12.000 lu|e, a sostavena e od vkupno sedum kompanii od koi CV Protek, Soteks i Regla se nositeli vo grupacijata vo svoite segmenti od farmacevtskata industrija.

Kompanijata Regla, koja e tretiot glaven del od Protek grupacijata, menaxira so sinxir od vkupno 577 apteki vo 26 regioni vo Ruskata Federacija i vo Ukraina.

Minatata godina Protek pribra 400 milioni dolari pri inicijalnata javna ponuda na akcii, IPO, najgolemata vo Rusija po 2007 godina. Protek vo juli godinava objavi deka ja kupila ruskata farmacevtska firma Anvi LAB za 60 milioni dolari.

P

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.344,15 МБИД 2.432,61 ОМБ 117,80

-1,86% -0,33% +0,03%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

10.990,60

-3,68%

-4,46%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.473,83

-2,94%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 751,69

-2,04%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

120

0,33%

3.000

112

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.400 2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

NASDAQ 100 2.073,03

-4,98%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 53.134,10

-3,52%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.005,26

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

-1,71%

-2,22%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.399,90

-3.44%

-3,08%

-1,99%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

SASX 10 940,05

-0.27%

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.968,37

SOFIX 367,71

-1,14%

-1,95%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 648,59

ATHEX 956,06

-3,22%

Привредна ба

380,00 Ласта

270,00

+8,57%

-10,00%

Улјаник

-11,10%

НФД Холд.

0,32

Интереуропа

1.520,00

1.359,00 АИК банка

2.165,00 Кроација осиг

5.103,00

Истратурист

242,06

+0.30% -7,99%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

81.66$/барел BRENT

107.52$/барел

Максима Холд

0,02

-13,64%

0,04

Звон Два

ЗЛАТО 1855.60$/унца СРЕБРО 42.12$/унца БАКАР 8805.50$/унца

+6.13% -9,43%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+22,22%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

-0,87% +0,50%

+1,26% 290.160$/галон +0.93%

ПРИРОДЕН ГАС

3.94$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

-2,11%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+10.55%

62,22

Витал

+0,03%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Лагуна

11,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.141,70

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.080,59

BELEX15 612,49

ОМБ

116

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-2,51%

3.200

1,86%

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok- 19.08.2011

МБИД

2.800

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.719,24

K

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-2,18%

V

ompanijata na Jakunin }e gradi fabrika za proizvodstvo na homeopatski lekovi, vitamini i minerali, kako i organski i neorganski proizvodi vo slobodnata ekonomska zona Bunarxik. Stanuva zbor za investicija vo vrednost od pet milioni evra koja }e se odviva vo dve fazi pri {to }e obezbedi vkupno 300 novi vrabotuvawa. Ova e pettata investicija vo zonata.

Izgradbata }e po~ne vo septemvri, a so proizvodstvo treba da startuva vo juli 2012 godina, so {to }e bide zaokru`ena prvata faza. Vo vtorata sledi pro{iruvawe na proizvodstvoto i treba da fini{ira vo 2015 godina.

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.008,98

o atarot na ko~anskoto selo Sokolarci po~na da se gradi son~eva elektrana so mo}nost od 100 kilovat-~asovi.

“Prvo ja podgotvuvame povr{inata i gi izgradivme betonskite podlogi. Tie }e slu`at kako osnova ili fundamenti na koi }e se postavat fotovolta`nite ramki i }e se instalira sistemot koj prakti~ki }e funkcionira avtomatski. ]e startuvame so dve edinici so mo}nost od po 50 kilovat-~asovi elektri~na energija. Prednostite se vo toa {to strujata }e se proizveduva vo Sokolarci, vo neposredna blizina na potro{uva~ite, i }e se izbegne prenosot i skapite dalnovodi. Osven toa, izobilstvoto od son~eva energija }e se efektuira na najneposreden i profitabilen na~in”, veli Goran~o Jovanov, eden od investitorite.

Spored presmetkite, vlo`enoto se vra}a za tri do pet godini, a potoa nad 10 godini se ostvaruva profit.

INVESTICIJATA VO BUNARXIK ]E VRABOTI 300 LU\E

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.140,65

3.000

SE GRADI SOLARNA ELEKTRANA VO KO^ANSKO

ПЧЕНКА 699.25$/бушел

+14.29%

ПЧЕНИЦА 737.75/бушел

-11,11%

КАФЕ 2.65$/бушел

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

+1,84% +3,44% -0,3%

НИКЕЛ 21.577,50 АЛУМИНИУМ

2275.00$/унца ЧЕЛИК 570.00$/унца

-0,4% +0.6% /

СУРОВИНИ

-1,62% -2,75% +0,00%

+0,37% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1359.25$/бушел -0,57% КАКАО 2996.000 $/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Balkan / Biznis / Politika

12

VO SRBIJA NAMALEN BROJOT NA NOVI KOMPANII o prvite sedum meseci od godinava vo Srbija se osnovani 20% pomalku kompanii sporedeno so istiot period lani, potvrdi direktorot na srpskata Agencija za biznisregistri (APR), Zvonko Obradovi}.

“Zastra{uva~ki e toa {to brojot na novoosnovani kompanii za sedum meseci vo 2010 godina iznesuva{e 6.291, a vo istiot period ovaa godina toj broj e

V

samo 5.088, {to e pomalku za edna pettina”, istakna Obradovi} za srpskite mediumi.

Toj navede deka ist e trendot i kaj start ap kompaniite. “Vo prvite sedum meseci od godinava APR evidentira{e 18.590 novoosnovani kompanii, {to e zna~itelno pomalku sporedeno so lani”, veli toj.

Od osnovaweto na Agencijata za biznis-registri, 2005 godina, godi{no se regis-

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

VARTEKS SO DVOJNO POGOLEMA ZAGUBA rvatskata modna kompanija Varteks grup vo prvite {est meseci od godinava rabote{e so zaguba od 4,15 milioni evra, {to e re~isi dvojno pogolema zaguba sporedeno so istiot period minatata godina.

Od vara`dinskata kompanija istaknuvaat deka ovaa negativna razlika se dol`i na vlijanieto na nizata proda`bi na nedvi`en imot koj kom-

panijata dosega be{e primorana da gi prodade.

No, dokolku se isklu~at efektite na prihodite od proda`bata na imotot, Varteks grup, vo prvoto polugodie od godinava ostvari podobar vkupen rezultat od redovnite delovni aktivnosti vo istiot period vo 2010 godina i toa za 190 iljadi evra, pi{uva internetportalot SEEbiz.

Spored ovoj na~in na

H

triraat ne{to pove}e od 10.000 kompanii, dodeka okolu 37.000 pretpriema~i se odlu~uvaat da po~nat sopstven biznis. No, osven {to vo APR se registriraat novi kompanii i biznisi, isto taka se bri{at i starite zgasnati kompanii.

Soglasno izmenite na Zakonot za ste~ajna postapka na Srbija, vo prvite sedum meseci od godinava APR izbri{ala okolu 8.490 kompanii od Registarot.

presmetuvawe, kompanijata vo prvoto polugodie od godinava ostvarila rast na prihodite od proda`ba vo iznos od 2,72 milioni evra, {to e za 15% pove}e vo odnos na istiot period lani.

Izvozot & dostignal vrednost od 10,02 milioni evra, {to na godi{no nivo e za 16,4% pove}e.

Evropskata unija i ponatamu ostanuva glavna izvozna destinacija za kompanijata.

EFEKTI OD EU-FONDOVITE

BUGARSKA GRADE@NA RENESANSA SO EVROPSKI PARI

So 5,6 milijardi evra od EU-fondovite za tri godini Bugarija izgradi va`ni avtopati{ta, obikolnici, `eleznici i mostovi. I pokraj polovi~noto koristewe na razvojnite fondovi, dr`avite od Centralna i Isto~na Evropa od 2007 do 2010 godina izvlekle nad 110 milijardi evra BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

d vlezot vo Evropskata unija (EU) Bugarija iskoristila 5,6 milijardi evra od evropskite fondovi, od koi 1,7 milijardi samo vo tekot na minatata godina, poka`uvaat podatocite na bugarskata Narodna banka. Dobienite pari Bugarija gi iskoristi za da pokrene grade`na renesansa. So evropski pari se izgradeni avtopati{tata Trakija (Sofija-Burgas), Marica i Struma, `elezni~kata pruga Septemvri-Plovdiv, obikolnicata okolu Sofija, pro{ireno e sofiskoto metro i e izgraden most na rekata Dunav koj ja Bugarija so spojuva Buga Romanija. BugarRomanija premier, skiot pr Bojko BBorisov, o~ekuva so demilijardi vet mi evropski evra ev fondovi koi }e dobijat do gi dob godina da 2013 god prodol`i reaprodol`

O

lizacijata na u{te mnogu proekti.

Ministerot za EU-fondovi, Tomislav Don~ev, o~ekuva Bugarija vo periodot od 2014 do 2020 godina od Evropskata unija da dobie 16,5 milijardi evra, {to e za 3,5 milijardi evra pove}e sporedeno so evropskite pari so koi Bugarija raspolaga{e od 2007 do 2013 godina (13 milijardi evra).

“Prioritet za Bugarija vo sledniot programski period na EU-fondovite e podobruvawe na infrastrukturata i podobruvawe na socijalniot `ivot. Takva merka e smestuvaweto na decata bez roditeli vo centrite za gri`a {irum Bugarija, merka koja se finansira od tri fondovi evropskite regionalen, socijalen i zemjodelski fond”, istakna Don~ev. Toj potencira{e deka vo idnina Bugarija }e gi naso~i evropskite pari kon razvoj na biznis-sektorot, energetskata mre`a i investiciite.

POLESNI KRITERIUMI Za potrebata od finansirawe proekti na ~lenkite i na kandidatite za ~lenstvo vo Unijata e svesna Evropskata unija. Na po~etokot od avgust Evropskata komisija donese predlog za olesnuvawe na pravilata za

TOMISLAV DON^EV TOM MINI MINISTER ZA EU-FONDOVI NA BUGARIJA Prioritet na Bugarija e so evropskite fondovi Prio da jja podobrat infrastrukturata i socijalniot `ivot. Edna takva merka e smestuvaweto nio na decata bez roditeli vo centrite za gri`a {irum Bugarija, koja se finansira od tri {i razli~ni fondovi. ra K

O

M

E

R

pristap do EU fondovite za Grcija, Irska, Portugalija, Ungarija, Latvija i Romanija. So ova }e im se dade dovolen ekonomski stimul na dr`avite koi ve}e se zaglaveni do gu{a vo dolgovi ili se vo reformski podem. Za vozvrat, ovie dr`avi se primorani da go namalat buxetskiot deficit dokolku sakaat ovie pravila da stanat primenlivi po nivnoto usvojuvawe od evropratenicite.

Od vkupnata vrednost na proektite EU dosega finansira{e samo 85%. So ovaa merka kaj ovie dr`avi EU treba da finansira duri 95% od vrednosta na celiot proekt.

“Se nadevame deka ovaa merka }e inicira ponatamo{ni aktivnosti koi }e gi nateraat dr`avite da pokrenat inicijativi poradi toa {to sega u~estvoto na proektite so dr`avni pari e minimizirano na 5% od vkupnata vrednost na celiot proekt”, re~e evrokomesarot Johanes Han. DR@AVITE OD CIE NE GI KORISTAT CELOSNO EVROPSKITE PARI Od vkupno 208,2 milijardi evra raspolo`livi preku Evropskiot fond za regionalen razvoj, Kohezioniot fond i Evropskiot socijalen fond, dr`avite od Centralna i Isto~na Evropa (CIE) - Bugarija, ^e{ka, Estonija, Ungarija, Latvija, Litvanija, Polska, Romanija, Slova~ka i Slovenija - edvaj iskoristile polovina od parite, poka`uva izve{tajot za napredokot na dr`avite od CIE od konsultantskata ku}a KPMG. Od ovie sredstva najmnogu dobile ^e{ka i Polska, koja e dr`ava so najC

I

J

A

L

N

I

O

brojna populacija od dr`avite vo CIE. Spored izve{tajot, vo periodot 2007-2010 godina dr`avite od ovoj region izvlekle 110,2 milijardi evra od raspolo`livite evropski grantovi, {to pretstavuva 53% od vkupnite sredstva za celiot period na programata na EU-fondovite (2007-2013).

Evropskite pari najmnogu se tro{at za transport i razvoj na ~ove~kite resursi, a dvojno pomalku za podobruvawe na `ivotnata sredina, ekonomskiot razvoj i istra`uvawa. So mal del od evropskite pari se po~nuvaat proekti vo oblasta na energetikata, zdravstvoto, javnata administracija, tehni~kata poddr{ka i urbaniot i ruralen razvoj.

G

L

A

S

Spored izve{tajot j na KPMG, najmnogu j u pari r za razvoj na ekonomijata, ekonomijata `ivotnata sredina, ~ove~kite resursi, istra`uvawata, transportot, urbaniot i ruralniot razvoj i tehni~kata poddr{ka dobila Polska, za energija i zdravstvo Latvija, dodeka za reformi na javnata administracija najmnogu pari od EU-fondovite dobila Ungarija.

Denes EU-fondovite u~estvuvaat so 1,7%-3,5% vo bruto-doma{niot proizvod (BDP) na dr`avite od CIE.

I

Od 31.10 do 5.11.2011 godina vo Havana “FIHAV EXPOCUBA 2011” I DELOVNI SREDBI ME\U MAKEDONSKI I KUBANSKI KOMPANII Vo peridot od 31 oktomvri do 5 noemvri 2011 godina, vo Havana, Kuba, }e se odr`i 29. Me|unaroden saem na stoki za {iroka potro{uva~ka “FIHAV EXPOCUBA 2011”.

Za vreme na saemskata manifestacija, Stopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so Ambasadata na Kuba, so sedi{te vo Sofija, }e organizira bilateralni delovni sredbi na makedonskite posetiteli so kubanskite izlaga~i.

Stopanskata komora na Makedonija, kako ovlasten nacionalen koordinator, organizira poseta na makedonski kompanii na “FIHAV EXPOCUBA 2011” so organiziran avionski prevoz i hotelsko smestuvawe, besplaten vlez na Saemot, kako i posreduvawe pri izdavawe vizi za Kuba.

Va{iot inicijalen interes za poseta na Saemot, Ve molime, da go najavite najdocna do 23 avgust 2011 godina.

Kontakt: Vlatko Stojanovski Tel: 3244 004 faks: 3244 088 vlatko@mchamber.mk

Venera Andrievska Tel: 3244 037; faks 3244 088 venera@mchamber.mk

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

Svet / Biznis / Politika

13

SVET

0-24

...MARKETING-TALENT

...OGNENA STIHIJA

...NEVOOBI^AENA REGATA

Nole ja imitira [arapova

Golem po`ar na jugot od [panija

[vajcarsko ezero polno oldtajmeri

ovak \okovi} snimi nova videoparodija, no ovoj pat za marketin{ki celi. Vo soglasnost so sponzorot za sportska oprema Head, Nole ja imitira{e negovata kole{ka Marija [arapova, koja prethodno snimi reklama za kompanijata.

olem {umski po`ar besnee na jugot od [panija, a dosega se evakuirani pove}e od 1.000 lu|e. Po`arot dosega zafati pogolem del od nacionalniot park Kalblank, isto~no od istoriskiot grad Kartagena.

mfibiskite motorni vozila po 26-ti pat go okupiraa ezeA roto Neuhatel vo [vajcarija. Pove}e od 50 sopstvenici i vqubenici vo ovie avtomobili pristignaa od celiot svet

N

G

za da u~estvuvaat na regatata.

STANDARD I PURS I MUDIS POD SERIOZNA ISTRAGA!

SAD GO VOZVRA]A UDAROT NA REJTING-AGENCIITE Po namaluvaweto na vrvniot krediten rejting na SAD, Va{ington po~na da ja “~e{la” rabotata na Standard i Purs i Mudis, pa pronajde “konflikt na interesi” vo odreduvaweto na rejtingot od 2008 godina, pa navamu

inisterstvoto za pravda na SAD po~na istraga za rabotata na rejting-agencijata Standard i Purs za vreme na hipotekranata kriza vo 2008 godina, koga po~na globalnata finansiska kriza vo svetot, prenesuva Rojters. Iako izvorot na Rojters potvrduva deka ovaa istraga po~nala pred Standard i Purs da go namali vrvniot krediten rejting na SAD, od AAA na AA-, analiti~arite smetaat deka na ovoj na~in SAD go vozvra}a udarot.

Ministerstvoto za pravda isto taka pod istraga ja stavi i rabotata na rejting-agencijata Mudis, poradi na~inot na dodeluvawe na rejtingot za vreme na finansiskata kriza.

Svoi postapki za ispituvawe na pravilnosta na raboteweto na rejtingagenciite za vreme na finansiskata kriza od 2008 godina pa navamu,

M

istovremeno pokrena i Komisijata za hartii od vrednost na SAD. Potvrdata za po~nuvaweto na istra`nite postapki dojde otkako vesnikot “Wujork tajms” objavi deka postojat somnevawa za pogre{no odreduvan rejting na hipotekarni hartii od vrednost od strana na Standard i Purs vo tekot na finansiskata kriza, no i pred nea.

Po ovie obvinuvawa, portparolot na Standard i Purs, Ed Svini, soop{ti deka glavnite principi na agencijata se “analiti~kata nezavisnost i objektivnost”, a od 2008 godina kompanijata prezela ~ekori za podobruvawe na ovie politiki.

“Standard i Purs ima dobieno pove}e barawa od razli~ni vladini agencii vo tekot na poslednite nekolku godini vo vrska so amerikanskite hipotekarni hartii od vrednost. Nie sme sorabotuvale i }e prodol`ime da sorabotuK

75 AGENCII ZA KREDITEN REJTING VO SVETOT, NO TRI NAJVA@NI o svetot postojat 75 agencii za krediten rejting, no na pazarot dominiraat i imaat najgolema doverba kaj investitorite Mudis, Standard i Purs i Fi~. Pove}e od 80% od pazarite se vo racete na Mudis i na Standard i Purs, a 14% dr`i Fi~.

V

kompleksni finansiski proizvodi.

vame so vladinite agencii vo pogled na ovie barawa”, soop{ti Svini za Rojters.

S$ u{te ne e poznato dali amerikanskoto Ministerstvo za pravda vo istragata }e ja vklu~i i agencijata za krediten rejting Fi~.

Nitu Fi~, nitu Mudis dosega go nemaat namaleno amerikanskiot krediten rejting.

“Wujork tajms”, pak, prenesuva deka i pokraj negoduvaweto vo vrska so neuspe{noto rabotewe na kreditnite rejting-agencii za vreme na finansiskata kriza, investitorite s$ u{te se potpiraat na rejtingot na trite glavni agencii za kupuvawe dr`avni i korporativni obvrznici, kako i drugi O

M

E

R

C

I

J

A

SAD GLEDA KONFLIKT NA INTERES VO RABOTATA NA STANDARD I PURS Se ~ini deka Amerikancite dolgo vreme se spremaat da im go vozvratat udarot na agenciite za krediten rejtig, bidej}i u{te od april ovaa godina, postojanata Komisija za istragi na Senatot na SAD, na ~elo so demokratskiot senator Karl Levin, objavi izve{taj koj se sostoe{e od ostri kritiki za rabotata na Standard i Purs, po {to menaxerite od agencijata bea povikani na soslu{uvawe.

“Na ro~i{tata odr`ani pred Postojanata L

N

I

O

G

L

A

komisija za istragi, a i spored na{iot izve{taj, zabale`avme zgolemen konflikt na interes vo delot na rabotata na kreditnite agencii za vreme na hipotekarnata kriza”, soop{ti Levin.

Toj dodade deka sosema e ispravno podetalno da se “pro~e{la” rabotata na agenciite.

Republikanskiot senator Чak Grisli, koj isto taka e ~len na Komisijata, veli deka ovojpat istragata treba da se naso~i kon konfliktot na interesi koj se javuva vo samata industrija, za {to na krajot pla}aat potencijalnite kreditokorisnici so stapS

I

kata na nivnata kreditna sposobnost.

“Mo`ebi ovojpat Ministerstvoto za pravda }e uspee da go napravi toa {to odamna treba{e da bide napraveno vo ovoj pogled”, izjavi Grisli za Rojters.

Istovremeno, Standard i Purs se nao|a “vo ogan” od pove}e strani, otkako go namali vrvniot rejting na SAD na po~etokot od ovoj mesec, so {to predizvika lavina negativni reakcii od pove}e institucii na SAD. Zatoa, nekoi od klu~nite institucii vo Kongresot na SAD razmisluvaat za voveduvawe reformi vo raboteweto na rejting-agenciite.

14

Feqton

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Aleksandar pred grobot na Ahil, 18 vek, delo na Xovani Panini

PREDVE^ERIETO NA ODLU^UVA^KATA BITKA o Troja, kade {to bila vodena Trojanskata vojna, na eden rid se nao|al hramot na Atina. Atina (Minerva, za Rimjanite), bo`icata na bitkite, `estoka i nemilosrdna, bila omilenoto ~edo na Zevs. Gradot Atina go dobil imeto spored Atina, za{to taa bila i bo`ica na civilizacijata.

Koga pristignal do Troja, nedaleku od mestoto kade {to se istovarile na bregot, Aleksandar se ka~il po ridot za da dojde do hramot. Zaedno so nego odela odbrana grupa zapovednici i mno{tvo vojnici.

Nadvor od hramot stoel eden prorok, vedna{ do skr{enata bista na persiskiot satrap Ariobarzan.

Ne e poznato dali makedonskata prethodnica pod komanda na Parmenion imala nekakva vrska so kr{eweto na taa statua, no toa bilo korisen predznak (nekoi

V

istori~ari tvrdat deka bistata vsu{nost bila skr{ena od samite Persijci, koga Ariobarzan bil simnat od vlast vo eden prevrat, 35 godini pred pristignuvaweto na Aleksandar).

Pretska`uvaweto na prorokot bilo u{te pozna~ajno: koga izlegol da go pozdravi, toj mu soop{til na Aleksandar deka e predodreden za golemi pobedi, posebno vo negovite bitki vo Frigija (dene{na Turcija); deka naskoro }e pobedi eden pro~uen persiski vojskovodec; i deka bo`icata Atina ka`ala deka }e mu pomaga vo bitkata.

Postojanite potsvesni ili neposredni povrzanosti so Homerovata Ilijada, koja pove}eto od negovite vojnici ja imale pro~itano, bile impresivni. Vo Ilijadata, kone~nata pobeda na Ahil nad najdobriot od Trojanskite voini, Hektor, se slu~ila samo poradi intervencijata i manipulacijata

na bo`icata Atina. Nasobranite vojnici radosno gi pozdravuvale takvite ~udesni predznaci.

Aleksandar vlegol vo hramot, go soblekol svojot oklop i go ponudil kako dar za bo`icata. Na yidovite od hramot bile zaka~eni {tit i oklop koi{to navodno mu pripa|ale na Ahil. So najgolema po~it, Aleksandar gi simnal od yidovite ovie i nekoi drugi predmeti, i mu gi dal na ~uvawe na eden telohranitel.

Ottoga{, sekoga{ }e bidat noseni vo negovite bitki. Vo bitkata kaj Multan, vo Indija, {titot na Ahil }e mu go spasi `ivotot.

Dodeka Aleksandar gi planiral potezite, persiskite zapovednici vo toj region se sostanale za da razgovaraat za makedonskata zakana. Persijcite mo`ele da ja uni{tat flotata na Aleksandar vo

Postojanite potsvesni ili neposredni povrzanosti so Homerovata Ilijada, koja pove}eto od vojnicite na Aleksandar ja imale pro~itano, bile impresivni.

Vo Ilijadata, kone~nata pobeda na Ahil nad najdobriot od Trojanskite voini, Hektor, se slu~ila samo poradi intervencijata i manipulacijata na bo`icata Atina. Aleksandar se na{ol pred nejziniot hram.

pomorska bitka, no ne go sfa}ale seriozno seriozno.

Memnon od Rodos bil vrhoven zapovednik na persiskite sili vo Frigija, teritorija na zapadniot kraj od persiskoto carstvo, bogata so ruda i so zemjodelstvo. Memnon poteknuval od dolga loza vojskovodci i blagorodnici. Nekolkupati go posetil makedonskiot dvor so negovata sopruga Barsine, koja va`ela za edna od najubavite `eni vo Persija; Memnon i Barsine go zapoznale i go sakale Aleksandar (vsu{nost, Aleksandar silno se zaqubil vo Barsine). Memnon ne mo`el da poveruva deka neiskusniot Aleksandar seriozno planira da ja osvoi Persija so tolku mala vojska. Memnon im naredil na negovite trupi da ja zapalat po~vata i da gi uni{tat posevite okolu Troja, no im rekol da ne se vpu{taat vo direktna borba so Makedoncite. Iako gi uni{tuval

sopstvenite posevi, pretpostavkata r na Memnon bila deka koga na Makedoncite celosno }e im snema hrana - tie ve}e imale namaleni obroci – i, Aleksandar }e naredi brzo povlekuvawe nazad vo Makedonija.

Memnon ne pretpostavuval deka Aleksandar }e ja pokori Persija, deka }e ja osvoi cela Azija, deka }e ja zeme Barsine za qubovnica, deka so nea }e ima dete, Herkul, koe{to po negovoto po~inuvawe } e bide ubieno pri podelbata na negovoto carstvo.

LINKOLN I GRA\ANSKATA VOJNA Kako i Aleksandar Veliki, koj sakal da dade povisoka moralna cel za invazijata vrz Persija, i Linkoln go upotrebil obra} aweto vo Getisburg za da uka`e deka celta na Gra|anskata vojna e ne{to pove}e otkolku borba po pra{aweto na ropstvoto. Vo

Na yidovite od hramot na Atina bile zaka~eni {tit i oklop koi{to navodno mu pripa|ale na Ahil.

So najgolema po~it, Aleksandar gi simnal od yidovite i ottoga{, sekoga{ gi nosel vo negovite bitki. Vo bitkata kaj Multan, vo Indija, {titot na Ahil }e mu go spasi `ivotot.

15

Feqton

KAPITAL / 22.08.2011 / PONEDELNIK

Dodeka Aleksandar gi planiral potezite za Novata Trojanska vojna, persiskite zapovednici se sostanale za da razgovaraat za makedonskata zakana. Tie mo`ele da ja uni{tat flotata na Aleksandar vo pomorska bitka, no ne go sfa}ale seriozno. Posetuvaj}i go grobot na Ahil, Aleksandar se podgotvil za odlu~uva~kata bitka ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

P

knigata Linkoln vo Getisburg, koja e mo{ne detalna i vredi da se pro~ita, avtorot Gari Vils napi{a deka Linkoln uspeal da go ostvari toa {to go zacrtal. “Gra|anskata vojna, za pove}eto Amerikanci, e toa {to Linkoln sakal taa da ozna~uva. Zborovite trebaa da go kompletiraat tatne`ot na pu{kite”.

Me|u prvi i treti juli 1863 godina, vo blizina na maliot, prosperiteten grad Getisburg, vo Pensilvanija, 23.000 vojnici na Unijata i 20.000 konfederativci gi zagubija `ivotite, ili bea te{ko raneti, ili se vodea kako is~eznati - okolu ~etvrtina od voenata sila na sekoja od sprotivstavenite strani.

Okolu 5.000 ubieni kowi i mazgi nabrzina bea zapaleni. Telata na vojnicite bea pogrebani so golemo brzawe. Izniknaa grobi{ta - na niv vo golem del ne se znae{e koj i kade e pogreban. Poradi smrdeata od tolku mnogu tela koi{to se raspa|aa na letnoto sonce, re~isi nevozmo`no be{e da se soberat pove}e informacii ili da se odr`i podostoinstven pogreb.

Na 19 noemvri 1863 godina, pove}e od pet meseci po taa sudbonosna bitka, pretsedatelot Linkoln pristigna vo Getisburg za da zavr{i edna zna~ajna zada~a: proglasuvawe na mestoto na bitkata za nacionalni grobi{ta. Linkolnovoto “obra}awe vo Getisburg”, kus govor od 272 zborovi, }e ostane zapameten vo istorijata kako eden od najnezaboravnite govori.

Stanuvaj}i da govori so samo dva lista hartija vo rakata, Linkoln govorel pomalku od tri minuti.

Se preraska`uva edna skazna za oficijalniot fotograf na nastanot.

Toj go postavuval fotoaparatot, za da go ovekove~i pretsedatelot za site sledni generacii. Me|utoa, se {okiral koga Linkoln zavr{il so govorot pred toj da go postavi fotografskiot aparat. Negoviot

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Kako i Aleksandar Veliki, koj sakal da dade povisoka moralna cel za invazijata vrz Persija, i Linkoln go upotrebil obra} aweto vo Getisburg za da uka`e deka celta na Gra|anskata vojna e ne{to pove}e otkolku borba po pra{aweto na ropstvoto. Pretvoraj}i ja vo bitka za temelnoto na~elo na “ednakvosta”, koe go nemalo vo Ustavot, Linkoln uspe{no ja smenil pri~inata poradi koja vojnicite zaginale.

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Pretvoraj}i ja Gra|anskata vojna vo bitka za temelnoto na~elo na “ednakvosta”, koe ne se spomenuvalo vo Ustavot, Linkoln uspe{no ja smenil pri~inata poradi koja vojnicite zaginale so povisokata cel za branewe na ednakvosta.

Kako mnozina navistina efektivni politi~ki lideri, Linkoln vsu{nost go menuval, ili vo najmala raka go podgotvuval terenot za menuvawe na Ustavot na SAD, koj kako pretsedatel se zakolnal deka }e go {titi.

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

kus govor ja ostvaril posakuvanata cel.

Linkoln ne samo {to ne gi izustil zborovite ropstvo ili sopstveni~ki prava, ili {to bilo drugo oddaleku povrzano so pri~inite za vojnata - vsu{nost, do 1862 godina, celta na Unijata edinstveno bila “zemjata povtorno da bide obedineta kako pred Gra|anskata vojna”.

Linkoln ka`al: “Pred 87 godini, na{ite tatkovci iznedrija nova nacija na ovoj kontinent, zasnovana na sloboda i posvetena na ubeduvaweto deka site lu|e se sozdadeni ednakvi”. So ovie zborovi, spored Vils, Linkoln go napravil “najsmeliot iluzionizam pod otvoreno nebo, do`ivean od tie koi ne se somnevale. Sekoj vo toa mnoguiljadno mno{tvo gi napolnil svoite intelektualni xebovi”.

Otkako Linkoln zavr{il so obra}aweto, masata narod go napu{tila Getisburg so nova koncepcija za toa zo{to se vodela Gra|anskata vojna. Idejata za ednakvost, koja bila pod vlijanie na ideite na angliskiot politi~ki filozof od 17 vek, Xon Lok, bila prisutna vo Deklaracijata za nezavisnost - no ne i vo Ustavot, s$ dodeka po vojnata ne bil usvoen 13-tiot amandman. No, kako mnogu navistina efektivni politi~ki lideri, Linkoln vsu{nost go menuval, ili vo najmala raka go podgotvuval terenot za menuvawe na Ustavot na SAD, koj kako pretsedatel se zakolnal deka }e go {titi.

Pretvoraj}i ja Gra|anskata vojna vo bitka za temelnoto na~elo na “ednakvosta”, koe ne se spomenuvalo vo Ustavot (mnogu vode~ki vesnici brzo go poso~ile ova), Linkoln uspe{no ja smenil pri~inata poradi koja vojnicite zaginale - od za~uvuvawe na Unijata, do povisokata cel za branewe na ednakvosta. Govorot na Linkoln vo Getisburg, zaedno so govorot na Perikle, postavil standard koj site politi~ki lideri se obiduvaat da go dostignat (pro~ueniot govor na Perikle bil odr`an na atinskite grobi{ta specijalno podignati vo ~est na zaginatite od prvata godina na Peloponeskite vojni, re~isi 2.300 godini pred Linkoln).

VO PREDVE^ERIETO NA ODLU^UVA^KATA BITKA Filip i Aleksandar imale ed-

nakvi zaslugi za pobedata na Makedoncite kaj Heroneja. Naskoro Aleksandar }e vkusi pobeda koja e celosno negovo delo.

Nekolku nedeli po negovoto pristignuvawe vo Frigija, makedonska izvidnica go izvestila deka na okolu 80 kilometri od niv se sobira golema persiska vojska.

Makedoncite so nivnoto molnevito dvi`ewe ja osuetile persiskata politika na zapalena zemja. Tie doa|ale do bujnite poliwa i ja sobirale hranata pred Persijcite da ja uni{tat. Gledaj}i deka nivnite napori ne go davaat posakuvaniot efekt (i pokraj ogromnite zagubi), golem del od persiskite lideri pobarale vedna{ da se zapre so politikata na zapalena zemja. Memnon sfatil deka mu pretstoi odlu~uva~ka bitka so Aleksandar. Vsu{nost, toa mu bila edinstvenata preostanata alternativa. Toj organiziral vojska od 39.000 elitni persiski vojnici, vo koja bile vklu~eni pove}e od 20.000 gr~ki platenici (pove}eto od niv bile pe{adijci). I pokraj negovata nekoga{na naklonetost kon nego, Memnon im naredil na trupite da go ubijat Aleksandar. Memnon do{ol do sledniov zaklu~ok: ako toa im uspee, makedonskata zakana vedna{ }e zgasne.

Persiskata vojska se sobrala dol` karpestite bregovi na razbesnetata reka Granik (dene{nata reka Koxaba{ vo Turcija, koja se vleva vo Mramorno More), za da se soo~i so Makedoncite. Vo pozadina se gledale planinite od kade {to izvira rekata, a mali rit~iwa dominirale so pejsa`ot dol` te~enieto na 30 metri {irokata reka.

Persijcite sfatile deka prirodata e na nivnata strana: {irinata na rekata i jakite strui bile golem predizvik za sekoja vojska {to saka da ja premine; duri i ako premine, potoa treba da se bori

so najgolemata vojska vo svetot.

Persijcite zazele odbranbeni pozicii. Tie gi posednale site grebeni i vrvovi na ridovi po frontalnata linija koja bila dolga okolu 2,5 kilometri, i na niv postavile strelci i frla~i na kopja. Okolu pet iljadi kowanici se nao|ale pred strelcite i kopjanicite, podgotveni da go napadnat sekoj {to }e se osmeli da ja izvadi glavata nad voda.

Pe{adijata stoela pozadi kowicata. Ova bilo golema gre{ka na Persijcite.

Na 18.000 Makedonci im bile potrebni tri denovi za da stignat do mestoto na bitkata; ostanatite bile ostaveni nazad, za da vnimavaat na kakvi bilo zakani za makedonskata vojska. Aleksandar se pribli`il do rekata. Toj ja namalil brzinata, o~ekuvaj}i persiskata pe{adija da ja premine rekata, kako i ofanziven napad na persiskata kowica. No, ni{to od toa. Makedoncite bile umorni od tridnevniot mar{ po `e{kite turski letni denovi i ladni no}i.

Gledaj}i gi umornite lica na vojnicite, Parmenion dojaval kaj Aleksandar. Toj mu predlo`il vojnicite da se odmorat no}e, pred da gi preminat razbesnetite vodi na rekata Granik. No, Aleksandar ne prifatil. “Kakov predizvik im pretstavuva edno malo poto~e kako Granik na tie koi gi preminaa burnite vodi na Helespont?”, Aleksandar go pra{al Parmenion.

Spored istori~arot Arijan, go

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

ukoril Parmenion i zatoa {to voop{to po~nal razgovor na taa tema. Aleksandar mu rekol deka toa bi mo`elo da ja namali negovata reputacija na ~ovek koj se soo~uva so opasnosti, i deka mo`elo da ja dovede vo pra{awe gordosta na makedonskata vojska, koja po~nala da gradi reputacija deka e bestra{na.

(PRODOL@UVA) VO NAREDNIOT BROJ: OPIS NA ODLU^UVA^KATA BITKA KOJA ZAVR[I SO POBEDA ZA ALEKSANDAR, NA KOJA POKRAJ MAKEDONIJA SE RADUVALA I CELA GRCIJA.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

7 OKTOMVRI, SPECIJALEN PRILOG

VINO “KAPITAL” PRAVI ANALIZA NA TOP 5 STRANSKI PAZARI ZA IZVOZ NA MAKEDONSKO VINO KAKVI MARKETING STRATEGII TREBA DA SE PRIMENAT SOGLASNO KARAKTEROT NA POTRO[UVA^ITE?

KAKO DOMA[NITE VINARII POVE]E DA GO KORISTAT POTENCIJALOT NA HOREKA (HOTELI, RESTORANI, KETERING) SEGMENTOT ZA PRODA@BA NA VINO I VO MAKEDONIJA I VO STRANSTVO?

KAKO RESTORANITE I HOTELITE GI SOSTAVUVAAT VINSKITE LISTI?

VINSKIOT TURIZAM VO MAKEDONIJA - KOI VINARII NUDAT VINSKI TURI, [TO TIE OPFA]AAT, KOLKU ^INAT, KOLKU SE POSETENI?

KOI SE GLAVNITE PROBLEMI [TO GO KO^AT POSILNIOT RAZVOJ NA OVOJ BIZNIS?

ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ]E ^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG VINO KOJ ]E IZLEZE NA 7 OKTOMVRI 2011 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

23 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

AVTOMOBILIZAM EKOLO[KITE ASPEKTI PRI IZBOR NA NOVO VOZILO - KOLKU MAKEDONCITE VODAT SMETKA ZA [TEDLIVOSTA I EKOLOGI^NOSTA NA SVOETO VOZILO? NOVITETI VO RAZLI^NITE TIPOVI ZA FINANSIRAWE NA AVTOMOBILSKATA PRODA@BA - KREDITI I LIZING OSIGURUVAWE OD AVTOODGOVORNOST: POVE]E OD ZAKONSKA OBVRSKA! ESENSKA PONUDA OD MAKEDONSKITE AVTO-SALONI

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111