352-23.08.2011

vtornik. 23 avgust. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

-0,05% -0,64% -0,02%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,49 42,75 70,71

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

SLU^AJ SVEDMILK

TUTUNSKA PO VTOR PAT ]E BARA 7,5 MILIONI EVRA ZA SVEDMILK STRANA 10 NASKORO!!!

ASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

vtornik. 23 avgust. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

vtornik-23. vtornik 2 avgu avgust. 2011 | broj 352 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

3.000

Buxetot za 2012 se zgolemuva za milioni 100 evra!

МБИ10

09/10

0,05%

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii c na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Po 20 godini nezavisnost – nov referendum?

STRANA 7

INTERVJU TEUTA ARIFI VICEPREMIER ZA EVROINTEGRACII

Porakite od SAD sekoga{ se dobronamerni!

STRANA 6

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

Bankarski promeni

STRANA 12

STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA F STRATEG NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

VOVEDNIK KATERINA POPOSKA

VKUSOT NA PRVATA SAMOSTOJNA POBEDA

Mevlem za u{i!

27

STRANA 2

1

Navigator

2

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

ilion evra od buxetot odvoil gradona~alnikot na Grad Skopje, Koce Trajanovski, za rekonstrukcija na 12 sredni u~ili{ta vo Skopje. Celta e da se podobrat uslovite za rabota na vrabotenite i na u~enicite, pri{to samo za renovirawe na zgradi gradot odvoil 637.000 evra, dodeka za rekonstrukcija na pokrivite 326.000 evra. Vo ovoj proekt bea opfateni srednoto u~ili{te “Mihajlo Pupin”, “Vlado Tasevski”, “Nikola Karev”, “Zdravko Cvetkovski”, “Dimitar Vlahov”, “Bra}a Miladinovci”, “Arseni Jovkov”.

Opfateni se i “Pan~e Arsovski”, “Zef Qu{ Marku”, “Rade Jov~evski Kor~agin”, “Georgi Dimitrov” i “Orce Nikolov”.

M

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 23 AVGUST 2011

N

MEVLEM ZA U[I!

a ne planira ovoj proekt da go razviva doma, ne mora da ja ~eka Bugarija da ja formira berzata na elektri~na energija. Mo`e da gi razgleda drugite otvoreni mo`nosti na Balkanot. Tuka e, na primer, Na Balkanot se formira Slovene~kata regionalna berza za elektri~na berza na struja, ~ij po~etok energija! Vesta objavena vikendov e odli~na za uvo! e zaka`an za oktomvri ovaa godina. Slovencite Samo u{te navistina da ve}e nekolku godini ja za`ivee idejata. Inforrazvivaat idejata za berza macijata deka Makedonija za elektri~na energija }e fati ~ekor vo nekoj regionalen proekt u{te vo vo Jugoisto~na Evropa, inicijalnata faza e navis- nare~ena South Pool. tina osve`uva~ka so ogled Inaku, idejata berza na struja ne e nova ni vo na toa deka voobi~aeno Makedonija. Pred tri “palime” podocna, koga godini rabotna grupa vo rabotata ve}e e gotova.

Su{tinata e deka Bugarija, Ministerstvoto za ekonomija gi prave{e konturite najgolem proizvoditel na elektri~na energija vo re- na ovoj zna~aen proekt gionot i najgolem izvoznik vo energetskiot sektor vo zemjava - dali zemjava na Balkanot, saka da formira regionalna berza da bide del od regionalniot berzanski pazar na za elektri~na energija, so sedi{te vo Sofija, vo koja struja ili da se formira }e u~estvuvaat i Makedoni- svoja vo nacionalni ramki. ja, Grcija i Srbija. Bugari- Makedonskata energetska asocijacija pak, sekoja ja s$ ubavo si smislila, samo {to Makedonija ne ni godina ja izdignuva idejata za berza za struja na nivo znae deka e planirana vo proektot! S$ u{te nikoj od na prioritet na zemjava.

Bugarija, oficijalno, ne ja Ako berzata za elektri~na pokanil makedonskata vlast energija po definicija za sorabotka na poleto na zna~i transparentni i transparentno trguvawe so nediskriminira~ki pravila za pristap do energetskite elektri~na energija.

No, duri i da re~eme deka resursi, za~uduva zo{to i koj vo zemjava ja osuetuva pokanata za inicijativata idejata Makedonija da na Bugarija zadocnila na makedonskata adresa, treba se vklu~i vo regionalen proekt kade {to to~no da se poddr`i i silno da }e se znae po koja cena se pottikne makedonskoto vklu~uvawe vo ovaa inici- golemite kompanii ja kupuvaat strujata na slobodniot jativa. Do realizacijata na ovoj proekt, koja spored pazar? Dosega ima{e i mnogu prepukuvawe “za” i procenkite nema da se “protiv” makedonska berza slu~i najmalku vo slednite dve godini, se otvora za struja, koja bi ~inela okolu 200.000 evra. Del od pra{aweto {to dotoga{? energetskite eksperti vo Koi se drugite {ansi zemjava nekolku godini po na energetski zavisnata Makedenija? Koga ve}e Vla- red na nivo na priordata ja pozdravuva idejata itet ja izdignuvaat idejata Makedonija da sozdade sopza regionalno povrzuvawe stvena platforma za trguna Balkanot, vo duhot na vawe so struja. No, tuka se sigurnoto snabduvawe otvora dilemata {to so elektri~na energija i transparentnosta na cenite }e ponudi Makedonija na taa berza koga nie na elektri~nata energija,

KAPITAL DOZNAVA

KATERINA POPOSKA ppop p poska@k @ api p tal.com.mk poposka@kapital.com.mk

od godina vo godina go prodlabo~uvame jazot me|u proizvodstvoto i potro{uva~kata na struja?

Izgradbata na energetski kapaciteti koi }e ja zadovolat barem doma{nata pobaruva~ka na struja ve}e 20 godini ne ni odi od raka. Zatoa, namesto devizite da se vlo`at vo izgradba na novi kapaciteti, tie se frlaa na skap uvoz od stranstvo. I tokmu poradi deficitarnoto proizvodstvo na elektri~na energija Makedonija mo`e da razmisluva za opcijata vklu~uvawe na regionalna energetska berza, od kade {to golemite kompanii sami }e mo`e da si kupuvaat struja. Toa za golemite makedonski potro{uva~i }e zna~i deka vo uslovi na transparentno presretnuvawe na ponudata i pobaruva~kata site igra~i na pazarot }e se tretiraat na ist na~in, bez da ima mo`ni kalkulacii od strana na trgovcite so elektri~na energija. Ako pak, do`iveeme vo bliska idnina (pomalku od pet godini) da staneme del od regionalna berza za elektri~na energija i doma}instvata }e mo`at sami da si kupuvaat struja na pazarot. I nema da bidat zbuneti od nikogo kolku ~ini eden kilovat-~as elektri~na energija.

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

V

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

Vladata vo 2012 godina planira da potro{i vkupno 2,7 milijardi evra, {to e za 100 milioni evra pove}e vo sporedba so Buxetot koj vlasta go ima za tro{ewe godinava, doznava “Kapital”.

Spored proekciite na Ministerstvoto za finansii, prihodite od danoci i pridonesi idnata godina }e iznesuvaat 2,52 milijardi evra, {to zna~i deka razlikata od 176 milioni evra, kolku {to } e iznesuva buxetskiot deficit (2,2% od BDP), }e mora da se nadomestuva so pozajmuvawe na doma{niot ili na stranskiot pazar na kapital.

Iako, voobi~aeno, presmetkite za nov buxet se pravea kon krajot na septemvri, od Ministerstvoto za finansii velat deka godinava dr`avnata kasa se kroi porano za da mo`e porano da stigne vo racete na pratenicite vo Parlamentot i da ima pove}e vreme za rasprava. Zasega ne se otkrivaat detali za proektite {to }e se najdat vo noviot buxet, koi ministerstva } e dobijat pove}e pari i dali }e se menuva

strukturata na javnata potro{uva~ka so odvojuvawe pove}e pari za kapitalni investicii za smetka na kratewe na tekovnite tro{oci.

Sepak, ako se znae deka Vladata slednata godina planira da gi zgolemi platite vo javniot sektor, penziite i socijalnite dava~ki za 5%, a dosega ne e najaveno namaluvawe na brojot na vrabotenite vo dr`avniot aparat, mo`e da se zaklu~i deka najgolem del od sekoj denar {to go sobira dr`avata od gra|anite i kompaniite od danoci i pridonesi }e se tro{i za tekovni potrebi, odnosno za plati na javnata administracija, za penzii, socijalni dava~ki, za nabavka na stoki i uslugi za potrebite na Vladata.

Ekonomistite postojano sugeriraat da se promeni na~inot na tro{ewe na parite od Buxetot za da mo`e pove}e pari da se investiraat vo izgradba na moderna patna, `elezni~ka, energetska infrastruktura.

Profesorot Miroqub [uka-rov ocenuva deka lo{ata postavenost na buxetskite rashodi e hroni~en problem na site vladi, poradi toa {to politi~kite partii vo obid da ja osvojat vlasta im vetuvaat s$ i se{to na gra|anite, duri i koga nema dovolno pari vo Buxetot za toa. Poradi toa, dr`avnata kasa so godini nanazad ima dominantno socijalna, namesto razvojna uloga.

“Vladata pri kreiraweto

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

BUXETOT ZA 20 ZA 100 MILIO

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

MIROQUB [UKAROV UNIVERZITETSKI PROFESOR

“Vladata pri kreiraweto na noviot buxet mora da ima predvid da go smeni na~inot na tro{ewe na narodnite pari. Kako socijalna zemja, nema mnogu golem prostor za kratewe na socijalnite dava~ki, me|utoa, mora da se skrati brojot na vrabotenite vo administracijata, osobeno tie po razni odbori i tela kade {to ne treba da se me{a dr`avata. Na toj na~in }e se oslobodat pove}e pari za investicii vo nova infrastruktura. Kompaniite }e imaat podobri uslovi za rabota, }e proizveduvaat pove}e i }e pla}aat pove}e danoci.”

2,7

milijardi evra planira da potro{i Vladata idnata godina

176 milioni evra }e bidat pogolemi rashodite vo odnos na prihodite vo Buxetot za 2012 godina

34,2% od BDP }e zafa}a javnata potro{uva~ka idnata godina

na noviot buxet mora da ima predvid da go smeni na~inot na tro{ewe na narodnite pari. Kako socijalna zemja, nema mnogu golem prostor za kratewe na socijalnite dava~ki, me|utoa, mora da se skratat vrabotenite vo administracijata, osobeno tie po razni odbori i tela kade {to ne treba da se me{a dr`avata, tuku privatniot sektor. Na toj na~in }e se oslobodat pove}e pari za investicii vo nova infrastruktura. Kompaniite }e imaat podobri uslovi za rabota, }e proizveduvaat pove}e i }e pla}aat pove}e danoci”, komentira [ukarov.

Sega okolu 85% od Buxetot se tro{at

Navigator

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK NOV PODVIG NA SKOPSKIOT GRADONA^ALNIK

ABDULAKIM ADEMI

MURAT ORNEKOL

inisterstvoto za `ivotna sredina predlaga da se vospostavi sistem za sobirawe, selektirawe, reciklirawe na otpadnata elektri~na i elektronska oprema

oncesionerot TAV vo presret na 8 septemvri ni podari nov spomenik na Aleksnadar Makedonski, smesten na skopskiot aerodrom

M

MOAMER GADAFI

HAШIM TA^I

osovskata Vlada }e kupuva dva helikoptera i 10 oklopni vozila, vredni nad 20 milioni evra, dodeka vkupniot godi{en buxet na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti e 92,6 milioni evra

K

K

ibiskite buntovnici go konL troliraat najgolemiot del od libiskata prestolnina. Zarobeni se sinovite na Gadafi, koj pak, gi povika privrzanicite da se snabdat so dopolnitelno oru`je

012 SE ZGOLEMUVA ONI EVRA

P

Prodol`uva udarni~koto tempo so koe skopskiot gradona~alnik, Koce Trajanovski, ima namera da re{i {to pogolem broj gradski problemi za {to pokratko vreme. Po rekreativnite pateki pokraj kejot na Vardar, gradskite pla`i, rekonstrukcijata na pove}e soobra}ajnici, skopskiot gradski tatko obezbedi eden milion evra od buxetot na gradot za podobruvawe na uslovite za rabota na u~enicite i nastavniot kadar vo 12 sredni u~ili{ta.

So proektot }e bidat opfateni u~ili{tata “Mihaljo Pupin”, “Vlado Tasevski”, “Nikola Karev”, “Zdravko Cvetkovski”, “Dimitar Vlahov”, “Bra}a Miladinovci”, “Arseni Jovkov”, “Pan~e Arsovski”, “Zef Qu{ Marku”, “Rade Jov~evski Kor~agin”, “Georgi Dimitrov” i “Orce Nikolov”. ]e se raboti na renovirawe na sanitarni

KOCE TRAJANOVSKI jazli, na rekonstrukcija na pokrivi, na elektri~ni instalaci, }e se menuva stolarijata. Za renovirawe na u~ili{nite zgradi gradot }e potro{i 637 iljadi evra, a za rekonstrukcija na pokrivite 326 iljadi od istata valuta.

So ovoj poteg Trajanovski poprava tamu kade {to potfrlilo nadle`noto Ministerstvo za obrazovanie, a na negovite prethodnici na gradona~alni~kata funkcija takvo ne{to ne im padnalo na pamet. I u{te edna{ poka`uva deka mo`e da se re{avaat so godini naplastenite problemi vo glavniot grad, so koi negovite prethodnici o~igledno se pla{ele da se soo~at.

GUBITNIK KAPETANOT POSLEDEN GO NAPUШTA BRODOT

3

2,5

TRO[OCI OD DR@AVNIOT BUXET (vo milijardi evra)

2,60 2,28

2,27

2,70

2,32

2

1,92 1,5

1,63

1,63 1,41

1,72

1,43

1

0,5

0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Izvor: Ministerstvo za finansii

S$ u{te ne se otkrivaat detali za proektite koi }e se finansiraat so noviot buxet, te`ok 2,7 milijardi evra, i dali }e se smeni strukturata na javnata potro{uva~ka. No, ako se znae deka Vladata vo 2012 godina }e gi zgolemi platite vo javniot sektor, penziite i socijalnite dava~ki za 5%, a ne se planira namaluvawe na brojot na vrabotenite vo dr`avniot sektor, toga{ e jasno deka najgolem del od sekoj denar {to go sobira dr`avata od gra|anite i kompaniite od danoci i pridonesi i ponatamu }e se tro{i za tekovni potrebi, a ne na kapitalni investicii za tekovni i neproduktivni potrebi, dodeka samo 15% se tro{at za kapitalni investicii. Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, od minatata godina po~na proces na restrukturirawe na javnite tro{oci so odvojuvawe pove}e pari za kapitalni investicii i najavi deka toj trend }e prodol`i i vo narednite godini.

Rebalans na buxetot naesen, sepak, }e ima?! Vladini pretstavnici potvrduvaat deka se pravat presmetki i ne ja isklu~uvaat

mo`nosta da se revidiraat tro{ocite i prihodite vo dr`avnata kasa.

Spored vladini izvori, ministerstvata dobile naredba da utvrdat kakva e sostojbata vo nivnite kasi za da se donese odluka dali i za kolku }e se krati dr`avniot Buxet.

Se procenuva deka Buxetot naesen }e mora da se skrati za da se isplatat site zaostanati dolgovi na dr`avata kon kompaniite i da se vrati DDV. Vo ovoj period od godinata, koga ekonomskata aktivnost voobi~aeno

zabavuva, prihodite se namaluvaat i toa e glavnata pri~ina {to ministerot Stavreski po~nal da razmisluva za kratewe na tro{ocite.

Buxetskiot deficit vo prvata polovina od godinata dostigna 125 milioni evra, {to e pove}e od polovina od planiranite 188 milioni za cela 2011 godina. Toa zna~i deka nekoi tro{oci od Buxetot mora da se skratat, za da ne se prodlabo~i buxetskiot deficit pove}e od 2,5% od BDP. Potrebata od kratewe na neproduktivnite tro{oci od Buxetot ja potkrepuvaat

i tvrdewata na biznismenite koi vo posledno vreme se s$ poglasni deka Vladata docni so pla} aweto na obvrskite kon niv za nabavka na stoki i uslugi, kako i so povratot na DDV, {to upatuva na zaklu~ok deka minusot vo dr`avnata kasa realno e mnogu pogolem od statisti~kiot podatok {to go objavuva Ministerstvoto za finansii.

No, od Ministerstvoto za finansii s$ u{te nitu ja potvrduvaat, nitu pak, ja demantiraat informacijata za revidirawe na prihodite i rashodite od dr`avnata kasa.

P

Poznatata rejting-agencija Standards i Purs ve}e e sigurna vo procenkite deka Grcija najdocna do krajot na godinata i oficijalno } e bankrotira. Se ~ini investitorite taa procenka ja napravija u{te pred rejtingagenciite, pa ve}e odamna nikoj ne veruva deka Grcija mo`e da se spasi od bankrot.

Site navodni napori koi na javna scena gi pravat glavnite lideri na evrozonata - germanskata kancelarka, Angela Merkel i francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi - investitorite gi ocenuvaat kako frlawe voda na ~ovek koj se davi. Se ~ini, edinstveno premierot Papandreu veruva deka Grcija nema da bankrotira. Toj ja uveruva

JORGOS PAPANDREU gr~kata i svetskata javnost deka so reformite koi gi pravi negovata vlada Grcija mo`e da se spasi od bankrot. Samo bara vreme. No, opozicijata ve}e glasno bara predvremeni izbori, na koi narodot }e mu pora~a na Papandreu deka treba da go napu{ti brodot koj o~igledno ne znael da go upravuva.

Dali Papandreu navistina }e ostane posleden na brodot koj plovi kon santata mraz ili pak, predvreme }e go prepu{ti kormiloto na “spasitelite” koi sakaat Grcija {to pobrzo da ja vidat nadvor od evrozonata }e vidime mnogu naskoro.

MISLA NA DENOT

IDNINATA NE POSTOI, NEA TREBA DA JA SOZDADEME

RALF VALDO EMERSON AMERIKANSKI ESEIST

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KOJA KOMPANIJA KOLKU POTRO[ILA STRUJA VO JULI 2011 GODINA?

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

FOTO NA DENOT...

DVIGATELI NA GLOBALNOTO ZAZDRAVUVAWE?!

Usje , 4.69% Silmak, 19.92% Ad Elem, 18.44%

Skopski leguri, 8.88% Mital stil, 0.89% Makstil, 9.97%

Okta, 2.51%

Feni industri, 31.23%

Bu~im, 3.34% Izvor: Mepso

Ako se analizira potro{uva~kata na elek elektri~na ktri~na energija na golemite kompanii vo juli godinava, kavadare~kata kompanija za proizvodstvo na feronikel, Feni industri e najgolemiot potro{uva~ na struja, so duri 31,23% od vkupnata potro{uva~ka na golemite kompanii. Duri 19,92% od kola~ot na vkupnata potro{uva~ka na golemite kompanii koi sami kupuvaat struja na slobodniot pazar otpa|a na Kombinatot za ferosilicium od Jegunovce. Vedna{ zad niv se dr`avnite Elektrani, Skopski leguri i Makstil.

otpretsedatelot na SAD, Xozef Bajden, ja zavr{i petdnevnata poseta na Kina. Toj mu prenese na svojot kineski kolega silna poraka za me|uzavisnosta na dvete najgolemi svetski sili i naglasi deka i SAD i Kina treba da ja prepoznaat zaedni~kata odgovornost vo svetot i da obezbedat pravilni uslovi za trgovija i investirawe.

Toj dodade deka napredokot na dvete zemji e od klu~na va`nost za o`ivuvawe na svetskata ekonomija.

P

SVETOT NIZ MEDIUMITE WASHINGTON TIMES Amerikanskiot vesnik na naslovnata stranica objavuva informacii od Libija, za slaveweto na libiskite buntovnici vo Tripoli otkako go osvoija glavniot grad po {estmese~ni borbi vo zemjata. Vesnikot objavuva deka dvajca sinovi na Gadafi se fateni od buntovnicite, dodeka za nego se {pekulira deka mo`ebi e ubien ili pobegnat vo Al`ir.

CHINA C HI DAILY Kineskiot vesnik Kin pi{uva za nedostatokot pi{ na zzaemna doverba me|u Kina i Japonija me| vo bbezbednosnite i politi~kite pra{awa pol me|u dvete zemji. me| Pri~inite za vakvite Pri nesoglasuvawa nes me|u dvete zemji se me| prepi{uvaat na istopre rijata i geopolitikata rija na ddvete zemji, kako i na ekonomskoto rivalstvo. eko

24 ^ASA Bugarskiot vesnik pi{uva za noviot narko bos koj ja kontrolira proda`bata na droga na teriotorijata na cela Sofija. Spored vesnikot, se raboti za 36-godi{en ma` koj se vozi vo crn xip “hamer” i vladee so biznisot so droga vo najgolemite regioni i kvartovi vo Sofija.

POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot vesnik objavuva detali za vleguvaweto na dr`avata vo sopstveni~kata struktura na kompnijata Badel 1862 {to }e zna~i i dokapitalizacija.

Iznenaduva~ki e {to otkako go sprovede planot za finansisko restrukturirawe, akcionerite odlu~ija da go smenat pretsedatelot na Upravata.

KAKO MAKEDONIJA JA KORISTI KOSOVSK

KOMPANIITE PO^ OFANZIVA NA KO MAJA BAJALSKA GEORGIEVSKA bajalska@kapital.com.mk

a na nekoj da mu svetne na drug treba da mu se stemni.

Vaka nekako mo`e da se opi{e borbata za izvoz na kosovskiot pazar, koja na Balkanot po~na otkako kosovskata vlast stavi embargo za srpskite proizvodi. I dodeka mediumite vo Srbija presmetuvaat deka ekonomijata }e zagubi 250 milioni dolari samo godinava, nekoi od makedonskite izvoznici ve} e po~naa da trijat race od rastot na proda`bite na kosovskiot pazar.

Dopolnitelna {ansa za niv vo ovoj moment e i carinata od 10% za bosanski proizvodi, koja ja vovede kosovskata vlast.

Spored presmetkite na Stopanskata komora na Makedonija, kako rezultat na seto ova, makedonskiot izvoz na Kosovo mo`e da porasne za 100 milioni evra godi{no. No, dali i kolku }e se iskoristi ovaa {ansa?

Kosovskite kupuva~i se naviknati da gi kupuvaat srpskite proizvodi, kako {to se “plazma”, “jafa” i “smoki”. No, ako ovie proizvodi podolgo vreme gi nema, procenkite se deka }e bidat zameneti so proizvodi od Makedonija, Hrvatska,

Z

Konditori i proizvoditeli na hemiski proizvodi ve}e bele`at 50% rast na izvozot na Kosovo vo avgust vo odnos na juli. ]e uspeat li makedonskite kompanii da go zgolemat izvozot na dolg rok ili ova }e se svede samo na momentalna sostojba?

Crna Gora, Albanija i Turcija.

Spored izjavite od kompaniite koi bea raspolo`eni da razgovaraat na ovaa tema, zna~aen rast na izvozot na Kosovo vo konditorskata i hemiskata industrija ve}e se ~uvstvuva.

Aleksandar Cvetanov, direktor na Makprogres od Vinica, veli deka ovoj mesec vo sporedba so juli imaat drasti~en porast od 50% na izvozot. Na godi{no nivo pak, vo avgust godinava proda`bata na kosovskiot pazar im e zgolemena za 20% vo odnos na lanskiot avgust.

“To~no e deka srpskite proizvodi na Kosovo se prodavaat so godini i lu|eto se naviknati na niv, no od toa {to go dobivame kako informacii od na{iot distributer na Kosovo, rabotite sega poleka se menuvaat.

Na{iot distributer ve}e sklu~il novi dogovori so pogolemite trgovski ku}i vo Pri{tina na{ite proizvodi da gi stavat na policite na mestata kade {to se prodavaa tie koi sega nedostigaat na pazarot. Ako blokadata na srpskite proizvodi prodol`i so ova tempo }e ima prostor za zgolemuvawe na na{iot pazaren udel”, veli Cvetanov.

Makprogres momentalno e prva na kosovskiot pazar po proda`bata na torti~ki i rolati, odnosno konditorski proizvodi od tipot sponge.

I fabrikata za hemiski proizvodi i kozmetika Andros farma od Ohrid izminatiov mesec imala 50% rast na izvozot na Kosovo na mese~no nivo.

Spored nejziniot direktor, Aco Andreski, ako prethodno kompanijata mese~no ispra}ala po dva kamioni na Kosovo, sega ispra}a po tri. Veli deka nivnite proizvodi na Kosovo mnogu se tro{at i vo izminatite osum godini, kolku {to se prodavaat, tamu im stanale poznati na kupuva~ite.

“Godi{no na Kosovo izvezuvame proizvodi vo vrednost od polovina milion evra, a posledniov mesec imame 20% zgolemuvawe na izvozot, ako se sporeduva so brojkite za istiot mesec lani. Sekoja godina tamu imame vo prosek po 10% rast na proda`bite, a ako prodol`i vakvata situacija, godinava mo`e da imame i do 15% rast”, veli Andreski.

MAKEDONIJA SO MNOGU MALKU SVOI PROIZVODI “U{te e rano da se vle~at

ALEKSANDAR CVETANOV DIREKTOR NA MAKPROGRES

“Na{iot distributer ve}e sklu~il novi dogovori so pogolemite trgovski ku}i vo Pri{tina da gi stavat na{ite proizvodi na policite na mestata kade {to se prodavaa tie koi sega nedostigaat na pazarot. Nie i bez toa sme zna~ajno zastapeni na Kosovo, no ako blokadata na srpskite proizvodi prodol`i so ova tempo }e ima prostor za zgolemuvawe na na{iot pazaren udel.”

zaklu~oci, za{to ima zalihi vo magacinite. Otkako trae blokadata za srpski proizvodi na Kosovo raste kosovskoto proizvodstvo i proda`ba. Mislam deka zasega nema nekoe zgolemuvawe na izvozot od Makedonija, nitu pak, ima nekoj zgolemen interes za makedonskite proizvodi”, veli Xemail Dauti, direktor na distributerskata kompanija Dauti komerc.

Toj smeta deka Makedonija nema mnogu proizvodi koi mo`at da im pariraat na srpskite brendovi za koi se privrzani kosovskite potro{uva~i. Zatoa, spored nego, tie ne mo`at da bidat celosno zameneti.

“Makedonija nema proizvodstvo na detergent za perewe ali{ta. A eden srpski pra{ak e vtor najprodavan na kosovskiot pazar. Isto e i kaj testeninite i kaj site vidovi proizvodi. Ako na prvo mesto spored proda`ba e italijanski brend {pageti, na vtoro mesto se srpski {pageti. Kako Makedonija }e gi zameni srpskite proizvodi koga nie nemame proizvodstvo na testenini?”, potencira Dauti. Spored nego, zgolemena pobaruva~ka za makedonskite proizvodi za {iroka potro{uva~ka doprva }e se ~uvstvuva, koga }e po~nat da se tro{at zalihite na srpskite proizvodi vo magacinite.

Spored Menderez Ku~i, pretsedatel na Komorata na Severozapadna Makedonija, izvozot na makedonski proizvodi na Kosovo vo odredeni segmenti e ist, a vo odredeni porasnal. Toj veli deka mnogu makedonski kompanii se pred

3 FAKTI ZA...

3,3 230 3,6

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

Milijardi evra iznesuvaat vkupnite krediti za kompaniite i gra|anite zaklu~no so juli Milioni evra od izdadenite krediti se somnitelni i sporni za vra}awe Milijardi evra dostignaa depozitite na gra|anite i firmite vo bankite do juli

PROCENKI...

\ORGE IVANOV

PRETSEDATEL NA R.MAKEDONIJA

DR@AVATA I BIZNISOT MORA DA BIDAT PARTNERI!

P

retsedatelot \orge Ivanov od {koloto za mladi lideri vo Ohrid pora~a deka so toa se nudi nadgradba, usovr{uvawe i timska sorabotka i nova stranica vo odnosot kon potencijalnite mladi lideri, bidej}i dr`avata i biznisot se partneri koi sozdavaat vistinska vrednost.

- Чesto mladite potencijalni lideri bea ostavani sami da se snao|aat. So {koloto za lideri se vrti nova stranica. Dr`avata i biznisot se partneri koi so zaedni~ki napori sozdavaat vistinska vrednost.

Finansiskata konstrukcija e zatvorena so poddr{kata na biznis-partnerite, re~e Ivanov.

VESTI...

STENLI MORGAN: SAD I EVROPA SE RE^ISI DO RECESIJA Amerikanskata banka Morgan Stenli ja vlo{i prognozata za svetskiot rast na vnatre{niot bruto-proizvod, spored koja, vo 2011 godina toj }e padne od 4,2% na 3,9%, a vo idnina od 4,5% do 3,8%.

Bankata konstatira deka SAD i Evropa se re~isi do recesija. Spored bankata, vinovni za vakvata sostojba se politi~kite propusti i neadekvatnata reakcija na Stariot svet na krizata na suvereniot dolg.

Z

KATA BLOKADA ZA SRPSKI PROIZVODI?

^NAA OSOVO! potpi{uvawe novi dogovori za izvoz, no s$ u{te ne mo`e da dade oficijalni brojki za zgolemuvaweto.

“Treba da se gledaat i faktorite za rastot na izvozot ovoj period, zatoa {to e mo`no zgolemena pobaruva~ka da predizvikuva praznikot Ramazan”, veli Ku~i.

Toj smeta deka najgolemi {ansi za pogolema ekspanzija na kosovskiot pazar imaat turskite kompanii, a makedonskite bi mo`ele da bidat nivni servis.

XEMAIL DAUTI DIREKTOR NA DAUTI KOMERC

“Makedonija nema proizvodstvo na detergent za perewe ali{ta. A eden srpski pra{ak e vtor najprodavan na kosovskiot pazar.

Isto e i kaj testeninite i kaj site vidovi proizvodi.

Ako na prvo mesto spored proda`ba e italijanski brend {pageti, na vtoro mesto se srpski {pageti. Kako Makedonija }e gi zameni srpskite proizvodi koga nie nemame proizvodstvo na testenini?”

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,343.09 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Glavniot indeks na Makedonskata berza, MBI-10, v~era povtorno padna za 0,05% i nedelata ja po~na so vrednost od 2.343,09 indeksni poeni. Indeksot MBID v~era iznesuva{e 2.417,12 indeksni poeni i zabele`a pad od 0,64% vo sporedba so peto~noto trguvawe.

Poradi v~era{nata aukcija na akcii na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe, Makedonskata berza ne be{e vo mo`nost navreme da gi objavi detalnite podatoci za toa koi akcii najmnogu dobile, a koi najmnogu izgubile od vrednosta vo tekot na ponedelni~koto trguvawe na Berzata. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Градежен инст. Македонија ј

4,500.00 +500,00

+12,5% 12 5%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК РЖ Услуги

206.00 3 18% -3,18%

-7.00

ZLATOTO GI DOSTIGNUVA REKORDNITE 1.900 DOLARI ZA UNCA latoto gi dostignuva rekordnite 1.900 dolari za unca. Na dene{noto trguvawe zlatoto go postigna svojot rekord od 1.888,90 dolari.

Minatata nedela zlatoto go dostigna svojot najgolem nedelen rast vo poslednite dve godini, a od juli e poka~ena cenata na zlatoto za 25%. Analiti~arite predviduvaa cenata da premine i 1.900 dolari za unca. I drugite vredni metali ja sledat cenata na zlatoto kako srebroto, platinata.

Minatata nedela na poslednoto trguvawe cenata na zlatoto dostigna 1.809 dolari za unca, dodeka pak, istiot period minatata godina cenata na edna unca zlato iznesuva{e 1.218 dolari. Analiti~arite rastot na cenata na ovoj blagoroden metal go objasnuvaat so somne`ite deka mo`na e nova recesija

Z

STANDARD I PURS: GRCIJA ЌE BANKROTIRA DO KRAJOT NA GODINATA rcija }e bankrotira do krajot na godinata, pi{uva gr~kiot vesnik “Elefterotipija”, koj se povikuva na visok pretstavnik na me|unarodnata rejting-agencija Standard i Purs.

Vesnikot naglasuva deka Dejvid Beers od timot na agencijata ova go izjavil vo Peking, pojasnuvaj}i ja svojata ocenka so odlukata od samitot na liderite na evrozonata na 21 juli vo Brisel za odobruvawe na vtor spasuva~ki paket-finansiska pomo{ za Grcija.

Spored nego, u~estvoto na privatnite kreditori vo ovoj paket uka`uva na opasnosta od bankrot i ima za cel da go namali gr~kiot dolg.

G

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/0712/0717/0722/0727/0701/0806/0811/0816/08

10,817.70 -172,93

-1,57%

Stravot kaj investitiorite od nova recesija vo amerikanskata ekonomija i od pro{iruvawe na dol`ni~kata kriza vo evrozonata, predizvika ostar pad na svetskata berza. Minatata nedela padnaa i akciite na evropskite berzi, a niza potresi zabele`a i Tokijskata berza.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,167.07 8,628.13 1,123.53 2,038.22 5,570.68 742.84

VALUTI

+2,51% -1,04% -1,50% -1,68% +1,65% -1,17%

£ €

€ $

1.1499

1.4385

+0,1%

+0,1%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.874,50 $ +1,20% 1 20% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

107,71 $ +1,59% 1 59% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Jirgen [tark ECB ~uvstvuva deka sostojbata so tenziite na me|ubankarskiot krediten pazar ne e tolku dramati~na kako vo 2008

Intervju

6

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

[efot na Sekretarijatot za evrointegracii, Teuta Arifi, za “Kapital” veli deka bez vlez na dr`avata vo Evropskata unija ne mo`eme da zboruvame za stabilna idnina. Taa veli deka va`ni se cvrsti me|uetni~ki odnosi i zaedni~ki vrednosti, koi najdobro mo`eme da gi gradime ako imame deblokiran proces kon EU

TEUTA ARIFI VICEPREMIER ZA EVROINTEGRACII

PORAKITE OD SAD SEKOGA[ SE DOBRONAMERNI! GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

inatata nedela vo prva oficijalna poseta otkako ja prezede novata funkcija unkcija be{e porane{niot mbasador na SAD vo ambasador akedonija, Filip Riker.

Makedonija, Porakata orakata koja toj ja prenese zaa sporot za imeto mnoguina ja protolkuvaa kako mina nov ov stav na SAD vo odnos na va pra{awe. Kako Vie ja ova tolkuvate negovata izjava?

Jas ne gledam promena na politikata na SAD, tuku ednostavno mislam deka tie celo vreme ne samo {to insistiraat so zborovi, tuku sekoga{ pomagaa i } e pomognat nie ne samo da najdeme re{enie, tuku i da go deblokirame procesot na evroatlantskite integracii.

Jas porakite na visokite dr`avnici od strana na SAD sekoga{ gi sfa}am mnogu dobronamerno. Ne samo SAD, tuku i NATO i EU se golemi investitori vo balkanskiot mir, investitori vo toa {to e nov modus vivendi vo Republika Makedonija i mislam deka od toj apsekt, porakite {to gi davaat se dobronamerni i ednostavno o~ekuvaat nie da poka`eme senzibilnost, da poka`ame zrelost, bidej} i i nie kako dr`ava ne sme kako pred 20 godini. Sigurno za ovie godini sme sozreale da se fatime so pogolemi i pote{ki problemi.

M

Vo poslednata va{a izjava vo odnos na pra{aweto za imeto Vie i samata povikuvate na pogolema zrelost i podgotvenost od strana na Vladata za brzo re{avawe na ovoj dvodeceniski spor.

Mo`ete li da pojasnite to~no {to zna~i toa? Sega i premierot Nikola Gruevski izjavuva deka nie sme podgotveni za re{enie.

Gledam deka ima edna tendencija s$ {to zboruvam na ovaa tema sekoga{ da se stavi vo kontekst dali stanuva zbor za li~na izjava, dali e ista so izjavite na drugite ffunkj k cioneri... Jas mislam deka ne ka`uvam ni{to drugo osven toa {to e generalen stav, a toj stav e deka treba da poka`eme podgotvenost za da go re{ime ovoj problem.

Isto taka, deka e potrebna dobra volja i brzina vo odnos na re{enieto, bidej}i na krajot nie sme tie koi se nadvor od klubot i smetam deka ova pra{awe ne e tolku urgentno za Grcija kolku {to e za nas.

Odamna nema ni{to novo od Nimic, nitu pak, najavi za nova bialteralna sredba me|u Gruevski i Papandreu. Postojat li najavi za pomrdnuvawe na sporot za imeto od mrtva to~ka ?

Ne mo`am da zboruvam za najavi. No, mislam deka nie sekoga{ treba da bideme otvoreni, da imame dobra volja i podgotvenost za da se re{i brzo ovoj spor i sekako, imaj}i go predvid faktot deka treba da se po~ituvaat

na{ite stavovi, a toa e deka re{enieto ne treba da zadira vo pra{awata na identitetot. Mislam deka ova e edna pozicija koja e jasna i jas mislam deka treba da ja istaknam. I koga bi re{ile ne{to, nie zboruvame za referencata, dodeka identitetskite pra{awa bi trebalo da ostanat ne~epnati.

Ovaa godina vo nekolku navrati nekolku visoki funkcioneri, kako od SAD, taka i od EU, potenciraa deka e godina na otvoreni mo`nosti i povikaa do krajot na godinava da se re{i sporot za imeto i da ja iskoristime ovaa mo`nost. Dali vo periodot {to pretstoi mo`eme da o~ekuvame zatvorawe na ova pra{awe? Se spomenuva referendum esenva.

Neblagodarno e da vlezete vo datumski razgovori. Mislam deka e bitno da uspeeme da go re{ime problemot najbrzo {to mo`eme i kolku pobrzo go nadminuvame kako problem, definitivno so takva brzina }e dobieme i pozitiven odgovor od NATO, a o~ekuvam i od strana na EU. Vo ime na taa brzina, ne e lo{o za nas da postavime edni pokratki rokovi.

DOCNEWETO SO PO^NUVAWETO PREGOVORI SO EU NÈ STAVA VO GRUPI KOI SO ZADOCNUVAWE ODAT KON TIE PROCESI Vo edna izjava evrokomesarot za pro{iruvawe,

[tefan File, re~e deka do krajot na godinata gleda mo`nost tri balkanski zemji da gi po~nat pregovorite so EU - Srbija, Crna Gora i Makedonija. Realno, mo`eme li da se nadevame deka do dekemvri }e gi po~neme pregovorite?

So seta po~it kon Srbija i Crna Gora, no najprvin, ne sum sre}na {to se stavame na isto ramni{te so ovie dr`avi. Mislam deka koga nie sme stanale zemja-kandidat Crna Gora s$ u{te ne be{e priznaena kako dr`ava. Bez razlika k na toa, nie treba b da zastaneme malku i da se soo~ime so faktot deka docneweto n$ stava vo grupi koi s$ pove}e so zadocnuvawe odat kon tie procesi.

No, mislam deka vo na{iot slu~aj, dokolku uspeeme da izlezeme od ovaa mrtva situacija sekako bi dobile datum za pregovori.

Se bli`i datumot koga Makedonija }e go dobie Izve{tajot od Evropskata komisija za napredokot na zemjava vo odnos evrointegrativnite procesi. Istovremeno, postojat {pekulacii deka postoi mo`nost preporakata za pregovori da ni bide odzemena. Mo`e li da ja izgubime preporakata i kakov izve{taj n$ o~ekuva?

Mislam deka ova e premnogu crno i negativno scenario.

Makedonija nikoga{ nema da ja zagubi preporakata. Tuka do kade {to sme dojdeni sigurno nema da n$ vratat

nazad. Idejata e kako da n$ turnat napred. Mislam deka }e imame dobar i korekten izve{taj. Jas bi go cenela kako pozitiven, poradi toa {to generalnata atmosfera fakti~ki ne e lo{a po dobrite i uspe{no izvedeni izbori. Sekako, treba da bideme podgotveni i na evrorealizmot. Tamu kade {to imame dobar progres }e bide notirano deka imame dobar progres. Tamu kade {to nemame notirano progres }e se veli deka nemame progres i treba da go napravime. No, vo princip, mislam deka kako izve{taj }e bide dobar.

Najgolem del od kritikite na EU vo odnos na evrointegrativniot proces se deka zakonite se nosat so golema brzina, a potoa istite ne se implementiraat. Sega otkako ovoj sektor e vo va{i race, dali }e se zalo`ite za podobra EU-legislativa i podobra nivna implementacija?

Idejata da nosite zakoni e istite da gi implementirate, inaku, zo{to bi gi nosele. Jas mislam deka toa {to ni e potrebno e pootvoren proces vo odnos na predlagaweto zakoni. Tie treba da odat niz proces koj vklu~uva pove}e debata i sekako, anga`irawe i sledewe na nivnoto implementirawe. Jas gi sledam budno site ministerstva, site strukturi od administracijata koi imaat konkretni obvrski kon direktivite na EU i mislam deka so redovni sednici na Vladata za evropski pra{awa i so poddr{kata na premierot definitivno mo`eme da ka`eme deka aktivno rabotime.

BEZ EU-PERSPEKTIVA ME\UETNI^KITE ODNOSI VO ZEMJAVA NE IZGLEDAAT DOBRO Proslavata na desetgodi{ninata od potpi{uvaweto na Ramkovniot dogovor pomina bez prisustvoto na potpi{uva~ite Qub~o Georgievski i Arben Xaferi. Ne dojde nitu premierot Nikola Gruevski? Spored vas, na {to se dol`i nivnoto otsustvo?

Ne mo`am da ka`am zo{to otsustvuvale drugite. No, ako se ka`uva koj ne be{e, isto taka treba da se ka`e deka be{e pretsedatelot Ivanov, deka be{e ministerot za nadvore{ni raboti, Nikola Popovski. Zna~i, ako ve} e zboruvame za nekoj {to ne bil, sepak, treba da se potencira deka povisok funkcioner od pretsedatel nema.

Kako i da e, od taa ideja nie treba da gradime eden koncept na sopstvenost kon toa {to e na{a zaedni~ka ponova istorija. Ima raboti koi i nie kako albanska strana sme znaele da gi odbegneme zatoa {to mo`ebi ne sme sakale da se soo~ime so niv, koi bile zna~ajni za, uslovno ka`ano, makedonskata strana, kako {to ima i raboti koi eventualno bi sakale da se

izbegnat od Makedoncite kon Albancite. Nie mora da gradime zaedni~ki vrednosti i mislam deka tie zaedni~ki vrednosti najdobro mo`eme da gi gradime ako imame deblokiran proces na evroatlantski integracii.

A {to e toa {to mo`e da se slu~i dokolku evrointegrativnite procesi ostanat blokirani?

Ne sakam da prejudiciram, no mislam deka sigurno investiciite }e bidat pomali, razvojnata komponenta }e bide pomala. Kako i da e, mislam deka e podobro toj proces da bide otvoren.

Mislev na me|uetni~kite odnosi vo zemjava...

Mislam deka samiot aspekt na te`ina {to go imame kako op{testvo vo kombinacija so site tie momenti – fragilni me|uetni~ki odnosi, pokrevka ekonomija - seto toa koga } e se kombinira zaedno i so nedostig od edna EU-perspektiva, mislam deka toa ne izgleda dobro. Zatoa, treba da izlezeme i da najdeme eden podobar pat.

Izminatiot mandat ~estopati go kritikuvavte na~inot na koj va{iot koalicionen partner VMRO-DPMNE ja vodi nadvore{nata politika, osobeno vo odnos na evroatlantskite integracii.

Sega otkako vie ste na ~elo na eden vakov va`en sektor vo odnos na evrointegrativnite procesi, kakva }e bide va{ata politika? ]e stane li Makedonija ~lenka na EU za vreme na va{iot mandat?

Nie sme koaliciona vlada.

Poziciite i celiot moj kriticizam i toga{ ne bile li~ni, tuku principielni. Toa e koncept {to go zastapuvame nie kako politi~ka partija.

Koncept vrz koj nie fakti~ki povtorno dobivme mandat od gra|anite Albanci za da sedneme da razgovarame i da staneme del od ovaa Vlada. Vo taa situacija, sekako deka na{ite pozicii i stavovi gi debatirame i gledame da gi pribli`ime {to e mo`no pove}e. I se nadevam deka i kolicionite partneri go imaat istoto ~ustvo. Jas mo`am da ka`am deka }e se anga`iram i se anga`iram maksimalno za realizacija na obvrskite {to gi imame kon EU. Za mene Evropa i konceptot Evropa e edinstvenata alternativa za Balkanot, ne samo za Makedonija. Evropa za mene e odgovorot na tie nere{eni nacionalni pra{awa koi tleat i samo sme znaele da poka`eme kako mo`eme da gi vratime nazad i da n$ vra}aat nazad. Jas veruvam vo taa ideja i maksimalno institucionalno se zalagam za toa da profunkcionira.

Zadovolna sum od sorabotkata i od poddr{kata {to ja imam od premierot. Mislam deka konceptot Evropa ne e samo moj li~en koncept, tuku koncept koj go spodeluva celata Vlada.

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

SE POGLASNI INFORMACIITE ZA DOMA[EN KONSENZUS

7

PREGLED VESTI

PO 20 GODINI NEZAVISNOST – NOV REFERENDUM? KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

zjavata na premi e r ot N i kol a Gr u e v s k i d e k a dr`avata e podgotvena za re{enie na sporot so Grcija zo{to toa e vo na{ interes, ja razbranuva politi~kata scena so aktualizirawe na informaciite deka esenva ne o~ekuva referendum so koj pred gra|anite }e bide staven predlog so geografska odrednica.

Toa {to se zboruva vo politi~kite krugovi e deka tokmu po zavr{uvaweto na spektakularnite nekolkudn ev ni pr o s lav i z a 20 godi{ninata od nezavisnosta na zemjata, se o~ekuva Gruevski da raspi{e referendum, zatoa {to navodno zaemno prifatlivo re{enie ve}e bilo dogovoreno na mnogute kafe-dru`bi so gr~kiot kolega Jorgos Papandreu.

Informaciite odat dotamu, {to se zboruva i za navoden premol~an dogovor so opoziciskata SDSM, od koja se barala konstruktivnost vo ovie momenti. Partiski izvori so ova ja pravdaat i inferiornosta i anemi~nosta na najgolemata opoziciska partija vo ovoj period. SDSM neposredno pred po~nuvawe na izbornata kampawa, naglo ja smeni svojata politika za

I

MNR: BROJOT NA BARATELI NA AZIL KONSTANTNO SE NAMALUVA

M

ova pra{awe i neo~ekuvano po~na da se zalaga za referendum – ideja za koja najmnogu go kritikuvaa Gruevski deka bega od odgovornost.

Ottuka, brifinzite za sredbite i dogovorite na Branko Crvenkovski so vrvot na VMRO–DPMNE se s$ po~esti.

Istaknati ~lenovi na SDSM demantiraat ne{to vakvo: “SDSM e anemi~en zatoa {to e anemi~en. Ne se raboti za nikakov dogovor za imeto.

Nie ne reagiravme za niedna afera vo posledniot period kako treba. Partijata e vo postizborni konsolidacija”, veli partiski izvor.

Direktorot na centarot za komunikacii na VMRO–DPMNE, Ilija Dimovski, veli deka ne bi sakal da navleguva vo tolkuvawe na izjavata na premierot:

“Na{iot stav za imeto e poznat i e zapi{an vo site izborni programi od 2006 godina navamu. Toj ne e ni malku smenet”, veli toj za “Kapital”.

Na pra{aweto dali vo posledniot period imale direktni sredbi so SDSM na koi se dogovaral konsenzus za ova pra{awe i konstruktivnost toj veli: “Nemam informacii za takvi sredbi. Ubavo e ako SDSM kone~no odlu~at da bidat konstruktuvni, no na niv ostanuva da re{at kako }e dejstvuvaat”, veli toj.

REFERENDUMOT LESEN ZA RASPI[UVAWE TE@OK ZA REALIZACIJA! Idejata za referendum mo`ebi izgleda lesno ostravliva, no toa }e bide te`ok ~ekor od

MERKEL: DA SE RE[I SPOROT ZA IMETO Germanskata kancelarka Angela Merkel koja denovive e vo poseta na Hrvatska i Srbija veli deka na zemjite od Zapaden Balkan mora ispolnat uslovi.

- Aktuelnata dol`ni~ka kriza vo Evropa nema da vlijae vrz procesot na inter-

gracija na zemjite od regionot. Ako nekoi zemji imaat dolgovi, nema poradi toa drugite da gi ostavime pred vrata. Va`no e Srbija da sorabotuva so Kosovo, na BiH & treba vlada, Makedonija treba da go re{i sporot so Grcija za imeto”.

sekakov apekt, ocenuva za “Kapital” profesorot Stevo Pendarovski: “Prvo treba da ubedite 900.000 lu|e voop{to da izlezat, a od niv pove} e od polovina da glasaat za. Samoto ova e te{ko izvodlivo. Gruevski mo`e da raspi{e referendum koj }e go koristi kako alibi pred strancite deka ete toj imal `elba za re{avawe, ama narodot ne saka, no toa nema da go poddr`i ni SDSM, ni koja bilo albanska partija.

Zatoa e neophodno, toj zaedno so site lideri na golemite politi~ki partii obedineto da vodat kampawa deka predlogot e dobar i deka site mora da izlezat na glasawe.

Ako voop{to ima predlog, neli!? ”, veli toj.

Poslednata sredba na dvajcata premieri Gruevski i Papandreu be{e vo juni vo Brisel. Dvajcata mol~ea, no porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, toga{ gi potvrdi informaciite koi gi pu{tija gr~ki izvori deka re{enie za imeto e mo`no naskoro, bez da navleguva vo pove} e detali.

“KAPITAL” OTKRIVA: ANEKSOT ZA TARBS NE E POTPI[AN

DOGOVOROT ZAVR[IL VO 2007-MA! MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

neksot na dogovorot me|u Ministerstvoto za transport i avstraliskata kompanija Tarbs definitivno ne e potpi{an, potvrduvaat izvori od Vladata na porane{niot premier Vlado Bu~kovski.

Ovaa informacija koja mo`e bitno da vlijae na sudskiot proces {to se odviva vo London, javnosta ja dozna neodamna od posledniot izve{taj na Dr`avniot zavod za revizija za rabotata na javnoto pretprijatie Makedonska radiodifuzija. Prethodno ankesot se smeta{e za polnova`en dokument na koj Tarbs se povikal koga ja podnel tu`bata pred Komercijalniot sud vo London, tvrdej}i deka Makedonija ne se pridr`uvala do prezemnite obvrski. Ministrite od Vladata koja vo 2006 godina go izgotvila aneksot odbivaat da ja komentiraat informacijata deka dokumentot ne e potpi{an, iako e poznato, a toa go potvrdi i Bu~kovski, deka Vladata donela odluka so koja go ovlastila toga{niot minister za tranport, Xemail Mehazi,

A

erkite koi gi prezede Vladata za otstranuvawe na pojavata na barateli na azil od Makedonija vroduvaat so plod – brojot na lica koi baraat azil vo evropskite zemji e namalen. Ova e generalnata konstatacija na Komitetot na visoko nivo za sledewe na viznata liberalizacija: “Ovaa ocenka se dol`i na poslednite statistiki {to gi imame od strana na Evropskata komisija za brojot na makedonskite gra|ani koi pobarale azil, kako i niz razgovorite {to gi vodime so pretstavnicite na Evropskata unija, vo koi tie potenciraat deka se zadovolni od sprovedenite merki i vo krajna mera, brojot na barateli na azil e doveden do minimum”, izjavi Bor~e Stamov, portparol na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti.

Spored statistikata na FRONTEKS (Evropska agencija za grani~na bezbednost), vo juni se registrirani okolu sto barawa na azil, vo juli 80-ina, a za avgust do ovoj moment ima soznanija za okolu destina barawa. Dominantni destinacii ostanuvaat [vedska, [vajcarija, Belgija i Germanija.

Vo [vedska od po~etokot na godinava bile podneseni 722 barawa za azil od makedonski dr`avjani. Od niv pozitivno bile re{eni samo dve, a vo procedura na razgleduvawe se 109. Vo [vajcarija pak, zaklu~no so juli, vo procedura na azil se 432 lica, a nitu edno ne e odobreno.

da go stavi svojot potpis pa dogovorot od 2002 godina da go prodol`i do 2010 godina.

Mehazi sega ne se se}ava dali potpi{al, a amnezijata ja opravda so stavot deka nastanot se slu~il mnogu odamna. Toga{niot minister za finansii, Nikola Popovski, odbiva da go komentira slu~ajot, iako izvori od Ministerstvoto za finansii tvrdat deka bez mislewe na resorniot minister Vladata ne nosi odluki koi imaat finansiski implikacii.

Zaedni~ka osobina na mnogumina involvirani ministri za slu~ajot so koi kontaktiravme e {to se zapoznaeni so skandalot, no ne se se}avaat dali i {to potpi{ale.

Op{ta ocenka na nekolku ministri pak, e deka dogovorot so Tarbs bil {teten i deka negovoto prodol`uvawe so aneks samo bi ja zgolemilo {tetata vrz Makedonija.

No, i pokraj vakviot stav, dosega nitu edna Vlada ne se obidela da napravi revizija na dogovorot i da gi istra`i okolnostite povrzani so negovoto potpi{uvawe.

Poznato e deka vo mandatot na Vladite na Branko Crvenkovski (2002-2004 godina) i na Hari Kostov (2004 godina) opremata za satelitskiot Teleport centar {to Tarbs spored dogovorot trebalo da go izgradi vo Makedonija, od nepoznati pri~ini celi tri godini najprvo ne mo`elo da bide uvezena, a potoa stoela po carinski skladovi. Vladata na Bu~kovski izgotvila aneks za trigodi{no prodol`uvawe na dogovorot.

Po promenata na vlasta, po nalog na

Dogovorot so Tarbs go “okon~al” sega{niot minister za transport i vrski, Janakievski, vo 2007 godina, otkako sostanokot so kontroverzniot gazda na kompanijata, Majk Bulos, vo Skopje zavr{il neslavno za 5 minuti

noviot minister za transport, Mile Janakievski, izvr{eno e kompletno isklu~uvawe i zatvorawe na satelitskiot Teleport centar so {to ednostrano e raskinat dogovorot so Tarbs. Na sostanok odr`an vo septemvri 2008 godina me|u sopstvenikot na Tarbs, Majk Bulos, i ministerot Janakievski, Bulos informiral deka po~nal legalna postapka pred arbitra`en sud vo London, na {to Janakieski odgovoril deka ne go priznava dogovorot. Tarbs vo noemvri istata godina go izvestil Ministerstvoto za transport deka ponatamo{nata korespondencija }e se odviva preku pravni zastapnici. Vo slu~aj na poraz vo London, Makedonija na Tarbs } e treba da mu isplati obe{tetuvawe od 72 milioni evra.

UKRADENO VOZILOTO “LAN^IA” OD DOMOT NA QUBE BO[KOSKI epoznat storitel izvr{il grabe` vo domot na liderot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{koski, od kade {to nedostiga avtomobilot “lan~ia”, vo koj pri negovoto apsewe bea pronajdeni 100 iljadi evra i nekolku pi{toli.

Grabe`ot go prijavil rodnina na semejstvoto Bo{koski, koj zabele`al deka nekoj nasilno vlegol vo ku}ata. Soprugata na Bo{koski, Violeta, e nadvor od dr`avava.

Spored prijavata, provalnikot nasilno vlegol vo domot na Bo{koski, pretural niz prostoriite vo ku}ata i najverojatno, kako {to velat od policijata, gi na{ol originalnite klu~evi od voziloto na Bo{koski.

Od policijata velat deka ku}ata na Bo{koski e zape~atena, no ne bil izvr{en uvid bidej}i nitu eden od sopstvenicite ne mo`el da prisustvuva, kako {to nalaga zakonot.

Od partijata na Bo{koski se somnevaat deka vo nedostig od dokazi i argumenti protiv pretsedatelot na OM, policiskite slu`benici na tajnata policija go izvr{ile ova sitno kriminalno delo, a po dobro isplanirani potezi go prikrivaat so zakonot, koj{to veli deka uvid ne smee da se izvr{i ako nieden od sopstvenicite ne e prisuten.

Qube Bo{koski be{e uapsen eden den po izborite pod obvinenie za zloupotreba na slu`benata polo`ba i nezakonsko finansirawe na izbornata kampawa. Toj ve}e tri meseci se nao|a vo pritvor vo zatvorot [utka.

N

VEQANOVSKI: PRATENICITE DA NE SMEAT DA GO VRATAT MANDATOT! retsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, predlaga izmena na Izborniot zakonik so koja gradona~alnicite koi }e se kandidiraat na parlamentarni izbori i }e dobijat mandat }e mora da ja prifatat funkcijata pratenik.

Ako predlogot se usvoi, ovie kandidati nema da mo`e da se vra}aat na pozicijata gradona~alnik, kako {to be{e praktika na izborite vo 2008 i 2011 godina.

So izmenite treba da se nadmine dilemata dali dopolnitelnata izjava od kandidatot izbran za pratenik koj e aktuelen gradona~alnik mo`e da go izmeni izve{tajot na Dr`avnata izborna komiisija za kone~nite rezultati od izborite. Voedno, }e se precizira i dali takvo pravo ima verifikaciskata komisija {to ja izbira Sobranieto na prvata sednica koja gi potvrduva mandatite na kandidatite izbrani za pratenici.

Prateni~kite grupi do ponedelnik treba da se izjasnat po predlogot na Veqanoski. Izmenite e predvideno da se donesat po skratena postapka.

P

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

NOVA FOTELJA ZA EKSMINISTEROT ZA ZDRAVSTVO

BUJAR OSMANI ]E DIREKTORUVA SO NOVATA GRADSKA BOLNICA?!

Samo nekolku nedeli otkako ostana bez ministerski mandat Osmani povtorno se vrati vo igra i toa za edna od poatraktivnite funkcii vo javnoto zdravstvo. Negovoto ime za prv ~ovek na nekoga{nata Voena bolnica, koja tokmu toj ja transformira{e vo gradska, za “Kapital” go otkrivaat izvori od vladeja~kata DUI VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

ksminis ter ot z a zdravstvo, Bujar Osmani, naskoro }e sedne vo direktorskata fotelja na gradskata bolnica “8 Septemvri”, doznava “Kapital” od vladini izvori. Samo nekolku nedeli otkako ostana bez ministerski mandat Osmani povtorno se vrati vo igra i toa za edna od poatraktivnite funkcii vo javnoto zdravstvo.

Deka toj }e zastane na ~elo na nekoga{nata Voena bolnica, koja tokmu toj ja transformira{e vo gradska, neoficijalno potvrduva vladeja~kata DUI. “S$ u{te nema definitivna odluka. Ima nekolku potencijalni kandidati za taa funkcija, me|utoa, Osmani e najseriozen. Toj u`iva visoka doverba kaj liderot Ahmeti”, veli partiski izvor.

Bujar Osmani pak, veli deka

E

K

O

M

E

R

prv pat slu{a takva informacija. Sepak, ne znae dali bi prifatil da direktoruva so “8 Septemvri”.

“Ne sum informiran za ova, no mislam deka takva kombinacija nema. Ne sum razmisluval dali bi prifatil vakva ponuda, zatoa {to prethodno ne sum dobil nikakva informacija”, veli Osmani za “Kapital”.

No, informaciite gi ~ul i aktuelniot direktor na gradskata bolnica, Sa{o Stoj~ev:

C

I

J

A

L

E

N

“Nemam nikakva najava deka }e me smenat od ovaa funkcija. No, kuloarskite muabeti poka`uvaat deka porane{niot minister za zdravstvo, Bujar Osmani, periodov e najgolem pretendent po `elba da zastane na ~elo na ovaa ustanova”.

I dobroupateni izvori od lekarskata fela za “Kapital” potvrduvaat deka Osmani s$ po~esto se spomenuva kako nov direktor na gradskata bolnica.

O

G

L

A

S

“Drugi imiwa ne se spomenuvaat, barem dosega ne sme slu{nale. Mislam deka nikoj osven eksministerot ne e vo igra za direktorskata fotelja vo “8 Septemvri”“, veli na{iot izvor.

Bujar Osmani be{e najmladiot minister vo prethodniot vladin sostav. Za vreme na trigodi{niot ministerski mandat Osmani se istakna po dolgite spisoci so reformi, od koi polovina ostanaa nepo~nati. Celo vreme dodeka

BUJAR OSMANI

SAШO STOJ^EV

PORANE[EN MINISTER ZA ZDRAVSTVO Ne sum informiran deka treba da bidam direktor na gradskata bolnica “8 Septemvri”, no mislam deka takva kombinacija nema. Ne sum razmisluval dali bi prifatil vakva ponuda, zatoa {to prethodno ne sum dobil nikakva informacija.

DIREKTOR NA GRADSKATA BOLNICA “8 SEPTEMVRI Nemam nikakva najava deka }e me smenat od ovaa funkcija. No, kuloarskite muabeti poka`uvaat deka porane{niot minister za zdravstvo periodov e najgolem pretendent po `elba da zastane na ~elo na ovaa ustanova.

Osmani be{e na ~elo za makedonskoto zdravstvo negovite kolegi komentiraa deka najjaka strana mu bilo pojavuvaweto

pred kamera. Pred da stane minister Osmani bil asistent po hirurgija na Medicinskiot fakultet vo Skopje.

VLADATA SEKOJ PONEDELNIK ]E SVIKUVA EKONOMSKI SOVET ~era se odr`a prviot sostanok na noviot Ekonomski sovet na Vladata, so koj pretsedava{e premierot Nikola Gruevski.

Ekonomskiot sovet e novoformirano telo vo ramkite na Vladata, vo koe postojano }e ~lenuvaat nejziniot pretsedatel, koj voedno }e bide i negov pretsedava~, ministrite od ekonomskite resori, guvernerot na Narodnata banka, kako i pretstavnici na drugi dr`avni institucii so odredeni nadle`nosti vo sferata na ekonomskite pra{awa, a }e se sostanuva sekoj ponedelnik.

“Na{iot zgolemen fokus na ekonomijata, me|u drugoto, se reflektira i so sozdavaweto na Ekonomskiot sovet, vo koj ~lenuvaat postojani ~lenovi. Toa se glavno lu|e od dr`avnite institucii, kako i nepostojani ~lenovi, koi }e bidat povikuvani zavisno od potrebata.

Mo`e da bidat od univerzitetot, od biznisot ili od nekoja druga institucija od kade {to nema postojan ~len”, izjavi premierot Gruevski.

Spored nego, ova e nov moment, nov fokus na ekonomijata.

Na sostanocite detalno }e se diskutiraat temite {to proizleguvaat od ekonomskiot del na vladinata programa za rabota 20112015 godina, kako i drugi tekovni ekonomski dvi`ewa koi imaat soodveten efekt vrz generalnite trendovi vo makedonskata ekonomija.

Debatite bi rezultirale so definirawe soodvetni zaklu~oci i nasoki koi potoa bi bile predmet na formalno proiznesuvawe od strana na Vladata na Republika Makedonija na redovna sednica.

Povremeno, na sredbite, zavisno od potrebite, }e bidat pokaneti i pretstavnici od stopanskite komori, univerzitetite i drugi asoci-

V INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ na 02/ 31 32 062 ili na maja.petkovska@ worldlearning.org i iskoristete go popustot za u~esnici od Makedonija i grupniot popust za u~estvo na konferencijata. Za pove}e informacii posetete go blogot na konferencijata http://ispi-europe. blogspot.com/.

Ekskluziven mediumski pokrovitel

K

O

M

E

R

C

I

J

A

jacii od sferata na ekonomijata i ekonomskite pra{awa.

“Edna{ nedelno }e imame sostanok po nekolku ~asa vo koi }e se fokusirame na ekonomijata.

Nie i na sednica na Vlada }e go pravime toa, me|utoa, na sednica na Vlada nekoga{ se zboruva i za mnogu raboti {to ne se povrzani so ekonomijata. Zatoa go formirame ova telo, na koe sekoja nedela glavnite funkcioneri povrzani so ekonomijata i vo prisustvo na drugi lu|e od biznisot, od univerzitetite i od drugi institucii }e diskutirame za oddelni pra{awa od ekonomijata i nejzino podobruvawe, re{avawe problemi so cel da se zgolemi kvalitetot na `ivot i da se otvorat novi rabotni mesta”, potencira Gruevski.

L

E

N

O

G

L

A

S

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

SE AKTUALIZIRA STARO-NOVATA IDEJA

MAKEDONIJA ]E BIDE DEL OD BALKANSKA BERZA NA STRUJA?!

Bugarija saka da formira regionalna berza za struja, vo koja ja planira i Makedonija. Od makedonskata vlada pak, velat deka zasega ne dobile pokana za u~estvo na regionalna energetska berza KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

ugarija }e formira berza za elektri~na energija, vo koja }e u~estvuvaat Makedonija, Grcija i Srbija, javuvaat bugarskite mediumi. Najgolemiot proizvoditel na elektri~na energija vo regionot povtorno ja za`ivuva idejata za formirawe energetska berza, so vetuvawe deka regionalnoto povrzuvawe na balkanskite zemji }e ovozmo`i polesno trguvawe so struja, kako i poniski ceni na strujata.

“Sedi{teto na berzata }e bide vo Sofija.

Bugarija ve}e raboti so Norve{ka na formirawe nova institucija, bidej}i ovaa skandinavska zemja ima golemo iskustvo vo slobodnata trgovija so energija. Zasega e odlu~eno da se koristi takanare~en “zdru`en” model na berzata.

O~ekuvame deka atomskite centrali Kozloduj i Marica istok }e pottiknat najgolem interes, bidej}i nudat najatraktivni ceni”, pi{uvaat mediumite.

Nema informacii koga bi se formirala berzata na struja so sedi{te vo Sofija.

Nasproti vakvite

B

tvrdewa koi doa|aat od Bugarija, od makedonskata vlada negiraat deka dobile pokana zemjava da bide del od balkanska energetska berza.

“Vo Ministerstvoto za ekonomija dosega ne pristignala inicijativa od strana na Bugarija za formirawe berza za energija. Dokolku pristigne inicijativa za eden vakov balkanski proekt, kako {to go najavuvaat, nie sekako }e ja razgledame. Republika Makedonija gi poddr`uva regionalnite inicijativi koi se vo nasoka na obezbeduvawe energetska sigurnost na regionot”, velat za “Kapital” od Ministerstvoto za ekonomija.

Analiti~arite vo zemjava komenentiraat deka Bosna i Hercegovina i Bugarija, kako pogolemi proizvoditeli na struja, treba da bidat centarot za berzanskoto trguvawe vo regionot, na koe bi se priklu~ila Makedonija, oti zemjava ima pove}e nedostig otkolku vi{ok struja. Dodavaat i deka vospostavuvaweto jasni, transparentni i nediskriminira~ki pravila za pristap do energetskite resursi & e neophodno na zemjava.

Del od ekspertite pak, smetaat deka Makedonija sama treba da formira berza za struja, za koja se potrebni okolu

200.000 evra.

“Idejata za otvorawe berza na elektri~na energija e dobra, bez ogled dali }e se formira vo Bugarija ili vo nekoja druga zemja, iako jas dolgi godini sum pobornik na idejata Makedonija sama da napravi berza na struja. Godi{no vo zemjava na slobodniot pazar se prodava struja vredna okolu 200 milioni evra. Seto toa odi na ne mnogu transparenten na~in, a {tetata ja pla}aat golemite potro{uva~i, bidej}i ne se znae koja e vistinskata cena na strujata.

Tragi~no e kolku sme netransparentni. Dosega mnogu lu|e vo zemajava ja osuetuvaa idejata za berza na struja vo Makedonija, velej}i deka nejzinoto postoewe nema ekonomnska logika, so {to ne se soglasuvam.

Transparentnite ceni na strujata se va`ni i za investitorite koi treba da isplaniraat po koja cena }e ja prodavaat elektri~nata energija na slobodniot pazar”, veli Dimitar Haximi{ev, pretsedatel na Makedonskata energetska zaednica.

Od makedonskite energetski kompanii komentiraat deka Makedonija, kako uzozno zavisna zemja, koja ima ograni~ena ponuda na elektri~na energija,

JANAKIESKI SO 20 DVOKATNI AVTOBUSI ]E GO OTVORA NOVIOT AERODROM ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ve~enoto pu{tawe vo upotreba na novata terminalna zgrada na aerodromot Aleksandar Veliki }e bide na 6 septemvri, dva dena pred prethodno najaveniot rok.

Od turskata kompanija procenile deka dokolku otvoraweto bide na 8 septemvri, nema da mu se posveti golemo vnimanie vo javnosta, poradi odbele`uvaweto na 20 godini od nezavisnosta na Makedonija.

Kako {to doznava “Kapital”, na otvoraweto na novata terminalna zgrada, osven menaxmentot na TAV Holding i vladini pretstavnici, }e prisustvuvaat i golem broj turski biznismeni.

Iako be{e najaveno na otvoraweto da prisustvuva i turskiot premier, Rexep Taip Erdogan, toj sepak nema da prisustvuva na sve~enosta.

Spored programata, predvideno e ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski, na se~eweto na lentata na noviot aerodrom da pristigne so 20 dvokatni avtobusi, koi toj den

S

besplatno }e vozat patnici zainteresirani da go vidat noviot rekonstruiran aerodrom vo Skopje.

Vo me|uvreme izgradbata na aerodromot e ve}e pri kraj.

Minatata nedela vo novata terminalna zgrada be{e postavena i novata skluptura na Aleksandar Veliki, namesto postoe~kata statua na glavata na anti~kiot vojskovodec, koja prethodno stoe{e vo starata terminalna zgrada.

Spored izjavata na operativniot direktor na Tav Holdong, Murat Ornekol, so Ministerstvoto za transport se dogovorile da bide postaven sosema nov spomenik vo novata terminalna zgrada.

“Spomenikot e viskok 1,5 metri, a statuata ja izbra

Ministerstvoto za transport i vrski. Toa }e bide podarok od nas za noviot aerodrom”, veli Ornekol.

Prostornata povr{ina na noviot skopski aerodrom e 40.000 metri. Za patnicite nameneti se {est porti, 23 {alteri za ~ekirawe, a izgradeni se i 15 {alteri za paso{ka kontrola. Sega{niot parking e pro{iren za tripati.

Spored koncesiskiot dogovor, rekonstrukcijata na skopskiot aerodrom TAV treba{e da ja zavr{i najdocna do 21 oktomvri 2011 godina.

Turskiot holding Tav od mart 2010 godina po~na da upravuva so dvata makedonski aerodromi, za {to potpi{a 20-godi{en koncesiski dogovor so Vladata.

DIMITAR HAXIMI[EV

nema da ima golemo koli~estvo vi{ok elektri~na energija koja bi se plasirala na regionalnata berza.

Od Regulatornata komisija za energetika pak, ocenuvaat deka K

O

M

E

R

PRETSEDATEL NA MAKEDONSKATA ENERGETSKA ASOCIJACIJA Godi{no vo zemjava na slobodniot pazar se prodava struja vredna okolu 200 milioni evra. Tragi~no e kolku sme netransparentni, a {tetata ja pla}aat golemite potro{uva~i, ne se znae koja e vistinskata cena na strujata. Dosega mnogu lu|e vo zemjava ja osuetuvaa idejata za berza na struja vo Makedonija, velej}i deka nejzinoto postoewe nema ekonomska logika, so {to ne se soglasuvam.

vklu~uvaweto na Makedonija vo regionalna energetska berza ne mora da zna~i deka strujata za kompaniite koi ovoj energens go kupuvaat na slobodniot pazar drasti~no }e poevtini.

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

10

Kompanii / Pazari / Finansii

PREGLED VESTI SPIN-DOKTOROT ALISTER KEMBEL DOA\A VO SKOPJE ode~koto lice vo oblasta na odnosite so javnosta i porane{en direktor za komunikacii vo kabinetot na porane{niot britanski premier Toni Bler, Alister Kembel, doa|a vo Skopje na 13. oktomvri.

Kralot na spinot, kako {to go narekuvaat, na predavaweto vo Skopje, organizirano od “P-World, }e zboruva za najnovite predizvici i trendovi vo oblasta na odnosite so javnosta i menaxiraweto so krizni situacii. Predavaweto vo Skopje }e po~ne so temata strate{ki komunikacii vo mediumskata era, za podocna da dobie interaktiven karakter so u~estvo na posetitelite, preku Q&A, izve{tai i diskusii. Vtoriot del od predavaweto }e se fokusira na krizniot menaxment vo mediumskata era, tema koja vo momentov e dosta aktuelna vo Makedonija i vo svetot.

Alister Kembel ima raboteno kako novinar i kolumnist vo dnevniot vesnik “Miror” za vo 1994 godina Toni Bler da go povika da bide del od negoviot kabinet vo vreme koga be{e izbran za pretsedatel na Laburisti~kata partija i lider na opozicijata. Pokraj profesionalnite obvrski vo oblasta na odnosite so javnosta, Kembel e uspe{en avtor na tri knigi: The Blair years (2007), All in the mind (2008) i Maya (2010). Negovata prva kniga, The Blair years, be{e proglasena za bestseler od strana na vesnikot “Sandej tajms”.

V

GRAD SKOPJE RASPI[A KONKURS ZA IZRABOTKA NA SEDUM SKULPTURI onkurs za idejno re{enie za izrabotka na sedum skulpturi objavi gradot Skopje. Spored konkursot, gradot bara idejno re{enie za izrabotka i postavuvawe na skulpturite za parterno ureduvawe i urbana oprema vo Gradskiot park vo Skopje.

Konkursot e otvoren za site koi }e gi ispolnuvaat uslovite: unikatnost na predlo`eniot dizajn i dolgove~nost na materijalite za izrabotka, inovativnost, vpe~atlivost, originalnost, i pred s$ unikatnost, odnosno da ne potsetuvaat na dosega izvedeni skulpturi.

Najva`en kriterium, kako {to e navedeno vo konkursot, e niskata cena na ~inewe na izvedbata na skulpturite.

Konkursot e otvoren do krajot na septemvri. Za prvonagradenite na konkursot sleduva i nagrada od 800 evra, dodeka vtoronagrdenite }e dobijat po 500 evra.

K

MINISTEROT SARA]INI SE SRETNA SO V.D. AMERIKANSKIOT AMBASADOR AGELER inisterot za ekonomija, Valon Sara}ini, v~era ja prezentira{e ~etirigodi{nata programa na Vladata na Republika Makedonija pred v.d. amerikanskiot ambasador vo zemjava, Brajan C. Ageler. Sara} ini stavil akcent na energetikata, turizmot, investiciite i pretpriemni{tvoto. “Celta }e bide prodlabo~uvawe na vrskite me|u privatniot sektor i univerzitetite, pottiknuvawe i poddr{ka na linkot me|u biznisot i naukata, i toa poa|aj}i od najuspe{nite praktiki vo svetot deka denes ekonomijata e bazirana na znaewe i inovacii. Tuka e idninata za odr`liv ekonomski razvoj na ekonomija kako Makedonija”, re~e Sara}ini.

Ministerot Sara}ini posebno se osvrnal i na proektite koi se vo faza na realizacija vo sorabotka so USAID, me|u koi Strategijata za promocija na izvozot i proektot za poddr{ka na konkurentnosta vo ramki na Industriskata politika, upatuvaj}i na mo`nosta za poddr{ka na novi proekti vo nasoka na razvoj na turizmot i biznis-inkubatorite. Ambasadorot Ageler potsetil deka SAD i ponatamu }e go poddr`uva Ministerstvoto za ekonomija vo site idni proekti, koi zaedno so aktuelnite proekti, vodat kon ekonomski razvoj na zemjava.

M

SE FORMIRA NOVO JAVNO PRETPRIJATIE VO [TIP ovetot na op{tina [tip po~na so postapkata za formirawe novo pretprijatie, koe }e opfati del od dejnostite na JP Isar i na JP [tip proekt. Novoto javno pretprijatie }e bide nadle`no za pogrebalnite uslugi, }e go opfa}a i delot niska gradba od JP “[tip proekt”, a }e bide nadle`no i za napla}awe na parkingmestata i za lokalniot avtobuski prevoz, koj e planirano naskoro da se vovede vo [tip. Gradona~alnikot na op{tinata, Zoran Aleksov, veli deka formiraweto novo javno pretprijatie e neminovno, bidej}i istekuva zakonskiot rok za izdvojuvawe na Pogrebalnoto oddelenie od Isar, no i za da se podobri efikasnoto rabotewe na urbanistite vo [tip proekt.

S

Poradi v~era{nata aukcija na akcii na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe, Makedonskata berza ne be{e vo mo`nost navreme da gi objavi detalnite podatoci za toa koi akcii najmnogu dobile, a koi najmnogu izgubile od vrednosta vo tekot na ponedelni~koto trguvawe na Berzata.

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

VTOR OGLAS ZA PRODA@BA NA PROPADNATATA MLEKARNICA

TUTUNSKA PAK BARA 7,5 MILIONI EVRA ZA SVEDMILK Otkako gi probi site rokovi, NLB Tutunska banka slednata nedela po vtor pat }e objavi oglas za proda`ba na Svedmilk. Imotot i del od opremata na propadnatata mlekarnica povtorno }e bidat ponudeni po po~etna cena od 7,5 milioni evra ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

tkako bea probieni site rokovi za vtorata licitacija za imotot na Svedmilk, najgolemiot doveritel, NLB Tutunska banka, najavuva deka slednata nedela kone~no }e bide objaven vtoriot oglas. Spored informaciite od Tutunska banka, imotot i del od opremata na propadnatatata mlekarnica Svedmilk povtorno }e bidat ponudeni na proda`ba za 7,5 milioni evra, {to e ista suma kako i pri prvata licitacija. Od menaxmentot na NLB Tutunska banka, koja preku izvr{itel go prodava Svedmilk, objasnuvaat deka proda`bata bila prolongirana poradi godi{nite odmori, odnosno za da se izbegne letniot period koga se namaleni site biznis-aktivnosti. No, o~ekuvaat deka na sledniot oglas }e ima pove}e zainteresirani za Svedmilk.

“Vtoriot oglas za proda`ba na imotot na Svedmilk }e go objavime slednata nedela.

Dosega ne go objavivme bidej}i be{e period na godi{ni odmori i povtorno nema{e nikoj da se javi na licitacijata”, veli \or|i Jan~evski, generalen direktor na NLB Tutunska banka.

Jan~evski potencira deka izminatiot period imale pregovori so nekolku zainteresirani kompanii za proda`ba na Svedmilk, no so nitu edna

O

od niv ne do{le do kone~en dogovor.

“O~ekuvam deka, za razlika od prvata licitacija, koga ne se javi nitu eden zainteresiran, ovoj pat }e ima ponudi za imotot na mlekarnicata. Koga }e go objavime oglasot }e vidime kolku od kompaniite koi projavija interes }e se javat za vtorata licitacija”, potencira Jan~eski.

Otkako bea probieni rokovite za proda`ba na propadnatata mlekarnica Svedmilk, del od doveritelite se somnevaat deka najgolemiot doveritel namerno ja odlo`uva nejzinata proda`ba.

Me|utoa, izvr{itelot Goran Stankovi}, preku koj se odviva proda`bata na imotot i opremata na Svedmilk, objasnuva deka po odlo`uvaweto na rokovite nema zakonsko ograni~uvawe za kolku vreme

treba da bide objavena vtorata licitacija.

“Na sredinata na avgust be{e predvideno da se odr`i vtorata licitacija za mlekarnicata, no toj rok po barawe na najgolemiot doveriteritel be{e odlo`en na neodredeno vreme.

Zakonot ne ograni~uva sega za kolku vreme terba da bide objavena vtorata licitacija”, objasnuva Stankovi}.

Na prvoto javno naddavawe za imotot i del od opremata na Svedmilk ne se javi nitu edna zainteresirana kompanija da licitira za mlekarnicata.

Bankata gi ponudi na proda`ba zemji{teto i fabri~kata hala vo koja se odviva{e proizvodniot proces na Svedmilk, kako i del od opremata za 7,5 milioni evra.

Menaxmentot na kompanijata slabiot interes na prvoto javno naddavawe go objasni so toa

{to zainteresiranite kupuva~i se nadevaat deka }e se namali cenata na vtoroto javno naddavawe za toga{ poevtino da ja kupat mlekarnicata.

Spored zakonot, vtorata licitacija se zaka`uva za 1530 dena. Na vtoroto javno naddavawe po~etnata cena kaj nedvi`nostite mo`e da se namali do 30%, a kaj dvi`nite stoki do 60%, no za toa odlu~uva izvr{itelot. Toj mo`e da odlu~i i na vtoroto javno naddavawe da gi oglasi imotot i opremata po istata cena kako i na prvoto. Zakonot dozvoluva izvr{itelot da ja namali po~etnata cena i za 50% i pove}e, samo ako so toa se soglasat site doveriteli.

No, iako zakonot dozvoluva, najgolemiot doveritel odlu~i i na vtoroto javno naddavawe da ne ja namali po~etnata cena na mlekarnicata.

ponedelnik- 22.08.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,50% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 5,90% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 8,00% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,30% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,40% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,00% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,20% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,50% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

1м 1,35% 1,3% 0,22% 0,00%

3м 1,53% 1,5% 0,30% 0,01%

6м 1,73% 1,7% 0,47% 0,07%

12м 2,07% 2,0% 0,78% 0,30%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,4908 42,7465 70,7075 54,2247 43,3370 44,6135

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.432.819,80

-12,96%

-15,25%

-21,07%

-13,05%

-18,01%

18.08.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.812.369,65

-14,67%

-14,22%

-20,62%

-15,01%

-21,55%

18.08.2011

Иново Статус Акции

14.895.991,87

-2,85%

-2,23%

-8,61%

-3,78%

0,45%

18.08.2011

КД БРИК

36.191.147,87

-12,53%

-11,71%

-15,80%

-11,73%

-16,88%

21.08.2011

КД Нова ЕУ

21.082.724,03

-13,69%

-19,16%

-25,24%

-18,16%

-20,56%

21.08.2011

КБ Публикум - Балансиран

28.104.018,41

-8,75%

-9,19%

-12,76%

-7,38%

-8,71%

21.08.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.129.750,69

0,03%

0,77%

0,00%

0,00%

0,00%

21.08.2011

КБ Публикум Паричен

52.090.245,61

0,26%

0,78%

0,00%

0,00%

0,00%

21.08.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

NELOGI^NA MERKATA ZA 5% DDV ZA SUROVOTO MASLO

11

PREGLED VESTI

STOPANSKA KOMORA VO POSETA PROIZVODITELITE NEMA NA SAEMOT FIHAV EKSPO VO KUBA DA GO POEVTINAT ZEJTINOT! S

topanskata komora na Makedonija organizira poseta na Me|unarodniot saem za stoki za {iroka potro{uva~ka Fihav ekspo Kuba 2011, koj od 31 oktomvri do 5 noemvri }e se odr`i vo Havana, Kuba.

Kako {to informiraat od Stopanskata komora, za vreme na saemskata manifestacija, Komorata vo sorabotka so Ambasadata na Kuba, sosedi{te vo Sofija, }e organizira bilateralni delovni sredbi na makedonskite posetiteli so kubanskite izlaga~i.

Za taa cel Stopanskata komora, kako ovlasten nacionalen koordinator, ja organizira posetata na makedonaksite biznismeni vo Havana, besplaten vlez za poseta na saemot i posreduvawe pri vadewe vizi za Kuba.

Komorata gi povikuva site zainteresirani kompanii i biznismeni da se prijavat za poseta na saemot najdocna do 23 avgust 2011 godina.

Kratkoro~no podobruvawe na likvidnosta e edinstveniot benefit od vladinata merka, tvrdat doma{nite proizvoditeli na maslo za jadewe koi i na svetskiot pazar se soo~uvaat so dvojno poskapi surovini. Pred pretstojnata sezona na zimnici }e nema poevtino maslo za jadewe

50%

MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

poskape masloto za jadewe ladinata merka za vo Makedonija ovaa godina

namaluvawe na danokot na dodadena vrednost za surovoto maslo nema da ja namali krajnata cena na masloto za jadewe, tvrdi direktorot na vele{kata fabrika za maslo za jadewe Blagoj \orev od Veles, Nikola Varadinov. Toj tvrdi deka namaleniot DDV od 18% na 5% za uvoz na surovo maslo koe go koristat doma{nite proizvoditeli ne mo`e da go poevtini krajniot proizvod.

“Cel svet znae deka DDV e danok koj se pla}a na krajniot prozvod. A vo ovoj slu~aj Vladata go namaluva DDV na surovinata, a ne na krajniot proizvod, poradi {to ne mo`e da se o~ekuva merkata da rezultira so poevtinuvawe na masloto za jadewe. Toa ne e ekonomski logi~no”, veli Varadinov.

Toj objasnuva deka Blagoj \orev i drugite proizvoditeli na maslo za jadewe, kako uvoznici na surovoto maslo pravat povrat na DDV za negova nabavka, bidej}i stanuva zbor za danok na repromaterijal.

Zatoa, veli Varadinov, na proizvoditelite ni{to ne im zna~i namaluvaweto na ovoj DDV od 18% na 5%.

“Kako uvoznici na repromaterijalot, surovoto maslo za

V

jadewe, pravime povrat na DDV za uvoz za najmnogu 30 dena. Zatoa ni e potpolno seedno dali danokot }e bide 5% ili 18%. Toj tro{ok ne vleguva vo krajnata cena na masloto za jadewe”, potencira Varadinov.

Merkata mo`e da ima pozitivno vlijanie samo na podobruvawe na dnevnata likvidnost na kompaniite koi proizveduvaat maslo za jadewe, od aspekt na toa {to pri pomal danok i sumata pari koja }e ja pla}aat po osnov na DDV za uvoz }e bide pomala.

“No, ova sepak ne mo`e da vlijae na cenata na masloto za jadewe. Taa }e bide diktirana odnadvor, s$ dodeka sme vo situacija da uvezuvame najgolem procent od potrebnite surovini - surovoto maslo i son~ogledot”, veli Varadinov.

Ekspertite, pak, komentiraat deka vladinata merka nema logika, ne samo poradi toa {to nema da vlijae na cenata na masloto za jadewe kako osnoven prehranben proizvod, tuku i poradi maliot opfat, zatoa {to vo dr`avata ima samo nekolku fabriki-proizvoditeli na maslo za jadewe.

DA SE POTTIKNUVA DOMA[NO PROIZVODSTVO NA SON^OGLED Varadinov veli deka ako

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.343,09 МБИД 2.417,12 ОМБ 117,78

-0,05% -0,64% -0,02%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

10.817,70

-1,57%

-1,50%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.551,92

+1,31%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 751,69

-2,04%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

3.000

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

-1,68%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 52.447,60

-1,29%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.154,04

+2,25% +2,56%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.486,90

+1.27%

+1,24%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0.81%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.977,61

SOFIX 367,06

-0,06%

-0,18%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 642,79

ATHEX 963,95

-0,89% +3,33%

АИК банка

2.237,00

Глобос осиг.

-11,78%

307,00 ХТП

Пивоварна

Галеника

6.700,00 Јадроплов

+11.71%

115,00

-13,39%

58,67

Искра Автоеле

10.000,00

726,00

Улјаник

+3.13% -3,89%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

83.39$/барел BRENT

107.71$/барел

Цинкарна

88,50

-9,09%

60,00

Етол

ЗЛАТО 1869.20$/унца СРЕБРО 43.42$/унца БАКАР 8830.50$/унца

+8.58% -5,71%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+16,14%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

+1,37% -1,24%

-0,61% 288.820$/галон -0.56%

ПРИРОДЕН ГАС

3.92$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

+0,21%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

9,51

19.750,00

НИС

+0,02%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Лагуна

+0,45%

SASX 10 932,43

Главен индекс на Белградската берза

56,97

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.341,70

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.224,36

BELEX15 620,24

ОМБ

116 112

2.400

NASDAQ 100 2.038,22

120

0,64%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-1,04%

3.200

0,05%

МБИД

2.800

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.628,13

dno so surovoto maslo”, veli Varadinov.

Spored nego, na doma{nite proizvoditeli im se potrebni 100.000 toni maslodajni kulturi godi{no, za da nemaat potreba od uvoz na surovina. Vo slu~aj koga Makedonija bi imala tolku golemo proizvodstvo, toga{ bi stanala i izvoznik na son~ogled, namesto da bide uvozno zavisna.

Inaku, cenata na son~ogledot od 320 evra za ton lani letoto, na po~etokot od godinava stana 500 evra za ton, dodeka cenata na surovoto maslo izminatata godina porasna za 50% i sega ~ini 1.100 evra za ton. Poslednoto poskapuvawe na masloto za jadewe vo Makedonija koe se slu~i godinava be{e za 50%.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnikk- 22.08.2011

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+2,30%

dr`avata saka da pridonese za poevtino doma{no maslo za jadewe, toga{ treba da go pottiknuva doma{noto proizvodstvo na son~ogled.

Vo devedesettite godini Blagoj \orev od doma{nite nivi otkupuval od 40 do 50 iljadi toni son~ogled godi{no. No, sega koli~inite na doma{en son~ogled se zna~itelno namaleni, a vele{kata fabrika otkupuva s$ {to e na raspolagawe, no i toa ne e dovolno vo odnos na kapacitetot koj gi ima – 60.000 toni godi{no.

“Vo poslednite pet godini ima nedostig od surovina. Makedonija mo`e da bide golem proizvoditel na son~ogled, maslodajna repka i soja, namesto da gi uvezuvame zae-

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.086,38

ra|anskoto op{testvo da ima poseriozno vlijanie vrz proizvodstvoto, prerabotkata i distribucijata na hrana, nasproti globalnata agrarna politika, e zaklu~okot od Evropskiot forum za suverenitet na hranata Nieleni Evropa 2011, {to se odr`uva{e izminatite pet dena vo Krems, Avstrija.

Na forumot kade {to bila potpi{ana prvata Evropska deklaracija za suverenitet na hranata prisustvuvale pove}e od 400 delegati od evropski zemji me|u koi imalo pretstavnici i od Makedonija. Site se zalo`ile za zajaknuvawe na nivniot kolektiven kapacitet za vra}awe na kontrolata vrz sistemot na hrana vo racete na zaednicite, za davawe otpor na agro-industriskite sistemi i za pro{iruvawe i konsolidirawe na silno evropsko dvi`ewe za suverenitet na hranata. Akciskiot plan usvoen na Forumot predviduva socijalno pravi~en model na proizvodstvo i potro{uva~ka na hrana, zasnovan na neindustrisko zemjodelstvo, prerabotka i alternativna distribucija, decentralizirawe na sistemot na distribucija i skusuvawe na sinxirot me|u proizvoditelite i potro{uva~ite, kako i osiguruvawe deka javnata politika na site nivoa garantira vitalnost na ruralnite oblasti, pravi~ni ceni za proizvoditelite na hrana i bezbedna, genetski nemodificirana hrana za site. Na Nieleni Evropa 2011 u~esnicite ja reafirmiraa vizijata za edinstvo koja go istaknuva pravoto na site narodi da gi definiraat svoite politiki i sistemi za hrana i zemjodelstvo bez da na{tetuvaat nitu na lu|eto, nitu na prirodnite resursi, {to voedno i implicira suverenitetot na hranata.

G

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.123,53

3.000

EVROPA E ZA PROMENA NA POLITIKATA ZA PROIZVODSTVO NA HRANA

ПЧЕНКА 711.00$/бушел

+4.12%

ПЧЕНИЦА 761.25/бушел

-7,69%

КАФЕ 2.66$/бушел

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

+0,92% +2,23% +0.3%

НИКЕЛ 21.087,50 АЛУМИНИУМ

2285.00$/унца ЧЕЛИК 560.00$/унца

-2,0% +1.4% /

СУРОВИНИ

+1,68% +3,19% +0,00%

+0,47% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1368.50$/бушел +0,68% КАКАО 3018.000 $/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

BANKARSKI PROMENI Pozitivnata

razlika od 2 do 3 procentni poeni doveduva bankite vo 2010 godina da ostvarat vkupen profit pogolem od 33 milioni evra. Se ~ini deka e sosema dovolno za da se zasedne vo komotnite fotelji i da se prodol`i so isto tempo.

Dali navistina treba da e taka?

aktot {to finansiskiot sektor vo Makedonija prv se restrukturira{e ne zna~i deka procesot e zatvoren.

Denes s$ pove}e se govori za potrebata od novo restrukturirawe na bankarskiot sektor. Pritoa, ne se misli samo na strukturata na bankite od aspekt na dominantniot vid sopstvenost, tuku na nivno vra}awe vo kolosek i stavawe vo funkcija na ekonomijata. Komocijata so koja doma{nite banki se odnesuvaat po svetskata finansiska kriza od koja bea “po{tedeni” ne e opravdana. Nasproti {iroko promoviranite pofalbi deka imame stabilen finansiski sektor ({to vo su{tina e odli~na rabota), se zanemaruva faktot deka za toa najmnogu pridonese, bi rekol, rudimentiranoto portfolio na uslugi i proizvodi. Mali ili nezna~ajni promeni se slu~ija so doa|aweto na 8-te novi stranski sopstvenici na banki. Verojatno istoto }e se slu~i i po proda`bata na ostanatite banki. Rabotite se mnogu ednostavni. Vo sostojba koga edinstvenite proizvodi na pazarot se kreditiraweto, garanciite i akreditivite, a na pasivnata strana depozitite, nema mnogu mudruvawe. Uspehot

F

na bankata e meren so sposobnosta da privle~e depoziti od gra|anite i kompaniite i istite da gi plasira vo zapisi ili obvrznici, a del vo krediti za koi prethodno jako }e se obezbedi.

Pozitivnata razlika od 2 do 3 procentni poeni doveduva bankite vo 2010 godina da ostvarat vkupen profit pogolem od 33 milioni evra.

Se ~ini deka e sosema dovolno za da se zasedne vo komotnite fotelji i da se prodol`i so isto tempo. Dali navistina treba da e taka?

Bankite se sostaven del od ekonomijata i tie mora da gi po~uvstvuvaat i posledicite od razvojot na odredeni tendencii. Koga be{e jasno deka krizata koja nastana vo 2008 godina pojavno e finansiska, no vo su{tina e problem na realniot proizvoden sektor, bankite bea zagri`eni samo za dve raboti. Prvata e da ne dojde do odliv na depozitite koi ja odr`uvaat likvidnosta. Vtoro, da ne dojde do pad na kamatite na zapisite i obvrznicite. Stravuvawata ne se ostvarija. Naprotiv.

Dolgo vreme vo kontinuitet depozitite rastea, a cenata na zapisite be{e tolku visoka {to bankite zaboravija deka mo`at da profitiraat i od kreditirawe. Vo me|uvreme, vo borbata

za opstanok, realniot sektor na ekonomijata mora{e da bara finansiski partner. Otkako im se namali proda`bata, a so toa i prilivite, zapo~nuva{e sagata vo potragata po novi pari~ni sredstva. Tie im bea neophodni za da se podmirat tekovnite obvrski i da se zatvori proizvodniot ciklus. Vo mal del se rabote{e za novi investicii, no dominantna be{e potrebata da se obezbedi kontinuitet vo raboteweto. Vo krajna varijanta ne e isklu~ena i potrebata da se dobie kredit za da se servisiraat starite zadol`uvawe.

Dokolku ovoj proces se slu~e{e vo drugi vremiwa, toga{ reakcijata na bankite }e be{e logi~na. Cvrsta i restriktivna kreditna politika, visokoobezbedena so hipoteki i drugi garancii. No, so tek na vreme stanuva jasno deka bankite mora da poka`at odredena fleksibilnost i da prifatat limitirani rizici.

Sprotivno na ovie o~ekuvawa bankite visoko gi podignaa kriteriumite na kreditirawe.

Toga{ se slu~i i vtoriot udar. Bankite go namalija kreditiraweto i kaj naselenieto, koe treba{e, spored logikata, da odigra edna zna~ajna uloga vo porastot na pobaruva~kata i

da go olesni plasmanot na doma{nite proizvodi.

Bankite od verojatno samo za niv razbirlivi pri~ini i vo ovoj slu~aj nemaa razbirawe. Ciklusot koj be{e prekinat ili dobi novi prioriteti, se vrati kako bumerang i gi pogodi bankite vo 2011 godina. Vedna{ stana jasno deka zadocnetiot efekt od “igrata na sigurno” }e dojde koga-toga{ i }e go satanizira profitot. Toa i se slu~uva. Kako {to trgnale rabotite vo prvata polovina od ovaa godina, padot na profitot na bankite }e bide pogolem od 20%. Ve}e vo prvite {est meseci od godinata ostvareni se vkupno 13% pomali prihodi od kamati vo odnos na istiot period lani. Bankite sakaat ova namaluvawe da go prepi{at na zakonskite ograni~uvawa na visinata na kamatnite stapki. Spored nivnata logika, nema potreba kamatite za krediti za gra|ani da se limitirani na maksimalni 12%, a na kompaniite za 14%.

Pazarnata logika za niv zna~i deka vo uslovi koga ima pobaruva~ka, cenata treba da raste i da go pokriva celiot rizik, plus da obezbedi visoka profitabilnost.

Otkako stana jasno deka ova nema da im pomine, toga{ tie udrija forca na zgolemuvawe na proviziite i nadome-

stocite koi go dostignaa nivoto od 1/3 od prihodite od kamati.

Logi~no se nametnuva temata, od koja ekonomija i od koi gra|ani }e se ostvaruvaat ovie prihodi?

Deka na bankite ne im e lesno i im stanuva s$ pote{ko e jasno. Rezervaciite im rastat, brojot na lo{i plasmani e vo dinami~en porast.

Sekojdnevno se obiduvaat da realiziraat hipoteki, no vo su{tina samo stanuvaat sopstvenici na imot otkako nikoj nema pari da ja kupi hipotekata. Ova ne se lesni vremiwa i zatoa baraat brzo prilagoduvawe. Bi sakal da gre{am, no ovoj proces kaj bankite nikako da trgne. Go ~itav neodamna objaveniot izve{taj za anketata koja NBM ja realizira so bankite. Celta e da se dobie pojasna slika za nasokata vo koja }e se dvi`i bankarskiot sektor vo naredniot period. Sumirano, rezultatite od anketata davaat jasen odgovor. Ne treba da o~ekuvame nikakvi pozitivni promeni. Eve i zo{to. Bankite nema da gi korigiraat uslovite za kreditirawe na pretprijatijata. Naprotiv, novata anketa uka`uva na toa deka bankite }e gi zaostrat kriteriumite.

Do koe nivo? Kompaniite ve}e se nekonkurentni i vo uslovi na postojnite

D-r RUBIN ZARESKI Konsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

restrikcii. Dodeka ne se promenat rizicite i sostojbite na pazarite, glasi objasnuvaweto na bankite. Povtorno vakviot stav go baziraat i vrz optimizmot deka pobaruva~kata na krediti }e bele`i porast.

Lizgav teren, bidej}i za ova ne postojat nikakvi argumenti. Nitu ekonomijata e vo realen rast, nitu naselenieto ~uvstvuva komocija i re{ilo da tro{i.

No, edno e sigurno.

Konkurencijata vo ovoj sektor koja ne e posebno izrazena, samo vo eden segment poka`uva deka odredeni pridvi`uvawa treba da se slu~at do krajot na godinava.

Stanbenite krediti povtorno }e stapat na scena i verojatno }e bidat edinstvenata svetla to~ka vo rastot na bankarskite portfolija. I vo ovoj slu~aj uslovite }e ostanat nepromeneti, {to zna~i deka rizicite od pad na hipotekite se prisutni i bankite }e mora da bidat mnogu pretpazlivi. Ist e slu~ajot i so potro{uva~kite krediti. Za kakva reforma i asistencija od bankarskiot sektor mo`eme da se nadevame i o~ekuvame, koga ni samite ne veruvaat vo potrebata od promeni?

WWW.KAPITAL.MK K

O

M

CS Global e Centar za menaxment i jazi~na edukacija osnovan 2004 godina vo Makedonija. Centarot za jazi~na edukacija ima potreba od nadvore{en sorabotnik (profesor po slovene~ki jazik) so slednive kvalifikacii: • Univerzitetsko obrazovanie (Filolo{ki fakultet) • Rabota na kompjuter za obrabotka na tekst, tabeli, prezentacii • Komunikativna i dinami~na li~nost • Iskustvo vo rabotata Ve molam Va{ata biografija, zaedno so motivaciono pismo da ja ispratite na languages@csglobal.com.mk najdocna do 26.08.2011 godina so naznaka Profesor

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

Svet / Biznis / Politika

13

RE@IMOT NA GADAFI PA\A

LIBIJA VLEGUVA VO NOVA ERA!

Kako {to libijskite j buntovnici u ja j prezemaat r kontrolata r na glavniot grad Tripoli, T taka k se bli`i b krajot k j na 40-godi{noto 40 vladeewe na Gadafi.

G f Toj T j s$$ u{te ne se predava, iako e opkolen od buntovnicite poddr`ani od NATO VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ojde krajot na re`imot na Gadafi. Po~nuva nova era za Libija!, - so ovie zborovi liderot na libijskite buntovnici i pretsedatel na Nacionalniot tranziciski sovet, Mahmud Xabril, v~erautro go proglasi padot na libiskiot diktator Moamer al Gadafi.

“Denes, site Libijci }e mo`at da u~estvuvaat vo gradeweto na idninata na zemjata, so pomo{ na Ustavot koj ne pravi razlika me|u ma` ili `ena ili etni~ki zaednici.

Libija e za site i }e ostane takva!”, naglasi Xibril.

Glavniot grad na Libija, Tripoli, padna vo racete na buntovnicite, docna vo nedelata nave~er po celodnevnite te{ki borbi, a denovite na Gadafi po~naa da se odbrojuvaat.

Iako se o~ekuva{e deka lokalnoto naselenie vo Tripoli, koe glavno be{e na stranata na Gadafi, da ne gi pozdravi buntovni~kite sili, v~erautro na ulicite izlegoja ilijadnici lu|e koi go slavea nivnoto doa|awe. Na glavniot Zelen plo{tad vo Tripoli v~era se razviorija i novite znamiwa.

Istovremeno, buntovni~kite sili ja opkolija palatata “Bab al Azizija” kade {to se veruva deka s$ u{te se nao|a Gadafi. Okolu kompleksot koj e rasprostranet na nekolku hektari, v~era se vodea `estoki borbi.

Re~isi site objekti vo “Bab al Azizija” se urnati od bombardira-

D

wata na NATO, no se pretpostavuva deka Gadafi ima nekolku bunkeri vo svojata rezidencija.

Mediumite javija deka buntovnicite se soo~ile so istreli od te{ko oru`je vo moment koga sakale da navlezat vo kompleksot, bidej} i tenkovite od rezidencijata na Gadafi pukaat vo okolnite reoni, glavno vo Sedi Halifa od kade {to navleguvaat buntovnicite.

Portparolot na buntovni~kite sili za Al-xezeira izjavi deka buntovnicite kontroliraat 95% od Tripoli. Svetskite lideri go pozdravija napredokot na buntovnicite, a na Gadafi u{te edna{ mu pora~aa da otstapi od pozicijata. Lokacijata na Gadafi s$ u{te so sigurnost ne e poznata, a buntovnicite vo me|uvreme go zarobija negoviot sin, Saif al Islam.

“Potvrduvam deka na{ite momci go zarobija Saif al Islam. Im dadovme upatstva so nego da postapuvaat dobro, za mo`e da se iznese pred sud”, soop{ti liderot na buntovni~kiot Nacionalen tranzciski sovet.

Pretstavnik na buntovni~kite sili isto taka izjavi deka vo nedelata ve~erta e faten i zadr`an vo doma{en pritvor i Mohamed al Gadafi, najstariot sin na libiskiot lider. Prethodno Privremeniot libiski sovet za tranzicija objavi deka ovoj sin na Gadafi, samiot im se predal na buntovnicite.

SLAVENI^KI ISTRELI VO TRIPOLI Agencijata AFP javi deka v~erautro K

O

M

E

s$ u{te se vodele borbi vo ju`niot del od Tripoli, so te{ko avtomatsko oru`je, a zvukot na kala{nikovite se slu{a i vo blizina na hotelot Riksos, vo koj glavno se smesteni stranskite izvestuva~i.

Rojters prenesuva deka slaveni~ki istreli i eksplozii se slu{aat niz celiot grad, lu|eto slavat niz ulicite i svirat so avtomobilite.

Iako s$ u{te ne mo`e da se otkrie lokacijata na Moamer Gadafi, toj vo nedelata uspea da emituva tri audioporaki, a vo poslednata pora~a deka }e ostane vo Tripoli i deka }e pobedi, povikuvaj}i gi svoite privrzanici od site krai{ta na Libija da pomognat vo osloboduvaweto na glavniot grad od buntovnicite.

Vo audioporakata emituvana na dr`avnata televizija, dodeka stranskite agencii javuvaat za napreduvaweto na buntovnicite kon Tripoli, Gadafi re~e deka nema da ja predade vlasta i deka }e pobedi.

“Jas sum ovde, me|u vas, vo Tripoli”, tvrde{e Moamer Gadafi preku telefon, so nade` deka stravot }e gi natera `itelite na Tripoli da im se sprotivstavat na buntovnicite na ulicite vo gradot. Toj se zakani i so propast: “Tripoli }e se pretvori vo {ut i pepel. Nema da ima ni voda, nitu struja. ]e `iveete vo strav! ]e ve ubijat! Ovie lu|e ne gi interesira dali Libija gori ili ne!”, re~e Gadafi i gi povika svoite privrzanici da se snabdat so dopolnitelno oru`je vo borbata R

C

I

J

A

L

N

I

O

so buntovnicite.

Iako portparolot na libijskata vlada, Musa Ibrahim, na dr`avnata televizija v~era soop{ti deka Gadafi e spremen za itni pregovori so buntovnicite i kraj na napadite, se ~ini deka Gadafi kratko podocna se predomisli i vo vtorata audioporaka ka`a deka gra|anite na Tripoli “mora da izlezat i da ja ras~istat prestolninata, bidej}i vo Tripoli i Libija nema mesto za agenti na kolonijalizmot”.

Od Libija e najavena i evakuacija na stranskite dr`avjani, no kako {to javija mediumite, otvoren e ogan kon eden malte{ki brod koj imal namera da evakuira grupa stranci, pa bil prisilen da se povle~e na pristani{teto.

GADAFI: ]E OSTANAM DO KRAJ! Gadafi v~era rano nautro vo tretata audioporaka, najavi deka ima namera da ostane vo Tripoli do samiot kraj i deka }e pobedi, povikuvaj}i gi svoite privrzanici od site kraevi na Libija da pomognat vo osloboduvaweto na glavniot grad od buntovnicite.

Libijskite buntovnici za prvpat vo koordinacija so NATO go napadnaa Tripoli, a borbite se vodat na tri fronta vo gradot.

Gadafi v~erautro predupredi deka buntovnicite se “re{eni da go uni{tat libijskiot narod” i gi povika negovite privrzanici “da stavat kraj na ovaa maskarada” naglasuvaj}i deka “milioni moraat da mar{iraat za da gi oslobodat G

L

A

S

uni{tenite gradovi”.

PO^NUVA POST-GADAFI ERA Kancelarijata na britanskiot premier Dejvid Kameron vo me|uvreme soop{ti deka se bli`i krajot na Gadafi i go povika da si zamine vedna{, za da bide izbegnato ponatamo{noto patewe na libiskiot narod.

SAD istovremeno go povikaa Nacionalniot buntovni~ki sovet da po~ne da ja planira erata na post-Gadafi vo Libija.

“O~igledno, ofanzivata na Tripoli e vo tek... denovite na Gadafi se odbrojani. Dokolku Gadafi se gri`i za dobrosostojbata na libiskiot narod }e ja otstapi vlasta”, soop{ti Stejt departmentot na SAD. Idninata na Libija sega e vo racete na libiskiot narod, se veli vo pretsedatelskata izjava na Barak Obama objavena od amerikanski mediumi.

“Najbezbedniot na~in da se zapre krvoprolevaweto e ednostaven Moamer Gadafi i negoviot re`im da priznaat deka nivnoto vladeewe e ve}e na kraj. Gadafi treba da ja priznae realnosta deka ve}e ne ja kontrolira Libija. Treba vedna{ da se otka`e od vlasta”, se veli vo porakata na Obama.

“Slobodata e posilna do `eleznata raka na diktatorot!”, istaknuva Obama vo o~ekuvawe da padne re`imot i vo drugite gradovi vo Libija, kako Bengazi, Al Zavija ili Misrata, kade {to vo tekot na no}ta se proslavuva{e pobeda.

I

Intenzivni letni kursevi po deloven angliski jazik „ISKORISTETE GO LETOTO – NAUЧETE ANGLISKI JAZIK!” Juni- septemvri 2011 godina Sala 53 na IV kat Stopanska komora na Makedonija so Centarot za stranski jazici “Sunrise” Ovoj intenziven kurs }e opfati temi od oblasta na marketing i proda`ba, menaxment i finansiski menaxment, ~ove~ki resursi, odnosi so javnosta, brendirawe, biznis-planirawe i sl.

Obukata }e ja sprovede: Men~e Grozdanova, STEPENI: diplomiran profesor po angliski jazik.

1. Elementary Nastavata }e trae vkupno 36 ~asa/45 minuti ~as, eden 2. Pre-Intermediate mesec, vo blok-~asovi, tri pati nedelno (ponedelnik, sre- 3. Intermediate da i petok), od 14-16.30 ~asot.

4. Upper-intermediate Maksimalen broj vo edna grupa e 8 slu{ateli.

Site u~esnici koi }e go polo`at zavr{niot test }e se steknat so sertifikat za uspe{no zavr{eno nivo.

Cena na eden stepen: 5.900,00 denari +DDV. Vo cenata e vklu~en i originalen u~ebnik od programata Oxford. Za pove}e u~esnici od ista kompanija sleduva popust.

KONTAKT : ELIZABETA ANDRIEVSKA-EFTIMOVA Tel: ++ 389 2 3244074 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar : (02) 15015 E-adresa: beti@mchamber.mk

ANITA MITREVSKA tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 e-mail: anita.mitrevska@mchamber.mk

14

Feqton

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Bitkata kaj rekata Granik, grafika spored deloto na ^arls le Brun, 17 vek

VKUSOT NA PRVATA SAMOSTOJNA POBEDA leksandar sfatil deka Persijcite nema da go napadnat. Zatoa, na glava go stavil svojot bleskav {lem so bela perjanica.

Toa za Makedoncite bilo znak deka bitkata naskoro }e po~ne. Pobaral Parmenion da go predvodi levoto krilo od makedonskite redovi, kade {to vo preden plan bile tesaliskite kowanici. Toj ja prezel komandata nad desnoto krilo na ~elo na makedonskata kowica i naglo trgnal kon rekata. Makedonskata falanga se nao|ala na centarot, me|u Aleksandar i Parmenion. Persijcite vnimatelno go nabquduvale.

Spored negovata obleka i poradi postojanata aktivnost okolu nego, Persijcite znaele deka gledaat tokmu vo Aleksandar.

A

Ostatokot od Makedoncite isto taka vlegle vo rekata so Parmenion na ~elo na levoto krilo. Aleksandar planiral da odi {to e mo`no podaleku, bez da go zafati do`dot od persiskite streli i kopja. Potoa, sakal re~nata struja da go nosi nizvodno. Ostatokot od trupite go sledele kon rekata. [tom gi zafatila re~nata struja, tie dozvolile da bidat noseni nizvodno. Pritoa, ne prestanuvale da se dvi`at i kon drugiot breg. Spontano se formirala kosa formacija - desnoto krilo bilo izdadeno napred, a levoto krilo ostanalo vo zadnina.

Persijcite ne bile podgotveni za vakov trik - vsu{nost, nikoga{ prethodno nemale videno vakov vid formacija. Tie kako hipnotizirani gledale kako makedonskata formacija zazemala

dijagonalna polo`ba preku dvata re~ni brega. Tie me|usebno se turkale i se povlekuvale za da ja sledat makedonskata frontalna linija. Vo toj mig Aleksandar mu naredil na eden zapovednik da predvodi mala grupa kowanici preku rekata za da ja otkrijat silata i ume{nosta na persiskiot napad. Vedna{ otkako ovaa grupa preminala na persiskata strana od bregot vrz nea bile frleni plotuni od streli i od kopja. Toa bilo bukvalno klanica. Vodata vo blizina na mestoto kade {to stoela ovaa mala grupa Makedonci odedna{ stanala crvena - taa bila oboena od krvta na zaginatite kowanici. Persijcite bile tolku voshiteni i tolku mnogu sakale da go napadnat i da go uni{tat ovoj mal kontingent {to ne sfatile deka {totuku ja otkrile svojata

Aleksandar ja po~nal bitkata stavaj}i bleskav {lem so bela perjanica. Vo tekot na borbata Persijcite go okru`ile, a eden skri{um mu pri{ol odzadi i go mavnal po glavata so sekira.

Sekirata go probila negoviot {lem, rascepuvaj}i go na dva dela, mu ja potsekla perjanicata i re~isi pominala niz vnatre{niot Aleksandar na Bukefal, del od {lemot, {to bila crte` od Viktor Adam, poslednata za{tita.

1859 godina

Detaq od sarkofagot na Aleksandar

odbranbena taktika. Ne samo toa: vo nivnata radost i brzawe da se spravat so makedonskata zakana, tie otvorile procepi vo nivnite zbieni pozicii, procepi koi ne brzale povtorno da gi popolnat.

Isto taka, tie gi izlo`ile na udar i nivnite krila.

Aleksandar jurnal kon neza{titenite krila, predvodej}i ja kowicata sprotivno od tekot na re~nata struja. Tie se ka~ile na bregot.

Persijcite ne se obidele da gi potisnat nazad kon rekata. Parmenion isto taka obezbedil “mostobran” na bregot. Naskoro, Makedoncite i Persijcite po~nale borba gradi v gradi. Re~isi beskrajni branovi makedonski kowanici ja preminale rekata i ja pomestile persiskata kowica nanazad od nejzinite prvi~ni pozicii. Za prv pat vo edna bitka edna kowica imala

tolku bliska borba so druga kowica. Makedonskata pe{adija s$ u{te ja preminuvala rekata koga persiskata kowica po~nala da se raspa|a poradi ja~inata na “klinot” od makedonskata kowica, koja juri{ala niz nivnite borbeni redovi.

Dodeka Makedoncite i Persijcite se borele lice v lice – Makedoncite so nivnite keltski me~evi, a Persijcite so svoite zaobleni sabji - se slu~il eden mo{ne neprijaten nastan. Spored naredbite na Memnon, Persijcite go okru`ile Aleksandar. I dodeka odblisku se borel so eden od zapovednicite na kralot Darij, odbivaj}i gi kolku {to mo`el napadite od drugite, eden Persiec skri{um mu pri{ol odzadi i go mavnal po glavata so sekira. Sekirata go probila negoviot {lem, ras-

Povlekuvaweto na persiskata 20-iljadna te{ka pe{adija, so~ineta od najmeni gr~ki platenici, bilo nevozmo`no delumno poradi nivnata gordost, delumno poradi te`inata na nivnite golemi oklopi. Okolu 2.000 od niv bile uapseni i isprateni nazad vo Grcija kako prisilni zemjodelski rabotnici za sekoj Grk da doznae kakva sudbina go ~eka ako se svrti protiv svojata sopstvena nacija.

15

Feqton

KAPITAL / 23.08.2011 / VTORNIK

Aleksandar go stavil bleskaviot {lem so bela perjanica, ozna~uvaj}i go po~etokot na bitkata. Vo tekot na napadot beskrajni branovi makedonski kowanici ja pomestile persiskata kowica nanazad od nejzinite prvi~ni pozicii. Za prv pat vo edna bitka edna kowica imala tolku bliska borba so druga kowica. Makedonskata pe{adija s$ u{te ja preminuvala rekata koga persiskata kowica po~nala da se raspa|a poradi ja~inata na “klinot” od makedonskata kowica ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

P

cepuvaj}i go na dva dela, mu ja potsekla perjanicata i re~isi pominala niz vnatre{niot del od {lemot, {to bila poslednata za{tita. No, vnimanieto na Aleksandar s$ u{te bilo fokusirano kon borbata so prviot zapovednik.

Vtoriot zapovednik, koj go zadal udarot, se podgotvuval za u{te edno zamavnuvawe so sekirata kon sega neza{titenata glava na Aleksandar. No, toga{ Klejtus Crniot, makedonski zapovednik od povisok rang, do{ol da go spasi i go ubil persiskiot zapovednik so dolgo kopje, koe mu pominalo pravo niz negoviot ko`en graden oklop. Inovaciite na Filip vo tehnologijata za izrabotka na kopja mu go spasile `ivotot na negoviot sin.

PRESVRTNA TO^KA VO ISTORIJATA NA VOJUVAWETO Granik e prvata bitka vo istorijata na vojuvaweto vo koja kowicata bila upotrebena kako tehnologija {to sozdava “mete`”. Kaj Heroneja kowicata bila upotrebena da se napravi probiv vo protivni~kite redovi, a potoa da “ras~istuva”.

No, kaj Granik kowicata za prv pat vo istorijata bila celiot fokus na bitkata. Toa e presvrtna to~ka vo istorijata na vojuvaweto, na ist rang kako i voveduvaweto na tenkovite kako nadmo}no oru`je vo bitkata kaj Kambrej vo Prvata svetska vojna, koga britanskata Treta armija gi koriste{e za probivawe na germanskata odbrana vo severna Francija; voveduvaweto na nosa~ot na avioni kaj Taranto, koj ja potopi italijanskata flota; kako i upotrebata na amfibiskoto vojuvawe od strana na amerikanskite marinci za da se zaobikoli japonskata odbrana vo Vtorata svetska vojna. Drugi primeri za tehnologii {to sozdavaat “mete`” se protivavionskite raketi “stinger”, koi

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Kako prisustvoto na samiot Aleksandar, koj vo bitkite vredel kolku i 50.000 do 100.000 vojnici, taka i prisustvoto na Napoleon na bojnoto pole, koe sigurno vredelo najmalku 40.000 vojnici, vlevalo golem strav kaj protivni~kite trupi. avganistanskite muxahedini gi koristea protiv sovetskite invazivni trupi, kako i raketite za potopuvawe brodovi “egzoset”, upotrebeni od Argentincite vo Folklandskata vojna. Avganistancite pobedija, no Argentincite ja zagubija bitkata za Folklandite protiv Velika Britanija - ova e korisno potsetuvawe deka poseduvaweto tehnologija {to sozdava “mete`” sama po sebe ne e garancija za pobeda.

Gledaj}i kako nivnite zapovednici umiraat (trojca od sedumte persiski zapovednici zaginale vo bitkata, a eden od niv izvr{il samoubistvo vedna{ potoa) i nesposobni da gi izdr`at postojanite juri{i na makedonskata kowica, persiskata kowica nabrzina se povlekla.

Pobegnal i golem del od nivnata lesna pe{adija, glavno sostavena od vojnici od persisko poteklo.

No, nivnata 20-iljadna te{ka pe{adija, so~ineta od najmeni gr~ki platenici, nesre}no stoela na ramnicite dodeka makedonskata kowica i pe{adija izveduvale neo~ekuvan napad. Povlekuvaweto bilo nevozmo`no - delumno poradi nivnata gordost, delumno poradi te`inata na nivnite golemi oklopi.

Aleksandar nemal golema `elba da se dade vo potera po Persijcite, no so gr~kite platenici se spravil vedna{ i energi~no. Dolgo `igosuvani od nivnite sonarodnici kako predavnici, nekolku iljadi platenici bile pogubeni na mesto od strana na makedonskite vojnici.

Okolu 2.000 od niv bile uapseni i isprateni nazad vo Grcija kako prisilni zemjodelski rabotnici za sekoj Grk da doznae kakva sudbina go ~eka ako se svrti protiv svojata sopstvena nacija.

POMALITE VOJSKI GI PORAZUVAAT MNOGU POGOLEMITE Sporedeno so samo 25 zaginati Prijateli na makedonska strana, blizu iljada persiski kowanici bile mrtvi (iako nekoi istori~ari smetaat deka Persijcite imale duri 20.000 `rtvi). Aleksandar so site po~esti gi pogrebal zaginatite Makedonci, Grci i Persijci. Gi posetil ranetite Makedonci, a na semejstvata na zaginatite im ispra-

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Granik e prvata bitka vo istorijata na vojuvaweto vo koja kowicata bila upotrebena kako tehnologija {to sozdava “mete`”. Drugi primeri za tehnologii {to sozdavaat mete` se protivavionskite raketi “stinger”, koi avganistanskite muxahedini gi koristea protiv sovetskite invazivni trupi.

til pisma vo koi se govorelo za hrabrosta na nivnite sinovi, sopruzi i tatkovci. Nekoi istori~ari se pra{uvaat dali malite zagubi kaj Makedoncite, sporedeni so tie na Persijcite, mo`ebi ednostavno bile propaganda. Dovolno e da se poglednat relativno ponovite bitki od 14-ot i od 15-ot vek, za koi bile zabele`ani detalni i precizni podatoci. Zatoa, mo`eme da zaklu~ime deka navistina e vozmo`no daleku pomali vojski da porazat mnogu pogolemi vojski i da ostvarat sli~ni razliki vo zagubite me|u pobednicite i pobedenite.

Vo ranata faza na stogodi{nata vojna Angli~anite imale mnogu mali zagubi vo bitkata kaj Kresi (1346), nasproti Francuzite, kaj koi zaginale 1.500 vitezi i 10.000 pe{adijci. A pri krajot na taa vojna vo bitkata kaj A`inkur (1415) angliskata vojska so~ineta od pomalku od 6.000 lu|e, pod komanda na kralot Henri V, ja pobedila francuskata vojska, koja imala 40.000 du{i, a pritoa zaginale pomalku od 500 Angli~ani, nasproti 10.000 Francuzi. Kresi i A`inkur, zaedno so Blenhajm i Vaterlo, se bitkite koi go formiraa britanskiot identitet i mistikata na britanskata nepobedlivost. Vo tekot na Vtorata svetska vojna ^er~il postojano gi povtoruval uspesite vo ovie vojni za da go pottikne britanskiot borben duh.

Granik bilo mestoto od kade {to po~nala da se oblikuva mistikata za nepobedlivosta na A leksandar.

Vo narednite bitki nema da bide nevoobi~aeno nekoja dobro za{titena i dobro snabdena vojska da & se predade na daleku pomala makedonska borbena edinica.

Kako i so prisustvoto na Napoleon na bojnoto pole

(spored Velington, toa prisustvo sigurno vredelo najmalku 40.000 vojnici), samiot Aleksandar vo bitkite vredel kolku i 50.000 do 100.000 vojnici - tolku bil golem stravot {to go vsaduvalo negovoto prisustvo kaj protivni~kite trupi.

Za da ja dovr{i pobedata Aleksandar vo Atina pratil 300 persiski oklopi, koi vo ~est na bo`icata Atina bile staveni na urnatinite na Akropolis. Persiskiot car Kserks vo 480 godina pred Hristos go uni{til Akropolis, najsvetiot hram i spomenik vo Atina, pribli`no 150 godini pred ovie nastani kaj Granik. Atiwanite bile tolku {okirani i zamaeni {to 30 godini ne gi dopirale urnatinite, kako svedo{tvo i potsetnik za cela Grcija za prirodata i obemot na persiskoto divja{tvo. A potoa, pod vodstvo na nivniot lider i vojskovoditel Perikle, od urnatinite na Akropolis go zele toa {to mo`ele da go iskoristat i go izgradile Partenon, koj stoi i den denes.

Oklopite isprateni od bitkata kaj Granik bile zaka~eni nad urnatinite od hramot na Atina, so natpis od Aleksandar koj, spored Arijan, gi sodr`el zborovite: “Aleksandar, sin na Filip i na cela Grcija, osven na Spartancite, so ova gi pretstavuva ovie darovi, osvoeni od varvarite vo Azija”. Vo

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

natpisot nikade ne se spomenuvalo deka toj e kral; samo deka e ponizen sin na negoviot tatko i na Grcija.

Porakata govorela deka po~nala gr~kata odmazda nad Persija, poradi mnoguvekovnite zlostori. Cela Grcija i Makedonija se raduvale na pobedata na Aleksandar.

K O M E R C I J A L E N

(PRODOL@UVA) VO NAREDNIOT BROJ: PARALELITE NA NEW YORK YANKEES VO BEJZBOLOT I DON BREDMEN VO KRIKETOT, SO MISTIKATA ZA NEPOBEDLIVOSTA NA ALEKSANDAR I SO NEGOVATA MO] DA GI POT^INI PROTIVNICITE.

O G L A S

16 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

KONZERVNA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE KAKO USPE[NITE KONZERVNI FABRIKI SI GO PROBILE SVOJOT PAT DO POTRO[UVA^ITE I PAZARITE!

KOI SE PREDIZVICITE, A KOI MODELITE ZA POZASILEN RAZVOJ NA KOMPANIITE OD OVOJ SEKTOR?

BRENDIRAWETO, KREATIVNIOT MARKETING PRISTAP I GRADEWETO IMIX NA KVALITETNA I ZDRAVA HRANA SE EDNI OD KLU^NITE MOMENTI KAKO DA SE POSTIGNE ZADOVOLITELEN PAZAREN USPEH I OSVOJUVAWE NOVI PAZARI?

“KAPITAL” VI DAVA PREGLED NA IZVORITE ZA FINANIRAWE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA KONZERVNITE KOMPANII!

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

21 OKTOMVRI, SPECIJALEN PRILOG

TRANSPORT I LOGISTIKA PATNI^KIOT PREVOZ NA STOKI - KOLKU TRANSPORTNITE (KAMIONSKI) KOMPANII SE NAVISTINA PARTNERI NA MAKEDONSKITE UVOZNOIZVOZNI KOMPANII?

STRUKTURATA I STAROSTA NA VOZILATA, EKO STANDARDI, CEMT DOZVOLI, LICENCIRAWE, TAHOGRAFI...

INFRASTRUKTURATA KAKO SERIOZNA PRE^KA ZA OZASILEN RAZVOJ NA TRANSPORTNATA INDUSTRIJA

KOI SE NOVITE PONUDI OD LOGISTI^ARITE? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ]E ^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG TRANSPORT I LOGISTIKA KOJ ]E IZLEZE NA 21. OKTOMVRI 2011 VO KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111