353-24.08.2011

sreda. 24 avgust. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

+0,81% +0,02% +0,03%

KOJ ]E GO NASLEDI GADAFI?!

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 42,67 70,40

WWW.KAPITAL.MK WWW

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

STRANA 13 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOM OKTOMVRI

sreda. 24 avgust. 2011

...samo idej idejata j e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

SE "PEGLAAT" DETALITE ZA PROEKTOT "KUPI KU]A, KUPI STAN"‰

3.000

МБИ10

2.800 2.600 2.400 2.200

sreda-24. sreda 24 avgust. gust 2011 | broj 353 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.000 1.800 07/10

Bankarite baraat Vladata da pla}a i rata i kamata!

03/11

MBI 10 e sostaven odd 10 najlikvidni akcii c na kompanii kotirani kot na oficijalniot pazar na Mak Makedonska berza

Nad 300 milioni evra krediti se problemati~ni za vra}awe STRANA 11

Zagubarite intenzivno go rasprodavaat imotot STRANA 9

]e popi{uvaat popi{uva u etni~ki me{ani me{ parovi STRANA 6

STRANA 4-5 45

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

NEPOBEDLIVOST, MISTIKA I NERAZMRSENI JAZLI

28

06/11

VOVEDNIK KATARINA SINADINOVSKA

Posledniot tanc STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 24 AVGUST 2011

G

POSLEDNIOT TANC

Germanskata kancelarka, Angela Merkel, koja be{e vo poseta na Hrvatska i na Srbija, na najplasti~en mo`en na~in soop{ti koi se prioritetite na Evropskata unija vo odnos na zemjite od Zapaden Balkan – Bosna da napravi vlada, Srbija da sorabotuva za Kosovo, a Makedonija da go re{i sporot za imeto. Kratko i jasno! Ponatamu, kancelarkata dodade deka iako Evropskata unija e zafatena so ekonomskite kolapsi na nekolku zemji-~lenki i neizvesnata idnina na evrozonata, ne e zatvorena za pro{iruvawe i toa ne zna~i deka zemjite aspiranti za ~lenstvo treba da ostanat pred vrata.

Prili~no nade`no i fino spakuvano!

Mnogumina `alea {to Merkel ne najde vreme da n$ poseti. Pa se pi{uva{e deka sme po stoti pat zaobikoleni, deka toa e kazna za lo{ite doma{ni (i u{te pokatastrofalni nadvore{ni) politiki na Nikola Gruevski i samo u{te eden dokaz deka ve}e ne sme interesni za Unijata. Legitimni dilemi, tolku pove}e {to na{ata me|unarodna pozicija e razdrmana, kompasot nedokraj na{timan, a diplomatijata mnogu pati amaterska.

No, od druga strana, dilemite mo`at da se odnesuvaat i na politikata na EU kon ovoj del od Evropa. Selektivnite poseti ne poka`uvaat deka Brisel e ednakvo zainteresiran za razvojot na nastanite na poluostrovot, a i potezite na visokiot pretstavnik za nadvore{na politika, Ketrin E{ton, koja ni prati ambasador, pa ni go povle~e po dva meseci, ne se ni{to poseriozni.

Ne deka nie ne znaeme {to bi pora~ala Merkel ako dojde{e na gosti - deka o~ekuvaat iznao|awe na vzaemno prifatlivo re{enie

so Grcija. Godini nanazad ova e glavnata poraka na site diplomati, na site ~elnici na EU i na SAD, na site eksperti koi se svesni deka samo so zatvoraweto na ovoj spor bi se otvorile evroatlantskite perspektivi.

No, sudej}i po poslednata izjava na makedonskiot premier, Nikola Gruevski, i na{ata Vlada e svesna.

Gruevski ka`a deka nie sme podgotveni za kompromis vo izjava koja be{e dosega mo`ebi najubedliva. Ako se imaat predvid i {pekulaciite deka esenva, neposredno po nekolkudnevnite proslavi na makedonskata nezavisnost mo`e da n$ o~ekuva i referendum za imeto, oti mnogute kafe–dru`ewa so gr~kiot kolega Jorgos Papandreu ne bila tolku naivni i prazni kako {to se tvrde{e, najoptimisti~koto scenario bi bilo deka re{enie na golemiot problem }e vidime mnogu naskoro. Dopolnitelno {to ve}e se zboruva za navoden premol~en dogovor i so makedonskata opozicija.

Ottuka, edni tvrdat deka SDSM denovive se odnesuva kako {to (ne) se odnesuva tokmu poradi podgotvenosta da bide kooperativna vo klu~ni istoriski momenti.

Osven ako, neli, neaktivnosta im e karakterna osobina.

No, naglata promena na stavot za raspi{uvawe referendum koja SDSM ja demonstrira{e pred izborite govori deka verojatno informaciite koi se s$ poglasni vo politi~kite krugovi ne se i tolku neosnovani.

Konsenzusot doma, me|u glavnite politi~ki partii za ova pra{awe }e bide neophoden za da se podeli odgovornosta i izjasnuvaweto na gra|anite da uspee, oti nekoj mora da gi motivira i da im objasni zo{to da zaokru`at “za”. Sekoj dogovor, skrien, polutaen ili transparenten, vo ovaa nasoka e za pozdrav i e test za kapacitetot na na{ite lideri pred predizvikot so koj, kaj i da e, }e bideme soo~eni.

No, od druga strana, dodeka kaj nas se zagovara obedinuvawe na politi~kite eliti,

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@ka @ pit p al.com.mk sinadinovska@kapital.com.mk

goltawe sueti, gubewe rejting poradi sporot koj e kone~en rezultat na site politi~ki matematiki, visok stepen na zaanga`iranost treba da se o~ekuva i od Grcija. Tango sam ne se igra.

Ottuka, nejasno e zo{to koga ve}e go prozva Skopje (a ne go poseti, tuku pora~uva{e od Zagreb), germanskiot kancelar ne se obrati i malku poju`no, pa da pobara kooperativnost i od Atina.

Nesfatlivo e zo{to nema ponervozna poraka za brzo zatvorawe na sporot kon Papandreu, koga ve}e negovata dr`ava im napravi eden kup finansiski te{kotii na golemite evropski igra~i.

Ako na Brisel mu treba celosna evropska integracija (kako {to na cel glas zboruvaat prvite lu|e na EU), porakite za nadminuvawe na sporot treba da bidat kon dvete strani.

Gruevski po~nuva da najavuva silna podgotvenost. Ako Brisel veruva deka problemot ne e vo Papandreu (pa zatoa ne go proziva), toga{ da se podgotvuvame za golemiot nastan. Pa kone~no da po~neme da se zanimavame so vistinskite pra{awa, da se fokusirame na ekonomskiot razvoj, nevrabotensota, standardot, investiciite, infrastrukturata, obrazovanieto i javnoto zdravstvo...

A Kondominas sekako neka po~ne da gradi na skopskiot plo{tad. Vedna{ nasproti Aleksandar, na makedonska zemja prodadena za bez pari.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

ilioni evra sobra dr`avata preku v~era{nite aukcii na trimese~ni dr`avni zapisi. So prvata aukcija za proda`ba na trimese~ni dr`avni hartii od vrednost so devizna klauzula, so kamata od 4,1%, bea ponudeni zapisi vo vrednost od 6,5 milioni evra, a se prodadoa zapisi vo vrednost od 6,3 milioni evra. Na vtorata aukcija za trimese~ni zapisi bez devizna klauzula, kamatata be{e 4,2%, a od ponudenite 17,9 milioni evra, se prodadoa zapisi vo vrednost pogolema od 16 milioni evra.

М

HRVATSKA I SLOVENIJA ZASILENO GO [TIT

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

22,3

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

DOMA[NITE K SPAS VO IZVOZ

O

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

Otkako Hrvatska i Slovenija donesoa prehranbeni kodeksi koi gi favoriziraat doma{nite pred stranskite proizvoditeli na hrana so cel da se izbegne o~ekuvaniot esenskiot cenoven {ok i da se pottikne potro{uva~kata na doma{ni proizvodi, makedonskite kompanii ne se zagri`eni deka toa }e go namali nivniot izvoz vo ovie dve zemji.

Golem del od niv voop{to i ne se zapoznaeni {to se slu~uva vo Hrvatska i vo Slovenija, pa zatoa ne ni sakaat da komentiraat. Edinstveno na {to se nadevaat e deka kodeksite na odnesuvawe vo prehranbenata industrija, koi ne se zadol`itelni zakonski re{enija, nema da imaat golem efekt vrz nivnite izvozni zdelki.

“Naporot na hrvatskite i na slovene~kite biznismeni e za pozdravuvawe, no smetam deka nema da ima golemo vlijanie vrz izvoznicite. Toa nas ne n$ zagri`uva i ne mo`e da ima vlijanie vrz na{iot izvoz na ovie pazari. Toa {to tie go predlagaat

e kodeks na odnesuvawe, a ne e zakonsko re{enie koe }e im nalo`i na kompaniite da se odnesuvaat na odreden na~in”, veli Savka Dimitrova, generalen direktor na konditorskata fabrika Evropa.

Taa ocenuva deka duri i da sakaat, ovie dr`avi ne mo`e da im nalo`at vakvo odnesuvawe na kompaniite, bidej}i ne e spored svetskite trgovski pravila.

“I da go prifatat toj kodeks vo prvo vreme, toj mo`e da

doma{noto proizvodstvo ili stimulirawe na izvozot.

Biznismenite se skepti~ni deka i da se donese vakov dokument toj nema da funkcionira. Tie smetaat deka edinstveno dr`avata preku izvozni stimulacii i subvencii mo`e da intervenira za da go spre~i ponatamo{niot rast na cenite na hranata.

“Ne e potreben kodeks za da se stimulira kupuvaweto na doma{nite proizvodi i da se zgolemi izvozot na hrana, tuku treba toa konk-

ZELEN^UKOT I OVO[JETO NAJMNOGU SE IZVEZUVAAT NA REGIONALNITE PAZARI akedonija tradicionalno e pogolem uvoznik na hrana od izvoznik. Vo poslednite nekolku godini raste i uvozot i izvozot na prehranbeni proizvodi. Spored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, vo prvite {est meseci godinava se izvezeni prehranbeni proizvodi vo vrednost od 2,09 milijardi dolari, {to e za 45% pove}e sporedeno so prvite {est meseci minatata godina koga se izvezla hrana vo vrednost od 1,44 miljardi dolari. Vo isto vreme sme uzvezle prehranbeni proizvodi vo vrednost od 3,39 miljardi dolari, {to pak e rast od 38%, sporedeno so prvite {est meseci minatata godina koga e uvezena hrana vo vrednost od 2,45 miljardi dolari. Najgolem del od izvozot na prehranbeni proizvodi, pred s$ zelen~uk i ovo{je se plasiraat na pazarite od porane{na Jugoslavija, vo Grcija i Bugarija.

M

go primenuvaat samo nekolku meseci. Ne veruvam deka toa bi stanalo redovna praktika na proizvoditelite i na trgovcite”, veli Dimitrova.

Dodeka zemjite vo regionot ve}e prezemaat ~ekori za da go ubla`at branot na poskapuvawa koj se o~ekuva od septevri, makedonskite kompanii i stopanskite komori nemaat nikakva inicijativa po primerot na Hrvatska i Slovenija za za{titita na

retno da bide regulirano so zakon”, veli Viktor Petrov, sopstvenik na konzervanata industrija Vipro od Gevgelija.

Spored nego, na prehranbenata industrija mo`e da im se pomogne preku izvozni stimulacii, odnosno preku namaluvawe na danoci, carinski i drugi dava~ki preku koi direktno }e se poddr`at izvoznicite na hrana.

Kire [o{ev, sopstvenik na kompanijata Du{an Kiri},

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

SAVKA DIMITROVA GENERALEN DIREKTOR NA EVROPA

Kodeksite ne n$ zagri`uvaat i ne mo`at da vlijaat vrz na{iot izvoz na ovie pazari zatoa {to toa {to se predlaga vo Hrvatska i Slovenija ne e zadol`itelno

Navigator

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK OPRAVDANO POFALEN

ДОМИNIK [TROS KAN avniot obvinitel na Wujork odlu~i da gi otfrli obvininijata za siluvawe na sobarka protiv porane{niot {ef na MMF so {to se stavi kraj na aferata

J

GORDANA JANKULOVSKA

aporite za borba so la`nite azilanti kone~no vrodija so plod – nivniot broj e namelen i ima tendencija na opa|awe,za {to zemjava dobi pofalbi

N

KATARINA KRESAL

lovene~kata ministerka za vnatre{ni raboti si podnese ostavka vo ekot na skandal za malverzacii za konsumirawe kokain i povrzanost duri i so seksualna zloupotreba na ku~iwa

S

QUBE BO[KOVSKI

u go ukradoa avtomobilot M “lan~ija” na liderot na Obedineti za Makedonija, koj e vo pritvor. Nekoj go iskoristil otsustvoto na semejstvo Bo{kovski, pa provalil vo nivnata ku}a

TAT DOMA[NOTO PROIZVODSTVO

KOMPANII BARAAT ZNI SUBVENCII

V

V~era germanskata kancelarka, Angela Merkel, i oficijalno gi verifikuva{e uspesite na Srbija i istakna deka taa & e potrebna na Evropskata unija.

Srpskiot pretsedatel, Boris Tadi} pak, pokraj pofalbi, dobi i nasoki za patot na Srbija kon evropskoto semejstvo.

Toj istakna deka }e se bori dokraj za Srbija da gi zadr`i svoite principi i da stane del od EU, bez pritoa da predizvika kakov bilo konflikt.

Tadi} od Merkel pobara samo ednakvi standardi za vlez so ostanatite zemjikanditati. Potencira{e deka ne saka olesnet pat za vlez i deka Srbija mo`e da & bide siguren partner na Germanija.

Zelenoto svetlo koe Srbija go dobi od germanskata

BORIS TADI]

kancelarka e golem ~ekor na patot kon EU i potvrda na drasti~nata promena koja Tadi} ja vnese na srpskata politi~ka scena, koja ne ostanaa nezabele`ana i kaj me|unarodnata politi~ka fela.

Pokraj toa, dvete strani se soglasija deka Srbija i Germanija se isklu~itelno va`ni politi~ki i ekonomski partneri. Merkel go potencira{e i pozitivnoto iskustvo na germanskite investitori koi imaat svoi biznisi vo Srbija.

GUBITNIK

@RTVA NA KRIZATA VO SAD

O [TO SODR@I PREHRANBENIOT KODEKS?

doma{nite proizvoditeli najmalku dve tretini od hranata da ja prodadat na doma{en pazar trgovcite vo dogovorite so dobavuva~ite da ja navedat neto-cenata, bez razli~ni voobi~aeni popusti i ekstra rabotna sila regulirawe na rokovite na pla}awe: trgovcite sve`ite proizvodi }e gi pla}aat na proizvoditelite vo rok od 12 dena, smrznatite proizvodi za 20 dena, a ostanatite proizvodi za najmnogu 30 dena.

Makedonskite kompanii ne o~ekuvaat udar od za{titnite merki koi gi voveduvaat Hrvatska i Slovenija. Za podobruvawe na makedonskata konkurentnost na izvoznite pazari baraat dr`avna poddr{ka vo forma na izvozni stimulacii i poniski danoci eden od najgolemite proizvoditeli na zelen~uk i ovo{je od Rosoman, pak, veli deka cenata na sekoj proizvod ja regulira pazarot.

Toa ne mo`e da go napravi nitu eden kodeks koj }e bide donesen.

“Edinstveno dr`avata mo`e da intervenira preku pogolemi subvencii. Samo na ovoj na~in mo`e da se pomogne za da nema pogolemo vlijanie od merkite koi gi nosat zemjite od opkru`uvaweto za za{tita na doma{noto proizvodstvo”, objasnuva [o{ev.

Spored nego, golemo vlijanie vo prehranbenata industrija, kako i kaj cenite na hranata izminatata godina ima{e i bakterijata e{erihija koli, koja gi sru{i cenite na zemjodelskite proizvodi.

“Toa ne mo`e da se regulira

so nikakov kodeks, nitu pak so zakon za za{tita na doma{noto proizvodstvo”.

[TO PRAVAT SLOVENIJA I HRVATSKA? Kodeksot na odnesuvawe na site subjekti vo prehranbeniot sinxir, od proizvoditeli do trgovci, stapuva na sila slednata nedela vo Slovenija, a ve}e go podgotvuva i Stopanskata komora na Hrvatska. Hrvatski pretstavnici ve}e se vo Slovenija za da go kopiraat modelot. [to predviduvaat ovie

kodeksi? Doma{nite proizvoditeli najmalku dve tretini od hranata da ja prodavaat na doma{nite trgovci, a trgovcite vo dogovorite so dobavuva~ite zadol`itelno da ja naveduvaat neto-cenata bez voobi~aenite popusti i mar`a. Kodeksot gi regulira i rokovite na pla}awe so cel da se zgolemi likvidnosta. Trgovcite vo rok od 12 dena }e mora da im platat na proizvoditelite na sve`i proizvodi, na proizvoditelite na smrznata hrana do

20 dena, a na ostanatite do 30 dena.

Otkako amerikanskiot pretsedatel Barak Obama `estoko ja kritikuva{e rabotata na kreditnata agencija Standard i Purs poradi potegot da ja namali ocenkata za sposobnosta na SAD da gi vra}a dolgovite, prviot ~ovek na ovaa agencija, Deven [arma, potklekna na pritisokot i odlu~i da ja napu{ti direktorskata pozicija. Administracijata na Obama go obvini [arma deka agencijata nepropisno i lo{o ja ocenila kreditnata sposobnost na dr`avata so {to predizvika potres na finansiskite pazari i gi zgolemi stravuvawata za mo`en bankrot na SAD. Ovaa odluka doa|a vo moment koga tamo{nata vlast

DEVEN [ARMA ispituva i dali ovaa agencija vo 2008 godina nepropisno ocenila nekolku hipotekarni ciklusi i toa rezultiralo so globalna finansiska kriza.

Maslo na ognot dodava i faktot {to amerikanskata Komisija za hartii od vrednost ja istra`uva mo`nosta za insajdersko trguvawe pred namaluvaweto na kreditniot rejting na SAD. Zasega kreditnata agencija ne ja povrzuva smenata na [arma so aktuelnite slu~uvawa vo SAD, me|utoa ekspertskata javnost e sigurna deka prviot ~ovek na Standard i Purs si odi po naredba “od gore”.

MISLA NA DENOT

I NAJDOBRIOT METOD VO RACETE NA LOШ ^OVEK E LO[ METOD

VIKTOR PETKOV

SOPSTVENIK NA KONZERVNATA INDUSTRIJA VIPRO

Na izvoznicite od prehranbenata industrija mo`e da im pomognat samo izvozni stimulacii, odnosno namaluvawe na danoci, carinski i drugi dava~ki

STEFAN KOVEJ

AMERIKANSKI AVTOR NA BESTSELEROT THE SEVEN HABITS OF HIGHLY EFFECTIVE PEOPLE

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

BORBITE PRODOL@UVAAT, OD GADAFI NI TRAGA NI GLAS

UVOZ 13,33%

TERMOCENTRALI 70,41%

KOLKU STRUJA ELEM PROIZVEL MINATIOT MESEC?

HIDROCENTRALI 16,26%

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

IZVOR: MEPSO

Od vkupnoto proizvodstvo na elektri~na energija minatiot mesec 70,41% se od proizvodstvo na termoelektranite vo zemjava, dodeka pak, 16,26% od doma{nite hidrocentrali.

Deficitarnoto proizvodstvo na elektri~na energija doma e zameneto so uvoz, koj u~estvuva so 13,33% vo vkupno potro{enata elektri~na energija vo juli godinava.

B

untovnicite i trupite na Moamer el Gadafi gi prodol`ija borbite vo i okolu Tripoli. Od Gadafi i ponatamu nema traga. Negoviot, navodno, uapsen sin, Saif al-Islam, se pojavi vo Tripoli i gi povika privrzanicite na negoviot tatko da go vozvratat udarot. Ofanzivata na buntovnicite, koja po~na minatiot vikend, o~igledno bila planirana i podgotvuvana pove}e nedeli. Vo nea u~estvuvaat najmalku 4.000 buntovnici, koi vo glavniot grad navlegoa od tri strani.

SVETOT NIZ MEDIUMITE

SE “PEGLAAT” DETALITE ZA PROEKTOT “KU GULF NEWS “Buntovnicite go zazedoa Tripoli”, pi{uva vesnikot od Obedinetite Arapski Emirati za najnoviot razvoj na nastanite vo Libija. [eicite od Abu Dabi prodol`uvaat so poddr{kata na Libiskiot nacionalen preoden sovet i mu ~estitaat na pobedata vrz sega ve}e porane{niot lider Gadafi.

DAILY D AI EXPRESS “250 milijardi “25 dolari od pendol ziskite fonzis dovi vo Britanija dov is~eznale za samo is~ {est nedeli”, {es tvrdi vesnikot Daily tvr Express, povikuvaj} Exp i se na vode~ki ekspert od taa oblast spe vo zemjata.. z

THE WALL STREET JOURNAL Evropskoto izdanie na WSJ pi{uva za toa deka buntovnicite go zazele re~isi cel Tripoli, a vo me|uvreme stranskite nafteni kompanii aktivni vo Libija pred vojnata se podgotvuvaat za vra}awe vo zemjata.

DNEVNIK Pokraj neizbe`nata tema za situacijata vo Libija, bugarskiot vesnik na naslovna stranica ja ima analizata za toa deka i godinava najmnogu studenti se zapi{ale na ekonomija, pravo i psihologija, a kompaniite baraat najmnogu in`eneri i drugi vidovi tehni~ki specijalisti.

BANKARITE BARA PLA]A I RATA I MAJA BAJALSKA GEORGIEVSKA bajalska@kapital.com.mk

e se me n u v a prvata verzija na predlog-zakonot za subvencionirawe krediti za stanovi, koj Ministerstvoto za finansii go podgotvi vedna{ po konstituiraweto na Vladata, kako ramka za realizacija na merkata “Kupi ku}a, kupi stan”, doznava “Kapital”.

Sektorski pretstavnici na bankite v~era bea na sostanok vo Ministerstvoto za finansii, kade {to so dr`avnite slu`benici razgovarale za barawata koi gi podnele kako sugestii na predlog-zakonot po prvata sredba {to ja ostvarija so ministerot za finansii, Zoran Stavreski.

Bankarite baraat izmena na nekoi delovi od predlog-zakonot, odnosno nivno definirawe vo Zakonot, a ne so podzakonski akti, kako {to prvi~no be{e najaveno.

Kako {to doznavame, edno od najgorlivite pra{awa na v~era{nata sredba vo Ministerstvoto bilo visinata na kamatata od 4,9% koja Vladata ja veti pred izborite. Bankarite suger-

]

Bankarite baraat dr`avata da subvencionira i del od kamatata so cel da se postigne niskata kamatna stapka od 4,9%. Doznavame deka bankarite v~era bile na sostanok vo Ministerstvoto za finansii, kade {to so dr`avnite slu`benici “gi peglale” kreditnite uslovi

KAKO E ZAMISLEN PROEKTOT “KUPI KU]A, KUPI STAN”?

Vo slednite ~etiri godini Vladata }e go subvencionira kupuvaweto stanovi i ku}i preku dva modeli: Prviot, nare~en “pola-pola”, predviduva dr`avata da pla}a polovina od ratata za prvite pet godini od otplatata na kreditot, koj ne mo`e da bide pogolem od 50.000 evra. Vo ovoj del e predvidena kamata ne povisoka od 4,9%.

Vtoriot model predviduva pla}awe na 50% od u~estvoto pri kupuvawe stan ili izgradba na ku}a.

Korisnicite }e gi vra}aat sredstvata, no po 20 godini, bez kamata, na pet godi{ni rati. Kamatata treba da e poniska od 6-mese~en EURIBOR plus 4,5%. I ovde uslovite se za krediti do 50.000 evra.

Za dvata modeli bra~nite drugari ne smeat da imaat povisoki mese~ni primawa od 900 evra.

1

2

irale i od predlog-zakonot da se is~istat nekoi pravni zamki koi mo`e da ja frlat vo voda vladinata merka.

“Predlog-zakonot veli deka kreditobaratelite ne smeat da imaat nedvi`en imot.

No, {to ako nekoj go otu|i imotot pred da podnese barawe za subvencioniran kredit? Rabotnata grupa vo Ministerstvoto za finansii raboti na otstranuvaweto na tokmu ovie pre~ki, za da

ne se dovedeme vo situacija Zakonot da ne profunkcionira kako {to treba ili da bide zloupotreben”, komentiraat bankarite.

Gligor Bi{ev, generalen direktor na Stopanska banka, se nadeva deka dr`avata }e subvencionira i eden del od kamatata za kreditite za stanovi za da mo`e da se postigne nivoto od 4,99%, kolku {to e predvideno vo prviot proekt na

GLIGOR BIШEV GENERALEN DIREKTOR NA STOPANSKA BANKA

“Subvencioniraweto stanbeni krediti od dr`avata ne e ne{to nepoznato, zatoa {to kako merka dosega go primenija i zemjite od regionot, kako Srbija, no i Francija i Germanija i SAD imaat svoi modeli na stanovi kupeni so dr`avna pomo{. Treba da gi vidime tie iskustva.

A za da se postigne niska kamata, se nadevame deka dr`avata }e subvencionira del od nea.”

Zakonot – “pola-pola rata za prvite pet godini”.

“Subvencioniraweto stanbeni krediti od dr`avata ne e ne{to nepoznato, zatoa {to kako merka dosega go primenija i zemjite od regionot, kako Srbija, no i Francija i Germanija i SAD imaat svoi modeli na stanovi kupeni so dr`avna pomo{. Treba da gi vidime tie iskustva. A za da se postigne niska kamata, se nadevame deka dr`avata }e u~estvuva so eden del od nea”, veli Bi{ev.

Spored Bi{ev, Stopanska banka saka i ima interes da se vklu~i vo proektot, zatoa {to smeta deka proektot mo`e da se realizira, kako {to be{e slu~aj so kreditite so kamata od 5% od kreditnata linija od Evropskata investiciska banka.

“I sega treba da se izbere najsoodveten model za sub-

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

3 FAKTI ZA...

194,2 8,8% 224,7

Toni rafiniran bakar uveze Kina vo juli godinava Pove}e rafiniran bakar uvezla Kina minatiot mesec vo sporedba so juni ovaa godina

PROCENKI...

QUP^O DIMOVSKI

VESTI...

MBI 10

MINISTER ZA ZEMJODELSTVO

3.000 2.800

PAZAROT ZA TUTUN E OTVOREN ZA SITE

M

inisterot Dimovski ocenuva deka pazarot za tutun vo zemjava e liberaliziran.

“Vo zemjava postojat dovolno seriozni otkupuva~i na tutun. Samo vo tri od niv vo oprema i soodvetni objekti se vlo`eni okolu 35 milioni evra.

Tutun ne mo`e da se otkupuva so kamion. Toa e strate{ka granka i nejziniot otkup, kako i vo sekoja seriozna zemja e reguliran so Zakonot za tutun”, veli Dimovski.

Toni rafiniran bakar Kina uvezla vo juli minatata godina

UPI KU]A, KUPI STAN”

AAT VLADATA DA KAMATA!

BERZA

2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,362.04 2010/2011 2010/2011

EPL SAKA DA GRADI NOVO SEDI[TE, POGOLEMO OD PENTAGON merikanskata kompanija Epl planira da izgradi novo sedi{te koe po povr{ina }e bide pogolemo od Pentagon, glavniot {tab na amerikanskoto Ministerstvo za odbrana. Vlasta na amerikanskiot grad Kupertino, kade {to se nao|aat sedi{ta na najpoznatite svetski IT-korporacii, javno pretstavija barawa do kompanijata Epl za izgradba na novo sedi{te.

Se raboti za isklu~itelno ambiciozna arhitektonska intervencija, za koja e zadol`eno poznatoto arhitektonsko studio Foster plus partners.

A

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Po dva dena pad, glavniot indeks na Makedonskata berza v~era porasna za 0,81% i dostigna 2.362,04 indeksni poeni.

Najgolem dobitnik be{e Stopanska banka Bitola, so rast na akciite od 7,03% i vkupen promet od 69.000 denari.

Najgolem gubitnik pak, be{e Ar~elormittal (HRM), ~ii akcii padnaa za 2,91%, a prometot im iznesuva{e 140.000 denari.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Стопанска банка Битола

2,300.00 +151,00

+7,03% 7 03%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Арчелормиттал (ХРМ)

100.00 2 91% -2,91%

-3.00

DOW JONES 13,000 12,500

ELEKTROLUKS SAKA DA JA KUPI CTI COMPANIA TECNO INDUSTRIAL vedskata kompanija Elektroluks ponudi 690 milioni dolari za prezemawe na ~ileanskata CTI Compania Tecno Industrial, specijaliziran proizvoditel na aparati za doma}instvo. Elektroluks planira da ponudi 34,87 ~ileanski pezosi za akcija na CTI, {to e za 21% pove}e od vrednosta na zatvoraweto na berzanskata trgovija na 16 avgust. [vedskata kompanija osven toa }e ponudi 325 pezosi za akcija na filijalata na CTI, Sociedad Manufacturera de Electroartefactos.

[

12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/07 12/07 17/07 22/07 27/07 01/08 06/08 11/08 16/08 21/08

10,854.70 +37,00

+0,34%

Berzanskite indeksi vo Wujork v~era za prv pat po ~etiri nedeli zabele`aa blag rast. Indeksot Dau Xons porasna za 0,3%, a Nasdak za re~isi 0,2%.

Akciite na hardverskiot gigant Hjui Pakard porasnaa za 3,6% po minatonedelniot pad od celi 27%.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,144.33 8,733.01 1,123.82 2,044.73 5,543.48 750.39

VALUTI

£ €

€ $

1.1446

1.4413

-0,5%

+0,2%

СТАПКА

vencionirawe na stanbenite krediti. Ministerstvoto }e go ka`e nivniot model, nie }e ka`eme {to mislime za toj model. Va`no e rabotite da se postavat taka {to stepenot na rizik kaj ovie krediti da bide nizok, a potoa mislam deka i bankarite }e dadat svoj pridones”, veli Bi{ev.

Maja Stevkova-[terieva, glaven finansiski direktor na Komercijalna banka, veli deka dodeka ne se precizira kako operativno }e funkcionira vladinata merka, taa nema da gi komentira detalite. “]e napravime napori da se vklu~ime vo linijata.

Sepak, sakam da naglasam deka stanuva zbor za mnogu kompleksen kredit, so koj se obiduva da se postigne povisoka op{testvena cel”, veli Stevkova-[terieva.

I Ohridska banka e podgotvena da u~estvuva vo vladiniot proekt. Jitka Pantu~kova, pretsedatel na Upravniot odbor na Ohridska banka, veli deka stanbenite krediti, bez razlika dali stanuva

zbor za ~isto komercijalni ili subvencionirani od Vladata, sekoga{ se dobar proizvod vo bankarskite portfolija.

“Voobi~aena praktika vo re~isi site zemji e vo pogolem ili pomal razmer vladata da gi subvencionira hipotekarnite krediti. Kako banka gi poddr`uvame stanbenite krediti (i komercijalnite i subvencioniranite), zatoa {to od na{a gledna to~ka toa se edni od najsigurnite krediti. Kako kolateral ja imame ku}ata ili stanot, a mnogu e ~uvst-

vitelno za lu|eto da go izgubat stanot ili ku}ata. Zatoa, od na{a gledna to~ka, eden od najdobrite i najsigurnite proizvodi se ovie krediti”, veli Pantu~kova.

Spored nea, ova e dobra inicijativa na Vladata, zatoa {to vakvite dr`avni proekti gi ima vo sekoja zemja od Evropskata unija.

Vo Makedonija ima vkupno 18 banki, a samo nekolku se aktivno posveteni na stanbenoto kreditirawe.

Vo momentov generalnata politika na bankite za odobruvawe stanbeni krediti

JITKA PANTU^KOVA PRETSEDATEL NA UO NA OHRIDSKA BANKA

“Voobi~aena praktika vo re~isi site zemji e vo pogolem ili pomal razmer Vladata da gi subvencionira hipotekarnite krediti. Kako banka gi poddr`uvame stanbenite krediti, i komercijalnite i subvencioniranite, zatoa {to od na{a gledna to~ka, toa se edni od najsigurnite krediti. Kako kolateral ja imame ku}ata ili stanot, a mnogu e ~uvstvitelno za lu|eto da go izgubat stanot ili ku}ata.”

bara baratelot da e vo redoven raboten odnos i da ima nedvi`nost za hipoteka.

Kamatite se dvi`at od 6% do 10% i se fiksni samo vo prvite tri godini.

Merkata na Vladata za subvencionirawe krediti za kupuvawe stanovi i ku}i }e se primenuva od po~etokot na slednata godina.

TRKA ZA LIBISKATA NAFTA ibiskite buntovnici najavija deka koga }e ja konsolidiraat vlasta vo zemjata, pristap do libiskata nafta }e imaat Italija, Francija i Velika Britanija, a spored nekoi tvrdewa, problemi vo eksploatacijata na nafta }e imaat Brazil, Kina i Rusija, zemji koi bea osobeno vozdr`ani vo tekot na sudirite vo Libija.

Pretstavnikot na kineskoto Ministerstvo za trgovija, Ven Xongliang, izjavi deka kineskite investicii vo Libija se procenuvaat na 18 milijardi dolari i oti se zagrozeni vo konfliktite vo taa zemja, no se nadeva deka sorabotkata }e prodol`i otkako povtorno }e se vospostavi stabilnost vo zemjata.

Pretsedatelot na rusko-libiskiot biznis-sojuz, Aram [egunc, izjavi deka na ruskite nafteni kompanii nema da im se dozvoli da go obnovat proizvodstvoto vo Libija dokolku buntovnicite i NATO go soborat re`imot na Moamer Gadafi.

L

+0,96% +1,22% +0,03% +0,32% +1,27% +1,02%

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.879,20 $ -0,67% 0 67% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

108,73 $ +0,34% 0 34% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Jo{iko Noda ]e prezemam sekakvi merki za da go spre~am rastot na vrednosta na jenot

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

POSTIGNAT DOGOVOR VO POPISNA KOMISIJA

]E POPI[UVAAT ETNI^KI ME[ANI PAROVI SPASOV: ZAKONOT ZA MLADI NE PRETSTAVUVA OGRANI^UVAWE ema da se brza so donesuvaweto na zakonot za mladi, koj e vo sobraniska procedura, i pokraj toa {to vo izrabotkata na predlog-zakonot bea vklu~eni 28 nevladini mladinski organizacii, a pove} e od 55 go poddr`aa predlog-tekstot, istakna direktorot na Agencijata za mladi i sport, Dime Spasov.

“Celta na prviot zakon za mladi vo nikoj slu~aj ne e ograni~uvawe na mladite, tuku naprotiv, sozdavawe jasna i nedvosmislena nasoka za unapreduvawe na site mladi lu|e. Zakonot }e im dade mo`nost na mladite direktno da bidat vklu~eni vo procesite za donesuvawe odluki, predlagawe i prezemawe merki za re{avawe na problemite koi gi zasegaat na lokalno i na nacionalno nivo”, re~e Spasov.

Toj poso~i deka predlogot e usoglasen so dokumentite, principite i nasokite na Sovetot na Evropa i Evropskata unija i oti e mnogu sli~en vo svoite odredbi so hrvatskiot i slovene~kiot zakon.

Kako neopravdani i tendenciozni gi oceni zabele{kite na opozicijata i na nekoi mladinski nevladini organizacii deka predlog-zakonot za mladi e ograni~uva~ki i oti e neusoglasen so principite i nasokite na Sovetot na Evropa i Evropskata unija, iako dodade deka imale i nekoi konstruktivni predlozi vo zabele{kite koi vo idnina mo`at da se zemat predvid.

N

BITOLSKIOT UNIVERZITET SO NOVI PROGRAMI ZA DOKTORSKI STUDII

Pretsedatelkata na Dr`avnata popisna komisija Vesna Janevska za Kapital otkriva deka padnal dogovor popi{uva~kite parovi da bidat vo me{an sostav, no so ova problemite ne se dokraj ras~isteni zatoa {to Albancite seu{te insistiraat vo sredinite kade se mnozinstvo da nema Makedonci vo parovite.

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

one~no e postignat dogovor vo Dr`avnata popi sna komi si ja popi{uva~kite parovi da bidat so etni~ki me{an sostav, objavi pretsedatelkata na Komisijata, Vesna Janevska, za “Kapital”. No, so toa ne e zavr{ena rabotata {to treba da dovede do mirno sproveduvawe na statisti~kata operacija, odnosno ne e otstraneta opasnosta od povtorno politizirawe na popisot {to treba da se odr`i od 1. do 15. oktomvri.

“Na poslednata sednica na Dr`avnata popisna komisija napravivme ~ekor napred – Albancite i Turcite se slo`ija deka popi{uva~kite parovi treba da bidat sostaveni od popi{uva~i od razli~en etnikum, {to zna~i deka sega celata Komisija e edinstvena po ova pra{awe.

Ostanuva da go re{ime vtroiot del od problemot, a toa e na koj princip } e se odreduva sostavot na parovite? Na{iot predlog e dvajcata popi{uva~i da dojdat od dvete najgolemi

K

etni~ki zaednici vo popisniot reon. Albancite predlagaat razli~ni kombinacii na nivo na op{tina”, izjavi Janevska za “Kapital”.

Albancite, ~ij glaven pretstavnik vo Komisijata e zamenik-pretsedatelot, Abdulmenaf Bexeti, sporej}i go na~inot na izbor na etnikumite {to }e vleguvaat vo sostav na popi{uva~kite parovi, prodol`uvaat so svojata intencija – da gi otstranat Makedoncite popi{uva~i od

sredinite kade {to dominantnoto naselenie e so albansko poteklo, pod izgovor deka ne sakale tutori. Tie baraat etni~kiot sostav na parovite da se opredeluva spored zastapenosta vo op{tinite ili naselbite, a ne spored popisniot reon. Spored Zakonot za popis, popisen reon e teritorijalna ednica sostavena od edna ili pove}e op{tini.

Ako sostavot na parovite se pravi taka {to da ja odrazuva etni~kata sostojba vo

op{tinite i naselenite mesta, toga{ vo sredinite kade {to Makedoncite ne se me|u prvite dva etnikumi po zastapenost (a takvi sredini postojat) }e nema popi{uva~i Makedonci.

Predlogot na Janevska i ostanatite ~lenovi na Komisijata, osven Albancite i Turcite, e etni~kiot sostav na me{anite popi{uva~ki parovi da ja reflektira zastapenosta na nivo na popisen reon, spored posledniot popis odr`an vo 2002 godina.

PROPADNA U[TE EDNA INICIJATIVA NA CANOVSKI dborot za akreditacija na visokoto obrazovanie akreditira nekolku studiski programi od tret ciklus, odnosno doktorski studii na Univerzitetot “Kliment Ohridski” od Bitola, informira rektorskata uprava.

Na Fakultetot za javna administracija i menaxment na informaciski sistemi akreditirani se studiskite programi za in`enerstvo i menaxment na informaciski sistemi, menaxment na informaciski sistemi i javna administracija.

Na Tehni~kiot fakultet se akreditirani studiskite programi za informatika i kompjuterska tehnika, industriski menaxment i soobra}ajno-transportno in`enerstvo, grafi~ko in`enerstvo i dizajn i doktorski studii za ma{instvo.

Site akreditirani studiski programi se vo traewe od tri godini, odnosno {est semestri, a konkursot za zapi{uvawe studenti na tret ciklus studii }e bide objaven naskoro.

O

USAID ZA U^ENICITE SO POSEBNI POTREBI o proektot na USAID za e-pristapni osnovni u~ili{ta, “Ednakov pristap za ednakvi mo`nosti”, denes }e bide otvorena prvata obuka za koristewe asistivna (pristapna) tehnologija vo osnovnoto obrazovanie. Nastanot }e se odr`i od 11.00 do 12.00 ~asot vo osnovnoto u~ili{te Jan Amos Komenski vo Skopje. Vo isto vreme vo u~ili{teto }e bidat donirani asistivni kompjuterski uredi, koi za prv pat }e bidat primeneti vo obrazovanieto vo Makedonija.

Vovedni obra}awa }e imaat ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, gradona~alnikot na op{tina Karpo{, Stev~e Jakimovski, direktorot na misijata na USAID vo Makedonija, Robert Vurc i zamenik-direktorkata na Biroto za razvoj na obrazovanieto, Aj{e Selmani.

Dopolnitelno, do krajot na godinata }e bidat ispora~ani asistivni uredi i obuka za nastavnici vo dvaeset redovni osnovni u~ili{ta od zemjava, koi }e se koristat vo rabotata so u~enici so posebni obrazovni potrebi.

Proektot “Ednakov pristap za ednakvi mo`nosti” ima za cel podobruvawe na kvalitetot na obrazovanieto na u~enicite so posebni obrazovni potrebi vo osnovnite u~ili{ta preku koristewe asistivna (pristapna) tehnologija vo redovniot nastaven proces. USAID investira 200.000 dolari za poddr{ka na proektot.

V

I “KOSMOS” I PEI NADVOR OD SOBRANIETO MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

obranieto ekspresno go odbi predlogot na pratenikot na PEI, Fijat Canoski za dopolnuvawe na dnevniot red so to~kata za “Kosmos”. Zad inicijativata na investitorot i izveduva~ na “Kosmos” zastanaa samo pratenicite od opozicijata.

Canoski, pred dva dena do Sobranieto podnese inicijativa za razgleduvawe na slu~uvawata povrzani so urivaweto na negovata investicija. Inicijativata ispi{ana na 32 stranici Canoski v~era im ja prezentira{e na pratenicite so barawe taa da bide

S

stavena na dneven red so cel da doka`e deka akcijata za stopirawe na gradbata i urivawe na objektot, koja ja povede op{tina Gazi Baba, e nezakonska bidej}i kako {to tvrde{e i dosega, rabotel legalno.

Poka`uvaj}i ja slikata od urnatata karabina na “Kosmos” od sobraniskata govornica Canoski pra{a: Dali ova e na~inot na koj Vladata se obiduva da privle~e stranski investicii vo zemjava?

“Ovaa slika samo treba da zapla{uva. Ovaa slika e stra{na, ne samo za mene, tuku za celata makedonska javnost.

Dobiv dozvola za gradewe dodeka bev vo koalicija so VMRO-DPMNE, a postapkata za urivawe na objektot po~na koga izlegov od vladeja~koto mnozinstvo. Gi povikuvam pratenicite da gi nadminat svoite tesnopartiski interesi i da doka`at koj navistina ja vodi i organizira urbanata mafija”, istakna Canoski.

Pratenicite na PEI po koordinacijata povtorno se obidoa da go svrtat vnimanieto na slu~uvawata so “Kosmos” vo {to bea spre~eni od spikerot Trajko Veqanovski koj istakna deka Canoski ka`al s$ {to imal. Vo znak na nesoglasuvawe, prateni~kata grupa na PEI ja napu{ti v~era{nata sednica.

Op{tina Gazi Baba po~na da go uriva objektot “Kosmos” na po~etokot na mesecov.

Spored op{tinata, celiot objekt bil nadvor od ramkite na proektot {to go dobil odobrenieto za gradba {to go izdale slu`bite. Celata gradba bila povisoka za metar i 43 santimetri vo odnos na apsolutnata kota koja{to bila izmerena od geodetska firma.

Poradi slo`enost na operacijata, minatata nedela gradbata be{e minirana.

Op{tinata na Canoski mu dade rok od 60 dena celosno da gi otstrani spornite delovi od “Kosmos”. Toj pak najavi deka i pokraj s$ }e ja dovr{i svojata investicija.

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI VO A2 VLEGUVA STRANSKA KOMPANIJA!? transka kompanija za koja ne se otkrivaat nikakvi detali planira da ja kupi televizijata A2, doznava Kapital od svoi izvori. Navodno, upravitelite na kompanijata za koja samo se znae deka ne e registrirana vo Makedonija ve}e se vo zavr{ni pregovori so rakovodstvoto na A2. Informaciite gi potvrdija i vraboteni vo televizijata, no i advokatski krugovi, koi velat deka ve}e e preveden kupoproda`niot dogovor za na notar. Zainteresiranite stranci se dr`at vo najgolema tajnost.

Inaku kakov bilo dogovor za menuvawe na sopstveni~kata struktura }e mora da pomine vo Sovetot za radio-difuzija koj treba da dade dozvola dali promenata e spored zakonot i dali se ispo~ituvani site odredbi. Od SRD velat deka zasega do niv nema vakva informacija.

Televizijata, ~ija sudbina otkako A1 otide vo ste~aj stanuva se pointeresna, a koja se emituva preku satelit i preku kabelskite operatori, se zboruva{e deka }e ja kupi Fijat Canovski ili ~lenovi na negovoto semejstvo.

Canovski i negoviot sin Sefer gi demantiraa informaciite so stav deka se fokusirani na rabotata na Univerzitetot FON.

S EKSPERTITE ZA IZMENITE VO IZBORNIOT ZAKONIK

AKO TE IZBERAT ZA PRATENIK - MESTOTO TI E VO SOBRANIE! Prvite lu|e na op{tinite koi se probaa i kako kandidati za pratenici smetaat deka izmenite se pozitivni, no treba da va`at za site imenuvani funkcioneri. Ekspertite sugeriraat da se vnimava so izmenite, bidej}i mo`e da gi diskriminiraat gradona~alnicite MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

e prestane li praktikata glasovite na parlamentarnite izbori da gi dobivaat kandidati koi nikoga{ nema da sednat vo prateni~kite klupi?

Slu~aite uspe{en i aktuelen gradona~alnik da gi sobira glasovite od gra|anite i na parlamentarnite izbori se poka`a kako dobitna kombinacija minatite izborni ciklusi.

Funkcijata pratenik e nespoiva so funkcijata gradona~alnik. Ottuka poa|a inicijativata na pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, za izmena na Izborniot zakonik. Spored izmenite koi gi predlaga spikerot, gradona~alnikot koj bil kandidiran za pratenik i bil izbran mora da go pomine filterot na verifikacionata komisija na Sobranieto, pri {to po zaveruvaweto na mandatot za pratenik avtomatski mu prestanuva gradona~alni~kata funkcija i obratno.

“Postapkata na kandidirawe, izbornata postapka, kako i kone~nite rezultati od izborite bi ja odrazile voljata na gra|anite na Republika Makedonija dokolku predlo`enite kandidati

]

za pratenici, ak t uelni gradona~alnici, koi soglasno dobienite glasovi bile izbrani za pratenici. No, izbranite idni pratenici, a aktuelni gradona~alnici, neposredno pred verifikacijata na mandatot za pratenik so li~na pismena izjava zaverena na notar baraa od s$ u{te neformiranata verifikaciona komisija na Sobranieto da ne im se verifikuva nivniot mandat”, se veli vo objasnuvaweto na predlo`enite izmeni od strana na Veqanoski. ^lenot 65, stav 5, koj sega glasi “Za sekoja kandidatura e potrebna pismena izjava na kandidatot koja e neotpovikliva”, se menuva so “Za sekoja kandidatura e potrebna pismena izjava na kandidatot, koja e neotpovikliva do verifikacija na mandatot na pratenikot dokolku kandidatot e izbran za pratenik i pismena izjava zaverena kaj notar vo soglasnost so zakon deka ne sorabotuval so organite na dr`avnata bezbednost.

IZMENITE DA VA@AT ZA SITE IMENUVANI FUNKCIONERI Iako eksperti po izborno zakonodavstvo i izborna praktika bea re~isi edinstveni vo misleweto deka kandidiraweto na gradona~alnicite za pratenici e sprotivno na

voljata na gra|anite koi ve}e im ja dale doverbata i izigruvawe na zakonite, predlo`enite izmeni potenciraat deka treba da va`at za site imenuvani funkcioneri.

“Izmenite se pozitivni, no se diskriminatorski. Ova pravilo treba da va`i za site imenuvani funkcioneri direktori, ministri i sli~no.

Treba to~no da se utvrdi deka toj {to e na lista treba da vleze kako pratenik vo Sobranieto”, smeta profesorkata Renata Deskovska.

Iako vo inicijativata na Veqanoski se provlekuvaat samo gradona~alnicite kako funkcioneri koi mora da se otka`at od edno od mestata od negoviot kabinet velat deka izmenite }e se odnesuvaat na site imenuvani funkcioneri.

GRADONA^ALNICITE DA NE SE DISKRIMINIRAAT Na poslednite izbori re~isi site politi~ki partii koi imaa gradona~alnici gi iskoristija kako nositeli na listi ili kandidati so cel da privle~at pove}e glasovi.

Gradona~alnikot na Bitola, Vladimir Talevski, koj be{e na listata na VMRO-DPMNE, veli deka izmenite se pozitivni.

“Dosega zakonot ima{e nedore~enosti koi gi iskoristija site partii preku

svoite gradona~alnici, za koi se poka`a deka ja imaat poddr{kata od narodot.

Pravilata na igra treba da bidat to~ni i precizni i da va`at za site, ne samo za gradona~alnicite. Izbranite pratenici mora da ja po~ituvat voljata na gra|anite koi go dale nivniot glas za niv.”

I spored gradona~alnikot na Strumica, Zoran Zaev, koj be{e nositel na lista na SDSM vo ~etvrta izborna edinica, veli deka inicijativata treba da va`i za site, vo sprotivno e degradira~ka.

“Ne smee da se dozvoli samo gradona~alnicite da bidat degradirani kako politi~ka kategorija. Zakonot mora da va`i za site, vo sprotivno toj }e bide protivustaven”, smeta Zaev.

I Iz e t M e x i t i, g r a d o na~alnikot na ^air od redovite na DUI, odlu~i da ostane na ~elo na op{tinata.

Sepak, toj smeta deka kandidatite za pratenici, bez razlika od koja pozicija doa|aat, treba da imaat pravo na izbor dali }e ja zadr`at prethodnata ili } e ja prifatat prateni~kata funkcija.

Spikerot im dade rok na politi~kite partii do ponedelnik da se izjasnat vo odnos na negovata inicijativa.

OPOZICIJATA @ESTOKO PROTIV NOVITE ^LENOVI

PARTISKI VOJNICI VO SRD!?

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

a se povle~at poslednite izmeni na Zakonot za radiodifuzna dejnost od koi prozleze ovoj izbor na novi ~lenovi na Sovetot za radiodifuzija, za{to ova ne e ni{to drugo osven izraz na politi~ko nasilie vrz slobodata na mediumite, istakna koordinatorot na prateni~kata grupa na SDSM, Igor Ivanovski, obrazlo`uvaj}i zo{to bara da se simne to~kata za izbor na novi ~lenovi na SRD od dnevniot red na v~era{nata sednica.

“Del od predlo`enite kandidati za novi ~lenovi na Sovetot za radiodifuzija

D

se nelegitimni i zatoa e nelegitimno Sobranieto da rasprava za nivniot izbor”, re~e Ivanovski, povikuvaj} i se na informacija do koja do{ol, spored koja vo Zaednicata na edinici na lokalnata samouprava, edna od ~etirite institucii {to gi predlagaat novite ~lenovi, voop{to ne se vodela debata, i deka li~no pretsedatelot Koce Trajanovski ka`al deka imiwata gi dobil od Sobranieto.

“Ovie imiwa ne se objaveni vo dva dnevni vesnika kako {to bara Zakonot, {to gi pravi predlozite na ZELS nelegitimni, kako i raspravata za niv”, zaklu~i kooridinatorot na SDSM. Pratenikot na SDSM, Jani Makraduli, gi komentira{e predlozite na pretsedatelot,

\orge Ivanov, za ~lenovi na Sovetot, Zoran Traj~evski i Selver Hajdini: “Zoran Traj~evski ima akcii vo Telekom, a Selver Hajdini e upravitel na televizija, i kako takvi zakonoski ne smeat da bidat ~lenovi na Sovetot.

Zada~ata na Traj~evski }e bide da go uni{ti Sovetot preku spojuvawe so Agencijata za elektronski komunikacii”, istakna Makraduli.

Vladeja~koto mnozinstvo gi brane{e predlozite za novi ~lenovi vo regulatornoto telo opi{uvaj}i gi kako profesionalno soodvetni li~nosti za funkcijata: “Opozicijata debatata ja koristi vo interes na poednici vo SDSM i na nivniot partner Velija Ramkovski. Nemate pravo da obvinuvate za par-

tiski predlozi koga ven~anata sopruga na pretsedatelot na SRD, Zoran Stefanovski, e ~len na Sovetot na op{tina Prilep od SDSM”, istakna pratenikot na VMRO-DPMNE, Ilija Dimovski, na {to ekspresno mu odgovori Makraduli: “Vie predlo`ivte brat na Ermira Mehmeti. Spored vas, smee da se predlo`i brat, a ne smee sopruga?”.

Pokraj Traj~evski i Hajdini, koi se predlo`eni od pretsedatelot, kandidati za novite {est mesta vo SRD se i Metodija Jan~evski, po predlog na Antikorupciskata komisija, Lazo Petru{evski i Zamir Mehmeti koi se predlo`eni od ZELS, i Metodi Stoimenovski, kako predlog na Komisijata za za{tita na konkurencijata.

OGLAS ZA VRABOTUVAWE DVAJCA DR@AVNI SLU@BENICI VO LIPKOVO gencijata za administracija raspi{a oglas za vrabotuvawe dve lica vo op{tina Lipkovo.

Spored oglasot, se bara edno lice rakovoditel na oddelenie za vnatre{na revizija i edno lice sorabotnik za personalna evidencija.

Vo oglasot e navedeno deka pokraj dokazite za ispolnuvawe na posebnite uslovi predvideni od Pravilnikot za sistematizacija na op{tina Lipkovo, kandidatite treba da gi ispolnuvaat i op{tite uslovi za priem na dr`avni slu`benici.

Pokraj prijavata za vrabotuvawe dr`aven slu`benik, dokolku gi ispolnat uslovite navedeni vo oglasot, kandidatite }e treba da polagaat i ispit za dr`aven slu`benik, za {to }e dobijat soodvetni materijali. Najdobrite petmina na ispitot }e go prodol`at krugot na eliminacija preku intervju.

Oglasot e otvoren za site kandidati koi gi ispolnuvaat uslovite, a e so cel, kako {to e navedeno vo nego, postignuvawe nezavisna, profesionalna i efikasna administracija.

A

OBJAVENI DOBITNICITE NA NAGRADATA ZA HUMANOST “MAJKA TEREZA” r`avnata nagrada “Majka Tereza” za 2011 godina im se dodeluva na Zdru`enieto za cisti~na fibroza od Skopje i na 20-godi{niot Sami Nuredini od Saraj, koj lani vo januari spasi devojka od davewe vo Vardar.

Odlukata za dobitnicite ja donese Odborot za dodeluvawe na nagradata “Majka Tereza”, pod pretsedatelstvo na akademik Mitko Maxunkov, informira Ministerstvoto za kultura.

Nagradite na dobitnicite }e im bidat vra~eni v petok vo Sobranieto na Republika Makedonija.

Nagradata “Majka Tereza” se dodeluva za osobeno zna~ajni ostvaruvawa od interes na dr`avata vo oblasta na humanosta i ~ove~kata solidarnost i za pottiknuvawe, unapreduvawe na me|usebnoto razbirawe i razvoj na sorabotkata me|u narodite i me|u pripadnicite na razli~nite zaednici, kulturi i veri.

D

^ESTITKA OD PRETSEDATELOT IVANOV ZA BRONZATA NA VATERPOLISTITE retsedatelot na Republika Makedonija, \orge Ivanov, & go ~estita{e golemiot uspeh na makedonskata univerzitetska vaterpolo reprezentacija, koja go osvoi tretoto mesto na univerzijadata {to se odr`uva vo kineskiot grad [en`en, soop{ti negoviot kabinet.

Na reprezentativcite i na stru~niot tim pretsedatelot Ivanov im prenese ~estitki i vo imeto na gra|anite na Republika Makedonija i oceni deka so osvojuvaweto na bronzeniot medal vo konkurencija na silni i etablirani reprezentacii makedonskite reprezentativci na izvonreden na~in ja pretstavile svojata zemja pred svetot, dodavaat od negoviot kabinet.

P

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

TURISTI^KA INVAZIJA ZA RAMAZAN

POVE]E OD 1.000 TURSKI TURISTI GI BUKIRAA OHRIDSKITE HOTELI

Analizata {to ja sporovede “Kapital” poka`uva deka za vreme na ramazanskite praznici od 8 do 12 septemvri dvaesetina grupi turisti od Turcija tri dena }e pominat vo Ohrid, a eden vo Skopje zemjava kako interesna destinacija za vreme na ramazanskite praznici.

“Godinava uspeavme da ja protneme Makedonija kako del od edna balkanska prikazna. Organiziravme turi niz site biv{i jugoslovenski dr`avi, osven Slovenija, koi predviduvaat tri no}evawa vo Ohrid i edno vo Skopje. Prvpat po 22 godini Ohrid }e bide poln za ramazanskite praznici.

Iljada Turci }e gi posetat starata turska ~ar{ija i skopsko Kale, a }e gi vidat i novite spomenici vo Skopje. Ovie mesta za turskiot narod se fenomen i najgolema riznica na `ivi spomeni”, veli sopstvenikot na turisti~kata agencija Xeneral turist, Arkan Kerin.

Spored nego, godinava ima izvesno podobruvawe vo ponudata na ohridskite hotelieri, no presudni bile subvenciite za stranski turisti. Turoperatorite dobivaat po 15 evra za sekoj donesen turist od Turcija, objasnuvaat od

VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

a praznikot Ramazan godinava Makedonija }e ja posetat petpati pove}e Turci vo sporedba so lani.

Analizata {to ja sporovede “Kapital” poka`uva deka za vreme na ramazanskite praznici od 8 do 12 septemvri dvaesetina grupi turisti, okolu 1.000, tri dena }e ostanat vo pogolemite ohridski hoteli, a eden den }e pominat vo Skopje.

Glavni atrakcii za turskite turisti se Te}eto vo Ohrid, nekoga{nata ku}a na Kemal Ataturk vo debarskoto selo Ko~axik i starata turska ~ar{ija vo Skopje, objasnuvaat turisti~kite agencii koi gi nosat turskite turisti vo zemjava. Velat deka za razlika od lani, koga od 20.000 Turci na Balkanot, samo 200 ja posetija Makedonija, godinava uspeale podobro da ja prodadat

Z

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

Starata turska ~ar{ija vo Skopje e najgolema riznica na `ivi spomeni za turistite od Turcija

agenciite.

Od ohridskite hoteli potvruvaat deka pove}e od 20 grupi od Turcija ve}e bukirale golem del od nivnite smestuva~ki kapaciteti, pa taka vo hotelite Metropol i Belvi vo Ohrid za ovoj period re~isi nema slobodna soba.

“Definitivno godinava za ramazanskite praznici imame pogolem broj turisti od Turcija. Ve}e

O

G

L

A

S

Spomen-sobata na Kemal Ataturk vo Bitola

~etiri grupi gi potvrdija rezervaciite za tri no} i, odnosno pove}e od 120 Turci }e pristignat vo na{ite hoteli pred praznikot. Pove}e ne ni mo`eme da primime, zatoa {to nemame slobodni sobi. Po rekordno dobrata 2008 godina, godinava isto taka }e ja pametime kako dobra za ohridskoto hotelierstvo”, veli zamenikdirektorot na Metropol i Belvi, Filip Me{kovski.

I od hotelot Ineks Gorica potvrduvaat deka brojot na turski turisti za Ramazan godinava e zna~itelno pogolem od lani.

Vo hotel Granit, pak, zgolemeniot interes na Turcite godinava go objasnuvaat na poniskite ceni.

“Ve}e tri grupi od Turcija go potvrdija prestojot vo na{iot hotel. Interesot definitvno e zgolemen, no smetame deka toa e rzultat me|udrugoto i na poniskite

SE ZGOLEMUVA MAKEDONSKIOT IZVOZ VO SAD i Hercegovina vo SAD iznesuva 26,3 milioni dolari, so rast od 113,8% i Crna Gora so 1,8 milioni dolari, koj bele`i pad od 10%.

Najgolema vrednost vo uvozot od SAD imala Hrvatska, 245,4 milioni dolari, potoa Slovenija so 161 milion dolari, Srbija so 57 milioni, Makedonija so 10,3 milioni, Crna Gora so 9,6 milioni i BiH so 7,2 milioni dolari.

Podatocite poka`uvaat deka izvozot na Kosovo kon SAD e 0,2 milioni dolari, a uvozot 5,4 milioni dolari.

Porane{nite jugoslovenski republiki vo juni godinava imale vkupna vrednost na izvozot vo SAD od 93,6 milioni dolari, {to e 7,8% pove}e vo odnos na juni minatata godina.

Vrednosta na junskiot uvoz od SAD vo porane{nite jugoslovenski republiki e 51,8 milioni dolari i bele`i namaluvawe od 25,9% so suficit od 41,8 milioni, {to e 147,3% pove}e vo odnos na minatata godina.

zvozot na porane{nite jugoslovenski republiki vo Soedinetite Amerikanski Dr`avi vo prvata polovina od godinava e zgolemen za 10% vo sporedba so istiot period lani, objavi stranicata makroekonomija.org.

Makedonija, Srbija, Hrvatska, Slovenija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina i Kosovo zaedno izvezle vo SAD stoka vo vrednost od 570 milioni dolari, dodeka vrednosta na uvozot e 495,8 milioni dolari, so suficit vo trgovskata razmena od 74,2 milioni dolari.

Najgolema vrednost vo izvozot so SAD imala Slovenija, 252 milioni dolari, {to pretstavuva rast od 12,3% sporedeno so prvite {est meseci od minatata godina, potoa Hrvatska so 180,6 milioni i rast od 17,4%, Srbija so 80,4 milioni dolari, kade {to bele`i namaluvawe od 26,8%.

Izvozot na Makedonija e vo vrednost od 28,7 milioni dolari i bele`i rast od 81,6% vo odnos na izvozot vo prvoto polugodie lani, dodeka pak, izvozot na Bosna

I

INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

K

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ na 02/ 31 32 062 ili na maja.petkovska@ worldlearning.org i iskoristete go popustot za u~esnici od Makedonija i grupniot popust za u~estvo na konferencijata. Za pove}e informacii posetete go blogot na konferencijata http://ispi-europe. blogspot.com/.

Ekskluziven mediumski pokrovitel

ceni koi gi ponudivme godinava. Pokraj Skopje i Ohrid, ovie turisti }e gi posetat i Bitola i Resen”, velat od Granit.

Ekstremno maliot broj Turci vo Makedonija lani za vreme na Ramazan, spored turisti~kite rabotnici, se dol`e{e na skapata hotelska ponuda. Cenata za tri no}i vo prose~en ohridski hotel lani be{e ista so deluks ponuda od strana na gr~kite hoteli.

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

IZVESTUVAWE ZA ZAPI[ANI I PLATENI HARTII OD VREDNOST OD PRIVATNA PONUDA Dru{tvoto za upravuvawe so investiciski fondovi ILIRIKA FUND MENAXMENT AD Skopje, so sedi{te na ul.Dame Gruev br.5, blok 3, Skopje, izvestuva deka na den 22.08.2011 godina zavr{i tretata emisija na hartii od vrednost.

Privatnata ponuda na hartiite od vrednost e odobrena so Re{enie broj 07-74 od 01.08.2011 godina od Komisija za hartii od vrednost, i istata e objavena vo dneven vesnik Kapital na den 11.08.2011 godina.

Od ponudenite 20.000 obi~ni akcii, prodadeni se 20.000 obi~ni akcii, vo vkupen iznos od 200.000,00 Evra, so {to proda`bata e realizirana so procent na realizacija od 100%.

Hartiite od vrednost }e bidat prijaveni za upis vo Trgovskiot registar i vo Depozitarot na hartii do vrednost. Pravata od hartiite od vrednost nastanuvaat po upisot na hartiite od vrednost na smetka na sopstvenikot vo Depozitarot za hartii od vrednost.

Glaven Izvr{en direktor Aleksandar Manev

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

9

SE ^ISTI TEREN ZA POTENCIJALNITE INVESTITORI?!

ZAGUBARITE INTENZIVNO GO RASPRODAVAAT IMOTOT

Ohridski EMO nedelava o~ekuva da prodade imot vreden 500.000 evra. OHIS, Eurokompozit i Tutunski kombinat od Prilep pak, ne prodavaat, no iznajmuvaat magacini, kancelarii i zemji{te. Dali so ova se podgotvuva teren za proda`ba ili samo se krpi smetkata na zagubarite?

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

reku rasproda`ba na imot ili davawe pod zakup na zemji{te i deloven prostor ~etirite dr`avni zagubari ja namaluvaat dupkata vo sopstveniot buxet.

EMO, OHIS, Eurokompozit i Tutunski kombinat od Prilep ve}e podolgo vreme prodavaat ili izdavaat magacinski prostor, prodavnici, kancelarii i ma{ini.

Samo ohridskiot zagubar EMO ovaa nedela o~ekuva da prodade imot vreden 500.000 evra. Za deloven prostor na tri lokacii vo Skopje, so vkupna povr{ina od 365 metri kvadratni, od EMO procenile deka treba da dobijat 380.000 evra.

“EMO ima pogon vo Gevgelija, koj ne raboti 3-4 godini. Izvr{iteli

P

go zedoa pogonot poradi dolgovi i ostanaa samo ma{inite, taka {to re{ivme da gi prodademe.

To~no e deka prodavame i deloven prostor. Imame du}ani koi porano EMO gi dobil kako kompenzacija za zavr{ena rabota, a se izdava i deloven prostor.

Parite od proda`bata i od naemninata odat vo buxetot na kompanijata”, veli Zoran Traj~evski, do neodamna direktor na EMO od Ohrid.

Opremata od pogonite vo Gevgelija se prodava vo celina i prvi~no e proceneta na 118.000 evra.

Za razlika od EMO, OHIS, Eurokompozit i Tutunski kombinat od Prilep izdavaat magacini, kancelarii i zemji{te.

Izvori na “Kapital” vo Ohrid otkrivaat deka vo ramkite na fabrikata ima nekolku kiraxii - kompanii za izrabotka na lim, za proizvodstvo na vrati, kako i magacini za bela tehnika.

“Nie dosega ne sme pro-

davale imot. Izbegnuvame da go pravime toa, iako mo`ebi naskoro i toa }e bide potrebno. Mo`ebi }e prodavame nesu{tinski imot, koj e nadvor od krugot na OHIS, no toa samo vrz osnova na prethodno napravena programa za sanacija, spored koja parite od proda`bata na imotot nema da namenat za tekovni tro{oci, tuku za rekonstrukcija na kompanijata.

Dosega nie sme praktikuvale da izdavame magacinski prostor, deloven prostor ili zemji{te. Nie praktikuvame tri pati godi{no da oglasime deka davame pod naem zemji{te, magacinski ili deloven prostor i podocna zainteresiranite koi }e se javat na oglasot dobivaat cenovnik za visinata na kirijata. Prihodite po ovoj osnov se minorni vo sporedba so celokupniot godi{en buxet na OHIS”, veli za “Kapital” generalniot direktor na OHIS, Pece Joveski.

Ohridskiot zagubar EMO rasprodava imot vreden polovina milion evra Od prilepskata fabrika za kompozitni materijali Eurokompozit pak, velat deka nemaat mnogu imot za izdavawe pod kirija, bidej}i najgolemiot del od delovniot i magacinskiot prostor ve}e im e pod hipoteka.

“Celiot deloven prostor koj go poseduva Eurokompozit e pod hipoteka.

Edinstveno imame delovni prostorii vo Skopje na

povr{ina od okolu 200 metri kvadratni koi gi izdavame. Parite od kirijata vleguvaat vo buxetot na kompanijata, no ne mo`am da vi ka`am kolkavi godi{ni prihodi ostvaruvame po osnova na kirija.

Prostorot ne go izdavame nie, tuku agencija za nedvi`nosti koja raspi{uva tender za izbor na najpovolna

ponuda”, veli direktorot na Eurokompozit, Nikola Lu~eski.

Direktorite na ovie dr`avni kompanii ne priznavaat deka so proda`bata na del od imotot na kompanijata se osloboduvaat od nepotrebniot prostor vo nade` deka na toj na~in potencijalniot investitor za zagubarite polesno }e se re{i da gi kupi.

7 OKTOMVRI, SPECIJALEN PRILOG

VINO “KAPITAL” PRAVI ANALIZA NA TOP 5 STRANSKI PAZARI ZA IZVOZ NA MAKEDONSKO VINO KAKVI MARKETING STRATEGII TREBA DA SE PRIMENAT SOGLASNO KARAKTEROT NA POTRO[UVA^ITE?

KAKO DOMA[NITE VINARII POVE]E DA GO KORISTAT POTENCIJALOT NA HOREKA (HOTELI, RESTORANI, KETERING) SEGMENTOT ZA PRODA@BA NA VINO I VO MAKEDONIJA I VO STRANSTVO?

KAKO RESTORANITE I HOTELITE GI SOSTAVUVAAT VINSKITE LISTI?

VINSKIOT TURIZAM VO MAKEDONIJA - KOI VINARII NUDAT VINSKI TURI, [TO TIE OPFA]AAT, KOLKU ^INAT, KOLKU SE POSETENI?

KOI SE GLAVNITE PROBLEMI [TO GO KO^AT POSILNIOT RAZVOJ NA OVOJ BIZNIS?

ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ]E ^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG VINO KOJ ]E IZLEZE NA 7 OKTOMVRI 2011 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI EVN MAKEDONIJA HOLDING DOBI NOV GLAVEN IZVR[EN DIREKTOR o nazna~uvaweto na Ginter Ofner za glaven finansov direktor na Me|unarodniot aerodrom Viena, diplomiraniot in`ener Johanes Raindl ja nsledi funkcijata glaven izvr{en direktor na EVN Makedonija holding.

“Blagodarni sme deka so svoeto iskustvo i posvetenost na Makedonija i nejzinite gra|ani, Ginter Ofner dade pridones kon uspe{nata transformacija na EVN Makedonija i kon pozitivnite odnosi koi Evn kako avstriska kompanija bi mo`ela da gi izgradi so makedonskoto op{testvo. Duri i vo najte{kite situacii toj nikoga{ ne go izgubi optimizmot i posvetenosta da ja napravi EVN Makedonija uspe{na prikazna kako za EVN, taka i za Makedonija. Ubeden sum deka Johanes Raindl, koj ima dolgogodi{no iskustvo vo energetikata i menaxmentot so distributivni mre`i za elektri~na energija, uspe{no }e ja prodol`i negovata rabota,” izjavi [tefan [i{kovic, ~len na Upravniot odbor na EVN AG. Po pove}e od pet godini rakovodewe so EVN Makedonija holding, Ofner go zavr{uva svojot mandat vo ime na EVN vo Makedonija i se vra}a vo Avstrija da ja izvr{uva novata funkcija.

P

PRISTIGNA NAJNOVATA TEHNOLOGIJA ZA VIDEOPROEKTIRAWE a prvpat vo Makedonija preku kompanijata KLS Lajt end Saund stana dostapen i 3D Mapping programot, koj ovozmo`uva proekcii na zgradi, platna, yidovi i drugi golemi povr{ini, nudej}i slika so golema i kvalitetna rezolucija. Ovaa tehnologija, koja izminative godini e apsoluten hit vo svetot, vo Makedonija ja donesuva KLS Lajt end Saund, kompanija koja se zanimava so iznajmuvawe na tehni~ka audio-video oprema.

“Proektorite koi sega gi dobli`uvame do makedonskata javnost, se doka`ani brendovi i imiwa na svetskiot pazar, kako Kristi ili AV [tumfal, ma{ini koi rabotat vo 2K i 4K, a na{ata ekipa }e nastapi so proekcija i izrabotka na site potrebni monta`ni raboti. Se nadevam deka }e uspeeme vo Makedonija da napravime nastani koi potoa }e mo`at da se sporeduvaat so onie organizirani na svetsko nivo”, izjavi Petar \orgievski, osnova~ na kompanijata KLS Lajt end Saund i dodade deka potencijalnite klienti gi lociraat vo filmskata produkcija, no i site onie koi sakaat da organiziraat visokokvalitetni nastani i promocii, za komercijalni i drugi celi. \orgievski naglasi i deka nara~kite treba da se pravat nekolku nedeli odnapred, bidej}i stanuva zbor za slo`ena tehnologija, koja bara prethodni dobri podgotovki, so {to praktikata “od denes za utre” ne va`i vo domenot na ovaa napredna tehnologija.

Z

+

23.08.2011

Стопанска бан. Битола НЛБ Тутунска банка РЖ Услуги Комерцијална банка Топлификација 23.08.2011

Арчилормиттал (ХРМ) Макпетрол Раде Кончар

-

раст

+7,03% +2,99% +2,58% +1,44% +0,75% пад

нова цена

2.300,00 3.450,00 212,00 3.336,00 3.522,00

нова цена

-2,91% 100,00 -0,13% 23.370,00 -0,05% 1.850,00

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

SLAB INTERES ZA EVROPSKITE FONDOVI ZA INOVATIVNOST

300 KOMPANII SE OBU^IJA, SAMO PET ]E APLICIRAAT!

Makedonija e edna od retkite evropski zemji koja voop{to nema aplicirano za CIP programata za konkurentnost i inovativnost te{ka 3,6 milijardi evra. Objasnuvaweto na menaxerite deka ne apliciraat za evropskite fondovi zatoa {to se nedovolno informirani i obu~eni ne dr`i voda. Ni besplatnite obuki i konsultantski uslugi ne gi mrdaa od starite pozicii VERICA JORDANOVA

TRI POTPROGRAMI NA CIP

jordanova@kapital.com.mk

e uspee li Makedonija kone~no da zeme u~estvo vo CIP programata za konkurentnost i inovacii na Evropskata unija koja obezbeduva bespovratna pomo{ za inovatni proekti, prete`no za mali sredni kompanii? Na ~etvrtiot javen povik koj zavr{uva na 8 septemvri, se o~ekuva okolu pet do sedum kompanii da podnesat predlog-proekti so {to za prvpat Makedonija }e u~estvuva vo ovaa programa te{ka 3,6 milijardi evra, za periodot 2007-2013 godina.

I pokraj toa {to 300 kompanii i konsultanti letovo pominaa besplatna obuka vo Stopanskata komora za su{tinata na programata i na~inot za aplicirawe, samo pet do sedum idei bile selektirani kako izdr`ani za aplicirawe.

Tie proekti so konsultantska pomo{ ve}e intenzivno se razrabotuvaat vo konkretni predlog-proekti. Od Centarot za implementacija na razvojni idei (CIRI) pri Stopanskata komora velat deka interesot e najgolem za ekoinovaciite.

“CIP- EKOINOVACII e od osoben interes za kompaniite, bidej}i im ovozmo`uva so evropski pari da kofinansiraat 50% od investicijata koja bi zna~ela podobruvawe na

]

Ekoinovacii IKT tehnologii Inteligentna energija

nivnite proizvodni procesi, voveduvawe novi tehnolo{ki re{enija , re{avawe na odredeni ekolo{ki problemi.

Prioritetni sektori se proizvodstvoto na hrana i pijalaci, reciklirawe i metalna industrija, upravuvawe so voda i s$ {to zna~i zelena ekonomija”, veli Jadranka Arizankovska, direktor na CIRI. Iako brojot na proekti koi vo momentot se podgotvuvaat se nedovolni, nivnoto aplicirawe i eventualno finansirawe }e bide golem ~ekor za makedonskite kompanii koi se mnogu spekti~ni i neaktivni vo koristewe na EU fondovite.

Eden od proektite koj sega se podgotvuva e proektot za ekoinovacii ~ija cel e vo nekolku bitolski proizvodstveni kapaciteti da se vovedat tehnolo{ki inovacii koi }e im za{tedat voda, }e gi namalat otpadnite vodi i zagaduvaweto na `ivotnata sredina.

Proektot koj vklu~uva mlekarnica, pivarnica i fabrika za prerabotka na domati i trojca partneri od Francija }e ~ini nekolku stotici iljadi evra.

Dokolku se odobri i realizira

Dosega samo Makedonija, Crna Gora, Island i Lihten{tajn nemaat u~estvuvano vo programata vredna 3,6 milijardi evra 2008 god.

2009 god.

134

202

287

50%

48%

47

50

PRIMENI APLIKACII PORAST ODOBRENI PROEKTI

43

}e zna~i golem ~ekor napred vo tehnolo{kite performansi na kompanite vo koi se implementira.

“Stanuva zbor za transfer na tehnologija koja e nova za nas, a koja dosega ne bila prifatena poradi skepti~nost ili od nekoi drugi neobjasnivi pri~ini. Celta e uspe{na implemenatcija na tehnologijata kaja potoa da ja primenime i vo drugi zemji od regionot”, objasnuva profesorot Boris Angelkov od Makedonskoto nau~no dru{tvo, koordinator na proektot.

Na minatogodi{niot povik za CIP programata bea prijaveni 287 proekti, {to e za

2010 god.

42% pove}e od prethodnata godina. Pritoa, bea prijaveni vkupno 895 u~esnici od 33 zemji. Najgolem e interesot na kompaniite od Italija (158 u~esnici) i [panija (150), koi najmnogu aliciraat so proekti za zelen biznis i za reciklirawe, dedeka samo od Makedonija, Lihten{tajn, Crna Gora i Island nemalo nitu edna aplikacija.

Hrvatska aplicirala so 27 proekti, Srbija so 21, a Bosna i Hercegovina so tri. Od zemjite koi ne se ~lenki na EU, najgolem interes ima od turskite kompanii koi se prijavile so 52 proekti, glavno za reciklirawe.

vtornik- 23.08.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,50% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 5,90% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 8,00% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,30% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,40% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,00% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,20% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,50% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

1м 1,35% 1,3% 0,22% 0,00%

3м 1,54% 1,5% 0,31% 0,01%

6м 1,74% 1,7% 0,47% 0,06%

12м 2,08% 2,0% 0,79% 0,29%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5011 42,6706 70,3956 54,2290 43,3289 44,6275

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.298.341,56

-13,67%

-14,91%

-21,31%

-13,90%

-18,96%

22.08.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.214.372,99

-12,68%

-13,94%

-20,41%

-12,92%

-18,03%

22.08.2011

Иново Статус Акции

14.782.021,28

-4,42%

-4,21%

-7,64%

-4,43%

-0,32%

22.08.2011

КД БРИК

36.248.431,28

-12,58%

-11,57%

-14,40%

-11,59%

-16,76%

22.08.2011

КД Нова ЕУ

21.102.230,87

-13,24%

-19,09%

-24,74%

-18,09%

-20,49%

22.08.2011

КБ Публикум - Балансиран

28.104.018,41

-8,75%

-9,19%

-12,76%

-7,38%

-8,71%

21.08.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.129.750,69

0,03%

0,77%

0,00%

0,00%

0,00%

21.08.2011

КБ Публикум Паричен

52.090.245,61

0,26%

0,78%

0,00%

0,00%

0,00%

21.08.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

TRGOVCITE I GRADE@NICITE ZAGLAVENI VO BANKITE

11

PREGLED VESTI

BARAAT OSUM DENARI SPORNITE KREDITI DOSTIG- LOZARITE ZA “SMEDEREVKA”, 10 ZA “VRANEC” N NAA 311 MILIONI EVRA Rastat spornite krediti {to bankite ne uspevaat da gi naplatat od kompaniite. Nelikvidnosta vo biznis-sektorot, kako i namaleniot obem na rabota vo letniot period se glavnite pri~ini za docneweto.

Zaklu~no so juli, sporni za vra}awe se vkupno 311 milioni evra krediti ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

znosot na lo{ite krediti {to bankite ne mo`at da gi naplatat povtorno raste. Nelikvidnosta na kompaniite, kako i namaleniot obem na rabota vo letniot period im sozdavaat problemi na biznismenite navreme da gi vra}aat kreditite vo bankite.

Poradi toa, tie s$ po~esto baraat novi krediti za da gi pokrijat starite dolgovi.

Spored poslednite podatoci od Narodnata banka na Makedonija, sporni za vra}awe se krediti

I

vo vrednost od 311 milioni evra, {to pretstavuva okolu 10% od vkupnite plasmani na bankite. Spored strukturata, najgolem del od kreditite, ili 208 milioni evra se problemati~ni za naplata od biznis-sektorot, dodeka ostanatite 103 milioni evra od spornite krediti se koristat od gra|anite.

Podatocite od bankite poka`uvaat deka najproblemati~ni dol`nici se trgovskite i grade`nite kompanii i zemjodelcite, koi periodov se soo~uvaat so problemi poradi namaleniot otkup, dodeka, pak, gra|anite stanuvaat podisciplinirani.

Negativnite trendovi vo otplatata na kreditite se odraz na realnite sostojbi vo ekonomijata, bidej}i kompaniite s$ u{te se

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.362,04 МБИД 2.417,66 ОМБ 117,81

+0,81% +0,02% +0,03%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

10.854,70

+0,34%

+0,03%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.503,82

+0,55%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 750,39

+1,02%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

V

+0,02%

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

+0,32%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 52.440,20

-0,01%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.121,01

+0,50% +1,21%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.875,50

+2.18%

+0,96%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-1.07%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.987,33

SOFIX 371,65

+0,11%

+1,25%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 648,49

ATHEX 905,43

+0.89%

Глобос осиг

340,00

Прогрес

56,00 Дрвна индуст Фима

+1,99%

SASX 10 922,47

Главен индекс на Белградската берза

67,50

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.498,50

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.206,33

BELEX15 633,75

20,00

Интеревропа

19.750,00 Сава

29.500,00

+10,75%

-6,67%

НИС

777,00 Ветеринарски

381,00 Екцелса

44,00

-12,63%

53,00

Диоки

+7.02% -4,75%

-3,28%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

85.25$/барел BRENT

108.66$/барел

Телеком Слов

88,50

КД Груп

40.990,00

ЗЛАТО 1868.80$/унца СРЕБРО 42.90$/унца БАКАР 8875.50$/унца

+8.75% -3,64%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+16,14%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

+0,98% +0,28%

ПРИРОДЕН ГАС

3.91$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ. ЗА ЗАТОПЛ.

+0,64% +0.20%

-3,75%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+53.41%

+0,03%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ОМБ

116

2.600

2.200

NASDAQ 100 2.044,73

120

112

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1,22%

kupno 67 avtobusi od prvata tura, koi{to bea ispora~ani od fabrikata Jutong od Kina, pristignaa vo Makedonija.

Na 11. ovoj mesec be{e ispora~ana prvata tura od 11 avtobusi, a vo tekot na mesecov stignaa i ostanatite 56 avtobusi.

Vkupno 67 avtobusi }e po~nat da soobra}aat po ulicite na Skopje na po~etokot na septemvri. No, ova e samo del od nabavkata. Do 2013 godina vo zemjava treba da pristignat u{te 130-ina vakvi avtobusi, od koi dva se otvoreni, nameneti za panoramski razgleduvawa.

Avtobusite se proizvedeni vo fabrikata Jutong vo Kina, najgolemiot proizvoditel na avtobusi vo Azija. Od golemata nabavka na avtobusi za JSP dosega vo zemjava pristigna eden dvokaten avtobus, a }e gi ima vkupno 202 i u{te 80 novi niskopodni avtobusi.

Osven toa, }e ima i 16 minibusi, so {to celosno }e se obnovi vozniot park na javnoto pretprijatie. Nabavkata na avtobusi ja ~ini Vladata re~isi 40 milioni evra.

2.800

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.733,01

67 DVOKATNI AVTOBUSI STIGNAA VO MAKEDONIJA

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik- 23.08.2011

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+0,97%

ne ~uvstvuva podobruvawe vo raboteweto, kompaniite nemaat dovolno pari i poradi toa baraat krediti samo za nadminuvawe na tekovnite finansiski problemi.

Zemaat od edna banka za da vratat kredit vo druga i toa gi odr`uva vo `ivot, no nema investiciski ciklus koj mo`e da obezbedi stabilen razvoj”, objasnuvaat bankarite.

Biznismenite priznavaat deka s$ u{te se soo~uvaat so seriozni problemi vo raboteweto, namaleni nara~ki i obem na proizvodstvo, slaba naplata na pobaruvawata i poradi toa i tie docnat so pla}aweto na obvrskite kon bankite.

Za razlika od biznis-sektorot, gra|anite poka`uvaat pogolema disciplina koga e vo pra{awe vra}aweto na kreditite.

“Sostojbata kaj spornite krediti za naselenie se podobruva. Gra|anite stanuvaat podisciplinirani za smetka na kompaniite”, velat izvori od bankarskite krugovi.

Ekonomistite predupreduvaat deka spregata me|u bankarite i biznis-sektorot sozdava lo{ ambient za vodewe biznis.

Vo uslovi koga biznis-sektorot nema dovolno pari za investicii, a bankarite gi ~uvaat svoite portfolija od pregolem rizik, ekonomijata e na rabot na nova kriza.

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.081,01

+0,81%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.123,82

3.000

soo~uvaat so te{ki likvidnosni problemi, a bankarite vo obid da ja za~uvaat stabilnosta prodol`uvaat selektivno da gi kreditiraat biznisite.

Objasnuvaweto na bankarite e deka pretpalizvoto odnesuvawe e posledica na lo{ata finansiskata kondicija kaj kompaniite.

Najpogodeni od likvidnosnata kriza se pomalite kompanii koi se i najproblemati~ni klienti vo bankite.

“Zazdravuvaweto na ekonomskata aktivnost, posebno kaj malite i sredni pretprijatija, s$ u{te ne e na zadovolitelno nivo, a likvidnosta e glaven problem so koj tie se soo~uvaat. Zatoa tie imaat i najgolemi problemi redovno da gi otpla}aat kreditite”, komentiraat bankarite.

Vo uslovi koga nara~kite od stranskite pazari se namaluvaat, nema optimizam nitu za zakrepnuvaweto na doma{nata ekonomija do krajot na godinata, iako statistikata zabele`a rast na bruto-doma{niot proizvod (BDP) od 5,1% vo prviot kvartal.

“Biznissektorot generalno

ajmalku osum denari za kilogram “smederevka” i 10 denari za kilogram “vranec”, baraat lozarite pred pretstojniot otkup na grozjeto. Nivni pretstavnici v~era imaa rabotna sredba so vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski, i so ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo, Qup~o Dimovski.

Proizvoditelite insistiraat otkupot na grozjeto da se vr{i po prethodno sklu~eni dogovori vo koi }e bidat precizirani koli~inite {to se prezemaat, kvalitetot, cenata i rokot na pla}awe. Voedno, apeliraat pri utvrduvaweto na kvalitetot, namesto t.n. {iromeri, da se koristat isklu~ivo sondi, za{to samo taka e mo`na, velat, realna procenka.

“Cenovnicite mora da bidat istaknati na vagite pred otkupot. Mernite instrumenti pak, so koi se ocenuva kvalitetot na grozjeto treba da odgovaraat na zakonskite normi. Nie sme protiv upotreba na {iromeri, za{to so niv mereweto e subjektivno vo zavisnost dali probata e zemena od zrel ili zelen grozd. Samo ako se upotrebuvaat sondi ocenkata na kvalitetot e realna”, izjavi pretsedatelot na Asocijacijata na zemjodelci, Evtim [aklev.

Lozarite predlagaat da ima dva denari subvencii za kilogram prodadeno grozje, no i isto tolkava poddr{ka za vinarskite vizbi dokolku go po~ituvaat dogovorot za otkup, odnosno dokolku ne otstapat od dogovorenata minimalna cena. Spored niv, neophodno e i to~no da se odredi po~etokot na berbata zavisno od sortata i regionot.

ПЧЕНКА 723.25$/бушел

+4.12%

ПЧЕНИЦА 766.25/бушел

-1,21%

КАФЕ 2.65$/бушел

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

-1,22% -1,07% +0.5%

НИКЕЛ 21.027,50 АЛУМИНИУМ

2358.75$/унца ЧЕЛИК 570.00$/унца

-0,3% -0.2% /

СУРОВИНИ

+1,72% +0,66% +0,00%

+2,56% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1388.75$/бушел +1,48% КАКАО 3123.000 $/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Balkan / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

EVROPSKATA UNIJA NE PROGLEDUVA NIZ PRSTI! BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

ogolema transparentnost na instituciite i promocija na pravnata stabilnost e klu~niot faktor za privlekuvawe stranski investicii, dodeka kontinuiranite napori vo sproveduvawe na Kopenha{kite kriteriumi se neminovni za vlez vo Evropskata unija (EU), im pora~a germanskata kancelarka Angela Merkel na dr`avite od Zapaden Balkan za vreme na dvodnevnata poseta na Hrvatska i Srbija.

Dodeka vo Hrvatska Merkel go iska`a svoeto zadovolstvo od posvetenosta na napredokot za dr`avata na premierkata Jadranka Kosor i pretsedatelot Ivo Josipovi} so koi ostvari tet-a-tet sredbi, vo Srbija Merkel gi poka`a “zabite”. Taa gi povika srpskiot premier

P

Mirko Cvetkovi} i pretsedatelot Boris Tadi} {to poskoro da iznajdat razumen kompromis so kosovskite kolegi za smiruvawe na tenziite me|u Srbija i Kosovo. Spored germanskata kancelarka, priznavaweto na kosovskite patni ispravi e klu~ot za otstranuvawe na trgovskoto embargo za Srbija, koe, spored procenkite na analiti~arite, }e ja ~ini dr`avata ekonomska zaguba re~isi od 450 milioni evra.

Merkel, osven {to ja prekori Srbija za re{avawe na problemot so Kosovo, taa ja povika i Bosna i Hercegovina vo najskoro vreme da formira vlada koja }e gi {titi i obedini interesite na trite etni~ki zaednici (Bo{waci, Hrvati i Srbi), dodeka za vlez na Makedonija vo EU pobara re{enie na sporot za imeto so Grcija.

“Evropskata unija ne progleduva niz prsti.

Hrvatska treba da bide primer za ostanatite dr`avi od regionot koga stanuva zbor za evropskite aspiracii i dobivaweto status ~lenka na Unijata. Taa e dokaz deka so naporna rabota mo`e da se stane ~lenka na Unijata.

A nie gi sakame site dr`avi od regionot vo nea. No, za toa postojat odredeni uslovi”, istakna Merkel, i dodade deka ako Grcija, Portugalija i Irska imaat pote{kotii, ne gleda pri~ina zo{to na drugite dr`avi od Evropa treba da im se odzeme perspektivata.

Dvodnevnata poseta na germanskata kancelarka na Zagreb i Belgrad zavr{i v~era. I vo Srbija i vo Hrvatska be{e primena so site najvisoki dr`avni po~esti,

a za nejzinata bezbednost samo vo Srbija se pogri`ija pove}e od 3.000 pretstavnici na bezbednosnite sili.

ATINA NE JA SPASUVA NITU VTORIOT FINANSISKI PAKET

BANKROTOT NA GRCIJA ]E STAVI KRAJ NA EVROZONATA?!

Finska definitivno nema da u~estvuva vo finansiskiot paket za pomo{ na Grcija. Takvo izzemawe baraat i Holandija, Avstrija, Slovenija venija j i Slova~ka. Ova gi zagrozuva i idninata na eevrozonata i efektot od spasuva~kiot paket za Grci Grcija ija VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ajavite na analiti~arite deka Grcija ne ja spasuva nitu vtoriot paket-pomo{ i deka }e bankrotira do krajot na ovaa godina stanuvaat s$ poo~igledni. Imeno, na Grcite tolku mnogu im se brza da gi zatvorat golemite dupki vo buxetot {to ministerot za finansii, Evangelos Venizelos, isprati pismo do evrokomesarot za monetarni pra{awa, Oli Ren, pretsedatelot na evrogrupata @an-Klod Junker i do pretsedatelot na Evropskata centralna banka (ECB), @an-Klod Tri{e, vo koe pobara itno usvojuvawe na vtoriot finansiski paket za Grcija vo vrednost od 110 milijardi evra.

Pri~inata za alarmot od gr~ka strana e zagri`uva~kata sostojba na dr`avniot buxet. Poradi padot na ekonomijata, vo dr`avnata kasa se sleale re~isi dve milijardi evra pomalku vo odnos na minatata godina. Vo isto vreme gr~kite dr`avni dava~ki porasnale za 2,7 milijardi evra.

Se ~ini, edinstveniot optimist e premierot Jorgos Papandreu, koj kroi novi politi~ki planovi so koi se nadeva deka }e ja spasi zemjata, no i svojata kariera. Vo neodamne{noto intervju za Real News toj ja otfrli mo`nosta za zaedni~ko upravuvawe so opozicijata i ja potvrdi namerata

N

u{te godinava da organizira nacionalen referendum za promeni meni vo politi~kiot sistem i Ustavot avot na zemjata.

Deka e daleku krajot na finnansiskite problemi za Grcija ija poka`uvaat najnovite potezi od ~lenkite na Unijata. Gr~kata ta finansiska kruza s$ pove}e }e i pove}e ja zagrozuvaat i iddninata na evrozonata otkako ko Finska de fakto “se isklu~i” i” i voop{to nema da u~estvuva vo finansiskiot paket za pomo{ { na Grcija. Sega takov tretman an baraat i Holandija, Avstrija, ija, j Slovenija i Slova~ka. Spored red site analizi, osven {to ja razni{uva idninata na evrozonata, ova ja zagrozuva i idninata na spasuva~kiot paket na prezadol`enata Grcija.

FINSKA ODIGRA PAMETNO Dodeka Germanija, Avstrija i Holandija kako svoj uspeh go prodavaa u~estvoto na bankite vo gr~kiot dolg, na Finska & be{e va`no da gi za{titi svoite gra|ani od zadol`uvawe. Sodr`inata na zavr{nata deklaracija na vonredniot briselski samit na zemjite od evrozonata od 21 juli, kade {to se razrabotuva vtoriot paket-pomo{ za Grcija, mo`ebi e formulirana pokompleksno, bidej} i na liderite od evrozonata malku podocna im stana jasno deka Finska }e go dobie toa {to go saka - da bide {to podaleku od gr~kiot dolg. Imeno, stanuva zbor za klauzulata namenK

O

APEL ZA POMO[ Deteto NIKOLOVSKI DIMITAR, rodeno na 21.01.1999 godina vo Skopje, boleduva od tumor na mozokot (Dg. Tu cerebri– Epi) i ima sekojdnevni epilepti~ni napadi. Dimitar edna{ e operiran vo Qubqana pred 6 godini, no zdravstvenata sostojba ne mu se podobri. Sega se predlaga u{te eden operativen zafat, vo Turcija, kaj svetski poznatiot detski neurohirurg Dr. Memet Ozek.

Pomaliot brat na Dimitar, FILIP NIKOLOVSKI, roden na 02.03.2005 godina vo Skopje, i e na vozrast od {est godini, boleduva od leukemija, i toj se nao|a na Detskata Klinika vo Skopje, na oddelenieto za hematoonkologija, i prima citostatska terapija. Lekuvaweto na Filip ke se odviva vo Skopje, no lekuvaweto na Dimitar potrebno e da se izvede vo Turcija vo bolnicata ACIBADEM. Cenata na operacijata vo Turcija iznesuva 30.000 dolari.

Otvoreni se i telefonski broevi za donacii: za Filip 070/143-114, i za Dimitar 070/143-115 na koi {to so edno javuvawe se doniraat 100 denari.

Vo ime na celoto semejstvo Nikolovski, najiskreno i najdlaboko gi zamoluvame site humanitarni lu|e, dokolku ste vo mo`nost da donirate pari~ni sredstva na `iro smetka 300007088792725 od Komercijalna Banka za humanitarna cel. Sredstvata ke bidat iskoristeni za sobirawe na potrebnata suma na pari za operacijata na Dimitar vo Turcija.

Odnapred, na site vas, mnogu }e vi bideme blagodarni.

So po~it do site vas, semejstvo Nikolovski.

Kontakt telefon 070/ 305-915

M

E

R

eta za Finska veli: “Spored F k koja k “S potrebite, ~lenkite na evrozonata }e go pokrijat rizikot za garancija koja ja dava fondot za stabilizacija na evroto EFSF”. Novata finska vlada pak, u{te pred odr`uvaweto na ovoj samit naglasi deka se soglasuva da u~estvuva vo novite krediti za Grcija, no samo dokolku vo noviot paket se dodade klauzula koja }e bide vo korist na Helsinki.

Iako ovaa klauzula se odnesuva{e samo na Finska, za vreme na samitot niedna druga zemja ne se sprotivstavi na ova barawe. Nitu avstriskata, nitu holandskata Vlada ne navestija deka mo`e da pobaraat ne{to sli~no.

Viena i Hag toga{, isto kako i Berlin, se borea so edno sosema drugo pra{awe - u~estvoto na privatnite investitori vo spasuvaweto na C

I

J

A

L

N

I

O

Grcija.

Minatata nedela finskata ministerka za finansii, Juta Urpilainen, i nejziniot gr~ki kolega, Evangelos Venizelos, se dogovorija deka Finska od Grcija za nejzinioto u~estvo vo vtoriot paket-pomo{ za Atina }e dobie pari, odnosno Atina vo sigurni fondovi }e vlo`i edna milijarda evra, a vo slu~aj na dr`aven bankrot }e & gi vrati na Finska.

Interesno e toa {to garanciite koi gi dava Grcija ne se vo nedvi`nosti, kako {to bara{e Finska, tuku stanuva zbor za gotovina, koja poteknuva od prviot paket-pomo{ za Grcija.

SPASUVA^KIOT PAKET ZA GRCIJA VO OPASNOST Vo Evropskata komisija (EK) raste stravot deka ovoj bilateralen dogovor me|u Atina i Grcija }e stane G

L

A

S

primer prim za ostanatite zemji i deka toa to mo`e da ja zagrozi idninata na n vkupniot finansiski paket za z pomo{ na Grcija. Reagiraj}i } na finsko- gr~kiot dogovor, nekolku pomali zemji-~lenki n na n evrozonata koi raspolagaat so s najdobri ocenki od rejtingagenciite sami pobaraa da se a dogovorat so Atina na ist na~in d kako ka i Finska.

Avstriskata ministerka za finanAv sii, s Marija Fekter, obrazlo`i deka svoeto barawe za dogovor d so s Atina ne go sfatila kako lex l Finnland, tuku kako pravilo koe k va`i za site zemji-~lenki vo zonata na evroto.

Portparolot na holandskoto Ministerstvo za finansii argumentira{e na sli~en na~in i potvrdi deka negovata vlada vo Brisel sekoga{ naglasuva deka i Hag bara isti uslovi kako i Helsinki.

Portparolot na evropskiot komesar za finansii, Oli Ren, izjavi deka pretsedatelot na EK, @ose Manuel Baroso, predupredi deka premnogu barawa za garancii otidoa predaleku vo kreditiraweto na Grcija, pa evrozonata sega mora da odlu~i kako }e ja interpretira spomenatata formulacija. No, za toa ne postojat pravni kriteriumi, pa liderite od evrozonata }e mora politi~ki da go razjasnat i opravdaat duhot na deklaracijata od posledniot samit posveten na Grcija.

I

Ednodneven seminar: „NOVINI VO ZAKONOT ZA IZVR[UVAWE KOJ[TO SE PRIMENUVA OD 1 JULI 2011 GODINA” Predava~i: Ranko Maksimovski, Fidan~o Stoev i Teofil Tomanovi}, sudii vo penzija Od 1 juli 2011 godina se primenuva Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za izvr{uvawe. So ovoj zakon notarite dobivaat novi nadle`nosti da odlu~uvaat po predlozi za donesuvawe na re{enija za izvr{uvawe vrz osnova na verodostojni ispravi. Isto taka, so primenata na ovoj zakon od 1 juli 2011 godina site izvr{ni predmeti koi vo ovoj moment se nao|aat kaj izvr{nite sudovi, pred se’, po izjava na doveritelot }e bidat predadeni na opredeleniot izvr{itel ili na notarite kako poverenici na sudovite.

So cel polesno tolkuvawe i sproveduvawe na Zakonot za izvr{uvawe, Stopanskata komora na Makedonija na 13 septemvri 2011 godina organizira ednodneven seminar.

Lica za kontakt: Anita Mitrevska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

13

SVET

0-24

...SEKS-SKANDALOT NE SE DOKA@A

...REVOLTIRANI OD DIKTATOROT

...VO [OPING-CENTAR

[tros-Kan osloboden od obvinenie

Libijcite protestiraat vo Grcija

Izraelskiot dr`aven vrv u`iva

avniot obvinitel na Wujork, Sajrus Vens, odlu~i da gi rupa libiski dr`avjani protestiraa pred konzulatot na zraelskiot pretsedatel [imon Peres i gradona~alnikot Jdirektor otfrli obvinenijata za siluvawe protiv porane{niot GLibija vo Atina. Protestno kinea plakati so likot na Ina A{od, Jehil Lasri, u`ivaat vo ovo{en sladoled vo na MMF, Dominik [tros-Kan, izjavi advokatot na pretsedatelot na Libija, Moamer Gadafi, iska`uvaj}i go re- eden lokalen trgovski centar vo ju`en Izrael, za da zemat `enata koja go tu`e{e, Kenet Tompson.

voltot od negoviot 42-godi{en re`im vo rodnata dr`ava.

zdiv od {oping-turata koja ja napravija.

ZAVR[UVA 42-GODI[NIOT DIKTATORSKI RE@IM

KOJ ]E GO NASLEDI GADAFI?!

Borbata za Tripoli prodol`uva, Gadafi nikade go nema, a pra{aweto sega e koj }e go nasledi? Vo igra se liderite na Nacionalniot preoden sovet, nekoga{nite “prijateli” na Gadafi: Mahmud Xibril, Mustafa Abdel Xalil i Ali Taruni

ibiskiot buntovnik Husam Naxair e pozagri`en od mo`nosta buntovnicite da se svrtat eden kon drug po obidot za prezemawe kontrola vrz Tripoli, otkolku od napadite na silite lojalni na Muamer Gadafi.

“Prvoto ne{to {to }e go napravi mojata brigada e postavuvawe punktovi za site da se razoru`aat, vklu~uvaj} i gi i ostanatite buntovni~ki grupi, bidej}i vo sprotivno }e plivame vo krv”, izjavi Naxair. “Site buntovni~ki grupi }e sakaat da go kontroliraat Tripoli. ]e mora da se vospostavi red”. Negovite komentari upatuvaat na najgolemoto pra{awe koe }e bide postaveno na krajot od nemirite vo Libija – postoi li edna li~nost koja mo`e da gi obedini site i da ja vodi Libija, ako buntovnicite ja prezemat kontrolata? Vo momentov, se ~ini deka odgovorot e “ne”.

“Ne postoi eden edinstven buntovni~ki lider, koj e po~ituvan od site.

Toa e problemot”, veli Kamran Bokhari, direktor za Bliskiot Istok vo globalnata razuznava~ka slu`ba STRATFOR. Gadafi ja vode{e severnoafrikanskata dr`ava bogata so nafta kako kult, bez dr`avni institucii {to bi im ja olesnile tranzicijata na buntovnicite, koi imaat silen duh, no im nedostiga soodveten sinxir od komandi. Isto taka, problemi im predizvikuvaat i frakcionerstvoto, kako i etni~kite i plemenskite podelbi.

Najvidniot buntovni~ki lider e Mustafa Abdel Xalil, pretsedatel na

L

Nacionalniot sovet za tranzicija, koj pretstavuva posebna grupa protivnici na Gadafi i se nao|a vo isto~niot grad Bengazi. Grupata ja so~inuvaat porane{ni vladini ministri i dolgogodi{ni ~lenovi na opozicijata, koi zastapuvaat najrazli~ni stavovi, vklu~uvaj}i arapski nacionalisti, islamisti, sekularisti, socijalisti i biznismeni.

Porane{niot minister za pravda, Abdel Xalil, be{e opi{an kako “tehnokrat so {iroki sfa}awa” vo diplomatskite prepiski na SAD, koi gi objavi Vikiliks.

Smireniot graditel na konsenzusi, koj ve}e e vo docnite 50-ti godini, be{e pofalen od Human Rights Watch za negovoto u~estvo vo reformite na kriminalniot zakon vo Libija. Abdel Xalil podnese ostavka na mestoto minister za pravda vo fevruari, koga be{e upotrebeno nasilstvo vrz protestantite. No, kako i drugite porane{ni ~lenovi na vnatre{niot krug na Gadafi, i toj sekoga{ }e bide nabquduvan so doza na somne` od nekoi buntovnici, koi sakaat sosema novi lica bez prethodni vrski so re`imot koj vladee{e vo zemjata.

Premierot na buntovni~kata vlada od senka, Mahmud Xibril, porane{en funkcioner vo sektorot za razvoj na Gadafi, ima mno{tvo stranski kontakti i ima{e uloga na diplomatski pretstavnik na buntovnicite.

No, negovite patuvawa predizvikaa frustracii kaj nekoi od kolegite i od stranskite poddr`uva~i, taka {to negovoto iskustvo i izgradbata na vrski }e bidat zaludni ako ne bide K

O

M

E

R

MAHMUD XIBRIL

MUSTAFA ABDEL XALIL ALI TARUNI

PREMIER NA BUNTOVNI^KATA VLADA VO SENKA Pove}e vreme pominuval nadvor od Libija so cel da gi ubedi stranskite lideri da go priznaat buntovni~kiot sovet. Pred da se priklu~i na buntovnicite, rabote{e kako pretsedatel na Nacionalniot sovet za ekonomski razvoj. del od novata administracija.

U{te eden zna~aen buntovnik, koj mo`e da ima liderska uloga vo idnina, e Ali Taruni. Akademikot koj se nao|a vo SAD i be{e opozicioner vo progonstvo, se vrati vo Libija za da prezeme kontrola vrz ekonomskata, finansiskata i naftenata sostojba vo ime na buntovniciite.

Tenziite me|u ve~nite protivnici na Gadafi i negovite poddr`uva~i koi neodamna prebegnaa na strana na buntovnicite mo`at da gi ote`nat naporite za izbor na efikasno vodstvo.

Ako pobedat ekstremistite, Libija mo`e da ja napravi istata gre{ka za koja analiti~arite velat deka be{e C

I

J

A

L

N

I

O

PRETSEDATEL NA NACIONALNIOT PREODEN SOVET Vo fevruari bil lider na buntovni~kiot sovet, a prethodno bil minister za pravda vo Vladata na Gadafi do momentot koga vojskata na Gadafi po~na da sproveduva nasilstvo vrz Libijcite napravena vo Irak, po amerikanskite napadi vo 2003 godina koi go simnaa Sadam Husein.

“Ne mo`ete da postavite pravilo deka sekoj koj rabotel za Gadafi ne smee da raboti so nas. Toa voop{to ne e prakti~no”, veli A{ur [amis, libiski aktivist na opozicijata, koj `ivee vo Britanija.

Takviot pristap }e gi potkopa naporite da se vratat sposobnite lu|e koi treba da ja prezemat najkriti~nata zada~a – da ja o`iveat naftenata industrija.

Tie koi sakaat da go ostavat neprijatelstvoto na strana i da go obnovat energetskiot sektor vo dr`avata, mo`at da se obratat za pomo{ kaj G

L

A

S

I

MINISTER ZA FINANSII Be{e minister za finansii na buntovni~kata opoziciska vlada. Vo 1974 godina bil proteran od Libija poradi politi~ki aktivizam. Rabotel kako profesor po ekonomija na Univerzitetot vo Va{ington se do fevruari, koga se vratil vo tatkovinata. porane{niot funkcioner od ovoj sektor, [okri Ganem.

Ganem, koj se obrazuval na Zapad i prebegna na stranata na buntovnicite, ima pove}edecenisko iskustvo vo nafteniot sektor, a kako porane{en premier e zaslu`en za liberalizacijata na libiskata ekonomija i zabrzanoto otvorawe na zemjata za globalni nafteni investicii. Vra}aweto na lu|e kako Ganem }e zavisi vo golem del od toa dali buntovnicite }e sakaat da gi pomirat razlikite i da zazemat prakti~en stav okolu idninata na Libija. Sudej}i spored sega{nata realnost, toa nema da bide lesno.

(PREZEMENO OD AL ARABIYA)

14

Feqton

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Aleksandar go se~e Gordieviot jazol (detaq od deloto na Xovano Polo Panini, koe se ~uva vo muzejot Walters)

NEPOBEDLIVOST, MISTIKA I NERAZMRSENI JAZLI

o svetot na sportot ima nekolku interesni paraleli so mistikata za nepobedlivosta na Aleksandar i so negovata mo} da gi pot~ini protivnicite. Kako primeri } e gi navedeme New York Yankees vo bejzbo-lot i Don Bredman vo kriketot.

Celi osumdeset godini New York Yankees imaat nekakva mistika okolu sebe, osvojuvaj}i vkupno 26 svetski prvenstva - edna{ pet pati posledovatelno me|u 1949 i 1953 godina, edna{ ~etiri pati po red od 1936 do 1939 i tri pati vo serija od 1998 do 2000 godina.

Nitu eden drug bejzbol-tim ne e nitu blisku do ovoj rekord na mom~iwata koi nosat prepoznatlivi dresovi so tenki sini linii. Zatoa, ne e iznenaduva~ki toa {to tenkite sini linii go pla{at sekoj protivni~ki tim.

Klubot i negovite obo`avateli ja kultiviraa mistikata koja gi opkru`uva. “Svetiot” teren na Yankee Stadium im oddava ~est na velikanite koi igrale tuka: Xo Dimaxio, Lu Gerig, Rexi Xekson, Miki Mantl, Roxer Maris, Fil Riyuto i Bejb Rut, me|u drugite.

Denes igra~ite na Yankees pred da istr~aat na terenot gi trijat

V

dlankite od bistite vo Monument Park za da im donesat sre}a vo igrata. Komentatorite i sobira~ite na podatoci samo ja podgrevaat mistikata, razvivaj}i debati za najdobrata individualna sezona: dali toa be{e sezonata vo 1929 godina so Murderers` Row? Dali vo 1939 godina, koga igraa Xo Dimaxio i Bil Diki, no i koga se slu~i ta`niot i rapiden pad vo igrata na Lu Gerig, koj podlegna na bolesta koja sega go nosi negovoto ime? Dali toa be{e 1956 godina so Miki Mantl, 1961 godina so Roxer Maris ili 1980 godina so Rexi Xekson?

Mnogu nabquduva~i smetaat deka zad magijata na New York Yankees stoi sposobnosta na nivnite igra~i da kombiniraat isklu~itelen talent so fokusirawe kon pobedata - neobjasneta, izvonredna i vrodena sposobnost za zabavuvawe na igrata do nejzinite elementarni nivoa.

Dodeka drugi igra~i razmisluvaat kako da izvedat dvojno udirawe, eden dobar Yankee udira~, kako Berni Vilijams, razmisluva vaka: “Okej, vo ovaa situacija sakam brza topka. A ako ne dobijam brza topka, jas nema da zamavnam so palkata”. Tokmu taa doverba vo sposobnosta deka }e odigraat

pravilno im pomaga na Yankees da pobedat. Postojano. j New York Yankees ne sekoga{ gi imaat najdobrite bejzbol-igra~i.

No, tie pogolem del od vremeto pravat ~uda so toa {to go imaat - me{avina od nekolku odli~ni i mno{tvo dobri igra~i. Me|utoa, mistikata koja ja sozdadoa se dol`i na toa deka imale mnogu odli~ni igra~i vo nivnite redovi. Yankees do`ivuvaat prekrasna transformacija me|u letoto i esenta, koga od prose~en stanuvaat izvonreden tim.

Dodeka drugite “go gubat razumot” vo postsezonata, Yankees znaat kako da so~uvaat “ladna glava”.

DONBREDMAN Mistika poseduvaat i poedinci.

Dodeka Bejb Rut od New York Yankees gi elektrizira{e SAD so negovata igra i - dubiozno - so odnesuvaweto nadvor od terenot, Don Bredman go prave{e istoto vo svetot na kriketot. Bredman, sinot na eden stolar od Kutamundra vo avstraliskiot nov Ju`en Vels, koj po~ina vo 2001 gdina na vozrast od 92 godini, be{e poznat po li~nata mistika koja ja donese vo igrata.

Don Bredman ima{e 21 godina koga vo 1930 godina be{e pokanet da igra za avstraliskiot tim za test kriket na negovata turneja po

Celi osumdeset godini New York Yankees imaat nekakva mistika okolu sebe, osvojuvaj}i vkupno 26 svetski prvenstva.

Nitu eden drug bejzboltim ne e nitu blisku do ovoj rekord na mom~iwata koi nosat prepoznatlivi dresovi so tenki sini linii, pa ne iznenaduva toa {to tie go pla{at sekoj protivni~ki tim.

Anglija. Legendata za Bredman - i za nepobedlivosta na avstraliskiot kriket - be{e rodena taa godina.

Toga{ toj postigna 974 poeni, so prosek od 139 poeni po oddleni delovi na natprevarot, vklu~uvaj}i go i najgolemiot rezultat dotoga{ postignat vo test kriket - 334 poeni na eden `e`ok julski den, na tretiot Test vo Hedingli, Lids.

Rekordot naBredman ve}e odamna e nadminat i sega go dr`i Brajan Lara, koj vo sezonata 1993-1994 godina postigna 375 poeni protiv Anglija vo pettiot Test na Sent Xons. No, s$ u{te ne e nadminat pova`niot i po-dolgove~en rekord na Don Bredman: za~uduva~kiot prosek od 99,94 poeni po posebni delovi na natprevarot, postignat vo test kriketot. Daleku od toa.

Vtoriot najvisok prosek, postignat od Greem Polok od Ju`na Afrika, iznesuva samo 60,97. Iako mno-gumina odli~ni udira~i so palka, sepak, se pribli`uvaat do prosekot na Polok, tie se mo{ne daleku od standardot postaven od Bredman.

Standardot na Bredman be{e postaven na teren i nadvor od nego.

Dve godini po negovata neverojatna rekordna godina, Avstralija vo 1932 godina povtorno se soo~i so Anglija.

Angliskiot kapiten Daglas Xardin D im ka`a na svoite frla~i Harold f Larvud i Bil Vous da frlaat kratki topki kon linijata na teloto na udira~ot so palka za toj pove}e da se gri`i za svojata za{tita, a ne za vratata. Za da spre~i topkata da udri vo nego udira~ot so palka bi bil prinuden na brz udar od strana na ednata noga, kade {to Xardin postavi nekolku igra~i za da ja fatat topkata. Toa be{e itrinata na Xardin za da ja skroti avstraliskata ma{ina za poeni nare~ena Bredman. Iako Anglija pobedi vo natprevarite koi sega zloglasno se nare~eni serija “vo linijata na teloto”, taktikite na Xardin sozdadoa edna me|unarodna kriza me|u Britanija i edna od nejzinite najbitni ekskolonii, Avstralija. Za okon~uvawe na takvata igra isto taka bea vovedeni i nekolku novi pravila vo kriketot.

I pokraj opasnoto frlawe, Don Bredman nikoga{ ne se pomrdnuva{e od mesto. Vo negovata koncentracija kako da ima{e nekakvo zen miruvawe. Toj ~esto zboruva{e deka udira~ot treba da poseduva podgotvenost koja ne e zasnovana na predviduvawata. Bredman vele{e: “Ako udira~ot so palka gi potisne se}avawata na poslednata odigrana

Inaku, New York Yankees ne sekoga{ gi imaat najdobrite bejzbol-igra~i.

Sepak, tie pogolem del od vremeto pravat ~uda so toa {to go imaat me{avina od nekolku odli~ni i mno{tvo dobri igra~i. Mistikata koja ja sozdadoa pak, se dol`i na toa deka imale mnogu odli~ni igra~i vo nivnite redovi.

15

Feqton

KAPITAL / 24.08.2011 / SREDA

I vo svetot na sportot ima nekolku interesni paraleli so mistikata za nepobedlivosta na Aleksandar i negovata mo} da gi pot~ini protivnicite.

Taka, mnogu nabquduva~i smetaat deka zad magijata na New York Yankees stoi sposobnosta na nivnite igra~i da kombiniraat isklu~itelen talent so fokusirawe kon pobedata. Od druga strana, mistikata na poedincite e uo~liva kaj legendarniot avstraliski igra~ na kriket, Don Bredman

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

topka ili o~ekuvawata za slednata, toga{ toj mo`e da ima polna koncentracija na frlenata topka i da ja odigra kako {to treba, bez kakva i da bilo prethodna procenka”.

Bredman kon palkata ode{e poleka.

Mnogu udira~i od ponizok rang poleka zamavnuvaat so palkata dodeka izleguvaat na terenot za da izmamat aplauz od publikata.

Bredman nikoga{ ne go prave{e toa. Dodeka zazema{e pozicija Bredman ne ja udira{e palkata od tlo, nitu nevnimatelno gleda{e kon rasporedot na silite na terenot.

Toj edinstveno samouvereno gleda{e kon frla~ot, sekoga{ so nasmevka, i go izustuva{e karakteristi~noto “Vo red”, {to zna~e{e “Ako ti si podgotven, i jas sum”. Potoa go prou~uva{e frla~ot, intenzivno.

Xim Lejker ka`a: “Dodeka jas tr~av po topkata, Bredman kako da znae{e kade }e bide frlena, kakov udar }e izvede i kolku poeni }e osvoi od taa topka”. Negovite soigra~i, no i protivnicite ~esto velea deka Bredman ne ja koristi palkata tolku mnogu kako mesarski no` od koj se cedi makata, bolkata i frustracijata od napornata rabota na frla~ot na topkata.

So tekot na godinite sportskite komentatori na Bredman mu dodelija eden kup laskavi tituli. No, verojatno najgolemata titula be{e avstraliski ^er~il, koja mu ja dade Metju Engel, urednik na Wisden Cricketers` Almanack (biblija za qubitelite na toj sport). Iako toa mo`e da deluva malku preterano, sepak, zemete go predvid vremeto vo koeBredman se pojavi na terenot - 1928 godina. Toga{ Avstralija be{e zafatena od golemata ekonomska kriza. Nejzinata ekonomija be{e opusto{ena. Celi 30% od rabotosposobnite Avstralijci bea nevraboteni. A nacijata s$ u{te ja nema{e preboleno ta`nata sudbina na svoite vojnici od Prvata svetska vojna, koi se borea na takvi mesta kako Soma, Marna, Ipr

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Legendata za Don Bredman i za nepobedlivosta na avstraliskiot kriket be{e rodena vo 1930 godina, koga toj na 21 godina be{e pokanet da igra za avstraliskiot tim za test kriket, na negovata turneja po Anglija. Toga{ toj postigna 974 poeni, eden od najgolemite rezultati postignati vo test kriketot. i Galipoli; posebno Galipoli, vo Turcija, kade{to 8.000 Avstralijci i Novozelan|ani zaginaa vo nesre}nata bitka na 25. april 1915 godina - den koj vo Avstralija i vo Nov Zeland sekoja godina se proslavuva kako Den na Anzak (Anzac). Ulicite na pogolemite gradovi bea prenatrupani so nevrabotenite ili so ranetite voeni veterani od Prvata svetska vojna.

Toga{ se pojavi Don Bredman, postavuvaj}i rekordi, podigaj}i gi prosecite. Romansierot Tomas Keneli zabele`a: “Na sekogo od ovaa generacija mu e jasno deka nekoj Avstraliec ne go napi{al “Izgubeniot raj”, no znae deka Bredman postigna edno~udo poeni protiv Britite - pred ru~ek”. Uspesite na Bredman na Avstralijcite im ja vra}aa nade`ta, posebno koga postignuva{e poeni protiv Anglija. So toa kaj Avstralijcite se zasiluva{e ~uvstvoto za sloboda i za nacionalizam. Bredman be{e tolku mnogu po~ituvan {to vo 1998 godina, na natprevar protiv Pakistan, avstraliskiot kapiten Mark Tejlor soop{ti deka negoviot tim }e prekine da postignuva poeni koga samiot Tejlor dostigna 334.

Tejlor mo`e{e da prodol`i i }e go sobore{e ne samo rekordot na Bredman, tuku i na nekolku neavstralijci. Tejlor, koj dobi mnogu po~esti za negovite liderski i ve{tini vo kriketot, go ostavi nedopren rekordot na Bredman, barem me|u igra~ite od Avstralija.

Ova se slu~i pedeset godini otkako Don Bredman se povle~e od kriketot! Duri i po{tenskiot fah na Avstraliskiot radiodifuzen servis go nosi brojot 9994 - spored nesoboreniot prosek na Bredman.

Kolku e zna~aen Bredman vo istorijata na sportot? Nekoi sportski komentatori velat deka samo dokolku Tajger Vuds prodol`i da dominira vo golfot i vo narednite petnaeset godini bi bil sportist ramen na Don Bredman.

Takva e prirodata na mistikata koja go opkru`uva. Vo igrata koja dlaboko go po~ituva minatoto, isto kolku {to ja proslavuva sega{nosta, mistikata na Bredman }e prodol`i da `ivee s$ dodeka se igra kriket.

PRESEKUVAWE NA GORDIEVIOT JAZOL Da se vratime dvaesetina vekovi nanazad. Aleksandar gi osvoil sosednite gradovi vo Frigija okolu rekata Granik. Dodeka im

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

I pokraj opasnoto frlawe, Don Bredman nikoga{ ne se pomrdnuva{e od mesto. Vo negovata koncentracija kako da ima{e nekakvo zen miruvawe. Toj ~esto zboruva{e deka udira~ot treba da poseduva podgotvenost koja ne e zasnovana na predviduvawata.

se pribli`uval na novoosnovanite persiski gradovi vo Frigija, satrapite i voenite zapovednici mu se predavale. Aleksandar go is~istil terenot od persiskite upori{ta i trgnal na istok kon Gordium (dene{en Bela - Hisar), anti~kata prestolnina na Frigija, blizu do dene{niot turski grad Ankara. Dodeka se dvi`el niz sela i gradovi ja otstranuval upravnata vlast na persiskite oligarsi i namesto nea voveduval demokratska forma na upravuvawe.

Vo mnogu prigodi toj ne gi menuval persiskite satrapi ako javnoto mislewe kon niv bilo pozitivno, no brzo gi menuval ako toa ne bilo taka. Toj stanal mnogu omilen kaj naselenieto za{to tie sega mo`ele da vlijaat vrz rabotata na svoite upravnici. Danocite gi zadr`al na isto nivo. No, namesto danocite da se pla}aat na Persijcite, sega bile pla}ani na negovata administracija. Posebno im ja vetil negovata za{tita na tie `iteli koi gi napu{tile svoite domovi i pobegnale vo tekot na bitkata kaj Granik.

Eden od za{titnite znaci na taktikata na Aleksandar, koj }e se poka`e kako mnogu efekten vo borbata protiv me|usebno sosema razli~nite plemiwa vo Avganistan, bila podelbata na negovata vojska vo posebni oddeli. Sekoj oddel bil predvoden od nekoj vi{ zapovednik od redovite na Prijatelite, koj odel niz celata provincija i go ras~istuval sekoj vidliv znak na otpor. Gordium bilo mestoto kade {to celata makedonska vojska se sretnala vo maj 333 godina pred Hristos.

Gr a d o t g o d o bil imeto spored eden Makedonec n a r e ~ e n Go r d i j (navodno, tatko na kralot Mida). Toj ja napu{til svojata rodna zemja i se naselil vo Gordium, a potoa stanal vladetel na cela Azija.

Ova se slu~ilo nekolku stoletija pred Aleksandar.

Spored lokalniot mit, Gordij pristignal tamu vo edna zapre`na kola, koja s$ u{te se nao|ala vo hramot na Zevs,

izgraden vo edna tvrdina vo centarot na gradot. Drvenata zemjodelska zapre`na kola bila vrzana za jaremot so eden neobi~en jazol. Mitot velel deka sekoj {to }e uspee da go razmrsi jazolot }e stane gospodar na cela Azija.

Aleksandar vedna{ dobil golema `elba da vidi dali mo`e da go razmrsi jazolot. Se iska~il kon hramot vo tvrdinata, vo ~ija blizina se prostiral edinstveniot trgovski pat me|u Troja i anti~kiot grad Antiohija, vo dene{na Sirija.

Jazolot, izraboten od drenova kora, bil mo{ne slo`en. Spored Arijan, ne bilo vidlivo kade bile po~etocite na jazolot, a kade krajot. Toj bil toa {to popularno se narekuva jazol na “turska ~alma”.

Spored Arijan, Aleksandar izvesno vreme go nabquduval jazolot. Potoa go izvlekol klinot koj bil vo sredinata na jazolot, koj go dr`el jaremot so osovinata na zapre`nata kola. Drugi velat deka go isukal svojot me~ i go presekol jazolot na dva dela - so {to ja sozdal metaforata “presekuvawe na Gordieviot jazol”. [to i da se slu~ilo, toa definitivno go ra{irilo mitot deka Aleksandar go razmrsil jazolot.

Taa no} grmotevicite i molwite vedna{ bile protolkuvani kako znak deka bogovite se zadovolni, so {to bilo pottiknato sozdavaweto na mitot za bo`estvenoto poteklo na Aleksandar. Toj uspeal okolu sebe da sozdade kult, taka {to baral nadvore{ni znaci za negovata bo`estvenost ili, kako vo Gordium, poka`uvaj}i deka za nego ne postoi nere{liv problem. Koga ja po~nal “karierata” Aleksandar s$ u{te bil mlad, nedoka`an lider.

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

Kolku pove}e nadvore{na potvrda mo`el da dobie za negovata uloga vo svetot i za negovoto liderstvo i intelektualnata ve{tina, tolku poverojatno bilo deka lu|eto nema da ~uvstvuvaat kava bilo koleblivost da go sledat nego vo ovaa kampawa.

K O M E R C I J A L E N

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: ALEKSANDAR KREIRA SOPSTVENI VISTINI I MITOVI ZA DA GI ISPOLNI OGROMNITE AMBICII. KAKO VO DENE[NIOT SVET SE GRADAT MITOVI KOI NE SE NI[TO DRUGO OSVEN KORISNI SREDSTVA ZA DR@EWE DO NEKOI NA^INI NA @IVOT?

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S