354-25.08.2011

~etvrtok. 25 avgust. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

-0,17% -0,36% -0,04%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 42,53 70,21

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

^OVEK NA GODINATA KOCE TRAJANOVSKI GRADONA^ALNIK NA SKOPJE

DOKA@AV DEKA SKOPJE MO@E DA STANE MODEREN GRAD STRANA 8 NASKORO!!!

ASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OK OKTOMVRI

~etvrtok. 25 avgust. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

МБИ10

0,17%

2.800 2.600

~etvrtok-25. ~etvrtok 25. avgust. avg 2011 | broj 354 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.400

SE PRODAVA OKTA?!

2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

S Standard & Poors go namali kreditniot rejting na Makedonija STRANA 8

Se krie kompanijata zainteresirana za A2!

STRANA 12

K KOLUMNA VALENTINA V AN\ELKOSKA A

STRANA 9

STOPANSKA BANKA AD S

~itajte za:

SITE GR^KI

PRODA@BI

M Menaxmentot Menax promeni na pro i organiorga r zacisk zaciskata c kultur kultura STRA STRANA 10

STRANA 12

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

ALEKSANDAR STANUVA BOG NA SONCETO

29

VOVEDNIK ALEKSANDAR JANEV

Makedonija ja spasuva samo razvoen buxet STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

^ETVRTOK 25 AVGUST 2011

MAKEDONIJA JA SPASUVA SAMO RAZVOEN BUXET

Z

Za {to }e se tro{i sekoj denar {to go sobira dr`avata od gra|anite i kompaniite treba da go interesira sekoj. Ako dr`avniot Buxet pretstavuva proekcija na idninata, toga{ neminovno vo procenuvaweto treba da bidat vklu~eni tie {to ja finansiraat taa idnina.

Vo vreme koga Vladata zabrzano go pakuva noviot buxet za idnata godina, od su{tinsko zna~ewe e da se opredelat glavnite prioriteti na zemjata za da se napravi najefikasna raspredelba na narodnite pari.

Kako {to objavi “Kapital”, idnata godina se planira da se potro{at 2,7 milijardi evra, {to e za 100 milioni evra pove}e od godinava, a celata proekcija na javnite prihodi i rashodi se kroi vrz baza na procenka za rast na ekonomijata od 4,5%. Buxetskiot deficit se planira da se namali na 2,2% od BDP. Brojkite se vo red. Normalno e kako {to raste ekonomijata da se zgolemuvaat prihodite od danoci i pridonesi vo dr`avnata kasa, a analogno na toa i tro{ocite.

Problemati~en za Buxetot, vsu{nost, e na~inot na koj{to se tro{at narodnite pari. Spored strukturata na site dosega{ni buxeti, najgolem del od okolu 85%-90% od parite se tro{ea za tekovni potrebi, plati na javnata administracija, penzii, socijalni dava~ki, stoki i uslugi koi ne ovozmo`uvaat ekonomski razvoj. Sosema mal del od dr`avnata kasa se investira{e vo izgradba na moderna patna, `elezni~ka, energetska infrastruktura i poradi toa zemjata vo toj domen seriozno zaostanuva zad site drugi na Balkanot.

Lo{ata postavenost na javnite rashodi e hroni~en problem na site dosega{ni

vladi. Namesto razvoen, Buxetot ima dominantno socijalen karakter.

Jasno e deka zemja kako Makedonija, so stapki na siroma{tija i nevrabotenost koi nadminuvaat 30% od naselenieto, mora da odvojuva zna~itelni sumi od Buxetot za najranlivite gra|ani. Duri i vo Ustavot pi{uva deka Makedonija e socijalna zemja, {to e retkost vo svetot i edinstven slu~aj od porane{nite zemji od Jugoslavija. Me|utoa, na socijalnite slu~ai najmnogu }e im pomognete ako im ovozmo`ite da se vrabotat.

Namesto da gi zgolemuva socijalnite dava~ki, Vladata mora da se fokusira na pottiknuvawe investiciski ciklus i otvorawe novi rabotni mesta. So dinami~en ekonomski razvoj socijalnite kategorii gra|ani postepeno }e se eliminiraat.

Drug golem tovar za dr`avnata kasa e ogromnata javna administracija, koja gi ~ini dano~nite obvrznici po okolu 380 milioni evra godi{no. Za vozvrat, gra|anite i biznismenite dobivaat bavni i neefikasni uslugi, a ~esto pati mora duri i da gi podmituvaat administrativcite za da im zavr{at rabota. Za nekoi od 120.000 vraboteni vo dr`avniot apart nema duri nitu fizi~ki prostor kade da odat na rabota, me|utoa, nivnite plati od Buxetot se zagarantirani, a dogodina }e dobijat i zgolemuvawe od 5%. Vo ovaa faza najva`en e procesot na racionalizacija i kratewe na glomaznata administracija. So toa }e se skratat tro{ocite od dr`avnata kasa za plati, a }e se oslobodat pove} e pari za va`ni proekti. Koga borbata protiv nevrabotenosta }e poka`e rezultati, toga{ namesto da ostanat na ulica, administrativcite }e stanat del od nekoja privatna kompanija.

Ogromni stavki vo Buxetot za koi se odvojuvaat milioni evra se i nabavkite na stoki i uslugi za potrebata na Vladata i nejzinite ministerstva. No, golem del od

ALEKSANDAR JANEV jjanev@kapital.com.mk jan ev@ @kappital.com.mk

tie nabavki se sklu~uvaat za neproduktivni potrebi, za promotivni vladini kampawi, za novi avtomobili i mebel, za konsultantski uslugi, za patuvawa, privremeni vrabotuvawa.

Sepak, Buxetot, kako godi{en plan za finansirawe na funkciite i obvrskite na dr`avata, mora da bide razvoen. Toa e negovata prvenstvena su{tinska zada~a.

Koja e opravdanosta na negovoto postoewe, na odzemaweto na del od dohodite i tro{eweto na tie zaedni~ki pari dokolku ne obezbeduva podobro `iveewe tokmu na tie {to go polnat? Glavnoto pra{awe e kako toa da se ostvari. Nema dilemi deka razvoj se postignuva koga se investiraat {to pove}e pari vo izgradba na pati{ta, `elezni~ki prugi, energetski kapaciteti, u~ili{ta. Kapitalnite investicii ja pravat zemjata pokonkurentna, mu ovozmo`uvaat na biznisot podobri uslovi za rabotewe, na gra|anite pokvaliteten `ivot. Makedonskite vladi, pak, za kapitalni investicii sekoga{ odvojuvaa tolku kolku {to }e ostane otkako s$ drugo }e se finansira.

Duri i tie malku pari, kako zalo`nici na neuspe{ni tenderi, retko se realiziraa do kraj.

Buxetot, parite i mo}ta mu pripa|aat na pobednikot vo politi~kite natprevaruvawa, no vlasta mora da sfati - parite se zaedni~ki, od site. Taka mora i da gi tro{i, za site!

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

P

IZVOZNICITE ED DA IM GI OTKUP

V

SOWA JOVANOVA

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

ogolemi prinosi na p~enica o~ekuva Srbija godinava. Procenkite se deka godine{niot rod }e dostigne 2,09 milioni toni p~enica.

Prose~nite prihodi se o~ekuva da iznesuvaat 4,25 toni za hektar, {to e zna~itelno pove}e od `etvata vo 2010 godina, koga vremenskite uslovi bea nepovolni i koga prinosite vo prosek iznesuvaa 3,37 toni po hektar.

Ova zna~i deka }e ima i za izvoz vo Makedonija od kade {to zemjava uvezuva najmnogu p~enica vo odnos na site drugi dr`avi. Pri~inata za ova, se razbira, e bescarinskiot re`im spored dogovorot CEFTA. Inaku, generalno vo regionot se o~ekuva cenite na p~enicata da padnat poradi bogatite prinosi.

Neodamna i minsiterost za zemjodelstvo na Bugarija, gi povika tamo{nite farmeri da ne ja ~uvaat p~enicata tuku da ja predadat za{to cenite }e padnat.

SE PROMOVIRA NOV FINANSISKI INSTRUM

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

18%

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

s.jovanova@kapital.com.mk

Vo uslovi koga makedonskite kompanii s$ u{te se davat vo nelikvidnost, a zadocnetoto pla}awe

izvori na finansii.

“Nie dve godini sorabotuvame so Makedonskata banka za poddr{ka na razvojot preku osiguruvawe na 50% od na{iot izvoz i mora da priznaeme deka ni pomogna mnogu za likvidnosta. Nivnata nova usluga za otkup na pobaruvawata ni be{e pretstavena u{te lani i ve}e sme zainteresirani, a o~ekuvame faktoringot da ni se ponudi so niska kamata”, veli Gabriela Pavlovska, direktor za izvoz vo Okiteks.

8%

na godi{no nivo }e iznesuva kamatata za izvr{en faktoring od strana na MBPR

}e mu pomogne na biznisot da obezbedi sve` kapital duri i koga prodava na odlo`eno pla}awe.

“Ova e odli~na ideja i nie sigurno }e aplicirame do MBPR za faktoring, zatoa

KAKO ]E SE VR[I FAKTORING?! ompanijata koja se zanimava so izvoz podnesuva barawe do MBPR za vr{ewe K faktoring. Po odobruvaweto MBPR mu ispla}a na izvoznikot 80% od osigurenite pobaruvawa, no samo za period od {est meseci od dostasuvaweto na fakturata. Vo momentot koga bankata }e si gi naplati pobaruvawata & gi ispla}a na firmata izvoznik i ostanatite 20%. Za vakvata usluga MBPR presmetuva kamata vo iznos od 8% na godi{no nivo i ednokratna provizija za upravuvawe vo iznos od 0,33%. Dokolku se slu~i poradi ste~aj ili nelikvidnost na stranskata kompanija i po istekuvaweto na {est meseci od dostasuvaweto na fakturata da ne plati za dostavenata stoka, MBPR ima pravo da si gi pobara od izvoznikot dadenite 80% od pobaruvawata. na obvrskite od strana na stranskite partneri se nametna kako klu~en problem od po~nuvaweto na krizata, izvoznicite na golemo se interesiraat za novata usluga na Makedonskata banka za poddr{ka na razvojot (MBPR), koja od septemvri }e nudi otkup na nivnite pobaruvawa. Stanuva zbor za specifi~na forma na finansiski instrument, nare~en izvozen faktoring, namenet za kompaniite koi prodavaat stoki na odlo`eno pla}awe, a vo periodot dodeka ~ekaat dostasuvawe na fakturata imaat realna potreba od pari za nepre~eno funkcionirawe na biznisot. MBPR vedna{ }e gi isplatuva fakturite i }e gi prezeme dolgovite na firmite od stranstvo. Iako za golem broj kompanii koi rabotat so izvoz s$ u{te ne se poznati uslovite po koi MBPR }e nudi faktoring, sepak, golem interes za proda`ba na svoite pobaruvawa projavija firmite od tekstilniot i prehranbeniot sektor.

Od tekstilnata kompanija Okiteks velat deka vo periodot koga ~ekaat da im se plati prodadenoto imaat realna potreba od finansii, bidej}i rabotat so izvoz, a nemaat drugi

Naplatata na pobaruvawata e zaedni~ki problem za site izvoznici. Generalniot direktor na Vori, \or|i Pro{ev, ocenuva deka izvozniot faktoring zna~itelno

DARKO STEFANOVSKI DIREKTOR NA KREDITIRAWE VO MBPR “So koristewe faktoring izvoznicite gi dobivaat parite {to ve} e gi zarabotile pobrzo otkolku da go ~ekaat rokot na dostasuvawe na fakturata. Koga nam }e ni gi prodadat fakturite si obezbeduvaat slobodni pari~ni sredstva za neprekinato funkcionirawe na biznis-ciklusot.

So toa kompaniite se oslobodeni od tro{oci za naplata, od tro{oci za monitoring na fakturite.”

{to mnogu e te{ko da se raboti dodeka se ~ekaat parite od prodadenata stoka, posebno bidej}i nie dozvoluvame odlo`eno pla}awe na 90 dena. Toa {to MBPR

\OR\I PRO[EV GENERALEN DIREKTOR NA VORI, GEVGELIJA “Ova e odli~na ideja i nie sigurno }e aplicirame do MBPR za faktoring, zatoa {to mnogu e te{ko da se raboti dodeka se ~ekaat parite od prodadenata stoka, posebno bidej}i nie dozvoluvame odlo`eno pla}awe na 90 dena.

Toa {to MBPR se obvrzuva da finansira 80% od na{ite pobaruvawa zna~itelno }e ni pomogne za podobruvawe na likvidnosta vo toj period.”

Navigator

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK SRPSKITE VOZOVI SO 200 NA ^AS!

DANIEL BARENBOIM

XO BAJDEN

UGO ^AVEZ

IVO KOTEVSKI

retsedatelot na Venecuela vetski poznatiot dirigent otpretsedatelot na ortparolot na MVR malku se Svo kampawata dobi poddr{ka od 2.500 lu|e PSAD, koj e vo poseta na P zbuni, pa namesto Android Pi po padot na Gadafi u{te da dobie Nobelo- Japonija, istakna deka taa aplikacija koja }e gi predupreduva edna{ ja potvrdi poddr{kata na va nagrada za mir. Toj e kriti~ar na izraelskata okupacija na palestinski teritorii

dr`ava im e strate{ki partner i konekcija so aziskiot kontinent.

negoviot re`im, dodavaj}i deka Karakas nema da ja priznae vladata na libiskite buntovnici

voza~ite koga }e se dobli`uvaat na mestoto kade {to ima radarska kontrola, najavi implikacija

MENT

DVAJ ^EKAAT MBPR I POBARUVAWATA

P

Pretsedatelot na Sobranieto na @eleznici Srbija najavi predlog-proekt za rekonstrukcija na srpskite prugi {to }e ovozmo`i dvi`ewe na vozovite i do 200 kilometri na ~as.

So predlogot se predviduva i dogradba na vtor kolosek na prugata kon Makedonija, odnosno na delnicata Belgrad-Ni{Pre{evo, na koj vozovite bi se dvi`ele so brzina od 160 kilometri na ~as.

So prvata rekonstrukcija, predvideno e vozovite da se dvi`at na delnicata Novi-Sad-Stara Pazova. @eleznicata ima perspektiva samo so brz prevoz i potrebno e site prugi da se napravat za brzina od 200 km/h, izjavi An|elkovi} i udri silna {lakanica v lice za makedonskite kolegi

ZORAN AN\ELKOVI] i na{iot minsiter za transport i vrski, Mile Janakievski.

Makedonskite vozovi koi se rasipuvaat sekojdnevno imaat sre}a ako uspeat da dostignat brzina od 50 kilometri na ~as.

Vo Manifestot se najavija 150 novi vagoni, no sostojbata so na{ite prugi ostanuva o~ajna.

Potegot na srpskite vlasti treba da bide motiv za ovie doma da se zafatat seriozno so re{avawe na ovoj krupen problem, od koj trpat i gra|anite i kompaniite.

GUBITNIK PREKU LEB POGA^A

P Od d septemvri r MBPR voveduva du nov finansiski f instrument ru za izvoznici c koi prodavaat r d stoki na odlo`eno d pla}awe,, so kojj }e gi otkupuva u u pobaruvawaru ta od stranstvo za odredena kamata. kamata Bankata predvreme }e gi isplatuva fakturite koi dostasuvaat po nekolku meseci. Kompaniite poka`uvaat ogromen interes za ovaa usluga se obvrzuva da finansira 80% od na{ite pobaruvawa zna~itelno }e ni pomogne za podobruvawe na likvidnosta vo toj period”, objasnuva Pro{ev.

Edinstven problem za izvoznicite e periodot vo koj MBPR pravi procenka na bonitetot na stranskata kompanija od koja go prezema rizikot. Spored niv, potrebno e zabrzuvawe na postapkata za da ne se slu~i da izgubat nara~ki od stranskite partneri.

“Nie dosega sme gi osiguruvale pobaruvawata kaj MBPR, no vo slu~ai koga tie ja procenuvaat stranskata firma se javuva problem, bidej}i ako stanuva zbor za kompanija od Rusija ili Ukraina kade {to izvezuvame ~ekame odgovor i po tri nedeli, so {to gi gubime nara~kite. Se slu~uvalo duri i rekoltata da zavr{i, a nie da nemame odgovor”, veli Riste Danailov, Baxo, Bogdanci.

Za da mo`e bankata da gi otkupi pobaruvawata na kompaniite tie }e mora da ispolnat odredeni

PRVO OSIGURUVAWE, POTOA PRODA@BA NA POBARUVAWATA a da mo`e MBPR da gi otkupi pobaruvawata na izvoznicite tie }e mora preZobes{tetuvawe thodno da go imaat osigurano nivniot izvoz vo bankata, za {to se garantira od 90% vo slu~aj na ste~aj ili nelikvidnost na stranskata kompanija koja se javuva vo uloga na kupuva~. Vo MBPR velat deka nitu osiguruvaweto na pobaruvawata kaj doma{nite kompanii s$ u{te ne e na nivo kako od zemjite od regionot. Vo Slovenija, Slovene~kata razvojna banka osiguruva nekade me|u 17% i 20% godi{no od slovene~kiot izvoz, vo Hrvatska 7%-10%, vo Bugarija 6%-7% dodeka vo Makedonija, MBPR osiguruva 0,5%-1% od izvozot.

uslovi, kako na primer, firmata da postoi najmalku edna godina, da bide kreditosposobna, a istite uslovi }e treba da gi ispolnuva i stranskiot partner, odnosno firmata-kupuva~.

Direktorot na sektorot za kreditno osiguruvawe vo MBPR, Darko Stefanovski, objasnuva deka so koristewe faktoring izvoznicite gi dobivaat parite {to ve}e gi zarabotile, samo pobrzo otkolku da go ~ekaat

rokot na dostasuvawe na fakturata.

“Koga nam }e ni gi prodadat fakturite kompaniite si obezbeduvaat slobodni pari~ni sredstva za neprekinato funkcionirawe na biznis-ciklusot. Nie go voveduvame izvozniot faktoring, no samo vo kombinacija so osiguruvawe na izvozot. Zna~i, nie gi osiguruvame proda`bite, odnosno pobaruvawata pred s$ na izvoznicite, no i na doma{en pazar. So toa kompaniite se oslobodeni od tro{oci za naplata, od tro{oci za monitoring na fakturite”, veli Stefanovski.

Izvozniot faktoring kako finansiski instrument ve}

e e prisuten vo ostanatite zemji od porane{na Jugoslavija. Poslednava godina osoben razvoj bele`i vo Srbija i Crna Gora, no najgolema primena s$ u{te ima vo zemjite od Zapadna Evropa, kade {to se razviva vo poslednite deset godini. Vo Velika Britanija, zemja so najgolem obem na faktoring, vo bruto-doma{niot proizvod faktoringot u~estvuva so 10,7%, vo Slovenija so 3,4%.

Vo Srbija i vo Hrvatska i delovnite banki rabotat so faktoring, za {to imaat formirano i posebni oddeli, a samo vo Srbija bankite imaat otkupeno pove}e od 650 milioni evra pobaruvawa na kompanii.

Pretstavnikot na albanskite ~lenovi vo Dr`avnata popisna komisija, Abdulmenaf Bexeti, ne se otka`uva od nelogi~nite barawa so koi negovata zaednica go uslovuva odr`uvaweto na popisot planiran za oktomvri.

Politizacijata na edna obi~na statisti~ka operacija odi dotamu {to sega Bexeti ne se zadovoluva so dogovorot da ima binacionalni popi{uva~ki parovi.

Za razlika od prethodnite godini, koga ima{e po eden popi{uva~, sega }e pla}ame po dvajca, zatoa {to Albancite nemalo da veruvaat na Makedonec– popi{uva~. No, apetitite se pogolemi, pa sega kako

ABDULMENAF BEXETI kompenzacija za toa {to, sepak, }e ima Makedonci vo albanska sredina, Bexeti bara vtoriot popi{uva~ da se opredeluva ne spored vtorata najbrojna zaednica vo popisniot reon, tuku proporcionalno (prviot }e bide pretstavnik na mnozinstvoto).

Ovaa glupost dopolnitelno ja ote`nuva organizacijata na popisot, za koja, patem, Bexeti treba da se informira deka e postignat dogovor me|u vladeja~kite VMRO–DPMNE i DUI i toa u{te vo ramkite za pregovorite za formirawe vlada.

MISLA NA DENOT

NE GO ZBUNUVAJTE MOZOKOT SO [PEKULATIVNIOT PAZAR

HEMFRI B.NIL

AMERIKANSKI ANALITI^AR I AKADEMIK

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

FOTO NA DENOT...

PENTAGON I BELATA KU]A EVAKUIRANI PORADI ZEMJOTRES

RASTE PAZAROT NA OSIGURUVAWE VO SVETOT Po dvegodi{niot pad vo globalnata industrija na osiguruvawe, vo 2010 godina e zabele`an realen rast od 2,7%, na vkupno 4,339 miljardi dolari, objavi svetskata reosiguritalna kompanija Svis re. Bogatite zemji dominiraat na svetskiot pazar na osiguruvawe, no rastot vo 2010 godina bil koncentriran vo ekonomiite vo razvoj. Na pazarite vo razvoj osiguritelnata premija realno porasnala za 11%, so {to Kina ima najgolem rast od 26,2%, na 215 milijardi dolari.

IZVOR:SVIS RE

Z

emjotres j r so ja~ina j od 5,9 stepeni spored Rihterovata skala docna vo vtornikot ve~erta go pogodi pogolemiot del od isto~niot breg na SAD. Zemjotresot e eden od najsilnite vo poslednite nekolku decenii, a istiot is se po~uvstvuva duri do Toronto, Kanada. Nema izve{taj za `rtvi, no dosta lu|e u se polesno povredeni, a mnogu od zgradite se o{teteni. Poradi zemjotresot dojde do prekin na rabotata na dve dv nuklearni cetrali vo Virxinija.

IZ MEDIUMITE SVETOT NIZ

NOVI NISKOBUXETNI AVIOKOMPANII G INTERNATIONAL HERALD TRIBUNE Gadafi padna, no sega najgolemata opasnost za buntovnicite, se tie samite. Bez jasno definirano liderstvo, visi opasnosta od me|ufrakciska borba vo nivnite redovi, pi{uva me|unarodnoto izdanie na New York Times.

TH AUSTRALIAN THE Avstraliskiot Avs vesnik se zanimava ves vo vrska so bitkata b na so prezemaweto p Kvantas, dr`avnata Kva aviokompanija, koja avi cel na privatni e ce investiciski inv fondovi. Me|utoa, fon vladata smeta deka vla vakvoto prezemawe vak ne e od najdobar nacionalen interes. cio

JAKARTA POST Indoneziskiot vesnik, pokraj glavnata tema za situacijata vo Libija, pi{uva i za toa deka tamo{nata vlada }e go garantira otkupot na elektri~na energija dobiena od alternativni izvori, me|u koi i geotermalnite.

USA TODAY Otkako padna re`imot na Gadafi, pred buntovnicite e te`ok predizvik: kako da izgradat demokratija vrz urnatinite na 42godi{nata vlast na diktatorot, koga i samite nikoga{ ne videle kako izgleda demokratija.

NASKORO ]E SE L PARIZ, BARSELON

V

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

Vozduhoplovnata vlast vo zemjava najavuva direktni letovi od Skopje do Milano, Bazel, Pariz, Barselona i Dubai, najverojatno vo krajot na godinava. Iako doprva }e se pravi zimskiot red na letawe, izvori na “Kapital” me|u aviokompaniite vo zemjava otkrivaat i deka nekolku niskobuxetni aviokompanii od Evropa, Sredniot Istok i SAD go skeniraat makedonskoto nebo.

Od Agencijata za civilno vozduhoplovstvo zasega ne sakaat da otkrivaat detali, bidej}i, velat, rano e za kakvi bilo konkretni informacii. Otkrivaat samo deka vo pregovori se za potpi{uvawe bilateralna spogodba za otvorawe na neboto me|u Makedonija i Avstralija, Indija, Kina, Malezija i Singapur. Na po~etokot na letovo SAD go otvori neboto za letovi od Makedonija. Agencijata za civilno vozduhoplovstvo potpi{a dogovor so Amerika, spored koj se regulira vozdu{niot soobra}aj me|u SAD i Makedonija. Se ~eka u{te na aviokompanija koja }e ponudi direktna linija do eden od amerikanskite aerodromi.

Za period od edna godina Makedonija dobi i nekolku niskobuxetni aviokompanii, kako Pegasus, Bel er, Er Berlin i Vizer. Od Agencijata neodamna najavija i deka naskoro germanskata kompanija German skaj mo`e da po~ne da operira na relacija Skopje-CirihSkopje.

Od ACVP uveruvaat deka aviosoobra}ajot vo zemjava poleka se razdvi`uva, {to

uka`uva na toa deka cenite naa avionskite bileti treba da go napu{tatt plafonskoto nivo, sporedeno poredeno so cenite naa biletitee vo Evropa pa i vo svetot.t.

“Toa {too sakam da go istaknam taknam e d e ka o v a a godina imame nad 30 kompaniii koi operiraat vo zemjava, {to e rast od 50% vo sporedba edba so minatata godina. Za 50% e zgolemen i brojott na destinacii godinavaa vo sporedba so lani. Ovaa vaa godina za prv pat imame me direktni letovi do London, on, Moskva, Amsterdam, Rim,, Ankona i Helsinki. I ponatamu o~ekuvame pogolema konkurencija, koja }e ovozmo`i da se namalat cenite, da se zgolemi brojot na rutite, kako i da ima podobruvawe na uslugite”, veli Dejan Mojsovski, direktor na Agencijata za civilno vozduhoplovstvo.

MAKEDONIJA DOBI NISKOBUXETNI KOMPANII, NO DALI DOBI I EVTINI BILETI?!

Ve}e 10 dena turskata niskobuxetna aviokompanija Pegasus erlajn leta na relacija Skopje-IstanbulSkopje i Skopje-IzmirSkopje po po~etna cena od 30 evra vo pravec, so aerodromski taksi. Od juni ovaa godina makedonskite gra|ani mo`ea da letaat do London za po~etna cena od 26 evra vo eden pravec, isto taka so vklu~ena aerodromska taksa, preku niskobuxetnata aviokompanija Viz er. Od ovaa ungarska aviokompanija za “Kapital” velat deka i ponatamu }e se trudat da nudat daleku poevtini ceni od konkurencijata. Iako od Viz er ne potvrduvaat, “Kapital” neoficijalno doznava deka ovaa aviokompanija naskoro }e im ja nudi Venecija na makedonskite patnici.

“Viz er, generalno, e poevtin otkolku konkuren-

tite. Vo taa smisla, site na{i bileti mo`e da se smetaat za “promotivni”.

Kvalitetot na uslugata {to im ja nudime na na{ite klienti e posledica na na{iot uspe{en biznismodel. Sepak, minimalnite ceni, {to mo`e da se vidi i na na{ata internetstranica, se odnesuvaat na okolu 10% od mestata

vo avionot. To~no e deka cenite na biletite odat nagore kako {to nabli`uva datumot do koga mora da se zatvori patuvaweto.

Sepak, vo pogolemiot del Viz er ostanuva poevtin ili zna~itelno poevtin od konkurencijata”, veli za “Kapital”, Bala{ Varo, menaxer za korporativni komunikacii na ungarski

BALA[ VARO

DEJAN MOJSOVSKI

MENAXER ZA KORPORATIVNI KOMUNIKACII NA UNGARSKI VIZ ER “Site na{i bileti mo`e da se smetaat za “promotivni”.

Sepak, minimalnite ceni, {to mo`e da se vidi i na na{ata internet-stranica, se odnesuvaat na okolu 10% od mestata vo avionot. To~no e deka cenite na biletite odat nagore kako {to nabli`uva datumot do koga mora da se zatvori patuvaweto.

Sepak, vo pogolemiot del Viz er ostanuva poevtin ili zna~itelno poevtin od konkurencijata.”

DIREKTOR NA AGENCIJATA ZA CIVILNO VOZDUHOPLOVSTVO

“Ovaa godina imame nad 30 kompanii koi operiraat vo zemjava, {to e rast od 50% vo sporedba so minatata godina.

Za 50% e zgolemen i brojot na destinacii godinava, vo sporedba so lani.

Ovaa godina za prv pat imavme direktni letovi do London, Moskva, Amsterdam, Rim, Ankona i Helsinki.”

3 FAKTI ZA...

47,49 2,2% 12

Milijardi evra iznesuva{e brutonadvore{niot dolg na Hrvatska na krajot na maj godinava E nominalniot porast vo odnos na krajot na 2010 godina Milijardi evra iznesuva samo dolgot na bankite zaklu~no so maj

PROCENKI...

АБДUЛАЌИМ ADEMI GENERALEN SEKRETAR NA DUI

IMETO DA SE RE[I DO APRIL DOGODINA

P

orane{niot vicepremier za Ramkoven dogovor, sega minister za `ivotna sredina i del od vrovot na DUI, Abdulakim Ademi, vo poslednoto intervju procenuva deka so naredniot samit na NATO vo april 2012 godina nie treba da bideme barem so usoglaseni stavovi so Grcija i so jasna poraka deka vleguvame vo druga faza na re{avawe na problemot, a ne deka sedime samo vo faza na pregovori.

GO MERKAAT MAKEDONSKOTO NEBO

LETA ZA MILANO, NA I DUBAI?!

Izvori na “Kapital” me|u aviokompaniite vo zemjava otkrivaat deka nekolku niskobuxetni aviokompanii od Evropa, Sredniot Istok i SAD ja skeniraat makedonija

50%

pove}e aviokompanii gi opslu`uvaat makedonskite patnici godinava,sporedeno so lani

40

destinacii ponudija godinava makedonskite vozduhoplovni vlasti

Viz er.

Sekoja niskobuxetna aviokompanija ima svoja politika vo odnos na toa {to se nudi kako usluga za cenata na

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

aviobiletot. Nekoi aviokompanii ne poslu`uvaat obrok vo avionot, go naplatuvaat sekoj kilogram plus dokolku baga`ot ja nadminuva predvidenata te`ina, a ~estopati ne sletuvaat i na glavnite aerodromi. Patnicite mnogu pati dosega se `alele deka cenata na aviobiletite ne soodvetstvuva so po~etno najavenata cena od strana na aviokompaniite. No, kompaniite objasnuvaat deka kolku porano se rezervira avionskata karta, tolku poevtini }e bidat i biletite.

Poznava~ite na aviobiznisot vo zemjava tvrdat deka avionskite karti i ne mo`at drasti~no da poevtinat, bidej}i na pazarot nema zdrava konkurencija.

“Samo so namaluvaweto na cenite na aviobiletite

mo`eme da se borime so konkurencijata od stranstvo.

Za da opstaneme, prisilno gi poevtinuvame biletite, no do rabot na rentabilnosta.

Mo`ebi tie ne se na nivoto kako vo evropskite zemji, no Makedonija nema nitu premnogu patnici koi patuvaat so avion, nitu pak, seriozna ponuda, koja }e gi spu{ti cenite. Cenata na gorivoto vo ogromna mera vlijae na cenata na avionskite bileti, osobeno kaj nas, koga imame monopol vo snabduvaweto so kerozin. Vo uslovi koga doma{niot avioprevoznik kupuva gorivo od edinstven snabduva~, toj se doveduva vo mnogu nezavidna polo`ba koga e vo pra{awe namaluvaweto na cenite na biletite. Doma{niot avioprevoznik mora da go napolni celiot rezervoar od okolu

10 toni i pritoa ne sme vo pozicija da polnime poevtin kerozin od stranstvo”, veli za “Kapital” involviran vo aviobiznisot vo zemjava.

Haoti~niot pazar vo Makedonija, kako {to veli ekspertot Kiril Kaevski, ne dozvoluval cenite na biletite da ja dobijat svojata realna cena. Toj objasnuva deka turisti~kite agencii koi }e gi kupat biletite od aviokompaniite na gra|anite im gi prodavaat po povisoka cena otkolku {to ~inat istite bileti vo aviokompaniite. Zatoa, veli Kaevski, so za`ivuvawe na rezervacioniot sistem preku Internet i sekako, so zgolemuvawe na konkurencijata na pazarot patnicite }e imaat izbor i vo kvalitetot na uslugata i vo cenata na biletot.

VESTI...

MUDIS JA NAMALI OCENKATA ZA DOLGOT NA JAPONIJA e|unarodnata agencija za rejting Mudis ja namali ocenkata za dolgoro~niot dolg na Japonija od AA2 na AA3.

Dr`avniot dolg na Japonija e okolu dvapati povisok od nejziniot BDP. Situacijata se vlo{i poradi katastrofalniot zemjotres od 11. mart i cunamito, koi nanesoa te{ki {teti na japonskata ekonomija.

Spored Mudis, za Japonija }e bide te{ko poradi razli~ni faktori da go namali soodnosot na dolgot i BDP. Agencijata za rejting ja namaluva ocenkata za Japonija po prvpat od katastrofata na 11. mart.

M

[OJBLE: VO GERMANIJA NEMA ZNACI NA RECESIJA pokraj problemite vo evrozonata, germanskite politi~ari smetaat deka }e se dostigne planiraniot rast na najgolemata ekonomija vo Evropa od 3% za godinava.

Ministerot za finansii na Germanija, Volfgang [ojble, izjavi deka vo Germanija nema znaci na recesija i deka razvojot na pazarot na trud e pozitiven, iako vo Evropa stopanskiot rast be{e pod o~ekuvawata vo vtoriot kvartal. [ojble vo izjava za edno germansko radio izjavi deka s$ odi kon toa deka }e ostvarat rast od 3% godinava i dodava deka o~ekuvawata donekade se ubla`eni, no nema znaci na recesija.

Germanskiot Sojuzen zavod za statistika objavi deka ekonomskiot rast vo prviot kvartal iznesuval 1,6%, a vo vtoriot kvartal samo 0,1%. Minatata godina vkupniot rast iznesuva{e 3,6%.

I

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,357.93 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Po dva dena rast, glavniot indeks na Makedonskata berza v~era padna za 0,17% i vrednosta ja zavr{i na 2.357,93 indeksni poeni.

V~era voop{to nema{e interes za akciite i udelite koi se prodavaa na javnata berzanska aukcija.

A pokraj akcijata na Komercijalna banka, koja tradicionalno e edna od najtrguvanite, v~era na redovniot pazar najmnogu se trguva{e akcijata na Prosvetno delo od Skopje.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Бомекс Рефрактори Пехчево

2,829.00 +193

+7,32% 7 32%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ФЗЦ 11 Октомври Куманово

631.00 2 92% -2,92%

-19

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/07

17/07

27/07

06/08

10,854.70 +37,00

+0,34%

Akciite na Volstrit prodol`ija da dobivaat na vrednost kako rezultat na zajaknuvaweto na bankarskite akcii. Indeksot Dow Jones porasna za 0,83%, Standard & Poor’s za 0,96%, dodeka indeksot Nasdaq Composite se zgolemi za 0,86%.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,144.33 8,733.01 1,123.82 2,044.73 5,543.48 750.39

VALUTI

+0,96% +1,22% +0,03% +0,32% +1,27% +1,02%

£ €

€ $

1.1401

1.4433

-0,1%

-0,2%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FOLKSVAGEN I MAN PLANIRAAT SPOJUVAWE

FJU^ERSI

ajgolemiot evropski proizvoditel na avtomobili Folksvagen podnese formalna aplikacija do Evropskata komisija za dozvola za spojuvawe so kompanijata za proizvodstvo na te{ki vozila MAN. Germanskiot proizvoditel na lesni i te{ki vozila o~ekuva deka site regulatorni dozvoli za ova prezemawe }e gi dobie vo vtorata polovina od godinata.

Celta e da se sozdade konsolidirana operacija za te{ki vozila koja bi bila rival na Dajmler i na Volvo vo ovaa oblast.

Inaku, prezemaweto e kompleksna operacija so ogled na isprepletenosta vo poseduvaweto akcii me|u Folksvagen, Skania i MAN.

NAFTA BRENT

N

16/08

ZLATO

1.829,60 $ -1,7% 1 7% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

109,870 $ +0,51% 0 51% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Alan Grinspen Evroto propa|a. Toj proces pravi zna~ajni razliki vo evropskiot bankarski sistem.

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

I POKRAJ DOGOVOROT VMRO-DPMNE - DUI

NEMA KRAJ ZA RADIKALNITE BARAWA NA ALBANCITE OD KOMISIJATA NOV SOBRANISKI TEATAR o istite, zav~era{ni argumenti “za” i protiv predlozite za novi ~lenovi na Sovetot za radiodifuzija prodol`i vtoriot del od sobraniskata sednica, koja se zakanuva da stane maratonska. Na govornicata se izredija site pratenici od opozicijata, a vladeja~koto mnozinstvo, ne vleguvaj}i vo diskusija, ~eka{e da se “ispukaat”, samo povremeno repliciraj} i na odredeni provokacii slabo povrzani so predmetot na raspravata. Monotonite izlagawa so koi opozicijata samo go odlo`uva glasaweto za predlozite gi prekinuvaa samo povremenite prepukuvawa na relacija VMRO-DPMNE i SDSM, koi nemaa vrska so zakonskite izmeni. Potpretsedatelot na Sobranieto od redovite na opozicijata, Jani Makraduli, otkako go prezede vodeweto na sednicata, go prekina izlagaweto na svojata sopartijka Cvetanka Ivanova za da ja opomene koordinatorkata na VMRO-DPMNE, Silvana Boneva: “]e go zamolam koordinatorot na prateni~kata grupa na VMRO-DPMNE da ne zboruva na telefon, za{to pre~i!”, & se obrati Makraduli na Boneva, na {to taa regira{e proceduralno so kontraobvinuvawe.

“Se odnesuvate nedoli~no kon pratenicite i im dr`ite lekcii dali smeat ili ne da zboruvaat na telefon, dodeka i samite dr`ite telefon vo rakata”, vozvrati Boneva, na {to Makraduli ima{e podgotveno odgovor: “Ne znam dali znaete, ama dr`eweto telefon vo raka ne e zboruvawe, a jas sum zadol`en za redot vo salata i ve opomenav za{to zboruvavte glasno”.

Diskusijata, kako i na prvoto prodol`enie na sednicata, se vode{e za prvite dva predlozi za popolnuvawe na ~lenstvoto na Sovetot za radiodifuzija, Zoran Traj~evski i Selver Ajdini, i dvata po predlog na pretsedatelot, \or|e Ivanov, za koi opozicijata tvrdi deka se partiski kadri, a VMRO-DPMNE vrvni profesionalci.

Stoimenovski, kako predlog na Komisijata za za{tita na konkurencijata. Izborot na novite ~lenovi na SRD e samo prva to~ka na sednicata so dneven red od duri 71 to~ka.

Albancite vo Dr`avnata popisna komisija ne prestanuvaat da go tretiraat pretstojniot popis samo kako sredstvo so koe treba da se izbrojat kako protivte`a na Makedoncite vo dr`avata. Posledno {to pobaraa e duri i vo popisnite reoni kade {to ima samo trojca Albanci, da ima nivni popi{uva~i

S

TODOROV: GINEKOLOGIJA ^AIR E EDNA OD NAJDOBRITE BOLNICI air e edna od najdobrite zdravstveni ustanovi vo koja dobro se sprovedeni protokolite za odr`uvawe celosnata higiena i e celosno klimatizirana, istakna ministerot za zdravstvo, Nikola Todorov. .

Rekonstrukcijata na bolnicata, vredna okolu dva milioni evra, potencira toj, se odviva vo dobar pravec i pred krajot na godinata celosno }e bide zavr{ena.

“Noviot 4D aparat koj e pristignat i e del od golemiot tender za nabavka na medicinska oprema. Aparatot se koristi so polna dinamika i na nego dosega se pregledani pove}e od 1.500 pacientki, prosekot e 30-ina dnevno”, istakna Todorov.

Todorov bil izvesten od direktorot na bolnicata deka nedostasuvaat sestri aku{erki, deka imaat samo 10 ginekolozi, a ima okolu 3.000 poroduvawa godi{no, {to soglasno so nekoi standardi e malku.

Direktorot na bolnicata, Menduh Jegeni, re~e deka vo noviot del od bolnicata }e ima 10 aku{erski kreveti, dve novi operaciski aku{erski sali, {ok-soba, rodilni boksovi, bolni~ki sobi.

Ч

PODDR[KA OD EU ZA ME\UGRANI^NA SORABOTKA MAKEDONIJA – ALBANIJA o poddr{ka od okolu 85 iljadi evra grant na EU vo koj op{tinite participiraat so po 20%, Bitola i Kor~a }e go pretstavat me|unarodniot proekt “Granici bez granici”.

Proektot sodr`i tri rabotilnici za fotografija i za film vo Bitola i rabotilnica za rakotvorbi vo Kor~a na koi }e u~estvuvaat po 10 mladi nevraboteni lica i po eden profesionalec od dvete op{tini.

Proektot “Granici bez granici” }e ovozmo`i naizmeni~no gostuvawe na umetnicite od dvete op{tini, sredbi na producenti i filmski rabotnici, seminari i predavawa za toa kako se pravi film, upravuvawe so visokokvalitetna tehnika za snimawe film, prakti~na izrabotka na DVD-materijal i izrabotka na kalendar za kulturnite aktivnosti vo Bitola i Kor~a.

S

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

a samo eden mesec pred po~etokot na popisot, Albancite vo Dr`avnata popisna komisija ne prestanuvaat da ja politiziraat ovaa statisti~ka operacija, so {to go doveduvaat vo opasnost nejzinoto odr`uvawe i vo vtoriot obid, po odlo`uvaweto na aprilskiot rok. Dragocenoto vreme od sednicite na Komisijata koja ve}e za edna nedela treba da po~ne so obezbeduvawe na potrebniot broj popi{uva~i, i ponatamu se tro{i na barawa so koi se izrazuva otvoren somne` vo instituciite na dr`avata i vo Zakonot za popis koj e osmislen tokmu za da se otstranat somne`ite vo objektivnosta na popisnite rezultati. Otkako pretsedatelkata na Komisijata, Vesna Janevska, soop{ti deka kone~no se dogovorile so ~lenovite Albanci deka popi{uva~kite parovi treba da bidat so me{an etni~ki sostav, vo {to e i poentata na voveduvaweto popi{uva~ki parovi vo multietni~ko op{testvo, Albancite izlegoa so novo barawe vo ~ija analiza pominala celata posledna sednica na Komisijata – baraat i vo popisnite reoni vo koi `iveat samo trojca Albanci da imaat svoi popi{uva~i.

“Albancite predlo`ija prviot

N

popi{uva~ da bide od najgolemata etni~ka zaednica vo popisniot reon, a vtoriot da se opredeluva proporcionalno, {to de fakto ne mo`e da se implementira sekade vo dr`avata. Na primer, vo Del~evo, najbrojni se Makedoncite, po niv se Romite,

a ima samo trojca Albanci.

Ako vtoriot popi{uva~ se izbira proporcionalno toa bi zna~elo deka dvajca od tie Albanci treba da bidat popi{uva~i”, izjavi Janevska za “Kapital”.

Ova barawe na Albancite vo Komisijata, predvodeni

DOGOVOROT VO VLADATA E POPISOT DA SE SPROVEDE BEZ PROBLEMI Visoki izvori od DUI uveruvaat deka dogovor za odr`uvawe na miren popis vo predvideniot rok e postignat vo vladinata koalicija u{te dodeka se pregovaralo za formirawe na novata Vlada. Tokmu na poddr{ka od Vladata se nadeva i pretsedatelkata na Dr`avnata popisna komisija, Vesna Janevska, koja o~ekuva pomo{, osobeno od DUI, vo podobruvaweto na dijalogot so nejziniot zamenik, Abdulmenaf Bexeti.

od zamenik-pretsedatelot Abdulmenaf Bexeti, upatenite go tolkuvaat kako inaetewe poradi toa {to ne be{e prifaten nivniot prethoden predlog – vo sredinite kade {to Albancite se najbrojni da nema Makedonci popi{uva~i, duri i toga{ koga makedonskiot etnikum e vtor po zastapenost. I pokraj ovaa nekonstruktivnost na ~lenovite na Komisijata od albanska nacionalnost, Janevska o~ekuva deka }e uspeat da gi zatvorat site otvoreni pra{awa vo predvideniot rok za nepre~eno odvivawe na tehni~kite podgotovki za Popisot: “S$ u{te ne sme usoglaseni, no zadovolni sme od napredokot {to Albancite go poka`uvaat na poslednite dve sednici. O~ekuvam deka }e uspeeme da se dogovorime i da se usoglasime navreme za da ne bide dovedeno vo opasnost odr`uvaweto na popisot”, veli Janevska, koja, zaedno so ostanatite ~lenovi na Komisijata go zastapuva stavot deka najdobro bi bilo da se adaptiraat na fakti~kata sostojba spored popisot od 2002 godina, bez dr`ewe do nekoj strog princip i eventualnite problemi so sostavot na parovite da gi re{avaat po potreba. Popisot od 2002 godina prika`a zastapenost na Albancite poradi koja tie gi ostvarija pravata predvideni so Ohridskiot ramkoven dogovor.

[TO SE SLU^UVA SO QUBE BO[KOSKI?

START NA SUDEWETO VO SEPTEMVRI!?

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

enes istekuvaat poslednite trieset dena od pritvorot na liderot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{koski, koj ve}e tret mesec se nao|a vo zatvorot vo [utka.

Krivi~niot sovet pri Osnovniot sud Skopje treba da odlu~i dali na Bo{koski }e mu bide prodol`en pritvorot.

Kako {to be{e navedeno vo odlukata, toj e vo [utka poradi opasnosta od begstvo, bidej}i poseduva makedonsko i hrvatsko dr`avjanstvo.

Vo me|uvreme, te~at rokovite za zaka`uvawe na sudeweto otkako be{e izgotven obvinitelniot akt. Od Krivi~niot sud informiraat deka e pristignat prigovor od branitelot na Bo{koski, po koj treba da se proiznese Javnoto obvinitelstvo. Advokatot Don~o Na-

D

kov zasega ne otkriva koi se to~kite na koi prigovara.

Otkako Obvinitelstvoto }e dade mislewe dali go prifa} a ili ne prigovorot na advokatskiot tim na Bo{koski, sudijata treba da go zaka`e prvoto ro~i{te, koe se o~ekuva da po~ne najrano vo septemvri. Sudeweto, doznava “Kapital”, }e go vodi sudijata Radica Vasilevska.

Obvinitelniot akt protiv Bo{koski be{e izgotven na po~etokot na ovoj mesec. Toj se odnesuva na krivi~nite dela koi bea navedeni i

vo istragata: zloupotreba na slu`benata polo`ba i zloupotreba na sredstva za finansirawe na izbornata kampawa. Bo{koski be{e uapsen eden den po izborite pri obid da primi 100.000 evra - pari nameneti za nezakonsko finansirawe na negovata kampawa.

Pokraj toa, kako {to soop{ti policijata, Bo{koski i vo drugi dva navrati bil faten so 10 i 20 iljadi evra.

PRONAJDENA “LAN^ATA” NA BO[KOSKI Policijata pred dva dena go pronajde avtomobilot na Bo{koski, “lan~a”, koj vo ponedelnikot be{e ukraden od negoviot semeen dom vo Skopje. Slu`beni lica od MVR izvr{ile samo kriminolo{ko-tehni~ko ve{ta~ewe na nadvore{nosta na avomobilot, a za ponatamo{en uvid }e ja ~ekaat soprugata na Qube, Violeta Bo{koska, bez ~ie prisustvo ne mo`e da se vleze nitu vo

domot, nitu vo voziloto. Policijata zasega nema osomni~eni.

Od partijata Obedineti za Makedonija informiraat deka Bo{koska doa|a denes i zaedno vo prisustvo na policijata }e bide izvr{en uvid vo domot i vo avtomobilot.

Ova e vtora kra`ba vo domot na Bo{koski.

Prvata be{e na sef vo koj se nao|ale nekolku pi{toli.

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI PITER VAJS: VLEZ VO EU SAMO SO RE[EN PROBLEM ZA IMETO akedonija treba da go nadmine problemot za imeto so Grcija pred nejziniot vlez vo Unijata, pora~a pratenikot vo germanskiot Bundestag, Peter Vajs. Sli~no kako i germanskata kancelarka, Angela Merkel, koja be{e na mini-balkanska turneja, i Vajs pora~uva Makedonija, no i zemjite od regionot da gi nadminat otvorenite pra{awa, bidej}i, kako {to re~e, Evropskata unija ne re{ava problemi.

“Problemite vo edna dr`ava ili bilateralnite problemi me|u dve dr`avi mora da se re{at pred vlezot vo Evropskata unija. Znam deka vo ovoj region o~ekuvate vlez vo Unijata, pa potoa da se re{avaat problemite.

Ne, problemite mora da se re{at”, istakna Vajs. Чlenstvoto na Makedonija vo Unijata bez re{enie na sporot, spored pratenikot od germanskiot Bundestag mo`e da bide repriza na kiparskoto scenario.

Vajs u~estvuva{e na konferencijata “50 godini od podigaweto na Berlinskiot yid – cenzura od ogromno zna~ewe za svetskata politika”, organizirana od fondacijata “Konrad Adenauer”.

M

DOVERITELITE ZA A1 DO UTRE TREBA DA SE PRIJAVAT

SAMO USLOVNI KAZNI ZA TEPA^KATA NA KALE

SE KRIE KOMPANIJATA ZAINTERESIRANA ZA A2!

Dodeka identitetot na strancite koi sakaat da vlezat vo A2 Televizija se dr`i vo najgolema tajnost, ve}e ima dve {pekulacii - ednata deka raboti za kompanija bliska do vlasta, drugata - do semejstvata Ramkovski i Canovski. I vladeja~kata VMRO - DPMNE i Canovski demantiraat. Vo me|uvreme procesot "Paja`ina" prodol`uva so raspit na svedocite KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

olk vo A2 televizija otkako “Kapital” objavi deka stranska kompanija e zainteresirana za vlez tamu. Upravitelot Toni Nikolovski vo kus razgovor za na{iot vesnik samo izjavi deka ne saka da gi komentira informaciite.

“Nemam komentar vo ovaa faza. Ne bi sakal da zboruvam”, veli toj.

Prvi~nite {pekulacii deka se raboti za firma koja e registrirana vo stranstvo, a e bliska na vladeja~kata VMRO-DPMNE, ekspresno gi demantiraa od partijata, so komentar deka se raboti za grubi nevistini. Drugite informacii pak, govorat deka vo pra{awe e kompanija vo sopstvenost na Fijat Canovski (se {pekulira{e duri i imeto na Velija Ramkovski). Od lu|e bliski na Ramkovski ne dobivme komentar, no Canovski ostro gi demantira{e informaciite.

“Gospodinot Fijat Canovski nekolku pati izjavuva{e, a i sega jasno ka`uva deka nema namera da vleguva vo mediumskiot biznis. Demantira deka e sopstvenik na stranska kompanija koja bi vlegla vo ovoj biznis, nitu znae za koja kompanija se raboti, nitu pak, ima kakva bilo povrzanost so nea”, izjavi za “Kapital”, Katerina Canevska Arsovska, portparol na FINE. Informaciite na “Kapital” govorat deka, navodno, pregovorite za prezemawe na televizijata se stignati dotamu {to dogovorot ve}e bil preveden na notar, no identitetot na zainteresiranite stranci se dr`i vo najgolema tajnost. “Kapital” ve}e objavi deka kakov bilo dogovor za

M

promena na sopstveni~kata struktura na medium mora da dobie zeleno svetlo vo Sovetot za radiodifuzija, koj treba da oceni dali kupoproda`bata e zakonska.

Vo Sovetot s$ u{te ne e pristignat nikakov dogovor.

PRIJAVUVAWE NA DOVERITELI NA A1 DO KRAJOT NA NEDELAVA I dodeka se kroi sudbinata na A2, do krajot na ovaa nedela istekuva rokot vo koj firmite treba da gi prijavat pobaruvawata koi gi imaat kon otidenata vo ste~aj A1 televizija. Ste~ajniot upravnik, Aco Petrov, za “Kapital” veli deka dosega se prijaveni nekolku doveriteli, kako i del od vrabotenite koi imaat pobaruvawa od televizijata. Petrov ja “~e{la” knigovodstvenata dokumentacija so cel da se utvrdi kolku pobaruvawa ima A1 kon treti lica.

“Po istekuvaweto na rokot za prijavuvawe doveriteli treba da se sostane Sobranieto na doveriteli, na koe }e se utvrdat ponatamo{nite ~ekori”, veli Petrov.

Osnovniot sud Skopje 2 minatiot mesec donese odluka za otvorawe ste~ajna postapka za A1 televizija, koja dol`i 9,6 milioni evra na Upravata za javni prihodi poradi neplaten danok. Po otvoraweto na ste~ajnata postapka Agencijata za elektronski komunikacii & ja odzede koncesijata na A1 televizija, so {to taa prestana da emituva vo eterot.

PRODOL@UVA SUDEWETO NA VELIJA V o me | u v r eme, d e n e s ka prodol`uva sudeweto za slu~ajot “Paja`ina”, vo koj prvoobvinet e sopstvenikot na A1 televizija, Velija Ramkovski. Po zavr{uvaweto na sudskite ferii procesot prodol`uva so raspit na svedocite predlo`eni od obvinitelstvoto.

“Procesot prodol`uva so

iznesuvawe na verbalnite dokazi, po {to }e po~ne izveduvaweto na materijalnite dokazi”, veli za “Kapital” advokatot Don~o Nakov, del od pravniot tim vo “Paja`ina”.

Na spisokot so svedoci se nao|aat 10 lica. Prv }e svedo~i Ratko Dimitrovski, sopstvenikot na Evropa 92, pe~atnicata koja gi pe~atela vesnicite “Vreme” i “[pic”.

Dimitrovski se javuva kako o{teten vo slu~ajot. Spored negoviot iskaz pred istra`en sudija, i pokraj postoeweto pravosilna izvr{na presuda za naplata na 200 iljadi evra, toj ne mo`el da gi dobie sredstvata od Ramkovski.

Kako svedoci se javuvaat i nekolku novinari koi porano rabotele vo mediumite na Ramkovski. Tie vo svoite iskazi vo istragata poso~ija deka platite na vrabotenite bile ispla}ani del na transakciska smetka, del na raka od strana na del od obvinetite vo slu~ajot.

Pokraj novinari, na listata svedoci se i nekolku lica koi rabotele vo drugite firmi na Ramkovski, koi vo istraga otkrivaat na koj na~in se izvr{uvale pla}awata i vo drugite kompanii od Pero Nakov bb.

Dosega vo procesot “Paja`ina” iskaz dadoa site obvineti vo slu~ajot. Velija Ramkovski tvrde{e deka ne formiral nikakva zlostorni~ka grupa, nitu pak, pottiknuval nekogo da pere pari ili da zatajuva danok.

Celiot proces protiv nego Ramkovski go oceni kako obid na obvinitelstvoto na mala vrata eden ~ist gra|anski odnos na pravni subjekti da go prika`e kako kriminalno delo. Detali od raboteweto na firmite koi se predmet na slu~ajot najavi vo dokaznata postapka. I ostanatite obvineti se branea sli~no kako svojot gazda. Nekoi od niv, sepak, potenciraa deka Ramkovski go imal posled-

niot zbor.

Spored obvinitelniot akt, vkupnata {teta za koja obvinetite vo “Paja`ina” ja o{tetile dr`avata e 5,3 milioni evra. Ramkovski i osummina obvineti s$ u{te se nao|aat vo pritvor. Ostanatite se vo doma{en pritvor, a Hedi Ramkovski i ponatamu e vo begstvo.

rivi~niot sud donese presuda so koja na site 51 obvinet vo slu~ajot “Kale” im izre~e uslovna osuda so utvrdena kazna zatvor vo trawe od po tri meseci koja nema da se izvr{i dokolku obvinetite za vreme od po dve godini ne storat novo krivi~no delo. Presudata sledi otkako Obvinitelstvoto vo obvinitelniot akt koj minatata nedela bil dostaven do Osnovniot sud vo Skopje pobaralo da ne se odr`uva glaven pretres.

Site lica se obvineti za krivi~nite dela: u~estvo vo tolpa {to }e spre~i slu`beno lice vo vr{ewe slu`beno dejstvo i u~estvo vo tepa~ka.

Bidej}i nitu eden od obvinetite ne podnel prigovor vo zakonskiot rok od osum dena presudata e pravosilna.

Od slu~ajot se izdvoeni {est maloletnici. Postapkata protiv niv e razdvoena i istata }e se sprovede pred sudija za maloletnici, soglasno so Zakonot za maloletni~ka pravda, kako itna postapka.

K

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

ЧOVEK NA GODINATA - KOCE TRAJANOVSKI, GRADONA^ALNIK NA SKOPJE

DOKA@AV DEKA SKOPJE MO@E DA STANE MODEREN GRAD

Kapital Media Grup godinava za prvpat ja voveduva nagradata “Чovek posveten na Makedonija”.

Iako nagradata redovno }e se dodeluva kon krajot na godinata, godinava odlu~ivme ~ovekot na godinata da go objavime porano vo presret na 8 septemvri koga Makedonija slavi 20 godini nezavisnost. Godinava nemavme dilemi za ~ovek koj najposveteno rabote{e za Makedonija da go odbereme gradona~alnikot na gradot Skopje, Koce Trajanovski razgovaravme za site golemi i zna~ajni proekti koi se realizirani vo negoviot mandat, za proektite koi doprva }e po~nat da se gradat, za na~inot na koj toj upravuva so gradot, za negovata vizija za Skopje...

Zo{to tokmu Koce Trajanovski? Zatoa {to vo period od nekolku godini vo koi toj sedi vo gradona~alni~kata fotelja vo Skopje realiziraa mnogu golemi i zna~ajni proekti za gradot, za koi negovite prethodnici so godini n$ ubeduva deka se nevozmo`ni, neostvarlvi, deka za niv nema dovolno pari... Koce Trajanovski doka`a deka, sepak, mo`elo.

Toj e gradona~alnik vo ~ij mandat Skopje pred na{ite o~i do`ivuva vistinska prerodba i transformacija.

Gradot za kratok period bukvalno go smeni likot na centralnoto gradsko podra~je. Se gradat bulevari, trotoari, parkovi, pla`i,

BIQANA ZDRAVKOVSKA STOJ~EVSKA milanovska@kapital.com.mk

a p i ta l M e d i a Grup godinava za prvpat ja voveduva nagradata “Чovek posveten na Makedonija”.

Iako nagradata redovno }e se dodeluva kon krajot na godinata, godinava odlu~ivme ~ovekot na godinata da go objavime porano vo presret na 8 septemvri koga Makedonija slavi 20 godini nezavisnost.

Godinava nemavme dilemi za ~ovek koj najposveteno rabote{e za Makedonija da go odbereme gradona~alnikot na gradot Skopje, Koce Trajanovski. Vo intervjuto koe po toj povod go napravivme so gradona~alnikot na Skopje, Koce Trajanovski, a koe }e bide vo celost objaveno vo peto~noto izdanie na magazinot “Kapital”, so nego

K

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

spomenici. Koce Trajanovski e likot koj na celata ovaa graditelska ofanziva & dava edna ~ove~ka dimenzija. Чovek koj so svojata trudoqubivost go pottiknuva graditelskiot duh kaj Makedoncite i ja vra}a doverbata deka rabotite, sepak, mo`at da se sredat ako so niv se zafati ~ovek koj saka, znae i umee kako.

“Bi sakal Skopje navistina da dolikuva na vistinska metropola. Da prerasne vo grad so efikasno re{en soobra}aj, koj }e ima dobra komunalna higiena, mnogu parkovi i zelenilo, dobar kulturen i zabaven `ivot i grad koj }e go posetuvaat mnogu turisti. Za Skopje da bide interesen za turistite treba sive ovie problemi da bidat re{eni i gradot da bide privle~en za stranski turisti, da ima svoja specifika, da si ja poka`e svojata istorija... Skopje sakam da go vidam kako organiziran

O

G

L

A

S

grad, kako grad na koj }e vnimavaat i za koj }e se gri`at ne samo op{tinata, tuku i samite gra|ani koi `iveat vo nego”. Ova e vizijata koja za Skopje ja ima Koce Trajanovski.

Toj ve}e nekolku godini raboti na ostvaruvawe na negovata vizija. Posebno e gord {to vo negoviot mandat se izgradeni mnogu zna~ajni bulevari i soobra~ajnici kako bulevarot Srbija, bulevarot Ilindenska, a vo tek e izgradbatra na bulevarite Kliment Ohridski i Todosij Gologanov. Iako gradot vo izminatite nekolku meseci be{e raskopan, so mnogu grade`ni raboti koi go popre~uvaat soobra}ajot, sepak ja nema{e tipi~nata nervoza i histerija koja porano be{e tipi~na po ulicite na Skopje. @itelite na Skopje kako da imaat i premnogu trpenie za site grade`ni raboti koi go popre~uvaat soobra}ajot,

verojatno smireni od zadovolstvoto deka po 20 godini nezavisna Makedonija kone~no ne{to se gradi i se menuva vo glavniot grad.

Trajanovski veli deka grade`nata ofanziva prodol`uva i po 8 septemvri.

Za slednata godina se predvideni u{te nekolku golemi i zna~ajni proekti. “Klu~en proekt za slednata godina e izgradbata na zna~ajniot i dolgoo~ekuvan bulevar Prvomajska, koj po~nuva od Rampa s$ do po~etokot na OHIS. Parite se obezbedni preku EBRD, tenderot ve}e e objaven, a vo Vladata se podgotvuva zakonot za zadol`uvawe na gradot Skopje, koj treba da bide izglasan i vo Parlamentot.

Pri kraj sme so podgotovkite, sega gi ras~istuvame imotnopravnite odnosi, koi se nadevam deka }e gi zavr{ime za mesec i polovina. Celata trasa se ras~istuva i se planira negovata izgradba

da startuva vo fevruari ili vo mart i }e bide izgraden za okolu osum meseci. Zna~i, slednata godina vo septemvri Skopje }e go ima i noviot bulevar Prvomajska”, veli Trajanovski.

HEC [PILJE GO NATFRLI PROIZVODSTVOTO NA STRUJA ZA 10% o hidroelektri~nata centrala [pilje do deneska se proizvedeni 205 milioni kilovat-~asovi elektri~na energija.

Spored rakovodstvoto na ovoj elektroenergetski objekt, toa pretstavuva natfrlawe na planot za pove}e od 10% i realizacija na godi{niot plan za okolu 70%.

Sredniot dotek na voda vo akumulacijata

V

Debarsko Ezero iznesuva 17 kubni metri voda vo sekunda, a ima rezerva na voda za proizvodstvo na okolu 20 milioni kilovat~asovi.

Minatata godina poradi povolnata hidrologija na debarskoto slivno podra~je vo HEC [pilje bea proizvedeni 560 milioni kilovat~asovi elektri~na energija.

^ETVRIOT OGLAS ZA IPARD ISTEKUVA NA 31. AVGUST a 31 ovoj mesec istekuva rokot na ~etvrtiot javen povik za dostavuvawe barawa za koristewe sredstva od IPARD-programata, soop{ti Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj.

Potrebnata dokumentacija za podgotovka i podnesuvawe barawa, vklu~itelno i upatstvata za korisnicite na IPARD-sredstva od programata 2007-2013 se a`urirani i mo`e da se prezemat od internet-stranicata ipardpa.info@ ipardpa.gov.mk, no i li~no, vo priemnicata na Agencijata i vo najbliskite regionalni

N

centri ili rabotni edinici na Agencijata za pottiknuvawe razvoj vo zemjodelstvoto.

So oglasot {to be{e objaven vo juli na raspolagawe se staveni 18,5 milioni evra, od koi 75% se evropski pari, a 25% se od Buxetot na Republika Makedonija.

Sredstvata se nameneti za investicii vo zemjodelskite stopanstva, vo prerabotka i marketing na zemjodelskite i ribni proizvodi so cel nivno prestrukturirawe i nadgradba za postignuvawe na EU-standardite, kako i za diverzifikacija i razvoj na ruralnite ekonomski aktivnosti.

FIBULA ER TRAVEL ]E GRADI HOTEL VO OHRID ibula er travel od Skopje e najpovolniot ponuduva~ za dve grade`ni parceli vo Ohrid, nameneti za izgradba na hotelski kompleks. Na javnoto naddavawe, odr`ano v~era vo Ministerstvoto za transport, kompanijata ponudila najvisoka cena od vkupno 21 iljadi evra za dve grade`ni parceli so povr{ina od 13.459 metri kvadratni i 4.738 metri kvadratni. Kompanijata e dol`na vo rok od 15 dena da gi uplati sredstvata soglasno postignata krajna cena od naddavaweto. Dokolku sredstvata ne se uplateni vo utvrdeniot rok, Ministerstvoto za transport i vrski nema da

F

K

O

M

E

R

C

I

J

A

pristapi kon sklu~uvawe dogovor za otu|uvawe i deponiranite sredstva nema da mu bidat vrateni na najpovolniot ponuduva~. Isto taka, najpovolniot ponuduva~ e dol`en vo rok od edna godina od izvr{enata solemnizacija na dogovorot da obezbedi odobrenie za gradba od nadle`nata op{tina i soglasno rokovite predvideni vo Zakonot za gradewe da izgradi hotel od prva kategorija so pet yvezdi i vo rok od tri meseci po celosna izgradba na objektot da go brendira hotelot so ime na hotelski sinxir koj vo svoja sopstvenost ima ili pak, upravuva so pove}e od pet hoteli.

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

9

POD PRITISOK OD KRIZATA, GRCIJA PRODAVA 35,3% OD HELENIK PETROLEUM

SE PRODAVA OKTA?!

Na listata kompanii koi gr~kiot premier Jorgos Papandreu e prinuden da gi prodade do esen za da se spasi od bankrot se najde i gr~kata dr`avna naftena kompanija Helenik petroleum, koja e sopstvenik i na edinstvenata rafinerija vo Makedonija, Okta. Kako najverojaten kupuva~ na dr`avniot udel od 35,5% se spomenuva mo}nata familijarna kompanija Lacis grup, koja ve}e poseduva 41,3% vo Helenik petroleum. ]e dobie li Okta nov gazda naesen?! ve}e pregovara so nekolku zainteresirani kupuva~i.

Spored gr~kite mediumi, najverojatno e deka dr`avata svoite akcii prvo }e mu gi ponudi na momentalno najgolemiot poedine~en akcioner vo Helenik petroleum, gr~kata mo}na semejna kompanija Lacis grup (Latsis Group), koja e sopstvenik na 41,3% od akciite vo gr~kata rafinerija, no preku kompanijata Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. so sedi{te vo Luksemburg. Ako ova scenario se realzira i gr~kata Lacis grup gi kupi i dr`avnite 35,5% akcii, taa }e stane dominanten sopstvenik na 76,8% od kapitalot na Helenik petroleum, ~ija pazarna vrednost iznesuva 1,6 milijardi evra.

Gr~kata rafinerija Helenik petroleum e sopstvenik i na 83% od Okta, edinstevnata rafinerija vo Makedonija, {to zna~i deka ako Grcija gi prodade svoite akcii,

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

delot akcii od 35,5% koj Grcija gi poseduva vo najgolemata gr~ka rafinerija Helenik petroleum do noemvri godinava mora da bidat prodadeni.

Gr~kiot premier Jorgos Papandreu e prinuden na vakov ~ekor otkako rafinerijata Helenik petroleum se najde na najnovata lista na dr`aven imot i udeli vo kompanii koi Grcija mora vo najkratko vreme da gi prodade za da ja spasi dr`avata od bankrot.

Gr~kiot medium “Kapital” pi{uva deka vladata na Papandreu i oficijalno odlu~ila da go prodade dr`avniot udel akcii vo najgolemata gr~ka rafinerija, kako i toa deka gr~koto Ministerstvoto za finansii

U

toga{e Okta do esen }e dobie nov gazda - Lacis grup.

Rakovodstvoto na Okta vo Makedonija ne potvrduva dali naesen }e dobie nov sopstvenik i {to bi znae~el mo`niot vlez na Lacis grup vo rafinerijata.

Lacis grup, koja e mo}na semejna gr~ka korporacija e osnovana vo 1940 godina vo Grcija, od magnatot Xon S. Lacis. Va`i za korporacija so golemo portfolio na dejnosti, od privatno bankarstvo, energija i trguvawe so energija, investirawe vo nedvi`nosti, do globalen transport, izgradba, upravuvawe i odr`uvawe na privatni jahti. Od 1970 godina Lacis grup agresivno prisustvuva vo Saudiska Arabija i Bliskiot Istok preku kompanijata Sete, specijalizirana za in`enerstvo, nabavka, izgradba, rabotewe i odr`uvawe na rafinerii.

Poznatiot gr~ki biznismen Spiros Lacis, koj spored

SOPSTVENI^KA STRUKTURA NA HELENIK PETROLEUM S.A AKCIONER

BROJ NA AKCII

GRCIJA Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A.

K

NASTAVNICITE ]E SE OBU^UVAAT DA RABOTAT SO DECA SO POSEBNI POTREBI o osnovnoto u~ili{te “Jan Amos Komenski” po~na prvata obuka nameneta za nastavnici za koristewe asistivna (pristapna) tehnologija za decata so posebni potrebi koi posetuvaat osnovno obrazovanie.

Obukata }e bide sprovedena vo 20 osnovni u~ili{ta kako del od proektot “Ednakov pristap za ednakvi mo`nosti” za koj USAID investira{e 200 iljadi dolari.

U~ili{tata se izbrani vrz osnova na posebni kriteriumi od strana na zdru`enieto “Otvorete gi prozorcite” koe se zanimava so obezbeduvawe pristap do informati~ka tehnologija za licata so hendikep i koe }e ja sprovede obukata.

Celta e da se podobri kvalitetot na obrazovanieto na u~enicite so posebni potrebi preku koristewe na asistivnata tehnologija vo redovniot nastaven proces.

“Preku ovoj proekt }e obezbedime asistivni uredi i softver {to }e im ovozmo`at na u~enicite so hendikep da gi koristat kompjuterite vo 20 izbrani osnovni u~ili{ta od Makedonija. Istovremeno }e obu~ime pove}e od 200 nastavnici, u~ili{ni pedagozi ili psiholozi,

V

K

O

M

E

R

C

I

J

A

kako i u~ili{ni administratori i roditeli za koristeweto i pridobivkite od asistivnata tehnologija”, istakna direktorot na Misijata na USAID vo Makedonija, Robert Vurc.

Spored ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, proektot vo golema mera go podobruva vladiniot proekt “Kompjuter za sekoe dete”, a pra{aweto za primenata na asistivnata tehnologija go dobila zaslu`enoto mesto vo Nacionalnata strategija za e-vklu~uvawe 2011-2015.

L

E

N

O

G

L

A

S

Vrz osnova na ~len 385 stav 1 od ZTD i ~len 28 od Statutot na Dru{tvoto za ugostitelstvo, turizam, igri na sre}a, trgovija na golemo i malo AD HOTEL BALKAN, ul. Plo{tad Mar{al Tito br.1, Kavadarci, Odborot na direktori na dru{tvoto svikuva vonredna sednica na Sobranieto na akcionerite na Dru{tvoto za den 16.09. 2011 godina vo 14:00 ~asot POVIK Za svikuvawe vonredna sednica na Sobranie na akcionerite Za rabota na sednicata se predlaga sledniot DNEVEN RED 1. Usvojuvawe na zapisnik i odluki od odr`ana sednica na sobranieto od 11.07.2011 god.

2. Izmena na Statutot na dru{tvoto i donesuvawe soodvetna odluka 3. Donesuvawe na odluka za sodru`ni{tvo so strate{ki investitor 4. Donesuvawe odluka za proda`ba na imot na dru{tvoto 5. Razno Na Sednicata na sobranieto prisustvuva sekoj akcioner ili negov zastapnik so pismeno polnomo{no zavereno pred notar. Sobranieto }e se odr`i na den 16.09.2011 godina vo 14:00 ~asot vo prostoriite na Restorant Park- Gradski park, Kavadarci.

Uvid vo materijalite za Sobranieto mo`e da se izvr{i sekoj raboten den od 08 do 15 ~asot vo delovnite prostorii na Dru{tvoto.

Odbor na Direktori pretsedatel

108.430.304

35,48%

563.837.580

41,25%

655.737.139

71.101.585

23,27%

369.728.242

305.635.185

100%

1.589.302.962

da najde na~in kako da vleze vo dosega zatvorenata kon stranski invetsicii gr~ka dr`ava. Vo 2002 godina Lukoil saka{e da kupi 30% od dr`avnata gr~ka kompanija Helenik petroleum, no poradi ostrite kritiki od gr~kite sindikati, Lukoil odlu~i da vleze vo gr~kata rafinerija preku zaedni~ka sorabotka so Lacis grup.

Iako dvata partnera uspe{no se dogovorija, na krajot ovaa sorabotka nema{e epilog,

mediumite te`i pove}e od 9,1 milijarda dolari, e edinstven sopstvenik na Lacis grup.

Spiros Lacis poseduva i okolu 40% vo EFG Eurobank Ergasias, vtorata po golemina banka vo Grcija, kako i 41,3% vo Helenik petroleum, preku negovata firma Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. Z a He l e n i k p e t r ol eum ve}e podolgo vreme interes poka`uva i ruskata naftena kompanija Lukoil, no ne mo`e O

M

E

R

C

I

J

A

PAZARNA VREDNOST NA AKCIITE (EVRA)

126.103.296

DRUGI VKUPNO

% U^ESTVO

L

E

N

bidej}i gr~kata vlada odlu~i da go odbie vlezot na Lukoil i na Lacis grup vo Helenik so objasnuvawe deka toa e neprifatlivo za nacionalnite interesi na Grcija. No, samo edna godina podocna gr~kata firma Lacis grup preku serija transakcii stanuva sopstvenik na 16,5% od kapitalot na Helenik petroleum, a za nekolku godini Latsis Grup stana najgolem poedine~en sopstvenik na 41,3% od kapitalot na Helenik.

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI

MENAXMENTOT NA PROMENI I ORGANIZACISKATA KULTURA Kulturata na kompanijata e eden od interesnite aspekti koj e vo direktna i povratna sprega so procesot na promeni i treba da se ima predvid vo koja bilo programa na organizaciski razvoj i promeni. Vo zavisnost od toa dali kulturata na kompanijata e prisposobliva ili inertna, taa go olesnuva ili ote`nuva procesot na promena

TUTUNSKA BANKA SO RAST NA NETO-DOBIVKATA ZA 80% LB Tutunska banka za prvite {est meseci od godinata ima neto-dobivka od 4,5 milioni evra, {to pretstavuva rast od 80% vo odnos na istiot period lani.

Spored finansiskiot izve{taj, Tutunska banka ima zgolemeni neto-prihodi od provizii za 19% od 336,25 milioni denari lani, na 400,17 milioni denari godinava.

Grupacijata vo ovoj period ima zna~itelno namaleni zagubi od dodeluvawe na lo{i krediti, od 429,8 milioni denari lani na 282,97 milioni denari godinava, {to pretstavuva pad od 34%.

Vo prvite {est meseci od godinata neto-kamatnite prihodi se namaleni za 6% vo odnos na istiot period od prethodnata godina kako rezultat na porastot na depozitnata baza i porastot na obvrskite po kreditni linii koi gi koristi bankata.

Vo ramkite na grupacijata rabotat NLB Tutunska banka AD Skopje, NLB Tutunski broker AD Skopje i NLB Nov penziski fond AD Skopje.

N

MERMEREN KOMBINAT PRILEP SO PAD NA DOBIVKATA VO PRVOTO POLUGODIE ermerniot kombinat od Prilep objavi pad na dobivkata od 28% vo prvata polovina od godinava, ostvaruvaj}i neto-dobivka od 3,4 milioni evra.

Kombinatot bele`i pad na proda`bata od 38%, a vkupnata proda`ba za ovoj period iznesuva 403,6 milioni denari.

Duri 95% od proda`bata se realizirani vo stranstvo.

Mermerniot kombinat od Prilep od pred dve godini ima novi sopstvenici, dva investiciski fondovi od Grcija, NBGI Private Equity i Ethemba Capital, koi zaedno otkupija 88,4% od akciite na kompanijata. Akvizicijata be{e izvr{ena preku holandska kompanija za vadewe i obrabotka na kamen, Stone Works Holdings.

Kompanijata ima pet golemi kamenolomi kade {to raboti po princip na dolgoro~na koncesija.

M

DEFINIRANI USLOVITE ZA PROIZVODSTVO NA ZEMJODELSKI \UBRIVA nalizite na |ubrivata }e se vr{at vo pove}e laboratorii i po izbor na zemjodelcite. No, za nekoja laboratorija da dobie ovlastuvawe mora da ima doneseno plan za ispituvawe, koj go vr{at stru~ni lica.

Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo gi opredeli uslovite {to treba da gi ispolnat laboratoriite za da dobijat ovlastuvawe za fizi~kohemiski i mikrobiolo{ki analizi na |ubrivo, koi }e se vr{at soglasno metodite vo Evropskata unija. Osven za laboratorii, Ministerstvoto gi definira{e i uslovite za proizvodstvo, dorabotka, pakuvawe, ~uvawe i upotreba na zemjodelskite |ubriva, a gi precizira{e i uslovite {to treba da gi ispolnuvaat pravnite lica pri pakuvawe, dorabotka i analiza na kvalitetot na |ubrivata za upotreba vo zemjodelskoto proizvodstvo.

Spored informaciite od Ministerstvoto, ve}e bil izgotven i pravilnik so koj se ureduvaat uslovite za skladi{tata za ~uvawe na |ubrivata i za za{tita na prirodnata sredina pri plasman na pazarite. Celta e podobar kvalitet i konkurentnost za plasman na pazarite vo stranstvo, velat od Ministerstvoto.

A

+

24.08.2011

раст

Макпетрол Макстил

+0,56% +0,31%

нова цена

23.500 170.53

enaxmentot na promeni e aktuelna tema koja sekojdnevno e na agendata na menaxerite vo sovremenite kompanii.

Promenite {to nastanuvaat vo site segmenti na dene{noto op{testvo, kako i vnatre{nite potrebi na kompaniite pridonesuvaat za stimulirawe na razvojot na menaxmentot na promeni. Globalizacijata i promenite na pazarot, sovremenite trendovi vo upravuvaweto, konkurencijata, kako i drugi nadvore{ni faktori, no i vnatre{nite potrebi na kompaniite vo nasoka na zgolemuvawe na efektivnosta i efikasnosta, podobruvawe na vnatre{nite procesi, optimizacija na kadarot, pogolema koherentnost i sorabotka, promena na kulturata vo organizacijata, orientacija kon potrebite na klientot i dr. ~esto doveduvaat do procesi na promeni.

Dvi`eweto na organizacijata ili na nejzini odredeni segmenti ili procesi od sega{nata kon nekoja idna posakuvana sostojba go karakterizira menaxmentot na promeni kako preduslov za efikasnost i efektivnost vo organizacijata.

Procesot na promena se sostoi od jasno definirani fazi, kako {to se: ocenuvawe na potrebata za promena, donesuvawe odluka za promena, implementirawe na promenata i na kraj, nejzino ocenuvawe. Ovoj proces

M

na promena zadol`itelno se odviva pridru`en od pre~ki i otpor kon promenata. Izvorite na otpor kon promenata mo`e da bidat razli~ni: prirodniot psiholo{ki strav od nepoznato, ekonomskite stravovi, navikite koi te{ko se menuvaat, mo`nata potreba i otporot kon doobu~uvawe i dokvalifikacija na kadarot, stravot od reperkusiite na promenata vrz li~niot status na vrabotenite, vrz interpersonalnite odnosi itn. Kulturata na kompanijata e eden od interesnite aspekti koj e vo direktna i povratna sprega so procesot na promeni i treba da se ima predvid vo koja bilo programa na organizaciski razvoj i promeni. Vo zavisnost od toa dali kulturata na kompanijata e prisposobliva ili inertna, taa go olesnuva ili ote`nuva procesot na promena.

Mnogu ~esto kulturata se ocenuva kako eden od faktorite koi mo`at zna~itelno da ja namalat ili zgolemat efikasnosta na organizacijata, pa so toa stanuva seriozen faktor na menaxmentot na promeni.

Organizaciskata kultura e sistem na vrednosti, normi, veruvawa, stavovi, pretpostavki, artefakti i stilovi na menaxirawe koi ne se formalno prezentirani i izrazeni, no nezabele`livo go definiraat na~inot na koj lu|eto vo organizacijata se odnesuvaat i gi zavr{uvaat rabotite. Stanuva zbor za edna unikatna konfiguracija na gorenavedenite

RMDEN08 Алкалоид Комерцијална банка Топлификација Стопанска банка Битола

-

пад

-0,23% -0,24% -0,50% -0,55% -0,93%

нова цена

88,50 4.152,71 3.319,79 3.502,30 2.278,57

VALENTINA AN\ELKOSKA direktor na Sektor za pravni raboti STOPANSKA BANKA AD - SKOPJE

ena, kako {to e promena na vrvniot menaxerski kadar i t.n. vizionerski lideri, se nametnuva potreba od koreniti promeni vo kulturata i toa: novi modeli na odnesuvawe, nov sistem na vrednosti i normi, novi stilovi na menaxirawe. No, isto taka poradi odredeni vnatre{ni potrebi mo`e da se slu~at i promeni vo kulturata na mikronivo. Na primer, so promena vo organizaciskata struktura na odreden organizaciski del doa|a do potreba od promena vo odredeni elementi na kulturata. Vo ovoj slu~aj kulturata mnogu verojatno }e pretstavuva pre~ka i otpor kon promenata. Bez razlika za koj od navedenite slu~ai stanuva zbor, potrebno e da se napravi analiza na kulturata i vo tekot na procesot na promeni da se poddr`at segmentite na organizaciskata kultura koi se funkcionalno stabilni, a da se promenat, odnosno podobrat elementite koi ne se dvi`at vo taa nasoka.

Procesot na promeni vo organizaciite sekoga{ treba da se razgleduva vo direktna i povratna sprega so organizaciskata kultura.

elementi karakteristi~na za sekoja kompanija. Kulturata vo kompanijata mo`e da bide element vo procesot na promena vo smisla na faktor koj vlijae vrz procesot na promena, no od druga strana, mo`e da bide i predmet na promena. Vo vtoriot slu~aj procesot na promena se odviva vo podolg vremenski period.

Kolku {to se posilni vrednostite, veruvawata, stavovite i pretpostavkite, kako i stilovite na menaxirawe, tolku pove}e }e imaat vlijanie vrz odnesuvaweto, a so toa i vrz procesot na promeni. Kulturata vo organizaciite mo`e da go poddr`i procesot na promeni, no naj~esto pretstavuva pri~ina za otpor. Od druga strana, re~isi sekoj proces na promena na odredeni segmenti od funkcioniraweto na organizaciite bara i paralelen proces na promena na organizaciskata kultura, delumno ili celosno, so cel poddr{ka na promenata, odnosno na novata sostojba koja nastanuva kako posakuvan rezultat od promenata. Na primer, dokolku stanuva zbor za vnatre{en faktor koj doveduva do prom-

sreda- 24.08.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 6,00% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,60% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,20% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,00% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,30% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

1м 1,35% 1,3% 0,22% 0,00%

3м 1,54% 1,5% 0,31% 0,01%

6м 1,74% 1,7% 0,47% 0,06%

12м 2,08% 2,0% 0,79% 0,29%

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5025 42,5270 70,2083 53,9023 43,1294 44,6609

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

24.08.2011

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.483.247,71

-13,27%

-15,68%

-19,92%

-13,22%

-18,58%

23.08.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.433.047,91

-14,62%

-14,16%

-18,09%

-15,15%

-21,95%

23.08.2011

Иново Статус Акции

17.347.252,10

-4,01%

-3,58%

-6,59%

-3,95%

0,10%

23.08.2011

КД БРИК

36.795.438,32

-10,99%

-9,44%

-13,12%

-9,95%

-15,62%

23.08.2011

КД Нова ЕУ

21.192.572,57

-11,93%

-18,08%

-22,99%

-16,63%

-19,26%

23.08.2011

КБ Публикум - Балансиран

28.045.589,43

-8,92%

-8,82%

-11,96%

-7,74%

-8,90%

23.08.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.188.346,89

0,07%

0,92%

0,00%

0,00%

0,00%

23.08.2011

КБ Публикум Паричен

52.099.142,14

0,26%

0,78%

0,00%

0,00%

0,00%

23.08.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

PREGLED VESTI

VLADATA ]E PLA]A I DEL OD KAMATATA ZA STAN?

STANDARD & POORS GO NAMALI KREDITNIOT REJTING NA MAKEDONIJA

STAVRESKI MOL^I, BANKITE VO TRKA ZA PARI!

gencijata Standard i Purs (Standard & Poors) objavi deka go namaluva dolgoro~niot rejting na Makedonija za dolgot denominiran vo doma{na valuta od BB+ na BB. Odlukata e donesena poradi revizija na pretpostavkite i metodologijata koi gi koristi agencijata za odreduvawe rejtinzi.

Od S&P komentiraat deka prognozite se stabilni i ja otslikuvaat mo`nosta za podobruvawe na kreditosposobnosta na Makedonija ako dr`avata soodvetno gi re{ava problemite koi go popre~uvaat rastot, kako {to se visokata nevrabotenost, nesigurnoto obezbeduvawe energija i nedostigot od infrastruktura.

Rejtingot ja poka`uva i zagri`enosta na S&P strukturnata rigidnost na dr`avata, kako i postojanata latentna (iako namalena) opasnost od me|uetni~ki tenzii. Agencijata soop{ti deka makedonskiot rejting ja reflektira, me|u drugoto, i nefleksibilnata struktura na tro{ocite na Vladata.

Statusot na dr`avata kako kandidat za priem vo Evropskata unija pretstavuva nade` za podobruvawe na ekonomskata i politi~kata stabilnost, velat od S&P. Sepak, pre~kite, kako {to e nerazre{eniot spor na Makedonija so Grcija za imeto, ostanuvaat i ponatamu.

A

Dodeka Vladata razmisluva za baraweto na bankarite pokraj ratata da subvencionira i del od kamatata za stanbenite krediti, bankite baraat pari od mati~nite banki vo stranstvo, za da mo`at posilno da se vklu~at vo proektot MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

$ u{te ne se znae dali Vladata }e go prifati baraweto na bankarite, pokraj subvencioniraweto na ratite i na u~estvoto, vo proektot “Kupi ku}a, kupi stan”, da pokriva i del od kamatata na korisnicite na krediti.

Vakvo barawe v~era upati generalniot direktor na Stopanska banka, Gligor Bi{ev, koj za “Kapital” izjavi deka se nadeva oti dr`avata }e u~estvuva i so eden del od kamatata za kreditite za stanovi, za da mo`e da se postigne nivoto od 4,99%, kolku {to e predvideno vo prviot proekt na Zakonot – “pola-pola rata za prvite 5 godini”.

“Subvencioniraweto stanbeni krediti od dr`avata ne e ne{to nepoznato, zatoa {to kako merka dosega go primenija i zemjite od regionot, kako Srbija, no i Francija i Germanija i SAD imaat svoi modeli na stanovi kupeni so dr`avna pomo{. Treba da gi vidime tie iskustva. A za da se postigne niska kamata se nadevame deka dr`avata }e u~estvuva so eden del od nea”, izjavi Bi{ev.

Toj potvrdi deka Stopanska banka ima interes da se vklu~i vo proektot, zatoa {to smeta deka proektot mo`e

S

da se realizira, no smeta deka treba da se izbere najsoodveten model za subvencionirawe na stanbenite krediti. “Ministerstvoto }e go ka`e nivniot model, nie }e ka`eme {to mislime. Va`no e rabotite da se postavat taka {to stepenot na rizik kaj ovie krediti }e bide nizok, a potoa mislam deka i bankarite }e dadat svoj pridones”, re~e Bi{ev.

Od kabinetot na ministerot za finansii, Zoran Stavreski, ne negiraat deka e mo`no dr`avata da pla}a i del od kamatata, nitu pak potvrduvaat deka }e go prifatat ova barawe.

“Pregovorite se vo tek, vo ovoj moment ne mo`e da se komentira”, izjavija od kabinetot na Stavreski.

Kako {to objavi v~era “Kapital” prvata verzija na predlog-zakonot za subvencionirawe krediti za stanovi, koj Ministerstvoto za finansii go podgotvi vedna{ po konstituiraweto na Vladata, }e se menuva. Sektorski pretstavnici na bankite nedelava bea na sostanok vo Ministerstvoto, kade {to so dr`avnite slu`benici razgovarale za barawata koi gi podnele kako sugestii na predlog-zakonot, po prvata sredba {to ja ostvarija so ministerot Stavreski. Bankarite baraat izmena na nekoi delovi od predlog-zakonot, odnosno nivno definirawe vo Zakonot, a ne so podzakonski akti, kako {to prvi~no be{e

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.357,93 МБИД 2.408,98 ОМБ 117,76

-0,17% -0,36% -0,04%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.176,80

+2,97%

+3,43%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.657,09

+2,25%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 724,24

-1,09%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

120

0,36%

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

NASDAQ 100 2.129,27

+4,13%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 53.786,60

+2,57%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.168,36

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

+0,76% +1,26%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.466,80

-0.72%

-1,29%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0.33%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.988,30

SOFIX 371,29

+0,14%

-0,10%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 647,88

ATHEX 900,13

-0.09%

Ветеринарски

406,00

Дунав осиг

1.103,00 Валамар Груп ИПК

-2,06%

SASX 10 925,48

Главен индекс на Белградската берза

61,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.285,00

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.296,61

BELEX15 629,20

20,00 Меламин

14.000,00 Сава

28.600,00

+6,56%

-8,08%

Бамби

19,20

Развојна банк

2.000,00

-20,00%

Магма

5,10

Монтмонтажа

9.500,00

+3.23% -4,76%

-3,05%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

85.96$/барел BRENT

109.20$/барел

ЗЛАТО 1839.30$/унца СРЕБРО 41.47$/унца БАКАР 8854.50$/унца

+4.29% -7,32%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+7,69%

ПЧЕНКА 729.75$/бушел

КД Груп

+4.12%

ПЧЕНИЦА 782.75/бушел

Горење

-2,21%

КАФЕ 2.72$/бушел

88,50

6.200,00

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

+0,61% -0,10%

ПРИРОДЕН ГАС

4.02$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

296,06

+0,58% +0.62%

-1,20%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+7.02%

0,04%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ОМБ

116

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-1,07%

K

112

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.639,61

apitenot na makedonskata ko{arkarska reprezentacija, Pero Anti}, od kompanijata MakAutoStar ja dobi prvata amajlija za sre}a i uspe{en nastap na pretstojnoto Evropsko prvenstvo vo Litvanija.

“Isto kako i pred dve godini i sega sme tuka da im posakame sre}a na makedonskite ko{arkarski reprezentativci pred patuvaweto vo Litvanija. MakAutoStar gi isprati reprezentativcite i na prethodnoto EP vo Polska koga vlegovme vo vtorata faza. Toga{ poslednata pres-konferencija se odr`a tuka, a veruvam deka i sega }e im doneseme sre}a i u{te podobar rezultat”, istakna pretstavnikot od kompanijata, Vladica Kokalovi}.

Za uspe{nata sorabotka na Makedonskata ko{arkarska reprezentacija so MakAutoStar zboruva{e i prviot ~ovek na federacijata, Daniel Dimevski, koj re~e deka timot {to pobeduva ne se menuva.

“Kompanijata MakAutoStar sekoga{ n$ poddr`uvala vo na{ite napori na reprezentativcite da im obezbedime uslovi za {to podobra podgotovka pred nivnite natprevari. Se nadevam na povtoruvawe na uspehot od minatoto EP vo Polska i veruvam deka }e im priredime mnogu novi momenti na sre}a na makedonskite naviva~i”, izjavi pretsedatelot na MKF, Dimeski.

2.800

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+1,27%

MAKAUTOSTAR IM DODELI AMAJLIJA ZA SRE]A NA KO[ARKARITE

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda- 24.08.2011

МБИД

3.000

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.123,62

Zakonot za subvencionirawe krediti za stanovi. Generalniot direktor na bankata, \or|i Jan~evski, ne saka da gi komentira kriti~nite detali vo Zakonot, kako {to e visinata na kamatata.

“Inicijativata ja ocenuvame pozitivno, zatoa {to celta e da im se pomogne na edna kategorija mladi lu|e da se obezbedat stanbeno. No, se u{te ne bi gi komentiral detalite, bidej}i vo na{ite sektori se pravat presmetki i stavot }e go izneseme na dopolnitelent sostanok so kolegite od bankarskata grupacija”, veli Jan~evski.

I dodeka najgolemiot del od bankarite ne sakaat javno da zboruvaat za toa kako }e se postigne kamata vo iznos od 4,9%, neoficijalno priznavaat deka se vo trka za novi pari od nivnite mati~ni banki vo stranstvo. Spored toa kolku novi kreditni linii }e uspeat da zemat od svoite centrali, so tolkav intenzitet }e mo`at da se vklu~at vo proektot na Vladata.

3.200

0,17%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.162,35

3.000

najaveno.

BANKARITE VO TRKA ZA PARI Pretsedatelot na Upravniot odbor na [parkase banka, Sr|an Krsti}, veli deka bankata e zainteresirana da u~estvuva vo proektot na Vladata “kupi ku}a, kupi stan.

“Proektot ima i socijalna komponentna i nie kako op{testveno odogovorna kompanija sme sekako zainteresirani da u~estvuvame, no svojot kone~en stav }e go izneseme po konsultacii so mati~nata banka vo Avstrija.

Vo momentov se u{te se pravat presmetki, konsultacii i kalkulacii okolu izvorite koi bi mo`ele da poddr`at vakov proekt, bidej}i se u{te se raboti na tekstot na Predlog –zakonot i se dopreciziraat odredeni parametri”, veli Krsti}.

I vo Tutunska banka se u{te se pravat analizi i presmetki vo vrska so uslovite za kreditirawe propi{ani vo prvi~nata verzija od Predlog-

11

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

-1,18% -2,04% -0.2%

НИКЕЛ 20.827,50 АЛУМИНИУМ

2359.50$/унца ЧЕЛИК 585.00$/унца

-1,0% +0.0% /

СУРОВИНИ

+0,90% +2,15% +0,00%

-0,10% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1398.00$/бушел +0,67% КАКАО 3138.000 $/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Balkan / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

TURCIJA ]E TRO[I DVOJNO POMALKU ZA TURISTI^KA PROMOCIJA

MERKATOR SO ^ISTA DOBIVKA OD 18,5 MILIONI EVRA

uxetot za promocija na turizmot vo Turcija, od koj za ovaa godina bea oddeleni i potro{eni vkupno 96,8 milioni dolari, za narednata godina }e se skrati za polovina.

Za 2012 godina Turcija predviduva 45 milioni dolari za privlekuvawe turisti od sosedstvoto, no i od podale~nite svetski destinacii.

Na Germancite kako celna

lovene~kiot trgovski sinxir vo prvata polovina na 2011 godina ostvari prihodi od 1,42 milijardi evra, odnosno 48,1% pove}e od planiranite prihodi i za 6,1% pove}e otkolku prethodnata godina istiot period, se naveduva vo soop{tenieto na grupacijata Merkator. Чistata dobivka na Merkator vo prvata polovina na godinava iznesuva

B

grupa }e se potro{at duri 7,5 milioni od vkupnata vrednost, pet milioni }e odat vo Rusija, a 4,5 vo SAD. Ekstremno lo{ite diplomatski odnosi so Izrael ne se pri~ina evrejskite turisti da ne bidat cel na turskata propaganda.

Za promocija vo Izrael se predvideni duri eden milion dolari, a vo planot ne e zapostavena nitu Sirija so koja Tur-

cija e re~isi vo vojna i na koja }e se potro{at 400.000 dolari.

Vo promotivniot paket najmnogu se zastapeni primorskata provincija Izmir i glavniot ekonomski centar Istambul, no se promoviraat i destinacii od vnatre{nosta kako Anadolija i Kapadokija, duri i planinata Nemrut, koja se nao|a na isto~nite granici na zemjata.

18,52 milioni evra {to e za 4,9% pove}e od istiot period lani, prenesuvaat slovene~kite mediumi.

Najgolemiot slovene~ki sinxir Merkator s$ u{te se soo~uva so posledicite od golemata ekonomska kriza, namalenata potro{uva~ka i promenite na strukturata, pi{uva vo podatocite od Nadzorniot odbor na Merkator.

Grupacijata Merkator vo prvite {est meseci

S

investira 67,78 milioni evra pred s$ vo razvoj na maloproda`nata mre`a, a slednite zacrtani celi se strategiite za razvoj na dopolnitelni trgovski uslugi za potro{uva~ite, a dodeka povrzuvaweto so firmata En Plus }e se pro{iri ponudata za nafteni derivati so mre`ata na samouslu`nite benzinski servisi. Pri krajot na juni, Merkator vraboti 23.620 lu|e.

PO^NA RASPRODA@BATA NA DR@AVNIOT IMOT

GRCIJA ]E INKASIRA PET MILIJARDI EVRA OD PRIVATIZACIJATA?!

Na najnovata lista za proda`ba na dr`aven imot se najdoa i gr~kata lotarija i nafteniot gigant Helenik petroleum, od koi se o~ekuva dobra zarabotka. So planot za privatizacija do 2015 godina Grcija treba da sobere 50 milijardi dolari mo`nost za predizvikuvawe op{testveni nemiri, za drugi }e zna~i pridobivki, odnosno dobivawe golem broj akcii na potcenet pazar. Najmnogu zainteresirani za gr~kite akcii se germanskite kompanii, a Doj~e telekom na 6. juni godinava, vo vreme koga Grcija mole{e za vtor paket-pomo{ od me|unarodnite kreditori, ve}e kupi 10% od akciite na Helenik telekomunikej{ns (OTE). Za paketot-akcii na gr~kiot telekomunikaciski gigant Doj~e telekom (DT) isplati 400 milioni evra.

Se o~ekuva do krajot na septemvri da kupi u{te 6%, no pregovorite za proda`ba na ovoj paket-akcii me|u dvete strani se zako~eni, poradi {to DT bara da kupi akcii preku koi }e stekne dominantna sopstvenost vrz OTE, a Grcija ne go dozvoluva toa.

I ruski i kineski kompanii razmisluvaat da stanat del od akterite na planot za privatizacija na Grcija, so {to }e ostvarat geopoliti~ki pridobivki. Za Kina, Grcija pretstavuva strate{ka vlezna to~ka vo razvojnite pazari vo Centralna i Isto~na Evropa. Kina bi gi koristela gr~kite pristani{ta za uvoz na kineski stoki na Balkanot, dr`avite od porane{niot Sovetski Sojuz, kako Ukraina

BORO MIR^ESKI

mirceski@kapital.com.mk

o presret na crnoto esensko scenario za Grcija, premierot Jorgos Papandreu odlu~i da ja izmeni prioritetnata lista za privatizacija na dr`avnite kompanii. Na najnovata lista sega se dodadoa kompanii koi ne bea zna~itelno pogodeni od finansiskata kriza, a se otstranija tie {to kni`ea zagubi vo prvite dva kvartali od godinava. Celta e vladata da inkasira pet milijardi evra do krajot na godinata.

Na listata se dodadeni paketakcii od 34% na dr`avnata lotarija OPAP i 35,5% od akciite na naftenata kompanija Helenik petroleum (ELPE), dodeka akciite na nekoi kompanii za proizvodstvo na voda i pristani{ta bea otstraneti od prioritetnata lista za 2011 godina. Vladata donese odluka aktivno da raboti na proda`bata na kockarnicite i kompaniite od energetskiot sektor poradi faktot deka del od dogovorite za nivna proda`ba se ve}e vo poodminata faza.

Od planiranite proda`bi OPAP }e bide ponudena na privatni investitori. Se pretpostavuva deka Organizaci-

V

jata za trki so kowi (ODIE) }e se prodade na francuskata MPU, dodeka dogovorot za prodol`uvawe na koncesijata na atinskiot aerodrom za u{te 20 godini so germanskata kompanija Ho~tif se o~ekuva da se potpi{e na krajot na septemvri.

Gr~kiot vesnik “Kapital” pi{uva deka vo momentov se kroi dogovorot za privatizacija na 32% od gasnata kompanija DEPA i 31% od nejzinata podru`nica Helenik gas transmi{n sistem operator, koja e direkten u~esnik vo grade`nite i operativnite procesi na K

stopanisuvawe so elektri~na energija, solunskoto vodostopanstvo, kompanijata za licencirawe mobilni telefoni, kazinoto Mont Parnes.

Vo planot za privatizacija, so koj Grcija treba da sobere 50 milijardi dolari, a da se finalizira do 2015 godina, }e se prodavaat i fudbalski asocijacii, po{tata, drugi pristani{ta, pati{ta, korporacii, banki...

KOJ ]E IMA NAJGOLEM BENEFIT OD GR^KATA PRIVATIZACIJA?!

Bolnata privatizacija za Grcija, koja zna~i zgolemuvawe na nevrabotenosta i

gasovodite. Zainteresirani stranki vo ovoj slu~aj se francuskite kompanii Gas d Frans, Elektrisite d Frans, ruskiot naften gigant Gazprom i azarbejxanskiot Sokar.

Osven spomenatite dr`avni pretprijatija, do krajot na godinata Grcija planira da gi privatizira i telekomunikaciskata kompanija Helenik komunikej{ns (OTE), rudnikot LARKO, `eleznicite TreinOSE, dr`avnata kompanija za odbranben sistem, ~etiri avioni “erbas A340-300”, Helenik erospejs, solunskoto pristani{te, pristani{teto Pireja, javnoto pretprijatie za O

CS Global e Centar za menaxment i jazi~na edukacija osnovan 2004 godina vo Makedonija. Centarot za jazi~na edukacija ima potreba od nadvore{en sorabotnik (profesor po slovene~ki jazik) so slednive kvalifikacii: • Univerzitetsko obrazovanie (Filolo{ki fakultet) • Rabota na kompjuter za obrabotka na tekst, tabeli, prezentacii • Komunikativna i dinami~na li~nost • Iskustvo vo rabotata Ve molam Va{ata biografija, zaedno so motivaciono pismo da ja ispratite na languages@csglobal.com.mk najdocna do 26.08.2011 godina so naznaka Profesor

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

i Belorusija, kako i vo Ungarija, Slova~ka i Polska.

Kina se nadeva deka so toa }e ja zgolemi trgovskata razmena so ovoj del od Evropa, kade {to momentalno taa e mnogu pomala, za razlika od trgovskata razmena na Kina so dr`avite od Zapadna Evropa.

Dosega kineskata kompanija za pomorski transport COSCO investirala okolu pet milijardi dolari vo snabduvawe so kontejneri na pristani{teto Pireja. Po objavata deka }e se privatizira pristani{teto, COSCO poka`a interes za otkup na ponudenite akcii na proda`ba, kako i interes za akciite od solunskoto pristani{te.

Interes za gr~kite dr`avni kompanii poka`uvaat i niza ~e{ki, francuski, amerikanski i izraelski kompanii.

Od druga strana, ruski Gazprom so vlezot na gr~kiot pazar }e ja zgolemi dominacijata na gasovodot Ju`en potok i so toa }e gi sru{i naporite na Evropskata unija da ja namali ili eliminira zavisnosta za snabduvawe gas od Rusija. Klu~noto pra{awe koe si go postavuvaat ekspertite e dali Grcija }e go spre~i vlezot na gr~kiot pazar na Rusija i Kina i so toa i nivnoto ostvaruvawe na geopoliti~kite celi.

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

Svet / Biznis / Politika

13

SVET

0-24

...”PRIJATELSKI” NATPREVAR

...VO IME NA ODBRANATA

...PO STAPKITE NA LIBIJA

Ko{arkarska fizi~ka presmetka

Iran pretstavi nova raketa

Siriskite disidenti osnovaa nacionalen sovet

rijatelskiot natprevar me|u ko{arkarite na Va{ington, ran v~era pretstavi nova raketa od “doma{nata iriskite disidenti, koi mu se protivat na pretsedatelot P Xorxtaun hojas i kineskiot klub Baji Militari Rokets Irabotilnica”, a pretsedatelot Mahmud Ahmadinexad vo SBa{ar al Asad, v~era osnovaa “nacionalen sovet” na zavr{i so fizi~ka presmetka vo pekin{kiot Olimpiski taa prigoda re~e deka negovata zemja e vo sostojba da go sobirot vo Istanbul. Sovetot e osnovan so cel da go pretstadion.

uni{ti neprijatelot na doma{no tlo.

stavuva obedinetiot front protiv Asad.

KOJ ]E GI KORISTI ZAMRZNATITE FONDOVI NA GADAFI?

LIBIJA ]E SE STABILIZIRA SO 100 MILIJARDI DOLARI

Novite lideri na Libija, vsu{nost, treba da bidat najmaliot problem, bidej}i ne samo {to }e nasledat 100 milijardi evra koi Gadafi gi zamrzna vo stranstvo, tuku }e go nasledat i imotot na libiskite dr`avni kompanii i prihodite od nafta VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

acionalniot tranziciski sovet (NTS) na Libija pobara od svoite me|unarodni sojuznici “odmrznuvawe” na 2,5 milijardi dolari libiski pari vo stranstvo, skrieni od strana na soboreniot Moamer al Gadafi so cel da ja zacvrstat kontrolata vo dr`avata. Ova v~era go pobara premierot na buntovni~kata vlada vo senka, Mahmud Xibril. Ova barawe na novite lideri na Libija doa|a vo isto vreme so s$ pointenzivnoto zalagawe na nivnite sojuznici - Velika Britanija, Francija i SAD, koi smetaat deka Sovetot za bezbednost na ON treba da donese nova rezolucija za Libija, so koja preku me|unaroden dogovor }e se oslobodat okolu 100 milijardi dolari koi Moamer al Gadafi gi sokri koga po~na ekonomskata kriza.

Parite za novite lideri na Libija, vsu{nost, treba da bidat najmaliot problem, bidej}i ne samo {to Gadafi vo stranskite banki zamrzna pove}e od 100 milijardi evra, tie }e go nasledat i imotot

N

cionalen tranziciski sovet vedna{ da po~ne so obnova na pogonite za eksploatacija i transport na nafta i gas, }e bidat potrebni okolu 18 meseci za libiskiot izvoz na nafta da dojde na nivoto od pred po~etokot na revolucijata”, veli [okri Ganem, biv{ direktor na libiskata nacionalna naftena kompanija.

Ganem dodava deka pra{awe e i dali toa }e se slu~i vo predvideniot rok, so ogled na toa deka nao|ali{tata na crnoto zlato se rasprostraneti po mnogu delovi od zemjata, pa za toa e potrebna sorabotka so tamo{nite etni~ki zaednici.

PARI IMA, KAKO DO NIV? Velika Britanija ve}e najavi deka vo najbrz mo`en rok }e gi odmrzne sredstvata {to Gadafi gi sokril vo ovaa zemja, a isto taka i germanskiot minister za nadvore{ni raboti, Gvido Vestervele, najavi deka libiskite 7,2 milijardi evra koi se zamrznati vo Germanija }e bidat potro{eni za obnova i blagosostojba na libiskiot narod.

Vo SAD, kade {to se nao|a najgolem del od libiskite pari, okolu 37 milijardi dolari, se veli deka mora

na libiskite kompanii nad koi nadzor ima{e isklu~ivo Gadafi i negovite najbliski sorabotnici.

Kako {to libiskite buntovnici prodol`uvaat da ja konsolidiraat kontrolata nad Tripoli, visoki britanski diplomati za londonski “Fajnen{al tajms” izjavija deka novata rezolucija za Libija na Sovetot za bezbednost }e bide od su{tinsko zna~ewe za stabilizirawe na novoto rakovodstvo vo Libija, a voedno }e bide i mnogu va`en ~ekor za me|unarodnata zaednica.

CRNOTO ZLATO VO CENTAROT NA VNIMANIETO Sepak, toa {to e najva`no za libiskite buntovnici e prirodnoto nafteno bogatstvo.

Libija e tret po golemina izvoznik na nafta i gas vo Afrika i pokriva re~isi 2% od svetskata pobaruva~ka.

Vo is~ekuvaweto ovaa zemja povtorno da zazeme va`no mesto na pazarot na nafta reagiraa i pazarite so pad na centata na naftata. No, i pokraj golemite izvori na finansiski sredstva, postoi golem problem za liderite na NTS. “Duri i buntovni~kiot NaK

O

M

E

R

C

I

J

A

L

100

milijardi dolari zamrzna Gadafi za vreme na finansiskata kriza vo 2009 godina

37

milijardi dolari na Libija se zarobeni vo SAD

rezolucija istoto telo }e mo`e da po~ne da gi odmrznuva. No, s$ u{te ne mo`e da se predvidi dali svetskite lideri }e ~ekaat vo Libija da bidat na demokratski na~in izbrani novi pretstavnici pred da bide donesena takva rezolucija.

Na toj na~in }e bide zabranet i promet nad imotot na familijata na Gadafi, dr`avniot investiciski fond LIA, libiskata banka za nadvore{na razmena LFB, libiskiot fond za investicii vo Afrika i libiskata naftena kompanija LNOK. Teoretski, toa bea

da se razre{at u{te nekoi formalni pra{awa so koi treba da najdat na~ini da im se pomogne na buntovnicite.

Isto taka, [vajcarija ima namera mnogu brzo po padot na re`imot na Moamer Gadafi da gi odmrzne libiskite sredstva, koi iznesuvaat 573 milioni evra. Istoto go soop{tija i od Avstrija, kade {to se zamrznati 1,2 milijardi evra libiski sredstva.

Vo su{tina, isto kako {to Sovetot za bezbednost so rezoluciite od 1970 i 1973 godina gi zamrzna sredstvata na Libija, preku nova N

I

O

G

L

A

S

dr`avni kompanii, no svetskata zaednica navreme sfati deka vo “narodnata dr`ava” na Gadafi prakti~ki ne postoi granica me|u dr`avnata sopstvenost i privatnata - na negovata familija.

Koga stanuva zbor za sredstvata koi Gadafi gi sokril vo arapskite zemji, se pretpostavuva deka Libija mo`ebi i nema da uspee da gi vrati svoite pari, dodeka na novite lideri im se potrebni sredstvata vedna{, kako za obnova na naftenite kapaciteti, taka i za vospostavuvawe politi~ka stabilnost i mir vo zemjata.

I

Na 2 septemvri 2011 godina vo Stopanskata komora na Makedonija BESPLATNA PREZENTACIJA NA „TRADEXPO INDONESIA 2011” Vo funkcija na podetalno zapoznavawe na makedonskite kompanii so saemska manifestacija “Tradexpo Indonesia 2011”, {to }e se odr`i od 19-23 oktomvri 2011 godina vo Xakarta, Stopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so Ambasadata na Indonezija vo Budimpe{ta, organizira prezentacija na manifestacijata.

Stopanskata komora na Makedonija, kako ovlasten nacionalen koordinator, organizira poseta na makedonski kompanii na “TRADEXPO INDONESIA”, so organiziran avionski prevoz i hotelsko smestuvawe, besplaten vlez na Saemot, kako i posreduvawe pri izdavawe vizi za Indonezija.

Za prvite 10 prijaveni makedonski kompanii prijaveni preku Stopanskata komora na Makedonija obezbedeno e besplatno hotelsko smestuvawe za vremetraewe na saemskata manifestacija.

Pretstavnici od Ambasadata vo Indonezija so sedi{te vo Budimpe{ta }e izvr{at detalna prezentacija na nastanot. So ogled na interaktivniot karakter na nastanot, ostavena e mo`nost za ostvaruvawe oddelni sredbi na kompaniite so pretstavnicite na Ambasadata.

Prezentacijata na Saemot }e se odr`i na 2 septemvri 2011 godina, (petok), so po~etok vo 11:00 ~asot, vo Stopanskata komora na Makedonija, sala 1 na 5-ti kat. Prijavniot list mo`e da se prevzeme od veb sajtot: www.mchamber.mk

14

Feqton

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Kralot Aleksandar, mozaik koj se nao|a vo Katedralata vo gradot Trani, Ju`na Italija

ALEKSANDAR STANUVA BOG NA SONCETO

ve godini po slu~kata vo Gordium, Aleksandar ar }e se upati a i naa jug vo delot od pustinata Sahara vo dene{ni Egipet i Libija, vo potraga po proro~i{teto na Zevs-Amon vo Siva. I Grcite i Egip}anite dlaboko go po~ituvale hramot na Zevs-Amon. A za Siva, oaza okru`ena od Libiskata pustina, se veruvalo deka e prestojuvali{teto na egipetskite bogovi, isto kako {to se smetalo deka planinata Olimp e dom na gr~kite bogovi.

Posetata na Aleksandar na Siva e va`na tema na koja site istori~ari se fokusirale i ja razgleduvale vo tekot na pove}e od dve iljadi godini. Spored nekoi, toj po{ol vo Siva za da go doznae svoeto poteklo; drugi velat deka sakal da dobie politi~ki legitimitet; nekoi veruvaat deka po{ol tamu za da bara pro{ka za ubistvoto na negoviot tatko - mnogumina se somnevaat deka toa bilo negovo delo; i kone~no, nekoi smetaat deka po{ol vo Siva ednostavno poradi potraga po “slava”, za da gi imitira gr~kite heroi Persej i Herkul, koi isto taka go posetile toa mesto.

D

Poslednata pri~ina e zna~ajna.

Slavata vo anti~kiot svet (za razlika kogaa taa raz ika ood dene{ninata e e i a a ko aa se identifikuva so pro~uenosta, bogatstvoto ili mo}ta) bila povrzana so apoteozata - procesot na stanuvawe besmrten, kako bogovite.

Postoele tri na~ini da se stane besmrten: eden na~in bil preku izvonredni dostignuvawa - taka nekoj prodol`uval da `ivee preku skaznite na bardovite; drug na~in, pove}e judejski po svojata su{tina, bil da se `ivee preku svoite deca; i kone~no, tretiot na~in bil da se nadminat podvizite na najgolemite od bo`estvenite heroi.

Nie veruvame deka Aleksandar go sledel tretiot na~in za da si obezbedi bo`estvenost. Grcite gi dr`ele vo tajnost nivnite religiozni misterii. No, kako {to napi{aa nau~nicite kako {to e Verner Burkert, nivnite mitovi i drami poso~uvale kon Egipetskata Pustina, od kade {to do{le mnogu od nivnite heroi, i kade {to tie dostignale besmrtnost. Presekuvaweto na Gordieviot jazol gi unapredilo bo`estvenite aspiracii na Aleksandar, i mu pomognalo da ja zajakne svojata pozicija vo odnos na osvojuvaweto na Azija.

No, Egipet mo`el da mu dari mesto

na planinata Olimp.

Kakvi i da bile vistinskite pri~ini, biloo naporno ri i i toa oa bi a or o patua vawe od okolu 320 kilometri, od {irnite peso~ni predeli kade {to Aleksandar naskoro }e ja osnova Aleksandrija vo nasoka kon negostoqubivata pustina. Na ~etvrtiot den od osumdnevnoto patuvawe im snemalo voda. Pre`iveale samo poradi neo~ekuvan silen do`d. Se izgubile vo pustinata, a gi spasil samo letot na dve ~avki koi bile zabele`ani. Koga do{le vo Siva, sve{tenikot gi povel site vojnici vo edno pretsobje i od niv pobaral da se presle~at pred da go posetat proro~i{teto. Aleksandar, od druga strana, vedna{ bil odveden tamu.

Vrhovniot sve{tenik, koj go vodel vo svetoto mesto na proro~i{teto, navodno go pozdravil so zborovite “sine na Zevs-Amon”. I povtorno, istori~arite debatiraat dali sve{tenikot mu ka`al “sine moj”, ili “sine na Zevs-Amon”, ili “sine Bo`ji” – ili dali toa ednostavno bilo mala gre{ka vo prevodot.

Nikoga{ nema da doznaeme. Dovolno }e bide ako ka`eme deka Aleksandar celosno go iskoristil toa.

Ottoga{, makedonskite pottiknuva~i na mitovi go naglasuvale negovoto bo`estveno poteklo.

Istori~ari od pred 2.500 godini ja preispituvale pro~uenata atinska demokratija i mnogu od niv otkrile deka po epohata na Perikle gradot ne bil ni{to drugo osven tvrdina na {ovinizam, besmislici i korupcija.

Podocna, toj }e gi ubedi negovite vojnici da ja napadnat Indija, ka`uvaj}i ka` aj}i im deka eka nivniot i io bog bo Dionis (isto poznat i kako Bahus), gr~kiot bog na vinoto i na ekstazata, patuval niz taa zemja.

Duri i eden od prvite gradovi {to }e gi poseti }e go nare~e Nisa, spored bo`emnoto selo vo koe gr~kiot bog Hermes go donel Dionis na vospituvawe. Aleksandar }e gi motivira svoite trupi da se ka~at preku planinata pokriena so sneg Hindu Ku{, koja gi razdvojuva Indija i Avganistan, ostavaj}i gi da veruvaat deka na drugata strana od planinata bila pe{terata kade {to bil okovan titanot Prometej, vo koja doletuvale orli i mu go kolvale crniot drob – s$ dodeka ne pristignal Herkul i go oslobodil.

Aleksandar postojano baral simboli za da kreira ~uvstvo za itnost. Nekolku od simbolite, po svojata su{tina, povikuvale na proslava. Gletkata na vinova loza koja rastele dol` padinite na Hindu Ku{, bila tolkuvana kako u{te eden znak deka Dionis nekoga{ navistina bil tuka. Negovite Vojnici toa go proslavile nosej}i kruni spleteni od vinova loza i tancuvaj}i na svetlinata

od fakelite, f peej}i j “Euoi, u Euoi” u tradicionalniot bahantski obred obre na proslavuvawe. proslavuvawe MA@I VO ZDOLNI[TA Vo {eesettite godini od 20 vek, Pariz be{e ispolnet so kafeanskata kultura, koja vode{e do me|usebna interakcija na vode~kite francuski intelektualci. Tie, me|u drugoto, na svetot mu go darija noviot bran vo kinematografijata i literaturata na @an-Pol Sartr, Alber Kami i Simon de Bovoar.

Vo toj mig, eden francuski filozof na Sorbona ja objavi zna~ajnata kniga pod naslov “Strukturalna antropologija”. Klod Levi-Stros ja definira celta na mitot kako nudewe logi~ki model za sovladuvawe na nerazdvoivi kontradikcii.

Isto taka, toj sugerira{e nekolku racionalni objasnuvawa na s$ u{te vitalnite mitovi, kako {to Frojd go stori toa vo odnos na soni{tata. Strukturalizmot stana eden vid pomodni o~ila, preku koi bea preispituvani mnogu od dolgotrajnite kulturni i istoriski mitovi. Be{e otkrieno deka mnogu od tie mitovi ne se ni{to drugo osven korisni sredstva za objasnuvawe ili za dr`ewe do nekoi na~ini na `ivot, odamna nadminati od sovremenata epoha.

Mitovite za amerikanskiot jug”, posebno legendata za ju`wakot, so sliki koi asociraat na edna idili~na kultura od pred Gra|anskata vojna, {to po vojnata trebala da gi odr`uva dodeka se odvivala rekonstrukcijata na Jugot.

15

Feqton

KAPITAL / 25.08.2011 / ^ETVRTOK

Aleksandar po{ol vo Siva ednostavno poradi potraga po “slava”, za da gi imitira gr~kite heroi Persej i Herkul, koi isto taka go posetile toa mesto. Slavata vo anti~kiot svet bila povrzana so apoteozata - procesot na stanuvawe besmrten, kako bogovite. Toa {to kreiral sopstveni vistini i mitovi, za da gi ispolni svoite ogromni ambicii, bilo dovolna pri~ina Aleksandar da bide imitiran i od drugi golemci niz vekovite

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

U{te od samite po~etoci na sozdavaweto na mitovite tie se doveduvaat vo pra{awe. Istori~ari od pred 2.500 godini ja preispituvale pro~uenata atinska demokratija, na primer, i mnogu od niv otkrile deka po epohata na Perikle gradot ne bil ni{to drugo osven tvrdina na {ovinizam, besmislici i korupcija. Mitovite za “amerikanskiot jug”, posebno legendata za ju`wakot, so sliki koi asociraat na edna idili~na kultura od pred Gra|anskata vojna, sega se smetaat za inventivna kreacija. Taa, po vojnata, na ju`wacite trebala da im dade sliki i simboli od nivnoto minato, do koi trebale da se dr`at dodeka se odvivala rekonstrukcijata na Jugot.

Mnogu istrajni mitovi ne go izdr`aa testot na vremeto. Zemete go predvid mitot za gor{ta~kata kultura i tradicija na [kotska, koj{to e “retrospektivna invencija”. Istori~arot od Cambridge, Hju Trevor - Rouper, ni otkriva deka gor{ta~kata tradicija so nejzinite “nadvore{ni oznaki” - razli~nite kiltovi i gajdata - bila sozdadena vo 18 i vo 19 vek, i deka ne poteknuva od srednovekovnite vremiwa, kako {to [kotite ~esto tvrdea. Potekloto na kiltot (ma{koto zdolni{te) n$ vodi vo Irska, od kade {to se doselile {kotskite Gor{taci.

Koga Gor{tacite pristignale vo planinskite regioni na [kotska, ja prilagodile dolgata irska ko{ula koja ja nosele vo “starata tatkovina”. Ovie ko{uli bile nameneti za dvi`ewe preku karpi i mo~uri{ta, i za le`ewe na tresetnata {kotska po~va. Vo [kotska, doselenicite, poradi udobnost, vovele remen (kai{) i ja namalile dol`inata na ko{ulata.

Pa taka, pod remenot, ko{ulata go dobila svojot prepoznatliv izgled na zdolni{te.

Kon po~etokot na 18 vek, vo gor{ta~kite predeli do{ol eden

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Po golemiot bunt od 1745 godina, Angli~anite stavile kraj i na gor{ta~kata kultura (noseweto kiltovi, karirani prekrivkii). Vo 1820 godina, na golemo iznenaduvawe bilo osnovano dru{tvo za promovirawe na gor{ta~kata kultura, taka {to se rodil mitot koj re~isi dveste godini podocna pretstavuva i golema industrija za negovo promovirawe. angliski kveker, Tomas Rolinson.

Toj iznajmil edno golemo zemji{te blizu Invernes, kade {to izgradil pe~ka za topewe `elezo, koe go nosel od Lanka{ir. Spored TrevorRouper, Tomas Rolinson videl deka oblekata na negovite rabotnici bila neprakti~na dodeka tie se~ele drva za lo`ewe na pe~kata. Zatoa, Rolinson anga`iral eden {iva~ koj rabotel za lokalnata angliska voena regimenta vo Invernes, da mu dizajnira dvodelna obleka kako zamena za ednodelnata ko{ula.

Ovaa ponatamo{na inovacija na irskata dolga ko{ula rezultirala so pojavata na kiltot, koj bil modeliran spored edno zdolni{te so nabori.

Kiltot stanal tolku mnogu popularen, taka {to lu|eto vo gor{ta~kite predeli po~nale da go nosat vo sekakvi obrasci i boi na tartanot (tartan: {kotski {aren kariran {tof). No, po golemiot bunt od 1745 godina, koga Anglija kaj Kuloden gi porazila {kotskite klanovi, Angli~anite ne samo {to gi razoru`ale site ~lenovi na klanovite, tuku stavile kraj i na noseweto kiltovi, karirani prekrivki, gajdi, tartani i na s$ {to i oddaleku potsetuvalo na gor{ta~kiot na~in na `ivot. Duri i Bosvel i Xonson, koga ja napravile nivnata pro~uena obikolka na regionot vo 1773 godina, edvaj mo`ele da vidat kakvi bilo {iva~ki relikti od toa {to go smetale za “poseben, edinstven i antikviteten” `ivot na Gor{tacite.

Vo 1820 godina, na golemo iznenaduvawe za sekogo, bilo osnovano dru{tvo za promovirawe na gor{ta~kata kultura. Ser Volter Skot, pisatel i `itel na nizinite, bil ~len-potpisnik na povelbata. Osnovaweto na dru{tvoto vo golema mera se dol`elo na inicijativata na Skot koj, za da im pomogne na ekonomski obeshrabrenite {kotski tkaja~i, sakal da go obnovi gor{ta~kiot `ivot voo~i posetata na Xorx IV na Edinburg. Oblekuvaweto na sekoj klan vo nivnite klanovski tartani bilo ideja na Skot. A {kotskite tkaja~i, koi po Kuloden gi izgubile klientite za svoite kiltovi, predlo`ile i razli~ni boi i karirani obrasci za sekoj klan; dotoga{, edinstveniot na~in za razlikuvawe na pripadnosta kon nekoj klan bilo spored zna~kata na kapata na Gor{tacite.

Trevor - Rouper ni raska`uva

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Neodamne{nite izve{tai od britanskata Javna uprava za podatoci, ja demistificira evakuacijata na britanskite ekspedicioni sili od Denkerk, vo tekot na ranite fazi od Vtorata svetska vojna. Slikata koja trae{e pove}e od 60 godini po nastanot, be{e mit sozdaden od Чer~il, so cel vojnata da bide definirana kako “narodna vojna”.

kako eden tkaja~, William Wilson and Sons of Bannockburn, se pojavil so “Kniga na osnovnite obrasci”. Vo nea, tartanot prethodno ozna~en so No.155, koj bil ozna~en i kako “Kid” (za snabduvawe na izvesen gospodin Kid so dovolno {tof za oblekuvawe na negovite karipski robovi), bil preimenuvan vo “Makferson” i prodaden vo koli~ina dovolna da go oble~e klanot Makferson. Taka se rodil mitot za boite na klanovite, mit koj re~isi dveste godini podocna ne samo {to opstojuva kako tradicija, tuku pretstavuva i golema industrija za negovo promovirawe. Da ne ja zaboravime i takanare~enata “tartan - armija”: armija koja ne e sekoga{ oble~ena vo tartan, no koja sekoga{ `estoko pie alkohol, sostavena glavno od mnogu dobronamerni naviva~i na {kotskoto ragbi i fudbalot, koi patuvaat niz svetot i go {irat mitot.

Mnogu sli~ni mitovi dominiraat so na{ite `ivoti. ]e ja zememe za primer evakuacijata na britanskite ekspedicioni sili od Denkerk, vo tekot na ranite fazi od Vtorata svetska vojna. Toga{, vo deset sudbonosni denovi me|u 26 maj i 4 juni 1940 godina, re~isi 350.000 lu|e koi se povlekuvaa pred `estokite kopneni i vozdu{ni napadi na Germancite, uspeaja da bidat evakuirani od pristani{niot grad Denkerk, vo Francija. Za da go definira konfliktot kako narodna vojna, premierot Чer~il i drugi britanski politi~ki i voeni lideri govorea za ulogata koja vo evakuacijata ja igraa turisti~kite i ribarskite brot~iwa. Toa vode{e do pro~ueniot prkosen govor na Чer~il, koj ja podgotvuva{e britanskata nacija - i im soop{tuva{e na Germancite - za pretstojnata te{ka borba: “Nie }e se borime na pla`ite, nie }e se borime na aerodromite, nie }e se borime na poliwata i na ulicite, nie }e se borime po ridovite; nie nikoga{ nema da se predademe”.

Me|utoa, spored n e o d a m n e { n i te izve{tai od britanskata Javna uprava za podatoci,

realnosta bila mnogu razli~na: ne samo {to pove}eto od vojnicite bea evakuirani od britanskata Kralska mornarica; pove}eto od okolu sedumte stotini privatni brodovi koi pomognaa vo spasuvaweto, posebno od pla`ite, bea komanduvani od rezervisti i volonteri vo Kralskata mornarica - a ne od laici. Slikata na remorkeri, parabrodi so trkala, mali parabrodi i ~amci za spasuvawe, koi plovat ili veslaat preku Laman{ za da gi spasat trupite (slika koja trae{e pove}e od 60 godini po nastanot), be{e mit sozdaden od Чer~il, so cel vojnata da bide definirana kako “narodna vojna”. Mitot be{e sozdaden za da im ponudi na Britancite nacionalna cel i da ja pottikne individualnata dare`livost.

I, najva`no, mitot treba{e da ja razbudi nacijata (vrz koja ne be{e izvr{ena invazija u{te od 1066 godina) od dreme`ot i da & uka`e deka germanskata zakana navistina e seriozna.

Aleksandar, isto taka, postojano ja definiral negovata ekspedicija kako blagotvorna za obi~niot narod vo Grcija i vo Makedonija.

Po negovite prvi~ni voeni uspesi, korist od negovite pohodi imale navodno i lu|eto koi gi osvoil. Ne znaeme dali navistina i iskreno veruval deka ima bo`estveno poteklo - ili koristel samosvesen mit za da gi natera negovite sledbenici da veruvaat vo nego i vo negovata ekspedicija.

No, znaeme deka vo anti~ka Grcija bilo voobi~aeno na lu|e da im se pripi{uvaat bo`estveni mo} i i slava. Zatoa, gr~kite heroi postojano bile gledani kako lu|e

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

koi poseduvale bo`estveni mo}i.

Ako otprvin ne veruval vo svojata bo`estvenost, toj verojatno po~nal da go pravi toa kako {to se mno`ele negovite uspesi i se {irel glasot za nego. No, vistinata ne bila va`na, bidej}i Aleksandar kreiral negovi sopstveni vistini i sopstveni mitovi, za da gi ispolni svoite ogromni ambicii.

K O M E R C I J A L E N

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: PO^ETOK NA NOVOTO POGLAVJE VO KOE SE ZBORUVA ZA KARAKTERISTI^NITE STILOVI NA LIDERSTVO NA ALEKSANDAR.

O G L A S

23 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

AVTOMOBILIZAM EKOLO[KITE ASPEKTI PRI IZBOR NA NOVO VOZILO - KOLKU MAKEDONCITE VODAT SMETKA ZA [TEDLIVOSTA I EKOLOGI^NOSTA NA SVOETO VOZILO? NOVITETI VO RAZLI^NITE TIPOVI ZA FINANSIRAWE NA AVTOMOBILSKATA PRODA@BA - KREDITI I LIZING OSIGURUVAWE OD AVTOODGOVORNOST: POVE]E OD ZAKONSKA OBVRSKA! ESENSKA PONUDA OD MAKEDONSKITE AVTO-SALONI

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

16 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

KONZERVNA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE KAKO USPE[NITE KONZERVNI FABRIKI SI GO PROBILE SVOJOT PAT DO POTRO[UVA^ITE I PAZARITE!

KOI SE PREDIZVICITE, A KOI MODELITE ZA POZASILEN RAZVOJ NA KOMPANIITE OD OVOJ SEKTOR?

BRENDIRAWETO, KREATIVNIOT MARKETING PRISTAP I GRADEWETO IMIX NA KVALITETNA I ZDRAVA HRANA SE EDNI OD KLU^NITE MOMENTI KAKO DA SE POSTIGNE ZADOVOLITELEN PAZAREN USPEH I OSVOJUVAWE NOVI PAZARI?

“KAPITAL” VI DAVA PREGLED NA IZVORITE ZA FINANIRAWE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA KONZERVNITE KOMPANII!

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111