355-26.08.2011

petok. 26 avgust. 2011 (weekend izdanie) МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

-0,10% +0,39% -0,03%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 42,61 70,12

petok-26 etok 26 6 - sabota-27 sabota - nedela-28. ne ela-28. avgust. 2011 | broj 355 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

Prvata ku}a od kontejneri na Balkanot nikna vo [tip!

STRANA 4-5 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

petok / weekend. 26 avgust. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

KIPARSKATA OF-[OR KOMPANIJA NE SE OFAJDI

3.000

МБИ10

0,10%

2.800 2.600 2.400 2.200

1.800

I A2 VO STE^AJ!?

07/10

06/11 06

MBI 10 e sostaven odd 10 najli najlikvidni j akcii c na kompanii kotirani r na oficijalniot pazar na Makedonska bberza

Lacis stanuva gazda na Okta!

STRANA 9

Epl bez Xobs nema da bide ist!

STRANA 13

KOLUMNA M-r. sc. JASMINA O^KO

KONTROLINGpreventiva za uspe{en deloven rezultat STRANA 12

STRANA 7

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

LIDERSKITE STILOVI NA ALEKSANDAR

30

VOVEDNIK D ZDRAVKOVSKABIQANA ZDRAVKOVS STOJ^EVSKA

Fiksniot kurs sepak ni pravel problemi STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PETOK 26 AVGUST 2011

FIKSNIOT KURS SEPAK NI PRAVEL PROBLEMI

R

Rejting-agencijata Standard i Purs objavi deka go namalila kreditniot rejting na Makedonija od BB+ na BB. Verojatno za 99% od makedonskite gra|ani ovie bukvi i kratenki ne zna~at ama ba{ ni{to. Ministerot za finansii odlu~i da ne izleze i javno da objasni zo{to kreditniot rejting na Makedonija se namaluva.

Namesto li~no od ministerot, Ministerstvto za finansii odlu~i na javnosta da & se obrati preku kratko pismeno soop{tenie koe portparolot elektronski go isprati do mediumite. A vo nego kratko se objasnuva deka nameleniot rejting se dol`i na promenata na novata metodologija koja rejting-agencijata po~na da ja primenuva od po~etokot na juli godinava. Da, to~no e deka Standard i Purs ja promeni metodologijata i deka spored taa metodologija kreditniot rejting na lokalnata valuta na Makedonija e ponizok. Sega toj se namali i e ednakov so rejtingot za stranskata valuta. [to zna~i toa za Makedonija? Kako {to veli vicepremierot Vladimir Pe{evski mo`ete da odberete dali }e gi gledate pozitivnite ili negativnite aspekti od ocenkata na Standard i Purs.

Najva`no, spored nego, e toa {to Vladata ne o~ekuva toa da predizvika apsolutno nikakvi promeni vo pazarot na kapital vo odnos na zadol`uvaweto na zemjava. I deka Vladata i pokraj s$ prodol`uva so proektite koi zna~at stabilizirawe i stimulirawe na doma{nata ekonomija. Sostojbata }e ostanela takva kakva {to e.

Tokmu toa e i najgolemiot problem. [to sostojbata i ponatamu }e ostane takva kakva {to e. Bidej}i e za

nikade. A objasnuvaweto na agencijata zo{to toa e taka e mnogu interesen i ja dopira na{ata ve~na tabu-tema, a toa e denarot.

Analiti~arite na Standard i Purs smetaat deka sekoja dr`ava voobi~aeno ima pogolem kapacitet da go otpla}a dolgot vo doma{na valuta, otkolku vo stranska valuta. No, toa e taka samo vo onie zemji koi mo`at nezavisno i samostojno da ja upravuvaat svojata doma{na valuta. Spored niv, toa ne e slu~aj vo Makedonija.

Fiksniot re`im na devizen kurs na denarot, spored Standard i Purs ne & go dozvoluva toa na Makedonija, bidej}i poradi fiksniot kurs kamatnite stapki ednostavno ne mo`at da se postavuvaat bez vlijanieto na nadvore{nata vrednost na valutata. So drugi zborovi, fiksniot devizen kurs gi dr`i kamatnite stapki na visoko nivo, pa zadol`uvaweto na dr`avata na doma{en pazar e isto taka skapo kako i zadol`uvaweto i vra}aweto na dolgovite od me|unarodnite finansiski pazari. Odnosno zadol`uvaweto na dr`avata vo stranstvo i sposobnosta da gi vra}a dolgovite kon stranstvo sekoga{ vlijae vrz kamatnite stapki kako na blagajni~kite zapisi so koi Vladata se zadol`uva na doma{niot pazar, taka i na kreditite koi gi davaat bankite.

Namaluvaweto na rejtingot na lokalnata valuta na nivo na rejtingot na stranskata valuta, koj i po ovaa korekcija na Standard i Purs ostanuva ist i ne e nekoja uteha. Bidej}i rejtingot BB e blisku do {pekulativen rejting i zna~i deka zemjata mo`e da se soo~i so seriozni neizvesnosti i problemi vo otplata na dolgovite pri promena na postojnite ekonomski i finansiski uslovi.

Analiti~arite na Standard i Purs smetaat deka ova nivo na rejting gi odrazuva

BIQANA ZDRAVKOVSKA-STOJ^EVSKA zdravkovska@ @kappital.com.mk zdravkovska@kapital.com.mk

strukturnite rigidnosti koi postojat vo makedonskata ekonomija, nefleksibilnata struktura na vladini tro{oci i s$ u{te postojniot rizik od me|uetni~ki tenzii. Ovaa izjava bi trebalo da gi zagri`i kreatorite na ekonomskata politika, bidej}i vlijae vrz odlukite na sekoj investitor. Od Standard i Purs poso~uvaat deka edinstven na~in na koj mo`e da se podobri rejtingot na vladata e posilno da raboti na otsranuvawe na pre~kite za pogolem ekonomski rast.

Toa se slabata infrastruktura, visokata nevrabotenost i nestabilnite ceni na energensite.

Kako i makedonskata biznis-javnost, i ekspertite na Standard i Purs o~ekuvaat deka vladata vo slednite godini }e go zgolemi u~estvoto na kapitalnite investicii vo vkupnite rashodi, koe treba da dojde kako rezultat na zamrznuvaweto na platite i stroga kontrola na vrabotuvawata vo javniot sektor. Toa, spored Standard i Purs, } e ja zgolemi fleksibilnosta vo vladinite tro{ewa i } e & dade pogolem prostor na vladata da deluva na ubla`uvawe na vlijanieto od ekonomskite padovi i {okovi. Toa zvu~i nekako poznato. Da, bidej}i ve}e s$ e ka`ano. Samo fali akcija za promena na statusot kvo vo koe Makedonija se nao|a ve}e premnogu dolgo.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

ljadi 101, barawa za legalizacija na bespravno izgradenite objekti se podneseni vo site op{tini vo dr`avata od stapuvaweto na sila na Zakonot za postapuvawe so bespravno izgradeni gradbi, na 3. mart godinava, zaklu~no so v~era{niot den. Vkupno se re{eni 5.620 predmeti.

Od Ministerstvoto za transport informmiraat deka samo vo poslednite tri dena gra|anite podnele vkupno 45.143 barawa za utvrduvawe praven status na bespravno izgradeni objekti. Najgolem broj od barawata wse podneseni vo op{tinite Gazi Baba – 10.009, Kisela Voda – 8.417, \or~e Petrov – 8.360, Aerodrom – 7.600 i ^air – 5.400.

Vo drugite op{tini nadvor od gradot Skopje najmnogu barawa se podneseni vo Kumanovo, kade {to ima 7.500 barawa, Prilep – 7.000 barawa i [tip – 6.144 barawa, a pove}e od tri iljadi barawa se primeni vo op{tinite Veles, Ilinden, Kavadarci, Tetovo i Strumica.

I

BANKARITE PROGNOZIRAAT

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

149

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRADE@NIOT ]E GI RAZDVI@ MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

N

bajalska@kapital.com.mk

Najavite za grade`en “bum” i vlezot na Halk banka vo Makedonija se dvata nastani koi najverojatno }e bidat vistinski pottiknuva~i na razdvi`uvaweto vo makedonskiot bankarski sektor vo sledniot period.

Golemata stanbena izgradba, i od strana na dr`avata, no i od privatnite kompanii, kako i dokapitalizacijata na nekoga{ “tivkata” IK banka, sega Halk banka, ve}e vlijaat na bankarite. Kako rezultat na toa, tie letovo gi podgotvuvaa nivnite novi proizvodi so koi }e si konkuriraat naesen.

Spored toa {to go najavuvaat najgolemiot del bankari, stanbenite krediti i inovativnite uslugi od tipot na TV-bankarstvo i mobilno bankarstvo } e bidat dvata segmenti vo koi }e najmnogu }e se natprevaruvaat sledniot period.

Kako {to velat samite bankari, ponudata vo prviot segment }e ja pridvi`i grade`nata ekspanzija koja se o~ekuva, dodeka vo vtoriot vid uslugi bankite investiraat i }e gi lansiraat najmnogu poradi imix.

I ekspertite sugeriraat deka na bankarskiot sektor mu e potrebno reformirawe i razdvi`uvawe.

“Faktot {to finansiskiot sektor vo Makedonija prv se restrukturira{e ne zna~i deka procesot e zatvoren.

Denes s$ pove}e se govori za potrebata od novo restrukturirawe na bankarskiot sektor. Pritoa, ne se misli samo na strukturata na bankite od aspekt na dominantniot vid sopstvenost, tuku na nivno vra}awe vo kolosek i stavawe vo funkcija na ekonomijata. Komocijata so koja doma{nite banki se odnesuvaat po svetskata finansiska kriza od koja bea “po{tedeni” ne e opravdana.

Nasproti {iroko promoviranite pofalbi deka imame stabilen finansiski sektor ({to vo su{tina e odli~na rabota), se zanemaruva faktot deka za toa najmnogu pridonese, bi rekol, rudimentiranoto portfolio na uslugi i proizvodi. Mali ili nezna~ajni promeni se slu~ija so doa|aweto na osumte novi stranski sopstvenici na banki. Verojatno, istoto }e se slu~i i po proda`bata na ostanatite banki”, veli Rubin~o Zarevski, univerzitetski profesor i konsultant za strate{ki menaxment.

Dali tokmu od ovie dva segmenti - stanbeni krediti i inovativni bankarski uslugi - vo sledniot period } e po~ne borbata na bankite za opstanok na pazarot, za koja ekspertite velat deka e neminovno da se slu~i?

STANBENITE KREDITI PRV ^EKOR Gra|anite vo sledniot period definitivno mo`at da o~ekuvaat pogolema i popovolna ponuda na stanbeni krediti. Fakt e deka vo Skopje, kako najgolem ekonomski centar, ima hroni~en nedostig od stanovi. Spored nekoi statistiki, vo glavniot grad godi{no ne se gradat pove}e od 1.000 stanovi, a potrebni se 5.000 novi stanovi. Ova poka`uva deka s$ u{te ima ogromen prostor za rast vo

ponudata. Taka, so samoto toa {to se najavuva intenzivirawe na izgradbata i proda`bata na stanovi treba da se o~ekuva i pogolema i pokonkuretna ponuda na stanbeni krediti. Zatoa {to golem rast na grade`nata industrija e nevozmo`en bez pomo{ od bankite.

Ova go potvrduvaat i samite bankari i velat deka kako rezultat na raazdvi`uvaweto na ponudata na stanbeni krediti, po izvesno vreme i uslovite na bankite }e se niveliraat.

Od Ohridska banka velat deka }e prodol`at so ponudata na stanbeni krediti zatoa {to tie se edni od najkonzervativnite bankarski proizvodi.

“Od po~etokot bevme podgotveni da kreditirame stanovi na period od 10 do 15 godini.

No, sega sme podgotveni da izdavame stanbeni krediti na periodi od 25 do 30 godini.

Toa se stabilni i sigurni proizvodi. Ako se vidi udelot na nefunkcionalnite krediti vo stanbenite, }e se vidi deka stapkata e 0%.

Toa zna~i deka se otpla}aat redovno i toa e dobro na dolg rok za bankite”, veli Jitka Pantu~kova, pretsedatel na Upravniot odbor na Ohridska banka.

I od [parkase banka najavuvaat deka }e prodol`at so stanbeno kreditirawe.

“Nie sme najinovativna banka vo delot na uslugi za naselenieto. Koga stanuva zbor za ponudata na stanbeni krediti, izminatata godina ponudivme {est razli~ni produkti, so konkurentni kamati koi se dvi`at od 5,9% do 6,9%. Me|u niv imame i paket od stanben i potro{uva~ki kredit, koj e namenet tokmu za mladite bra~ni

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

SR\AN KRSTI]

PRETSEDATEL NA UO NA [PARKASE BANKA Najinovativna banka sme vo delot na uslugite za naselenieto. Koga stanuva zbor za ponudata na stanbeni krediti, izminatata godina ponudivme {est razli~ni produkti so konkurentni kamati, koi se dvi`at od 5,9% do 6,9%. Me|u niv imame i paket od stanben i potro{uva~ki kredit, koj e namenet tokmu za mladite bra~ni parovi. Delot od stanbeniot kredit e povolen zatoa {to ima grejs-period za otplata na glavnicata, a potro{uva~kiot kredit od ovoj paket im pomaga na korisnicite da go opremat stanot.

Navigator

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK NAJMO]NATA @ENA VO SVETOT

ROBERT VURC

NIKOLA TODOROV

ZORAN STAVRESKI

GRIGORIS DELAVEKURAS

a obvinuva Makedonija za SAID }e finansira obuki за ajavi borba protiv ako toa e vo negova nadle`nost, Uhendikepiranite наsтавници i softver so koj i Nkorupcijata vo zdravsti ne izleze da go objasni namalu- Jvodewe negativna kampawa deca }e mo`at voto, }e gi ispituva listite vaweto na kreditniot rejting protiv Grcija, i deka postapda koristat kompjuteri. So 200 iljadi evra }e bidat poddr`ani 20 osnovni u~ili{ta

na ~ekawe na pacientite koi neformalno postojat vo bolnicite

od strana na Standard i Purs, i kakvo vlijanie toa }e ima za makedonskata ekonomija

kite na makedonskata Vlada ja spre~uvaat sorabotkata me|u dvete zemji

“BUM” @I BANKITE!

parovi. Delot od stanbeniot kredit e povolen zatoa {to ima grejs-period za otplata na glavnicata, a potro{uva~kiot kredit od ovoj paket im pomaga na korisnicite da go opremat stanot”, veli Krsti}.

Inaku, [parkase banka,

i mobilno bankarstvo momentalno vlo`uvaat pove}e poradi imix.

“Gledano od aspekt na primenata na bankarskite uslugi vo Makedonija, mislam deka vo ovoj moment ne e tolku va`no samo da lansirate novi, inovativni i tehni~ki primamlivi bankarski proizvodi,

objasnuva Emilija Spirovska, ~len na Upravniot odbor na Prokredit banka za ovoj tip na uslugi.

KATEGORIZIRANI KREDITI Toa {to e novo kaj bankite, za razlika od pred nekoja godina, e deka ve}e po~nuvaat da gi kategoriziraat kreditite spored baraweto na klientite. Velat: “Rabotime partnerski so kompaniite, tuka sme da odgovorime na nivnite barawa”, iako vo anketata za kreditna aktivnost na Narodnata banka se veli deka uslovite za

prezadol`enost vo idnina”, objasnuvaat od bankata.

Od Ohridska banka velat deka celta e da im ponudat na kompaniite krediti za sporedliva cena so toa {to se nudi vo zemjite od regionot, kade {to Sosiete `eneral ima svoi filijali.

“Ova e mnogu va`no za multinacionalnite kompanii koi rabotat vo Makedonija, koi se na{i klienti. Tie sakaat da dobijat ista usluga kako nivnite kolegi od regionot i zatoa e dobro, pokraj kvalitetot, da bidat vo mo`nost da dobivaat i sporedliva cena za kreditite. Sli~no e i kaj makedonskite kompanii koi se izvozni, ~ii najgolemi biznis-partneri se vo regionot”, objasnuvaat

Kako odgovor na najavuvanata grade`na ekspanzija, se o~ekuva bankite vo sledniot period da nudat pove}e i popovolni stanbeni krediti. Ekspertite velat deka ova mo`e da bide prviot ~ekor koj }e donese menuvawe na bankarskite portfolija i kone~no restrukturirawe na celiot sektor pokraj kreditiraweto stanovi, finansira i stanbena izgradba. Bankata sorabotuva so nad 15 seriozni grade`ni kompanii koi gradat stanovi, a potoa go kreditira kupuvaweto na istite. Ottamu velat deka }e prodol`at so ovoj biznis i najavuvaat deka momentalno vo Skopje i vo Ohrid finansiraat izgradba na pove} e od 500 stanovi.

INOVATIVNITE USLUGI ZNAK ZA IMIX Bankarite so koi kontaktiravme najavuvaat lansirawe na novi i inovativni uslugi vo bankarstvoto na malo.

No, site priznavaat deka vo uslugite kako TV-bankarstvo

tuku e pova`na spremnosta na lu|eto da gi razberat takvite produkti i da ja procenat korisnosta od niv. Dosega{noto iskustvo poka`a deka taa ne e na najvisoko nivo. Toa najubavo mo`e da se vidi so elektronskoto bankarstvo, koe bankite go nudat so godini, no samo 20% od platniot promet se odviva preku elektronsko bankarstvo, {to e dosta nizok procent.

Zatoa nie kako banka rabotime tokmu na olesnuvawe na pristapot do ovie uslugi so toa {to pridonesuvame da bidat poednostavni i podostapni na klientite”,

JITKA PANTU^KOVA

PRETSEDATEL NA UO NA OHRIDSKA BANKA Od po~etokot bevme podgotveni da kreditirame stanovi na period od 10 do 15 godini. No, sega sme podgotveni da izdavame stanbeni krediti na periodi od 25 do 30 godini. Toa se stabilni i sigurni proizvodi. Ako se vidi udelot na nefunkcionalnite krediti vo stanbenite, }e se vidi deka stapkata e 0%. Toa zna~i deka se otpla}aat redovno i toa e dobro na dolg rok za bankite.

korporativnite krediti }e stanat porigorozni.

Od Stopanska banka najavuvaat deka do krajot na godinata }e lansiraat novi kreditni i depozitni proizvodi. Velat deka i kaj naselenieto i kaj kompaniite sekoga{ poa|aat od nivnite investiciskite planovi.

“Pri strukturiraweto na kreditite vo smisla na rok i dinamika na otplata, kamatna stapka, valuta na kreditot, obezbeduvawe i sli~no se vodime od prirodata na delovnata aktivnost na klientot, kako i biznisciklusot na kompanijata, so cel kreditot da poslu`i i za finansirawe na realnite potrebi na kompanijata, no i da se izbegne nejzinata

od bankata. Zatoa, velat ottamu, sega se obiduvaat da napravat segmentacija na klientite i spored toa da napravat kategorizirani krediti.

I Prokredit bankata }e prodol`i da raboti kako partner na kompaniite.

Za taa cel sega formira i specijalizirani biznis centri vo 4 grada vo Makedonija: Skopje, Bitola, Tetovo i Strumica, specijalizirani za kreditirawe i davawe bankarski uslugi na malite i sredni pretprijatija. Biznis centrite nudat individualen pristap kon sekoj klient, {to podrazbira deka za sekoj klient e nazna~eno odgovorno lice koe ima uloga na bankarski sovetnik.

EMILIJA SPIROVSKA

^LEN NA UO NA PROKREDIT BANKA Ne e tolku va`no samo da lansirate novi, inovativni i tehni~ki primamlivi bankarski proizvodi, tuku e pova`na spremnosta na lu|eto da gi razberat takvite produkti i da ja procenat korisnosta od niv.

Zatoa nie rabotime na olesnuvawe na pristapot do ovie uslugi so toa {to pridonesuvame da bidat poednostavni i podostapni na klientite.

G

Germanskata kancelarka Angela Merkel se najde na prvoto mesto na listata na najmo}ni `eni na magazinot “Forbs”. Merkel kako lider na najgolemata ekonomija vo Evropa e olicetvorenie na mo}, `ena koja minuva dinami~ni pati{ta i se zanimava so zna~ajni sovremeni pra{awa.

Iako doma ne & cvetaat rozi, bidej}i spored najnovite istra`uvawa samo 36% od Germancite ja poddr`uvaat, takanare~enata “Gospo|a Evropa” povlekuva potezi od evropski razmeri. Zatoa, pak, nejzinata popoularnost vo ostanatite zemji vo Evropa & dozvoluva da razvedruva i zaobla~uva na Stariot kontinent. Taa vo posledno vreme s$ poglasno gi predupreduva zemjite od evrozonata da vnimavaat kako se odnesuvaat kon zaedni~kata valuta i e edna

ANGELA MERKEL od retkite koja ostana optimist do kraj deka evroto nema da se sru{i. Poradi nejzinite cvrsti stavovi, osobeno koga treba{e da se odlu~uva za pomo{ za zemjite koi se soo~ija so seriozni finansiski problemi kako Grcija, nekoi od niv ja smetaat za dr`aven neprijatel broj eden.

Prvata `ena kancelar vo istorijata na Germanija e realna i pragmati~na politi~arka. Se protivi na pro{iruvawe na EU nad mo`nostite, osobeno za polnopravno ~lenstvo na Turcija vo Unijata. Svrtena e kon Amerika i zajaknuvawe na evroatlantskite vrski.

GUBITNIK QUBOVTA SEPAK IMA CENA

D

Dodeka srpskiot pretsedatel Boris Tadi} i germanskata kancelarka Angela Merkel vo Belgrad zboruvaa za evropskata idnina na Srbija, hrvatskata premierka Jadranka Kosor go iskoristi momentot da otide vo poseta na Kosovo za da ka`e deka Hrvatska e najdobar prijatel na Kosovo. Hrvatite, koi se istoriski poznati po svojata pragmati~nost, vo kosovskata blokada za srpskite i bosanskite proizvodi vidoa vistinski moment za qubov so Kosovo. No, taa qubov ima cena. Izjavite za golemata qubov o~igledno imaat samo edna cel. @itelite na Kosovo da se “razne`nat” za da kupuvaat proizvodi od hrvatski kompanii. Oti tie neli najmnogu gi sakaat na

JADRANKA KOSOR celiot Balkan.

Za pove}e da gi motivira Kosovcite, Kosor ne se dvoume{e da dava mnogu ostri izjavi i da ja napa|a i kritikuva Srbija, a javno da go poddr`i suverenitetot i teritorijalniot integritet na Kosovo.

Hrvatskata premirka sigurno procenila deka so vakvite izjavi mo`e da go zatvori srpskiot pazar za hrvatskite proizvodi ili deka mo`e da gi naru{i sosedskite odnosi so Srbija. Ako procenkata & se poka`e kako gre{na {tetite od vakvite izjavi }e & donesat mnogu pogolema {teta, otkolku korist na Hrvatska.

MISLA ISL NA DENOT M

^OVEK BEZ SOPSTVENI MISLI E KAKO DRVO BEZ KOREN

ARNOLD TOJNBI BRITANSKI ISTORI^AR

Navigator

4 NOT...

NOT GRAFIK NA DENOT...

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

FOTO NA DENOT...

F

NEMA ZIMA ZA LUKSUZNATA STOKA

VO DOMOT NA GADAFI

Porast na proda`bite na luksuzni brendovi vo SAD (prva polovina na 2011) LVMH (Louis Vuitton, Givenchy…)

13%

BMW

17%

Tiffany & Co

20%

PPR (Gucci, YSL..)

23%

Porsche IZVOR:NEW YORK TIMES

59% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Iako brojni Amerikanci go stegaat remenot, bogatite povtorno poluduvaat po dizajnerska obleka, luksuzni avtomobili i ostanatata “fensi” stoka. “Wujork tajms” navede primeri na nekolku kompanii {to prodavaat luksuzni brendovi ~ija{to proda`ba porasna i pove}e od 50% vo prvite {est meseci, kako {to e Por{e, na primer

K

ako {to napreduva borbata i potragata po Gadafi vo Tripoli, taka Libiskite buntovnici uspeaja da se “vgnezdat” i vo domot na }erkata na Moamer Gadafi. Od nego s$ u{te nema traga, iako e izdadena milionska poternica. SAD i sojuznici se pridru`ija vo potragata po Moamer Gadafi vo koja u~estvuvaat i nivni agenti za razuznavawe. Dosega se identifikuvani nekolku lokacii na koi bi mo`elo da se nao|a libiskiot lider. Se stravuva deka {estmese~niot sudir vo Libija nema da se zavr{i s$ dodeka Gadafi e na sloboda.

SVETOT NIZ MEDIUMITE POSLOVNI DNEVNIK “Koj be{e vo Kosovo, a koj se izvini?”, pra{uva hrvatskiot vesnik, analiziraj} i go momentot {to Agrokor i nekoi drugi golemi hrvatski kompanii koi imaat i doprva planiraat golemi biznis-operacii vo Srbija ne bea so premierkata Kosor vo Kosovo.

Prvata kontejner - ku}a nikna vo [tip pred nekolku meseci KATHIMERINI K AT Vo GGrcija se glasaat klu~ni univerklu zitetski reformi, zite {to zna~i pomal buxet, ocenuvawe bux i na profesorite p ograni~uvawe na ogr vremeto za komplevre tirawe na studiite. tir Reformite predizRef vikaa revolt kaj vik studentite i profestud sorite. sor

KAKO SE GRADI KU]A BEZ CIGLI I MALT

PRVATA KU]A OD NA BALKANOT NI

K

VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

ECONOMIC TIMES I dodeka analiti~arite go kritikuvaat ekonomskiot rast na Indija {to ne sozdal novi rabotni mesta kolku {to se o~ekuvalo, izleguva brojkata od eden milion nepopolneti rabotni mesta vo dr`avnite slu`bi, najmnogu vo vojskata i vo policijata.

THE WASHINGTON POST Fokusot na buntovnicite vo Libija sega e naso~en kon pronao|awe na Gadafi, na isto~niot breg na SAD mu se zakanuva silno nevreme, a genijalniot lider na Epl, Stiv Xobs, ja napu{ti ~elnata pozicija, pi{uva amerikanskiot vesnik.

Коnтејnеrите sе подлога i na подот и na фаsадата.

11

toni te`i eko-ku}ata napravena od brodski kontejneri vo [tip

Kako da izgradite ku} a, a da ne potro{ite nitu edna cigla ili pak vre}a malter? Kako, pak, da pomislite da investirate vo nov dom so po~eten buxet od 4.000 evra? [tipjanecot Vlatko Zejtinikov dade odgovori na ovie pra{awa so neodmna izgradenata prva eko-ku}a na Balkanot, napravena od brodski kontejneri.

350 1.500

toni te`i edna standardno gradena ku}a so dimenzii kako ovaa

evra ~ini eden brodski kontejner od otpad za staro `elezo

Po nekolkumese~no “kopawe” po Internet i denono}ni kalkulacii za najisplatliva varijanta, za nepolna godina vo {tipskata naselba Prebeg nikna unikatnata ekolo{ka ku}a.

Iako navidum sli~en na ostanatite, ovoj dom blagodarenie na neverojatnite performansi, ve}e dobiva dimenzii na grade`en fenomen.

Visokata energetska

efikasnost, ekstra malata te`ina, a vo isto vreme ogromna nosivost i izdr`livost, go pravat ovoj dom ne samo prijatno i bezbedno, tuku i ekonomi~no mesto za `iveewe.

Sopstvenikot Zejtinikov veli deka najobi~niot i najevtiniot brodski kontejner go pretvoril vo neverojatno mesto za `iveewe.

“Ku}ata ja napraviv re~isi sam, 90% od vlo`eniot trud e moj.

Pred da po~nam so realizacija ne ka`av nikomu, osven na soprugata.

Idejata najprvo mi ja definira{e dlabo~inata na xebot.

Ograni~eniot buxet me natera dva meseci denono}no da prebaruvam

VLATKO ZEJTINIKOV SOPSTVENIK NA PRVATA KU]A OD KONTEJNERI

“Na samiot po~etok pobarav sovet od dvajca arhitekti, no me odbija velej}i mi deka se raboti za luda ideja. Potoa, nitu barav soveti, nitu publicitet, a duri otkako ja zavr{iv ku}ata, sfativ deka sum napravil golema rabota. Nakratko, vo eden zdiv si izgradiv fenomenalen dom.”

3 FAKTI ZA...

18 250 81,3%

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

Iljadi, mali pretprijatija se o~ekuva da bidat zatvoreni poradi krizata vo Grcija Iladi, lica im se zakanuva opasnost da ostanat bez rabota, poradi krizata Od kompaniite vo Grcija im se vlo{ila finansiskata sostojba

PROCENKI...

VLADIMIR PE[EVSKI

VESTI...

BERZA MBI 10

VICEPREMIER

3.000 2.800

PONISKIOT REJTING NEMA DA VLIJAE VRZ ZADOL@UVAWETO

A

gencijata Standard i Purs go namali kreditniot rejting za doma{nata valuta, no ne i za stranskata koja e najrelevantna pri ocenkata za raboteweto na edna dr`ava. Treba da bideme vnimatelni vo izrazuvaweto, oceni vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski.

Pe{evski objasni deka promenata na rejtingot e nastanata pred s$ poradi promena na metodologijata so cel da ima {to pomali razliki me|u rejtingot na doma{nata i stranskata valuta.

2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,355.46 2010/2011 2010/2011

PAD NA CENATA NA ZLATOTO ZA NAD 100 DOLARI ~era na zaklu~uvaweto na berzata vo Wujork cenata na zlatoto se namali za pove}e od 100 dolari za unca.

Na krajot na denot blagorodniot metal se trguva{e za 1.756,80 dolari za unca pad od 104 dolari, odnosno 5,61%.

Toa e najgolemoto namaluvawe na cenata na zlatoto od mart 2008 godina.

Spored eksperti, pri~inata za poevtinuvaweto na blagorodniot metal, koj e sigurno pribe`i{te za investitorite, se prvite znaci na stabilizirawe na svetskite finansiski pazari.

V

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Glavniot indeks na Makedonskata berza v~era padna za 0,10%, a vrednosta na akciite iznesuva{e 2.355,46 indeksni poeni. Najgolem dobitnik be{e Beton [tip, so rast na akciite od 9,09% i vkupen promet od 24.000 denari. Najgolem gubitnik pak, be{e NLB Tutunska banka Skopje, so pad na akciite od 1,61% i promet od 152.750 denari. Komercijalna banka v~era ima{e najgolem promet na akciite od 1.666.510 denari.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Бетон Штип

1,200.00 +100

+9,09% 9 09%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК НЛБ Тутунска банка

3,394.00 1 61% -1,61%

-56

DOW JONES

Del od kontejnerite od koi e izgradena ku}ata

Ова е паsиvnа кuќа, можеш бrзо да ја изладиш и бrзо да ја sтоплиш.

TER?

D KONTEJNERI IKNA VO [TIP! Po nekolkumese~no “kopawe” po Internet i denono}ni kalkulacii za najisplatliva varijanta, za nepolna godina vo {tipskata naselba Prebeg nikna unikatnata ekolo{ka ku}a po Internet.

Po~nav da gi prou~uvam monta`nite ku}i na Hot i Hot, no sfativ deka toa e preskapa investicija.

Koga po~nav da gradam, tuk-tamu }e se pojave{e nekoj “analiti~ar” od strana za da frli edna doza skepticizam, ama takvite reakcii mi davaa u{te pogolem stimul da izdr`am dokraj.

Na samiot po~etok pobarav sovet od dvajca arhitekti, no me odbija velej}i mi deka se raboti za luda ideja.

Potoa, nitu barav soveti, nitu publicitet, a duri otkako ja zavr{iv ku}ata, sfativ deka sum napravil golema rabota.

Nakratko, vo eden zdiv si izgradiv dom”, raska`uva Zejtinikov.

BETONOT IMA IZDR@LIVOST DO 100 GODINI, A METALOT DO 1.000 opstvenikot na ku}ata od kontejneri potencira deka vakvite gradbi imaat Straewe neverojatno golema izdr`livost. Betonskata konstrukcija, veli, ima rok na 100 godini, 50 godini do fermentiraweto i potoa sleduva fazata na erozirawe. Za razlika od betonot, pak, ako metalot soodvetno se za{titi, ima izdr`livost i do 1.000 godini. Zejtinikov objasnuva deka vo slu~ajov, uspeal oksidacijata da ja svede na minimum.

KOLKU ^INI “KONTEJNER-KU]ATA”? ejtinikov za “Kapital” raska`uva deka izgradbata na ku}ata ja po~nal so 4.500 evra, kolku {to go ~inele trite brodski kontejneri kupeni od otpad na staro `elezo. Vi{okot materijal uspeal da go preprodade, pa karabinata na ku}ata ne go ~inela nitu 4.000 evra. Koga ja pominal i fazata postavuvawe prozorci, presmetal deka za celata ku}a so zafatnina od 180 metri kvadratni potro{il pomalku od 35.000 evra.

Z

VISOKA ENERGETSKA EFIKASNOST a prose~na ku}a od 100 metri kvadratni potrebni se okolu 18 toni beton, 35 Zgradeweto toni pesok, 60 toni cigla i 5 toni `elezo. Emisijata na jaglerod dioksid pri na ovaa ku}a bi bila 15 toni od betonot, okolu 8 toni od ciglata i 6 toni od `elezoto ili vkupno 29 toni emisija na jaglerod dioksid. Vo sporedba so ovaa gradba, koga se gradi so kontejneri voop{to nema emisija na ova soedinenie, zatoa {to se upotrebuvaat ve}e koristeni kontejneri podgotveni za reciklirawe.

MERKEL I SARKOZI: SE UKINUVA BUXETSKIOT DEFICIT VO EVROZONATA ermanskata kancelarka, Angela Merkel i francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, najavija voveduvawe na danok na finansiskite transakcii, kako i nekolku drugi novi merki vo nasoka na zaedni~ko vodewe na ekonomskata politika vo evrozonata. Na sostanokot, na koj se razgleduvaa na~inite za re{avawe na dol`ni~kata kriza, dogovoreno e i zemjite od evrozonata da gi balansiraat buxetite bez da imaat buxetski deficit. Toa zna~i deka }e treba da potro{at tolku kolku {to }e imaat prihodi vo buxetite, bez da se zadol`uvaat. Se predlaga ovaa ideja da se vmetne vo ustavot na sekoja od zemjite vo evrozonata. Ovaa merka se nosi so cel da se spre~i ponatamo{noto prekumerno zadol`uvawe na zemjite vo Evropa, {to be{e glavna pri~ina za izbuvnuvawe na nova ekonomska kriza

G

13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/07 12/07 17/07 22/07 27/07 01/08 06/08 11/08 16/08 21/08

11,320.70 +143,95

+1,29%

Se vra}a optimizmot na evropskite berzi. Blag, no neramnomeren porast zabele`aa evropskite berzi v~era. Poznava~ite smetaat deka toa e rezultat na nade`ta na investitorite deka amerikanskata tcentralna banka }e usvoi dopolnitelni merki za poddr{ka na ekonomijata.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,199.99 8,772.36 1,177.60 2,145.04 5,695.49 751.82

VALUTI

-0,11% +1,54% +1,31% +0,74% +0,25% +1,29%

£ €

€ $

1.1348

1.4424

-0,5%

-0,1%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.739,30 $ -1,02% 1 02% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

JAPONIJA GI UBLA@UVA POSLEDICITE OD RASTOT NA JENOT aponskata Vlada najavi nova programa, vredna 100 milijardi dolari, so koja privatnite kompanii vo ovaa zemja }e se pottiknuvaat da go zamenat jenot vo stranska valuta. Ovoj ednogodi{en plan vladata vo Tokio odlu~i da go primeni otkako ne uspeaja so pazarni intervencii da ja namalat vrednosta na doma{nata valuta.

Celta na merkite e da gi ubla`i negativnite posledici od jakneweto na japonskata valuta koi gi ima za japonskata ekonomija.

111,11 $ +0,87% 0 87% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

J

Ugo ^avez Venecuela podgotvuva plan za repatrijacija na zlatoto od stranstvo.

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI SUDSKI SOVET RASPI[A OGLAS ZA IZBOR NA 17 SUDII udskiot sovet raspi{a oglas za izbor na 17 sudii i eden pretsedatel na sud. Sovetot otkako donese odluka za zgolemuvawe na brojot na sudii vo Upravniot sud raspi{a oglas za izbor na 10 sudii koi }e treba da go zajaknat kapacitetot i podobrat fondot na rabota vo ovoj sud.

Sovetot }e izbira i eden sudija vo Vrhovniot sud, eden vo Apelacioniot sud, mesto koe ne be{e popolneto so posledniot konkurs, kako i edno sudisko mesto vo skopska Apelacija. Poradi izborot na dvajca sudii na minatiot konkurs koi od Krivi~niot preminaa vo Apelacioniot sud, slobodni se i dve mesta vo ovoj najgolem sud.

Sudskiot sovet treba da izbere i pretsedatel na Upravniot sud, mesto koe ostana prazno otkako pretsedatelkata Rozalija Ko~kovska be{e imenuvana za prv ~ovek na Vi{iot upraven sud.

Za sudiite koi }e se prijavat na oglasot }e va`at kriteriumite za napredok vo karierata koi se predvideni so Zakonot za sudovite od 2010 godina. Pokraj kriteriumite za napredok vo karierata sudiite koi }e se prijavat za ovie mesta treba isto taka da prilo`at i dokument za ispolnuvawe na dopolnitelen uslov za vr{ewe na javna funkcija izdaden od Komisijata za verifikacija na fakti.

S

ULICATA TEODOSIJ GOLOGANOV SE PROLONGIRA DO KRAJOT NA SEPTEMVRI pokraj maksimalnite napori ulicata Mitropolit Teodosij Gologanov da stigne do 8 septemvri, poradi vremenskite uslovi toj rok nema da bide ispolnet i pokraj toa {to intenzivno se rabote{e vo dve smeni i preku vikendi, izjavi v~era skopskiot gradona~anik Koce Trajanovski, koj napravi uvid na grade`nite raboti za pro{iruvawe i rekonstrukcija na kolovozot i formirawe kru`en tek na ulicata Mitropolit Teodosij Gologanov.

“Se nadevame deka ovaa soobra}ajnica celosno }e bide pu{tena vo upotreba do krajot na septemvri godinava”, re~e Trajanovski.

Trajanovski potseti deka pro{iruvaweto na ovaa ulica po~na na 13 maj godinava. Bulevarot }e ima ~etiri lenti, vo {iro~ina od 13 metri. Od dvete strani }e ima trotoari so {iro~ina od 3,5 metri. ]e ima i uli~no osvetluvawe. Na site ulici koi odat od ovoj bulevar }e ima semafori.

“Karakteristi~no za ovoj bulevar e toa {to }e ima nov kru`en tek - turbo kru`en tek koj e prv vo Skopje i vo Makedonija i }e ovozmo`i pobrz protek na vozilata i soobra}ajot vo glavniot grad”, re~e Trajanovski.

Spored nego, ovaa soobra}ajnica e edna od klu~nite, po Ilindenska i Partizanska. Ulicite Kosturski heroi i 9 Maj }e bidat ednonaso~ni i }e imaat semafori.

I

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

SE V@E[TUVA RETORIKATA ZA IMETO

ARIFI BARA POMO[ OD STRANCITE ZA IMETO! GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

tavot na premierot Nikola Gruevski deka Makedonija saka {to poitno da dojde do re{enie na sporot za imeto ja v`e{ti retorikata me|u Skopje i Atina.

Dodeka Grcija vo porakata na Gruevski gleda la`en optimizam i za nere{eniot spor za imeto edinstvenata odgovornost ja bara vo Vladata na Gruevski, vicepremierkata za evrointegracii, Teuta Arifi, bara pomo{ od me|unarodnite prijateli.

“Odgovornosta za nitu eden spor ne mo`e da le`i samo na ednata strana. Jasno e deka se raboti za bilateralen problem, koj ima me|unarodna dimenzija. Nie sme poka`ale dobra volja i taka treba da prodol`ime, no toa treba isto taka da go o~ekuvame i od drugata strana, kako i da o~ekuvame partnerstvo od na{ite me|unarodni prijateli, koi treba da dadat olesnuva~ka nota na problemot”, re~e Arifi.

Se ~ini, so ova Arifi pomo{ta za sporot za imeto ja pobara direktno od me|unarodnite partneri vo SAD i EU. Dali vakvata retorika zna~i deka Skopje i Atina ne mo`at samojstojno da dojdat do re{enie na sporot za imeto ostanuva da se vidi. Kako i da e, ve}e na golemo se {pekulira deka }e pretstoi `e{ka esen vo odnos na sporot za imeto.

Arifi ne saka{e da ja ko-

S

Na inicijativa na Teuta Arifi v~era vo SEP na edna masa sednaa nejzinite prethodnici za da zboruvaat za evropskata idnina na zemjata. Vasko Naumovski ne dojde mentira nitu izjavata na porane{niot vicepremier za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor, Abdula}im Ademi, koj re~e deka o~ekuva re{enie do april 2012 godina, tvrdej} i deka ne e korektno da se komentiraat izjavite na kolegite.

V~era vo Sekretarijatot za evropski pra{awa na inicijativa na vicepremierkata Arifi se odr`a sostanok na koj prisustvuvaa porane{nite vicepremieri za evropski pra{awa- Zlatka Popovska, Radmila [e}erinska, Ivica Bocevski i Zoran Krstevski.

Otsustvoto na prethodniot vicepremier, Vasko Naumovski, nikoj ne go komentira{e, a i Naumovski v~era ostana nedostapen za komentar da objasni zo{to ne prisustvuval na ovaa sredba.

Po sredbata Arifi izrazi

zadovolstvo od razgovorite koi, napomena, bile konstruktivni i najavi prodol`uvawe na sorabotkata.

“Ubedena sum deka istorijata ne po~nuva od li~nosta koja vo momentot mo`e da se najde na edna politi~ka funkcija, nitu zavr{uva tuka. Vo ime na toj kontinuitet i dobrata volja za da se dobijat {to pove}e sugestii za efikasnost za pra{aweto koe e

bitno za site nas, Evropa, imav ploden razgovor so porane{nite vicepremieri.

Razgovaravme otvoreno za site pra{awa. Gi cenam i }e gi zemam predvid nivnite sugestii”, istakna Arifi.

Docna popladne od Vladata stigna soop{tenie -reakcija na izjavata na portparolot na gr~koto MNR Grigoris Delavekuras vo koe stoi deka "ako bilo do makedonskata strana, sporot voop{to ne bi trebalo da postoi"

PRODOL@UVA CIRKUSOT VO SOBRANIE ZA SRD

GO IZBRAA I SELVER AJDINI! MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

eproduktivnata rasprava za izbor na novi ~lenovi na Sovetot za radiodifuzija prodol`i i vo tretiot obid da bidat izglasani kandidatite predlo`eni od pretsedatelot, \or|e Ivanov. Otkako pred dva dena mnozinstvoto go izglasa prviot predlog na Ivanov, Zoran Traj~evski, v~era pratenicite debatiraa za vtoriot kandidat, Selver Ajdini, no vo raspravata duri i negovoto ime retko se spomenuva{e, a kamoli nekoi posu{tinski karakteristiki {to bi go napravile opravdan ili neopravdan izbor za ~len na regulatornoto telo. Site argumenti protiv, izlo`eni od opozicijata, se deka Ajdini kako upravitel na kumanovskata televizija Hana nema da mo`el nepristrasno da ja izvr{uva funkcijata vo Sovetot i deka bil kadrovsko re{enie na DUI. Vladeja~koto mnozinstvo odgovori deka kandidatot u{te vo juli podnel ostavka vo TV Hana, a vo prilog na negovata kompetencija navedoa deka pominal {est godini vo upravnite odbori na Makedonskiot institut za mediumi i na Asocijacijata na privatni elektronski mediumi. Od DUI negiraa deka toj e ~len na partijata. Kako i vo prethodnite dve prodol`enija

N

OD KU]ATA NA BO[KOSKI UKRADEN E SAMO NAKIT den sef so zlato i nakit, pet ma{ki i ~etiri `enski ~asovnici nedostasuvaat od ku}ata na Qube Bo{koski vo koja pred nekolku dena provalija, za policijata s$ u{te nepoznati storiteli, informiraat od MVR. “Izvr{en e uvid vo ku}ata vo prisustvo na soprugata na Bo{koski, Violeta. Bidej}i avtomobilot be{e pronajden bez klu~evite dopolnitelno }e treba toj da bide otvoren i da bide izvr{en i uvid na vnatre{nosta na voziloto”, izjavi Liza Bendevska, portparol na SVR Skopje.

Bo{koska, koja v~era se vrati od pat, e zgrozena od toa {to se slu~uva. Taa bila i vo poseta na svojot soprug, koj ve}e tret mesec se nao|a vo pritvorskoto oddelenie vo [utka. Bo{koski isto taka bil vo {ok, veli Violeta.

“Po seto ova {to se slu~uva se somnevam, bidej} i ako mo`e da se namesti eden vakov slu~aj i toa od dr`avata, od DBK, ako mo`e vo telefonite {to gi dobivme nazad od istra`niot sudija da bidat uklu~eni i otkako gi ispitavme uvidovme deka bile postaveni prislu{kuva~ki uredi. Denes n$ predupredija da vnimavame i na avtomobilot, bidej}i i toj najverojatno se prislu{kuva. Se somnevam vo s$”, veli Bo{koska.

Taa e zadovolna od uvidot koj go napravila policijata vo nejziniot dom. Se nadeva deka so pomo{ na pribranite dokazi }e bidat fateni storitelite.

V~era istekoa poslednite 30 dena od pritvorot na Qube Bo{koski. Toj be{e uapsen eden den po izborite pod obvinenieja za zloupotreba na slu`benata polo`ba i zloupotrebuvawe na sredstva za finansirawe na izborna kampawa.

E

na sednicata, ne izostanaa kritikite od opozicijata upateni do predlaga~ot, pretsedatelot Ivanov, koj pod obvinenie deka kandidatite gi predlo`il po direktiva od VMRO-DPMNE i DUI, be{e nare~en egzekutor na slobodata na mediumite vo Makedonija. Povtorno najgolemo vnimanie privlekoa me|usebnite diskreditacii me|u pratenicite od vlasta i opozicijata, koi na momenti gi pominuvaa granicite na dobriot vkus. Pretenikot na SDSM, Oliver Spasovski, na svojata povozrasna kole{ka od VMRO-DPMNE, Blagorodna Duli}, & re~e deka lesno zaboravala bidej}i bila penzioner, no ne ostana dol`na nitu prateni~kata grupa na vladeja~kata partija, vo ~ie ime pratenikot Romeo Trenov

vrati: “Izgleda i va{iot lider, Crvenkovski, e penzioner, pa zatoa zaboravi da go ispolni vetuvaweto i da podnese ostavka po izborniot poraz”.

Prateni~kata od Socijalisti~kata partija, Vladanka Avirovi}, branej}i go partiskiot lider, Qubisav Ivanov–Yingo, od napadite na pratenikot na NSDP, Goran Misovski, mu dofrli na Misovski deka ako bil ma` napadite }e gi povtorel nadvor od Sobranieto, bez prateni~ki imunitet. Misovski ekspresno & odgovori, zasmevaj}i gi kolegite: “Na drugo mesto poka`uvam kakov ma` sum, ama mi treba inspiracija”.

Pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, bezuspe{no se obiduva{e da gi natera

pratenicite vo svoite diskusii da se dr`at do to~kata na dnevniot red. Da ne se zboruva nadolgo i na{iroko za Jozev Gebels, Ante Paveli}, Van~o Mihajlov, A1 televizija, Kosmos ne pomognaa ni ~estite isklu~uvawa na mikrofonite na govornicata po barawe na spikerot.

Po Ajdini, Sobranieto vo ramkite na istata to~ka }e rasprava poedine~no i za ostanatite ~etiri od {este novi ~lenovi na Sovetot za radiodifuzija, predvideni so poslednite izmeni na Zakonot za radiodifuzna dejnost.

Metodija Jan~evski e predlog na Antikorupciskata komisija, Lazo Petru{evski i Zamir Mehmeti se predlo`eni od ZELS, a Metodi Stoimenovski e kandidatot na Komisijata za za{tita na konkurencijata.

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

7

PREGLED VESTI RUSKO-MAKEDONSKA SORABOTKA ZA BORBA PROTIV TRGOVIJATA SO DROGA inisterkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankuloska i direktorot na Federalnata slu`ba za kontrola i dvi`ewe na narkotici od Ruskata Federacija, Viktor Ivanov, v~era vo Skopje potpi{aa spogodba za sorabotka vo borbata protiv nedozvolenata trgovija so narkoti~ni drogi, psihotropni supstanci i prekursori.

“So dogovorot {to go poti{avme sorabotkata }e se ostvaruva preku razmena na informacii i me|usebna sorabotka vo delot na prezemawe soodvetni policiski aktivnosti i protivmerki so cel navremeno otkrivawe i spre~uvawe na kriminalnite dejstva, no pretstavuva i ramka za prezemawe operativni istra`ni dejstva preku zaemna organizaciska i druga pomo{ pri otkrivaweto krivi~ni dela, kako i aktivnosti koi zna~at kontroliran transport na narkotici. Zaedni~kata cel e preku razmena na iskustvata, preku intenzivirawe na sorabotkata i koordinirawe na aktivnostite da bideme u{te poefikasni vo borbata protiv trgovijata so droga”, re~e ministerkata Jankuloska.

Ivanov smeta deka borbata protiv nelegalnata trgovija so droga e aktuelna tema vo svetski ramki, no i vo Evropa i vo Rusija, pred s$ poradi, kako {to re~e, golemata koli~ina droga koja se krium~ari, nelegalnite prihodi koi od toa gi zarabotuva narkomafijata i {tetata {to se nanesuva na tie {to ja konsumiraat.

“Makedonija poradi svojata mestopolo`ba vo centarot na Balkanot e prva na udar na trgovijata so droga.

Zatoa, dobro e {to Makedonija sorabotuva so svoite sosedi vo vrska so pronao|aweto golemi koli~ini droga ne samo na svojata teritorija, tuku i na drugi zemji”, re~e Ivanov.

M

KIPARSKATA OF[OR KOMPANIJA NE SE OFAJDI

A2 NAMESTO DA SE PRODADE, ]E OTIDE VO STE^AJ!?

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

ropadna obidot na kompanijata za koja “Kapital” otkriva deka e registrirana na Kipar, a ima skrieni sopstvenici da vleze vo A2 televizija.

Po inicijativa na Upravata za javni prihodi se povede pretste~ajna postapka i za ovoj medium. Docna popladneto Dr`avnoto pravobranitelstvo do Osnovniot sud Skopje 2 dostavi predlog za otvorawe na postapkata, {to za “Kapital” go potvrdi i dr`avniot pravobranitel, Olivera Kitanova.

Spored Kitanova, UJP do pravobranitelstvoto dostavilo inicijativa koja gi sodr`ela site potrebni dokazi so koi go potkrepuvaat svoeto barawe po {to bilo konstatirano deka se ispolneti uslovite za ste~aj.

Od UJP ne otkrivaat za kolkav dolg kon Upravata e povedena postapkata. Neoficijalno, prvi~nata proceneta suma poradi koja se otvora postapkata e 110 iljadi evra, no po prijavuvaweto na site doveriteli se o~ekuva sumata da porasne do 400.000 evra.

Za pretste~aen upravnik e imenuvan Aco Petrov koj ve}e e ste~aen i na A1 televizija.

Petrov informira deka vo

P

110.000 400.000

evra neoficijalno iznesuva dolgot na A2 televizija poradi koj odi vo ste~aj

evra se o~ekuva da dostigne dolgot koga }e se prijavat site doveriteli

naredniot period }e ja proveruva knigovodstvenata doukumentacija za finansiskoekonomskoto rabotewe na televizijata.

“Ve}e bev vo prostoriite na televizijata i rabotam na pribirawe na potrebnata dokumentacija. Treba da se proveri kolku mediumot ima obvrski i kolku pobaruvawa.

Po uvidot, pred sudot }e izlezam so konkreten predlog”, izjavi Petrov.

Sudeweto na koe }e se utvrduva dali A2 televizija }e otide vo ste~aj e zaka`ano za 2 septemvri.

KOMPANIJATA OD KIPAR IMA SKRIENI SOPSTVENICI! Inaku, firmata za koja otkako “Kapital” objavi deka e zainteresirana za vlez vo A2 se krena golema pra{ina, e registrirana na Kipar – zemja koja va`i za dano~en raj vo Evropa i kade {to e zagarantirana

pogolema anonimnost na sopstvenicite. “Kapital” doznava deka baraweto za promena na sopstveni~kata struktura na televizijata stigna zav~era ve~erta vo SRD i deka na nekoja od narednite sednici }e go stavat na dneven red. Pravnata slu`ba ve}e go razgleduvala baraweto i rabotela na analiza na sopstveni{tvoto, no izvori za “Kapital” velat deka se raboti za skrieno sodru`ni{to. Imeto na kompanijata nikako ne se otkriva. Toa {to ve}e se pojavi kako {pekulacija e deka se raboti za sopstvenost na makedonski dr`avjanin, istaknat vo politi~kite i biznis-krugovite, a momentalno blizok do SDSM. Od SRD velat deka nemaat nikakvi informacii, osven toa {to potvrduvaat deka go dobile baraweto i deka imaat rok od 60 dena da odgovorat na istoto. Vo me|uvreme informiraat deka od Sudot,

SLU^AJ "PAJA@INA"

VELIJA: OVOJ PROCES GO KONTROLIRA VLASTA MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

vrap~iwata znaat deka ovoj proces go kontrolira vlasta, istakna prvoobvinetiot vo slu~ajot “Paja`ina”, gazdata na A1 televizija, Velija Ramkovski. Toj vo sudnicata pra{a zo{to tolku dolgo obvinetite vo slu~ajot se dr`at vo pritvor koga se ispolneti site pretpostavki za nivno pu{tawe da se branat od sloboda. “Vo zatvorot n$ vikaat politi~ki zatvorenici”, izjavi Ramkovski pred Sudskiot sovet.

Iako postapkata treba{e da prodol`i so soslu{uvawe na svedocite predlo`eni od obvinitelstvoto, procesot se prodol`i poradi spojuvaweto na postapkata protiv @aklina Georgievska, upravitelka

I

i osnova~ na A2. Povtorno be{e pro~itano obvinenieto, a obvinetite ja povtorija svojata odbrana dadena na po~etokot na procesot.

Georgievska pred sudot izjavi deka poteknuva od rabotni~ko semejstvo i ~esno rabotela.

Nikoga{ ne bila del od zlostorni~ko zdru`uvawe, ne zatajuvala danok, nitu perela pari. Georgievska potvrdi deka bila ovlasten potpisnik na smetkite na firmite, no imala skromni poznavawa od smetkovodstvoto. Kako i del od obvinetite, i Georgievska ja poso~i Slavica Marinkovska kako lice zadol`eno za finansiskoto rabotewe.

Na v~era{noto ro~i{te prisustvuvaa i pretstavnicite na firmite o{teteni od Ramkovski, koi vo slu~ajot se javuvaat kako svedoci na obvinitelstvoto. Ratko Dimitrovski, sopstvenikot

na Evropa 92, pe~atnicata koja gi pe~atela vesnicite “Vreme” i “[pic”, ne mo`e da realizira pravosilna izvr{na presuda.

“Stanuva zbor za dolg vo visina od 12 ipol milioni denari, bez kamata, dolg {to go pobaruvame od Vreme E~ DOO Skopje, edno od dru{tvata {to se predmet na obvinenieto. Se nadevame deka }e si gi naplatime parite, zatoa i sme ovde”, izjavi Goce Ristov, advokat na Evropa 92 Ko~ani.

Procesot prodo`uva so soslu{uvawe na ostanatite svedoci, porane{ni novinari vo mediumite na Ramkovski, kako i vraboteni vo firmite od Pero Nakov bb.

Ramkovski i ostanatite 22 obvineti se tovarat za perewe pari, za zatajuvawe danok, za zlostorni~ko zdru`uvawe, za o{tetuvawe doveriteli.

s$ u{te nemaat dobieno oficijalno izvestuvawe za pokrenatata pretste~ajna postapka za mediumot.

Toa {to izvori za “Kapital” go velat e deka duri i da ne se pokrene{e inicijativata za pretste~ajna postapka, idejata za kupuvawe na mediumot nema{e da se realizira i da pomine vo SRD. Navodno celiot teatar vo Sobranieto denovive okolu izborot na novite ~lenovi na Sovetot e tokmu poradi sudbinata na ovoj medium.

Vlasta pobrzala da ja stavi to~kata prva na dneven red i da gi proturka nivnite predlozi za ~lenovi na Sovetot za da obezbedi poddr{ka za ocenuvawe na baraweto kako nezakonsko. Od druga strana, ako navistina kompanijata ima skrieno sodru`ni{tvo, baraweto & e nezakonsko, oti Zakonot za radio-difuzna dejnost nalaga otkrivawe na identitetot na sopstvenikot na medium, {to zna~i deka of{or kompanija ne mo`e da kupi televizija kaj nas.

BESIMI: O^EKUVAM POGOLEM BUXET ZA ODBRANATA lenstvoto vo NATO e eden od pette prioriteti na Vladata i sekako, o~ekuvam deka toa }e se reflektira vo buxetot za odbranata, re~e v~era ministerot za odbrana, Fatmir Besimi, za vreme na zaedni~kata poseta so na~alnikot na General{tabot, Goran~o Koteski, na kasarnata Ilinden.

Besimi najavi deka Armijata na Republika Makedonija do krajot na godinava }e gi dobie novite uniformi, a so odredeni revidirawa, dokolku se neophodni, }e prodol`i i realizacijata na proektot “ARM moj dom”.

“Celta na posetata e da se zapoznaeme so vojnicite koi neposredno gi izvr{uvaat funkciite vo ARM, a pokaznata ve`ba na renxerite e izvonredna prigoda da vidime kako funkcionira armijata vo praktika.

Isklu~itelno sum zadovolen od toa {to mo`ev da go vidam od aspekt na profesionalnosta i kapacitetot {to go poka`uva ARM”, izjavi Besimi i dodade deka vo naredniot period }e prodol`i i }e se konkretizira i proektot “ARM moj dom”.

^

Intervju

8

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

TONI DIMOVSKI

DIREKTOROT NA AGENCIJA ZA FINANSISKA PODDR[KA VO ZEMJODELSTVOTO I RURALNIOT RAZVOJ

IPARD OTVORA NOVI INVESTICISKI MO@NOSTI ZA MAKEDONSKIOT AGRAR Vo idnina od evropskiot fond za zemjodelstvo }e se kofinansira izgradbata na novi plastenici i staklenici i farmi za proizvodstvo na mleko i meso. Ovie mo`nosti, mnogu zna~ajni za makedonskiot agrar, dosega ne bea vo igra. Direktorot Dimovski najavuva postojano sledewe na potrebite na zemjodelcite ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ajavivte menuvawe na uslovite za koristewe na IPARD-programata za nejzino pogolemo iskoristuvawe.

Konkretno, koi uslovi }e se menuvaat i kaj koi merki?

IPARD-programata spored odredeni pravila mo`e kontinuirano da se menuva i adaptira zatoa {to zemjodelstvoto e dinami~na dejnost i potrebite za investicii na zemjodelcite se menuvaat.

Nie, tie promeni i potrebi gi sledime od komunikacijata so zainteresiranite korisnici na IPARD, preku nivnite pretstavnici vo Komitetot za monitoring na IPARD od zemjodelskite zdru`enija i federacii.

Predlo`enite izmeni so tretata modifikacija na IPARD-programata se rezultat na sogleduvawata na Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo i Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj za u{te pogolemo prilagoduvawe na programata kon aktuelnite potrebi na makedonskiot agrar.

Novina e mo`nosta so IPARD da se finansiraat podignuvawe na novi plas-

N

tenici i staklenici, {to dosega ne be{e predmet na kofinansirawe od IPARDprogramata, Dosega be{e mo`no samo da se rekonstruiraat ve}e postoe~kite kapaciteti. Novina e kofinansiraweto na proekti za poddignuvawe novi farmi za proizvodstvo na mleko i meso, kravarski i ov~arski farmi, koi dosega ima{e mo`nost samo da se rekonstruiraat so evropski pari. Me|u predlo`enite izmeni spa|a i ukinuvaweto na oddelni finansiski ograni~uvawa pri nabavka na oprema.

Dokolku se usvojat ovie izmeni vkupnite prifatlivi tro{oci po korisnik }e se zgolemat kaj site merki.

Na primer, kaj merkata 101 (investicii vo zemjodelski stopanstva) od 530 iljadi evra na 2 milioni evra. Toa zna~i deka na eden korisnik }e mo`e da mu bidat prifateni pove}e proekti so vkupna prifatliva vrednost na tie proekti do 2 milioni evra, od koi mo`e da dobie do 50% ili eden milion evra finansiska poddr{ka. Kaj merkata 103 (prerabotki i plasman) zgolemen e limitot na finansiska poddr{ka od 1,1 milion evra na 3 milioni evra, odnosno do 50% finansiska podddr{ka. Kaj merkata 302 (ruralen razvoj) limitot na prifatlivi tro{oci za proekt }e se zgolemi od 250 iljadi na

500 iljadi evra isto taka so mo`nost za finansiska poddr{ka do 50% od prifatlivata vrednost na proektot.

Vo osnova izvr{eni se zna~itelni izmeni na listata na prifatlivi tro{oci kaj trite merki, pri {to zna~ajno e {to sega se opfateni tro{oci za oprema za sadewe, berba, prerabotka na zemjodelski proizvodi i sli~no. 效etvrtiot oglas za IPARD istekuva na krajot na mesecot. Dali e zgolemen interesot kaj aplikantite i koi se Va{ite o~ekuvawa od ovoj oglas?

Oglasot istekuva na 31 avgust, o~ekuvame interes vo kontinuitet. Va`no e {to ima pove}e oglasi i se nadevame deka so pretstojnite izmeni vo programata i akreditaciite i po drugi merki vo naredniot period }e se zgolemuva realizacijata na sredstvata.

Vo oktomvri }e bide objaven u{te eden oglas {to dopolnitelno }e go zabrza iskoristuvaweto na sredstvata.

Zemjodelcite postojano se `alat na slo`enite proceduri i na kompliciranite kriteriumi koi treba da se ispolnat za nivnata aplikacija da bide odobrena.

Koi se naj~estite pre~ki so koi se soo~uvaat zemjodelcite?

Osnovno e pri podgo-

tovka na aplikacija da se obezbedat site potrebni dokumenti, za predmetot ponatamu da bide obraboten evaluiran i podocna odobren, so sklu~uvawe dogovor. Problemite naj~esto se javuvaat vo dokumentite, kako {to se dokumentite za legalno koristewe na zemji{teto, poto~no imoten list ili dogovor za zakup, obezbeduvaweto na potrebnite dozvoli od soodvetnite institucii i sl. Vo odredeni slu~ai za sevo ova e potrebno pove}e vreme, no zatoa pak objavuvaweto na oglasite za aplicirawe e po~esto. Sakam da potsetam deka ne e dozvoleno aplikantite koga apliciraat za kofinansirawe, da nemaat sklu~eno dogovori so dobavuva~i zatoa {to podocna treba da se pravat dopolnitelni aneksi {to go uslo`nuva i odolgovlekuva procesot.

So sekoj nareden oglas o~ekuvam unapreduvawe na sostojbite. Dosega{noto iskustvo }e se nadopolnuva so pomasovnoto zapoznavawe na javnosta so povolnostite na sredstvata od IPARD-programata.

Od dosega sklu~enite dogovori za kofinansirawe, dali ima slu~aj na raskinuvawe na dogovor poradi nepo~ituvawe na uslovite od strana na korisnikot na finansiskata poddr{ka?

Dosega ne se slu~ilo

raskinuvawe na dogovor sklu~en po IPARD-programata.

Vo posledniot oglas ima{e golem interes od aplikantite za investicii vo kapaciteti za proizvodstvo na mleko i sirewe, kako i za otkupni centri. Za koja merka ima najgolem interes za kofinansirawe?

Najmnogu aplikacii ima za merkite 101 i 103 poto~no vo potsektorot ovo{tarstvo, kako vo primarnoto proizvodstvo i prerabotki od ovo{je i zelen~uk i vo mlekarstvoto. Vo prvata merka za proekti za modernizacija na postoe~kite ovo{ni nasadi, nabavka na sistemi za navodnuvawe kapka po kapka, odnosno nabavka na oprema, mul~eri, atomizeri, prskalki za za{tita i druga priklu~na mehanizacija.

Kaj vtorata merka, pak, najmnogu aplikacii ima za proekti za modernizacija na prerabotuva~kite kapaciteti, nabavka na sovremena oprema, vklu~itelno i softver, za prerabotka na zemjodelski proizvodi. Vo tretata merka, pak, za proekti za investicii vo izgradba i opremuvawe objekti za odgleduvawe pe~urki, potoa vlo`uvawa vo izgradba i opremuvawe mlekarnici, za izgradba i opremuvawe objekt za prerabotka na med, kako i za investicii vo ugostitelstvo.

Eden od klu~nite problemi za zemjodelcite e problemot so kreditirawe, odnosno obezbeduvawe dovolno finansii. Pred nekolku meseci Agencijata potpi{a i memorandum so bankite za polesen pristap do krediti za aplikantite za IPARDprogramata. Ovoj problem s$ u{te postoi. Dali najdovte zaedni~ki jazik so bankite?

Imame komunikacija so bankarskata komora i storivme s$ {to e potrebno vo nasoka da postoi pogolema razmena na podatocite za da izlezeme vo presret na zainteresiranite za IPARD-programata.

Vo posledno vreme ima pozitivni signali od nekolku banki koi{to ve}e se naso~eni kon pogolema poddr{ka na zemjodelcite koi apliciraat za ovaa programa.

Vo proces e aplikcijata za akreditirawe na u{te edna ~etvrta merka od IPARDprogramata. Do kade e toj proces, za {to se odnesuva ovaa merka i koga zemjodelcite }e mo`at da po~nat da apliciraat?

Zavr{eni se podgotokite za akreditacija po u{te edna merka, za tehni~ka pomo{.

So koristeweto na sredstvata od istata se o~ekuva da se zgolemi zapoznavaweto so mo`nostite koi gi nudi IPARD-programata, so detalno zapoznavawe na uslovite i na~inot na aplicirawe.Vo septemvrioktomvri }e bide sprovedena postapkata za nacionalna akreditacija, po koja }e sledi i akreditacija i od strana na Evropskata komisija. Spored planot, odnosno potrebniot period za zavr{uvawe na ovaa postapka se o~ekuva vo po~etokot na 2012 godina da otpo~ne koristeweto na sredstva i od ovaa merka.

Koi se Va{ite o~ekuvawa za intenzitetot na iskoristuvawe na sredstvata od IPARD-programata. Dali so novata merka i so menuvaweto na uslovite }e se zabrza iskoristuvaweto na parite?

Otpo~navme so implamentirawe na programa kade {to resursite ve}e bea odobreni, a treba{e da se dobie akreditacija za najkratok period. Napravivme ogromni napori toa da se slu~i. Postojat i precizni pravila kako se koristat ovie sredstva. Uspeavme da realizirame del od sredstvata koi bea zaostanati od 2007 i 2008 godina, a sega so za~estenite oglasi i so pretstojnite akreditacii i modifikacii na programata, o~ekuvam da se zabrza iskoristuvaweto na ovie zna~ajni sredstva za na{ata dr`ava. Pravime maksimalni napori za ovie sredstva da bidat iskoristeni vo celost. Vrz osnova na dosega objavenite tri javni povici Agencijata sklu~i 103 dogovori za investicii so vkupna vrednost od okolu 13 milioni evra, odnosno rezervirani sredstva za kofinansirawe od okolu 6,5 milioni evra.

Isplatite te~at soglasno so potrebniot period za realizirawe na investiciite. Dosega se isplateni 20 korisnici na sredstva od prviot i vtoriot javen povik, odnosno od IPARDprogramata se isplateni vkupno 813 iljadi evra od koi 203 iljadi evra od Buxetot, a 609 iljadi evra se pari od Evropskata unija.

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

Kompanii / Pazari / Finansii PREGLED VESTI

TRKA ZA DR@AVNITE AKCII VO HELENIK PETROLEUM

REDOVNATA OTPLATA NA RATITE OD STANBENIOT KREDIT E NA^IN NA INVESTIRAWE VO VA[IOT IMOT KOJ PO KOMPLETNATA OTPLATA ]E BIDE NA VA[E IME

LACIS GRUP STANUVA GAZDA NA OKTA!

Lacis grup, koj e najgolem poedine~en akcioner vo Helenik petroleum so 41,3% od kapitalot, ima najgolemi {ansi da bide kupuva~ na dr`avniot udel od 35,5% vo naftenata rafinerija koja se najde na proda`ba otkako premierot Jorgos Papandreu be{e prinuden da ja spasuva zemjata od bankrot preku privatizacijata na nacionalnoto bogatstvo. So toa Grkot Lacis }e stane gazda i na Okta, vo koja Helenik poseduva 83% od akciite KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

o}nata gr~ka kompanija Lacis grup (Latsis Group) }e stane gazda i na edinstvenata rafinerija vo Makedonija, Okta, ako poznatiot gr~ki biznismen, Spiros Lacis preku negovata Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. go kupi paketot akcii od 35,5% vo Helenik koj dr`avata mora da go prodade do krajot na noemvri.

Ako akciite od dr`avata gi kupi kompanijata na bogatiot grk Lacis, toga{ toj zaedno so postojnite 41,3% }e stane dominanten sopstvenik na 76,8% od kapitalot na najgolemata gr~ka rafinerija Helenik petroleum, ~ija pazarna vrendost iznesuva 1,6 milijardi evra.

Kako {to v~era objavi “Kapital” udelot akcii od 35,5% koi Grcija gi poseduva vo najgolemata gr~ka rafinerija do noemvri godinava mora da bidat prodadeni. Gr~kiot premier, Jorgos Papandreu, e prinuden na vakov ~ekor otkako rafinerijata Helenik petroleum se najde na najnovata lista na dr`aven imot i udeli vo kompanii koi Grcija mora da gi prodade vo najkratko vreme, za da ja spasi dr`avata od bankrot. Gr~kiot medium “Kapital” pi{uva deka Ministerstvoto za finansii ve}e pregovara so nekolku zainteresirani kupuva~i, najprvo so najgolemiot poedine~en akcioner vo Helenik petroleum, semejna kompanija Lacis grup.

Ako naesen se ostvari scenarioto - Lacis grup da stane dominanten sopstvenik vo Helenik petroleum, a so toa i vo rafinerijata Okta, Lacis grup }e gi ima site konci vo

DVA DENARI ZA KILOGRAM ZA REGISTRIRANITE VINARNICI ozarite koi }e go predadat grozjeto vo registrirani vinarski vizbi }e dobijat po dva denari za kilogram, pari od dr`avata. Vinarite, pak, za otkupen kilogram belo grozje po minimum osum denari }e dobijat 1,5 denari stimulacija, a za crveno grozje otkupeno po najmalku 10 denari }e dobijat 2,5 denari poddr{ka. Spored vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski, ova se vladinite merki za pomo{ vo lozrastvoto {to bea doneseni na zav~era{nata sednica. Vladata }e obezbedi dopolnitelna poddr{ka za vinarnicite {to }e otkupat pogolemo koli~estvo grozje od prosekot vo 2009 i 2010 godina. Predvideni se po dva denari za kilogram belo i tri denari za kilogram crveno grozje.

“So ovie merki o~ekuvame sostojbata so otkupot na godina{niot rod da bide zadovolitelno. Zalihi vo vinarskite vizbi ima, no pomalku od lani. Se procenuva deka vkupno site vinarski vizbi vo zemjava raspolagaat so 60 milioni litri neprodadeno vino”, istakna Pe{evski.

Godinava vo Makedonija se o~ekuva da bidat sobrani okolu 190.000 toni vinsko i 60.000 trpezno grozje.

L

M

Sopstvenikot na Lacis grup, magnatot Spiros Lacis, koj spored mediumite te`i pove}e od 9,1 milijarda dolari, poseduva 41,3% vo Helenik petroleum, preku negovata firma Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. registrirala vo Luksemburg. racete koga e vo pra{ewe noseweto strate{ki odluki za kompanijata, opredeluvawe na biznis-planot, kako i mo`noto prodavawe na del od svojot kapital ili, pak, prezemaweto drugi kompanii.

“Kapital” pobara, no ne dobi oficijalen komentar od Lambros Zogopulos, generalen direktor na Okta, {to bi zna~elo vleguvaweto na Lacis grup kako dominanten sopstvenik na Helenik petroleum za raboteweto na Okta.

Eksperti koi u~estvuvaa vo kupoproda`niot dogovor na Okta za “Kapital” ocenuvaat deka dokolku Lacis stane dominanten sopstvenik vo Okta ne treba da se o~ekuvaat nekoi drasti~ni promeni vo odnosite me|u Makedonija i Helenik petroleum, koja vo 1999 godina kupi 83% od kapitalot vo edinstvenata rafinerija vo Makedonija, Okta. Ostanatite 17% od kapitalot vo skopskata rafinerija & pripa|aat na dr`avata.

“Lacis grup i sega e najgolem poedine~en akcioner vo Helenik petroleum. Zna~i ~ovek na

Lacis grup sigurno i ponatamu }e bide pretsedatel na Upravniot odbor na Helenik, vnatre{nata struktura na direktori povtorno }e ja izbiraat od Lacis grup, taka {to mislam deka ni{to drasti~no nema da se promeni. Drug e momentot ako ponatamu Lacis grup odlu~i del od akciite da gi prodade, na primer, na ruskiot naften gigant Lukoil, koj u{te pred nekolku godini saka{e da vleze vo Helenik petroleum “, veli za “Kapital” eden od u~esnicite vo pregovorite za kupoproda`bata na Okta.

Ruskata naftena kompanija Lukoil u{te pred desetina godini ima{e seriozen interes da kupi okolu 30% vo Helenik petroleum. Nekoi analiti~ari vo Grcija ne ja isklu~uvaat mo`nosta i sega da projavi interes da vleze vo trkata za kupuvawe na 35,5% od akciite vo Helenik.

Od Lukoil Makedonija ne sakaat da komentiraat za mo`niot razvoj na nastanite i eventualnite planovi na rakovodstvoto na Lukoil vo Moskva za ostvruvawe na

MENAXERITE SO POPOVOLNI OCENKI ZA EKONOMIJATA akovoditelite na delovnite objekti ja ocenuvaat ekonomskata sostojba na pretprijatijata vo juli godinava kako popovolna vo odnos na prethodniot mesec i istiot period minatata godina, objavi Dr`avniot zavod za statistika.

Ocenkata za obezbedenosta na proizvodstvoto so nara~ki e ponepovolna vo sporedba so ocenkata od prethodniot mesec. Obemot na proizvodstvoto na delovnite subjekti vo juli 2011 godina bele`i porast vo sporedba so prethodniot mesec, o~ekuvawata za obemot na proizvodstvoto vo narednite tri meseci se popovolni, a o~ekuvawata za brojot na vrabotenite se ponepovolni. Vo juli 2011

R

godina, zalihite na surovini i repromaterijali, kako i tekovnite nabavki na surovini i repromaterijali se pod i okolu normalata.

Zalihite na gotovite proizvodi vo juli 2011 godina se namaleni vo sporedba so prethodniot mesec. Prose~noto iskoristuvawe na kapacitetite na delovnite subjekti vo juli 2011 godina iznesuva 61,3% od normalnoto iskoristuvawe.

Najgolemo vlijanie na ograni~uvaweto na obemot na proizvodstvoto vo juli imaat nedovolnata stranska pobaruva~ka so 22,3%, nedovolnata doma{na pobaruva~ka so 18,4%, finansiskite problemi so 11,9% i neizvesnoto ekonomsko opkru`uvawe so 9,5%.

VLADATA REDOVNO ]E DEBATIRA ZA PRETPRIEMNI[TVO omitetot za pretpriemni{tvo i inovacii, so koj v~era pretsedava{e premierot Nikola Gruevski, }e se fokusira na pra{awata za podobruvawe na konkurentnosta na makedonskata ekonomija, kako i na zgolemuvawe na vrabotenosta i ekonomskata aktivnost preku razvoj na pretpriema~kiot duh, osobeno kaj mladite, preku jaknewe na svesta za mo`nostite za vodewe sopstven biznis i so toa kreirawe podobri uslovi za sopstven uspeh, no i uspeh i napredok na dr`avata. Na sostanocite na Komitetot

K

9

}e se razgovara i za finansiska poddr{ka i unapreduvawe na regulatornata ramka za razvoj na malite i srednite pretprijatija, unapreduvawe na ve{tinite na pretpriema~ite i nivno zdru`uvawe, unapreduvawe na uslovite za vodewe biznis, povrzuvawe na firmite so univerzitetite i inovatorite, implementacija na istra`uva~ki i razvojni proekti, poddr{ka na komercijalizacijata na inovaciite, kako i implementirawe na novi tehnologii koi se osnova za postoewe na tehnolo{ki baziran ekonomski rast.

`elbata za vlez vo gr~kiot Helenik koja postoi u{te od 2002 godina. Toga{ Lukoil saka{e da kupi okolu 30% vo dr`avnata naftena kompanija Helenik petroleum, no poradi ostrite kritiki od gr~kite sindikati, Rusite odlu~ija da vlezat vo gr~kata rafinerija preku Lacis grup. Iako dvajcata partneri uspe{no se dogovorija, na krajot ovaa sorabotka nema{e epilog, bidej}i gr~kata vlada odlu~i da go odbie vlezot na Lukoil i na Lacis grup vo Helenik so objasnuvawe deka toa e neprifatlivo za nacionalnite interesi na Grcija. No, samo edna godina podocna gr~kata firma Lacis grup preku serija transackii stana sopstvenik na 16,5% od kapitalot na Helenik petroleum, preku kompanijata Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A., registrirana vo Luksemburg i koja e vo celosna sopstvenost na Lacis grup. Za samo nekolku godini Lacis go zgolemi svojot udel vo Helenik na 41,3% i stana najgolem akcioner, pogolem i od dr`avata.

K

O

M

E

R

AGROLOZAR ]E IZVEZE 600 TONI SORTNO GROZJE NA ZAPADNITE PAZARI trumi~kata kompanija Agrolozar planira da izveze 600 toni trpezno grozje od sortata “viktorija” na zapadnite pazari. ]e izvezuva grozje na pazarite vo Germanija, Litvanija, Rusija i Hrvatska.

Agrolozar od selo Hamzali, Strumi~ko, ima sopstveni planta`i na belo sortno grozje od tipot “viktorija”, koi od pred dve godini se obnoveni so novi lozovi nasadi. Vo krugot na pretprijatieto podignata e nova administrativna zgrada, a izgradena e i sovremenata vinarnica Dalvina, so zaokru`en tehni~kotehnolo{ki proces za proizvodstvo na vino, so kapacitet od 4,8 milioni litri vino.

Vo vinarnicata Dalvina se proizveduvaat 15 vidovi vina, a najgolem del od niv vo pakuvani, pokraj na doma{niot pazar se plasiraat i na pazarite vo stranstvo, pred s$ vo Hrvatska.

“Vo momentot vo vinarnicata imame zaliha na nalivno i na vino vo {i{iwa, koe go plasirame na doma{nite i stranskite pazari”, veli direktorot na vinarnicata, Zoran Peev.

S

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI ЧETIRI FIRMI ZAINTERESIRANI ZA KE@OVICA etiri kompanii podignale tenderska dokumentacija od op{tina [tip za konkurirawe na me|unarodniot tender za javno-privatno partnerstvo za Gradskata bawa Ke`ovica.

Portparolot na gradona~alnikot na op{tina [tip, Milena Ristova-Mihajlovska, veli deka postapkata s$ u{te e vo tek i kompaniite mo`at da dostavat ponudi, a otvoraweto na ponudite e na 29 avgust vo 13 ~asot vo prostoriite na op{tina [tip.

Dogovorot {to }e se sklu~i me|u javnoto pretprijatie Isar i privatniot investitor }e va`i 30 godini.

“So realizacija na proektot treba da se obezbedi unapreduvawe na turisti~kata infrastruktura, potoa osloboduvawe na Isar od nesu{tinskite dejnosti, animacija na bawskiot turizam i voveduvawe novi smestuva~ki, terapevtski i bawski kompleksi. Vo dogovorot za javno-privatno partnerstvo e navedeno deka privatniot partner e dol`en vo rok od edna godina da izvr{i rekonstrukcija na gradskata bawa, a }e ima mo`nost i za dogradba na postojniot smestuva~ki kapacitet”, veli Ristova-Mihajlovska.

Privatniot partner na JP Isar treba sekoja godina da mu go ispla}a ponudeniot procent od neto-dobivkata, a po rekonstrukcijata i modernizacijata na postojnite objekti cenata na dosega{nite bawski uslugi mo`e da se zgolemi najmnogu za 40%.

Ч

ONE JA ZGOLEMI DOBIVKATA, EBIDTA, ZA 24% onvergentniot telekomunikaciski operator ONE bele`i rast vo site segmenti od raboteweto vo prvata polovina od 2011 godina, velat od kompani-

K

jata.

Zaklu~no so juni godinava ONE ima vkupno 659.033 aktivni korisni~ki uslugi i bele`i rast od 24% vo mobilnata telefonija sporedeno so istiot period lani.

Rast od 53% ima i vo korisni~kata baza na digitalnata televizija – Boom TV. Porast se bele`i i vo brojot na korisnici vo fiksnata telefonija i internet-uslugite. Spored podatocite na kompanijata, zarabotkata pred kamati, danoci, depresijacija i amortizacija (EBIDTA) vo odnos na istiot period minatata godina bele`i rast od 24%.

“Mre`ata na ONE pokriva 99,9% od naselenieto i 98,17% od teritorijata na Republika Makedonija so kvaliteten signal. Ima {iroka paleta na visokokvalitetni, lesno dostapni i unikatni proizvodi i uslugi i {iroka maloproda`na mre`a niz celata zemja. ONE ima 226 roaming-partneri vo 105 zemji i nudi GPRS roaming so 64 operatori vo 36 zemji na site kontinenti”, pi{uva vo soop{tenieto od kompanijata.

BURGER KING OD 30. AVGUST NA SKOPSKIOT AERODROM a 30. juli }e bide otvoren prviot restoran od svetskiot sinxir za brza hrana, Burger king. Turskata kompanija TAB fuds, koja ja ima fran{izata za ovoj restoran, za tri do pet dena }e go otvori prviot restoran vo Makedonija, poto~no na renoviraniot aerodrom Aleksandar Veliki. Kako {to pi{uva{e “Kapital”, turskata kompanija na krajot na juni registrira{e firma vo Makedonija preku koja planira da gi {iri svoite sinxiri na restorani. Osven Burger king, TAB fuds ja ima fran{izata za u{te tri sinxiri za hrana - Popajs, Sbaro i Arbis. “]e go otvorime na{iot prv restoran na skopskiot aerodrom na 30. avgust, a u{te tri novi Burger king restorani }e se otvorat vo Makedonija do krajot na godinata”, izjavil Kaner Diki~i, generalniot menaxer na TAB fuds, na pres-konferencija vo Istanbul.

Kompanijata operiraa so nad 500 restorani vo Turcija, a planiraat i {irewe na Balkanot.

N

+

25.08.2011

Бетон Штип Арчилормит. (ХРМ) ЗК Пелагонија Битола ФЗЦ 11 Окт. Куманово Топлификација 25.08.2011

НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Битола РЖ Услуги Комерцијална банка РМДЕН05

-

раст

+9,09% +2,74% +2,33% +1,43% +1,11% пад

-1,61% -1,25% -0,73% -0,58% -0,52%

нова цена

1.200,00 103,00 2.251,00 640,00 3.541,00

нова цена

3.394,00 2.250,00 210,00 3.300,00 92,00

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

SVETSKA BANKA IM PREPORA^UVA NA ZEMJITE NA CEFTA

DO EKONOMSKIOT RAST SO POGOLEM IZVOZ NA USLUGI

Ponudata na grade`ni, transportni, pravni i turisti~ki uslugi mora da se olesni i da se zgolemi me|u zemjite-~lenki na CEFTA. Sega{nite barieri ne nosat nikakov benefit, konstatira Svetskata banka i prepora~uva mnogu pogolem izvoz na uslugi, koi so~inuvaat dve tretini od bruto-dodadenata vrednost vo regionot VERICA JORDANOVA

jordanova@kapital.com.mk

ogolemata trgovija na uslugi bi mo`ela da go zgolemi ekonomskiot rast na zemjitepotpisni~ki na CEFTA, dogovorot za slobodna trgovija me|u zemjite od Centralna Evropa, no samo ako se otstranat trgovskite pre~ki i ograni~uvawa. Ova e zaklu~ok od najnovata analiza na Svetska banka, “Pre~ki vo trgovijata na uslugi vo regionot na CEFTA”, objaven na 22. avgust. Vo analizata se potencira va`nosta od ostranuvaweto na brojnite barieri za zemjite-~lenki na CEFTA da mo`at vo celost da gi iskoristat benefitite od ovoj va`en dogovor. Podatokot deka padot na izvozot na uslugi vo periodot od 2008 do 2009 godina e mnogu pomal od padot na izvozot na stoki i proizvodi za avtorite na ovaa analiza e u{te eden argument plus deka potencijalite za ovoj rast vo sektor se mnogu golemi.

Borko Hanxiski, ekonomist na Svetska banka za Evropa i Centralna Azija, koj e eden od avtorite na ovaa studija, sublimira nekoi nekoi od po~estite pre~ki koi ja ograni~uvaat pogolemata trgovija so uslugi. Vo grade`ni{tvoto ograni~uvawe e nepriznavaweto na licencite za rabota na

P

15%

raste trgovijata so uslugi na godi{no nivo od 1980 godina

16

milijardi evra iznesuva godi{niot izvoz na uslugi na ~lenkite na CEFTA

grade`nite kompanii, {to ja namaluva prekugrani~nata ponuda i mo`nosta da se zgolemi konkurencijata na pazarot. Vo patniot transport toa se slo`enite regulativi, pazarniot protekcionizam i dr`avnite monopoli, posebno vo `eleznicite, koi gi ograni~uvaat mo`nostite za pogolema trgovija me|u Makedonija, Albanija, BiH, Hrvatska, Srbija, Kosovo, Crna Gora i Moldavija.

Najrestriktivni se pravilata vo pravniot sektor, kade {to osven sovetodavno-pravnite, site ostanati uslugi se ograni~eni na nacionalno nivo. Za razlika od pravnite, IT-uslugite se pomalku regulirani i trgovijata vo ovoj sektor zavisi od tehnolo{kiot napredok i pravata na intelektualna sopstvenost, objasnuva Hanxiski.

Uslugite imaat najgolem udel vo ekonomiite na ~lenkite na CEFTA i tie vo prosek

PRIHODI OD USLUGI VO 2009 VO CEFTA TURIZAM TRANSPORT KOMUNIKACII

9,6 milijardi evra 2,2 milijardi evra 850 milioni evra

so~inuvaat dve tretini od bruto-dodadenata vrednost vo regionot. Vo izve{tajot se naveduva deka izvozot na uslugi od zemjite na CEFTA vo periodot od 2007 do 2009 godina iznesuval 16,1 milijarda evra, {to e dvojno pove} e od uvozot, koj iznesuval 8,7 milijardi evra. Koga }e se isklu~at prihodite i rashodite vo turizmot, izvozot na uslugi od 6,2 milijardi evra e blago pogolem od uvozot na uslugi, vreden 5,9 milijardi evra.

Pritoa, neto-izvoz na uslugi

ostvaruva samo BiH, poradi golemiot izvoz na grade`ni uslugi. Hrvatska ima malku pogolem izvoz od uvoz na uslugi, Kosovo i Srbija imaat uramnote`ena trgovija, a site ostanati zemji, vklu~itelno i Makedonija, se neto-uvoznici na uslugi.

Celta na CEFTA dogovorot od 2006 godina e da se zgolemi trgovijata so stoki i uslugi i da se pottiknat investiciite me|u zemjite, bazirano na jasni, stabilni i predvidlivi pravila.

~etvrtok- 25.08.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 6,00% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,60% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,20% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,00% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,30% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

1м 1,35% 1,3% 0,22% 0,01%

3м 1,54% 1,5% 0,31% 0,01%

6м 1,75% 1,7% 0,48% 0,05%

12м 2,09% 2,0% 0,79% 0,29%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5032 42,6129 70,1211 53,9360 43,1117 44,6744

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.437.539,60

-13,32%

-15,99%

-18,91%

-12,60%

-18,72%

24.08.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.288.278,38

-14,91%

-14,31%

-17,78%

-14,97%

-22,28%

24.08.2011

Иново Статус Акции

17.343.233,82

-4,03%

-3,59%

-4,95%

-3,87%

0,08%

24.08.2011

КД БРИК

36.724.464,76

-11,16%

-10,57%

-12,95%

-9,23%

-15,78%

24.08.2011

КД Нова ЕУ

21.136.900,79

-12,16%

-17,87%

-22,27%

-16,55%

-19,47%

24.08.2011

КБ Публикум - Балансиран

28.081.303,65

-8,80%

-9,02%

-11,63%

-7,16%

-8,78%

24.08.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.191.730,32

0,06%

0,95%

0,00%

0,00%

0,00%

24.08.2011

КБ Публикум Паричен

51.903.592,23

0,26%

0,78%

0,00%

0,00%

0,00%

24.08.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

[TO ]E SE FINANSIRA SO BUXETOT ZA 2012 GODINA?!

11

PREGLED VESTI POIRI INFRA ]E GO MERI VLIJANIETO NA HEC LUKOVO POLE VRZ @IVOTNATA SREDINA

KAPITALNITE INVESTICII ]E NADMINAT 400 MIL. € ?! G Vladata na spisok za finansirawe gi stava pove}eto proekti {to

ermanskata konsultantska kompanija Poiri infra od 1. septemvri treba da po~ne da pravi studija za vlijanieto vrz `ivotnata sredina od realizacijata na proektot Lukovo Pole, investicija na ELEM. Izrabotkata na stdudijata ~ini 272.000 evra, koi se del od kreditot od Svetska banka dodelen na ELEM za podgotovka za akumulacijata Lukovo Pole.

Dogovorot za izrabotka na studijata v~era go potpi{aa direktorot na ELEM, Vlatko ^ingoski, i pretstavnikot na Poiri infra, Henri Brzezinski, vo prisustvo na ministerot za `ivotna sredina i prostorno planirawe, Abdila}im Ademi.

Za osum meseci konsultantot treba da ponudi kompletna ekolo{ka studija so plan za upravuvawe so `ivotnata sredina, {to bi ovozmo`ilo da po~ne realizacijata na Lukovo Pole spored izbranite grade`ni metodi bazirani na primena na najsovremeni tehnologii.

Po{irokiot region na Lukovo Pole vleguva vo nacionalniot park Mavrovo. Kako potencijalni negativni vlijanija od realizacijata na proektot se utvrdeni grade`nite raboti od pogolem obem, koristeweto materijali, kako i promenite vo lokalnata hidrologija.

“Tokmu zatoa, ekolo{kata studija }e treba da odredi, me|u drugoto, i koristewe specijalni grade`ni metodi, kako i plan za ekolo{ko upravuvawe so celiot proekt”, izjavi ^ingoski.

gi veti vo predizbornata programa, koi treba da se realiziraat vo 2012 godina. Se o~ekuva sumata za kapitalnite investicii za idnata godina da nadmine 400 milioni evra. No, pogolemiot del, sepak, ostanuva za platite na javnata administracija i penziite, socijalnite dava~ki, nabavkata na stoki i uslugi ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

ajgolem del od Buxetot od 2,7 milijardi evra i v godina }e se potro{i za tekovni potrebi, no Vladata planira zna~itelno zgolemuvawe na sumata za kapitalni investicii, otkrivaat vladini izvori. Vladata gi stavila na spisok za finansirawe pove}eto proekti {to gi veti vo predizbornata programa, koi treba da se realiziraat vo 2012 godina. Se o~ekuva sumata za kapitalnite investicii da nadminuva 400 milioni evra. No, pogolemiot del, sepak, ostanuva za platite na javnata administracija i penziite, socijalnite dava~ki, nabavkata na stoki i uslugi.

Tekovnite tro{oci isto taka nesomneno }e porasnat, bidej} i Vladata ve}e najavi deka }e gi zgolemi platite i penziite za 5%.

Spored najavite od Vladata, najsigurni proekti koi }e se najdat vo noviot buxet za 2012 godina se izgradba na delnicata od Koridorot 10 od Demir Kapija do Smokvica, za koja del od parite se obezbedeni i od me|unarodni kreditori; izgradba i rekonstrukcija na pove}e regionalni i magistralni pati{ta i toa Ko~ani–Vinica, Ki~evo–

N

Debar, Skopje–Son~ev grad, povrzuvawe od Bitola do Gevgelija preku izgradba na regionalni delnici; pove} e lokalni pati{ta; rehabilitacija na mostovite vo zemjata; doizgradba na stadionot Filip Vtori. Vo noviot buxet neminovno }e se najde proektot “Kupi stan, kupi ku} a”, za koj s$ u{te nema procenka kolku }e ~ini. Osven toa, idnata godina treba da se plati i ostanatiot del od nabavkata na avtobusite, kako i medicinskata oprema. Za subvencii vo zemjodelstvoto planirani se vkupno 115 milioni evra. Idnata godina prodol`uva i proektot za samovrabotuvawe, za koj }e se odvojat 2,25 milioni evra.

Na rashodnata strana od po~etokot na 2012 godina se najavuva novo namaluvawe na socijalnite i zdravstvenite pridonesi, namaluvawe i ukinuvawe na nekoi danoci i carinski dava~ki, {to }e ima negativni implikacii vrz prihodite vo Buxetot.

Kako {to objavi “Kapital”, Vladata so polna parea ja kreira dr`avnata kasa, od koja idnata godina }e se potro{at 100 milioni evra pove}e od godinava.

Spored proekciite, prihodite od danoci i pridonesi se planirani na 2,52 milijardi evra, dodeka pak, minusot }e iznesuva 176 milioni evra.

Od Ministerstvoto za fin-

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.355,46 МБИД 2.418,41 ОМБ 117,72

-0,10% +0,39% -0,03%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.320,70

+1,29%

+1,31%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.695,49

+0,25%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 751,82

+1,29%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ~etvrtok- 25.08.2011

МБИД

3.000

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+0,74%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 53.795,70

+0,02%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.199,99

-0,11% +0,02%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.752,50

-1.32%

+1,47%

-0,85%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

SASX 10 926,07

+0.06%

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 2.005,41

SOFIX 374,60

+0,86%

+0.89%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 653,71

ATHEX 889,77

+0.90%

Филип Морис

1.555,00

Чачанска банк

12.001,00

+3,19%

-7,68%

ХГ Спот

-8,84%

Пивоварна

10.400,00

Гранд Хотел

8.010,00

417,00

Глобос осиг.

317,00

+2.71% -6,76%

Ривиера Поре

+10.00%

Хотели Макар

-4,43%

220,00 64,02

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА Сава

+4,00%

29.600,00

-18,60%

1.521,00

Интереуропа

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

85.59$/барел BRENT

111.11$/барел

+0,50% +0,87%

ПРИРОДЕН ГАС

3.93$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

298,24

+0,10% +0.73%

-0,36%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+16.67%

10,00

Ветеринарски

0,03%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Кутјево

35,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.146,30

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.329,47

BELEX15 620,89

ОМБ

116 112

2.400

NASDAQ 100 2.145,04

120

+0,39%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1,54%

D

kroi porano za da mo`e da ima pove}e vreme za rasprava vo Parlamentot.

Vo isto vreme pak, dodeka se podgotvuva noviot buxet za dogodina vladini izvori potvrduvaat deka se revidiraat prihodite i tro{ocite vo dr`avnata kasa za godinava.

Se o~ekuva naskoro rebalansot na Buxetot da se najde na vladina sednica.

3.200

0,10%

obivkata na Stopanska banka od Skopje vo prvite {est meseci e dvojno pogolema sporedeno so istiot period lani. Spored finansiskiot izve{taj, vo prvoto polugodie bankata ostvarila vkupna netodobivka od 228,3 milioni denari ili 3,7 milioni evra, sporedeno so 100,1 milioni denari vo istiot period minatata godina.

Vo prvite {est meseci neto-prihodite od kamati na bankata se namaleni za 22,24%, na 1,08 milijardi denari vo prvite {est meseci od godinava nasproti 1,39 milijardi denari istiot period lani. Mal pad bele`at i neto-prihodite od provizii i nadomestoci i toa 430,4 milioni denari godinava nasproti 451,6 milioni denari lani.

Izvesno namaluvawe se zabele`uva kaj rashodite na bankata, no toa {to pridonesuva za zgolemuvawe na dobivkata e dramati~noto namaluvawe na rezervaciite za zagubite poradi o{tetuvawe na sredstva kaj dadeni krediti i vlo`uvawa, zna~i sredstvata koi bi bile izgubeni, pred s$, poradi dodeluvawe lo{i krediti i toa od 876,7 milioni denari lani na samo 412,9 milioni denari godinava.

2.800

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.772,36

ansii komentiraat deka vo ovaa faza na podgotovka na Buxetot ne mo`at da gi objavat detalite za sekoja stavka, nitu pak, konkretnite proekti {to }e se finansiraat so narodni pari vo 2012 godina. Iako voobi~aeno presmetkite za nov buxet se pravea kon krajot na septemvri, od Ministerstvoto za finansii velat deka godinava dr`avnata kasa se

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+0,78%

izgradba na delnica Demir Kapija– Smokvica od Koridorot 10 pove}e magistralni, regionalni i lokalni pati{ta rehabilitacija na mostovite vo zemjata doizgradba na stadionot Filip Vtori proekt “Kupi stan, kupi ku}a” subvencii vo zemjodelstvoto proekt za samovrabotuvawe

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.164,13

PARI VO BUXETOT ZA 2012 ]E IMA ZA:

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.177,60

3.000

STOPANSKA BANKA SO DVOJNO POGOLEMA DOBIVKA VO PRVOTO POLUGODIE

ЗЛАТО 1735.20$/унца СРЕБРО 39.84$/унца БАКАР 8924.50$/унца

ПЧЕНКА 730.00$/бушел

+3.50%

ПЧЕНИЦА 775.00/бушел

-8,37%

КАФЕ 2.74$/бушел

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

-1,26% +1,62% +0.8%

НИКЕЛ 21.075,00 АЛУМИНИУМ

2240.00$/унца ЧЕЛИК 575.00$/унца

+1,2% -1.1% /

СУРОВИНИ

+0,03% -0,99% +0,00%

-0,84% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1391.75$/бушел -0,45% КАКАО 3062.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

KONTROLING - PREVENTIVA ZA USPE[EN DELOVEN REZULTAT

Na

pra{aweto “Dali celosno go poznavate sopstvenoto rabotewe?” menaxerite naj~esto bez dilema pozitivno odgovaraat i dodavaat deka za uspe{no upravuvawe ne im e neophoden kontroling. No, so primena na kontrolingot vo kompanijata takviot stav mnogu brzo se menuva

P

red nekolku godini be{e prili~no dobro. So godini kompaniite rastea so neodr`livo brz rast. Pobaruvawata i zalihite se zgolemuvaa vo soglasnost so proda`bata, a u{te poprogresivno se zgolemuva{e zadol`enosta.

Kompaniite naj~es to izbegnuvaa stagnacija ili pad na prihodite, bidej}i - koj stoi, pa|a!

Koga na kompaniite im odi dobro, retko i nedovolno vlo`u vaat vo znaewe i umeewe koe bi dovelo do prevencija na problemi, a dokolku dojde do pojava, mo`at polesno da go dijagnosticiraat problemot i da odredat adekvatna terapija.

Koga s$ }e trgne naopaku, menaxmentot preku no} gi bara site relevantni informacii za promena na na~inot na upravuvawe vo novonastanatata situacija.

Vo uslovi koga vistinskata, to~na i a`urna informacija e vis tinska dragocen os t nesredenite delovni i informaciski sistemi se dopolnitelen tovar koj mo`e da ja povle~e kompanijata kon dnoto.

Kako do to~ni informacii?

Na pra{aweto “Dali celosno go poznavate sopstvenoto rabotewe?” menaxerite naj~esto bez dilema pozitivno odgovaraat i dodavaat deka za uspe{no upravuvawe ne im e neophoden kontroling. No, so primena na kontrolingot vo kompanijata takviot stav mnogu brzo se menuva. Iako pove}eto K

O

M

E

R

C

menaxeri tvrdat deka to~no znaat, na primer, kolkava e cenata na proizvodite i uslugite koi gi prodavaat, praktikata ~esto poka`uva deka tie se vo zabluda.

Standardnite smetkovodstveni podatoci ~esto se neprilagodeni za menaxersko upravuvawe i so samoto toa mo`at da im dadat na menaxerite dvosmisleni ili nedovolni informacii.

Neefikasnata organizacija, nesoodvetnite informaciski sistemi, nedovolno kvalitetno definiranite sistemi za analiza na tro{ocite, so toa i na centrite na odgovornost, ili nesoodvetniot pristap na izrabotka na kalkulacija na proizvodite mu davaat na menaxmentot informacii koi mo`at da bidat od som nitelen kvalitet.

So implementacija na kvaliteten kontroling menaxmentot mo`e da dojde do neverojatni otkritija koi nivnata percepcija za toa kako rabotat mo`e fundamentalno da ja promenat.

UPRAVUVAWETO SO ZALIHITE SO POMO[ NA KONTROLINGOT [irokata paleta na proizvodi na zaliha doveduva do podobro zadovoluvawe na potrebite na potro{uva~ite, so {to se namaluva mo`nosta za neispolneti nara~ki.

Me|utoa, takvoto razmisluvawe vo krizni vremiwa ja poka`uva svojata negativna s trana. Anga`ira premnogu likvidni pari~ni sredstva koi se neophodni za pre`ivuvawe, bidej}i I

J

A

L

E

N

pogolemite zalihi baraat pogolem skladi{en prostor, koj nepotrebno n& optovaruva so cenite za nivniot naem ili lizing.

Vo vreme na kriza preskapo e da se nastojuva da se zadovolat site potro{uva~i.

Lo{oto upravuvawe so zalihite direktno vlijae na likvidnosta. Potrebno e da se otkrijat segmentite na zaliha koi se isplativi da se dr`at i ponatamu i segmentite od koi vedna{ treba da se oslobodite, bidej}i go namaluvaat finansiskiot potencijal, sozdavaat tro{oci bez efekt. Vo vreme na globalna ekonomska kriza ~esto e podobro da se zabrza proda`bata i so namaluvawe na cenite, otkolku da se dr`i stokata na zaliha, pa podocna celosno da se otpi{e na smetka na prihodite. Sekako deka vo idnina }e se pojavi problem - kako cenite da se vratat na posakuvanoto nivo - ama toa e cena na prethodnite gre{ki i nedostatoci vo nabavnata i politikata na zalihi.

DALI SME DOVOLNO BOGATI ZA DA GI ZADR@IME “LO[ITE” KLIENTI? Vo krizni vremiwa mora pove}e od koga bilo da im obrneme vnimanie na klientite. Potrebno e da gi so~uvame dobrite kupuva~i so besprekoren kvalitet i usluga, bidej}i i tie vnimatelno procenuvaat dali za vlo`enite sredstva dobivaat soodvetna vrednost.

Isto taka, neophodno e da O

G

L

A

gi prepoznaeme kupuva~ite koi za nas ne se dobri.

Dvete raboti se zada~a na kontrolingot, koj za toa ima svoi metodi i alatki na osnova na jasno zacrtani kriteriumi i merki. Vo dobrite vremiwa lo{ite kupuva~i gi zadr`uvame poradi imperativot nare~en - prihod!

Vo vreme na kriza treba na site da ni e jasno deka prihodot ne ni e dovolen za da pre`iveeme. Prihodot “po sekoja cena” duri mo`e da donese pove}e {teta otkolku korist.

Kompaniite koi navreme nema da go otkrijat i spre~at rasipaweto na resursite, odnosno novite vlo`uvawa vo klienti koi ne se rentabilni, vo kriznite vremiwa re~isi nemaat {ansi za opstanok.

TRO[OCI – DA GI NAMALITE ILI DA GI KONTROLIRATE? Vo d ene{ni uslovi s$ pote{ko se postignuva finansiska ramnote`a, adekvatna anga`iranost na kapacitetite, a namaluvaweto na prihodite e na smetka na zgolemuvawe na fiksnite tro{oci. Fiksnite tro{oci vo kriza im se jamka okolu vratot na kompaniite, bidej}i ostanuvaat konstantni i pokraj namaluvaweto na proizvodstvoto i prihodite, odnosno celokupnata aktivnost na kompanijata. Za da se namalat ovie tro{oci e potrebno detalno razraboteno scenario na aktivnosti koe ne mo`e da se napravi preku no}. Namaluvaweto na ovie tro{oci pretpostavuva

restrukturirawe na raboteweto na kompanijata vo smisla na otka`uvawe od delovi na imotot koi ne se dovolno efikasni.

Vo nedostig od vistinska nasoka najlo{o {to mo`e da se prezeme e namaluvawe na tro{ocite intuitivno, t.e. spored subjektivnata procenka na menaxerot.

Praktikata poka`uva deka obi~no najprvin se otpu{taat rabotnicite i/ili namaluvaat platite, pa re~isi celosno se ukinuvaat tro{ocite za edukaci ja i stru~ni usovr{uvawa.

Od druga strana, za da & se sprotivstavat na krizata, kompaniite mora pove}e od koga bilo da rabotat na unapreduvawe na kvalitetot na proizvodite ili uslugite i da gi neguvaat vrskite so kvalitetnite klienti. Na prv pogled se ~ini deka sevo ova e kontradiktorno. Ne mo`e da se o~ekuva tolkava motiviranost na vrabotenite - odedna{ za pomalku (da sakaat, ama i da znaat) da rabotat pove}e i podobro.

Isto taka, nekvalifikuvanite rabotnici gi nemaat potrebnite znaewa so koi bi go unapredile raboteweto na kompanijata vo koja rabotat.

Vpro~em, patot za izlezot od krizata e sosema sprotiven.

Kvalitetnite, educirani i motivirani vraboteni se najgolemata poddr{ka na kompanijata koja e vo kriza i samo sovesnata rabota i lojalnosta mo`at da mu pomognat na sopstvenikot da go so~uva svojot kapital.

Vo vreme na kriza, sekako, se namaluvaat tro{ocite

M-R. SC. JASMINA O^KO Eden od najvlijatelnite hrvatski konsultanti vo oblasta na kontroling, menaxersko smetkovodstvo, upravuvawe so tro{oci, planirawe i buxetirawe Predava~ na obukata “Kontroling” www.tsl.mk

za marketing, no jasno e deka bez nego nema ni proda`ba. Za da ne ja se~eme grankata na koja sedime, mora sosema to~no i egzaktno da znaeme koi marketin{ki aktivnosti ni nosat vistinski rezultati. Bez kontroling imame samo subjektivna ocenka vrz osnova na nedostig od kriteriumi, kako {to e, na primer, dobra proda`ba.

Kontrolingot ima zada~a da go pronajde vistinskoto mes to kad e {to “istekuvaat pari” na procesi koi ne doveduvaat do novosozdadena vrednost - od neopravdano izgubeni rabotni ~asovi i nekvalitetno rabotewe, preku tesnite grla i prazen od vo delovnite procesi, do marketin{kite vlo`uvawa vo nerentabilni proizvodi na nerentabilni pazari.

Sosema e sigurno deka kontrolingot vo idnina }e navleze pozna~ajno vo kompaniite, pottiknat osobeno so ovaa ekonomska kriza.

Vpro~em, najdobrite odgovori na krizata, kako {to mnogumina se slo`uvaat, vo ovoj moment se nao|aat vo samite kompanii, vo nivnite materijalni i finansiski resursi, znaeweto, snaodlivosta i ume{nosta na site koi vlijaat na donesuvaweto na upravuva~kite odluki.

S

BOGATSTVOTO NA MAKEDONSKATA KUJNA ora da se napomene deka jadeweto na odreden narod ja pretstavuva negovata du{a. Od sostavot i od na~inot na prigotvuvaweto na jadeweto, mo`e da se zaklu~i kako se razvival narodot. Dali toa bilo vo izobilstvo i bogato `iveewe ili, pak, toa bil ma~en pat poln so siroma{tija i so te{ki periodi.

Iako istoriskiot razvitokot na Makedonija bil te`ok, so mnogu pre~ki, sepak, du{ata na Makedoncite e bogata, {to se manifestira i vo mnogu vidovi makedonski specijaliteti. Si ima svoj raspored: {to da se priprema vo odredena sezona, koi produkti da se koristat vo razli~nite godi{ni vremiwa, kakvi jadewa se podgotvuvaat za vreme na verski praznuvawa, razni proslavi za ubavi raboti (svadbi, kr{tevki, rodendeni, ra|awe na novoroden~iwata), kako i za ta`ni momenti (pogrebi, parastosi- se} avawa za pokojnite i sl.)

Isto taka, sekoj kraj vo Makedonija ima svoe specifi~no jadewe po koe se prepoznava vo bogatstvoto na nacionalni jadewa.

Vidovi tradicionalni jadewa vo sekodnevieto na Makedoncite, vo minatoto i denes.

Obrocite na na{iot ~ovek glavno se podeleni na tri celini: pojadok, ru~ek i ve~era. Pome|u niv e u`inata. Kako najva`en obrok se smeta ru~ekot. Ru~ekot ne bi bil ru~ek ako prvo ne se podgotvi ladno predjadewe - meze ili salata i seto toa prosledeno se aperitiv, rakija, mastika ili drug vid alkoholen pojalok. Potoa doa|a glavnoto jadewe i na krajot doa|a desert (ovo{je ili kola~).

Kako najstaro sekojdnevno jadewe na trpezata na Makedoncite se smetaat najednostavnite jadewa so bra{no i voda. Vo Kumanovskokrivopalane~kiot kraj se podgotvuvala klin ~orba koja{to se sostoela od p~enkarno bra{no svareno vo voda {to vrie vo vid na varivo - ~orba. Vo egejskiot del na Makedonija ovaa ~orba se narekuva {uto makalo. Takov tip na jadewe no na baza na p~eni~no bra{no, postoi i denes. Toa e ka{a ili ajmokac, kade {to ~orbata se vari so pile{ko meso.

M

INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ na 02/ 31 32 062 ili na maja.petkovska@worldlearning.org i iskoristete go popustot za u~esnici od Makedonija i grupniot popust za u~estvo na konferencijata. Za pove}e informacii posetete go blogot na konferencijata http://ispi-europe.blogspot.com/.

Ekskluziven mediumski pokrovitel

Kombinacijata na p~eni~no bra{no ili p~enkarno bra{no i voda e glaven element vo razni jadewa: Proja, Solenik so spana}, Ka~amak.

Od mesenite testa najmnogu se pripremale: Kravaj~e, Maznik so oriz, Zelnik.

Doma{nite lebovi i piti se pe~ele vo doma{ni furni ili pod vr{nik - poklopec so koj se pokrivalo testoto a odozgora se staval `ar za da se ispe~e.

Od mlekoto se podgotvuva kiselo mleko i ma{tenica. Kiseloto mleko se dobiva so fermentirawe na mlekoto pod dejstvo na kisel potkvas. Ma{tenicata e eden vid na mateno kiselo mleko. Kako produkt na mlekoto t.e. pri ladewe se dobiva kajmak {to se posoluva i slu`i za prilog vo mnogu specijaliteti. So zasiruvawe na mlekoto se dobiva urda. Se koristi za podgotovka na razni piti i drugi meseni jadewa.

Karakteristi~no lesno ritualno jadewe e varena p~enica. Varenata p~enica mo`e da se me{a so meleni orevi.

Jufkite i tarana se testenini koi{to se pravat vo Makedonija od damna. Jufkite se pravat so golemi kori, se su{at i se kr{at. Se pripremaat kako poseben obrok so kiselo mleko ili so sirewe. Taranata e zrnesto suvo testo koe{to nao|a golema primena vo ishranat na Makedoncite od porano do denes.

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

Svet / Biznis / Politika

13

STIV XOBS X SE POVLEKUVA

EPL BEZ XOBS NEMA DA BIDE IST! lide pozicija vo Epl gi zagreva za glasinite za nego Odlukata na Stiv Xobss da se povle~e od liderskata vata zdravstvena sostojba. Momentot na odlukata na Xobs e iznenaduva~ki, bidej}i konkurencijata na pazarot na “smart” uredi e najgolema dosega VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

tsekoga{ smetav deka ako nekoga{ dojde denot koga ne }e mo`am da gi ispolnam svoite obvrski i o~ekuvawa kako glaven izvr{en direktor na Epl, jas }e bidam prviot koj {to }e vi go ka`e toa.

Za `al, toj den pristigna...,- na ovoj na~in legendarniot vizioner i najgolemata figura na informati~kiot svet denes, genijalniot Stiv Xobs, soosnova~ na tehnolo{kiot gigant Epl, vo sredata zamina od mestoto glaven izvr{en direktor.

So ovoj ~in zavr{i negovoto 14godi{no vodstvo na momentalno najvrednata kompanija vo svetot.

Vedna{ po vesta deka Xobs celosno se povlekuva od kormiloto na Epl akciite na kompanijata padnaa za 7%. Xobs najavi deka na ~elo na kompanijata }e go zameni negoviot dolgogodi{en sorabotnik i desna raka, Tim Kuk. Vo kratkoto soop{tenie {to go objavi tehnolo{kiot gigant se veli deka Xobs ja podnel svojata ostavka do upravniot odbor na direktori vo sredata i silno prepora~uva Tim Kuk da bide negov naslednik. Xobs, koj ima 56 godini, vedna{ po ostavkata e izbran za ~len na upravniot odbor, a i priklu~uvaweto na Tim Kuk vo upravata na kompanijata stapuva na sila vedna{.

O

Legendata na Silikonskata Dolina vo otkaznoto pismo ne gi poso~i pri~inite za vakvata postapka, no se pretpostavuva deka stanuva zbor za zdravstveni pri~ini. Imeno, toj se izbori so rak na pankreas vo 2004 godina, a vo 2009 godina mu be{e transplantiran crn drob. Na boleduvawe zamina na 17 januari godinava na neopredelen period, no ne pojasni za kakov zdravstven problem stanuva zbor.

Za vreme na boleduvaweto Xobs nakuso se pojavi vo mart za da go pretstavi noviot Ajpad 2 i da prisustvuva na ve~era so pretsedatelot Barak Obama i tehnolo{kite lideri od Silikonskata Dolina.

VLO[ENOTO ZDRAVJE GLAVNA PRI^INA ZA ZAMINUVAWETO Odlukata na Stiv Xobs da se povle~e od liderskata pozicija na Epl gi zagreva glasinite za negovata zdravstvena sostojba. Kompjuterskiot ekspert na Si-en-en, Den Sajn, veli: “Momentot na odlukata e iznenaduva~ki.

Se postavuva pra{aweto kakva e zdravstvenata sostojba na Xobs. Vo 2004 godina mu be{e dijagnosticiran rak, vo 2009 godina mu be{e transplantiran crn drob. Ne se znae to~no kakva e negovata momentalna zdravstvena sostojba...”

Odlukata sigurno ne bila ednostavna za Xobs, so ogled na toa {to Epl vo momentov ima golem uspeh, za koj K

CS Global e Centar za menaxment i jazi~na edukacija osnovan 2004 godina vo Makedonija. Centarot za jazi~na edukacija ima potreba od nadvore{en sorabotnik (profesor po slovene~ki jazik) so slednive kvalifikacii: • Univerzitetsko obrazovanie (Filolo{ki fakultet) • Rabota na kompjuter za obrabotka na tekst, tabeli, prezentacii • Komunikativna i dinami~na li~nost • Iskustvo vo rabotata Ve molam Va{ata biografija, zaedno so motivaciono pismo da ja ispratite na languages@csglobal.com.mk najdocna do 26.08.2011 godina so naznaka Profesor

O

M

E

R

e zaslu`en samiot toj, no od druga strana, kompanijata se soo~uva so ogromna konkurencija.

Kako vo nikoja druga kompanija dosega, proizvodite na Epl se silno povrzani so likot i deloto na Stiv Xobs, koj dosega go ima{e posledniot zbor za sekoj nov proizvod, a voedno od nego poteknuvaa site inicijativi.

Negovata zdravstvena sostojba od otkrivaweto na rakot na pankreasot pa navamu ima glavna uloga vo dvi`eweto na vrednosta na akciite na kompanijata.

“Stiv e eden od poslednite golemi inovatori”, veli Roxer Meknim, ivestitor vo kompanii od Silikonskata Dolina za londonski “Fajnen{al tajms”. “Toa {to go pravi razli~en od drugite e {to sozdava rabotni mesta i ekonomska aktivnost od “~ist vozduh”, a ostanatite izvr{ni direktori od Amerika mislat samo na kratewe tro{oci i otpu{tawe lu|e”, veli toj.

XOBS E LIKOT NA EPL! Vo 1976 godina Xobs be{e eden od osnova~ite na kompjuterskiot gigant Epl. Poradi nedirazbirawa so odborot na direktori, vo 1985 godina go napu{ta “jabolkoto”, no se vra} a vo 1997 godina, vo moment koga Epl be{e pred bankrot. Ottoga{ do denes Epl prerasna vo kompanija so pogolema pazarna vrednost od pette najgolemi banki vo SAD zaedno.

“Toj e ~ovekot koj go vrati Epl na C

I

J

A

L

N

I

O

Stiv Xobs so svojot naslednik i “desna raka” Tim Kuk

POSLEDNIOT VUNDERKID tiv Xobs voobi~aeno se nao|a na sekoja lista so bogati i mo}ni.

Toa e iznenaduva~ki za ~ovek koj od svojata godi{na plata doma nosi samo eden dolar. Pri~inite se negovite Epl, Nekst, Ajpod i Piksar. Kako prepoznatlivo lice povrzano so ovie kompanii, za Xobs e poznato deka toj bi bil edinstveniot ~ovek {to mo`e da go zameni Bil Gejts. Razlikata e vo toa {to Xobs e isto tolku pottiknat od inovacijata kolku {to Bil Gejts e pottiknat od parite.

S

vrvot, kompanija koe vlijae vrz sekoj od nas. Magazinot “For~n” tuku{to go izbra za menaxer na godinata”, veli novinarkata na Si-en-en od oblasta na tehnologijata, Popi Halo.

So voveduvaweto na Ajfon toj ja sozdade konkurencijata na pazarot na t.n pametni telefoni, koja nikoga{ ne bila pogolema od denes. Inovaciite kako Ajpod, Ajfon ili Ajpad se magnet za potro{uva~ite, a so niv i so nivnata ekskluzivna promocija G

L

A

S

od strana na Xobs, Epl se stekna so kulten status. Negoviot naslednik, Tim Kuk, mo`ebi nema da mo`e da `ivee na stara slava, prognoziraat analiti~arite.

Momentot na povlekuvaweto na Stiv Xobs za Epl e nepovolen, bidej} i konkurencijata na pazarot na pametni telefoni nikoga{ ne bila pogolema, pa toa ostava prostor za intervencija na pazarot od strana na najgolemiot rival, Samsung.

I

Na 2 septemvri 2011 godina vo Stopanskata komora na Makedonija BESPLATNA PREZENTACIJA NA „TRADEXPO INDONESIA 2011” Vo funkcija na podetalno zapoznavawe na makedonskite kompanii so saemska manifestacija “Tradexpo Indonesia 2011”, {to }e se odr`i od 19-23 oktomvri 2011 godina vo Xakarta, Stopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so Ambasadata na Indonezija vo Budimpe{ta, organizira prezentacija na manifestacijata.

Stopanskata komora na Makedonija, kako ovlasten nacionalen koordinator, organizira poseta na makedonski kompanii na “TRADEXPO INDONESIA”, so organiziran avionski prevoz i hotelsko smestuvawe, besplaten vlez na Saemot, kako i posreduvawe pri izdavawe vizi za Indonezija.

Za prvite 10 prijaveni makedonski kompanii prijaveni preku Stopanskata komora na Makedonija obezbedeno e besplatno hotelsko smestuvawe za vremetraewe na saemskata manifestacija.

Pretstavnici od Ambasadata vo Indonezija so sedi{te vo Budimpe{ta }e izvr{at detalna prezentacija na nastanot. So ogled na interaktivniot karakter na nastanot, ostavena e mo`nost za ostvaruvawe oddelni sredbi na kompaniite so pretstavnicite na Ambasadata.

Prezentacijata na Saemot }e se odr`i na 2 septemvri 2011 godina, (petok), so po~etok vo 11:00 ~asot, vo Stopanskata komora na Makedonija, sala 1 na 5-ti kat. Prijavniot list mo`e da se prevzeme od veb sajtot: www.mchamber.mk

14

Feqton

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Doverbata na Aleksandar vo lekarot Filip, 1870 godina, delo na Hajnrih Semiradski

LIDERSKITE STILOVI NA ALEKSANDAR o {estoto poglavje Parta Bose govori za sedumte kkarakteristi~ni k liderski stilovi na Aleksandar.

Vo mesecite koi sleduvale po pobedata na Aleksandar kaj Granik, Memnon od Rodos, najve{tiot od persiskite zapovednici, po~inal od prirodna smrt. Neposredno pred da po~ine Memnon ja konsolidiral persiskata mornarica. O~igledno, toa mo`elo da bide zakana za Grcija i za Makedonija, kako i za gr~kata i makedonskata vojska koja u~estvuvala vo ekspedicijata na Aleksandar.

Gledaj}i deka se pojavuva pomorska zakana, Aleksandar pobaral od Antipatar da mu prati mala flota od brodovi, glavno za da gi prenesuva svoite rezervi i orudieto za opsada. Antipatar nabrzina sostavil edna flota, sostavena od 20 atinski trgovski brodovi koi od Azija prenesuvale `ito nameneto za gradovite-dr`avi (Atina, kako i mnogu drugi gradovi-dr`avi, se otka`ala od odgleduvaweto `ito vo polza na poisplatlivite maslinki i grozje. Zatoa, morala da uvezuva `ito). Po ova Atiwanite postojano negoduvale za sudbinata na nivnite brodovi, kako i za sudbinata na Atiwanite koi bile me|u zarobenite gr~ki platenici, a gi ~ekala robovska rabota. No, Aleksandar ednostavno gi ignoriral nivnite protesti. Toj znael: s$ dodeka nejzinite brodovi i lu|e bile vo negova slu`ba Atiwanite nemale da pretstavuvaat kakva bilo zakana za Makedonija.

Za da se spravi so pomorskata zakana od Persijcite, Aleksandar ja analiziral zakanata kako slo`en problem. Toj znael deka Persijcite ne im izrazile blagodarnost na `itelite na Kipar i na Rodos, kako

V

r r i na Fenikijcite. Toa naveduvalo “Edinstven na~in da se pobedi - tamuu mo`ele da manevriraat r kowica i dvokolkite. na misla deka nitu eden pomor- Aleksandar e sobirawe armija persiskata N od Makedoncite M k nemalo ni k kontingent k b ski od ovie teritorii od 100.000 obu~eni vojnici, pove} No, okupirani od Persija ne bi sakal eto od niv gr~ki platenici, koi traga, ni glas. Aleksandar bil svoevolno da gi vodi persiskite }e se borat so Makedoncite”. te{ko bolen. bitki. Taka, persiskata flota ne Persiskata vojska ili nejzinite LIDERSTVO ZASNOVANO bila tolku golema zakana kako zapovednici, doka`uval Karidem, NA DOVERBA {to se ~inelo na prv pogled, so ne bile dorasnati da vojuvaat so Aleksandar se razbolel dodeka isklu~ok na `itelite na Tir, ~ija Makedoncite. toj i negovata vojska napreduve{tina vo pomorskoto vojuvawe Darij go prifatil sovetot na vale preku planinskite premini i vo moreplovstvoto nalikuvala Karidem, no i go pogubil poradi vo Jugoisto~na Turcija, blizu do na ve{tinata koja britanskata kritikite upateni kon persiskata gradot Is. Vo eden `e`ok oktommornarica }e ja poka`e vo 17, 18 vojska. Kriticizmot kon persiskite vriski den Aleksandar, minuvaji 19 vek, otkako vo 1588 godina kralevi bil nedopustliv. Vsu{nost, }i gi planinite, videl edna stravotno ja porazila reka polna so brzaci. Toj nadmo}-nata po brojnost ne videl deka vodata bila {panska armada. Vtoro, ledena i se nurnal vo Edinstveniot na~in za vsaduvawe i persiskite brodovi barekata za da se osve`i od gradewe doverba vo nekoj me|useben rem edna{ dnevno mo`e{tinata. Poradi momenrale da vplovat vo ne- odnos e so postepeniot proces na pozitivni talniot pad na temperatuiskustva: davawe va`ni zada~i na vrabokoe pristani{te poradi rata toj dobil mo{ne jaki tenite, javno branewe na nivnite pozicii i popravki i snabduvawe. gr~evi po celoto telo. Koga poddr`uvawe na nivnite idei, poka`uvawe Taktikata na Aleksandar go izvlekle od taa reka iskrenost i nepristrasnost pri bila da go zatvori sekoe legnal na bregot. Dobil pristani{te koe mo`el procenkata na nivnata rabota. silna treska. (Denes nekoi da go pronajde vo Mala lekari, analiziraj}i gi Azija i naredil Antipatar pi{anite svedo{tva, do{le da go stori istoto toa vo do zaklu~ok deka AleksanGrcija. Kone~no, smrtta PROFESOR PO MENAXMENT dar dobil malarija; ne na Memnon u{te pove}e samo {to vo ovoj del od gi osuetila persiskite pomorski persiskata vlast bila tolku surova Turcija ima golema pojava na aspiracii i ja namalila zakanata {to podanicite morale da si gi malarija, tuku i Makedonija s$ pokrijat svoite usti i nosevi koga do raniot 20 vek be{e edna od od golemata flota.

Li{en od sovetite na Memnon, blizu niv bil kralot na Persija, naciite nadvor od tropskite prepersiskiot car Darij III }e napravi toj ne sakal da go di{e vozduhot deli koja najmnogu pate{e od manekolku golemi gre{ki, poradi koi {to go di{ele i negovite po- larija). Lekarite bile zagri`eni Aleksandar }e go osvoi celoto danici. Potoa, so armija za koja za negoviot `ivot, osven Filip negovo carstvo. Prvata gre{ka nekoi istori~ari velat deka bila od Akarnanija, negov prijatel od bila napravena vo bitkata kaj so~ineta od 600.000 lu|e Darij detstvoto, koj mu bil li~en lekar.

Is, vo dene{na Turcija, vo doc- oti{ol na zapad od Vavilon (vo Filip podgotvil napivka i mu nata esen od 333 godina pred pravec na severen Irak, kade {to rekol na Aleksandar da ja ispie.

Hristos. Negovite vojskovodci go `iveat Kurdite) vo potraga po Isto taka, toj go predupredil Alekubedile da odi vo napad protiv Aleksandar. Ja preminal golemata sandar deka napivkata }e dovede Aleksandar. Vo Vavilon, dene{en Arabiska Pustina, kon dene{na do privremena sostojba na koma Irak, kade {to kralskiot sovet gi Sirija. Nabrzo postavil logor od koja Filip bil ubeden deka procenuval voenite opcii, zbor vo otvorenite ramnini na So~i Aleksandar, so ogled na negovata dobil i atiwaninot Karidem, iz- (to~nata lokacija s$ u{te ne e op{ta zdravstvena sostojba, brzo buvliviot orator kogo Aleksandar pronajdena) i go ~ekal pristignu- }e zakrepne. go progonil po razoruvaweto na vaweto na Aleksandar. [irnite Koga Aleksandar ja zel napivkata Teba. Karidem mu rekol na Darij: ramnici mu odgovarale idealno mu dal na Filip edno pismence

FERNANDO BARTOLOME

koe go dobil od Parmenion. Vo pismenceto Parmenion go predur pred r preduval Aleksandar da se ~uva A k od Filip, bidej}i imal doverlivi informacii deka Filip bil potkupen da go otrue so lekarstvoto.

Aleksandar ve}e ja ispil napivkata pred Filip da zavr{i so ~itaweto na pismenceto. Tolku bila golema negovata doverba vo najbliskite prijateli, posebno vo tie so koi izrasnal. Po nekolku dena Aleksandar celosno zakrepnal.

OV^AR – SPAS ZA MAKEDONCITE Stilot na liderstvoto na Aleksandar baziran na doverbata predizvikuval `estoka lojalnost od lu|eto okolu nego. Toj imal doverba vo lu|eto koi gi poznaval odamna, kako {to bil negoviot drugar od detstvoto Filip od Akarnanija, no ~esto imal doverba i vo lu|e koi {totuku gi sretnal. Eden takov primer bil izvesen persiski ov~ar koj naletal na vojskata na Aleksandar otkako Makedoncite pretrpele te{ki zagubi pri obidot da gi preminat planinite Zagros, koi{to ja opkru`uvale persiskata prestolnina Persepolis. Klu~ot za preminuvaweto na Zagros vo blizina na Persepolis bil preku eden tesen, dobro utvrden premin, nare~en Portite na Persija. Aleksandar go ispratil Parmenion so polovina od vojskata i so site rezervi i orudija za opsada po podolgiot pat okolu planinite. A so drugata polovina od vojskata odlu~il da gi iska~i planinite, da odi preku preminot i da se simne kon Persepolis, koj se nao|al dolu na visoramninata.

No, vojskovodecot na Darij, Ariobarzan, imal drugi idei. Persijcite od dotoga{noto iskustvo so Aleksandar znaele deka toj }e se obide da go stori nevozmo`noto.

Iska~uvaweto po Zagros bil

15

Feqton

KAPITAL / 26.08.2011 / PETOK

Postojat sedum karakteristi~ni stilovi na liderstvo {to gi koristel Aleksandar. Stilot baziran na doverbata predizvikuval `estoka lojalnost od lu|eto okolu nego. Iako za negoviot li~en lekar, Filip od Akarnanija, dobil pismence so koe bil predupreden da se ~uva od nego bidej}i bil potkupen da go otrue, sepak, Aleksandar go zel negoviot lek. Pred lekarot da zavr{i so ~itaweto na istoto pismence Aleksandar ve}e ja ispil napivkata i po nekolku dena celosno zakrepnal.

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

te`ok potfat duri i pri dobri vremenski uslovi. No, da se stori toa so nad 20.000 vojnici srede surovata persiska zima bilo apsolutno nezamislivo. Ariobarazan bil ubeden: ako toa e nezamislivo za pove}eto smrtnici, toga{ Aleksandar }e go napravi tokmu toa. Taka, so 40.000 dobro opremeni i obu~eni persiski vojnici Ariobarzan go o~ekuval pristignuvaweto na Aleksandar kaj Portite na Persija. Od bezbednosta na tvrdinata koja se nao|ala na vrvot od preminot Persijcite imale dobar vidik na s$ naokolu. Kakvo i da bilo dvi`ewe na makedonskite trupi vedna{ mo`elo da bide zabele`ano, bidej}i bilo uo~livo sekoe dvi`ewe na snegot. Vedna{ {tom Makedoncite se pribli`ile do preminot Persijcite gi napadnale so plotuni od kamewa i od streli. Dodeka gi dr`ele svoite pozicii na planinskata padina, Makedoncite bukvalno nalikuvale na glineni gulabi. Tie bile tolku ranlivi {to Persijcite mo`ele da gi potisnat duri i so mali ~atali.

Aleksandar znael deka e pobeden i pobaral truba~ot da oglasi povlekuvawe. Sega, nivniot edinstven pat preku Zagros bil preku vrvot prekrien so sneg, a ne niz preminot. No, tamu patekite ne bile vidlivi - s$ bilo prekrieno so nekolku metri sneg. Tokmu vo toj mig eden ov~ar, koj Makedoncite go zarobile pod somnevawe deka bil persiski {pion, do{ol kaj Aleksandar i mu ka`al deka mo`e da mu go poka`e patot. Toj mu objasnil deka bil ov~ar na planinite Zagros i deka prisilno bil regrutiran vo persiskata vojska kako rob pred da bide osloboden pred nekolku meseci.

Toj ne gi sakal Persijcite i bi bil sre}en ako mo`el da pomogne.

Ov~arot tvrdel deka ja znael sekoja

Lu Gerstner

Volter Skot

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Eden od pristapite na Lu Gerstner veli deka sekoj e vreden za doverba dodeka ne se doka`e sprotivnoto. Za da se osigura, vo IBM Gerstner so sebe donese, odnosno naskoro anga`ira{e nekoi menaxeri so koi dolgo vreme imal me|usebna doverba.

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Koga pazarniot udel na telekomunikaciskata kompanija za proizvodstvo na opti~ki vlakna Level 3 padna na samo 1,3 milijardi dolari, akcionerite uporno gi dr`ea svoite akcii. Pri~ina za taa doverba be{e osnova~ot Volter Skot, koj ima{e visok ugled kako graditel.

pateka koja vodela preku Zagros kon Persepolis.

Celata svoja sudbina Aleksandar ja stavil vo racete na ov~arot i mu vetil deka }e go napravi nezamislivo bogat ako mu go poka`e patot preku planinite. Od druga strana, ako patekata vodi kon stapica, li~no }e go ma~i do smrt.

Istori~arite dolgo vreme bea celosno {okirani zatoa {to Aleksandar gi stavil `ivotite na tolku mnogu lu|e vo racete na nekoj koj {totuku go sretnal, u{te polo{o, nekoj koj bil zaroben poradi somnevawe deka e {pion. Vo taa studena zimska no} ov~arot gi vodel preku planinata. Patekata koja ja odbral bila edinstvenata po koja mo`ele da bidat izbegnati trupite na Ariobarzan. Zapalile nekolku fakeli od korata na drvjata koi bile zatrupani so sneg za da si go osvetluvaat patot preku i nadolu od padinata. Persijcite spiele celata no}, iako stra`arite bile malku zbuneti od treperlivata svetlost, za koja mislele deka se mu{i~ki-svetulki. Vzori se razbudile i doznale deka Makedoncite ja preminale planinata i se podgotvuvaat za napad. Koga do{lo vreme da se odvrze }eseto, Aleksandar na ov~arot mu dal nagrada ednakva na dene{nite 250.000 dolari, so koi, i pokraj inflacijata, s$ u{te mo`e da se kupi mnogu dobitok na planinata Zagros. Se poka`alo deka bilo korisno {to dotoga{ Makedoncite sobrale pari od danocite za da mo`at tolku obilno da go platat ov~arot. I povtorno, koga mislele deka e na povidok pobeda nad Aleksandar, Persijcite bile stravotno poni`eni.

SOVREMENI PRIMERI Na sovremenite menaxeri, koi `iveat vo svet vo koj doverbata vo nivnite korporacii nikoga{ ne bila pokrevka, ne im e lesno da imaat doverba vo drugi, bez razlika dali im se podredeni ili nadredeni. Ni{to ~udno, posebno denes, {to pra{aweto “Vo kogo da imam doverba” ostanuva edno od najmnogu dolgove~nite pra{awa so koi mora da se soo~i menaxerot.

Koga dojde vo “bolniot” IBM na 1 april 1993 godina, Lu Gerstner go upotrebi sledniov pristap za da doznae vo kogo mo`e da ima doverba: sekoj dobi {ansa da ja

zaslu`i negovata doverba. Sekoj be{e vreden za doverba dodeka ne se doka`e{e sprotivnoto. Ova e eden od pristapite. Za da se osigura, Gerstner so sebe donese, ili naskoro anga`ira{e nekoi menaxeri so koi dolgo vreme imal me|usebna doverba.

Mnogu lideri i menaxeri ne vleguvaat vo vakvi situacii, nitu pak, mora da donesat armija lu|e so koi prethodno imale me|usebna doverba. Edinstveniot na~in za vsaduvawe i gradewe doverba vo nekoj me|useben odnos e so postepeniot proces na pozitivni iskustva: “davawe va`ni zada~i na vrabotenite, javno branewe na nivnite pozicii i poddr`uvawe na nivnite idei, poka`uvawe iskrenost i nepristrasnost pri procenkata na nivnata rabota i taka natamu”, napi{a vo Harvard Business Review Fernando Bartolome, profesor po menaxment.

Sepak, kakov bilo pristap da se upotrebi, neporeklivo e: na~inot na koj{to liderot deluva i se odnesuva vo profesionalniot - i vo privatniot - `ivot e najsigurniot na~in za gradewe doverba ili najbrziot na~in za nejzinoto uni{tuvawe. Doverbata sekoga{ e dvonaso~na ulica. Ne stanuva zbor samo za toa vo kogo liderot mo`e da ima doverba deka rabotata }e bide zavr{ena. Tuka e va`no i doverbata da bide vozvratena od vrabotenite, vojnicite ili bira~ite.

Politi~kite ili biznis-liderite koi se fateni na delo prevrtuvaat so o~ite i izrazuvaat ogor~enost zatoa {to se napu{teni od tie vo koi imale dolgotrajna i celosna doverba, a napu{taweto go narekuvaat neblagodarnost. Me|utoa, koga rabotite }e se razjasnat, ~esto ne stanuva zbor za poni{tuvawe na doverbata me|u liderot i negovite sledbenici. So drugi zborovi, liderot gi iskoristuva slabostite na svoite sledbenici (kako {to e potrebata da se zadr`i rabotnoto mesto). Toa mo`e

da se smeta duri i za ku~e{ka pokornost, koja preo|a vo otvorena - ili diskretna - non{alantnost.

Od druga strana, mnogu kompanii i menaxeri imaat dlaboka doverba od nivnite vraboteni, duri i od akcionerite. ]e ja zememe za primer Level 3, telekomunikaciska kompanija za proizvodstvo na opti~ki vlakna, so sedi{te vo Omaha. Pazarniot udel na Level 3 padna od nad 40 milijardi dolari (vo godinite na brziot razvoj na Internetot) na samo 1,3 milijardi dolari (vo juli 2002 godina), vo vreme vo koe celiot telekomunikaciski sektor do`ivea pad. Osven golemite institucionalni akcioneri, sopstvenicite na akciite na Level 3 bea obi~ni lu|e od Omaha, pove}eto od niv ne gi prodavaa akciite duri i koga strmoglavo im padna vrednosta. Dodeka instituciite se osloboduvaa od svoite akcii, `itelite na Nebraska uporno gi dr`ea nivnite akcii. Pri~inata: eden sedumdesetogodi{nik po ime Volter Skot, koj go osnova Level 3 i sega e negov pretsedava~. Vo Omaha, Skot ima visok ugled kako graditel i toa bukvalno, bidej} i Skot gi zaraboti svoite pari gradej}i komercijalni nedvi`nosti, brani i avtopati{ta. Legendarniot investitor Voren Bafet, u{te eden gra|anin na Omaha koj ima visok ugled, za negoviot prijatel Volter veli: “Toj isto taka e ~ovek koj vi dava zbor i toa e toa. Toj e li~nost so ogromen integritet.

Lu|eto tuka neverojatno mnogu go po~ituvaat”. Investitorite od

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

Omaha prodol`uvaat da kupuvaat del od Level 3 samo poradi doverbata koja ja imaat vo Skot. Toa se razlikuva od doverbata koja vo Aleksandar ja imale iljadnicite vojnici i sledbenici koi go pridru`uvale na patot dolg pove}e od 16.000 kilometri.

K O M E R C I J A L E N

(PRODOL@UVA) VO SLEDNIOT BROJ: ALEKSANDAR JA OSMISLUVA BITKATA KAJ IS. ZA DA GI MOTIVIRA SVOITE VOJNICI, TOJ IM ODR@UVA ODU[EVUVA^KI GOVOR VO KOJ SE OTSLIKUVA NEGOVIOT INSPIRATIVEN STIL NA LIDERSTVO

O G L A S

21 OKTOMVRI, SPECIJALEN PRILOG

TRANSPORT I LOGISTIKA PATNI^KIOT PREVOZ NA STOKI - KOLKU TRANSPORTNITE (KAMIONSKI) KOMPANII SE NAVISTINA PARTNERI NA MAKEDONSKITE UVOZNOIZVOZNI KOMPANII?

STRUKTURATA I STAROSTA NA VOZILATA, EKO STANDARDI, CEMT DOZVOLI, LICENCIRAWE, TAHOGRAFI...

INFRASTRUKTURATA KAKO SERIOZNA PRE^KA ZA OZASILEN RAZVOJ NA TRANSPORTNATA INDUSTRIJA

KOI SE NOVITE PONUDI OD LOGISTI^ARITE? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ]E ^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG TRANSPORT I LOGISTIKA KOJ ]E IZLEZE NA 21. OKTOMVRI 2011 VO KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

7 OKTOMVRI, SPECIJALEN PRILOG

VINO “KAPITAL” PRAVI ANALIZA NA TOP 5 STRANSKI PAZARI ZA IZVOZ NA MAKEDONSKO VINO KAKVI MARKETING STRATEGII TREBA DA SE PRIMENAT SOGLASNO KARAKTEROT NA POTRO[UVA^ITE?

KAKO DOMA[NITE VINARII POVE]E DA GO KORISTAT POTENCIJALOT NA HOREKA (HOTELI, RESTORANI, KETERING) SEGMENTOT ZA PRODA@BA NA VINO I VO MAKEDONIJA I VO STRANSTVO?

KAKO RESTORANITE I HOTELITE GI SOSTAVUVAAT VINSKITE LISTI?

VINSKIOT TURIZAM VO MAKEDONIJA - KOI VINARII NUDAT VINSKI TURI, [TO TIE OPFA]AAT, KOLKU ^INAT, KOLKU SE POSETENI?

KOI SE GLAVNITE PROBLEMI [TO GO KO^AT POSILNIOT RAZVOJ NA OVOJ BIZNIS?

ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ]E ^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG VINO KOJ ]E IZLEZE NA 7 OKTOMVRI 2011 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111