356-28.08.2011

ponedelnik. 29 avgust. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

+0,15% +0,39% +0,03%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,51 42,64 69,80

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

Lokaciite dolgo gi ~ekaat svoite hoteli STRANA 2-3

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

ponedelnik. 29 avgust. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

EPL VLEGUVA VO NOVA ERA

3.000

МБИ10

+0,15%

2.800 2.600 2.400

ponedelnik onedelnik - 29.

9.. avgust.

9 ust. 2011 011 | broj 355 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.200

Xobs te{ko }e go zameni i grupa genijalci!

2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Kade zavr{uvaat podarocite na politi~arite?

STRANA 6

Vo hotel so ~etiri yvezdi {est pati godi{no!

STRANA 7

Se ~eka nov direktor za da se prodade Makedonska po{ta STRANA 9

STRANA 12-13 12-1

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

INSPIRATIVNIOT STIL NA ALEKSANDAR

06/11

31

VOVEDNIK IGOR PETROVSKI

Hotel za eden gro{

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PONEDELNIK 29 AVGUST 2011

N

HOTEL ZA EDEN GRO[

Na~inot da se privlekuvaat investicii so toa {to na investitorite }e im se otstapi zemji{te za gradewe po bagatelna cena, ne e nepoznat.

Duri, vo naporite da se privle~at stranski investitori mnogu dr`avi vo svetot i za bez pari otstapuvaat zemji{te vo industriskite i komercijalnite zoni i davaat u{te eden kup privilegii. Tuka ne e isklu~ok nitu Makedonija, no vo `elbata da se privle~at investicii ponekoga{ kako da se protnuvaat i nekoi, vo najmala raka, ~udni momenti ili pak samo taka izgleda na prv pogled.

Konkretno mislam na akcijata za prodavawe dr`avno zemji{te za po~etna cena od edno evro za kvadrat nameneto za izgradba na hoteli od poznat svetski brend.

Prvo, nitu eden stranski investitor koj raboti so svetskite hotelski brendovi (tie vo princip se samo otstapuva~i na fran{izata, no si imaat strogi kriteriumi {to treba da gi ispolnuva objektot komu }e ja dadat) ne dojde da kupi evtino zemji{te, tuku parcelite gi razgrabaa lokalnite biznismeni.

Kako ovoj najnoviot slu~aj, sopstvenikot na poznata turisti~ka agencija si kupi 18 iljadi kvadrati vo najatraktivnata zona vo Ohrid, za 20 iljadi evra, odnosno za edvaj 10-15% povisoka cena od po~etnoto edno evro. Vo najmala raka e ~udno, kako za tolku atraktivno dr`avno zemji{te ne se pojavile pove}e zainteresirani kupuva~i ~ie{to naddavawe }e ja krenelo

cenata na kvadratot barem dvaeset pati pove}e od po~etnata.

Od ovie biznismeni, pak, nikoj ne znae koj svetski hotelski brend }e go nosi objektot {to }e go gradi. Dobar del od niv s$ u{te nemaat izvadeno nitu grade`na dozvola za hotelite {to treba da gi gradat, a zakonskiot rok od 12 meseci za taa rabota opasno im se pribli`uva kon istekuvawe.

Kontaktiravme nekoi od niv denovive i site velat deka nema prostor za somne`, procedurite se vo tek, grade`nite dozvoli kaj i da e }e gi dobijat, a pregovorite so stranskite brendovi se dvi`at pod polna parea.

Ako im veruvame nim, vo zemjava za kuso vreme }e niknat barem dvaeset Hiltoni, Merioti i [eratoni, pa od deficit na hotelski prostor od svetska klasa, }e dobieme broj na legla {to nema da mo`e da se popolnat nitu koga vo Skopje bi se prefrlil Evropskiot parlament, da re~eme.

No, ako im veruvame nim. Ama, ne{to ne sum raspolo`en da im veruvam na lu|e koi po nitu eden parametar nemaat kapacitet nitu iskustvo za vakov biznis, tuku pred s$ se poznati vo javnosta kako pomalku ili pove}e bliski do onie koi mo`at da im “{epnat” koga }e ima naddavawe za zemji{te za “eden gro{“ bez da ima drugi zainteresirani kupuva~i, pa zagreaniot invrestitor }e se naddava so svoite rodnini, kolku da se zadovoli formata. I sega otkako go dobija zemji{teto za bagatela, }e gradat objekti koi vo rok od tri meseci od kompletiraweto }e treba da gi brendiraat so ime na svetski hotelski sinxir.

IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk igo g r@k go @ api app tal ta .co .com.m . k

A, {to ako vo rok od tri meseci ne go storat toa? ]e go imenuvaat “Presti`”, “Romansa” ili ne{to sli~no i }e se falat deka e ultraluksuzen hotel so pet yvezdi? Ili, pak vo me|uvreme, na nekoj “vol{eben” na~in zemji{teto mo`e i da se prenameni, pa namesto hotel da nikne stanben kompleks ili trgovski centar? Чista rabota, stanovite i du}anite lesno }e se prodadat, a nesudeniot hotelier }e stekne ubav ke{ za da prodol`i so svoite graditelski podvizi.

E, ne, }e se zamara so pregovori so nekakvi si brendovi! Ova ve}e se ima slu~uvano, kako prenamenata na objekt na padinite na Vodno, koj{to od sobi i apartmani za privremeno iznajmuvawe ~udesno se pretvoril vo zgrada so apartmani za `iveewe.

A, mo`e i da go preprodade evtino kupenoto zemji{te, pa da si napravi ~ista para bez da mrdne so prst.

Nemalo da mo`e!? Kolku {to ne mo`e{e eden drug takov manga da si preprodade pola od zemji{teto {to mu be{e dadeno prakti~no za bez pari srede strog centar na Skopje, a treba{e, spored dogovorot neli, da izgradi golema prodavnica za elektronika.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

ilioni evra ~ini novata fabrika za proizvodstvo na katoden bakar, koja v~era oficijalno be{e pu{tena vo upotreba vo Radovi{. Investicijata e na rudnikot za bakar i zlato Bu~im od Radovi{. Zamenikot-generalen direktor na Bu~im, Nikolaj~o Nikolov, potencira deka vo novata fabrika }e se proizveduvaat 2.500 toni katoden bakar, namenet za izvoz, i }e vraboti 65 rabotnici, a celosno }e go re{i i pra{aweto na ekologijata vo okolinata na rudinkot, bidej}i predviduva iskoristuvawe na otpadnite vodi od kombinatot.

M

EVTINO PRODADENOTO ZEMJI[TE BUDI SOM

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

11

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

LOKACIITE D SVOITE HOTEL SOWA JOVANOVA Otkako Vladata re{i dr`avnoto

I

s.jovanova@kapital.com.mk

Izgradba na dvaesetina novi hoteli se najavuva za dve do tri godini niz cela Makedonija, od koi zasega samo za dva se znae deka }e bidat brendirani so ime na svetski hotelski sinxir, dodeka za ostanatite s$ u{te ne se znae ~ij brend }e nosat. Hotelierskiot biznis stana osobeno atraktiven vo zemjava otkako Vladata re{i dr`avnite grade`ni parceli da gi prodava so po~etna cena od samo edno evro za metar kvadraten, pa taka i mnogu od najavenite hoteli }e se gradat tokmu na dr`avno zemji{te. Iako sekoja grade`na aktivnost e za pozdrav, zatoa {to e predznak za razdvi`uvawe na ekonomskite tekovi, neizbe`no e pra{aweto ima li Skopje potreba od tolku mnogu hoteli i mo`at li site rentabilno da rabotat? Ako se zeme predvid deka golem del od prodadenite dr`avni parceli za izgradba na hoteli se nao|aat na atraktivni lokacii, a se prodadoa po bagatelna cena, koja vo nekoi slu~ai dostigna samo 20 iljadi evra, logi~no e i pra{aweto }e se izgradat li navistina site tie hoteli ili po izvesno vreme parcelite }e se prenamenat za izgradba na drug vid komercijalni objekti ili pak, stanbeni.

Somnevawata u{te pove} e se podgrevaat koga }e se vidi deka pove}eto od lokaciite se prodadoa u{te minatata godina, a do deneska na nitu edna od niv nema grade`ni aktivnosti. Takov e slu~ajot so lokacijata koja ja kupi Marjan Jovanov, porane{niot direktor na Direkcijata za nafteni rezervi, koj iako u{te vo noemvri minatata godina kupi dr`avno zemji{te vo

grade`no zemji{te za izgradba na hoteli da go prodava po po~etna cena od edno evro za metar kvadraten, lokalnite biznismeni pobrzaa da gi kupat pove}eto od slobodnite lokacii, pa taka za dve do tri godini najavena e izgradba na dvaesetina novi hoteli niz cela dr`ava.

Ekspertite se somnevaat deka proda`bata na atraktivni dr`avni lokacii po niski ceni budi somne` za zloupotrebi preku prenamena na zemji{teto za drugi celi FIBULA ER TRAVEL VO PREGOVORI SO SEDUM SVETSKI BRENDOVI NA HOTELI uristi~kata agencija Fibula er travel pregovara so sedum svetski brendovi na hoteli, me|u koi i Hilton i Kraun plaza, za izgradba na hotel vo Ohrid, potvrdi za “Kapital” direktorot na Fibula er travel, Asim Medjedovi}. Pred nekolku dena Fibula kupi dve atraktivni parceli за okolu 20 iljadi evra.

T

op{tina Centar, nasproti Gradska pla`a, za da gradi hotel, do deneska s$ u{te nema po~nato so izgradbata, a spored informaciite od op{tina Centar, nema dobieno nitu grade`na dozvola.

“Rokot od devet meseci vo koj treba da izvadam grade`na dozvola s$ u{te te~e, imam dobieno odobrenie za urbanisti~ka soglasnost i za

MARJAN JOVANOV

INVESTITOR NA HOTEL VO SKOPJE “Vo momentot postapkata za dobivawe grade`na dozvola e vo procedura, no jas nemam namera da iznesuvam detali za izgradbata na hotelot i da se promoviram sebesi. Koga }e imam potreba od promocija na hotelot }e ve viknam i vas i drugite mediumi i s$ }e doznaete.”

brzo vreme treba da dobijam grade`na dozvola. Koga }e imam potreba od promocija na hotelot }e ve viknam i vas i drugite mediumi i s$ } e doznaete”, ni izjavi Marjan Jovanov.

Na leviot breg na rekata Vardar, nasproti gradskiot park, osven hotelot na Jovanov, predvidena e izgradba na u{te ~etiri drugi hoteli,

ALEKSANDAR IVANOVSKI

INVESTITOR NA MERIOT I NA HOTEL VO OHRID “Za hotelot vo Ohrid s$ u{te sme vo procedura za dobivawe grade`na dozvola i dosega imame edinstveno idejno re{enie za hotelot. Za nekolku nedeli patuvam vo Viena, vo arhitektonskoto biro, kade {to treba da dobijam informacii vo koja nasoka }e se dvi`i proektot.”

Navigator

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

LIDERI

NAOTO KAN aponskiot premier ima{e doblest da si podnese ostavka otkako negoviot rejting se namali pod 20%. Japoncite se nezadovolni kako toj se spravi so krizata so cunamito

J

NE IM BE[E DENOT

ELIZABETAKAN^EVSKA-MILEVSKA

inisterkata za kultura ja pu{ti vo upotreba obnovenata spomen-ku}a na bra} ata Miladinovci vo Struga, a renovacijata ja finansira{e minsiterstvoto

M

RAMIZ MERKO

i pozdravi prisutnite na sve~enoto otvorawe na 50tite po red Stru{ki ve~eri na poezijata, no nikoj ne go razbra.

Gradona~alnikot zboruva{e na albanski

G

GORAN PETRESKI

e uspea da go odnese klubot vo kupot na UFA. Po dvata porazi od Lacio se razo~araa i naviva~ite, pa natprevarite se igraa na poluprazni tribini

N

MNE@I ZA ZLOUPOTREBA

DOLGO GI ^EKAAT LI a }e se gradi i hotel vo skopskata op{tina Aerodrom, na investitorot Stoun brix. Hotelot }e se gradi vo blizina na mostot Bliznak, pokraj rekata Vardar.

Menaxerite na Stoun brix informiraat deka dozvolata za gradba ve}e e vo procedura na izdavawe, a imaat izraboteno i prvi~en proekt. Predvideno e hotelot da bide so pet yvezdi.

Ekspertite komentiraat deka proda`bata na atraktivni dr`avni lokacii po niski ceni budi somne` za zloupotrebi preku prenamenuvawe na zemji{teto za komercijalni celi. Spored niv, dokolku investitorite ne po~nat navreme so izgradbata na objekt predviden vo uslovite po koi go kupile zemji{teto, lokacijata lesno se preobrazuvala za druga namena.

“Golemi malverzacii se pravat so takvite atraktivni, a evtini lokacii. Ja kupuva nekoj po povlasteni uslovi, kako na primer po po~etna cena od edno evro za metar kvadraten, a pazarnata cena mu e na primer 300 evra i potoa so promena na detalen urbanisti~ki plan ili ja pretvoraat vo komercijalen objekt”, smeta upaten vo grade`ni{tvoto, koj saka{e da ostane anonimen.

Del od sopstvenicite na parcelite koi gi kontaktira{e “Kapital” pak, uveruvaat deka se seriozni investitori koi }e izgradat atraktivni hoteli. Eden od niv e i sopstvenikot na firmata Divelop grup, Aleksandar Ivanovski, koj se javuva kako investitor na dva hoteli na atraktivni lokacii vo Skopje i vo Ohrid. Vo Skopje na plo{tad }e go gradi hotelot Meriot, del od svetskiot sinxir Meriot internacional, dodeka vo Ohrid pred samo nekolku meseci ja kupi poznatata lokacija Gorica 3, koja pove}e godini ne mo`e{e da najde investitor.

“Meriot Skopje ve}e e vo prvata faza na izgradba, imame obezbedeno odobrenie i se znae deka }e ima 166 sobi so moderen luksuzen stil, banket-sala za 700 lu|e i u{te mnogu drugi sodr`ini, a }e bide gotov do 2013 godina. No, za hotelot vo Ohrid s$ u{te sme vo procedura za dobivawe grade`na dozvola i dosega

veno imame edinstveno idejno re{enie za lku hotelot. Za nekolku nedeli patuvam vo ekViena vo arhitekade tonskoto biro, kade bi{to treba da dobijam informacii vo koja nasoka }e se t”, dvi`i proektot”, veli Ivanovski..

Osven Divelop grup, hotel vo tsOhrid, но оd svetsaki brend, }e grata di i turisti~kata la agencija Fibula oja er travel, koja pred nekolku dena ktivni kupi dve atraktivni cii za dr`avni lokacii samo 20 iljadi evra. ot na Gradona~alnikot dar PeOhrid, Aleksandar treski, o~ekuva deka i Dibula za brzo velop grup i Fibula vreme }e podnesat barawe za dobivawe odobrenie za gradba so cel lokaciite infrastrukturno da se uredat, no predupreduva deka poradi povlastenata cena na komunalii koja }e ja platat ovie investitori }e se sozdade nelojalna konkurencija me|u ve}e izradenite hoteli.

“Na mestoto kade {to }e gradat Divelop grup normalnata cena na komunaliite e 200 evra po metar kvadraten i tolku platile tie {to porano gi izgradile hotelite.

No, bidej}i Vladata donese merka investitorite da platat samo 5% od komunaliite, toa zna~i deka namesto dva milioni evra, samo 100 iljadi evra }e se sleat vo op{tinata”, Aleksandar Petreski, gradona~alnik na op{tina Ohrid.

Osven vo Skopje i vo Ohrid, koi se najatraktivni gradovi za izgradba na hoteli, spored javnite objavi na Ministerstvoto za transport, doprva }e se gradat hoteli i vo Bitola, Kratovo, Probi{tip, Gevgelija i [tip, kade {to lani be{e prodadena prvata dr`avna lokacija za izgradba na hotel. Sopstvenikot na firmata Oaza od [tip, Qup~o Manxukov, koj ja kupi parcelata od 2.877 kvadratni metri za samo 5.564 evra, veli deka ve}e se pravi proekt za izgradba na hotel, no vo pregovori bile za dobivawe koncesija za iskopuvawe mineralni surovini, so cel hotelot da dobie i

3

POBEDNIK DOSTOJNO ZA JUBILEJOT!

K

Kako {to zaslu`uva, so mnogu noviteti i na dostoen na~in bea odbele`ani 50te godini od postoeweto na sega ve}e kultniot poetski festival Stru{ki ve~eri na poezijata (SVP).

Otvoraweto godinava be{e vo nov ambient, na otvoren prostor, Mostot na poezijata vo centarot na Struga, kade {to antologiskata “T’ga za jug” na Konstatin Miladinov za prv pat be{e simfoniski izvedena so nastap na tenorot Blagoj Nacoski, pod dirigentskata palka na Dimitrije Bu`arovski. Najstariot poetski festival na Balkanot svojot poluvekoven jubilej go odbele`a vo prisustvo na rekorden broj poeti od stranstvo - 150 od 70 zemji, od pet kontinenti.

Samiot fakt {to ovaa godina prisustvuva{e i generalnata direktorka na UNESKO, koj e pokrovitel na godine{niot festival, e dokaz deka ovaa manifestacija e od globalno zna~ewe.

SLAVE \ORGO DIMOVSKI Organizacijata na menaxerskiot tim, na ~elo so pretsedatelot na Upravniot odbor, Slave \orgo Dimovski, be{e na zavidno nivo, dostojno za jubilejot, za razlika od minatite godini.

Struga se poka`a vo vistinsko svetlo, kako grad koj gi ru{i granicite i gi spojuva lu|eto preku poezijata na velikanite, po~nuvaj}i od Konstantin Miladinov, s$ do Pablo Neruda i Alen Ginzberg, a za ~estvuvaweto na bra}ata Miladinovci da bide u{te pogolemo ovaa godina se sovpadnaa i 150 godini od objavuvaweto na zbornikot na narodni umotvorbi, za {to be{e renovirana nivnata rodna ku}a.

GUBITNIK SOBRANISKI BA[IBOZUK

P LOKACII ZA HOTELI PRODADENI PO PAZARNA CENA:

Divelop grup, hotel Meriot vo Skopje, lokacija na plo{tad, kupeno za 37 milioni evra; Stoun brix, hotel vo op{tina Aero drom, kupeno za 546 iljadi evra.

LOKACII ZA HOTELI PRODADENI PO PO^ETNA CENA OD EDNO EVRO ZA METAR KVADRATEN:

Fibula er travel, hotel vo Ohrid, kupeno zemji{te za 21 iljadi evra; Marjan Jovanov, hotel vo op{tina Centar, Skopje,lokacija nasproti Gradska pla`a, kupeno zemji{te za 355 iljadi evra; Divelop grup, hotel vo Ohrid, lokacija Gorica 3, kupeno zemji{te za eden milion evra; Oaza, hotel vo [tip, zemji{te kupeno za 5,5 iljadi evra.

spa-centar. “Lokacijata e vo blizina na bawata Ke`ovica, pa zatoa baram i koncesija za eksploatacija na mineralni surovini. Sigurno } e gradam hotel, samo u{te

ISPRAVKA

ne znam dali }e bide hotel so spa-centar, {to e mnogu poatraktivno, ili }e bide rekreativen centar na ~etiri katovi so teniski igrali{ta”, veli Manxukov.

Vo objavenoto intervju so Toni Dimovski, direktor na Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj, vo dnevniot vesnik “Kapital” na 26 avgust 2011 godina e napravena tehni~ka gre{ka.

Vo odgovorot na Dimovski na tretoto pra{awe pi{uva: “Sakam da potsetam deka ne e dozvoleno aplikantite koga apliciraat za kofinansirawe da nemaat sklu~eno dogovori so dobavuva~i, zatoa {to podocna treba da se pravat dopolnitelni aneksi, {to go uslo`nuva i odolgovlekuva procesot”, a treba da stoi: “Sakam da potsetam deka ne e dozvoleno baratelite vo kontekst na nivnite proekti da imaat ve}e sklu~eni dogovori so dobavuva~i s$ do sklu~uvaweto dogovor so Agencijata, a potoa site potrebi od vozmo`ni promeni da se opfateni preku postapka za aneksirawe na sklu~enite dogovori”

Pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, s$ polabavo gi dr`i koncite na sednicite so koi rakovodi. Neve{to upotrebuvaj}i gi alatkite za nepre~eno i uspe{no vodewe na sednicite, so koi raspolaga spored Delovnikot, prviot parlamentarec dozvoli trite maratonski prodol`enija od poslednata sednica da se pretvorat vo teatar ~ii najgolemi “yvezdi” bea pratenicite koi najlesno gi preminuvaat granicite na dobriot vkus. Tri dena se potro{ija vo neproduktivna rasprava, ispolneta so dolgi i dale~ni digresii, koja spikerot bezuspe{no se obiduva{e da ja vrati na to~kata od dnevniot red – izbor na novi ~lenovi na Sovetot za radiodifuz-

TRAJKO VEQANOSKI ija. Dopolnitelen povod za pratenicite od opozicijata da gi ignoriraat apelite na Veqanoski be{e negovata praktika da poka`uva pogolema tolerantnost kon sopartijcite koga }e “zabegaat” od temata na diskusija. Na strana od razbirliviot fakt {to opozicijata odbiva da sorabotuva so spikerot, toj sé po~esto ima problemi so obezbeduvaweto kvorum koj vo celost zavisi od pratenicite na koalicijata VMRO-DPMNE i DUI, ~ij izbranik za pretsedatel na Parlamentot po vtorpat e Trajko Veqanoski

MISLA NA DENOT BIDI MERILO ZA KVALITET. NEKOI LU\E NE SE NAVIKNATI DA RABOTAT VO SREDINA KADE [TO SOVR[ENOSTA E O^EKUVANA.

STIV XOBS OSNOVA^ NA EPL

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

DADENI KREDITI PO VIDOVI ZAKLU^NO SO JULI 2011 50 100 150 200 250 300 350 400 450 ( VO MILIONI EVRA ) 0

FOTO NA DENOT...

500

454,7

POTRO[UVA^KI

276

STANBENI

201

KREDITNI KARTI^KI

AVTOMOBILSKI

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

51,4

Najnovite podatoci od Narodnata banka poka`uvaat deka zaklu~no so juli, s$ u{te dominiraat potro{uva~kite krediti kako najbaran vid kredit vo bankite. Ako na toa se dodadat i kreditnite karti~ki, proizleguva deka gra|anite masovno baraat krediti za tekovni tro{oci. Stanbenite i avtomobislkite krediti u~estvuvaat so mnogu pomal del vo strukturata na kreditite.

ajmalku devet lu|e zaginaa pri minuvaweto na uraganot Irena dol` isto~niot breg na SAD. Uraganot Irena udri vo dr`avata Severna Karolina nosej}i so sebe vetri{ta so brzina od 130 kilometri na ~as, porojni do`dovi i ogromni branovi, prinuduvaj}i na evakuacija 1,5 milioni lu|e. Irena, e vistinski “monstrum”, koj ima dijametar od okolu 840 kilometri, {to e re~isi tretina od vkupnata dol`ina na amerikanskiot isto~en breg.

N

SVETOT NIZ MEDIUMITE

KAPITAL ANALIZIRA

ZO[TO TRGOVSKIOT DEF PRVITE [EST MESECI SE

THE GUARDIAN Britanskiot vesnik otkriva detali od tajni dokumenti spored koi Gadafi se obiduva o~ajni~ki da go zadr`i re`imot so toa {to lobira kaj NATO da prestane so bombardirawe na Tripoli. Dokumentite poka`uvaat deka libiskata vlada se obiduva da go omekne duri i amerikanskiot pretsedatel, Barak Obama.

DNEVNIK Bugarskiot Dnevnik na naslovnata stranica ja objavuva prikaznata za Stiv Xobs, patot do izvr{en direktor na Epl i ostavkata od vrvot na karierata. Dnevnik pi{uva zo{to Xobs se povlekuva i koj }e go nasledi..

Makedonskiot izvoz vo prvite {est meseci od godinava dostigna 2,099 milijardi dolari, {to e rast od 45% vo sporedba so prvoto polugodie od lanskata 2010 godina.

Uvozot pak, vo istiot period dostigna 3,4 milijardi dolari, {to e godi{en rast od 38,6%.

Iako prviot vpe~atok e deka izvozot raste pobavno od uvozot, podatocite poka`uvaat deka negativnoto saldo vo trgovskata razmena na Makedonija so stranstvo nemilosrdno prodol`uva da se zgolemuva.

Taka, trgovskiot deficit vo razmenata na krajot na juni dostigna 1,33 milijardi dolari, {to e rast od okolu 30% vo sporedba so deficitot {to go imala Makedonija vo prvite {est meseci od minatata 2010 godina. Kolku za sporedba, minatata 2010 godina Makedonija ja zavr{i so trgovski deficit od 2,15 milijardi dolari.

Ako se analizira trgovskata razmena so stranstvo na mese~no nivo, toga{ juni bil slab mesec.

Taka, trgovskata razmena vo juni bila pomala za 11,1% vo sporedba so prethodniot mesec, a istiot mesec izvozot padnal za 15,5%, a uvozot za 8%.

300.000

340.638

531.859

578.004

627.083

372.378

400.000

378.662

500.000

503.514

600.000

323.001

M

zdravkovska@kapital.com.mk

535.999

PPOSLOVNI OS DNEVNIK Hrvatskiot biznisHrv vesnik na naslovnata ves stranica analizira str zo{to promenlivite zo{ kamati ne treba da se kam vrzuvaat so evropskata vrz kamatna stapka Eurikam bor. Ekonomistite za bor Poslovni Dnevnik komenPos tiraat deka Euribor tir mo`e da se primenuva mo` otkako Hrvatska }e go otk vovede evroto kako vov valuta. val

700.000

317.939

BIQANA ZDRAVKOVSKASTOJ^EVSKA

560.880

Iako Xonson Meti, kako {to se najavuva{e, stana najgolem izvoznik, negoviot vlez vo Makedonija ne uspea da go namali trgovskiot deficit. Naprotiv, s$ pogolemiot uvoz na platina i blagorodni metali, nafta, gasni masla i elektri~na energija prodol`uva da go prodlabo~uva jazot me|u izvozot i uvozot, koj na krajot na juni dostigna 1,3 milijardi dolari, {to e 30% pove}e vo sporedba so istiot period lani

273.827

WALL STREET JOURNAL Amerikanskiot vesnik objavuva deka milijarderot Voren Bafet }e investira pet milijardi dolari vo akcii na Bankata na Amerika, kako vid pomo{ za najgolemata amerikanska banka.

Investicijata doa|a vo vreme koga ekonomistite se somnevaat vo stabilnosta i sigurnosta na Bankata na Amerika.

200.000 100.000

0 januari

fevruari

Izvoz

mart

april

maj

juni

Uvoz (vo .000 dolari) izvor: Dr`aven zavod za statistika

Poradi toa, pokrienosta na uvozot so izvozot vo juni padna na 61,8%, vo sporedba so 69,8%, kolku {to be{e negovata vrednost vo maj.

So cel da dojdeme do vistinskite pri~ini zo{to trgovskiot deficit vo prvata polovina od godinava porasna za celi 30%, “Kapital” analizira koi se najizvezuvanite i najuvezuvanite proizvodi.

XONSON METI STANA NAJGOLEM IZVOZNIK, NO I NAJGOLEM UVOZNIK Spored podatocite od Dr`avniot zavod za statistika, najgolemo u~estvo vo izvozot od Makedonija vo stranstvo vo prvata polovina od 2011 godina imaat katalizatorite, feronikelot, proizvodite od `elezo i ~elik, oblekata i naftata.

Na stranata na uvozot pak, najgolemo u~estvo imaat platinata i legurite na platina, surovata nafta, avtomobilite i lekovite.

“Kapital” analiza{e koi se 20 najizvezuvani, a koi 20 najuvezuvani

proizvodi vo Makedonija spored vrednosta na izvozot i uvozot ostvareni vo prvite {est meseci od godinava.

Na ~elo na listata so najizvezuvani proizvodi se katalizatorite na hemiskata kompanija Xonson Meti, koja ve}e dve godini raboti vo slobodnata zona na Bunarxik.

Kako {to se najavuva{e, Meti stana najgolem izvoznik vo MAkedonija i go simna na vtoro mesto so godini nanazad najgolemiot izvoznik, Feni industri.

Vrednosta na izvozot na feronikelot na Feni industri vo prvite {est meseci iznesuva 120 milioni evra.

Na tretoto mesto po najizvezuvani proizvodi od Makedonija se toplovalanite ~eli~ni limovi, koi gi proizveduva glavno Makstil, ~ij izvoz vo prvite {est meseci dostigna 46 milioni evra. Na ~etvrto mesto se gasnite masla, ~ij izvoz vo prvite {est meseci od godinava iznesuva 37 milioni evra, a na pettata pozicija se ma{inite i aparatite za filtrirawe i

77

milioni evra e uvozot na struja

207

milioni evra e vrednosta na izvezenite katalizatori na Xonson Meti

211 milioni evra e uvozot na surova nafta

1,3

milijardi evra e trgovskiot deficit vo prvite {est meseci od godinava

pro~istuvawe gasovi, vo vrednost od 28 milioni evra. Lekovite, ~ij izvoz

3 FAKTI ZA...

1% 10,3 39%

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

PROCENKI...

Porasnal profitot na najgolemata kineska naftena i gasna kompanija, Petro~ajna, vo prvite {est meseci vo sporedba so lani Milijardi dolari e profitot na Petro~ajna vo prvite {est meseci od godinava Porasnaa prihodite na Petro~ajna vo prvoto polugodie godinava vo sporedba so lani, na 148 milijardi dolari

VESTI...

MILE JANAKIESKI MINISTER ZA TRANSPORT I VRSKI

DA SE POMOGNE VO LEGALIZACIJA NA DIVOGRADBITE

G

KINA E ZAGRI@ENA ZA IDNINATA NA EVROZONATA ina e zagri`ena poradi dol`ni~kata kriza vo evrozonata i se nadeva deka Evropa }e prezeme merki za da gi za{titi kineskite investicii. Pretsedatelot na Kina, Hu Xintao, vo tekot na posetata na Francija mu pora~a na pretsedatelot Nikola Sarkozi deka se nadeva oti evropskoto stopanstvo }e mo`e da ja odr`i stabilnosta i deka negovata zemja ima doverba vo evropskoto stopanstvo i vo evroto.

K

radona~alnicite da gi vklu~at site kapaciteti za da im izlezat vo presret na gra|anite pri legaliziraweto na divogradbite, pora~a ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski.

“Pra{aweto so bespravno izgradenite objekti e pra{awe koe{to zasega stotici iljadi gra|ani na ovaa zemja, koi sega ja imaat istoriskata mo`nost zasekoga{ da go re{at.

Edinicite za lokalna samouprava se klu~en segment vo ovoj proces”, istakna Janakieski.

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,359.02 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Minatata nedela trguvaweto na Makedonskata berza go odbele`a javnata berzanska aukcija na akcii i udeli, vo koja glavno se prodavaa prioritetnite akcii na Fondot za PIOM. Se slu~ija devet transakcii i se prodadoa akcii vo Beton, vo prilepskata Pivarnica, ohridskoto dru{tvo Kosta Abra{, vo Inteks od Skopje, Alkaloid od Berovo, ZK Ki~evo od Ki~evo, Eren od Skopje, [arpromet sami od Tetovo i Radio Ohrid. Indeksot MBI-10 porasna za 0,63% i nedelata ja zavr{i so vrednost od 2.359,02 indeksni poeni. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Макошпед

FICIT VO E ZGOLEMI ZA CELI 30%?!

TOP 20 NAJIZVEZUVANI PROIZVODI OD MAKEDONIJA PROIZVOD

1

TOP 20 NAJUVEZUVANI PROIZVODI VO MAKEDONIJA

VREDNOST (evra)

Katalizatori na podloga so blagoroden metal

2 Fero-nikel

PROIZVOD

VREDNOST (evra)

207.411.887

1 Nafta, Surova

211.744.526

120.548.639

2 Platina: Neobrabotena ili vo prav

144.969.580

Toplo valani plosnati proizvodi, od 3 `elezo ili nelegiran ~elik

46.145.959

3 Gasni masla za drugi nameni

79.702.810

4 Gasni masla

37.029.757

4 Elektri~na energija

77.232.723

28.482.352

5 Drugi soedinenija; amalgami: Drugo

51.991.137

5

Ma{ini i aparati za filtrirawe ili pre~istuvawe na gasovi

6 Fero-siliko-mangan

28.406.639

7 Rudi na olovo i koncentrati

26.126.290

8

Drugi zavareni {to ne se so kru`en napre~en presek

9 Fero-silicium

23.198.896 22.391.744

10 Rudi na bakar i koncentrati

21.251.065

11 Gasni masla za drugi nameni

20.678.034

12 Elektri~na energija 13

Plosnati valani proizvodi od `elezo ili nelegiran ~elik

14 Lekovi

Toplo valani plosnati proizvodi, od `elezo ili nelegiran ~elik Struganici, opilki, otse~oci i 7 ise~oci i sli~no, vklu~uvaj}i gi i onie vo bali, drugo 6

8 Rudi na nikel i koncentrati Nafteni gasovi i drugi gasoviti 9 jaglenovodorodi: Vo gasovita sostojba: Priroden gas Prema~kuva~ki sredstva 10 (boi i lakovi) 11 Lekovi

19.760.685

12

19.504.568

13

19.262.584

14

15 Motoren benzin ( 95 oktani)

18.776.401

15

16 Masla za lo`ewe

16.993.489

16

17 Tutun neod`ilen su{en na sonce

16.455.657

17

Plosnati valani proizvodi od `elezo 18 ili nelegiran ~elik so {irina 600 mm ili pogolema

14.883.835

18

Trupovi i polutki, jagne{ki sve`i ili razladeni

12.947.101

19

11.699.370

20

19

20 Rudi na cink i koncentrati izvor: Dr`aven zavod za statistika

vo prvite {est meseci iznesuva 19,26 milioni evra, se nao|aat na 14 mesto, a tutunot, ~ij izvoz iznesuva{e 16,5 milioni evra, e na 17 mesto od najizvezuvanite proizvodi od Makedonija.

Izvozot pak, na jagne{ko meso vo prvite {est meseci dostigna 13 milioni evra, so {to se najde na 19 mesto na listata so 20 najizvezuvani proizvodi.

Na stranata na uvozot na

prvata pozicija se nao|a surovata nafta, koja ja uvezuva Okta, ~ij uvoz vo prvite {est meseci dostigna 211 milioni evra. Vtor najuvezuvan proizvod vo prvite {est meseci e platinata, koja ja uvezuva Xonson Meti, ~ija vrednost na uvozot vo prvata polovina od godinava dostigna 145 milioni evra.

Tret najuvezuvan proizvod se gasnite masla,

41.080.688 36.601.984 32.612.864 29.320.260 28.581.768 27.567.972

Toplo valani plosnati proizvodi, od `elezo ili nelegiran ~elik @elezo i nelegiran ~elik vo ingoti ili drugi primarni formi Telefoni za celularni mre`i (mobilna telefonija) ili za drugi bez`i~ni mre`i Podgotveni vrzivni sredstva za learski kalapi ili learski jadra Upotrebuvani patni~ki avtomobili, dizel ili poludizel, 1500-2000sm³ Drugi pra~ki od `elezo ili nelegiran ~elik,samo kovani,toplo valani Novi vozila so klipen motor so vnatre{no sogoruvawe na palewe so pomo{ na kompresija dizel ili poludizel 1500sm³-2000sm³ Kerami~ki proizvodi za laboratoriska, hemiska ili druga tehni~ka upotreba: Drugo Paladium: Neobraboten ili vo prav

20.398.081 17.232.494 16.705.732

15.034.554 13.621.493

12.537.340

12.138.411 12.090.711

van proizvod, vo prvite {est meseci od godinava dostigna 41 milion evra.

Uvozot na lekovi, koi se nao|aat na 11 mesto me|u najuvezuvanite proizvodi, vo prvite {est meseci iznesuva 27,5 milioni evra.

Uvozot na mobilni telefoni iznesuva 16,7 milioni evra, a na 16 mesto se uvezenite polovni vozila, so uvoz od 15 milioni evra.

+7,53% 7 53%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Исхрана Скопје

BAFET INVESTIRA PET MILIJARDI DOLARI VO BANKATA NA AMERIKA merikanskiot milijarder Voren Bafet }e investira pet milijardi dolari vo akcii na Bankata na Amerika, kako vid pomo{ za najgolemata amerikanska banka. Toj na ist na~in im pomogna i na investiciskata banka Goldman Saks i kompanijata Xeneral elektrik za vreme na finansiskata kriza. Akciite na Bankata na Amerika vo petokot porasnaa za 26%, no na krajot zavr{ija so rast od 9,4%, na 7,65 dolari.

Bafet i Bankata na Amerika objavija deka milijarderot vo sredata & ja ponudil investicijata na bankata.

Dogovorot predviduva investiciskata kompanija na Bafet, Berk{ir Hetavej, da kupi akcii na Bankata na Amerika vo vrednost od pet milioni dolari i da dobie garancii za kupuvaweto 700 milioni od tie hartii od vrednost.

A

1,940.00 3 00% -3,00%

-60

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/07

17/07

27/07

06/08

16/08

11,149.80 -170,89

-1,51% 1 51%

Dodeka akciite na svetskite berzi zajaknaa od 11-mese~niot minimum zabele`an prethodniot den, cenata na zlatoto drasti~no opadna. Poznava~ite smetaat deka toa e rezultat na optimizmot na investitorite vo vrska so mo`nostite amerikanskata Uprava za federalni rezervi da najavi novi stimulativni merki

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,057.35 8,797.78 1,159.27 2,018.21 5,417.80 756.07

VALUTI

-1,44% 0,29% -1,56% -1,72% -2,98% +0,56%

£ €

€ $

1.1291

1.4402

-0,5%

-0,2%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

15.870.845

izvor: Dr`aven zavod za statistika

~ija vrednost na uvozot dostigna 80 milioni evra, dodeka uvezenata elektri~na energija, vo vrednost od 77 milioni evra, e na ~etvrto mesto na listata so 20 najuvezuvani proizvodi.

Petti najuvezuvan proizvod se amalgamite, ~ij uvoz vo prvite {est meseci iznesuva 51 milion evra. Uvozot na toplovalani ~eli~ni limovi, koi se {esti najuvezu-

200.00 +14

[PANIJA GO ODREDI LIMITOT NA DEFICITOT panskata vlada postigna dogovor so glavnata opoziciska Narodna partija za promena na Ustavot, odnosno za limitot za javniot deficit i dolg. Promenata na Ustavot }e bide so zakon so koj }e bide staven maksimum za deficitot i dolgot na dr`avata. Zakonot treba da bide odobren pred 30 juni 2012 godina. Socijalisti~kata i Narodnata partija se dogovorija za maksimum od 0,40% od BDP za deficitot na [panija. Zakonot osven toa treba da dade kriteriumi za progresivno namaluvawe na nivoto na dr`avniot dolg vo soglasnost so paktot za stabilnost i rast na evrozonata.

Revidirawe na maksimumot na deficitot mo`e da se pravi vo 2015 i 2018 godina.

[

FJU^ERSI ZLATO

1.777,00 $ +0,78% 0 78% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

109,58 $ -0,94% 0 94% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Andreas Dombret ECB e podgotvena da go olesni finansiraweto na evropskite banki vo dolari

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI SOBRANISKA RASPRAVA ZA ZAKONOT ZA PATNITE ISPRAVI akonot za patnite ispravi so koi se voveduvaat izmeni vo delot na postapkata za izdavawe patni ispravi, vizi i vodewe evidencija, i so niv se utvrdeni slu~aite vo koi podnesenoto barawe za izdavawe paso{ ili viza }e se odbie del od opozicijata go oceni kako diskriminatorski.

Pratenikot od Partijata za celosna emancipacija na Romite, Samka Ibraimovski, re~e deka so nego se povreduva slobodnoto dvi`ewe na gra|aninot, edno od osnovnite ~ovekovi prava.

“Sekoj ima pravo da odlu~i dali saka da ostane tuka ili ne”, re~e Ibraimovski, dodavaj}i deka od vkupniot broj barawa za azil na Romite, usvoeni se samo 0,2% za Germanija, 1,1% za [vedska i 2,1% za Belgija.

Na ova reagiraa od vladeja~kata partija. Ministerkata za vnatre{ni rabota, Gordana Jankulovska, re~e deka ovoj zakon ne se nosi za ~ie bilo diskriminirawe, tuku naprotiv, za sproveduvawe na pravoto.

Spored Antonio Milo{oski od VMRO-DPMNE, zakonot nema nikakvi etni~ki predispozicii. Se raboti za za{tita na slobodata i pravoto na mnozinstvoto gra|ani za bezvizno patuvawe.

Z

OM: NEMA PRAVNA I POLITI^KA OSNOVA ZA PRODOL@UVAWE NA PRITVOROT NA BO[KOSKI ube Bo{koski i ponatamu ostanuva vo pritvor.

Krivi~niot sovet pri Osnovniot sud Skopje odlu~i po ~etvrti pat da mu go prodol`i pritvorot na liderot na Obedineti za Makedonija, koj be{e uapsen eden den po izborite.

Od partijata na Bo{koski reagiraat na povtornoto prodol`uvawe na pritvorot. Velat deka nema nikakva pravna, pa duri ni politi~ka opravdanost za Bo{koski da pomine u{te 30 dena vo pritvor.

“Denovive sme soo~eni so ekspertski tvrdewa preku mediumite deka pri~inite za spektakularnoto apsewe na pretsedatelot na Obedineti za Makedonija pravno se neizdr`ani, a toa zna~i i samiot pritvor nema nikakva osnova. Za da se ispravi ovaa nepravda apelirame do sudot da ja preina~i odlukata vo najmala raka vo doma{en pritvor. So ova, gospodine Gruevski, vie i va{ata familija ja poka`avte krvolo~nata namera da vladeete vo diktatorski manir”, istakna Natalija Iv~eva, ~len na pretsedatelstvoto na OM. Od Obedineti za Makedonija najavuvaat deka partijata nikoga{ nema da potklekne na pritisocite na vlasta.

Q

AGIM MEHMETI PREDLO@EN ZA PRETSEDATEL NA KOMISIJATA ZA LUSTRACIJA PA go predlo`uva Agim Mehmeti za nov pretsedatel na Komisijata za lustracija, na mestoto na Tome Axiev, ~ij{to mandat iste~e u{te vo fevruari godinava. Vlasta tvrdi deka nema pre~ka toj vo ponedelnik na novoto prodol`enie na Komisijata za izbori i imenuvawa da ne bide izbran Mehmeti. Za opoziciskata SDSM, pak, vakviot predlog e samo paravan preku koj VMRODPMNE i ponatamu saka da ja vodi ovaa Komisija.

Vo insistiraweto Mehmeti da go zazeme mestotot na Axiev, Socijaldemokratite gledaat scenario so koe VMRODPMNE saka da propadne imenuvaweto, za da mo`e Axiev i ponatamu da ja vodi Komisijata za lustracijata. Ako se izbere Mehmeti, Axiev }e bide negov zamenik. Socijaldemokratite, pak, baraat pretsedatel na Komisijata da bide Blagoja Ge{oski.

Vo VMRO-DPMNE, pak, go tvrdat sprotivnoto, deka SDSM ne go po~ituvale principot na rotacija na sekoi {est meseci da se imenuva nov pretsedatel od redot na ~lenovite na Komisijata za verifikacija na faktite. VMRODPMNE, DUI i DPA smetaat deka treba da prodol`i principot na rotacija, dogovoren prethodno, spored koj sleden pretsedatel na Komisijata treba da bide Mehmeti, koj bil i prv pretsedatel na Komisijata.

D

NA GRCIJA NE Í SMETALO ^LENSTVO NA MAKEDONIJA VO EU POD FIROM o 2005 godina, Grcija se slo`ila Makedonija da gi vodi evroatlantskite integracii pod referencata FIROM, otkrivaat najnovite depe{i koi gi objavuva Vikiliks. Vo dokumentot ispraten od amerikanskata ambasada vo Atina, eden mesec pred Brisel da odlu~i za aplikacijata za ~lenstvo na Makedonija, pi{uva deka Grcija go otfrlila posledniot predlog na Nimic, no vlasta rekla deka nema da prigovara ako prodol`i upotrebata na referencata FIROM, so cel da ne se blokira napredokot na Makedonija.

Spored dopisot od 11 oktomvri 2005 godina toga{niot minister za nadvore{ni raboti na Grcija, Molivijatis, izjavil deka predlogot za dvojna formula e neprifatliv i go obvinil Nimic za pristrasnost kon Makedonija.

Dokumentot potvrduva deka vo toa vreme klu~no za SAD bilo imeto da ne bide pre~ka za makedonskite evrointegrcaii.

Vo druga depe{a, koja Vikiliks ja objavi denovive, se naveduva i deka toga{nata ambasadorka na SAD vo zemjava Xilijan Milovanovi}, iako ne bila optimist za zapo~nuvawe na pregovorite so EU, silno veruvala deka Makedonija }e stane ~lenka na NATO vo 2008 godina, stoi vo depe{ata od 18 oktomvri 2006 godina.

V

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

VO PRIVATNI KOLEKCII ILI VLADINI KABINETI

KADE ZAVR[UVAAT PODAROCITE NA POLITI^ARITE? Iako i kaj nas e zakonski regulirana ustanovenata diplomatska praktika na razmenuvawe podaroci, sepak, istata ne e uredena i ne se sproveduva. Dodeka vo ostanatite dr`avi javnosta ima uvid vo podarocite koi gi dobivaat politi~arite, kaj nas nikoj ne znae {to dobile vladinite pretstavnici, a u{te pomalku kade zavr{uvaat vrednite podaroci {to gi dobivaat od stranskite kolegi GABRIELA DELOVA OVA

delova@kapital.com.mk m.mk

metni~ki sliki, artefakti, skapi api ~asovnici i nakit, akit, knigi, alkoholni pijalaci, maketi se samo del od podarocite koi si gi razmenuvaat vladinite nite pretstavnici pri oficijalna alna poseta so drugi dr`avni vni pretstavnici, bilo vo zemjava java deka ili vo stranstvo. I dodeka vakvata diplomatska praktika tika e zakonski regulirana i se ikaa vo sproveduva vo praktika aj nas, n ostanatite dr`avi, kaj iako postoi zakonska obvrska, bvrrska, retvo praktika vladinitee ppretvuvvaat stavnici ne gi prijavuvaat podarocite {to gi dobivaat bivaat vaat od svoite stranski kolegi.

Ekspertite velat deka toa e poradi slabata uredenost denost ta koja na zakonot za obvrskata institucija treba da jaa vodi vakvata evidencija. Voo sosednite dr`avi obvrskata ata za rocite evidentirawe na podarocite korupe vo racete na antikorupciskite komisii, kadee {to ozi na se izgotvuvaat katalozi te pogodi{no nivo za site daroci koi gi dobilee site vladini pretstavnici,, kako i nivnata vrednost. ija za Od Dr`avnata komisija spre~uvawe korupcija kaj nas

U

SAMO SO DOPLATA PODAROKOT MO@E DA STANE LI^EN Iako, zakonski, po darokot koj nadminuva vrednost od 50 evra ostanuva vo sopstvenost na institucijata, sepak, kako i vo drugite dr`avi, taka i kaj nas se ostava mo`nost dokolku funkcionerot saka da si go otkupi podarokot. So doplata, velat poznava~ite, sekoj vladin funkcioner ima pravo da si go prisvoi podarokot za svojata li~na kolekcija.

I Ia umetni~kite sliki i Iako tradicionalnite obele`ja na tr zemjata se naj~esti podaroci, ze sepak, ne postoi pi{ano se pravilo {to si podaruvaat pr r dr`avnicite.

Taka, Bojko dr r Borisov na ruskiot premier, Bo Vladimir Putin, mu podari Vl ku~e. Od Kabinetot i od Vlaku data ostanaa nedostapni da da odgovorat koi se podarocite od koi pretsedatelot Ivanov ili ko pak, premierot Gruevski gi pa dobile vo 2010 godina. do velat deka zakonski ne postoi obvrska vladinite pretstavnici da gi prijavuvaat podarocite koi gi dobivaat od stranskite dr`avni pretstavnici vo ovaa Komisija.

Ottamu samo velat deka sekoj podarok {to e vo vrednost od nad 50 evra ostanuva vo sopstvenost na dr`avata.

Vo Zakonot za spre~uvawe korupcija postoi slednava odredba: “Izbran ili imenuvan funkcioner, slu`beno lice i odgovorno lice vo javno pretprijatie ili drugo pravno lice {to raspolaga so dr`aven kapital

130 podaroci dobil Tadi} vo 2010

VO SRBIJA TADI], VO CRNA GORA \UKANOVI] SO NAJMNOGU PODAROCI Minatata nedela vo Srbija i vo Crna Gora bea objaveni katalozite na podarocite koi gi dobile site dr`avni funkcioneri. Soglasno objavenite podatoci, vo Srbija lani najmnogu podaroci dobil pretsedatelot Boris Tadi}, vkupno 130, a vo Crna Gora najmnogu podaroci sobral porane{niot premier Milo \ukanovi}, vkupno 19. Kuriozitet e podatokot deka eden od najskapite podaroci koi gi dobil Tadi} e dlaborezot {to mu go podaril makedonskiot pretsedatel, \orge Ivanov.

19

podaroci dobil \ukanovi} vo 2010

ne smee da prima podaroci ili vetuvawe za podarok, osven prigodni podaroci, kako knigi, suveniri i sli~ni predmeti od pomala vrednost”.

No, ostanuva nejasno kako mo`e da se proceni vrednosta koga obvrskata za prijavuvawe na podarocite ne se po~ituva, a najgolem del od podarocite se krijat od o~ite na javnosta, pa retko se doznava {to dobile i donele na{ite politi~ari od stranstvo.

Posledniot podarok koj

be{e prezentiran vo javnosta be{e zlatniot medaljon od Pontifikatot, koj Papata Benedikt XVI mu go podari na pretsedatelot Ivanov za vreme na negovata oficijalna poseta na Vatikan.

Pretsedatelkata na Transparensi interne{nal Makedonija, Sla|ana Taseva, veli deka otsustvoto na voljata da se uredi ovaa zakonska obvrska e tendencijata na vladinite funkcioneri podarocite {to gi dobivaat da gi smetaat za li~ni.

“Kaj nas s$ u{te postoi tendencija toj {to dobil podarok da si go smeta za li~en. Se zaborava deka tie se javni slu`benici i podarocite {to gi dobivaat se podaroci na dr`avata”, veli Taseva.

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI OFШOR KOMPANIJATA SE PREMISLI ZA A2 apital doznava deka vo petokot popladneto od Sovetot za radiodifuzija(SRD) e povle~eno baraweto za promena na sopstveni~kata struktura na A2 televizija. Zainteresiranata kompanija za kupuvawe na mediumot, za koja “Kapital” ve}e objavi deka e registrina na Kipar, verojatno se premislila, a mo`ebi nejzinite sopstvenici gi nau~ile makedonskite Canovski i negoviot zakoni, spored koj, nivniot brat Tomor negiraat obid }e be{e nelegalen. kakva bilo povrZakonot za radiodifuzija zanost so kupuvawene dozvoluva kompanija to na A2 televizija so skrieno sodru`ni{tvo da stane sopstvenik na medium kaj nas. A ovaa firma, registrirana tokmu na ostrovot koj garantira pogolema anonimnost za gazdite, ima{e skrieni sopstvenici.

Vo me|uvreme, otkako Tomor Canovski, bratot na Fijat Canovski, go plati dolgot na A2 se deblokira{e smetkata na televizijata. Pretste~ajnata postapka, koja ja po~na Upravata za javni prihodi samo den po obelodenuvaweto deka ima stranci zainteresirani za kupuvawe na mediumot, ve}e nema osnova. Vo petokot platena e i godi{nata dozvola za rabota vo SRD, koja ~ini 50.000 evra, so {to se izjalovija najavite od Sovetot deka mo`e da bide odzemena licencata na televizijata.

Sega od A2 najavuaat deka od 15 septemvri }e po~nat so rabota i }e ja prezemaat programskata {ema na A1, zbogatena i dopolneta. Najavuaat deka dotoga{ }e imaat i nov sopstvenik. No sega, otkako kompanijata od Kipar se premisli, ne se znae koj bi bil nov zainteresiran za investicija vo ovaa televizija. Fijat Canovski i negoviot brat Tomor negiraat kakva bilo povrzanost za kupuvawe na mediumot, zatoa {to kako {to za “Kapital” objasnija, Tomor Canovski samo pomognal da se plati dolgot preku kratkoro~na pozajmica za A2 televizija.

K

SE TRUPAAT TRO[OCITE ZA PRATENICITE OD DIJASPORATA

VO HOTEL SO ^ETIRI YVEZDI [EST PATI GODI[NO!

Pokraj P k j isplata na cenata na aviobiletite, b koja k j varira vo zavisnost od destinacijata, trojcata pratenici izbrani od iselenicite }e dobivaat i po 500 evra za nadomestok na ostanatite patni tro{oci. Dokolku potro{at pove}e od ovie sredstva pratenicite }e mo`at da si gi vratat parite dokolku im se priznaat ekstra rashodite od strana na pretsedatelot na Sobranieto MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

dna nedela vo hotel so ~etiri yvezdi~ki {est pati vo tekot na godinata }e mo`at da iskoristat pratenicite Milorad Dodovski, Risto Man~ev i Pavle Sazdov koi na poslednite parlamentarni izbori sednaa na prateni~kite klupi vo Sobranieto kako izbor na dijasporata. Ovie beneficii na narodnite izbranici na iselenicite }e bidat od slu`bena priroda, odnosno kontakt i vrska so nivniot elektorat za dobli`uvawe na slu~uvawata vo rodnata grutka.

Dodeka visinata na cenata na aviobiletite, koi }e bidat na tovar na buxetot na Sobranieto, i ~ija cena varira vo zavisnost od destinacijata i ne mo`e precizno da se utvrdi, pratenicite }e dobivaat i po 500 evra za nadomestok na ostanatite patni tro{oci za vreme na

E

slu`benata poseta.

Pratenicite sepak }e treba da gi oprvdaat ovie sredstva preku dostavuvawe smetki.

No i da potro{at pove}e od ovie sredstva pratenicite }e mo`at da si gi vratat parite dokolku im se priznaat ekstra rashodite od strana na pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanovski.

Za da ja opravdaat svojata poseta na na{incite vo stranstvo, pratenicite izbrani od dijasporata } e mora da dostavat izvestuvawe i plan na posetata, odnosno pri~inata i mestata za poseta. Ovie odredbi se del od odlukata so koja se ureduva pravoto na pratenikot za slu`bena poseta na izbornata edinica vo koja e izbran od Zakonot za pratenici.

Pokraj toa pratenicite } e dobivaat i dnevnica za slu`beno patuvawe vo visina od okolu 30 evra. Dokolku se raboti za privatno patuvawe pratenicite nema da dobivaat dnevnica , izdatoci za smestuvawe ili ishrana.

100 ILJADI EVRA GODI[NI TRO[OCI? Pokraj tro{ocite za patuvawata vo stranstvo na pratenicite izbrani od dijasporata, na tovar na buxetot }e bidat i tro{ocite za nivnoto smestuvawe vo zemjava. Pratenikot mo`e da `ivee vo stan od 70 m² dokolku e bez semejstvo i vo stan do 100 m² dokolku pratenikot vo zemjava e dojden so svoeto semejstvo.

Dokolku slu`ben stan ne mo`e da mu se obezbedi, pratenikot ima pravo na nadomestok za zakupnina na stan. Ako najmalata kirija za stan od 75 m² vo centralnoto gradsko podra~je na Skopje iznesuva 300 evra mese~no zna~i deka okolu 11 ilajdi evra godi{no }e bidat izdvojuvani samo za smestuvawe na pratenicite. Godi{nata plata na trojcata pretstavnici vo makedonskiot Parlament }e iznesuva 36 iljadi evra ili spored nekoi grubi presmetki okolu 100 iljadi evra godi{no }e ~ini vkupniot anga`man na pratenicite od

dijasporata.

ZAKONOT ZA PRATENICI NE E OSPOREN PRED USTAVEN SUD? Izborot na pratenicite od dijasporata koj za prvpat se sproveduva{e vo ovoj izboren ciklus pomina so golem broj kontroverzii. Protivnicite na idejata, najprvo go osporuvaa Izborniot zakonik, spored koj glasot na glasa~ot vo dijasporata ne be{e ednakvo vreden so glasot vo Makedonija, a so toa be{e staven pod znak pra{awe i legitimitetot na izbranite pretstavnici. Pokraj toa, opozicijata ima{e zabele{ki i za tro{ocite koi }e se izdvojuvaat za ovie pratenici, koi, kako {to potenciraat tie, imaat mnogu pogolem broj beneficii od doma{nite pratenici.

Iako bea najaveni inicijativi za osporuvawe na Izborniot zakonik vo delot na glasawe na dijasporata dosega pred Ustavniot sud ne e povedena nitu edna postapka za proverka na ustavnosta na ovoj Zakon.

DENESKA NOV OBID ZA SMIRUVAWE NA STRASTITE

VMRO-DPMNE I SDSM NE MO@AT DA FORMIRAAT KOMITET MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

ako ve}e e probien rokot, Komitetot za odnosi me|u zaednicite e daleku od sostavuvawe. So `estoka rasprava na Komisijata za izbori i imenuvawa zavr{i posledniot obid za izbor na ~lenovi na Komitetot, poradi koja pretsedatelot na Komisijata, Ilija Dimovski, neposredno po po~etokot na sednicata be{e prinuden da pobara desetminutna pauza.

Kavgata me|u pratenicite na VMRO-DPMNE i SDSM po~na so predlogot na Dimovski izborot na ~lenovite na Komitetot da se pomesti na

I

krajot od dnevniot red. No, pratenicite na SDSM insistiraa da se debatira za ovaa to~ka, pa od Dimovski isprovociraa da prifati materijalna diskusija u{te pred da bide izglasan dnevniot red. Dimovski obrazlo`i deka pobaral izborot na ~lenovi na Komitetot da se pomesti bidej}i neposredno pred sednicata koordinatorot na SDSM gi povlekol svoite predlozi. Pratenikot na SDSM, Emilijan Stankovi}, objasni deka potegot na SDSM bil rezultat na odbivaweto od strana na VMRO-DPMNE na predlogot pratenikot od opoziciskata koalicija, Safet Bi{evac, da bide pretstavnik na Bo{wacite.

Za VMRO-DPMNE Bi{evac e neprifatlivo re{enie bidej}i e pretstavnik na partijata Sanxa~ka liga, a vo prethodno postignatiot dogovor so SDSM dvete strani prifatile reprezentativnosta na pratenicite pretstavnici na pomalite etni~ki zaednici da ne se opredeluva spored partijata na pomala etni~ka zaednica, za{to ne e mo`no precizno rangirawe na relevantnosta na ovie politi~ki subjekti. Dimovski tvrde{e deka vladeja~kata partija vo dosega{nite pregovori napravila mnogu otstapki vo korist na SDSM za sostavuvawe na Komitetot, no deka nema da glasa Bi{evac da bide pretstavnik

na Bo{wacite za{to so toa bi se sozdalo nezadovolstvo kaj bo{wa~kata zaednica.

Vo `arot na raspravata pratenicite razmenija ostri zborovi, pritoa me|usebno obvinuvaj}i se za nedoli~no odnesuvawe.

“Prestanete da se odnesuvate kako na fudbalski natprevar”, mu re~e Dimovski na pratenikot na SDSM, Goran Min~ev, otkako toj burno reagira{e na obidot na pretsedatelot na Komisijata da ja “spu{ti topkata”, obra}aj}i mu se na Min~ev po ime.

“Ne mi se obra}ajte so Goran i dr`ete go nivoto na Sobranieto”, mu odgovori Min~ev na Dimovski.

SOVETOT ZA RADIODIFUZIJA GI DOBI [ESTE NOVI ^LENOVI o rasprava koja trae{e ~etiri dena, Sobranieto gi izbra {este novi ~lenovi na Sovetot za radiodifuzija planirani so poslednite izmeni na Zakonot za radiodifuzna dejnost. Vo regulatornoto telo do dosega{nite devet ~lenovi }e sednat Zoran Traj~evski i Selver Ajdini, po predlog na pretsedatelot \orge Ivanov, Metodija Jan~evski, predlo`en od Antikorupciskata komisija, Lazo Petru{evski i Zamir Mehmeti koi gi kandidira{e ZELS, i Metodi Stoimenovski, kako predlog na Komisijata za za{tita na konkurencijata. Dolgata rasprava vo Parlamentot za kandidatite se svede na me|upartiski prepukuvawa bez su{tinski pretres na podobnosta na kandidatite za funkcijata vo Sovetot. Biografskite podatoci vo prilog na nivniot profesionalen kapacitet koi vo diskusijata gi podvlekuva{e vladeja~koto mnozinstvo, za opozicijata se vo senka na pariskata pripadnost na novite ~lenovi na SRD. Pratenicite na SDSM bea najglasni vo obvinuvawata deka so ovoj poteg Sovetot }e se podredi na politikite na VMRO-DPMNE za vospostavuvawe celosna kontrola vrz mediumite. Vo svoja odbrana vlasta tvrde{e deka aktuelniot pretsedatel na SRD, Zoran Stefanovski, & e naklonet na opozicijata, a kako dokaz go naveduva{e ~lenuvaweto na negovata sopruga vo Sovetot na grad Prilep kako sovetnik od redovite na SDSM.

P

DPA BARA POPISOT DA BIDE VO JULI DOGODINA PA bara pomestuvawe na popisot za juli slednata godina. Nov predlog-zakon za izmeni i dopolnuvawa na Zakonot za popis vo Sobranieto podnese prateni~kata grupa na DPA, so koj se predlaga negovo pomestuvawe od oktomvri godinava za juli slednata godina.

“Nie kako DPA predlagame popisot da se izvr{i od 15. do 30. juli 2012 godina, poradi toa {to na{ite sogra|ani koi `iveat i rabotat vo stranstvo vo toj period od godinata se tuka. Imaj}i predvid deka Zakonot ne e precizen vo odnos na popi{uvaweto na na{ite sogra|ani koi `iveat vo stranstvo, a nivniot broj e mnogu golem, go odbravme ovoj period od godinata koga se tuka, so {to mo`nosta da se popi{at e mnogu pogolema”, re~e Imer Aliu, pratenik od DPA. Spored DPA, stanuva zbor za okolu 200.000 gra|ani koi `iveat i rabotat nadvor od Makedonija. Partijata bara i izmenite da se donesat po skratena postapka, bidej}i vremeto predvideno so postojniot Zakon za popis e kratko, a ocenuvaat, javnosta ne e podgotvena za edna va`na operacija kako {to e popisot.

Popisot vo Makedonija prvi~no treba{e da se odr`i od 1. do 15. april godinava, no poradi predvremenite parlamentarni izbori kompleksnata statisti~ka operacija e pomestena za 1. do 15. oktomvri.

D

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

HOTELIERITE NAJAVUVAAT EKSTRA KONGRESNA SEZONA

REZERVIRANI 80% OD HOTELITE ZA KONGRESI I SEMINARI!

Firmite koi ve}e gi bukirale ohridskite i skopskite hoteli, prete`no se od grade`nata i farmacevtskata industrija. Za razlika od prethodnite godini, s$ pobrojni organizatori na konferenciski nastani se lekarite i sportistite VIKTORIJA MILANOVSKA

KONGRESNATA SEZONA PLODNA I ZA EKSKLUZIVNITE BUTICI

milanovska@kapital.com.mk

uri 80% od hotelite vo zemjava ve}e gi imaat rasprodadeno kongresnite sali na biznisgrupi od zemjava i stranstvo koi od 1 septemvri do krajot na oktomvri }e odr`uvaat petdnevni kongresi i seminari. Firmite koi ve} e gi rezervirale ohridskite i skopskite hoteli, prete`no se od grade`nata i farmacevtskata industrija. Za razlika od prethodnite godini, s$ pobrojni organizatori na konferenciski nastani se lekarite, no i sportistite.

Od hotelite najavuvaat dvojno poplodna esen, vo sporedba so turisti~kata sezona.

“Vo septemvri i oktomvri o~ekuvame 90% od na{ite kapaciteti da bidat popolneti.

Iako imame mala kongresna sala, sepak na povidok e ekstra kongresna sezona. Kaj dosega{nite rezervacii, najmnogu dominiraat makedonski

iznismenite koi doa|aat vo Makedonija na nekolkudnevni forumi i seminari, neretko pazaruvaat vo brendiranite butici.

Od eden od poekskluzivnite butici vo Skopje velat deka golem del od dnevniot promet im go pravat tokmu stranskite biznismeni.

“Retko koj biznismen koj doa|a od daleku, vle~e ogromen baga` koga doa|a na seminar vo Makedonija.

Samite ka`uvaat deka naj~esto nosat edno rezervno odelo, a ko{uli i kravati znaat da kupat i odovde.

Sekako, nie imame }ar od vakvata prakti~nost na strancite koi naj~esto doa|aat naesen”, velat od skopskiot butik.

B

D

K

O

M

E

R

firmi koi imaat pokaneto i gosti od stranstvo. Godinava ima interes za konferencii za mediumi od strana na sportskite klubovi”, velat od hotelot Stoun Brix vo Skopje.

Deka godinava Makedonija }e ima podobra kongresna sezona od lanskata, potvrduvaat ne samo skopskite, tuku i najgolemite hoteli vo cela Makedonija.

Od ohridskiot hotel Granit velat deka ve}e im e zakupen C

I

J

A

L

E

N

pogolem del od smestuva~kiot kapacitet za septemvri.

“Vo sporedba so septemvri i oktomvri lani, godinava definitivno }e imame podobra kongresna sezona. Biznis-delegacii od zemjava i stranstvo, prete`no od grade`nata i farmacevtskata industrija ve}e bukiraa zadovolitelen del od smestuva~kiot kapacitet. Pokraj toa, imame nepotvrdeni rezervacii i od nevladini organizacii, fondacii i ambasadi”, obO

G

L

A

S

jasnuvaat ottamu.

I od ohridskite Metropol i Belvi se zadovolni so rezervaciite za esenskite meseci.

“So ogled na toa deka i lani imavme odli~na kongresna sezona, godinava sme u{te pogolemi optimisti.

O~ekuvame popolnetost na kapacitetite do 80%. Interesno e {to biznis-grupite preferiraat nastanite da im traat od ~etvrtok do nedela, pa imame eden vakuum period

od po~etokot na nedelata, koj godinava re{ivme da go popolnuvame so poevtini biznis paket-aran`mani”, veli zamenik-direktorot na Metropol i Belvi, Filip Mi{evski.

I hotelite vo vnatre{nosta velat deka septemvri i oktomvri im se najplodni meseci.

“Esenskiot period sekoga{ e najgust. Obi~no kaj nas rezervaciite se pravat od denes za utre, po~nuvaj}i od 1 septemvri. Iako na{iot ho-

BIZNISMENOT ILIJA GE^EV VLEGUVA I VO GRADE@NI[TVOTO iznismenot Ilija Ge~ev, koj e sopstvenik i direktor na firmata IGM trejd od Kavadarci, go {iri svojot biznis i vo grade`ni{tvoto.

Neodamna toj zaedno so negovata sopruga ja osnova firmata IGM konstrak{n, so sedi{te vo Kavadarci, koja }e se zanimava so in`enering, proektirawe i nadzor na gradbi. Firmata, koja ima osnova~ka glavnina od 5.000 evra, }e ja rakovodi Suzana Popovska.Ge~ev neodamna najavi deka }e gradi nova `elezarnica vredna nad 100 milioni evra kaj mestoto Dubrovo blizu Negotino. Vo fabrikata koja }e se prostira na pove}e od eden milion kvadrati }e se proizveduva toplovalan i ladnovalan ~elik, pocinkuvani i plastificirani limovi.

Zemji{teto na koe }e se gradi fabrikata ve}e e vo sopstvenost na IGM, a vo tek e zatvoraweto na finansiskata konstrukcija za proektot, koj najverojatno }e se gradi so krediti obezbedeni preku nekolku doma{ni banki.

Spored prvi~nite planovi, fabrikata treba

B

INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE 22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ na 02/ 31 32 062 ili na maja.petkovska@ worldlearning.org i iskoristete go popustot za u~esnici od Makedonija i grupniot popust za u~estvo na konferencijata. Za pove}e informacii posetete go blogot na konferencijata http://ispi-europe. blogspot.com/.

Ekskluziven mediumski pokrovitel

tel e mnogu golem, o~ekuvame pove}e od polovina da bide popolnet”, velat za “Kapital” od hotel Epinal vo Bitola.

Od hotelot Sirius vo Strumica, pak, velat deka godinava imaat zna~itelno pove} e rezervacii za esenskite meseci otkolku minatata godina.

Turisti~kite rabotnici se ednoglasni deka septemvri i oktovmri godinava }e bidat zapameteni meseci vo turisti~kata istorija.

da se izgradi i da po~ne so rabota slednata godina. Zasega s$ u{te ne e potvrdeno dali novata grade`na firma }e bide anga`irana za izgradbata, proektiraweto i nadzorot na novata fabrika, koja treba da otvori okolu 1.000 novi rabotni mesta.

IGM trejd, koja proizveduva ~eli~ni cevki i profili, e eden od najgolemite izvoznici i me|u najuspe{nite kompanii vo Makedonija.

Minatata godina ima ostvareno prihod od re~isi 72 milioni evra i neto-dobivka od okolu 10 milioni evra.

ZASILENI KONTROLI NA OTKUPNITE PUNKTOVI ZA GROZJE asileni kontinuirani kontroli kaj registriranite otkupuva~i vo presret na pretstojniot otkup na grozjeto najavi v~era Dr`avniot inspektorat na zemjodelstvo.

Direktorot na Inspektoratot Rumen Stamenov najavi deka se formirani posebni timovi koi postojano }e ja kontroliraat rabotata na sekoj otkupen punkt. Toj istakna deka ne smee da se vr{i otkup na lokacii koi ne se prijaveni kako otkupni mesta i oti na sekoj otkupen puknt zadol`itelno treba da bidat istaknati otkupnite ceni 10 dena pred zapo~nuvaweto na otkupot.

“Gi predupreduvame vinariite odnosno registriranite otkupuva~i na grozje deka dokolku izvr{at otkup na grozje, bez pritoa da imaat sklu~en pismen dogovor so lozaroproizvoditelot, soglasno zakonskite odredbi, nema da dobijat subvencii i }e bidat zakonski sankcionirani”, potencira Stamenov.

Od Inspektoratot potsetuvaat deka lozaroproizvoditelite zadol`itelno treba da imaat sklu~eno pismen dogovor so vinarijata i oti ne smeat da sklu~uvat dogovor za koli~ini na grozje za koi ve}e imaat sklu~eno dogovor so drug otkupuva~. Stamenov ne o~ekuva neregularnosti pri ovogodi{niot otkup na grozjeto zatoa {to, veli, zakonot jasno uka`uva

Z

deka rodot za ovaa godina treba da bide vo celost isplaten vo rok od 180 dena, odnosno do april 2012 godina.

“Nametnavme jasni pravila okolu isplatata na grozjeto i ne bi trebalo da ima problemi”, re~e Stamenov, dodavaj}i deka dokolku ima neregularnosti tie mo`e da se prijavat na besplatnata telefonska linija 0800 11 000.

Stamenov gi negira{e informaciite deka ima zabrana za izvoz na vino.

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii PREGLED VESTI

KOJ I ZO[TO JA KO^I PRODA@BATA?

SE ^EKA NOV DIREKTOR ZA DA SE PRODADE MAKEDONSKA PO[TA

INDUSTRISKOTO PROIZVODSTVO VO JULI PORASNA ZA 5,5% a 5,5% porasna industriskoto proizvodstvo vo juli godionava sporedeno so istiot period lani. Vo prvite sedum meseci od godinava pak, industriskoto proizvodstvo porasna za 8,6% vo sporedba so periodot januari-juli 2010 godina. Podatocite od Dr`avniot zavod za statistika poka`uvaat deka vo juli godinava tekstilnata industrija padnala za frapantni 41% vo sporedba so istiot period lani, grade`ni{tvoto porasna za 12%, rudarstvoto za samo 2,2% na godi{no nivo, metalnata industrija za samo 0,9% vo sporedba so juli minatata godina, dodeka pak, prehranbenata industrija porasnala za 7%.

Snabduvaweto so elektri~na energija, gas i parea, spored Zavodot za statistika, vo juli godinava padna za duri 18,7% vo sporedba so istiot period lani.

Z

Iako ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski, najavi deka godinava kone~no }e ja prodade Makedonska po{ta, s$ u{te ne e raspi{an tenderot i ne e utvrden modelot. Liberalizacijata na pazarot ~uka na vrata ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

eizvesno e dali, koga i kako }e se prodava Makedonska po{ta. Vladata go nema utvrdeno modelot za proda`ba na Makedonska po{ta, iako anga`iranata konsultantska ku}a za ovaa namena, KPMG, u{te vo fevruari ja dostavi analizata za modelot na proda`ba na dr`avniot po{tenski operator.

Ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski, vo nekolku navrati ja najavuva{e ovaa privatizacija kako vrven vladin prioritet za ovaa godina, no na teren nema nikakvi aktivnosti.

Oficijalno, nema obrazlo`enie zo{to e prolongiran procesot, a neoficijalno, odlukata za po~nuvawe na privatizacijata na Makedonska po{ta ~eka da se nazna~i nov direktor. Se {pekulira so imeto na Rafiz Aliti, pratenik vo dvata prethodni mandati od redovite na Demokratskata unija za integracija (DUI).

Od Ministerstvoto za transport i vrski velat deka studijata za utvrduvawe i izbor na najpovolen model i obem na delumna privatizacija na Makedonska po{ta momentalno se nao|a vo vladina postapka, no se ~eka na posledniot zbor od Vladata.

“Otkako }e bide usvoena studijata, Vladata }e donese akciski plan spored koj }e se realizira istata. Dodeka ne se donese ovoj akciski plan ne mo`e da se znae nitu vrednosta, nitu rokovite za proda`ba”, velat od Ministerstvoto za transport i vrski.

Vo Makedonska po{ta pak, se ograduvaat deka odlukata

N

MINISTEROT SARA]INI SE SRETNA SO AMBASADORITE NA ALBANIJA I GANA

e vo racete na Vladata, a procesot na proda`ba }e go vodi noviot direktor.

ZO[TO E VA@NA PRIVATIZACIJATA? Toa {to e sigurno e deka Makedonska po{ta }e se privatizira delumno, {to zna~i deka dr`avata }e ostane sopstvenik na del od po{tenskiot operator.

Za modelot doprva }e se odlu~uva.

Minatata godina Makedonska po{ta ostvari profit od 150 iljadi evra otkako po barawe na Vladata otpi{a nekolku pobaruvawa vo visina od eden milion evra.

Knigovodstvenata vrednost na dr`avniot po{tenski operator e 22 milioni evra, no dali }e bide ponudena po ovaa cena ili ne, so ogled na toa {to se prodava samo paket-akcii, od Makedonska po{ta nemaat informacija.

Proda`bata na malcinskiot paket-akcii e obid kompanijata da dobie stranski investitor koj }e se spravuva so konkurencijata. Ova e mnogu va`no zatoa {to od slednata, 2012 godina pazarot }e se liberalizira i }e se otvori celosno za vlez i na drugi po{tenski operatori.

ovetot na op{tina Gevgelija dade zeleno svetlo za noviot investiciski proekt ekopateka kaj Vardarski rid, so koj lokalnata samouprava }e aplicira na vtoriot povik od IPA-programata za prekugrani~na sorabotka.

Partnerskite relacii }e bidat vospostaveni so op{tina Razlog od Republika Bugarija vo ramkite na Programata za prekugrani~na sorabotka me|u Bugarija i Makedonija, kofinansirana od Instrumentot za pretpristapna pomo{ na Evropskata unija.

Proektnata aplikacija “Promovirawe odr`liv turizam i za{tita na `ivotnata sredina preku partnerstvo” predviduva izgradba na obikolna pateka do i okolu arheolo{kiot lokalitet na

S

O

M

E

R

C

inisterot za ekonomija, Valon Sara}ini, vo petokot se sretna so ambasadorot na Republika Albanija, Arben Чejku, koi zaemno se zapoznaa so aktuelnite proekti i od albanska i od makedonska strana, kako i so mo`nostite za prodlabo~uvawe na ekonomskata sorabotka me|u dvete sosedni zemji.

Sara}ini istakna deka realizacijata na infrastrukturnite proekti od dvete strani }e pridonesat za zgolemuvawe na konkurentnosta na ekonomiite na Republika Makedonija i na Republika Albanija.

“Regionalniot aspekt go potenciravme i vo nasoka na razvoj na turizmot, osobeno vo kreirawe zaedni~ki turisti~ki proizvod, koj }e pridonese za maksimalno iskoristuvawe na turisti~kite potencijali na dvete zemji”, se naveduva vo soop{tenieto.

Ministerot Sara}ini vo ~etvrtokot pak, se sretna i so ambasadorot na Republika Gana so sedi{te vo Belgrad, Semjuel Valis Akjanu. Ministerot za ekonomija ja izrazil potrebata za poaktivna bilateralna sorabotka so ovaa zemja koja ima ogromni prirodni resursi, a posebno e poznata kako edna od najgolemite prizvoditeli na zlato.

M MASOVNA PRIVATIZACIJA I VO EVROPSKITE ZEMJI Osven vo Makedonija, bran privatizacija na dr`avnite po{tenski pretprijatija se slu~uva vo pove}e evropski zemji - ^e{ka, Slova~ka, Romanija, Slovenija, Grcija, Estonija, Crna Gora. Najblisku do proda`ba e Bugarskata po{ta, kade {to proda`bata isto taka se odlo`uva{e nekolku godini.

Bugarskata po{ta ima mnogu kompleksna struktura i mnogubroen personal i poslednite nekolku godini s$ pove}e go gubi pazarot i trupa zagubi, koi naj~esto gi pokriva dr`avata. Bugarskata po{ta ima pove}e po{tenski filijali otkolku po{tite vo Srbija, Grcija i Makedonija zaedno.

Ministerstvoto za transport i vrski na Bugarija re{i da ja prodade kompanijata otkako po liberalizacijata na po{tenskiot pazar od po~etokot na godinata 96 privatni po{tenski operatori go prezedoa re~isi celiot pazar. Tie glavno se naso~eni kon poperspektivnite po{tenski uslugi, kade {to profitot e brz i zagarantiran - hibridna

I

J

A

Vardarski rid, postavuvawe informativni tabli, vidikovci za nabquduvawe od viso~inata na lokalitetot, kako i niza podatoci za sodr`inata, periodot i istoriskoto zna~ewe na lokalitetot za makedonskata istorija i gevgeliskiot kraj.

Op{tinata Razlog, so koja ve}e se vospostaveni partnerski odnosi i sredbi na pove}e nivoa, istovremeno so gevgeliskiot proekt podgotvuva ekolo{ko-turisti~ki proekt od soodvetno zna~ewe za tamo{niot kraj.

So vtoriot povik za prekugrani~na sorabotka na EU se predvideni okolu {est milioni evra, nameneti za proektnite ostvaruvawa na partnerskite op{tini.

L

E

N

O

po{ta. Nikoj ne saka da ja prezeme osnovnata po{tenska usluga, nosewe pratki i pisma vo malite gradovi i sela, bidej}i toa e ~ista zaguba.

Dilemata dali po{tata treba da se privatizira ili da ostane vo dr`avna sopstvenost e re{ena na razli~en na~in vo razli~ni zemji vo Evropskata unija. Primer za dobra dr`avna po{ta e Danskata po{ta, koja e priznata za najdobra vo Evropa. Kotira na berzata i vo ne pomal sopstveni~ki udel ima Sitibank. Danskata po{ta ima malcinski udel vo vtorata po uspe{nost po{ta, Belgiskata po{ta. Dvete sega pravat profit od 200 milioni evra godi{no.

Potoa, 60% od Germanskata po{ta kotira na berzata, a 49% od Avstriskata po{ta isto taka se trguva na otvoren pazar. Vo Italija pak, 100% od Italijanskata po{ta e vo sopstvenost na dr`avata, no tamu funkcionira po drug model, odnosno zaedni~ko investirawe so privatni kompanii za drugi uslugi, na primer za bankarski uslugi.

Sli~en vakov pristap imaat i drugi po{tenski kompanii vo Evropa.

K

GEVGELIJA ]E APLICIRA ZA IPA-FONDOVITE

K

9

G

L

A

S

O

M

E

R

OP[TINA KARPO[ BARA LEGALIZACIJA I NA TERASITE p{tina Karpo{ bara izmeni na Zakonot za legalizacija na bespravno izgradenite objekti.

Gradona~alnikot Stev~e Jakimovski vo petokot najavi deka naskoro do Vladata }e podnese inicijativa za legalizacija na divoizgradenite terasi vo stanbenite zgradi. Oficijalniot predlog {to }e go dostavi do Ministerstvoto za transport i vrski }e bide terasite da se legaliziraat po cena od evro za metar kvadraten, a ne 25% od cenata na stanbeniot kvadrat ili okolu 36 evra po metar kvadraten.

“Ova bi se odnesuvalo isklu~ivo na terasite koi se izgradeni bez odobrenie od lokalnata vlast, odnosno se divogradbi, dodeka za drugite toa ne e potrebno”, pojasni Jakimovski, poso~uvaj}i deka inicijativata e rezultat na zgolemeniot interes i barawata na gra|anite, na {to kako gradona~alnik se pridru`uva.

O

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI MAKO[PED SO 1% POMALA PRODA@BA VO PRVOTO POLUGODIE pediterskata kompanija Mako{ped vo prvoto polugodie godinava ostvarila re~isi isti prihodi od proda`ba vo sporedba so istiot period lani. Spored objaveniot nerevidiran finansiski izve{taj na Makedonska berza, prvata polovina od godinava prihodite od proda`ba bele`at pad od 1% vo sporedba so lani. Kompanijata bele`i rast na prihodite od proda`ba na doma{niot pazar za 3%,dodeka, pak, od proda`bata na stranskite pazari prihodite im se namalile za 15% vo prvoto polugodie godinava, vo sporedba so istiot period lani. [to se odnesuva do rashodite, vo prvoto polugodie, Mako{ped gi zgolemi rashodite od operativnoto rabotewe za 3% vo sporedba so lani, i namalena dobivka pred odano~uvawe za 14% vo sporedba so prvoto polugodie od minatata godina.

Zgolemuvawe ima kaj finansiskite prihodi za 14%, a namaluvawe od 13% kaj prihodite od vlo`uvawa, zaemi, kamati i kursni razliki vo sporedba so minatata godina. Neto dobivkata e za 25% pomala od lani i iznesuva okolu 40 iljadi evra.

[

SE TESTIRA ZVU^NIOT SIGNAL ZA PRENOSLIVOST NA BROJ d 1 septemvri korisnicite na mobilnata telefonija ako biraat broj koj e prenesen vo drug operator pred da se vospostavi povikot }e dobijat zvu~en signal. So izmenite na Pravilnikot za prenoslivost na broevite e predvideno voveduvawe zvu~en signal, a koj kaj nekoi od operatorite vo momentov ve}e e vo upotreba. Zvu~niot signal ima za cel da go informira pretplatnikot deka biraniot broj e prenesen kaj drug operator i mo`ebi ostvaruva poskap razgovor.

“Sekoj mo`e da se uveri vo funkcionalnosta na merkata, dokolku bira broj koj portiral vo druga mre`a, a pritoa go zadr`al stariot prefiks. Agencijata maksimalno i posveteno raboti vo pravec na za{tita na krajniot korisnik i vo bliska idnina }e gi aktivirame i ostanatite merki kako {to se merewe na kvalitetot na uslugite, gri`a za pravata na korisnicite, univerzalna usluga”, veli Robert Ordanoski, direktor na Agencijata za elektronski komunikacii.

O

DONALD TRAMP NA SAEMOT ZA GRADE@NI[TVO VO TIRANA d 6 do 8 septemvri vo Tirana, Albanija, }e se odr`i REAL EX Tirana 2011 – Saem za grade`ni{tvo i nedvi`nosti. So najaveno u~estvo na pove}e od 60 izlo`uva~i, pove}e od 20.000 posetiteli, kako i na golem broj gosti od Evropa, Bliskiot Istok i SAD, se o~ekuva Tirana vo prvata nedela na septemvri da bide centar na grade`nata, kako i na industrijata so nedvi`nosti. Vo sklop na saemot }e se odr`i i dvodnevna konferencija na koja 20 internacionalni eksperti }e gi prenesat svoite neprocenlivi iskustva i }e debatiraat na aktuelni temi od dvete industrii. Vode~ki partner na RealEX e Knauf koj preku regionalnata kancelarija vo Skopje go poddr`uva nastanot istaknuvaj}i ja svojata liderska pozicija vo ovoj sektor. Specijalno obra}awe do gostite na konferencijata }e ima i g-din Todor Delovski, Direktor na Knauf za Makedonija, Albanija i Kosovo koj }e ja pretstavi vizijata za ponatamo{niot razvoj na grade`ni{tvoto vo ovoj region. Kako poseben del od saemot }e se odr`i RealEX Awards 2011, ceremonija na koja }e se dodelat glavnite nagradi za najdobrite i najuspe{nite u~esnici, na koja specijalen gostin }e bide Donald Tramp, koj direktno od Wujork, SAD, vo `ivo, za prvpat vo regionot na Isto~na Evropa, }e im se obrati na gostite so kratka prezentacija i }e ja dodeli nagradata za investitor na godinata. Voedno, gostite }e imaat mo`nost i za kratka interakcija, odnosno postavuvawe pra{awa na g-din Tramp.

O

+

26.08.2011

Макошпед ОКТА РЖ Услуги Стопанска банка Битола ЗК Пелагонија Битола 26.08.2011

Исхрана Скопје Макпетрол Макстил ПКБ Скопје

раст

+7,53% +3,53% +2,38% +2,22% +2,16% пад

-

нова цена

200,00 1.760,00 215,00 2.300,00 2.300,00

нова цена

-3,00% 1.940,00 -2,63% 22.882,00 170,00 -0,05% -0,02% 4.050,00

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

BANKARITE BARAAT:

NBM DA JA NAMALI ZADOL@ITELNATA REZERVA!

Bankarite smetaat deka stapkata na zadol`itelna rezerva e pre~ka za pogolemo kreditirawe. Baraat i smena vo Zakonot za obligacioni odnosi, koj ja limitira visinata na kamatnite stapki MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

ankarite baraat Narodnata banka da ja namali stapkata na zadol`itelnata rezerva za da mo`at da izdavaat pove}e krediti, a istovremeno sakaat da iniciraat i novi izmeni na Zakonot za obligacioni odnosi, koj sega ja ograni~uva visinata na kamatnite stapki.

Inicijator za ovie barawe e Jitka Pantu~kova, pretsedatel na Upraven odbor na Ohridska banka i zamenik-pretsedatel na Zdru`enieto na bankarstvo pri Stopanskata komora na Makedonija.

“Vo vrska so o~ekuvawata na lokalniot pazar, vo delot na zaemite i kreditnite linii, bankarskata asocijacija treba da po~ne da igra edna pova`na uloga. Smetam deka nie bankarite ovie denovi treba da ja otvorime diskusijata za minimalnata zadol`itelna rezerva na Narodnata banka, no i za Zakonot za obligacioni odnosi, koi pretstavuvaat pre~ka za podobra ponuda na krediti na pazarot.

Mislam deka treba da zboruvame za ovie temi vo ramki na bankarskata grupacija, a potoa da otvorime pregovori so Narodnata banka i ministerot za finansii”, veli Pantu~kova.

Spored nea, ako se napravat ovie promeni tie }e mo`at

B

da gi ponesat promenite na celiot bankarski sektor.

“Makedonija e sloboden pazar i taka treba da prodol`i vo idnina”, naglasuva Pantu~kova.

Ovie barawa na bankarite, osobeno baraweto za namaluvawe na minimalnata stapka na zadol`itelnata rezerva, poslednive dve godini javnosta gi slu{a po re~isi sekoj nivni sostanok vo Stopanskata komora na Makedonija. Sega, bankarite re{ija baraweto da go teraat i institucionalno.

Vo 2009 godina, vo ekot na globalnata finansiska kriza, porane{niot guverner Petar Go{ev vo juli ja zgolemi stapkata na zadol`itelna rezerva (za obvrski vo stranska valuta) za bankite od 10 na 11,5%, a eden mesec podocna, vo avgust 2009 godina, ja ka~i na 13%. Istovremeno stapkata za zadol`itelna rezerva za obvrski vo doma{na valuta so devizna klauzula od 10% se zgolemi na 20%.

Na krajot na 2009 godina, pak, stapija na sila izmenite na Zakonot za obligacioni odnosi, spored koi, visinata na kamatite se limitira na 8% plus referentnata kamatna stapka na NBM. “Stapkata na kaznenata kamata se opredeluva za sekoe polugodie i toa vo visina na kamatnata stapka od osnovniot instrument od operaciite na otvoren pazar na NBM (referenetna stapka), {to va`ela na posledniot den od polugodieto {to mu prethodelo na tekovnoto polugodie, zgolemena za 10 procentni poeni vo trgovskite

dogovori i dogovorite me|u trgovci i lica na javnoto pravo, odnosno zgolemena za 8 procentni poeni vo dogovorite vo koi barem ednoto lice ne e trgovec (zakonska kaznena kamata)”, pi{uva vo ~len 266-a od Zakonot za obligacioni odnosi.

Za kreditite so devizna klauzula, pak, Zakonot ja vrzuva stapkata na kaznenata kamata so ednomese~en Euribor, zgolemen za 8 procentni poeni za gra|anite i 10 procentni poeni za firmite.

ESKPERTITE SE ZA LIMITIRANI KAMATI Spored ekspertite, ima prostor za namaluvawe na zadol`itelnata rezerva na Narodnata banka, so cel da se predizvika pogolemo kreditirawe. Pred s$ poradi toa {to ovaa stapka be{e zgolemena vo vreme na globalna finansiska kriza, so cel da go ograni~i kreditiraweto, vo uslovi koga vo makedonskata ekonomija bea zgolemeni rizicite.

“Mora da se zgolemat parite

vo optek i preku krediti da odat kaj kompaniite. Toa nema da predizvika golema inflacija, a }e bide stimul za ekonomijata”, rezoniraat ekspertite.

Sepak, tie ne se soglasuvaat so baraweto na bankarite za smena na Zakonot za obligacioni odnosi, so {to bi se ovozmo`ilo pazarno formirawe na kamatnite stapki.

“To~no e deka vo edna pazarna ekonomija kamatnite stapki treba da se formiraat pazarno. No, vo ovie uslovi vo Makedonija, ako toa se dozvoli, }e pridonese za poskapuvawe na kreditite”, decidni se ekspertite.

Spored niv, ako na pazarot ima pobaruva~ka za krediti, a bankite nemaat tolkava ponuda, toga{ logi~no e deka kamatite }e porasnat.

Vo takvi uslovi, bankite }e bidat poprofitabilni, no tro{ocite na naselenieto i na kompaniite }e porasnat, a so toa korporativniot sektor }e stane nekonkurenten.

petok- 26.08.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 6,00% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,60% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,20% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,00% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,30% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

1м 1,35% 1,3% 0,22% -0,01%

3м 1,54% 1,5% 0,32% 0,01%

6м 1,74% 1,7% 0,48% 0,05%

12м 2,08% 2,1% 0,80% 0,29%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5050 42,6407 69,7969 53,6412 43,2555 44,7309

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.412.275,51

-13,61%

-16,21%

-18,38%

-12,51%

-18,87%

25.08.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.060.976,28

-15,48%

-15,33%

-17,24%

-15,49%

-22,70%

25.08.2011

Иново Статус Акции

18.253.644,01

-4,53%

-3,81%

-5,60%

-3,36%

0,10%

25.08.2011

КД БРИК

36.401.817,27

-11,71%

-11,16%

-13,94%

-9,66%

-16,28%

25.08.2011

КД Нова ЕУ

21.174.040,08

-11,82%

-17,63%

-22,31%

-16,42%

-19,32%

25.08.2011

КБ Публикум - Балансиран

28.071.975,47

-8,52%

-9,44%

-11,83%

-7,45%

-8,81%

25.08.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.208.870,91

0,16%

1,18%

0,00%

0,00%

0,00%

25.08.2011

КБ Публикум Паричен

51.908.033,05

0,26%

0,78%

0,00%

0,00%

0,00%

25.08.2011

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii PREGLED VESTI

BANKITE I PONATAMU DOBRO ZARABOTUVAAT

DEFICITOT DOSTIGNA 150 MILIONI EVRA, REBALANS NEDELAVA?!

RASTAT PROFITITE NA BANKITE I VO KRIZA

uxetskiot deficit vo prvite sedum meseci od godinata dostigna 150 milioni evra, so {to se dobli`i do granicata od 188 milioni evra, kolku {to planira{e Vladata da iznesuva minusot vo dr`avnata kasa za cela godina. Toa prakti~ki zna~i deka s$ pove}e se sozdava potreba za kratewe na tro{ocite od Buxetot.

Vo juli sobrani se vkupno 195 milioni evra prihodi od danoci i pridonesi, najmnogu od DDV. Interesno e {to minatiot mesec povtorno se zgolemile nedano~nite prihodi od kazni i administrativni taksi, so {to se inkasirani vkupno 6,7 milioni evra. Istiot mesec se potro{eni 215 milioni evra, od koi najmnogu za tekovni potrebi, dodeka pak, 30 milioni evra se investirani za izgradba na kapitalni objekti.

Od Ministerstvoto za finansii komentiraat deka prihodite vo dr`avnata kasa se vo ramkite na planiranoto, no sepak, vladini izvori potvrduvaat deka vo Vladata se pravat poslednite presmetki za rebalans na Buxetot.

Neoficijalno, detalite za rebalanost na Buxetot }e se objavat do krajot na nedelava.

Ministerstvata neodamna dobija naredba da utvrdat kakva e sostojbata vo nivnite kasi za da se donese odluka dali i za kolku }e se krati dr`avniot Buxet. Se procenuva deka Buxetot }e mora da se skrati za okolu 100 milioni evra za da se isplatat site zaostanati dolgovi na dr`avata kon kompaniite i da se vrati DDV. Potrebata od kratewe na neproduktivnite tro{oci od Buxetot ja potkrepuvaat i tvrdewata na biznismenite, koi vo posledno vreme se s$ poglasni deka Vladata docni so pla}aweto na obvrskite kon niv za nabavka na stoki i uslugi, kako i so povratot na DDV, {to upatuva na zaklu~ok deka minusot vo dr`avnata kasa realno e mnogu pogolem od statisti~kiot podatok {to go objavuva Ministerstvoto za finansii.

B

Polugodi{nite finansiski izve{tai na bankite poka`uvaat zgolemeni profiti, osven nekolku sredni i mali banki koi ostvarija zagubi poradi otpi{uvawe na nevrateni krediti. Interesno e {to prihodite od kamati se namaluvaat kako posledica na namaluvaweto na kamatite {to go nalo`i Zakonot za obligacioni odnosi, no istovremeno rastat prihodite od razni provizii i nadomestoci

17

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

pokraj rastot na lo{ite krediti {to bankite imaat problem da gi naplatat poradi likvidnosnite problemi na kompaniite, pogolemiot del od bankite vo Makedonija vo prvata polovina od godinava rabotea so profit. Polugodi{nite finansiski izve{tai na bankite poka`uvaat zgolemeni profiti, osven kaj nekolku sredni i mali banki koi ostvarija zagubi poradi otpi{uvawe na nevrateni krediti i izdvojuvawe na pove}e pari kako rezervacii za dadenite zaemi.

Najmnogu prihodi bankite ostvarile od kamati, nadomestoci i provizii. Interesno e {to pri-

I

milioni evra zarabotija trite najgolemi banki vo prvata polovina od 2011 godina

hodite od kamati se namaluvaat kako posledica na namaluvaweto na kamatite {to go nalo`i Zakonot za obligacioni odnosi, no istovremeno rastat prihodite od razni provizii i nadomestoci.

Najgolem profit vo prvite {est meseci od godinata od 8,3 milioni evra ostvari najgolemata banka vo zemjata, Komercijalna banka. Me|utoa, planot na bankata ne e celosno realiziran, a kako glavni pri~ini za toa se naveduvaat pobavnoto zazdravuvawe na ekonomijata od o~ekuvanoto tempo, kako i nad-vore{nata nestabilnost predizvikana od dol`ni~kata kriza vo Evropa.

Vtora najgolema dobivka vo bankarskiot sektor vo prvata polovina od 2011 godina ostvari NLB Tutunska banka. Dobivkata na bankata vo ovoj period porasnala za 86% vo sporedba so lani i dostigna do 4,6 milioni evra.

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.359,02 МБИД 2.427,89 ОМБ 117,75

+0,15% +0,39% +0,03%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.149,80

-1,51%

-1,56%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.436,92

-2,64%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 756,07

+0,57%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

eto-dobivkata na Cementarnica Usje vo prvite {est meseci od godinava porasna za 23% do nivoto od 870,6 milioni denari (14,2 milioni evra) vo prvata polovina od godinava, za razlika od 707,7 milioni denari lani. Cementarnicata bele`i i rast na proda`bata od 37 milioni evra, nasproti 30 milioni evra lani.

Usje e vo sopstvenost na gr~kata kompanija za proizvodstvo na grade`ni materijali Titan i ima vraboteno 340 lu|e.

N

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok- 26.08.2011

МБИД

3.000

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

-1,72%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 52.953,30

-1,57%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.078,52

-1,02%

-1,26%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.582,90

-1.27%

-1,84%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0.66%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.984,42

SOFIX 373,45

-0,82%

-0.31%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 654,22

ATHEX 870,77

+0.08%

Прогрес

66,00

Ласта

254,00 Луцидус Индустроград

-0,86%

SASX 10 932,15

Главен индекс на Белградската берза

24,70

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 15.848,80

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.231,49

BELEX15 612,98

393,60

+20,00%

-5,93%

Развојна банк

2.000,00

АИК банка

2.101,00 Конзум

187,88

-21,57%

31,55

ОТ-Оптима

+23,46%

25,00

НФД Холд.

-21,63%

0,04

0,25

+2.56% -4,24%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

84.33$/барел BRENT

109.58$/барел

Нама

Звон Ена Хол.

ЗЛАТО 1779.60$/унца СРЕБРО 40.95$/унца БАКАР 9118.75$/унца

+4.09% -4,68%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

КС Наложба

0,60

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

-1,14% -0,94%

ПРИРОДЕН ГАС

3.92$/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

297,13

-0,38% -0.48%

-2,07%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+35.12%

0,03%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ОМБ

116 112

2.400

NASDAQ 100 2.018,21

120

+0,39%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+0,29%

CEMENTARNICA USJE SO DOBIVKA OD 14,2 MILIONI EVRA

2.800

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.797,78

od 550.000 evra ostvari Uni banka, 276.000 evra TTK banka i 230.000 evra pozitiven finansiski rezultat za Ohridska banka.

Najdlaboko vo minus i ponatamu e Stopanska banka od Bitola, no sepak vo vtoriot kvartal uspea da ja namali zagubata od 6 milioni na 5,6 milioni evra. Od bankata komentiraat deka toa e rezultat na vlo{enoto kreditno portfolio i obvrskata da izdvoi povisok procent na posebna rezerva.

Zaguba od 3,4 milioni evra napravi i [parkase banka, koja isto taka odvoi zna~itelna suma za rezervacii na spornite krediti, dodeka pak Centralna kooperativna banka go zavr{i polugodieto so minus od 1,8 milioni evra.

3.200

+0,15%

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-1,68%

Stopanska banka ostvari dobivka od 3,7 milioni evra, {to e pove}e od dvojno podobar rezultat od lani. Istovremeno bankata izdvoila 6,7 milioni evra kako rezervacii za kreditite so cel da se zgolemi stabilnosta i sigurnosta. Od Stopanska banka velat deka vo prvata polovina na 2011 godina s$ u{te seriozno se ~uvstvuvale posledicite od ekonomskata kriza {to vlijaelo ograni~uva~ki vrz finansiskiot rezultat na bankata.

Pove}eto sredni i mali banki ostvarija dobivki, no nekolku od niv s$ u{te rabotat so zaguba. Najgolema dobivka vo prvite {est meseci od godinata ostvari Prokredit banka, od 590.000 evra, {to se dol`i i na porastot na kreditnoto portfolio za 6,5%. Dobivka

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.066,47

Komercijalna banka 8,3 milioni evra NLB Tutunska banka 4,6 milioni evra Stopanska banka AD Skopje 3,7 milioni evra Prokredit banka 590.000 evra Uni banka 550.000 evra TTK banka 276.000 evra Ohridska banka 232.000 evra Centralna kooperativna banka -1,2 milioni evra [parkase banka -3,4 milioni evra Stopanska banka AD Bitola -5,6 milioni evra

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.159,27

3.000

FINANSISKI REZULTATI NA BANKITE VO PRVATA POLOVINA OD 2011 GODINA

11

+7.53% -12,50%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ПЧЕНКА 731.00$/бушел ПЧЕНИЦА 785.500/бушел КАФЕ 2.76$/бушел

МЕТАЛИ

+0,93% +0,38% +2.2%

НИКЕЛ 21.272,50 АЛУМИНИУМ

2280.00$/унца ЧЕЛИК 575.00$/унца

+0.9% +1.8% /

СУРОВИНИ

+0,14% +1,35% +0,00%

+1,16% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1391.25$/бушел -0,04% КАКАО 3062.00$/бушел

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Svet / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

EPL VLEGUVA VO NOVA ERA

XOBS TE[KO ]E GO ZAMENI I GRUPA Javnosta u{te dolgo vreme }e im se voodu{evuva na kreativnite idei, dizajnot i inovacijata na Epl, no za mnogu klienti, investitori i fanovi na “griznatoto jabolko” najva`noto ne{to e toa {to Stiv Xobs pove}e nema da bide na ~elo na kompanijata, bidej}i vo nego go gledaat najdobriot menaxer na dene{nicata VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

oga Stiv Xobs minatata nedela se povle~e od funkcijata glaven izvr{en direktor na tehnolo{kiot gigant Epl, ja ostavi kompanijata polna so pari, inovativni proizvodi i menaxerska mudrost. Iako negoviot naslednik, dosega{niot operativen direktor na kompanija, Tim Kuk, treba da gleda

K

na ova nasledstvo kako dolgotrajno, toa {to Xobs go ostava po zaminuvaweto za kompaniajta ne mo`e da bide ve~no. Sekako deka javnosta u{te dolgo }e im se voodu{evuva na kreativnite idei, dizajnot i inovacijata koi go karakteriziraa Xobs, a prognozite velat deka Epl do 2020 godina planira da donese na pazarot u{te mnogu proizvodi, da sozdade partnerstva i klientii za da go odr`i kontinuitetot. Xobs, sekako ostanuva ~len na upravniot odbor bor na kompanijata, a ako izdvoi pobeda eda vo

dolgogodi{nata borba protiv rakot na pankreasot, negovoto vlijanie vo kompanijata }e se ~uvstvuva u{te dolgo vreme.

“Koga imav 17 godini, pro~itav edna izreka koja ode{e pribli`no vaka: “Ako go `ivee{ sekoj den kako da ti e posleden, najsigurno e deka nekoj den nema da zgre{i{“.

Me impresionira{e i ottoga{, vo poslednive 33 godini, sekoe utro se gledam vo ogledaloto i se pra{uvam: r u “Ako denes

e posledniot den od mojot `ivot, }e sakam li da go pravam toa {to }e go pravam denes?” I koga nekolku denovi so red odgovorot be{e “Ne”, znaev deka vreme e ne{to da promenam”.

So ovie zborovi, osnova~ot i direktorot na Epl, Stiv Xobs, vo 2005 godina pred diplomcite na Stenford, po~na da ja ka`uva najpotresnata prikazna r od nnegoviot `ivot, poto~no prikaznata r za vremeto koga toj be{e “sogolen”, kako {to samiot veli, pred smrtta.

Pred edna godina liceto na smr r toj se izbori so retka od obra}aweto r fforma r na rak r na pankreasot i po boleduvaweto povtorno se vrati boleduvaweto, na ~elnata ppozicija vo negovata kompanija. j Od po~etokot na godinava Stiv Xobs boleduvawe na neodredeno zamina na bol minatata nedela kone~no da vreme, r za mina ja ostavi kompanijata komp vo drugi race velej}i: j “O “Otsekoga{ smetav deka ako nekoga nekoga{ dojde denot koga ne }e mo`am da gi ispolnam svoite obvrski i o~ekuvawa kako glaven izvr{en direktor na Epl, ja jjas }e bidam prviot {to }e vi go ka`e toa. Za `al, toj dden pristigna...”

Sega se postavuva praSeg {aweto, dali i toa utro {a koga Xobs ja podnese ko oostavkata, odgovorot ppred ogledaloto bil

DALI TIM KUK ]E GI OSTVARI O^EKUVAWATA? WATA? oslednite 13 godini vo Epl Tim Kuk bil zadol`en za nabavkite, te, proizvodstvoto i red drugi operativni oddeli vo kompanijata.

Wujor{ki “Volstrit `urnal” pi{uva deka “gospodinot Kuk nee e {oumen kako Xobs, no lu|eto koi go poznavaat go narekuvaat ‘operativen genij’ enij’ odgovoren za sistemot za nabavki i transformiraweto na kompanijata vo eden od najefikasnite elektronski proizvoditeli denes”. itetot AuRoden e vo Alabama, studiral industriski in`enering na univerzitetot burn, a magistriral biznis-administracija na Univerzitetot Djuk.. Vo Epl, u~uvaj}i 50-godi{niot Kuk se usovr{il vo golem broj operativni ulogi, vklu~uvaj}i snici. go proizvodstvoto, distribucijata, proda`bata i gri`ata na korisnici.

“Problemot e vo toa {to s$ u{te ne se doka`al kako vizioner na proizvodi. Iako e li~en izbor na Xobs, toj ne poka`al dali mo`e tolku efektivno da se spravi so kompanija so 50.000 vraboteni kako samiot Xobs”, velat analiti~arite na Blumberg. vata Tim Kuk mnogu go po~ituvaat vnatre vo kompanijata. No, sepak negovata sila e vo operativnosta, a ne vo vizionerskite sposobnosti koi gi ima Stiv. Zatoa, del od analiti~arite smetaat deka mestoto na Xobs bs ci. ne mo`e da go popolni nitu eden ~ovek, nitu grupa od intelektualci.

P

K

O

M

Ednodneven seminar: „NOVINI VO ZAKONOT ZA IZVR[UVAWE KOJ[TO SE PRIMENUVA OD 1 JULI 2011 GODINA” Predava~i: Ranko Maksimovski, Fidan~o Stoev i Teofil Tomanovi}, sudii vo penzija Od 1 juli 2011 godina se primenuva Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za izvr{uvawe. So ovoj zakon notarite dobivaat novi nadle`nosti da odlu~uvaat po predlozi za donesuvawe na re{enija za izvr{uvawe vrz osnova na verodostojni ispravi. Isto taka, so primenata na ovoj zakon od 1 juli 2011 godina site izvr{ni predmeti koi vo ovoj moment se nao|aat kaj izvr{nite sudovi, pred se’, po izjava na doveritelot }e bidat predadeni na opredeleniot izvr{itel ili na notarite kako poverenici na sudovite.

So cel polesno tolkuvawe i sproveduvawe na Zakonot za izvr{uvawe, Stopanskata komora na Makedonija na 13 septemvri 2011 godina organizira ednodneven seminar.

Lica za kontakt: Anita Mitrevska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

“Ne”. Koj znae...

Minatata godina, za prvpat od 1989 godina navaka, pazarnata kapitalizacija na Epl ja nadmina taa na Majkrosoft, a vo poslednive fiskalni godini, proda`bata {to ja ostvari kompanijata se zgolemi pove}e od dvojno, ili poto~no 65,2 milijardi dolari. Profitot se multiplicira{e so tri. Izminatov mesec, pak, Epl za moment ja nadmina pazarnata vrednost na Ekson Mobil i stana najvrednata kompanija na svetot, a Xobs be{e na samiot vrv.

No, toa {to toj mu go ostavi na ~ove{tvoto e od neprocenlivo bogatstvo, a samoto negovo postoewe na ~elo na Epl i voveduvaweto na pametnite uredi na pazarot, go napravi tehnolo{kiot pazar konkurenten kako nikoga{ dosega.

VOSKRESNUVAWETO NA EPL Xobs go osnova{e Epl vo 1976 godina, no be{e “izbrkan” vo sredinata na 80-tite godini po golema karanica.

“Vo markantnata promena na nastanite”, kako {to samiot ja opi{uva celata situacija, toj se vrati vo “qubenata” kompanija duri vo 1997 godina. Toa go odbele`a po~etokot na voskresnuvaweto na Epl. Po 12 godini so finansiski zagubi, Gil Amelio be{e simnat od funkcijata izvr{en direktor. Vo me|uvreme Xobs privremeno ja prezede negovata

KAPITAL / 2 29.08.2011 / PONEDELNIK

Svet / Biznis / Politika

13

A GENIJALCI! pozicija i se zadol`i za celosna rekonstrukcija, od koja proizleze partnerstvo so Majkrosoft. Edna od negovite prvi odluki be{e da se prekine so Wuton, proektot koj “iscica” 100 milioni dolari od kompanijata {to umira{e, iako na vremeto toj be{e eden od ~elnite proekti na kompanijata.

Dogovorot so Majkrosoft be{e obelodenet na saemot Mekvorl Ekspo odr`an vo 1997 godina. Gejts i Xobs potpi{aa petgodi{en dogovor koj treba{e da rezultira so Mek-verzija na Microsoft Office i Majkrosoft investicija vo Epl vredna 150 milioni dolari.

“Ako sakame da odime napred i da go vidime Epl povtrono zdrav i prosperiteten, morame da oslobodime nekolku raboti tuka. Morame da ja oslobodime idejata {to za Epl e pobeda, a za Majkrosoft zaguba”, skormno & objasni Xobs na publikata.

Xobs ima{e zastra{uva~ka misija pred nego, no toj ne se pla{e{e da donese te{ki odluki za da ja vrati kompanijata vo kolosek. Prekinuvaweto na skapi proekti kako Wuton i zdru`uvaweto so rivalot Majkrosoft bea kontroverzni odluki koi go poka`aa avtoritetot, samodoverbata i umot na Xobs.

Slednata godina Epl s$ u{te se bore{e i ima{e potreba od dobar proizvod za da gi pridvi`i rabotite napred. Ajmek (iMac), lansiran vo 1998 godina be{e re{enieto. Vo tekot na prvite pet meseci od lansiraweto bea prodadeni 800 iljadi primeroci na noviot kompjuter.

Taa godina Epl se vrati i na poleto na softverot, preku akvizacijata na proizvodite od Makromedia fajnl kat. Taka za prvpat po 1995 godina re~isi propadnatata kompanija se vrati na profitabilnosta.

“PROIZVODITE SMRDAT NEMA SEKS VO NIV!” Spred podatocite, vo 1998 godina Epl prokni`i profit od 309 milioni dolari. Kako {to se doznava, vo toa vreme Stiv Xobs povikal sostanok vo Epl, gi sednal site i im rekol: “Znaete li {to ne ~ini so ovaa kompanija? Proizvodite “smrdat” - nema seks vo niv”. Odlukata na Xobs da gi frli resursite vo nov, futuristi~ki model na komjuter go privle~e vnimanieto na lu|eto okolu Epl i toa se poka`a isplatlivo.

Slednata godina Epl prodol`i so svojot rast, zabele`uvaj}i zazdraven profit i zazdraveni ceni na akciite.

Vo 1999 godina, nivnata proda`ba porasna za 3,2%, a profitot stana dvojno pogolem i dostigna 601 milijarda dolari, {to pretstavuva{e zgolemuvawe za 94% od prethodnata godina.

Na saemot Mekvord Ekspo 2000, Epl objavi nova strategija za priklu~uvawe kon internet-treskata.

Gi objavija iTools, internet-aplikaciite za Mekinto{. Uspevaj}i da go vrati Epl vo kolosek, Xobs uspea da go otfrli toa “privremen” od negovata titula “Glaven izvr{en direktor” i si obezbedi postojana pozicija. Isto taka, toj objavi deka prethodniot kvartal bile prodadeni pove}e od milion nivni kompjuteri, K

O

M

E

{to statisti~ki be{e presmetano kako proda`ba na eden proizvod na sekoi {est sekundi.

Podocna taa godina, Epl gi lansira{e novite ma{ini vklu~itelno i The G4 Cube, rizi~en poteg {to be{e ultimativna propast. Ova go odbele`a po~etokot na nekolkute te{ki meseci za kompanijata {to se vra}a{e od propast. Nivniot tret kvartal be{e prviot neprofiten od vra}aweto na Xobs.

SÈ E VO RIZIKOT! Pod re`imot na Xobs, Epl doka`a deka ne se pla{i da prezeme rizik i da ne uspee. Tie isto taka poka`aa deka koga ne{to ne funkcionira tie mo`at brzo da ja promenat strategijata, dokolku e potrebno.

“Se kockame so na{ata vizija, i R

C

I

J

A

L

N

I

O

pobrzo bi go pravele toa otkolku da pravime proizvodi od tipot i jas mo`am isto”, izjavi Xobs vo taa prigoda.

Toga{ se rodi Ajpod. Profitabilniot muzi~ki pleer od koncept stana realen pazaren proizvod koj za samo osum meseci & ja promeni istorijata na muzi~kata industrija. Epl stana kompanija ~ij sekoj nov proizvod be{e pazaren hit. Denes kriti~arite ~estopati so potcenuvawe zboruvaat za “poleto na iskrivena realnost” koe go sozdava {efot na Epl - negovata sposobnost da gi ubedi klientite deka tehnologiite koi se ~inat neoformeni vo racete na drugi kompanii, vo Epl dostignale to~ka na sovr{enstvo. So toa toj ja otstranuva nedoverbata, {to e klu~no za zgolemuvawe na G

L

A

S

I

pobaruva~kata na gaxeti za koi pove}eto potro{uva~i ne ni znaele deka im trebaat, a ova e forma na umetnost vo koja Xobs ve}e dolgo vreme e priznaen majstor.

So meseci vo svetot na tehnologijata se gradea {pekulacii i za glasinite za posledniot proizvod na Epl, koj{to treba{e da bide presedan. Se smeta{e deka kompjuterot so ekran na dopir i bez tastatura mo`e da mu konkurira duri i na impaktot na Ajpod, pretstaven vo 2001 godina, kako i na Ajfon, koj be{e pretstaven 2007 godina. I da, za vreme na nastanot vo Jerba Buena, Ajpadot {to go nose{e Xobs na scenata, ne go razo~ara. Toa {to so netrpenie sega go o~ekuva publikata e promocijata na noviot Ajfon 5.

14

Feqton

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Aleksandar Veliki ja osnova Aleksandrija, 18 vek, delo na Pla~ido Konstanci

INSPIRATIVNIOT STIL NA ALEKSANDAR odeka A leksandar vo blizina na Is zakrepnuval od bolesta, Darij III stanuval nestrpliv. Negovite sovetnici ne samo {to mu velele deka Aleksandar odlu~il da ne odi ponatamu, tuku i deka gi izbral planinskite sinxiri vo jugoisto~na Turcija kako prirodna odbrana i isto~na pretstra`a na makedonskoto carstvo. Persiskite vojskovoditeli go ubedile Darij III deka Aleksandar zaprel so napreduvaweto. Planinite - kako {to }e doka`e Aleksandar, i kako {to }e poka`e Hanibal koga gi vodel Kartagincite preku Alpite za da go napadne Rim, pove}e od eden vek po Aleksandar - ne se odbrana protiv vojska koja odlu~no saka da ja postigne celta. Planinite ne branat ni{to, osven samite sebe.

Francuskiot voen strateg @omini ima napi{ano: “Dolgo vreme se debatira dali nekoj koj kontrolira planini e gospodar na dolinite, ili dali nekoj koj kontrolira dolini e gospodar na planinite”.

Za da gi na~eka Makedoncite vo planinite na Turcija, Darij III odlu~il da odi pozapadno, kon Is, vo ~ija blizina negovata izvidnica ja zabele`ala makedonskata vojska.

Darij III ja ispratil negovata ko-

D

mora, pogolemiot del od negovoto bogatstvo, kako i mnogu ~lenovi na semejstvoto vo Damask, Sirija.

Kako {to Darij III se dvi`el kon zapad, a Aleksandar zakrepnuval, Parmenion i drugite vojskovoditeli gi po~nale operaciite za nao|awe soodvetno bojno pole kade {to Makedoncite, i pokraj toa {to bile pomalubrojni, mo`ele da dobijat prednost. Bojnoto pole koe go odbrale bil Is, mala peso~na enklava od tri strani opkru`ena so planini, a od ~etvrtata so zalivot na Is (dene{en Zaliv na Iskenderun).

Rekata Pinar ja delela taa enklava na dva pribli`no ednakvi delovi.

Rekata Pinar te~ela od planinite kon zalivot. Parmenion naredil trupite da gi osiguraat planinskite premini koi go okru`uvale Is. Ovie premini bile edinstveniot pat od karpestite planini kon Is. Parmenion bil ubeden deka Is e najdobroto mesto za bitka so Darij.

Aleksandar se soglasil. Toj sfatil deka i dvete sprotivstaveni strani }e imaat te{kotii da izvedat nekakov seriozen krilen ili kowi~ki manevar, poradi ograni~eniot prostor kaj Is. Zgora na toa, planinskite premini bile tesni. Bez razlika preku koj premin bi do{le Persijcite, Makedoncite bi imale dovolno vreme da se podgotvat za

Aleksandar gi hrabri trupite

napadot.

SUROVOSTA NA DARIJ RODILA @ELBA ZA ODMAZDA Iako Parmenion, a potoa i drugi zapovednici, veruvale deka Is e najdobroto mesto za bitka so Darij, Aleksandar ne bil ubeden deka Darij III }e dojde do Is. Kon po~etokot na noemvri, Aleksandar, koj sega celosno zazdravil, odlu~il da go bara Darij vo nizinite na Turcija i Sirija. Aleksandar silno veruval deka nema da ima napad na Is, s$ dodeka toj ne go namami Darij vo ovaa enklava. Zatoa, vo zadninata gi ostavil negovite povredeni i bolni vojnici i po{ol na jug, vo potraga po Darij. Aleksandar go imal sledniov plan: vedna{ {tom Darij }e go zabele`i, toj brzo }e se vrati vo ovaa enklava i }e go o~ekuva pristignuvaweto na persiskata vojska.

Ostavaweto na bolnite i povredenite vo zadnina bilo gre{ka.

Dodeka Aleksandar odel vo potraga po Darij vo nizinite ju`no od Is, Darij, sosema slu~ajno, vlegol vo Is preku severnite premini. Aleksandar ne ja predvidel ovaa mo`nost.

U{te polo{o - ne go predvidel besmislenoto iz`ivuvawe i kole`ot izvr{en vrz bolnite i povredenite Makedonci. Vedna{ {tom gi prona{ol, Darij go naredil tokmu

Aleksandar imal zavidna sposobnost da gi motivira i inspirira vojnicite so definiraweto na tekot na bitkata.

Dodeka gi hrabrel vo o~i bitkata so Persijcite, nivnite silueti naizmeni~no se pojavuvale i is~eznuvale vo maglata koja padnala vrz dolinata.

toa. Masakrot bil “besmislen” poradi slednava pri~ina: ako Makedoncite prethodno bile pomalku od celosno odlu~ni vo nivnata `elba da gi porazat Persijcite, dejstvijata na Darij naskoro }e gi napravat apsolutno odlu~ni. Koga Aleksandar doznal deka Darij bil vo Is, toj se prekoruval sebesi, bidej}i ja otstapil povolnata pozicija koja Makedoncite ja imale do pred nekolku denovi. Negovoto prifa}awe na vinata za situacijata koja{to nikako ne mo`el da ja predvidi, samo ja zasililo doverbata {to vojnicite ja imale vo nego.

Makedoncite, i pokraj olujniot do`d, vedna{ se svrtele nazad i se vratile kon Is - tie bile tolku inspirirani zatoa {to Aleksandar ja prezel vinata, taka {to mo`ele da pominat i srede uragan. Srede no}ta, koga vlegle preku ju`niot planinski premin, tie barale zasolni{ta vo puknatinite na karpite od planinskata padina.

Nivnite {atori, rezervi i namirnici im bile celosno navodeneti.

Slednoto utro, vojskata na Aleksandar se razbudila, mokra i umorna.

I povtorno ja o~ekuvale mo{ne lo{i vesti i mo`nosti: nivnata mar{ruta za povlekuvawe (iako ne planirale povlekuvawe) nazad kon Makedonija, bila zaposednata

Scena od filmot “Aleksandar”

od Darij, koj go dr`el severniot premin. No, toa ne bilo najlo{oto.

Tie doznale i u{te pou`asni vesti: bolnite i povredenite koi gi ostavile kaj Is bile masakrirani.

Izrazite na `alost i taga koi gi videle vo o~ite na Aleksandar samo ja obnovila energijata so koja sakale da gi odmazdat nivnite po~inati drugari.

Edna armija najmnogu se demoralizira koga doznava deka se prese~eni nejzinite komunikaciski i logisti~ki linii i, u{te pova`no, nejzinata mar{ruta za povlekuvawe. No, ni{to pove}e ne ja razbranuva krvta na edna armija od soznanieto deka bile masakrirani nejzinite bolni i povredeni. Nepokoleban od ovie naru{uvawa na planovite, Aleksandar naredil vojnicite da dobijat rasko{en topol obrok.

Dodeka se odmorale i jadele na planinskata padina (Aleksandar, kako i Napoleon mnogu vekovi po nego, veruval deka stomakot e motornata snaga na vojskata), Aleksandar vo negoviot {ator svikal voen sovet so negovite zapovednici, za da ja isplanira strategijata i taktikata. Ovaa sredba traela do docna vo no}ta.

Koga se pribli`ila no}ta, Aleksandar naredil sekoj dobro da se odmori. Postavil stra`ari dol`

Po negoviot govor, celata planinska padina odeknuvala od burnite izvici: “Aleksandar! Aleksandar!”. Kako {to bilo i planirano, prvata grupa vojnici po~nala da se simnuva pod zakrila na maglata.

15

Feqton

KAPITAL / 29.08.2011 / PONEDELNIK

“Nie, lu|eto od Makedonija, imame dolgo iskustvo od napornite vojuvawa i od soo~uvaweto so opasnostite. Kako kruna na sevo ova, nie sme slobodni lu|e. Nie }e vodime bitka so lu|e koi se robovi. I ne zaboravajte: vo bitkata ve predvodi Aleksandar, a niv gi vodi Darij”, se oglasil Aleksandar pred svojata vojska, kreiraj}i ja vizijata za pobeda, vo koja{to voop{to ne bil siguren ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

Ronald Regan

Vinston ^er~il

P

celata planinska padina, za da go nabquduvaat sekoj poteg na Darij.

Nekolkupati vo no}ta, Aleksandar se budel i li~no go izviduval terenot pod negovite pozicii. Razgovaral so stra`arite i nabquduval zaedno so niv. Dolu ne se dvi`elo ni{to, osven plamenite od fakelite postaveni kraj {atorite vo logorot na Darij III. Vedna{ {tom zazorilo, Aleksandar bil na noze. Toj se molel i im ponudil `rtvi na bogovite, od dvokolka so ~etiri vpregnati kowi, koja ja vozel na pla`ata za da mu oddade po~it na Posejdon, gr~kiot bog na moreto. Aleksandar o~igledno baral bogovite da interveniraat vo negova polza, ako persiskata flota na Darij izvedela napad od more. Aleksandar bil posebno zagri`en poradi fenikiskata flota od gradot Tir. ODU[EVUVA^KI GOVOR Otkako im oddal po~it na bogovite, Aleksandar gi sobral site negovi vojnici. Toj imal zavidna sposobnost da gi motivira i inspirira vojnicite so definiraweto na tekot na bitkata. Dodeka Aleksandar govorel, nivnite silueti naizmeni~no se pojavuvale i is~eznuvale vo maglata koja padnala vrz dolinata: “Vie ve}e se soo~ivte i sovladavte mnogu opasnosti, od niv treba da ja crpite hrabrosta.

Povtorno se podgotvuvame za u{te edna bitka.

Ovojpat, borbata }e bide me|u edna pobedonosna vojska i neprijatel koj ve}e be{e porazen.

Osven toa, dosega bogovite ve}e interveniraa vo na{a korist.

Ne mo`evme da se nadevame na podobar ishod, duri i ako bevme zapovednici na trupite na na{iot neprijatel. Toj vo umot na Darij mu vsadi ideja da gi napu{ti {irnite nizini i da ja napika negovata armija vo tesen zaliv, kade {to nivnata broeva nadmo}nost }e bide beskorisna.

No, nie tuka imame dovolno pros-

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Pretsedatelot Ronald Regan be{e sovremen lider koj, kako i Aleksandar, ima{e izvonredna darba za govor so jasni, srde~ni, energi~ni i nepretenciozni zborovi. Iako izrazite koi gi koriste{e, spored nekoi kriti~ari bea premnogu ednostavni, sepak tie ja dolovuvaa slikata na mo`nosta ili na zakanata na na~in koj be{e razbirliv za sekogo. tor za da mar{irame so na{ite falangi.

A na{ite neprijateli ni oddaleku ne ni se ramni vo silata ili vo hrabrosta.

Nie, lu|eto od Makedonija, imame dolgo iskustvo od napornite vojuvawa i od soo~uvaweto so opasnostite. Tie, od druga strana, se Persijci, ~ija sila oslabe poradi dolgotrajniot `ivot vo rasko{na udobnost.

Nie, najsilnite i najvoinstveni lu|e od Grcija i od Makedonija, sme zastanati vo stroj protiv naj`enstvenite i najtromite lu|e.

Kako kruna na sevo ova, nie sme slobodni lu|e.

Nie }e vodime bitka so lu|e koi se robovi.

I ne zaboravajte: vo bitkata ve predvodi Aleksandar, a niv gi vodi Darij.”

Celata planinska padina odeknuvala od burnite izvici: “Aleksandar! Aleksandar!”. Kako {to bilo i planirano, prvata grupa vojnici po~nala da se simnuva pod zakrila na maglata, koja ja prekrivala dolinata. Do pladne, koga sonceto ja rasteralo maglata, 80-iljadnata vojska na Aleksandar stoela na edniot breg od rekata Pinar, soo~uvaj}i se so daleku pogolemata vojska na Darij na sprotivniot breg. (Vojskata na Darij bila od ~etiripati do osumpati pogolema od makedonskata vojska, vo zavisnost od toa na koj istori~ar mu veruvate.)

Ne bilo jasno kakva e namerata na Darij. Za da go skrie dvi`eweto i pozicioniraweto na trupite, Darij dol` rekata napravil zavesa od lesna pe{adija i kowica. I na Aleksandar ne mu se brzalo.

Popoleka gi rasporedil trupite na mestata kade {to sakal da bidat.

Parmenion dobil naredba vo nikoj slu~aj da ne go zagubi kontaktot so moreto, koe se prostiralo levo od Makedoncite. Najgolema gri`a na Aleksandar bila deka Darij }e izvede krilno dejstvo kon moreto, i deka persiskata broeva nadmo}nost }e bide dovolna da gi sovlada nadmo}nite borbeni ve{tini na makedonskata kowica na levata strana.

Pritoa, toa bi mu ovozmo`ilo na

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Чer~il, pak, znae{e kako na nacijata da & dade vizija za pobeda, pobeda vo koja nitu samiot toj ne be{e siguren, i igra{e na kartata na britanskite prednosti. Inspirirani od Чer~il, britanskite piloti ~ii avioni bea pogodeni, skokaa so padobran od avionite i se vra}aa vo nivnite bazi za da ispijat ~aj i povtorno da poletaat.

Darij da izvede krilen napad na levo i kon zadninskite redovi na makedonskite pozicii.

LIDERSTVOTO NA REGAN I ЧER^IL Pretsedatelot na SAD, Ronald Regan, be{e sovremen lider koj, kako i Aleksandar, ima{e izvonredna darba za govor so jasni, srde~ni, energi~ni i nepretenciozni zborovi. Izrazite koi gi koriste{e toj, spored nekoi kriti~ari bea premnogu ednostavni. No, tie ja dolovuvaa slikata na mo`nosta ili na zakanata na na~in koj be{e razbirliv za sekogo. Tie sekoga{ bea crni ili beli - nikoga{ sivi. Regan sekoga{ povikuva{e na pravewe izbor me|u ovie dve krajnosti. A sekoga{ postoe{e optimizam vo izborot - bez ogled dali izborot go napravi nacijata poradi zalo`bite na Regan, ili samiot Regan.

Na primer, koga Regan zboruva{e za SDI (Strategiskata odbranbena inicijativa; t.e. programata popularno nare~ena “Yvezdeni vojni”), toj zabele`a: “Zamislete si deka slobodnite lu|e mo`e da `iveat bezgri`no, poradi soznanieto deka nivnata bezbednost ne se bazira vrz molnevitata amerikanska odmazda za spre~uvawe na sovetskiot napad, tuku na presretnuvawe i na uni{tuvawe na strategiskite balisti~ki proektili, pred tie da doprat do na{ata ili po~vata na na{ite sojuznici”.

I pokraj toa {to realnosta be{e deka SDI vospostavuva nova i nervozna trka za ofanzivna nuklearna nadmo}-nost, govorot na Regan im dade na Amerikancite vizija ili percepcija deka tie mo`e da prezemat kontrola vrz nivnata idnina, iako vo realnosta toa ne be{e vozmo`no. Toa ne e razli~no od ona {to go pravel Aleksandar: toj nudel vizija na

pobeda, vo koja{to voop{to ne bil siguren, ednostavno zatoa {to nikoga{ porano ne se soo~il so Darij, nitu pak so tolku brojno nadmo}na armija.

Kako primer }e go zememe i Vinston Чer~il i negovoto inspirativno predvodewe na Britanija vo Vtorata svetska vojna. Britanija gi znae{e svoite slabosti. Vo slabostite, na po~etokot od vojnata, se vbrojuva{e i nepodgotvenata vojska koja ne be{e ramna na germanskata zakana. No, Чer~il znae{e kako da & dade na nacijata vizija za pobeda, pobeda vo koja nitu samiot toj ne be{e siguren, i igra{e na kartata na britanskite prednosti. Prednostite na Britanija le`ea vo nejzinata odli~na mornarica; vo nejzinite vozduhoplovni sili, posebno vo ~etirimotornite bombarderi so golem radius na dvi`ewe, koi bitkata ja prenesoa nad Germanija i uni{tuvaa va`ni celi; vo kapacitetot za proizvodstvo na avioni, koj se odviva{e denono}no; kako i vo odlu~nosta na Britancite, koja{to Чer~il najdobro ja opi{a vo negoviot govor “nie }e se borime na pla`ite”. Inspirirani od Чer~il, Britancite i toa kako se borea, za {to ni svedo~at i germanskite piloti. Vo tekot na bitkata za Britanija, pilotite na Kralskoto voeno vozduhoplovstvo, ~ii avioni bea pogodeni, skokaa so padobran

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

od avionite i se vra}aa vo nivnite bazi za da ispijat ~aj i povtorno da poletaat. Za toa vreme, germanskite piloti koi skokaa so padobran od avionite ~esto bea zarobuvani od selani koi kako oru`je dr`ea vili i lopati.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: KAKO ALEKSANDAR IM SE “VNESUVAL V LICE” NA NEGOVITE VOJNICI, SPOSOBNOST ZA KOJA BRITANSKIOT FELDMAR[AL MONTGOMERI VELEL DEKA E STO@ERNA VE[TINA VO VOENOTO LIDERSTVO.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S