357-31.08.2011

sreda. 31 avgust. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.590,88 МБИД 2.639,56

ОМБ 117,44

-0.28% +0.33% +0.02%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,51 42,46 69,53

sreda-31. sreda 31 avgust. gust 2011 | broj 357 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK W

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

ALFA BANKA I EUROBANK JA FORMIRAA NAJGOLEMATA BANKA VO JIE?!

STRANA 13

NASKORO!!! MESE^NIK K

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

sreda. 31 avgust. 2011

...samo idej idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

L A T : KOJ DOBI NAJMNOGU PARI OD ZEMJOI A P V DELSKITE SUBVENCII VO 2010 GODINA? KA ZNA DO

milioni 1,5 evra za Povardarie, milion 1,1 evra za ZK Pelagonija

STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR F D MAKEDONSKI D

LIDERSKI STIL BAZIRAN NA POVRZANOSTA

32

3.000 2.800

МБИ10

0,28%

2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

MBI 10 e sostaven odd 10 najlikvidni j d akcii c na kompanii kotirani r na oficif c jalniot pazar na Makedonska berza

Instituciite uc mol~at za krimir nalot kojj ispliva vo predizborieto STRANA 7

U{te tri r atraktivni lokacii za dr`avni dr katni gara`i STRANA 4-5

KOLUMNA: ULRIH BEK

Evropa, vreme e za lutina STRANA 12

VOVEDNIK MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

Gluvi banki STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 31 AVGUST 2011

B

GLUVI BANKI

Bankarite vo Makedonija povtorno go stegaat remenot za kreditirawe na gra|anite i firmite i baraat mo`nosti za povisoki kamatni stapki na kreditite. No, namesto da uslovuvaat i ucenuvaat so novi barawa za da ja zgolemat kreditnata aktivnost, makedonskite banki treba kone~no da go zgolemat sluhot za potrebite na biznisot, da zastanat ramo do ramo so biznismenite so cel novi investicii, proekti i pove}e krediti. Premnogu udobno se odnesuvaat bankarite i premnogu dolgo zami`uvaat pred mnogu momenti vo koi treba da se poddr`at kompaniite i ekonomskata aktivnost vo zemjava.

Ovoj konzervativen stav na bankarite doa|a do izraz sekoga{ koga treba da se slu~at nekoi promeni na finansiskiot pazar, iako tie treba da gi poddr`at maksimalno, zatoa {to i bankite }e imaat benefit od toa.

Takov e slu~ajot so antikriznite krediti od EIB za kompaniite, koi po~naa da se tro{at otkako im bea ponudeni na golemite kompanii.

Bankite ne pridonesoa za da gi dobli`at do malite firmi. Sega se najavuva zgolemeno stanbeno kreditirawe. Povtorno {ansa za bankite. ]e vidime dali }e ja iskoristat. [to im treba na bankite vo zemjava? Pogolema budnost, otvorenost, fleksibilnost, dinami~nost.

Toa nema da se slu~i ako parite od depozitite zavr{uvaat vo zadol`itelna i dopolnitelna rezerva i vo blagajni~ki zapisi. Tak-

vata predimenzionirana sigurnost ne nosi golem profit za bankite, nitu dava pottik za biznisot i za ekonomskiot razvoj.

Dodeka ekonomijata se gu{i vo nelikvidnost, a menaxerite maka ma~at so nestabilnite ceni na berzanskite stoki, bankite vo Makedonija gore-dolu ostanaa profitabilni, bez ni malku s’klet. Toa go poka`uvaat polugodi{nite finansiski izve{tai od bankarskiot sektor. Nekoi se so pomal rast na profitot, drugi drasti~no go zgolemija. No, kaj re~isi site e zabele`liva edna zaedni~ka karakteristika - najmnogu prihodi vo prvata polovina od godinava sobrale od nadomestoci i provizii, a ne od kamati. Toa zna~i deka kaj bankite ne vladee trend na zgolemuvawe na prihodite i profitot poradi zgolemen obem na kreditirawe, tuku poradi razni nadomestoci i provizii, od tipot “50 denari za izve{taj po po{ta”.

Toa e sprotivno na sekoja politika za ekonomski razvoj. Ako kreditnata aktivnost na bankite e svedena na minimum zna~i deka nema mooving vo ekonomijata. Deka s$ e umreno, zatoa {to se vrtat edni isti pari dodeka nekade ne zaglavat. Potoa site }e se udavat vo nelikvidnosta, kako {to ve}e se slu~uva vo Makedonija.

Sega bankarite vr{at pritisok vrz Narodnata banka da ja namali stapkata na zadol`itelnata rezerva, koja vo ekot na globalnata finansiska kriza vo letoto 2009 godina be{e zgolemena na 13%. Velat deka toa im e pre~ka za pogolemo kreditirawe. No, istovremeno postavuvaat i edno kontradiktorno barawe.

Da se promeni Zakonot

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

MAJA BAJALSKA-GEORGIEVSKA bajalska@kapital.com.mk baj jalska@ @kappital.com. o .mk

za obligacioni odnosi, koj sega ja ograni~uva visinata na zateznata kamata, zatoa {to spored niv, kamatnite stapki se kategorija koja pazarno treba da se formira.

Ovoj zakon isto taka be{e izmenet na krajot od 2009 godina so cel da gi spre~i bankite kamatite da gi vivnat do nebo vo uslovi na naru{ena likvidnost vo realniot sektor i kaj naselenieto.

Dali ako se namali zadol`itelnata rezerva bankarite navistina }e pu{tat pove}e pari vo ekonomijata? Ili mo`ebi, povtorno najgolem del od sredstvata }e gi plasiraat vo blagajni~ki zapisi?

Dali bankite kone~no }e izlezat od sopstveniot komoditet i }e prezemat i pogolem rizik so cel da se stavat vo funkcija na biznisot?

Od bankarskite epizodi {to dosega gi vidovme te{ko }e se slu~uvaat promenite. Zgolemenoto i olesneto kreditirawe e golema `elba samo na korisnicite na krediti.

No, ima nade`. Vlezot na novi banki (koj s$ u{te e prili~no baven i siroma{en) sekoga{ nosi razdvi`uvawe na pazarot.

Pogolemata konkurencija koga-toga{ }e gi natera bankite da se svrtat kon biznisot, a ne kon samite sebe.

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

21.2

D

enari e prose~nata mese~na isplatena netoplata po vraboten vo juni godinava, {to e za 3,4% pove}e vo sporedba so isplatenata netoplata vo juni minatata godina.

Vakvoto zgolemuvawe se dol`i, pred s$, na zgolemuvaweto na prose~nata mese~na isplatena neto-plata po vraboten vo sektorite informacii i komunikacii (50,5%), drugi uslu`ni dejnosti (26,3%) i umetnost, zabava i rekreacija (7,5%).

Najgolem porast na prose~nata mese~na isplatena neto-plata po vraboten, vo odnos na prethodniot mesec, ima kaj sektorite informacii i komunikacii, za 24,3%, kaj administrativni i pomo{ni uslu`ni dejnosti za 2,6%, kako i kaj drugite uslu`ni dejnosti za 1,1%.

Vo juni godinava, 2,5% od vrabotenite vo Makedonija ne primile plata.

“KAPITAL” DOZNAVA: KOJ DOBI NAJMNOGU

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

1,5 MILIONI EV 1,1 MILION EVRA ALEKSANDRA SPASEVSKA

R

spasevska@kapital.com.mk

Rekordni 1,5 milioni evra za subvencii vo 2010 godina dobi vinarskata vizba Povardarie od Negotino.

Toa e kompanija so najgolem iznos na zemeni subvencii vo 2010 godina. Spored podatocite od Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj, listata so top 10 kompanii najgolemi korisnici na subvencii ja dopolnuvaat ZK Pelagonija od Bitola, vinarnicata Rigo impeks, Sto~arskiot kombinat ZTD Sto~arstvo Bogdanci i AD Vardar 03 od Gradsko. Prvite deset kompanii na listata so najgolemi korisnici na finansiska poddr{ka od dr`avata zele nad pet milioni evra od vkupno 100 milioni evra, kolku {to se potro{ija za subvencii vo minatata godina.

Spored podatocite od Agencijata, ZK Pelagonija dobila od dr`avata okolu 1,1 milion evra za merkata direktni pla} awa za obrabotliva zemjodelska povr{ina za poljodelski kulturi (`ito i p~enica), kako i za obele`ani grla dobitok i proizvedeno i prodadeno mleko.

Vinarnicata Rigo impeks dobila 506.000 evra za otkupeno grozje, a ZTD Sto~arstvo Bogdanci 409.000 evra za obele`ani grla ovci, kozi i kravi.

Kaj individualnite zemjodelci pak, najmnogu se subvencionirale odgleduva~ite na dobitok. Listata so top 10 zemjodelci koi dobile najgolema finansiska poddr{ka od dr`avata ja predvodi zemjodelecot Deqo Pavlovski od Veles,

1,5 35

milioni evra subvencii za otkupeno grozje vo 2010 godina dobi vinarskata vizba Povardarie od Negotino

iljadi evra subvencii za direktni pla}awa za obele`ani grla ovci dobi zemjodelecot Deqo Pavlovski od Veles

koj dobil nad 35.000 evra za nad 1.000 grla ovci.

Vtor na listata e Ramadan Useinov od Gevgelija, koj dobil 32.000 evra za nad 500 grla goveda. Tret na listata, so vkupno 31.900 evra, e Ico Todev od [tip, koj isto taka odgleduva ovci. Prvite deset zemjodelci iskoristile okolu 300.000 evra od dr`avnite subvencii.

o~ekuva da dobijat pomalku pari za istata koli~ina otkupeno grozje.

“Poradi novata uredba na Vladata za subvencionirawe na lozarite i vinarnicite, so koi visinata na subvencijata se vrzuva so otkupot na grozje, }e dobieme pomalku subvencii otkolku vo 2010 godina. Pove}e subvencii }e dobijat samo vinarnicite koi }e otkupat pogolema koli~ina grozje otkolku vo 2009 i 2010 godina”, veli Angelov.

Od vinarskata vizba velat deka pogolem del od otkupenoto grozje dosega e isplateno.

“Treba da isplatime u{te 20% do 30% od parite za lozarite i nema da ni ja zemat licencata za rabota, uslov koj go nalo`uva zakonot”, velat od Povardarie.

Od ZTD Sto~arstvo Bitola velat deka i ovaa godina aplicirale za subvencii, no nemaat to~ni presmetki kolku pari }e dobijat.

“Minatata godina dobivme ne{to pove}e od 400.000 evra preku merkata direktni pla}awa za obele`ani grla goveda, ovci i kozi.

Apliciravme povtorno godinava, no nemam kone~ni presmetki kolku pari }e dobieme”, velat od menaxmentot na sto~arskiot kombinat.

Kompaniite koi se najgolemi korisnici na zemjodelski subvencii tvrdat deka subvenciite gi tro{at spored namenata i deka i ovaa godina povtorno aplicirale za dopolnitelna fiinansiska pomo{ od dr`avata.

Golem del od niv nemaat presmetki kolku pari za subvencii bi dobile za 2011 godina, no poradi izmenata na nekoi od merkite proektiraat pomali iznosi, iako e zgolemen vkupniot iznos na subvencii od dr`avata.

Od vinarskata vizba Povardarie potvrduvaat deka minatata godina dobile 90,5 milioni denari finansiska poddr{ka od dr`avata za subvencii po merkata otkupeno vinsko grozje od doma{ni proizvoditeli. No, ne ka`uvaat kolku grozje otkupile.

“Za prv pat apliciravme za subvencii po ovaa merka, koja be{e donesena minatata godina. Planirame povtorno da aplicirame za subvencii i ovaa godina za grozjeto koe }e go otkupime od godina{nata berba”, veli Van~o Angelov, direktor na smetkovodstvo vo Povardarie.

Toj veli deka za 2011 godina za subvencii }e se prijavat vo noemvri, no

Zemjodelcite smetaat deka e dobro {to dr`avata odvojuva pari za niv, no velat deka treba da se naso~at kon zemjodelskite granki koi realno imaat potreba od finansiska poddr{ka.

Spored ekspertite pak, parite {to se odvojuvaat za subvencii treba da imaat razvojna namena,

Navigator

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK

P

MORALNA POBEDA

JO[IHIKO NODA oviot premier na Japonija e porane{niot minister za finansii, koj }e bide dobredojden za zemjata koja mora da se spravi so {tetite od zemjotresot i cunamito

N

JANIS KOSTOPULOS

ANGELA MERKEL

GORAN PANDEV

r~kata Alfa banka povle~e klu~en poteg, se spoi so EFG Eurobank so {to ja formira{e najgolemata bankarska grupacija vo Jugoisto~na Evropa

G

e pominaa nekolku dena otkako be{e proglasena za najmo}na `ena vo svetot, a na doma{en teren se soo~i so kritiki poradi nejzinite stavovi za idninata na EU

e mu se posre}i novata sezona na makedonskiot fudbaler, zatoa {to namesto vo redovite na Inter, }e igra vo Napoli kako pozajmen igra~

N

N

U PARI OD ZEMJODELSKITE SUBVENCII VO 2010 GODINA?

VRA ZA POVARDARIE, A ZA ZK PELAGONIJA

Vinarskata vizba Povardarie od Negotino dobi najmnogu pari po osnov na subvencii za 2010 godina. Za otkupeno grozje dobi 1,5 milioni evra.

Na vrvot na listata so top 10 korisnici na subvencii kaj individualnite zemjodelci e vele{anecot Deqo Pavlovski, koj e eden od najgolemite odgleduva~i na ovci vo toj region TOP 10 kompanii korisnici na subvencii vo 2010 godina (vo evra) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Vinarska vizba Povardarie AD Pelagonija AD Rigo-Impeks doo ZTD Sto~arstvo AD AD Vardar 03 Agria Agroindustriska grupac Mak Meso AD GD Tikve{ Kle~ovce DOOEL ZZ Edinstvo

1,474,437.70 1,136,688.62 506,030.91 409,244.79 381,161.94 332,079.80 236,763.84 210,249.97 207,146.29 196,065.15

TOP 10 individualni zemjodelci korisnici na subvencii za 2010 godina 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Deqo Pavlovski Ramadan Useinov Ico Todev Boris Todoroski Rexep Kadriov Nazim Sidi Enver Bequrov Ibraim Kaplan Xemjan Uzeirov

34,876.38 32,135.83 31,973.32 31,672.31 28,576.81 27,372.64 27,346.03 27,299.67 26,782.05 25,776.35

IZVOR: AGENCIJA ZA PODDR[KA VO ZEMJODELSTVO I RURALEN RAZVOJ

odnosno da se upotrebat za unapreduvawe vo zemjodelstvoto.

Komentiraat deka e pogre{na politikata na Vladata sekoja godina da gi zgolemuva subvenciite vo zemjodelstvoto, bidej}i toa nema da go osamostoi agrarot.

“Osnovnata namena na subvenciite koi

VO 2009 GODINA NAJMNOGU PARI ZA ZK PELAGONIJA o 2009 godina najmnogu pari po osnov na subvencii dobil zemjodelskiot kombinat Pelagonija. Spisokot so top 10 korisnici na subvencii vo 2009 godina Vgo popolnuvaat kombinatite Xumajlija, Tikve{, Vardar 03, Strumi~ko pole, Crveni bregovi, Agrolozar, ZTD Sto~arstvo, vizbata Valandovo i agroindustriskata grupacija Agria. Listata so najgolemi zemjodelci povtorno ja predvodi Deqo Pavlovski, na ~ija smetka legnale ne{to pomalku od 30.000 evra. se davaat na kratok rok e da se osamostoi proizvodstvoto. Dolgoto subvencionirawe i zgolemuvaweto na subvenciite ne e dobro za nitu edna zemjodelska granka, nitu za zemjodelskata poli-

tika, bidej}i nema da go postigne sakaniot efekt”, veli Jovan A`derski, profesor na Fakultetot za zemjodelstvo.

Toj objasnuva deka su{tinata na subvenciite e da se pomagaat

samo nekolku granki ili nekolku proizvodi koi imaat potencijal i se od strate{ko zna~ewe, odnosno kako rezultat na toa da se dobie pogolema vrednost na izvozot na zemjodelski proizvodi.

Pretsedatelot na Dr`avnata izborna komisija, Boris Kondarko, ja spasi od skandal Komisijata, ~ii ~lenovi posakale da se po~estat so bonusi od po pet iljadi evra za uspe{no sprovedenite parlamentarni izbori. U{te na sednicata na DIK, na koja bil iznesen predlogot ~lenovite na Komisijata da dobijat dopolnitelna nagrada za svojot izboren anga`man, Kondarko se sprotistavil, tvrdej}i deka toj i negovite kolegi funkcijata ja vr{at profesionalno, za {to se soodvetno motivirani so platata {to ja dobivaat. Vakviot poteg vlijael i na nekoi od drugite ~lenovi na Komisijata da se otka`at od namerata da si podelat bonusi, iako, vo prethodna konsultacija so porane{niot minister za pravda, Mihajlo Manevski, za toa dobile zeleno svetlo, so {to bil

BORIS KONDARKO otstranet somne`ot deka bi napravile ne{to nezakonski. No, pretsedatelot na Komisijata, smetaj}i deka potegot ima i moralna dimenzija, sepak, odbil da go potpi{e nalogot za isplata na bonusite.

Pla{ej}i se od negativna reakcija na javnosta i sledej}i ja logikata na Kondarko, nalogot odbil da go potpi{e i vtoriot ~ovek na Komisijata, potpretsedatelot Subhi Jakupi. Na kraj, ostanuva pra{aweto zo{to ~lenovite na DIK voop{to bi si podelile po pet iljadi evra koga junskite izbori pominaa re~isi bez incidenti i bez dopolnitelen stresen anga`man za niv?

GUBITNIK AFERITE ^EKAAT VO FIOKI

N

Nitu skandaloznite politi~ki aferi, ni somnitelnite imotni sostojbi na najkrupnite politi~ki yverki vo zemjava, nitu pak, zabele{kite na dr`avnite revizori za postoeweto kriminal kaj odredeni vladini istitucii ne se del od dnevniot red na povikanata institucija koja treba da se bori protiv korupcijata i kriminalot vo ovaa zemja.

Namesto da gi skenira ovie skandali, koi na povr{ina gi isfrli predizbornata tenzija, Antikorupciskata komisija ostanuva gluva duri i na apelite da progovori za ovie apsurdi. Prviot ~ovek na Komisijata, Voislav Zafirovski, verojatno se pomiril so toa deka sudbinata na ovie neras~isteni slu~ai i milionski aferi e vo nekoja od “visokoinstitu-

VOISLAV ZAFIROVSKI cionalnite fioki”.

I dodeka ekspertskata javnost povikuva na ras~istuvawe na vakvite matni igri i bara instituciite da po~nat da rabotat seriozno, Zafirovski se pravda deka e na godi{en odmor.

Dali vo fioka }e odmoraat i skandaloznite naodi i dokumenti s$ do narednite izbori ne znaat nitu od Javnoto obvinitelstvo.

Dali klu~nite institucii vo zemjava palat samo na turkawe ili pak, presudno e i koj }e gi turne treba da doka`at razre{nicite na koruptivnite skandali koi predizborieto gi izvadi od anonimnost.

S NA DENOT MISLA BIKOVIOT PAZAR SE RA\A SO PESIMIZAM, RASTE SO SKEPTICIZAM, SOZREVA SO OPTIMIZAM I UMIRA VO EUFORIJA

XON TEMPLTON

AMERIKANSKI MILIJARDER, INVESTITOR, FILANTROP

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

NOVOTO LICE NA JAPONIJA

TURCIJA - MEKA ZA TURISTITE Albanija Crna Gora

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

2.0% 5.0% 6.0% %

Bugarija Hrvatska

8.0%

Grcija

10.0% 0.0%

2.0%

4.0%

6.0%

8.0%

10.0%

12.0%

I pokraj globalnata finansiska kriza, zemjite vo regionot mo`e da bidat prili~no zadovolni od turisti~kata sezona. Podatocite poka`uvaat deka Turcija bele`i najgolem rast na brojot na turisti. Po nea sleduva Grcija, i pokraj krizata vo ovaa zemja. Najlo{o pomina Albanija.

M

inisterot za finansii na Japonija, Jo{ihiko Noda, e noviot premier, otkako be{e izbran za lider na vladeja~kata Demokratska partija od strana na nejzinite pratenici.

Noda, kako naslednik na Naoto Kan, koj podnese ostavka, se smeta za posposoben da gi nadmine problemite so ogromniot dr`aven dolg na Japonija. Za kandidaturata na Noda } e se glasa denes vo Dolniot dom na Parlamentot, kade {to Demokratskata partija ima 308 od vkupno 480 pratenici.

SVETOT NIZ MEDIUMITE POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot vesnik na naslovnata stranica objavuva deka Agrokor ja prezel kompanijata Romah, ~ij sopstvenik bila soprugata na hrvatskiot guverner, @eqko Rohatinski.

Vesnikot objavuva detali za povrzanosta na Ivica Todori} so hrvatskiot guverner.

Avtomatizirana katna gara`a kaj Mepso so 280 parking-mesta, objektot e visok 29 metri, fasada vo baroken stil. Investicija - 5,8 milioni evra.

TH WALL STREET JOURNAL THE Amerikanskiot vesnik Ame objavuva deka Bank of obja America go prodava svoAm jot udel vo Kineskata razvojna banka, vreden raz osum milijardi dolari. osu Ova e vtora dokapitalizacija na Bank of tal America otkako minataAm ta nnedela milijarderot Voren Bafet odlu~i da Vor investira pet milijarinv di ddolari vo bankata.

JAVNOTO STANBENO PRETPRIJATIE VO OFANZ

UШTE TRI ATRAKTIV ZA DR@AVNI KATNI

A

SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

DNEVNIK Bugarski Dnevnik objavuva podatoci za prihodite od letnata sezona vo Bugarija.

Vesnikot pi{uva deka ova leto od 10% do 15% pove}e turisti ja posetile Bugarija, dodeka pak, prihodite od turizam se zgolemile za 8%. Za prv pat najbrojni na crnomorskoto krajbre`je bile ruskite turisti.

THE GUARDIAN Britanskiot vesnik pi{uva deka semejstvoto Gadafi se nao|a vo Al`ir. Informacijata deka soprugata, dvajca od sinovite i }erkata na Gadafi ja pominale granicata na Al`ir ja potvrduva al`irskoto Ministerstvo za nadvore{ni raboti, a libiskite buntovnici najavuvaat deka }e baraat nivna ekstradicija.

Katna gara`a vo blizina na M na holokaustot. Visoka 29 met 450 parking mesta za vozila

Akcionerskoto dru{tvo za izgradba i stopanisuvawe so stanben i deloven prostor }e gradi u{te tri novi katni gara`i vo centralnoto podra~je na Skopje. Osven izgradbata na katnata gara`a me|u MEPSO i Makedonska po{ta, za koja mesecov be{e postaven kamentemelnik, pretprijatieto }e gradi i katna gara`a nasproti Holidej In, na prostorot do Rabotni~ki univerzitet i u{te edna na bulevarot Goce Del~ev, vedna{ do Memorijalniot centar na `rtvite od holokaustot. Dvete katni gara`i blizu MEPSO i Muzejot na holokaustot }e se gradat na dr`avno zemji{te, koe od pred dva dena i oficijalno preku objava vo Slu`ben vesnik e dadeno pod traen zakup

Vladata i oficijalno mu dade pod traen zakup dr`avno zemji{te na Javnoto stanbeno pretprijatie za da ja gradi katnata gara`a vo blizina na Muzejot na holokaustot, no i za izgradba na nekolku komercijalni objekti vo centralnoto gradsko podra~je. na stanbenoto pretprijatie. Osve ovie, pretprijatieto dobi pod traen zakup i u{te nekolku drugi lokacii na koi }e se gradat stanbeni kompleksi. Za ovie lokacii, pretprijatieto pregovaralo so Ministerstvoto za transport cela godina, baraj}i da gi dobie bez otkup i bez javni licitacii. Direktorot Cvetko Grozdanov najavuva deka osven devetkatnata avtomatizirana katna gara`a kaj MEPSO, nabrzo }e bidat postaveni kamen-temelnici i za ostanatite dve katni gara`i. “Katnite gara`i se gradat vo centar so cel da se namali soobra}ajniot mete` i da se re{i problemot so parkingprostorot. Za katnata gara`a sproti Holidej In ve}e sme vo zavr{na faza i nabrzo }e bide

450

parking-mesta }e ima vo katnata gara`a vo blizina na Muzejot na holokaustot

postaven kamen temelnik, a nekade vo noemvri }e bide postaven kamen temelnik i za katnata gara`a vo blizina na Muzejot na holokaustot�, objasnuva Grozdanov.

Spored urbanisti~kiot plan, katnata gara`a do hotelot Holidej in }e bide najmala no i najmoderna, zatoa {to }e nudela t.n. ma{insko parkirawe ili parkirawe so pomo{ na podvi`ni lenti i kompjuteri, a }e ~ini okolu 8 milioni evra, dodeka katnata gara`a koja }e se gradi vo blizina na

Muzejot na holokaustot }e bide visoka 29 metri i }e ponudi 450 parkingmesta za vozila. Osven trite katni gara`i proekti na Akcionerskoto dru{tvo za izgradba i stopanisuvawe so stanben i deloven prostor - godinava po~na izgradba na u{te pet drugi gara`i vo centralnoto gradsko podra~je, so {to treba da se dobijat okolu 3.000 novi parking-mesta. Dve od niv ve}e gi gradi grad Skopje i toa kaj policiskata stanica Beko i kaj Cveten pazar, dodeka ostanatite dve se investicija na op{tinata Centar, a se nao|aat vo blizina na Sudskata palata i kaj porane{na Nova Makedonija, so okolu 800 parking-mesta vo dvete gara`i. Samo katnata gara`a kaj Sudska palata }e ima 500 parking-mesta, a nejzinata

Navigator

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

3 FAKTI ZA...

99 11,3% 31

Milioni evra lani potro{ile grade`nite firmi za materijali i energija Pove}e materijali i energija potro{ile grade`nicite vo 2010 godina sporedeno so 2009 godina Milioni evra vo materijalite i energijata u~estvuva grupata materijali za vrzuvawe

PROCENKI...

DIMITAR BOGOV

GUVERNER NA NARODNA BANKA

EKONOMIJATA GODINAVA ]E PORASNE ZA 3,5%

N

arodnata banka ja revidira{e proekcijata za rast na doma{nata ekonomija vo 2011 godina od 3% na 3,5%, so {to se izedna~i so vladinite proekcii za rast. Guvernerot na NBM, Dimitar Bogov, im ja soop{til odlukata na vladinite ministri na vtorata sednica na Ekonomskiot sovet. Istovremeno, NBM procenuva deka inflacijata godinava nema da nadmine 4,5% na godi{no nivo, iako se o~ekuva{e deka taa }e nadmine 5% poradi svetskite dvi`ewa na cenite.

60 SEKUNDI BRIFING

VESTI...

SEVEREN POTOK SE SPOJUVA SO GASNATA MAGISTRALA OPAL

P

rviot krak na gasovodot Severen potok e spoen so evropskata gasna magistrala OPAL. Posledniot spoj me|u niv e zavaren vo ~etvrtokot na priemniot terminal vo Qubmina vo severna Germanija. Izgradbata na OPAL e zavr{ena pred eden mesec. Toj e podgotven za transport na ruski surovini od Severen potok vo ^e{ka, koja zasega gi dobiva samo vo tranzit preku Ukraina, javuva Glas na Rusija.

BIV[IOT DIREKTOR NA NLB VOZI [LEPER

P

Katna gara`a kaj Cveten pazar so 445 parking mesta, so 2 kata pod zemja, na naj gorniot kat }e ima ugostitelski lokali, a na prizemje delovni objekti. Investicija - 10,7 milioni evra

Muzejot tri so

ZIVA

VNI LOKACII I GARA@I

orane{niot pretsedatel na upravniot odbor na Nova Qubqanska banka, Marjan Kramar, denes vozi {leper, objavi slovene~kiot vesnik “Delo”. Kramar izjavil za novinarite deka e prili~no zadovolen od novata rabota.

“Delo” pi{uva deka Kramar ja napu{til NLB pred 2,5 godini so “besramno” visoka otpremnina od eden milion evra, koja bila nagrada za negovoto vodewe na bankata vo periodot od 2004 do 2007 godina.

Denes `ivee na selo i vozi {leper i e prili~no povle~en od javnosta.

Iako slovene~kiot premier, Borut Pahor, naredi menaxerskite nagradi vo javniot sektor da se vratat vo buxetot, Kramar toa s$ u{te go nema napraveno, tuku slu~ajot go stavi pred ustaven sud.

atnite gara`i se del od izmenite na detalniot urbanisti~ki plan “Golem ring”, ju`en del-istok, kade {to e predvidena izgradba i na dr`avni inK stitucii, no i promena na soobra}ajnici. Javnoto stanbeno pretprijatie se

DIREKTOR NA AKCIONERSKOTO DRU[TVO ZA IZGRADBA I STOPANISUVAWE SO STANBEN I DELOVEN PROSTOR “Katnite gara`i se gradat vo centar so cel da se namali soobra}ajniot mete` i da se re{i problemot so parkingprostorot. Bidej}i op{tina Centar ne uspea da go dobie dr`avnoto zemji{te vo svoe vladenie, {to treba{e da se slu~i zaedno so drugite op{tini od prvi juli, nie pobaravme da stopanisuvame so nego trajno.”

javuva i kako investitor na administrativni zgradi, koi e predvideno da se gradat nasproti hotelot Bristol na mestoto na zelenata povr{ina, kade {to momentalno se nao|a skulpturata “Riba”. Akcionerskoto dru{tvo za izgradba i stopanisuvawe so stanben i deloven prostor ve}e najavi deka od septemvri po~nuva silna grade`na ofanziva. Osven socijalni stanovi i stanovi za mladi bra~ni parovi, vo naredniot period stanbenoto pretprijatie }e po~ne intenzivna izgradba na stanovi za komercijalna proda`ba. Sive ovie aktivnosti se so cel stanbenoto pretprijatie da se transformira vo menaxerska firma koja }e pravi profit ne samo za plati na vrabotenite, tuku i za dobivka, od koja }e se gradat novi socijalni stanovi.

GODINAVA SE GRADAT OSUM KATNI GARA@I ZA OKOLU 3.000 PARKING-MESTA VO SKOPJE radot Skopje, Javnoto stanbeno pretprijatie i op{tina Centar godinava Ggradsko planiraat izgradba na osum katni gara`i vo Skopje, osobeno vo centralnoto podra~je, so cel da se re{i problemot so parking-prostorot. Op{tinata Centar ja gradi katnata gara`a kaj Sudska palata i u{te dve drugi katni gara`i, gradot Skopje gi gradi katnata gara`a kaj policiskata stanica Beko i kaj Cveten pazar, dodeka Javnoto stanbeno pretprijatie }e gradi tri katni gara`i kaj MEPSO, Holidej in i kaj Memorijalniot centar na holokaustot. izgradba ~ini pet milioni evra. Gradona~alnikot na op{tina Centar polovina od parite gi obezbedi kako bankarski kredit, dodeka ostanatiot del se o~ekuva da bide finansiran od proda`bata

na delovniot prostor. I gradona~alnikot na Skopje se zadol`i za da ja po~ne izgradbata na katnite gara`i kaj Cveten pazar i kaj policiskata stanica Beko. Za da dobie 8,5 milioni evra kredit od

MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200

2.000 07/10

08/10

10/10

12/10

bankite, kolku {to ~ini investicijata, toj mora{e da go stavi pod hipoteka parking-prostorot vo dvete katni gara`i, no ne i delovnite prostorii, od ~ija proda`ba vo idnina }e go vra}a kreditot.

02/11

04/11

06/11

2.352,52 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2.827,62 827 62 Min. 2.084,04

Ednakov broj dobitnici i gubitnici go odbele`aa ponedelnikot na Makedonskata berza. Najgolem dobitnik be{e Trgotekstil zaedni~ki slu`bi, ~ija{to maksimalna cena na akciite porasna za celi 56,08%, a vkupniot promet ostvaren vo ponedelnikot iznesuva{e 86.158 denari. Najgolemiot gubitnik, pak, Fer{ped, pred dva dena do`ivea pad na akciite za 9,07%. Najtrguvani bea dr`avnite akciite na Komercijalna banka so vkupen promet od 1.372.800 denari. Makedonskiot berzanski indeks MBI-10 padna za 0,28%. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Трготекстил заед. Служби у

1.873,00 +673

+56,08% 56 08%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Фершпед

45.010,00 -4.490

-9,07% 9 07%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000

11.500 11.000 10.500

10.000 9.500 07/07

17/07

27/07

06/08

16/08

11.539,20 +254,71

+2.26% 2 26%

Rastat akciite na aziskite berzi tret den po red. Najgolemi dobivki zabele`aa kompaniite Soni i Li i Fung, koi rabotat i na amerikanskiot pazar. Ekonomistite vo SAD, pak, o~ekuvaat deka najnovite podatoci za li~na potro{uva~ka }e vlijaat pozitivno na tamo{nite berzi, po ogromniot pad koi tie go zabele`aa prethodniot mesec.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5.257,35 8.953,90 1.210,08 2.223,96 5.685,52 767,30

VALUTI

AKCIONERSKOTO DRU[TVO ZA IZGRADBA NA STANBEN PROSTOR ]E GRADI I DR@AVNI INSTITUCII

CVETKO GROZDANOV

BERZA

+0.52% +1.16% +2.83% +2.87% +0.27% +1.11%

СТАПКА

£ €

€ $

1,1305

1,4487

ПРОМЕНА

СТАПКА

ПРОМЕНА

+0,6%

+0,1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

GENERALNIOT DIREKTOR NA ASSECO VO MAKEDONIJA

G

eneralniot direktor na me|unarodnata informati~ka komp a n i j a Asseco, A d a m Gural, pristigna vo Makedonija. Predvideno e za vreme na dvodnevnata poseta toj da se sretne so pretsedatelot \or|e Ivanov, premierot Nikola Gruevski i vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski.

Spored najavata, Gural zaedno so menaxerskiot tim na grupacijata }e gi prezentira dosega{nite iskustva od svojata investicija vo zemjava i }e ponudi pomo{ vo privlekuvaweto stranski investicii, spodeluvaj}i ja svojata uspe{na prikazna.

Pokraj toa, Gural }e go promovira napredokot vo voveduvaweto sovremeni IKT-sistemi.

FJU^ERSI ZLATO

1.791,30 $ -0.02% 0 02% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

111,64 $

-0,21% 0 21% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Ben Bernanke Ekonomskiot rast ne e tolku slab za da se prezemaat dopolnitelni merki

6

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

PREGLED VESTI POLICAJCI ]E SPRE^UVAAT NASILSTVO VO U^ILI[TATA

P

o eden policiski slu`benik }e dobijat site osnovni i sredni u~ili{ta so cel da se spre~at eventualni incidenti koi bi mo`ele da bidat predizvikani vo krugot na u~ili{tata. Proektot na MVR, nasloven “Policijata i u~enicite se dru`at”, }e se obide da pomogne vo re{avaweto na problemot so delikvencijata me|u mladite lu|e.

“U~enicite, nivnite roditeli i vrabotenite vo u~ili{tata vo sekoj moment }e znaat komu da se obratat za kakov bilo problem, a potoa obvrska na odgovorniot slu`benik e da proceni dali mo`e sam da go re{i problemot ili }e pobara dopolnitelna pomo{. MVR }e napravi dopolnitelni analizi dali brojot od 150 policiski slu`benici e optimalen i vo zavisnost od toa } e go zgolemi ili namali nivniot broj”, izjavi ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankuloska.

Pokraj toa, vo sorabotka so misijata na OBSE vo Makedonija, MVR izraboti prira~nik “Reonskiot policaec ve sovetuva”, namenet za najmladata populacija. Vo ramkite na istoimeniot proekt e predvideno lokalni policiski slu`benici vo tekot na godinata da gi posetuvaat u~ili{tata i da razgovaraat so decata za pra{awa od li~na bezbednost.

Ministerot za obrazovanie, Pan~e Kralev, istakna deka ja poddr`uva inicijativata na MVR za namaluvawe na nasilstvoto vo u~ili{tata, koja, naglasi, nema da go re{i problemot, no e mnogu zna~ajna za negovo nadminuvawe.

“Pokraj policijata, za nadminuvawe na ovoj kompleksen problem treba da se vklu~at i roditelite, u~enicite i nastavnicite”, re~e Kralev.

GRUEVSKI SAKA SREDBA SO PAPANDREU

P

o povod 66-toto Generalno sobranie na OON, ~ie otvorawe e zaka`ano na 13. septemvri, vo Wujork }e otpatuva premierot Nikola Gruevski, soop{tuvaat od Vladata. Na istiot nastan }e u~estvuva i gr~kiot premier, Jorgos Papandreu. Premierot Gruevski izjavi deka toj sekoga{ saka sredba so Papandreu koga za toa ima prilika i volja od drugata strana.

"Dali }e se sretnam so Papandreu zavisi i od nego.

Zo{to da ne se razgovara, da se otvoraat pra{awa i da se nao|aat re{enija", izjavi Gruevski. Mo`na e sredba i me|u premierot Gruevski i medijatorot Metju Nimic.

Poslednata sredba na dvajcata premieri be{e pred dva meseci, na marginite na Evropskiot sovet vo Brisel.

Ostanuva dali nova sredba me|u Gruevski i Papandreu }e dade nov impuls vo odnos na imeto da se vidi.

Vo me|uvreme, provladiniot “Katimerini” i ponatamu obvinuva deka Vladata na Gruevski prodol`uva intenzivno da ja vodi dr`avata vo me|unarodna izolacija.

“Vo presret na Generalnoto sobranie, severniot sosed se podgotvuva za festivali i proslavi i sodava naelektrizirana klima, koja gi ru{i izgledite za re{avawe na sporot”, prenesuva “Katimerini”.

NEMA KRAJ ZA VLADINITE KOMITETI

VLADINIOT VRV ]E JA REFORMIRA ADMINISTRACIJATA GABRIELA DELOVA

P

delova@kapital.com.mk

remierot Nikola Gruevski; ministerot za finansii, Zoran Stavrevski; vicepremierkata za evrointegracii, Teuta Arifi; vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski; vicepremierot za sproveduvawe na Ramkovniot, Musa Xaferi i ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski se ~lenovite na novoformiraniot Komitet za reformi vo dr`avnata administracija.

Teloto vo koe e sobran najvisokiot politi~ki vrv treba

da pomogne vo na golemo najavenata reforma na administracijata. No, i pokraj najavite deka 2011 godina }e bide klu~na vo javnata administracija, po s$ izgleda deka ovaa godina Vladata edinstveno se osvrna na sozdavaweto na telata koi }e bidat odgovorni za reformata na javnata administracija. Osven zakonskite izmeni i pilot-proektite, kako vospostavuvawe na uredite za ocena na administravcite, poznat u{te kako “Semafor”, site klu~ni proekti ostanuvaat za narednata godina.

Soglasno vladinata programa za naredniot ~etirigodi{en mandat, do Nova godina ne se predviduva nitu testi-

rawe na administrativcite, nitu pak, transformacija na privremeno vraboteni vo trajno vraboteni. Docni i formiraweto na registarot za administracija, koj soglasno najavite na ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, treba{e da bide gotov do juli. Istiot treba{e da poka`e kolku to~no broi administracijata, podatok koj so godini ve{to se krie ne samo od javnosta, tuku i od Brisel, koj so poseben fokus go sledi reformiraweto na ovoj birokratski aparat.

Nepoznat e i brojot u{te kolku vrabotuvawa treba da se sprovedat po Ramkoven dogovor za kone~no da se ispolni potrebnata kvota

od 25%.

Dali formiraweto na Komitetot za reforma na dr`avnata administracija }e pomogne vo podobruvawe na Izve{tajot na Evropskata komisija za napredokot na zemjata, koja so godini e trn vo oko na Brisel, ostanuva da se vidi vo oktomvri, koga Evropskata unija }e go dostavi izve{tajot.

Inaku, partiziranata javna administracija e edna od najkriti~nite to~ki i vo lanskiot izve{taj, a poradi toa be{e formirana i specijalna grupa za reforma na javnata administracija, vo koja osven vladini pretstavnici, u~estvuvaat i me|unarodni eksperti od oblasta na administracijata i dr`avnata uprava.

ME\UETNI^KIOT KOMITET ^EKA NA VMRO-DPMNE I SDSM

MAKEDONCITE BEZ DOGOVOR ZA PRETSTAVNIKOT NA BO[WACITE MAKSIM RISTESKI

IVANOV GI ODLIKUVA[E NOVITE MLADI LIDERI

P

retsedatelot \orge Ivanov im vra~i sertifikati na u~esnicite vo vtorata [kola za mladi lideri, koja pod negovo pokrovitelstvo se odr`a vo Ohrid.

Pove}e od 30 predava~i i gosti od vrvni obrazovni institucii, politi~ari i parlamentarci od evropski zemji, kako i pretsedateli na biznis-grupacii im predavaa i razmenuvaa mislewa so ~etiriesetina mladi lideri.

“Misijata na {kolata e da pridonese vo razvojot na liderskite ve{tini i kapaciteti, stimuliraj}i gi pozitivnite vrednosti kaj mladite lideri i idni politi~ki, kulturni i ekonomski predvodnici na na{ata zemja”, istakna Ivanov.

Na sve~enata ceremonija gosti bea i ambasadorot za evropski pra{awa vo Vladata na Ungarija, Georg fon Habsburg; ekonomskiot sovetnik na premierot na Italija, Konstantino Lauria; sopstvenikot na germanskata kompanija Holc-Gros, Hartmut Gros; ambasadorot na Slovenija vo Ungarija, Darja Bavda` Kuret; pretsedatelot na grupacijata Asseco, Adam Gural.

Zabele`itelno be{e i prisustvoto na profesori od univerzitetite Kembrix i Oksford i direktori na me|unarodni instituti od Evropa i svetot.

K

SDSM go predlaga Safet Bi{evac sprotivno na prethodno dogovorenoto, pretstavnicite na pomalite zaednici da ne pretstavuvaat etni~ki partii, veli pretsedatelot na Komisijata za izbori i imenuvawa, Ilija Dimovski

risteski@kapital.com.mk

omitetot za odnosi me|u zaednicite s$ u{te ne po~nal da “bdee” nad me|uetni~kite odnosi vo dr`avata, za{to propadna i noviot obid da se utvrdi negoviot personalen sostav, iako rokot za toa odamna pomina. Sednicata na Komisijata za izbori i imenuvawa, {to treba{e da se odr`i vo vtornikot, na koja treba{e da bidat razgledani predlozite za ~lenovi na Komitetot, e odlo`ena za{to s$ u{te nema dogovor me|u makedonskite partii, VMRO-DPMNE i SDSM. Pretsedatelot na Komisijata, Ilija Dimovski, informira deka vikendov nemalo sredbi me|u vladeja~kata i opoziciskata partija, pa neophodno bilo da im se ostavi vremenski prostor vo narednite dena za da gi usoglasat svoite stavovi. Pratenicite od opozicijata go po~ituvaat pravoto na pretsedatelot da odlo`uva sednici, no velat deka ostanuvaat na stavot {to

go zastapuvaa na prethodnata sednica i {to be{e povod za `estoka kavga me|u Dimovski i nekolkumina ~lenovi na Komisijata od SDSM i NSDP. Vo petokot atmosferata na sednicata na Komisijata za izbori i imenuvawa u{te od samiot po~etok be{e naelektrizirana poradi toa {to prateni~kata grupa na SDSM neposredno pred po~etokot gi

povlekla svoite predlozi, pa insistira{e vedna{ da gi soop{ti pri~inite za toa.

Dopolnitelna provokacija za niv be{e predlogot na Dimovski to~kata za izbor na ~lenovi na me|uetni~kiot komitet da bide pomestena na krajot od dnevniot red.

Iako mnozinstvoto }e go izglasa{e predlogot i taka }e ja odlo`e{e raspravata,

agresivniot nastap na ~lenovite na Komisijata od opozicijata iznudi od Dimovski da vleze vo burna debata, od koja se otkri zadninata na nastanite. Od SDSM objasnija deka gi povlekle svoite predlozi za{to VMRODPMNE odlu~no ja odbilo kandidaturata na pratenikot Safet Bi{evac za pretstavnik na Bo{wacite vo komitetot. Vladeja~kata partija go argumentira svojot stav so prethodno postignat dogovor so SDSM, deka pretstavnicite na pomalite etni~ki zaednici, dokolku se pove}e od eden vo Parlamentot, nema da doa|aat od partii na pomalite zaednici, bidej}i na toj na~in se favorizira edna takva partija vo odnos na drugite so toa {to na istata & se dava pravoto da go monopolizira pretstavuvaweto na konkretniot etnikum vo me|uetni~kiot komitet. Ova telo ima devetnaeset ~lenovi, od koi sedum Makedonci, isto tolku Albanci i po eden Tur~in, Srbin, Vlav, Rom i Bo{wak.

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI

POLITI^KITE AFERI SE ^UVAAT VO FIOKI

VO PETOK RO^I[TE ZA STE^AJOT NA A2!?

INSTITUCIITE MOL^AT I ZA KRIMINALOT KOJ ISPLIVA VO PREDIZBORIETO

Najgolem del od aferite koi politi~kite partii gi izvadija na povr{ina za vreme na izborite ostanuvaat vo fiokite na nadle`nite institucii. Od site koruptivni skandali Obvinitelstvoto ima pokrenato postapka samo za slu~ajot “Nade`” KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

GABRIELA DELOVA

A

delova@kapital.com.mk

ferata “Nade` 1 i 2”, Aferata “Telekom”, NATO Samitot vo 2007, neprijavenite pari od proda`bata na firmata vo Чe{ka na {efot na tajnata policija, Sa{o Mijalkov, imotite na premierot Nikola Gruevski, {efot na diplomatijata Antonio Milo{oski, imotite na liderite na SDSM, Branko Crvenkovski i Radmila [e} erinska, se samo del od “valkaniot ve{“ koj ispadnaa na povr{ina za vreme na predizbornata bura. Borbata za vlast so dr`avata gi izvadi na povr{ina najdlaboko ~uvanite aferi na politi~arite.

Iako del od niv ve}e se nao|aat po fiokite na nekoja od nadle`nite institucii (Antikorupciska komisija ili Javno obvinitelstvo), sepak razre{nica za nitu edna od ovaa afera zasega nema.

Sega na poteg se nadle`nite institucii da ja prezemat kontrolata vo svoi race, velat analiti~arite. Aferite i dosiejata mora da bidat pro~e{lani i da se vidi dali pozadi niv navistina se krie organiziran kriminal i zloupotreba na slu`bena dol`ost.

Od Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcija ostanaa nedostapni da konkretiziraat za koja od ovie aferi e povedena postapka.

Antikorupcionerite s$ u{te go koristat godi{niot odmor, pa za informacii upatija da gi pobarame za edna nedela, koga treba da po~nat so rabota.

Vo Javnoto obvinitelstvo, pak, velat deka od pogore spomenatite slu~ai samo slu~ajot “Nade`” e pristignat na nivna adresa.

“Se raboti na predmetot, momentalno obvinitelkata e na odmor, no jas se nadevam deka naskoro mo`e da o~ekuvame fini{irawe na postapkata vo odnos na toa {to e rabota na Obvinitelstvoto i da se izleze so konkreten predlog”, veli {efot na Oddelot za prganiziran kriminal, Jovan Ilievski.

Obvinitelstvoto, veli Ilievski, mo`e da predlo`i krivi~no gonewe ili otfrlawe na obvinuvawata. Ostanatite slu~ai za organiziran kriminal ne se pristignati vo Obvinitelstvoto, objasnuva toj.

TOA [TO GO PRAVAT PARTIITE E NORMALNO – TOA [TO (NE) GO PRAVAT INSTITUCIITE E PROBLEM U{te kolku aferi se krijat niz partiskite kuloari }e ~ekame na slednite izbori

ste~e rokot za prijavuvawe na doveriteli vo odnos na koi A1 televizija vo ste~aj se javuva kako dol`nik. Ste~ajniot upravnik, Aco Petrov, veli deka }e po~eka do krajot na nedelava da pristignat evntualnite prijavi po po{ta pred da go zatvori spisokot na doveriteli, koj i taka e dolg.

“Vo ovaa faza od postapkata e prerano da se otkrivaat imiwata na doveritelite. Po primaweto na site prijavi treba da se izgotvi tabela na prijaveni pobaruvawa. Na nea se naveduva koj doveritel kolkavi pobaruvawa ima, kolku od niv se osnovani i }e mu bidat priznaeni, a kolku }e mu bidat odbieni. Seto toa se pravi vrz osnova na dokazi koi }e gi ponudat doveritelite”, pojasnuva Petrov.

Ispitnoto ro~i{te na koe }e se formira i Sobranieto na doveriteli e zaka`ano za 4 oktomvri. Na nego }e bidat prezentirani izve{taite koi gi podgotvil Petrov.

I pokraj podmireniot dolg koj A2 televizija go ima{e kon Upravata za javni prihodi koja pobara otvorawe na ste~ajna postapka i za vtorata televizija od Pero Nakov bb od Osnovnit sud Skopje 2 informiraat deka do v~era ne bilo pristignato izvestuvawe za odlo`uvawe na zaka`anoto ro~i{te.

“Do sudot pristigna izvestuvawe deka e podmiren dolgot, no s$ u{te nemame dobieno izvestuvawe dali zaka`anoto ro~i{te }e bide otka`ano. Toa zavisi od odlukata na sudijata koj go vodi predmetot”, veli sudija Antoaneta Dimovska, portparol na Osnoven 2.

Ro~i{teto na koe treba{e da se razgleduva baraweto na UJP za otvorawe na ste~ajna postpka za A2 televizija be{e zaka`ano za 2 septemvri.

MTV SO HELIKOPTERSKI LET GO OSMISLUVA SNIMAWETO NA 8 SEPTEMVRI

H

JOVAN ILIEVSKI

[EF NA ODDELENIE ZA ORGANIZIRAN KRIMINAL VO JO Od site predizborni aferi vo Obvinitelstvoto e pristignata samo taa za slu~ajot Nade`.

Se raboti na predmetot, momentalno obvinitelkata e na odmor, no jas se nadevam deka naskoro mo`e da o~ekuvame fini{irawe na postapkata. za da gi doznaeme, komentiraat poznava~ite. Na nivni razre{nici u{te pote{ko, komentiraat tie. “Lekcijata” od slu~ajot so Bo{koski i negovoto spektakularno apsewe samo den po izborite, u{te pove}e ja komplicira situacijata, velat poznava~ite, zo{to takvite primeri, na primena na pravoto samo po potreba potvrduvaat zo{to najgolem del od aferite zavr{uvaat zaklu~eni vo fioka, velat analiti~arite. Porane{niot antikorupcioner, Dragan Malinovski, veli deka normalno e vo predizboren period partiite da koristat silen vokabular vo koj }e dominiraat obvinuvawa. [to pove}e narodni pari koi se potro{eni za privatni ili za partiski celi se otkrijat kaj protivnikot – tolku pove}e treba toj da go izgubi rejtingot ili da se diskreditira vo o~ite na elektoratot. Ottuka, Malinovski veli deka vo site dr`avi zaedni~ka karakter-

DRAGAN MALINOVSKI

PORANE[EN PRETSEDATEL NA ANTIKORUPCISKA Nie imame selektivna primena na pravoto. Kaj nekoi sli~ai vedna{ se otvoraat postapki i gledame deka mnogu brzo mo`e da se procesiura, pa i da se sankcionira kriminalot. Od druga strana, situacii kade {to prekr{uvaweto na zakonot e prosto kako “dva i dva” nemaat razre{nica.

123

milioni evra te`at aferite koi VMRO–DPMNE i SDSM si gi prepi{aa edni na drugi pred izborite

istika na partiite e pred izbori “o~i da si vadat” so novi aferi, so skandali vo koi se involvirani najvidnite li~nosti od sprotivniot tabor i so te{ki obvinuvawa za kriminal, nekoga{ osnovani, nekoga{ samo so cel za poeni vo politi~kata borba.

Toa {to toj go bara e instituciite da bidat oslobodeni od politi~ki pritisok, za da ocenat kade ima “meso” za da se pokrene postapka.

I sekako, potoa, taa da se istera dokraj: “Kaj nas politizirani se instituciite. Nie nemame

MNOGU O^EKUVAWA OD NOVIOT ZAKON ZA KRIVI^NA POSTAPKA O~ekuvawata na ekspertite, no i vetuvawata na vlasta se deka so noviot Zakon za krivi~na postapka }e se zasili borbata protiv organiziraniot kriminal. So izmenite na Zakonot, glavnata uloga }e ja imaat obvinitelite, odnosno glavnata istraga }e ja vr{at samite tie, so {to treba da se zabrza najma~niot i najspor del od celata postapka, a toa e tokmu istragata.

Sepak, za ova da se slu~i, sekako potrebni se obviniteli rastovareni od politi~ki pritisoci i pripa|awa, a od druga strana, prviot ~ovek na Obvinitelstvoto, Qup~o [vrgovski, pesimisti~ki pora~uva deka nemaat ni prostorni i fizi~ki resursi za da mo`e ovoj Zakon da se implementira. selektivna pravda kako {to mnogumina velat. Pravdata ne mo`e da bide selektivna, taa ili ja ima ili ja nema vo celost. Nie imame selektivna primena na pravoto.

Kaj nekoi slu~ai vedna{ se otvoraat postapki i gledame deka mnogu brzo mo`e da se procesiura, pa i da se sankcionira kriminalot.

Od druga strana, situacii kade {to prekr{uvaweto na zakonot e prosto kako “dva i dva” nemaat razre{nica”, veli toj.

elikopter na Ministerstvoto za odbrana vo ponedelnikot okolu pladne go nadletuva{e centralnoto gradsko podra~je na Skopje so ekipa od Makedonskata radiotelevizija, ~ija zada~a bila da go osmisli na~inot na koj }e bide sniman od pti~ja perspektiva spektaklot po povod dvaesetgodi{ninata od nezavisnosta na Makedonija. Poddr{ka od vozduh za odbele`uvaweto na praznikot }e dadat i tri avioni koi }e veat golemi platna na koi }e pi{uva Makedonija. Spored scenarioto, sve~enosta }e po~ne vo 19.00 ~asot na 8 septemvri, pred Sobranieto, koga pretsedatelot, Trajko Veqanoski, }e ja predade Deklaracijata za nezavisnost na gardata na Makedonija, ~ija zada~a e dokumentot da go prenese vo Muzejot na makedonskata revolucionerna borba.

Voeniot orkestar }e ja izvede kompozicijata napi{ana specijalno za ovoj den, a potoa zaedno so gardata } e trgnat kon muzejot, pri {to }e pominat niz triumfalnata porta “Makedonija”. Tamu, na specijalno napravena scena, Kaliopi i horot “Zlatno slavej~e” }e ispeat pesna komponirana za rodendenot na Makedonija.

Kraj mnogubrojnite spomenici na plo{tadot Makedonija, posveteni na Metodija Andonov-^ento, car Samuil i Justinijan, Goce Del~ev i Dame Gruev, solunskite atentatori, }e defiliraat lu|e oble~eni vo kostimi od periodite na koi im pripa|aat istoriskite li~nosti.

Pred Muzejot na revolucionernata borba }e bide izveden teatarski oratorium so istoriska sodr`ina, a potoa pretsedatelot Ivanov }e ja postavi Deklaracijata vo vitrinite na muzejot.

POPOVSKI-JANDROKOVI]: BILATERALNITE PRA[AWA DA NE BIDAT PRE^KA ZA EU-INTEGRACIJATA

E

vroatlantskata perspektiva na Makedonija e najdobar na~in za eliminirawe na site barieri, zaklu~ile ministrite za nadvore{ni raboti na Makedonija i na Hrvatska, Nikola Popovski i Gordan Jandrokovi}, na prvata tet-a-tet sredba. Ministrite potvrdile deka dvete zemji nemaat otvoreni pra{awa, politi~kite odnosi se odli~ni, no ima prostor za intenzivirawe na ekonomskata sorabotka.

“Makedonija ima silna poddr{ka od Hrvatska na patot kon EU i NATO. Veruvame deka e mo`en dogovor me|u Skopje i Atina za sporot za imeto. Podgotveni sme da pomogneme kolku {to mo`eme, za{to sakame da ja vidime Makedonija vo Evropskata unija”, istakna Jandrokovi}.

Spored nego, bilateralnite pra{awa ne treba da bidat pre~ka vo evrointegrativnite procesi, tuku treba da se re{avaat so me|useben dogovor. Postojat, potencira Jandrokovi}, jasni kriteriumi soglasno koi sekoja zemja pregovara za ~lenstvo.

Na sredbata, kako {to informiraa dvajcata ministri, e predlo`eno da se vospostavi me|uresorska koordinacija, koja bi se zanimavala so pra{awa od ekonomijata, turizmot, infrastrukturata, soobra}ajot.

Hrvatska e prvata zemja {to ja posetuva Poposki po negovoto nazna~uvawe na funkcijata minister za nadvore{ni raboti.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

OTKAKO PO^NAA DA PLA]AAT ZA OTPAD OD AMBALA@I

KONDITORITE SE ZAKANUVAAT SO POVISOKI CENI!

Nekolku prehranbeni kompanii najavija poskapuvawe na proizvodite, poradi tro{ocite za otpad koi gi pla}aat od 1 juli godinava. Duri i tie koi se del od Zdru`enieto za upravuvawe so otpad, Pakomak, i imaat osum pati pomali tro{oci od firmite koi za ovaa stavka & pla}aat na dr`avata, se kategori~ni deka mora da izberat ili pomal profit ili povisoki ceni VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

D

el od prehranbenite kompanii se zakanuvaat deka }e gi poskapat proizvodite, poradi tro{ocite za ambala`en otpad koi gi pla} aat od 1 juli godinava.

Duri i tie koi se del od Zdru`enieto za upravuvawe so otpad, Pakomak, i imaat osum pati pomali tro{oci za otpad otkolku firmite koi za toa & pla}aat na dr`avata, velat deka staveni se vo sitiuacija da biraat me|u pomaliot profit ili povisokite ceni. Od konditorskata kompanija Svislion tvrdat deka tro{ocite za otpad }e vlijaat na krajnata cena na proizvodot.

“Novonametnatiot tro{ok za ambala`en otpad mora da se vkalkulira nekade. Sega pravime presmetki i barame najbezbolna opcija, no ako ne se zgolemat cenite na

sama da proceni dali ovie tro{oci se tolku visoki za da ja krenat i cenata na proizvodite. Mo`am da ka`am deka fabrikite za proizvodstvo na sokovi, pivarnicite i kompaniite od konzervnata industrija se najzasegnati, zatoa {to rabotat so {i{iwa i tegli, koi pove}e te`at i ~inat”, veli Ivanovski.

Konzervnite kompanii se kategori~ni deka tro{ocite za ambala`a od site prodadeni proizvodi }e gi poskapat proizvodite.

“Definitivno }e ima promena kaj cenite na konzerviranite proizvodi. Iako s$ u{te razmisluvame i sme vo faza na dogovarawe, sigurni sme deka odlukata }e bide na tovar na krajnite potro{uva~i”, veli \or|i Atanasov, eden od sopstvenicite na konzervnata kompanija Diem.

Kompaniite koi mu pla}aat na Pakomak da se gri`i za ambala`ite od nivnite iskoristeni proizvodi, imaat za osum do deset pati poniski tro{oci otkolku firmite koi & pla}aat na dr`avata za

proizvodite, avtomatski }e se namali profitot na firmite”, veli direktorkata za razvoj i investicii, Frosina Me{ova.

Od fabrikata za proizvodstvo na sokovi, Vivaks, velat deka s$ u{te kalkuliraat kako da gi ubla`at posledicite od zgolemenite tro{oci, a toa da ne bide na tovar na potro{uva~ite.

Od Stopanskata komora na Makedonija, pak, smetaat deka proizvoditelite ne treba da gi poskapuvaat proizvodite poradi tro{ocite za ambale`en otpad.

“Toa {to kompaniite dosega ne pla}aa za otpadot od svoite proizvodi, treba da im se smeta za ekstra profit.

Zatoa, sega nema osnova da gi poskapuvaat proizvodite samo poradi toa”, velat od Zdru`enieto za zemjodelstvo i prehranbena industrija.

Upravitelot na Pakomak, Filip Ivanovski, pak, veli deka odlukata za poskapuvawe na prehranbenite proizvodi e individualna za sekoja firma.

“Sekoja kompanija treba K

O

M

E

R

C

I

J

A

FILIP IVANOVSKI

Zakonot za upravuvawe so otpad treba{e da stapi na sila na 1 januari godinava, ama be{e odlo`en za {est meseci poradi negoduvawata od strana na biznis-zaednicata.

ovaa usluga. Za plasti~ni otpadni ambala`i, kompaniite~lenki na Pakomak pla}aat 26 evra za ton, dodeka tie koi ne se del od Zdru`enieto, na dr`avata & pla}aat 310 evra za eden ton.

L

E

N

O

G

L

A

S

UPRAVITEL NA PAKOMAK Sekoja kompanija treba sama da proceni dali ovie tro{oci se tolku visoki za da ja krenat i cenata na proizvodite.

Mo`am da ka`am deka fabrikite za proizvodstvo na sokovi, pivarnicite i kompaniite od konzervnata industrija se najzasegnati, zatoa {to rabotat so {i{iwa i tegli, koi pove}e te`at i ~inat.

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

9

NOVI USLUGI VO ELEKTRONSKOTO BANKARSTVO

NAJGOLEM INTERES ZA PROVERUVAWE SMETKI PREKU INTERNET

E-bankarstvoto privlekuva s$ pove}e korisnici, no tempoto s$ u{te e bavno. Najgolem e interesot za sledewe na promenata na sostojbite na smetkite preku Internet, a najmal za kupoproda`ba na devizi

V

korisnicite se pla{at da gi koristat novite uslugi poradi potencijalna finansiska {teta.

No, bankite ne se otka`uvaat od borbata da bidat vo ~ekor so novite svetski trendovi.

Najavuvaat novini, kako {to se kupoproda`ba na devizi preku Internet, beskontaktno pla}awe, t.n. touchless uslugi.

Komercijalna banka vovede ebankarstvo vo 2001 godina, a godinava brojot na korisnici e zgolemen na 57.839. Od niv, duri 98% gi koristat samo uslugite dostapni preku Internet.

U~estvoto na elektronskoto bankarstvo preku elektronska po{ta, telefon i faks iznesuva samo 2%.

IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

o Evropa sekoj tret gra|anin koristi elektronski bankarski uslugi. Vo Makedonija e-bankarstvoto privlekuva s$ pove}e korisnici, no tempoto e s$ u{te bavno. Od bankite velat deka godinava ima porast na brojot na pravni i fizi~ki lica koi koristat elektronski uslugi. Najgolem del od niv koristat uslugi za sledewe na promenite na sostojbata na nivnite smetki.

Iako so e-bankarstvoto ve}e edna decenija ima mo`nost bez da se odi na {alter da se pla}aat i sledat smetki, gra|anite s$ u{te davaat otpor kon naprednite tehnolo{ki re{enija. Brojnite istra`uvawa na bankite poka`uvaat deka

“Brojkota na korisnici na ebankarstvoto ima baven porast najmnogu poradi nedovolnata informiranost na naselenieto, bavnata promena na navikite i stravot od nesoodvetno koristewe i potencijalni zagubi”, veli Dragan @ivaqevi}, sovetnik na direktorot na Sektorot za informati~ka tehnologija vo bankata. Toj dodava deka letovo Komercijalna banka po~nala promotivna kampawa za podobro informirawe na korisnicite za pridobivkite na ovaa usluga (brzina, sigurnost i pomalite transak-

E-bankarstvoto za{teduva pari i vreme K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

ciski tro{oci). Od septemvri pravnite lica }e mo`at da vr{at kupoproda`ba na devizi preku Internet so mo`nost da baraat kotirani kursevi vo realno vreme. [parkase banka od po~etokot na godinava celosno go promeni konceptot na elektronsko bankarstvo, {to rezultiralo so zgolemen broj korisnici. Na internet-stranicata bankata nudi razni e-uslugi, a najmnogu se koristi sledewe na promenite na sostojbata na nivnite smetki. Najmalku se koristat uslugite vrzani za platniot promet vo stranstvo.

“Najgolem del od korisnicite na e-bankarstvoto se pretpriema~i od pomladite generacii. S$ pogolemata rasprostranetost na Internetot vo Makedonija i posvetenosta na obrazovniot sistem vo delot na IT-tehnologiite davaat jasna perspektiva za razvojot na elektronskoto bankarstvo”, veli Julijana Manaxieva, odgovorna za e-bankarstvo vo [parkase banka.

Halkbank na internet-stranicata nudi informacii za tarifata za rabotewe vo platniot promet preku elektronsko bankarstvo, ovlastuvawa na lica koi po elektronski pat K

O

M

E

R

@ENITE SE IDNIOT TARGET ZA OSVOJUVAWE o 2020 godina se o~ekuva pove}e od 60% od lu|eto vo Evropa da koristat onlajn-bankarstvo, poka`uva istra`uvaweto na Doj~e bank sprovedeno na krajot od minatata godina. Severnoevropskite zemji se dom na najentuzijasti~ki onlajn-bankari, ~ija stapka na prifatenost se dvi`i od 62% do 77%. Zad niv se Germanija, Francija i Britanija, pa i SAD, kade {to prifatenosta na ovoj vid bankarstvo se dvi`i od 35% do 54%. Najmalku se koristi vo siroma{nite zemji. @enite se idniot target za osvojuvawe.

D

DEFINICIJA: E-bankarstvoto pretstavuva obezbeduvawe bankarski uslugi po elektronski pat, naj~esto preku Internet, so koristewe na personalen kompjuter, mobilen telefon ili PDA ured. imaat uvid vo sostojbata i pla} awata ili samo za kreirawe nalozi, bez mo`nost za nivno potpi{uvawe, ili pak imaat ovlastuvawe za potpis do opredelen iznos. Bankata najavi novi tehnologii za bankarski uslugi na malo - pla}awa so karti~ki i bez karti~ki, beskontaktni proizvodi i karti~ki (touchless uslugi), telefonsko i TV bankarstvo, touch and go karti~ki, koi samo se dopiraat do odreden postterminal za da bide pla}aweto izvr{eno.

“Do krajot na godinata }e vovedeme bezkontaktno plaC

I

J

A

L

E

N

}awe, koe vo Turcija e eden od najrazvienite i najbrzi na~ini na pla}awe so plate`ni karti~ki. Klientite mnogu brzo }e gi po~uvstvuvaat prednostite, osobeno vo biznisite kade brzinata na izvr{uvawe na pla}aweto e od golemo zna~ewe.

Takvi se restoranite za brza hrana, patarinite, javniot transport, taksi-prevozot, benzinskite stanici, stadionite”, veli Vlado Cvetkovski, direktor na Sektorot za plate`ni karti~ki i alternativni kanali na distribucija vo Halkbanka.

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI NOVI POVOLNOSTI ZA PRENESUVAWE BROJ VO VIP

V

ip operator pretstvuva u{te edna mo`nost za postpejdkorisnicite koi }e go prenesat svojot broj so prefiks vo mre`ata na Vip. Operatorot na postpejd-korisnicite koi do 31. oktomvri }e podnesat barawe za prenesuvawe na svojot broj so prefiksot vo mre`ata na Vip im nudi da dobijat besplatna mese~na pretplata do krajot na godinata, a pritoa gi dobivaat i besplatnite minuti vklu~eni vo tarifniot model. Isto taka, korisnicite ja dobivaat mo`nosta da zboruvaat za 0 denari vo mre`ata na Vip zasekoga{, kako i mo`nost da odberat i najpovolni i najatraktivni modeli telefonski aparati po~nuvaj}i od 0 denari. “Ve}e e o~igledno deka makedonskite gra|ani mo`at da ja prepoznaat dopolnitelnata vrednost koja ja nudi Vip operator. Za toa govori i faktot {to od vkupniot broj korisnici koi go prefrlile svojot broj so prefiks od po~etokot na uslugata prenoslivost na broj do denes pove}e od 76% go odbrale Vip kako svoj operator. I so ovaa ponuda im ovozmo`uvame na makedonskite korisnici da go prepoznaat operatorot koj im nudi najmnogu vrednost za nivnite pari i da stanat del od ve}e polovina milion zadovolni Vip korisnici”, izjavi Nikola Qu{ev, glaven izvr{en direktor na Vip operator.

VLADATA I RABOTODAVCITE PROTIV NELOJALNATA KONKURENCIJA

D

a se podobri statusot na rabotnicite, da se otstrani nelojalnata konkurencija i da se zgolemi odgovornosta na rabotodavcite kon svoite vraboteni se samo del od prioritetite za koi ministerot za trud i socijalna politika, Spiro Ristovski, na rabotna sredba razgovara{e so pretstavnicite od organizaciite na rabotodavci vo Makedonija.

“Sredbata e prva od vakov tip i imame namera da prodol`ime na vakov na~in da razgovarame i da gi re{avame problemite vo idnina. Socijalniot dijalog vo zemjava e ne{to {to mora da postoi me|u Vladata i organizaciite na rabotodavci, pokraj sindikatite, zatoa {to realizacijata na site interesi na posebnite grupi, na bizniszaednicata i na rabotnicite, e mo`na samo niz pravilen socijalen dijalog”, istakna ministerot Ristovski.

Spored Dimitar Stojanovski, pretsedatel na Organizacijata na rabotodavci na Makedonija (ORM), vakviot konstruktiven socijalen dijalog e ~ekor napred, koj dava mo`nost da se postignat podobri rezultati vo ekonomskata i socijalnata sfera.

“Predlo`ivme mnogu raboti od pozitivnoto zakonodavstvo, zabrzuvaweto na ekonomijata i evidentiraweto na vistinskata nevrabotenost, koi ministerot vedna{ gi prifati”, istakna Stojanovski i zabele`a deka s$ pove}e se ~uvstvuva paradoksalniot moment vo ekonomijata, kade {to od edna strana mnogu industrii, kako metalskata, grade`nata, prehranbenata i ma{inskata baraat rabotnici, a od druga strana, ima neverojatno golem broj nevraboteni.

ZAGUBAROT EMO DOBI NOV DIREKTOR

Z

oran Filovski, do neodamna direktor na edna od fabrikite na ohridskiot zagubar EMO, e noviot generalen direktor na nekoga{niot gigant. Filovski doa|a na mestoto na Zoran Traj~evski, koj minatata nedela podnese ostavka od direktorskata fotelja za da stane ~len na Sovetot za radiodifuzija. Filovski }e zastane na ~elnata pozicija na EMO, nasleduvaj}i zaguba od 1,1 milion evra samo za prvite {est meseci od godinava. Otkako vo januari godinava Vladata go nazna~i Traj~evski za generalen direktor na EMO, na mestoto na Kosta Dimitrov, najavi deka direktorskata smena se pravi so nade` deka noviot direktor podobro }e rakovodi so zagubarot i }e gi podobri finansiskite rezultati na kompanijata.

Sega Filovski od EMO treba da napravi profitabilna kompanija ili pak, da najde investitor koj }e ja kupi i za`ivee fabrikata.

29.08.2011

+

Трготекстил з. служ. Арчилормиттал (ХРМ) Гранит Макпетрол Макстил

29.08.2011

Фершпед РЖ Инжинеринг РЖ Услуги Комерцијална банка Топлификација

раст

+56,08% 1.873,00 +2,91% 106,00 +0,78% 579,00 +0,52% 23.000,00 +0,46% 171,00 пад

-

нова цена

нова цена

-9,07% 45.010.00 -7,69% 600,00 -3,72% 207,00 -1,46% 3.300.00 -0,51% 3.523.00

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

[TO POKA@UVAAT BROJKITE ZA DR@AVNATA KASA VO JULI

7,5 MIL. € OD KAZNI I TAKSI ZA 30 ДENA VO BUXETOT Чudno e {to prilivot na prihodi po ovoj osnov vo dr`avnata kasa se slu~uva vo leten period koga ekonomskata aktivnost na kompaniite e namalena. Isto taka, prihodite na dr`avata od kazni rastat koga firmite se soo~uvaat so te{ka nelikvidnost

P

ALEKSANDAR JANEV

janev@kapital.com.mk

oslednite podatoci za dinamikata na polnewe na buxetot poka`uvaat dramati~en porast na nedano~nite prihodi.

Samo vo juli od kazni, taksi i razni nadomestoci inkasirani se okolu 7,5 milioni evra. Prethodnite dva meseca ovie prihodi bea zna~itelno poniski. Чudno e {to prilivot na prihodi po ovoj osnov vo dr`avnata kasa se slu~uva vo leten period koga ekonomskata aktivnost na kompaniite e namalena.

Isto taka, prihodite na dr`avata od kazni rastat, iako firmite se soo~uvaat so te{ka nelikvidnost.

Kaznenata politika na dr`avata mo`e da bide pogubna za ekonomijata koja s$ u{te bavno zakrepnuva od krizata.

Visokite kazni se presudni za idninata na ogromen broj kompanii.

Taka, namesto za investicii vo {irewe na biznisot i otvorawe novi rabotni mesta ili za~uvuvawe na starite, golem del od menaxerite se prinudeni da se borat za opstanok.

Spored uka`uvawata od biznis-sektorot, cel na inspekcii i dano~ni kontroli se mnogu kompanii, a se kaznuva bez pardon.

Biznismenite komentiraat deka akcijata na Vladata za kaznuvawe na firmite i nivno zatvorawe samo &

{teti na ekonomijata.

Tie postojano apeliraat da se olabavi kaznenata politika, a buxetot namesto so kazni da se polni olni so danoci.

“Pritisokot od inspekcii vrz biznisot e ogromen i toa go ko~i raboteweto na kompaniite. e.

Duri i za najsitni problemi emi i nenamerni gre{ki se pla}aat at visoki kazni, {to za nekoi pomali li firmi mo`e da zna~at bankrot.

Zatoa, smetam deka klu~noo e da se relaksira kaznenata politika itika za da mo`e biznisot da funkcionira onira normalno, bez stegi”, komentira ira generalniot direktor na Vitaminka, minka, Sa{o Naumovski.

Osven visinata na kaznite, e, za menaxerite e problemati~en ~en i pristapot na inspektorite. Spored pored niv, kaznite prvo treba da imaat edukativna funkcija, a, a ne da se pi{uvaat drakonnski iznosi bez prethodno predupreduvawe za problemot.

Podatocite za rast na ovie ie nedano~ni prihodi mo`e da zna~at i deka buxetot e vo slaba finansiska kondicija. Zasega sega e samo izvesno deka buxetot }e se prekrojuva.

Izvori od Vladata otkrivaat deka do krajot na nedelata }e se znae za kolku }e se skratat tro{ocite od dr`avnata kasa i od koi stavki }e se kratat najmnogu pari.

Se procenuva deka buxetot }e mora da se skrati za okolu 100 milioni evra za da se isplatat site

ponedelnik- 29.08.2011

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,60% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,50% 5,60% 4,80% 5,00% 5,50% 6,00% 6,00% 6,50%

24м 5,00% 8,10% 5,00% 8,20% 8,50% 7,80% 9,00% 9,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

36м 7,90% 8,50% 5,00% 8,30% 9,00% 8,10% 9,50% 9,50%

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,10% 2,50% 2,40% 2,70% 2,60% 2,55%

6м 2,70% 2,50% 3,00% 2,90% 3,00% 3,20% 3,00%

24м 3,80% 3,60% 3,75% 4,10% 4,20% 4,00% 4,50%

36м 4,10% 4,50% 4,00% 4,50% 4,70% 4,30% 6,00%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5063 42,4562 69,5301 52,0182 43,4459 45,0695

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,35% 1,3% 0,22% -0,01%

камата 4,00% 5,50%

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

zaostanati dolgovi na dr`avata kon kompaniite i da se vrati DDV. Buxetskiot deficit vo prvite sedum meseci od godinata dostigna 150 milioni evra, so {to se dobli`i do gornata granica od 188 milioni, kolku {to e planirano da iznesuva minusot vo dr`avnata kasa za cela 2011 godina.

3м 1,54% 1,5% 0,32% 0,01%

6м 1,75% 1,7% 0,48% 0,05%

12м 2,08% 2,1% 0,80% 0,29%

3% 2% 1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

ЗА ДЕН

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

Илирика Југоисточна Европа

27.412.275,51

-13,61%

-16,21%

-18,38%

-12,51%

-18,87%

25.08.201

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.060.976,28

-15,48%

-15,33%

-17,24%

-15,49%

-22,70%

25.08.201

Иново Статус Акции

18.592.539,24

-4,06%

-4,39%

-6,05%

0,22%

0,23%

28.08.201

КД БРИК

36.552.932,90

-10,51%

-11,56%

-14,08%

-9,76%

-15,97%

28.08.201

КД Нова ЕУ

21.273.629,45

-10,31%

-18,19%

-22,29%

-16,09%

-18,99%

28.08.201

КБ Публикум - Балансиран

28.156.839,69

-7,76%

-9,38%

-11,89%

-7,45%

-8,54%

28.08.201

КБ Публикум - Обврзници

34.213.391,89

0,08%

1,07%

0,00%

0,00%

0,00%

28.08.201

КБ Публикум Паричен

51.921.356,10

0,26%

0,78%

0,00%

0,00%

0,00%

28.08.201

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

PREGLED VESTI

CENTRALNATA BANKA IM ODGOVARA NA BANKARITE

REK OSLOMEJ GI NAGRADI NAJUSPE[NITE RUDARI

NBM: BANKITE IMAAT VI[OK OD 240 MIL. EVRA!

S

o dodeluvawe nagradi na 15 najuspe{ni rabotinici, v~era vo REK Oslomej sve~eno be{e odbele`an 28 avgust, Denot na rudarite.

Na odbele`uvaweto prisustvuvaa generalniot direktor na AD ELEM, Vlatko Чingoski, direktorite na REK Oslomej, Mile Kraguevski i Imer Zenku, kako i gradona~alnikot na op{tina Oslomej, Fatmir Dehari.

“Treba da rabotime za unapreduvawe na uslovite za rabota, bidej}i sme svesni za te{kata zada~a koja ja izvr{uvaat na{ite vraboteni. Vo period od osum meseci uspeavme da go realizirame predvidenoto za pove}e od 60%”, im pora~a Чingoski na rabotnicite.

Toj naglasi deka vo idnina ELEM }e se fokusira da go prodol`i rabotniot vek na REK Oslomej, bidej}i postojnite rezervi na jaglen se pri kraj. “]e bideme fokusirani na novite nao|ali{ta na jaglen vo mesnosta Popovjani i ]ukale”, re~e Чingoski. Direktorot na REK Oslomej, Kraguevski, pak, istakna deka vo poslednite pet godini 100% go ispolnile predvideniot plan.

Spored NBM i bez namaluvawe na zadol`itelnata rezerva bankite imaat vi{ok od 240 milioni evra, koi namesto da gi plasiraat vo blagajni~ki zapisi, mo`e da gi pu{taat vo krediti

B

MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

ankite imaat vi{ok pari, koi namesto da gi plasiraat vo blagajni~ki zapisi, mo`e da gi pu{taat vo optek preku krediti, velat od Narodnata banka vo vrska so baraweto

na bankarite za namaluvawe na stapkata za zadol`itelna rezerva, {to go smetaat kako pre~ka za pogolemo kreditirawe.

“Vo momentov postavenosta na instrumentite na monetarnata politika se analizira i Narodnata banka naskoro }e izleze so viduvawe za eventualnite korekcii kaj nekoi od niv. Zadol`itelnata rezerva e eden od instrumentite na monetarnata politika, ~ija postavenost se razgleduva vo celina. Dali zadol`itelnata rezerva }e bide del od eventu-

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.352,52 МБИД 2.435,82 ОМБ 117,77

-0,28% +0,33% +0,02%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.539,20

+2,26%

+2,83%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

2.400

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.685,52

+0,27%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

NASDAQ 100 2.223.96

+1,16%

TOPIX 767,30

+1,11%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

DELOVNITE OBJEKTI PRIORITET ZA LEGALIZACIJA VO PRILEP

V

o Prilep dosega se podneseni okolu 7.000 barawa za legalizacija na bespravno izgradeni objekti.

Prioritet vo procesot na legalizacija vo ovaa op{tina }e imaat delovnite objekti, odlu~i lokalnata vlast i regionalnata stopanska komora. Spored Risto Najdoski, izvr{en direktor na Regionalnata stopanska komora, pred s$ stanuva zbor za pomalite firmi, za{to golemite, kako Vitaminka, Mermerniot kombinat i pivarnicata, ve}e gi podnesoa svoite barawa.

“Se raboti za pogolemi povr{ini i objekti i zatoa vo dogovor so gradona~alnikot na Prilep, Marjan Risteski, na vonredna sednica re{ivme site firmi da podnesat barawe za legalizacija i da imaat prioritet vo postapkata”, veli Najdoski.

Lokalnata vlast e zadovolna od interesot za legalizacija na prilep~ani. Zasilena e i kampawata preku dvosmensko rabotno vreme vo lokalnata samouprava.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik- 29.08.2011

+0,33%

BRAZIL BOVESPA 54.860.70

112 108 104

1.800

2.200

100

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+2,87% +2,83%

+0,52%

+1,92%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 20.204,20

+1,39%

+1,16%

+1.59%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

SASX 10 1.051,29

-0,74%

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 2.023,80

SOFIX 375,60

+0,60%

+0,74%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 667,81

ATHEX 981,52

+0,98%

Ласта

290,00 Симпо

240,00 Сунчани хв.

39,99

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.678,69

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.425,52

BELEX15 623,05

ВЕРН

60,50 Максима х.

0,02

КДХР

39,50

+14,17% -5,14%

Јумбсс бан.

13.278.00

Енергопр.

582,00

-8,33%

+3,82% -3,00%

Профицио

16,00

-3,54%

-0,50% BRENT 111.640$/барел -0,21%

ЛЕСНА СУРОВА

ПРИРОДЕН ГАС

86.83$/барел

3.79$/ММБТу

Хр. Духани

121,00

Пив. Лашко

12,12

КДХП

8,64

ЗЛАТО 1792.70$/унца СРЕБРО 40.66$/унца БАКАР 9075.00$/унца

+14,29% -3,19%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+70,00%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА ЗА ЗАТОПЛ.

300,5

-1,12% -0,17%

-2,49%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+17,62%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ОМБ

116

2.800

2.400

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.257,35

120

2.600

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

АЗИЈА ИНДЕКСИ

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

D

izelot poskape za polovina denar, po v~era{nata odluka na Regulatornata komisija za energetika.

Benzinite, pak, ostanuvaat so ista cena. Od deneska, eurodizelot se prodava po cena od 66 denari za litar.

Eurosuper od 95 oktani ostanuva 77 denari, dodeka eurosuper 98 i vo slednite dve nedeli }e se prodava po 78,50 denari za litar.

Ekstra lesnoto maslo za doma}instvo poskape za 0,50 denari za litar i se prodava za 54,50 denari. Mazutot, pak, poevtini za 0,149 denari i se prodava po 39,399 denari za kilogram. Od RKE poso~uvaat deka zgolemuvaweto e poradi porastot na cenata na naftata na svetskiot pazar i namaluvaweto na kursot na denarot vo odnos na dolarot.

2.000

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.953,90

DIZELOT POSKAPUVA, BENZINITE SO ISTA CENA

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+0,48%

МБИД

3.000

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.169,29

Taa za “Kapital” izjavi deka monetarnata regulativa i zakonite treba parcijalno da se smenat zatoa {to, spored nea, tie promeni }e mo`e da gi ponesat promenite na celiot bankarski sektor.

“Vo vrska so o~ekuvawata na lokalniot pazar, vo delot na zaemite i kreditnite linii, bankarskata asocijacija treba da po~ne da igra edna pova`na uloga. Smetam deka nie bankarite ovie dena treba da ja otvorime diskusijata za minimalnata zadol`itelna rezerva na Narodnata banka, no i za Zakonot za obligacioni odnosi, koi pretstavuvaat pre~ka za podobra ponuda na krediti na pazarot. Mislam deka treba da zboruvame za ovie temi vo ramkite na bankarskata grupacija, a potoa da otvorime pregovori so Narodnata banka i ministerot za finansii”, re~e Pantu~kova.

Inaku, Narodnata banka za godinava predviduva krediten rast od 12,5%. Soglasno poslednite podatoci na NBM za juli, bankite go zgolemile kreditiraweto za 8,8% na godi{na osnova.

“Ova pretstavuva zadovolitelen krediten rast vo odnos na 2010 godina, koga vo uslovi na zazdravuvawe na ekonomijata od efektite na svetskata ekonomska kriza vo 2009 godina be{e ostvaren krediten rast od 7%”, velat vo NBM.

3.200

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.210,08

3.000

alnite promeni kaj monetarniot instrumentarium }e procenime vo naredniot period”, objasnuvaat od NBM. Ottamu velat deka kreditiraweto mo`e da se zgolemi i bez namaluvawe na stapkata na zadol`itelnata rezerva, koja iznesuva 13%. Spored monetarnite eksperti na centralnata banka, i so ovaa stapka na rezervacii bankite imaat vi{ok sredstva vo iznos od nad 240 milioni evra (15 milijardi denari), koi namesto da gi plasiraat vo krediti, “gi vrtat” preku blagajni~ki zapisi.

“So ogled na toa {to bankite imaat zna~itelen vi{ok likvidnost, od koj vo forma na blagajni~ki zapisi, kako eden od najlikvidnite instrumenti, odr`uvaat pove}e od 15 milijardi denari, mo`e da se konstatira deka kreditiraweto mo`e da se zgolemi i bez namaluvawe na zadol`itelnata rezerva. Zna~i, ako bankite imaat dobri proekti za finansirawe }e mo`e da gi finansiraat i sega so vi{okot likvidni sredstva”, decidni se vo Narodnata banka.

Inicijator na baraweto za namaluvawe na zadol`itelnata rezerva e Jitka Pantu~kova, pretsedatel na Upravniot odbor na Ohridska banka i zamenik-pretsedatel na Zdru`enieto na bankarstvo pri Stopanskata komora na Makedonija.

11

ПЧЕНКА 764.00$/бушел

+17,56%

ПЧЕНИЦА 791.250/бушел

-1,93%

КАФЕ 282.3 $/бушел

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

+0,06% +0,15% +2,2%

НИКЕЛ 21.862,50 АЛУМИНИУМ

2290.00$/унца ЧЕЛИК 575.00$/унца

+1,9% +1,8% /

СУРОВИНИ

-0,78% -0,47% -0,76%

-0,83% ШЕЌЕР -1,57% 29,42 СОЈА 1441.25$/бушел -0,40% КАКАО 3109.00$/бушел

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

EVROPA, VREME E ZA LUTINA Evropskata

zaedni~ka valuta e vo nevolja, nekolku zemji-~lenki na EU se soo~uvaat so ogromen dolg, a solidarnosta vo ramkite na blokot opa|a. Evropskata mladina }e go izvle~e podebeliot kraj

G

ermanskata evropska politika naskoro }e pretrpi promeni koi } e bidat zna~ajni kolku {to be{e Ostropolitik - podobruvawe na odnosite na zemjata so Sovetskiot sojuz vo ranite 70-ti godini. Dodeka taa politika be{e karakteristi~na po sloganot “promeni preku zbli`uvawe”, noviot pristap na Berlin mo`e da se nare~e “pove}e pravda preku pove}e Evropa”. Vo obata slu~ai, stanuva zbor za nadminuvawe na jaz me|u Istokot i Zapadot vo 70-tite godini, a me|u Severot i Jugot denes.

Politi~arite neumorno tvrdat deka Evropa e sudbinska zaednica. Toa e taka u{te od formiraweto na Evropskata unija. EU e ideja koja se rodi od fizi~kiot i moralniot pusto{ po Vtorata svetska vojna. Ostropolitik be{e ideja posvetena na deaktivacija na Studenata vojna i probivawe na @eleznata zavesa.

Za razlika od prethodnite nacii i imperii, koi go slavea svoeto poteklo preku mitovi i herojski pobedi, EU e transnacionalna vladina institucija, koja se rodi od agonijata na porazot i u`asot na Holokaustot. No sega, koga vojnata i mirot ne se ve}e glavna tema, {to zna~i evropskata sudbinska zaednica za novite K

O

M

E

R

generacii? Vo pra{awe e egzistencijalnata kriza, nametnata od finansiskata i krizata na evroto, koja gi tera Evropejcite da sfatat deka ne `iveat vo Germanija ili Francija, tuku vo Evropa. Za prvpat, mladite vo Evropa ja iskusuvaat sopstvenata “evropska sudbina”.

Iako se podobro obrazovani od koga i da bilo i imaat visoki o~ekuvawa, se soo~uvaat so pad na pazarot na trudot, predizvikan od zakanata za nacionalen bankrot i od ekonomskata kriza. Denes, eden od pet Evropejci na vozrast pod 25 godini e nevraboten.

Na mestata kade {to postavija {atori i go krenaa svojot glas baraat socijalna pravda. Vo [panija i vo Portugalija, kako i vo Tunis, Egipet i Izrael (za razlika od Velika Britanija), gi iska`uvaat svoite barawa na mo}en na~in. Evropa i nejzinata mladina se obedineti vo gnevot kon politi~arite, koi se podgotveni da potro{at nezamislivi sumi za spas na bankite, iako so toa mo`e da ja prokockaat idninata na mladite. Ako nade`ta na evropskata mladina stane `rtva na krizata vo evrozonata, kakva idnina ja ~eka Evropa, ~ija populacija e s$ postara? Informativnite C

I

J

A

L

E

N

programi sekojdnevno nudat novi snimki za osamnuvawe na novo doba na rizi~na konfuzi ja – “svetskoto rizi~no op{testvo”. Dali globalnata finansiska kriza signalizira slabeewe na stariot centar? Ironi~no, apsolutisti~kata Kina ja igra ulogata na moralen apostol na finansiskiot front, so svojata ostra kritika upatena i do demokratskata Amerika i do EU. No, finansiskata kriza nesomneno postigna edno ne{to: site (i ekspertite i politi~arite) bea katapultirani vo svet koj nikoj pove}e ne go razbira. [to se odnesuva do politi~kite reakcii, postojat dve ekstremni scenarija koi mo`e da se javat edno nasproti drugo. Prvoto e scenarioto na Hegel, spored koe, zemaj}i gi predvid zakanite koi gi predizvikuva globalniot rizi~en kapitalizam, “prividot na razum” dobiva istoriska {ansa. Ova e kosmopolitskiot imperativ: sorabotuvaj ili propadni, uspej zaedni~ki ili propadni sam. Istovremeno, nemo`nosta da se kontroliraat finansiskite rizici (zaedno so klimatskite promeni i migraciskite dvi`ewa) go prezentira scenarioto na Karl [mit, strate{ka igra na mo}, O

G

L

A

S

koja ja otvora vratata za etni~ka i nacionalisti~ka politika.

Sudbinskata zaednica e nesposobna za dvata modela, bidej}i {to i da pravime globalniot rizi~en kapitalizam sozdava novi egzistencijalni podelbi i povrzuvawa vrz osnova na nacionalni, etni~ki, religiozni i politi~ki vrski. Kako Evropa voop{to mo`e da opstane vo vakva sredina? Paradoksalno, uspehot na EU e istovremeno edna od najgolemite pre~ki.

Lu|eto po~naa da gi sfa}aat mnogubrojnite dostignuvawa zdravo za gotovo, i toa vo tolkav stepen {to najverojatno }e gi zabele`at samo ako prestanat da postojat. Чovek treba samo da zamisli EU vo koja povtorno se voveduva paso{ka kontrola na granicite, nema sigurni regulativi za bezbednost na hranata, slobodata na govorot i mediumite ne postojat spored dene{ni standardi, a Evropejcite koi patuvaat vo Budimpe{ta, Kopenhagen ili Praga, ili duri i vo Pariz, Madrid i Rim, se prinudeni da menuvaat pari i da vnimavaat na devizniot kurs. Soznanieto za Evropa kako na{ dom ni stanalo ve}e prirodno. Mo`ebi toa objasnuva zo{to sme podgotveni tolku K

O

M

E

R

lekomisleno da go zagrozime nejzinoto postoewe.

Spasu va~kite fondovi za ju`noevropskite zemji proizvedoa logika na konflikt me|u naciite-donatori i naciite-dol`nici. Naciite-donatori mora da implementiraat doma{ni merki za {tedewe i zatoa vr{at pregolem politi~ki pritisok vrz naciite-dol`nici.

Sprotivno na toa, naciitedol`nici se gledaat sebesi kako `rtvi na diktaturata na EU, so koja se naru{uvaat nivnata nacionalna avtonomija i dostoinstvoto.

Mnogumina predviduvaat kraj na politikata koga razmisluvaat na ovaa tema.

Kako mo`at da bidat tolku slepi? Pove}e ili pomalku, na nacionalno, evropsko i osobeno na globalno nivo opciite se Hegel, koj veruva vo razum, i [mit, koj gleda neprijateli nasekade. Koga stanuva zbor za ve~nata kriza nare~ena Evropa, ovoj konflikt okolu modelot na idninata go otvora pra{aweto: Do koja mera revolucijata na gnevnata mladina gi nadminuva nacionalnite granici i promovira solidarnost? Vo kolkava mera ~uvstvoto na izostavenost vodi do evropsko generacisko iskustvo i novi politi~ki inicijativi?

Kako se odnesuvaat rabotniC

I

J

A

L

E

N

ULRIH BEK profesor po sociologija na London School of Economics i na Harvard University cite, sindikatite i centarot na evropskoto op{testvo?

Koja od golemite partii vo Germanija, na primer, ima hrabrost da im objasni na gra|anite kolku za niv e zna~ajna Evropa kako tatkovina? Merkel se pridr`uva do Hegelovata ideja so toa {to pretpo~ita skr{nuvawa od razumot. Ili so jazikot na tancot: dva ~ekori nazad, eden nastrana, potoa magi~no polukru`no vrtewe so brzina na svetlinata, omeknato so mal ~ekor napred – otprilika vaka si potskoknuva koaliciskata vlada vo Berlin, sopnuvaj}i se po patot, tancuvaj}i na muzika koja nitu Germancite, nitu Evropejcite ne mo`at da ja slu{nat, ni da ja razberat. Dodeka porane{niot kancelar Helmut Kol predupreduva{e na germanska Evropa i se bore{e za evropska Germanija, Merkel zastapuva germanski evronacionalizam, potpiraj}i se na sposobnosta na berlinskata regulatorna i ekonomska politika za zaceluvawe na ranite na Evropa.

O

G

L

A

S

IZVESTUVAWE ZA IZMENA NA STATUTOT NA KB PRV OTVOREN ZADOL@ITELEN PENZISKI FOND - SKOPJE KB Prvo penzisko dru{tvo AD Skopje izvr{i izmeni na Statutot na Zadol`itelniot penziski fond so koj upravuva. Izmenata se odnesuva na usoglasuvawe na Statutot so izmeni na Zakonot za zadol`itelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe i definirawe na pe~atenite mediumi vo koi se objavuva Informativniot prospekt za KB Prv otvoren zadol`itelen penziski fond – Skopje i KB Prvo penzisko dru{tvo AD Skopje.

Site zainteresirani lica mo`at da izvr{at uvid vo Statutot na Zadol`itelniot penziski fond na internet stranata na KB Prvo penzisko dru{tvo AD Skopje (www.kbprvo.com.mk), vo prostoriite na Dru{tvoto ili na proda`nite mesta {to se objaveni na internet stranata.

So po~it, KB Prvo penzisko dru{tvo AD Skopje

IZVESTUVAWE ZA IZMENA NA STATUTOT NA KB PRV OTVOREN DOBROVOLEN PENZISKI FOND - SKOPJE KB Prvo penzisko dru{tvo AD Skopje izvr{i izmeni na Statutot na Dobrovolniot penziski fond so koj upravuva. Izmenata se odnesuva na usoglasuvawe na Statutot so izmeni na Zakonot za dobrovolno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe i definirawe na pe~atenite mediumi vo koi se objavuva Informativniot prospekt za KB Prv otvoren dobrovolen penziski fond – Skopje i KB Prvo penzisko dru{tvo AD Skopje.

Site zainteresirani lica mo`at da izvr{at uvid vo Statutot na Dobrovolniot penziski fond na internet stranata na KB Prvo penzisko dru{tvo AD Skopje (www.kbprvo.com.mk), vo prostoriite na Dru{tvoto ili na proda`nite mesta {to se objaveni na internet stranata.

So po~it, KB Prvo penzisko dru{tvo AD Skopje

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

13

SVET

0-24

...OD AMERIKA KON KANADA

...ZA REFORMI VO OBRAZOVANIE

...TRADICIONALNO

Irena s$ u{te besnee

Studentski protesti vo Чile

Indija go slavi ra|aweto na Kri{na

Irena prodol`uva kon Kanada i raznesuva s$ pred sebe.

reformi vo visokoto obrazovanie.

lotvoruvawe na qubovta i uni{tuvawe na bolkata.

lujata Irena koja dosega odnene 22 `ivoti, vo poslednite o ~ileanskiot glaven grad Santjago dojde do sudir me|u inatiot vikend vo Indija se odr`uva{e eden od najva`nite O 24 ~asa oslabna i sega nalikuva na uragan. Iako SAD Vstudentite i policijata, vo tekot na protestite vo koi Mfestivali, Janma{tami, so koj se proslavuva ra|aweto ja izbegna opasnosta, posledicite s$ u{te se o~ekuvaat, a u~estvuvaat pove}e od 1.000 studenti koi baraat od Vladata na bogot Kri{na, koj za indiskite vernici pretstavuva ote-

RADIKALNA REORGANIZACIJA NA BANKARSKIOT SEKTOR VO GRCIJA

ALFA BANKA I EUROBANK JA FORMIRAA NAJGOLEMATA BANKA VO JIE “Brakot” me|u Alfa banka i Eurobank sozdava ogromna institucija so kapital od Katar i na toj na~in se formira najgolemata banka vo Jugoisto~na Evropa. Spojuvaweto }e predizvika domino-efekt i }e dovede do u{te povrzuvawa kako lek protiv dol`ni~kata kriza VASE CELESKA

V

celeska@kapital.com.mk

torata i tretata po golemina banka vo Grcija, Eurobank i Alfa banka, se spoija pod kapata na Investiciskiot fond na Katar so cel podobro da se spravat so te{kata dol`ni~ka kriza i recesija vo Grcija. Ovoj istoriski dogovor me|u Eurobank i Alfa banka se o~ekuva da otvori novi horizonti za bankarskiot sistem vo Grcija i da go razdvi`i pazarot vo ovaa premnogu zadol`ena zemja.

“Brakot” me|u Alfa banka i Eurobank sozdava ogromna institucija so kapital od Katar i na toj na~in se formira najgolemata banka vo Jugoisto~na Evropa i 25-tiot po golemina konzorcium vo Evropa. Ulogata na strate{ki investitor vo novata banka ja prezema Katar, koj }e u~estvuva so kapital. Se o~ekuva Investiciskiot fond na Katar vo novata banka da vlo`i 500 milioni evra.

“Ovoj dogovor pretstavuva prijatelsko spojuvawe me|u Alfa banka i Eurobank, so

deka ova spojuvawe }e im pomogne na dvete banki da ja prebrodat krizata.

“Ova e strate{ki poteg vo vistinska nasoka koj }e gi za{titi dvete banki od krizata koja nastanuva vo gr~kiot bankarski sektor”, veli Takis Yamanis, glaven analiti~ar vo brokerskata ku}a Beta.

Katar najverojatno }e injektira pari vo noviot entitet vo vreme koga gr~kite banki }e se soo~at so nedostig od likvidnost, zagubi od kreditite na privatniot sektor i rizi~nite pozajmuvawa.

“Dvete banki nema da bidat prinudeni da baraat pari za spas od postojaniot mehanizam za poddr{ka”, naglasuva Yamanis.

Investitorite bea zagri`eni deka prodlabo~uvaweto na krizata i spasuvaweto na Atina od bankrot }e gi natera gr~kite banki da se dokapitaliziraat i da & se obratat na dr`avata za pomo{.

Pribegnuvaweto kon Fondot za finansiska stabilnost na Grcija, vreden 10 milijardi evra, namenet za bankite koi se soo~uvaat so te{kotii, }e gi dovede do faza na restrukturirawe.

u~estvo na zna~itelna investicija od Investiciskiot fond na Katar”, veli visok menaxer na Alfa banka za Rojters.

Noviot subjekt }e ima sredstva od 150 milijardi evra, osum milioni klienti i 80 milijardi evra vo depoziti.

Investiciskiot fond na Katar, koj ve}e ima udel vo Alfa banka, }e stane mnozinski akcioner vo novata grupacija.

“Spojuvaweto na dvete banki }e predizvika domino-efekt i }e dovede do u{te povrzuvawa, bidej}i dogovorot pretstavuva po~etok na radikalna reorganizacija na bankarskiot sektor vo Grcija”, komentiraat analiti~arite na gr~kiot pazar, dodavaj}i deka pogledite na bankarite sega se naso~eni i kon drugi bankarski konzorciumi.

Poradi problemite so namaluvaweto na rejtingot, odliv na depoziti i lo{i krediti za vreme na najgolemata dolni~ka kriza vo istorijata akciite na gr~kite banki padnaa za pove}e od 55% vo poslednata godina. Zatoa, analiti~arite go pozdravija dogovorot me|u Eurobank, koja ne uspea da go pomine posledniot stres-test, i Alfa banka. Tie se nadevaat K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

500

milioni evra }e vlo`i investiciskiot fond na Katar vo novata banka

PO SPOJUVAWETO NOVATA BANKARSKA GRUPACIJA ]E IMA: 150 MILIJARDI EVRA SREDSTVA, 8 MILIONI KLIENTI 80 MILIJARDI EVRA VO DEPOZITI.

Glavniot izvr{en direktor na Eurobank, Nikos Nanopulos, (levo) i negoviot kolega, glavniot izvr{en direktor na Alfa banka, Janis Kostopulos (desno) Haxidakis, glaven analiti~ar vo Pegasus sekjuritis.

Gr~kite banki se zatvoreni nadvor od me|ubankarskiot pazar, a nivnata likvidnost e zavisna od Evropskata centralna banka (ECB), pozajmuvawata i dvi`eweto na gr~kite dr`avni obvrznici. Poslednite podatoci poka`uvaat deka finansiraweto na ECB na gr~kite banki se zgolemi za 20%, na 103 milijardi evra, do krajot na juni.

Za da go fini{ira ova spojuvawe glavniot izvr{en direktor na Alfa banka, Janis

MALKU SE ZNAE ZA INTERESITE NA KATAR Eurobank i Alfa banka ne objavija detali za u~estvoto na Investiciskiot fond na Katar vo noviot bankarski entitet.

“Spojuvaweto, so u~estvo na Katar, e mnogu pozitiven poteg koj }e gi dr`i daleku od opasnost dvete banki.

Spojuvaweto vo sekoj pogled e pozitivno, bidej}i se sozdava nova, pogolema i posilna privatna bankarska grupacija vo Jugoisto~na Evropa, so nov akcioner”, veli Manos N

I

O

G

L

A

S

Kostopulos, bil sovetuvan od analiti~arite na JP Morgan i na Sitigrup. Alfa banka ima pazarna kapitalizacija od 1,068 milijardi evra, a Eurobank od 1,017 milijardi evra. Od po~etokot na godinata vrednosta na akciite na dvete banki se namali za 50%.

Zasega Nacionalnata banka na Grcija (NBG) e najgolemata banka vo zemjata so pazarna kapitalizacija od 2,877 milijardi evra. Naskoro }e se znae dali }e bide nadminata od novata bankarska grupacija.

I

Izgubena e u~eni~ka legitimacija na ime Radika Spasovska, rodena 03.04.2001 od OU Vlado Tasevski Skopje. Istata ja oglasuvam za izgubena i neva`e~ka.

Na 2 septemvri 2011 godina vo Stopanskata komora na Makedonija BESPLATNA PREZENTACIJA NA „TRADEXPO INDONESIA 2011” Vo funkcija na podetalno zapoznavawe na makedonskite kompanii so saemska manifestacija “Tradexpo Indonesia 2011”, {to }e se odr`i od 19-23 oktomvri 2011 godina vo Xakarta, Stopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so Ambasadata na Indonezija vo Budimpe{ta, organizira prezentacija na manifestacijata.

Stopanskata komora na Makedonija, kako ovlasten nacionalen koordinator, organizira poseta na makedonski kompanii na “TRADEXPO INDONESIA”, so organiziran avionski prevoz i hotelsko smestuvawe, besplaten vlez na Saemot, kako i posreduvawe pri izdavawe vizi za Indonezija.

Za prvite 10 prijaveni makedonski kompanii prijaveni preku Stopanskata komora na Makedonija obezbedeno e besplatno hotelsko smestuvawe za vremetraewe na saemskata manifestacija.

Pretstavnici od Ambasadata vo Indonezija so sedi{te vo Budimpe{ta }e izvr{at detalna prezentacija na nastanot. So ogled na interaktivniot karakter na nastanot, ostavena e mo`nost za ostvaruvawe oddelni sredbi na kompaniite so pretstavnicite na Ambasadata.

Prezentacijata na Saemot }e se odr`i na 2 septemvri 2011 godina, (petok), so po~etok vo 11:00 ~asot, vo Stopanskata komora na Makedonija, sala 1 na 5-ti kat. Prijavniot list mo`e da se prevzeme od veb sajtot: www.mchamber.mk

Feqton

14

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Falangata pred rekata Granik, delo na Avgust Petrtil od 1909 godina

LIDERSKI STIL BAZIRAN NA POVRZANOSTA

N

ikanor, sinot na Parmenion, dobil komanda nad tri bataljoni hipaspisti, najdobrite pe{adiski trupi.

Tie bile na krajnata desna strana na makedonskite pozicii, kon planinite. Od levo od Nikanor bil zetot na Parmenion, Koen, so bataljon na falanga. A levo od Koen stoel bataljon na falanga predvoden od Perdika, blizok prijatel na Aleksandar i negov doverliv zapovednik, koj eden den kratkotrajno }e vladee so Vavilon. Ovie tri zapovednici ja predvodele desnata strana na makedonskata frontalna linija i bile pod neposredna komanda na Aleksandar. Parmenion bil vrhoven zapovednik na levata strana. Pod nego imalo ~etiri zapovednici. Sekoj od niv komanduval so bataljon na falanga. Na krajnata leva

Bernard Montgomeri

strana, kon moreto, bil Aminta.

Potoa sledel Ptolomej, idniot vladetel na Egipet. Do nego bil Meleager, sleden od Krater.

Aminta, Ptolomej i Meleager mu bile podredeni na Krater, koj mu bil podreden na Parmenion. Sekoj od ovie zapovednici to~no znael {to treba da stori vo bitkata - planovite bile detalno razraboteni i povtorno bile “pro~e{lani” na voeniot sovet pred bitkata.

Nitu Parmenion, nitu Aleksandar, koj im veruval na tie {to gi opolnomo{til da deluvaat spored sopstvena procenka, ne intervenirale nitu pak gi kritikuvale zapovednicite po po~etokot na bitkata. Tie si pomagale edni na drugi, no tolku mnogu pati gi razgleduvale boevite planovi i strategii, taka {to spontano gi sproveduvale - zatoa, nemalo potreba da se vnesuvaat ispravki koga bitkata bila

vo tek. Postoela i potreba na zapovednicite da im se dade dovolno prostor za samite da donesuvaat odluki. Site tie bile mo{ne ve{ti i odlikuvani vojnici. I Parmenion i Aleksandar veruvale deka za zapovednici odbrale izvonredni lu|e; sega bilo va`no da ne im popre~uvaat vo rabotata.

Vedna{ {tom celata pe{adija do{la na svoite pozicii, Aleksandar ja postavil kowicata: Prijatelite bile desno od pe{adijata na Nikanor, sledeni od eden bataljon kopjanici, a po niv doa|ale pajonskata lesna i tesaliskata te{ka kowica. Prijatelite o~igledno bile najve{tite od makedonskite vojnici, odli~no obrazovani i izvonredno dobro obu~eni vo site aspekti na vojuvaweto.

Iako pogolemiot del od Prijatelite gi nasledil od negoviot tatko, nekolku prijateli na Aleksandar od Mieza sega

Britanskiot feldmar{al Vikontot Montgomeri od Alamejn ~esto velel deka izvonrednite vojskovodci sekoga{ se povrzani so svoite trupi i ja koristat sekoja mo`nost neposredno da komunniciraat so niv.

imale zna~ajni odgovornosti vo redovite na Prijatelite.

Nalevo, pod komanda na Parmenion, pred pe{adijata na Aminta, Aleksandar ja pozicioniral sojuzni~kata gr~ka kowica, sostavena od vojnici od razni gr~ki gradovi-dr`avi.

NEPOSREDNA KOMUNIKACIJA Aleksandar javal dol` frontalnata linija dolga okolu pet kilometri. Zastanuval pred sekoja edinica i neposredno im zboruval na vojnicite. Na nekolku vojnici im se obratil po ime i gi potsetil na hrabrosta {to ja poka`ale vo prethodnite bitki, koga tie se izlo`uvale na golem rizik. Aleksendar ja imal taa odli~na sposobnost da im se “vnese v lice” na negovite vojnici, sposobnost za koja britanskiot feldmar{al Vikontot Montgomeri od Alamejn velel deka e sto`erna ve{tina vo voenoto liderstvo. Emotivniot

Vilijam Gas Pagonis

poddr`uva~ki stil na Aleksandar tuka bil fokusiran na motiviraweto na vojnicite da go sledat vo bitkata, kako i da gi inspirira so gradeweto na nivnata samodoverba.

Aleksandar ve}e znael deka moralot se podignuval ako postoela povrzanost me|u nego i negovite trupi. Toj isto taka ja znael i mo}ta na istorijata.

Dodeka im zboruval na vojnicite za pretstojnata bitka kaj Is, i gi potsetuval na nivnata hrabrost vo prethodnite bitki, Aleksandar gi spomenal i podvizite na golemite gr~ki heroi kako Ksenofon, koj so “desette iljadi” go porazil kralot na Persija pod okolnosti koi bile mnogu pote{ki od sega{nite.

Aleksandar gi potsetil svoite trupi deka vojskata na Ksenofon nemala kowi~ka poddr{ka, nitu pak strelci ili frla~i na kamewa - taa bila nabrzina sobrana vojska sostavena

Vilijam Gas Pagonis, sekoe utro vo tekot na Zalivskata vojna odr`uva{e “stoe~ki” sostanok, na koj{to mo`e{e da prisustvuva sekoj pod negova komanda, a sekoja ve~er odr`uva{e “sede~ki” sostanok, koj be{e otvoren samo za negovite stare{ini i za tie koi bea pokaneti na sostanokot. so

Feqton

KAPITAL / 31.08.2011 / SREDA

15

Aleksandar javal dol` frontalnata linija dolga okolu pet kilometri.

Zastanuval pred sekoja edinica i neposredno im zboruval na vojnicite. Na nekolku vojnici im se obratil po ime i gi potsetil na hrabrosta koja ja poka`ale vo prethodnite bitki, koga tie se izlo`uvale na golem rizik. Toj ve}e znael deka moralot se podignuva ako postoi povrzanost me|u nego i negovite trupi

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

od hrabri lu|e od Krit i od Rodos, koi imale `elba da se borat za dobra cel. Ako Ksenofon pod takvite okolnosti mo`el da improvizira i da go pobedi kralot na Persija, rekol Aleksandar, toga{ mo`at i tie - so ogled na nivnata sila i reputacijata kako dobri voini, kako i poradi nivniot podvig od bitkata kaj Granik. Koga gi slu{nale ovie ohrabruva~ki zborovi, vojnicite doa|ale do Aleksandar, se rakuvale so nego i go prekolnuvale da gi vodi vo bitkata.

Prijatelite sekoga{ prvi juri{ale vo bitkata; javale pred drugite vojnici, sekoga{ se borele kade {to bilo najgusto i spasuvale svoi soborci bez ogled na nivniot rang. Nitu eden vojnik ne se somneval deka Prijatelite imale moralen avtoritet da predvodat vo bitkata. Za pove}eto vojnici, bilo pra{awe na ~est da se sledat ovie lu|e, koi predvodele vrz osnova na li~en primer. Su{tinata na gr~kite heroi bila nivnata dvojna uloga - uloga na odli~ni vladeteli i na odli~ni voini. Makedonskite vladeteli i blagorodnici gi imitirale takvite heroi.

USPE[NI I NEUSPE[NI IMITATORI Izvonrednite vojskovodci, ~esto vele{e Montgomeri, sekoga{ se povrzani so svoite trupi i ja koristat sekoja mo`nost neposredno da komuniciraat so niv. Osvrnuvaj}i se na svoeto predvodni{tvo na britanskite trupi vo Vtorata svetska vojna, Montgomeri vo negovata kniga “Koncizna istorija na vojuvaweto” napi{a deka ponekoga{ im se obra}al na mnogu vojnici dodeka bil sednat na hauba od nekoj xip, a ponekoga{ na samo nekolku lu|e koi

Daglas Hejg

Napoleon

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Neuspehot na feldmar{alot Ser Daglas Hejg delumno se dol`i na negovata nesposobnost da go pottikne borbeniot duh na negovite vojnici. Toa, od svoja strana, e rezultat na nemaweto neposredna komunikacija so negovite trupi. stoele kraj patot ili vo nekoe mitralesko gnezdo. “Jas im se obra}av i ne tolku direktno, so pomo{ na pi{ana poraka, vo tekot na va`nite fazi od kampawata ili pred nekoja bitka. Ovie govori i poraki ja zasilija voljata za pobeda i pomognaa celata vojska da se pretvori vo borben tim, koj{to be{e siguren vo pobedata”.

Sporedete go Montgomeri so feldmar{alot Ser Daglas Hejg i negovata komanda so britanskite trupi vo Prvata svetska vojna. Vojnata na Hejg, bazirana na iscrpuvaweto na Germancite, koja ednostavno mo`e da se sumira kako “ubijte pove}e Germanci”, glavno se smeta za beden neuspeh, koj vodel do masovni zagubi me|u trupite sobrani od britanskata imperija. ]e ja zememe za primer golemata britanska ofanziva kaj Pa{endel, po~nata na 31 juli 1917 godina. Ofanzivata trebala da donese probiv na sever, kon bregot na Belgija, kako i da gi uni{ti germanskite podmorni~ki bazi. Vo prvite dva dena od taa ofanziva zaginale ili bile povredeni okolu 10.000 britanski vojnici.

Isti zagubi pretrpele i Germancite.

Postojaniot do`d i bombardiraweto od bojnoto pole napravile mo~uri{te po koe ne mo`ele da se dvi`at tenkovite.

Stotina denovi podocna, koga Prvata svetska vojna kone~no bila okon~ana, probivot na celata Sojuzni~ka armija iznesuval edvaj osum kilometri. No, pritoa, dvete sprotivstaveni strani vo taa ofanziva zagubile okolu 500.000 vojnici.

Koga na~alnikot na {tabot na Hejg (no ne i Hejg) gi posetil vojnicite otkako zavr{ila bitkata, navodno izjavil: “Bo`e moj! Dali nie navistina gi isprativme lu|eto da se borat tuka?”. Poeti kako Vilfred Oven i Sigfrid Sasun poradi ovaa bitka napi{aa nekoi od najubavite voeni poemi. Sigfrid Sasun napi{a: “Jas umrev vo pekolot - (Tie go narekuvaat Pa{endel)”.

Neuspehot na Daglas Hejg de-

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

I Napoleon imal zavidna sposobnost da odr`uva vrska so negovite trupi. Poradi toa, vojskata go vikala “maliot kaplar”, prekar {to go dobil na eden od prvite pohodi {to gi predvodel protiv avstriskata vojska.

lumno se dol`i na negovata nesposobnost da go pottikne borbeniot duh na negovite vojnici.

Toa, od svoja strana, e rezultat na negovata nesposobnost i na protiveweto da vospostavi neposredna komunikacija so negovite trupi. Monti (Montgomeri) ni raska`uva edna slu~ka koga Hejg, otkako bil nagovoren od negoviot {tab, kone~no odlu~il da se “vnese v lice”. Na frontot toj pra{al eden vojnik: “Kade ja zapo~na vojnata?”. Vojnikot otprvin bil zbunet od pra{aweto na Hejg.

Potoa, so ogled na reputacijata na Hejg, vojnikot bil ubeden deka ova nikako ne mo`e da bide pra{awe za negovoto li~no u~estvo vo vojnata. Pa taka, mu odgovoril: “Ser, jas ne ja zapo~nav ovaa vojna. Mislam deka Kajzerot ja zapo~na”.

I Napoleon imal zavidna sposobnost da odr`uva vrska so negovite trupi. Poradi toa, vojskata mu go dala prekarot “maliot kaplar”. Prekarot go dobil na eden od prvite pohodi {to gi predvodel protiv avstriskata vojska. Za da gi uni{tat topovite na Avstrijcite pri preminot na edna reka, Francuzite morale da gi polnat svoite topovi pobrzo otkolku {to Avstrijcite pukale kon niv. A Napoleon bil viden kako nosi topovski |uliwa i gi polni topovite, isto kako kaplarite ~ija zada~a bila postojano da gi polnat artileriskite oru`ja.

MENAXIRAWETO NA PAGONIS Vo tekot na Zalivskata vojna, generalot Vilijam Gas Pagonis, glaven za logistikata na site multinacionalni sili, stana slaven poradi menaxmentskite sistemi za odr`uvawe vrska so negovite vojnici i stare{ini. Sekoj od 22nd SupCom

(logistikata koja ja predvode{e Pagonis, sostavena od 40.000 vojnici) mo`e{e da mu dade malo pismence vo koe ima{e nekakva sugestija, pra{awe za situacijata, dopolnitelni informacii ili nekakov problem. Pagonis sekojdnevno ~ita{e bukvalno stotici pismenca i, koga be{e vozmo`no, dava{e odgovor. Ili, pak, gi prosleduva{e do nekoj od negovite stare{ini, koi{to ja imaa neophodnata informacija ili nadle`nosta da odgovorat ili da storat ne{to za problemot.

Kako dopolnuvawe, toj sekoe utro odr`uva{e “stoe~ki” sostanok, na koj{to mo`e{e da prisustvuva sekoj pod negova komanda. A sekoja ve~er, odr`uva{e “sede~ki” sostanok, koj be{e otvoren samo za negovite stare{ini i za tie koi bea pokaneti na sostanokot.

Pagonis pobara negovata komanda da gi koristi istite pismenca koi gi koristele na nekoj prethoden sostanok, so cel da ne se tro{i skapocenoto vreme vo analiziraweto na informacii koi{to gi videle prethodno. Me|u “stoe~kite” i “sede~kite” sostanoci, Gas Pagonis patuva{e do skladovite za snabduvawe, se sre}ava{e so negovite stare{ini i vojnici, i postojano go zasipuva{e sekogo so pra{awa. Otkako ja napu{ti armijata, Pagonis dobi rabota kako {ef na

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

logistikata vo Sears, Roebuck and Company. Tamu ja prodol`i tradicijata {to ja sozdade vo armijata i povtorno svikuva{e “sede~ki” i “stoe~ki” sostanoci - poka`uvaj}i deka koga e vo pra{awe liderstvoto, toa {to e dobro za patorot e dobro i za pajkata.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: ZAPO^NUVA BITKATA KAJ IS, KADE [TO ALEKSANDAR VO VISTINSKO SVETLO GO POKA@UVA AGRESIVNIOT STIL NA LIDERSTVO.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

16 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

KONZERVNA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE KAKO USPE[NITE KONZERVNI FABRIKI SI GO PROBILE SVOJOT PAT DO POTRO[UVA^ITE I PAZARITE!

KOI SE PREDIZVICITE, A KOI MODELITE ZA POZASILEN RAZVOJ NA KOMPANIITE OD OVOJ SEKTOR?

BRENDIRAWETO, KREATIVNIOT MARKETING PRISTAP I

GRADEWETO IMIX NA KVALITETNA I ZDRAVA HRANA SE EDNI OD KLU^NITE MOMENTI KAKO DA SE POSTIGNE ZADOVOLITELEN PAZAREN USPEH I OSVOJUVAWE NOVI PAZARI?

“KAPITAL” VI DAVA PREGLED NA IZVORITE ZA

FINANIRAWE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA KONZERVNITE KOMPANII!

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111