365-13.09.2011

vtornik. 13 septemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.273,42 МБИД 2.392,54

ОМБ 117,82

-0,64% -0,32% -0,12%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 44,51 71,02

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

WWW.KAPITAL.MK

NAJAVA ZA REFERENDUM PRED DENOT NA VMRO? STRANA 7 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

vtornik. 13 septemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

NOVI BLOKADI NA GRANI^NITE PREMINI KON GRCIJA

3.000

МБИ10

0,64%

2.800

vtornik-13. vtornik 1 septemvri. sept 2011 | broj 365 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

DONALD TRAMP OD REALEX:

Ne postojat lo{i lokacii, tuku samo lo{i investitori!

STRANA 4-5

Grcija {trajkuva, Makedonija pla}a

INTERVJU TRAJKO SLAVESKI

Vlezot vo NATO i EU mo`e da ni donese pogolem rast STRANA 11

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

Samo napred vo odbrana STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

NOVIOT POLITI^KI SISTEM NA ALEKSANDAR

40

STRANA 12

VOVEDNIK KATERINA SINADINOVSKA

Vreme e

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 13 SEPTEMVRI 2011

O

Odbele`uvaweto 20 godini nezavisnost (osven za proslava) e odli~en povod za retrospektiva na na{ite dr`avni politiki. Od kade sme trgnale, kade sme zacrtale da odime i do kade sme na patot kon celta {to sme ja obele`ale. Sekako, so odgovori zo{to sme tokmu dotamu.

Ako otcepuvaweto od Jugoslavija sme go storile so vizija za sozdavawe na edna moderna, razvojna, nezavisna i suverena, multietni~ka, gorda Makedonija, koja svoja na svoeto }e zastane na noze i }e za~ekori kon Evropskata unija i kon NATO, po dve decenii mo`eme da zaklu~ime deka ne sme uspeale. Na reformite {to gi terame mo`at da ni zavidat i evropski zemji, no edinstvenoto vistinsko (kolku i da e nerazumno) pra{awe koe od koe zavisi ispolnuvaweto na na{ata cel – re{avaweto na sporot za imeto - ne go zatvorivme.

Toni hartija se potro{ija i godini i godini debati od razen obem i karakter za ocenuvawe na pri~inite za sporot, negovata nepravednost, dvojnite ar{ini na me|unarodnata zaednica, no pred s$ za na{eto nacionalno obedinuvawe. Toj vnatre{en konsenzus, za koj site relevantni politi~ki subjekti (bez razlika na koja politi~ka, ideolo{ka, pa i nacionalna grupa pripa|aat) se soglasija deka e neophoden za problemot da se nadmine. Prvo dogovor doma, potoa so Grcija.

E sega, ako pri~inite za toa {to Makedonija ne uspeala da najde razumen kompromis so ju`niot sosed, osven kaj nas, mo`eme vo dadeni momenti da gi barame i vo ne dokraj fer odnosot na golemite sili, na geopoliti~kite igri i pomestuvawa na celiot region, koj ni e toga{ vinoven za nesposobnosta da se dogovorime doma? Ako 20 godini nie ne mo`eme da se razbereme me|usebe, kako mo`eme da o~ekuvame

VREME E da se dogovorime so druga dr`ava? Neli nas treba da n$ vodat isti interesi!?

Dr`avni! Makedonski! Neli nie site treba isti crveni linii da oboime? Neli za imeto i za tatkovinata treba da se raboti!?

Zo{to toga{ vo kontinuitet na na{ite politi~ki eliti im e pova`no koj otkolku kako i koga }e se napravi toa! Istite tezi se vrtat dve decenii! Samo se menuvaat mestata vo Sobranie – istite ja polnat tu levata, tu desnata polovina od salata! Koj e na vlast se proglasuva za odgovoren! Koj e opozicija se proglasuva za kodo{ so tajni gr~ki slu`bi! Od toj na vlast se bara da go najde re{enieto!

Ama ako se na~ue deka e blisku da go pronajde, vedna{ se proglasuva za predavnik. Od opozicijata se bara poddr{ka, ama sekoja mo`nost se koristi za da se etiketira! 20 godini detska, evtina politika na borba za prevlast i vnatrepartiska i dr`avna. 20 godini nemawe kapacitet! Dezorientirano, mazohisti~ki, ni malku dr`avni~ki, no voop{to ne naivno, ovaa dr`ava se vode{e od interesite na poedinci! S$ samo golemi dr`avnici, a potezite mali, pomali od zrno!

Aktuelniot premier, Nikola Gruevski, e {esta godina na kormiloto na ovaa dr`ava!

Negovata nadvore{na politika mo`eme da ja cenime kako vakva ili onakva, diplomatijata da e sostavena od po{tari i deca, a negovite politiki kon EU i kon NATO bile nekoga{ emotivni, vo dadeni momenti i nerazumni! Ama Nikola Gruevski na denot koga Makedonija slave{e dve decenii postoewe kako samostojna republika prati silna poraka! Koj umee{e (saka{e) da ja pro~ita samo...

Mnogu leta i zimi do~ekavme i isprativme vo najava deka sega mu e majkata. Deka re{enieto ni e na dofat, ako ne i zgotveno. Mnogu leta i zimi n$ izla`aa.

Nedoverbata deka Makedonija ima lider koj e podgotven da se ispravi, da go obedini i da go motivira narodot zad sebe i da go napravi potegot e opravdana. Ama taa ne smee da n$ zaslepi!

Gruevski bara pomo{, bara pottik i vetuvawe deka

KATARINA SINADINOVSKA ssinadinovska@kapital.com.mk sin ad nov adi ovska s a@ka ska @kaappittal. @ a .com co .mk com .

koga }e dojde denot nema istite tie koi frlaa po nego so drva i kamewa oti nema hrabrost da go proglasat za predavnik. I toa preku pismeni reakcii, verojatno. Oti liderot na SDSM, Branko Crvenkovski, i reakcijata po proslavata (koja nego, kako Makedonec, o~igledno ne go doprela i ne ja po~uvstvuval za svoja) ja prati pismeno! Ne izleze na pres–konferencija da go oceni govorot na premierot!

Da mu ka`e deka ne go poddr`uva negoviot povik oti ne mu veruva!

Najmalku od SDSM se o~ekuva da demonstrira sueta vo vakvi momenti. Oti ima ne{to posilno od toa koj ja ponel slavata na denot koga site peeja za Makedonija na plo{tad ili koj }e go ponese navodniot sram ako dojde do dolgo pregovaranoto re{enie so Grcija. Imeto trpi kompromis! Nacionalnite interesi ne!

Gruevski povika na zaedni~ki crveni linii, na zaboravawe na partiskite i li~nite planovi! Den prethodno Ivanov povika na obedinuvawe vo edna partija – Makedonija! Nedela prethodno porane{niot vicepremier za Ramkoven dogovor, Abdula}im Ademi, izjavi deka do april 2012 godina mo`e da se o~ekuva definitivna razvrska na sporot!

Pa, neli, tokmu toa go baravme od niv?

Neli, tokmu toa, od druga strana, tie se svesni deka treba da go ispora~aat... Oti i vo prikaznata za volkot toj na krajot navistina se pojavuva!

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

23,5

ilioni evra bara da pribere dr`avata deneska preku dve aukcii na trimese~ni dr`avni zapisi, {to gi organizira Ministerstvoto za finansii. Vo prvata aukcija na trimese~ni zapisi, so devizna klauzula, na proda`ba se nudat dr`avni hartii od vrednost vo iznos od nad 13 milioni evra, so kamata od 4,10%. Vo vtorata aukcija se nudat trimese~ni zapisi vo iznos od 10,5 milioni evra, bez devizna klauzula, so kamatna stapka od 4,20%.

Vkupniot iznos na dr`avni hartii od vrednost koj dostasuva za isplata deneska e 27,5 milioni evra ili 1.696.200.000 denari.

M

NOVI BLOKADI NA GRANI^NITE PREMINI

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRCIJA [TRA MAKEDONIJA SOWA JOVANOVA

N

s.jovanova@kapital.com.mk

Nov, dvodneven {trajk zapo~naa gr~kite carinici v~era, kako reakcija na strogite merki za {tedewe i pazarnite reformi {to se obiduva da gi sprovede vladata vo Atina.

Spored najavite, do sreda nautro }e bidat blokirani trite ju`ni grani~ni premini vo zemjava, so toa {to blokadata }e bide celosna za site tovarni vozila. Na glavniot premin BogorodicaEvzoni }e bide dozvoleno pu{tawe samo na patni~kite vozila i toa vo odredeni vremenski intervali.

Ovoj {trajk go popre~uva me|unarodniot soobra} aj na evropskiot Koridor 10, a {tetite gi trpat site koi go koristat, vklu~uvajki ja i Makedonija. Site izvoznici i uvoznici od zemjava koi trguvaat so i preku Grcija ve}e gi presmetuvaat finansiskite implikacii od zatvorenite grani~ni premini.

1,7

milioni evra zaguba pretrpele transporterite vo poslednite dva meseci poradi {trajkovite vo Grcija

Najpogodeni se golemite izvoznici, kako Makstil, Feni, Usje. Mitalstil i drugi industriski kapaciteti, no ogromni {teti trpat i {pediterskite kompanii, trgovskite subjekti i drugi. Presmetkite na {pediterite poka`ale zaguba od prose~no 200 evra na den. Vo Asocijacijata na nezavisni sindikati i transporteri Makamtrans velat deka ve}e izrabotile analiza za sostojbite so Grcija, so koja do{le do zaklu~ok deka samo vo poslednite 2,5 meseci transporterite imale zaguba od blizu dva milioni evra.

“Ne se raboti samo za ovie dva dena {trajk. Nie celo leto se soo~uvame so tivok {trajk od vrabotenite na gr~kata granica zatoa {to ne sakaat da rabotat i pu{taat samo edna lenta za tovarnite vozila. Iako presmetkite glavno zavisat od ponudata i pobaruva~kata, sepak prose~nata {teta za periodot od 15 juni do 11 septemvri iznesuva 1,75 milioni evra”, veli Biljana Muratovska, pretsedatel na Makamtrans.

Taa objasnuva deka zadr`uvaweto na granica za transporterite ne zna~i samo gubewe na delovniot kredibilitet kaj stranskite partneri, tuku i pla}awe ogromni penali poradi zadocneta isporaka na stoka, bilo

do gr~kiot partner ili do pristani{tata. No, iako trpat milionski zagubi, dosega {pediterite ne prezele konkretni aktivnosti za re{avawe na problemot. Zoran Arnautov, operativen direktor na Fer{ped, kompanija koja ima i svoe pretstavni{tvo vo Solun, objasnuva deka imaat vrzani race koga stanuva zbor za {trajkovite na gr~kata administracija.

“Nemame konkretni presmetki napraveno kolku ne ~inat blokadite zatoa {to odime na kalkuliran rizik, odnapred gi izvestuvame komintentite deka }e ima protesti i ja odlo`uvame pora~kata za toj period. Mo`ebi e toa linija na pomal otpor me|utoa znaete kako se veli, ne go lutete toj od kogo zavisite. Na{ata trgovija zavisi od Grcija, od pristani{teto vo Solun, i zatoa nemame ni{to prezemeno. Dopolnitelno e toa {to sme svesni deka ne mo`e ni{to da smenime. Grcite se takvi, skloni na protesti i mislam deka taka }e bide i vo idnina”, objasnuva Arnautov.

Procenka na finansiskata {teta od blokadite vo Grcija nemaat nitu kompaniite-izvoznici, ~ij izvoz odi glavno preku pristani{teto vo Solun.

Tie nemaat alternativni na~ini za isporaka na stokata. Sekoga{ koga gr~kite rabotnici od

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

ZORAN ARNAUTOV OPERATIVEN DIREKTOR NA FER[PED “Nemame konkretni presmetki kolku n$ ~inat blokadite zatoa {to odime na kalkuliran rizik, odnosno odnapred gi izvestuvame komintentite deka }e ima protesti i ja odlo`uvame pora~kata za toj period. Mo`ebi e toa linija na pomal otpor, me|utoa znaete kako se veli, ne go lutete toj od kogo zavisite. Na{ata trgovija zavisi od Grcija, od pristani{teto vo Solun, i zatoa ni{to ne prezemame.”

Navigator

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK BRILIJANTEN UM OD 80 MILIJARDI DOLARI

\ORЃI PETRUШEV inarskata vizba Tikve{ zavr{i dobra rabota so podarocite za prvite patnici na Aleksandar Veliki – dobar marketing i op{testvena odgovornost vo edno

V

DEJVID KAMERON o {est godini, prvpat britanski premier odi vo oficijalna poseta na Moskva, {to pretstavuva zna~ajna misija za peglawe na odnosite me|u dvete zemji

П

ESAM [ARAF

VOISLAV ZAFIROVSKI

ituacijata vo Egipet izleguva Sdovolnite od kontrola so buntot na nezagra|ani, a vladata e

reme e Antikorupciskata komisija da se zafati so novite vrabotuvawa vo dr`avnite institucii za da ispita kolku tie se vo soglasnost so zakonite

V

celosno nemo}na da vovede red i bezbednost vo Kairo i vo drugiot del od zemjata

KON GRCIJA

AJKUVA, A PLA]A

P

Polovina milijarda dolari dobivka vo prvata polovina od godinata, vo vreme koga celiot svet stravuva od nova recesija e definitivno za pozdravuvawe.

Socijalnata mre`a Fejsbuk prodol`uva da gi ru{i rekordite. Spored finansiskite rezultati, za prvite {est meseci od godinata vkupnite prihodi na najgolemata socijalna mre`a se dvojno zgolemeni, na vkupno 1,6 milijardi dolari. Vo isto vreme, netodobivkata na Fejsbuk vo prvata polovina od godinata iznesuva rekordni 500 milioni dolari.

Vakvite rezultati go pravat Fejsbuk u{te poprivle~en za oglasuva~ite. Se ~ini deka ovaa socijalna mre`a voop{to nema negativni posledici od konkurentskata Gugl plus mre`a. Strategijata na Mark Zakerberg za

MARK ZAKERBERG negovata kompanija se ~ini deka ne mo`e da ja probie nitu eden konkurent.

Iako potencijalnite investitori i industriskite eksperti smetaa deka Gugl plus }e zeme golem del od kola~ot na Fejsbuk, zasega polugodi{nite rezultati go ka`uvaat sprotivnoto.

Raste~kata popularnost me|u oglasuva~ite i pove}e od 750 milioni korisnici, novinite koi sekojdnevno se voveduvaat vo ovaa socijalna mre`a ja pravat s$ pogolema i pogolema. Vakvite finansiski rezultati u{te edna{ ja potvrduvaat titulata na Zakerberg, osnova~ot na Fejsbuk, za najvlijatelna li~nost vo svetot, na listata koja ja objavi spisanieto “Veniti Fer”. Pazarnta vrednost na kompanijata se procenuva na 80 milijardi dolari.

GUBITNIK IZBRANA SO CRNI PARI?

Grani~niot premin Bogorodica v~era utroto ostana prazen samo nekolku ~asa.

Vo tekot na denot granicata be{e blokirana od kamioni i avtomobili.

Site izvoznici i uvoznici od Makedonija, koi gi koristat uslugite na pristani{tata vo Grcija, }e pretrpat ogromni zagubi poradi dvodnevniot {trajk na gr~kite carinici. Biznis-zaednicata doprva }e bara re{enie za problemot pristani{teto, `eleznicata ili od grani~nite premini {trajkuvaat, makedonskite biznismeni ja potenciraat potrebata od izgradba na Koridorot 8, koj vodi do albanskoto i bugarskoto pristani{te kako alternativa za solunskoto.

Vo Stopanskata komora na Makedonija povikuvaat na trpelivost vo odnos na aktuelniot {trajk bidej}i sostojbite ne bile novi, tuku se povtoruvale vo izminatite 10 godini.

Branko Azeski, pretsedatel na Komorata, izjavi deka ve}e idnata nedela }e ja posetat Stopanskata komora na Solun, kade {to }e se obidat da razgovaraat za mo`no re{avawe na problemot so cel normalno odvivawe na protokot na stoki i lu|e na granicata so Grcija.

“Dosega sme pravele mnogu aktivnosti za alternativnite morski pristani{ta, no nepodeleno e misleweto deka vo ovoj moment nema seriozna alternativa za Solunskoto. Alternativnite pristani{ta zna~at dopolnitelni tro{oci, lo{a e infrastrukturata do niv, a ne se dobri nitu vlezot i mo`nosta za priem na

[TRAJK PROTIV [TEDEWE! trajkovite se reakcija na naporite na gr~kata vlada da ja spasi ekonomi[ jata preku voveduvawe novi danoci i rigorozni merki za {tedewe. Pred samo dva dena Atina objavi nov, privremen danok vrz nedvi`nostite, a vrabotenite vo dano~nite slu`bi i carinarnicite se nezadovolni od vovedeniot edinstven sistem za pla}awe na trudot na dr`avnite slu`benici. Taksistite, pak, insistiraat vladata da se otka`e od predlog-zakonot za izdavawe licenci za rabota vo ovaa bran{a. Taksistite {trajkuvaa re~isi eden mesec letoto, po {to gi odlo`ija svoite protesti za po~etokot na septemvri. pogolemi brodovi. Seto ova dopolnitelno ja komplicira situacijata za makedonskite kompanii”, dodava Azeski.

No, so ogled na izjavata na zamenik-direktorot na Solunskoto pristani{te od minatata nedela re{avawe na problemite vo skoro vreme }e nema.

Emanuel Mihalidis potencira{e deka podo-

bruvawe na sostojbite mo`e da ima edinstveno vo `eleznicata, no duri dogodina, dokolku se ostvarat najavite za vlez na privaten investitor.

“Fakt e deka gr~kata `eleznica mora da se rekonstruira i taa e vo procedura, ama se o~ekuva finalizacija idnata godina. Spored evropskata regulativa,

gr~kata `eleznica e obvrzana da go liberalizira soobra}ajot. Koga imate privaten investitor blokadite od vrabotenite se svedeni na minimum”, izjavi Mihalidis vo intervjuto za “Kapital”.

BRANKO AZESKI PRETSEDATEL NA STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA “Blokadite od gr~ka strana se ve}e videni i poznati. Чudno e samo vo komplicirana situacija vo koja sega se nao|a Grcija da ima aktivnosti za dopolnitelno komplicirawe.

Nam vo ovoj moment ni e potrebna trpelivost, razgovor, i nie toa }e go napravime.

Na 23 ovoj mesec }e ja posetime Stopanskata komora na Solun i }e razgovarame so rakovodstvoto na pristani{teto, koe isto taka se nao|a vo mnogu te{ka situacija i bara pomo{ od makedonskite kompanii.”

H

Hrvatskiot premier, Jadranka Kosor, se soo~uva so najserioznata zakana dosega za nejzinata politi~ka kariera, otkako porane{na {efica na blagajnata na HDZ objavi isplatnici od politi~kite kampawi na partijata, od koi se gleda deka vo igra bile pari od crni fondovi. Kosor se obide da ja prikrie tajnata koja bukvalno be{e otkopana od dvorot na blagajni~kata, tvrdej}i deka vremeto koga se plasira aferata – pred novite parlamentarni izbori – upatuva na mo`nosta da ja mestat politi~kite protivnici. No, namesto da poka`e pogolema transparentnost vo odnos na slu~ajot, taa odbegna da

JADRANKA KOSOR odgovori na pra{aweto koe samata go postavi tvrdej}i deka e namestena.

Partiskite funkcioneri na HDZ velat deka, navodno, ne znaat ni{to za nezakonskoto finansirawe, no nekoi od niv me|u redovi ve}e baraat odgovornost od Kosor, kako pretsedatel na partijata. ^lenovi na HDZ velat deka mora da ima nekoj koj bi znael za postoeweto na crnite fondovi. Vo me|uvreme, Kosor se brani povtoruvaj}i gi mnogupati ~uenite frazi - deka nejzinata vlada e posveten borec protiv korupcijata i organiziraniot kriminal.

MISLA NA DENOT NE SE RABOTI ZA TOA KOLKU SI VO PRAVO ILI NE VO PREZEMAWETO ^EKORI, VA@NO E KOLKU DOLARI PLUS USPEVA[ DA NAPRAVI[ KOGA NOSI[ DOBRI ODLUKI, A KOLKU NE GUBI[ KOGA PREZEMA[ POGRE[NI ^EKORI.

XORX SOROS

MULTIMILIONER I SOPSTVENIK NA SOROS FONDACIJATA

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

FOTO NA DENOT...

SATELIT NA NASA PA\A NA ZEMJATA

SE POVE]E MAGISTRI I SPECIJALISTI IZVOR: DR@AVEN ZAVOD ZA STATISTIKA

Doktori Magistri Specijalisti

479

212 157 91

100 1991

4

46

74

10

2000

2010

Za 194% e zgolemen brojot na diplomirani studenti vo Makedonija vo periodot od 1991 do 2010 godina. Za 19 godini fakultet zavr{ile 99.447 studenti. Najgolem del, duri 73%, vo 2010 godina studirale na op{testvenite i humanisti~kite nauki, a potoa sleduvaat tehni~kite, medicinskite, biotehni~kite i prirodno-matemati~kite nauki. Od niv, 212 bile specijalisti, 479 magistri, a 157 doktori na nauki.

SVETOT NIZ MEDIUMITE THE WASHINGTON POST Amerikanskiot vesnik na naslovnata stranica objavuva fotografii od odbele`uvaweto na desetgodi{ninata od teroristi~kiot napad vrz SAD na 11. septemvri 2001 godina.

Pretsedatelot Obama na odbele`uvaweto izjavi deka duhot na nacijata s$ u{te e ist, a se}avawata na toj den se sve`i kako da bilo v~era.

DNEVNIK DN Bugarski Dnevnik anaBu lizira deka cenata na li prirodniot gas vo Bupr garija postojano raste, ga a biznis-sektorot bara od Vladata na Borisov da se oslobodi del od stokovite rezervi na st ovoj energens za da ov vlijae na namaluvawe vl na visokite ceni. Samo Bulgargaz minatata Bu nedela predlo`il ne poskapuvawe na gasot po za 14%.

POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot vesnik objavuva deka kompanijata na Ivica Todori}, Agrokor, i oficijalno ja prezede Roto grupa, kompanija distributer na alkoholni i bezalkoholni pijalaci i ugostitelski proizvodi so godi{en promet od nad 70 milioni evra.

Javnosta komentira deka ova ne e obi~no prezemawe na trgovska firma, bidej} i }e mu pomogne na Todori} podobro da se pozicionira na pazarot.

VE^ERWE NOVOSTI Novosti na naslovnata strana objavuva analiza deka duri i so zgolemuvaweto na pezniite penzionerite }e dobivaat samo 350 dinari pove}e. Vesnikot analizira deka ekonomskata kriza gi namaluva penziite, so {to standardot na penzionerite, sprotivno na site najavi, godinava e najlo{..

atelit na NASA star 20 godini star i te`ok nad {est toni nekontrolirano pa|a kon Zemjata.

Kade }e padne nikoj ne znae. Problemot e {to satelitot so golemina na avtobus mo`e da padne vo okean, no i vo va{iot dvor. NASA tvrdi deka {ansite da ve pogodi del od satelitot Upper Atmosphere Research Satellite se 1:21 milioni.

S

DONALD TRAMP OD REALEX VO TIRANA PORA^A

NE POSTOJAT LO[I TUKU SAMO LO[I IGOR PETROVSKI

igor@kapital.com.mk specijalno za “Kapital” od Tirana

Z

Za toa deka vo Albanija grade`nata industrija do`ivea “bum” izminatava decenija sme slu{ale mnogu, a sega ekipa na “Kapital” ima{e mo`nost i vo `ivo da se uveri vo toa. Albanija, koja do pred 20 godini be{e najzatvorenata zemja vo Evropa poradi komunisti~kiot re`im na Enver Hoxa, so nerazviena infrastruktura i edvaj nekolku desetici kilometri asfalten pat, denes e so sosema smenet

Albanija, zemjata ~ija najpoznata grade`na “infrastruktura” do pred 20 godini bea 700.000 iljadi bunkeri {to gi izgradi porane{niot diktator Enver Hoxa, denes e pretvorena vo Meka za grade`nicite od regionot i po{iroko lik. Pretvorena e vo ogromno gradili{te, na koe rabotat golem broj doma{ni, regionalni i svetski kompanii od grade`niot sektor.

Deka vo Albanija navistina mnogu se gradi }e zabele`ite u{te pri vlezot vo glavniot grad Tirana, kade {to se odviva rekonstrukcija na avtopatot na vlezot vo metropolata, a od dvete strani se zabele`uvaat golem broj novoizgradeni komercijalni objekti.

Povodot za na{ata poseta na Tirana be{e prviot saem za grade`ni{tvo i nedvi`nosti, RealEX Tirana 2011, koj se

odr`a od 6-8 septemvri, so nad 60 izlo`uva~i, pove}e od 20 iljadi posetiteli i golem broj gosti od Evropa, Bliskiot Istok i SAD. Glavnata pri~ina za posetata na nastanot be{e ekskluzivnata mo`nost da se ~ue i da se vidi, preku videolink, obra}aweto vo `ivo na Donald Tramp, legendata na biznisot so nedvi`nosti, koj blagodarenie na agencijata za organizirawe biznis-nastani Leoron gi pozdravi gostite na gala-ve~erata vo ramkite na saemot i odr`a dvaesetminutna prezentacija.

500.000 STANOVI NAMESTO 700.000 BUNKERI! Vode~ki partner na RealEX e Knauf, germanskiot proizvoditel na sistemi za suva gradba i sistemi za malterisuvawe, koj preku regionalnata kancelarija vo Skopje finansiski go poddr`a nastanot, istaknuvaj} i ja svojata liderska pozicija vo ovoj sektor.

Vo ramkite na saemot se odr`a i dvodnevna konferencija na koja dvaesetina me|unarodni eksperti gi prenesoa svoite iskustva i debatiraa na temi od oblasta na grade`ni{tvoto.

GRADE@NIOT MAGNAT VO @IVO OD WUJORK

TRAMP: SEGA E VISTINSKO VREME ZA INVESTIRAWE VO NEDVI@NOSTI

rganizatorot na RealEX, agencijata za organizirawe biznis-nastani Leoron, vtoriot den od saemot be{e doma}in na gala-ve~erata vo hotelot Rogner, na koja{to preku videolink vo `ivo od Wujork, od poznatata Tramp kula, gostite gi pozdravi Donald Tramp, amerikanskiot milijarder i grade`en magnat, koj najgolemiot del od svoeto bogastvo izminative ~etiri decenii go napravi tokmu so investicii vo nedvi`nosti. Vsu{nost, Tramp za prvpat & se obrati na publika od Jugoisto~na Evropa, odr`uvaj}i kratok govor za prilikite na globalniot pazar za nedvi`nosti, pri {to istakna deka sega, kako nikoga{ prethodno, ima neverojatni mo`nosti za kupuvawe kvalitetni nedvi`nosti, so ogled deka nivnata cena e drasti~no padnata poradi svetskata ekonomska kriza.

Tramp isto taka re~e deka spored nego ne va`i dobro poznatata mantra vo grade`nite investicii, koja glasi lokacija, lokacija, lokacija, odnosno stavot deka uspe{nosta na investiciite vo sektorot nedvi`nosti zavisi samo od dobrata lokacija za gradewe. Za nego ne postojat lo{i lokacii, tuku samo lo{i investitori.

“Sum videl mnogu dobri lokacii koi bile prakti~ki upropasteni od lo{i investitori, koi ni samite ne znaele {to pravat na zemji{teto {to skapo go platile”, re~e Tramp.

Vo ramkite na gala-ve~erata, na krajot od negovoto obra}awe, toj ja dodeli nagradata za investitor na godinata, koja ja dobi kompani Donald Tramp preku videolink na jata Gener 2 za svojot proekt - deloven objekt RealEx za prv pat se obrati na publika visokokatnica vo najreprezantativniot del od Jugoisto~na Evropa na Tirana.

O

3 FAKTI ZA...

245 361 45,6%

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

PROCENKI...

FILIPOS SAHINIDIS

Lica vo 2010 godina vo Makedonija bile na vozrast od 99 godini i pove}e

ZAMENIK-MINISTER ZA FINANSII

GRCIJA IMA PARI SAMO DO OKTOMVRI

G

rcija, koja e vo dolgovi, ima pari samo do oktomvri”, izjavi zamenik-ministerot za finansii, Filipos Sahinidis, dodavaj}i deka zemjata nu`no treba da dobie sledna tran{a od me|unarodnata pomo{. Toj istakna oti Vladata se obiduva da garantira deka dr`avata }e mo`e da ispla}a plati bez problemi do oktomvri.

Inspektorite od Evropskata unija i MMF }e dopatuvaat vo tekot na nedelata, po {to }e se odlu~uva za slednata tran{a od pomo{ta.

Iljada 236 mladi (0-14 godini) se registrirani vo 2010 godina, {to e pad vo odnos na 1994 godina, koga imalo 483.923 mladi E zgolemeno u~estvoto na staroto naselenie od 1994 do 2010 godina

I LOKACII, INVESTITORI!

VESTI...

GODI[NIOT OTKUP I PRODA@BATA NA ZEMJODELSKI PROIZVODI PORASNA ZA RE^ISI 60% a 55,9% porasna otkupot i proda`bata na zemjodelskite proizvodi vo juli godinava, vo sporedba so istiot period lani.

Poslednite podatoci od Dr`avniot zavod za statistika poka`uvaat deka samo vo juli godinava vrednosta na vkupniot otkup i proda`ba na zemjodelski proizvodi iznesuva 18,8 milioni evra.

Vrednosta na otkupenite zemjodelski proizvodi od individualnite zemjodelski proizvoditeli e zgolemena za 62,1%, a proda`bata od sopstvenoto proizvodstvo na pretprijatijata za 49,5%.

Zgolemuvawe na vrednosta na vkupniot otkup i na proda`bata ima kaj `itata, industriskite i fura`nite rastenija, alkoholnite pijalaci i mlekoto, dodeka namaluvawe ima kaj zelen~ukot, ovo{jeto, dobitokot, `ivinata i jajcata, mle~nite proizvodi i ribata.

Z

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,273.42 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

V~era{niot den na Makedonska berza go odbele`aa pet dobitnici i dvojno pove}e, odnosno 10 gubitnici. Najtrguvani bea dr`avnite obvrznici od desetata emisija, so vkupen promet od 2.416.775 denari. Akciite na najgolemiot dobitnik R@ Uslugi, porasnaa za 2,55%, dodeka najgolemiot gubitnik, TTK banka v~era do`ivea pad na akciite za 3,43%. Makedonskiot berzanski indeks MBI-10 padna za 0,64%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК РЖ Услуги

209.00 +5,00

+2,55% 2 55%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ТТК Банка

1,171.00 3 43% -3,43%

-42,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000

OPASNOST OD KRIZA SO DUPLO DNO ZA ZAPADEN BALKAN ostoi opasnost od pojava na kriza so duplo dno, koja bi gi pogodila site zemji od regionot, poradi {to se prisutni korekcii na o~ekuvanite stapki na rast na BDP, pora~aa guvernerite na centralnite banki na Zapaden Balkan vo Be~i}i, Crna Gora, na Regionalniot sostanok.

Nivnite o~ekuvawa se deka vo 2011 godina site zemji od regionot treba da ostvarat pozitivni stapki na rast, koi najverojatno }e bidat zna~itelno poniski od pretkriznite stapki, istaknaa prisutnite guverneri.

P uf, generalen [tandot na KnanaRealEX Tirana 2011 pokrovitel

Kongresnata palata vo Tirana, kade {to se odr`a RealEX

9,500 07/07 17/07 27/07 06/08 16/08 26/08 05/09

10,992.10 -2,69% 2 69%

Zagri`enosta za dol`ni~kata kriza ostro se nametna vrz aziskite akcii. Aziskopacifi~kite berzi v~era padnaa kako rezultat na novite stravuvawa od bankrot na Grcija i od {ireweto na evropskata dol`ni~ka kriza.

Poznava~ite smetaat deka od istite pri~ini drasti~no potonaa i evropskite indeksi.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,076.67 8,535.67 1,154.23 2,163.66 4,980.48 741.26

VALUTI

-2,65% -2,31% -2,67% -2,29% -4,04% -1,91%

£ €

€ $

1.626

1.3656

+0,7%

-1,2%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FLAERTI: MALKU SE 440 MILIJARDI EVRA ZA SPAS NA PREZADOL@ENITE bemot na fondot na evrozonata za pomo{ na prezadol`enite ~lenki treba da bide pogolem od momentalnite 440 milijardi evra, izjavi kanadskiot minister za finansii, Xim Flaerti, na sostanokot na Grupata sedum industrijalizirani zemji vo svetot, G-7, vo Marsej, Francija. Flaerti istakna deka 17 zemji koi kako valuta go koristat evroto, isto taka, treba naskoro da go smenat ovlastuvaweto na fondot, koe treba da go ratifikuvaat nacionalnite parlamenti.

G-7 se pod golem pritisok da pokrenat akcija za za`ivuvawe na padnatiot ekonomski rast vo bogatite zemji i smiruvawe na najgolema kriza na doverba na finansiskite pazari od globalniot krediten slom

O

Од vnatre{nosta na Re al

EX

“Albanija e zemja koja se menuva na podobro.

Promenite gi gledam pri sekoja moja poseta na zemjava, a ovde doa|am mnogu ~esto. Pri sekoe vleguvawe vo Tirana zabele`uvam novi gradbi i toa navistina me raduva. Knauf e osobeno gord {to vo Albanija ima uspe{na prikazna ve}e 15 godini, a imame i idni strate{ki planovi za ovoj

pazar. Mnogu sme zadovolni od toa kako se prifa}a na{iot brend vo Albanija, a so manifestacii kako {to e ovaa sakame u{te pove}e da im gi dobli`ime na lu|eto od grade`nata fela, no i na obi~nite lu|e na{ite postoe~ki sistemi za suva gradba i malterite, kako i mnogute drugi noviteti {to postojano gi plasirame na pazarite

Biznis-oblako proekt na kompderot vo Tirana, koj{to Donald anijata Gener 2, za gradata za inv Tramp ja dodeli naestitor na godi nata. niz Evropa”, re~e Todor Delovski, generalen direktor na Knauf za Makedonija, Albanija i Kosovo, na konferencijata.

Mo`ebi grade`nata ekspanzija vo Albanija najilustrativno ja opi{a nejziniot premier, Sali Beri{a, koj vo pozdravniot govor pri otvoraweto na RealEX istakna deka im ~estita na site doma{ni i stran-

ski grade`nici za toa {to ovozmo`ile sozdavawe na poinakva Albanija, zatoa {to 700.000 bunkeri, nasledstvo od Hoxa, gi zamenile so 500.000 novoizgradeni apartmani i denes, brojot na stanbeni edinici vo zemjata e tri pati pogolem od pred 20 godini”.

FJU^ERSI ZLATO

1.842,00 $ -0,94% 0 94% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

112,77 $ 0,00% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

@an Klod Junker Evrozonata }e napravi s# za da go odbrani evroto

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

PREPORAKITE NA GREKO ]E STANAT ZAKON

SE STESNUVA PRAVNATA RAMKA ZA CRNITE PARTISKI PARI!

Edno telo so odgovornost za sledewe na partiskite pari, konkretni rokovi za podnesuvawe finansiski izve{tai i kazni za nepravilnosti vo istite se su{tinskite izmeni na Zakonot za finansirawe na politi~kite partii, so koi, po preporaka na GREKO, se pravi obid da se presu{i najgolemiot izvor na korupcija vo dr`avata MAKSIM RISTESKI

CRNI PARI VO KAMPAWITE NA HRVATSKATA PREMIERKA? o o~i na predizbornata kampawa za parlamentarnite izbori vo Hrvatska {to }e se odr`at na 4 dekemvri, premierkata Jadranka Kosor se najde vo sredi{teto na golem skandal povrzan so finansiraweto na nekolkute posledni kampawi na nejzinata partija, Hrvatska demokratska zaednica. Hrvatskite antikorupcioneri, USKOK, ve}e vodat istraga za navodni 1,75 milioni evra potro{eni vo kampawite na HDZ so poteklo od crni fondovi, otkako porane{niot {ef na blagajnata na partijata, Branka Pavo{evi}, im dostavi isplatnici od pretsedatelskite kampawi na Kosor vo 2004 i 2005 godina, i od parlamentarnite izbori vo 2007 godina, koi blagajni~kata gi ~uvala zakopani vo svojot dvor. Hrvatskata premierka uverena vo svojata nevinost ja ohrabri istragata na USKOK, velej}i deka borbata so korupcijata i organiziraniot kriminal se glavni zada~i na nejzinata vlada: “Ako vo HDZ postojat poedinci koi zgre{ile pred zakonot, tie za svoite grevovi treba da odgovoraat”, izjavi Kosor, nadopolnuvaj}i deka e simptomati~no {to aferata so finansiraweto na kampawite na HDZ izleguva vo javnosta tokmu sega, pred po~etokot na podgotovkite za novi izbori, {to, spored nea, e rezultat na interesite na nekoi od politi~kite krugovi vo zemjata.

V

DVAJCA ^LENOVI JA BOJKOTIRAA SEDNICATA NA KOMISIJATA ZA LUSTRACIJA esoglasuvawata vo Komisijata za verifikacija na faktite rezultiraa so bojkot na nejzinata rabota od strana na dvajca ~lenovi, Blagoja Ge{oski i Janake Vitanovski. Tie ne se zadovolni od na~inot na rabotata na pretsedatelot Tome Axiev.

Pokraj nezadovolstvoto od rabotata na Axiev, ^edomir Damjanovski, ~len na Komisijata, najavi tu`ba protiv pretsedatelot. Axiev pak, tvrdi deka odnosite vo Komisijata ne se naru{eni.

“Komisijata ima legitimitet, odnosite ne se naru{eni, Komisijata si funkcionira”, izjavi Axiev.

Za razlika od Axiev, Damjanovski tvrdi deka negovite barawa ne se prifa}aat na sednicite. Toj na v~era{nata sednica pobaral informacija zo{to ne se sproveduva zaklu~okot za paralelno postapuvawe po predmetite na biv{ite i aktuelnite funkcioneri, no negovoto barawe bilo odbieno od drugite ~lenovi.

“Odnosite vo Komisijata se naru{eni. Sekoja strana mo`e ima pravo, no jas li~no mislam deka ne se po~ituva Zakonot i toa na inicijativa i pod pritisok na pretsedatelot. Toj ja zloupotrebuva svojata polo`ba”, izjavi Damjanovski.

Inaku, na v~era{nata sednica bile verificirani okolu 118 izjavi na nositeli na javni funkcii i kandidati za nositeli na javni funkcii, od koi 48 sudii, 28 kandidati za sudii i javni obviniteli i 42 kandidati za nositeli na drugi javni funkcii.

N

REVIJA NA MAKEDONSKI FILMOVI ZA 20 GODINI NEZAVISNOST o povod dve decenii nezavisnost na Republika Makedonija, Kinotekata na Makedonija od 17. septemvri do 5. oktomvri }e prika`e makedonski filmovi snimeni vo poslednite sedum godini.

Filmskata revija v sabota }e po~ne so proekcija na filmot “Golemata voda” na re`iserot Ivo Trajkov, snimen vo 2004 godina.

Narednite denovi }e bidat prika`ani i “Iluzija” na Svetozar Ristevski (2004), “Kako ubiv svetec” na Teona Mitevska-Strugar (2004), “Kontakt” vo re`ija na Sergej Stanojkovski (2005), “Tajnata kniga” na Vlado Cvetanovski (2006), “Senki” na Mil~o Man~evski (2007), “Boli li?” na Aneta Le{nikovska (2007), “Jas sum od Titov Veles” vo re`ija na Teona MitevskaStrugar (2007), “Film” na Ivo Trajkov (2007), “Prevrteno” na Igor Ivanov (2007), “Sozercanie” na Ivo Trajkov (2009), “Tatko” na [}ipe Nuredini Duka (2010), “Vojnata zavr{i” na Mitko Panov (2010), “Majki” na Mil~o Man~evski (2010), “Ova ne e amerikanski film” na Sa{o Pavlovski (2011) i “Pankot ne e mrtov” na re`iserot Vladimir Bla`evski (2011).

P

risteski@kapital.com.mk

akedonija kone~no }e gi implementira preporakite na GREKO (Grupa n a d r`av i v o borba protiv korupcijata) vo Zakonot za finansirawe na politi~kite partii, so {to }e se podzatvori propusnosta na pravnata ramka za cirkulacija na sivo-crni pari vo partiskoto finansisko rabotewe. Edna od glavnite preporaki na GREKO - da se opredeli edno telo koe }e vr{i nadzor vrz finansiskoto rabotewe na politi~kite partii - rezultira{e so predlog ovaa obvrska da mu pripadne na Dr`avniot zavod za revizija, koj dosega ja dele{e so Ministerstvoto za finansii, pri {to se slu~uva{e prefrlawe i izbegnuvawe na odgovornosta me|u instituciite. Dr`avniot revizor, kako institucija do koja partiite treba da gi dostavuvaat godi{nite finansiski izve{tai, dobiva i obvrska da povede prekr{o~na postapka ili da podnese prijava do javniot obvinitel dokolku utvrdi nepravilnosti vo izve{taite i toa najdocna 30 dena po utvrduvaweto na istite. So izmenite se definira i deka javen izvor na finansirawe na politi~kite partii mo`e da bidat samo sredstva od Buxetot na dr`avata, za razlika od prethodno, koga izvor na javno finansirawe bea i edinicite na lokal-

M

nata samouprava. Praktikata poka`ala deka op{tinski pari dosega voop{to ne bile koristeni za finansirawe na partiite. ]e se doprecizira i na~inot na koj{to se raspredeluvaat parite za partiite, vo vkupen iznos od 0,06% od dr`avniot buxet, koi otsega }e se planiraat vo buxetot na Ministerstvoto za pravda.

Novina e odredbata spored koja ministerot za pravda, a ne ministerot za finansii, kako {to be{e dosega, }e gi rasporeduva buxetskite pari za partiite, od koi 30% i ponatamu ramnomerno }e im se raspredeluvaat na site politi~ki partii koi osvoile najmalku 1% od glasovite na parlamentarni ili na lokalni izbori, a 70% na partiite koi osvoile prateni~ki ili sovetni~ki

mandati, vo srazmer spored zastapenosta vo Parlamentot ili vo op{tinskite soveti. Za ovaa cel Dr`avnata izborna komisija }e dobie obvrska do Ministerstvoto za pravda da dostavuva listi so politi~ki partii koi osvoile najmalku 1% od glasovite i koi osvoile prateni~ki i sovetni~ki mandati.

Partiite pove}e }e nemaat obvrska registerot na donacii da go objavuvaat vo dneven vesnik, tuku dovolno e da go postavat na svojata internet-stranica i kako {to veli Zakonot, “na drug soodveten na~in da go napravat dostapen za javnosta”. Zakonodavecot pojasnuva deka celta e da im se olesni na partiite preku izbegnuvawe dopolnitelni tro{oci.

Partiite dobivaat obvrska izve{tajot za dobieni don-

acii vo izminatata godina da go dostavat najdocna do 31. mart do Dr`avniot zavod za revizija i Upravata za javni prihodi, bez obvrska, kako dosega, da go dostavuvaat i do Ministerstvoto za finansii. Izve{tajot za donaciite partiite }e go dostavuvaat edna{ godi{no, za{to prethodnata obvrska za kvartalni izve{tai se poka`ala kako neracionalna i rezultirala so podneseni izve{tai od strana na samo 0,5% od partiite.

Za da im se olesni na partiite, eliminirana im e i obvrskata godi{nite finansiski izve{tai da gi objavuvaat vo Slu`ben vesnik.

Aktivnostite za implementacija na preporakite od GREKO po~naa otkako vo avgust istata godina Vladata go usvoi izve{tajot.

STARI PROBLEMI ZA NOVIOT ZKP

NI FALELE OBVINITELI ZA DA GONIME KRIMINAL!?

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

a edna godina pred startot na primenatata na Zakonot za krivi~na postapka od trite preduslovi: obuka na kadarot, usoglasuvawe na pravnata ramka i obezbeduvawe prostorni, tehni~ki i ~ove~ki resursi dosega samo treninzite za sudiite, obvinitelite, sudskata policija i advokatite se odvivaat vo poln “ek”. Nezainteresiranosta na kandidatite koi ja zavr{uvaat Akademijata za sudii i javni obviniteli za obvinitelskata funkcija vo idnina }e se nadminuva preku nivna specijalizacija, veli direktorkata Aneta Arnaudovska.

“Po zavr{uvaweto na po~etnata devetmese~na obuka site slu{ateli na Akademijata }e polagaat test od koj }e se opredeli koj ima afiniteti za koja pozicija po {to }e sleduva specijalizirana obuka za sudii ili obviniteli koja }e trae 15 meseci. Paralelno, Akademijata gi sproveduva obukite za primenata na noviot ZKP koi na vreme bea po~nati”, veli Arnaudovska.

Tokmu odlo`enata primena na zakonot, spored pretsedatelot na Vrhovniot sud,

N

Jovo Vangelovski, e so cel da se obezbedat site preduslovi za negovo dosledno sproveduvawe.

“Jas mislam deka nema da ima docnewe, bidej}i smetam deka ima dovolno vreme za da se izvr{at site tehni~ki raboti koi se potrebni za ovoj zakon”, izjavi Vangelovski.

Dr`avniot javen obvinitel, Qup~o [vrgovski, nekolkupati dosega ima potencirano deka klu~no za prezemaweto na istra`nata postapka od sudovite vo racete na obvinitelstvata }e bide nivno prostorno, tehni~ko, no i opremuvawe so ~ove~ki resursi.

“Vo obvinitelstvoto ne e investirano vo poslednive 15 do 20 godini nitu denar.

Poslednata zalo`ba na vladata so izgradba na zgrada koja so zabrzano tempo se realizira i vo koja treba da bidat smesteni site obvinitelstva sigurno deka }e odgovori na del od ekipiranosta i tehni~kata opremenost na obvinitelstvoto.

Nie imame izraboteno Strategiski plan vo koj se detektirni site na{i potrebi koi{to se nadevam }e bidat implementirani od strana na vladata za da mo`eme da funkcionirame normalno i za da mo`e noviot zakon za krivi~na postapka

da bide funkcionalen”, izjavi neodamna [vrgovski.

OSTAVEN PROSTOR ZA ODLO@UVAWE NA PRIMENATA NA ZAKONOT Obvinitelstvoto treba da go zgolemi svojot kapacitet za 30%. Napu{tawe na dolgata i neekonomi~na predistra`na i istra`na postapka i skratuvawe na vremeto, no i sredstvata za pribirawe dokazi i izveduvawe zaklu~oci se glavnite postulati na noviot zakon za krivi~na postapka. Javniot obvinitel vo slu~ajov nema samo da ja prezeme ulogata na istra`niot sudija, tuku }e vr{i selekcija na dokazite i sam }e gi ocenuva za razlika od neefikasniot model na duplirawe na postapkata.

Ministerot za pravda, Blerim Bexeti, vo intervju za “Kapital” izjavi deka kompleksnosta na zakonot nalaga da se deluva vo nekolku nasoki: zajaknuvawe na kadrovskite kapaciteti i obezbeduvawe prostorni i materijalni uslovi.

“I pokraj toa {to li~no smetam deka za da se napravat site predhodni podgotovki rokovite se kratki, jas }e napravam s$ da uspeeme vo prevideniot rok da gi sozdademe site pretpostavki, no ne isklu~uvam i prolongirawe na rokovite”, izjavi Bexeti.

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

7

PREGLED VESTI POPOVSKI VO PRVA OFICIJALNA POSETA NA SRBIJA inisterot za nadvore{ni raboti, Nikola Popovski, denes e vo oficijalna poseta na Republika Srbija.

Na sredbata so svojot doma}in, srpskiot minister za nadvore{ni raboti, Vuk Jeremi}, se o~ekuva da se razgovara za mo`nostite za unapreduvawe na bilateralnata sorabotka vo site oblasti od zaemen interes.

Pokraj toa, }e stane zbor i za ponatamo{no zajaknuvawe na regionalnata sorabotka, kako i zaemna poddr{ka na evrointegrativnite procesi na dvete zemji kako nezamenliva alternativa za ponatamo{en prosperitet i stabilnost na regionot.

M

GRUEVSKI JA PODGOTVUVA JAVNOSTA

NAJAVA ZA REFERENDUM PRED DENOT NA VMRO? Pridvi`uvaweto P na sporot za imeto kon k kkone~no re{enie, go ~uvstvuvaat i vo opoziciskata SDSM, od kade {to velat deka jasno e oti premierot manifestira dosega najsilna podgotvenost za kompromis, no deka iskustvoto nalaga da se somnevaat vo iskrenosta. Re{avawe na problemot }e poddr`at, no velat deka o~ekuvaat Gruevski da e orovodecot i prviot nositel na odgovornosta, ako dojde do takov moment KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

ko dosega se {pekulira{e deka ova e klu~nata esen vo koja premierot Nikola Gruevski i vladeja~kata VMRO-DPMNE }e go svrtat kormiloto kon nasoka na podgotovka na naselenieto deka pred nas e referendum na koj }e treba da zaokru`ime za nekakvo modificirano ime na na{ata dr`ava za nadvore{na upotreba (oti borbata e ustavnoto da ne se dopira), sega ve}e se licitira i so datumi. Neoficijalnite informacii koi se po~esto se vrtat vo politi~kite kuloari se deka najavata za organizacija na referendum }e ja do~ekame pred odbele`uvaweto na Denot na VMRO na 23 oktomvri. Od vladeja~kata partija denovive nitu go komentiraat govorot na premierot od Proslavata na nezavisnosta, vo koj toj otvoreno demonstrira{e podgotvenost za kompromis so ju`niot sosed i podade raka za nacionalno obedinuvawe, nitu pak sakaat da gi ocenat informaciite za mo`ni datumi:

A

„Ne licitirame so datumi.

VMRO–DPMNE od prviot moment ima cvrst, jasen stav za sporot za imeto, koj se provlekuva vo site na{i izborni programi. Nimalku od toa ne e otstapeno. A dali sme za kompromis – apsolutno da! I apsolutno deka po ova pra{awe neophodno e obedinuvawe”, velat vo vladeja} kata partija.

Progres ima i vo stavovite na opozicijata. Vo najgolemata opoziciska partija SDSM velat deka govorot na premierot bil pokazatel deka ne{to se „trkala” so imeto: „Vo negoviot nastap mo`e{e da se po~usvtvuva deka toj

demonstrirape povik za obedinuvawe i stav deka ima volja za kompromis. Tolku izrazen {to navistina mo`e{e da se pomisli deka ovoj pat blisku sme do referendum i deka toj ne podgotvuva. No, poznavaj}i go, i imaj}i predvid deka dosega mnogupati ne izlizga site vo prognozite za `e{ka esen ili prolet, ne mo`e da ne se somnevame deka i ovoj pat, ovaa re{itelnost e la`na”, velat vo SDSM. Na pra{aweto dali se podgotveni da odgovorat na povik za obedinuvawe tie velat deka toa }e zavisi vo kakvo oblik }e bide ponudeno toa. SDSM }e prifati delba

[TO IM E NA SOSEDITE? Dodeka nikoj od sosednite lideri ne isprati ni ~estitka za golemiot jubilej , solunskiot prefekt Panajotis Psomijadis mu napi{a pismo na premierot Gruevski, vo koe ja ~estitaa nezavisnosta na Makedonija. „Bi sakal da vi ~estitam za navr{uvaweto 20 godini od proglasuvaweto nezavisnost na va{ata zemja i vi posakuvam brz razvoj na zemjata i blagosostojba na gra|anite vo ramki na dobrososedstvo, zaemno po~ituvawe i sorabotka na na{ite dva naroda”, pi{uva Psomijadis. Spored nego, „golem broj od stranskite investitori vo Makedonija se gr~ki kompanii, fakt {to doka`uva deka Grcija ne e neprijatel, a gr~kite crveni linii se dokaz deka Atina ima volja za re{enie”.

Pozitivna izjava vo suptilen moment.

na odgovornosta; no samo ako Gruevski e nositelot, bajrakonosecot na istata.

Plasti~no objasneto toa zna~i deka makedonskata opozicija }e ~eka Gruevski da dogovori re{enie, pritoa da zastane zad istoto i da ka`e deka toj e predvodnik na pozitivnata kampawa za eventualniot referendum. SDSM, samo }e go poddr`i, oti kako {to velat, negova bila vlasta, a so toa i odgovornosta.

I porkaj toa {to vo ekot na izbornata kampawa, SDSM naglo go smeni stavot za referendumot, kako neophoden, tie velat deka toa ne se dol`i na nikakov pritisok od nadvor, nitu pak na nekakvi informacii za mo`nite slu~uvawa esenva: „Dosega nikoj od me|unarodniot faktor ne sednal so nas da ni ka`e deka esenva }e se re{ava imeto, kako {to mo`e da se ~ue vo javnosta.

Nitu pak voop{to do{le nekakvi oficijalni povici za podleba na odgovornost, mo`no re{enie, ili nov pismen dogovor po urnekot na Ramkoven so koj site lideri bi zele del od tovarot na grb. Vo javnosta se{to se zboruva, no mislime deka seu{te e rano za konkretni ~ekori”, velat vo SDSM.

NOVIOT AMBASADOR SO POSILEN PRITISOK ZA IMETO!?

POL VOLERS PRISTIGNA VO MAKEDONIJA GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

ol Volers, noviot ambasador na SAD, v~era popladneto pristigna vo Makedonija.

Denes toj i oficijalno }e ja prezeme ambasadorskata fotelja, otkako svoite akreditivi }e mu gi predade na pretsedatelot \orge Ivanov.

Volers va`i za iskusen diplomat koj ve}e gi poznava sostojbite vo regionot i vo zemjava. Toj pred {est godini be{e vo Skopje, kako zamenik na toga{nata ambasadorka na SAD, Xilijen Milovanovi}. Toa go potvrduva i faktot {to u{te nedojden vo zemjava, direktno od Va{ington, so porakata za imeto uspea da ja razbranuva doma{nata javnost.

Vo svoeto obra}awe pred Senatot, toj dade razli~na poraka za imeto od taa {to dotoga{ ja slu{avme od sega porane{niot ambasador, Filip Riker, vo koja Volers priznava deka sporot so Grcija e pra{awe i na identitet.

P

“Problemot so Skopje i Atina e ne{to pove}e od ime. Ova e pra{awe na identitet. Nie rabotevme vo minatoto i }e prodol`ime da go pravime toa so makedonskata vlast, kako i so drugata strana preku ambasadata vo Atina. Ja poso~uvame na dvete strani potrebata od pridvi`uvawe napred po odnos na ova pra{awe so golemo ~uvstvo na kompromis, so me|usebna po~it za istorijata i tradicijata, so ~ustvo za volja da se napravi bolniot kompromis, koj e neophoden za da se nadmine ova delikatno pra{awe, pra{awe {to e mnogu emotivno za dvete strani”, re~e Volers za vreme na pretstavuvaweto na svojata platforma pred Komitetot za nadvore{ni raboti vo Senatot.

Osven za imeto, Volers najavi i zasilen pritisok okolu evrointegrativnite procesi vo zemjava, detektiraj}i gi vladeeweto na pravoto, sudstvoto i slobodata na mediumite kako najkriti~ni to~ki vo zemjava.

KOJ E POL VOLERS? Volers e {estiot amabasador na SAD vo zemjava. Va`i za diplomat od ka-

riera koj do momentov, do prezemaweto na novata ambasadorska funkcija, ja vr{e{e funkcijata zamenik-izvr{en sekretar vo amerikanskiot Stejt department. Prethodno bil i direktor na kancelarijata za kavkaski pra{awa i regionalni konflikti vo Biroto za evropski i evroaziski pra{awa. Volers vr{el i diplomatski zada~i v o amb a sa d i te v o Bukure{t, Moskva i vo Nikozija. Doa|a na mestoto na Filip Riker, koj sega ja izvr{uva funkcijata pomo{nik zamenik dr`aven sekretar za evropski i evroaziska pra{awa vo Belata ku}a vo Va{ington.

BEXETI ZA ZAKONOT ZA PARNI^NA POSTAPKA inisterot za pravda, Blerim Bexeti, e zadovolen od primenuvaweto na izmenite vo Zakonot za parni~na postapka, so koi }e se obezbedi efikasna, kvalitetna i pobrza parni~ka postapka, kako i pobrz pristap na gra|anite do pravdata.

Toj naglasi deka Ministerstvoto za pravda }e ja sledi primenata na Zakonot, a istovremeno }e gradi partnerski odnos so nezavisnata sudska vlast i }e bide dobar link me|u sudskata i izvr{nata vlast.

Pretsedatelot na Osnovniot sud Skopje 2, Be}ir [aini, veli deka kako najgolem gra|anski sud vo zemjava posebno vnimanie mu posvetuvaat na primenata na ovoj Zakon, bidej}i so nego, me|u drugoto, }e se namali traeweto na postapkata.

Zakonot za parni~na postapka vo sudovite vo Republika Makedonija po~na da se primenuva od 9. ovoj mesec, po edna godina podgotovki.

M

IVANOV GI ODLIKUVA[E MAKEDONSKITE KO[ARKARI retsedatelot \orge Ivanov donese ukaz za odlikuvawe na ~lenovite na Makedonskata ko{arkarska reprezentacija so “Medal za zaslugi za Makedonija”. Povodot, sekako, se postignatite vrvni rezultati na reprezentacijata vo ko{arkata na me|unaroden plan, koja dade isklu~itelen pridones za razvojot i popularizacijata na ovoj sport vo zemjata i afirmacija na Makedonija vo svetot. Makedonskite ko{arkari nani`aa {est pobedi po red na evropskoto prvenstvo {to se odr`uva vo Litvanija, taka nadminuvaj} i gi i najoptimisti~kite o~ekuvawa na stru~nata i na po{irokata javnost. Prethodno premierot Nikola Gruevski gi nagradi ko{arkarite od reprezentacijata so po tri iljadi evra za plasmanot vo osminafinalnata grupa, no veti deka dopolnitelno }e go motivira sekoj niven ponatamo{en uspeh.

P

NA LA@NITE AZILANTI ]E IM SE ODZEMAAT PASO[ITE zmenite na Zakonot za patni ispravi predlo`eni od vladata so cel da se namali zloupotrebata na viznata liberalizacija predizvikaa `estoka, no neproduktivna rasprava na Komisijata za politi~ki sistem. Najglasen be{e pratenikot na opoziciskata DPA, Zijadin Sela, koj smeta deka izmenite se vo sprotivnost so Ustavot, vo koj odzemawe na paso{ se predviduva samo vo slu~aj sopstvenikot da pretstavuva zakana za javniot interes na gra|anite na Makedonija. Spored nego, namesto sankcionirawe na gra|anite so odzemawe na patnite ispravi dokolku se prisilno vrateni ili proterani od druga dr`ava poradi postapuvawe sprotivno na propisite za vlez i prestoj, kako {to se predviduva so zakonskite izmeni, treba da se popravat uslovite za `ivot na gra|anite koi sakaat da emigriraat. Na ova se nadovrza prateni~kata na SDSM, Cvetanka Ivanova, koja oceni deka vladinite merki nema da gi namalat la`nite azilanti.

I

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

AKO SE NAMALI STAPKATA ZA PENZISKO OSIGURUVAWE

230.000 EVRA MESE^NO POMALKU VO PRIVATNITE PENZISKI FONDOVI

Ako od slednata godina se namali stapkata za penzisko i invalidsko osiguruvawe od dosega{nite 18% na 17,6%, kako {to e predvideno vo programata na Vladata, spored analizata na “Kapital”, mese~nite uplati vo privatnite fondovi }e se namalat za 230.000 evra mese~no VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

ese~nite uplati vo privatnite penziski fondovi drasti~no }e se namalat dokolku Vladata od 1 januari 2012 godina gi namali socijalnite pridonesi. Vo poslednata Vladina programa e predvideno namaluvawe na stapkata za penzisko i invalidsko osiguruvawe od dosega{nite 18% na 17,6% od slednata godina.

Iako ovaa merka }e zna~i namaluvawe na tro{ocite na kompaniite, toa }e se odrazi negativno vrz rabotata na privatnite fondovi. Analizata na “Kapital” poka`uva deka dvata privatni fondovi, NLB Nov penziski fond i KB Prvo penzisko dru{tvo, so namaluvawe na pridonesite narednata godina }e soberat prose~no 230.000 evra pomalku otkolku dosega.

Spor ed pr e smet kata od privatnite fondovi, ako prose~nata bruto-plata vo Makedonija iznesuva okolu

M

K

O

M

E

R

500 evra, od koi sega vo privatnite penziski fondovi se slevaat 6,3% ili 31,7 evra od osigurenik, ako se namali procentot na socijalni pridonesi, od januari narednata godina sekoj osigurenik od svojata plata }e odvojuva edno evro pomalku ili okolu 30,9 evra za vtoriot penziski stolb. Spored toa, ako se zeme predvid deka zaklu~no so avgust godinava dvata privatni fondovi imaat vkupno 286.084 osigurenici, toga{ prihodite po ovoj osnov }e se namalat za pribli`no 230.000 evra.

Poznava~ite na penziskiot sistem alarmiraat deka ovaa merka ima i kontraefekt.

Dodeka od edna strana e dobra za biznisot, dokolku se namali stapkata na pridones penziite na osigurenicite }e bidat pomali od tie koi prethodno se presmetani pri sklu~uvaweto na dogovorite za ~lenstvo vo privatnite fondovi.

“Dokolku se namali stapkata na pridones, osobeno vo delot koj se izdvojuva za vtoriot stolb, penziite na osigurenicite vklu~eni vo C

I

J

A

L

E

N

dvostolbniot penziski sistem avtomatski }e bidat pomali od nivnite o~ekuvawa. Namaluvaweto, isto taka, }e ima dolgoro~no vlijanie i vrz celiot penziski sistem.

Vladata ova namaluvawe go predlo`i kako merka za pomo{ na stopanstvenicite vo ovie krizni godini, so samiot fakt deka rabotodava~ite }e pla}aat pomali pridonesi.

No, ne mo`e da se barat re{enija za toa preku penziskiot sistem, tuku vladata O

G

L

A

S

treba da najde soodvetni merki od ekonomski karakter” veli Zorica Apostolska, porane{en direktor na MAPAS. Privatnite penziski fondovi za ovaa merka velat deka e no` so dve ostrici.Spored niv, negativnite efekti mo`at da se amortiziraat samo so zgolemuvawe na vrabotenosta i na platite vo zemjata.

“Iako izvesnoto namaluvawe ne e dramati~no, sepak e promena koja gi zasega osigurenicite. Za da se ubla`at K

O

M

E

R

DAVOR VUKADINOVI]

JANKO TRENKOSKI

DIREKTOR NA NLB NOV PENZISKI FOND Iako izvesnoto namaluvawe ne e dramati~no, sepak e promena koja gi zasega osigurenicite.

DIREKTOR NA KB PRVO PENZISKO DRU[TVO Ako s$ ostane konstantno, namaluvaweto na pridonesot, }e donese 2,22% namaluvawe na mese~nata uplata.

vakvite negativni efekti treba da se zgolemi vrabotenosta vo zemjava”, veli direktorot na NLB Nov penziski fond, Davor Vukadinovi}.

Direktorot na KB Prvo penzisko dru{tvo, Janko Trenkoski, smeta deka zgolemuvawe na platite bi gi amortiziralo efektite od namaluvawe na C

I

J

A

L

E

N

pridonesite.

“Ako s$ ostane konstantno, namaluvaweto na pridonesot od 18% na 17,6% }e donese 2,22% namaluvawe na mese~nata uplata. No, ako vo isto vreme se zgolemat platite, avtomatski i toa vlijae vrz mese~nata uplata na pozitivno”, veli Trenkoski.

O

G

L

A

S

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

KOJ JA KO^I PRODA@BATA NA PROPADNATATA MLEKARNICA?

PAK SE ODLO@UVA PRODA@BATA NA SVEDMILK

Izvr{itelot tvrdi deka }e ima pogolemo odlo`uvawe na vtorata licitacija za proda`ba na Svedmilk, no ne ka`uva zo{to. Od najgolemiot doveritel, NLB Tutunska banka, pak, velat deka pregovaraat so nekolku zainteresirani kupuva~i i od toa zavisi koga }e go objavat vtoriot oglas ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ropadnatata mlekarnica Svedmilk najverojatno u{te dolgo nema da dobie nov sopstvenik.

Iako najgolemiot doveritel, NLB Tutunska banka, najavi deka vtorata licitacija za imotot i opremata na Svedmilk }e bide zaka`ana na po~etokot na mesecov, toa nema da se slu~i. Povtorno se kalkulira so proda`bata na mlekarnicata, iako nejzinoto restartirawe }e ima golem pridones za stabilizirawe na sostojbite vo mle~nata industrija vo zemjava i za namaluvawe na uvozot na mleko i mle~ni proizvodi.

No, izvr{itelot Gordan Stankovi} tvrdi deka }e ima pogolemo odlo`uvawe na vtorata licitacija. Od NLB Tutunska banka, pak, velat deka pregovaraat so nekolku zainteresirani kupuva~i na mlekarnicata i deka od toa }e zavisi konkretniot rok

P

7,5

koga }e go objavat vtoriot oglas. “]e ima pogolemo odlo`uvawe na vtoriot oglas za javno naddavawe na opremata i imotot na Svedmilk. Spored moi informacii, nema da bide objaven vo skoro vreme.

Za pri~inite obratete se kaj doveritelot”, kratko odgovori Stankovi}, koj ja vodi postapkata za proda`ba na Svedmilk.

Generalniot direktor na NLB Tutunska banka, \or|i Jan~evski, od druga strana, ostanuva na najavata deka }e ima oglas za vtora licitacija, no deka konkretniot datum }e zavisi od potencijalnite kupuva~i so koi vo momentot pregovarale.

“Nemame to~no utvrdeno koga }e bide objaven vtoriot oglas za Svedmilk. Pregovarame so nekolku zainteresirani kompanii za da ja kupat mlekarnicata, no s$ u{te nemame konkreten dogovor.

Od toj dogovor }e zavisi koga }e bide vtorata licitacija.

Dali toa }e bide za 10 dena ili za eden mesec s$ u{te nemame odlu~eno”, izjavi Jan~evski za “Kapital”.

K

milioni evra }e iznesuva po~etnata cena i na vtorata licitacija za imotot i del od opremata na Svedmilk

Spored nego, site odlo`uvawa na proda`bata na mlekarnicata se vo zakonska ramka i vo ovoj moment nema konkretni rokovi koi nalo`uvaat za kolku vreme treba da bide objaven oglas. Jan~evski u{te edna{ potencira{e deka }e nema namaluvawe na po~etnata cena za imotot i del od opremata na mlekarnicata, odnosno povtorno }e bide ponudena za 7,5 milioni evra, kako i na prviot oglas.

Na krajot na minatiot mesec, otkako bea probieni site rokovi za vtora licitacija na Svedmilk, NLB Tutunska banka najavi deka vo prvata nedela na septemvri kone~no }e bide objaven oglasot. No, sega povtorno se odlo`uva proda`bata na propadnatata mlekarnica.

O

M

E

R

C

I

J

A

zemji{teto i fabri~kata hala vo koja se odviva{e proizvodniot proces na Svedmilk, kako i del od opremata za 7,5 milioni evra.

Menaxmentot na kompanijata slabiot interes na prvoto javno naddavawe go objasni so toa {to zainteresiranite kupuva~i se nadevaat deka }e se namali cenata na vtoroto javno naddavawe za toga{ poevtino da ja kupat mlekarnicata.

Spored zakonot, na vtoroto

Na prvoto javno naddavawe, koe se odr`a na 15 juni, ne se javi nitu edna zainteresirana kompanija da licitira za mlekarnicata.

Izvr{itelot toga{ vtoriot oglas go zaka`a za eden mesec, no ovoj rok nekolkupati be{e probien. Sega po barawe na najgolemiot doveritel za podolgo odlo`uvawe, soglasno so zakonot, nema rok za koj treba da bide povtorno objaven oglas.

Bankata gi ponudi na proda`ba L

E

N

O

G

L

A

S

javno naddavawe po~etnata cena kaj nedvi`nostite mo`e da se namali do 30%, a kaj dvi`nite stoki do 60%, no za toa odlu~uva izvr{itelot.

Toj mo`e da odlu~i i na vtoroto javno naddavawe da gi oglasi imotot i opremata po istata cena kako i na prvoto.

Z a ko n o t d oz v o l u v a i z vr{itelot da ja namali po~etnata cena i za 50% i pove}e, samo ako so toa se soglasat site doveriteli.

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI VLADATA ]E LOVI INVESTITORI OD EVROPA I OD AMERIKA remierot zaedno so tim od ekonomski ministri od Vladata trgnuvaat vo lov na stranski investicii.

Vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski, najavi deka vladin tim do krajot na godinata }e gi poseti Holandija, Anglija, Italija, Francija, Turcija, Belgija i SAD za da ja pretstavat Makedonija pred investitorite. Mestata {to }e gi posetat premierot i ministrite vo narednoto road show gi utvrdi ekonomskiot sovet na Vladata na poslednata sednica.

Na sednicata vladiniot ekonomski tim zaedno so guvernerot na NBM razgleduvale i nekolku aktuelni ekonomski pra{awa. Dogovoreno e da se izgradat pove} e otkupni centri za da se podobri sostojbata vo zemjodelstvoto, da se zabrza procesot na transformacija na kasarnite nasledeni od porane{na Jugoslavija za da se stavat vo ekonomska funkcija. Dr`avnata kompanija MEPSO vo naredniot period planira zgolemeni investicii vo oblasta na energetikata i toa izgradba na tri dalnovodi od 400 kw: [tip–Ni{, Bitola–Elbasan i kon Kosovo.

Pe{evski izjavi deka Vladata }e se obide da gi olesni i uslovite za konkurirawe na tenderot za izgradba na delnicata Demir Kapija–Smokvica, no istakna deka toa ne zavisi od Vladata, tuku od Evropskata unija, koja delumno go finansira proektot.

P

TRIGLAV OSIGURUVAWE SO 20% RAST NA DOBIVKATA riglav osiguruvawe vo prvite {est meseci godinava ostvari 20% rast na dobivkata koja iznesuva 30,4 milioni evra, i 41% rast na dobivkata pred odano~uvawe koja iznesuva 44,2 milioni evra.

“I pokraj negativnoto vlijanie na finansiskata kriza, grupacijata Triglav ostvari stabilni rezultati vo prvata polovina od godinata. So sproveduvawe na strate{kite nasoki za davawe prioritet na primarnite dejnosti od osiguruvawe, ostvarivme neto-dobivka od 34,1 milioni evra {to e za 90% pove}e od istiot period minatata godina. Dobivkata pred odano~uvaweto iznesuva{e 49 milioni evra {to e za duri 101% pove}e od prvata polovina vo 2010 godina. Grupacijata Triglav e uverena deka }e ja ispolni celnata neto-dobivka za krajot na 2011 godina {to iznesuva 54 milioni evra”, pi{uva vo soop{tenieto na slovene~kata osiguritelna kompanija.

T

IZBOR ZA NAJVILJATELNA ONLAJN-LI^NOST kupno 1.300 lu|e od 77 dr`avi vo svetot u~estvuvaat vo izborot na navlijatelni lu|e na Internet, vo organizacija na Vebit kongresot, koj na 26 i 27 oktomvri treta godina po red }e se odr`i vo Bugarija.

Kampawata za izbor s$ u{te e vo tek, a mnogumina internet-profesionalci, me|u koi ima i Makedonci, se obiduvaat da ja osvojat presti`nata nagrada. Najvlijatelnata li~nost }e dobie VIP vleznica za Vebit kongresot godinava, i priznanie od Vebit op{tetsvoto i mediumite.

“Godinava Vebit vlijanieto e mnogu pogolem proekt koj go pokriva re~isi celiot svet. Vo ovoj moment, spored rangiraweto na prvite deset dr`avi, lider e Italija, pa Romanija, Bugarija, Moldavija, Makedonija, Grcija, Velika Britanija, Holandija, SAD i [vajcarija”, izjavi Plamen Rusev, pretsedatelot na bordot na E-akademijata i po~esen Vebit ambasador.

Vebit kongresot na edno mesto gi sobira najpoznatite digitalni profesionalci i top menaxeri od najinovativnite kompanii kako {to se Google, Facebook, eBay, PayPal, Yandex, Adtech, Rovio i mnogu drugi pretstavnici od digitalnata industrija so cel vmre`uvawe ili barawe novi biznis-mo`nosti.

V

+ 12.09.2011

РЖ Услуги Стопанска банка Битола Фершпед Пелистерка Раде Кончар 12.09.2011

ТТК Банка Арцелормиттал (ЦРМ) Топлификација Алкалоид Макстил

-

раст

нова цена

+2,55% 209,00 +1,29% 2.130,00 +1,10% 45.497,00 +1,03% 1.970,00 +0,09% 1.851,00 пад

-3,43% -2,78% -2,42% -1,10% -0,93%

нова цена

1.171,00 105,00 3.375,00 4.100,00 159,00

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

STOPANSKATA KOMORA NAJAVUVA

SAEMI I BIZNIS-FORUMI IM SE NUDAT NA FIRMITE

Spored Stopanskata komora, celta od najavenite aktivnosti e regionalno povrzuvawe i intenzivirawe na partnerskite odnosi me|u doma{nite i stranskite kompanii VIKTORIJA MILANOVSKA

milanovska@kapital.com.mk

e|unarodni biznis-forumi, seminari i saemi preku koi makedonskite kompanii direktno }e se povrzat so stranskite, edukativni nastani i bilateralni sredbi se aktivnostite koi Stopanskata komora planira da gi realizira do krajot na godinava.

Golemiot interes na firmite-~lenki i `elbata da ja intenziviraat sorabotkata so istaknati me|unarodni kompanii, dopolnitelno ja oblikuva programata na Stopanskata komora, veli izvr{niot direktor Jelisaveta Georgievska. Taa potencira deka programata ne e kone~na i postojano se dopolnuva, kako rezultat na s$ pointenzivnata `elba za u~estvo na kompaniite.

Spored programata na Komorata, ostatokot od mesecov e rezerviran za prezentacija na makedonskiot grade`en sektor pred avstriski kompanii, za poseta na Solunskoto pristani{te, za biznissredbi so gr~ki kompanii od oblasta na trgovijata, prehranbenata i drvnata industrija.

Vo septemvri komorata }e odvoi prostor i za sostanok na Makedonsko-turskiot deloven sovet.

Pokraj toa, Centarot za implementacija na razvojni

M

Oktomvri e rezerviran za makedonsko-katarski biznis-forum vo Skopje idei }e organizira info-den za evropskite programi, koj }e im koristi na makedonskite kompanii okolku trendovite so upravuvawe so otpad. Vo plan e i infoden za objavenite povici vo ramki na Programata FP7.

Vo ramki na edukativnite nastani, mesecov }e se obrne vnimanie na seminarite koi }e go dadat odgovorot na pra{aweto “Kako da se privle~e kapital za razvoj preku Berzata?”, kako i za benefitite od ~lenstvoto vo Evropskata bankarska federacija.

Stopanskata komora isto taka }e organizira poseta na ~etiri me|unarodni saemi, za zemjodelstvo, hrana i pijalaci Agrokos vo Kosovo, za zemjodelstvo, semiwa i mle~na industrija Agrokultura vo Bursa, Turcija, za pakuvawe i tehnologija na hrana Euroazija pekaxing vo Istanbul i za hrana Kulinarija fain fud vo

PLANIRANITE AKTIVNOSTI SE PODELENI VO ^ETIRI GRUPI:

Me|unarodni forumi i bilateralni sredbi; Centar za implementacija na razvojni idei (CIRI); Edukativni nastani; Saemski manifestacii.

Belgrad.

Oktomvri e rezerviran za makedonsko-katarski biznis-forum vo Skopje, romansko-makedonski biznisforum vo Bukure{t, nekolku rabotilnici i obuki od oblasta na korporativnata op{testvena odgovornost i pove}e seminari i prezentacii. Na ogromno zadovolstvo na firmite, planirano e i u~estvo na u{te nekolku me|unarodni saemi vo Split, Xakarta, Havana, Pri{tina i Istanbul.

Vo noemvri, preku aktivnosti na Stopanskata komora, makedonskite kompanii }e se sretnat so kompanii od

Grcija. Osobeno vnimanie vo pretposledniot mesec od godinava }e se obrne na regionalnite komori vo nekolku gradovi vo zemjava.

Pri krajot na godinava, kompaniite-~lenki na Komorata, me|u drugoto, }e imaat mo`nost da u~estvuvaat na Svetskiot kongres za nafta vo Doha, Katar, na Saemot za mali biznisi vo Kiev i na Saemot za prehrana i pijalaci vo Pajern, [vajcarija.

Komorata gi finansira aktivnostite so sopstveni sredstva, no i so poddr{ka od me|unarodni institucii vo koi ~lenuva.

ponedelnik- 12.09.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5

44,5104 71,0244 50,5549 44,8316 46,8571

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,53% 1,5% 0,34% 0,01%

6м 1,72% 1,7% 0,50% 0,05%

12м 2,05% 2,0% 0,82% 0,29%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,34% 1,3% 0,23% 0,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

28.343.705,77

-10,02%

-13,86%

-17,80%

-10,84%

-16,37%

01.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

44.716.190,72

-8,03%

-9,66%

-15,02%

-12,42%

-18,03%

01.09.2011

Иново Статус Акции

18.565.886,73

-4,08%

-4,85%

-6,33%

-1,93%

0,09%

01.09.2011

КД БРИК

38.106.863,50

-7,52%

-7,96%

-10,43%

-7,17%

-12,63%

01.09.2011

КД Нова ЕУ

21.768.136,42

-7,54%

-16,69%

-20,02%

-14,22%

-17,12%

01.09.2011

КБ Публикум - Балансиран

28.365.360,52

-7,15%

-9,30%

-11,23%

-6,25%

-7,86%

31.08.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.212.500,97

0,11%

0,92%

31.08.2011

КБ Публикум Паричен

51.934.680,04

0,26%

0,78%

31.08.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

TRAJKO SLAVESKI PORANE[EN MINISTER ZA FINANSII

BENZINOT POSKAP ZA TRI DENARI

“Kapital” vo narednite broevi }e objavi serija intervjua napraveni so sega{ni i porane{ni ministri, koi po povod 20 godini nezavisnost zboruvaat za ekonomskite sostojbi, reformi i problemi na Makedonija - Kolku izrasnavme za 20 godini samostojnost?

rajko Slaveski be{e minister za finansii od 2006 do 2009 godina, vo vladata na premierot Nikola Gruevski. Toj e siguren deka tranzicijata e zavr{ena rabota.

“Republika Makedonija e ve}e pazarna ekonomija, na pat da stane i funkcionalna, spored kriteriumite za ~lenstvo vo EU, {to uka`uva na toa deka izlegla od procesot na tranzicija”, veli toj.

Nema zabele{ki za dosega{noto vodewe na monetarnite politiki, no ima za strukturnite reformi.

“Makroekonomskite politiki, a vo niv spa|a i monetarnata, glavno, bea prisposobeni na tekovnite sostojbi i predizvici.

Poniska ocena zaslu`uvame za strukturnite reformi i politiki za unapreduvawe na kapacitetot na ekonomijata za rast na dolg rok.

Na ova pole treba da se naso~at i naporite vo idnina”.

Rastot na ekonomijata go povrzuva so tekovite vo evropskata i svetskata ekonomija i tamu go loci-

T

ra problemot {to dosega zemjata ne go postigna posakuvaniot rast od 6-7%.

“Praktikata od poslednive 5-7 godini poka`a deka rastot vo na{ata ekonomija e tesno povrzan so sostojbite vo evropskite i vo svetskata ekonomija.

Ottamu, visoki stapki na rast od okolu 7%, so koi BDP se udvojuva za 10 godini i na toj na~in se namaluva jazot vo sporedba so razvieniot svet, izgleda deka se nedosti`ni i neodr`livi za na{ata ekonomija vo sega{nava konstelacija.

Mo`ebi eventualnoto ~lenstvo vo NATO i vo EU bi pomognalo za ostvaruvawe na taa cel”.

Re{avaweto na problemite, koi ni se vle~at 20 godini, go gleda edinstveno vo reformi.

“Treba da prodol`ime so reformite vo ramkite na t.n. evropska agenda, pri {to treba da se vnimava vo ovaa faza da ne se izbrzuva so merki so koi jakne regulacijata vrz biznisot, a so toa se zgolemuvaat i tro{ocite za rabota na pretprijatijata.

Preostanatite reformi treba pohrabro da se sprovedat, so svesno prifa}awe na rizikot deka ne mo`e da se zadovolat

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.273,42 МБИД 2.392,54 ОМБ 117,82

-0,64% -0,32% -0,12%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

10.992,10

-2,69%

-2,67%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 4.980,48

-4,04%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 741,26

-1,91%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

e se menuvaat uslovite za proda`ba na ohridskiot zagubar EMO, najavi vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski.

“Kaj site zagubari edno od barawata be{e zadr`uvawe na vrabotenite vo rok od pet godini. Za golem del od investitorite toa be{e pre~ka. No, toa ne e edinstvenata zabele{ka. Ovie kompanii imaat akumulirano mnogu obvrski vo izminatite 20 godini, nere{eni sopstveni~ki odnosi, go imaat izgubeno i pazarot, a tehnologijata so koja raspolagaat e zastarena. Edinstveno vredi kvalitetniot kadar i se obiduvame toa maksimalno da go iskoristime”, izjavi Pe{evski.

Na posledniot tender interes za EMO poka`a edinstveno turska kompanija, no tenderot zavr{i bezuspe{no.

]

site interesi.

Dr`avata, t.e. kaj nas vladata, treba malku da se podistavi od patot na biznisot i slobodnata

inicijativa.

Smaluvaweto na nejzinata dominacija bi pretstavuvalo silen pottik za pretpriemni{tvoto”.

3.200

МБИД

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik- 12.09.2011 120

0,32%

3.000

112

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.400 2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

NASDAQ 100 2.163,66

-2,29%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 55.778,40

-3,20%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.076,67

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

-2,65%

-3,05%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.030,50

-2,15%

-2,17%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0,05%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.941,64

SOFIX 366,23

-1,62%

-1,21%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 642,62

ATHEX 855,78

-1,95%

Галеника

6.968,00 Ласта

265,00 Валидус Брестовац

-4,21%

SASX 10 949,33

Главен индекс на Белградската берза

7,20

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.501,70

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.264,97

BELEX15 601,42

35,00

КС Наложба

0,60

Словенијалес

32.210,00

-11,37%

1.600,00 Дунав

1.105,00

+1,33% -7,92%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Банка Сплитск

80,00

-29,96%

30,01

Квестус

-8,00%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

86.26$/барел BRENT

112.77$/барел

ЗЛАТО 1842.00$/унца СРЕБРО 40.79$/унца БАКАР 8667.50$/унца

+4,49% -9,03%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+30,15%

ПЧЕНКА 726.00$/бушел

НФД Холдинг

+11,30%

ПЧЕНИЦА 729.75/бушел

Аеродром Љу

-7,14%

КАФЕ 2.71 $/бушел

0,27

13.000,00

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

-1,12% +0,00%

ПРИРОДЕН ГАС

3.88/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

294

-0,92% -1,52%

-3,49%

Витал

+10,77%

+0,12%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+12,31%

ОМБ

116

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-2,31%

]E SE MENUVAAT USLOVITE ZA PRODA@BA NA EMO

2.800

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.535,67

P

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-4,97%

~elata, koja pretstavuva{e simbol na {tednite banki vo Avstrija, Centralna i Isto~na Evropa vo 19 vek, povtorno }e stane del od logoto na grupacijata Erste.

Noviot simbol oficijalno }e bide pretstaven esenta 2012 godina, kako prvo zaedni~ko logo na grupacija Erste.

“P~elata sekoga{ se zalaga za {tedewe, spodeluvawe i `ivot. Simboli~no, so izborot na tradicionalniot simbol - p~elata, sakavme da objasnime deka kako p~elite, taka i {tednite banki pretstavuvaat osnoven stolb na ekonomskiot rast, no i na prosperitetot i sozdavaweto materijalni stoki za na{ite klienti i celiot region kade {to dejstvuvame”, izjavi Andreas Trajhl, pretsedatel na Upravniot odbor na Erste.Erste e edna od najgolemite finansiski grupacii vo Jugoisto~na Evropa, prisutna e vo osum dr`avi i ima pove}e od 17 milioni klienti..

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.826,85

ERSTE JA VRATI P^ELATA KAKO SVOJ SIMBOL

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.154,23

3.000

enzinite poskapuvaat za tri denari, a dizel-gorivata za dva, odnosno 2,5 denari po litar, odlu~i Regulatornata komisija za energetika (RKE).

So odlukata se vr{i zgolemuvawe na rafineriskite i na maloproda`nite ceni na naftenite derivati vo prosek za 5,29%, odnosno za 3,89%.

Novata maloproda`na cena na eurosuper BS-95 iznesuva 80, a na eurosuper BS-98 81,5 denari za litar. Eurodizel (D-E V) }e ~ini 68 denari, dodeka ekstralesnoto maslo za doma}instvo (EL-1) ќe se prodava za 57 denari za litar. Za 1,848 denari za kilogram se zgolemuva i maloproda`nata cena na mazutot M-1 NS. Cenata na naftenite derivati se zgolemuvaat poradi povisokata prose~na cena na surova nafta i povisokiot kurs na dolarot za 0,66% vo odnos na denarot.Vladata zasega ne razmisluva da ja namali akcizata za gorivata.

B

VLEZOT VO NATO I EU ]E NI DONESE POGOLEM RAST PETRE DIMITROV

11

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

-0,94% -2,00% -2.9%

НИКЕЛ 20.877,50 АЛУМИНИУМ

2260.00$/унца ЧЕЛИК 595.00$/унца

-3,0% -2,0% /

СУРОВИНИ

+0,41% -1.05% +0,37%

-0,35% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1426.75$/бушел +0,67% КАКАО 2863.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

SAMO NAPRED VO ODBRANA Dobro

e vladata u{te sega da podgotvuva novi ekonomski politiki, bidej}i od nea se baraat promeni na kratok rok.

P

roslavata po povod golemiot jubilej, 20 godini nezavisna Makedonija, pomina.

U{te nekolku dena n$ dr`e{e i euforijata, koja be{e soodvetna na nastanot.

Do krajot na nedelata }e go vidime raspletot i }e se raduvame na najgolemiot uspeh na makedonskata ko{arka i generalno na makedonskiot sport. Toga{, kako po nekoj Marfiev zakon }e se soo~ime so realnite sostojbi za koi barame re{enija, a blago gi preveduvame so zborot TRANZICIJA. Septemvri kako da e zadol`en da ni go sogoli semejniot buxet, da ni gi pome{a kartite i da sedneme povtorno na masa za da procenime kako do krajot na godinata.

Deka }e bide neizvesno do krajot kako na ko{arkarski natprevar, a na toa sme se naviknale. No, patot po koj }e se dvi`ime, e toa e nepoznata.

Zatoa, vo posledniot kvartal od ovaa godina vleguvame popodgotveni od koga bilo.

Baram znaeme deka mora da se rebalansirame.

Na ekonomski plan. Da ne bea izborite i povle~enite sredstva od MMF toa }e se slu~e{e i porano, no nikoga{ ne e docna. Treba da se bide realen i da se prifati faktot deka sostojbite na svetskite pazari se dvi`at kako jo-jo, sosema nepredvidlivi, a na K

O

M

E

R

momenti i celosno nelogi~ni.

Tie vlijaat i vrz makedonskata ekonomija, koja e otvorena i vulnerabilna. Koga nadvor rabotite se menuvaat preku no}, a vladata go prolongira noviot rebalans na buxetot, toj fakt sam po sebe otvora dilemi. Za dobrite poznava~i na sostojbite inercijata mo`e da zna~i deka toj bil premnogu dobro isplaniran. Ili mo`ebi se slu~uvaat golemi promeni vo odnosite me|u subjektite na pazarot i ova e dobra pri~ina da se pri~eka za da ne se odi so vtor do krajot na godinata. Posakuvam da e vtoroto.

Kompozicijata na postojniot buxet, koj be{e usvoen od stariot sostav na Sobranieto, vo celost odgovara{e na politikata na vladata. Taa treba{e samo mirno da gi odraboti poslednite tri meseci od godinava i da se fokusira na nadvore{nopoliti~kite pra{awa. Zo{to vladata odi so prv rebalans vo 2011 godina? Pri~inite treba da se baraat vo samite najavi koi doa|aat od Ilindenska.

Prvo, ne treba da se ignorira faktot deka ekonomskiot del od timot na vladata, osven sitni rokadi, ne e promenet.

Ova e odli~no alibi za status kvo na dr`avniot buxet koj bi gi opravdal politikite na vladata vo kontinuitet.

Ottuka i najavite deka nema da se promenat nitu negaC

I

J

A

L

N

I

tivnite 2,5% deficit, nitu goleminata na prihodite i rashodite. Noviot buxet }e alocira samo pove}e sredstva od stavkite na ministerstvata kon socijalniot segment na buxetot. Mnogu mudro so ogled na toa deka na opozicijata nema da & padne na pamet da go kritikuva predlogot za dopolnitelni transferi na sredstva za stabilizacija na PIOM i na FZOM. U{te koga }e se znae deka ovie 40 milioni evra }e se izdvojat od “tro{axiskite” ministerstva, predlogot rebalans }e pomine glatko. S$ dodeka ne se kratat kapitalnite investicii i ne se zadol`uvame vo stranstvo za novite finansirawa, dvata prsta na mnozinstvoto }e dobijat po{iroka poddr{ka.

Vpro~em sekoj socijalen buxet vo Makedonija dosega pominuval pod kapata na razvoen.

Taka }e bide i so ovoj nov predlog.

Treba na rabotite da se gleda od drug aspekt. Odredeni analizi za koi otvoreno se govore{e izlegoa na videlina.

Tie poka`aa deka rabotite kaj dvata fonda mnogu se uslo`nile i tie baraat itna intervencija. Ne se raboti za golemi sredstva, bidej}i procentualno toa e pomalku od 2% od dr`avniot buxet. Od druga strana, ovie mali promeni kaj socijalnite fondovi se rabota na nivno opstojuvawe. Itno i bez odlagawa. Da se korigiO

G

L

A

S

I

Svetski Kongres na EHEDG za higiensko in`enerstvo i dizajn / kvalitet i bezbednost na hrana 2011 – Makedonija od 22 do 24 septemvri 2011 vo Ohrid Vmre`uvawe i razmena na idei so pove}e od 200 eksperti od 35 zemji vo svetot vo site aspekti na higienskoto proizvodstvo na hrana.

Potvrdeno u~estvo na kompanii: UNILEVER, ALFA LAVAL, KRAFT FOODS, STORK, NESTLE, COCA COLA, DIVERSEY, TETRA PAK, SKF, VAN MEEUWEN, GEA, TENSID CHEMIE, J-TECH, JBT, DANFOSS, PELLICONI, kako i doma{nite: SWISSLION, KO@UVЧANKA, GORSKA VODA, PEKABESKO, MEGA, @ITO POLOG, BUЧEN KOZJAK, SKOVIN, ALKALOID, FARMAHEM, FLORES, ZAVAR, TINK INOX, SERENDIPITY, FOOD CONSULTING i mnogu, mnogu drugi.

Od institucii }e prisustvuvaat: MAKEDONSKATA AGENCIJA ZA HRANA I VETERINARSTVO, EHEDG INTERNATIONAL, 3-A SANITARY STANDARDS, CAMPDEN BRI, NICKEL INSTITUTE, AINIA, FRENCH AGENCY FOR FOOD, ENVIRONMENTAL AND OCCUPATIONAL HEALTH SAFETY - ANSES, TURKISH FOOD SAFETY ASSOCIATION, JAPONSKO ZDRU@ENIE NA PROIZVODITELI NA OPREMA, itn.

45 prezenteri vo dve paralelni sesii od: Veterinaren fakultetBitola, Zemjodelski fakultet-Belgrad, University of Applied Sciences Western Switzerland, Biotehni~ki fakultet-Podgorica, Univerzitet J. J. [trosmaerOsiek, Faculty of Veterinary Medicine-Bugarija, Technical University-Rusija, MIT Univerzitet-Skopje i mnogu drugi.

Brokerski nastan: tet á tet sredbi me|u doma{ni i stranski kompanii.

Sekoj u~esnik }e dobie stru~ni trudovi.

EHEDG Journal publikacija so 75 nau~ni i

Pretsedava~ na Kongresot i glaven organizator: Profesor d-r Vladimir Kakurinov, Pretsedatel na Makedonskata regionalna sekcija na EHEDG Email: Vladimir.kakurinov@key.com.mk, Telefon: +389 70 688 652

Organizacija / Registracija / Logistika: Konsalting i trening centar KLUЧ - Skopje Email: contact@key.com.mk, Telefon: +389 23 211 422

REGISTRIRAJ SE NA: www.ehedg.mk

raat stapkite na pridonesi e nemo`no, bidej}i kompaniite odvaj gi podnesuvaat i ovie tro{oci. Da potsetam deka na po~etokot na godinata treba{e da se zavr{i so proektot za postepeno namaluvawe na stapkite na pridonesi, no otkako se uvide deka buxetot }e ima golemi problemi so polnewe od ovie pozicii, stapkite se zadr`aa na prethodnoto nivo. Na toj plan }e nema promeni i ovie politiki }e gi vidime i vo buxetot za narednata 2012 godina. Tuka }e ja zavr{am prikaznata za najaveniot rebalans. Toa e ve}e zavr{ena rabota. Vladata ve}e se fokusira kon noviot buxet koj treba da bide podnesen na parlamentarna rasprava vo dekemvri.

Glavna pretpostavka e deka vo toj nov godi{en buxet, deficitot i kompozicijata na buxetot vo glavnite stavki }e ostanat nepromeneti. Fondovite so dopolnitelnite transferi donekade }e se stabiliziraat, a politikata na danoci i pridonesi nema da se promeni. Sledna pretpostavka e deka brojkata na administrativci nema da se namali, platite }e ostanat nepromeneti, a zavr{uvaweto na zapo~natite kapitalni investicii od “Skopje 2014” }e mora da se realizira. Vo takvi uslovi sosema e izvesno deka vladata }e se soo~i so dva isklu~itelno golemi K

O

M

E

R

problemi. Prviot problem e kako da go finansira noviot buxet so vakvo stopanstvo?

Vtoriot e kako da odgovori direktno na barawata na stopanskite komori, ~ii ~lenki stanuvaat netrpelivi. Inicijalnata opcija za re{avawe na prviot problem e da se zadol`ime vo stranstvo. Kade, koga se znae deka pazarite se mnogu zatvoreni i stanuvaat preskapi? MMF jasno ka`a deka te{ko mo`e da se smetame na ostanatite sredstva od otvorenata kreditna linija.

Izdavawe nova evroobvrznica vo ovie uslovi e nerealno da se o~ekuva. Redot na dr`avi koi ~ekaat e dolg, a cenata e dvocifrena. Preostanuva doma{n oto zadol`u vawe.

Za ovoj biznis povtorno }e ima zainteresirani banki, a NBM so svoite blagajni~ki zapisi nema da konkurira vo pozna~aen obem. Toga{ vladata }e treba da ja odraboti i vtorata faza, odnosno da izvr{i pritisok vrz NBM za olabavuvawe na monetarnata politika. Vo toa }e gi iskoristi i bankite, koi ve}e baraat namaluvawe na zadol`itelnata rezerva za da plasiraat pove}e krediti i da ja podobrat profitabilnosta.

Vladata suptilno }e naviva za zgolemuvawe na monetarnata masa zaradi podobruvawe na likvidnosta na pazarot i servisirawe na obvrskite.

O~ekuvano deka vo brojnite C

I

J

A

L

N

I

D-r RUBIN ZARESKI Konsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

brifinzi }e se poslu`i i so argumentite deka inflacijata e pod kontrola i deka se javuva potreba od otvorawe nov investiciski ciklus, za koj dobro bi do{le novi pari za pla} awe na doma{nite obvrski.

Kompaniite, isto taka, }e se vklu~at vo ovaa prikazna, bidej}i realno }e ja podobrat likvidnosta na ve{ta~ki na~in, {to samo navidum e win win situacija.

Ova se opasni igri. Eden problem se re{ava so otvorawe na drug. Namesto kontrola i namaluvawe na neproduktivnite tro{ewa od buxetot, investicii vo kapaciteti, educirawe i zgolemuvawe na produktivnosta, te`i{teto na buxetot povtorno }e bide na kartata zadol`uvawe po sekoja cena i na tro{ok na istisnuvawe na realniot proizvoden sektor od pazarite na kapital. Treba da se napravat napori ovaa slika da ne ja vidime vo narednot buxet. Dobro e vladata u{te sega da podgotvuva novi ekonomski politiki, bidej}i od nea se baraat promeni na kratok rok.

O

G

L

A

S

I

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

13

SVET

0-24

...NIZ TAGA I SOLZI

...ZA POLITI^KI PROMENI

...ZAOSTRUVAWE NA ODNOSITE

Odbele`ani deset godini od 11 septemvri

Po~nuva bunt i vo Maroko!

Izrael i Egipet go zagrozuvaat Bliskiot Istok

AD vo nedelata odbele`a 10 godini od teroristi~kiot ove}e iljadi demonstranti go izrazija svoeto nezadovoldnosite me|u Izrael i Egipet se vo seriozna kriza otS napad na Svetskiot trgovski centar vo Wujork i zgradata Pstvo od politi~koto vodstvo na Maroko, na ulicite vo Okako ekstremisti upadnaa vo izraelskata ambasada vo na Pentagon vo Va{ington. Vo teroristi~kite napadi od 11 Kazablanka, Rabat i Tanger. Demonstrantite baraat promeni Kairo. Od padot na re`imot na Hosni Mubarak vo Egipet septemvri 2001godina, `ivotot go zagubija 3.000 lu|e.

vo zemjata i pogolema socijalna pravda.

raste netrpenieto kon Izrael.

VO SLEPA ULICA

GRCIJA TONE, EVROPA “KREVA RACE”

Evropskite spasiteli na Grcija po~naa da gubat nade` deka zemjata mo`e da se spravi so dol`ni~kata kriza.

Nivniot gr~ki kolega Papandreu s$ po~esto ja manifestira svojata nemo} da ja spasi zemjata od bankrot VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

pokraj ogromnite politi~ki “napori” i sprovedeni ekonomski merki, Grcija nikako ne mo`e da go pronajde patot za izlez od krizata. Nejzinite evropski partneri, na ~elo so Germanija, ve}e po~naa da razmisluvaat i za najlo{ite scenarija - bankrot na zemjata, oprostuvawe na dolgovite ili spas na evrozonata?!

Duri i samite Grci smetaat deka premierot Jorgos Papandreu ja vodi zemjata vo pogre{en pravec, a ova go poka`a poslednata anketa objavena vo vesnikot “Katimerini”. Papandreu i ponatamu ostanuva nemo}en da se spravi so krizata i so dramati~nata situacija vo koja se najde negovata zemja, a u{te ponemo}na e negovata vlada koja se najde me|u dva ogna - gnevot na narodot i pritisokot od evropsakta zaednica, koja o~igledno po~na da “kreva race” od gr~kite problemi.

No, re{enie koe bi dovelo do izlez od krizata zasega ne se gleda. Gr~kiot minister za finansii, Evangelos Venizelos, minatiot vikend vo Solun soop{ti deka gr~kiot bruto-doma{en proizvod ovaa

I

dr`avata, pa gi povlekuvaat svoite sredstva od bankite i ne investiraat.

GERMANIJA GUBI NADE@ ZA SPAS NA GRCIJA Ovojpat tie koi najmnogu “& laat” na Grcija se Germancite, iako kancelarkata Angela Merkel zastanuva na stranata na Papandreu i objasnuva deka za spasuvaweto na Grcija od bankrot najva`no e trpenieto.

“Ne mo`e preku no} da se re{at problemite koi se talo`ele so godini i godini”, naglasi Merkel za

godina }e se namali za pove} e od 5%, nasproti prognozite na evropskite analiti~ari koi smetaa deka namaluvaweto }e bide za 3,8%.

Analiti~arite smetaat deka Grcija nema {ansi da se izbori so dolgot i pokraj vakvite opa|a~ki prihodi, pa velat deka celata situacija so dol`ni~kata kriza na kraj }e se re{i ednostavno - na Grcija }e & bide oprosten dolgot! Iako Papandreu ne mo`e da vovede celosna kontrola nad javnite prihodi i rashodi, toj minatiot vik vikend najavi “titanska borba” protiv bankrotot krotot koj & se zakanuva nuva na Grcija. “]e gi sproverovedeme potrebnite ebnite reformi i toa po sekoja cena”, nagalsi Papanapandreu i istakna takna deka ednaa od negovite celi eli e {ireweto eto na optimizmot mot deka Grcija }e gi postigne ne postavenite celi.

Imeno i saamite Grci se pla{at od kolaps na finansiskiot sistem na K

O

M

E

R

C

I

J

A

berlinskiot dneven vesnik “Tages{pigel”, no o~igledno nejziniot optimizam ne im vlijae na ministrite od germanskata vlada, koi razrabotuvaat razni scenarija za idninata na Grcija.

Izminatiot vikend germanskiot nedelnik “[pigel” objavi deka germanskoto Ministerstvo za finansii kroi scenarija dokolku Grcija bide prinudena da proglasi bankrot. Spored “dobro informiranite krugovi”, na koi se povikuva germanskiot sorabotnedelnik “[pigel”, [pigel , sorabot nici na Ministerstvoto za finansii vo Berlin podgotvuvaat pove}e opcii dokolku Grcija, sepak, bide prinudena da pro-

L

N

I

O

G

L

A

SO DANOKOT NA NEDVI@NOSTI, GRCIJA “KUPUVA” NOVA RATA ZA SPAS! vropskata komisija vo nedelata najavi deka nejzinite eksperti denovive }e ja posetat Grcija za do krajot na mesecov da ja dogovorat isplatata na novata rata od kreditot za pomo{ na zemjata, bidej}i vladata najavi novi merki, odnosno voveduvawe danok na nedvi`nosti.

Ova }e pretstavuva voved vo vra}awe na site gr~ki doveriteli, t.n. trojka (EK, EU i MMF), koi na po~etokot od ovoj mesec ja napu{tija zemjata poradi nedostig od napredok na gr~kata vlada vo ispolnuvawe na svoite obvrski vo pogled na namaluvawe na deficitot.

E

glasi bankrot. Vo Ministerstvoto ne se isklu~u isklu~uva ni mo`nosta Grcija komp kompletno da ja napu{ti evroz evrozonata i povtorno da ja vo vovede drahmata.

Ministerot za fina finansii, Volfgang [ojble, min minatata nedela tokmu za “[pigel” izjavi deka Grcija mora da gi iispolni svoi svoite vetuvaw tuvawa, bidej}i vo spro sprotivno Germ Germanija nema da bide vo mo mo`nost da & po pomogne.

German Germanskiot minist minister za ekono ekonomija, Filip Rosler, vo intervju za vesS

I

nikot “Velt”, objaveno v~era, izjavi deka ne ja isklu~uva mo`nosta od “organiziran bankrot” na Grcija, so cel da se spasi evroto.

“Za da se stabilizira evroto ve}e ne treba da imame nikakvi kratkoro~ni zabrani za da mislime za razli~ni opcii. Me|u niv, vo slu~aj na itna potreba e i organiziranoto zapa|awe na Grcija vo insolventnost, se razbira, dokolku raspolagame so neophodnite instrumenti”, izjavi ministerot.

Toj predlaga, isto taka, sozdavawe na avtomatski sistem za sankcii, vo slu~aj na prekr{uvawe na pravilata. “Treba da ima posledici, kako kratkoro~no blokirawe na pravoto na glas vo Sovetot na ministri na EU”, predlaga germanskiot minister.

14

Feqton

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i Aleksandar Veliki ja osnova Aleksandrija, 18 vek, delo na Plasido Kostanyi

NOVIOT POLITI^KI SISTEM NA ALEKSANDAR leksandar dozvoluval kulturnite i op{testvenite obi~ai na naciite koi gi osvoil da opstojuvaat na isto nivo kako i makedonskite ili gr~kite kulturi i obi~ai. Nekolku meseci po Tir i okolu edna godina po pobedata kaj Is, Aleksandar po kopnen pat pristignal vo Egipet; celiot negov baga`, orudijata za opsada i nekolku iljadi vojnici doplovile tamu so neodamna osnovanata

A

Aleksandar prinesuva `rtva

pomorska flota. Persijcite go osvoile Egipet ne tolku odamna.

Aleksandar po~uvstvuval deka vo Egipet nema da se soo~i so golem otpor - pogolem del od persiskiot garnizon mu se predal ili zaginal kaj Is. Vsu{nost, pri predavaweto na Egipet, najbogatata nacija na ju`noto Sredozemje, ne zaginal nitu eden edinstven ~ovek.

Dodeka odel niz Egipet, Aleksandar vnimaval da ne gi povredi religioznite sklonosti na Egip}anite. Vo Memfis toj mu prinel `rtva

na najpo~ituvaniot egipetski bog, Apis, koj bil zamisluvan vo oblik na bik svet za Egip} anite, kako i na drugite bogovi, kako Izida i Ra. Aleksandar se pogri`il negovata `rtva da bide vo soglasnost so obredite koi bile sveti za Egip}anite.

Po religioznite `rtvuvawa toj priredil java~ki, gimnasti~ki i muzi~ki natprevari, vo koi u~estvuvale i Grcite i Egip} anite. Pristapot na Aleksandar bil totalno razli~en od pristapot na Persijcite. Persijcite gi skvernavele egipetskite

Aleksandar vnimaval da ne gi povredi religioznite sklonosti na Egip} anite. Isto taka, dodeka prinesuval `rtva na egipetskite bo`estva toj se gri`el negovata `rtva da bide vo soglasnost so obredite koi bile sveti za Egip}anite

hramovi i ne birale sredstva za da gi navredat - na primer, iako mnogu dobro znaele deka bikot za Egip}anite bil religiozen simbol, tie `rtvuvale bikovi so cel namerno da gi poni`uvaat.

Kako odgovor na po~itta koja ja dobivale od Aleksandar sve{tenicite od najva`nite egipetski hramovi mu se obra}ale kako na faraon (sekoj {to }e go osvoel Egipet avtomatski ja imal taa titula; no, sosema druga okolnost bila koga vlijatelnite egipetski

Aleksandar, hieroglifski zapis

sve{tenici & se obra}ale i ja po~ituvale taa li~nost kako faraon). Hieroglifskite zapisi ni otkrivaat deka tie & dodale dopolnitelno objasnuvawe na titulata faraon: “Toj {to ima staveno race vrz zemjite na strancite”. Ova naveduva na misla deka tie go prifatile nego kako edno od nivnite bo`estva i kako olicetvorenie na nivnite najpo~ituvani bogovi.

OSNOVAWETO NA ALEKSANDRIJA Koga plovel nizvodno po Nil,

Hieroglifskite zapisi ni otkrivaat deka sve{tenicite od najva`nite egipetski hramovi & dodale dopolnitelno objasnuvawe na titulata faraon otkako nea ja dobil Aleksandar, {to naveduva na pomisla deka tie go prifatile kako eden od nivnite bo`estva i kako olicetvorenie na nivnite najpo~ituvani bogovi.

15

Feqton

KAPITAL / 13.09.2011 / VTORNIK

Koga plovel nizvodno po Nil, Aleksandar videl eden golem zemjen pojas koj se izdigal nad deltata i nad okolnoto Sredozemje. Tuka odlu~il da izgradi golem grad, koj bi bil centar na voenite i trgovskite operacii, kako i centar na umetnosta, kulturata i obrazovanieto. Go narekol Aleksandrija i go osmislil nalik dene{na metropola: da ima {iroki avenii, kanali, vodeni pati{ta...

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

kon deltata, Aleksandar videl eden golem zemjen pojas koj se izdigal nad deltata i nad okolnoto Sredozemje. Tuka odlu~il da izgradi golem grad, koj bi bil centar na pomorskite operacii - voeni i trgovski - kako i centar na umetnosta, kulturata i obrazovanieto. Toj go narekol gradot Aleksandrija, prv od okolu osumdeset gradovi koi ili }e gi izgradi ili }e ja pottikne nivnata izgradba vo tekot na negovoto vladeewe (20 od niv }e bidat nare~eni Aleksandrija) - iako nekoi istori~ari smetaat deka toj ne izgradil pove}e od desetina.

Pozajmuvaj}i ja~men od rezervite na negovata vojska, toj javal okolu ova par~e zemja i gi obele`uval granicite na gradot.

Toj osmislil gradot da ima {iroki avenii, kanali i vodeni pati{ta. Mnogu sakal da ~ita i so sebe sekoga{ go nosel primerokot od Ilijada koj mu pripa|al na Aristotel.

Sekoja no} ~ital po nekolku stranici od taa kniga. Vo Aleksandrija odlu~il da ja spodeli so drugite svojata qubov kon ~itaweto. Toj zamislil da bide sozdadena - kako {to Benxamin Frenklin }e stori vo Amerika vo 18 vek - prvata javna biblioteka. Toj duri go zamislil i prviot muzej vo ~ove~kata istorija. Iako i bibliotekata i muzejot misteriozno is~eznale pred mnogu vekovi, nivnite kolekcii gi odr`ale literaturnite i umetni~kite vrski so anti~kiot svet. Do vremeto koga naslednikot na Aleksandar vo Egipet, Ptolomej, vsu{nost, ja izgradil bibliotekata, se doznalo deka mnogu pro~ueni prozni dela ve}e bile trajno is~eznati od ~ove~kata memorija (~itaweto na glas i zapomnu-

“Golemata Aleksandriska biblioteka”, interpretacija na O.Von Korven

Benxamin Frenklin

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Vo gradot koj go nosel negovoto ime Aleksandar odlu~il da ja spodeli so drugite svojata qubov kon ~itaweto.

Kako {to Benxamin Frenklin }e stori vo Amerika vo 18 vek, taka i Aleksandar – zamislil da ja sozdade prvata javna biblioteka.

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Ptolomejskite carevi re{itelno sakale da gi ostvarat sni{tata na Aleksandar za golema biblioteka. Po nekolku generacii zbirkata vo Aleksandriskata biblioteka ja nadminala brojkata od 500.000 knigi.

vaweto bil voobi~aeniot na~in na koj{to takvite dela se prenesuvale od edna generacija na druga). Na primer, najmalku desetina dela na Evripid ve}e bile is~eznati po pomalku od dveste godini po negovata smrt.

Ptolomejskite carevi re{itelno sakale da gi ostvarat sni{tata na Aleksandar za golema biblioteka. Po nekolku generacii zbirkata vo Aleksandriskata biblioteka ja nadminala brojkata od 500.000 knigi.

Carevite na site posetiteli vo Aleksandrija im barale da gi deponiraat svoite knigi vo taa biblioteka, a za vozvrat dobivale sertifikat za depozitot, na koj bil vtisnat kralskiot pe~at. Knigite bile prepi{uvani, a potoa im bile vra}ani na sopstvenicite pred da ja napu{tat Aleksandrija.

Ptolomej *III (vnuk na prviot Ptolomej) razvil i golemo pozajmuvawe knigi od glavnata biblioteka vo Atina (taa bila osnovana ne tolku odamna i bila osmislena po primerot na bibliotekata vo Aleksandrija).

Toj platil golema suma pari za privilegijata da pozajmuva knigi so cel od niv da napravi to~na kopija. Originalite na knigite koi gi pozajmil nikoga{ ne se vratile vo Atina - bile vrateni kopiite. Vo Atina vladeela tolku golema zbrka {to nikoj ne se potrudil da proveri dali nazad bile isprateni originalite ili faksimilite.

Bibliotekata navistina imala golemo vlijanie. Evklid, na primer, koj `iveel vo vremeto na prviot Ptolomej, gi koristel knigite za geometrijata sobrani vo bibliotekata so cel da ja sintetizira prvata studija za geometrijata, nare~ena Elementi. Izvorite na modernata geometrija poteknuvaat od Evklidovskata geometrija. Poradi nivniot interes za ~itawe i kolekcionerstvo, ptolomejskite carevi go prevele na gr~ki i Mojseevoto petokni`je. Za ovoj prevod se smeta deka e poblizok do originalot otkolku za~uvanite hebrejski tekstovi, bidej}i verzijata od koja{to bil preveden ne samo {to e

postara od denes najstariot hebrejski tekst, tuku bila i sintetizirana od raznite verzii na Svetoto pismo koi toga{ postoele. Nikoj ne znae koga bila uni{tena bibliotekata nekoi arheolozi tvrdat deka toa se slu~ilo koga Julij Cezar go napadnal Egipet i slu~ajno ja zapalil bibliotekata, drugi mislat deka toa se slu~ilo vo tekot na vladeeweto na eden od kalifite koi vladeele so Aleksandrija vo petnaesettiot vek.

Nema potreba da potencirame deka potragata po urnatinite na bibliotekata prodol`uva.

OHRABRUVAWE NA MULTIKULTURALIZMOT Vo Aleksandrija bile povikani da se naselat Makedonci i Grci, no bile za{tituvani i interesite na lokalnite `iteli – Egip}anite. Aleksandar donel odluka deka Egip}anite mo`ele slobodno da gi praktikuvaat nivnite religiozni i op{testveni obi~ai i se dr`el do nivnite ustanoveni formi na politi~ko upravuvawe. I kone~no, zakonite povtorno bile noseni, kako i izvr{uvani, preku dolgove~niot egipetski pravosuden sistem.

Osven ova, Aleksandar zamislil - a Ptolomej sozdal - gr~ko sobranie, nazna~il gr~ki sudii i vospostavil demokratski sistem preku koj{to bile sproveduvani - vo bliska koordinacija so egipetskiot pravosuden sistem – dr`avnite raboti od domenot na nadvore{nite i na voenite pra{awa.

Aleksandar sfa}al deka se obiduva da izgradi celosno nov politi~ki sistem. Za da ja odbegne krutata piramidalna hierarhija na vladeeweto vo Egipet, koja izobiluvala so persiski civilni slu`benici, toj sozdal inovativna struktura

koja{to gi {titela interesite na Egip}anite i na strancite koi do{le tuka, kako i na merkite od domenot na bezbednosta na carstvoto. Toj pobaral dvajcata egipetski guverneri koi upravuvale so Goren i so Dolen Egipet pred doa|aweto na Persijcite da se vratat na nivnite stari rabotni mesta. Nazna~il dvajca gr~ki guverneri za zafrlenite i retko naseleni oblasti na Egipet - vo dene{na Libija i na zapadniot kraj od Saudiska Arabija (dol` Sueckiot Zaliv).

Edinstvenite odbranbeni sili koi gi ostavil vo Egipet bile 4.000 vojnici, komanduvani od dvajca makedonski zapovednici, i trieset triremi koi go branele ustieto na Nil, pod komanda na eden admiral. Site sedum lu|e bile pod direktna komanda na Aleksandar.

Aleksandrija denes e golem grad so pribli`no ~etiri milioni `iteli. Taa e centar na kopnenata i na pomorskata trgovija (koja se odviva preku istite pristani{ta izgradeni od Aleksandar). Vo tekot na vekovite kosmopolitskiot i pluralisti~kiot duh na Aleksandarija privlekuval trgovci, nau~nici i umetnici od celiot svet. A vo gradot s$ u{te postojat koptski, italijanski, gr~ki i evrejski enklavi. @estokiot egipetski nacionalizam vo {eesettite, predvoden od harizmati~niot pretsedatel Ga-

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

mal Abdel Naser, pridonese od Aleksandrija da se iselat mnogu od `itelite od neegipetsko poteklo. No, i pokraj toa, Aleksandrija duri i denes prodol`uva da bide uspe{en me|unaroden centar so pozitivna kosmopolitska me{avina - iako na vizuelen plan gi poka`uva site karakteristiki na “|ubri{te”.

K O M E R C I J A L E N

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: KAKO POZNATITE BRENDOVI JA PRIMENIJA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR I STANAA GLOBALNI IGRA^I NA PAZAROT

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

14 OKTOMVRI SPECIJALEN PRILOG

INFORMATI^KA TEHNOLOGIJA AKTUELNI SOSTOJBI I TRENDOVI VO MAKEDONSKATA INFORMATI^KA INDUSTRIJA

BESPREKORNA I NEODMINLIVA SORABOTKA NA INFORMATI^KATA TEHNOLOGIJA I TELEKOMUNIKACIITE NAJGOLEMI DOBITNICI SE KORISNICITE!

SITE ZBORUVAAT ZA “KOMPJUTERI VO OBLACI” (CLOUD COMPUTING) KAKVA E PONUDATA VO MAKEDONIJA, KOI SE PREDNOSTITE ZA KOMPANIITE?

MAKEDONSKITE KOMPANII PRED OGROMNA PONUDA NA USLUGI ZA ELEKTRONSKO ARHIVIRAWE – [TO MO@AT DA DOBIJAT, KOI SE PREDNOSTITE?

NOVIOT VOZBUDLIV I RAZNOVIDEN SVET NA APLIKACII

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111