366-14.09.2011

sreda. 14 septemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.249,12 МБИД 2.383,89

ОМБ 117,94

-1,07% -0,36% +0,10%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 45,04 71,50

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

VOLERS: PROBLEMOT E VA[, NIE MO@EME SAMO DA POMOGNEME! STRANA 7 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

sreda. 14 septemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

sreda-14. sreda 14. septemvri. septem 2011 | broj 366 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

3.000

ILIJA BRESLISKI

2.800

SOPSTVENIK NA BETON - [TIP

2.400

МБИ10

1,07%

2.600

2.200

18%, a ne 5% DDV vo grade`ni{tvoto!?

2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Makedonija }e protestira vo Brisel!

STRANA 2-3

Ima li {ansi doma{ni grade`nici da go gradat avtopatot Demir Kapija-Smokvica?

SO OVAA FRAPANTNA IZJAVA ILIJA BRESLISKI, SOPSTVENIKOT NA BETON OD [TIP, KOMPANIJA KOJA RABOTI POVE]E PROEKTI DOBIENI OD DR@AVATA, V^ERA GI [OKIRA[E GRADE@NICITE, KOI OD VLADATA BARAAT DDV ZA GRADE@NI[TVOTO DA OSTANE 5%

STRANA 4-5

INTERVJU NIKOLA POPOVSKI

S$ u{te ne sakame da ja re{ime nevrabotenosta STRANA 10

STRANA 111

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR F D MAKEDONSKI D

[TO NAU^IJA GLOBALNITE BRENDOVI OD ALEKSANDAR?

41

VOVEDNIK ALEKSANDRA SPASEVSKA

Koj za kogo raboti?

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 14 SEPTEMVRI 2011

KOJ ZA KOGO RABOTI?

I

Izleguvaat na videlina mnogu natalo`eni problemi, neras~isteni i nesredeni raboti vo grade`niot biznis vo Makedonija. [to me|u kompaniite, {to vo odnosite so dr`avata. @alno e {to vo sektor koj stanuva dominanten vo makedonskata ekonomija, bidej}i sekoja 17-ta novootvorena firma vo zemjava e grade`na, se dozvoluva da postojat tolku otvoreni problemi.

Najnoviot e izgradbata na poslednata delnica od Koridorot 10, avtopatot Demir KapijaSmokvica, koja nema da ja dobijat makedonski grade`ni kompanii zatoa {to ne gi ispolnuvaat tenderskite uslovi. Makedonskite grade`nici so godini go ~ekaa ovoj proekt, zatoa {to e vreden 250 milioni evra, zatoa {to otvora rabota za nekolku godini i perspektiva za dobivawe golemi zdelki vo stranstvo. Ovoj biznis }e go dobie stranska kompanija, ama taa nema da go gradi avtopatot.

Toa }e go pravat makedonski grade`ni kompanii, kako podizveduva~i.

Zo{to? Zatoa {to na evropskite institucii koga davaat krediti sekoga{ im odgovara evropski kompanii da go dobivaat biznisot.

Ostanuva na sekoja zemja koja se zadol`uva da se tepa vo Brisel za da izlobira nejzini firmi ramnopravno da konkuriraat na tenderot. Makedonija toa ne go napravi vo slu~ajot so avtopatot Demir Kapija-Smokvica,

nitu so obikolnicata vo Skopje, nitu so avtopatot Tabanovce-Kumanovo.

Parite si gi sobraa gr~ki i avstriski grade`ni kompanii. Toa ne e slu~aj so Grcija koga gradi avtopati{ta.

Zatoa, makedonskite grade`ni kompanii so pravo reagiraat i ja pritiskaat Vladata da reagira i da bara promena na tenderskite uslovi za da zemat barem ne{to od biznisot vreden 250 milioni evra. Vladata mora da go {titi interesot na doma{nite kompanii pri vakvi proekti?

Drug problem, koj ne e nov, tuku prili~no star, se odnosite vo grade`ni{tvoto. Ne mo`e vo eden ist sektor site da baraat stapkata na DDV za grade`ni{tvoto da ostane 5% za da & pomogne na ovaa granka da se spravi so ekonomskata i finansiskata kriza, a samo eden da zagovara stapka od 18%. Vo slu~ajot v~era, na sostanokot vo Stopanskata komora, toa be{e direktorot na grade`noto pretprijatie Beton od [tip. Za ~ii interesi se “tepa” toj koga e pove}e od jasno deka na grade`nicite im odgovara DDV od 5%?

Ni pretsedatelot na Nadzorniot odbor na Granit, Nikola Kacarski, ne be{e sosema “jasen” koga veli deka znaat vo EU kolkavi se (mali n.z.) kapacitetite na makedonskite grade`ni kompanii.

Dali toa zna~i deka zatoa na EU & e lesno da gi napravi tenderskite uslovi takvi za da gi isfrli od igra makedonskite grade`nici?

Ova ne e devizata na Granit, koja najglasno i prva go otvori problemot so izgradbata na poslednata delnica od Koridorot 10.

Ne e to~no deka

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk spa p sev sevska s a@ka ska @kaappittal. @ a .com co .mk com .

Makedonija ima mala grade`na operativa, zatoa {to taa ve}e e doka`ana i vo stranstvo kako izveduva~ na golemi i zna~ajni infrastrukturni problemi.

A i doma. Avtopatot Negotino-Demir-Kapija, koj so 28 milioni evra go finansira{e Evropskata agencija za rekonstrukcija, go grade{e doma{na kompanija.

Tenderskite uslovi bea postaveni i dogovoreni taka {to da mo`e da go dobie doma{na kompanija. Pri izgradbata, preku anga`irawe na doma{nata grade`na operativa, bea sozdadeni nad 500 rabotni mesta.

Makedonskite grade`ni kompanii mo`e da bidat u{te pogolemi ako dobijat uslovi za toa i ako samite postavat strategija i politika na zaedni~ka sorabotka i osvojuvawe novi pazari.

Toa bara da sorabotuvaat me|usebno, no i da imaat golema poddr{ka od bankite koga stanuva zbor za bankarskite garancii, koi se neophodni za u~estvo na koj bilo tender.

Za ova treba u{te mnogu da se raboti i da se diskutira vo zemjava.

Toa bara izdr`ana strategija za razvoj na grade`niot sektor.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

675

ilioni toni }e iznesuva pobaruva~kata za p~enica vo svetot vo 2011/2012 godina, {to e 3% pove}e od planiranoto, prognozira amerikanskoto Ministerstvo za zemjodelstvo. Pobaruva~kata }e ja nadmine ponudata za 2,9 milioni toni, iako i taa }e porasne za 3,7%.

Poradi toa raste cenata na p~enicata, a toa ne mo`e da go zapre ni za ~etiri pati zgolemeniot izvoz na p~enica od Rusija. Analiti~arite smetaat deka Rusija ovaa godina mo`e da izveze 17,9 milioni toni p~enica, {to e najmnogu po SAD. Cenata na p~enicata mo`e da se zgolemi do krajot na dekemvri za 16%, na 8,5 dolari za bu{el (27,2 kilogrami).

M

“KAPITAL” DOZNAVA: SRBIJA NEZAKONSKI

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

MAKEDONIJA VO BRISEL! MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

M

bajalska@kapital.com.mk

Makedonskata Vlada }e isprati protestna nota vo Brisel zatoa {to Srbija go kr{i CEFTA-dogovorot (Central European Free Trade Agreement, CEFTA) i pravilata na Evropskata komisija so toa {to im dava pogolemi subvencii na stranskite investitori od dozvolenoto, doznava “Kapital”. Za ova pra{awe ve}e nekoe vreme se zboruvalo vo ekonomskiot tim na Vladata, po {to odlu~ile da reagiraat zatoa {to Srbija na nefer i nedozvolen na~in ja namaluva konkurentnosta na Makedonija vo trkata za privlekuvawe stranski investicii.

Kako {to doznavame, protestnoto pismo se podgotvuva vo Ministerstvoto za ekonomija, koe denovive planira da go isprati vo sedi{teto na Evropskata komisija vo Brisel. Nitu od Vladata, nitu od Ministerstvoto v~era ne sakaa da go komentiraat ova.

Ministerot za ekonomija Vaqon Sara}ini n$ upati odgovor da pobarame kaj liceto zadol`eno za odnosi so javnost vo negoviot kabinet, no odgovor ne dobivme do zatvoraweto na tekstot.

Portparolot na Vladata, Martin Martinoski, re~e deka ne slu{nal za informacijata i deka mo`ebi }e ni odgovori vo tekot na denot. Martinoski ja prefrli “topkata” na Ministerstvoto za ekonomija, poso~uvaj}i go ministerot za ekonomija kako nadle`en za pra{awa povrzani so CEFTA. Kako {to doznava “Kapital”, Makedonija reagira zatoa {to stanuva zbor za prekr{uvawe na ~lenot 21 od CEFTA-dogovorot, koj ja tretira dr`avnata pomo{, koja dr`avite-potpisni~ki na ovoj dogovor smeat da

10,5

milioni evra & dala srpskata Vlada na firmata Jura za investicija od 15 milioni evra, so {to subvencionirala dve tretini od vkupnata investicija

50%

od investicijata na francuski Sa`em vo Ni{, koja vredi 3,2 milioni evra pokrila srpskata Vlada

1,75

milioni evra (63,36%) dobil turski Jean~i vo Srbija za vkupna investicija od 2,75 milioni evra

im ja davaat na stranskite investitori. Poto~no, Srbija go kr{i CEFTA-dogovorot so toa {to vo golem broj od slu~aite na stranskite investitori im dala pogolema dr`avna pomo{ od propi{aniot iznos.

Spored ~len 21 od CEFTAdogovorot, koj pak se povikuva na ~len 87 od Dogovorot za osnovawe na Evropskata unija, za investicii do 50 milioni evra maksimalnata dr`avna pomo{ koja mo`e da ja davaat i Srbija i Makedonija na stranskite investitori e do 50% od vkupnata investicija.

Za investicii od 50 milioni do 100 milioni evra, maksimalnata dr`avna pomo{ mo`e da bide 25% od vkupnata investicija, dodeka za investicii pogolemi od 100 milioni evra maksimumot e 17%.

Kako {to velat na{ite izvori, Srbija ne go po~ituvala ova pravilo i vo golem broj od investiciite vlezeni vo poslednite nekolku godini, na stranskite kompanii nezakonski im davala pove}e od dozvolenata finansiska pomo{.

So ova, spored na{ite izvori, srpskata Vlada ne samo {to go kr{i dogovorot za slobodna trgovija me|u zemjite od Centralna i Isto~na Evropa, tuku i Ramkata za regionalna pomo{ za 2007-2013 godina na Evropskata unija, usvoena vo

dekemvri 2005 godina.

Spored pravilata od ovaa uredba na Evropskata komisija, zemjite ~ij BDP kako procent vo evropskiot BDP e pomal od 75%, na golemite kompanii mo`at da im davaat dr`avna pomo{ maksimum do 30% od vkupnata investicija. Zemjite ~ij BDP ne nadminuva 60% od BDP na 25-te zemji-~lenki na EU na golemite kompanii mo`at da im delat dr`avna pomo{ do 40% od vkupnata investicija, dodeka zemjite so BDP koj e do 45% od evropskiot smeat da subvencioniraat do 50% od vkupnata investicija.

Tokmu vo poslednata grupa zemji vleguvaat Makedonija i Srbija. Spored ovie pravila se napraveni i zakonite za dr`avna pomo{ na dvete zemji.

Slovene~kata Gorewe, ju`nokorejskata Jura, turskata Jean~i se del od investitorite koi srpskata Vlada nezakonski gi subvencionirala.

Spored srpskite mediumi, vo 13 slu~ai srpskata dr`ava na investitorite im odobrila subvencii pogolemi od milion evra, pri {to najmnogu pari, duri 16 milioni evra dobila ju`nokorejskata korporacija Jura za dvete investicii vo Ni{ i Ra~a. Vo kompaniite koi dobile pove}e od eden milion evra oti{le 66% od vkupnite odobreni dr`avni subvencii za ovaa namena, odnosno 33,4 milioni evra, so toa {to ovie stranski kompanii vo Srbija se obvrzale da vrabotat 6.058 lu|e. Koga s$ }e se sobere, lani stranskite investitori vo Srbija dobile 50,5 milioni evra, pri {to se obvrzale deka }e vrabotat 9.999 rabotnici, {to zna~i deka edno rabotno mesto Srbija ja ~inelo 5.050 evra vo prosek.

Vo odredeni slu~ai, nivoto na stranskata investicija e samo za nekolku desetina procenti pogolemo vo odnos na dobienata subvencija, {to poka`uva deka Srbija prakti~no finansira najgolem del od vlo`uvawata na nekoi stranski investitori. Na primer, za investicijata vo Ni{ Jura dobila 10,5 milioni evra dr`avna pomo{, a vo pra{awe e vkupna investicija od 15 milioni evra. Ova

Navigator

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK EFIKASNI UPRAVNI INSPEKTORI

NIKOLA QU[EV obilniot operator Vip go slavi ~etvrtiot rodenden so mnogu dobro korporativno moto, “Fer igra”, {to samo odi vo prilog na dobrata pozicija na kompanijata na pazarot

M

NOVAK \OKOVI] ajdobriot svetski teniser doka`a zo{to e prv vo svetot – go zgazi Rafael Nadal vo finaleto na Otvorenoto prvenstvo na Amerika so 3:1

N

BLERIM BEXETI ako pred neceli dva meseca Ministerstvoto za pravda gi namali sudskite taksi za 20%, ministerot so izmeni vo Zakonot voveduva 4 novi dava~ki

I

EVANGELOS VENIZELOS a gr~kiot minister za finansii ne mu pomagaat ni novi dava~ki za da go napolni buxetot, zatoa {to rabotnicite mu odgovorija deka }e go sabotiraat noviot danok na imot

N

GI PLA]A STRANSKITE INVESTITORI!

A ]E PROTESTIRA

M

Ministerstvoto za informati~ko op{testvo i administracija }e gi disciplinira upravnite inspektori za da ja zgolemi nivnata efikasnost.

Idejata za efikasni upravni inspektori ja poddr`aa i od Svetska banka, so {to se vospostavi menaxmentinformaciski sistem vo Dr`avniot upraven inspektorat, so koj }e se sledi rabotata na inspektorite.

So ovoj sistem rabotata na inspektorite od “fiktivna”, kako {to mnogumina smetaat deka e, }e stane realna. Preku softverskoto povrzuvawe inspektorot koj vr{i nadzor na rabotata na dr`avnite slu`benici }e mo`e brzo, ekonomi~no i efikasno da odgovori na barawata i `albite na gra|anite. Toa {to dolgi godini nanazad treba{e da go napravi Ministerstvoto za pravda, pod ~ija nadle`nost be{e Inspek-

IVO IVANOVSKI toratot, Ivanovski uspea da go vovede za samo {est meseci. Sistemot treba da gi dade prvite rezultati u{te vo oktomvri.

Ivanovski na {ega, koja, sepak, }e bide realnost, potencira deka inspektorite }e imaat ovlastuvawa da kaznuvaat obi~ni slu`benici, no i nego li~no, dokolku utvrdat neregularnosti vo raboteweto. Taka site }e bile poodgovorni vo izvr{uvaweto na svojata rabota.

Sepak, ova e samo eden del od reformata koja ja najavi Ivanovski, koja treba da ja podobri rabotata na dr`avnata administracija, da gi skrati dolgite, naj~esto so negativno re{enie, postapki pred vladinite komisii i da ja vrati doverbata vo dr`avnite institucii.

GUBITNIK ITALIJA SÉ POBLISKU DO GR^KO SCENARIO

I Makedonskata Vlada }e reagira vo Evropskata komisija zatoa {to utvrdila deka Srbija go kr{i CEFTA-dogovorot so toa {to im ispla}ala pogolema dr`avna pomo{ na stranskite investitori od dozvolenata. Vo trkata za privlekuvawe stranski investicii vo regionot, ova ja namaluva konkurentnosta na Makedonija zna~i deka srpskata Vlada vo slu~ajov finansirala dve tretini od investicijata.

Vtorata investicija na Jura vo Ra~a ~ini osum milioni evra, a Vladata dala subvencija od 4,5 milioni evra, odnosno 56% od vkupnata investicija.

Drug primer e turskata tekstilna kompanija Jean~i, koja za vlo`uvawe od 2,75 milioni evra dobila subvencija od 1,75 milioni evra (63,6%), dodeka na francuski Sa`em srpskata Vlada mu pokrila polovina od investicijata od 3,2 milioni evra vo Ni{. Tri milioni evra & dala srpskata Vlada na slovene~kata kompanija Gorewe za otvorawe fabrikata vo Zaje~ar za proizvodstvo na fri`ideri, investicija koja “te`i” osum milioni evra. Vkupno za trite investicii na Gorewe vo Srbija, odnosno za fabrikite vo Stara Pazova, Vaqevo i Zaje~ar, koi zaedno vredat

23,2 milioni evra, Srbija dala dr`avna pomo{ pogolema od pet milioni evra.

Skandalot za nezakonsko subvencionirawe na stranskite investitori vo Srbija “pukna” na po~etokot od godinava.

Za ova pi{uvaa srpskite medumi. Otkako dr`avniot sekretar vo Ministerstvoto za ekonomija na Srbija, Slobodan Ili}, vo emisijata “Utisak nedeqe” na televiziskiot kanal na B92 javno prozbore za ova, premierot Mirko Cvetkovi} go razre{i, a potoa so rekonstrukcijata na vladata be{e smenet i ministerot za ekonomija Mla|an Dinki}. Srpskoto Ministerstvo za ekonomija toga{ ja demantira{e in-

formacijata koja Ili} ja plasira{e vo javnosta. Toj izjavi deka dogovorot koj srpskata Vlada go potpi{ala so Gorewe za izgradba na fabrika vo Zaje~ar ne e vo soglasnost so zakonot za dodeluvawe dr`avna pomo{, {to spored nego, mo`e da generira seriozni problemi vo idnina ako nekoj se odlu~i da ja tu`i dr`avata.

“Na~inot na koj se delat subvenciite mo`e da generira nekoi novi sateliti vo idnina, a toa zna~i deka onie koi toa go rabotat ne ja sproveduvaat celosno procedurata na Zakonot za dr`avna pomo{“, izjavi Ili} za B92 vo fevruari godinava, dodavaj}i deka javno istapil bez ne~ii instrukcii zatoa {to videl deka rabotite ne odat dobro i deka se grani~at so zakonot. Objasnuvaj}i go zna~eweto na satelitot, Ili} izjavi deka toa zna~i deka dr`avata

mo`e nekoj da ja tu`i zatoa {to ne go po~ituva Zakonot za kontrola na dr`avnata pomo{, a toa }e treba da go pla}a nekoja idna vlada, kako vo slu~ajot so zakupot na izraelskiot {piunski satelit.

Potpretsedatelka na srpskata Vlada, Verica Kalanovi}, koja e porane{na ministerka za nacionalen investiciski plan, toga{ izjavi deka smenata na Dinki} e ~isto politi~ka odluka inicirana od premierot Cvetkovi}, so koja se soglasil pretsedatelot Boris Tadi}. Taa ja otfrli kako neto~na tezata na Ili} deka dr`avata nekontrolirano im dava pari na investitorite, tvrdej}i deka e nevozmo`no nivno naso~uvawe. Kalanovi} toga{ ja iskritikuva srpskata Vlada deka ima problemi vo koordinacijata, nadevaj}i se deka rekonstruirana }e bide poefikasna.

Italija e s$ poblisku do gr~koto scenario i mnogu verojatno }e stane tretata zemja `rtva na evropskata dol`ni~ka kriza. Taa ve}e eden mesec se potpira na Evropskata centralna banka so cel da go zabavi rastot na cenata na nejzinoto zadol`uvawe, no skokot na prinosot na italijanskite dr`avni obvrznici izminatite dene poka`uva deka raspolo`enieto na pazarot se vrti protiv Rim. Imeno, italijanskoto zadol`uvawe stanuva s$ poskapo otkako vo vtornikot skokna kamatata na petgodi{nata dr`avna obvrznica na rekordno nivo dosega, od 4,93% na 5,6%.

Vladata na premierot Berluskoni doprva po~nuva pre-

SILVIO BERLUSKONI govori za dopolnitelni merki za pottiknuvawe na ekonomskiot rast i namaluvawe na nivoto na dolgot, koi treba da se usvojat vo Parlamentot nedelava. Namesto nemilosrdno da krati dr`avni tro{oci, kako {to najavi pred eden mesec, Berluskoni sega se obiduva da ja ubedi Kina da ja spasi italijanskata ekonomija. Za taa cel, italijanskiot minister za finansii minatata nedela se sretnal so pretstavnicite na kineskiot dr`aven fond. Italijanskata vlada se nadeva deka Kinezite }e kupuvaat nivni obvrznici i }e vlo`uvaat vo italijanskite kompanii.

MISLA NA DENOT POGLEDOT NA VLADATA KON EKONOMIJATA MO@E DA SE SUMIRA VO NEKOLKU KRATKI FRAZI. AKO SE DVI@I, NAPLA]AJ DANOK. AKO PRODOL@I DA SE DVI@I, REGULIRAJ JA. AKO PAK, PRESTANE DA SE DVI@I, SUBVENCIONIRAJ.

RONALD REGAN

40-TI AMERIKANSKI PRETSEDATEL

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

] U[TE GOLEM PROBLEM IZVOR: DR@AVEN ZAVOD ZA STATISTIKA NEVRABOTENOSTA SE Broj na vkupno vraboteni

Broj na vraboteni ma`i

Broj na vraboteni `eni

Nevraboteni koi baraat rabota podolgo od 1 godina

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

FOTO NA DENOT...

S

637.855 545.253

539.762

391.923

341.876

332.179 235.590

197.886

1998

280.988 213.074

2005

245.932 250.999

2010

Stapkata na vrabotenost vo Makedonija vo 2010 godina porasna na 43,5% od 38,1% vo 1997 godina. No, porasna i brojot na nevraboteni koi baraat rabota pove}e od edna godina, od 235.590 vo 1998 godina na 250.299 vo 2010 godina. Stapkata na nevrabotenost pak, za 13 godini se namali od 36% na 32%. Opasno e {to u~estvoto na licata so visoko obrazovanie vo nevrabotenite se zgolemi od 4% na 11%.

SVETOT NIZ MEDIUMITE THE WALL STREET JOURNAL Amerikanskiot vesnik na naslovna stranica objavuva analiza za evropskite banki ~ii akcii pa|aat poradi nivnata izlo`enost kon Grcija i ostanatite zemji vo Evropa {to se soo~uvaat so finansiski problemi. Najpogodeni se trite najgolemi francuski banki, ~ii akcii za eden den padnaa za 10%.

EL PAIS [panskiot vesnik objavuva [ deka finansiskite pazari de vo Evropa se silno potreseni poradi problemite na Grcija. Vesnikot pi{uva Gr deka nikoj ne & veruva na de Grcija deka }e gi sprovede Gr merkite za spas od bankrot, me a akciite na najpoznatite kompanii izgubija od 2% do ko 4% od vrednosta. Spored analiti~arite na El Pais, an situacijata potsetuva na si vremeto koga propadna Lehvr man m Brothers.

VE^ERWE NOVOSTI Novosti na naslovnata stranica pi{uva deka Srbija mirno gi brani preminite so Kosovo i se podgotvuva da prati pismo do generalniot sekretar na ON, Ban Ki-mun, za da go predupredi deka zakanite od Pri{tina pretstavuvaat opasnost za celiot region.

POSLOVNI DNEVNIK Hrvatska voveduva nov zakon so koj se zabranuva da stojat na vidno mesto cigari vo trgovskite sinxiri.

Vakov rigorozen zakon ima samo vo pet zemji vo svetot, a proizvoditelite na cigari ocenuvaat deka ovoj poteg }e go zgolemi {vercot.

ineskiot paviqon se sostoi od {est membranski pokrivi visoki duri i do 69 metri, prostiraj}i se na povr{ina od 160.000 metri kvadratni. Ovoj paviqon e izgraden minatata godina vo [angaj, vo ramkite na Svetskata izlo`ba za arhitektura, na tema “Podobar grad-podobar `ivot”, dizajniran od germanski tim od SPP International. So svojot izgled paviqonot potsetuva na mo}na skulptura, podignata vo ~est na vili~enstvenata kineska kultura i silata na modernata dr`ava.

K

TEPA^KA ZA POSLEDNATA DELNICA OD KORIDO

IMA LI [ANSI DOMA DA GO GRADAT AVTOPA SMOKVICA?

M

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

Makedonskite grade`ni kompanii vidoa ogromen biznis-interes vo izgradbata na avtopatot Demir Kapija–Smokvica, poradi {to poslednive denovi vr{at ogromen pritisok vrz Vladata da gi promeni tenderskite uslovi za da mo`e i tie da konkuriraat. Izgradbata na ovaa delnica od Koridorot 10 za niv e biznis vreden 250 milioni evra.

Otkako pred dve nedeli Evropskata komisija go objavi tenderot za izgradba na poslednata delnica od Koridorot 10 ne stivnuvaat reakciite od grade`nicite.

Poradi slo`enite uslovi i kriteriumi na ovoj infrastrukturen proekt, koj grade`nite kompanii go ~ekaa so godini, nema da mo`e da u~estvuva nitu edna od niv. Iako Stopanskata komora na Makedonija dostavi i oficijalno barawe do Vladata da gi preispita uslovite na tenderot za da mo`e da u~estvuvaat i doma{nite kompanii, s$ pove}e e izvesno deka toa nema da se slu~i. Kako krajna cel grade`nicite baraat ako mo`e barem da se podeli tenderot na nekolku pomali proekti za na toj na~in i tie da mo`at da konkuriraat.

Istovremeno baraat vo idnina, pri vakvi proekti, dr`avata da

ima predvid koj e kapacitetot na makedonskata grade`na operativa i da postavuva i dogovara uslovi za da mo`e i taa da u~estvuva na tenderite.

“So godini makedonskite grade`ni kompanii go ~ekaat ovoj proekt, a sega koga kone~no izleze tenderot vidovme deka uslovite se nepovolni za makedonskite grade`nici. Grade`niot sektor u~estvuva so 5,7% vo BDP i vakov proekt mnogu }e zna~i ako go zeme doma{na kompanija”, izjavi Marija Petroska od Zdru`enieto za grade`ni{tvo pri Stopanskata komora na Makedonija na v~era{niot sostanok na grade`nite kompanii.

Taa istakna deka Upravniot odbor na Stopanskata komora ve}e ima prateno barawe do Vladata da gi preispita uslovite na tenderot.

“Vo tenderot e naglaseno deka kompanijata treba da ima obrt na kapitalot pogolem od 150 milioni evra i eden izveden proekt vo vrednost od 250 milioni evra, {to nie kako zemja i vo dogledna idnina nema da go imame. Barame tamu kade {to dr`avata investira i finansira da mo`e na{ite grade`ni kompanii da imaat uslovi da vlezat vo proektot”, istakna Petroska. ]E SE PODELI LI TENDEROT? So ogled na toa {to tenderot e ve}e objaven, a uslovite gi postavuvaat kreditorite, odnosno Evropskata komisija, Evropskata banka za obnova i razvoj (EBRD) i Evropskata investiciska banka (EIB), na grade`nicite ve}

e im e jasno deka sega ne mo`e mnogu da se promeni. Baraat, ako e mo`no, tenderot da bide podelen na pove} e delovi i na toj na~in da mo`e del da zemat doma{nite grade`nici.

Vo sprotivno, }e mo`at da u~estvuvaat samo kako podizveduva~i, bidej} i stranskata kompanija ne }e mo`e celosno da ja zavr{i rabotata bez poddr{ka od makedonskata grade`na operativa.

Taka be{e i dosega.

“Nitu edna makedonska kompanija ne mo`e da u~estvuva na tenderot za avtopatot Demir-Kapija Smokvica, bidej}i uslovite se mnogu visoki i strogi. Spored toa, na nas ni ostanuva da bideme samo kooperanti i podizveduva~i na stranskite kompanii koi }e go zemat tenderot, {to e katastrofalno i porazitelno za na{ata grade`na operativa”, veli Zoran Iqoski, direktor na grade`nata kompanija Ilinden od Struga.

Toj predlo`i Vladata da insistira da se smenat uslovite.

“Tenderot Demir Kapija-Smokvica e golem i realno i stranska kompanija te{ko }e uspee da go izvede ovoj proekt. Zatoa treba da se podeli. Vo idnina za site tenderi za infrastrukturni objekti koi }e gi raspi{uva dr`avata da gi ima predvid kapacitetite na doma{nite grade`ni kompanii i na toa da gi prilagodi uslovite”, istakna Iqoski.

Od Granit, koja prva gi izvadi na masa slo`enite uslovi na tenderot, velat deka ovoj proekt e mnogu golem i }e ja povle~e celata

grade`na industrija, no deka sega ve}e e docna, bidej}i tenderot e objaven.

“Sega ne mo`eme da go promenime i da sakame.

Mo`eme samo da zamolime da se preispita dali klu~nite uslovi mo`e da se promenat.

Toj {to dava pari u{te vo dogovorot za finansirawe gi definira uslovite za toa kakvi kompanii mo`e da konkuriraat.

Tie gi poznavaat na{ite kompanii i znaat deka vakov proekt makedonska kompanija ne mo`e da izvede.

Tenderot ve}e e izlezen i Vladata ne mo`e mnogu da napravi za da gi promeni uslovite zatoa {to u~estvuva so mnogu mala suma vo vkupnata investicija, odnosno samo {est milioni evra”, istakna Nikola Kacarski, pretsedatel na Nadzorniot odbor na Granit.

Spored tenderot, kompanijata {to }e go dobie se obvrzuva da izvede 70% od grade`nite raboti, a za drugiot del }e bara podizveduva~i i makedonski partneri.

Stojan~o Stojanov, direktor na BIM od Sveti Nikole, predupredi deka iako ova se pari na Evropskata unija i od me|unarodni finansiski institucii, na krajot toa se krediti koi treba da gi vratat gra|anite.

“Gr~ka Terna go dobi tenderot za del od obikolnicata vo Skopje, a potoa za nea rabote{e Beton. Isto i za delnicata TabanovceKumanovo, tenderot go dobi Alpine, a ja grade{e operativata na Mavrovo in`enering. Na toj na~in samo propa|aat makedonskite kompanii”,

3 FAKTI ZA...

90-350 432 2022

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

Nuklearni reaktori pove}e }e ima vo svetot do 2030 godina, predviduva Me|unarodnata agencija za atomska energija (IAEA) Nuklearni reaktori se aktivni vo momentot na zemjinata topka, od koi najgolem broj se vo SAD, Rusija i Francija Godina }e po~nat so rabota nuklearkite vo Germanija, koi bea zatvoreni po katastrofata vo Fuku{ima vo Japonija

PROCENKI...

HERMAN VAN ROMPUJ

PRETSEDATEL NA EVROPSKIOT SOVET

POTREBNA E POGOLEMA KOLEKTIVNA DISCIPLINA

P

otrebno e da se implementira pogolema kolektivna disciplina kaj ~lenkite na evrozonata, oceni predsedatelot na Evropskiot sovet, Herman van Rompuj, pottiknat od prodlabo~uvaweto na gr~kata dol`ni~ka kriza.

Toj izjavi deka za zemjite koi spodeluvaat ista valuta, kordinacijata i zbli`uvaweto prosledeno so stroga disciplina e legitimen ~ekor, i naglasi deka celta, pred s$, e za~uvuvawe na Evropskata unija vo celost.

OROT 10

A[NI GRADE@NICI ATOT DEMIR KAPIJA-

VESTI...

EU PRIVREMENO ]E ISKLU^UVA ZEMJI OD [ENGEN-ZONATA?! vropskata unija za dva dena }e predlo`i mehanizam za privremeno isklu~uvawe na zemji od [engen-zonata.

Kako {to objavi “Fajnen{al tajms” del od diplomatite smetaat deka ovaa merka ima za cel da izvr{i pritisok vrz Grcija za da gi zadr`i ilegalnite imigranti nadvor od Unijata.

“Sekoja merka za eventualno isklu~uvawe na zemji od [engen-zonata bi bila jasno naso~ena kon Grcija, me|u drugite, koja e problem za [engen-zonata od priklu~uvaweto vo 2000 godina”, izjavi Hugo Brejdi od Centarot za evropska reforma, so sedi{te vo Brisel.

Od vkupno 104.000 imigranti, koi spored presmetkite ilegalno vlegle vo EU vo 2010 godina, okolu 88.000 do{le preku gr~kite granici. Spored podatoci na Agencijata za nadvore{ni granici na EU Fronteks, nad 26.000 imigranti vlegle preku granicata me|u Grcija i Turcija od po~etokot na godinata.

E

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,249.12 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

30,7% pogolem promet so akcii ima{e v~era na Makedonskata berza, a prometot so obvrznici se namali za 47,58%. Najmnogu se trguvaa akciite na Komercijalna banka i na Makedonski Telekom, dodeka najgolem rast zabele`aa akciite na Makedonija turist za 0,16%. Najgolem pad od -9,42% imaa akciite na Teteks od Tetovo. Glavniot berzanski indeks MBI-10 ne go slede{e trendot na svetskite pazari. Go prodol`i opa|a~kiot trend i se namali za 1,7%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК РЖ Техничка контрола

351.00 +15,00

+4,46% 4 46%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Тетекс Тетово

471.00 9 42% -9,42%

-49,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/07 17/07 27/07 06/08 16/08 26/08 05/09

11,061.10 +68,99

MERKEL I [OJBLE OTFRLAAT MO@EN BANKROT NA GRCIJA pekulaciite za mo`en bankrot na Grcija se nedozvoleni i vodat do nesigurnost na finansiskite pazari, izjavi germanskiot kancelar, Angela Merkel.

“Sekoj treba mnogu vnimatelno da gi preispita svoite zborovi. Toa od {to sega nemame potreba e voznemirenosta na pazarite. Ve}e ima dovolno nesigurnost”, izjavi Merkel.

Spored nea, ekonomskata i finansiska politika vo opredelen stepen zavisat i od psihologijata na lu|eto.

“Spored mene, na Grcija }e & napravime usluga dokolku pomalku {pekulirame i namesto toa, na Atina & pomogneme da gi ispolni prezemenite obvrski”, poso~i Merkel.

Taa povtorno gi potencira svoite ubeduvawa deka idninata na Evropa zavisi od stabilnosta na evroto i so ovaa cel treba da se spre~at mo`nite “nekontrolirani procesi”.

Ministerot za finansii, Volfgang [ojble, pak, izjavi deka vo posledno vreme pazarite reagiraat prenervozno na {pekulaciite za mo`en bankrot na Grcija.

Na ovoj na~in Merkel i [ojble se distanciraa od izjavata na ministerot za ekonomija i tehnologii, Filip Rosler, koj izjavi deka ne ja isklu~uva mo`nosta za organiziran bankrot na Grcija zaradi spasuvaweto na edinstvenata evropska valuta.

[

Delnicata od 7,7 kilometri od Tabanovce do Kumanovo ja grade{e avstriskata firma Alpine, a obikolnicata vo Skopje gr~kata Terna

Otkako pred dve nedeli Evropskata komisija go objavi tenderot za izgradba na poslednata delnica od Koridorot 10, avtopatot od Demir Kapija do Smokvica, ne stivnuvaat reakciite od makedonskite grade`ni kompanii. Tie baraat Vladata da insistira proektot da se podeli na nekolku delovi za da mo`e na tenderot da konkuriraat i doma{ni grade`ni kompanii, a ne samo tie od EU. Na poteg e Vladata! pora~uva Stojanov.

Toj smeta deka makedonskite grade`ni kompanii imaat golema operativa i mnogupati se doka`ale kako glavni izveduva~i na infrastrukturni proekti vo mnogu zemji vo svetot.

“A sega se slu~uva da ne mo`at da rabotat i da konkuriraat na doma{en tender”, istakna Stojanov.

Na poslednata sednica na Ekonomskiot sovet na Vladata, vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski, informira deka }e se obidat da gi olesnat uslovite za konkurirawe na tenderot za izgradba na delnicata Demir Kapija–Smokvica, no toa ne zaviselo od Vladata, tuku od Evropskata unija, koja delumno go finansira proektot.

TENDERSKI USLOVI ZA GRADE@NITE FIRMI

3 MILIONI EVRA BANKARSKA GARANCIJA; 150 MILIONI EVRA PROSE^EN GODI[EN OBRT OD IZVR[ENI GRADE@NI RABOTI; IZGRADEN NAJMALKU EDEN AVTOPAT VO VREDNOST OD 250 MILIONI EVRA.

DR@AVATA U^ESTVUVA SO 6 MILIONI EVRA POSLEDNATA DELNICA OD KORIDOROT 10, ^IJA IZGRADBA SE NAJAVUVA VO POSLEDNITE 10 GODINI, SODR@I: DVA DVOJNI TUNELI (SO POSEBNI TUNELNI LENTI VO RAZLI^NI NASOKI NA DVI@EWE) SO POVE]E OD EDEN KILOMETAR DOL@INA; [EST MOSTA, OD KOI TRI IMAAT ZASILEN BETONSKI SISTEM SO DOLGI DR@A^I I VISOKI STOLBOVI DVE KRSTOSNICI, PET NADVOZNICI, SEDUM PODVOZNICI. VKUPNATA VREDNOST NA PROEKTOT E PROCENATA NA 250 MILIONI EVRA, OD KOI (EIB) POZAJMI 130 MILIONI EVRA. VO FINANSIRAWETO U^ESTVUVAAT I EU SO GRANT OD 45 MILIONI EVRA PREKU IPA-PROGRAMATA I EBRD SO ZAEM OD 107 MILIONI EVRA, OD KOI 90 MILIONI EVRA SE NAMENETI ZA IZGRADBA NA AVTOPATOT, A OSTATOKOT ZA MODERNIZACIJA NA SISTEMOT ZA NAPLATA NA PATARINA I NAPLATNITE STANICI DOL@ KORIDOROT 10. MAKEDONIJA U^ESTVUVA VO PROEKTOT SO OKOLU 6 MILIONI EVRA OBEZBEDENI OD BUXETOT NA DR@AVATA.

+0,63% 0 63%

Po po~etniot pad, trguvaweto so akciite na Volstrit v~era zavr{i pozitivno.

Analiti~arite smetaat deka stravuvawata kaj investitorite od {irewe na dol`ni~kata kriza se amortizirale so pregovorite Kina da kupi zna~ajni italijanski obvrznici i akcii vo strate{ki italijanski firmi.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,150.63 8,616.55 1,162.27 2,191.84 5,126.72 749.82

VALUTI

+0,41% +0,95% +0,70% +1,30% +1,07% +1,15%

£ €

€ $

1.585

1.3645

-0,4%

-0,1%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.830,60 $ +0,95% 0 95% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

112,40 $ +0,13% 0 13% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Jorgos Papandreu Evropa ima sposobnost da go za{titi evroto

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

ZA [TO SE TRO[AT DR@AVNITE PARI?

ZA PLATI U[TE 7,5 MILIONI EVRA OD BUXETOT?

Od operacijata koja Vladata ja narekuva preraspredelba na Buxetot, a opozicijata rebalans, najmnogu }e se ofajdat buxetarite, za koi sumata za plati vkupno }e se zgolemi za 7,5 milioni evra MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

edum ipol milioni evra pove}e }e dobijat buxetarite na ime plati do krajot na godinata blagodarenie na vladinata odluka za preraspredelba na sredstva me|u buxetskite korisnici.

Od preraspredelbata najmnogu }e se ofajdat vrabotenite vo javnata bezbednost pri Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, kade {to sumata za plati }e se zgolemi za neverojatni 2,1 milioni evra. Sumata za plati na pratenicite i na ostanatite vraboteni vo Sobranieto }e se zgolemi za vkupno 273.000 evra, no zatoa }e se namalat sredstvata za programata kontakti so gra|ani, za obnovuvawe na opremata za Sobraniskiot kanal i za spomenikot na To{e Proeski vo Kru{evo.

Sli~no e i vo Ministerstvoto za odbrana, kade {to stavkata plati se zgolemuva, a se namaluvaat sredstvata za popravki i tekovno odr`uvawe na voenata oprema.

Nejasno e na {to se odnesuva zgolemuvaweto za celi 3,6 milioni evra vo Ministerstvoto za transport i vrski pod op{tata stavka razni transferi ili za 1,7 milioni evra za Ministerstvoto za finansii pod stavkata drugi tekovni rashodi.

Opozicijata najavuva `estok atak na vladinata predlog-odluka vo ~etvrtok, na Komisijata za finansirawe i buxet. Izvori od SDSM tvrdat deka Vladata so ovaa odluka, vsu{nost, pravi rebalans na Buxetot, no za da ja izbegne debatata se obiduva da go

S

PO^NA POSTAVUVAWETO NA SPOMENIKOT NA NIKOLA KAREV PRED SOBRANIETO pomenikot na Nikola Karev v~era po~na da se montira na postamentot pred Sobranieto na Republika Makedonija. Avtor na spomenikot e Bogoja An|elkoski, koj pobedi na javniot konkurs za idejno re{enie koj go raspi{a op{tina Centar. Spored idejnoto re{enie na Angelkoski, spomenikot e kowanik i e visok sedum metri, a postamentot pet metri.

Postamentot e oblo`en so travertin i na istiot }e bidat postaveni ~etiri reljefi so motivi od makedonskata istorija.

Za izrabotka na spomenikot op{tinata potro{i 715.000 evra.

Nasproti ovoj spomenik vo parkot @ena borec se izveduvaat grade`ni raboti za izgradba na fontana.

S

SLU@BEN VESNIK SE POVRZA ELEKTRONSKI SO NOTARITE I SO IZVR[ITELITE P Slu`ben vesnik go promovira{e noviot softver so koj se povrzuva so site izvr{iteli i notari na teritorijata na Makedonija, preku koj }e mo`e direktno da se aplicira za oglas i da se dobie potvrda deka oglasot e lektoriran i redaktiran i oti }e bide objaven vo slu`benoto glasilo i po koja cena. Elektronskoto povrzuvawe na JP Slu`ben vesnik i notarite i izvr{itelite }e go skrati vremeto i }e ja zabrza postapkata za objavuvawe na nivnite oglasi.

“Dosega vo postapkata do kone~noto objavuvawe na oglasite bile potrebni nekolku dena, a informacijata za toa notarite i izvr{itelite ja dobivale so izvestitelna karti~ka. Sega i taa komunikacija }e bide zameneta so elektronsko povrzuvawe po imejl adresa”, re~e direktorot na JP Slu`ben vesnik, Toni Trajanov.

Noviot virtuelen pat, potencira Trajkov, }e zna~i poednostaven i unificiran princip na podgotovka, brz pregled, avtomatsko sortirawe i sledewe na istorijata na sekoj oglas poedine~no.

Pretsedatelkata na notarskata komora, Zorica Pulejkova, istakna deka noviot softver e lesen za koristewe i oti }e ovozmo`i namaluvawe na tro{ocite za gra|anite za objavuvawe notarski oglasi, bidej}i }e se izbegnat nepotrebnite tro{oci za dostavuvawe na oglasot do JP Slu`ben vesnik, kako i ~ekawata i redovite vo bankite.

J

SE PODGOTVUVA 10-GODI[NA STRATEGIJA ZA NAUKA I RAZVOJ ektorite na dr`avnite univerziteti vo zemjava i ministerot Pan~e Kralev dogovaraa {to treba da opfati strategijata za nauka i razvoj vo Makedonija za periodot 2011-2020 godina, koja ja podgotvuva Ministerstvoto za obrazovanie i nauka.

“Preporakite vo Evropska unija se i do 3% od BDP da se izdvojuvaat za naukata. Na{a cel kako dr`ava e da se dvi`ime kon taa preporaka, no treba da gi zememe predvid i lokalnite uslovi i na{ite fiskalni mo`nosti za ovie potrebi”, izjavi ministerot za obrazovanie, Pan~e Kralev.

Izdvojuvaweto za nau~no-istra`uva~ka dejnost vo Makedonija sega e me|u 0,3% i 0,4% od BDP, dodava toj.

Rektorot na UKIM, Velimir Stojkovski, informira deka site rektori ednoglasno ja poddr`uvaat izrabotka na strategija.

“Univerzitetite ostanuvaat otvoreni za sorabotka i mu nudat pomo{ na MON, na Komitetot i na soodvetnite tela vo sekoj segment od nejzinata izrabotka, s$ vo nasoka na podobruvawe na kvalitetot na tekstot i dobivawe finalna strategija, kvaliteten plan kako }e se razviva naukata vo narednite deset godini”, re~e Stojkovski.

Toj o~ekuva pozitiven odgovor od dr`avata i postepeno podobruvawe na finansiskata sostojba vo naukata.

R

Sumata za plati na pratenicite i na ostanatite vraboteni vo Sobranieto }e se zgolemi za vkupno 273.000 evra. protne pod imeto preraspredelba na sredstva. Spored niv, ne e slu~ajno {to dokumentot v~era prva go razgleda sobraniskata Komisija za ednakvi prava na ma`ite i `enite, za koja smetaat deka e sosem nerelevantna za problematikata. Duri i na ovaa komisija obidot na prateni~kata na SDSM, Stanka Anastasova, da inicira poseriozna diskusija za preraspredelbata na buxetskite sredstva zavr{i neuspe{no, za{to pretsedatelkata na Komisijata, Liljana Popovska, ne & dozvoli da govori ako ka`anoto ne se odnesuva na rodoviot aspekt.

Pretsedatelot na Komisijata za finansirawe i buxet, mati~noto telo na koe }e bide razgleduvana vladinata predlog-odluka, Marjan~o Nikolov, tvrdi deka so ovoj poteg Vladata se obiduva da gi pokrie proma{uvawata na svojata ekonomska politika.

“So ovoj, de fakto, rebalans

na Buxetot, Vladata saka da go pokrie katastrofalnoto rabotewe na Fondot za zdravstveno osiguruvawe i na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe, kako i site svoi pogre{ni ekonomski politiki. So ovaa odluka Vladata }e si obezbedi pari za neproduktivni tro{oci, me|u koi posebno se zgolemeni najnetransparentnite stavki – dogovorni uslugi i razni transferi, a zgolemeni se i sredstvata za “Skopje 2014” i za ekonomska promocija na Vladata”, izjavi Nikolov.

Potrebata od vakva preraspredelba na Buxetot vo Ministerstvoto za finansii ja povrzuvaat so pozitivnite dvi`ewa na osnovnite makroekonomski indikatori vo 2011 godina.

“Realokacijata na sredstvata me|u buxetskite korisnici ja ovozmo`i uspe{nata realizacija na inicijalnite proekcii od prihodna strana”, veli dr`avniot sovetnik

za pra{awa od buxetskoto rabotewe, Elena Trpevska, koja re~e deka namerata e da se obezbedat dopolnitelni sredstva za realizacija na prioritetnite vladini aktivnosti i na proektite koi baraat zabrzana dinamika za smetka na tie koi trpat odlo`uvawe. Spored Trpevska, klu~no e {to }e se obezbedat sredstva za fondovite za zdravstvo i za penzisko osiguruvawe. Vo razvojniot buxetski del dopolnitelni sredstva }e se obezbedat za prodol`uvawe na procesot za nabavka na medicinska oprema za potrebite na javnite zdravstveni ustanovi. Najgolema buxetska za{teda na ime plati, 1,2 milioni evra, e ostvarena so rasporeduvawe na konkretni rabotni mesta na vrabotenite po Ramkoven dogvor, koi dosega sedea doma, a platite im gi obezbeduva{e Sekretarijatot za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor.

SPECIJALNATA GRUPA NA EU VO MAKEDONIJA

IVO IVANOVSKI O^EKUVA POZITIVNA OCENKA OD BRISEL MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

pecijalna grupa od E v r o p skata u nij a, formirana za nadzor na sproveduvaweto na reformite vo javnata administracija, utre i zadutre }e ja skenira sostojbata vo zemjava. Makedonija e me|u prvite zemji za koi e formirana vakva rabotna grupa. Nejzinata cel e da izvr{i proverka na realizacijata na zabele{kite od Evropskata komisija.

Ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, koj }e bide doma}in na pretstavnicite od EU, priznava deka minatogodi{nite kritiki vo izve{tajot na Evropskata komisija za napredokot na zemjava vo delot na reformite vo javnata administracija bile mnogu {iroki, no se nadeva deka promenite }e ja podobrat godina{nata ocenka.

“Na del od zabele{kite

S

mo`evme vo ovoj kratok period da odgovorime i da napravime koreniti izmeni, no postoi i edno poglavje za koe }e bide potrebno podolgo vreme i toa go uka`uva i Evropskata komisija, deka periodot od januari do septemvri e premnogu kratok za koja bilo zemja da odgovori na tie zabele{ki”, veli Ivanovski.

Ministerot o~ekuva pozitivna ocenka vo izve{tajot na EK, koj }e bide objaven na 12 oktomvri, bidej}i, kako {to veli, Makedonija bila prvata zemja vo regionot koja prezela vakva krupna reforma, za koja i EU bila svesna deka ne mo`e da se sprovede preku no}.

“Tokmu toa go ka`a i gospodinot File koga be{e vo zemjava. Toj izrazi golema poddr{ka do vladata vo naporite koi se prezemeni za korenita promena na ovoj sistem”, dodade Ivanovski.

Zabele{kite na EK se odnesuvaa na prenatrupanata,

a sepak neefikasna javna administracija, koja e porozna na politi~ki vlijanija.

Sugerirano be{e da se preispitaat kriteriumite za vlez vo administracijata i taa da se prebroi za da se utvrdi nejzinata struktura.

Registarot, koj treba{e da gi sodr`i site podatoci za

brojot, strukturata i profesionalnite kvalifikacii na dr`avnite slu`benici, s$ u{te ne e izgotven. Kako {to informira Ivanovski, se ~ekaat podatocite od u{te nekolku institucii, po {to vo najskoro vreme toj }e bide podgotven i dostapen za javnosta.

SISTEM ZA SLEDEWE NA ADMINISTRATIVCITE Ministerot informira deka eden del od reformata koja treba da gi zgolemi efikasnosta na upravnite inspektori i kvalitetot na uslugite za gra|anite e i voveduvaweto nov menaxment informaciski sistem vo Dr`avniot upraven inspektorat.

So noviot sistem i direktorot na Inspektoratot i ministerot za informati~ko op{testvo i javna administracija }e mo`at da sledat kolku kvalitetno se izraboteni izve{taite na inspektorite. Za sekoe nepostapuvawe po `albite na gra|anite vo predvideniot rok predvideni se globi za inspektorot, no i za direktorot i za ministerot. Poradi zgolemeniot obem na rabota na Dr`avniot upraven inspektorat, Ivanovski najavi vrabotuvawe na novi inspektori koi }e ja sledat efektivnosta na vrabotenite vo dr`avnite organi.

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI BIZNISMENI OD MAKEDONIJA, BUGARIJA I SRBIJA ISPRALE 21,8 MILIONI EVRA inisterstvoto za vnatre{ni raboti (MVR) otkri 21-~lena organizirana kriminalna grupa od Makedonija, Bugarija i Srbija, osomni~ena deka isprala 21,8 milioni evra i so dano~no zatajuvawe go o{tetila makedonskiot buxet so 1,9 milioni evra.

Spored MVR, organizatorite na grupata, koi se Makedonci, nao|ale posiroma{ni Bugari koi za sumi 50 do 150 evra osnovale firmi vo zemjava kako stranski investitori i potpi{uvale nalozi so koi organizatorite go pravele kriminalot. Vo ovaa mre`a na finansiski kriminal bile sozdadeni pove}e firmi koi, navodno, se zanimavale so najrazli~ni dejnosti, a pod prevezot na stranski investitori storile pet krivi~ni dela. Sopstvenicite bile postojano nedostapni, a UJP ne mo`ela da napravi inspekcija zatoa {to firmite ne postoele na adresite na koi bile registrirani.

Deset od edinaesetminata osomni~eni Makedonci zavr{ija v~era pred istra`en sudija. Ostanatite bugarski dr`avjani i eden srpski dr`avjanin MVR }e gi bara dokolku sudot izdade nalog za me|unarodna poternica

M

POPOSKI I JEREMI] SO ZAEDNI^KA VIZIJA ZA ZAPADEN BALKAN

SAD OSTANUVA NA ISTIOT STAV ZA IMETO

VOLERS: PROBLEMOT E VA[, NIE MO@EME SAMO DA POMOGNEME!

Dodeka vo javnosta se s$ poglasni informaciite deka do krajot na godinata }e ima referendum za pra{aweto za imeto, ekspertskata javnost e skepti~na, tvrdej}i deka uspe{nosta na referendumot zavisi od negoviot tajming, a toj ne e sega, velat tie. Pretsedatelot Ivanov pak, o~ekuva zemjata narednata godina na Samitot vo Чikago da stane zemja-~lenka na NATO GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

tavot na SAD vo vrska so sporot za imeto ne e promenet.

Nie ja priznavame Republika Makedonija pod nejzinoto ustavno ime.

No, so ogled na zna~eweto na pra{aweto, go poddr`uvame procesot za negovo re{avawe, {to se vodi pod pokrovitelstvo na ON i }e poddr`ime sekakvo re{enie do koe }e dojdat Makedonija i Grcija.

Ne e toa pra{awe {to treba da go re{ime nie, toa e pra{awe {to treba da go re{ite vie. A nie sme tuka da ponudime pomo{ i sovet dokolku e potrebno. Ova go izjavi v~era noviot ambasador na SAD vo zemjava, Pol Volers, po predavaweto na akreditivite kaj pretsedatelot \orge Ivanov.

Spored nego, ova e va`en period za Makedonija, koja slavi 20 godini nezavisnost i 10 godini od potpi{uvaweto na Ramkovniot dogovor.

“Veruvame deka sega e vreme lu|eto od Makedonija zaedno so nivnite lideri da poglednat napred i da se fokusiraat na postignuvawe pogolem prosperitet i bezbednost kako multietni~ka demokratija. Mestoto na Makedonija e vo evroatlantskata zaednica”, istakna Volers.

Pretsedatelot Ivanov pora~a deka Makedonija e celosno posvetena za brzo re{avawe na ovoj spor i toj o~ekuva narednata godina zemjata da stane polnopravna ~lenka na NATO. “Nie sme celosno posveteni za {to poskoro iznao|awe re{enie prifatlivo za dvete strani. Na{ite gra|ani gi trpat posledicite od ovoj

S

MAKEDONIJA MORA DA GI RE[I PROBLEMITE SO KOI E SOO^ENA Ambasadorot Pol Volers ne smeta deka vo Makedonija ima nazaduvawe vo demokratskite procesi, no veli deka ima pra{awa na koi mora u{te mnogu da se raboti.

“Mislam deka sekoga{ ima pra{awa so koi mora da se soo~ite, no ima pra{awa na koi mora u{te mnogu da se raboti, kako {to e vladeeweto na pravoto, nezavisnosta na sudstvoto, nezavisnosta na mediumite, koi se va`ni faktori vo site demokratii. A Makedonija ne e razli~na od drugite dr`avi. Makedonija mora da gi re{i ovie problemi isto kako i sekoja druga zemja. Jas sum tuka da pomognam na koj bilo mo`en na~in i da ve sovetuvam koga toa e potrebno. Tie i drugi pra{awa se va`ni za Makedonija i za makedonskiot narod i Vladata treba da gi re{i, ne za nas, tuku za vas. Nie }e bideme tuka da pomogneme”, re~e Volers. problem koj go ima Grcija so na{eto ime. No, ne sme obeshrabreni. Sakame i veruvame deka do re{enie mo`e da dojdeme so zaemna podgotvenost, so zaemno po~ituvawe i so pridr`uvawe do ramkata na razgovorite zadadena so rezoluciite na OON. Iskreno se nadevam deka ve}e slednata godina, na Samitot na Alijansata vo Чikago, Makedonija }e si go zazeme mestoto koe go zaslu`i, taka {to na na{eto partnerstvo }e mu dade dopolnitelna vrednost”, re~e Ivanov.

Ivanov i Volers smetaat deka me|u Makedonija i SAD postoi vistinsko iskreno prijatelstvo, dobra sorabotka, koja mo`e i ponatamu da se intenzivira i da se prodlabo~uva.

EKSPERTITE SKEPTI^NI ZA BRZ REFERENDUM Iako vo javnosta ve}e se {pekulira deka poleka, no sigurno se podgotvuva terenot do krajot na godinata da se odr`i referendum za imeto, ekspertite se skepti~ni, tvrdej}i deka uspe{nosta

na referendumot zavisi od praviot tajming, a toj ne e sega.

“Odreduvaweto na datumot za referendum zavisi od toa kolku vlasta saka toj da bide uspe{en. Vo zavisnost od toa }e se centrira datumot.

Zasega, tekot na proslavata i site izjavi koi bea dadeni vo odnos na imeto odat vo nasoka deka se podgotvuva referendum za koj odnapred se znae deka nema da bide uspe{en”, veli porane{niot pretsedatel na Sobranieto, Stojan Andov.

Porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Denko Maleski, pak, odi dotamu {to smeta deka duri ovaa vladeja~ka garnitura nema da postigne re{enie za imeto.

“Mislam deka ovaa politi~kia garnitura so poslednite izjavi na premierot i na pretsedatelot se onesposobi da napravi kompromis. Problemot na imeto do novite izbori nema seriozno da se postavuva. Vlasta }e bide koncentirana na drugi raboti i }e se trudi da odolee na

pritisocite od me|unarodnata zaednica. So toa }e go pogodat i raspolo`enieto na narodot, koe odi vo prilog na toj tvrd stav deka imeto treba da go ~uvame”, veli Maleski.

ODLUKATA OD REFERENDUMOT E KONE^NA! Vo soglasnost so ustavnite odredbi, Sobranieto odlu~uva za raspi{uvawe referendum za oddelni pra{awa od svojata nadle`nost so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.

Odlukata na referendumot e usvoena ako za nea glasalo mnozinstvoto od izbira~ite koi glasale, t.e. pove}e od polovina od vkupniot broj izbira~i. Sobranieto e dol`no da raspi{e referendum koga predlog }e podnesat najmalku 150.000 izbira~i.

Odlukata donesena na referendumot e zadol`itelna.

Tokmu zatoa, univerzitetskiot profesorot Jove Kekenovski smeta deka vo uslovi koga i opozicijata i albanskoto glasa~ko telo se za promena na imeto nema potreba od referendum, koj, kako {to tvrdi toj, dokolku se odr`i samo bi go podelil narodot.

“Dobro e da se slu{ne misleweto na narodot, no odgovornosta za re{avawe na sporot za imeto e kaj Vladata.

Vo uslovi koga i albanskoto glasa~ko telo i SDSM se za promena na imeto, smetam deka referendumot }e napravi samo podvojuvawe na narodot. Najgolem del od glasa~koto telo na VMRODPMNE ne e za promena na imeto, a takva grupa ima i vo redovite na SDSM. A odlukata na referendumot mora da se po~ituva, so {to nie zasekoga{ }e go zatvorime na{iot pat kon NATO i EU”, veli Kekenovski.

aedni~kata vizija za Zapaden Balkan, strate{kite sili i evrointegraciite, no i problemite na toj pat bea vo fokusot na razgovorite na v~era{nata sredba na {efot na srpskata diplomatija, Vuk Jeremi}, so makedonskiot minister za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, vo Belgrad.

Vo pravec na ponatamo{no prodlabo~uvawe na odnosite, kako politi~ki, taka i ekonomski, Poposki oceni deka treba da se iskoristi impulsot na regionalnata sorabotka.

“Vizijata e jasna - da go vidime Balkanot sloboden, demokratski i bez granici i vo takov Balkan site gra|ani }e mo`at da se identifikuvaat so toa {to e prioritet i na evropska scena”, izjavi Poposki.

Ministerot Jeremi} e deciden deka prodol`uva bliskata sorabotka me|u Srbija i Makedonija, kako {to im dolikuva na prijatelski zemji.

“Mnogu pove}e raboti n$ spojuvaat otkolku {to n$ razdeluvaat. Postojat otvoreni pra{awa koi }e gi re{avame niz direkten i otvoren pristap”, izjavi Jeremi}. [efovite na diplomatiite, Poposki i Jeremi}, konstatiraa deka pozitivnite iskustva na Makedonija vo izminatite {est godini kako zemja-kandidat za ~lenstvo vo EU }e bidat od golema korist na patot na Srbija kon EU-integraciite.

Z

“PAJA@INA”: NOVINARI OD “VREME” ZEMALE PLATA VO GOTOVO orane{ni novinari od vesnikot “Vreme” na v~era{noto ro~i{te za slu~ajot “Paja`ina” pred sudot posvedo~ija deka platite od mediumot vo sopstvenost na Velija Ramkovski im bile davani na raka. Spored nivniot iskaz, voop{to ne bilo tajna deka Ramkovski e sopstvenik na vesnikot, a ~estopati znael i da ja delegira ureduva~kata politika vo dogovor so urednicite.

Novinarot Ognen Чan~arevi} potvrdi deka platata ja zemal vo plik i so potpis na spisok na koj se nao|ale site vraboteni koi na toj na~in go zemale li~niot dohod. Pridonesite vo Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe namesto za pet godini, kolku {to rabotel, mu bile isplateni samo za edna godina i deset meseci.

Isti navodi vo svoeto svedo~ewe iznese i porane{niot novinar na “Vreme”, Emil Zafirovski. I toj potvrdi deka vrabotenite platite gi dobivale vo gotovo. Del od svedocite, pak, vraboteni vo frmite na Pero Nakov pred sudot tvrdea deka platite im bile ispla}ani na transakciska smetka.

Sudeweto za “Paja`ina” prodol`uva idnata nedela, koga se o~ekuva vo uloga na svedok da se pojavi Bojo Andrevski, sopstvenik na Evropski univerzitet i na pe~atnicata Cetis print, koja gi pe~ate{e “Vreme” i “[pic”.

P

CIVIKUS: MAKEDONIJA 13 PO RAZVIENOSTA NA GRA\ANSKOTO OP[TESTVO vetskata alijansa za gra|ansko u~estvo (CIVIKUS) go rangira{e makedonskoto gra|ansko op{testvo na 13-toto mesto, od 29 zemji vo koi se vr{elo istra`uvaweto, soop{ti Makedonskiot centar za me|unarodna sorabotka - MCMS. Makedonija e oceneta so sredna ocenka od 52,5 (na skala od 0 do 100). Vo odnos na balkanskite zemji Albanija, Bugarija, Kosovo, Srbija, Slovenija, Turcija i Hrvatska, Makedonija e na vtoroto mesto, po Albanija, a pred site ostanati.

Spored Endrju Firmin, sostavuva~ na izve{tajot, rezultatite poka`uvaat deka gra|anskite organizacii se soo~uvaat so pove}e predizvici, vklu~uvaj}i gi ograni~enite i napnatite odnosi so vladite, namaluvaweto na finansiskite i ~ove~kite resursi i niskoto nivo na vklu~uvawe na javnosta vo nivnite aktivnosti, kako i isklu~enosta od novite neformalni na~ini na u~estvo i aktivizam.

Vo Makedonija, kako {to dodava Firmin, vo gra|anskite organizacii se vklu~eni samo mal broj gra|ani bez zna~itelni promeni poslednite pet godini.

S

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

PREZEMAWE VREDNO 50 MILIONI EVRA

ZA DVA MESECA NEKTAR I FRUKTAL POD ISTA KAPA!

Ve}e od januari 2012 godina, ovie dve kompanii planiraat da zazemat 15% od vkupniot udel na pazarot na ovo{ni sokovi vo zemjava. Nektar i Fruktal atakuvaat da bidat ramo do ramo so liderot vo ovaa dejnost, proizvoditelot na sokovi Vivaks VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

a dva meseci }e se spojat istaknatite proizvoditeli na sokovi, nektar i Fruktal, i na makedonskiot pazar }e funkcioniraat kako edna golema kompanija, doznava "Kapital" od izvori vo kompanijaat. Za vkupno 50,2 milioni evra Nektar go kupuva slovene~ki Fruktal.

Otkako Nektar objavi deka bara soglasnost da go prezeme slovene~ki Fruktal, istata postapka se pokrena vo site zemji vo koi ovaa firma proizveduva ovo{ni sokovi.

Fruktal i Nektar imaat ambiciozni planovi. Planiraat ve}e od januari 2012 godina da zazemat 15% od vkupniot udel na pazarot na ovo{ni sokovi vo Makedonija. Ako go realiziraat planiranoto, velat deka }e zastanat ramo do ramo so liderot vo ovaa dejnost, proizvoditelot na sokovi Vivaks, koj dr`i okolu 20% od pazarot na ovo{ni sokovi vo zemjava.

Od fabrikata Fruktal Mak velat deka ve}e slednata godina, so celo portfolio na proizvodi i brendovi }e go zazemat vtoroto lidersko

Z

mesto vo proizvodstvo na sokovi vo zemjava.

“Optimisti~ki o~ekuvame da zavr{i celata postapka, koja e mnogu slo`ena osobeno zatoa {to se raboti za re~isi site pazari na biv{a Jugoslavija, i da se fatime za rabota. Ve}e vo noemvri transakcijata bi trebalo da bide realizirana. ]e prerasneme vo mnogu golem igra~ na mnogu pazari, me|u koi i na makedonskiot. Spored proekciite, }e imame 15% udel na pazarot na ovo{ni sokovi vo Makedonija”, veli za “Kapital” generalniot direktor na Fruktal Mak, Ale{ [kraba.

Toj dodava deka s$ u{te e rano da ja otkrie novata strategija so koja }e nastapat na makedonskiot pazar, no potencira deka se vo intenzivna komunikacija so Nektar.

Od fabrikata za proizvodstvo na sokovi Viva ne sakaa da kometiraat {to za niv }e zna~i spojuvaweto na Nektar i Fruktal, samo velat deka s$ u{te ne znaat kako }e se odviva situacijata koga ovie dve kompanii }e po~nat da nastapuvaat od edna pozicija.

Ne otkrivaat nitu so kakva strategija }e ja zacvrstuvaat liderskata pozicija na pazarot vo zemjava.

“Toa zasega e delovna tajna.

K

ALE[ [KRABA

Nie kako seriozna firma postojano rabotime na inovacii, pa kako market-lider vo ovaa oblast, }e prodol`ime so istoto tempo”, veli marketingdirektorkata na Vivaks, Tawa Atanasova.

Iako Nektar ve}e dobi soglasnost od Komisijata za za{tita na konkurencijata vo Srbija, soglasnost mora da dobie i od makedonskata Antimonopolska komisija. Taa treba da proveri kolkava koncentracija na mo} }e imaat Nektar i Fruktal, koi imaat svoe proizvodstvo na O

M

E

R

C

I

J

A

sokovi i vo zemjava.

Od Komisijata za za{tita na konkurencijata za “Kapital” objasnuvaat deka go sledat slu~ajot so prezemaweto, no s$ u{te ne dobile barawe od Nektar.

“S$ u{te ne sme dobile nikakavo barawe od Nektar, no spored zakonot, pred da se slu~i spojuvaweto treba da se ispolnat odredeni uslovi.

Nie ne pravime analiza kolkav udel }e ima ovaa kompanija, tie se dol`ni da ni dostavat, pa nie da analizirame. Zakonski treba L

E

N

O

G

L

zaedni~ki da imaat proda`ba na doma{niot pazar pogolema od 2,5 milioni evra i na svetski pazar pove}e od 10 milioni evra”, objasnuvaat od KZK. Osven od Makedonija, Nektar treba da dobie u{te tri soglasnosti od telata nadle`ni za za{tita na pazarnata konkurencija i toa od Slovenija, Bosna i Hercegovina i Hrvatska. Na po~etokot na avgust godinava, Sobranieto na akcioneri na Pivovarna La{ko ja odobri proda`bata na Fruktal na Nektar, koj A

S

GENERALEN DIREKTOR NA FRUKTAL MAK Optimisti~ki o~ekuvame da zavr{i celata postapka i da se fatime za rabota.

Ve}e vo noemvri treba da se realizira transakcijata me|u dvete kompanii. ]e prerasneme vo golem igra~ na mnogu pazari, me|u koi i na makedonskiot.

Na{ite proekcii se deka }e imame 15% udel na pazarot na ovo{ni sokovi vo Makedonija. istovremeno }e gi prezeme i dolgovite na slovene~kiot proizvoditel na sokovi od Ajdov{~ina. So ova, Pivovarna La{ko }e gi namali dolgovite kon bankite za 48 milioni evra.

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

9

MAKEDONIJA TRPI OGROMNA [TETA OD BLOKADITE NA GRANICATA KON GRCIJA

MNR: VRZANI NI SE RACETE OKOLU [TRAJKOT NA GR^KITE CARINICI

Re~isi site zasegnati od gr~kite blokadi vo zemjava velat deka Grcija gi kr{i me|unarodnite obvrski, za{to ne go premostuva transportot vo slu~aj na {trajkovi. Izvoznicite i transporterite pak, ve}e naviknati na postojanite protesti na gr~kite carinici, predvreme si gi kalkuliraat rizicite SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

a ke d o n s ka ta Vlada i zdru`enijata na transporteri t v r d a t d e ka nemaat mehanizam da reagiraat do gr~kite institucii za da se re{i problemot so postojanite blokadi na gr~kite rabotnici, koi vo tekot na celata godina {trajkuvaat na gr~kite premini i go popre~uvaat normalniot protok na patnici i tovarni vozila.

Vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti velat deka imaat zavrzani race po ova pra{awe, bidej}i {trajkot na gr~kite carinici ne e dr`avna blokada, tuku protest na rabotnici. Zdru`enijata na transporteri vo zemjava pak, ve}e reagirale do me|unarodnite zdru`enija, no zasega ne dobile vetuvawe deka problemot }e se re{i.

Vo me|uvreme, izvoznicite i {pediterite gubat mnogu pari, {to pak, mo`e da rezultira so poskapuvawe

M

K

O

M

E

R

na gotovite proizvodi. Samo poslednite dva dena prometot me|u Makedonija i Grcija {to go ostvaruvaat stranskite dr`avjani e namalen za 60%.

“Vo vakov slu~aj nie ne mo`eme da reagirame. No, koga pred eden mesec ima{e blokadi i na eden ~as se propu{taa samo po dva kamioni, so objasnuvawe deka, navodno, treba da se ovozmo`i pobrz protok na turistite, nie kako ministerstvo soodvetno reagiravme do vlasta vo Grcija i toga{ problemot be{e re{en”, velat vo MNR. Od Stopanskata komora na Makedonija najavuvat deka }e reagiraat na blokadite na grani~nite premini kon Grcija, no samo kaj svoite kolegi vo Solun. Objasnuva deka ne se nadle`ni da reagiraat na povisoko nivo, vo instituciite na Evropskata unija, bidej}i toa bilo obvrska na dr`avata.

Re~isi site zasegnati od gr~kite blokadi se ednoglasni deka Grcija gi kr{i me|unarodnite obvrski, kako i obvrskite so ~lenstvoto vo EU, za{to ne obezbeduva C

I

J

A

L

E

N

premostuvawe na transportot vo slu~aj na {trajkovi.

No, vo otsustvo na re{enie na ~estite {trajkovi na gr~kite carinici, izvoznicite i transporterite, ve}e naviknati na vakvata situacija, predvreme gi kalkuliraat rizicite. Edinstveno Stopanskata interesna zaednica Makedonija soobra} aj dosega vo nekolku navrati upatila protestni noti do Me|unarodnata unija za paten transport (IRU), no povraten odgovor s$ u{te ne dobile.

“Grcija mora da obezbedi sloboda na tranzit preku nejzinite granici i teritorija, so ogled na toa {to prodol`uvaat blokadite na granicite i pati{tata vo naredniot period.

Pretpostavuvam deka poradi toa {to ni se lo{i odnosite so Grcija, nikoj ne saka dopolnitelno da gi vlo{uva so toa {to }e reagira do instituciite, me|utoa, fakt e deka spored evropskite konvencii za me|unarodni patni pravci ne smeat da se zatvoraat preminite.

Nie sme zavisni od Solunskoto pristani{te.

Sega razmisluvame da reagirame O

G

L

A

S

60%

e namalen prometot me|u Makeodnija i Grcija samo vo izminatite dva dena

i do Asocijacijata na tranporteri vo Grcija”, veli Zlatko Ko~ovski, upravitel na Makedonija soobra}aj AMERIT. Na grani~niot premin Bogorodica ve}e dva dena se zaglaveni golem broj kamionski transporteri od cela Evropa, no i od Makedonija. Toa direktno pogoduva nekolku klu~ni industrii vo zemjava, kako metalnata, no i tekstilnata industrija, koja osven {to izvezuva, uvezuva surovini od Grcija. Tekstilnata kompanija Vasidora, koja e vo sopstvenost na gr~ki gazdi, poradi krizata vo koja padna Grcija, no i poradi ~estite blokadi na granicite, ve}e se preorientirala kon izvoz vo Germanija i vo Holandija.

“Ne mo`eme da napravime nikakov izvoz vo Grcija. Vo momentov eden kamion ~eka K

O

M

E

R

za izvoz vo Grcija i eden kamion na gr~ka strana ~eka da vleze vo Makedonija za uvoz na surovini", veli Dejan Petrovski, menaxer vo Vasidora.

Poradi ote`natiot transport, poskapuvaat i repromaterijalite, {to dopolnitelno pritiska na zgolemuvawee na cenite na gotovite proizvodi.

Kompanijata za trgovija i distribucija na smrznata riba, AD Metro od Skopje, ve}e go ~uvstvuva pritisokot na zgolemeni tro{oci za rabota.

C

I

J

A

L

E

N

“Tokmu denovive imame nara~ki, kontejneri so smrznata riba od Argentina, koi ni se stasani na Solunsko pristani{te, no celata pratka }e mora da se odlo`i za nekolku dena. Nie sme 99% zavisni od Solunskoto pristani{te i mora da ka`am deka ovie tridnevni {trajkovi, no i protestite vo tekot na celata godina imaat zna~itelni restrikcii vo smisla na zgolemeni tro{oci”, objasnuva Biljana Cvetanovska, odgovorna za izvoz vo AD Metro.

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI ALASTER KEMPBEL NA 13 OKTOMVRI VO SKOPJE ode~koto lice vo oblasta na odnosite so javnosta i porane{en direktor za komunikacii vo kabinetot na premierot Toni Bler, Alaster Kempbel, doa|a vo Skopje na 13 oktomvri.

Kralot na spinot, kako {to go narekuvaat, na predavaweto vo Skopje, organizirano od P-World, }e zboruva za najnovite predizvici i trendovi vo oblasta na odnosite so javnosta i menaxiraweto so krizni situacii. Дel od predavaweto }e se fokusira na krizniot menaxment vo mediumskata era, tema koja vo momentov e dosta aktuelna vo Makedonija i vo svetot.

Vo svojata plodna kariera Alaster Kempbel ima raboteno kako novinar i kolumnist vo dnevniot vesnik “Miror”, za podocna, vo 1994 godina, Toni Bler da go povika da bide del od negoviot kabinet.

V

KLIRIN[KATA KU]A KIBS SLAVI 10 GODINI POSTOEWE lirin{kata ku}a KIBS AD Skopje proslavuva 10 godini od svoeto uspe{no postoewe. Osnovana vo 2001 godina, ovaa kompanija pretstavuva sinonim za vrvna servisna institucija za me|ubankarski uslugi, koja kontinuirano primenuva sovremeni metodi i tehniki vo svoeto rabotewe.

Osnovana so cel da vr{i kliring i poramnuvawe na mali me|ubankarski pla}awa, KIBS AD Skopje, kako operator na platen sistem, zazema centralno mesto vo razmenata na platni informacii me|u bankite i drugite institucii vklu~eni vo platniot promet vo Republika Makedonija.

“Nie }e ponudime novi re{enija koi }e bidat u{te poefikasni i pobezbedni. Za taa cel, ve}e se vo podgotovka novi servisi koi vo naredniot period }e bidat ponudeni na bankite i na drugite u~esnici vo platnite sistemi“, izjavi Goran Anastasovski, generalen direktor na KIBS. Soglasno Zakonot za platen promet, KIBS go vodi Edinstveniot registar na transakciski smetki (ERTS), vr{i razmena na informacii za blokadi na smetki, kako i razmena na drugi informacii koi se od interes za nejzinite ~lenki.

K

NOV OGLAS ZA ZAKUP NA ZEMJODELSKO ZEMJIШTE inisterstvoto za zemjodelstvo objavi nov javen oglas za davawe pod zakup 1.575 hektari dr`avno zemjodelsko zemji{te vo sedum regioni - Kumanovo, Kavadarci, Radovi{, Sveti Nikole, Gevgelija, Kriva Palanka i Resen. Vremetraeweto na zakupot, zavisno od kulturite, e 15 do 50 godini, a za sportsko-rekreativni aktivnosti i ruralen turizam e do 30 godini.

Oglasot }e trae 30 dena, a pravo na u~estvo imaat doma{ni gra|ani i kompanii i stranski kompanii.

Gra|anite treba da se registrirani vr{iteli na zemjodelska dejnost ili zapi{ani vo edinstveniot registar na zemjodelski stopanstva ili da se trgovec-poedinec na koi zemjodelskoto proizvodstvo ili prerabotkata na primarni zemjodelski proizvodi im e prete`na dejnost. Stranskite kompanii pak, treba da imaat registrirano podru`nici vo Republika Makedonija.

Po~etnata cena po hektar se utvrduva vo zavisnost od katastarskata klasa i mestopolo`bata na zemji{teto i iznesuva 25 evra vo denarska protivrednost za zemjodelsko zemji{te od prva do ~etvrta katastarska klasa i 15 evra od petta do osma katastarska klasa.

M

+ 13.09.2011

РЖ Техничка контрола ОКТА РМДЕН10 Арчилормиттал (ХРМ) Македонијатурист 13.09.2011

Тетекс Тетово ФЗЦ 11 Окт. Куманово Арчилормиттал (ЦРМ) Комерцијална банка ЗК Пелагонија Битола

-

раст

+4,46% +2,94% +0,34% +0,30% +0,16% пад

-9,42% -2,97% -2,86% -2,59% -2,10%

нова цена

351,00 1.750,00 89,00 100,00 2.534,00

нова цена

471,00 621,00 102,00 3.117,00 2.301,00

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

NIKOLA POPOVSKI PORANE[EN MINISTER ZA FINANSII

SÉ U[TE NE SAKAME DA JA RE[IME NEVRABOTENOSTA

“Kapital” objavuva serija intervjua so sega{ni i porane{ni ministri, koi po povod 20 godini nezavisnost zboruvaat za ekonomskite sostojbi, reformi i problemi na Makedonija - Kolku izrasnavme za 20 godini samostojnost?

PETRE DIMITROV

a razlika od mnogu drugi zemji, Makedonija ima{e mnogu te{ka i slo`ena paralelna tranzicija kon demokratijata i pazarnata ekonomija od edna, no, {to e pova`no, i kon nezavisnosta na dr`avata, od druga strana, smeta porane{niot minister za finansii, Nikola Popovski. Toj be{e del od vladata na SDSM vo periodot od 2003 do 2006 godina.

“Taa integralna i kompleksna tranzicija, so pogolem ili pomal uspeh vo razni domeni, ve}e e zavr{ena i e zad nas, iako zemjata s$ u{te se soo~uva so nekoi nedemokratski i nepazarni recidivi. Vo tie ramki, makroekonomskite politiki, osobeno fiskalnata i monetarnata, ve}e 16 godini obezbeduvaat solidna makroekonomska stabilnost na ekonomijata, ne{to so {to denes ne mo`at da se pofalat i mnogu razvieni dr`avi. Ottuka, niv gi ocenuvam kako edni od pouspe{nite i relativno zadovolitelni. Promeni sekoga{ se potrebni i dobredojdeni, a vo momentov mislam deka toa, pred s$,

Z

se odnesuva na sega{nata fiskalna politika. Politikata na kursot na denarot i na niska inflacija ne treba da se menuvaat, no strukturata na javnite rashodi i izvorite za nivnoto finansirawe mora mnogu vnimatelno i smisleno da se promenat”, veli Popovski.

Spored nego, najdobar period vo ekonomskiot razvoj na Makedonija, od nezavisnosta do denes, se pette godini od 2004 do 2008 godina.

“Toa se godini na stabilno i zadovolitelno nivo na kontinuiran ekonomski rast od okolu 5%. No, sepak, i toa ne pridonese barem malku da se namali previsokoto nivo na nevrabotenost.

Toj zdiv na dinami~en rast ne se odr`a i denes.

Ve}e treta godina po red imame problemi so nivoto na ekonomski rast.

Postignuvaweto visok i odr`liv rast pogolem od 5%, pa i 6-7% e vistinski predizvik za site ekonomii vo svetot. Taka e i so nas, iako sum ubeden deka so vistinski plan i dolgoro~na, a ne dnevna ekonomska politika, toa ne e neostvarlivo. Primeri za toa ima sekade vo svetot, no mora da sfatime deka toa od site nas bara golema posvetenost i mnogu

“Politikata na kursot na denarot i na niska inflacija ne treba da se menuvaat, no strukturata na javnite rashodi i izvorite za nivnoto finansirawe mora mnogu vnimatelno i smisleno da se promenat”, veli Popovski

otka`uvawa”.

Popovski veli deka eden od najgolemite nere{eni problemi, posebno denes, ostanuva nevrabotenosta.

“Nevrabotenosta vo Makedonija se poka`a kako `ilav i te`ok problem. Za nejzino re{avawe mora da se svrtime kon klasi~nite metodi so namaluvawe na nivoto na li~nata i tekovnata javna potro{uva~ka i zgolemeno nivo na inves-

ticii vo ekonomijata od najmalku 30% od BDP. Dali denes imame podgotvenost za toa? Ne veruvam.

Prevrabotenata administracija, pak, e ~ist politi~ki problem na vladeja~kite eliti i so malku volja i znaewe toa lesno se re{ava. No, denes i za toa kako da nema dovolno hrabrost i `elba. Ima samo sprotivna `elba”.

vtornik- 13.09.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5033 45,0376 71,5030 51,0189 44,998 46,5053

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,53% 1,5% 0,33% 0,01%

6м 1,72% 1,7% 0,51% 0,05%

12м 2,05% 2,0% 0,83% 0,29%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,34% 1,3% 0,23% 0,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.747.448,84

-1,38%

-14,37%

-19,05%

-13,21%

-18,01%

12.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

44.779.634,24

-0,89%

-7,28%

-14,33%

-15,07%

-19,23%

12.09.2011

Иново Статус Акции

16.472.485,51

1,34%

-3,31%

-4,99%

0,57%

1,89%

12.09.2011

КД БРИК

37.611.791,71

-0,78%

-7,53%

-11,92%

-9,44%

-14,09%

12.09.2011

КД Нова ЕУ

20.822.663,83

-4,56%

-19,24%

-24,61%

-17,81%

-20,83%

12.09.2011

КБ Публикум - Балансиран

27.731.849,59

-3,98%

-10,20%

-13,15%

-9,44%

-10,30%

12.09.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.283.838,50

0,61%

0,91%

0,00%

0,00%

0,00%

12.09.2011

КБ Публикум Паричен

51.183.871,13

0,26%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

12.09.2011

Balkan / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

OD AFERA VO AFERA

KOSOR PO STA SANADER, HDZ Hrvatskiot premier, Jadranka Kosor, po~na da se dvi`i po stapkite na nejziniot prethodnik, Ivo Sanader, pa sega se soo~uva vo najserioznata zakana za nejzinata politi~ka kariera, bidej}i za politi~kite kampawi koristela pari od crni fondovi na HDZ VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

oobi~aeno pred sekoj po~etok na politi~ka kampawa vo javnosta se pojavuvaat matnite zdelki na politi~kite lideri od minatoto.

Ovoj pat hrvatskiot premier, Jadranka Kosor, se soo~uva so najserioznata zakana dosega za nejzinata politi~ka kariera otkako porane{nata {efica na blagajnata na vladeja~kata partija, HDZ, objavi isplatnici od politi~kite kampawi na partijata, od koi se gleda deka vo igra bile pari od crni fondovi. Imeno, re~isi 13 milioni kuni (1,75 milioni evra) od ovie fondovi bile potro{eni za finansirawe na pretsedatel-

V

skata kampawa na Jadranka Kosor vo 2004 i 2005 godina, kako i za nejzinata kampawa za parlamentarnite izbori od 2007 godina, veli biv{ata blagajni~ka na HDZ, Branka Pavo{evi}. Taa na hrvatski USKOK (Kancelarija za spravuvawe so korupcijata i organiziraniot kriminal) mu potvrdi deka dopolnitelno bile ispla}ani i krateni pari od politi~kite kampawi na Kosor, a seto toa mo`e da se potvrdi so datum, pe~at i potpis na prima~ot. Se smeta deka ovie pari oti{le vo xebovite na vrvot na partijata, kako i na lu|eto od estradata koi u~estvuvale vo politi~kite kampawi, prenesuva “Ve~erwi list”.

Samo {est meseci po apseweto na porane{niot pretsedatel na HDZ, Ivo Sanader, politi~kata

mo} na partijata opasno se dvi`i kon dnoto. Ovaa afera se slu~uva vo isklu~itelno nepovolen period za Hrvatska, bidej}i istovremeno zemjata go odreduva i datumot za potpi{uvawe na pristapniot dogovor kon Evropskata Unija (EU), a tokmu ovie parlamentarni izbori treba{e da go poka`at novoto lice na Hrvatska i hrvatskite politi~ki partii, osobeno na HDZ, pred evropskite partneri.

No, iskazite na biv{ata blagajni~ka na partijata gi pomatija planovite na Kosor, koja zaedno so drugite visoki funkcioneri na partijata ostanaa diskreditirani i te{ko kompromitirani.

SANADER JA MESTI KOSOR? Rakovodstvoto na HDZ veruva deka nivniot biv{i pretsedatel, Ivo Sanader, stoi zad novonastanatata

afera. Toa go zaklu~ile od iskazite na Branka Pavo{evi}, koja vo prvoto svedo~ewe za paralelnoto finansirawe na partijata go obvinila samo Sanader i porane{niot blagajnik Mladen Bari{i}, a vo poslednata izjava ja svrtela prikaznata, pa sega re~isi ne se ni spomnuvaat imiwata na Sanader i Bari{i}.

Taka, porane{niot portparol na hrvatskata vlada i direktor na nekolku izborni kampawi na HDZ, Ratko Ma~ek, ja obvini Pavo{evi} deka izdala nalog za izvr{uvawe niza isplati vo 2003, 2004 i 2005 godina, za neevidentirawe milionski sredstva.

Vo izjavite na Pavo{evi} se veli i deka vo aferata e zame{an i porane{niot generalen sekretar na partijata i minister Ivan Jar-

KOSOR: “BESMISLENO! NE SUM ZELA NIKAKVI PARI!”

DALI HDZ E GOTOVA? rofesorot po filozofija na politika na Zagrepskiot univerzitet, @arko Puhovski, za Doj~e vele na hrvatski jazik veli deka vakvata predizborna afera e opasna za vladeja~kata partija, posebno za nejzinata pretsedatelka, Jadranka Kosor. Spored misleweto na analiti~arot Tomislav Klau{ki, bez ogled na ishodot na aferata, naskoro }e se stavi kraj na crno-belata prikazna za zlostorite na Sanader i fer- igrata na Kosor. Toj smeta deka so ovaa afera se stava kraj na parolite na premierot kako lider vo borbata protiv korupcijata.

P

Pretsedatelot na Hrvatskiot helsin{ki sovet, Ivan Zvonimir ^i~ak, istaknuva deka ovaa afera ednostavno }e ja pomesti HDZ podolu na politi~kata scena.

“Ako ovie podatoci se to~ni, mislam deka sme svedoci na procesite koi }e dovedat do nezamislivi na posledici na hrvatskata politi~ka scena, kako tie {to se slu~ija vo Italija po otkrivaweto na aferata “Kraksi”, smeta ^i~ak i potsetuva deka toga{ od scenata is~eznale mnogu od socijalistite, komunistite, no i demohristijanite.

K

O

M

E

Intenzivni letni kursevi po deloven angliski jazik „ISKORISTETE GO LETOTO – NAUЧETE ANGLISKI JAZIK!” Juni- septemvri 2011 godina Sala 53 na IV kat Stopanska komora na Makedonija so Centarot za stranski jazici “Sunrise” Ovoj intenziven kurs }e opfati temi od oblasta na marketing i proda`ba, menaxment i finansiski menaxment, ~ove~ki resursi, odnosi so javnosta, brendirawe, biznis-planirawe i sl.

Obukata }e ja sprovede: Men~e Grozdanova, STEPENI: diplomiran profesor po angliski jazik.

1. Elementary Nastavata }e trae vkupno 36 ~asa/45 minuti ~as, eden 2. Pre-Intermediate mesec, vo blok-~asovi, tri pati nedelno (ponedelnik, sre- 3. Intermediate da i petok), od 14-16.30 ~asot.

4. Upper-intermediate Maksimalen broj vo edna grupa e 8 slu{ateli.

Site u~esnici koi }e go polo`at zavr{niot test }e se steknat so sertifikat za uspe{no zavr{eno nivo.

Cena na eden stepen: 5.900,00 denari +DDV. Vo cenata e vklu~en i originalen u~ebnik od programata Oxford. Za pove}e u~esnici od ista kompanija sleduva popust.

KONTAKT : ELIZABETA ANDRIEVSKA-EFTIMOVA Tel: ++ 389 2 3244074 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar : (02) 15015 E-adresa: beti@mchamber.mk

ANITA MITREVSKA tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 e-mail: anita.mitrevska@mchamber.mk

R

C

I

J

A

L

N

I

wak, koj nekolku pati & naredil da isplati odredeni li~nosti, a vo edna prigoda da mu dostavi i dve milioni kuni (okolu 270.000 evra) na Ivo Sanader. Porane{nata blagajni~ka na HDZ na istra`niot sudija mu soop{tila kako momentalniot generalen sekretar na HDZ, Branko Ba~i}, ja pobaral od nea evidencijata na isplata od 2009 godina, koja podocna zaedno ja uni{tile.

ODMAZDATA NA HDZ Dodeka Jarwak i Ma~ek najavuvaat tu`ba protiv Branka Pavo{evi}, potpretsedatelot na hrvatskoto Sobranie, Vladimir [eks, tvrdi deka Sanader kako Zoro odmazdnikot se obiduva svojata odbrana da ja temeli vrz osnova na obvinenie na site ~lenovi na HDZ, bidej}i vo svoeto svedo~ewe pred sudot vo

ako bea potrebni nekolku dena da vozvrati na obvinuvawata, hrvatskiot premier, Jadranka Kosor, kone~no odgovori na pra{awata na mediumite povrzani so crnite fondovi za finansirawe na politi~kite kampawi.

“Ova e besmisleno! Zar nekoj voop{to mo`e da pomisli deka pokrenav cela akcija protiv korupcijata za na kraj da dojdam do samata sebe?!”, pra{uva Kosor, soo~ena so tvrdewata na porane{nata blagajni~ka na HDZ, Branka Pavo{evi}.

“Ne sum zela, ne sum ni znaela deka postoi paralelen sistem i deka postojat nelegalni sredstva koi doa|aat od kasata na partijata”, veli Kosor.

I O

G

L

A

S

I

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

APKITE NA PRED KOLAPS! 1,75 milioni evra iznesuvale crnite fondovi na HDZ

slu~ajot so INA postojano istaknuval kako vo Vladata i vo HDZ site za s$ znaele. [eks veli deka za finansiraweto na predizbornite kampawi od crnite fondovi najmnogu znaele lu|eto od doverba na Ivo Sanader.

Toj za Dnevnik.hr veli deka sedum dena pred vonrednoto sobranie na K

O

M

E

R

C

I

partijata HDZ se konstruira edna situacija vo koja treba da se kompromitira i ocrni imeto na premierot Kosor i da se razni{a stabilnosta na vladeja~kata partija. [eks ja brani Kosor i potvrduva deka taa vo pretsedatelskata kampawa od 2005 godina nemala nikakva povrzanost so finansiraweto i im veruvala na lu|eto koi gi vodele finansiite, potpi{uvaj}i gi site izve{tai. Potpretsedatelot na hrvatskoto Sobranie smeta deka vo izminatite 22 godini vo presret na site parlamentarni izbori se pojavuva po nekoja tempirana bomba koja treba da ja kompromitira rabotata na HDZ. J

A

L

N

I

O

G

L

Vo me|uvreme, od opoziciskiot tabor stignuvaat lavina barawa za celosno ukinuvawe na HDZ. Poznatiot hrvatski advokat, Ante Nobilo, na primer, go povikuva dr`avniot obvinitel, Mladen Baji}, da ja stopira rabotata na HDZ, a ostavka od Jadranka Kosor baraat hrvatskite laburisti Dragutin Lesar i Branimir Glava{a. Od Socijaldemokratskata partija (SDP) povtoruvaat deka tie so godini uka`uvaa na nelogi~niot odnos me|u prijavenite sredstva nameneti za politi~ka kampawa i tie so koi istata se finansirala.

A

S

I

K

O

13

No, sepak, nitu SDP, nitu ostanatite partii od takanare~enata “kukuriku koalicija” ne sakaat da se zanimavaat so ovaa problematika, odnosno, kako {to ka`uvaat, so rabotite koi se vo nadle`nost na pravosudstvoto.

O~igledno e deka tie se soglasuvaat so analiti~arite, koi procenuvaat deka HDZ so afera od vakvi razmeri }e krahira na pretstojnite parlamentarni izbori.

NASKORO KAZNENA POSTAPKA PROTIV HDZ?!

Kako {to pi{uva hrvatski T-portal, otkako }e se proveri finansiskata situacija na partijata i }e se doka`e deka iskazite na M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

svedocite se vistiniti, }e bide dovolen dokaz deka HDZ pretsedatelskata kampawa ja vodel so nelegalni sredstva, a voedno, toa treba da bide i presuden element za otvorawe kaznena postapka protiv HDZ kako pravno lice.

“Mene osobeno Ivo Sanader vo po~etokot mi naglasi parite koi gi dobivam od Ratko Ma~ek i od Branko Vukeli} da ne se evidentiraat preku knigovodstvoto na partiskata blagajna, tuku tie sredstva da slu`at za pokrivawe na tro{ocite na crno”, mu izjavila na USKOK porane{nata blagajni~ka na HDZ, Branka Pavo{evi}, prenesuva “Jutarwi list”.

O

G

L

A

S

I

14

Feqton

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i

[TO NAU^IJA GLOBALNITE BRENDOVI OD ALEKSANDAR?

lobalizacijata ne e nov trend: vo 200-tata godina od novata era, severnite Britanci se {etale naokolu vo ~evli izraboteni vo Rim; vo 1340 godina, celata bankarska infrastruktura vo Firenca }e be{e re~isi uni{tena poradi zaemite koi im bile dadeni na britanskite monarsi; a kon po~etokot na 19 vek, od Kembrix (Masa~usets, SAD) rabotnicite vadele led od zamrznatite ezera vo Nova Anglija i go ispra}ale so

G

brodovi do Evropa, Afrika i Azija, s$ do Kalkuta. Pred re~isi 150 godini, amerikanski kompanii - kako proizvoditelot na oru`je Kolt i izrabotuva~ot na ma{ini za {iewe Singer – otvorija fabriki vo Anglija, za da gi zadovolat potrebite na tamo{noto naselenie. I po tolku dolgo iskustvo od globalizacijata, zo{to nekoi od vode~kite svetski kompanii s$ u{te ne mo`at da postignat uspeh, a nekoi relativni “novajlii” vo globalizacijata, kako Aleksandar Veliki,

sozdale ne{ta koi traele nekolku stotini godini? Ovoj odgovor mo`ebi le`i vo faktot deka nekoi biznis-organizacii nedovolno gi poznavaat svoite lokalni pazari.

GLOBALEN PRISTAP, LOKALNI MO@NOSTI Sprotivno na organizaciskata struktura na Aleksandar, vo koja Egip}ani upravuvale so naselenieto vo Egipet, nekoi globalni kompanii se optovareni od golemi birokratii od sovetski tip, koi ne se soglasuvaat so lokalnite pobaruvawa

Spored organizaciskata struktura na Aleksandar, Egip}ani upravuvale so naselenieto vo Egipet. Trgnuvaj}i od ova Mekdonalds nau~i deka treba da ponudi gaspa~o vo [panija i hamburgeri od jagne{ko meso vo Indija.

i vkusovi.

Lokalnite menaxeri na industrijata za bezalkoholni pijalaci sakaat da prezentiraat nov proizvod, da re~eme vo Brazil, i ~ekaat donesuvawe na odluka vo Wujork ili Чikago od nekoj koj nikoga{ ne bil vo Brazil. Kon po~etokot na 1980-tite godini, steklenoto i hromirano sedi{te na Nestle (Nestle) nad @enevskoto Ezero vo Vevi, [vajcarija, podbivno be{e opi{ano kako “Vatikan”. Menaxerite za poedinite zemji se `alea poradi

tamo{nata menaxerska hierarhija od tri nivoa, bez ~ija dozvola ne mo`ea da izdadat nitu soop{tenie za pe~atot. Za sre}a, seto toa se promeni, i Nestle go zazede zaslu`enoto mesto kako istaknata globalna kompanija. Porane{niot glaven izvr{en rakovoditel na Prokter i Gembl Indija (Procter & Gamble India), Gur~aran Das, napi{a: “Kaj menaxerite postoi edno popularno pogre{no mislewe, deka edinstveno vi e potrebno da po~nete so nekoj brend, da sozdadete standard-

Unilever e eden od svetski najuspe{nite globalizatori, tokmu poradi faktot deka duri od 1940-tite godini, britanskoholandskiot gigant po~na da anga`ira lokalni talenti, za da gi zamenat britanskite i holandskite menaxeri, i zaedno gi obu~uva{e.

15

Feqton

KAPITAL / 14.09.2011 / SREDA

I po dolgoto iskustvo od globalizacijata, nekoi od vode~kite svetski kompanii s$ u{te ne mo`at da postignat uspeh. Nekoi, pak, relativni “novajlii” vo globalizacijata kako i Aleksandar Veliki sozdale ne{ta koi traele nekolku stotini godini. Dali pri~inata mo`ebi le`i vo faktot deka nekoi biznis-organizacii nedovolno gi poznavaat svoite lokalni pazari?

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

iziran proizvod, da go spakuvate, da go reklamirate i bingo - vie ste na pat da gi osvoite globalnite pazari”. Duri i denes, malkumina globalni kompanii navistina se trudat da gi sfatat nivnite lokalni potro{uva~i, da sozdadat proizvodi koi gi zadovoluvaat lokalnite vkusovi, i da u~at od nivnite uspesi na lokalno nivo, koi, za vozvrat, im pomagaat da sozdadat globalni brendovi.

Vo poslednive godini, nekoi kompanii izgleda `neat nekakvi rezultati, no samo koga posebno se zalagaat za toa.

Edna menaxerka od povisok rang vo Kraft (Kraft) veli deka na site vo nejzinata grupa im bilo imperativ da izlezat vo realniot svet i da gi doznaat vkusovite na potro{uva~ite.

Opi{uvaj}i kako edna{ gi vnela lu|eto vo nejziniot biznis vo Hispano i aziskite enklavi vo Los Anxeles, taa objasnuva: “Anga`iravme lu|e koi najmnogu izgledaa kako da se od isto~niot breg na SAD, gi dovedovme srede edna hispano enklava i im ka`avme ’Videte {to mo`ete da doznaete’. Tie se vratija so izvonredni idei - idei koi }e bidat del od na{iot biznis-plan za narednata godina”. Tokmu poradi vakviot vid lokalno iskustvo Mekdonalds (McDonald`s) ponudi gaspa~o vo [panija i hamburgeri od jagne{ko meso vo Indija.

Sli~no na ova, koga vo sredinata i kon krajot na 1980-tite godini “honda akord” (Honda Accord) pretrpe golem redizajn, in`eneri na Honda (Honda) bea ispra}ani vo trgovskite centri vo SAD, za da gi obikoluvaat parkinzite i da gledaat kako Amerikancite gi stavaat kupen-

Gur~aran Das, porane{en CEO na Prokter i Gembl Indija

Wal-Mart

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Kompaniite, pred da vlezat na nov geografski pazar, ~esto ne uspevaat da gi sfatat lokalnite ~uvstva i mo`nite reakcii. Duri i xinovskiot maloproda`nik Volmart, be{e pogre{no informiran za silnata reakcija {to treba da ja o~ekuva vo Germanija.

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

“Kaj menaxerite postoi edno popularno pogre{no mislewe, deka edinstveno vi e potrebno da po~nete so nekoj brend, da sozdadete standardiziran proizvod, da go spakuvate, da go reklamirate i vie ste na pat da gi osvoite globalnite pazari.”

ite proizvodi vo baga`nikot.

Od seto toa proizleze inovativniot redizajn na baga`nikot na “honda akord”, taka {to kupuva~ite ne moraa da se navednuvaat nad baga`nikot za da gi stavat kupenite proizvodi - tie mo`ea da gi podbutnat vo nego. Ni{to ~udno, “honda akord” stana eden od najpopularnite, a vo nekoi godini i najpopularen, avtomobil vo SAD. Kompaniite, pred da vlezat na nov geografski pazar, ~esto ne uspevaat da gi sfatat lokalnite ~uvstva i mo`nite reakcii. Duri i xinovskiot maloproda`nik Volmart (WalMart), koj stana legendaren poradi svojot uspeh vo biznisot, be{e pogre{no informiran za silnata reakcija {to treba da ja o~ekuva vo Germanija, nacija pro~uena po za{titata na lu|eto koi dr`at mali prodavnici. Volmart na potro{uva~ite im ponudi niski ceni, a vo toa go sledea i germanskite maloproda`ni giganti Aldi nord (Aldi Nord) i Lidl marketi (Lidl Markets). Me|utoa, na scena se pojavi germanskoto biro za karteli i gi natera site tri firmi da gi zgolemat cenite. Pri~ina: biroto stravuva{e deka malite prodavnici vo selata i gradovite na Germanija - temelot na germanskata doma{na ekonomska sila - mo`at da bidat istisnati od biznisot.

LOKALNITE MENAXERI – TAJNATA NA UNILEVER Kompaniite ne gi razbiraat nivnite pazari, delumno za{to nemaat dovolen broj lokalni menaxeri ili nositeli na odluki koi bi vlijaele na ~ekorite koi edna multinacionalna kompanija treba da gi prezeme vo specifi~na lokalna situacija.

A, delumno se dol`i i na faktot deka kompaniite voop{to ne znaat kako da anga`iraat takvi menaxeri. Vo toj pogled, ne treba da n$ iznenadi toa {to Unilever (Unilever) e eden od svetski najuspe{nite globalizatori. Duri od 1940-tite godini,

britansko-holandskiot gigant za stoki za potro{uva~ka po~na da anga`ira lokalni talenti, za da gi zamenat britanskite i holandskite menaxeri, i zaedno gi obu~uva{e. Globalnata ekspanzija na Unilever be{e tolku uspe{na, taka {to na nekoi nejzini podru`nici, kako Hindustan lever (Hindustan Lever) vo Indija, pove}e se gleda kako na lokalni kompanii, a ne kako na lokalni podru`nici na edna globalna kompanija.

Postignuvawe na ovoj lokalen status ne ode{e lesno. Unilever razvi dolgoro~na strategija za Indija, so sozdavawe brendovi nameneti za indiskite potro{uva~i. Investira{e za da gi razbere svoite potro{uva~i, na na~in na koj duri ni vlasta vo Indija ne gi razbira svoite gra|ani. Mnogumina nabquduva~i smetaat deka Hindustan lever ima pokorisni podatoci otkolku podatocite od popisite vo Indija vo odnos na ekonomskiot sostav na potro{uva~ite, duri i vo najoddale~enite sela vo Indija. Kompanijata ja znae nivnata kupovna mo}, kupovnite naviki, vkusovite i, najva`no, znae na~ini kako da dopre do ovie potro{uva~i podobro od koj bilo privaten ili javen entitet vo Indija.

Nejziniot distributiven sistem vo Indija (so kamioni, vozovi, avioni, avtomobili, brodovi, rik{i, velosipedi, duri i pe{), e posofisticiran od koja bilo druga kompanija - i mo`e da transportira {to bilo duri i vo najzafrlenite delovi od Indija so apsolutna uverenost deka proizvodite }e dojdat to~no do tie potro{uva~i za koi se nameneti.

Kompanijata, koja{to e edna

od vode~kite kompanii na pazarnata kapitalizacija na indiskata berza, ne samo {to znae, na primer, za koj vid {ampon ima pobaruva~ka, tuku go pakuva toj {ampon vo razli~ni po golemina {i{enca, no i vo plasti~ni kesi~ki za ednokratna upotreba - poradi kupovnata mo} nekoi Indijci mo`e da kupat samo {ampon za ednokratna upotreba. Da se igra na lokalno nivo dava i druga golema prednost: vo tekot na 1970-tite godini, koga `estokiot nacionalizam saka{e da gi isfrli od Indija i mnogu golemite multinacionalni kompanii od SAD, kako IBM (IBM) i KokaKola (Coca-Cola), za isfrlaweto na Hindustan lever, poradi negovata lokalna orientacija, ne stana nitu zbor. Nitu pak, Hindustan lever e posvoj~e vo konstelacijata na Unilever; so decenii rakovoditelot na Hindustan lever ima svoe mesto vo globalniot bord na direktori na Unilever; a na menaxerite od indiskata podru`nica postojano im se nudat globalni mo`nosti za rast i razvoj, isto kako {to menaxerite od nekoi neindiski podru`nici na Unilever se pra}aat vo Indija, so cel da izvr{at kratkoro~ni i dolgoro~ni zada~i. Isto kako i strategijata na Aleksan-

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

dar za globalna ekspanzija, koja trebala da go donese toa {to e najdobro od Grcija i od Makedonija, no i da go za{titi najdobroto od osvoenata nacija, Unilever uspea da vospostavi vistinski balans me|u toa da se bide globalen i, istovremeno, da se igra na lokalno nivo.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: ZA DECENTRALIZIRANO NOSEWE ODLUKI, EDINSTVENIOT NA^IN SO KOJ ALEKSANDAR MO@EL DA GO KONTROLIRA NEGOVOTO OGROMNO CARSTVO.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

28 OKTOMVRI SPECIJALEN PRILOG

OSIGURUVAWE I LIZING OSIGURITELNITE KOMPANII OVAA ESEN SO NOVI PAKET-PONUDI, DIZAJNIRANI SPECIJALNO ZA KOMPANIITE!

KAKVI NOVI MO@NOSTI I POVOLNOSTI SE OTVARAAT ZA MAKEDONSKITE KOMPANII?

[TO ZNA^I POSEDUVAWETO NA OSIGURITELNA POLISA? VO SEGMENTOT @IVOTNO OSIGURUVAWE GODINAVA VLEGOA DVE NOVI KOMPANII - DALI TOA ]E GO ZA@IVEE @IVOTNOTO OSIGURUVAWE ILI ZGOLEMENATA POBARUVA^KA I SVESNOST ZA POTREBATA OD OSIGURUVAWE NA @IVOTOT- PREDIZVIKA I ZGOLEMUVAWE NA PONUDATA?

NOVINI NA LIZING PAZAROT VO MAKEDONIJA OVA SE SAMO DEL OD TEMITE KOI KE MO@E DA GI PRO^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG OSIGURUVAWE I LIZING, KOJ ]E IZLEZE NA 28 OKTOMVRI 2011 VO NEDELNIKOT KAPITAL

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

16 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

KONZERVNA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE KAKO USPE[NITE KONZERVNI FABRIKI SI GO PROBILE SVOJOT PAT DO POTRO[UVA^ITE I PAZARITE!

KOI SE PREDIZVICITE, A KOI MODELITE ZA POZASILEN RAZVOJ NA KOMPANIITE OD OVOJ SEKTOR?

BRENDIRAWETO, KREATIVNIOT MARKETING PRISTAP I GRADEWETO IMIX NA KVALITETNA I ZDRAVA HRANA SE EDNI OD KLU^NITE MOMENTI KAKO DA SE POSTIGNE ZADOVOLITELEN PAZAREN USPEH I OSVOJUVAWE NOVI PAZARI?

“KAPITAL” VI DAVA PREGLED NA IZVORITE ZA FINANIRAWE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA KONZERVNITE KOMPANII!

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111