367-15.09.2011

~etvrtok. 15 septemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.232,59 МБИД 2.383,37

ОМБ 118,13

-0,73% -0,02% +0,16%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 45,07 71,25

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

@IVKO MUKAETOV PRETSEDATEL NA UPRAVNIOT ODBOR I GENERALEN DIREKTOR NA ALKALOID AD SKOPJE

USPEHOT NA ALKALOID E USPEH I NA MAKEDONIJA STRANA 9 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

~etvrtok. 15 septemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

NEMA PODGOTVENOST ZA PROMENA NA DEVIZNIOT KURS

3.000

МБИ10

0,73%

2.800

~etvrtok-15. septemvri. ~etvrtok sep 2011 | broj 367 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Dimitar Bogov: Diktatorski

STRANA 10

Antimonop Antimonopolskata uuprava r nemo}na nem Srbija?! protiv Srb STRANA 4-5

INTERVJU BESIMI FATMIR BESIM

}e go branam denarot!

Ako prodol`ime prodol rd vaka,, EU }e jja stigneme za 80 godini godin STRANA 11

STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR F D MAKEDONSKI D

SO DECENTRALIZACIJA DO POBEDA(?)

Stanbeniot kvadrat ddr }e poskapi za 10%?!

42

VOVEDNIK D MAKSIM RIS RISTESKI

Druu Drugite rabotat admirabotat, ad nistracijata }aruva STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

^ETVRTOK 15 SEPTEMVRI 2011

DRUGITE RABOTAT, ADMINISTRACIJATA ]ARUVA

Z

Za kakvi investicii i razvoj zboruvame nie, ako Ministerstvoto za finansii go “preraspredeluva” buxetot na tri meseci do krajot na godinata za da odvoi pove}e pari za plati vo javnata administracija.

Nema tuka ni rast ni razvoj. Rastat samo apetitite na direktorite, rakovoditelite, slu`benicite (redovni i ramkovni). A, znaete zo{to? Zatoa {to pozitivno se dvi`at makroekonomskite indikatori godinava, blagodarenie na porastot na bruto-doma{niot proizvod, industriskoto proizvodstvo, nadvore{notrgovskata razmena i na naplatata na danocite!

Tokmu zatoa {to site drugi vo ekonomijata (se misli na privatniot sektor) rabotele pove}e i podobro, dr`avnite slu`benici }e dobijat nagrada. Za niv godinava od Buxetot }e se potro{at dopolnitelni tri milioni evra! Sramota!

Vo objasnuvaweto na Vladata zo{to se zgolemuvaat stavkite za plati za pove}e dr`avni institucii se veli deka preraspredelba na sredstvata se pravi za da im se dade dopolnitelen zamav na “prioritetnite proekti” so zgolemuvawe na sredstvata {to za niv se odvojuvaat od dr`avnata kasa. A, koi se prioritetnite proekti, koi voop{to ne se spomenati vo obrazlo`enieto? Odgo-

vorot sam se nametnuva koga }e se pogledne dokumentot za preraspredelbata na buxetot i }e se vidi deka eden od prioritetnite proekti, iako nenabroen i neobjasnet, e zgolemuvawe na sumata za plati na javnata administracija za tri milioni evra ({to normalno ne se najavuva so fanfari).

Iako Vladata zgolemuvaweto na tro{okot za plati na administracijata de fakto go smeta za prioritet, {tom odlu~ila odvoi plus tri milioni evra, vo obrazlo`enieto od Ministerstvoto za finansii nema nitu zbor za toa na {to se dol`i ovaa odluka. Za toa dali pove}e pari za plati na adminstracijata povlekol nekoj nov bran vrabotuvawa vo javniot sektor, {to e edinstveno logi~no objasnuvawe, nema objasnuvawe nitu od Ministerstvoto za informati~ko op{testvo i administracija. Zgolemuvaweto na sumata za plati na administrativcite sekako ne e vo duhot na preporakata od Evropskata unija da se napravat seriozni reformi vo ovoj sektor za da se zgolemi negovata efikasnost.

Koga }e se pogledne poglavjeto vo odlukata za preraspredelba na buxetot, }e se vidi deka tamu ne se predvideni zgolemuvawa na sredstvata za proektite od zapo~natite reformi. Na netransparentnoto protnuvawe na ovoj dokument niz sobraniskite proceduri se nadovrzuva i Sekretarijatot za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor, od kade {to ja premol~ija “rados-

MAKSIM RISTESKI risteski@kapital.com.mk ris stes teski@ ki@ @kap appita tal.c l.c .com. o .mk om. mk

nata” vest deka uspeale da gi rasporedat na konkretni rabotni mesta vrabotenite po Ramkoven, i taka go oslobodile buxetot na Sekretarijatot za suma od 1,2 milioni evra, koi dosega gi tro{ea administartivcite {to sedea doma, a zemaa plata. Sekretarijatot premol~i za{to ne mu odi na raka preporakata {to pri svojata neodamne{na poseta na Makedonija ja dade evrokomesarot [tefan File, da ne se zloupotrebuva strategijata za pravi~na zastapenost so gruba primena na etni~kopartiskiot klu~, tuku me|uetni~kiot balans pri vrabotuvaweto vo administracijata da se ostvaruva spored kriteriumot kvalitet na kandidatite. A ako se zeme predvid deka zgolemuvaweto na platite na buxetarite e za tri milioni evra, toga{ stanuva jasno deka ova ne se dol`i samo na vdomenite pretstavnici na pomalite etni~ki zaednici vo javnite ustanovi, tuku na vrabotuvawe na golem broj novi administrativci od najgolemata zaednica, makedonskata.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

275

vtobuski postrojki i 80 elektronski informaciski displei }e bidat psotaveni vo glavniot grad. Gr~kata kompanija Remedi advertajzing od Atina dade najdobra ponuda na tenderot na Javnoto soobra}ajno pretprijatie na Skopje za postavuvawe i odr`uvawe avtobuski postrojki vo glavniot grad. Upravniot odbor na Javnoto soobra}ajno pretprijatie soop{ti deka se raboti za najpovolen ponuduva~ za dodeluvawe na dogovor za javno privatno partnerstvo.

“Dogovorot va`i 15 godini, a privatniot partner se obvrzuva da gi postavi avtobuskite postrojki za osum meseci od vleguvaweto vo sila na dogovorot i do krajot na 2012 godina da gi postavi elektronskite informaciski displei, soop{ti JSP.

A

NEMA PODGOTVENOST ZA PROMENA NA DEV

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

GUVERNEROT DI ]E GO BRANI D

N

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

Narodnata banka ne popu{ta vo opredelbata da ja odr`uva stabilnosta na denarot preku de fakto fiksen kurs. Guvernerot Dimitar Bogov pora~a deka “diktatorski” }e prodol`i da ja primenuva ovaa monetarna strategija, iako mislewata za efektite od odr`uvaweto na fiksniot devizen re`im vrz ekonomskiot rast se podeleni. Del od u~esnicite na debatata, {to v~era ja organiziraa Stopanskata komora na Makedonija i Kapital Media Grup, ocenija deka vrednosta na denarot e preceneta i sugeriraat promena na fiksniot kurs vo fluktuira~ki, {to prakti~no }e dovede do devalvacija. Del komentiraat deka pri devalvacija doma{nata ekonomija pove}e }e izgubi otkolku {to }e dobie.

Biznismenite, ekonomistite i guvernerot prvpat javno debatiraa za pridobivkite i slabostite na fiksniot kurs na denarot.

“Eden od najte{kite problemi za biznisot e nedostigot od pari. Firmite obvinuvaat deka bankite kreiraat kreditna politika so visoki kamati za pogolema profitabilnost, bankite pak ja obvinuvaat Narodnata banka deka vodi restriktivna politika i go ograni~uva nivoto na pari za kreditirawe. Spored NBM, restriktivnosta e vo funkcija na odr`uvawe na makroeknomskata stabilnost. Taka se vrtime vo vol{eben triagolnik, no kako da go unapredime proizvodstvoto i izvozot bez povolni krediti”, pra{a Branko Azeski, pretsedatel na Stopanskata komora, na debatata za “Monetarnata politika vo funkcija na zabrzan ekonomski rast”.

QUBE TRPESKI

PROFESOR NA EKONOMSKIOT FAKULTET VO SKOPJE Makedonija e edna od dvete zemji vo svetot koi po zakon imaat fleksibilen kurs, a vo realnosta de fakto fiksen. Koga ve} e nema podgotvenost za promena na ovoj devizen re`im, najdobro e so zakon da se odredi deka kursot e fiksen. Toga{, ako kursot e nerealen, }e se pojavi paralelen siv pazar, {to }e bide signal za kolku e preceneta vrednosta na nacionalnata valuta.

Spored analizata na Stopanskata komora, fiksniot devizen kurs ja postigna celta za namaluvawe na visokata inflacija, no i vo uslovi na niska inflacija kamatnite stapki ne se namalija.

Podatocite poka`uvaat deka obemot na pari vo optek vo poslednite {est godini e ist, a parite {to se izvlekuvaat od ekonomijata, preku blagajni~ki zapisi, zadol`itelna rezerva i depoziti vo bankite, se zgolemuvaat. Realnite kamatni stapki se odr`uvale na isklu~itelno visoko nivo, a kursot od intermedijarna se transformiral vo krajna cel na monetarnata politika. Fiksniot devizen kurs na dolg rok mo`e da stane kontraproduktiven - zemjata ja gubi konkurentnosta, realnite kamatni stapki se visoki, profitabilnosta opa|a, prilivot na stranski kapital se namaluva, ekonomskiot rast e pod potencijalniot, a vo ekstremni slu~ai da se soo~i i so prodol`ena stagnacija. Site rezultati {to gi poka`uva studijata se realnost so koja se soo~uva doma{nata ekonomija.

Golemite izvoznici, koi koristat doma{ni surovini za proizvodstvo, velat deka deprecijacijata na denarot }e gi napravi mnogu pokonkurentni

DIMITAR BOGOV GUVERNER NA NBM

Na rastot vlijaat mnogu drugi pozna~ajni faktori.

Vo mala, otvorena ekonomija so visoka evroizacija, kako {to e Makedonija, samata najava za napu{tawe na politikata na stabilen kurs }e predizvika nestabilnost. Ne se soglasuvam deka fluktuira~kiot kurs na denarot i mnogu verojatnata depresijacija, koja bi sledela, bi go pottiknale izvozot. Toa go potvrdi i devalvacijata od 16% vo 1997 godina.

Vo makedonskiot izvoz dominiraat metalite i tekstilot so u~estvo od 50%, a vo nivniot finalen proizvod uvoznite inputi u~estvuvaat so 80% do 90%.

na stranskite pazari.

Generalniot direktor na farmacevtskata kompanija Alkaloid, @ivko Mukaetov, izjavi deka devizniot kurs treba da bide alatka za pogolem ekonomski razvoj.

Spored presmetka na Komorata, dokolku se slu~ela devalvacija na denarot od 5% vo 2008 godina, doma{nata ekonomija bi zagubila okolu 250 milioni evra. Izvoznicite bi dobile 135 milioni evra, a uvoznicite bi zagubile 222 milioni. [teda~ite vo devizi ili vo denari so devizna klauzula bi dobile 89 milioni evra, a tie {to imaat krediti bi platile 80 milioni evra pove}e.

Stranskiot dolg na dr`avata i kompaniite bi se zgolemil za 165 milioni evra.

Argumenti protiv promena na re`imot na devizniot kurs iznesoa guvernerot i del od ekonomistite koi smetaat deka toj ne & {teti na ekonomijata.

“Fiksniot kurs na denarot ne e slaba strana na doma{nata ekonomija, tuku prednost. Toj bara pogolema disciplina od fiskalnata politika, bidej}i vo takva situacija taa e

Navigator

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK VLEZE ME\U NAJDOBRITE

BOBAN TODOROVSKI ,5 milioni evra investicija i 100 novi rabotni mesta }e obezbedi kompanijata Stil kon, koja otvora nov pogon za proizvodstvo na armaturno `elezo vo Kumanovo

3

VAN XIJABAO ina }e prodol`i da gi zgolemuva investiciite vo Evropa, da vodi striktna valutna politika i niska inflacija, so {to ostanuva glavna dvi`e~ka ekonomska sila

K

SPIRO RISTOVSKI ela svita sobra ministerot za trud za da ja poseti Katlanovska bawa, kako da e toa najgolemiot problem koj treba da go re{i negoviot resor

C

PAN^E KRALEV alku pove}e zadocni ministerot za obrazovanie so otvoraweto na novoto u~ili{te vo Vele{ko, zatoa {to u~ili{nata godina ve}e po~na

M

IZNIOT KURS

IKTATORSKI DENAROT

D

Direktorot na Albanskata naftena kompanija Ta~i oil, Rezart Ta~i, si go ostvari svojot son. Logoto na negovata kompanija }e go nosat fudbalerite na italijanski Milan. Ta~i oil stana oficijalen sponzor na Milan.

Ta~i so gordost izjavi deka odlukata da stanat oficijalen sponzor na Milan e dolgogodi{na semejna strast, taka {to voop{to ne bilo te{ko da odlu~at na ~ij dres sakaat da im se ispe~ati logoto na naftenata kompanija od Albanija, Ta~i oil.

Vleguvaweto i vo ovaa sfera za direktorot na kompanijata e samo u{te eden predizvik plus vo ostvaruvaweto

REZART TA^I

na dolgogodi{nite vizii za uspeh.

No, pokraj zadovolstvoto da se bide eden od glavnite sponzori na ovoj italijanski fudbalski klub, na potpi{aniot dogovor so Milan, Ta~i gleda kako na ogromna {ansa za negoviot naften biznis.

Veli, Milan e mnogu atraktiven brend vo svetot na fudbalot, taka {to oficijalnoto sponzorstvo na Milan za nego zna~i i otvorawe na mnogu novi pazari.

Da se bide eden od premium sponzorite na Milan, sekako, ne zna~i samo ednostran vlog za uspeh.

GUBITNIK NADVOR OD KONTROLA

E Narodnata banka ne popu{ta vo opredelbata da ja odr`uva stabilnosta na denarot preku de fakto fiksen kurs, iako mislewata za efektite od ovoj devizen re`im vrz ekonomskiot rast se podeleni. Del od u~esnicite na debatata, {to v~era ja organiziraa Stopanskata komora i Kapital Media Grup, ocenija deka vrednosta na denarot e preceneta i sugeriraat promena na fiksniot kurs vo fluktuira~ki, {to prakti~no }e dovede do devalvacija, a del komentiraat deka pri devalvacija doma{nata ekonomija pove}e }e izgubi otkolku {to }e dobie mnogu pomo}na za korigirawe na neramnote`ite vo ekonomijata. Pogre{no e da se vrzuva ekonomskiot rast so politikata na kursot”, istakna Bogov.

Toj dodade deka kursot na denarot spored analizite na NBM vo poslednite osum

godini realno depresiral za 10%, a za tolku se zgolemila konkurentnosta na ekonomijata.

Generalniot direktor na Stopanska banka, Gligor Bi{ev, smeta deka kursot na nacionalnata valuta e irelevanten za ekonomskiot

GLIGOR BI[EV

QUP^O ZIKOV

DIREKTOR NA KAPITAL MEDIA GRUP “Ovaa monetarna strategija e odbranbena i ne e vo funkcija na zabrzuvawe na rastot na doma{nata ekonomija.

Kursot na denarot ne mo`e da bide edinstvena cel sama za sebe, osobeno ne koga imame totalno nekonkurentna ekonomija so mali kompanii, slab izvoz, dezinvesticii, ogromna nevrabotenost i neadekvatna javna potro{uva~ka.”

GENERALEN DIREKTOR NA STOPANSKA BANKA “Bez ogled dali devizniot re`im e fiksen ili fleksibilen, najdobro e da e rakovoden od pazarnite sili i da gi odrazuva ekonomskite fundamenti. Dokolku sega se smeni kursot vo fleksibilen, prvo }e se soo~ime so aprecijacija.

No, najva`no za ekonomijata e da se zgolemi konkurentnosta, da privle~eme stranski kapital i pove}e investicii, so {to }e rastat izvozot i vrabotenosta.”

rast. Spored nego, novata ekonomska slika na svetot i zakanata od povtoruvawe na recesijata sozdavaat totalna neizvesnost, pa nikoj ne mo`e da predvidi {to }e se slu~uva ni idnata godina.

Profesorot od Amerikan

kolex, Tome Nenovski, pora~a deka makedonskata ekonomja s$ u{te silno gi ~uvstvuva posledicite od krizata i zatoa ne e moment da se razmisluva za promena na kursot na denarot, {to }e sozdadelo u{te pove}e problemi.

Evropa definitivno e vo panika. Bankrotot na Grcija e samo pra{awe na vreme, mo`ebi i denovi i pokraj smiruva~kite izjavi, koi se s$ poneuverlivi.

Pretsedatelot na Evropskata komisija, @oze Manuel Baroso, denovive zaslu`uva najgolema kritika, zatoa {to do pred nekolku meseci i nedeli uveruvaa deka so posledniot paket za spas na Grcija, EU nema za {to da se gri`i, za v~era zagri`eno da konstatira deka EU se soo~uva so najte{kiot predizvik na ovaa generacija. Toj gi povika zemjite od evrozonata da gi sprovedat merkite usvoeni na 21 juli, za da mo`e se sprovede vtoriot plan za spas na Grcija vo iznos od 160 milijardi evra, vo uslovi koga Finska, Slova~ka i Holandija ne brzaat mnogu.

@OZE MANUEL BAROSO So ova toj prakti~no priznava eden golem neuspeh - obedineto i slo`no da se fatat vo kostec so problemot.

Zo{to? Evropa so decenii go tolerira{e rasipni{tvoto i neposlu{nosta na Grcija, za sega site da bidat spremni da pomognat.

I u{te ne{to, mnogu pova`no.

Baroso kritikuvaj}i ja aktuelnata tendencija na Francija i Germanija da go reformiraat upravuvaweto so evrozonata pri {to parlamentot i komisijata }e imaat pomala uloga, na javna scena go prizna needinstvoto vo Unijata {to seriozno ja zagrozuva nejzinata idnina.

MISLA NA DENOT INFLACIJA E KOGA PLA]ATE PETNAESET DOLARI ZA SKRATUVAWE NA KOSATA OD DESET DOLARI, USLUGA KOJA REALNO ^INI PET DOLARI PRED DA SEDNETE NA FRIZERSKATA STOLICA.

SEM EVING

PORANE[EN BEJZBOL-IGRA^ ZA ^IKAGO VAJT SOKS

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

MAKEDONCITE NAJMNOGU SPIJAT I ODMORAAT

S

35,60%

Spiewe

21,80%

Slobodni aktivnosti

10,90%

Doma{ni aktivnosti

9,90%

Vrabotenost

8,90%

Jadewe i piewe Druga li~na gri`a

5,00%

Patuvawe

5,00%

[koluvawe

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

3,00%

Gra|anite vo zemjava, na vozrast nad 10 godini, najgolem del od denot go tro{at na spiewe (35,6%) i na slobodni aktivnosti (21,8%), poka`uvaat podatocite od Dr`avniot zavod za statistika. Za rabota tro{at samo 9,9% od vremeto, a za {koluvawe 3%. Za jadewe i piewe duri 8,9% od vremeto, re~isi isto kolku i za rabota. Po ovie brojki, ne treba da se ~udime zo{to produktivnosta i efikasnosta na rabotnata sila vo Makedonija e niska.

SVETOT NIZ MEDIUMITE CHINA DAILY Kineskiot vesnik na svojata naslovna stranica go otvara pra{aweto dali Kina }e kupi obvrznici od Italija za da ja spasi ovaa evropska dr`ava od u{te pogolema kriza. Vo italijanskite dr`avni obvrznici Evropskata centralna banka samo izminatata nedela investira{e pove}e milijardi evra.

DN DNEVNIK.BG Bugarskiot vesnik Bu pravi analiza pr na izbira~kite spisoci na pretsp stojnite pretsedast telski izbori koi te }e se odr`at vo Bugarija. Spored Bu analizata na an vesnikot, vo pove} ve e ggradovi niz dr`avata nad 10% dr od izbira~ite se vodat za mrtvi. vo

VECERNJI LIST Hrvatskiot vesnik objavuva ~etvrti del od aferata so crnite fondovi na vladeja~kata partija HDZ. Vo poslednoto izdanie na vesnikot premierot Jadranka Kosor se brani deka znaela za crnite fondovi i naredila da prestane isplatata za niv.

VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik pi{uva deka Belgrad pod nikakvi uslovi nema da dozvoli Kosovo da postavi svoja policija i svoi carinski slu`bi na grani~nite premini vo Srbija. Spored izjavata na pretsedatelot Boris Tadi}, Srbija }e gi prezeme site diplomatski merki za da gi spre~i ovie nameri na Pri{tina.

ajgolemiot i najva`niot avtomobilski saem ovaa godina, 64 po red Me|unaroden salon za avtomobili vo Frankfurt, Germanija, za javnosta }e bide otvoren vo periodot 15-25 septemvri.

Na saemot }e ima 1.007 izlaga~i, {to e za 220 pove}e od lani. Premierno }e bidat pretstaveni golem broj serski i konceptni vozila, kako novata “fiat panda”, “por{e 911”, “ford evos”, “audi urban spajder EV”, “BMV alpin V6 bi-turbo”, “aston martin V12 yagato”,”audi A5”, kako i hibridot “audi A8” i mnogu drugi.

N

MAKEDONIJA PROTESTIRA VO BRISEL PROTIV SR

ANTIMONOPOLSKATA PROTIV SRBIJA?!

MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

S

bajalska@kapital.com.mk

Srbija deli pogolema dr`avna pomo{ na stranskite investitori od toa {to go dozvoluvaat evropskata regulativa i dogovorot CEFTA, zatoa {to toa najverojatno go ima uredeno so podzakonski akti na Zakonot za dr`avna pomo{, smeta ^edomir Kraqevski, pretsedatel na Komisijata za za{tita na konkurencijata, koja e nadle`na za nadzor i kontrola na dr`avnata pomo{ vo Makedonija.

Toj znae deka Srbija im dava ogromni beneficii na stranskite investitori, no spored nego, toa e vnatre{no pra{awe na taa dr`ava.

“Poznato mi e deka Srbite im davaat ogromni beneficii na investitorite vo Ni{ i vo Vojvodina. I tie se mnogu pogolemi od toa {to e dozvoleno kaj nas.

No, toa gi zasegnuva drugite firmi vo Srbija, koi, za razlika od tie {to dobile ogromna dr`avna pomo{, se staveni vo neramnopravna polo`ba. So ova e zagrozena konkurencijata na srpskiot pazar i ovie slu~ai treba da si gi istra`i srpskata Komisija za za{tita na konkurencijata”, veli Kraqevski.

Toj objasnuva deka Komisijata za za{tita na konkurencijata na Makedonija nema nadle`nost da pokrene inicijativa i da reagira vo odnos na informacijata koja v~era ja objavi “Kapital”, deka Srbija gi

kr{i dogovorot CEFTA i evropskata regulativa za dr`avna pomo{ so toa {to im dava pogolemi subvencii na stranskite investitori od dozvolenoto.

“Ne znam dali se identi~ni na{iot Zakon za dr`avna pomo{ i srpskiot. Primenata na sekoj od ovie zakoni pokonkretno e precizirana so uredbite, odnosno so podzakonskite akti. Uredbite na srpskiot Zakon za dr`avna pomo{ ne mi se poznati.

Od toj aspekt, mo`no e toj da e razli~en od na{iot i da dozvoluva pogolemi iznosi dr`avna pomo{“, veli Kraqevski.

Toj objasnuva deka vo Srbija, kako i vo Makedonija, ima diplomatsko pretstavni{tvo na Evropskata unija, koe pravi monitoring i vo ovoj del. Spored nego, ako tie utvrdat nepravilnosti, sekako deka }e gi zabele`at vo izve{tajot {to }e go dobie Srbija za nejzinoto pribli`uvawe kon EU. Kraqevski veli deka makedonskata Komisija za za{tita na konkurencijata ima nadle`nost da vr{i kontrola nad davatelite na dr`avna pomo{ vo Makedonija i nad firmite koi ja zemaat. Ako konstatira deka iznosite ne se vo kompatibilnost so Zakonot, toga{ ima pravo da bara nejzino vra}awe.

“Sekoja institucija od ovoj vid e odgovorna za primena na Zakonot za dr`avna pomo{ na nacionalno nivo. Prvo baratelot na dr`avna pomo{ treba da bide notificiran kaj nas, a potoa nie nosime odluka i re{enie za dodeluvawe dr`avna pomo{, dokolku toa e vo soglasnost so Zakonot”, objasnuva Kraqevski.

Komisijata na ~ie ~elo e toj, kako nezavisno regulatorno telo, raboti

spored pravila na EU, vrz osnova na koi pak, se napraveni nacionalnite zakoni za dr`avna pomo{ vo zemjite-~lenki na CEFTA. Kako {to v~era objavi “Kapital”, Makedonija }e reagira vo Brisel bidej}i Srbija go prekr{uva ~lenot 21 od dogovorot CEFTA, koj ja tretira dr`avnata pomo{ {to im se dava na stranskite investitori.

Vo golem broj od slu~aite na stranskite investitori srpskata vlada im dala pogolema dr`avna pomo{ od propi{aniot iznos.

Spored ~len 21 od dogovorot, koj pak, se povikuva na ~len 87 od Dogovorot za osnovawe na Evropskata unija, za investicii do 50 milioni evra maksimalnata dr`avna pomo{ mo`e da bide do 50% od vkupnata investicija.

Spored na{ite izvori, Srbija ne go po~ituvala ova pravilo i vo golem broj od investiciite vlezeni vo poslednite nekolku godini na stranskite kompanii nezakonski im ispla}ala daleku pove}e od dozvolenata finansiska pomo{.

So ova, spored na{ite izvori, srpskata vlada ne samo {to go kr{i dogovorot za slobodna trgovija me|u zemjite od Centralna i Isto~na Evropa, tuku i Ramkata za regionalna pomo{ za 2007-2013 godina na Evropskata unija, usvoena vo dekemvri 2005 godina.

Od Agencijata za privlekuvawe stranski investicii velat deka makedonskiot Zakon za dodeluvawe dr`avna pomo{ celosno e usoglasen so evropskite regulativi i

direktivi, a toj fakt eksplicitno e potvrden vo izve{tajot na Evropskata komisija od 2010 godina.

“Site proceduri i pravila za dodeluvawe dr`avna pomo{ se definirani so Zakonot za kontrola na dr`avna pomo{ i Zakonot za tehnolo{ki industriski razvojni zoni (TIRZ), a se kontrolirani od Komisijata za za{tita na konkurencijata, koja za svojata rabota dostavuva redoven izve{taj do Sobranieto”, veli Viktor Mizo, direktor na Agencijata.

^EDOMIR KRAQEVSKI PRETSEDATEL NA KOMISIJATA ZA ZA[TITA NA KONKURENCIJATA “Ne znam dali se identi~ni na{iot Zakon za dr`avna pomo{ i srpskiot. Primenata na sekoj od ovie zakoni pokonkretno e precizirana so uredbite, odnosno so podzakonskite akti.

Uredbite na srpskiot Zakon za dr`avna pomo{ ne mi se poznati.

Od toj aspekt, mo`no e toj da e razli~en od na{iot i da dozvoluva pogolemi iznosi dr`avna pomo{.”

3 FAKTI ZA...

14,5% 36,7% 9,1%

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

Porasna brojot na turisti vo juli godinava sporedeno so istiot period lani E zgolemen brojot na stranski turisti vo juli godinava vo sporedba so istiot period lani Porasnal brojot na turisti vo prvite sedum meseci od 2011 godina sporedeno so istiot period lani

PROCENKI...

QUP^O DIMOVSKI

MINISTER ZA ZEMJODELSTVO, [UMARSTVO I VODOSTOPANSTVO

RASTE IZVOZOT NA RUSKIOT PAZAR

S

amo za periodot 2009-2010 godina izvozot vo Ruskata federacija e zgolemen za 80%. Od plasmanot na sve`o ovo{je i zelen~uk, vino i drugi zemjodelsko-prehranbeni proizvodi vo Rusija vo 2010 godina dr`avava inkasira 4,3 milioni evra devizen priliv, nasproti 2,4 milioni evra vo 2009 godina, istakna Qup~o Dimovski, minister za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo, na makedonsko-ruskiot deloven forum {to se odr`a v~era vo Moskva. Spored nego, vakvoto tempo prodol`uva i godinava.

RPSKATA DR@AVNA POMO[

TA UPRAVA NEMO]NA

VESTI...

ALBANSKI TA^I OIL STANA OFICIJALEN SPONZOR NA FK MILAN lbanskata naftena kompanija Ta~i oil vleze vo semejstvoto na najpoznatite fudbalski klubovi vo svetot, stanuvaj}i eden od oficijalni sponzori na italijanskiot fudbalski klub Milan. Na ovoj va`en dogovor potpisi stavija pretsedatelot na Ta~i nafta, Rezart Ta~i, i delegatot-administrator na Milan, Adrijano Galijani. Od natprevar vo prvata nedela na Serija A, brendot na albanskata kompanija be{e postaven vo blizina na drugi poznati kompanii vo opsegot na premium sponzori na crveno-crniot fudbalski tim.

“Go odbrav Milan zatoa {to toj e semejna strast.

S$ po~na so tatko mi i sega se prenese na mene.

Ova e izbor na srceto, no sekako, dogovorot e pove}e od toa. Milan e mnogu atraktiven brend vo svetot na fudbalot. Ova e mnogu va`en dogovor za kompanijata, bidej}i toa }e otvori novi pazari”, re~e Ta~i.

A

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,232.59 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

V~era{niot den na Makedonskata berza go odbele`aa samo dvajca dobitnici i pet pati pove}e gubitnici. Najtrguvani bea akciite na Stopanska banka Bitola, so vkupen promet od 1.588.958 denari. Akciite na najgolemiot dobitnik, RMDEN10, porasnaa za 0,46%, dodeka najgolemiot gubitnik, Makstil, v~era do`ivea pad na akciite za 1,62%. Makedonskiot berzanski indeks MBI-10 padna za 0,73%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК РМДЕН10

351.00 0,00

+0,46% 0 46%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Макстил

471.00 1 62% -1,62%

-3,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

MARKIONE: OVAA I IDNATA GODINA ]E BIDAT TE[KI ZA AVTOPROIZVODITELITE zvr{niot direktor na Fiat i na amerikanskata kompanija Krajsler, Serxo Markione, oceni deka za proizvoditelite na avtomobili ovaa i idnata godina }e bidat te{ki i deka nema da ima napredok s$ dodeka ne se obezbedi izveznost na finansiskiot pazar, so zgolemuvawe na doverbata vo sistemot, koja sega nedostiga. Markione re~e deka Italija, koja se nao|a vo proces na sproveduvawe nepopularni merki na ostar paket za {tedewe, mnogu rizikuva za da go izbegne sledniot domino-sistem i da padne vo dol`ni~ka kriza.

I Porane{niot srpski minister za ekonomija, Mla|an Dinki}, na otvoraweto na prvata fabrika na ju`nokorejskata kompanija Jura vo Ni{, vo zonata Dowe Me|urovo

^edomir Kraqevski, pretsedatel na Komisijata za za{tita na konkurencijata, e svesen deka Srbija nezakonski im ispla}a ogromni subvencii na stranskite investitori, no veli deka toa treba da go istra`uvaat negovite srpski kolegi i pretstavni{tvoto na EU vo Srbija Toj objasnuva deka dosega{nata praktika na sklu~eni dogovori za dr`avna pomo{, {to naj~esto se odnesuva na korisnicite na TIRZ, vklu~uva kombinacija od direktni povolnosti, odnosno grantovi za gradba i indirektni povolnosti, odnosno osloboduvawa od danok na dobivka, personalen danok i drug tip olesnuvawa. Mizo dodava deka dopolnitelen modus na dr`avna pomo{ pretstavuva i participacijata vo tro{ocite za trening i stru~no usovr{uvawe na idnite vraboteni.

“Zna~ajno e da se potencira na~inot na kumulacija na site tipovi dodelena pomo{, pri {to ne e dozvoleno da se nadminat limitite definirani so soodvetnite zakoni.

Naj~esto pravilo koe se primenuva e deka vkupniot intenzitet na dodelenata pomo{ mo`e da iznesuva najmnogu 50% od opravdanite investiciski

tro{oci za investicii koi ne nadminuvaat 50 milioni evra. Vo procedurata na dodeluvawe na dr`avnata pomo{ e definirano i deka pomo{ta ne mo`e da bide dodelena bez notifikacija i soodvetno re{enie od Komisijata za za{tita na konkurencija, {to zna~i deka dodelenata pomo{ celosno e usoglasena so zakonot”, objasnuva Mizo.

Spored srpskite mediumi, slovene~kata Gorewe, ju`nokorejskata kompanija Jura, turskata tekstilna fabrika Jean~i, francuski Sa`em se del od investiciite koi srpskata vlada nezakonski gi subvencionirala. Vo odredeni slu~ai nivoto na stranskata investicija e samo za desetina procenti pogolemo vo odnos na dobienata subvencija, {to poka`uva deka Srbija prakti~ki gi finansira najgolemiot del od vlo`uvawata na nekoi stranski investitori. Na

primer, za investicijata vo Ni{, Jura dobila 10,5 milioni evra dr`avna pomo{, a vo pra{awe e vkupna investicija od 15 milioni evra, {to zna~i deka srpskata vlada vo slu~ajov finansirala dve tretini od investicijata.

Vtorata investicija na Jura vo Ra~a ~ini osum milioni evra, a vladata dala subvencija od 4,5 milioni evra, odnosno 56% od vkupnata investicija.

Drug primer e turskata tekstilna kompanija Jean~i, koja za vlo`uvawe od 2,75 milioni evra dobila subvencija od 1,75 milioni evra (63,6%), dodeka na francuski Sa`em srpskata vlada mu pokrila polovina od investicijata od 3,2 milioni evra vo Ni{.

Tri milioni evra dobil slovene~ki Gorewe za fabrikata vo Zaje~ar, investicija koja te`i osum milioni evra, a vkupno za trite investicii na

Gorewe vo Srbija, za fabrikite vo Stara Pazova, Vaqevo i Zaje~ar, koi zaedno vredat 23,2 milioni evra, Srbija isplatila dr`avna pomo{ od nad pet milioni evra.

Skandalot za nezakonsko subvencionirawe na stranskite investitori vo srpskata javnost izbi na po~etokot od godinava, koga dr`avniot sekretar vo srpskoto Ministerstvo za ekonomija, Slobodan Ili}, za televiziskiot kanal na B92 javno prozbore za ova. Potoa be{e razre{en, a `rtva na protekuvaweto na informacijata najverojatno be{e i toga{niot minister za ekonomija na Srbija, Mla|an Din}i}, koj brzo potoa be{e smenet so rekonstrukcijata na srpskata vlada.

NAMALEN REJTINGOT NA SOSIETE @ENERAL I KREDIT AGRIKOL ejting-agencijata Mudis ja namali ocenkata za vode~kite francuski banki, silno vme{ani vo dol`ni~kata kriza vo Grcija, bidej}i poseduvaat dobar del od gr~kiot dolg. Ocenkata na Sosiete `eneral e namalena od Aa2 na Aa3, a na Kredit agrikol od A1 na Aa3.

Tretata francuska banka, BNP-Paribas, zasega go izbegna namaluvaweto na ocenkata so najavite deka }e gi namali potrebite za gotovina vo dolari. Od po~etokot na godinata site tri banki zagubija golem del od kapitalizacijata. Cenata na akciite na Sosiete `eneral se namali za 56%, na BNPParibas za 37% i na Kredit agrikol za 43%.

R

11,000 10,500 10,000 9,500 07/07 17/07 27/07 06/08 16/08 26/08 05/09

11,105.80 +0,40% 0 40%

Aziskite ekonomii vo razvoj ovaa i narednata godina }e ostvarat zna~itelno pomal rast od prvi~nite o~ekuvawa. Aziskata razvojna banka pri~inata za ova ja nao|a vo drasti~no namalenite nara~ki na klu~nite partneri i investitori, koi ve}e nekolku meseci stravuvaat od nova globalna kriza.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,254.09 8,518.57 1,172.87 2,220.58 5,301.66 741.69

VALUTI

+1,54% -1,14% +0,91% +1,31% +2,62% -1,08%

£ €

€ $

1.1501

1.3729

-0,7%

+0,6%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.827,30 $ -0,15% 0 15% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

111,89 $ 0,00% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

JA^EK ROSTOVSKI Ako evrozonata se raspuka, EU nema da bide sposobna da opstoi so site posledici

6

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

PREGLED VESTI BO[KOSKI NA OBVINITELNA KLUPA ZA SLU^AJOT “KAMPAWA” iderot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{koski, deneska }e sedne na obvinitelna klupa vo Krivi~niot sud kade {to treba da odgovara po obvinuvawata za zloupotreba na slu`benata polo`ba i zloupotreba na parite za finansirawe na izborna kampawa.

Bo{koski be{e uapsen eden den po izborite so 100.000 evra koi, spored obvinenieto, bile nameneti za pokrivawe na tro{ocite za izbornata kampawa na partijata Obedineti za Makedonija. Toj tri meseci e vo pritvor.

Spored policijata, Bo{koski za vreme na kampawata dva pati primil 10.000 i 20.000 evra, nameneti za finansirawe na negovata partija.

Od partijata na Bo{koski veruvaat deka Krivi~niot sud pri donesuvaweto na sudskata presuda za slu~ajot “Kampawa” }e se rakovodi od osnovnoto na~elo na nezavisnost na sudskata vlast. OM gi povika svoite simpatizeri da ne vr{at nikakvi pritisoci vrz sudot.

“Obedineti za Makedonija baraat fer i pravi~no sudewe za na{iot lider, Qube Bo{koski, i o~ekuvame osloboditelna presuda”, izjavi Natalija Iv~eva od OM.

L

STEJT DEPARTMENT: VO MAKEDONIJA SE PO^ITUVAAT RELIGIOZNITE PRAVA akedonskata Vlada, generalno, gi po~ituva religioznite prava i slobodi, kako spored zakonot, taka i vo praktika, pi{uva vo izve{tajot za sostojbata so religioznite slobodi vo svetot {to go objavi Stejt departmentot, prenesuva Glas na Amerika na makedonski jazik.

Vo izve{tajot na Stejt departmentot se konstatira deka implementacijata za registracija na procedurite za religiozni organizacii e podobrena, iako, kako {to naveduva, nekoi grupi imaat poplaki za politi~ko vlijanie vrz procesot za nivno registrirawe.

Amerikanskata dr`avna sekretarka, Hilari Klinton, prezentiraj}i go izve{tajot vo Va{ington, re~e deka represiite i kr{eweto na ~ovekovite prava {irum svetot gi ohrabruva ekstremistite i go podgreva sekta{koto nasilstvo.

Vo polugodi{niot izve{taj na Stejt departmentot za religioznite slobodi vo svetot se poso~uva deka Burma, Kina, Eritreja, Severna Koreja, Saudiska Arabija, Sudan i Uzbekistan se najgolemi prekr{iteli na religioznite slobodi i prava i va`at kako dr`avi za koi postoi golema zagri`enost.

M

SISTEM ZA UPRAVUVAWE SO KVALITET VO JAVNITE ZDRAVSTVENI USTANOVI o javnite zdravstveni ustanovi prvpat se voveduva sistem za upravuvawe so kvalitet ISO 9001:2008.

Sistemot pretstavuva prifa}awe na odnapred utvrdeni pravila na dejstvuvawe i odnesuvawe, so {to raboteweto na institucijata stanuva standardizirano.

“Za implementacija na standardite potrebno e vreme od tri do {est meseci, a potoa najmnogu tri meseci za sertifikacija. Implementacijata na ovoj standard nema da ~ini pove}e od 5.000 evra za najgolemata ustanova.”, potencira ministerot za zdravstvo, Nikola Todorov.

Todorov potencira deka proverkata na standardite }e se vr{i na opredelen period ne podolg od dve godini.

“Ako sertifikaciskata ku}a utvrdi deka ne se po~ituvaat standardite, toga{ odlu~uva da se odzeme ve}e dodeleniot standard za upravuvawe so kvalitet i da se zagubi sertifikatot ISO 9001:2008. Menaxerot koj }e dozvoli da mu bide odzemen sertifikatot }e potvrdi deka lo{o menaxiral so zdravstvenata ustanova i nedosledno gi primenuval stadardite. Toa }e zna~i raskinuvawe na dogovorite so tie menaxeri”, dodade Todorov.

V

DPA: DUI E VINOVNA [TO ALBANCITE NA POPISOT ]E BIDAT POTCENETI ostojat realni indikacii deka popisot na naselenieto }e ima ogromni posledici za Albancite vo Makedonija, a za ova glaven vinovnik }e bide DUI, koja so svoeto neznaewe i servilnost kon VMRODPMNE, vo kontinuitet gi povreduva pravata na Albancite vo zemjata, soop{tija od opoziciskata DPA po sednicata na partiskoto centralno pretsedatelstvo. Vo partijata na Menduh Ta~i odlu~ija da ne go bojkotiraat popisot, tuku da go prosledat so celosno vnimanie i da gi detektiraat eventualnite manipulacii na {teta na Albancite.

“Popisot na naselenieto }e bide bez prisustvo na na{ite sogra|ani koi se so privremen prestoj nadvor od dr`vata. Golem broj Albanci nema da mo`at da se popi{at poradi nemaweto dr`avjanstvo. Albancite }e bidat brojno potceneti”, velat od DPA. Partiskoto centralno pretsedatelstvo ocenuva deka popisot }e ja izgubi transparentnosta poradi toa {to formularite za registracija }e ostanat samo kaj popi{uva~ite, a lu|eto koi se popi{uvaat nema da dobijat kopija od dokumentot. Od DPA zabele`uvaat i deka popisot }e bil sproveden od strana na tela vo koi{to Albancite ne bile adekvatno zastapeni, i vo koi se nosele odluki bez me|uetni~ki konsenzus.

P

VLADATA GO LANSIRA TRETIOT E[ALON

VMRO-DPMNE I DUI SE ISPAZARIJA ZA DIREKTORSKITE FOTELJI! Pratenici, r , zamenici-ministri, r , potpretsedateli r na Sobranie r i direktori na dr`avni pretprijatija koi ne uspeaja da si gi zadr`at poziciite denovive }e sednat vo novi direktorski fotelji na klu~nite javni i dr`avni pretprijatija VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

oalicionite partneri VMRO-DPMNE i DUI kone~no se ispazarija za direktorskite mesta vo klu~nite dr`avni i javni pretprijatija. Za najgolem del od niv dogovorot padnal na poslednata vladina sednica, otkrivaat vladini izvori.

Pratenici, zamenici-ministri, pa duri i potpretsedateli na Sobranie, koi ne uspeaja da si gi zadr`at poziciite denovive }e sednat vo novi direktorski fotelji.

Porane{niot potpretsedatel na Sobranieto, Rafiz Aqiti, e noviot direktor na javnoto pretprijatie Makedonska po{ta.

Toj za “Kapital” ja potvrdi ovaa informacija, no ne ka`a {to go ~eka na novata pozicija. “^ekam da me nazna~i Nadzorniot odbor, a koga s$ }e bide oficijalno }e zboruvame

K

za rabota”, kratko odgovori Aqiti.

Dosega{niot direktor na Makedonska po{ta, Ejup Rustemi, pak, se seli vo direktorskata fotelja na Dr`avnata agencija za stokovi rezervi.

“U{te ne sum otiden na novoto rabotno mesto. Koga }e sednam vo fotelja }e zboruvame kakva rabota i predizvici me ~ekaat”, re~e Rustemi.

Vo racete na DUI }e premine i ~elnata pozicija na Agencijata za stranski investicii. So nea dosega rakovode{e Viktor Mizo, a sega }e premine vo racete na Visar Fida od DUI, za kogo doznavame deka rabotel vo Ministerstvoto za transport i vrski, a bil ~len i na Upravniot odbor na EVN Makedonija.

Interesen e podatokot deka i pokraj, navodno, dogovorenoto direktorsko mesto za eksministerot za zdravstvo, Bujar Osmani, vo gradskata bolnica 8 Septemvri, dogovorot ne pominal na poslednata vladina sednica. Deka Osmani ne e nazna~en na ovaa pozicija

potvrduva i samiot.

“S$ u{te stojam na istiot stav deka nemam informacija za moeto idno rabotno mesto”, kategori~no veli Osmani.

Na vladinata sednica ne pominal nitu predlog na DUI za direktorskata pozicija na Akcionerskoto dru{tvo za stopanisuvawe so deloven prostor. Zasega na ovaa pozicija ostanuva mladiot Mihajlo Ko{trimovski od VMRO-DPMNE, iako poslednite informacii se deka novonazna~eniot direktor }e bide zamenet so kadar od DUI. Od VMRO-DPMNE mol~at za novonazna~enite direktori.

Neoficijalno doznavame deka pretsedatelot na Unijata na mladi sili, Sa{o Stefanovski, e unapreden vo dr`aven sekretar na Ministerstvoto za lokalna samouprava.

Zamenik-ministerot za zemjodelstvo vo prviot sostav na Vladata na Nikola Gruevski, Kristijan Delev, }e bide vtor ~ovek na Agencijata za stranski investicii. I Delev ~eka oficijalno da ja dobie foteljata, pa da zboruva za predizvicite na novoto

rabotno mesto.

“Momentalno sum vo faza na sreduvawe na tehni~kite raboti. ^ekam rabotata da se oficijalizira, pa da zboruvame”, re~e toj.

Mizo pak, od Agencijata za stranski investicii se seli na ~elnata pozicija vo Direkcijata za tehnolo{ki industriski razvojni zoni (TIRZ).

Osven direktorskite pozicii, na vladinata sednica se dogovoreni i v.d. direktorite na del od dr`avnite i javnite pretprijatija.

Izvori od Vladata in formiraat deka na ~elo na Centarot za upravuvawe so krizi zastanuva kadrovskoto re{enie na DUI, Zulfi Adili, na mestoto na dosega{niot direktor [aban Saliu. Zemri ]amili }e direktoruva so Agencijata za upravuvawe so odzemen imot, a Naser Bajrami }e go rakovodi Dr`avniot inspektorat za trud, na mestoto na dosega{niot direktor Goran Jovanovski. Nov direktor na Makedonija pat }e bide Ajrula Asani, informiraat na{ite izvori.

SOBRANIETO OTVORI NOVA DEBATA

CANOSKI ]E GO PRAVDA “KOSMOS” PRED PRATENICITE MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

rivaweto na stanbenodelovniot kompleks “Kosmos” na pratenikot i investir Fijat Canoski }e se razgleduva vo Sobranieto na Nadzorna rasprava za sproveduvawe na politikata vo izvr{uvawe na Zakonot za gradewe. Inicijativata na pratenikot na PEI, Rejhan Durmi{i, be{e ednoglasno prifatena od pratenicite na vlasta i na opozicijata.

“O~ekuvame edna{ zasekoga{ da izleze na videlina vistinata za site slu~uvawa so “Kosmos”. Se nadevam deka zaklu~ocite od raspravata }e gi pottiknat relevantnite institucii posovesno i pokvalitetno da gi sproveduvaat zakonite”,

U

istakna Durmi{i.

Jani Makraduli od SDSM e optimist i, kako {to veli, so netrpenie go o~ekuva startot na Nadzornata rasprava za da gi pra{a nadle`nite organi, a pred s$ ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski, na koi ~lenovi od Zakonot za gradba }e se povika za “nezakonskoto urivawe” na “Kosmos”.

“Da bide licemerieto pogolemo, deneska od dvajca pratenici od VMRO-DPMNE ima predlog na Zakon za gradba, so koj na mala vrata se obiduvaat da legaliziraat ili da za{titat nekoi objekti, a se presmetuvaat preku ru{ewe na edna golema investicija kako Kosmos”, veli Makraduli.

Pratenicite od VMRO-DPMNE ja poddr`aa inicijativata za odr`uvawe Nadzorna raspra-

va, bidej}i toa }e bil odli~en na~in da se soo~at argumentite za i protiv merkite koi op{tina Gazi Baba gi prezede za zapirawe na gradbata i urivawe na objektot “Kosmos”.

Spored niv, raspravata za “Kosmos” vo Sobranieto nema dopolnitelno da go politizira i taka vo javnosta ispolitiziraniot slu~aj.

“Vo ovaa dr`ava treba da vladee pravoto, bez razlika dali sum jas investitor, dali e kolegata Canoski i dali e toa nekoj ~ovek koj voop{to ne stapnal vo Parlamentot. Zakonite vo ovaa dr`ava treba da va`at za site podednakvo i Nadzornata rasprava e tokmu mestoto kade {to mo`e da se soo~at argumentite”, izjavi Slave Go{ev od VMRO-DPMNE. Vo inicijativata za Nadzornata rasprava opozicijata

gi povikuva da prisustvuvaat ministerot Janakieski, direktorot na dr`avniot inspektorat za grade`ni{tvo i urbanizam, Sa{o Dukoski, gradona~alnicite na grad Skopje i Gazi Baba, Koce Trajanovski i Toni Trajkovski.

Kompleksot “Kosmos” be{e urnat bidej}i celiot objekt, spored op{tina Gazi Baba, bil nadvor od ramkite na proektot {to go dobil odobrenieto za gradba od slu`bite na op{tina Gazi Baba. Celata gradba bila povisoka za eden metar i 43 santimetri vo odnos na apsolutnata kota, koja bila izmerena od geodetska firma.

Za slu~ajot “Kosmos” pokraj Sobranieto }e odlu~uvaat i sudovite. Dvete strani, op{tina Gazi Baba, od edna, i Canoski od druga strana, najavija krivi~ni prijavi.

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

Politika / Pari / Dr`ava

@ESTOKA DEBATA ZA PRERASPREDELBATA NA BUXETOT

PREGLED VESTI VOLERS: SAD NE VR[I PRITISOK ZA RE[AVAWE NA IMETO

POVE]E PARI ZA PLATI ZA POGOLEMA ADMINISTRACIJA P SDSM obvinuva deka Vladata go krie rebalansot na Buxetot pod maskata ,,preraspredelba,, za {to potivko da pomine neproduktivniot plan za tro{ewe na dr`avnite pari MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

ladata saka prekrojuvaweto na Buxetot da go protne niz Sobranieto tivko, po linija na najmal otpor, i da go skrie od javnosta, obvini opozicijata `estoko otvoraj}i ja sobraniskata debata za preraspredelbata na sredstvata me|u buxetskite korisnici do krajot na godinata. Spored opozicijata, se ispolnilo predviduvaweto deka pogre{nite ekonomski politiki na Vladata neminovno }e nametnat potreba od rebalans na Buxetot, koj

V

]E IMA PARI I ZA VETERANITE OD UЧK? Pratenikot na SDSM, Oliver Spasevski, povikuvaj}i se na eden segment od predlogot za preraspredelba na Buxetot, izrazi somnevawe deka postoi taen del od dogovorot me|u premierot Nikola Gruevski i negoviot koaliciski partner Ali Ahmeti.

“Zo{to se zgolemuva sumata za voenite invalidi? Zarem vo 2011 godina sme se steknale so novi? Pra{aweto e dali }e im se davaat penzii na ~lenovite na UЧK kako rezultat na dogovorot me|u Gurevski i Ahmeti?”.

vlasta sega go pakuva kako preraspredelba samo za da ja izbegne sobraniskata procedura.

“Se pravi rebalans, a se imenuva kako preraspredelba, za {to potivko da pomine noviot plan za tro{ewe na dr`avnite pari. Vladata vo Akciskiot plan izgotven pred eden mesec, i ispraten do me|unarodnata zaednica i do site ministerstva, ka`uva deka istiot mesec }e pravi rebalans. Zo{to odlu~ile mesto rebalans da pravat preraspredelba, ako ne za da skrijat kako }e gi tro{at parite na gra|anite?”, pra{a prateni~kata na SDSM, Radmila [e}erinska.

Spored nea, glaven trend vo preraspredelbata e zgolemuvawe na sumata za plati na buxetarite.

“Ministerstvoto za administracija ne mo`e da gi prebroi vrabotenite vo javniot

sektor, a toj broj i ponatamu raste, i toa ne samo so vrabotuvawata predvideni so Ramkovniot dogovor, tuku o~igledno i po drug osnov, za{to zgolemuvaweto na iznosot za platite e pogolemo od sumata koja }e se potro{i za li~nite dohodi na vrabotenite od pomalite zaednici”, izjavi [e}erinska.

Pratenikot na SDSM, Oliver Spasevski, zaklu~i deka vo instituciite kade {to e najpotreben kadar ima namaluvawe na iznosot za plati, a zgolemuvaweto e najzabele`livo kaj neproduktivnite rabotni mesta.

“Se namaluva sumata za plati vo Dr`avniot inspektorat za trud, koj nema dovolno inspektori za da gi za{titi rabotnicite, vo ustanovite za detska za{tita, vo centrite za socijalna gri`a, a se zgolemuva kaj neproduktivnite rakovodni i sovetni~ki mesta

DEBATA NA NOVINARITE I VLADATA

NEGATIVNA OCENKA ZA NOVINARSTVOTO GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

ko treba da se dade ocenka za sostojbata vo novinarstvoto i vo mediumite, toga{ taa bi bila negativna. Namesto sedma sila i orudie za kreirawe na javnoto mislewe, novinarstvoto i novinarite stanaa cel za politi~ki presmetki. Zatoa, postoi potreba od formirawe rabotna grupa na pretstavnici od Vladata i ZNM, na koja }e se razgovara za mediumite. Ova e zaklu~okot na novinarite od v~era{nata trkalezna masa na tema “Predizvicite i perspektivite na makedonskiot mediumski sektor”.

I Vladata i novinarskiot esnaf, iako so razli~ni gledi{ta za momentalnata sostojba vo medimumite, se soglasija za edno - odgovornosta za aktuelnata sostojba vo mediumite se nao|a kaj dvete strani.

“Odgovorni sme site za toa kako i kolku napreduvame vo evrointegrativnite procesi, bidej}i od Brisel slobodata

A

na mediumite e oceneta kako pra{awe na koe treba da se obrne vnimanie. No, faktot deka denes sme sednati na edna masa potvrduva deka sme posveteni na taa odgovornost.

Dijalogot e na~inot kako Podgotvena sum da slu{am i kriti~ko razmisluvawe”, re~e vicepremierot za evropski pra{awa, Teuta Arifi.

So sli~en stav e i ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankuloska.

“Bez ovaa alka na sistemot se skratuva edno od osnovnite i temelni ~ovekovi prava – da se bide informiran.

Javnosta ima pravo da znae, a instituciite mora da izvestuvaat. Razmenata na informaciite mora da bide dvonaso~na. Site nie celosno ja sfa}ame mo}ta na mediumot. Ogromnata mo} koja ja imaat mediumite povlekuva i ogromna odgovornost. Nie gi gledame medimuite kako na{ partner i sorabotnik i ne mo`eme edni bez drugi”, re~e Jankuloska.

Names to etiketirawe i podelba na novinarite na predavnici i patrioti, zdru`enijata na novinarite

pobaraa poddr{ka i sorabotka so dr`avnite institucii.

“Selektivnoto sproveduvawe na merkite i zakonite ne e pravda, tuku naprotiv. Instituciite na sistemot, kako {to se dano~nata policija, sudovite, trudovata ispekcija, ne smeat da bidat alatki na na{e disciplinirawe.

Tie mora da bidat na{i sojuznici. Vo interes na sekoja vlast se profesionalni, odgovorno i samosvesni novinari. Nie doa|ame vo situacija vo koja prakti~ki nemame novinarstvo. Stanavme prodol`ena raka na edna ili na druga partija”, re~e Tamara ^au{idis, pretsedatel na Samostojniot sindikat na novinari.

Prviot ~ovek na ZNM, Naser Selmani, smeta deka sega ne e momentot da se baraat vinovnici.

“Minatoto ne mo`eme da go smenime, tuku od gre{kite da izvle~eme pouki i da ne gi povtoruvame vo idnina.”

Pol Volers, noviot ambasador na SAD vo zemjava, ne ja komentira sostojbata vo mediumite, no ~eka vistinski rezultati.

vo ministerstvata”, veli toj.

Vo kratkoto obrazlo`enie na preraspredelbata, dr`avniot sekretar vo Ministerstvoto, Elena Trpevska, re~e deka relokacijata na sredstvata me|u buxetskite korisnici so favorizirawe na prioritetnite proekti e pozitiven ~ekor koj nemalo zo{to da se krie, za{to go ovozmo`ila uspe{nata realizacija na inicijalnite procekcii od prihodna strana na dr`avata. Na pra{aweto za zna~itelnoto zgolemuvawe na iznosite za plati na buxetarite, Trpevska odgovori deka toa se dol`i na prefrlaweto na vrabotenite spored Ramkoven dogovor na konkretni rabotni mesta, kade {to moralo da se relociraat pari za nivnite plati.

7

roblemot so imeto trae mnogu dolgo i bi bilo premnogu optimisti~ki da se postigne re{enie slednite denovi ili nedeli, no sepak, jas se nadevam na progres od pretstojnite sredbi vo Wujork, izjavi noviot ambasador na SAD vo Makedonija, Pol Volers.

Ambasadorot informira deka pred doa|aweto vo zemjava imal sredba so medijatorot vo sporot, Metju Nimic.

“Nimic ostanuva posveten na procesot i prodol`uva da bide optimist deka }e ima pridvi`uvawa, iako dolgo vreme raboti na nego. Ne sakam da predviduvam {to }e se slu~i i ne sum direktno vklu~en vo procesot”, izjavi Volers.

Amerikanskiot ambasador gi negira{e tvrdewata deka SAD vr{i odreden pritisok vrz stranite vo sporot za re{avawe na pra{aweto.

“Ne sakam da ka`am deka vr{ime pritisok. Se obiduvame da sovetuvame, da pomogneme i }e prodol`ime da go pravime toa”, re~e Volers.

Toj povtori deka SAD mo`e da pomogne vo nadminuvawe na sporot me|u Makedonija i Grcija, no potencira deka dvete zemji se tie koi treba da go donesat kone~noto re{enie.

“Na ova pra{awe treba da rabotat Grcija i Makedonija. Kako {to rekov prethodno, nie go poddr`uvame procesot vo ON i }e poddr`ime sekoe ime za koe stranite }e se dogovorat”, re~e Volers.

Ambasadorot v~era ostvari sredba so premierot Nikola Gruevski i kako {to informira{e, narednite nekolku dena }e ima pove}e drugi sredbi za zapoznavawe so pretstavnici na instituciite vo zemjava.

Amerikanskiot ambasador v~era se sretna i so pretsedatelot na Sobranieto na Republika Makedonija, Trajko Veqanoski. Kako {to soop{tuvaat od kabinetot na Sobranieto, Veqanoski iska`al zadovolstvo od postignatoto nivo na prijatelski odnosi me|u dvete dr`avi i od poddr{kata koja SAD & ja dava na zemjava.

Prviot parlamentarec e uveren deka dosega{nata uspe{na komunikacija i sorabotka }e bidat dopolnitelno unapredeni vo periodot {to sleduva, kako vo odnos na prodlabo~uvawe na parlamentarnata sorabotka me|u dvete zemji, taka i vo odnos na drugi pra{awa zna~ajni za dvete strani.

Ambasadorot Volers na sredbata ja potenciral podgotvenosta na SAD da prodol`i vo zalo`bata za poddr{ka na Republika Makedonija.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

VLASTA PREDLAGA NOVI IZMENI VO ZAKONOT ZA GRADEWE

]E SE KONFISKUVAAT NELEGALIZIRANITE DIVOGRADBI

Otkako vo fevruari minatata godina Ustavniot sud gi ukina odredbite od Zakonot za gradewe so koi se predviduva{e konfiskacija na zemji{te na koe e izgraden objekt bez odobrenie, sega vlasta povtorno vmetnuva sli~ni odredbi vo Zakonot za gradewe SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

azni i konfiskacija na site nelegalizirani objekti predviduvaat izmenite n a Z a ko n ot z a gradewe, koi gi iniciraat pratenicite od vladeja~kata VMRO–DPMNE. Predlog-zakonskoto re{enie, koe v~era vo Sobranieto go pomina vtoroto ~itawe, va`i za site gra|ani koi do 3. septemvri ovaa godina ne pokrenaa postapka za legalizacija na divogradbite. Tie vo rok od tri godini }e pla}aat kazna od 3% od procenentata vrednost na celiot objekt, a dokolku i po istekuvaweto na ovoj rok objektot ne se legalizira ili sopstvenikot ne go urne sam, dr`avata ili op{tinata }e go konfiskuva i legalniot del od imotot.

Vakviot predlog-zakon naide na silni kritiki od opozicijata, osobeno bidej}i sodr`i sli~ni odredbi kako i izmenite na Zakonot za gradewe od minatata godina, koi gi ukina Ustavniot sud.

K

K

O

M

E

R

“Vakvata odredba zna~i deka ako eden ~ovek ima ku}a od 200 metri kvadratni legalen objekt, a ima samo tri metri kvadratni nelegalno izgraden balkon, koj ne uspeal da go legalizira, toga{ spored va{iot predlog-zakon inspektorite na Upravata za javni prihodi }e ja procenat vrednosta na celiot objekt, koja, na primer, vo Centar iznesuva 1.500 evra po metar kvadraten. Toa zna~i deka liceto }e treba da plati 300.000 evra ili 10.000 evra mese~no za samo tri metri kvadratni balkon. A najstra{no e {to po tie tri godini dr`avata }e mu gi zeme i tie 200 metri kvadratni, {to e legalna sopstvenost”, izjavi Jani Makraduli, pratenik od SDSM. Po upatenite kritiki za Zakonot, pratenikot Slave Go{ ev od V M R O -D P M N E potencira{e deka, sepak, postoi mo`nost za izmeni i na ova zakonsko re{enie, pravdaj}i se deka celta na vlasta ne bila da go konfiskuva imotot, tuku da gi natera gra|anite da gi legaliziraat gradbite.

C

I

J

A

L

E

N

“Mo`ebi }e treba da se podnese amandman koj }e se odnesuva na pla}awe kazna samo na procenatata vrednost na divogradbata, a ne na celiot objekt”, dodade Go{ev.

Spored predlo`enite izmeni na Zakonot, site ku}i i zgradi mo`e da se proglasat za objekti od javen interes, na {to povtorno ostro se sprotistavija od opoziciskata SDSM. Audiraj}i na tezata deka od javen interes mo`e da se smetaat edinstveno bolnicite, gradinkite, u~ili{tata i sli~ni objekti vo koi se vr{i javna dejnost, Makraduli re~e deka ovaa odredba e donesena za da se za{titat objektite od interes edinstveno na Vladata.

“Celta e na mala vrata da se napravi izmena, koja, po pravilo, treba da se vmetne vo Zakonot za legalizacija na divogradbite, a ne vo Zakonot za gradewe. Ovaa odredba ovozmo`uva da se ucenuvaat gra|anite vo odnos na legalizacijata na objektite, zatoa {to ako, na primer, so detalen urbanisti~ki plan e predvidena ulica preku koja treba da se stigne O

G

L

A

S

JANI MAKRADULI PRATENIK OD SDSM do bolnica, kako, na primer, vo Skopje na sedum metri od Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, na koja nekoj si napravil zgrada. I sega ako taa ulica e od javen interes zatoa {to vodi kon bolnica, toga{ toj objekt ne smee da se legalizira. No, se ostava prostor grade`niot inspektor da ve ucenuva za da vi go legalizira objektot, a gra|anite povtorno nema da mo`at da stignat do bolnicata, oti tamu ima zgrada. E sega, vo konkretniot slu~aj, toa {to Mile Janakieski mu e kum na sopstvenikot na K

O

M

E

R

taa zgrada e druga rabota”, istakna Makraduli.

Vo fevruari minatata godina Ustvaniot sud povede postapka za ~lenovi od Zakonot za gradewe, donesen vo 2009 godina, spored koi dr`avata mo`e da go odzeme objektot i zemji{teto pod nego dokolku se konstatira deka objektot bil graden bez dozvola za gradba. Ustavniot sud gi ukina ovie odredbi od Zakonot, so obrazlo`enie deka sopstvenosta nad zemji{teto e ustavno zagarantirano pravo na sekoj gra|anin.

C

I

J

A

L

E

N

Vladata na mala vrata se obiduva da gi definira i zgradite kako javen interes za da pravi pritisok vrz gra|anite koi mo`ebi samo za polovina metar kvadraten imaat pogre{eno vo izgradbata i za toa }e treba ili da platat 100.000 evra ili }e im se odzeme cela ku}a. Ova e u{te eden zakon za pritisok vrz gra|anite so cel na mala vrata da se prikrijat nekoi objekti koi se vo sopstvenost na pratenici na VMRO-DPMNE. O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

9

@IVKO MUKAETOV PRETSEDATEL NA UPRAVNIOT ODBOR I GENERALEN DIREKTOR NA ALKALOID AD SKOPJE

USPEHOT NA ALKALOID E USPEH I NA MAKEDONIJA Vo presret na 75-godi{niot jubilej, Alkaloid e {esta farmacevtska industrija vo Jugoisto~na Evropa. Ovaa 2011 godina o~ekuvame da ja zavr{ime so vkupen konsolidiran obrt od nad 105 milioni evra, {to pretstavuva dvojno zgolemuvawe na proda`bite vo sporedba so nivoto koe go imavme pred to~no pet godini

G

K

O

M

E

R

C

I

svetski regulativi.

“Alkaloid e brza i fleksibilna kompanija ~ija proaktivnost e konkurentska prednost. Intencijata na menaxerskiot tim na Alkaloid e da se zadr`i taa pozicija na nezavisnost barem vo narednite tri do pet godini.

Preku jaknewe na na{ite pozicii vo regionot, podobro pozicionirawe na pazarite na zemjite-~lenki na Evropskata unija, ZND i SAD, nie sme postojano otvoreni za gradewe novi sinergii i partnerstva, specijalizirawe vo odredeni grupi proizvodi i generalno jaknewe na brendot Alkaloid nadvor od granicite na Makedonija”, veli Mukaetov. Toj potencira deka e svesen deka procesot na globalizacija e neminoven i deka Alkaloid i Makedonija se del od toj globalen sistem na funkcionirawe i dodava deka na dolgoro~en plan, menaxmentot na kompanijata go gleda Alkaloid kako del od nekoj golem farmacevtski sistem, preku koj }e se osvojuvaat novi pazari.

kontinuirano investira vo zajaknuvawe na proda`nite timovi i kapaciteti na pazarite kade {to sme prisutni. Alkaloid ima ~etirinaeset kancelarii nadvor od Makedonija, a na{ite proizvodi se prisutni na pazarite vo triesetina zemji vo svetot. Samo vo poslednite pet godini otvorivme tri novi pretstavni{tva i eden proizvoden pogon nadvor od Makedonija”, veli Mukaetov.

Vo presret na 75-godi{niot jubilej, Alkaloid e {esta farmacevtska industrija vo Jugoisto~na Evropa.

Ovaa 2011 godina Alkaloid o~ekuva da ja zavr{i so vkupen konsolidiran obrt od nad 105 milioni evra, {to pretstavuva dvojno zgolemuvawe na proda`bite vo sporedba so nivoto pred to~no pet godini.

Na globalen plan Alkaloid kako farmacevtska kompanija stanuva s$ poatraktiven, a kako najzna~ajni prednosti na kompanijata se golemata prisutnost i etabliranost na pazarite vo regionot, golemoto i moderno portfolio na proizvodi, profesionalniot i obu~en kadar i standardite vo raboteweto koi se kompatibilni i so najstrogite

odinata koga Makedonija slavi 20 godini nezavisnost makedonskata farmacevtska kompanija Alkaloid slavi 75 godini od osnovaweto. Za prviot ~ovek na Alkaloid, @ivko Mukaetov, dolgogodi{noto uspe{no rabotewe i razvoj na kompanijata se dokaz deka i vo Makedonija ima kompanii i potencijal so ~ii rezultati mo`at site da se gordeat. “Uspehot vo raboteweto na Alkaloid pred s$ se dol`i na kvalitetot na proizvodite, na kvalitetot na kadrite koi rabotat vo kompanijata, na brendot Alkaloid i poedine~nite brendovi koi gi imame, a gi gradele generaciite pred nas godini nanazad”, veli Mukaetov vo intervjuto za izdanijata na Kapital Media Grup, vo koe toj zboruva za uspehot na kompanijata, za vizijata i za ulogata na Alkaloid vo op{testvoto, a koe vo celost }e bide objaveno vo peto~noto izdanie na magazinot “Kapital”.

Za Mukaetov presudno e {to Alkaloid navreme sfati deka fokusiranosta na izvozot e edinstveniot pat kon rastot i razvojot. “Za ostvaruvawe na ovaa cel Alkaloid J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

AmCham Macedonia 11th Annual General Assembly The American Chamber of Commerce in Macedonia announces that its 11th Annual General Assembly will be held on Thursday, 22nd of September 2011 at the Aleksandar Palace Hotel, 2-5 pm.

This year, AmCham will elect three new members to serve on its Board of Directors.

To comply with the U.S. Chamber of Commerce membership requirements, one of the three selected members must be U.S. citizen or an employee of a U.S.-controlled company or subsidiary.

All members in good standing are invited to attend the General Assembly and cast their vote.

Please confirm your attendance no later than 19th of September 2011 by contacting the AmCham Executive Office – communication@amcham.com.mk or 3216 714.

Amerikanskata stopanska komora vo Makedonija gi izvestuva svoite ~lenovi deka godi{noto Generalno sobranie }e se odr`i na 22-ri septemvri 2011 god. (~etvrtok), vo hotelot Aleksandar Palas, od 14:00 - 17:00 ~asot.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI

AKO STAPKATA NA DDV ZA STANOVI SE VRATI NA 18%

SE IZBIRA NAJDOBAR PROMOTOR NA MAKEDONIJA rijavuvaweto za godina{nata nagrada “Najdobar promotor na Makedonija” po~na v~era i }e trae do 14 noemvri godinava. Nominiraweto e javno i sekoj mo`e da predlo`i kandidat so ispra}awe prijava na oficijalnata adresa na Organizatorot nagradata@macedonialovesyou.com ili preku Tviter na Best Promoters MK@nagrada, a pravo na u~estvo imaat poedinci ili grupi lu|e koi vo tekot na ovaa godina aktivno ja promovirale Republika Makedonija i dr`avnite interesi. Godinava glavnite nagradi }e se dodeluvaat vo tri kategorii - umetnost i nauka, turizam, izvoz i pretpriemni{tvo i diplomatija od dobra volja. Nezavisno od ovie kategorii se dodeluva nagradata za `ivotno delo i specijalnata nagrada za li~nosta koja }e osvoi najmnogu glasovi od javnoto glasawe.

P

EK: NEMA DA SE SMENAT USLOVITE ZA TENDEROT DEMIR KAPIJA-SMOKVICA ema da se menuvaat uslovite od tenderot za izgradba na avtopatot Demir Kapija-Smokvica. Otkako pred dve nedeli Evropskata komisija go objavi tenderot so koj{to se bara grade`na kompanija koja }e ja gradi poslednata delnica od Koridorot 10, pri {to bea postaveni visoki kriteriumi koi ne gi ispolnuva nitu edna doma{na kompanija, grade`nite kompanii se dignaa na noze, baraa od Vladata da gi pritisne ne|unarodnite institucii koi ja finansiraat izgradbata na avtopatot za da gi promenat uslovite. No, iako vicepremierot Vladimir Pe{evski izjavi }e se obide da gi olesni uslovite za konkurirawe na tenderot, toa nema da se slu~i. Od kancelarijata na Evropskata komisija vo Skopje, kategori~no velat deka nema da ima promena na tenderskite uslovi za ovoj avtopat.

“Uslovite ne mo`e da bidat promeneti otkako ve}e e objaven tenderot. Vo celiot proces na podgotovka na tenderot Vladata, Evropskata komisija, EBRD i EIB vnimatelno zaedni~ki go sledea ovoj proekt”, izjavija za “Kapital” od Sektorot za dogovori i finansii od Kancelarijata na delegacijata na EU vo Skopje. Ova zna~i deka makedonskite grade`nici nema da imaat mo`nost da go gradat.

N

STIL KON INVESTIRA[E 3,5 MILIONI EVRA VO NOV POGON VO KUMANOVO ompanijata za ~eli~ni konstrukcii Stil kon, zaedno so holandskiot partner Gerliko grup, otvori pogon vo Kumanovo. Vo noviot pogon za prerabotka na armaturno `elezo se investirani 3,5 milioni evra i vo nego se o~ekuva da se otvorat okolu 100 novi rabotni mesta. Za nejzinata realizacija se obezbedeni i 750.000 evra grant od Vladata na Kralstvoto Holandija. Fabrikata se prostira na povr{ina od 2.600 metri kvadratni, a plasmanot na armaturnoto `elezo e obezbeden za nekolku proekti {to }e se realiziraat vo Makedonija i vo stranstvo.

“Ova e kruna na partnerskata sorabotka me|u Makedonija i Holandija. Zaedni~koto vlo`uvawe vo noviot pogon pretstavuva lokomotiva na razvojot na ovoj region, so ogled na toa deka investicijata od 3,5 milioni evra }e otvori okolu 100 novi rabotni mesta”, izjavi generalniot menaxer na Stil kon, Boban Todorovski. Na otvoraweto prisuten be{e i premierot Gruevski.

K

PODOBRI USLUGI NA @ELEZNICATA PO VLEZOT VO EU o slu~aj na docnewe na voz od najmnogu 60 minuti gra|anite koi platile karta besplatno }e dobijat obroci i pijaloci vo zavisnost od vremeto na ~ekawe, kako i hotel ili drugo smestuvawe i prevoz od `elezni~kata stanica do mestoto na smestuvawe, vo slu~aj na docnewe ili odlo`uvawe na prevozot. Ova se novi odredbi vo Zakonot za prevoz vo `elezni~kiot soobra}aj, koj ako se izglasa, }e va`i po vlezot na zemjava vo EU.

V

+

14.09.2011

раст

РМДЕН10 РМДЕН04

+0,46% +0,10%

нова цена

89,00 92,00

STANBENIOT KVADRAT ]E POSKAPI ZA 10%?!

Iako grade`nite kompanii baraat stapkata na DDV za proda`ba na stanovi da ostane 5% na neopredeleno vreme, Vladata s$ u{te ne ja razgleduvala ovaa mo`nost. Predupreduvaat deka ako se zgolemi danokot na 18%, stanovite vedna{ }e poskapat ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ko od 2012 godina danokot na dodadena vrednost za stanovi povtorno se zgolemi na 18%, cenata na metar kvadraten vo novoizgradena stanbena povr{ina }e se poka~i za 10%. Iako grade`nite kompanii ve}e nekolku meseci baraat stapkata na DDV da ostane 5% na neopredeleno vreme, Vladata s$ u{te ne go razgleduvala i ne razmisluvala za ova pra{awe. Grade`nicite velat deka vakvata neizvesnost u{te pove}e go uni{tuva pazarot na nedvi`nosti, koj zamira poradi zgolemenata izgradba na stanovi i apstinencijata na kupuva~ite vo is~ekuvawe na vladinata odluka izminatite nekolku meseci.

“Ako Vladata odlu~i da go vrati DDV na 18%, toga{ cenata na stanovite vo naredniot period }e porasne za najmalku 10%”, veli Aleksandar Ko~ovski, direktor na grade`nata kompanija Modus vivendi. Spored nego, cenata na stanovite mo`e da se namali samo ako se namali cenata na grade`noto zemji{te i na komunalnite uslugi, koi od godina vo godina se s$ pogolem tro{ok pri izgradba na stanovi.

“Apsolutno, cenata na grade`noto zemji{te najmnogu }e vlijae na formiraweto na cenata na metar kvadraten.

Ovoj tro{ok poslednite godini kontinuirano raste i zazema

A

s$ pogolem procent vo vkupnite tro{oci za stanot”, potencira Ko~ovski Grade`nite kompanii pobaraa od Vladata da go prodol`i rokot na povlastena stapka na DDV od 5% kaj novoizgradenite stanovi, koja spored poslednoto zakonsko re{enie, }e se primenuva do krajot na godinava.

Tie baraat od Vladata da ja prodol`i merkata na neopredeleno vreme. Velat deka i prometot i proda`bata na stanovi poslednite nekolku meseci celosno stagnira, odnosno deka site se vo is~ekuvawe na odlukata na Vladata. Toa im sozdava te{kotii vo finansiraweto na objektite koi ve}e po~nale da gi gradat.

“Vo momentov proda`bata na stanovi e mnogu opadnata. Nema pobaruva~ka na stanovi, lu|eto samo gledaat i duri ne ni pra{uvaat za cenata. Site se vo golemo is~ekuvawe, ~ekaat da se namalat cenite”, izjavi Violeta Ilievska, finansiski direktor na grade`noto pretprijatie Ilinden. Taa istakna deka osven DDV, na cenata na stanovite vlijaat i mnogu drugi tro{oci.

“Cementot od Usje poskape za ~etiri evra po ton, cenata na naftata sekade se namaluva, samo kaj nas raste, a toa povlekuva zgolemuvawe i na drugite tro{oci. Komunaliite se enormno visoki, a vvisoka e i cenata na zemji{teto”, tvrdi Ilievska.

Pretsedatelot na nadzorniot odbor na Granit pak, Nikola Kacarski, smeta deka grade`nicite ne ja diktiraat

Макстил Макпетрол Стопанска банка Битола Топлификација Фершпед

-

пад

нова цена

-1,62% 154,00 -1,54% 21.674,00 -1,51% 2.098,00 -1,49% 3.300,00 -1,10% 45.000,00

prose~na cena na m2 vo vnatre{nosta

GODINA

prose~na cena na m2 vo Skopje

2007

740

780 €

2008

900

930 €

2009

840

920 €

2010

795

993 €

izvor: Dr`aven zavod za statistika

cenata na stanovite, bidej}i site tro{oci za izgradba se zgolemeni.

“Duri i da se ukine DDV, nema da poevtinat stanovite. Na{ata cena na gradewe e taa {to e. Ako se namali danokot, }e se namali cenata kolku {to e namalen danokot. Ako se zgolemi danokot na 18%, }e se zgolemi i cenata”, potencira{e Kacarski.

Sprotivni barawa od mnozinstvoto grade`ni kompanii ima direktorot na grade`nata kompanija Beton-[tip, Ilija Bresliski, koj bara stapkata na DDV za izgradba na stanovi

povtorno da se vrati na 18%, so {to gi {okira{e drugite kompanii.

“Koga se namali DDV za stanovite ne se namali cenata na nitu eden stan. Dali nie grade`nicite }e ja la`eme dr`avata? Parite od danokot } e si gi zeme dr`avata, a potoa preku proekti povtorno }e ni gi vrati nam, grade`nicite. Toa e vo interes i na dr`avata i na grade`nicite”, istakna Bresliski.

Toj potencira{e deka treba da se fiksira cenata na metar kvadraten, a ne danokot za stan.

sreda- 14.09.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

1м 1,34% 1,3% 0,23% 0,00%

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,4965 45,0689 71,2466 51,0896 45,4016 46,5389

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,53% 1,5% 0,35% 0,01%

6м 1,73% 1,7% 0,52% 0,05%

12м 2,06% 2,0% 0,83% 0,29%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

14.09.2011

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.720.976,05

-1,46%

-15,37%

-17,41%

-13,25%

-18,09%

13.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

16.392.749,54

-2,11%

-7,02%

-8,22%

-2,57%

-1,59%

13.09.2011

Иново Статус Акции

16.472.485,51

1,34%

-3,31%

-4,99%

0,57%

1,89%

12.09.2011

КД БРИК

37.801.842,06

0,08%

-6,89%

-11,44%

-10,30%

-13,63%

13.09.2011

КД Нова ЕУ

20.717.238,50

-5,07%

-19,34%

-25,01%

-18,23%

-21,25%

13.09.2011

КБ Публикум - Балансиран

27.763.159,71

-3,73%

-10,08%

-13,10%

-9,83%

-10,24%

13.09.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.282.011,24

0,60%

0,89%

0,00%

0,00%

0,00%

13.09.2011

КБ Публикум Паричен

51.188.194,47

0,26%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

13.09.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

11

PREGLED VESTI

FATMIR BESIMI PORANE[EN MINISTER ZA EKONOMIJA

AGENCIJATA ZA ELEKTRONSKI KOMUNIKACII NUDI 4G FREKVENCII

SO VAKVO TEMPO, EU ]E A JA STIGNEME ZA 80 GODINI

gencijata za elektronski komunikacii preku javen povik bara zainteresirana kompanija koja na korisnicite }e po~ne da im nudi uslugi vo 4G telefonijata. Od AEK velat deka so ova e ~ekor kon porazvien pazar na elektronski komunikacii.

“Sakame da bideme tehnolo{ki razviena dr`ava soglasno so zapadnoevropskite zemji. 4G e tehnika koja doa|a, nova mre`a. Ve}e od 2 juni 2013 godina }e imame mobilni operatori koi }e nudat uslugi od 4G telefonijata i }e imame televizii koi{to apsolutno }e rabotat na digitalna platforma. Toa e del od na{iot razvoen plan”, veli Robert Ordanoski, direktor na Agencijata za elektronski komunikacii. Ordanoski najavi i deka ve}e od 19 septemvri prenesuvaweto broj od eden vo drug operator vo mobilnata telefonija }e se pravi za eden den, a vo fiksnata za dva dena. Vo nasoka na razdvi`uvawe na pazarot na elektronski komunikacii, od AEK najavuvaat deka najverojatno od oktomvri }e po~ne so rabota virtuelniot operator WTI nudej}i uslugi vo fiksnata telefonija. Vo sprotivno, ako ne po~nat so rabota vo najskoro vreme, veli Ordanovski, }e bidat prinudeni da prezemat soodvetni merki kon operatorot.

“Kapital” objavuva serija intervjua so sega{ni i porane{ni ministri, koi po povod 20 godini nezavisnost zboruvaat za ekonomskite sostojbi, reformi i problemi na Makedonija - Kolku izrasnavme za 20 godini samostojnost?

PETRE DIMITROV

borot tranzicija vo ekonomskata teorija se koristi za transformacija od planska vo pazarna ekonomija.

Od toj aspekt, denes Makedonija e pazarna i otvorena ekonomija. No, ekonomskite reformi na zastanuvaat tuka.

Za da bide uspe{na i razviena, Makedonija treba da stane funkcionalna pazarna ekonomija, koja }e bide konkurentna vo uslovi na globalizacijata, smeta porane{niot minister za ekonomija, Fatmir Besimi.

“Politikite i reformite treba da se nadgraduvaat. Makedonija uspea da gi stabilizira cenite i devizniot kurs, koi se isklu~itelno zna~ajni paramatri za makroekonomskata stabilnost. No, tie ne se dovolni za pobrz i odr`liv rast i razvoj na ekonomijata.

Dosega{nite politiki poka`aa deka ekonomijata e stabilna i relativno imuna na eksternite {okovi, kako {to se embargoto kon Jugoslavija, devalvacijata na denarot, vojnata vo Kosovo, konfliktot vo Makedonija i globalnata ekonomska kriza.

Sepak, ekonomskiot rast za 20 godini e skromen i se dvi`i okolu 3%. So ovaa dinamika i 3.200 evra BDP po `itel, na Makedonija & trebaat 80 godini za da go dostigne nivoto na razvienost na EU. Zatoa, glavnite

Z

predizvici pred kreatorite na ekonomskite politiki se zabrzuvawe na ekonomskiot rast, podobruvawe na trgovskiot bilans i namaluvawe na nevrabotenosta”, veli Besimi.

Zgolemuvaweto na `ivotniot standard go gleda vo vlezot vo NATO i EU, vlo`uvawe vo infrastruktura... “Podobar `ivoten standard i zabrzan ekonomski rast }e se postignat preku zgolemuvawe na investiciite i podobruvawe na konkurentnosta na ekonomijata.

So toa }e se sozdadat novi rabotni mesta i }e se podobri trgovskiot bilans. Ako gledame po{iroko, ekonomski i socijalno, za da se postigne odr`liv i brz rast potreben e seopfaten pristap na t.n. “7-I za razvoj”: integracii (NATO, EU), institucii (vladeewe na pravo, stabilna legislativa i kredibilni institucii), infrastruktura (transportna, telekomunikaciska i energetska), investicii (povolna delovna klima), izvoz (podobra konkurentnost), inovacii (ekonomija bazirana na znaewe) i inkluzivnost (pomali socijalni razliki)”, objasnuva Besimi.

Va`en moment za zgolemuvawe na rastot, spored nego, e i pogolemata konkuretnost.

“Vo poslednite godini akcent be{e staven na podobruvawe na delovnata klima, a vo idnina }e treba da se dade pove}e vnimanie na podobruvawe na konkurentnosta. Za bavniot ekonomski rast, pokraj

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.232,59 МБИД 2.383,37 ОМБ 118,13

-0,73% -0,02% +0,16%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.105,80

+0,40%

+0,91%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.301,66

+2,62%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 741,69

-1,08%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

MERCEDES-BENC NAJAVUVA ZELENA INDUSTRISKA REVOLUCIJA ercedes-Benc najavuva nova era vo site sferi na `ivotot. Pretsedatelot na UO na Daimler AG i prv ~ovek na Mercedes-Benc, Diter Ze~e, na eden od najpresti`nite saemi za avtomobili vo svetot, Frankfurt, koj od v~era e oficijalno otvoren, najavuva “zelena industriska revolucija”, vo koja nema ve}e nafta, tuku vodorod, tehnologija koja mo`e da bide nose~ka kako {to e sega so industrijata, vo koja glaven energens e naftata.

“Za dve do tri decenii e krajot na sega{nite avtomobili i toa }e se slu~i identi~no kako so vozot, odnosno pri preminot od parnata, kon elektri~nata ili dizel-lokomotivata”, izjavi Ze~e.Toj dodava iznao|aweto re{enie za odr`liviot razvoj ne le`i vo `rtvuvaweto na napredokot i prezemawe restriktivni merki.

M

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda- 14.09.2011

МБИД

NASDAQ 100 2.220,58

112 108

2.400

104

1.800

2.200

100

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+1,31% +0,57%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.254,09

+1,54% +1,12%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.045,40

+0,34%

+1,47%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0,70%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.929,90

SOFIX 365,50

-0,15%

+0,68%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 637,85

ATHEX 857,14

-0,56%

3.500,00

Вода Врњиќ

3.300,00 Ѓаковштина

4,21

Максима Инве

0,15

Мерката

1.500,00

-5,71%

НИС

686,00 БИП

33,00

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

89.55$/барел BRENT

111.89$/барел

ХГ Спот

10,87

-13,73%

30,17

Сунчани Хвар

+1,78% -5,71%

Випа Холд.

0,60

-11,76%

15,00

Јутекс

ЗЛАТО 1827.30$/унца СРЕБРО 40.88$/унца БАКАР 8730.50$/унца

+20,51% -12,60%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+50,00%

-0,73% +0,00%

ПРИРОДЕН ГАС

3.97/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

294

-0,33% +0,18%

+1,66%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+22,68%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+13,64%

Универзал бан

Магма

+0,08%

SASX 10 951,22

Главен индекс на Белградската берза

6,87

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.709,60

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.419,41

BELEX15 591,29

ОМБ

116

2.800 2.600

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 55.860,30

120

0,02%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-1,14%

i javnata administracija, koja ima okolu 180.000 vraboteni, {to pretstavuva 25%-30% od vkupniot broj vraboteni vo zemjava. Minatoto ne mo`e da se korigira, no mo`e da slu`i kako odli~na lekcija za idninata. Spored toa, treba da prodol`i odr`uvaweto na makroekonomskata stabilnost i podobruvaweto na delovnata klima, a glavniot fokus treba da se stavi na podobruvawe na konkurentnosta na ekonomijata preku poddr{ka na inovaciite, pretpriemni{tvoto, izvozot, podobruvawe na infrastrukturata i razvoj na obrazovanieto spored potrebite na pazarot i razvojot na novi tehnologii.

2.000

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.518,57

akedonskata kreativna agencija P Vorld na edno mesto gi nosi ~elnite lu|e na dvata giganti, Jahu i Gugl. Tie i u{te 8 superbrendovi }e imaat izlagawe na konferencijata The Marketing Experience vo Belgrad, koja }e se odr`i na 24 i 25 oktomvri.

“The Marketing Experience e prviot globalen marketin{ki nastan vo regionot. Specijalno izlagawe }e imaat najmo}nite marketin{ki umovi od Virxin, Kodak, Nokia, HP, Best baj, Ekspedia i drugi. Osobeno zadovolstvo ni e i {to Jahu i Gugl za prvpat zaedno na isto mesto }e gi diskutiraat marketin{kite iskustva i planovi za 2012”, izjavi Kosta Petrov, izvr{en direktor na kompanijata.

P Vorld vtor pat gi obedinuva svetskite brendovi na edno mesto.

M

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+1,83%

JAHU I GUGL NA ISTO MESTO VO BELGRAD!

3.200

0,73%

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.947,88

politi~kite i bezbednosni pri~ini zna~ajno vlijae{e i modelot na privatizacija, spored koj, golem del od firmite bea privatizirani od doma{niot menaxment. So isklu~ok na nekoi uspe{ni primeri, vo najgolem del toa ne donese nov kapital vo firmite, nov na~in na upravuvawe i nova tehnologija. Pri preorientacija na nadvore{nata trgovija od Centralna i Isto~na Evropa kon Zapadna Evropa rezultira{e so namalena konkurentnost na na{ata ekonomija, hroni~en trgovski deficit i relativno visoka nevrabotenost. Najgolem rabotodava~ stana dr`avnata

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.172,87

3.000

Makro i mikroekonomski gledano, interesen }e bide razvojot na transportnologisti~ki centri, modernizacijata na tradicionalnite sektori (zemjodelstvo, prehranbena, tekstilna, metaloprerabotuva~ka industrija i grade`ni{tvo), kako i promocija na novi brzoraste~ki sektori (informati~ka, farmacevtska i drugi visokotehnolo{ki industrii)”.

ПЧЕНКА 709.25$/бушел

+49,63%

ПЧЕНИЦА 703.25/бушел

-11,76%

КАФЕ 2.70 $/бушел

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

-0.15% -0,77% -0.7%

НИКЕЛ 21.112,50 АЛУМИНИУМ

2315.00$/унца ЧЕЛИК 560.00$/унца

-1,2% +0,4% /

СУРОВИНИ

-3,50% -3.53% +0,00%

+0,14% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1.393.25$/бушел-0,34% КАКАО 2869.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Balkan / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

NOV KRUG NA PRODA@BA

AGROKOR SÈ U[TE VO IGRA ZA MERKATOR! Koncernot Agrokor ostanuva uporen vo namerite da go prezeme Merkator, pa na nekolku golemi evropski banki im isprati neformalen dopis, so koj bara da go finansiraat otkupot na akcii vo Merkator

206

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ovtorno se razbranuvaa politi~kite i biznis-krugovite vo Slovenija, bidej}i po~na vtoriot krug za proda`ba na najgolemiot slovene~ki trgovski sinxir, Merkator. Ponudite treba da se dostavat najdocna do 5. oktomvri.

Sekako, vo igra povtorno e hrvatskiot koncern Agrokor.

Londonskata ING banka, koja e izbrana kako konsultantska ku}a {to }e ja nadgleduva proda`bata na akciite na Merkator, ve}e sobira neobvrzuva~ki ponudi. Bankata povtorno pobara ponudi od site koi i prethodno poka`ale interes za proda`ba, me|u

P

evra za akcija na Merkator ponudi Agrokor

koi i hrvatskata kompanija Agrokor. So toa po~na vtoriot krug za proda`ba na pove}e od 50% od akciite na Merkator, koi se vo sopstvenost na nekolku banki i na Pivovarna La{ko.

Pove}e akcioneri na Merkator, koi imaat vkupno 50,03% od akciite, vo juni godinava potpi{aa dogovor za zaedni~ka proda`ba, so {to sakaat da ja maksimiziraat dobivkata i da

MEKATOR SO PRIHOD OD TRI MILIJARDI EVRA erkator minatata godina ja zavr{i so 2,78 milijardi evra prihod od proda`ba, {to e porast od 5,2% vo odnos na prethodnata. Za godinava planira tri milijardi evra prihod od proda`ba, {to e rast od 6% vo odnos na 2010 godina, a do 2015 godina planira prihod od 4,2 milijardi evra.

Prihodite od slovene~kot pazar se 60% od vkupnite, od srpskiot 17,2%, a od hrvatskiot 14,4%. So prezemaweto na Getro, Merkator vo Hrvatska go zgolemi brojot na prodavnici.

Vo narednite pet godini Merkator planira da investira pove}e od 700 milioni evra, pred s$ vo razvoj na maloproda`nata i logisti~kata mre`a, a vo plan e i vlez na makedonskiot i na kosovskiot pazar.

M

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

Svetski Kongres na EHEDG za higiensko in`enerstvo i dizajn / kvalitet i bezbednost na hrana 2011 – Makedonija od 22 do 24 septemvri 2011 vo Ohrid

i se odlu~i da se odi so nova. Slovene~kata vlast toga{ iska`a stravuvawe deka slovene~koto zemjodelsko proizvodstvo, koe go otkupuva Merkator, }e bide dovedeno vo opasnost za{to hrvatskiot gigant bi mo`el da se potpre na proizvodstvoto od sopstvenite fabriki vo Hrvatska i drugite zemji, so {to slovene~kite zemjodelci bi ostanale bez mo`nost da go plasiraat sopstvenoto proizvodstvo.

Merkator otkupuva zemjodelski proizvodi od Slovenija, za koi se smeta deka direktno ili indirektno se proizveduvaat

obezbedat premija, za {to eventualniot kupuva~ }e dobie upravuva~ki paket.

Spogodbata za zaedni~kata proda`ba ja potpi{aa Abanka, Banka Ceqe, Gorewska banka, Hipo alpe adria banka, investiciskiot fond NFD1, NFD Holding, Nova kreditna banka Maribor (NKBM), Nova Qubqanska banka, Pivovarna La{ko, Pivovarna Union i Radenska.

Vo prethodniot konkurs, koga se prodavaa 23,34% od akciite na Merkator, koj go raspi{a Pivovarna La{ko, najdobra cena ponudi Agrokor, no ponudata be{e odbiena K

O

M

E

R

od okolu 100.000 zemjodelci vo dr`avata. Agrokor pak, ostanuva uporen vo namerite da go prezeme Merkator, pa na nekolku golemi evropski banki im isprati neformalen dopis vo koj iska`a interes bankite da go finansiraat otkupot na akciite na slovene~kiot sinxir marketi Merkator, pi{uva slovene~kiot vesnik “Finance”. Vesnikot citira izvori na Agrokor, koi tvrdat deka parite za prezemawe na Merkator ve}e bile obezbedeni u{te pri prvi~nata ponuda na Agrokor.

Sepak, Agrokor }e ja objavi novata ponuda za Merkator najdocna esenva, a se {pekulira deka }e bide pomala od prethodnata. Na prvoto naddavawe za 23,34% od akciite na Merkator, Agrokor ponudi 206 evra za akcija, za podocna cenata da ja naka~i na 221 evro.

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

INTERNATIONAL SOCIETY FOR PERFORMANCE IMPROVEMENT (ISPI) I WORLD LEARNING

Vmre`uvawe i razmena na idei so pove}e od 200 eksperti od 35 zemji vo svetot vo site aspekti na higienskoto proizvodstvo na hrana.

Ve pokanuvaat na devettata godi{na konferencija na ISPI Evropa, Bliskiot Istok i Afrika

Potvrdeno u~estvo na kompanii: UNILEVER, ALFA LAVAL, KRAFT FOODS, STORK, NESTLE, COCA COLA, DIVERSEY, TETRA PAK, SKF, VAN MEEUWEN, GEA, TENSID CHEMIE, J-TECH, JBT, DANFOSS, PELLICONI, kako i doma{nite: SWISSLION, KO@UVЧANKA, GORSKA VODA, PEKABESKO, MEGA, @ITO POLOG, BUЧEN KOZJAK, SKOVIN, ALKALOID, FARMAHEM, FLORES, ZAVAR, TINK INOX, SERENDIPITY, FOOD CONSULTING i mnogu, mnogu drugi.

TRANSFORMING PERFORMANCE CHALLENGES INTO OPPORTUNITIES IN AN ENVIRONMENT OF CONTINUOUS CHANGE

Od institucii }e prisustvuvaat: MAKEDONSKATA AGENCIJA ZA HRANA I VETERINARSTVO, EHEDG INTERNATIONAL, 3-A SANITARY STANDARDS, CAMPDEN BRI, NICKEL INSTITUTE, AINIA, FRENCH AGENCY FOR FOOD, ENVIRONMENTAL AND OCCUPATIONAL HEALTH SAFETY - ANSES, TURKISH FOOD SAFETY ASSOCIATION, JAPONSKO ZDRU@ENIE NA PROIZVODITELI NA OPREMA, itn.

Dojdete i slu{nete od renomirani me|unarodni eksperti za podobruvawe na produktivnosta na organizaciite i od izvr{ni direktori i sopstvenici na uspe{ni kompanii kako da gi iskoristite mo`nostite za zgolemuvawe na efikasnosta i efektivnosta na va{ata organizacija vo uslovi na dinami~no nadvore{no opkru`uvawe.

Doznajte kako sistemskiot pristap vo raboteweto na organizacijata vlijae vrz nejzinite rezultati, kako i vrz korisnicite, partnerite, konkurentite, regulatornite tela i op{testvoto vo celina.

Bidete i vie del od konferencijata za sistemsko i sistematsko podobruvawe na raboteweto na organizaciite {to za prv pat se organizira vo Makedonija.

Kontaktirajte né vedna{ na 02/ 31 32 062 ili na maja.petkovska@ worldlearning.org i iskoristete go popustot za u~esnici od Makedonija i grupniot popust za u~estvo na konferencijata. Za pove}e informacii posetete go blogot na konferencijata http://ispi-europe. blogspot.com/.

45 prezenteri vo dve paralelni sesii od: Veterinaren fakultetBitola, Zemjodelski fakultet-Belgrad, University of Applied Sciences Western Switzerland, Biotehni~ki fakultet-Podgorica, Univerzitet J. J. [trosmaerOsiek, Faculty of Veterinary Medicine-Bugarija, Technical University-Rusija, MIT Univerzitet-Skopje i mnogu drugi.

Brokerski nastan: tet á tet sredbi me|u doma{ni i stranski kompanii.

Sekoj u~esnik }e dobie stru~ni trudovi.

EHEDG Journal publikacija so 75 nau~ni i

Pretsedava~ na Kongresot i glaven organizator: Profesor d-r Vladimir Kakurinov, Pretsedatel na Makedonskata regionalna sekcija na EHEDG Email: Vladimir.kakurinov@key.com.mk, Telefon: +389 70 688 652

22-24 septemvri 2011 godina Holidej in, Skopje

Organizacija / Registracija / Logistika: Konsalting i trening centar KLUЧ - Skopje Email: contact@key.com.mk, Telefon: +389 23 211 422

REGISTRIRAJ SE NA: www.ehedg.mk

Ekskluziven mediumski pokrovitel

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

Balkan / Biznis / Politika

13

SVET

0-24

...NA SVETSKIOT VRV

...O^AJNI^KI POTEG

...KRAJ NA BOJKOTOT

Nole so najgolema zarabotka vo sezona dosega

Berluskoni pobara pomo{ od Peking

Dejvid Kameron otpatuva vo Rusija

omentalno najdobriot teniser na svetot, Novak \okovi}, talijanskata vlada pobara pomo{ od Kina, so nade` ejvid Kameron e prviot britanski lider koj ja posetil M ovaa sezona sobori mnogu rekordi, a samo dva meseci Ideka Peking, koj raspolaga so ogromna koli~ina gotovina, DMoskva od 2005 godina navamu. Odnosite na relacija pred krajot na sezonata ostvari i rekordna zarabotka od }e ja spasi zemjata od finansiska kriza preku kupuvawe Moskva-London ve}e nekolku godini se odvivaat vo senka na teniski turniri, 10,6 milioni dolari vo sezona.

obvrznici i investirawe vo strate{ki kompanii.

ubistvoto na biv{iot ruski {pion, Aleksandar Litvinenko.

MERKEL I SARKOZI ON-LINE SO PAPANDREU

KAKO DA SE IZBEGNE BANKROT NA GRCIJA? So cel da se smiri prodlabo~uvaweto na krizata vo evrozonata, kako i finansiskite pazari, Merkel, Sarkozi i Papandreu v~era odr`aa videokonferencija. Iako liderite pravat s$ da za se izbegne gr~kiot bankrot, finansiskata sostojba na Grcija upatuva na sprotivnoto VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

r~kiot premier, Jorgos Papandreu, v~era preku videokonferencija razgovara{e so francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi i germanskata kancelarka, Angela Merkel, vo o~ajni~ki obid da gi ubedi svoite evropski partneri deka Grcija }e uspee da se izvle~e od krizata, iako nejzinite finansii i tempoto na ostvaruvawe na zacrtanite merki ne go potvrduvaat toa.

Ovaa “videosredba” doa|a vedna{ po scenarijata koi se pojavija vo javnosta deka na Grcija mo`e da & se slu~i kontroliran bankrot ili da izleze od evrozonata, kako na~in da se spasi evropskata monetarna unija i evroto kako valuta. Iako germanskata kancelarka u{te edna{ istakna deka treba da se napravi s$ za evrozonata politi~ki da se odr`i, bidej}i vo sprotivno se zakanuva domino-efekt od nelikvidnost, taa direktno ne ja otfrli mo`nosta za kontroliran bankrot na Grcija. Merkel istakna deka prioritet za evrozaednicata pretstavuva izbegnuvawe na nekontrolirana nesolventnost na Grcija.

Od druga strana, Papandreu

G

kel, prethodno se obide da gi smiri voznemirenite pazari od izjavata na nejziniot zamenik, Filip Resler, deka ne treba da se zabrani razmisluvaweto za na~inite za re{avawe na krizata vo evrozonata, vklu~uvaj}i ja i mo`nosta za kontroliran bankrot na Grcija i na prezadol`enite zemji od evrozonata, voop{to. “[pekulaciite za mo`en bankrot na Grcija se nedozvoleni i vodat do nesigurnost na finansiskite pazari”, izjavi Merkel i istakna deka sekoj treba mnogu vnimatelno da gi preispita svoite zborovi.

Francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, kako i sekoga{, vo soglasnost so stavovite na negovata

izjavi deka sega e vreme Evropa da poka`e deka postoi i ima sposobnost da go za{titi evroto i naglasi deka evroskepticizmot e vo porast, aludiraj}i na {pekulaciite za bankrot na Grcija.

“Site prepreki }e bidat nadminati so na{ata odlu~nost.

Ima nekoi koi sakaat Grcija da izleze od evrozonata i vo isto vreme mnogumina se zalagaat za politi~ka i ekonomska propast na zemjata.

Ima i drugi koi si gi zedoa parite od zemjata i sakaat taa da bankrotira i da ja napu{ti evrozonata”, poso~i Papandreu.

Germanskata kancelarka, Angela Mer-

kole{ka Merkel, istakna deka Francija zaedno so Germanija }e prezeme s$ {to e potrebno za da se spasi evrozonata. [pekulaciite za izleguvawe na Grcija od evrozonata se pojavija otkako t.n. trojka eksperti od EU, MMF i ECB imaa konflikt so ministerot za finansii, Evangelos Venizelos i predvreme ja napu{tija Atina. Golem broj Grci gledaat povrzanost me|u takvoto zaminuvawe na me|unarodnata trojka i sega{niot bran javni debati vo stranstvo za izleguvaweto na Grcija od monetarnata unija. Tie smetaat deka vakvite {pekulacii se eden vid dopolnitelen i nameren pritisok vrz gr~kata vlada. Minis-

NIKAKO NAZAD KON DRAHMATA! nozinstvoto finansiski eksperti vo Atina smetaat deka vra}aweto na drahmata bi pretstavuvalo ekonomsko samoubistvo na nacijata. Vakviot ~ekor ne bi gi re{il strukturnite problemi na gr~koto stopanstvo, voop{to. Od druga strana, ekspertite predupreduvaat deka ostanuvaweto vo evrozonata bi bilo povrzano so vnatre{no osiroma{uvawe preku ponatamo{no namaluvawe na platite i na cenite.

M

terot Venizelos kategori~no otfrla deka imalo kakov i da e konflikt so trojkata.

NEMA DA SE OSTVARI PRVATA CEL OD PLANOT ZA PRIVATIZACIJA! Tri ~asa pred videokonferencijata so Sarkozi i Merkel, Papandreu odr`a sostanok na ka-

ANGELA MERKEL

JORGOS PAPANDREU

NIKOLA SARKOZI

KANCELAR NA GERMANIJA

PREMIER NA GRCIJA

PRETSEDATEL NA FRANCIJA

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

binetot na negovata vlada so cel da se razgleda progresot koj go pravi dr`avata vo ostvaruvaweto na zacrtanite merki za namaluvawe na deficitot i javniot dolg.

Grcija se dogovori so me|unarodnite kreditori deka do 30. septemvri mora da sobere vkupno 1,7 milijardi evra od proda`ba na dr`avni sredstva, dodeka do krajot na godinata ovaa suma da dostigne pet milijardi, kako uslov Atina da dobiva ponatamo{na pomo{ i da izbegne bankrot. No, dosega vladata na Papandreu uspea da sobere samo 400 milioni evra od dogovorot so koj prodade 10% od akciite na telekom-operatorot OTE, koj e vo sopstvenost na Doj~e telekom. Me|unarodnata trojka eksperti od EU, MMF i ECB, koi postojano ja nabquduvaat finansiskata situacija na Grcija, velat deka o~igledno Atina }e ja propu{ti postavenata cel.

14

Feqton

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i

SO DECENTRALIZACIJA DO POBEDA(?) ecentraliziraniot vid organizaciska struktura nema{e pristap vo amerikanskiot biznis s$ do 1920-tite godini, koga Alfred Sloun prv pat po~na da ja primenuva vo Xeneral motors (General Motors); a prevladuva~ki sistem za upravuvawe stana duri vo 1950-tite godini, koga celosno ja usvoija kompanii kako Xeneral motors, Dipon (Dupont) i Xeneral elektrik (General Electric).

No, decentralizacijata izobilno ja koristel Aleksandar, i taa }e go dostigne svojot vrv vo administracijata na Rimskoto Carstvo, posebno vo erata na Julij Cezar. Vakvoto decentralizirano nosewe odluki bil edinstveniot na~in so koj Aleksandar mo`el da go kontrolira i da go upravuva negovoto ogromno carstvo.

Od druga strana, pri~inata za propasta na persiskoto Ahemenidsko Carstvo, koe postoelo pove}e od dva veka, e vo direktna korelacija so ne-

D

Darij

dostigot od decentraliziranoto nosewe odluki. Vo dvete naredni godini po porazot kaj Is, Darij ja sobral najgolemata vojska vo istorijata na Persija. Sprovel seopfatna regrutacija - zel lu|e od sega{nite teritorii na Pakistan, Avganistan, Turkmenistan, Kazahstan, Sirija, Irak i Iran. Isto kako i kaj Is, negovite najiskusni vojnici bile dobro obu~enite i iskusni gr~ki platenici. Spored pretpazlivite procenki, vo novata vojska na Darij imalo 200.000 pe{adijci - spored nekoi procenki, imalo duri eden milion - i 40.000 kowanici.

Po bitkata kaj Is, Darij vovel mnogu inovacii vo persiskata vojska. Kowanicite gi vooru`il so podolgi kopja, a persiskiot skimitar, koj bil oblikuvan za bliska borba gradi v gradi, bil zamenet so dolg me~. Na stranite i na jaremot na dvokolkite stavil ostri se~iva. Ako se dvi`ele so golema brzina dvokolkite, vle~eni od dva ili ~etiri kowi, mo`ele da prod-

rat vo pe{adiskite i kowi~kite redovi kako vrel no` niz puter.

Sekoj od ovie nacionalni kontingenti titularno bil predvoden – no, ne i komanduvan - od persiskite satrapi na poedini regioni.

Na nesre}a, Darij gi donel site odluki za toa kade }e se soo~i so neprijatelot i kako }e se bori so nego. Toj samiot gi razgleduval raznite opcii, na primer, dali treba da go vovle~e Aleksandar i negovite vojnici pove}e kon istok, vo Persija, i da vojuva so niv na poznat teren; dali da sproveduva politika na zapalena zemja i da go izgladni neprijatelot; dali da se soo~i so Makedoncite preku edna od dvete brzi reki koi{to te~at niz regionot, kade {to si igrale kako ma~ka i gluv~e - Tigar i Eufrat, ili dali ednostavno da ~eka Aleksandar da dojde vo Vavilon? Darij ovie opcii gi razgleduval sam. Darij samiot donel odluka duri i za takti~kite sporedni raboti, kako, na primer, kolku kowi treba da

Darieviot centraliziran sistem za nosewe odluki }e bide pri~inata za porazot na persiskata vojska kaj Gavgamela i za krajot na Persiskoto Carstvo.

Darij sam gi nosel site strategiski i takti~ki odluki, a okolu nego nemalo nikoj koj bi go ubedil da gi pogledne protivre~nite indicii.

Hanibal

vle~at nekoja j dvokolka ili koga nekoj del od vojskata treba da se bori so neprijatelot.

Darieviot centraliziran sistem za nosewe odluki }e bide pri~inata za porazot na persiskata vojska kaj Gavgamela i za krajot na 227-godi{noto vladeewe na persiskoto Ahemenidsko Carstvo, osnovano od Kir Veliki vo 558-ta godina pred Hristos. Darij sam gi nosel site strategiski i takti~ki odluki.

A ishodot od toa bil: dodeka pazel da ne gi povtori gre{kite od bitkata kaj Is, okolu nego nemalo nikoj koj bi mu rekol ili bi go ubedil da gi pogledne protivre~nite indicii.

VO POHOD KON VAVILON Otkako go zavr{il pohodot vo Egipet, Aleksandar vo 331-ta godina pred Hristos zaminal kon drevniot grad Vavilon, koj se nao|al na okolu 90 kilometri ju`no od dene{en Bagdad, vo Irak. Vavilon bil najgolemiot i, spored istori~ari kako Herodot, najubaviot i najrasko{niot grad na svetot. Anti~kite narodi gi

smetale negovite vise~ki gradini za edno od sedumte svetski ~uda.

Toa bil trgovski grad, a niz nego te~ela rekata Eufrat (rekata denes go ima smeneto svojot tek).

Dol` rekata bile nani`ani kejovi za vkotvuvawe na trgovskite brodovi i magacini kade {to mo`el da bide skladiran nivniot tovar. Golemiot hram na Marduk bil centralno zdanie vo gradot. Toj bil postaven na golema kru`na osnova, so kuli koi se izvi{uvale vo forma na skalesta piramida. Spored eden mit, bogovite napravile da bide zaprena rabotata na ovaa slo`ena i ambiciozna gradba, taka {to napravile zbrka vo jazikot so koj govorele rabotnicite, pa tie ne mo`ele da se razberat edni so drugi. Ova bilo inspiracija za prikaznata za vavilonskata kula, raska`ana vo knigata “Bitie” od Svetoto Pismo - kula “~ij vrv bil vo nebesata”.

Aleksandar prodol`il da mar{ira kon Vavilon. Od nego-

Tiranijata na centraliziranoto donesuvawe odluki se gleda i od podvizite na pro~ueniot Hanibal. Vojskovodecot grabnal po {ansata i vlegol vo bitka ne ~ekaj}i ja odlukata na Kartaginskiot senat. Krajot od bitkata za Hanibal bil poraz.

15

Feqton

KAPITAL / 15.09.2011 / ^ETVRTOK

Aleksandar izobilno ja koristel decentralizacijata, koja svojot vrv go dostignuva vo administracijata na Rimskoto Carstvo, posebno vo erata na Julij Cezar. Vakvoto decentralizirano nosewe odluki bil edinstveniot na~in so koj Aleksandar mo`el da go kontrolira i da go upravuva negovoto ogromno carstvo. Od druga strana, pri~inata za propasta na Persiskoto Carstvo, koe postoelo pove}e od dva veka, bil nedostigot od decentralizirano nosewe odluki

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

vata desna strana te~ele brzite vodi na Tigar (rekite Tigar i Eufrat, spored dol`inata i va`nosta, za Zapadna Azija se toa {to se rekite Misisipi i Misuri za SAD.). Toj od zarobenite persiski izviduva~i doznal deka Persijcite trupale vojska na desniot breg. Preo|aweto na Tigar pretstavuvalo predizvik, so ogled na relativno golemata dlabo~ina i jakite re~ni strui.

Toj rasporedil kowi vo rekata, za da gi smirat jakite strui, a drugi kowi rasporedil nizvodno, nedaleku od toa mesto, za da spasat nekoj vojnik koj bi mo`el da bide odnesen od rekata. Toj konstruiral improviziran most od drveni direci, za transport na logistikata i orudijata za opsada.

Mazes, vojskovodec od visok rang vo armijata na Darij, dobil komanda nad 3.000 vojnici (2.000 gr~ki platenici i 1.000 persiski pe{adijci). Mazes dobil specifi~ni naredbi da gi napadne Makedoncite, ako tie se obidat da gi preminat Tigar ili Eufrat. Toa bile specifi~nite naredbi koi mu bile dadeni napadni ako se obidat da preminat reka. Mazes dva pati nao|al drveni direci zabodeni vo reka, koi gi dr`ele improviziranite mostovi za olesnuvawe na preminot. No, bidej}i voop{to ne videl Makedonci koi se obiduvaat da ja preminat rekata, moral da ~eka ponatamo{ni instrukcii od Darij.

“ZASTAPNIK - DIREKTOR” Iako Mazes bil vojskovodec, toj nemal ovlastuvawe da gi uni{ti direcite za da spre~i mo`no preminuvawe. Vo biznisot, ova se narekuva “problem zastapnik - direktor”, koj Majkl Jensen i drugi odamna go identifikuvaa kako najgolem problem koj gi

Artur Salcberger Xunior

Alfred Sloun

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Decentraliziraniot vid organizaciska struktura go nema{e vo amerikanskiot biznis s$ do 1920tite godini, koga Alfred Sloun prv pat po~na da ja primenuva vo Xeneral motors. Podocna, vo 1950-tite godini, sistemot po~na da prevladuva vo kompanii kako Xeneral motors, Dipon i Xeneral elektrik. ma~i organizaciite: kako sopstvenikot da go natera vraboteniot da raboti vo interes na sopstvenikot?

Re{enieto na Darij za “problemot zastapnik - direktor” bilo site odluki da gi donesuva samo toj. Toj ne veruval deka nekoj, vklu~uvaj}i gi i negovite vojskovodci, }e gi unapredi celite na Persiskoto Carstvo. Duri i re~isi posle 2.500 godini po ovie nastani, neverojatno e deka vo menaxmentot s$ u{te opstanuva sledniov tvrdokoren problem - dali nekoj lokalen menaxer ili vojskovodec ima mo} da nametne avtoritet i da ja iskoristi mo`nosta {to e vo polza na biznisot.

Koga Artur Salcberger Xunior vo 1992 godina stana izdava~ na “Wujor tajms” (New York Times), toj odr`a serija sovetuvawa, za da im sugerira na svoite menaxeri {to o~ekuva od niv. “Koj bilo izvr{en rakovoditel ili menaxer vo svojata rabotna masa ima samo dve fioki”, izjavil Salcberger. “Na ednata pi{uva ’centralizirawe’, a na drugata ’decentralizirawe’. Drugi fioki ne postojat”, im objasnuval Salcberger. Od menaxerite zavisi da go odberat najsoodvetniot stil za odredena situacija. No, koga edna{ }e odberele trebalo da se dr`at do svojot izbor ili da rizikuvaat da gi popre~at nivnite podredeni da donesuvaat kriti~ni odluki.

Spored nekoi istori~ari, pri~inata zo{to Vietnam se pretvoril vo `iv pesok za Amerikancite bila deka pretsedatelot Lindon Xonson ja odbral “fiokata” na koja pi{uvalo “centralizirawe”. Vo ovoj slu~aj, bilo centralizirano odbiraweto specifi~nite mesta koi bile bombardirani od avijacija. A toa bilo prosledeno so neprospieni no}i, za da se doznae dali operacijata bila uspe{no izvr{ena. Xonson ne se potpiral mnogu na svoite komandanti na terenot, koi mo`ele da izberat i da izvr{at takvi specifi~ni zada~i. Xonson, isto

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

“Koj bilo izvr{en rakovoditel ili menaxer vo svojata rabotna masa ima samo dve fioki. Na ednata pi{uva ’centralizirawe’, a na drugata ’decentralizirawe’.

Od menaxerite zavisi da go odberat najsoodvetniot stil za odredena situacija”, tvrdi Artur Salcberger Xunior, izdava~ na “Wujork tajms”.

kako i Darij, nemal doverba deka negovite generali }e gi donesat najefektivnite odluki.

Aleksandar bil svesen deka Persijcite sekoga{ ja dr`at otvorena fiokata na koja pi{uvalo “centralizirawe”.

Zatoa, go iskoristil na~inot na koj{to Persijcite donesuvale odluki i ja preminal rekata.

Makedonskite in`enerski edinici celosno gi iskoristile “vrzanite race” na Mazes, koj ne prezel ni{to vo vrska so direcite postaveni vo vodata.

Tie zaboduvale direci na razni mesta vo rekata, za neprijatelot da bide zbunet i da ne znae kade imale namera da preminat.

Potoa, odedna{ se pojavile na odredeno mesto i vrz direcite stavile daski, koi trebale da slu`at kako most. Pred persiskata komandna struktura da mo`ela da isprati poraka do svojot zapovednik, celata makedonska vojska - lu|e, orudija i kowi - ja preminala rekata.

GRE[KATA NA HANIBAL Izvonreden primer za tiranijata na centraliziranoto donesuvawe odluki se podvizite na pro~ueniot kartaginski vojskovodec, Hanibal. Pribli`no eden vek po ovie nastani vo Persija, Hanibal bil porazen vo edna pro~uena pomorska bitka prvata pomorska pobeda na Rim, bitkata kaj Milae.

Hanibal vlegol vo bitkata, bidej}i ja zabele`al rimskata mornarica i mislel deka ima {ansa da ja potopi. Ako ~ekal Kartaginskiot senat da odlu~i dali i kako treba da ja iskoristi mo`nosta {to sama mu se uka`ala, {ansata }e propadnela.

Kartagina, kako i Persija, se potpirala na centralizirano donesuvawe odluki. Site

glavni odluki bile vo racete na demokratski izbranite senatori. Senatorite bile ubedeni deka tie, a ne zapovednicite na terenot, se edinstvenite lu|e koi mo`ele da nosat odluki vo najdobar interes na Kartagina.

Na nesre}a po Hanibal, negovata odluka bila pri~ina za propast na celata kartaginska flota.

Hanibal, pla{ej}i se od represalii od gra|anite na Kartagina, go ispratil svojot zamenik vo Kartagina. Toj im ka`al na senatorite deka bil ispraten od Hanibal i gi pra{al dali Hanibal, so 200 brodovi pod negova komanda, treba da se vpu{ti vo bitka so rimskata flota od 120 brodovi? Senatorite gi triele dlankite od radost i mu naredile na Hanibal vedna{ da po~ne bitka so Rimjanite.

Zamenikot na Hanibal prodol`il da go informira senatot: “Mo{ne dobro. Tokmu zatoa Hanibal vleze vo bitkata.

Za `al, nie bevme porazeni.

No, bidej}i toa ne mu be{e naredeno, toj ne ja snosi odgovornosta”. Rimjanite ja proslavuvale pobedata vo bitkata kaj Milae - posebno se raduvale za{to Kartagincite, koi dotoga{ gospodarele so moriwata, velele deka Rimjanite imale primitivni poznavawa za moreplovstvoto i zatoa ne trebale ni da se

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

pribli`at do more. Rimjanite, od svoja strana, gi predupredile Kartagincite deka tie imale obi~aj da bidat u~enici koi sekoga{ stanuvale podobri od svoite u~iteli. Kaj Milae, tie navistina doka`ale deka bile podobri u~enici po moreplovstvo, otkolku {to Kartagincite bile u~iteli.

K O M E R C I J A L E N

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: SO OPISOT NA BITKATA KAJ GAVGAMELA ZAVR[UVA POGLAVJETO ZA ALEKSANDROVATA STRATEGIJA ZA GLOBALIZACIJA.

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

16 SEPTEMVRI SPECIJALEN PRILOG

KONZERVNA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE KAKO USPE[NITE KONZERVNI FABRIKI SI GO PROBILE SVOJOT PAT DO POTRO[UVA^ITE I PAZARITE!

KOI SE PREDIZVICITE, A KOI MODELITE ZA POZASILEN RAZVOJ NA KOMPANIITE OD OVOJ SEKTOR?

BRENDIRAWETO, KREATIVNIOT MARKETING PRISTAP I GRADEWETO IMIX NA KVALITETNA I ZDRAVA HRANA SE EDNI OD KLU^NITE MOMENTI KAKO DA SE POSTIGNE ZADOVOLITELEN PAZAREN USPEH I OSVOJUVAWE NOVI PAZARI?

“KAPITAL” VI DAVA PREGLED NA IZVORITE ZA FINANIRAWE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA KONZERVNITE KOMPANII!

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111