368-16.09.2011

petok. 16 septemvri. 2011 (weekend izdanie) МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.230,41 МБИД 2.377,91

ОМБ 117,76

-0,10% -0,23% -0,31%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 44,79 70,73

petok-16 - sabota-17 - nedela-18. del septemvri. 2011 | broj b 368 | godina odi dina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

KAKO DOJDOVME DO

180.

0 00 DR@AVNI SLU@BENICI? STRANA 6-7 NASKORO!!!

ASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

petok / weekend. 16 septemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

МБИ10

0,10%

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Baltikot e osvoen, na red se Pirineite

PO GASOL MAKEDONIJA IMA MNOGU OPASEN TIM!

STRANA 2-3

STRAN STRANA 4-5

KOLUMNA ANGEL TRAJKOV PROKREDIT BANKA

[to mu nedostasuva na agrobiznisot za da bide pokonkurenten?

STRANA 10

KOLUMN KOLUMNA MIROSLAV MILOJEVI] MIROSL PROSPECTING PROSPECTI

Tie ve}e imaat s$ STRAN STRANA 12

FEQTON N VO KAPITAL: KAPITAL UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI I

MAKEDONCITE VSADUVAAT STRAV KAJ NEPRIJATELITE

Grandiozno otvoren Reno-centar nov Ren vo Skopje Skop

43

VOVEDNIK SPASIJKA JOVANOVA

Strategija za golema pobeda!

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PETOK 16 SEPTEMVRI 2011

M

STRATEGIJA ZA GOLEMA POBEDA!

Makedonija e me|u ~etirite najdobri ko{arkarski reprezentacii vo Evropa.

Ova ne e fikcija! Ova, sekako, mo`e da bide realnost. Ajde malku da se strpime i da veruvame.

A kolku sme gordi koga pobeduvame.

Po~ituvani ~itateli na “Kapital”, ova go napi{avme samo pred edna nedela, pred proslavata na 8 Septemvri, vo specijalnoto izdanie na dnevniot vesnik “Kapital” po povod 20 godini nezavisnost. Samo edna nedela be{e dovolna za da se potvrdi deka ne sum zgre{ila. Deka makedonskite ko{arkari mo`ea, znaeja, sakaa i uspeaja da vlezat vo golemata ~etvorka na Evrobasketot vo Litvanija. Ostvarija golema pobeda protiv Litvanija, golema pobeda za niv i za Makedonija.

Mom~iwata od ko{arkarskata reprezentacija, predvodeni od kapitenot Pero Anti}, so svojot triumf ja ispi{aa strategijata koja Makedonija kako nezavisna dr`ava 20 godini ne mo`e{e da ja najde za da postigne rast i razvoj. Za samo dve nedeli makedonskite ko{arkari i selektorot Marin Dokuzovski go napravija toa {to niedna Vlada ne go napravi 20 godini.

Zo{to uspea makedonskata ko{arka na Evrobasketot vo Litvanija? Analiziraj}i gi nastapot, igrata, duhot, timot, taktikata..., dojdov do eden zaklu~ok – deka rabotata e mnogu ednostavna, a se temeli na ~etiri postulati.

1.Da ima{ hrabrost. So re~nikot na Pero Anti}, a za hrabrosta na Vlado Ilievski vo poslednite sekundi da frla i da pogodi trojka, toa glasi He has balls.

Hrabrost im nedostiga na site {to rakovodea so ovaa zemja. Na premierite, ministrite, politi~arite, dr`avnicite, novinarite, biznismenite... Sekoj uspeh (sportski ili ekonomski) bara hrabrost za da se donesat re{enija, koi }e nametnat zdrava politika.

Ako site bea pohrabri Makedonija }e be{e pred vratata na EU zaedno so Hrvatska, bez tovarot na sporot za imeto so Grcija.

Ekonomijata nema{e da bide mala zatoa {to kompaniite }e bea orientirani na pazarot vo regionot, a ne na doma{niot. Ekonomskiot rast nema{e da bide 3%, tuku 8%-9%.

2.Da ima{ edinstvo. Predrag Samarxiski go otkri klu~ot na uspehot na makedonskiot tim. “Nie 12-mina bukvalno sme kako bra}a.

Site di{eme kako eden i vo toa le`i na{iot uspeh”.

E toa vo Makedonija ne e taka. Site {to se na vlast sakaat da gi podelat gra|anite po etni~ka, religiozna, partiska osnova za da mo`at da manipuliraat so niv. Na toj na~in ja oslabuvaat pozicijata na dr`avata, no i svojata sekoj segment koga se obiduvaat da postignat pogolemi rezultati. Zatoa {to postoi podelba po sekoja osnova javnata administracija dostigna 180.000 vraboteni (od ramkovni i partiski vrabotuvawa), javnite pretprijatija se natprevaruvaat so visinata na zagubata (sekoja partija gi prazni do maksimum), investiciite se minimalni (investitorite se podeleni na doma{ni i stranski)... Zatoa nema ekonomski uspeh i progres.

3.Da ima{ motiv. Povtorno }e go citiram Pero Anti}: “Sega im poka`avme na site koja e i kade e Makedonija”.

Dovolno golem motiv za makedonskite ko{arkari.

Motivot na Makedonija 20 godini e eden ist. Zemjata da se razvie (ekonomski i demokratski) za da ima BDP po `itel blisku do evropskoto nivo, kvaliteten `ivoten standard, pazarno op{testvo (oslobodeno

SPASIJKA JOVANOVA jjovanova@kapital.com.mk jov a ova@ ano va@ @kap appita tal.c l.c .com. o .mk om. mk

od monopoli i karteli), konkurentna ekonomija (izvoznoorientirana), progresivna demokratija (koja nema da go ubiva duhot i glasot)... I motivot na Makedonija mora da bide: da im poka`eme na drugite kolku mo`eme i kolku sakame!

4. Da ima{ strategija. E za toa e zaslu`en selektorot Marin Dokuzovski. “Igravme pametno, bez pritisok, uporno i znaevme {to treba da napravime. Znaevme deka ako ja odr`ime rezultatskata neizvesnost vo prvite tri ~etvrtini, vo poslednata }e ja dobieme na{ata {ansa za pobeda, zatoa {to pritisokot }e padne vrz doma}inot”. Ova e negovata strategija od sredata.

Toa e strategija za pobeda. Dali Makedonija ima strategija za uspeh? Makedonija izdr`a mnogu ~etvrtini od svojot opstanok kako nezavisna dr`ava.

Toa ne e dovolno za da ka`eme deka sme uspeale.

Strategijata na dr`avata ne smee da bide opstanok, tuku progres. Za da go postigne toa, mora da se podgotvime za edna strategija vo koja nacionalniot konsenzus po klu~nite pra{awa od interes na dr`avata (EU, NATO, ekonomski razvoj) }e bide klu~niot element.

Ako ne e taka, zna~i deka nemame strategija, tuku imame samo eden kup dokumenti koi treba da sozdadat privid deka se dvi`ime napred.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

225

ilijardi denari iznesuva vkupniot broj na depoziti kaj bankite i {tedilnicite vo Makedonija, vo juli, soop{ti Narodnata banka. Od vkupnata brojka, 108,5 milijardi denari se denarski depoziti, a 116,2 milijardi denari se depoziti vo stranska valuta. Doma}instvata vo juli vo bankite i {tedilnicite {tedat vkupno 154,9 milijardi denari, od koi 63,2 milijardi denari se denarski depoziti, a 91,6 milijardi denari se depoziti na doma}instvata vo stranska valuta. Vo juli vo odnos na juni, vkupnata suma na depoziti porasnala za 2,2%.

M

KO[ARKARITE JA OBEDINIJA ZEMJATA

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

BALTIKOT E O NA RED SE PI

B

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

Borbena pobeda, neizvesna dokraj, za najslaven triumf – makedonskata ko{arkarska reprezentacija so ~eli~na volja i pobedni~ki duh go do`ivuva svojot son.

So niv budno sonuva celata nacija. Makedonija vo ~etvrtfinalniot natprevar postigna neverojaten rezultat, go zabavi tempoto na igra na silnata i favorizirana Litvanija, a najdobriot napad na doma}inot na prvenstvoto uspea da realizira samo 65 poeni.

Na na{a strana, naturaliziraniot Makedonec, Lester Bo Mekkejleb, povtorno odigra bezobrazno dobro, zapi{uvaj}i duri 23 poeni. Presudna za pobedata be{e antologiskata trojka na Vlado Ilievski. Igrata na kapitenot Pero Anti}, so osum poeni i devet skokovi, samo doka`uva kolku be{e borbena odbranata na na{ata reprezentacija.

Na naslovnite stranici na najpoznatite stranski mediumi osamnaa veli~estveni naslovi: “Makedonija go frli na kolena doma}inot Litvanija”, “Nepobedliva makedonska falanga” ili “Makedonija ja {okira{e

“Makedonija ja smrzna Litvanija, vo Litvanija, sleduva [panija”.

Makedonskite ko{arkari se sporeduvaat e so vojnicite na Aleksandar Veliki.

“Makedonskite kopja se dolgi i ostri, formacijata cvrsta,

arot na Hrvatski sport.

Hrvatskiot portal sportnet.hr objavuva: “Koj bi rekol deka pobedata na Makedoncite nad nivnite bezvremenski rivali Grcite }e bide samo voved vo istoriskiot pohod na

“MALA ZEMJA, N

O KO[A

a Aleksandar sigurno gi gleda od nekoj helenisti~ki raj i so nasemvka im dovikuva: Taka ve u~ev!”, napi{a novin

PETAR NAUMOSKI \OR\E VOJNOVI] PORANE[EN KO[ARKARSKI REPREZENTATIVEC Euforijata vo timot s$ u{te trae. Dobivame ~estitki od golemi imiwa vo ko{arkata. Na{ite ko{arkari so sekoj natprevar s$ pove}e se respektirani kako vrvni profesionalci i ve}e se atrakcija vo Kaunas.

PORANE[EN KO[ARKARSKI REPREZENTATIVEC Kompaktnosta na na{ata odbrana i nezgodniot napad, kako i maestralnite potezi na Bo MekKejleb se glavnite pri~ini za uspehot na koj mu se raduva celata nacija. Mislam deka {ansite za uspeh protiv [panija ni se pomali, no toa ne treba da ja namaluva borbenosta i po`rtvuvanosta na timot.

BO MEKKEJLEB: OVA NE MO@EV NI DA GO SONUVAM

“Vakvo ne{to ne mo`ev nitu da sonuvam, no ~uvstvoto e fantasti~no. Ova e ne{to {to retko koj mo`e da go po~uvstvuva. Ja pobedivme Litvanija na niven parket. Igravme slobodno, bez pritisok, igrame cvrsto, po`rtvuvano. Trenerot samo mi ka`a da igram agresivno za da go odr`uvame rezultatot vo tesno dokraj. Presre}en sum so pobedata”, izjavi Mekkejleb, koj ja odnese makedonskata reprezentacija vo evropskoto polufinale.

Bo Mekkejleb poteknuva od Wu Orleans, kade {to igral ko{arka dodeka studiral na kolex. Minatata godina dobil ponuda od Makedonskata ko{arkarska federacija da nastapuva za nacionalniot tim, no toj nikoga{ ne zaigra vo nitu eden makedonski klub. Prvo igra{e vo belgradski Partizan, a karierata ja prodol`i vo Montepaski Siena od Italija. I so davata kluba, Mekkejleb igra{e vo Evroligata Final Four.

Navigator

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK NEJ]AM EDEN, NEJ]AM DVA, TRI POENI SAKAM JAS! S!

MARIN DOKUZOVSKI

DILMA RUSEF

a odnese Makedonija vo polufinaleto na Evropskoto prvenstvo vo ko{arka, so {to ja ostvari najgolemata i najvrednata misija vo svojata kariera

J

razil e podgotven da u~estvuva vo kakov bilo me|unaroden plan za spravuvawe so svetskata finansiska kriza, a problemot ne go gleda vo parite, tuku vo politikata

B

GINTER JOTINGER stri kritiki bea naso~eni kon germanskiot evrokomesar za energetika, koj predlo`i znamiwata na zemjite so najgolem dolg da bidat simnati na polovina kopje

O

NIKOLA SARKOZI {te edna afera stigna na adresa na francuskiot pretsedatel pred izborite vo proletta 2012 godina, ovojpat za provizii od proda`ba na podmornici na Pakistan

U

OSVOEN, RINEITE polufinale so [panija”

N

Neblagodarna e zada~ata da odbereme samo eden ko{arkar na makedonskata reprezentacija i da go proglasime za pobednik, koga site mom~iwa na Dokuzovski go ostavija srceto na parketot i poka`aa kako treba da se branat boite na svojata zemja.

Sepak, Vlado Ilievski e na{iot junak na denot, zatoa {to negovata trojka go re{i natprevarot {to n$ odnese vo istorisko polufinale. Rakata ne mu zatreperi tokmu koga be{e najpotrebno, a toa e odlika na golemite sportisti. Da ja ponesat odgovornosta na ple}i koga o~ite na celata nacija se vpereni vo niv, a tie rizikuvaat da bidat i tragi~ari ako ne poentiraat. Vlado Ilievski ja {utna taa nezaboravna

VLADO ILIEVSKI

trojka i ni gi zatvori ustite na site {to go kritikuvavme poslednive dve nedeli. A go kritikuvavme i toa prili~no. Kako ne bil na visina na zada~ata, kako ne mu odelo poentiraweto, pa zo{to trenerot mu dava tolkava minuta`a, pa zo{to ova, zo{to ona...

E, zatoa! Za da gi zanemi 15-te iljadi Litvanci vo salata, koi{to smetaa deka ne mo`e{e da im padne polesen protivnik od Makedonija. Vo u{ite s$ u{te ni odyvonuva vosklikot na Ilievski vedna{ po krajot na natprevarot: “Lele, {to napravivme, lele, {to napravivme?!”. ^udo napravivte mom~iwa, sekoja ~est i vi blagodarime!

GUBITNIK POCRVENE OD SRAM SREDE “ZELENILOTO” VO KAUNAS

ARKARSKI GIGA NT

D

"

RKATA" A [ O K A N A T A J I VO ISTOR E W A V U D A N E N Z "NAJGOLEMO I Makedonskata ko{arkarska reprezentacija so ~eli~na volja i pobedni~ki duh go do`ivuva svojot son. So niv, budno sonuva celata nacija. Uspehot e u{te pogolem, bidej}i Makedonija dosega samo dva pati u~estvuva{e na kontinentalni {ampionati i ostavi bled vpe~atok, a sega im go zema zdivot na najmo}nite evropski ko{arkarski reprezentacii ko{arkarskata velesila Litvanija? Otkako go opusto{ija Alitus i osvoija Vilnus, potomcite na Aleksandar Makedonski trgnaa vo nemilosrden pohod kon ko{arkarskata prestolnina na Litvanija, Kaunas. Tamu gi do~ekaa 15.000 Litvanci, no ni mnogubrojnata vojska ovie ko{arkarski intelektualci ne uspea da gi zadr`i vo nivniot prodor kon samiot vrv na evropskata ko{arka. Bidej}i makedonskite kopja se dolgi i ostri. Formacijata e cvrsta, a Aleksandar sigurno gi gleda od nekoj helenisti~ki raj i so nasmevka dofrla “Taka ve u~ev”, pi{uva sportnet.hr.

USA Today objavi deka Makedonija e mala zemja, no ko{arkarski gigant, potenciraj}i deka amerikanskiot igra~ od Wu Orleans, Bo Mekkejleb, najmnogu & “pomogna na malata balkanska nacija da go rastrese tradicionalniot red vo evropskata ko{arka”.

Selektorot Marin Dokuzovski gi pofali svoite igra~i deka odigraa izvonredna odbrana protiv favoriziranite Litvanci.

“So ovaa pobeda u{te edna{ doka`avme deka sosema zaslu`eno sme vo samiot evropski vrv. Igravme pametno, bez pritisok, uporno i znaevme {to treba da napravime. Znaevme deka ako ja odr`ime rezultatskata neizvesnost vo prvite tri ~etvrtini, vo poslednata }e ja dobieme na{ata {ansa za pobeda zatoa {to pritisokot }e padne vrz doma}inot. Prezadovolen sum od nastapot na site moi ko{arkari, koi u{te edna{ maksimalno posveteni go ostavija srceto na teren. Ova e golema timska pobeda za nas i za Makedonija”, istakna makedonskiot selektor.

Kapitenot Pero Anti} upati poraka do makedonskata javnost deka {outo }e prodol`i i deka Makedonija ima so {to da se gordee.

“Ne zastanuvame tuka. Odime ponatamu. Doka`avme deka go zaslu`uvame ovoj uspeh i deka prethodnite pobedi ne bea slu~ajni. Igravme protiv silen sostav i pred nivnite 15.000 gleda~i, no ne potkleknavme. Ova mi e najdraga pobeda vo karierata.

Ja posvetuvame na cela na{a dr`ava, na cela Makedonija”, izjavi Anti}.Makedonskite ko{arkari, isto kako i celata nacija, slavele do ranite utrinski ~asovi peej}i naviva~ki pesni. Pred natprevarot so [panija za vlez

vo finaleto, reprezentacijata e celosno rastovarena i neverojatno motivirana. Ogromna poddr{ka od makedonskite naviva~i dobija ko{arkarite, osobeno pred po~etokot na najva`niot me~ dosega vo Evropskoto prvenstvo.

Dodeka na eden ne mu se stemni, na drug ne mu se razdenuva, veli edna stara izreka. Igra~ite na Litvanija ja zagubija topkata pri svoj napad vo poslednite momenti od me~ot, taa stigna nekako do Mekkejleb, ovoj do Ilievski i potoa... posle toa mu se stemni na litvanskiot selektor Kestusis Kemzura, koj{to zaedno so celata sala i site sonarodnici pred TV-ekranite, ne mo`e{e da sfati {to im se slu~ilo.

Na samouverenite Litvanci, koi{to se izborija da bidat doma}ini na ovoj Evrobasket tokmu so namera da go zemat zlatoto i ni{to pomalku, ne im be{e dovolna nitu freneti~nata poddr{ka vo novata sala vo Kaunas, nitu iskustvoto koe e nesporedlivo

KESTUTIS KEMZURA so ona na na{ite ko{arkari, nitu sitnite uslugi od sudiite koi{to sekoga{ se na stranata na doma}inot. Za volja na vistinata, selektorot Kemzura dostoinstveno go prizna porazot, istaknuvaj}i deka makedonskite ko{arkari “igrale pametno i dobro i deka ova e ogromno razo~aruvawe za niv, no mora da poka`at karakter”. Sepak, toa ne ja namaluva negovata odgovornost vo golemiot poraz na Litvanija i verojatno nedovolno dobro podgotvenata taktika protiv na{iot tim, osobeno {to mo`e{e da u~i od iskustvata na onie na koi{to im “zedovme merka” prethodno.

MISLA NA DENOT

PO GASOL REPREZENTATIVEC NA [PANIJA MAKEDONIJA IMA MNOGU OPASEN TIM! Pohodot kon vrvot prodol`uva deneska protiv branitelot na tutulata, reprezentacijata na [panija, a pobednikot vo natprevarot }e se kvalifikuva na Olimpiskite igri vo London 2014 godina.

Najdobriot {panski ko{arkar, Po Gasol, duri i javno preku Tviter prati poraka deka e iznenaden od uspehot {to go postigna na{ata reprezentacija.

“Makedonija e na{iot sleden rival vo polufinaleto. Kako {to poka`a dosega, toa e mnogu opasen tim”, izjavi Gasol. [panskite mediumi objavuvaat natpisi so koi se potencira deka makedonskata reprezentacija mo`e da bide seriozna zakana za nivniot tim.

EKONOMISTITE SE PESIMISTI: TIE PREDVIDOA OSUM OD POSLEDNITE TRI DEPRESII

BERI ASMUS AMERIKANSKI EKONOMIST

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

RASTE IZVOZOT VO KINA

Izvoz

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

FOTO NA DENOT...

LITVANCITE NEKOREKTNI DOMA]INI

Uvoz

250 200 150 100

50

MILIONI DOLARI

350 300

0

2007 2008 2009 2010

01.07.2011

Za 30 pati porasnal izvozot na makedonski proizvodi na kineskiot pazar minatata godina, a rastot na izvozot prodol`uva i ovaa godina. Spored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika vo 2009 godina od Makedonija se izvezeni stoki vo vkupna vrednost od 3,2 milioni dolari, dodeka vo 2010 godina vrednosta na izvozot e mnogu pogolema i iznesuva 87 milioni dolari. Vo prvite {est meseci od godinata vrednosta iznesuva 59 milioni evra.

Najgolemo u~estvo vo izvozot minatata godina imal feronikelot, mermerot i cinkot, a rast na izvozot e zabele`an i kaj vinoto.

SVETOT NIZ MEDIUMITE THE WALL STREET JOURNAL Amerikanskiot vesnik pi{uva deka finansiskata kriza u{te pove} e se prodlabo~uva otkako nekolku banki se obidoa da obezbedat pove} e pari za krediti od nivnite klienti vo SAD, a nekoi kompanii nervozno po~naa da baraat krediti od evrozonata. Tenziite vo evrozonata se zgolemuvaat, iako centralnite banki osloboduvaat pove}e dolari, bidej} i pobaruva~kata za niv raste.

DN DNEVNIK.BG Bugarskiot vesnik Bu na svojata naslovna stranica pi{uva deka st Bugarite s$ pomalku go Bu sakaat evroto. Spored sa vesnikot, nad 50% od ve gra|anite se izjasgr nile deka ne sakaat ni dr`avata da vleze vo dr evrozonata i da im ev pomaga na dr`avite koi po se na rabot na bankrot, kako {to se Grcija, Buka garija i [panija. ga

HURRIYET DAILY NEWS Turskiot vesnik pi{uva za obnovenata debata za Turcija kako poseben model vo muslimanstvoto.

Debatata proizleguva po zabele{kite na turskiot premier, Rexep Taip Erdogan, vo negoviot govor vo Kairo, kade {to ka`uva deka Turcija e primer za site drugi muslimanski zemji vo regionot

VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik pi{uva deka s$ pove}e se v`e{tuva sostojbata na jugot od Srbija, na kosovskata granica.

Vesnikot pi{uva deka Belgrad ve}e podgotvuva paketmerki za da go prekine prezemaweto na carinata i da se spre~at incidenti

itvancite prerano ja proslavija pobedata protiv Makedonija. Na biletite za polufinalnata sredba predvreme napi{ale deka edniot polufinalist sigurno }e bide Litvanija. No, toa ne e edinstvenata pri~ina poradi koja mora da gi proglasime za nekorektni doma}ini na Evropskoto prvenstvo. Tie neo~ekuvano go promenija i terminot na polufinalnata sredba deneska od 20.00 ~asot vo 16.30 ~asot, samo so cel Litvanija natprevarot za petto do osmo mesto da go igra vo 20 ~asot.

L

NASKORO VO MAKEDONIJA ]E SE VOZAT ELEKTRI

GRANDIOZNO OTVORE NOV RENO-CENTAR VO KOLEVA IVANA

P

koleva@kapital.com.mk

Po pobedata na makedonskite ko{arkari nad Litvanija na Evropskoto prvenstvo Skopje go zafati vistinska euforija od radost i sre}a. Pobedata se ~ini be{e najgolem podarok za bra}ata Kalenikovi, koi napravija vistinski spektakl so grandioznoto otvorawe na noviot Reno-centar na Automotiv grup vo Skopje.

Estradni yvezdi, brojni efekti, ekskluzivni proekcii, zgodni devojki, bartenderi, eminentni li~nosti od svetot na {ou biznisot i sportot... Vaka izgleda{e proslavata, na koja vo visok stil se promoviraa brendovite Reno (Renault) i Da~ia (Dacia).

Noviot Reno-centar vo Skopje, sega potsetuva na poznatite avtomobilski centri {irum svetot, so celosno operativni proda`ni saloni, servis i rabotilnica za karoseriski popravki od najmoderen tip. Sopstvenicite velat deka bile potrebni pove}e od dva meseci za da se postavi organizacijata na najvisoko mo`no nivo, soglasno so visokite internacionalni standardi na Reno.

“Poubavo otvorawe ne mo`evme ni da posakame. Nema{e da bideme ovde dokolku ne bevte site vie. Avtomobilite kako avtomobili se kvalitetni i dobri, no toa {to gi prodava avtomobilite se lu|eto koi stojat zad niv”, istakna Kiril Kale-

Familija Kalenikovi, veseli, energi~ni, dinami~ni i vidno vozbudeni bea vo centarot na vnimanieto na site prisutni vo tekot na celata proslava

Pretstavnicite na Reno eksluzivno najavija vlez na prvite elektri~ni avtomobili vo Makedonija, so koi planiraat da go zgolemat u~estvoto na pazarot i pocvrsto da gi pozicioniraat brendovite Reno, Da~ia i Nisan na makedonskiot pazar

Sвечено пrечекuвање на гоsтите во новиот Rено центаr кој sе пrоsтиrа на повrшина од 3.650 м²

3 FAKTI ZA...

202 73% 53,6

Milijardi denari iznesuva vkupnata suma krediti na nedr`avniot sektor vo juli, evidentira Narodnata banka Ili 148,7 milijardi denari od vkupnata suma krediti otpa|a na kreditite vo denari Milijardi denari od vkupnata suma krediti na nedr`aven sektor vo juli bile vo stranska valuta

PROCENKI...

ROBERT ZELIK

PRETSEDATEL NA SVETSKATA BANKA

SVETSKATA EKONOMIJATA E VO OPASNA ZONA

P

retsedatelot na Svetskata banka, Robert Zelik, predupreduva deka globalnata ekonomija povtorno e vo opasna zona, odnosno deka Evropa, Japonija i SAD mora da donesat te{ki odluki, za da ne go povle~at nadolu celiot svet.

“Predolgo vreme se odlo`uva{e donesuvaweto su{tinski odluki. Ve}e preostanatite opcii na Evropa, Sad i Japonija sega se ograni~eni na nekolku bolni odluki”, veli Zelik vo o~i pred sostanokot me|u Svetskata banka i Me|unarodniot monetaren fond.

^NI AVTOMOBILI?!

EN O SKOPJE

Na prоsлавата so виsок sтил sе пrомовиrаа бrендовите Renault и Dacia

Estradni yvezdi, brojni efekti, ekskluzivni proekcii, zgodni devojki, bartenderi, eminentni li~nosti od svetot na {ou biznisot i sportot... Vaka izgleda{e proslavata, na koja vo visok stil sve~eno be{e otvoren noviot Reno-centar na Automotiv grup vo Skopje

15%

iznesuva optimumot za pazarno u~estvo na Reno na site pazari kade {to e zastapen brendot. Vo Makedonija toj optimum ve}e e postignat

nikov, generalen direktor na Reno automotiv grup vo Makedonija, istaknuvaj}i gi pozitivnite rezultati vo izminatite tri godini.

Toj najavi deka vo idnina }e bidat i prvite koi } e gi donesat elektri~nite avtomobili vo Makedonija. Za postignatiot uspeh na Reno automotiv grup vo Makedonija pofalni zborovi upati i generalniot direktor na Reno adriatik, Erik Bernard.

Toj po iskrenite ~estitki za pobedata na makedonskata ko{arkarska reprezentacija, ja pozdravi i odli~nata sorabotka so Kiril Kalenikov i istakna deka so noviot centar sega ima vistin-

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

ski dokaz deka go odbral vistinskiot partner za sorabotka od Makedonija.

“Reno automotiv grup vo Makedonija postigna odli~ni rezultati izminatite godini i zatoa sakam da mu se zablagodaram na generalniot direktor Kalenikov za site postignuvawa {to gi napravi. Sre}ni sme i na imixot, no i na vpe~atokot koj go ostava Reno vo zemjava, a u{te posre}ni sme {to ima silna doverba kaj odgovornite lica za brendovite koi gi zastapuvaat”, naglasi Bernard.

SITE ZA EDEN, EDEN ZA SITE! Site ja znaat starata pogovorka “Slo`ni bra} a ku}a gradat”. Taa izreka mnogu potsetuva na trojcata bra}a Kalenikovi, koi sekoga{ se tuka eden pokraj drug za da si dadat me|usebna poddr{ka. Toj slo`en odnos gi donese site niv na patot kon uspehot. Veseli, energi~ni, dinami~ni i

vidno vozbudeni bea vo centarot na vnimanieto na site prisutni vo tekot na celata proslava.

“Mo`ebi jas sum generalen direktor na Reno, no sepak toa e samo funkcija, bidej}i nie kako bra}a sme zaedno vo s$. Otsekoga{ zaedno sme gi delele uspesite, a taka }e bide i vo idnina. Bez bra}ata ni{to ne pravam”, priznava najmaliot Kalenikov.

Toj veli deka so noviot objekt o~ekuvaat slednite nekolku godini da osvojat 20% od potr{uva~kiot kola~ i da se pozicioniraat kako brend broj eden so Reno kako lider, koj prv }e donese elektri~ni avtomobili vo Makedonija. Sega Reno automotiv grup zafa}a 15% od pazarot so site tri brenda koi gi zastapuva.

Go postignale optimumot {to Reno o~ekuva da go ima na site pazari za site svoi brendovi.

“Reno ve}e investira{e pet milijardi evra vo proektot za elektri~ni

avtomobili koi ne se hibridni, tuku se polnat na struja. Tie imaat nula {tetni gasovi. Koga site avtomobili vo Skopje bi bile na struja, toga{ ne }e mora da odime vo Mavrovo za da di{eme ~ist vozduh”, niz smea komentira Kiril Kalenikov.

Zoran Kalenikov, pak, se nadeva deka lu|eto povtorno }e ja vratat doverbata vo novite avtomobili i deka naskoro, za pomalku od edna godina, }e bide otvoren i makedonskiot pazar od uvozot na stari avtomobili. Najstariot, Zlatko Kalenikov, istana deka tie sekoga{ se odnesuvale pretpriemni~ki i vlo`uvale vo Makedonija, po~nuvale od nula, organizirale razni otvorawa.

Na zabavata bea prisutni brojni sorabotnici na Reno od muzi~kata scena, kako dixej Xon Antonio, Toni Zen, Lambe Alabakovski, novite yvezdi na M2 produkcija i Ivan Radenov od Idol.

VESTI...

ZADOL@ITELNATA REZERVA SE NAMALUVA DELUMNO

arodnata banka na poslednata sednica odlu~i da ja namali zadol`itelnata rezerva na 0% za obvrskite na bankite kon gra|anite za oro~eni depoziti so dogovorna ro~nost nad dve godini, kako i na obvrskite vrz osnova na repo-transakcii vo denari. Glavnata cel na ovaa izmena e pottiknuvawe na dolgoro~noto {tedewe na gra|anite i pottiknuvawe na razvojot na repo-pazarot, kako segment na pazarite na pari. Voedno, so voveduvawe na stapkata na zadol`itelnata rezerva vo visina od 0% na navedenite obvrski se o~ekuva da se oslobodi odreden del od sredstvata na bankite koi{to se plasirani vo zadol`itelna rezerva, {to }e zna~i dopolnitelen potencijal na bankite za zgolemuvawe na kreditnata aktivnost.

Vo isto vreme, nadomestot {to go pla}a NBM za ~uvawe na zadol`itelnata rezerva na bankite od 2% se namaluva na 1%.

Zaradi odr`uvawe na stabilnosta na finansiskiot sistem vo uslovi na postoewe likvidnosni problemi kaj banki, NBM donese i odluka za kredit za likvidnost vo krajna instanca.

Kreditot vo krajna instanca se odobruva za period do 90 dena, vrz osnova na programa na merki podgotveni od bankata, i mo`e da se prodol`i za u{te najmnogu 90 dena, a kamatnata stapka e povisoka za tri procentni poeni od osnovnata kamatna stapka.

N

BROKER JA O[TETI UBS ZA 1,3 MILIJARDI FUNTI riesetiednogodi{en broker e uapsen vo London pod somnenie deka izvr{il nedozvoleno trguvawe so akcii, predizvikuvaj}i & {teta na {vajcarskata banka UBS od 1,3 milijardi funti ili dve milijardi amerikanski dolari.

Londonskata policija soop{ti deka brokerot se vika Kveku Adoboli, no bankata odbila da go potvrdi negovoto ime.

So nedozvolenoto trguvawe na brokerot ne se zafateni i smetkite na korisnicite na UBS, no predizvikanata {teta sigurno }e se odrazi na finansiskite rezultati na bankata, koja najverojatno }e poka`e zaguba na krajot od tretiot kvartal.

Po vesta deka bankata e o{tetena za 1,3 milijardi funti, akciite na UBS padnaa za 8%. Bankarski eksperti vo London objasnuvaat deka ovoj slu~aj mo`e da mu na{teti na ugledot na UBS i komentiraat deka bankata ima seriozni problemi so svojot menaxment. [vajcarskata banka esenta 2008 godina be{e spasuvana so dr`avna intervencija po kreditniot udar, otkako ima{e mnogu “nezdravi pari” vo delot na investiciite. Slu~ajot mnogu potsetuva na proneverata na 4,9 milijardi evra, koja na Sosiete `eneral & ja napravi brokerot @erom Kerviel.

T

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

2,230.41 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

71,41% porasna prometot od trguvawe so akcii na Berzata vo Skopje na dnevno nivo. Akcijata na Komercijalna banka tradicionalno se trguva{e najmnogu, no iznenaduvawe be{e akcijata na Palteks Del~evo, ~ii akcii napravija promet pogolem i od toj na Komercijalna, odnosno 2,5 milioni denari. Najmnogu padnaa akciite na TTK banka, 2,94%, a akciite na Tutunska banka se namalija za 1,76%. Najmnogu, 0,79%, porasna akcijata na Makedonija turist. Indeksot MBI-10 padna za 0,10% i zavr{i na 2.230,41 indeksni poeni. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Македонијатурист

2,550.00 +20

+0,79% 0 79%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ТТК Банка

1,137.00 2 94% -2,94%

-34,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/07 17/07 27/07 06/08 16/08 26/08 05/09 15/09

11,326.70 +80,00

+0,71% 0 71%

Akciite na azisko-pacifi~kite berzi v~era zna~ajno porasnaa otkako germanskata kancelarka, Angela Merkel i francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, pora~aa deka Grcija ima idnina vo evrozonata. Silen rast zabele`aa i akciite na evropskite berzi.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,345.34 8,668.86 1,195.85 2,263.57 5,527.55 751.76

VALUTI

+2,26% +1,76% +0,60% +0,48% +3,51% +1,36%

£ €

€ $

1.1455

1.3795

-0,4%

+0,5%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1792,70 $ -1,85% 1 85% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

111,61 $ +1,79% 1 79% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

@OZE MANUEL BAROSO Podlabokata integracija e edinstven na~in da se napravi presvrt na negativniot ciklus na finansiskite pazari.

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI VEQANOSKI ZA ULOGATA NA SOBRANIETO VO DEMOKRATIJATA emokratijata e neiscrpna tema, so ~ii predizvici postojano se soo~uvaat ne samo zemjite vo tranzicija, tuku i razvienite zemji, istaknuva vo svojata izjava po povod Denot na demokratijata pretsedatelot na Sobranieto i {ef na delegacijata na Interparlamentarnata unija, Trajko Veqanoski.

“Osnovni preduslovi za demokratija se: silen Parlament, slobodni i fer izbori, garantirawe na ~ovekovite prava, ednakvost me|u polovite i nediskriminacija, aktivno gra|ansko op{testvo, efikasni politi~ki partii i nezavisni mediumi”, se veli vo izjavata na Veqanoski.

Kako {to naveduva spikerot, Parlamentot pretstavuva najzna~ajna pretstavni~ka institucija na demokratijata, institucija koja gi zastapuva interesite na gra|anite i gi za{tituva nivnite prava.

Makedonija po ~etvrti pat se pridru`uva kon proslavata na Denot na demokratijata, 15 septemvri.

D

BEXETI: USTAVOT NA MAKEDONIJA GARANTIRA ETNI^KA RAMNOPRAVNOST stavot od 1991 godina kako edna od najvisokite vrednosti na demokratijata ja promovira i podelbata na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska, istakna ministerot za pravda, Blerim Bexeti, na trkaleznata masa “20 godini od Ustavot na Republika Makedonija”. Kako najzna~ajna vrednost Bexeti ja istakna nezavisnosta na sudstvoto.

Vo izminatiov dvaesetgodi{en period, Ustavot be{e menuvan nekolkupati. Kako najzna~ajni, i po obem i po sodr`ina, Bexeti gi istakna amandmanite so koi be{e implementiran Ohridskiot ramkoven dogovor i amandmanite koi se odnesuvaa na reformite vo pravosudstvoto.

U

IVANOV GI MOTIVIRA STUDENTITE SO USPEHOT NA KO[ARKARITE retsedatelot, \or|e Ivanov, ja iskoristi posetata na {tipskiot Univerzitet Goce Del~ev za na site studenti na pette univerziteti vo dr`avata da im posaka uspe{en po~etok na novata akademska godina. [efot na dr`avata so uspehot na makedonskite ko{arkari na evropskoto prvenstvo gi motivira{e studentite.

“Ako vie ste uspe{ni, toga{ }e bide uspe{na i Makedonija. Patot {to vodi do individualen i kolektiven uspeh ne e nitu kratok, nitu pak, lesen.

Denovive sme svedoci na uspesite na makedonskite ko{arkarski heroi. Nivnata posvetenost na celta i ~uvstvoto za odgovornost kon sebe i kon timot gi pravi ramni so site ko{arkarski velesili. Svedoci sme deka vode~kite svetski industriski giganti rabotat vo Makedonija, privle~eni, me|u drugoto, od kvalitetnite i educirani kadri vo zemjava. Site tie uspesi ja krevaat samodoverbata kaj nas, no sepak, samodoverbata bez znaewe ne vredi mnogu”, istakna Ivanov.

Negoviot doma}in, rektorot na Univerzitetot Goce Del~ev vo [tip, Sa{a Mitrev, go ozna~i po~etokot na pettata generacija studenti i podvle~e deka za samo pet godini na 13-te fakulteti od Univerzitetot se zapi{ale i se educiraat 15.000 studenti.

P

NEVLADINITE I PRATENICITE DEBATIRAA ZA ZAKONOT ZA MLADI ekolku nevladini organizacii predvodeni od Mladinskiot obrazoven forum smetaat deka predlog-zakonot za mladi e izraboten vo netransparetna procedura, deka so nego se ograni~uva pravoto na u~estvo na mladite vo Dr`avniot sovet za mladi i deka postojat niza nedore~enosti vo reguliraweto na mladinskite organizacii. Ovie zabele{ki bea istaknati na tribina organizirana od MOF na koja pokraj pretstavnici na nevladinite prisustvuvaa i pretstavnici na politi~ki partii.

Spored prateni~kata na DOM, Liljana Popovska, treba da se pozdravi `elbata za zakonsko regulirawe na statusot na mladite i negovo unapreduvawe.

“Za takvo ne{to potreben e eden {irok konsenzus i mislewe na mladite. Zabele{kite od 35 mladinski organizacii treba da se po~ituvaat i nie kako pratenici gi zedovme predvid i izrazivme podgotvenost vo Sobranieto ednoglasno da se otvori {iroka rasprava za toj zakon”, izjavi Popovska.

Stanuva zbor za zakon, koj spored pratenikot Ivon Veli~kovski od LP, se sprema da popravi ne{to {to ne e na sila.

N

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

KAPITAL GO OTKRIVA SKANDALOZNIOT BROJ NA VRABOTENI

KAKO DOJDOVME DO 180.

SLU@BENICI NA TOVAR GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

itu 95.000, nitu 120.000. Javnata a dmini s t r acija “te`i” celi 180.000 slu`benici. Ova e frapantniot podatok koj vo intervju za “Kapital” go otkriva porane{niot minister za ekonomija i sega{en minister za odbrana, Fatmir Besimi.

“Najgolem rabotodavec stana dr`avnata i javnata administracija, koja ima okolu 180.000 vraboteni, {to pretstavuva 25%-30% od vkupniot broj vraboteni vo zemjava.

Minatoto ne mo`e da se korigira, no mo`e da poslu`i kako odli~na lekcija za idninata. Spored toa, treba da prodol`i odr`uvaweto na makroekonomskata stabilnost i podobruvaweto na delovnata klima, a glavniot fokus treba da se stavi na podobruvaweto na konkurentnosta na ekonomijata preku poddr{ka na inovaciite, pretpriemni{tvoto, izvo-

N

zot, podobruvaweto na infrastrukturata i razvojot na obrazovanieto spored potrebite na pazarot, razvojot na novi tehnologii”, izjavi porane{niot minister za ekonomija, Besimi.

Ova ne e prva izjava so koja Besimi ja kritikuva poli-

IAKO NAJAVEN ZA JUNI, REGISTAROT ZA PREBROJUVAWE SÈ U[TE NE E GOTOV Registarot koj treba{e da gi sodr`i site podatoci za brojot, strukturata i profesionalnite kvalifikacii za site vraboteni vo dr`avniot i vo javniot sektor, iako be{e najaven za juni, s$ u{te ne e izgotven.

“Se ~ekaat podatocite od u{te nekolku institucii, po {to vo najkratko vreme toj }e bide podgotven i dostapen na javnosta”, re~e ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski.

tikata na Vladata vo odnos na administracijata. Samo nekolku meseci prethodno, vo odnos na administracijata, koja i toga{ ja oceni kako neprofesionalna i prenatrupana, re~e deka za nego sosema e pogre{na logikata vo procenti da se izrazuva

zastapenosta na Albancite vo administracijata.

“M i s l a m d e ka m n o g u e pogre{na koncepcijata za 25% zastapenost na Albancite vo administracija. Jas li~no sum protiv toa. Toa e kako vie da imate golema ku}a, a nie da imame mal kafez.

120.000 95.000 broi administracijata spored Ivanovski

broi administracijata spored Stavreski

PO^NA SUDEWETO ZA SLU^AJOT “KAMPAWA”

BO[KOSKI NE KA@A KAKO JA FINANSIRAL PARTIJATA MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

ube Bo{koski po tri ipol meseci pominati vo pritvor i vo podgotovki na negovata odbrana prodol`i da se brani so mol~ewe - na prvoto ro~i{te za slu~ajot “Kampawa” ne odgovori kako eden den po izborite policijata kaj nego pronajde 100 iljadi evra nameneti za pokrivawe na tro{ocite za izbornata kampawa. Toj pred sudot istakna deka negovata zdravstvena sostojba ne mu dozvoluva da dade iskaz i se povika na svoeto pravo da se brani so mol~ewe. Branitelite pobaraa pregled na nivniot klient od lekar-specijalist, bidej}i kako {to pojasnija, sostojbata na Bo{koski bara tretman od povisoko nivo na lekuvawe.

Spored izvestuvaweto do sudot od zatvorskiot psihijatar koj go pregledal i razgovaral so Bo{koski ne postojat pre~ki za toj da go sledi procesot.

Obvinitelot Vladimir Milo{evski vo nekolku minuti go pretstavi obvinitelniot akt spored koj Bo{kovski e obvinet za zloupotreba na

Q

sredstva za finansirawe na izborna kampawa i zloupotreba na slu`benata polo`ba.

Obvinitelot pojasni deka vo periodot od 12 april do denot po izborite Bo{koski vo tri navrati primil pari: 10 iljadi evra za organizirawe na izboren miting vo Univerzalnata sala, 20 iljadi evra za organizirawe na mitinzite i poslednite 100 iljadi evra za site aktivnosti prezemeni vo tekot na kampawata. Bo{koski go prekr{il Zakonot za finansirawe na politi~ki partii, spored koj

e zabraneto finansirawe na izborna kampawa od stranski donatori. Donatorot s$ u{te se dr`i vo stroga tajnost. Toj }e se pojavi na sudeweto, no kako za{titen svedok.

Svedokot Nikola Pop-Iliev, koj bil ovlasten potpisnik na smetkata otvorena za izbornata kampawa i pretsedatel na Izborniot {tab pred sudot istakna deka site pla}awa bile praveni preku smetkata, a site donacii koi bile vo zakonskiot maksimum do 5 iljadi evra bile uredno prijaveni do site nadle`ni

institucii.

Pop-Iliev potencira{e deka nastanot vo Univerzalna sala bil organiziran pred startot na kampawata, a tro{ocite za zakup na prostorot vo visina od 1.200 evra bile plateni od redovnata smetka na partijata.

Inaku, v~era{noto ro~i{te be{e prekinato poradi toa {to nema{e pretstavnik na partijata Obedineti za Makedonija koj }e dade iskaz.

Poradi toa i mu be{e povtorno prodol`en pritvorot na Bo{koski.

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

7

PREGLED VESTI

VO DR@AVNATA UPRAVA

.000 R NA BUXETOT? FATMIR BESIMI

KRALEV NA MINISTERSKI SOSTANOK NA ZEMJITE OD ZAPADEN BALKAN VO BRISEL

MINISTER ZA ODBRANA Najgolem rabotodavec stana dr`avnata i javnata administracija, koja ima okolu 180.000 vraboteni, {to pretstavuva 25%-30% od vkupniot broj vraboteni vo zemjava

S

7,5

milioni evra dopolnitelno }e se preraspredelat od Buxetot za plati

Toa e pogre{na koncepcija i pogre{no tolkuvawe na Ohridskiot ramkoven dogovor”, re~e toga{ Besimi od DUI i dodade deka spored nego, edinstven kriterium za vlez vo administracijata treba da bidat kompetenciite na prijavenite.

Od Ministerstvoto za informati~ko op{testvo i administracija ostanaa nedostapni za komentar. Poslednite informacii ottamu se deka vo momentov administracijata sodr`i okolu 120.000 slu`benici. Pritoa, vakvoto priznanie dojde otkako den prethodno ministerot za finansii, Zoran Stavreski, re~e deka administracijata ne e pogolema od 95.000 administravci. Oficijalnata brojka

30% 180.000

od vkupniot broj vraboteni vo zemjava se administrativci

za dr`avnata uprava dosega ne e soop{tena. Procenkite na politi~arite i poznava~ite poslednata godina bea deka administracijata ima od 120.000 di 150.000 vraboteni. So toa, procenkata na ministerot Besimi od 180.000 zasega ostanuva najvisokata brojka so koja se kalkura za vkupno vraboteni vo administracijata.

AKO NE SE NAMALI ADMINISTRACIJATA, ]E BANKROTIRAME Zgolemenata javna administracija ja potvrduva i faktot {to so poslednata preraspredelba na buxetskite

broi administracijata spored Besimi

sredstva od Buxetot }e se odvojat dopolnitelni 7,5 milioni evra samo za plati.

Del od poznava~ite ova go povrzuvaat so postizbornoto vrabotuvawe, bidej}i ,kako {to velat tie, za vreme na izborna kampawa najmnogu se vetuvaat rabotni mesta vo administracija.

Me|utoa, predupreduvaat ekspertite, dokolku dr`avata ne go zapre trendot na zgolemuvawe na administracijata, naskoro zemjava }e se soo~i so bankrot. Dokolku ne se napravi vistinska reforma i namaluvawe na obemot na administracijata, za koja, spored analizite na ek-

SEP VO AKCIJA

ADMINISTRATIVCITE NA OBUKA ZA EVROPSKITE PARI a da se postigne pogolemo i poefikasno i s ko r i s t u v a w e n a evropskite fondovi, potrebno e pogolemo informirawe i zgolemuvawe na kapacitetite na administrativcite koi rabotat na ovaa problematika. Ova e zaklu~eno od v~era{nata konferencija na tema “Strategija i alatki za informirawe na evropskite fondovi”.

Po toj povod, Sekretarijatot za evropski pra{awa vo sorabotka so francuskata ambasada organiziraa obuki za administrativcite.

“Ovie obuki se od isklu~itelno zna~ewe, poradi toa {to administrativcite se obu~uvaat za pogolemo i poefikasno koristewe na evropskite fondovi i nie }e prodol`ime da vlo`uvame na toa pole”, istakna Arifi.

Vo momentov vo Sektorot za EU fondovi pri Sekretarijatot za evropski pra{awa rabotat 12 lica, istakna vicepremierkata Arifi, naglasuvaj}i deka obukata na administrativcite kontinuirano }e se zgolemuva, s$ so cel da se postigne {to

Z

e mo`no pogolemo nivo na iskoristenot na evropskite fondovi.

Na konferencijata francuskiot ambasador @an-Klod [lumber`e, istaknuvaj}i go francuskoto iskustvo, naglasi deka neophodna e potrebata od izgotvuvawe pove}egodi{en plan za informirawe, kreirawe elektronska komunikacija preku specijalizirani internetstranici i sozdavawe nov koncept za informirawe vo ruralnite sredini.

Inaku, Makedonija zasega e

orabotkata vo istra`uvaweto i inovaciite vo kontekst na procesot na pristapuvawe vo Evropskata unija, e temata na v~era{niot ministerski sostanok na zemjite od Zapaden Balkan vo Brisel, na koj u~estvuva i makedonskiot minister za obrazovanie i nauka, Pan~e Kralev.

Celta na sostanokot be{e da se razmenat mislewa za t.n “Unija na inovacii”, edna od glavnite inicijativi vo ramkite na strategijata Evropa 2020, kako i da se diskutiraat o~ekuvawata od idnata pove}egodi{na finansiska ramka za periodot 2014-2020 godina ili pokonkretno za Horizont 2020 - Ramkovnata programa za istra`uvawe i inovacii i slednata IPA. “Ovoj sostanok pridonesuva kon zadlabo~uvawe na ve}e po~natite reformi na Republika Makedonija vo obrazovniot sistem i nau~no-istra`uva~kata dejnost, kako i natamo{no sledewe na evropskite politiki vo ramki na obrazovanieto, naukata i inovaciite”, se veli vo soop{tenieto na Ministerstvoto za obrazovanie.

na opa{kata vo regionot vo odnos na drugite zemji, koga se raboti za iskoristuvawe na evropskite fndovi. Dodeka ostanatite zemji, preku vakite fondovi uspeaja da go zglemat buxetot i da ja namalat nevrabotenosta, kaj nas doprva se organiziraat vakvi obuki za toa kako mo`eme da gi koristime parite od EU. Najdobar primer za toa kako se vle~at pari od ovie fondovi e Polska, koja{to preku ovie sredstva modernizira golem broj pati{ta i `eleznici.

spertite, se odvojuva 65% od buxetot, Makedonija naskoro }e se soo~i so bankrot, soglasni se tie.

A deka vo izbornata kampawa najmnogu se vetuvale rabotni mesta potvrda se i podatocite na Antikorupciskata komisija, koi poso~uvaat na toa deka najgolem del od predmetite {to gi razgleduvale vo toj period doa|ale od dr`avnite institucii, koi barale mislewa za toa dali vo tekot na izborna kampawa mo`e da se raspi{at konkursi za novi vrabotuvawa. Toga{ Antikorupciskata komisija pobara stopirawe na okolu 78 oglasi za nad 500 vrabotuvawa.

AMBASADOROT VOLERS VO POSETA NA TETOVO merikanskiot ambasador vo Makedonija, Pol Volers, na prvata poseta vo Tetovo se sretna so gradona~alnikot Sadi Bexeti i najavi zasilena sorabotka na amerikanskata ambasada so op{tinata. Od poslednite 20 milioni dolari pomo{ za Makedonija, kako {to informira{e Bexeti po sredbata, del e opredelen i za Tetovo.

“Najgolem del od ovie sredstva se nameneti za obnova na verski objekti vo op{tinata i se nadevam deka dobrata sorabotka na op{tina Tetovo so Ambasadata na SAD }e prodol`i i vo sledniot period so novi proekti”, izjavi Bexeti. Gradona~alnikot Bexeti na ambasadorot Volers mu dodeli i plaketa kako blagodarnost za posetata.

Dvajcata sogovornici go posetija i tetovskoto selo Sara}ino, kade {to sve~eno be{e pu{tena vo upotreba celosno obnovenata zgrada na podra~noto osnovno u~ili{te Bratstvo Mi|eni.

A

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

DODEKA SE POLNAT OD BUXETOT, OPOZICIJATA PRA[UVA

KOJ GI ISPRAZNI FONDOVITE?

Na komisiskata rasprava vo Sobranieto za preraspredelbata na Buxetot opozicijata pobara odgovor od vladeja~kite partii kako dozvolile Fondovite za penzisko i za zdravstveno osiguruvawe da zavr{at so milionski dupki. Pratenicite od vlasta ne gi komentiraat dupkite, no ja opravduvaat postapkata tie da se polnat so buxetski pari ostanati od nerealiziranite javni nabavki poradi izborite MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

o odlukata na Vladata za preraspredelba na Buxetot se legalizira nesposobnoto rabotewe na dr`avnite funkcioneri i se otvora prostor za novi nejzini luksuzirawa, oceni opozicijata na Komisijata za finansirawe i buxet, `estoko napa|aj}i go na~inot na koj Vladata predlaga da se potro{i ostatokot od Buxetot za tekovnata godina. Glavnite obvinuvawa se deka so preraspredelbata se pravi obid da se prikrie nesovesnoto rabotewe na Vladata vo segmentite koi gra|anite najmnogu gi pogoduvaat – Fondovite za penzisko i za zdravstveno osiguruvawe. Pratenicite na SDSM pobaraa Vladata, namesto da gi pokriva so buxetski pari dupkite vo Fondovite, da gi najde vinovnicite za takvata sostojba za da si ja ponesat odgovornosta.

S

K

O

M

E

R

“Koj }e odgovara za dupkata od 25 milioni evra vo Fondot za penzisko osiguruvawe? Na Vladata treba da & podneseme interpelacija koga ova go dozvolila i ako se vinovni direktorite na Fondot, treba itno da gi smeni, a ne da obezbeduva polovina od penziite od Buxetot i taka se spasuva sebesi od situacijata da ne mo`e da gi isplati”, istakna pretsedatelot na Komisijata, Marjan~o Nikolov.

Pratenikot na SDSM, Igor Ivanovski, go problematizira{e zna~ajnoto zgolemuvawe na iznosite za plati na buxetarite, pra{uvaj}i do koga Vladata }e ja polni administracijata so novi vrabotuvawa.

“Dali s$ u{te va`i vladinata odluka za zamrznuvawe na novite vrabotuvawa vo administracijata?

Vo odlukata za preraspredelba najgolem broj od stavkite {to se zgolemuvaat se na ime plati, {to e dokaz deka Vladata i ponatamu vrabotuva. Ili C

I

J

A

L

E

N

mo`ebi fantomski se zgolemuvaat platite na ve}e vrabotenite, za{to imam informacija deka zaslu`ni vmrovci administrativci, pokraj redovnata plata, zemale u{te edna, kako nagrada”, istakna Ivanovski.

Toj reagira{e i na na~inot na koj Vladata go strukturira Buxetot, koj, spored nego e edinstven vo svetot kade {to ista suma se odvojuva za plati – 400 milioni evra - kako i za dogovorni uslugi, stavka koja Ivanovski ja oceni kako najnetransparentna vo odnos na mo`nosta da se utvrdi za {to to~no se potro{eni parite.

Opozicijata ne se soglasuva i so krateweto pari vo zemjodelstvoto, kade {to za pet milioni evra se namaleni sredstvata za Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralen razvoj, kako i za izgradba na pati{ta, od kade {to se odzemaat 2,3 milioni evra, za smetka na {to ima zgolemuvawe od 1,3 milioni evra za Muzejot na revoO

G

L

A

S

jata finansiski zajaknuva, {to, spored nea, ja doka`uva ispravnosta na vladinata ekonomska politika: “Vo fondovite za penzisko i za zdravstveno osiguruvawe se prefrlaat sredstva so neinvesticiski karakter, odnosno

lucionernata borba.

Predlo`enata preraspredelba ja branea malkuminata prisutni ~lenovi na Komisijata od VMRODPMNE. Prateni~kata Liljana Kuzmanovska oceni deka site ekonomski parametri poka`uvaat deka ekonomiK

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

neproduktivni sredstva, taka {to realokacijata ne e na ni~ija {teta. Tuka se i sredstvata od javnite nabavki, koi ne mo`ea da se realiziraat poradi izborite, pa sega }e se iskoristat za finansiska konsolidacija na Fondovite”, izjavi Kuzmanovska.

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

9

MAKEDONIJA PROTESTIRA PROTIV SRPSKITE SUBVENCII

MINISTERSTVOTO ZA EKONOMIJA ]E BARA SREDBA SO SRPSKATA VLADA!?

Od Ministerstvoto za ekonomija velat deka go analiziraat slu~ajot so Srbija, za koja imaat soznanija deka ispla}ala golemi subvencii na stranskite investitori. ]e ocenat dali }e komuniciraat so Brisel ili pra{aweto }e go re{avaat bilateralno MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

akedonija razmisluva preku bilateralna sredba да se obide da go re{i problemot so Srbija, za koja ima soznanija deka nezakonski im ispla}a ogromni sumi dr`avna pomo{ na stranskite investitori.

Od Ministerstvoto za ekonomija v~era odgovorija na pra{aweto na “Kapital” dali e to~no deka Vladata se podgotvuva da isprati protestna nota vo Brisel kako reakcija na nezakonskite aktivnosti na srpskata Vlada za privlekuvawe stranski investicii.

“Spored soznanijata za dodeluvawe dr`avna pomo{ od Vladata na Srbija na stranskite investitori, koi poteknuvaat od dnevnite pi{ani srpski mediumi “Kurir”, i “Dnevnik”, Ministerstvoto za ekonomija ve}e pravi sogleduvawe na tie soznanija preku podgotovka na analizi za visinata na dr`avnata pomo{ vo odnos na

M

K

O

M

E

R

vkupnata investicija, zaradi sogleduvawe na opravdanosta na takvata pomo{“, velat od Sektorot za me|unarodna trgovska sorabotka vo Ministerstvoto.

Ottamu objasnuvaat deka analizata se bazira na tri osnovni postulati: odredbite od CEFTA-dogovorot, primena na Dogovorot za subvencionirawe i kompenzatorni merki na Svetskata trgovska organizacija (STO) i ~lenot 107 od Dogovorot za funkcionirawe na Evropskata unija.

“Po sprovedenata analiza }e ja ocenime potrebata od komunikacija so Evropskata komisija ili odr`uvawe bilateralna sredba so srpskata Vlada, imaj}i predvid deka ova pra{awe osobeno gi zasega site zemji-~lenki na CEFTA-dogovorot, povikuvaj} i se na obvrskite na zemjite za nepre~eno sproveduvawe na odredbite od CEFTA-dogovorot”, potenciraat od Ministerstvoto.

“Kapital” za ova pra{awe se obrati vo delegacijata na EU vo Skopje. Gi pra{avme dali EK dobila protestno pismo od makedonskata Vlada, dali se svesni za problemot i {to bi C

I

J

A

L

E

N

mo`ele da prezemat. Ottamu ni odgovorija deka dosega ne primile nikakov oficijalen dokument od makedonskata Vlada vo vrska so ova pra{awe, nitu pak, znaat za vakov problem me|u dvete zemji.

Velat deka nivnite kolegi vo Srbija bi trebalo da bidat zapoznaeni so problemot.

PROBLEMOT “PE^EN” ZA MINISTERSKI SOSTANOK NA CEFTA Eksperti od oblasta za “Kapital” objasnuvaat deka ovoj problem bi trebalo da se re{ava vo ramkite na telata na CEFTA, a kako najpogodno telo za ovaa rabota go poso~uvaat Me{ovitiot komitet na CEFTA, koj e sostaven od ministrite za ekonomija i za trgovija.

“CEFTA e dogovor koj se menaxira. Prvo {to mo`e da se napravi e bilateralna konsultacija me|u zemjite, a kako principi za re{avawe postojat i medijacijata i arbitra`ata. No, ako stanuva zbor za bilateralen spor, toga{ najdobro e toj da se re{ava vo ramkite na Me{ovitiot komitet na CEFTA, a potoa i na nivo O

G

L

A

S

So ispla}aweto ogromna dr`avna pomo{, Srbija ja namaluva konkurentnosta na Makedonija vo trkata za stranski investitori Spored informaciite na “Kapital”, Makedonija }e reagira vo Brisel so protestna nota, ~ij podnositel e Ministerstvoto za ekonomija, zatoa {to Srbija go prekr{uva ~lenot 21 od CEFTA-dogovorot, koj ja tretira dr`avnata pomo{ {to dr`avite-potpisni~ki smeat da im ja davaat na stranskite investitori. ^len 21 se povikuva na ~len 87 od Dogovorot za osnovawe na EU i propi{uva za investicii do 50 milioni evra dr`avna pomo{ do 50%

na potkomitetite, kade {to na ekspertski sostanoci se razgleduvaat problemite”, objasnuvaat ekspertite.

Spored niv, Me{ovitiot komitet e najsoodveten za vakov vid pra{awa, zatoa {to toj e operativno telo koe mo`e da donese odluka.

“Ako vo ramkite na ova telo se konstatira deka ima problem, }e se pobara i ekspertsko mislewe i }e se donese odluka za istiot da se otstrani”, objasnuvaat upatenite.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

od vkupnata investicija. Srbija ne go po~ituvala ova pravilo i vo golem broj od investiciite vlezeni poslednite nekolku godini na stranskite kompanii nezakonski im ispla}ala daleku pove}e od dozvolenata finansiska pomo{. So ova srpskata Vlada ne samo {to go kr{i dogovorot za slobodna trgovija me|u zemjite od Centralna i Isto~na Evropa, tuku i Ramkata za regionalna pomo{ za 2007-2013 godina na EU. O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI [TO DOBIVA MAKEDONIJA OD ^LENSTVOTO VO EVROPSKATA BANKARSKA FEDERACIJA? o povod za~lenuvaweto na Makedonija vo Evropskata bankarska federacija (EBF), Zdru`enieto na bankarstvo pri Stopanskata komora na Makedonija organizira biznis-seminar na koj }e bidat promovirani mo`nostite i prednostite od ~lenstvoto vo ova renomirano bankarsko zdru`enie. Zdru`enieto na bankarstvo vo Makedonija oficijalno stana pridru`na ~lenka na EBF od juli 2011 godina.

Evropskata bankarska federacija pretstavuva obedinet glas na bankite osnovani vo Evropa, koja gi pretstavuva, gi brani i gi promovira interesite na nejzinite ~lenki, go promovira razvojot na bankarskata industrija, nudi efikasni i profesionalni uslugi za nejzinite ~lenki i im pomaga na novite ~lenki vo procedurite za nivno pristapuvawe kon Evropskata unija i kon monetarnata unija. Nejzinata cel e da osigura deka iskustvoto i misleweto na bankite se zemeni predvid pri utvrduvaweto na relevantnite politiki. ^lenstvoto vo ovaa Federacija }e pretstavuva mo`nost za Makedonija da se vklu~i vo rabotnite tela i nivnite aktivnosti, {to }e ni ovozmo`i pristap do resursite na EBF i aktivno vklu~uvawe vo nejzinite aktivnosti.

Jitka Pantu~kova, potpretsedatel na Zdru`enieto na bankarstvo i pretsedatel na Upravniot odbor na Ohridska banka, }e prodol`i da gi koordinira aktivnostite povrzani so ~lenstvoto vo ovaa federacija.

P

MAKEDONIJA I KOSOVO SO POEDNOSTAVNI @ELEZNI^KI GRANI^NI PROCEDURI rani~noto regulirawe vo `elezni~kiot soobra}aj me|u Makedonija i Kosovo se poednostavuva. Namesto na dvata premini kaj Volkovo i Hanielezi, procedurite }e se odvivaat na edno mesto na kosovska strana, so cel da se namali zadr`uvaweto na preminite i da se olesni transportot na patnici i stoka. Toa e predvideno so Spogodbata za grani~no regulirawe na `elezni~kiot soobra}aj, koja ja potpi{aa deneska vo Skopje ministerot za transport i vrski na Makedonija, Mile Janakieski i negoviot kosovski kolega, Fehmi Mujata.

Na zaedni~ki sostanok nadle`nite institucii od dvete dr`avi se soglasile carineweto i inspekciskite postapki da se odvivaat na kosovska strana, bidej}i, kako {to pojasni Janakieski, tamu imalo podobri uslovi od tehni~ki aspekt. “So Spogodbata dvete strani se obvrzuvaat za nediskriminatorska i nelojalna konkurencija vo odnos na slobodniot pristap, prifa}aweto dokumenti koi proizleguvaat od me|unarodnite konvencii so koi se obvrzani dvete dr`avi”, re~e Janakieski. Iskoristenosta na `elezni~kata linija me|u Makedonija i Kosovo vo prevozot na stoka na godi{no nivo iznesuva 1.200.000 toni, a Janakieski o~ekuva toa da se podobri so razvojot na ekonomiite na dvete dr`avi. @elezni~kiot prevoz na patnici, {to se odviva dvapati nedelno, poso~i toj, e so golem kapacitet na iskoristenost od nad 80%.

G

ANALIZIRAME ZA VAS

TEMA [TO MU

o Rosoman sezonava se sobrani okolu 13 milioni kilogrami praski. Otkupnata cena e poniska od prethodnite godini poradi pogolemiot rod. Kako {to informira lokalnata samouprava, berbata }e trae u{te desetina dena.

“Kvalitetot na praskite e odli~en, a kvantitetot e povisok vo sporedba so minatata godina, iako del uginaa poradi vrne`ite od grad”, izjavi gradona~alnikot na op{tina Rosoman, Stojan~e Lazov.

Najgolem del od praskite ili vkupno 90% se izvezuvaat na stranskite pazari vo Rusija, Ukraina, Belorusija, Iran i Hrvatska.

V

+ 15.09.2011

Македонијатурс Макстил ЗК Пелагонија Битола Топлификација РМДЕН09 15.09.2011

ТТК Банка РМДЕН08 РЖ Услуги НЛБ Тутунска банка Скопски пазар

раст

+0,79% +0,61% +0,49% +0,16% +0,11% пад

-

-2,94% -2,25% -1,80% -1,76% -1,72%

нова цена

2.550,00 155,00 2.312,00 3.305,00 88,00

нова цена

1.137,00 87,00 201,00 3.291,00 5.700,00

akedonija so svojata geografska mestopolo`ba i klimatskite uslovi gi ima site mo`nosti za razvien agrobiznis. Raspolagame so obrabotlivo zemji{te od 650.000 hektari, od koe 2/3 e vo privatna sopstvenost, a ostanatiot del e dr`avno, so {to Makedonija se karakterizira kako zemja pogodna za zemjodelsko proizvodstvo. No, koga }e se poglednat podatocite deka zemjodelstvoto vo BDP u~estvuva so okolu 10%, a vo vkupniot izvoz na zemjata so okolu 7%, izleguva deka vo Makedonija ima mnogu prostor za razvoj na agrobiznisot.

Vo momentot ima golem broj mnogu mali farmeri, koi obrabotuvaat rascepkani parceli so najrazli~ni zemjodelski proizvodi. Plansko proizvodstvo ne postoi i nema sistem za evidencija so koj bi se evidentiralo koja zemjodelska kultura na koja povr{ina bi bila zastapena za narednata rekolta. Mnogu malku od makedonskite farmeri koristat uslugi od stru~ni lica i s$ u{te se primenuva tradicionalen na~in na proizvodstvo. Zemjodelci raspolagaat so relativno stara mehanizacija i slaba opremenost na pogonite za proizvodstvo, {to pridonesuva i krajnite proizvodi da imaat povisoka proizvodstvena cena. Ima i neobraboteni zemjodelski povr{ini, iako po~vata e so zadovolitelen kvalitet i nedostig od nekoi zemjodelski proizvodi koi gi uvezuvame.

Na agrobiznisot mu treba dobra strategija za razvoj. Zdru`uvaweto na zemjodelskite proizvoditeli bi ja zgolemilo nivnata organiziranost i funkcionirawe. So samoto zdru`uvawe i organizirawe }e se olesni pristapot kon plansko planirawe na sekoe naredno proizvodstvo i polesno pronao|awe novi pazari za plasman na na{ite proizvodi. Od osobena va`nost e zacvrstuvaweto na odnosite me|u proizvoditelite, otkupuva~ite i prerabotuva~ite na zemjodelski proizvodi i voveduvawe najniska zagarantirana otkupna cena.

Otkupuva~ite i prerabotuva~ite na zemjodelski proizvodi treba da im ponudat na proizvoditelite zagarantirani ceni i dokolu tie se pod pazarnite, dr`avata bi trebalo da intervenira

NEDOSTASUVA NA AGROBIZNISOT ZA DA BIDE POKONKURENTEN? Na agrobiznisot mu

treba dobra strategija za razvoj. Zdru`uvaweto na zemjodelskite proizvoditeli }e gi zgolemi nivnata organiziranost i funkcionirawe. So toa }e se olesni pristapot kon plansko planirawe na proizvodstvoto i polesno }e se nao|aat novi pazari

Angel Trajkov direktor na Biznis centarot na ProKredit banka vo Strumica

ProKredit Banka

VO ROSOMAN SOBRANI 13 MILIONI KILOGRAMI PRASKI

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

so subvencii. Koga bi imale odredeni ceni na proizvodite, zemjodelcite bi mo`ele pointenzivno da gi osiguruvaat svoite nasadi. Ovie merki bi ovozmo`ile pogolema sigurnost kaj samite zemjodelski proizvoditeli i mo`nost za razvoj i investirawe vo agrobiznisot.

Treba i da go za{titime doma{noto proizvodstvo i da se napravi istra`uvawe koi zemjodelski proizvodi se najzastapeni vo uvozot. Dokolku se utvrdi deka za tie proizvodi na{ite klimatski uslovi se adekvatni i imame uslov za nivno proizvodstvo, so direktni subvencii i stimulacii da se zgolemi proizvodstvoto koe ni nedostasuva. So ova bi dobile zgolemena diverzifikacija na zemjodelskoto proizvodstvo i bi ja namalile mo`nosta od hiperprodukcija na odredena zemjodelska kultura.

Za na{ite proizvodi da bidat pokonkurentni na evropskite pazari ni trebaat modernizacija na primarnoto proizvodstvo, otkupni punktovi i proizvodstveni pogoni.

So modernizacijata bi dobile mnogu pogolema iskoristenost na prirodnite resursi, pogolema produktivnost, prinosi i kvalitet na samite proizvodi, a so samoto toa i ona najva`noto - bi ja namalile proizvodstvenata cena, so {to }e ja zgolemime atraktivnosta na na{ite zemjodelski proizvodi. Primarnoto proizvodstvo so modernizacijata treba da se fokusira na {to pogolema iskoristenost na prirodnite resursi, kako evtino greewe vo oran`eriskoto proizvodstvo, pogolema iskoristenost na golemiot broj son~evi denovi koi gi imame, za{teda na repromaterijali za proizvodstvo i pogolema iskoristenost na kapacitetot na samata po~va. Centrite za otkup so modernizacijata treba da se opremat so moderni kalibratori, ma{ini za pakuvawe i ladilnici vo koi }e se zadr`i kvalitetot na makedonskite proizvodi.

Za sevo ova da se realizira neophodni se investicii vo agrobiznisot vo Makedonija.

Stranskite investicii se dobredojdeni i so niv bi dobile i novi iskustva, no zna~ajni }e bidat i investiciite na samite doma{ni proizvoditeli, koi bi trebalo da gi koristat grantovite, parite od zemjodelskite fondovi i specijaliziranite agrokreditni linii od doma{nite banki.

M

~etvrtok- 15.09.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,4969 44,7934 70,7267 51,1069 45,2749 46,8898

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,53% 1,5% 0,35% 0,01%

6м 1,73% 1,7% 0,52% 0,05%

12м 2,07% 2,0% 0,83% 0,29%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,34% 1,3% 0,23% 0,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.608.573,29

-2,80%

-14,29%

-17,44%

-12,87%

-18,34%

14.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

45.219.454,55

-1,61%

-6,67%

-11,53%

-15,09%

-18,42%

14.09.2011

Иново Статус Акции

16.354.823,03

-2,33%

-7,31%

-8,03%

-2,67%

-1,82%

14.09.2011

КД БРИК

37.943.689,08

0,46%

-7,62%

-11,50%

-9,41%

-13,31%

14.09.2011

КД Нова ЕУ

20.599.906,84

-5,66%

-19,49%

-24,85%

-18,76%

-21,75%

14.09.2011

КБ Публикум - Балансиран

27.756.496,56

-3,75%

-10,55%

-12,95%

-9,57%

-10,26%

14.09.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.212.226,63

0,38%

0,72%

0,00%

0,00%

0,00%

14.09.2011

КБ Публикум Паричен

51.192.524,03

0,26%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

14.09.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

PREGLED VESTI

VERA RAFAJLOVSKA PORANE[EN MINISTER ZA EKONOMIJA

NAVREMENATA ISPLATA NA DOLGOVITE PO KREDITI I KOMUNALII SOZDAVA POZITIVNA KREDITNA ISTORIJA KOJA E NEOPHODNA ZA PROCENKA NA KREDITOSPOSOBNOSTA NA KLIENTOT

RASTOT OD 7% NI GO ZEDE KRIZATA

“Kapital” objavuva serija intervjua so sega{ni i porane{ni ministri, koi po povod 20 godini nezavisnost zboruvaat za ekonomskite sostojbi, reformi i problemi na Makedonija - Kolku izrasnavme za 20 godini samostojnost?

PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

akedonija po 20 godini nezavisnost e na krajot od pove}egodi{nata tranzicija, smeta edinstvenata `ena-minister za ekonomija vo zemjava. “Veruvam deka so politikite na aktuelnata Vlada }e go nadmineme tranziciskiot period i }e vlezeme vo celosen razvoj”, veli taa.

Spored nea, vo dosega{nata monetarna i makroekonomska politika, osven vo poslednite {est godini, imalo niza propusti. “Tie treba{e vedna{ da se uvidat i da se prezemat konkretni merki. Sepak, edna od osnovnite kotvi {to go zadr`a nivoto na makroekonomskata politika e kursot na denarot, koj se poka`a kako mo{ne uspe{en i pokraj insistiraweto na izvoznicite za promena. Vakvata politika treba da prodol`i. Ima{e predviduvawa deka samo so zgolemena inflacija mo`eme da izlezeme od krizata. Nie najdobro vidovme deka i so politikata na cvrst kurs znaeme i umeeme da gi nadminuvame tekovnite problemi i da sozdademe politika koja otvora perspektivi i navistina }e gi donese tolku o~ekuvanite i posakuvani investicii i }e n$ naredi vo redot zemji vo koi

M

se investira”.

Vo nejzino vreme (2006-2008) bruto-doma{niot proizvod go dostigna vrvot od 5,9%. Veli deka posakuvaniot rast od 7% bil na dofat, no svetskata kriza gi pomatila planovite.

“Mo`am da se pofalam deka toga{nata vlada napravi s$ za BDP da porasne za 5,9% i se dvi`e{e vo pravec toa zgolemuvawe da iznesuva i nad 7%, {to }e zna~e{e celosen izlez od krizata i napreduvawe na Makedonija vo zemjite so golem godi{en BDP, {to }e ja namale{e nevrabotenosta, rapidno }e gi zgoleme{e investiciite i }e dade{e drugi pogodnosti, pred s$ za izgradba na infrastrukturni objekti: pati{ta, energetski objekti i Vardarska dolina, za {to imame fizibiliti studija. No, dojde svetskata kriza i bez ogled na toa {to malku n$ pogodi, sepak, n$ vrati nazad vo stagnacija. Ako brzo se re{i aktuelnata kriza, koja proizleze od prezadol`enosta na bogatite dr`avi, a ima takvi indikacii, osobeno po dogovorite me|u Merkel i Obama, toga{ godinava }e ja realizirame procenkata za zgolemuvawe na BDP kako {to zacrta Vladata, 3,5%”.

Taa smeta deka {ansi za pogolem rast sekoga{ ima i gi gleda isklu~ivo vo investiraweto. “Toa zna~i izgradba na Koridorot 10 i 8. Treba da se upotrebat site mo`nosti, koncesioneri, zaedni~ki vlo`uvawa

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.230,41 МБИД 2.377,91 ОМБ 117,76

-0,10% -0,23% -0,31%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.105,80

+0,40%

+0,91%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.532,67

+3,60%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 751,76

+1,36%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

Ч

USJE DOBI EKOLO[KA DOZVOLA ementarnicata Usje dobi integrirana ekolo{ka dozvola od tipot A od Ministerstvoto za `ivotna sredina. Se raboti za dozvola koja potvrduva deka proizvodstveniot proces vo kompanijata e bezbeden i e vo soglasnost so `ivotnata sredina.

Ministerot za `ivotna sredina, Abdula}im Ademi, istakna deka primerot na Usje treba da go sledat i drugite industriski kapaciteti vo zemjava.

“Usje po~na so procedurata za dobivawe dozvola u{te vo 2009 godina i duri sega ja dobi, otkako gi pomina site proceduri i gi ispolni site uslovi. Va`no e da se ka`e deka kapacitetot raboti so pe~ki so visoki temperaturi, koi ne emituvaat {tetni gasovi”, dodade Ademi.

Izvr{niot direktor na cementarnicata, Boris Hrisafov, re~e deka so ekolo{kata dozvola od A tip proizvodite proizvedeni vo fabrikata }e dobijat dopolnitelna vrednost. Hrisafov e zadovolen od proizvodstvoto ovaa godina.

“Godinava najverojatno }e ja zavr{ime so pogolemo proizvodstvo i do 20%. S$ u{te ne znaeme to~no bidej}i ni zavisi od toa kako }e se odvivaat nekoi golemi proekti {to se najaveni do kraj na godinata. Vo sekoj slu~aj, rabotime podobro od lani, bidej}i se izdavaat mnogu grade`ni dozvoli, a toa zna~i pove}e rabota za nas, iako so profitabilnosta ne mo`eme mnogu da se pofalime, bidej}i cenite se namaleni vo sporedba so lani”, dodade Hrisafov.

C

administracija. S$ u{te mnogumina sakaat i pravat s$ za da bidat vraboteni vo administracijata, iako tamu platite se poniski, bidej}i se sigurni deka toa im e trajno vrabotuvawe, deka so malku rabota mo`at dobro da `iveat i da napreduvaat. Ne se zalagam za radikalni ~ekori, tuku za vnimatelno sledewe na rabotata na sekoj poedinec, a za toa imame mo`nosti i metodi i vrz osnova na ocenkata na rabotata postojano na takvi lu|e da im se namaluva platata, {to }e zna~i deka vrz osnova na pozitivnite zakonski propisi tie }e mora da ja napu{tat rabotata. ”.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ~etvrtok- 15.09.2011

МБИД

120

0,23%

3.000

112

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800

2.200

100

2.400 2.200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

NASDAQ 100 2.220,58

+1,31%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 55.860,30

+0,57%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.339,65

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+2,15% +0,58%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.181,50

+0,77%

+1,00%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0,01%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.945,10

SOFIX 365,50

+0,80%

+0,68%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 638,53

ATHEX 861,40

+0,11%

Галеника

7.000,00

Велефарм

450,00 Магма Бадел 1862

+0,71%

SASX 10 365,46

Главен индекс на Белградската берза

4,95

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.876,50

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.463,90

BELEX15 595,82

40,00

+4,46%

-11,76%

Ласта

260,00 Спин Валис

+15,38%

114,50

-11,23%

10,00

+3,67% -4,41%

Пивоварна

-12,50%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

89.46$/барел BRENT

111.61$/барел

ХГ Спот

КД Груп

9.240,00

КС Наложба

0,59

ЗЛАТО 1797.70$/унца СРЕБРО 40.42$/унца БАКАР 8725.25$/унца

+14,50% -5,57%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+26,67%

10,50

395,00

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+0,62% +1,79%

ПРИРОДЕН ГАС

4.02/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

302

-0,50% +2,69%

+0,49%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Млинотест

3.800,00

Ветеринарски

0,31%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ОМБ

116

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1,76%

lenot na Upravniot odbor na Alkaloid, Milkica Gligorova, kupi 200 obi~ni akcii na kompanijata i sega poseduva 15.910 obi~ni akcii ili 1,11% od vkupniot broj na izdadeni akcii. Gligorova e direktor na proizvodniot segment na PC Farmacija i e diplomiran farmacevt, specijalist za farmacevtska tehnologija. Ima 24 godini profesionalno iskustvo i e odgovorna za sevkupnite proizvodstveni operacii na PC Farmacija.

2.800

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.668,86

GLIGOROVA DOKUPI AKCII VO ALKALOID

3.200

0,10%

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+3,35%

i drugi modeli koi se poka`aa kako uspe{ni vo svetot. Ne baram da izmislime topla voda, tuku da go primenime toa {to ve}e e izmisleno”.

Spored Rafajlovska, samo na ovoj na~in }e se namali stapkata na nevrabotenost, dr`avata }e vleze vo golem grade`en ciklus, {to }e zna~i i investiciski, pa so malku sre}a, a mnogu volja i mnogu naporna rabota }e se stigne do posakuvaniot rast od nad 7%. Seriozen problem vo poslednite 20 godini, a posebno denes, e i obemnata administracija koja go cica Buxetot.

“Jas navistina mislam deka imame troma i pregolema

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.047,92

Prevrabotenosta vo administracijata ja donese krizata vo sosedna Grcija, a mo`e da donese krizi i vo Italija, Portugalija, [panija i vo drugi zemji. Seriozno treba da se raboti na kratewe na administrativnite tro{oci.

Jas veruvam deka ovaa Vlada }e gi stavi ovie celi kako prioritetni i }e raboti tie da se ostvarat

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.172,87

3.000

11

ПЧЕНКА 724.75$/бушел

+1,99%

ПЧЕНИЦА 704.50/бушел

-2,00%

КАФЕ 2.66 $/бушел

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

-1.58% -0,29% -0.1%

НИКЕЛ 21.662,50 АЛУМИНИУМ

2300.00$/унца ЧЕЛИК 575.00$/унца

+2,6% -0,7% /

СУРОВИНИ

+2,19% +0.18% +0,00%

-0,46% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1.385.00$/бушел-0,59% КАКАО 2797.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

TIE VE]E IMAAT SÈ enovive }e patuvam kon Skopje so avtomobil. Edvaj go ~ekam patuvaweto.

Edvaj ~ekam da go vidam n ovoizgrad eniot ogromen spomenik na Aleksandar Makedonski. Posleden pat vo Skopje bev na u~ili{nata ekskurzija pred 30 godini. Bevme smesteni vo Olimpiskoto selo.

Ba{ me interesira kako izgleda denes. A mo`ebi i }e doznaam, makar i po 30 godini, zo{to toj kompleks na bungalovi se nareku va{e olimpiski.

Kolku {to znam, olimpijada ne se odr`uvala na skopska teritorija.

Toa }e bid e prvo podolgo patuvawe so mojata novokupena “opel astra”.

Vo red, ne e nov model, no sekako, avtomobilot e nov. ]e imam zadovolstvo da se vozam vo poudoben i potivok avtomobil otkolku dosega, so podobra oprema.

Osobeno me interesira koja brzina mo`e da razvie i kolkava e potro{uva~kata pri razli~ni re`imi na vozewe. Prigotviv i posebna muzika za ova patuvawe. The best songs of Macedonia!

Avtomobilot go kupiv neodamna, vo edna od poznatite avto-ku}i. Qubeznosta na proda`niot menaxer od prvata do poslednata minuta be{e izvonredna.

Pofalbi za negovata podgotvenost da se ~uvstvuvam

prijatno vo tekot na 45te dena dodeka ~ekav da pris tigne avtomobilot.

Mesec i polovina za kupuvawe avtomobil?! Pa dobro, ~ovekot malku zgre{il pri povlekuvaweto na avtomobilot od lager, pa namesto 2-3 nedeli, ~ekav pet. Zgora na toa, nekolku pati me povika vo kancelarija da zavr{ime so nekoi administrativni raboti, iako kaj sebe gi nema{e site dokumenti, nitu pak, direktorot mu gi dal neophodnite ovlastuvawa za potpi{uvawe.

Ama celo vreme be{e mnogu qubezen, izvinuvaj}i se za propustite. Taka {to ne mu zabele`av mnogu za zagubenoto vreme.

Toa na {to m n ogu mu za bele` av se slu~i na samiot kraj, pri prezemaweto na voziloto. Toj den, po predavaweto na klu~evite i rakuvaweto so proda`niot menaxer, na izlezot od salonot obrnav vnimanie na sredinata na eden avtomobil. Toa be{e “opel meriva”. Znaete, toj avtomobil ima sedi{ta koi vi ovozmo`uvaat polesno, bez mnogu podvitkuvawe da vlezete vnatre. A zadnata vrata se otvora na “kontra” strana, t.e. od sredinata na avtomobilot nanazad.

I vedna{ go zamisliv moeto dete kako vleguva i izleguva od svoeto detsko sedi{te, a da ne mora da go ma~am i da go svitkuvam kako kifla. Si ja zamisliv

D

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

i mojata 75-godi{na majka koja so lesnotija vleguva i izleguva, bez vozdi{ki na `alewe i sram {to ostarela. A da ne zboruvame za mojata sopruga, koja, sekako, poradi pogolemite prozorci bi gledala podobro i podobro bi go parkirala avtomobilot, so {to avtomobilot bi ostanal podolgo od eden mesec bez grebnatina, koja sekoga{ nekoj drug ja napravil. E zatoa mu zabele`uvam.

Na site na{i sredbi nikoga{ na dneven red ne dojde pra{aweto “Koj }e se vozi so Vas vo ovoj avtomobil?”

A toa e, }e se slo`ite, zadol`iteln o pra{awe koga razgovarate so klient, zarem ne?

Znaete, qubeznosta ne e mala rabota. Osobeno na tranziciskite balkanski prostori. Samo ~ovek, so pravo, brzo se naviknuva na toa. Nekako qubeznosta, bilo da se ra boti za proda`ba ili ne, se podrazbira.

Sli~no iskustvo imav na eden od poslednite treninzi koi gi izveduvav na tema proda`ni ve{tini.

U~enicite bea bankarski slu`benici i sovetnici na edna poznata banka od region ot koja ima pretstavni{tva vo site {est zemji u~esni~ki na ovogodi{n oto evro psko prvens tvo vo ko{arka, popoznati kako zemji od porane{na SFRJ. O

G

L

A

S

Vo razgovor so u~esnicite na ovaa obuka otkriv deka tie mnogu dobro gi poznavaat svoite klienti (bravo!), gi poznavaat i ~lenovite na nivnoto semejstvo, duri znaat i privatni prikazni za klientite i nivnite delovni aktivnosti, {to e mnogu korisno. “Nie sme im pove}e od sovetnici.

Tie gledaat na nas kako na prijateli koi rabotat vo banka.” Na tie izjavi moeto trenersko srce se ispolni so sre}a, samo {to ne zaplakav. A toga{, koga im predlo`iv taa bliskost so klientite da ja iskoristat na vistinski na~in, so precizna i celna ponuda za nekoi bankarski proizvodi koi s$ u{te gi nemaat, me polea laden tu{: “Znaete, treneru, SITE TIE VE]E IMAAT SÈ!”. “Gi imaat ba{ site karti~ki i gi iscrpile site kreditni mo`nosti i nivni i na nivnite najbliski???”, gi pra{uvam, davaj}i im {ansa sami da uvidat deka gre{at. “Da, s$ imaat. Nie ve}e im prodadovme s$”.

Hmm, iskreno se nadevam deka Makedonija ve}e ne gi pobedila site {to trebalo da gi pobedi i deka Bo Mekejleb i ekipata }e dopi{at u{te edno ime na listata so svoite “klienti”. Za niv znam deka samoinicijativno }e ja baraat svojata {ansa i vo ~etvrtfinalniot i vo sekoj sleden natprevar. A kakva vrska ima brziot Bo K

O

M

E

R

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

so na{ava tema?

Vo rabotata postojano mora da se pronao|aat n ovi {ansi. Tie novi mo`nosti ne mora sekoga{ da bidat potpolno novi lu|e, novi klienti. Poznato e deka lojalnite klienti se najvrednite klienti. Tie go unapreduvaat na{eto rabotewe. So parite koi gi dobivate od lojalnite klienti mo`ete polesno da planirate. Pra{ajte go Man~ester Junajted kako bi im bilo da gi nemaat tie 80.000 iljadi lojalni kupuva~i na sezonski vleznici. Site tie imaat po nekolku dresovi vo svojata kolekcija. I nikomu ne mu pa|a na pamet da ka`e tie ve}e imaat s$, pa nema pove}e da im nudime novi verzii na dresovi, kapi, kesi, knigi, kalendari, kondomi, knigi... se{to.

Zatoa, koga stanuva zbor za sklu~uvawe novi zdelki treba pred s$ da gi pobarate me|u tie so koi ve}e rabotite. Pritoa, {ansite deka }e kupat u{te ne{to od vas bez vie da prezemate ne{to - postojat. Sekako, tie {ansi se zgolemuvaat dokolku vie gi pra{ate i im ponudite dopolnitelna usluga. A najdobro e koga za toa se podgotvite, doznaete, podrazmislite, pa toga{ va{ata ponuda gi pogoduva vo srcevina nivnite potrebi i `elbi.

“Gledam deka imate detsko sedi{te nazad, imate li C

I

J

A

L

E

N

MIROSLAV MILOJEVI] vode~ki profesionalen trener vo oblastite na proda`ba, pregovarawe, telefonska proda`ba, prospecting i motivacija Predava~ na obukata Prospecting - Kako da pronajdete novi klienti www.tsl.mk

te{kotii pri vnesuvaweto na deteto vo Va{iot avtomobil?” “Da, kako znaete?!” “A na Va{ata sopruga dali sekoga{ & nedostiga u{te malku vidlivos t, on oj poznat `enski polovina metar pri parkirawe?” “Da, kako pogodivte?!” “Znaete, moja rabota e da razberam {to im e najpotrebno na moite kupuva~i i da im go ponudam toa {to }e im bide od ogromna korist. Zatoa, Vi prepora~uvam...”

Modelot koj ne go kupiv be{e okolu 2.000 evra poskap od mojot model, 18% poskap. Kako bi vi bilo slednata godina da ja zavr{ite so zgolemuvawe od 18% vo odnos na 2011?

TIE, ne deka nemaat s$, tuku ne znaat {to s$ mo`at da imaat! Pomognete im.

O

G

L

A

S

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

13

EVROPSKITE BANKI @RTVI NA DOL@NI^KATA KRIZA

PO SOSIETE @ENERAL I KREDIT AGRIKOL, SLEDNA BNP PARIBAS?!

Otkako agencijata za krediten rejting Mudis go namali za eden stepen kreditniot rejting na francuskite banki Kredit agrikol i Sosiete `eneral, razmisluva istoto da go napravi i so rejtingot na najgolemata francuska banka - BNP Paribas IZLO@ENOST NA EVROPSKITE BANKI KON DOLGOT NA PERIFERNITE ZEMJI OD EVROZONATA - GRCIJA, ITALIJA, IRSKA, PORTUGALIJA I [PANIJA (vo milijardi evra)

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

r~kata kriza po~nuva poleka da “zema `rtvi”, a prvi na udar se evropskite bankarski giganti, koi se najmnogu izlo`eni na gr~kite i dolgovite na ostanatite periferni zemji od evrozonata. Otkako agencijata za krediten rejting Mudis go namali za eden stepen kreditniot rejting na francuskite banki Kredit agrikol i Sosiete `eneral, razmisluva istoto da go napravi i so rejtingot na najgolemata francuska banka, BNP Paribas. No, zasega, spored naodite na agencijata ovaa banka s$ u{te ima dobra kapitalna osnova i adekvatna profitabilnost koi ja {titat od izlo`enosta kon dolgovite na Grcija, Portugalija i Irska.

Za da ja vrati naru{enata doverba, BNP Paribas instantno odlu~i da rasprodade vkupno 70 milijardi evra rizi~na aktiva do krajot na 2012 godina i da go namali finansiraweto vo dolari za 60 milijardi.

Poradi izlo`enosta na gr~kiot i dolgovite na perifernite zemji od evrozonata, Mudis

40 55 60 61 96

Avstrija Italija

G

[vajcarija Portugalija Belgija [panija

137 157

Holandija

Velika Britanija

371 534

Germanija

671

Francija 0

“Najmnogu zagri`uva dol`ni~kata kriza vo evrozonata. Mnogu evropski banki bi se na{le vo golemi problemi, dokolku & se otpi{e samo 21% od dolgot na Grcija”, izjavi Jozef Akerman, izvr{en direktor na Doj~e bank.

S

ovaa odluka na Mudis ne gi pogodi francuskite banki premnogu.

“Mudis ima mnogu postrogi kriteriumi od ostanatite agencii za krediten rejting”, naglasi toj.

Bankata Kredit agrikol se stekna so namalen rejting na finansiskata mo}, isto taka za eden bod, od C+ na

go namali kreditniot rejting na dolgot i depozitite na francuskiot gigant Sosiete `eneral za eden bod, od Aa2 na Aa3, a prognozira{e i negativni izgledi za dolgoro~niot dol`ni~ki rejting.

I pokraj namaleniot krediten rejting, guvernerot na francuskata centralna banka, Kristijan Noaje, izjavi deka K

O

M

E

R

C

I

J

A

C, a Mudis, isto taka, & go namali i kreditniot rejting za dolgoro~no zadol`uvawe od Aa1 na Aa2.

Istovremeno, poradi alarmantnata dol`ni~ka situacija vo evrozonata, pretstavnici od Kina i SAD gi povikaa evropskite zemji da go spre~at “{ireweto na zarazata”, koja vo momentot se pove}e & se L

E

N

O

G

L

200

zakanuva na Italija.

Golemata francuska banka Sosiete `eneral, koja e prisutna i na na{iot pazar, a koja samo ovoj mesec zagubi pove} e od edna ~etvrttina od svojata pazarna vrednost, e vo seriozna opasnost da bide prezemena od strana na nekoja agresivna stranska banka, smeta francuskiot parlamentarec @an-Pjer Bajigan.

“Site pokazateli vodat kon toa deka nekoja golema stranska banka }e se obide da ja prezeme ovaa banka po poniska cena. Toa bi bilo klasi~no iskoristuvawe na krizata vo evrozonata, a toa voop{to ne e dobro za Francija”, izjavi

EVROPSKITE BANKI IZGUBIJA TRETINA OD PAZARNATA VREDNOST pored procenkite, od 2009 godina dosega evropskite banki izgubija edna tretina od svojata pazarna vrednost, predupredija evropskite bankari na neodamne{nata konferencijata “Bankite vo tranzicijata” odr`ana vo Frankfurt.

100

A

S

300

400

500

600

700

800

Bajigan za Blumberg. Negovata izjava go potvrduva stravot na francuskite politi~ari od gubewe na nezavisnosta na glavnite francuski banki, ~ija sposobnost za finansirawe na pazarite e zna~itelno namalena.

Sosiete `eneral e treta po golemina francuska banka, a nejzinata pazarna vrednost momentalno se procenuva na 13,4 milijardi evra. [efot na ovaa banka, Fredirik Udea, prethodno gi otfrli {pekulaciite za mo`no prezemawe ili spojuvawe so nekoja druga golema banka, ocenuvaj}i deka toa ne bi pomognalo da se nadmine krizata.

14

Feqton

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i

MAKEDONCITE VSADUVAAT STRAV KAJ NEPRIJATELITE

o cel da go sopre probivot na Aleksandar kon Vavilon, vojskata na Darij - 200.000 pe{adijci i 40.000 kowanici - go ~ekala pristigaweto na Aleksandar na ramnicite kaj Gavgamela, no}ta na 30. septemvri 331 godina pred Hristos. Dlaboko vo regionot kade {to `iveat Kurdite se izdigal ~ad od selata i poliwata, koi vojskata na Darij gi zapalila so cel da & napravi problemi na logistikata na Aleksandar. Makedoncite bile dobro odmoreni - pauzirale ~etiri dena pred pristignuvaweto na ovie v`e{teni ramnici.

Makedonskata izvidnica go izvestila Aleksandar deka Darij na ramnicite izgradil tri pati{ta za pristap za da im ovozmo`i na svoite kowanici i dvokolki u{te pove}e prostor za manevrirawe.

Na Darij mu bilo ka`ano deka edinstvena pri~ina za porazot kaj Is bila nedostigot od prostor za manevrirawe, pa zatoa sakal

S

da se osigura deka sega imalo prostor vo izobilstvo. Dol` pristapnite pati{ta bile zabodeni kolci, naso~eni kon neprijatelot, nalik na vleznite rampi vo lokali za iznajmuvawe avtomobili. Kako {to pravat mnogu vojskovodci, Darij se podgotvuval da ja vodi poslednata bitka. Toj ne go sfa}al ova: ako kaj Is igral poker, bitkata kaj Gavgamela }e nalikuva na partija {ah. Darij ne bil podgotven za toa.

Koga go zabele`al protivnikot na oddale~enost od okolu 6,5 kilometri, Aleksandar Veliki naredil da se postavi logor za no}evawe. Potoa zel nekolku od svoite zapovednici i galopiral vo no}ta za da go izvidi terenot i da gi prou~i poziciite na Persijcite. Nalik na golemite vojskovodci koi gi sledele negovite stapki, Aleksandar insistiral da vidi s$ so sopstveni o~i.

Aleksandar kako da go sfatil toa {to Napoleon }e go ka`e po 2.000 godini: “Vojskovodec koj gi gleda rabotite preku o~ite na drugi lu|e

nikoga{ nema da bide sposoben da zapoveda so vojska na pravilen na~in”. Iako bil poznat poradi negovata hrabrost vo bitkite, Aleksandar nikoga{ ne ja vodel vojskata vo kakva i da bilo akcija ~ii izgledi za uspeh odnapred ne gi presmetal. Negovata `elba da vidi s$ so svoi o~i delumno poteknuvala od toa da gi razgleda opciite, no delumno i poradi podgotovkata za sekoja mo`na eventualnost. Od site sferi na ~ovekovata dejnost, Marfieviot zakon - sekoja rabota {to mo`e da trgne naopaku }e trgne naopaku - najmnogu va`i za vojnata.

Pruskiot voen strateg Karl fon Klauzevic ovaa realnost ja ima narekuvano triewe - konspirativni ili nepredvideni okolnosti {to gi uni{tuvaat vnimatelno podgotvenite borbeni planovi. Mo`at da pobedat samo tie {to }e se prilagodat na niv.

Aleksandar videl deka celata vojska na Persijcite bila postavena vo borben poredok. Nivnite pozicii se protegale vo dol`ina od okolu

Dejstvata na Makedoncite nalikuvale na rabotata na Vienskata filharmonija, koja nikoga{ nemala postojan dirigent.

Muzi~arite koi nave~er svirat vo Vienskata dr`avna opera ve`baat i svirat tolku ~esto {to nivnata muzi~ka izvedba se odviva bez nikakov napor.

6,5 kilometri. Aleksandar svikal sostanok so svoite stare{ini.

Parmenion ja zastapuval idejata za no}en napad. Spored Arijan, Aleksandar na ovoj predlog odgovoril: “Jas nema da se poni`am i da ja ukradam pobedata kako aramija”.

Ne sme sigurni dali Aleksandar navistina go ka`al ova ili ovoj citat mu bil pripi{an poradi negovata propagandna vrednost, no znaeme deka ova ostanuva ~esto citirana maksima.

Potoa se svrtel kon svoite stare{ini i im rekol deka nema potreba da gi ohrabruva; vo poslednite nekolku bitki toj videl dovolno hrabrost za da znae deka }e pobedat ako dadat s$ od sebe; a ako otstapat duri i malku od ovoj maksimum, tie }e izgubat. Ovaa borba e razli~na od prethodnite, koga vojuvale za idninata na Sirija ili Egipet, ili Fenikija; ova bilo bitka za du{ata na cela Azija. Na sekoj stare{ina mu bilo ka`ano da gi potseti svoite vojnici na disciplinata koja se o~ekuva od

niv - mar{irawe vo ti{ina, a vo pogodniot moment “da riknat so nivniot borben povik i da go vsadat stravot bo`ji vo srcata na neprijatelite”. Potoa naredil sekoj dobro da se naspie.

POBEDNI^KATA STRATEGIJA NA MAKEDONCITE Od druga strana, Darij, ~ii vojnici bile poredeni vo boeva formacija, cela no} ~ekal na napad od Aleksandar. No, ni{to od toa. Narednoto utro, po obilniot doru~ek, Makedoncite se podgotvile za bitka. Darij postavil tradicionalna borbena linija, so pe{adija vo sredinata i kowanici na krilata od formacijata, dolga okolu 6,5 kilometri; dol` borbenata linija bile postaveni dvokolki, a borbenite slonovi stoele napred na sredi{niot del.,Gledaj}i od dale~ina od okolu 6,5 kilometri, Aleksandar znael deka Darij sakal da ja razbie makedonskata formacija koristej}i borbeni slonovi i dvokolki, a potoa da gi opkru`i Makedoncite koristej}i ja kowicata. Vsu{nost, so

Aleksandar kako da go sfatil toa {to Napoleon }e go ka`e po 2.000 godini: “Vojskovodec koj gi gleda rabotite preku o~ite na drugi lu|e nikoga{ nema da bide sposoben da zapoveda so vojska na pravilen na~in”. Nalik na golemite vojskovodci koi gi sledele negovite stapki, Aleksandar insistiral da vidi s$ so sopstveni o~i.

15

Feqton

KAPITAL / 16.09.2011 / PETOK

Darij se podgotvuval za poslednata bitka, no sepak, ne sfa}al deka ako kaj Is igral poker, bitkata kaj Gavgamela }e nalikuva na partija {ah. Nepodgotven za toa, pred smrtniot ~as i vedna{ po pobedata na Makedoncite persiskiot kral oficijalno mu go predal kralstvoto na Aleksandar, zablagodaruvaj}i mu za dobriot odnos kon negovata majka, sopruga i deca ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

KRATOK PREGLED NA KLU^NITE TEMI OD OVA POGLAVJE

P

ogled na toa deka celata formacija na Aleksandar bila {iroka samo kolku centarot na Darij, po~etnite potezi na Darij, izvedeni od dobar strateg i takti~ar, }e bile mo{ne verodostojni.

Za sre}a na Aleksandar, Darij ne bil nitu strateg, nitu takti~ar.

Aleksandar gi pominal prvite pet kilometri koi go razdvojuvale od Darij, ostavaj}i mu vpe~atok na neprijatelot deka vleguva vo stapicata postavena za Makedoncite. No, koga Makedoncite do{le na okolu 1,5 kilometri od formacijata na Darij, Aleksandar odedna{ im naredil na svoite vojnici da se postavat vo kosa linija, kako {to pravel Epaminondas - desnoto krilo napred, a levoto vo zadnina. Ovaa formacija implicitno zna~ela deka Makedoncite }e se fokusiraat na nekoja specifi~na to~ka od frontalnata linija na protivnikot, }e zabijat klin, }e gi probijat redovite na Persijcite i }e gi uni{tat.

Darij se obidel da go ra{iri svoeto levo krilo za da bide podgotveno za makedonskoto desno krilo, koe samo {to ne napadnalo. No, negovata pet pati pogolema vojska ne mo`ela da se prilagodi na situacijata za tolku kratko vreme. Toj im naredil na dvokolkite da se pomrdnat, no Makedoncite ve}e se izvlekle od pristapnite pati{ta. Tie najprvin uspeale da gi upla{at kowite koi gi vle~ele persiskite dvokolki, taka {to tropale so me~evite i so kopjata po {titovite. A potoa javale kon niv i gi zaboduvale me~evite vo kowite. Na kowite, koi poradi strav se povlekle nazad, kolcite im gi povredile kopitata.

Gledaj}i deka dvokolkite se poka`ale kako neefektivni, Darij naredil pe{adijata i kowicata od centarot da napadnat; nekoi od niv ve}e se pomestile nalevo za da go do~ekaat napadot od desnoto krilo na Aleksandar. Pritoa, se napravil procep vo centarot na Persijcite.

Aleksandar sekoga{ go nabquduval

RAZVIVAWE STRATEGIJA ZA GLOBALIZACIJA 1erata Ekspanzijata na Aleksandar bila sistematska. Potpo Darij bila odlo`ena vo tekot na opsadata na Tir i invazijata na Egipet, iako Aleksandar bil svesen deka so ovie dejstva Darij }e dobie vreme da ja zasili razni{anata persiska vojska po bitkata kaj Is. No, toj pove}e bil zainteresiran za svojata po{iroka cel – vladeewe so svetot; osvojuvaweto na Tir i na Egipet }e mu obezbedelo pomorska baza; }e mu gi podobrelo ve{tinite za pomorsko vojuvawe, }e mu obezbedelo pristap do {umite na Fenikija i na Asirija za da izgradi mornarica i }e gi spre~elo ovie dve nacii da ja napadnat Grcija ili Makedonija.

ZA^UVUVAWE NA VREDNOSTITE Aleksandar sekoga{ sakal da izbegne iscrpuva~ka vojna. Bil svesen deka kolku podolgo trae vojnata, tolku pove}e & se gubela vrednosta na nekoja geografska oblast. Toj se stavil vo uloga na ~ovek koj gi osloboduval lu|eto od surovoto vladeewe na Persijcite.

Gra|anite od mnogu nacii smetale deka negoviot apel e dovolno ubedliv, pa zatoa svoevolno mu se priklonuvale.

KAZNUVAWE NA TIE KOI NE SAKALE DA BIDAT VLADEANI Koga Tir kone~no padnal, 8.000 `iteli na Tir zaginale, a ostanatite bile prodadeni kako robovi. Kako i uni{tuvaweto na Teba, negoviot odnos kon lu|eto po opsadata na Tir, a potoa i vo Gaza bilo signal za lu|eto da ne mu se sprotivstavuvaat.

POTTIKNUVAWE PLURALIZAM ZARADI ZAJAKNUVAWE NA OP[TESTVOTO Aleksandar dozvolil, vsu{nost, pottiknuval, kulturite i op{testvenite obi~ai na osvoenite zemji da se razvivaat zaedno so gr~kite kulturi i obi~ai. Vo Egipet, na primer, ja izgradil Aleksandrija - grad so {iroki avenii, kanali i plovni pati{ta. Sepak, najva`no e deka naredil da bidat napi{ani zakoni kompatibilni so postojniot egipetski praven sistem.

KORISTEWE NA LOKALNITE TALENTI Vo Egipet toj pobaral od dvajcata egipetski guverneri koi upravuvale so Goren i Dolen Egipet da ostanat na nivnite rabotni mesta. Kon svojata vojska gi priklu~il brodograditelite od gradot Tir.

2

3 sekoe dvi`ewe na bojnoto pole, pa taka videl deka se otvora procep kaj Persijcite. Zatoa naredil Prijatelite, koi bile na desnata strana, da juri{aat kon centarot na Persijcite vo formacija vo oblik na klin. Tamu navalile i drugi makedonski kowanici, koi se fokusirale na samoto mesto kade {to Darij stoel na negovata nakitena dvokolka.

Juri{ot go vodel tokmu Aleksandar, no Makedoncite tolku mnogu pati gi ve`bale ovie manevri, taka {to mo`ele da gi izvedat i spiej} i. Nivnite dejstva nalikuvale na rabotata na Vienskata filharmonija, koja nikoga{ nemala postojan dirigent - muzi~arite koi nave~er svirat vo Vienskata dr`avna opera ve`baat i svirat tolku ~esto {to nivnata muzi~ka izvedba se odviva bez nikakov napor. Koga makedonskata kowica navalila vnatre, odbranata na Persijcite po~nala da se topi. A nabrzo potoa, otkako voza~ot na negovata dvokolka bil proboden od makedonsko kopje, Darij ja zavrtel dvokolkata i pobegnal od bojnoto pole.

Dodeka se podgotvuval da se dade vo potera po Darij, Aleksandar dobil alarmantna poraka od Parmenion - levoto krilo na Makedoncite, pod komanda na Parmenion, bilo izlo`eno na silen napad. Pod oblaci od pra{ina koi se podigale zad nivnite kowi, Prijatelite se svrtele i trgnale da mu pomognat na Parmenion. Gledaj}i deka Aleksandar se vra}a za da gi napadne odzadi, desnoto krilo na Persijcite po~nalo da se raspa|a. Makedoncite ja dobile bitkata, no edna od celite na Aleksandar - ubivawe ili zarobuvawe na Darij - povtorno ne se ostvarila. Otkako mu naredil na Parmenion u{te edna{ da go zapleni zadninskiot transport na Persijcite, Aleksandar odjaval vo potraga po Darij. Iako procenkite za zagubite neverojatno mnogu se razlikuvaat, umerenite procenki velat deka Persijcite toj den zagubile nad 30% od vojnicite; od druga strana, zagubite na Makedoncite iznesuvale samo 1%.

Narednite nekolku meseci Aleksandar go osvoil najgolemiot grad na Persijcite, Vavilon, a potoa i persiskite prestolnini Susa

4

5

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV i Persepolis. Iako re~isi bez “[ahnama” (“Romansa za kralot”), MAKS EGERT problemi gi osvojuval gradovite i Darij mu zablagodaril na Alekbogatstvoto na Persijcite, od Darij sandar poradi dobriot odnos kon ODNOSI SO JAVNOSTA nemalo ni traga, ni glas. negovata majka, sopruga i deca.

ANTONI DEJVIS Gr~kiot mit veli deka persiskiot SMRTTA NA KRALOT DARIJ 48 ZAKONI NA MO]TA Re~isi edna godina po bitkata kral oficijalno mu go predal ROBERT GRIN kralstvoto na Aleksandar.

Spored kaj Gavgamela i pet godini po Is, dodeka go pro{i-ruval i go kon- op{toto mislewe, Aleksandar solidiral svoeto carstvo Alek- samo go zavitkal teloto na Darij persiski carevi. sandar neumorno go baral Darij. vo negovata nametka, mu oddal (PRODOL@UVA) Negovoto carstvo sega se protegalo po~it na dostojniot protivnik i go VO SLEDNIOT BROJ: PO^NUVA NOVO od Grcija na sever do Egipet na prenel negovoto telo vo persiskata POGLAVJE VO KOE AVTOROT SE ZANIMAVA ju`nata strana od Sredozemjeto, a prestolnina Persepolis, kade {to SO POJASNUVAWE NA LOGISTI^KIOT preku Sirija, Mesopotamija i Per- bilo pogrebano do drugite golemi SISTEM NA ALEKSANDAR sija se {irelo vo zapadniot del na Azija.

Koga Aleksandar go K O M E R C I J A L E N O G L A S na{ol, Darij bil `iv, no go delele samo nekolku moSOVETUVAWE NA TEMA: menti od smrtta. „Arbitra`ata kako poefikasen i pobrz na~in na re{avawe Darij bil izboden na sporovite i aktuelni temi od oblasta na gra|anskoto od svoite vojskoprocesno pravo” vodci i bil os29 septemvri - 1 oktomvri 2011 godina taven da umre vo Hotel „Bellevue –residence and SPA” 4* Bansko, Republika Bugarija zapre`na kola, na eden pravliv pat Predava~i: prof. d-r Arsen Janevski, prof. d-r Toni Deskoski me|u Iran i Avi doc. d-r Tatjana Zoroska Kamilovska, profesori na Pravniot ganistan. Koga Aleksandar go na{ol, fakuletet “Justinijan Prvi” pri Univerzitetot “Sv.Kiril i Metore~isi mrtviot dij” - Skopje. kral go za{tituvala U~esnicite na sovetuvaweto }e imaat mo`nost da gi prodlabo~at edna mala grupa svoite znaewa i da gi spodelat iskustvata povrzani so najzna~ajnite lojalni persiski pra{awa povrzani so arbitra`noto re{avawe na sporovite i so vojnici. Sredbata aktuelnite temi od oblasta na gra|anskoto procesno pravo. me|u dvata golemi carevi ot toga{ Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat e motiv za razni najdocna do 22 septemvri 2011 godina. romanti~ni poemi i likovni minijaturi.

Kontakt: Spored persiskiot Elizabeta Eftimova Len~e Zikova poet Firdausi, koj tel: 02 32 44 074 tel: 02 32 44 054 `iveel vo desettiot faks: 02 32 44 088 faks: 02 32 44 088 vek i ja napi{al e-mail: beti@mchamber.mk lence@mchamber.mk

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S