369-19.09.2011

ponedelnik. 19 septemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.227,46 МБИД 2.370,77

ОМБ 118,17

-0,13% -0,30% +0,35%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 44,58 70,45

ponedelnik onedelnik - 19.

9.. septemvri.

9 septem 2011 | broj 369 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK WWW.KAPI

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

KAPITAL MEDIA GRUP DOBI NAGRADA "NAJDOBAR RABOTODAVA^ ZA 2011" STRANA 4-5 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

ponedelnik. 19 septemvri. 2011

...samo ...sam mo ideja idejata dejjata e kapital deja kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

L A T A LU\E NA ANGLISKO-HOLANDSKATA I P V A A KOMPANIJA VO SKOPJE K ZN DO

[el saka da go kupi Makpetrol?!

3.000

МБИ10

0,13%

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii c na kompanii k kotirani na oficijalniot pazar pa na Makedonska berza

Zelena revolucija vo avtomobilskata avto industrija indust STRA STRANA 13

KOLUMNA MAJA PETKOVSKA

Tehnologija za podobruvawe na efikasnosta i efektivnosta vo raboteweto STRANA 12

KOLUM KOLUMNA TAWA P PURETA

Ulogat na delovUlogata niot asistent vo unapreduvawe na komunikacijata vo kompanijata STRANA 12

STRANA 2-3

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

ZABITE ILI OPA[KATA?

44

VOVEDNIK MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

Foteljata bonus od partijata STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PONEDELNIK 19 SEPTEMVRI 2011

P

FOTELJATA - BONUS OD PARTIJATA

Partiskite kadri vo Makedonija se kako predodredeni za udobnite fotelji vo javnite i dr`avnite pretprijatija. Bez razlika na nivnoto `ivotno i profesionalno iskustvo, bez razlika na stepenot na obrazovanie i stru~nost. Чlenovite na vladeja~kite partii koi dobro odrabotile za partijata vo predizbornata i izbornata kampawa, sekoga{ se nagradeni za nivnoto zalagawe. Pa, ako ne uspeale da ja zadr`at prateni~kata funkcija, ili poradi odredeni politi~ki pri~ini moraat da ja napu{tat aktuelnata rakovodna pozicija vo nekoja dr`avna institucija, vedna{ stanuvaat prv izbor na partiskiot HR tim za nekoe isprazneto direktorsko mesto vo dr`avna firma. Ovaa praktika na rotirawe na zaslu`nite partiski kadri od edna vo druga dr`avna institucija ili javno pretprijatie e tolku izve`bana kaj koaliciskite partneri vo Vladata, {to stanuva pogubna za idninata na dr`avnite pretprijatija.

Ako nekoga{ vakvite partiski kombinatoriki za postavuvawe menaxeri vo dr`avnite firmi bea opasnost za nivnata idnina, denes se pogubni. Namesto Vladata da postavi sposobni menaxeri da gi vodat javnite pretprijatija i akcionerskite dru{tva vo dr`avna sopstvenost, taa 20 godini nanazad postavuva nesoodvetni kadrovski re{enija, a so toa kako da im presuduva smrtna kazna so odlo`eno dejstvo.

Taka be{e i so poslednite vladini re{enija za tretiot e{alon.

VMRO-DPMNE i DUI kone~no se ispazarija za direktorskite fotelji vo dr`avnite agencii, javnite pretprijatija i dr`avnite akcionerski dru{tva. Na poslednata vladina sednica dvete vladeja~ki partii si gi podelija menaxerskite pozicii vo dr`avnite firmi, nebare tie se “K15”, zaslu`en bonus za dobro odrabotenata godina. A ne menaxerski pozicii za koi se neophodni vistinski podgotveni lu|e. Menaxeri za koi e potrebno da se najmi i head hunting, a ne fotelji vo koi }e se smestat “ispukanite prateni~ki kur{umi”, kolateralnite {teti na koaliciskoto pazarewe, mladite i neiskusni ~lenovi na partija na koi menaxerskoto mesto vo dr`avnoto pretprijatie im e prvo rabotno mesto.

Navistina e degutantno rotiraweto na edni isti partiski lu|e vo razli~ni dr`avni firmi, od koi air ne gledame, ~ii finansiski smetki i natamu odat vo negativa i koi kone~no ne ja podobruvaat svojata usluga za gra|anite.

Zo{to i od kade Vladata sfatila deka mo`e na ovoj na~in da gi iskoristuva ovie institucii, namesto da gi reformira i napravi poefikasni? Zo{to dr`avata ne objavuva javni konkursi za izbor na direktori vo dr`avnite agencii, fondovi, pretprijatija, akcionerski dru{tva?

Neli Vladata }e nose{e iskusni menaxeri od stranstvo, neli }e probuva{e koncesionerstvo vo dr`avnite firmi!(?). Koga i zo{to se otka`a od ovie idei?

Dali koga sfati deka nekoi od menaxerite na dr`avnite institucii koi gi postavi po vakov

klu~, ne igraat kako {to taa sviri? Pa trgna po polesniot pat, kamufliraj}i gi problemite vo dr`avnite firmi, za ~ii tro{oci ni samata ne mo`e da se ubedi deka se opravdani. Zatoa {to tamu ne samo {to stava nesposobni menaxeri, tuku i tie se mesto za vrabotuvawe na mnogubrojnite partiski kadri, na partiskata mladina koja se pla{i da gradi kariera vo privatniot sektor. S$ dodeka rabotite se postaveni na ovoj na~in vo Makedonija, nema da vleze stranski kapital vo Makedonska po{ta, zdravstvoto nema da zazdravi od lo{ata kadrovska politika, komunalnite i site drugi uslugi na dr`avnite firmi nema da se podobrat. So vakvo menaxirawe na dr`avnite pretprijatija i raznorazni slu`bi, dr`avata ne samo {to nema da gi zajakne nadle`nostite vo ovie oblasti, tuku naprotiv, taa kako da se amnestira od odgovornosta vrz niv. So lo{oto menaxirawe na dr`avnite firmi ~ii direktori gi postavuva Vladata se amnestira od odgovornosta za nivno razvivawe. I bez gajle prodol`uva da tro{i ogromni buxetski sumi za plati na neproduktivnite dr`avni slu`benici.

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

A

KATERINA POPOSKA

MAJA BAJALSKA-GEORGIEVSKA bajalska@kapital.com.mk baj jals a ska@ ka@ a@ @kap appita tal.c l.c .com. o .mk om. mk

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Gordana Mihajlovska

M

[EL SAKA DA GO

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

21,4

ilioni evra iznele stranskite kompanii od Makedonija vo juni godinava.

Podatocite na Narodnata banka poka`uvaat deka negativno saldo na stranskite investicii vo juni e trend i vo poslednite tri meseci od godinava, pa taka od april do juni se odleani vkupno 57,8 milioni evra od zemjava.

Negativnoto saldo na stranskite investicii vo najgolem del se dol`i na odlevaweto dividendi koi stranskite kompanii gi napravile vo tekot na lanskoto rabotewe, a standardno se ispla}aat vo prvata polovina od godinata.

“KAPITAL” DOZNAVA: LU\E NA ANGLISKO-H

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

poposka@kapital.com.mk

Anglisko-holandskiot ot energetski gigant Royal jal da~ {el (Royal Dutch Shell plc.) povvra torno go skenira va Makpetrol, doznava “Kapital” od izvori ri ka vo kompanijata. Deka el pretstavnici na [el ovoj mesec bile vo ra Makpetrol, so namera da pregovaraat za kupuvawe na najgolemata ta distributivna kommko panija vo zemjava, kako ri {to bea i pred ~etiri godini, za “Kapital” l” }ee potvrduvaat pove}e e-vraboteni vo naftenata kompanija. wee Za mo`noto prezemawe tee od edna od najgolemite nafteni kompanii voo aksvetot mol~at vo Makekk petrol. Prviot ~ovek ejaa na kompanijata, Andreja ituu Josifovski, ne saka nitu da ja potvrdi, nitu da jaa r rdemantira ovaa inforta macija. Nitu slu`bata vo za odnosi so javnost vo asMakpetrol javno objasici nuva zo{to pretstavnici ata na [el do{le vo nivnata kompanija, kako i toa do kade se pregovorite za mo`nata kupoproda`ba.

Pazarnata kapitalizacija na Makpetrol vo 2010 godina iznesuva{e 43,7 milioni evra. Osnovnata glavnina, pak, iznesuva{e 62,6 milioni evra.

“Ne e prv pat pretstavnici na [el da dojdat vo Makpetrol. Чesto pati dosega doa|ale i emisari od ovoj naften gigant da go

FAKTI ZA MAKPETROL TI DISTRIBUTER NA NAFTENI DERIVA I PRIRODEN GAS KUBNI SKLADI[TA RASPOLAGA SO 150.000 METRI TI IVA DER I ZA NAFTA I NAFTEN [EST MESECI DOBIVKA OD 520.770 EVRA VO PRVITE GODINAVA 2010 GODINA I OD ZAG UBA OD 3,9 MILIONI EVRA VO 4,6 MILIONI EVRA VO 2009 GODINA 2010 GODINA PRIHODI OD 346 MILIONI EVRA VO VRABOTEN VO AKCIONERSKATA STRUKTURAAXE RITE SO MEN %, 31,6 SO AT ITE U^ESTVUVA O SO 20%, 12,9%, OILKO KOMANDITNO DRU[TV I PENZIO% 27,9 SO NADVORE[NITE AKCIONERI NERITE SO 7,5% ispitaat terenot. No, dali Makpetrol i [el pregovaraat i dali od seto toa }e ima epilog znae samo pretsedatelot na Upravniot odbor. Kone~nata odluka, sepak, }e bide negova”, veli za “Kapital” vraboten vo Makpetrol.

Skore{nata poseta na [el ne e novina za Makpetrol.

Visoki pretstavnici na ovoj naften gigant prvpat bea vo Makedonija vo 2007 godina, koga namerata za investirawe mu ja prezentiraa na vicepremierot Zoran Stavreski.

“Sakame da vidime kakva e sostojbata vo Makedonija, da gi vidime mo`nostite. Makedonija se nao|a na dobro mesto vo Evropa i }e gi vidime mo`nostite dali mo`e da investirame”, izjavi pred ~etiri godini Simon Kreger, od Rojal da~ {el.

Rojal da~ {el e edna od najgolemite petrohemiski kompanii vo svetot, koja godinava proslavi 100 godini postoewe. Ovoj naften gigant e ve}e prisuten vo 90 zemji i re~isi vo site zemji od regionot. Ovaa godina

MAKPETROL FORMIRA[E FIRMA ZA SNABDUVAWE SO GAS akpetrol prom gas e novata firma osnovana od Makpetrol, so vlog od M 163.000 evra. Firmata dobi licenca da bide snabduva~ so gas i vo kraen slu~aj. Celta e snabduvaweto so priroden gas da se izdvoi od Makpetrol i da & se dade na novata firma-}erka, Makpetrol prom gas.

Direktor na novata firma e Milan Sotirovski, koj vo mart godinava si podnese ostavka od Upravniot odbor na Makpetrol.

Makpetrol vo momentov e snabduva~ na tarifnite potro{uva~i koi se priklu~eni na sistemot za prenos na priroden gas. No, spored Zakonot za energetika, treba da ima i kompanija koja }e ja dobie licencata za snabduva~ so gas vo kraen slu~aj. Najverojatno novoformiranata Makpetrol prom gas e zainteresirana i za ovaa dejnost.

Soglasno so Zakonot, ve}e od 2013 godina site industrii koi koristat priroden gas, od tarifni }e stanat kvalifikuvani potro{uva~i. Kvalifikuvanite potro{uva~i }e mora direktno da sklu~at dogovori so firmata-snabduva~ so gas vo kraen slu~aj.

Navigator

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK

D

USPEШNO KON CELTA

STIV BALMER

W

indows 8 gi osvoi potro{uva~ite, besplatnata probna verzija za 12 ~asa e prezemena 500.000 pati, a kone~nata doprva }e se usovr{uva

HELE TORNING – [MIT iderot na Danskata socijaldemokratska partija osvoi istoriska pobeda na izborite i se podgotvuva da stane prvata `ena-premier vo istorijata na Danska

L

ROBERT ORDANOSKI remnogu skapo ~ini toa {to Agencijata za elektronski komunikacii saka da stane prepoznatliva kaj gra|anite - duri eden milion evra

P

HAШIM TA^I osovo stanuva “opasna” zona za evropskite institucii, germanskoto MNR ve}e gi predupredi gra|anite da ne patuvaat bez potreba vo Kosovo

K

HOLANDSKATA KOMPANIJA VO SKOPJE

O KUPI MAKPETROL?!

Da se bide ramo do ramo so poiskusnite i pogolemite od sebe, pa duri i ~ekor ponapred vo nekoi segmenti od raboteweto, nesomneno zboruva deka da se bide najmlad na pazarot, ne e hendikep.

Uspehot ne doa|a preku no}, no so mnogu trud, hrabrost, inovativni re{enija, konkurentska prednost i gri`a za korisnicite, toj e re~isi zagarantiran.

Vip operatorot, koj pred ~etiri godini vleze na makedonskiot telekomunikaciski pazar, deneska mo`e da se pofali so 533.000 korisnici, 24% pazaren udel, rast na prihodite pove} e od 62% i so 99% pokrienost na naselenieto.

NIKOLA QU[EV

Da se lansira nova usluga na sekoi 16 dena, kako i toa premierno da se donesat na makedonskiot pazar telefonite Blekberi, maliot tablet-kompjuter, 3D telefonot, kako i telefonot koj poddr`uva Windows 7 e pri~ina menaxmentot na kompanijata da bide gord za srabotenoto site ovie ~etiri godini.

Vo izminatite ~etiri godini Vip investiral pove}e od 125 milioni evra vo razvoj na mre`ata, tehnologijata, marketingot i ostanatite biznis-segmenti, no i vo sportot, kulturata, zdravstvoto.

GUBITNIK

48% 3,3

od proiz proizvodstvoto na [el e prirodniot pr gas

milioni bareli na gas milio i nafta [el proizveduva sekoj den

43.000

OD SKANDAL VO SKANDAL!

FAKTI ZA [EL EDNA OD NAJGOLEMITE PETROHEMI KOMPANII VO SVETOT, KOJA GODINASKI PROSLAVI 100 GODINI POSTOEWE VA PRISUTEN VO 90 ZEMJI I VO SITE ZEMJI OD REGIONOT PRIHODI OD 368 MILIJARDI DOLARI VO 2010 GODINA KAPITALNI INVESTICII VREDNI 30,6 MILIJARDI DOLARI VO 2010 GODINA ZA ISTRA@UVAWA I RAZVOJ EDNA MILIJARDA DOLARI VO 2010 GODINA MOMENTALNO, PRAVI BU[OTINI I VADI NAFTA OD SEVERNOTO MORE

benzinski pumpi ima [el benzins b vo celiot svet

Edna d od najgolemite nafteni f kompanii vo svetot,, Rojal j d da~ {el,, povtorno r go makedonskiot naften pikira k f distributer b Makpetrol, M k preku k koj k j bi b vlegol na makedonskiot pazar, neoficijalno doznava “Kapital”. Ova e vtor obid na [el da vleze vo Makpetrol, a do kade }e otide zasega nikoj ne znae da ka`e.

Generalniot direktor na Makpetrol, Andreja Josifovski, ne otkriva detali.

Pazarnata kapitalizacija na Makpetrol za 2010 godina e 43,7 milioni evra [el slavi 20 godini postoewe vo Bugarija. Spored oficijalnite podatoci, minatogodi{nite prihodi na [el grupacijata se 368 milijardi dolari, a realizirani se kapitalni investicii vredni 30,6 milijardi dolari. Za istra`uvawa i razvoj [el lani vlo`ila edna milijarda dolari.

Momentalno, [el pravi bu{otini i vadi nafta od Severnoto More.

Makpetrol, pak, lani be{e vo zaguba od re~isi ~etiri milioni evra

Makpetrol pove}e od 60 godini distribuira benzin vo Makedonija, bidej}i ja poseduva infrastrukturata za distribucija i proda`ba na nafteni proizvodi. Kom-

panijata e sodru`nik i vo gasovodot vo zemjava, preku koj na makedonskiot pazar se distribuira prirodniot gas.

Ima vkupen raspolo`liv kapacitet od 150.000 metri kubni vo skladi{ta za nafta i nafteni derivati, rasporedeni vo razli~ni regioni na teritorijata na Makedonija. Ima i dve namenski instalacii za kerozin, locirani na aerodromite vo Skopje i vo Ohrid.

Od 2002 godina, akciite na Makpetrol kotiraat na oficijalniot pazar na Makedonskata berza. Makpetrol e rangirana me|u prvite 10 najlikvidni firmi koi kotiraat na berzata.

Ovaa naftena kompanija prvite {est meseci od godinava gi zavr{i so dobivka od 520.770 evra, za razlika od prvite {est meseci vo

2010 godina, koga prijavi zaguva od duri 5,5 milioni evra. Za ovaa godina, Makpetrol planira da ostvari dobivka pred odano~uvawe od 197,5 milioni evra. So zaguba od 3,9 milioni evra najgolemiot distributer na nafta i nafteni derivati vo zemjava ja zavr{i 2010 godina, a vo 2009 ima{e zaguba od 4,6 milioni evra.

Nerevidiraniot finansiski izve{taj na ovaa kompanija poka`uva deka lani Makpetrol ostvaril 346 milioni evra vkupni prihodi, koi se za 23% pogolemi od 2009.

Nejasno e dali minatogodi{nite zagubi se rezultat na istite problemi na kompanijata, poradi koi i vo 2009 godina Makpetrol rabote{e so milionska zaguba. Od kompanijata informiraa deka “zna~ajno namalena op{ta delovna

aktivnost, osobeno vo sektorite transport, proizvodstvo i prerabotka na metali, zemjodelstvo i tekstilna industrija, kako i namalenata kupovna sila na naselenieto” bile glavnata pri~ina za negativnoto rabotewe na Makpetrol vo 2009 godina. Kako problem ja poso~uvaat i ote`natata naplata na pobaruvawata po site osnovi, poradi koi morale dopolnitelno da se zadol`uvaat, so {to rastele tro{ocite za kamati i za kursni razliki.

Poslednite oficijalni podatoci poka`uvaat deka vo strukturata na akcionerskiot kapital na Makpetrol vrabotenite u~estvuvaat so 31,6%, menaxerite so 12,9%, Oilko komanditnoto dru{tvo so re~isi 20%, nadvore{nite akcioneri so 27,9% i penzionerite so 7,5%.

D

Dodeka Italija se nao|a na pragot na “oficijalna” ekonomska kriza, a vlasta donesuva merki za {tedewe koi treba da ja spasat zemjata od propast, na nejziniot lider, Silvio Berluskoni, pointeresni mu se skandalite!

Vo momentot protiv nego se vodat nekolku sudski procesi za korupcija, zloupotreba na vlasta i seksualni odnosi so maloletno devoj~e.

Sepak, Berluskoni ve{to go izbegnuva italijanskiot praven sistem, pa tera po svoeto i namesto da se pojavi na sud, toj “glumi ludilo” vo Evropskiot parlament ispoveduvaj}i mu gi svoite gri`i na pretsedatelot na Evropskata komisija, @oze Manuel Baroso.

Me|utoa, evropratenicite ostanaa imuni na negoviot {arm, pa taka negovoto odnesuvawe

SILVIO BERLUSKONI go opi{aa kako “instrumentalizacija na evropskite institucii za li~ni celi”.

Za celata situacija da stane poskandolozna, po~na da se prodlabo~uva seks- skandalot vo ~ij centar se nao|a tokmu toj. Pokraj nego sega se obvineti u{te osum poznati italijanski biznismeni, koi na premierot Berluskoni mu obezbeduvale prostitutki, a za vozvrat barale da dobijat nekoja dobra biznis-zdelka so dr`avata.

Definitivno, so site slu~uvawa okolu sebe, Silvio Berluskoni e vidno otsuten koga stanuva zbor za krizata {to ja trese Italija, i Evropa voop{to.

MISLA NA DENOT

EKONOMIJATA E NA^IN KAKO DA POTRO[ITE PARI BEZ DA U@IVATE VO TOA

TOMAS SOEL

AMERIKANSKI AVTOR I EKONOMIST

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

214

NAJMNOGU POSKAPEL LUKOT I KIKIRITKITE 60

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

PO^NA OKTOBERFEST!

Ceni na zemjodelski proizvodi na zelenite pazari (vo denari)

57

51 50

40

avgust 2011

36

juli 2011

19

22

22

31

28

25

30

34

32

30

41

19

20

10

0

domati

piperki

krastavici

jabolka

lubenica

banani

grozje

Spored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, najgolem porast na ceni na zemjodelskite proizvodi na zelenite pazari vo avgust 2011 godina, vo sporedba so juli 2011 godina, se zabele`uva kaj lukot, praskite i krastavicite, a dodeka najgolemo namaluvawe na cenite e zabele`ano kaj kromidot, grozjeto i lubenicata.Najgolemo zgolemuvawe na naj~estite ceni na zemjodelskite proizvodi na pazarite na golemo vo avgust 2011 godina, vo sporedba so istiot mesec od 2010 godina, se zabele`uva kaj lukot, kikiritkite vo zrno i lupenite orevi.

Najgolemo namaluvawe se zabele`uva kaj crvenite domati, kromidot i limonite

SVETOT NIZ MEDIUMITE THE WALL STREET JOURNAL Amerikanskiot vesnik objavuva storija za brokerot koj so nedozvoleno trguvawe so akcii ja o{teti {vajcarskata banka UBS za dve milijardi dolari. Analizata poka`uva deka predizvikanata {teta sigurno }e se odrazi vrz finansiskite rezultati na bankata. UBS potvrdi deka brokerot e Kveku Adoboli, vraboten vo bankata vo London.

PO POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot vesnik na Hr naslovnata stranica obna javuva intervju so ungarja skiot amvasador Ivan Gask bor, koj izjavuva deka vo bo Ungarija trae istragata Un za mitoto vo MOL. Spored nego, negovata vlada nema ne da se me{a vo nezavisnosta na sudstvoto i neno gira deka Ungarija vr{i gi pritisok vrz hrvatskite pr institucii. Se najavuva i in sredba me|u premierite sr na dvete zemji.

VEE VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik na naslovnata stranica prenesuva izjavi od srpski i kosovski politi~ari za aktuelnata sostojba me|u dvete dr`avi. Spored vesnikot, Pri{tina bara soglasnost od me|unarodnite sili da gi zazeme preminite, Belgrad povikuva na smirenost i da ne se predizvikuvaat nemiri.

EL NACIONAL Venecuelskiot vesnik objavuva detali od posetata na Dejvid Kameron i Nikola Sarkozi na Libija, sredbata so novata vlast i buntovnicite. I Kameron i Sarkozi & izrazile celosna poddr{ka na novata libiska Vlada, a na Gadafi mu pora~ale da se predade.

o otvorawe na prvoto bure so pivo, so muzika i povorka so obo`avateli na narodna zabava koi defiliraa na ulicite na Minhen, vo sabotata po~na tradicionalniot Oktoberfest, koj do 3 oktomvri }e sobere pove}e od {est milioni posetiteli. Чest da go otvori prvoto bure so pivo, a so toa da go ozna~i i po~etokot na 178 najgolem naroden festival i praznik na pivoto vo svetot, mu pripadna na gradona~alnikot na Minhen.

S

NA IZBOROT ORGANIZIRAN OD TRIPLE S RECRUITM

KAPITAL MEDIA GRU “NAJDOBAR RABOTODA Kapital Media Grup ja dobi tretata nagrada na izborot za najdobar rabotodava~ za 2011 godina vo Makedonija, vo kategorijata na kompanii so pomalku od 100 vraboteni

K

IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

Kapital Media Grup dobi nagrada za najdobar rabotodava~ vo Makedonija za 2011 godina, vo rangiraweto {to go sprovede Triple S Recruitment. Kapital Media Grup ja dobi tretata nagrada vo kategorijata na kompanii so pomalku od 100 vraboteni, kade {to prvata nagrada ja dobi Por{e Makedonija, a vtoronagradena e kompanijata Reaktiv.

Qup~o Zikov, direktor i glaven urednik vo Kapital Media Grup re~e deka e privilegija da se bide vo dru{tvo na najdobrite rabotodava~i vo zemjava, {to pred kompanijata postavuva predizvik praktikata {to ja ima vospostaveno pri odnesuvawe so svoite vraboteni da ja dorazviva i usovr{uva do nivo {to bi zna~elo maksimalna motiviranost i lojalnost predizvikana od zadovolstvoto {to se del od Kapital Media Grup.

“Najva`no e liderot vo kompanijata da ima vizija kade saka

da ja odnese kompanijata vo idnina, i koga taa vizija }e uspee da im ja prenese i na svoite vraboteni, toga{ imate posveten tim, so ~ija{to pomo{ samo neboto e granica za ostvaruvawe na va{ite celi”, istakna Zikov.

Vo kategorijata na kompanii {to imaat pome|u 100 i 500 vraboteni, prvata nagrada ja ponese Vip operator, vtor e AvtoMoto Sojuz na Makedonija i na tretoto mesto e kompanijata Nelt ST. Vo kategorijata na najgolemite makedonski kompanii, onie so pove}e od 500 vraboteni, prvonagraden e Makedonski Telekom, vtor e T-Mobile i na tretoto mesto e sinxirot supermarketi Tineks.

Nikola Qu{ev, direktorot na Vip operator, koj{to vtora godina po red ja dobiva prvata nagrada za najdobar rabotodava~, istakna deka taa pretstavuva odli~en indikator za zna~eweto i va`nosta koja vrabotenite ja imaat vo kompanijata, dotolku pove}e motivacija, Vip i ponatamu da prodol`i so isto tempo.

“Timot na Vip e najvredniot kapital {to go poseduvame.

Praviloto e zadovolni vraboteni - zadovolni korisnici - uspe{na kompanija. Zadovolstvoto e neopislivo

Del od timot na Kapital Media Grup so direktor

Triple S Recruitment go sprovede istra`u Vrabotenite anonimno poplnuvaa pra{ pra{awa koi opfa}aa 17 komponenti na istra`uvaweto be{e da se izmeri se dobie objektivna slika za sekojdnev vrabotenite, rabotnoto opkru`uvawe i organizacijata. {to ovaa nagrada pretstavuva priznanie tokmu od vrabotenite, od na{ite kolegi, od celiot Vip tim”, re~e Qu{ev.

Eden od prisutnite na ceremonijata, salata ja napu{ti so dve plaketi za najdobar rabotodava~. Daniel Sas, glaven izvr{en direktor na Makedonski Telekom i pretse-

datel na Upravniot odbor na T-Mobile, gi primi prvata i vtorata nagrada vo kategorijata na kompanii so pove}e od 500 vraboteni.

Triple S Recruitment go sprovede istra`uvaweto vo maj i juni 2011 godina, a u~estvuvaa 29 kompanii.

Vrabotenite anonimno

3 FAKTI ZA...

2,5% 2% 1,6%

]e porasne inflacijata vo 17 zemji-~lenki na Evropskata unija, se veli vo poslednata prognoza na Evropskata komisija Vo ramkite na granicata na ECB i ponatamu }e ostanat potro{uva~kite ceni, prognozora Komisijata Rast }e ostvari evropskata ekonomija do krajot na godinata, blagodarenie na rastot vo prvite {est meseci

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

PROCENKI...

MARIJA FEKTER

MINISTER ZA FINANSII NA AVSTRIJA

PODOBRO BANKROT OTKOLKU PRESKAPO SPASUVAWE

A

vstriskata ministerka za finansii, Marija Fekter, ne ja isklu~i mo`nosta deka scenarioto za spasuvawe na gr~kata ekonomija bi mo`elo da bide neisplatlivo re{enie.

“Mo`ebi bankrotot na Grcija e podobro re{enie otkolku premnogu skapoto spasuvawe”, istakna Fekter pri pristignuvaweto na sredbata na evropskite ministri za finansii vo Vroclav.

Taa potencira deka ako se dojde vo sostojba koja }e se poka`e poskapa od bankrot, }e treba da se razmisli za taa alternativa.

MENT

UP DOBI NAGRADA AVA^ ZA 2011”

VESTI...

MERKITE NA NBM ЌE OSLOBODAT POVEЌE PARI ZA KREDITI ajnovite merki na Narodnata banka za namaluvawe na del od zadol`itelnata rezerva, kako i noviot na~in na integrirano ispolnuvawe na potrebnoto nivo na likvidnost bez ogled na valutata treba da oslobodat pove}e pari koi mo`e da se plasiraat kako krediti.

“Namaluvaweto na rezervite za depoziti oro~eni nad dve godini nema mnogu da gi rastovari bankite, bidej}i najgolem del od depozitite se kratkoro~ni, no odlukata za integrirano ispolnuvawe na stapkata na likvidnost mo`e zna~itelno da pridonese za zgolemuvawe na kreditniot potencijal”, izjavi zamenikgeneralniot direktor na Stopanska banka, Toni Stojanovski.

Bankarite ocenuvaat deka ova namaluvawe na zadol`itelnata rezerva ne e vo taa mera vo koja bankite go baraa podolgo vreme za zgolemuvawe na kreditnata aktivnost i za namaluvawe na kamatnite stapki.

Novite merki ostavaat prostor i za proekcija na kamatite na kreditite.

“Teoretski gledano, dokolku se analizira izolirano samo vlijanieto na ovie promeni vo regulativata postoi prostor za namaluvawe na kamatnite stapki.

No, treba da se ima predvid deka s$ u{te postojat posledicite od krizata, od kade {to proizleguva vlo{uvaweto na kvalitetot na kreditnoto portfolio.

Nivoto na kamatnite stapki na kreditite e pod direkno vlijanie i na kamatite na depozitite, koi s$ u{te se nao|aat na relativno visoko nivo”, izjavi Valentina Traj~eva-Nikovska, ~len na Upravniot odbor na ProKredit banka.

N

NA NLB Í SE POTREBNI U[TE 400 MILIONI EVRA pravata i nadzorniot odbor na Nova Qubqanska banka (NLB) objavija deka do krajot na godinata e potrebna nova dokapitalizacija od 400 milioni evra, objavi slovene~ki “Finance”.

Sumata e pogolema od prvi~nite procenki deka bankata mo`e da se dokapitalizira so 250 milioni evra, potreben prag na adekvatnost na kapitalot vo slu~aj na nova svetska finansiska kriza.

“Poradi o~ekuvawata deka negativnite trendovi }e prodol`at, na bankata & e potreben pogolem kapital i rezervi za izveduvawe na strategijata”, veli pretsedatelot na Nadzorniot odbor na NLB, Marko Simoneti.

Najgolemata slovene~ka banka, koja e vo mnozinska sopstvenost na dr`avata, be{e dokapitalizirana vo mart godinava so 250 milioni evra od dr`avniot buxet.

Novata dokapitalizacija na NLB, koja nekolku godini e prisutna i vo Makedonija, treba da se ostvari vo periodot od 2012-2013 godina.

Bankata treta godina po red raboti so zagubi.

U

rkata na Triple S Speakers, Marija Solevska (vo sredinata)

uvaweto vo maj i juni 2011 godina. {alnik, pri {to odgovaraa na 102 na zadovolstvoto od rabotata. Celta zadovolstvoto na vrabotenite i da vnite rabotni zada~i, percepcijata na i me|u~ove~kite odnosi vo ramki na popolnuvaa pra{alnik, pri {to odgovaraa na 102 pra{awa koi opfa}aa 17 komponenti na zadovolstvoto od rabotata.

“Celta na istra`uvaweto be{e da se izmeri zadovolstvoto na vrabotenite i da se dobie objektivna slika za sekojdnevnite rabotni zada~i, percepcijata

na vrabotenite, rabotnoto opkru`uvawe i me|u~ove~kite odnosi vo ramki na organizacijata”, pojasni Du{ko Ugrinoski, direktorot na Triple S Group, kompanija vo ~ij{to sostav raboti Triple S Recruitment.

Inaku pred samoto dodeluvawe na nagradata, direktorot na marketing vo Triple S

NAJDOBRITE RABOTODAVA^I VO MAKEDONIJA ZA 2011 GODINA SPORED IZBOROT NA TRIPLE S RECRUITMENT KATEGORIJATA SO POVE]E OD 500 VRABOTENI Makedonski Telekom T-Mobile Tineks KATEGORIJATA ME\U 100 I 500 VRABOTENI Vip operator Avto-Moto Sojuz na Makedonija, Nelt ST KATEGORIJATA SO POMALKU OD 100 VRABOTENI Por{e Makedonija Reaktiv Kapital Media Grup

Group, Teodor Aleksov, kako svoevidno “zagrevawe” odr`a moti-

vacisko predavawe za mo}ta na menaxerskoto stimulirawe.

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2,227.46 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Minatata nedela na Makedonskata berza od redovnoto trguvawe be{e ostvaren promet od 40.056.555 denari.

Glavniot berzanski indeks MBI-10 na nedelno nivo zabele`a pad od 2,65% i trgovskata nedela ja zavr{i so vrednost od 2.227,46 indeksni poeni.

Makedonskiot berzanski indeks MBID na nedelno nivo zabele`a pad od 1,22% i trgovskata nedela ja zavr{i so vrednost od 2.370,77 indeksni poeni. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК РЖ Услуги

207.00 +6,00

+2,83% 2 83%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Раде Кончар

1,800.00 2 70% -2,70%

-50,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/0717/0727/0706/0816/0826/0805/0915/09

11,433.20 +186,45

+1,66% 1 66%

Denovive kontinuirano rastat cenite na akciite na Volstrit.

Poznava~ite smetaat deka pri~ina za toa e potegot na Evropskata centralna banka, koja pred nekolku dena objavi deka zaedno so ostanatite centralni banki }e obezbedi dovolno zaemi vo dolari za evropskiot finansiski sektor.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,365.82 8,864.16 1,209.11 2,286.56 5,544.58 768.13

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,53% +2,25% +1,72% +1,50% +0,66% +2,17%

€ $

1.1472

ПРОМЕНА

+0,1%

СТАПКА

1.376 ПРОМЕНА

-0,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1792,80 $ +0,64% 0 64% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

112,54 $ +0,21% 0 21% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

ANGELA MERKEL Obedinuvaweto na dolgovite nema da go re{i problemot.

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI CRVENKOVSKI: POVTORNO ]E IMA PREDVREMENI PARLAMENTARNI IZBORI iderot na SDSM, Branko Crvenkovski, vo intervju za Radio Slobodna Evropa, veli deka parlamentarni izbori }e ima mnogu skoro.

“Predvremeni parlamentarni izbori vo zemjava } e ima povtorno, no toa ne se dol`i na nekakov moj optimizam, tuku na pesimizam gledan od poslednite slu~uvawa vo Makedonija. Po izborite na 5 juni vlasta na ~elo so Gruevski gi prodol`uva istite politiki. Makedonija e dr`ava {to e s$ pomalku slobodna, s$ pomalku demokratska i s$ pomalku pravna, no s$ podaleku od ~lenstvoto vo NATO i otpo~nuvaweto na pregovorite so Evropskata unija”, izjavi Crvenkovski.

Toj go kritikuva premierot Gruevski i direktno go poso~uva kako odgovoren za skandaloznite nastani vo poslednite meseci kako ru{eweto na Kosmos na Fijat Canovski, zatvoraweto na nekoi mediumi, kako i apseweto na liderot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{kovski.

“Ima edno nepi{ano pravilo, ako vlasta onevozmo`uva demokratija vo instituciite, }e ja dobie na ulicite i nie sme podgotveni na taa faza na dejstvuvawe. Klu~no pra{awe e kako da dojdeme do momentot, koga mnozinskiot del na gra|anite }e dojdat do soznanie deka ovaa vlast ne producira institucionalna demokratija”, veli Crvenkovski.

Za sporot so imeto, toj istaknuva deka mnogu odamna se soglasile deka }e poddr`at kakvo bilo re{enie koe e prifatlivo za Gruevski i vlasta, no koe nema da navleguva vo nacionalniot identitet na makedonskiot narod, vo zasebnosta na makedonskiot jazik i makedonskata kultura.sistem.

L

MIJALKOV GI POVLE^E TU@BITE PROTIV BO[KOVSKI retsedatelot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{kovski, od [utka pismeno mu se izvini na direktorot na Upravata za bezbednost i kontrarazuznuvawe, Sa{o Mijalkov, za ka`anite kleveti i navredi za vreme na izbornata kampawa.

“Ovie kleveti i navredi gi izrekov vrz osnova na pogre{ni informacii i podatoci koi izminatiot period do mene slu~ajno ili namerno bea dostavuvani od opredelen krug lica”, se veli vo izjavata na Bo{kovski. Direktorot na UBK, Mijalkov, po javnoto izvinuvawe, re{i da gi povle~e site tri privatni tu`bi za navreda i kleveta.

“To~no e deka primiv takva izjava i vo konsultacija so mojot klient donesovme odluka da gi povle~eme site tu`bi {to gi podnesovme protiv Bo{kovski.

Stanuva zbor za tri tu`bi, no za edna od niv ve} e ima i pravosilna sudska presuda i nie za ovaa presuda nema da barame o{teta”, izjavuva advokatot na Mijalkov, Antonio Apostolski. Toj ne ja isklu~uva mo`nosta da bidat povle~eni i tu`bite {to Johan i Sowa Tar~ulovski gi podnesoa protiv Bo{kovski, dokolku toj i nim im se izvini. Чlenstvoto na Obedineti za Makedonija e revoltirano od javnoto izvinuvawe na liderot. Soprugata na Bo{kovski, pak, Violeta Bo{kovska, veli deka ne znae {to e pri~inata poradi koja nejziniot soprug ja napi{al i potpi{al vakvata izjava.

Taa potvrduva deka potpisot na pismoto so izvinuvaweto e na nejziniot soprug, no objasnuva deka na poslednata poseta na Qube vo zatvorot toj ne & ka`al za negovite nameri da mu se izvini na prviot ~ovek na tajnata policija vo Makedonija. Izvinuvaweto na Bo{kovski e potpi{ano eden den pred da po~ne sudeweto za nelegalnoto finansirawe na predizbornata kampawa. Toj be{e uapsen na 6 juni pred restoranot Vodenica vo Skopje, koga kaj nego bea pronajdeni 100.000 evra.

P

ALASTER KEMPBEL ]E GO SOVETUVA HA[IM TA^I laster Kembel, nekoga{en konsultant vo vladata na Toni Bler, e noviot sovetnik na kosovskiot premier, Ha{im Ta~i. Kosovskata Plada pobara od Kempbel soveti za strate{kite komunikacii na zemjata, vklu~uvaj}i gi i planovite za novi reformi i procesot na evrointegracija.

Kosovskata Vlada smeta deka na ovoj na~in }e gi intenzivira oficijalnite poseti vo zemjata i }e ja zasili komunikacijata so visokite evropski funkcioneri.

Alaster Kempbel e cenet ekspert vo ovaa oblast i zatoa ~lenovite na kosovskata Vlada sakaat da go zemat kako konsultant vo svoite redovi.

Toj na kosovskite gra|ani im e poznat po negovata uloga vo vladata na porane{niot britanski premier Toni Bler, kade {to uspe{no pomogna pri saniraweto na posledicite od etni~kata ~istka vo re`imot na Milo{evi}.

A

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

VESNA JANEVSKA

pretsedatel na Dr`avnata popisna komisija

POPISOT NE MO@E DA BIDE REZULTAT NA POLITI^KI DOGOVOR

Popisot e sproveduvawe zakon i zatoa, Popisnata komisija ne ja pra{a Vladata dali ima politi~ki dogovor, tuku dali dobro go ~itame Zakonot, a toa tie i ni odgovorija, veli Janevska, objasnuvaj}i kako e postignat dogovorot za odr`uvawe na popisot na naselenieto vo oktomvri MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

ako go ocenuvate interesot na gra|anite na neodamna zavr{eniot Konkurs za u~esnici vo sproveduvaweto na popisot na teren?

Dostaveni se me|u 7.000 i 8.000 prijavi za reonski popi{uva~i i instruktori i za ~lenovi na komisiite na popisnite reoni. Ova se prijavite dostaveni li~no, a se ~ekaat u{te ispratenite po po{ta i potoa site }e se vmetnat vo kompjuterska baza, od koja podocna Dr`avnata popisna komisija }e napravi izbor. Vo momentov sme fokusirani na izborot na u~esnici vo popisot od administracijata, koja isto taka }e bide vklu~ena vo site tri instanci vo site 84 op{tini. Vo Komisijata za popisen reon treba da ima pretstavnik i od op{tinata, koj lokalnoto naselenie } e go poznava, so cel zgolemuvawe na doverbata. Ovoj proces mora da zavr{i do deneska (ponedelnik) za da mo`e Dr`avniot zavod za statistika da gi podgotvuva dogovorite, licencite i karti~kite za identifikacija na u~esnicite vo popisot, {to e ogromna rabota ako se ima predvid za kolkav broj lu|e stanuva zbor. Vo me|uvreme }e po~ne obukata na izbranite, prvo vo Skopje, a potoa i vo vnatre{nosta.

Se nadevam deka olesnitelna

K

okolnost }e bide toa {to del od prijavenite }e imaat iskustvo od prethodno u~estvo vo popisna operacija. Sostavuvaweto na kompjuterskata baza }e go zavr{ime najdocna vo ~etvrotok.

Kolkavi }e bidat honorarite za popi{uva~ite?

Honorarite }e zavisat od brojot na popi{ani doma} instva, pri {to postojat poprazni i popolni krugovi, kako vo Skopje, kade {to i vo dve zgradi `iveat golem broj lu|e. Za u~esnicite od administracijata honorarite }e se dvi`at okolu 9.000 denari, a za prijavenite na konkursot me|u 10.000 i 12.000 denari.

Dali ~lenovite Albanci vo Komisijata se zadovolni od postignatiot dogovor ili go do`ivuvaat kako nametnat?

Vo ovoj moment tie se odnesuvaat najkorektno i kako i nie, maksimalno go po~ituvaat postignatiot dogovor. Atmosferata vo Komisijata e relaksirana, za razlika od proletta, koga imavme posu{tinski nesoglasuvawa.

Zo{to do kraj go odlo`uvavte baraweto na mislewe od Vladata za na~inot na koj{to treba da se ~ita Zakonot za popis, koga nesoglasuvawata vo Komisijata po~naa u{te proletoska?

Kolegite vo Komisijata od albanski etnikum so pravo baraa politi~ka poddr{ka za na javnosta da & bide jasno deka dvete vladeja~ki

partii stojat zad popisot i za da gi namalime politi~kite disonanci me|u politi~kite subjekti vo albanskiot blok.

Docna go pobaravme misleweto od Vladata, za{to postoi Komitet zadol`en da vodi gri`a za popisot, vo koj u~estvuvaat pretstavnici na Vladata i na dvete vladeja~ki partii, so koi nie postojano kontaktiravme, nadevaj}i se deka taka }e go re{ime problemot. No, rezultatite bea varijabilni – }e postignevme dogovor, pa potoa ne, i zatoa se odlu~ivme da pobarame mislewe od Vladata dali razmisluvame vo vistinski pravec. Vo me|uvreme mediumite objavija deka postoi politi~ki dogovor vo vladinata koalicija za popisot i nie toa sakavme da go proverime za da ne napravime politi~ki problem, iako, povtoruvam, popisot ne mo`e da bide rezultat na politi~ki dogovor, tuku e pra{awe na sproveduvawe zakon. Zatoa ne ja pra{avme Vladata dali ima politi~ki dogovor, tuku dali dobro go ~itame Zakonot, a toa tie i ni odgovorija.

DPA objavi deka sprovela paralelen popis vo oddelni mesta i od nivnite izjavi mo`e da se zaklu~i deka u{te pred da se odr`i popisot tie go proglasija za neuspe{en. O~ekuvate li problematizirawe na popisnite rezultati od del od albanskata zaednica?

Iskreno se nadevav deka }e mo`am kako pretsedatel na

Komisijata da go izbegnam politiziraweto na popisot, za{to sekade vo svetot toa e statisti~ka operacija od koja gra|anite i dr`avata imaat benefit. No, fakt e deka vo Makedonija ne mo`e{e da se izbegne politiziraweto.

Paralelen popis nema kapacitet da sprovede nitu edna partija, duri ni na lokalno nivo. Popisot e mnogu slo`ena i dlaboko osmislena rabota.

Komisijata gi pokani site koi sakaat da vidat kako } e se odviva popisot i site koi sakaat da imaat uvid vo rezultatite da se prijavat i da u~estvuvaat vo operacijata.

Tuka mislam i na ~lenovi i na simpatizeri na politi~ki partii. Taka }e nema potreba od paralelni popisi. Od druga strana, me raduva toa {to del od albanskite politi~ki partii objavija deka nema da go bojkotiraat popisot. Dosega ne sum slu{nala makedonski subjekt od koe bilo nivo da izrazi somne` vo dosega{nata rabota na celokupnata struktura {to go organizira popisot, taka {to, se nadevam deka vo toj pravec }e se dvi`at site drugi politi~ki razmisluvawa vo dr`avata.

Imame i me|unaroden monitoring na popisot, koj }e izgotvi svoj izve{taj, a lo{ izve{taj za popisot vo Makednija ne e lo{ samo za Dr`avnata popisna komisija ili Zavodot za statistika, tuku za celata dr`ava. Tie {to sakaat da pravat manipulacii najprvin si na{tetuvaat sebesi, a potoa i na dr`avata.

BEZ DVOTRETINSKA PODDR[KA ZA MEHMETI

AXIEV ]E OSTANE PRV LUSTRATOR?!

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

pozicijata ostanuva na stavot deka nema da go poddr`i izborot na Agim Mehmeti za nov pretsedatel na Komisijata za verifikacija na faktite. Tie se protiv na~inot na koj e predlo`en Mehmeti, bidej}i na poslednata sednica na Komisijata za pra{awa na izborite i imenuvawata ve}e bil postignat konsenzus za izbor na Blagoja Ge{oski.

Na dene{nata plenarna sednica izborot na prv lustrator e na dneven red, no Mehmeti bez poddr{kata na opozicijata nema da bide izbran, za{to ne }e mo`e da dobie dve tretini od glaso-

O

vite na pratenicite. “ N emame ni{to pr ot iv predlogot Mehmeti da bide izbran za pretsedatel na Komisijata za lustracija, no nema da glasame za negov predlog, bidej}i ve}e be{e prifaten drug predlog”, veli pratenikot na NSDP, Goran Misovski.

Aleksandar Spasenovski od VMRO-DPMNE, koj e ~len na Komisijata za pra{awa na izborite i imenuvawata, veli deka opozicijata glasala protiv, no ne bila pokrenata nikakva diskusija od nivna strana za predlogot.

Od vladeja~kata partija tvrdat deka opozicijata ne go po~ituva principot na rotacija na pretsedatelskoto mesto od redovite na ~lenovite na Komisijata.

Spored odlukata na sobraniskata komisija, Mehmeti e predlo`en za pretsedatel, a s$ u{te aktuelniot Tome Axiev za zamenik-pretsedatel na Komisijata za lustracija.

Vo vakvata postavenost na ~elnite mesta vo Komisijata za lustracija opozicijata gleda obid za smisleno propa|awe na izborot na Mehmeti poradi uslovenosta so dvotretinsko mnozinstvo na glasovi, za Axiev i ponatamu da ostane na ~elo na Komisijata. Mandatot na Axiev iste~e u{te vo fevruari, no poradi predvremenite parlamentarni izbori be{e odlo`uvan izborot na nov pretsedatel.

Novopredlo`eniot kandidat za pretsedatel, Mehmeti, vetuva deka ako bide izbran,

}e ja popravi atmosferata vo Komisijata i }e go vrati nejziniot ugled.

“Izborot na pretsedatel se vr{i so rotacija i zatoa e sosema normalno {to jas se pojaviv kako predlog.

Nema da se me{am vo odlukata na Sobranieto pri izborot – kako }e se dogovorat partiite, taka }e bide.

Vo Komisijata rabotite se izlezeni od kontrola, no ne vo toj obem {to se prika`uva vo javnosta. Normalno e vo sekoj kolektiv da postojat nedorazbirawa, koi jas, dokolku bidam izbran, } e gi razre{am i nema da dozvolam da podlegneme na vlijanija, {to go doka`av u{te vo mojot prv mandat kako pretsedatel”, izjavi Mehmeti za “Kapital”.

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

Politika / Pari / Dr`ava

ENIGMA E KOLKU VRABOTENI IMA JAVNIOT SEKTOR

7

PREGLED VESTI

JAVNATA ADMINISTRACIJA RASTE NA TEREN, A VO BUXETOT SE NAMALUVA Spored podatocite od buxetite na Republika Makedonija vo izminative ~etiri godini, brojot na slu`benicite po oddelni sektori se namaluva ili varira, no vo pomali ramki, iako sekojdnevno tamu ima novi vrabotuvawa

orane{niot pretsedatel na Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata (DKSK), Ilmi Selami, aktuelen ~len na Komisijata, pobaral razre{uvawe od ovaa telo. Selami za mediumite ja potvrdi informacijata i veli deka ja donel ovaa odluka od subjektivni pri~ini. Toj negira deka negoviot poteg e rezultat na pritisoci od dr`avni strukturi.

“Rabotata vo Komisijata odzema vreme i energija, taka {to sakam poseriozno da zaplivam vo akademskite vodi, odnosno da gi zavr{am postdiplomskite studii na Fakultetot za bezbednost vo ramkite na bitolskiot univerzitet”, izjavi Selami, dodavaj}i deka Antikorupciskata komisija dosega poka`ala deka ne podlegnuva na pritisoci, no kako {to naglasuva, sekoga{ mo`ela da raboti i podobro. ^lenovite na Antikorupciskata komisija gi izbira Sobranieto na predlog preku konkurs.

P

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

ako javnata administracija vo Makedonija verojatno dostigna 180.000 lica, vo evidencijata na Buxetot pi{uva deka se namaluva brojot na vrabotenite vo pove}e javni sektori. Ministerot za odbrana, Fatmir Besimi, koj prv, vo intervjuto za “Kapital”, ja objavi brojkata od 180.000 administrativci vo javniot sektor, veli deka taa s$ u{te ne e potvrdena.

“Brojkata od 180.000 vraboteni vo javnata administracija, koja ne e potvrdena od nitu edna dr`avna institucija, kako Zavodot za statistika ili Ministerstvoto za informati~ko op{testvo i administracija, se odnesuva na site vraboteni vo javniot sektor, a tuka spa|aat dr`avnite kompanii, javnite pretprijatija i sli~no”, veli Besimi.

Sepak, toj smeta deka i 20% od vkupniot broj vraboteni vo javniot sektor, kolku {to poka`uvaat oficijalnite statistiki, se premnogu za zemja kako Makedonija. “ Z a g r i ` u v a f a k to t { to dr`avata e najgolem rabotodavec”, potencira Besimi. Vo taa nasoka, toj apelira deka dr`avata treba da se gri`i pred s$ da ja odr`uva makroekonomskata stabilnost i da ja podobri delovnata klima.

Spored podatocite od buxetite na Republika Makedonija vo izminative ~etiri godini, brojot na slu`benicite po

I

HAUIT VETUVA ISKRENO ZALO@UVAWE ZA SPOROT SO IMETO oddelni sektori se namaluva ili varira, no vo pomali ramki, iako sekojdnevno tamu ima novi vrabotuvawa.

Spored podatocite od Buxetot za 2008 godina, vo MVR, kade {to ima najgolem broj slu`benici, brojot na vraboteni iznesuva{e 12.245, a vo 2011 godina padna na 11.437.

Brojot na vrabotenite vo odbranata pak, minatata godina bil povisok za okolu 500 lica. Vo 2008 godina imalo 8.680, a godinava 8.069. Najgolema razlika se zabele`uva vo Ministerstvoto za obrazovanie - od okolu 16.000 vraboteni vo 2008 godina brojot se namalil dvojno vo 2011 godina, na 7.663.

Porane{nata ministerka za ekonomija Vera Rafajlovska, isto kako i ministerot Besimi, smeta deka najgolem problem vo izminatite 20 godini e toa {to dr`avata se

javuva kako najgolem rabotodavec.

“Jas navistina mislam deka imame troma i pregolema administracija. S$ u{te mnogumina sakaat i pravat s$ za da bidat vraboteni vo administracijata. Ottamu i platite se poniski, bidej}i se sigurni deka toa im e trajno vrabotuvawe, deka so pomalku rabota mo`at podobro da `iveat i da napreduvaat”, veli Rafajlovska vo intervju za “Kapital”.

Taa predlaga vnimatelno sledewe na rabotata na sekoj poedinec i so pomo{ na poznatite metodi za ocenuvawe na rabotata, postojano da se namaluva platata i tie lu|e vrz osnova na pozitivnite zakonski propisi da ja napu{taat rabotata.

Ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, nekolku-

pati izjavi deka javnata administracija ima 120.000 slu`benici. Dolgonajavuvaniot registar za javna administracija, koj treba da ja dade brojkata, strukturata i profesionalnata kvalifikacija na vrabotenite vo javniot sektor, s$ u{te ne e izgotven. “^ekame podatoci od u{te nekolku institucii za da go kompletirame registarot i toj da stane dostapen za javnosta”, izjavi Ivanovski.

Preku specijalnata grupa za javnata administracija, Evropskata unija minatata nedela go skenira{e sproveduvaweto na reformite vo javnata administracija. Del od preporakite na Evropskata komisija vo posledniot ize{taj se odnesuvaa i na namaluvawe na prenatrupanata i neefikasna javna administracija.

VO DEKEMVRI VO ATINA

ARIFI O^I VO O^I SO PANGALOS MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

icepremierkata za evropski pra{awa, Teuta Arifi, vo dekemvri }e odi na gosti kaj gr~kiot vicepremier, Teodoros Pangalos.

Arifi vo petokot otkri deka dobila odgovor na pismoto koe na po~etokot od septemvri mu go isprati na gr~kiot vicepremier, Teodoros Pangalos.

“Toj odgovara na dobrite nameri {to gi iska`av i ja poka`uva podgotvenosta da & se pomogne na zemjava vo odnos na tehni~kata poddr{ka za ~lenstvoto vo Evropskata unija. Me kani vo dekemvri vo Atina na bilateralna sredba”, re~e Arifi.

Vo pismoto do Pangalos, Arifi izlo`i idei za sorabotka orientirani kon evropskata idnina na Balkanot. Tehni~kata pomo{ {to ja vetuva Pan-

V

SELAMI SI ODI OD ANTIKORUPCISKA

galos, kako {to informira vicepremierkata, glavno se odnesuva na EU-fondovite i na prekugrani~nata sorabotka. Vakvi obidi za pismena korespondencija praktikuva{e i prethodniot minister za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, no tie zavr{uvaa bez rezultat.

Arifi re~e deka }e ja prifati pokanata na Pangalos.

Amerikanskiot ambasador vo zemjava, Pol Volers, so kogo Arifi pred tri dena ja ima{e prvata oficijalna sredba, sredbata na dvajcata vicepremieri vo Atina ja oceni kako mnogu zna~ajna i spored nego, so toa }e se napravi golem ~ekor napred i }e se dade primer za perspektivite na idnite makedonskogr~ki odnosi vo svetlina na poka`anata dobra volja.

“So vicepremierkata razgovaravme za site pra{awa {to se odnesu-

vaat na evroatlantskata integracija na Makedonija, za koja znam deka e edna od primarnite celi na makedonskata Vlada. Toa e edna i od na{ite primarni celi. So netrpenie ~ekam da rabotime zaedno na site pra{awa so zamenikot-premier i so site ~lenovi na Vladata za da se sovetuvame i da & pomogneme na Makedonija na sekoj mo`en na~in da se dvi`i napred kon ~lenstvoto vo NATO i vo EU”, istakna Volers po sredbata.

Arifi i Volers glavno razgovaraa za temata {to dominira na site sredbi na doma{niot politi~ki vrv so pretstavnici na me|unarodnata zaednica – perspektivite na evroat-

lantskata integracija na zemjata.

“Se soglasivme deka evroatlantskite integracii na Makedonija se visok prioritet od zna~ewe za site gra|ani”, izjavi Arifi po sredbata.

zvestuva~ot za Makedonija vo Evropskiot parlament, Ri~ard Hauit, vetuva deka }e go iskoristi seto svoe vlijanie za da se iznajde kompromis so koj bi se nadminal sporot za imeto na Makedonija. “]e go iskoristam sekoe mo`no vlijanie za da ohrabram kompromis i postignuvawe dogovor. Ne sum medijator, no sakam ova pra{awe za imeto da se re{i”, izjavi Hauit vo intervju za Doj~e Vele.

Za nadminuvawe na sporot za imeto Hauit veli deka }e se zalaga na site negovi sostanoci vo Makedonija, Brisel i Strazbur, no i pri sredbite so gr~kite politi~ari. Vo intervjuto toj tvrdi deka evropskite funkcioneri nemaat odgovornost vo sporot za imeto.

“Pra{aweto za imeto ne e odgovornost na funkcionerite vo Brisel, nitu pak moja odgovornost, no sakame da bide re{eno. Ne se dobri diplomatskite sporovi me|u sosedni zemji, a jas ne sakam da prodol`at pre~kite za priemot na zemjata i vo EU i vo NATO. Odgovornosta za postignuvawe re{enie e kaj dvete zemji vklu~eni vo pregovorite, no i kaj medijatorot od ON”, smeta Hauit.

Izvestuva~ot za Makedonija stravuva deka nere{avaweto na sporot za imeto bi mo`elo i negativno da se odrazi vrz preporakata za po~etok na pregovorite.

“Fer e da se ka`e deka sum sre}en {to rabotam so [tefan File i mislam deka toa {to go ka`a koga be{e vo Skopje, deka pozitivnata preporaka na Evropskata komisija za po~etok na pristapnite pregovori ne e zacementirana, e mnogu jasna poraka. Toa be{e u~tiva i diplomatska poraka, no be{e jasno deka s$ dodeka imame }or-sokak vo pra{aweto za imeto i s$ dodeka misleweto na Komisijata e deka nema dovolen napredok vo nekoi oblasti, kako {to be{e zabele`ano minatata godina, ne mo`e da se garantira status kvo od gledna to~ka na Komisijata”, veli Hauit.

I

ALBANSKITE INTELEKTUALCI SO KRITIKA DO PREMIEROT I VLADATA ovoformiranata grupa od albanski intelektualci, nare~ena G-21, u{te na prvata sredba otvoreno ja kritikuva{ vladata so nejzinite aktivnosti, a povikot na premierot Nikola Gruevski za obedinuvawe, go ocenuvaat kako neiskren.

Albanskite intelektualci se ednoglasni deka problemot so imeto na zemjata treba da se re{i vo najkus mo`en rok, i so toa Makedonija da izleze od, kako {to velat, momentalnata status kvo pozicija. Na prvata debata u~estvuvaa porane{nite pratenici Mersel Biqali i Flora Kadriu, analiti~arite Albert Musliu i Sefer Tahiri, kako i porane{niot minister za finansii, Xevdet Hajredini.

Klubot G-21, preku sredbi }e se obide da otvori debata za site pra{awa koi pretstavuvaat pre~ka za ~lenstvo na Makedonija vo NATO i EU, za da se iznajdat re{enija za nivno {to pobrzo nadminuvawe.

Spored niv, koalicioniot partner vo vladata, DUI, ne storila ni{to vo poslednite godini za da se promeni sostojbata.

Tie potenciraat deka Albancite vrz osnova na ova pra{awe dosega bile mnogu tolerantni, od po~it kon Makedoncite i nivnite patriotski ~uvstva, no deka sega e vreme da se najde re{enie i da se zabrza procesot na integracija na Makedonija kon evropskoto semejstvo.

N

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

DR@AVATA JA DAVA SKOPSKATA DEPONIJA NA PRIVATEN KONCESIONER

17 KOMPANII SAKAAT DA INVESTIRAAT VO DRISLA

Poradi lo{ata infrastruktura i nedostigot od pari, }e se bara privaten sodru`nik vo Drisla na period do 35 godini. Se o~ekuva toj partner da investira 82 milioni evra i da ja napravi deponijata evropska

665.485

IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

edumnaeset kompanii od Avstrija, Germanija, Kina, SAD, Kanada, Italija i [vedska dosega oficijalno ja posetile skopskata deponija Drisla. Pri~ina za toa e {to gradot Skopje bara nov privaten sodru`nik, so koj }e se osnova dru{tvo za ograni~ena odgovornost, koe }e dobie koncesija za upravuvawe so otpadot vo deponijata vo rok do 35 godini. Gradot Skopje }e bara od privatniot sodru`nik da investira so cel Drisla da raboti vo soglasnost so evropskite standardi i regulativi.

Poradi lo{ata infrastruktura na deponijata, koja se nao|a na 14 kilometri od centarot na glavniot grad, se bara privaten investitor koj }e go podobri raboteweto na deponijata, za {to se procenuva deka se potrebni 82 milioni evra.

“Dosega vo Drisla se investirani okolu 10 milioni evra.

No, za ispolnuvawe na novite proekti se potrebni u{te 82

evra iznesuva dobivkata na Drisla za 2010 godina

S

K

O

M

E

R

[TO ZNA^I RABOTA POD KONCESIJA?

10

odelot na koncesija e eden od najpoznatite modeli na javno-privatno partnerstvo (JPP), koj direktno gi povrzuva privatniot partner (koncesioner) so krajnite korisnici na uslugite. Privatniot partner, iako e pod kontrola na javniot, gi dava javnite uslugi i gi napla}a od krajnite korisnici. Vo odredeni slu~ai mo`no e koncesionerot da mu pla}a na javniot partner koncesiski nadomest. Vo drugi slu~ai pak, javniot partner mu pla}a na koncesionerot odreden nadomest kako dopolnuvawe za nenaplateniot nadomest koj go napla}a koncesionerot od krajnite korisnici.

Rizikot od vr{ewe na dejnosta, po pravilo, go prezema koncesionerot, a infrastrukturata izgradena od privatniot partner po istekuvaweto na dogovorot se prenesuva ili ostanuva vo sopstvenost na javniot partner.

Dodeluvaweto koncesija e mo`no samo vo slu~aj ako toa go dozvoluvaat materijalnite zakoni.

M

milioni evra se investirani vo Drisla od 1991 do 2011 godina

milioni, koi treba da gi obezbedi privatniot sodru`nik.

Najva`no e noviot partner, barem na po~etokot, da ponudi isti ceni za uslugite, iako ne e isklu~ena mo`nosta vo idnina tie da rastat poradi investiciite i dvi`eweto na cenite na energensite na svetskite berzi”, veli Goran Angelov, generalen direktor na JP Deponija Drisla.

Za nego e zna~ajno i kolkav procent od DOO }e poseduva gradot Skopje.

“Interesot za nao|awe privaten sodru`nik so koj }e se postigne dogovor za konC

I

J

A

L

E

N

cesija e golem, a o~ekuvame vo idnina da prodol`i da raste. Dosega 17 kompanii od Avstrija, Germanija, Kina, SAD, Kanada, Italija i [vedska dojdoa vo oficijalna poseta na Drisla i se nadevame deka }e izbereme partner koj na gra|anite } e im gi ponudi uslovite koi najmnogu im odgovaraat”, veli Angelov.

Vo momentov na deponijata nema dovolno infrastruktura, nema postrojka za selekcija na otpad, ne postoi sistem za pribirawe na iscedokot i gasot, a golem del od otpadot O

G

L

A

S

ostanuva nepokrien. Sanitarnata deponija Drisla e vo funkcija 24 ~asa dnevno, 365 dena vo godinata. JP Deponija Drisla se klasificira kako malo ili mikropretprijatie, a lani imalo 125 vraboteni. Dobivkata na Drisla za 2010 godina iznesuva 665.485 evra, a 17% od prihodite se donacija ili subvencija od gradot Skopje.

Angelov veli deka glavno }e se fokusiraat na zape~atuvawe na starata deponija i izgradba na nova i posofisticirana.

Vo momentov od najgolem inK

O

M

E

R

teres e da se izgradi stanica za pro~istuvawe na otpadnite vodi koi se slevaat vo deponijata. Angliska firma specijalizirana za izrabotka na studii za upravuvawe so otpad izrabotila takva studija - za najoptimalnata tehnologija koja treba da se C

I

J

A

L

E

N

primeni. Treba da se nabavat pove}e novi postrojki - za selekcija na otpad, za tretman na otpad i na grade`niot {ut. JP Deponija Drisla e edinstvenoto pretprijatie vo zemjata koe vr{i sobirawe, transport i sogoruvawe na medicinski otpad.

O

G

L

A

S

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

VIP PROSLAVI ^ETIRI GODINI NA MAKEDONSKIOT TELEKOMUNIKACISKI PAZAR

125 MILIONI EVRA VIP INVESTIRA[E ZA 4 GODINI

Istaknuvaj}i deka edinstveno fer igrata e dobra igra, Qu{ev veli deka e zadovolen od sproveduvaweto na zakonskata regulativa, no veli deka na pazarot s$ u{te ima prostor za intervencija vo oddelni segmenti. Najpoznatiot svetski fudbalski sudija, Pjerluixi Kolina, be{e specijalen gostin na proslavata na ~etirigodi{ninata na Vip KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

o 533.000 korisnici, 24% pazaren udel, rast na prihodite od nad 62% i so 99% pokrienost na naselenieto, najmladiot telekomunikaciski operator vo zemjava, Vip, go odbele`a ~etirigodi{noto rabotewe vo Makedonija.

Menaxmentot na kompanijata istakna deka seto toa {to go vetile vo septemvri 2007 godina i go ostvarile.

Generalniot izvr{en direktor na Vip, Nikola Qu{ev, veli deka za ~etiri godini mnogu ne{ta se promenile na telekomunikaciskiot pazar vo Makedonija, za {to najverojatno pioner bil tokmu Vip. Ovaa godina operatorot za prvpat ostvari pozitivna zarabotka pred odano~uvawe, kamati, depresijacija i amortizacija (EBITDA).

“Pred ~etiri godini vetivme jasna i fer ponuda,

S

K

O

M

E

R

poniski ceni, superiorna korisni~ka gri`a, inovativni uslugi, kvalitetna mre`na pokrienost, kako i najdobri ceni za site korisnici. Sekoj 16-ti den vo ovie ~etiri godini lansiravme nova usluga. Prvi na makedonskiot pazar go donesovme telefonot Blekberi, maliot tablet-kompjuter, 3D telefonot, kako i telefonot koj poddr`uva Windows 7. Sevo ova e izvonreden uspeh na koj sme isklu~itelno gordi”, izjavi Qu{ev.

Toj dodade deka srabotenoto dosega i za korisnicite i za pazarot za niv e dovolna garancija deka i ponatamu }e prodol`at u{te pointenzivno da im go ovozmo`uvaat na korisnicite najpovolnoto, najkvalitetnoto i najinovativnoto od svetot na mobilnata telefonija.

Vo izminatite ~etiri godini Vip investiral pove}e od 125 milioni evra vo razvoj na mre`ata, tehnologijata, marketingot i ostanatite biznis-segmenti. Za slednata C

I

J

A

L

E

N

godina, Qu{ev najavi novi investicii i inovativni re{enija, koi }e se merat vo milioni evra, ne sakaj}i da ja precizira sumata i konkretnite proekti.

Parite za site proekti od kompanijata velat deka dominantno gi dobivaat od mati~nata kompanija, Telekom Avstrija grupacijata.Istaknuvaj}i deka edinstveno fer igrata e dobra igra, Qu{ev veli deka e zadovolen od sproveduvaweto na zakonskata regulativa, no veli deka na pazarot s$ u{te ima prostor za intervencija vo oddelni segmenti “Nemame elementi za kritika vo delot na sprovedenite zakonski i podzakonski akti. Toa {to veruvame deka mo`e da se napravi kako is~ekor e regulirawe na cenite na SMS-porakite, za koi vo nekolku navrati ka`avme deka, spored na{e mislewe cenata e relativno visoka i e cena koja{to e ostavina od nekoi drugi vremiwa. Cenata na SMSporakite ne e promeneta O

G

L

A

S

Pjerliuxi Kolina

svetski fudbalski sudija vo penzija Kako vo fudbalot, taka i vo rakovodeweto na biznisot, ~estopati ste prinudeni da donesete brza i hrabra odluka, pod te{ki okolnosti. Edna od najva`nite raboti za da se bide lider e, sekako, mudrosta. No, najva`no kaj liderot e da go znae patot kade odi, da go ubedite site okolu vas deka patot po koj ste zamislile da ~ekorite e vistinskiot.

Nikola Quшev

glaven izvr{en direktor na Vip Da se bide najmlad ne e hendikep, tuku prednost. Vip go doka`a toa na makedonskiot telekomunikaciski pazar. Uspehot ne se slu~i preku no}.

Potrebna e golema energija, posvetenost, no i golema hrabrost i intenzivni i obemni vlo`uvawa za da se postigne sakanata cel. gostin na proslavata na ~etirigodi{ninata na Vip, koj pred mnogubrojnite gosti zboruva{e deka sudeweto natprevar i noseweto klu~ni odluki,

ve}e osum godini. Smetame deka taa cena ne e ve}e relevantna”, re~e Qu{ev.

Najpoznatiot svetski fudbalski sudija, Pjerluixi Kolina, be{e specijalen K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

brzo, re{itelno, hrabro, i ~esto vo te{ki okolnosti i pod pritisok e sli~no kako noseweto strate{ki odluki koga stoite na ~elo na edna kompanija.

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI NITU EDNA OP[TINA NEMA DOZVOLA ZA PRODA@BA NA DR@AVNO ZEMJI[TE itu edna op{tina s$ u{te ne gi ispolnila uslovite za proda`ba na dr`avno grade`no zemji{te. Iako, spored zakonot, od 1 juli godinava op{tinite imaat nadle`nost da upravivaat so zemji{teto, Komitetot za grade`no zemji{te s$ u{te ne dalo nitu edno ovlastuvawe. [est op{tini me|u koi Gevgelija, Karpo{, Ko~ani, Strumica, Veles i Demir Kapija minatiot mesec podnesoa barawa, no bea vrateni poradi nekompletna dokumentacija. Od Ministerstvoto za transport i vski najavuvaat deka najdocna do krajot na nedelata }e bidat izdadeni prvite odobrenija na op{tinite.

“Nitu edna op{tina dosega nema dobieno ovlastuvawe za upravuvawe so grade`no neizgradeno zemji{te. Komitetot za grade`no zemji{te, odlu~uva po pristignatite barawa od strana na op{tinite soglasno so zakonskite propisi i se o~ekuva do krajot na nedelata da bidat izdadeni prvite ovlastuvawa”, informiraat od Ministerstvoto za transport i vrski. Vo me|uvreme, Ministerstvoto prodol`uva so proda`ba na dr`avno grade`no zemji{te. Vo naredniot period dr`avata }e ponudi na proda`ba okolu 50 lokacii za izgradba na vinarnici, kako i parceli vo nekolku skopski op{tini za izgradba na industriski objekti i delovni centri.

N

KOMPANIJA OD SEJ[ELITE ]E PROIZVEDUVA STRUJA VO MAKEDONIJA ompanija od Sej{elite }e proizveduva i }e trguva so struja. Spored podatocite na Centralniot registar, minatata nedela e osnovana kompanijata Bilding kapital DOOEL, dru{tvo za proizvodstvo, trgovija i uslugi od Skopje. Kompanijata e osnovana so osnoven vlog od 10.000 evra.

Sopstvenik na Bilding kapital DOOEL e istoimenata Bilding kapital CH LTD, so adresa na Sej{elskite Ostrovi.

Osnovnata dejnost, spored podatocite od Centralniot registar, e proizvodstvo na elektri~na energija, a kako upravitel se javuva Stefan Pulejkovski. Stefan Pulejkovski e poznat vo javnosta kako porane{en pretsedatel na Pliva~kata federacija na Makedonija.

K

SESTRITE KLOP^EVSKI ]E ORGANIZIRAAT "IVENTI" ragana Kolop~evska i Biljana Klop~evska, }erkite na porane{niot direktor na Vardar osiguruvawe, Stojan Klop~evski, osnovaat kompanija za organizirawe "iventi". Spored podatocite na Centralniot registar na Makedonija, imeto na nivnata kompanija e Siti hol centar, dru{tvo za organizirawe biznis i privatni nastani.

Kompanijata e osnovana so pari~en vlog od 310.000 denari, a kako sopstvenici se navedeni dvete sestri Klop~evski.

Biljana Klop~evska e vrabotena kako marketing-direktor vo osiguritelnata kompanija Vardar osiguruvawe, a del od nejzinata rabota e i organizirawe "iventi", advertajzing i promotivni materijali. Nejzinata sestra, Dragana Klop~evska, e direktor na pravna slu`ba vo Kroacija osiguruvawe.

D

16.09.2011

раст

РЖ Услуги Макстил РМДЕН 10 РМДЕН05 Топлификација

+2,83% +2,62% +1,10% +1,09% +0,75%

16.09.2011

Раде Кончар Комерцијална банка Алкалоид

пад

-

LIZING-INDUSTRIJATA ZAGLAVENA VO KRIZATA

BIZNISOT SO LIZING “TE@I” 12 MILIONI EVRA

Iako se o~ekuva{e godinava da bide po~etok na brzo zakrepnuvawe na pazarot na lizing, podatocite za sklu~eni dogovori s$ u{te poka`uvaat nadolen trend. Vo posledno vreme dr`avata go razdvi`uva pazarot preku nabavki na lizing

12

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

izing-industrijata vo zemjava s$ u{te e dlaboko zaglavena vo krizata. Iako se o~ekuva{e godinava da bide po~etok na brzo zakrepnuvawe na pazarot na lizing, podatocite za sklu~enite dogovori i ponatamu poka`uvaat nadolen trend.

Za polovina godina preku lizing se nabaveni avtomobili i oprema vo vrednost od samo 12 milioni evra, so {to se procenuva deka do krajot na 2011 godina ovoj biznis nema da gi dostigne nitu rezultatite od minatata godina, koga celata industrija ostvari 30 milioni evra.

Glavnite pri~ini {to ovaa finansiska usluga tone vo zemjava se zgolemeniot uvoz na polovni vozila, so {to se namali proda`bata na novi, kako i nelikvidnosta na kompaniite, koi ne investiraat vo nova oprema. Od lizingkompaniite komentiraat deka namalenoto finansirawe preku lizing se dol`i i na op{tiot zgolemen rizik vo ekonomijata, {to se izrazuva preku porestriktivnite uslovi vo sporedba so 2008 godina.

“Generalno, nema zgolemuvawe na pobaruva~kata za lizinguslugite i toa go doveduva celiot pazar vo te{ka sostojba. Samo malku kompanii odlu~uvaat da investiraat

L

milioni evra vredat dogovorite za lizing sklu~eni vo prvite {est meseci od 2011 godina

30

milioni evra vredni dogovori bile sklu~eni minatata godina

vo nova oprema, bidej}i se soo~uvaat so finansiski problemi, a uvozot na stari avtomobili isto taka negativno vlijae vrz na{iot biznis, bidej}i nema proda`ba na novi vozila. Te{ko e da se ka`e {to }e se slu~uva vo idnina, iako, mislam deka do krajot na godinata pazarot }e prodol`i da stagnira.

Duri od idnata godina mo`e da se o~ekuva za`ivuvawe so pove}e investicii, no so toa lizing-idustrijata bi se vratila na nivoto od 2010 godina. Silen razvoj vo vakvi uslovi e nevozmo`en”, ocenuva generalniot direktor na S-leasing, Sa{a Boko.

Od lizing-kompaniite komentiraat deka vo posledno vreme dr`avata preku finansirawe na javni tenderi so lizing go radvi`uva pazarot.

“Pozitiven trend e zgolemeniot interes na dr`avnite i javni subjekti za finansirawe preku lizing, koj se izrazuva vo s$ pogolem broj tenderi

-2,79% -2,00% -0,02%

нова цена

207,00 159,00 90,00 92,00 3.300,00

нова цена

1.800,00 3.036,00 4.040,00

za nabavka koi predviduvaat finansirawe po pat na lizing. Ovoj trend e vo soglasnost so trendovite vo evropskite dr`avi, kade {to ve}e odamna dr`avata na toj na~in finansira kapitalni objekti od javen interes. Bidej}i lizingot na nedvi`nosti s$ u{te e apsolutno neatraktiven poradi negoviot dano~en tretman, kaj nas ovaa tendencija se manifestira so lizing, pred s$ na vozila i donekade na oprema”, komentira Maja Lape, generalen direktor na NLB lizing.

Ovaa industrija ve}e tri godini, otkako se po~uvstvuva branot od ekonomskata kriza vo Makedonija, ne mo`e da go razvie biznisot. Brojot na sklu~eni dogovori za lizing

vo 2010 godina se namali za 40%, a vrednosta na finansiranite predmeti na lizing iznesuva{e edvaj 30 milioni evra, sporedeno so 42,5 milioni evra vo 2009 godina.

Pazarot na lizing vo Makedonija go bele`i svojot po~etok vo 2000 godina, koga be{e osnovana prvata lizingkompanija. Ottoga{ ovaa industrija po~na dinami~no da se razviva, so tendencija da raste so u{te povisoki stapki na rast.

Rekordna be{e 2008 godina, koga lizing-kompaniite sklu~ija nad 3.500 dogovori za lizing so vkupna maloproda`na vrednost na finansirani predmeti na lizing (vozila, oprema, ma{ini) od 70 milioni evra.

petok- 16.09.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5025 44,5832 70,4536 50,9886 45,1063 45,8427

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,54% 1,5% 0,35% 0,01%

6м 1,74% 1,7% 0,52% 0,05%

12м 2,07% 2,0% 0,83% 0,29%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,35% 1,3% 0,23% 0,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.576.222,90

-2,37%

-14,16%

-18,21%

-12,53%

-18,44%

15.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

45.361.002,32

0,10%

-5,98%

-11,44%

-14,20%

-18,19%

15.09.2011

Иново Статус Акции

16.305.739,43

-2,58%

-7,34%

-6,67%

-4,19%

-2,11%

15.09.2011

КД БРИК

38.118.266,80

-0,33%

-6,25%

-10,06%

-8,75%

-12,98%

15.09.2011

КД Нова ЕУ

20.634.584,88

-5,84%

-19,06%

-23,66%

-18,59%

-21,64%

15.09.2011

КБ Публикум - Балансиран

27.872.351,22

-4,08%

-9,77%

-11,73%

-8,89%

-10,07%

15.09.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.233.036,43

0,30%

0,76%

0,00%

0,00%

0,00%

15.09.2011

КБ Публикум Паричен

51.196.929,37

0,26%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

15.09.2011

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii PREGLED VESTI

TAKI FITI PORANE[EN MINISTER ZA FINANSII

SAMO 40 BIZNIS-SPOROVI RE[ENI SO ARBITRA@A

DA NE SE ^EPKA FIKSNIOT KURS VO KRIZA

rbitra`ata kako instrument za brzo i evtino re{avawe na sporovite me|u firmite s$ u{te mnogu malku se koristi, konstatira profesorot Arsen Janevski, pretsedatel na Postojniot izbran sud (Arbitra`a) pri Stopanskata komora na Makedonija (SKM). Spored nego, pri~nite za nekoristeweto na ovaa alternativna mo`nost od strana na makedonskite firmi le`at vo na{iot mentalitet, i poradi toa {to na na{ite firmi pove}e im odgovara da go razvlekuvaat sporot. “Na firmite pove}e im odgovara da se vle~at po sudovite”, veli Janevski.

Za razlika od niv strancite zna~itelno pove}e go koristat ovoj instrument i go nametnuvaat kako alternativa vo sporovite so na{ite firmi.

Spored podatoci na arbira`noto telo pri SKM, od negovoto formirawe vo 1993 godina do denes se podneseni samo 40 barawa za poveduvawe postapka pred Arbitra`a, od koi pogolem del se sporovi so me|unarodni firmi.

Vo svetot arbitra`ata se koristi mnogu ~esto, bidej} i ima golem broj prednosti: strankite vo sporot sami go izbiraat arbiterot (sudijata), postapkata trae od 3-6 meseci, postapkata se re{ava vo eden stepen i presudata e kone~na i obrzuva~ka.

A

“Kapital” objavuva serija intervjua so sega{ni i porane{ni ministri, koi po povod 20 godini nezavisnost zboruvaat za ekonomskite sostojbi, reformi i problemi na Makedonija - Kolku izrasnavme za 20 godini samostojnost?

PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

d formalna gledna to~ka, procesot na tranzicija e zavr{en. No, toa ne zna~i deka Makedonija vospostavi funkcionira~ka pazarna ekonomija, smeta porane{niot minister za finansii, Taki Fiti. “Taa pretpostavuva ne samo niski stapki na inflacija, niski buxetski deficiti, umerena zadol`enost i sposobnost na finansiskiot sistem da odgovori na krizni naru{uvawa, tuku i zemjata da producira dinami~ni i odr`livi stapki na ekonomski rast i novi rabotni mesta (toa {to s$ u{te ne sme go realizirale)”, veli Fiti.

Toj smeta deka dosega imavme funkcionalna monetarna i fiskalna politika. “Klu~nite makroekonomski funkcii od 1994 godina do denes dobro funkcioniraat, uspe{no se koordinirani i ispora~uvaat stabilen makroekonomski ambient. De fakto fiksniot re`im na devizniot kurs, koj vo Makedonija funkcionira dolgo i pridonesuva za stabilnost na cenite i na denarot, vo uslovi na seriozni krizni naru{uvawa ne treba da se ~epka i pokraj faktot {to toj ispora~uva i negativni efekti vrz realniot sektor.

O

Vo idnina, so vospostavuvawe balans vo svetskata ekonomija mo`e da se razmisluva za promeni, odnosno za voveduvawe odredena fleksibilnost na devizniot kurs, a na podolg rok mo`ebi i za premin kon strategija na targetirawe na inflacijata”, smeta toj.

Pogolem ekonomski rast, spored nego, vo slednite tri godini e nevozmo`en, pred s$, poradi svetskata kriza. “Prose~ni godi{ni stapki na rast od 5% do 6% vo pove}e godini mo`e da osiguraat ekonomski prosperitet. Koga posledicite od svetskata ekonomska kriza s$ u{te se ~uvstvuvaat i koga opasnosta od novi turbulencii ne e celosno eliminirana, Makedonija, za `al, vo narednite 2-3 godini ne }e mo`e da go realizira toa“, veli Fiti.

Pove}e investicii }e imame dokolku kontinuirano ja podobruvame investiciskata klima.

“Postojat dva osnovni pristapa za zgolemuvawe na investiciite: prvo, kvalitativno podobruvawe na klu~nite segmenti na investiciskata klima, i vtoro, mobilizirawe na stranska akumulacija, a pred s$ na direktni investicii. Vo investiciskata klima, Makedonija postigna zna~ajni rezultati vo nekolku segmenti. No, tie }e ostanat delimi~ni dokolku ne se slu~i “frontalen napad” na site segmenti. Makedonija s$ u{te ima seriozni problemi vo za{titata na sopstveni~kite

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.227,46 МБИД 2.370,77 ОМБ 118,17

-0,13% -0,30% +0,35%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.423,20

+1,66%

+1,72%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.544,58

+0,66%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 768,13

+2,18%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

R

krizata treba da se vospostavi nov balans na relacija vladaprivaten sektor. Vladata treba da kreira povolna ramka za vodewe biznis, a investiciite i vrabotuvaweto da mu gi prepu{ti na privatniot sektor. Definitivno, zemjata mo`e cvrsto da zastane na patot na dinami~en ekonomski razvoj dokolku brzo stane ~lenka na NATO i dobie datum za pregovori so EU. Toa }e pridonese za zgolemuvawe na stranskite direktni investicii, pogolemo koristewe na evropskite razvojni fondovi, pokvalitetno i pobrzo sproveduvawe na reformite, pro{iruvawe na pazarite”, veli Fiti.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok- 16.09.2011

МБИД

3.000

2.000

2.400

104

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

100 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+1,50% +0,17%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

+0,53% +0,46%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.455,30

ИНДЕКСИ РЕГИОН

+0,72%

+0,34%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0,49%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.956,47

SOFIX 362,97

+0,35%

-0.68%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 623,29

ATHEX 849,40

-2,39% +6,06%

БИП

35,00 АИК банка

-10,00%

990,00 Бадел 1862

20,00

Цинкарна Цељ

85,00

НФД Холд.

0,25

-20,00%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

88.84$/барел BRENT

112.54$/барел

Ласта

272,00 Глобос

276,00 Соларис

320,00

Каштелански

1.900,00

+4,62% -7,69%

Лука Копер

10,45

-11,07%

82,80

Жито

ЗЛАТО 1792.80$/унца СРЕБРО 40.24$/унца БАКАР 8811.00$/унца

+7,02% -18,27%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+5,96%

-0,63% +0,21%

ПРИРОДЕН ГАС

3.85/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

302

-0,77% +0,01%

+0,12%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+12,02%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Вјесник

+1,43%

SASX 10 955,24

Главен индекс на Белградската берза

45,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.933,80

BELEX15 600,10

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.458,52

+0,35%

108

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

FTSE 100 5.365,82

116

2.600

2.200

BRAZIL BOVESPA 56.381,50

ОМБ

112

2.400

NASDAQ 100 2.286,56

120

0,30%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+2,25%

aste~kata pobaruva~ka na avtomobili na najgolemite svetski pazari mu donese na Audi u{te edna rekordna mese~na proda`ba. Kompanijata vo avgust ispora~a 94.100 vozila, {to e za okolu 17% pove}e vo sporedba so istiot mesec minatata godina.

Brendot so ~etirite prsteni ja potvrdi svojata vode~ka pozicija vo Kina so 28.068 prodadeni avtomobili, {to pretstavuva zgolemuvawe od 25,5%, a vo SAD, Audi prodol`i so dvocifren porast na proda`bata, so zgolemuvawe od 11,1%.

Proda`nite brojki vo Evropa porasnaa za 13,7%, {to delumno se dol`i na silniot rast na germanskiot pazar.

Minatiot mesec Audi prodade 18.506 avtomobili na doma{niot pazar, {to pretstavuva zgolemuvawe od 20,2%.

“Na{iot nov A6 Avant do|a vo vistinsko vreme.

Nara~kite za ovoj model se povisoki otkolku {to o~ekuvavme”, izjavi Piter [varcenbauer, ~len na upravniot odbor za marketing i proda`ba na Audi .

Na saemot za avtomobili vo Frankfurt, Audi ovozmo`uva virtuelno razgleduvawe na izlo`benata hala od kade bilo vo svetot (www.audi.com/iaa2011), a ponudi i aplikacii za Ajfon, Ajpod i za site uredi so Android operativen sistem.

Aplikacijata gi pretvora pametnite telefoni vo audiovodi~i koi go pridru`uvaat posetitelot pri razgleduvaweto na izlo`beniot prostor na Audi.

2.800

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.864,16

PRODA@BATA NA AUDI ZGOLEMENA ZA 17%

3.200

0,13%

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+0,54%

prava, efikasnosta na sudskiot sistem i na javnata administracija, zatvoraweto firmi i ste~ajnite postapki, nezavisnosta na regulatornite institucii, krupnata infrastruktura, korupcijata.

Podobruvaweto na site ovie segmenti mo`e da gi ohrabri doma{nite i stranskite investitori”, veli Fiti.

Drug domen koj mo`e da dade zna~aen pridones vo borbata protiv nevrabotenosta, spored nego, e razvojot na malite i srednite pretprijatija i na pretpriemni{tvoto. “Neophodno e da zajaknat instituciite za poddr{ka na malite biznisi i pretpriemni{tvoto. Po

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.062,00

Potrebno e zna~ajno da se podobri pristapot na malite i srednite pretprijatija do sredstva za finansirawe na razvojot, osobeno preku zajaknuvawe na ulogata na MBPR, aktivirawe na Garantniot fond za krediti na mali biznisi, poddr{ka na vospostavuvaweto rizi~en kapital, poddr{ka od vladata i lokalnata vlast.

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.209,11

3.000

11

+4,40% -8,00%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ПЧЕНКА 702.00$/бушел ПЧЕНИЦА 696.750/бушел КАФЕ 2.61 $/бушел

МЕТАЛИ

+0.64% +1,86% +1.0%

НИКЕЛ 21.732,50 АЛУМИНИУМ

2305.00$/унца ЧЕЛИК 570.00$/унца

+0,3% +0,2% /

СУРОВИНИ

-3,14% -1.10% +0,00%

+0,11% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1358.75$/бушел -1,90% КАКАО 2.794.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

12

Komentari / Analizi

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

TEHNOLOGIJA ZA PODOBRUVAWE NA EFIKASNOSTA I EFEKTIVNOSTA VO RABOTEWETO Na

organizacijata treba da se gleda kako na organizam vo koj nieden del ne mo`e da funkcionira sam za sebe, tuku e nedeliv od eden cel sistem

K

oga pretpostavenite vo edna organizacija }e zabele`at deka se pojavuvaat namaleni rezultati kaj grupa vraboteni, prvoto re{enie za podobruvawe na sostojbata e da gi pratat na specifi~na obuka ili doobuka, skroena po nivna merka. No, vo najgolem broj slu~ai i po vra} aweto od obukata rezultatite ne se podobruvaat. Pri~ina za vakviot ishod e {to na problemot mu se pristapuva samo od aspekt na ocenka na sposobnostite na vrabotenite, zanemaruvaj}i gi site drugi vnatre{ni i nadvore{ni faktori koi vli jaat vrz efikasnosta i efektivnosta na raboteweto.

Giri Ramler vo negovata Improving Performance: How To Manage the White Space On the Organization Chart veli deka ako i najdobriot vraboten go stavi{ da raboti vo lo{ sistem, sistemot sekoga{ } e bide pobednik. Zatoa, na organizacijata treba da se gleda kako na organizam vo koj nieden del ne mo`e da funkcionira sam za sebe, tuku e nedeliv od eden cel sistem.

Tehnologijata za podobruvawe na raboteweto i u~inokot na vrabotenite (Human Performance Technology-HPT) na Me|unarodnoto zdru`enie za podobruvawe na raboteweto i u~inokot na organizaciite (International Society for Performance Improvement) se zasnova tokmu na vakov pove} edimenzionalen pristap vo analizirawe i podobruvawe na efikasnosta i efektivnosta na organizaciite. Taa pretstavuva zbir od alatki so koi se identifikuvaat faktorite koi najmnogu vlijaat na rabotata, se predlagaat najsoodvetni re{enija za podobruvawe na u~inokot, so {to na vrabotenite im se ovozmo`uva da postignuvaat optimalni rezultati. Ottuka i postavuvaweto na ~etirite na~ela, koi pretstavuvaat vodi~ za sekoj konsultant od ovaa oblast, a pretstaveni preku akronimot RSVP+: rezultati – vo fokusot sekoga{ treba da bidat vredni, ostvarlivi i merlivi rezultati; Sistemski pristap – u~inokot na organizaciite treba da se ocenuva zemaj}i gi predvid

site faktori {to vlijaat na nego, vklu~uvaj}i go i pritisokot na konkurencijata, nedostigot od resursi, pa duri i o~ekuvanite promeni vo opkru`uvaweto na organizacijata; Vrednost – proizvodot na na{ata ra bota mora da napravi nekakva razlika i vo na~inot na koj{to sme do{le do nego i vo toa {to sme proizvele; Partnerstvo – najdobrite rezultati se postignuvaat samo ako se raboti zaedno so klientite i ekspertite na poleto na deluvawe na organizaciite, so cel da se spodeli i kreativno da se iskoristi znaeweto i ve{tinite na site vklu~eni. “+” vo RSVP+ stoi kako potsetnik deka sekoga{ treba da se ostane neutralen vo izborot na re{enijata za podobruvawe na raboteweto i u~inokot na organizaciite. Kolku i da sme nakloneti kon odredeni aktivnosti ili kolku i tie da se na{a potesna specijalnost, konsultantot treba da ostane fokusiran na potrebite i barawata na klientot. Pred da se predlo`i kakvo bilo

re{enie za identifikuvan problem, HPT konsultantite vr{at dlabinska analiza na tri nivoa na rabotewe vo organizaciite: vraboten, rabotni procesi i uslovi za rabota.

Mnogu ~esto predvid se zema i ~etvrtoto nivo, op{testvoto, i negovoto vlijanie vrz rabotata na organizacijata, no i vlijanieto na rezultatite na organizacijata vrz op{testvoto.

Vakviot sistemski pristap na analizirawe, vertikalno po oddeli i horizontalno me|u oddelite, ovozmo`uva da se identifikuvaat prekinite vo sinxirot na funkcionirawe koi mo`e da se javat vo koj bilo organizaciski del: od vleznite informacii, preku procesite, rezultatite/ proizvodite, organizaciskata kultura, uslovite i opremata za rabota, s$ do utvrdenata vrednost {to im ja nudi organizacijata na svoite klienti i na~inot na koj{to gi pribira povratnite informacii.

Sistemati~nosta na ovaa tehnologija le`i vo redosledot na ~ekorite {to se prezemaat. Prvo se ocenuva momentalnoto funkcionirawe ili potrebite na sistemot

nare~en organizacija i se otkrivaat eventualnite problemi ili mo`nosti {to postojat vo nejzinoto opkru`uvawe za da se proizvede povisoka vrednost za korisnicite na uslugite/proizvodite. Potoa, sleduva analiza na klu~nite dvigateli na dobroto rabotewe, otkrivawe na pri~inite koi le`at vo osnovata na identifikuvanite problemi i se davaat preporaki so predlog-re{enija za problemite. Mnogu va`en del e dizajniraweto, razvojot i sproveduvaweto na ovie re{enija, zatoa {to tokmu promenite {to }e gi predizvikaat }e rezultiraat so promeni na efikasnosta i efektivnosta vo deluvaweto, kako i na vrednosta {to }e im se ponudi na klientite. Ne pomalku va`en e i ~ekorot {to go zatvora krugot, odnosno ocenkata na srabotenoto i primenata na nau~enite lekcii.

Tehnologijata za podobruvawe na raboteweto i u~inokot na vrabotenite za prvpat vo Republika Makedonija ja primeni World Learning vo ramkite na Programata na USAID za ~ovekov i institucionalen

MAJA PETKOVSKA specijalist za podobruvawe na efikasnosta i efektivnosta na raboteweto na organizaciite World Learning

razvoj. Vo period od re~isi {est godini World Learning sprovede proekti za podobruvawe na raboteweto na 11 javni i neprofitni organizacii, a portfolioto vklu~uva ministerstva ili samo oddelni tela i sektori od ministerstvata, profesionalni zdru`enija i asocijacii, kako i stopanski komori. Pokraj vidlivite rezultati na nivo na vrabotenite, koi se so zajaknati profesionalni kapaciteti, na nivo na poefikasni i standardizirani rabotni procesi, kako i podobreni uslovi za rabota, uspe{nosta na ovie proekti se meri so ostvarenoto vlijanie na nivo na op{testvoto. Zajaknatite kapaciteti na edna stopanska komora za lobirawe i zastapuvawe na interesite na svojata industrija se samo eden primer {to govori za postignatite rezultati na nacionalno nivo.

ULOGATA NA DELOVNIOT ASISTENT VO UNAPREDUVAWE NA KOMUNIKACIJATA VO KOMPANIJATA Delovnite

asistenti vo nikoj slu~aj ne smeat da se vklu~uvaat vo ozboruvawa, bez razlika za koja strana se raboti, dali e toa vraboten ili pretpostaven, tuku treba da ja zadr`at nezavisnata uloga

A

ko ja sporedime internata komunikacija so nervniot sistem na ~ove~koto telo, mo`e lesno da ja uo~ime nejzinata va`nost.

Menaxmentot, t.n. mozok na kompanijata e zadol`en za davawe smisla na samata kompanija - koja e, so {to se zanimava, kako to~no raboti, {to saka da postigne kratkoro~no, a {to dolgoro~no, kako e organizirana i dali na toj na~in bi gi ostvarila svoite celi, kakva i koja e paletata na proizvodi ili uslugi, koi se korisnicite na tie proizvodi ili uslugi, koi se dobavuva~i, koja e konkurentskata prednost za da mo`e da opstane na pazarot i sli~no.

Site ovie informacii treba da im bidat kristalno jasni na site vraboteni vo kompaniite, s$ so cel da mo`at kvalitetno da ja izvr{uvaat svojata rabotna obvrska i odgovornost. Ovaa komunikacija se narekuva vertikalna interna komunikacija odozgora pa nadolu. Od druga strana, za da mo`e mozokot na kompanijata, odnosno menaxmentot da nosi kvalitetni odluki, mnogu e va`no da gi dobie site relevantni informacii od terenot: dali postavenata strategija i plan se ostvarlivi, so koi problemi se soo~uvaat vrabotenite pri sekojdnevnatata implementacija na celite, kako gi

re{avaat, kako gi re{avaat problemite sami ili pak problemite ja nadminuvaat nivnata kompetencija. I vo ovoj slu~aj se raboti za vertikalna komunikacija, no sega e slu~aj od dolu pa nagore.

Mozokot dobiva informacii direktno od na{ite setila (vid, sluh, dopir, miris, vkus), koi imaat direkten dopir so nadvore{niot svet. Bez tie iskustva site negovi postapki bi bile nerealni, a so toa najverojatno i neefikasni.

Od treta strana, postoi i nervna komunikacija me|u dva organi, koi na toj na~in ja usoglasuvaat svojata rabota.

Vo kompanijata ovaa komunikacija e me|u sektorite, a ja narekuvame horizontalna komunikacija. Site ovie komunikacii se mnogu va`ni i va`no e da funkcioniraat besprekorno za da mo`e kompanijata efikasno da gi ostvari nejzinite celi. Me|utoa, vo realnosta mnogu ~esto se sre}avame so lo{a komunikacija vo kompanijata, koja prili~no ja ote`nuva rabotata i postignuvaweto rezultati.

Pri~ina za ova mo`e da bidat nejasnite nasoki na menaxmentot, pa taka ni timot nitu poedincite ne znaat to~no {to treba da rabotat, koj kvalitet na rabota se o~ekuva od niv, koga smeat da odlu~uvaat sami, a koga ne, dali smeat otvoreno da razgovaraat za problemite za da gi re{at

ili pak bez raspravii da ja prifatat lo{ata situacija vo koja se nao|aat. Vo sporedba so organizmot, koga teloto bi mu ispra}alo na mozokot takvi necelosni i nejasni informacii, racete i nozete bi se dvi`ele bavno i nekoordinirano zatoa {to ne bi znaele to~no {to da pravat.

Vo kompanijata takvata lo{a interna komunikacija, isto taka, rezultira so zbrka i neefikasnost, a toa vlijae i na demotivacijata kaj vrabotenite so strav, prefrluvawe vina i odgovornost, raspravii, stres, zatvorenost i vnimatelnost vo me|usebnite razgovori.

Vo takvi situacii delovnite asistenti se na poseben “psiholo{ki udar”, i od vrabotenite, t.e. kolegite i od rakovodstvoto. Zatoa {to se nao|aat blisku do svoite pretpostaveni, vrabotenite ~esto mislat deka imaat pove}e informacii za toa {to se slu~uva vo kompanijata, pa gi prepra{uvaat za nekoi informacii i slu`beni i od privatna priroda. Vo tie momenti delovnite asistenti ~uvstvuvaat golem pritisok, bidej}i {to i da napravat nekoj }e im zabele`i.

Dokolku ka`at {to znaat, }e go izdadat svojot pretpostaven, a dokolku ne ka`at, vrabotenite mo`e da im svrtat grb i da gi izoliraat narekuvaj}i gi “~ovek na {efot”, “predavnik” i sl. Od druga strana,

i pretpostaveniot mo`e od niv da bara dopolnitelni informacii za toa {to se slu~uva me|u vrabotenite vo kompanijata, dali ima nekoe ozboruvawe i drugo. I vo ovoj slu~aj se pojavuva istata dilema - da se ka`e ili ne, vo toj moment se ~ini deka sekoja odluka e lo{a.

Na ovie predizvici delovniot asistent mo`e da odgovori na dva na~ina. Prviot e da se povle~e i da se zatvori za sekakov oblik na komunikacija, pri {to bi go zadr`al profesionalniot stav, no }e go izgubi kontaktot so lu|eto, {to vo golema mera }e mu ote`ne vo negovata uloga koja podrazbira i uspe{na komunikacija.

Vtoriot na~in pretstavuva postojano nastojuvawe so svojata mudra komunikacija da gradi most me|u pretpostaveniot i vrabotenite.

Primeri za mudra komunikacija: Koga pretpostaveniot }e pra{a {to se slu~uva vo nekoi konkretni oddeli toj/taa mo`e da ka`e: Ne sum siguren/a, ama zabele`av deka ima odredena napnatost, pa mislam deka bi bilo dobro vie, kako odgovoren pretpostaven da pojdete i otvoreno da porazgovarate za problemite.

Koga vraboten }e dojde do delovniot asistent i }e go pra{a kako e raspolo`en {efot, bidej}i treba da mu predade nekakov izve{taj toj/

taa mo`e da ka`e: “Dokolku dobro se podgotvi{ za sostanokot – izve{tajot ti e dobar i gi znae{ odgovorite na potencijalnite pra{awa koi {efot mo`e da ti gi postavi - toga{ sostanokot }e ti bide uspe{en bez razlika na raspolo`enieto na {efot”. Taka }e mu uka`ete na vraboteniot {to vsu{nost mu e va`no na direktorot, a vo isto vreme }e go ohrabrite za sostanokot.

Dokolku vrabotenite se `alat deka ne gi dobile site potrebni informacii za nekoj proekt, delovniot asistent taa informacija mo`e na konstruktiven na~in da mu ja prenese na pretpostaveniot za da mo`e toj vedna{ da reagira na napraveniot propust.

Ova se samo nekoi primeri, dodeka op{tite nasoki bi bile slednite: Delovnite asis tenti vo nikoj slu~aj ne smeat da se vklu~uvaat vo ozboruvawa, bez razlika za koja strana se raboti, dali e toa vraboten ili pretpostaven tuku treba da ja zadr`at nezavisnata uloga i da go pottiknat toj {to gi {iri glasinite da go re{i svojot problem na konstruktiven i otvoren na~in.

Delovnite asistenti bi trebalo da bidat svesni deka mnogu od vrabotenite }e {irat atmosfera na nezadovolstvo so izjavi deka ni{to ne ~ini, deka s$ }e propadne..., {to vo

TAWA PURETA glaven govornik na “Konferencijata za izvr{ni asistenti, ofis menaxeri i delovni koordinatori”, koja }e se odr`i na 7 oktomvri 2011 godina

nieden slu~aj ne treba da go prifatat, tuku pozitivno da gi posovetuvaat vrabotenite da si ja izvr{uvaat svojata rabota i da gi re{avaat problemite eden po eden i deka na toj na~in bi se dobile pozitivni promeni vo rabotnata atmosfera.

Pritoa, mo`e da se koristat mudri izreki, od tipot “Timovite koi se natprevaruvaat ponekoga{ gubat, no tie koi odnapred se predavaat, sekoga{ gubat”.

Iako ovoj vid pomo{ vo internata komunikacija ne e vo rabotniot opis na delovniot asistent, sepak e mnogu korisen. Prvo, mu ovozmo`uva na asistentot da se ~uvstvuva korisen i efektiven vo otvoraweto na komunikacijata me|u vrabotenite i pretpostavenite vo smisla na re{avawe na problemite koi, sekako, }e dojdat do niv. Vtoro, ovozmo`uvaat dobri odnosi so site strani, {to e va`no za uspe{no izvr{uvawe na zada~ite vo svojot domen na odgovornost. Treto, na toj na~in gradat slika za sebe kako va`na, pozitivna i sigurna alka vo kompanijata koja site ja tretiraat so po~it.

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

13

Po~nuvame so ovaa tehnologija kaj avtomobilite, no ne zavr{uvame tamu”, d-r Zi~e vo noviot F125 koncept na MercedesBenz

MERCEDES-BENZ NAJAVUVA NOVA ERA

ZELENA REVOLUCIJA VO AVTOMOBILSKATA INDUSTRIJA Na najpresti`niot saem na avtomobili vo Frankfurt pretsedatelot na UO na germanskiot avtomobilski gigant Daimler AG i prv ~ovek na Mercedes-Benz, d-r Diter Zi~e, najavi kraj na sega{nite avtomobili so pogon na nafteni derivati za dve do tri decenii

oa {to izminative 20 i pove}e godini se razgovara me|u razvienite zemji e vrzano za pra{aweto kade e granicata na razvojot, do kade treba da odi ekonomijata na razvienite zemji, {to da se pravi so namalenite izvori na nafta i se razbira,

T

kako da se za{titi prirodata i da se namalat posledicite od zagaduvaweto na `ivotnata sredina. Ovaa isklu~itelno va`na tema ja otvori Mercedes-Benz na eden od najpresti`nite saemi za avtomobili na svetot, koj se odr`uva po 64-ti pat vo Frankfurt.

VO VODORODOT E IDNINATA A

M

ercedes-Benz na saemot vo Frankfurt urt spektakularno ja najavi idninata na avtomobilite i podaleku vo industrijata, pri {to na saemot za avtomobilii go pretstavi konceptot nare~en F125. Prednost ost na ovaa tehnologija e kusoto vreme na snababduvawe so gorivo - vodorod, kako i golemata ata avtonomija na dejstvuvawe, duri do 1.000 kilometri i toa kaj avtomobili vo luksuzen en segment.

Voedno, Mercedes-Benz najavuva i golem proekt za izgradba na stanici za gorivo so vodorod so druga kompanija, so {to bi se re{il i sega{niot problem so distribucija cija na gorivo.

Tokmu vo godinata koga MercedesBenz proslavuva 125 godini od inovaciite, odnosno od sozdavaweto na prviot avtomobil vo svetot, d-r Diter Zi~e najavuva “zelena industriska revolucija”, olucija”, vo koja nema ve}e nafta, tuku vodorod, tehnologija koja mo`e da bide nose~ka, kako {to sega vo no industrijata industr nose~ki energens rgens e naftata. naftata Na pra{aweto pra postavenoo od strana na MakAutoStar do Zi~e, Zi~e koga mo`eme da o~ekuvame o~ek kraj na sega{nata sega{n tehnologija naa motori, motor toj odgovori deka ka za dve dv do tri decenii }e dojde krajot na sega{nite ite avtomobili avto i deka toaa }e se s slu~i identi~noo kako kak kaj vozovite, koga ga preminaa od parna kon pre elektri~na ili dizel-lokoel l-lokomotiva.

No, kako i da e, za mo sevo se ova, kako {to veli Zi~e, mora da postoi Z oi i politi~ka poddr{ka, p a, da se opredelat prioritetite, o etite, da

Concept ACLASS avtomobil {to mo`ebi doa|a od druga planeta

se so~uvaat vladite, da se so~uva evroto ili da se za{titi `ivotnata sredina.

I pokraj srednoro~nite fluktuacii na svetskite pazari vo

trkata za razvoj, d-r Zi~e smeta deka avtomobilskata industrija slednata decenija }e se razviva pobrzo vo odnos na globalnata ekonomija, a Mercedes-Benz planira da bide broj eden vo premium segmentot do 2020 godina.

14

Feqton

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i

ZABITE ILI OPA[KATA?

akedoncite bile poznati po svojata molskavi~na brzina i po neo~ekuvanite taktiki. Tie vladeele i so dvete ve{tini dodeka prenesuvale ne~ueno mnogu lu|e i stoki preku {irnite pustini, kako {to se Libiskata, Nubiskata, Siriskata, Arapskata, Tar i Makran; preku nekoi od najvisokite planinski verigi vo svetot, kako Kavkaz i Hindu Ku{; i niz teritoriite na nekoi od najvoinstvenite plemiwa i narodi. Makedonskata vojska bila najefikasnata logisti~ka operacija vo istorijata i bila model za vojskata na Napoleon, kako i za relativno sovremenite armii od dvete svetski vojni. Aleksandar so pomo{ na brodovi gi snabduval isturenite bazi, potoa gi rasklopuval

M

brodovite i gi prenesuval preku kopno do druga reka, preku koja se pru`al pat do slednata isturena baza. Sli~no na ova, Aleksandar go vovel poimot na edna to~ka za kontakt na logisti~kite pra{awa, so {to bila osigurana ednostavnosta na voenite celi koi{to sekoj logisti~ar jasno gi razbiral i spored niv ja oblikuval svojata rabota. Zatoa, ne e ~udno toa {to mnogu uspe{ni voeni i biznis-institucii s$ u{te ja prou~uvaat logistikata na Aleksandar, kako na~in na mislewe koj treba da ja oformi nivnata logistika.

Edna popularna voena maksima veli: amaterite zboruvaat za strategija, a profesionalcite diskutiraat za logistikata.

Francuskiot kardinal De Ri{eqe vo 17 vek pomogna da se okon~a pregolemoto vlijanie koe vrz Evropa go imaa {panskata i

Francuskiot kardinal De Ri{eqe

habzbur{kata dinastija. Ri{eqe vo svojot politi~ki manifest ima napi{ano deka istorijata bila svedok deka pri~inata za porazot na nekoi vojski pove}e se dol`i na oskudnosta i neredot od neefektivnata logistika, a ne poradi samiot neprijatel. ]e go razgledame iskustvoto na germanskiot feldmar{al Ervin Romel vo Vtorata svetska vojna.

Romel stanal mnogu odlikuvan general, koga vo 1940 godina ja predvodel germanskata invazija vrz Francija. Vo 1941 godina, koga bil nazna~en za glaven na afrikanskiot korpus, “Pustinskata lisica” i negovata me{ovita germansko-italijanska vojska kone~no bea porazeni od strana na britanskiot feldmar{al Bernard Montgomeri, na pribli`no 95 kilometri od Aleksandrija, kaj El Alamejn.

Germanskite tenkovi bile podobro opremeni od britanskite, a

Kardinalot De Ri{eqe vo svojot politi~ki manifest ima napi{ano deka istorijata bila svedok deka pri~inata za porazot na nekoi vojski pove}e se dol`i na oskudnosta i neredot od neefektivnata logistika, a ne poradi samiot neprijatel.

germanskite vojnici se borele dobro. No, sekoja no}, dodeka Germancite se vra}ale nazad vo svojata baza za da gi obnovat zalihite, Britancite se dvi`ele napred - vospostavile nekolku istureni bazi od kade {to povtorno se snabduvale. Germancite izgubile za{to bile ograni~eni od toa {to nekoi istori~ari go narekoa “papo~na vrska za snabduvawe”. Zamislete eden rastegnat lastik. Britancite ostanuvale na toa mesto kade {to lastikot bil najmnogu rastegnat, a Germancite sekoja no} se vra}ale tamu kade {to lastikot voop{to ne bil rastegnat. Britancite kone~no pobedile za{to Montgomeri ja cenel ulogata koja logistikata ja igra vo strategiskiot uspeh. Toj ima staveno do znaewe deka duri 80% od problemite koi Sojuznicite gi imale vo Vtorata svetska vojna bile od logisti~ka priroda.

Aleksandar pred teloto na Darij

PALEWE NA TOVARNITE KOLI PRED VLEGUVAWETO VO AVGANISTAN Darij bil po~inat, tronot na Ahemenidite bil vo racete na Aleksandar, a naslednicite na Darij bile negovi zarobenici.

Sekoja persiska prestolnina bila vo racete na Aleksandar.

Sega, koga Sredozemjeto, severna Afrika i pogolemiot del od Kavkaz i Persija bile pod negova kontrola, Aleksandar gi platil gr~kite vojnici i dogovoril tie da se vratat doma. Na tie koi ostanale po svoja volja, im bila dadena dopolnitelna nagrada.

Aleksandar ne gi pu{til Makedoncite da si odat, iako toa mo`elo da gi revoltira lu|eto koi nekolku godini bile vo pohod. Vo nekoi delovi od negovite trupi ve}e imalo blagi znaci za podgotvuvawe bunt, i Aleksandar re{il na ovoj problem da

Trgnuvaj}i od toa, i lo{ata logisti~ka strategija na Darij bila vinovna za zagubata od Makedonskata vojska.

Vojskata na Aleksandar bila najefikasnata logisti~ka operacija vo istorijata i bila vistinski model za pobeda.

15

Feqton

KAPITAL / 19.09.2011 / PONEDELNIK

Ednostavnosta bila temelniot princip na logisti~kiot sistem na Aleksandar Veliki. Dodeka drugi vojski od anti~kiot svet gi sledele isto tolku lu|e kolku {to imalo i vojnici na nekoja ekspedicija - a tie {to gi sledele gi nosele `ivotnite namirnici i drugi zalihi za trupite - Filip i Aleksandar gi obu~ile svoite vojnici sami da nosat s$ {to im e potrebno. Ova go namalilo logisti~kiot transport koj odel pred ili pozadi vojnicite i im dozvolilo na Makedoncite da postignat molnevita brzina

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

mu pristapi direktno. So eden energi~en govor, gi ubedil deka Persija ne bila pod nivna kontrola, s$ dodeka celata persiska vojska ne bide pot~ineta na mo}ta na Makedoncite. Pobedata ne bila celosna, s$ dodeka persiskite vojskovodci i guverneri kako Bes, koj bil arhitektot na ubistvoto na Darij, talkale niz Persija. Aleksandar pobaral vojnicite da go zemat oru`jeto i da go sledat napred.

Od Persijcite koi & se priklonuvale na makedonskata strana, naskoro pristignale vesti deka Bes se proglasil sebesi za naslednik na prestolot na Ahemenidite. Bes ja nosel persiskata kruna so ispravenata tijara, paradiral vo kralskata ode`da i duri si ja dal na sebe titulata Artakserks V. Persijcite ka`ale i deka Bes se proglasil za “kral na Azija” i deka talkal naokolu pridru`uvan od Baktrijci (od dene{niot severen Avganistan i Turkmenistan). Vestite, od gledna to~ka na Aleksandar, ne mo`ele da bidat podobri. Tie mu ja dale vistinskata municija za da ja pottikne negovata vojska za vodewe bitka.

Dodeka kolonite vojnici se postrojuvale za mar{ot kon zapaden Avganistan, Aleksandar sfatil deka negovata vojska se teteravela poradi te`inata od nasobraniot voen plen. Nemalo {ansa ovaa armija da mar{ira so voobi~aenite 55 kilometri na den. Ako Bes bil na sever so ostatocite od persiskata vojska i organiziral voena sila preku sklu~uvawe sojuzi, Makedoncite trebale da se dvi`at brzo i da gi spre~at takvite planovi.

Se nayirale i dve drugi kriti~ni logisti~ki pra{awa.

Prvo: Filip, tatkoto na Aleksandar, zabranil vojskata da bide pridru`uvana od `eni i zabranil qubovni vrski me|u negovite vojnici i `enite od osvoenite zemji. No Aleksandar, bidej}i od Sredozemjeto se naso~il kon dene{ni Irak i Iran, dozvolil negovite vojnici da se ven~avaat so `eni od mesnoto naselenie. Ven~avkite go smiruvale kopne`ot kon rodnata zemja i kon `enite (i decata), i pomognale vo vojskata da se zadr`i ~uvstvoto za red i pristojnost.

Vtoro: Turkmenistan bil mnogu naselen i izobiluval so hrana, no patot me|u dene{en isto~en Iran i severen Avganistan vodel preku Kara Kum - pustina so mnogu malku rastenija, vo koja lu|eto lesno go gubele `ivotot. Zgora na toa, dodeka se staval vo uloga na osloboditel na lu|eto, tie dobrovolno mu gi davale potrebnite namirnici, bidej}i bil “osloboditel”.

Me|utoa, toj sfatil deka lu|eto }e bidat pomalku nakloneti da go snabduvaat sega, koga e nov vladetel na Persija, “bidej}i lokalnite `iteli se antagonisti~ki raspolo`eni kon nivnite novi vladeteli”.

Aleksandar naredil celiot baga`, osven najneophodnite raboti, da bide staven vo zapre`nite koli. Koga zapregite bile natovareni i sobrani na edno mesto, Aleksandar naredil mazgite i kowite da bidat pu{teni na sloboda. Potoa, zel eden fakel i ja zapalil kolata na koja bil negoviot baga`. Potoa, naredil da bidat zapaleni i ostanatite koli. Makedoncite gledale kako se pretvora vo ~ad nivniot odvi{en baga` i voeniot plen koj{to go spe~alile na pohodite. Tuku taka. Nikoj ne upatil zamerka.

Nikoj ne istr~al da si go spasi baga`ot. Tie samo go gledale `arot i plamenite. Iako bile razo~arani, tie po tolku godini patuvawe ne ja zagubile nivnata pro~uena disciplina i samokontrola. Tie bile voshiteni zatoa {to nivniot baga` bil namalen i osobeno }e bidat blagodarni za toa vo nedelite koi{to sleduvale. Mnogu vojskovodci }e go sledat primerot na Aleksandar, vklu~uvaj}i go i Napoleon, koj go storil istoto pri negovoto zlosre}no povlekuvawe od Moskva.

NE GO NOSI TOA [TO NE TI E POTREBNO Kako {to Aleksandar go svel svojot tovar na minimum i nosel samo raboti koi bile najneophodni, taka i amerikanskata vojska vo operacijata “Trajna sloboda” od svoite vojnici pobara da nosat samo najneophodni raboti (Trajna sloboda: kodnoto ime za amerikanskata i britanskata voena operacija za osloboduvawe na Avganistan od talibanskiot re`im i od operativnata baza na me|unarodnata teroristi~ka mre`a na Osama bin Laden). Pa taka, so pomo{ na kompjuteri be{e vodena evidencija za toa {to im treba na vojnicite i koga toa im treba; so pomo{ na kompjuteri se nadopolnuvaa i popolnuvaa zalihite i avtomatski se prave{e trebuvawe za kupuvawe novi artikli od snabduva~ite.

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Dodeka kolonite vojnici se postrojuvale za mar{ot kon zapaden Avganistan, Aleksandar sfatil deka negovata vojska se teteravela poradi te`inata od nasobraniot voen plen.

Nemalo {ansa ovaa armija da mar{ira so voobi~aenite 55 kilometri na den.

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

Aleksandar naredil celiot baga`, osven najneophodnite raboti, da bide staven vo zapre`nite koli, a otkako ja zapalil negovata, gi zapalil i ostanatite koli. Iako Makedoncite bile razo~arani, sepak ostanale voshiteni zatoa {to nivniot baga` bil namalen za {to posebno bile blagodarni vo nedelite {to sleduvaat.

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

bidej}i tro{ocite bi bile Transportot na artiklite so 48 ZAKONI NA MO]TA visok prioritet, koj be{e nedozvolivo golemi. Na primer, ROBERT GRIN izveduvan samo so voeni avioni prodava~ite na oprema za i brodovi, sega se raboti preku doma{no ve`bawe moraat da se FedEx i DHL. Od Vtorata svetska potprat na sofisticirana up(PRODOL@UVA) vojna, pa s$ do operacijata otreba na logisti~ki mre`i, vo VO UTRE[NIOT BROJ: PRODOL@UVA “Trajna sloboda”, borbenite sprotivno, logisti~kite tro{oci OPISOT ZA TOA KAKO STRATEGIJATA ZA edinici, bez ogled na golemipovrzani so isporakata mo`at LOGISTIKA NA ALEKSANDAR JA KORISTAT nata, sekoga{ bea poddr`uvani da ja uni{tat celata profitna USPE[NITE VOENI I BIZNIS-INSTIod ednakvo golemi, ako ne i TUCII, A ]E DOZNAETE I NE[TO POVE]E ZA mar`a...

RAZUZNAVA^KATA MRE@A NA VLADETELOT. pogolemi, sistemi za poddr{ka.

Zatoa, vo pove}eto vojni, K O M E R C I J A L E N O G L A S odnosot “zabi opa{ka” - standardnata sporedba na goleminata na borbenata edinica (zabi) SOVETUVAWE NA TEMA: so infrastruktu„Arbitra`ata kako poefikasen i pobrz na~in na re{avawe na sporata za poddr{ka rovite i aktuelni temi od oblasta na gra|anskoto procesno pravo” (opa{ka) - be{e 29 septemvri - 1 oktomvri 2011 godina pribli`no 1:1. Vo “Trajna sloboda”, Hotel „Bellevue –residence and SPA” 4* Bansko, Republika Bugarija “zabite” bea Predava~i: prof. d-r Arsen Janevski, prof. d-r Toni Deskoski mnogu pogolemi od i doc. d-r Tatjana Zoroska Kamilovska, profesori na Pravniot “opa{kata”. fakuletet “Justinijan Prvi” pri Univerzitetot “Sv.Kiril i MetoVo vreme na dij” - Skopje. nacionalni krizi, U~esnicite na sovetuvaweto }e imaat mo`nost da gi prodlabo~at razbirliva e svoite znaewa i da gi spodelat iskustvata povrzani so najzna~ajnite upotrebata na ekspresen transport pra{awa povrzani so arbitra`noto re{avawe na sporovite i so na stoki. Sepak, aktuelnite temi od oblasta na gra|anskoto procesno pravo. sekoj ne mo`e Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat da gi koristi najdocna do 22 septemvri 2011 godina. uslugite na FedEx, Kontakt: UPS ili DHL za Elizabeta Eftimova zadovoluvawe Len~e Zikova tel: 02 32 44 074 na transporttel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 nite potrebi, faks: 02 32 44 088 e-mail: beti@mchamber.mk lence@mchamber.mk

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S