370-20.09.2011

vtornik. 20 septemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.232,49 МБИД 2.370,67

ОМБ 118,22

+0,23% 0,00% +0,04%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 44,70 70,55

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

]E STANE LI LUKOIL GAZDA NA OKTA?!

STRANA 2-3 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

vtornik. 20 septemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

SPEKTAKULAREN PRE^EK NA MAKEDONSKITE KO[ARKARSKI HEROI

3.000

МБИ10

2.800 2.600 2.400 2.200

vtornik tornik - 20. septemvri. sept vri 2011 | broj 370 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Janakieski gi “vozi” gradona~alnicite za zemji{teto STRANA 4-5

INTERVJU BRANKO AZESKI

Tie se na{iot medal!

STRANA 14-17

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR F D MAKEDONSKI D

ALEKSANDAR NE TRO[EL ZA KODO[I‰

45

Kolkavo }e bide vlijanieto od krizata }e znaeme vo oktomvri!

STRANA 8-9

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

Lele {to napravija

STRANA 12

VOVEDNIK D ALEKSANDRA SPASEVSKA

Mile uporno upor gi ignorira ignorir gradona~algradona~a nicite!

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 20 SEPTEMVRI 2011

MILE UPORNO GI IGNORIRA GRADONA^ALNICITE!

P

Proda`bata na dr`avnite grade`ni parceli nikako da premine vo racete na gradona~alnicite.

Merkata najavuvana kako golema mo`nost za privlekuvawe investitori na lokalno nivo, nikako da se realizira.

Ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski, nikako ne mo`e ili ne saka da se otka`e od dr`avnoto zemji{te, koe re~isi sekojdnevno na golemo go rasprodava. Bezmalku sekoj den Ministerstvoto objavuva oglasi za proda`ba na parceli za izgradba na hoteli, trgovski i delovni centri, katni gara`i i za stanbeni zgradi {irum zemjata.

Ako se zeme predvid i podatokot deka na javnite naddavawa re~isi sekoga{ se javuva samo eden zainteresiran kupuva~ koj go dobiva zemji{teto po bagatelna cena od samo edno evro za metar kvadraten, legitimno se postavuvaat mnogu dilemi i pra{awa!

Dali Ministerstvoto namerno go prolongira prenesuvaweto na ingerenciite na op{tinite?

Dali proda`bata na atraktivnite parceli za koi sekoga{ se javuva samo eden zainteresiran e odnapred dogovorena?...

Ima mnogu primeri vo izminatata godina

koi{to uka`uvaat na ovie raboti, nasproti oficijalnoto objasnuvawe deka op{tinite ne gi ispolnile uslovite ili ne podnele barawe za prezemawe na ingerenciite.

Najdobar primer e proda`bata na atraktivnata parcela na plo{tadot, koja Ministerstvoto za transport i vrski ja prodade za 600 iljadi evra na gr~kiot biznismen Dimitris Kondominas. Po nekoja slu~ajnost, za atraktivnata parcela na koja{to treba da se izgradi hotel so pet yvezdi vo srceto na Skopje, koj }e gleda kon spomenikot na Aleksandar Veliki, nema{e nitu eden drug zainteresiran kupuva~?!

Toa {to e u{te pofrapantno i pozagri`uva~ki e {to ni{to od ova {to se slu~uva i se slu~uva{e ne im gi otvori o~ite nitu ustite na gradona~alnicite.

Tie niedna{ ne sobraa hrabrost javno, glasno da se po`alat {to nekoj drug gi bere plodovite vo nivnite op{tini.

Po stoticite obuki, trkalezni masi, sovetuvawa, dogovarawa, pregovarawa, testirawa, op{tinite nikako da se stegnat i da gi ispolnat uslovite koi gi propi{uva zakonot, za da mo`at da upravuvaat so procesot na proda`ba na dr`avnite parceli vo nivnite op{tini.

Podatokot deka otkako po~na da se primenuva zakonot, samo 13

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk spa p sev sevska s a@ka ska @kaappittal. @ a .com co .mk com .

od vkupno 84 op{tini gi ispolnuvaat uslovite i dostavile barawe do Komitetot za grade`ni{tvo e porazitelen. Od druga strana, informacijata deka Komitetot, za dva meseci uspeal da razgleda samo sedum barawa i da gi dostavi na razgleduvawe do Vladata u{te edna{ ja poka`uva “efikasnosta” i “zalo`bata” na instituciite da gi sproveduvaat zakonite.

Nitu eden od gradona~alnicite ne izleze javno da go pra{a Janakieski zo{to go prolongira procesot, zo{to prodol`uva da prodava zemji{te, zo{to gi zaobikoluva, zo{to ne go zabrza procesot i na kraj na den, zo{to ne vovede kazni za op{tinite koi “zabu{avaat”?! Bez vakvo odnesuvawe tie definitivno }e ostanat “lokalci” i “marginalci”, prodol`ena raka na centralnata institucija, nesposobni “tatkovci” na op{tinite ~ii `itelite o~ekuvaat i so pravo baraat podobra ekonomija. Pa, za toa i gi glasaa, neli?

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

O

]E STANE LI LUK

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

81,9%

od doma}instvata vo Makedonija vo 2010 godina imale barem eden mobilen telefon, a vo 2000 godina taa mo`nost ja imale samo 5,2%, poka`uvaat podatocite na Dr`avniot zavod za statistika. Zgolemen e i brojot na doma}instva koi imaat ma{ina za perewe, od 65,6% vo 1995 godina na 89,4% vo 2010 godina. Pred 15 godini, crno-bel televizor imale 22,7% od doma}instvata, a denes samo 2,2%. Mal e porastot kaj snabdenosta so avtomobili, od 46,4% na 52,6% vo 2010 godina.

“KAPITAL” DOZNAVA: SE VODAT NEKOLKUM

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

R

da kupi 35,5% od akciite vo

KATERINA A I A POPOSKA O OS A gr~kata rafinerija Helenik poposka@kapital.com.mk

Ruskata naftena kompanija Lukoil saka da ja kupi makedonskata rafinerija Okta, doznava “Kapital” od izvori vo rafinerijata. Spored neoficijalnite izvori, pretstavnici na Lukoil vo zemjava u{te od pred tri meseci nekolku pati se sre}avale so del od menaxmentot na Okta. Tie otkrivaat deka pretstavnici na ruskata naftena kompanija se sre}avale so del od rakovodstvoto na rafinerijata so edna cel - da stanat sopstvenici na Okta. Za taa cel, Lukoil bil zainteresiran

petroleum, ne{to {to ne mu uspealo pred desetina godini.

Vo Okta i vo Lukoil Makedonija ne ja komentiraat informacijata na “Kapital”. I od dvete nafteni kompanii ne sakaat da otkrijat koi nivni pretstavnici bile del od pregovorite za kupoproda`ba na Okta. Nema ni informacii dali mo`nata kupoproda`ba na Okta e del od strategijata na Grcija za privatizacija na Helenik petroleum.

Gr~kata rafinerija Helenik e sopstvenik na 83% od kapitalot vo Okta. Ostanatite akcii se vo sopstvenost na Makedonija. Za Lukoil da stane gazda na Okta mora da kupi del od akciite koi Helenik petroleum gi poseduva vo skopskata rafinerija.

Neoficijalno, od Lukoil velat deka zasega nemaat namera da go {irat biznisot vo Grcija, nitu da kupuvaat akcii vo Helenik petroleum.

FAKTI ZA LUKOIL

LUKOIL NAFTENATA KOMPANIJA OAD DRU O[TVO) GOKO ERS ION (OGRANI^ENO AKC WE. TOE POS DINAVA ODBELE@UVA 20 GODINI ZA II PAN TAA E EDNA OD VODE^KITE KOM TA BAZA NA NAFTA I GAS VO SVETOT. GLAVNA KATA KOMLUKOIL E VO ZAPADEN SIBIR. RUS SVETOT, PANIJA E PRISUTNA VO 49 ZEMJI VO ME\ U KOI I MAKEDONIJA. TENI REZER POSEDUVA 1,3% OD SVETSKITE NAF ODSTVO NA IZV PRO VI I 2,1% OD GLOBALNOTO NAFTA. TEN KON POSTOI OD 1991 GODINA KAKOTENAF GOLEMI NAJ TRI IJA DIN CERN, KOGA SE SOE TETI ACI KAP I A^K TUV ABO NAFTENO-PRER URAJ I AS, GEP VO SIBIRSKITE GRADOVI LAN E GRADOVI OVI NA KOGALIM. PRVITE BUKVI TA. VLEGOA I VO IMETO NA KOMPANIJA OD AVG UST PRISUTEN E VO MAKEDONIJA ORA NDUMOT MEM NO LAS 2005 GODINA, SOG VLADATA ZA SORABOTKA POTPI[AN ME\ UKOM IJA. NA MAKEDONIJA I NAFTENATAJA OTVPAN NA 8 ORI A NIC PRVATA BENZINSKA STA GOPET E TIT INA IZM .

INA GOD SEPTEMVRI 2006 N LIO MI 25 DINI LUKOIL VLO@I POVE]E OD A. BAT A@ ROD EVRA VO [IREWETO NA MALOP ONIJA. VO VRABOTUVA 200 LU\E VO MAKED A VO VLE PERIODOT 2008-2010 GODINA NAGUV OCI VO DAN I ]A^ PLA DESETTE NAJGOLEMI TKA SE ZEMJAVA, A SPORED OBEMOT NA ZARABO NAO\A NA 17-TO MESTO.

Opasnosta od bankrot na Grcija go prinudi premierot Jorgos Papandreu da prodava 35,3% od Helenik petroleum.

Kako najverojaten kupuva~ na dr`avniot udel od 35,5% se spomenuva mo}nata familijarna kompanija Lacis grup, koja ve}e poseduva 41,3% vo Helenik petroleum.

Gr~kiot medium “Kapital” pi{uva deka vladata na Papandreu i oficijalno odlu~ila da go prodade dr`avniot udel akcii vo najgolemata rafinerija Helenik i deka gr~koto Ministerstvo za finansii ve}e pregovara so nekolku zainteresirani kupuva~i.

Spored gr~kite mediumi, najverojatno dr`avata svoite akcii prvo }e mu gi ponudi na momentalno najgolemiot poedine~en akcioner, Lacis grup (Latsis Group), koja e gazda na 41,3% od akciite preku kompanijata Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A., so sedi{te vo Luksemburg. Ako ova sce-

Navigator

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

LIDERI

HUAN KARLOS NAVARO igurno najmnogu se raduva na zlatoto, no sekako ne mu e seedno i {to be{e proglasen za najkorisen ko{arkar na Evrobasketot vo Litvanija

S

NE IM BE[E DENOT

XON ЧEJMBERS

BENEDIKT 16

QUBE BOШKOVSKI

obi najmalku u{te tri godini mandat kako pretsedatel i izvr{en direktor na Sisko sistems, so {to gi ubi site glasini deka e skaran so Upravniot odbor

D

~igledno ve}e ni{to ne mu ostana na liderot na Obedineti za Makedonija osven da deli izvinuvawa, so isto tempo kako {to pred izborite dele{e obvinuvawa

O

{te toa mu treba{e na Vatikan, da izleze so zgodni sve{tenici naslikani na “Kalendario romano”, poznatiot vatikanski kalendar za vernicite za 2012 godina

U

MESE^NI PREGOVORI

KOIL GAZDA NA OKTA?!

3

POBEDNIK “MAKEDONEC” VO IDEALNATA PETORKA

E

Eden od najzaslu`nite inspiratori na sportskata gordost {to denovive ja ~uvstvuva celata nacija, sekako, e naturaliziraniot Makedonec, Lester Bo Mekejleb, koj svojata visoka profesionalna vrednost ja potvrdi i so titulata prv strelec na Evropskoto pprvenstvo vo ko{arka so postignatite 235 poeni, osobeno so pevlezot vo idealnata id torka na {ampionatot. { drugite evropski Ne deka drug reprezentacii koi se pretnemaa stavija vo Litvanija Lit zasiluvawa vo vid na naturalizirani Afroamerikanci, no na{iot Bo poradi visokiot stepen na poistovetuvawe so transot vo koj vleguva{e nacijata so sekoja sledna pobeda go “pona{ivme”, davaj} i mu go i makedonskoto ime Bor~e. Bo navistina

LESTER BO MEKEJLEB

“gine{e” na parketot, po ni{to ne zaostanuvaj}i zad rodenite makedonski heroi od reprezentacijata, koi poka`aa dosega nevidena borbenost, iznuduvaj}i po~it od site qubiteli na ko{arkata niz svetot. Ako odredeni natprevari koi makedonskite ko{arkari gi odigraa vo Litvanija mo`e da se opi{at kako bitka me|u David i Golijat, toga{ Mekejleb so svojata borbenost be{e sovr{eno olicetvorenie na ovaa metafora, koga so svoite 183 santimetri uspeva{e da “polo`i” pokraj centri od formatot na Kirilenko, Gasol, Javtokas i taka da go trasira patot do najgolemiot uspeh na makedonskiot ekipen sport.

GUBITNIK IMPLEMENTACIJA NULA!

G Pretstavnici r c na Lukoil u vo zemjava j pred r d tri r meseci c nekolkuu pati se sre{to dominanten sopstvenik } }avale so del od menaxmentot na Okta, Ok kade k e gr~kata dr`avna rafinerija Helenik petroleum. Lukoil saka{e da kupi 23% od Helenik u{te pred desetina godini, no poradi ostrite kritiki od gr~kite sindikati odlu~i da vleze preku Lacis grup. No, na kraj i ova be{e bezuspe{no, bidej}i gr~kata Vlada odlu~i da go odbie vlezot na Lukoil i na Lacis grup vo Helenik, bidej}i bilo protiv nacionalnite interesi na Grcija SOPSTVENI^KA STRUKTURA NA HELENIK PETROLEUM S.A Akcioner Grcija Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. drugi vkupno:

broj na akcii

% u~estvo

108.430.304

35,48%

pazarna vrednost na akciite (evra) 563.837.580

126.103.296

41,25%

655.737.139

71.101.585

23,27%

369.728.242

305.635.185

100,00%

1.589.302.962

izvor:Helenik Petroleum

nario uspee, Lacis grup }e stane dominanten sopstvenik na 76,8% od kapitalot na Helenik petroleum, ~ija pazarna vrednost iznesuva 1,6 milijardi evra.

Rakovodstvoto na Okta vo Makedonija ve}e eden mesec ne saka da potvrdi dali naesen }e dobie nov sopstvenik, Lacis grup ili mo`ebi ruski Lukoil.

U{te pred desetina godini za

gr~kata dr`avna rafinerija interes poka`a ruski Lukoil.

Od Lukoil Makedonija ne sakaat da komentiraat za mo`niot razvoj na nastanite i za eventualnite planovi na rakovodstvoto na Lukoil vo Moskva. Vo 2002 godina Lukoil saka{e da kupi 23% od Helenik petroleum, no poradi ostrite kritiki od gr~kite sindikati odlu~i

da vleze vo gr~kata rafinerija preku Lacis grup.

Iako se dogovorija, na krajot nema{e uspe{en epilog, bidej}i gr~kata Vlada odlu~i da go odbie vlezot na Lukoil i na Lacis grup vo Helenik zatoa {to bil protiv nacionalnite interesi na Grcija.

Samo edna godina podocna Lacis grup preku serija transakcii stana sopstvenik na del od kapitalot na Helenik petroleum. Vo

prvata faza kompanijata Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A., registrirana vo Luksemburg i vo celosna sopstvenost na Lacis grup, kupi od dr`avata 16,65% od akciite vo Helenik petroleum. Vo vtorata faza Helenik petroleum ja prezede Petrola helas, tretata najgolema rafinerija vo Grcija, koja prethodno be{e vo dominantna sopstvenost na Paneuropean Oil & Industrial Holding.

Grcija i ponatamu stoi na stakleni noze, bidej}i denovive e vo o~ekuvawe na ocenkata na Me|unarodnite kreditori koi treba da procenat dali gi ispolni uslovite za da ja dobie vtorata rata od kreditot. No, od sproveduvaweto na merkite za {tedewe ni{to realno nema na teren!

Nepotrebni se site uveruvawa od strana na ministerot za finansii, Evangelos Venizelos, upateni do Me|unarodnata zaednica deka Grcija }e se pridr`uva do pravilata za {tedewe, koja samata gi postavi i donese, koga samiot toj, a i ostatokot od vladata ne uspevaat da gi sprovedat merkite vo zadadenite rokovi.

Xabe se i novite merki koi se gotvat vo nivnata kujna,

EVANGELOS VENIZELOS kako, na primer, danokot za nedvi`nosti, koj gra|anite od start ka`aa deka nema da go pla}aat. Iako Venizelos najavuva pove}e prihodi od tro{oci vo 2012 godina i novi merki, za da ja dobie slednata rata od Me|unarodnite kreditori, s$ poo~igledno e deka }e mu se slu~i toa od {to najmnogu se pla{i - Grcija da ne mo`e da gi izbegne ucenite i poni`uvaweto na me|unaroden plan.

Ona {to im se slu~uva doma e pove}e od o~igledno - narodot e besen na vladata. Nitu edno vetuvawe pove}e ne dopira do gra|anite.

MISLA NA DENOT

NE O^EKUVAJTE DEKA TREBA DA GI IZDIGNETE MALITE, SPU[TAJ]I GI MO]NITE

KELVIN KULIX

30-TIOT PRETSEDATEL NA SAD

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

POEVTINI TELEFONOT, POSKAPE ALKOHOLOT

SNE@NO NEVREME VO AVSTRIJA

37,10%

Alkoholni pijaloci

30,60%

Domuvawe, energetika, voda, gas i goriva

20,50%

Hrana i bezalkoholni pijaloci

20,40%

Restorani i hoteli

12,90%

Ostanati stoki i uslugi

11,60%

Transport

9,20%

Obrazovanie Obleka i obuvki Mebel i poku}nina

Zdravje Rekreacija i kultura

-21,30%

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

4,70% 4,30% 2,30% 0,20%

Komunikacii

IZVOR: DR@AVEN ZAVOD ZA STATISTIKA

Tro{ocite za `ivot vo 2010 godina se za 15,3% vo prosek povisoki otkolku vo 2005 godina. Najvisok porast ima kaj tro{ocite za alkoholni pijalaci i tutun, od 37,1%, a kaj komunikaciite ima pad od 21,3%.

Ne miruvale ni cenite na hranata. Naprotiv, za pet godini tro{ocite za hrana se povisoki za 20,5%.

SVETOT NIZ MEDIUMITE THE WALL STREET JOURNAL Vesnikot na naslovnata stranica go objavuva najnoviot predlog na pretsedatelot Barak Obama za namaluvawe na buxetskiot deficit za 3,6 trilioni dolari, generalno preku zgolemuvawe na nekoi danoci. Od druga strana, se procenuva deka ovaa ideja na Obama nema da ja prifatat republikancite, koi se protivat na zgolemuvawe na danocite

VE VECERNJI LIST Hrvatskiot vesnik vo Hr specijalno izdanie sp objavuva {to dogovori ob Hrvatska so Evropskata Hr unija za vlez vo golemoto un semejstvo - }e se vovede se DDV na grade`noto DD zemji{te, a DDV }e plaze }a i crkvata, dr`avata se odrekuva od pravata vo od Ina i T-HT, se zgolemuva In starosnata granica za st penzionirawe. pe

CHINA DAILY CH Kineskiot vesnik pi{uva za nadolniot trend na cenite na nedvi`nostite vo golemite kineski gradovi - Peking, [angaj, Kuangxou i drugi. Cenite na novite stanovi vo avgust se namaleni vo 16 kineski gradovi, dodeka vo pove}e od 30 gradovi cenite se nepromeneti.

Spored vesnikot, ova e jasen signal deka vladinite merki za stabilizirawe na pazarot na nedvi`nosti imaat rezultati.

TRUD Bugarskiot vesnik Trud na svojata naslovna stranica pi{uva deka bugarskite ministerstva masovno krijat od javnosta kolkavi se platite na ~lenovite na bordovite na direktori na dr`avnite firmi. Spored vesnikot, golem del od ~lenovite se ~lenovi na bordovi vo pove}e dr`avni institucii i dr`avni kompanii i nema informacija koj kolku pari zema od buxetot.

o povisokite regioni na zapadniot i ju`niot del na Avstrija padna sneg, predizvikan od namaluvaweto na temperaturite. Vo planinskite predeli sne`nata pokrivka iznesuva duri i 25 santimetri. Snegot predizvika zastoj vo patniot i vo `elezni~kiot soobra}aj, a prvpat vo Salcburg za vreme na leto e izdadeno predupreduvawe od pojava na sne`ni lavini.

V

SKANDALOZNO: ZO[TO MINISTEROT ZA TRANSP

JANAKIESKI GI “VO GRADONA^ALNICI

M

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

Ministerot za transport ja dovede rabotata so upravuvaweto so dr`avnoto grade`no zemji{te do skandalozni razmeri, bidej}i nikako ne saka ovaa nadle`nost da im ja prepu{ti na gradona~a~nicite, iako zakonot go bara toa.

Postojano so nekakvi izgovori i dopolnitelni proceduri Janakieski gi otfrla ili ne gi re{ava barawata na gradona~alnicite za prezemawe na upravuvaweto so dr`avnata zemja. Na toj na~in Ministerstvoto za transport os tanuva edinstven prodava~ na atraktivnite grade`ni parceli.

Od 1. juli godinava gradona~alnicite so zakon dobija pravo da upravuvaat i sami da prodavaat dr`avno zemji{te. No, dosega niedna op{tina nema dobieno takva dozvola od Ministerstvoto za transport. Celiot proces ve}e nekolku meseci e blokiran kaj Komite-

tot za grade`ni{tvo, vo Ministerstvoto za transport, koj treba da im dade zeleno svetlo na op{tinite koi si ja zavr{ile rabotata. Od vkupno 84 op{tini, 13 dostavile barawe za upravuvawe so dr`avno zemji{te, no s$ u{te

13

No, i po dva meseci Komitetot za grade`ni{tvo predlo`il do Vladata da dojde odobrenie samo za sedum op{tini. Zakonot stapi na sila pr ed d ev et me seci, no ne se implementira i proda`bata na

od vkupno 84 op{tini dosega dostavile barawe do Komitetot za grade`ni{tvo za upravuvawe so dr`avnoto grade`no zemji{te

ODOBRENIE ^EKAAT SEDUM OP[TINI

d Ministerstvoto za transport velat deka zaklu~no so v~era{niot den samo 13 O op{tini dostavile barawe za raspolagawe so dr`avno grade`no zemji{te, a zeleno svetlo dobile samo sedum, za koi Vladata treba da rasprava na nekoja od slednite sednici.

“Odlukata za vr{ewe na rabotite za raspolagawe so grade`no zemji{te ja donesuva Vladata. Ministerstvoto & predlo`i na Vladata da donese odluka za upravuvawe so grade`no zemji{te na op{tinite Berovo, Ko~ani, Ilinden, Probi{tip, [tip, Gevgelija i Demir Kapija i vo momentov vo tek e postapkata”, velat od Ministerstvoto.

Ne objasnuvaat zo{to i dva meseci otkako im e prenesena nadle`nosta na op{tinite proda`bata na dr`avnoto grade`no zemji{te s$ u{te e vo nadle`nost na ministerot.

nemaat dozvola.

Tie go ispolnija prviot uslov, odnosno obezbedija sertificirani slu`benici koi } e sproveduvaat javno naddavawe. Vtoriot us lov e da dobijat pozitivno mislewe za Godi{niot plan za upravuvawe so dr`avno zemji{te od Komitetot za grade`ni{tvo, sostaven od pretstavnici od ministerstvata za transport, za lokalna samouprava i za finansii i od Zaednicata na edinicite na lokalnata samouprava (ZELS). Otkako Komitetot }e donese pozitivna odluka, posledniot zbor go ima Vladata, koja & dava odobrenie na op{tinata da po~ne samostojno da upravuva so dr`avnoto zemji{te.

dr`avnoto grade`no zemji{te s$ u{te e vo racete na Ministerstvoto za transport.

ROKOVITE SE PROLONGIRAAT, OP[TINITE ^EKAAT

Iako ministerot za transport, Mile Janakieski, najavi deka od po~etokot na septemvri }e bidat dodeleni prvite odobrenija, ovoj rok e probien.

Gradona~alnicite tvrdat deka gi ispolnile site uslovi predlo`eni vo zakonot i ~ekaat vo sekoj moment da im bide dadeno odobrenie.

O~ekuvaat najdocna do krajot na ovaa nedela, na prvata sednica na Vladata, kone~no da dobijat licenci.

Gradona~alnikot na op{tina Gevgelija, Ivan

RATKO DIMITROVSKI GRADONA^ALNIK NA KO^ANI

“Baraweto do Ministerstvoto go dostavivme na 5. juli i ~ekame odobrenie od Vladata.

Procesot ve}e nekolku meseci e blokiran i nemam nikava informacija koga }e dobieme odobrenie.

O~ekuvam toa da bide za brzo vreme, odnosno na nekoja od slednite vladini sednici.”

Frangov, edna od prvite op{tini koja dostavi barawe do Ministerstvoto za transport i vrski, veli deka op{tinata gi ispolnila site potrebni uslovi.

“O~ekuvam do krajot na ovaa nedela da dobieme odobrenie za upravuvawe so dr`avnoto grade`no zemji{te. Prvi~no baraweto ni be{e vrateno na dorabotka za mali tehni~ki detali, no i toj problem sega e re{en.

O~ekuvame vo najkratko vreme da po~neme da organizirame javno naddavawe na dr`avni parceli”, veli Frangov.

Gr a d o n a ~ a l n i k o t n a Ko~ani, Ratko Dimitrovski, pak, veli deka ve}e 2,5 meseci ~eka odgovor od Ministerstvoto za transport.

“Baraweto do Ministerstvoto go dostavivme na 5. juli i ottoga{ ~ekame odobrenie od Vladata.

Procesot ve}e nekolku meseci e blokiran i nemam nikakva informacija.

O~ekuvam toa da bide za brzo vreme, odnosno na nekoja od slednite vladini sednici. Gi dostavivme site dokumenti, gi ispol-

3 FAKTI ZA...

20% 30% 20%

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

Padna proda`bata na novi avtomobili vo Makedonija godinava sporedeno so lani Padna proda`bata na novi avtomobili “mercedes” vo avgust godinava vo odnos na istiot mesec lani Se namali potro{uva~kata na luksuzni avtomobili vo zemjava godinava vo sporedba so lani

PROCENKI...

NURIEL RUBINI EKONOMSKI ANALITI^AR

GRCIJA TREBA DA OBJAVI BANKROT I DA JA NAPU[TI EVROZONATA

G

rcija treba da objavi insolventnost za obvrskite i da ja napu{ti evrozonata, tvrdi Nuriel Rubini, analiti~ar vo izve{taj za sostojbata vo EU. “Bez tie ~ekori Grcija }e bide dolgi godini vo ekonomska depresija i deflacija. Duri i prestrukturirawe na dolgot nema da ja spasi dr`avata. Ekonomijata na Grcija ednostavno nema da raste”, veli Rubini, baraj} i dr`avata da ja devalvira valutata.

PORT NE JA DAVA ZEMJATA?

OZI” ITE ZA ZEMJI[TETO

VESTI...

FOLKSVAGEN INVESTIRA 62 MILIJARDI EVRA DO 2016 ermanskata kompanija Folksvagen go zgolemi nivoto na investicii na 62,4 milijardi evra za periodot 2012-2016 godina, so cel da gi nadmine Tojota i Xeneral motors. Grupacijata sega ima 62 fabriki za avtomobili vo svetot. Zaedno so dve kineski zaedni~ki firmi }e investira dopolnitelni 14 milijardi evra, a }e gi zajakne i doma{nite aktivnosti i }e gradi novi fabriki vo ekonomiite so zabrzan razvoj. Investiciite samo vo pogoni, oprema i nedvi`nosti }e bidat 49,8 milijardi evra.

“Folksvagen }e vlo`i rekordna suma vo novi proekti za da se ispolni celta - kompanijata da stane najgolem proizvoditel na avtomobili vo svetot”, izjavi izvr{niot direktor Martin Vinterkorn.

G

ZEMJITE NA BRIK ]E JA VADAT GRCIJA OD KRIZA?! nstitutot za me|unarodni finansii (IIF), grupacija na najgolemite svetski finansiski kompanii, predlo`i dr`avite so zabrzan ekonomski razvoj (Brazil, Rusija, Kina i Indija) da & pomognat na Grcija vo nadminuvawe na dol`ni~kata kriza.

Planot na IIF predviduva Me|unarodniot monetaren fond da otvori smetka na koja zemjite-~lenki na BRIK mo`e da stavat pari.

Spored IIF, takvoto finansirawe bi mo`elo da go namali gr~kiot dolg za okolu 25 milijardi evra (11% od BDP na Grcija), a toa }e vlijae i na namaluvawe na tro{ocite za pozajmuvawe na ostanatite periferni zemji-~lenki na evrozonata.

IIF e so sedi{te vo Va{ington i e edinstveno svetsko zdru`enie na finansiskite institucii.

I

Pominaa devet meseci otkako stapi na sila zakonot, a s$ u{te nitu edna op{tina nema odobrenie da upravuva so dr`avnoto grade`no zemji{te. Procesot e blokiran vo Komitetot za grade`ni{tvo, vo Ministerstvoto za transport, ko treba da im dade zeleno svetlo na op{tinite koi si ja zavr{ile rabotata. Od vkupno 84 op{tini, 13 ve}e gi ispolnile potrebnite uslovi i dostavile barawe do Ministerstvoto za transport, no nemaat dobieno dozvola nivme site uslovi, ~ekame od Vladata”, potencira Dimitrovski.

BANALNI BARAWA DO OP[TINITE

Del od gradona~alnicite se revoltirani od postojanoto odlo`uvawe na rokovite. Velat deka Ministerstvoto za transport so banalni barawa samo kupuva vreme za da mo`e da gi prodade atraktivnite parceli.

Gradona~alnikot na Strumica, Zoran Zaev, veli deka op{tinata gi ispolnila site potrebni uslovi za samostojno da organizira javno naddavawe, no Ministerstvoto im baralo dopolnitelni dokumenti i uslovi.

“Spored zakonot, Ministerstvoto za transport

i vrski mo`e da prodava dr`avno grade`no z emj i { te s$ d od e ka op{tinite ne gi ispolnat potrebnite uslovi.

Iako op{tina Strumica dobi sertifikati za slu`benicite, ja izgotvi Godi{nata programa za upravuvawe so grade`no zemji{te i ja dostavi do Ministerstvoto, ni gi vratija dokumentite so obrazlo`enie deka ne se celosni”, objasnuva

Zaev.

Spored nego, barawata na Ministerstvoto se banalni.

“Baraa od nas na sekoja stranica od Programata za upravuvawe so dr`avno grade`no zemji{te, koja ima 650 strani, da ima pe~at od op{tinata, da dostavime posledna platena smetka od Internet, kako i obrazec M1, M2 za slu`benicite koi se

ZORAN ZAEV GRADONA^ALNIK NA STRUMICA

“Iako op{tina Strumica gi ispolni site potrebni uslovi za kone~no samostojno da organizira javno naddavawe za dr`avno zemji{te, Ministerstvoto ni bara{e dopolnitelni dokumenti i uslovi za da kupi vreme i da prodade u{te nekoja od atraktivnite parceli.”

steknale so sertifikat za elektronsko naddavawe, dokumenti koi ve}e gi imaat dostaveno do Ministerstvoto.

So toa Ministerstvoto samo kupuva vreme za da mo`e da gi dade parcelite na ve}e dogovoreni investitori”, veli Zaev

NA 1. OKTOMVRI ZAVR[UVA U[TE EDNO POGLAVJE OD TRANZICIJATA a 1. oktomvri }e se izvr{i isplata na poslednata rata od obvrznicite za zarobeni devizi so tiker RM01 i }e zavr{i desetgodi{noto razdol`uvawe na dr`avata so {teda~ite na koi im bea zarobeni devizite vo komercijalnite banki vo Makedonija, soop{tuvaat od Ministerstvoto za finansii.

So ova po~nuva zatvoraweto na dolgovite od dolgogodi{nata tranzicija.

Pretposlednata, 19-ta, rata be{e isplatena vo april godinava, vo iznos od 26 milioni evra. Toga{ Ministerstvoto najavi deka isplatata na {teda~ite }e bide zavr{ena do krajot na godinata.

Ostanuvaat obvrznicite za denacionalizacija i obvrznicite za privatizacijata na Stopanska banka.

Obvrznicata za sanacija na Stopanska banka be{e isplatena vo 2006 godina.

N

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2,232.49 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Po 16 dena kontinuirano opa|awe, indeksot MBI-10 v~era porasna za 0,23% i zatvori na vrednost od 2.232,49 indeksni poeni. Na berzata vo Skopje v~era se istrguvaa nad 173 iljadi evra. Najmnogu porasnaa akciite na R@ uslugi, za 1,45% i na Cementarnica Usje, za 3%.

Najgolem pad do`iveaja akciite na Tutunska banka, 2,94% i na Stopanska banka Bitola, 1,21%.

Najgolemo u~estvo vo prometot imaa akciite na Alkaloid od nad ~etiri milioni denari, dodeka na redovniot pazar so akciite na Makedonski Telekom se napravi promet od 863 iljadi denari НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Цементарница УСЈЕ

18,601.00 +541,00

+3,00% 3 00%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК НЛБ Тутунска банка

3,194.00 2 94% -2,94%

-97,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500

11,000 10,500 10,000 9,500 07/0717/0727/0706/0816/0826/0805/0915/09

11,509.10 +75,91

+0,66% 0 66%

Del od akciite na aziskopacifi~kite berzi, v~era drasti~no padnaa. Analiti~arite smetaat deka ovoj pad e posledica na toa {to ministrite za finansii na Evropskata unija, vikendov na sostanokot vo Polska, ne najavija konkretni merki za re{avawe na dol`ni~kata kriza. Zna~aen pad v~era zabele`aa i evropskite berzi

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,264.47 8,864.16 1,216.01 2,306.09 5,416.45 768.13

VALUTI

-1,94% +2,25% +1,72% +0,85% -2,82% +2,18%

£ €

€ $

1.1519

1.3641

+0,4%

-0,9%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1815,90 $ +0,07% 0 07% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

109,66 $ -2,28% 2 28% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

ERKI LIKANEN Dol`ni~kata kriza vo Evropa gi naru{i finansiskite pazari vo Evropa

6

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI POTREBNA E DONATORSKA KOORDINACIJA ZA SPROVEDUVAWE NA INTEGRIRANO OBRAZOVANIE a Makedonija potrebna & e po{iroka donatorska koordinacija za implementacijata na konceptot za integrirano obrazovanie, ocenuva ministerot za obrazovanie i nauka, Pan~e Kralev, na v~era{niot inicijalen sostanok vo vrska so integriranoto obrazovanie.

“Toa e edna ve}e razviena strategija, ~ija cel e da ovozmo`i integriran sistem vo obrazovanieto, koja Ministerstvoto se obvrza da ja sproveduva zaedno so misijata na OBSE. Razgovaravme za konceptot i kako da najdeme na~in da im ovozmo`ime podobri uslovi za rabota i da gi poddr`ime tie {to go sproveduvaat”, informira Kralev. [efot na misijata na OBSE, Ralf Bred, informira{e deka na sredbata dobile poraka oti celata Vlada stoi zad proektot i negovoto sproveduvawe }e odi so dovolna energija i zna~itelna opredelenost.

“Optimisti sme i veruvame vo uspehot na strategijata”, re~e Bred.

N

GORDAN KALAJXIEV NOV PRETSEDATEL NA HELSIN[KI KOMITET NA MAKEDONIJA ordan Kalajxiev e izbran za pretsedatel na Helsin{kiot komitet za ~ovekovi prava na Makedonija na sednicata na Sobranieto na Komitetot odr`ana pred tri dena. Kalajxiev, eden od osnova~ite na Komitetot i profesor na Pravniot Fakultet “Justinijan Prvi” pri Univerzitetot “Sv. Kiril i Metodij”, e izbran od strana na noviot Upraven odbor, soop{ti deneska kancelarijata na Helsin{kiot komitet za ~ovekovi prava na Makedonija.

G

MINISTEROT ADEMI SE SRETNA SO SLOVENE^KIOT AMBASADOR BERGANT a{titata na `ivotnata sredina i potrebata od revizija na vodostopanskata osnova i katastarot na podzemni vodi v~era be{e tema na razgovor me|u ministerot za `ivotna sredina i prostorno planirawe, Abdula}im Ademi i slovene~kiot ambasador vo Makedonija, Alan Brajan Bergant. Ministerot Ademi e zadovolen od stepenot na dosega{nata sorabotka, potenciraj} i deka i ponatamu prioritet ostanuva izgradbata na pro~istitelni stanici, osobeno vo Polo{kiot region, za da se zaokru`i procesot na za{titata na rekata Vardar i izvorot Ra{~e.

Ambasadorot Bergant gi iznese planovite na Slovenija za poddr{ka vo izrabotka na strategijata za niskojagleroden razvoj. Ademi i Bergant dogovorija i rabotna poseta na Slovenija na nivo na dr`avni sekretari za oktomvri 2011 godina, so cel razmena na iskustva, osobeno vo delot na administriraweto vo upravuvaweto so vodite i drugi pra{awa od zaedni~ki interes.

Z

SOBRANIETO GO ODBI PREDLOGOT NA DPA ZA POPIS VO JULI obranieto go otfrli predlogot na preteni~kata grupa na DPA, koja bara{e izmeni vo Zakonot za popis na naselenieto. Spored partijata na Menduh Ta~i, oktomvri ne e dobar termin za statisti~kata operacija, bidej}i toga{ gra|anite koi se na privremena rabota vo stranstvo ne se vo zemjata i zatoa go prepora~aa juli, koga pe~albarite doa|aat na odmor vo Makedonija.

“Ne se soglasuvame nitu so na~inot na koj{to }e se sprovede popisot vo semejstvata koi se na privremena rabota vo stranstvo, od koi nikoj ne `ivee ovde. Takvite semejstva nema da bidat popi{ani, a se raboti za brojka od 200.000 lu|e, od koi pove}eto Albanci”, istakna koordinatorot na DPA, Imer Aliu.

Vo funkcija na prika`uvawe na Albancite vo {to pogolem broj, DPA pobara da se ukine ograni~uvaweto spored koe nema da bidat popi{ani licata koi prestojuvaat vo stranstvo pove}e od 12 meseci, kako i da se popi{at tie {to gi nemaat potrebnite dokumenti, na koi po popisot dr`avata bi im go regulirala statusot.

S

SOBRANISKA RASPRAVA ZA PRERASPREDELBATA NA BUXETOT

STAVRESKI I SDSM SE SKARAA ZA RASPREDELBA NA 40 MILIONI EVRA Za opozicijata vistinskoto k ime na preraspredelbata b na 40 milioni evra vo Buxetot e rebalans, a za ministerot za finansii, Zoran Stavreski, ne e, bidej}i korigiral samo 1,5% od rashodnata strana MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

ladata pravi obid da ja izbegne transparentnosta vo debatata za toa kako } e gi tro{i parite na gra|anite i zatoa predlaga preraspredelbata na 40 milioni evra od Buxetot namesto so rebalans da se napravi so odluka, tvrdi opozicijata.

Pratenicite na SDSM v~era na plenarnata sednica vo Sobranieto obvinija deka glavna cel na vladinata odluka e da se pokrijat deficitite na dr`avnite institucii predizvikani od lo{oto menaxirawe, a najmnogu se misli na fondovite za penzisko i za zdravstveno osiguruvawe.

“Vladata treba{e da go smeni ministerot za trud ili direktorite na fondovite zatoa {to nekoj mora da ja ponese odgovornosta za deficitot, koj vo Fondot za penzisko e celi 25 milioni evra, kolku {to Vladata } e prefrli so preraspredelbata. Toa zna~i deka bez

V

buxetska poddr{ka Fondot ne mo`e da funkcionira”, istakna pratenikot na SDSM, Marjan~o Nikolov.

Toj istakna deka i Fondot za zdravstveno osiguruvawe kontinuirano producira zagubi poradi lo{oto menaxirawe.

Cel na `estoki kritiki be{e i zna~ajnoto zgolemuvawe na iznosite za plati na administracijata, na {to otpa|aat pove}e od polovina od transferite. Vo toj kontekst be{e postaveno pra{aweto dali s$ u{te va`i vladinata odluka za zamrznuvawe na novite vrabotuvawa vo administracijata. SDSM poso~i i na pove} e nelogi~nosti, kako toa {to Ministerstvoto za transport za dogovorni uslugi dobiva plus 720.000 evra, a se namaluvaat parite za izgradba i rekonstrukcija na pati{ta za 2,3 milioni evra.

“Nelogi~no e zgolemuvaweto na sredstvata za Muzejot na VMRO i Muzejot na `rtvite na komunizmot za 1,2 milioni evra, za{to toj muzej e ve}e otvoren. Neopravdano e i zgolemuvaweto

za ekonomska promocija vo iznos od 100.000 evra, a se krati kaj zemjodelstvoto i poddr{kata na ruralniot razvoj za 5,2 milioni evra”, istakna Nikolov.

Zgolemenata naplata od 10% na prihodite od DDV vo 2011 godina, na koja Vladata se povikuva kako na pozitiven pokazatel, Nikolov ja objasni so zgolemuvawe na inflacijata od 3,5% na 4,2% za samo osum meseci, {to, spored nego, prvenstveno se dol`i na postojaniot rast na cenite na hranata i na gorivata, {to povlekuva i rast na prihodite od DDV. Opozicijata podnese 49 amandmani na predlog-odlukata, od koi 37 podnese prateni~kata grupa na SDSM, a 12 podnese pratenikot na Nacionalna demokratska prerodba, Izet Ze}iri. Na Komisijata za finansirawe i buxet, {to se odr`a neposredno pred sednicata, mnozinstvoto gi odbi site amandmani.

SDSM bara{e pove}e pari za u~ili{ta, studentski domovi, detski gradinki, gasifikacija i za subvencii za

tutunarite.

Ministerot Stavreski na pratenicite im objasni deka makedonskata ekonomija vo prvite osum meseci godinava ja zadr`ala makroekonomskata stabilnost, {to davalo osnova da se ostvari planiraniot rast od 3,5%.

“Buxetskiot deficit do krajot na godinata }e ostane vo planiranite ramki od 2,5%, {to e eden od najniskite vo Evropa, a zaklu~no so avgust zadr`avme i nisko nivo na dr`aven dolg od minus 26%. So odr`uvawe na makroekonomskata stabilnost i so zgolemuvaweto na konkurentnosta }e ostvarime u{te podobri rezultati vo 2012 godina”, re~e Stavreski.

Kako osoben uspeh toj go istakna ostvaruvaweto na planiraniot rast od 3,5%.

Na obvinuvawata deka so preraspredelbata se skratuvaat sredstva na {teta na gra|anite, toj odgovori deka ne stopira nitu eden proekt od programata na Vladata, tuku samo prenaso~uval pari spored princip na prioritet.

STRATE[KI PLAN ZA 2012 GODINA

]E SE PODOBRUVA IZGLEDOT I FUNKCIONALNOSTA NA SOBRANIETO MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

napr eduvawe na Sobraniskiot kanal so mo`nost za 24~asovno emituvawe programa, dogradba, nadgradba i zajaknuvawe na zgradata na Sobranieto, optimalno popolnuvawe na ~ove~kite resursi i kontinuirana obuka na slu`bite vo zakonodavniot dom se samo del od strate{kite proekti na koi }e se koncentrira vo 2012 godina.

Buxetskit sovet na Sobranieto go usvoi Strate{kiot plan za rabota na zakonodavniot dom za slednata godina, koj sodr`i pet strate{ki celi, me|u koi i anga`iranost na Buxetskiot sovet vo planiraweto i sledeweto na tro{eweto na sredstvata od Buxetot na dr`avata. Vo ovaa stavka se predvideni sredstva za nadomest za anga`iranite

U

asistenti vo kancelariite za kontakt na pratenicite so gra|anite, od koi del ne se ni otvoreni, no predvideno e nivnoto osnovawe da zavr{i do krajot na idnata godina.

Za idnata godina e premestena i izgradbata na memorijalen spomenik na To{e Proeski, aktivnost koja be{e predvidena i vo posledniot Strate{ki plan na Sobranieto za tekovnava godina, koja s$ u{te ne e realizirana.

Za idnata godina Sobranieto planira da ja zajakne sorabotkata so gra|anskiot sektor so cel, kako {to se naveduva vo Strate{kiot plan, da se zgolemi transparentnosta vo rabotata na Sobranieto.

Sobranieto }e raboti i na ponatamo{no usovr{uvawe, no i pro{iruvawe na kapacitetot na sistemot Elektronski parlament. Soglasno godi{niot plan na javnite nabavki, predvidena e iz-

rabotka na softver za arhivsko rabotewe, softver za tekovni informacii, kako i za elektronsko povrzuvawe so pretsedatelot na dr`avata za potpi{uvawe ukazi. Otsega usvoenite zakoni od Sobranieto koi mora da pominat na potpis kaj prviot ~ovek na dr`avata }e mo`e da bidat parafirani i elektronski.

Vo stavkata ostvaruvawe na me|unarodnata multilateralna i bilateralna sorabotka vo tekot na celata godina se predvideni bilateralni sorabotki so parlamentarnite grupi na drugite dr`avi, me|unarodna sorabotka na komisiite i drugite tela na Sobranieto, razmena na mislewa i iskustva so Zapaden Balkan.

Kako del od me|unarodnata sorabotka, Sobranieto } e bide doma}in na Parlamentarnoto sobranie na Jugoisto~na Evropa vo vtorata polovina od idnata godina.

Strate{kiot plan za 2012 godina be{e ednoglasno usvoen na v~era{nata sednica na Buxetskiot sovet na Sobranieto. Bez rasprava i ednoglasno be{e usvoeno i predlog-buxetsko barawe na Sobranieto za 2012 godina.

Baraweto treba da bide dostaveno do pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski i sekretarot @arko Denkoski, koi treba da go odobrat planot za tro{ewe sredstva za idnata godina. Dotoga{ ostanuva nepoznato kolku sredstva i za koi stavki } e bidat potro{eni sredstva od Buxetot za rabota na Sobranieto.

Strate{kiot plan, kako {to se naveduva, se zasnova na izvr{enite sogleduvawa i preporakite proizlezeni od niv. Spored vremeto na izvr{uvawe, koe e potencirano vo planot, izgotvuva~ite potenciraat deka planot e realen i ostvarliv.

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

Politika / Pari / Dr`ava

NEMA EDINAESETTA SREDBA GRUEVSKI-PAPANDREU

7

PREGLED VESTI

ODLO@ENOTO KAFE JA ZAMRE EUFORIJATA?!

So odlo`uvaweto na edinaesettata tet-a-tet srebda me|u Gruevski i Papandreu vo Wujork, splasnaa i nade`ite deka do krajot na godinata mo`e da se o~ekuva re{enie na sporot so imeto.

GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

olgo najavuvanata `e{ka esen za pra{aweto so imeto, iako u{te oficijalno ne zapo~nata po~nuva da zamira. Euforijata deka do krajot na godinava, ne samo {to Atina i Skopje }e uspeat da gi dobli`at stavovite, tuku i deka n$ o~ekuva referendum za ova klu~no pra{awe, najverojatno }e ostane samo u{te edno poglavje od dvodeceniskata saga so sporot so imeto.

Otkako gr~kiot premier, Jorgos Papandareu, poradi golemata kriza vo negovata zemja, re{i od London namesto vo Wjurok da se vrati vo svojot kabinet, splasnaa nade`ite deka bez edinaesettata kafe-sredba me|u Papandreu i Nikola Gruevski ima pribli`uvawe na stavovite okolu ova pra{awe.

Najverojatno doverbata vo me|usebnite odnosi }e se gradi na ministersko nivo so sredba me|u makedonskiot minister za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, i negoviot gr~ki kolega, Stavros Lambrinidis.

Kako pribli`uvawe na stavovite me|u dvete strani mnogumina ja vidoa i pokanata na gr~kiot vicepremier Teodoros Pangalos do vicepremierkata za evrointegracii. Vakvata sredba ne samo {to e prva oficijalna na vaka visoko nivo po dolgi godini, tuku i sredba na koja za prv pat koalicioniot partner DUI se vklu~uva vo direktni razgovori okolu sporot so imeto.

Golem del od poznava~ite se edinstveni deka celata euforija okolu `e{kata esen i pribli`uvaweto na razgovorite do to~ka na eventulano re{avawe, se neosnovani. Re{enieto, decidni se poznava~ite, sepak, treba da se bara od pregovorite pod pokrovitelstvo na ON i na

TODOROVI]: FONTANATA NA PLO[TADOT MAKEDONIJA DA SE VIKA FONTANA NA POBEDATA

D

radona~alnikot na op{tinata Centar, Vladimir Todorovi}, na prvata naredna sednica na Sovetot na op{tinata }e predlo`i Fontanata na plo{tadot Makedonija da se imenuva Fontana na pobedata. Todorovi} ja donel odlukata inspiriran od toa {to pobedite na makedonskata ko{arkarska reprezentacija se slavea na fontanata na plo{tadot. Isto taka, gradona~alnikot na op{tina Centar }e predlo`i fontanata {to treba da po~ne da se gradi na plo{tadot Karpo{ovo vostanie da se imenuva kako Fontana na slobodata. “Pobedata i slobodata se op{to~ove~ki, op{tokulturni, op{toetni~ki, op{tonacionalni kategorii. Ne navreduvaat nikogo, ne provociraat nikogo. Poimite pobeda i sloboda se ne{to kon {to se stremi sekoja nacija, sekoja dr`ava, sekoj narod. Pobedata e streme` vo sekoja pora na op{testvoto, `elba na sekoja individua da pobedi vo realizacijata na svoite celi so razvoj vo biznisot, pobeda vo sportot, pobeda nad porocite na dene{noto vreme, pobeda nad globalniot terorizam, pobeda na dobroto nad zloto, pobeda vo naporite na dr`avata za razvoj, ~lenstvo vo EU i vo NATO, pobeda so toa {to sme sozdale dr`ava, pobeda so realiziranite proekti... Pobedata e pottiknuva~ na sekoj ~ovek i dvigatel na op{testvoto”, smeta Todorovi}.

G

medijatorot Metju Nimic.

“Ako desette sredbi ne donesoa kakvo bilo pribli`uvawe na stavovite, ne gledam {to mo`e sega da se zagubi od toa {to Gruevski i Papandreu nema da se sretnat po edinaesetti pat”, veli univerzitetskiot profesor Stevo Pendarovski.

Na sli~en stav i porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Slobodan Чa{ule.

“Procesot se odviva vo ramkite na OON i ako ne{to treba da se slu~i }e se slu~i tamu”, veli Чa{ule.

GR^KATA POLITI^KA SCENA VRIE Vo uslovi koga atmosferata vo Grcija s$ pove}e vrie,

s$ poglasni se izjavite i na opoziciskite lideri za sporot so imeto. Vo taa nasoka doa|a i radikalnata izjava na liderot na gr~kata opozicija, Adonis Samaras, koj ve}e e poznat po svoite nacionalisti~ki stavovi.

“Da znaete, na{ata Makedonija, Makedonija gr~ka i edinstvena, e blagosloveno mesto.

Makedonija e Grcija, kolku i toa da ne im se dopa|a na nekoi. Mojata pozicija za ovaa tema e poznata. Edno ime za sevkupna upotreba.

Se spomenuva ime Vardarska Makedonija, a toa }e zna~i dozvola da se oslobodat i nekakvi Pirinska i Egejska Makedonija, {to e poznato iredentisti~ko odnesuvawe.

Neka ka`at ime so koe }e go zamenat ustavnoto ime i toga{ }e vidime”, izjavi Samaras na me|unarodniot saem vo Solun.

Ako vo uslovi koga se smeta deka sega kockite se redat vo vistinska nasoka za da se zatvori ova pra{awe, pri eventualni predvremeni izbori vo Grcija poradi krizata tamu i promena na vladeja~kata garnitura, jasno e deka pregovorite }e zamrat. Iako vo vakvi uslovi, realno bi bilo da se o~ekuva zgolemen pritisok od me|unarodnata zaednica za kone~no re{avawe na ova pra{awe, sepak, ekspertite smetaat deka do takov pristisok nema da dojde.

ARIFI MO@E SAMO DA JA JAKNE DOVERBATA Ni{to pogolemi ne se o~ekuvawa nitu od bilaterlanata sredba me|u vicepremierite Teuta Arifi i Teodoris Pangalos vo dekemvri. Iako prv pat visok pretstavnik od koaliciskata partija DUI direktno }e razgovara so gr~ki vladin prestavnik za pra{aweto so imeto, sepak poznava~ite tvrdat deka mandatot za re{avawe na sporot so imeto le`i vo vladeja~kata VMRO-DPMNE. Tie velat deka Arifi mo`e samo da ja jakne

doverbata me|u dvete strani, no glavnata partija koja mo`e da go re{i sporot so imeto, sepak e vladeja~kata VMRO-DPMNE. Deka golemi nade`i ne treba da se polagaat nitu vo ovaa sredba, velat ekspertite, e faktot {to Pangalos nema klu~na uloga vo vladata na Papandreu, vo koja toj va`i za politi~ar so slab rejting, osobeno poradi negovite, kako {to vo Grcija gi ocenuvaat, meki stavovi kon Makedonija.

IZVESTUVA^OT ZA MAKEDONIJA VO EP, RI^ARD HAUVIT, VO SKOPJE zvestuva~ot na Evropskiot parlament za Makedonija, Ri~ard Hauvit, e vo oficijalna dvodnevna poseta vo Skopje na sredbi so makedonskiot dr`aven vrv.

Hauvit v~era se sretna so {efot na makedonskata dr`ava, \orge Ivanov i so pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, a denes }e ostvari sredba so premierot, Nikola Gruevski, kako i so pretstavnici na pogolemite politi~ki partii, biznismeni i nevladini organizacii.

Po sredbata so Hauvit, Veqanovski uveruva{e deka godi{niot izve{taj za na{iot napredok }e bide pozitiven i deka povtorno }e dobieme preporaka za po~nuvawe na pregovorite.

Posetata na Hauvit na Skopje e vo presret na debatata vo Evroparlamentot i objavuvaweto na Izve{tajot na Evropskata komisija za napredokot na Makedonija.

Spored nego, javnata administracija, slobodata na mediumite i borbata protiv korupcijata se pra{awata na koi zemjava treba da posveti pove}e vnimanie.

Vo odnos na sporot za imeto, Hauvit veli deka }e go iskoristi celoto svoe politi~ko, no i privatno vlijanie za Makedonija i Grcija da najdat kompromis za ova pra{awe.

I

Intervju

8

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

Portugalija. Vo ovoj moment, mo`e da se konstatira deka postoi seriozna zagri`enost i deka ne{to se o~ekuva, no od druga strana, momentalnite indikatori poka`uvaat nekakov rast na ekonomijata i na industrijata vo EU. Staveni sme vo situacija na stend baj, o~ekuvame ne{to lo{o, a ne znaeme {to.

Kako toa }e se reflektira na makedonskata ekonomija?

Mislam deka od iskustvoto {to go imame, od toa {to se slu~i vo 2008 godina, prvite znaci vo realniot sektor gi dobivame preku pa|awe na nara~kite, osobeno od vode~kite ekonomii vo EU so koi imame razvieni relacii.

Zasega takvi signali nema, no ova e period vo koj po~nuvaat da se sklu~uvaat dogovorite za narednata godina i ako se pojavat takvi signali, toa }e bide vo oktomvri.

Za Makedonija definitivno najlo{o }e bide toa da bidat zemjite so koi imame najgolem izvoz, a toa se germanskata i ekonomiite na Balkanot, Avstrija, Italija itn.

Neodamna se vrativte od Turcija od sostanok so pretsedatelite na 18 stopanski komori od zemji koi ne se ~lenki na EU. Vo ovaa grupa spa|aat silni i golemi ekonomii kako {to e turskata, {vajcarskata, ukrainskata. Kakov period gi o~ekuva golemite multinacionalni kompanii i kakvo vlijanie mo`e da se o~ekuva vo Makedonija?

Ima nekolku razli~ni mislewa od toj sostanok. Prvo, tamu se potvrdija tezite za koi prethodno zboruvav. Me|utoa, sekoe pravilo ima isklu~ok.

Isklu~okot od ovaa sredba se ogromniot rast na turskata ekonomija od 11% vo prvite kvartali ovaa godina i stabilniot rast na ekonomiite vo drugite zemji, koi ne se ~lenki na EU, no se zna~ajni.

Vo momentov ne mo`e da se detektira nadolen trend vo nivniot ekonomski razvoj, no ne mo`e da se detektira nitu rast kolku {to ima Turcija.

MAKEDONSKI GUMI ZA XVAKAWE VO SAD akpromet [tip go zgolemi izvozot na gumi za xvakawe vo SAD od 50 toni godi{no na 50 toni mese~no. So ova kompanijata poznata po proizvodstvo na brendot ^unga lunga ja po~na strategijata za osvojuvawe na prekuokenskite pazari.

“Drasti~noto zgolemuvawe na izvozot vo SAD za nas pretstavuva golem ~ekor. Sepak, stanuva zbor za pazar od nad 300 milioni potro{uva~i. Toa zna~i deka mo`nostite se pove}e od golemi. Vakviot izvoz rezultira{e otkako izminata godina vlo`ivme golemi sredstva vo nova oprema, modernizacija na proizvodstvoto, koristewe visokokvalitetni surovini. Noviot kvalitet na stariot poznat vkus na gumite za xvakawe na ^unga lunga be{e glaven faktor za obezbeduvawe plasman vo najgolemite trgovski sinxiri”, izjavi Dan~e \urova, menaxer za konditorski proizvodi od Makpromet [tip.

Dosega akcentot vo izvozot be{e staven na evropskiot pazar, na zemjite od porane{na Jugoslavija i na Izrael.

Makpromet proizveduva razni konditorski proizvodi, bonboni, karameli, li`av~iwa i gumi za xvakawe.

M

MLEKARA TETOVO SO FRANCUSKA POMO[ ]E GI EDUCIRA FARMERITE ako da se dobie evropski mle~en proizvod vo Makedonija? Na ovaa tema Mlekara Tetovo, vo sorabotka so Organizacijata za me|unaroden razvoj na zemjodelstvoto od Francija, }e gi obu~uva farmerite vo Makedonija. So pomo{ na Federacijata na farmeri na Makedonija, Mlekara Tetovo }e gi informira i obu~uva farmerite kako da proizveduvaat kvalitetno i zdravo mleko so zgolemena higiena, a pomali investicii vo dobito~na hrana, koja voobi~aeno e najgolem tro{ok vo produkcijata na mleko.

“Kvalitetot e na prvo mesto. Toa za Mlekara Tetovo e imperativ. Nie znaeme kade se problemite vo makedonskoto mlekoproizvodstvo i kako da gi re{ime.

So poddr{ka od na{ite kolegi od Francija, na{ite farmeri-kooperanti }e se zapoznaat so novinite vo proizvodstvoto na mleko. Sorabotkata so farmerite e va`na za nas, bidej}i tie se na{i partneri”, veli Goran Nikolovski, direktor na tetovskata mlekarnica.

K

BRANKO AZESKI

PRETSEDATEL NA STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA

KOLKAVO ]E BIDE VLIJANIETO OD KRIZATA ]E ZNAEME VO OKTOMVRI!

r r da go ka`am re{enieto r za krizata. r

Ne pretendiram Odgovorot e silna fiskalna i finansiska disciplina i ogromna pretpazlivost, pretpazlivost a toa se postignuva so kontinuiran 24-~asoven javno-privaten dijalog za da se razmenat informaciite navreme, da se koncepiraat zaedni~ki merki i vo momentot koga }e se prezemat, izglasani na eden demokratski na~in, da se sprovedat diktatorski

KATASTARSKITE PODATOCI SE NEOPHODNI ZA EKONOMSKI RAZVOJ valitetnoto sobirawe, vodewe i razmena na geoprostornite podatoci preku efikasna infrastruktura e preduslov za ekonomski razvoj na dr`avata i za uslugi dostapni za site gra|ani, pora~aa u~esnicite na me|unarodnata konferencija “Vlijanieto na nacionalnata infrastruktura za prostorni podatoci (NIPP) vo op{testvoto, predizvici za vospostavuvawe”, {to od v~era se odr`uva vo Skopje.

Pove}e od 150 pretstavnici na katastarski institucii od 46 dr`avi debatiraat za zna~eweto na zaedni~kiot pristap za kreirawe i razmena na prostorni podatoci, osnova na evropskata INSPIRE direktiva, ramka za sozdavawe harmonizirani infrastrukturi na prostorni podatoci. Kako del od obvrskata za nejzina primena makedonskata Agencija za katastar na nedvi`nosti po~na aktivnosti za kreirawe nacionalna strategija za NIPP. “Upravuvaweto so geoprostornite podatoci i vospostaveniot sistem na pravnata sigurnost na zapi{anite prava na nedvi`nostite imaat silno vlijanie na ekonomskiot razvoj na edna zemja vo razli~ni segmenti, zemjodelstvoto, sledeweto na promenite vo `ivotnata sredina, planiraweto i upotrebata na grade`noto zemji{te, transportot i komunikaciite”, istakna vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski.

Viktorija Stenli, pretstavnik na Svetskata banka, so poraka deka ekonomskite benifiti od dobroto upravuvawe so prostornite podatoci mo`e da bidat v~udoviduva~ki.

“Nitu edna moderna zemja ne smee da si dozvoli da ne vospostavi nacionalna infrastruktura na prostorni podatoci”, re~e Stenli.

K

+

19.09.2011

раст

Цементарница УСЈЕ Раде Кончар РЖ Услуги Макпетрол Комерцијална банка

нова цена

+3,00% 18.601,00 +2,78% 1.850,00 +1,45% 210,00 +1,37% 21.971,00 +0,37% 3.047,00

19.09.2011

НЛБ Тутунска банка ПКБ Скопје Стопанска бан. Битола Пелистерка РМДЕН10

-

пад

-2,94% -1,23% -1,21% -1,02% -0,07%

нова цена

3.194,00 4.000,00 2.074,00 1.950,00 90,00

MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

tkako pred eden mesec Standard i Purs go namali kreditniot rejting na SAD, a globalnite analiti~ari najavija deka svetot go o~ekuva nova epizoda od recesijata, postojano ~itame lo{i prognozi za zabaven ekonomski rast na najrazvienite svetski

O

ekonomii i gledame panika poradi evropskata dol`ni~ka kriza. “Kapital” za krizata i merkite koi Stopanskata komora & gi predlaga na Vladata razgovara{e so nejziniot pretsedatel, Branko Azeski.

Kako sevo ova {to se slu~uva vo svetot }e se reflektira na makedonskata ekonomija i koga o~ekuvate da se po~uvstvuva najgolemiot efekt?

Mo`am da go ka`am moeto li~no mislewe. Postoi op{t strav deka ne{to mo`e da se slu~i, no nikoj ne mo`e da definira {to

to~no e toa i koi se merkite koi treba da se prezemat. Verojatno se raboti za dve globalni ne{ta. Toa e valutnata vojna, koja definitivno e po~nata vo svetot me|u krupnite valuti evroto, dolarot, juanot, verojatno i {vajcarskiot frank, i go naru{uva finansiskiot pazar vo svetot. Vtorata rabota e silnata zagri`enost od sostojbite vo zemjite na periferijata od EU, koi verojatno mnogu lesno vlegoa vo monetarnata unija i napravija seriozni problemi.

Zboruvam za Grcija, [panija,

ponedelnik- 19.09.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5017 44,6960 70,5537 51,0049 45,3485 46,2210

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,54% 1,5% 0,35% 0,01%

6м 1,74% 1,7% 0,52% 0,05%

12м 2,06% 2,0% 0,84% 0,29%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,35% 1,3% 0,23% 0,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.576.222,90

-2,37%

-14,16%

-18,21%

-12,53%

-18,44%

15.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

45.361.002,32

0,10%

-5,98%

-11,44%

-14,20%

-18,19%

15.09.2011

Иново Статус Акции

16.448.088,67

-2,68%

-6,92%

-7,10%

-3,79%

-2,24%

18.09.2011

КД БРИК

38.221.167,98

4,15%

-5,90%

-9,41%

-7,75%

-13,00%

18.09.2011

КД Нова ЕУ

20.827.279,67

-4,32%

-18,72%

-24,16%

-19,16%

-22,12%

18.09.2011

КБ Публикум - Балансиран

27.883.321,43

-2,10%

-9,49%

-11,60%

-8,33%

-10,05%

18.09.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.284.990,70

0,43%

0,92%

0,00%

0,00%

0,00%

18.09.2011

КБ Публикум Паричен

50.559.866,91

0,26%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

18.09.2011

Intervju

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

Vo drugite zemji ima rast me|u 1% i 4%, {to odgovara na na{ata situacija i {to garantira stabilnost, no bez znaci na seriozno podobruvawe. No, nema nitu vlo{uvawe. Dokolku se dobijat signali za seriozna kriza za realniot sektor kaj nas, sledstveno na toa {to bi se slu~ilo vo drugite zemji vo oktomvri, sigurno e deka najte{kite pojavni oblici vo Makedonija }e bidat na po~etokot na 2012 godina.

Kakvi merki treba da prezeme Vladata za da go prevenira udarot koj }e go po~uvstvuva makedonskata ekonomija od “dvojnoto dno”?

Ne pretendiram da go ka`am odgovorot. Odgovorot e silna fiskalna i finansiska disciplina i ogromna pretpazlivost, a toa se postignuva na eden na~in - so kontinuiran 24-~asoven javno-privaten dijalog za da se razmenat informaciite navreme, da se koncepiraat zaedni~ki merki koi }e se prezemat i vo momentot koga }e se prezemat, izglasani na demokratski na~in, da se sprovedat diktatorski. Toa e re{enieto, vo kriza mora da bide zaedni~ko programiraweto na aktivnostite, no odlukite mora da se sprovedat bez prigovor zatoa {to krizata ne trpi rasprava. Toa {to e prethodno raspravano, usoglaseno, mora da se sprovede od site. Ne znam dali samo jas go imam toa ~uvstvo, me|utoa od po~etokot na ovoj mesec kako da imame zasilen dijalog na site nivoa vo Makedonija.

Imavme povik za zaedni{tvo od plo{tadot upaten po povod praznikot. Seto toa govori deka se zbivaat redovite za polesno da se sovladaat eventualnite ekonomski problemi. Za mene toa e pozitivno. Vo 9 dena vo Komorata gi imavme i pretstavnicite na izvr{nata i na monetarnata vlast na razgovori so realniot sektor, so Komorata kako najgolema i najzna~ajna biznis-zaednica.

Toa e pozitiven signal deka najsilniot argument {to mo`eme da go upotrebime kako merka vo momentov po~nuva da funk-

cionira.

Kakvi merki mo`e i treba da prezemat oddelnite izvozni sektori koi bi po~uvstvuvale najgolem efekt od krizata?

Koi od merkite vo “noviot ekonomski model” na Komorata sega treba da bidat prioritet za Vladata?

Koga si izlo`en na me|unaroden pazar, postoi edna merka: da si konkurenten. Tuka ima dve raboti: da si konkurenten so merki koi samiot gi prezema{ i so merki so

Rigidnata monetarna politika dolgo vreme biznismenite ja poso~uvaat kako pre~ka za pogolem izvoz, a bankarite kako pre~ka za pogolemo kreditirawe. Vo koja nasoka treba da se menuva monetarnata politika za da se obezbedi polesno i pogolemo finansirawe na realniot sektor, namesto parite da se koncentriraat vo “racete” na nekolku banki?

Ne se raboti za na{a ocenka deka Makedonija ima rigidna monetarna politika, zatoa {to i za nas, kako i za politikite koi gi vodi monetarnata vlast, najva`na e cenovnata stabilnost. Za da mo`e eden stopanski subjekt da odi napred, mora da ima povolno biznisopkru`uvawe, a toa go obezbeduva cenovnata stabilnost, {to e osnovna cel na monetarnata politika. Stavot na Stopanskata komora so stavot na Narodnata banka ne se razlikuva. Me|utoa, nie sega sakame da vodime rasprava i minatata nedela toa go napravivme: dali postoi, vo ramkite na takvata stabilnost koja treba da ja sprovede i ja sproveduva Narodnata banka, nekoja alatka ili mehanizam {to mo`e da ja podobri sostojbata, a da ne predizvika naru{uvawe na cenovnata stabilnost? Ako postoi, bi sakale toa da se iskoristi. Ova e pra{awe za analiza od stru~ni institucii. Komorata nema kapacitet sama da go doka`e. Takva analiza mo`e da napravi samo Narodnata banka i da re~e deka postoi mehanizam {to ne bi ja zagrozil stabilnosta, a povolno bi vlijael na ekonomskiot ambient. koi te poddr`uva dr`avata.

Merkite, za koi vo Komorata sme mislele deka treba da se prezemat, sme gi sublimirale za da se zgolemi konkurentnosta na makedonskata ekonomija, koja posebno doa|a do izraz vo uslovi na kriza. Koga }e se namali pazarot, se odbira najdobroto i najevtinoto, a za toa treba da si konkurenten.

Ako kompaniite gi prezele site merki, a nie sme gi sublimirale i sme gi prenele do Vladata, i sega so razgovori so fiskalnata i so monetarnata

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.232,49 МБИД 2.370,67 ОМБ 118,22

11.509,10

+0,66%

+1,72%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.416,45

-2,82%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 768,13

+2,18%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

PREGLED VESTI MERCEDES-BENC ]E IZBIRA NAJDOBAR MAKEDONSKI INOVATOR ercedes-Benc MakAutoStar trgnuva vo potraga po najdobar mlad dizajner vo Makedonija. Po povod 125-tiot rodenden ovaa kompanija v~era raspi{a konkurs pod mototo “Mercedes dizajn na idninata”, na koj mo`at da se prijavat studenti i mladi nevraboteni lu|e do 30 godini. Prijavenite treba da kreiraat nov dizajn na Mercedes, kompatibilen so dene{nite vrednosti na brendot, no i so elementi koi ve}e mu dale pe~at na ovoj svetski brend niz godinite.

Spored direktorot na Mercedes-Benc MakAutoStar, Marko Jovanovski, ovoj konkurs e eden od na~inite da se prodol`i uspe{nata prikazna i vo Makedonija.

“Da se bide najdobar zna~i da se bide prv vo otkrivaweto na mnogute tehni~ki dostignuvawa, da se sozdade najbezbeden avtomobil, no i avtomobil so dizajn koj predizvikuva vozdi{ki”, istakna Jovanovski.

Vo znak na jubilejot, celiot konkurs }e trae 125 dena, a pobednikot vo januari narednata godina }e dobie patuvawe vo sedi{teto na glavnata fabrika, [tutgart, kade {to }e se zapoznae so glavnite lu|e na Mercedes.

M

DR@AVATA IZDAVA ZEMJODELSKO ZEMJI[TE VO GEVGELISKO-DOJRANSKIOT REGION r`avata }e izdava pod zakup dve parceli vo atarot na selata \op~eli, Furka, Dojransko, so povr{ina od 100 hektari i vo seloto Bogorodica, Gevgelisko, so povr{ina od re~isi 70 hektari.

Dr`avata go izdava zemjodelskoto zemji{te na 15 godini za livadi i odgleduvawe zemjodelski kulturi, do 20 godini za ribnici, do 30 godini za podigawe dolgogodi{ni nasadi od lozja, ovo{tarnici, hmeq ili oran`erisko proizvodstvo. Po~etnata oglasna cena za zakup na zemji{teto iznesuva me|u pet i 25 evra, vo zavisnost od katastarskata klasa i mestopolo`bata na parcelata (dali e nizinska ili planinska).

Trideceniski zakup }e bide odobren i za aplikanite koi soodvetno na uslovite na oglasot }e dostavat proektna dokumentacija za izgradba na sportskorekreativni objekti ili za objekti od ruralniot turizam. Maksimalen period od pet decenii dobivaat zakupuva~ite koi }e dostavat proekten plan za podigawe maslinovi nasadi. Pravo na u~estvo na oglasot imaat doma{ni fizi~ki i pravni lica, kako i stranski firmi koi imaat registrirano svoi podru`nici vo Makedonija. Site zainteresirani treba da dostavat biznis-plan i soglasno predvidenite aktivnosti i brojot na planiranite vrabotuvawa }e bide utvrdena goleminata na parcelata {to }e bide dodelena na eden ponuduva~. Rokot za prijavuvawe na tenderot istekuva na 12. oktomvri godinava.

D

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik- 19.09.2011

0,00%

120

NASDAQ 100 2.306,09

112

2.600

108

2.000

2.400

104

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

100 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+0,85%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 57.210,10

+1,47%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.264,47

-1,94%

-1,50%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 18.917,90

ИНДЕКСИ РЕГИОН

-1,93%

-1,11%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0,49%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.922,28

SOFIX 359,16

-3,20%

-1,05%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 609,61

ATHEX 844,87

-2,19%

Јединство С.

5.500,00

Напред ГП

1.940,00 Краш

Вјесник

-2,76%

SASX 10 955,24

Главен индекс на Белградската берза

549,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.745,30

BELEX15 588,50

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.371,05

ОМБ

116

2.800

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+2,25%

МБИД

3.000

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.864,16

reflektiral signali i kaj kompaniite i kaj gra|anite deka ne{to se slu~uva na podobro i }e gi motivira da prodol`at vo taa nasoka zatoa {to toa e proces {to bara mnogu seriozni odrekuvawa.

Vo uslovi na zasilena konkurentska borba na izvoznite pazari vo regionot, vo EU i vo svetot, no i trend na spojuvawa i prezemawa, kolkava e potrebata za regionalizacija na makedonskite proizvoditeli?

Klu~noto pra{awe tuka e edukacijata. Definitivno mora da se sfati deka vo kompaniite treba da se vovede sistem na permanentna edukacija.

Vtoro, treba da se iskoristat mo`nostite na CEFTA-dogovorot za izleguvawe na pazarite na {este dr`avi-potpisni~ki na CEFTA, koi treba da bidat test za makedonskite kompanii za da vidat dali mo`at da se nosat so konkurencijata na po{irokiot evropski i svetski pazar. Vo takva situacija }e dojdeme do pra{aweto koe go postavuvate. Tuka }e se sudrime so konkurentskite kompanii i taka }e po~nat procesite na zdru`uvawe i na prezemawe za zgolemuvawe na konkurentnosta. Makedonskata ekonomija so u~estvoto vo CEFTA se nao|a vo predvorjeto na EU i site raboti koi se slu~uvaat na pazarot na CEFTA, kade {to nema carini, nema danoci, site problemi koi proizleguvaat gi podgotvuvaat i zajaknuvaat makedonskite ekonomii. Zatoa, treba mnogu seriozno da se sfati i porakata na EU i da se vodi golema smetka za regionalizacijata. Regionalizacijata kaj nas e CEFTA: toa se pazarite na Srbija, Kosovo, Moldavija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Crna Gora. Toa e pazarot na koj makedonskite kompanii treba da se isprobaat. Ako ne n$ biva tamu, ne }e mo`eme da izlezeme na evropskiot pazar.

Fakt e deka Makedonija izvezuva 60% vo zemjite na EU, a toa zboruva deka imame konkurentni kompanii koi imaat {to da poka`at.

3.200

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-2,84%

+0,23%

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.944,87

no i trpelivo rabotime na toa. Deka vo odreden stepen ja ubedivme Vladata e fakt, bidej}i tie merki vlegoa vo vladinata programa za 2011-2015 godina.

Sega rabotime i so monetarnata vlast, da vidime dali tamu postojat mo`nosti {to bi pomognale za sozdavawe uslovi za zabrzan ekonomski rast.

Na{ite proekcii, pod uslov da se prifatat sugestiite, se deka vo period od 3-4 godini bi imale rast od 5%, koj bi

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.216,01

3.000

+0,23% 0,00% +0,04%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

vlast poka`uvame deka odime na iznao|awe re{enija koi }e im pomognat na kompaniite vo zgolemuvaweto na nivnata konkurentnost. Smetame deka tokmu pra{awata za sozdavawe uslovi za zabrzan ekonomski rast treba da dobijat prioritetno mesto. Tuka gi smestuvame na prvo mesto infrastrukturata, investiciite i izvozot. Toa }e bide sekojdnevna bitka na razli~ni mislewa, vo koja nie }e gi iskoristime site modusi da ja ubedime Vladata na argumentiran na~in. Upor-

9

20,00

Пив. Лашко

12.000,00

Истрабенз

2.160,00

-11,82%

-20,00%

Имлек

2.150,00 Чачанска Б.

11.000,00

+0,09% -7,90%

Ривиера А.

+9,92%

Каштелан.

-14,67%

12,85

2.048,00

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+13,74% -8,09%

ЛЕСНА СУРОВА

85.36$/барел BRENT

109.39$/барел

ЗЛАТО 1788.00$/унца СРЕБРО 39.39$/унца БАКАР 8435.50$/унца

ПЧЕНКА 692.00$/бушел

Акбанка Вип

+3,75%

ПЧЕНИЦА 688.25/бушел

Лука Копер

-7,18%

КАФЕ 2.60 $/бушел

24.900,00 9.700,00

-2,96% -2,52%

ПРИРОДЕН ГАС

3.79/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

294

-0,47% -2,25%

-2,32%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+13,20%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+1,66%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

МЕТАЛИ

-1,47% -3,53% -4,3%

НИКЕЛ 21.102,50 АЛУМИНИУМ

2300.00$/унца ЧЕЛИК 570.00$/унца

-2,9% -0,2% /

СУРОВИНИ

-1,42% -1,22% 0,00%

-1,79% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1355.50$/бушел -0,24% КАКАО 2.742.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

10

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

MONETARNATA POLITIKA OMEKNUVA

MERKITE NA NBM OSLOBODUVAAT 200 MILIONI EVRA ZA KREDITI

erkite na Narodnata banka za namaluvawe na del od zadol`itelnata rezerva, kako i noviot na~in na integrirano ispolnuvawe na likvidnosta bez ogled na valutata }e oslobodat okolu 200 milioni evra za novi krediti, ocenuvaat bankarite. Od Zdru`enieto na bankari ja pozdravuvaat odlukata na centralnata banka da

M

deka vo naredniot period }e se zgolemi profitabilnosta na bankite, bidej}i parite {to dosega se vrzuvaa vo zapisi zaradi ispolnuvawe na stapkite na likvidnost sega mo`e da se plasiraat kako krediti za povisoka kamata”, izjavi pretsedatelot na Zdru`enieto na bankari i generalen direktor na NLB Tutunska banka, \or|i Jan~evski. Guvernerot na Narodnata banka, Dimitar Bogov, izjavi deka monetarnata

ja relaksira monetarnata politika, {to spored niv }e zna~i pozitiven impuls za celiot biznis-sektor vo vid na zgolemena finansiska poddr{ka od bankite. “Eden od uslovite za pogolemo kreditirawe na stopanstvoto e ispolnet, no dali kreditnata aktivnost zna~itelno }e se zgolemi }e zavisi i od delovnata politika na sekoja banka, kako i od kapacitetot na kompaniite da dobijat kredit. O~ekuvam K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

politika sega im dozvoluva pogolema fleksibilnost na bankite vo raboteweto, a od niv zavisi dali vi{okot pari {to }e se oslobodi }e go plasiraat kako krediti.

“O~ekuvam deka bankite }e prodol`at i ponatamu da vodat prudentna politika, a stapkata na krediten rast postepeno }e se zgolemuva.

Sepak, kreditiraweto }e zavisi i od kvalitetot na proektite od biznis-sektorot. Bankite

O

G

L

A

vnimatelno gi sledat svoite klienti i site proekti i soodvetno na zakrepnuvaweto na stopanstvoto }e raste i kreditnata poddr{ka od bankite”, istakna guvernerot Bogov.

Vo odnos na namaluvaweto na kamatite, bankarite komentiraat deka idnite korekcii na kamatnite stapki }e zavisat od cenata na kapitalot {to tie ja pla}aat na depozitite.

“Teoretski gledano, dokolku se analizira izolirano samo

vlijanieto na ovie promeni vo regulativata, postoi prostor za namaluvawe na kamatnite stapki. No, treba da se ima predvid deka s$ u{te postojat posledicite od krizata, od kade {to proizleguva vlo{uvaweto na kvalitetot na kreditnoto portfolio. Nivoto na kamatnite stapki na kreditite e pod direkno vlijanie i na kamatite na depozitite, koi s$ u{te se nao|aat na relativno visoko nivo”, komentiraa bankarite.

S

BANKITE STANAA DEL OD EVROPSKATA BANKARSKA FEDERACIJA ridru`uvaweto na Zdru`enieto na bankari pri Stopanskata komora na Makedonija kako asocijativen ~len na Evropskata bankarska federacija (EBF) }e obezbedi pobrz razvoj na bankarskata industrija i razmena na iskustva so evropskite banki. Pridobivkite od ~lenstvoto, kako {to be{e istaknato, se golemi so ogled na toa {to ulogata na EBF e da gi pretstavuva, brani i promovira interesite na nejzinite ~lenki, da nudi efikasni uslugi za nejzinite ~lenki i da pomaga vo procedurite za nivno priklu~uvawe kon Evropskata unija i monetarnata unija. Guvernerot na Narodna banka, Dimitar Bogov, oceni deka pridobivkite od za~lenuvaweto se zna~ajni zatoa {to EBF pretstavuva forum kade {to se predlagaat i debatiraat inicijativi na nejzinite ~lenki i se razgleduvaat pra{awa od zaedni~ki interes za celokupniot evropski bankarski sektor. “Taa e vistinski reprezent i glas na site evropski banki”, re~e Bogov. Pretstavnikot na EBF, Viktorija Proskurovska, istakna deka glavna misija na makedonskiot bankarski sektor treba da bide finansiska poddr{ka na biznisot za pobrz ekonomski razvoj.

“Makedonija ima kapacitet da go zabrza ekonomskiot rast i za toa e potrebna pogolema kreditna poddr{ka, me|utoa treba da se vnimava, bidej}i sekoga{ postoi rizik ekonomijata da pregree”, izjavi Proskurovska. Zdru`enieto na bankari pri Stopanskata komora na Makedonija stana asocijativna ~lenka na EBF na 1 juli godinava.

Odlukata be{e donese od strana na Odborot na Evropskata bankarska federacija vrz osnova na aplikacijata za ~lenstvo.

P

DR@AVITE KOI VLO@UVAAT VO @ENITE SE POPRODUKTIVNI edovniot godi{en izve{taj na Svetska banka (SB), “Ednakvost me|u polovite i razvojot”, poka`uva deka zemjite koi im ovozmo`ile podobri uslovi na `enite imaat rast na produktivnosta, istovremeno unapreduvaj}i gi {ansite za napredok na site `iteli.

“Potrebno e da postigneme ednakvost na polovite. Vo izminative pet godini Svetska banka obezbedi 65 milijardi za poddr{ka na `enskoto obrazovanie, zdravjeto na `enite, vrabotuvawe, pristap do krediti... Toa s$ u{te ne e dovolno, pa zatoa vo sledniot period za sproveduvawe na ovaa agenda }e iznajdeme drugi na~ini za da go iskoristime potencijalot na polovina od svetskata populacija”, veli pretsedatelot na Svetska banka, Robert B. Zelik.

Ekspertite na SB konstatiraat i deka ednakvosta na polovite e bitna, no e i dobra za ekonomijata.

R

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

11

ZOШTO IMA POGOLEM ODLIV OTKOLKU PRILIV NA STRANSKI INVESTICII?

KRIZATA GI IZNESUVA PROFITITE OD MAKEDONIJA

I pokraj povolnite dano~ni uslovi za reinvestirawe na dobivkata vo Makedonija, kompaniite so stranski kapital sepak go iznesuvaat profitot nadvor SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

ako kompaniite vo Makedonija se oslobodeni od danok na dobivka za reinvestirana dobivka, sepak del od niv, ~ii mati~ni kompanii se vo stranstvo, go iznesuvaat profitot od zemjava.

Pri~inata se bara vo globalnata finansiska kriza, koja nametna selewe na kapitalot od edno mesto na drugo, zavisno od potrebite na biznisot. No, kako pri~ina se naveduva i potrebata od dopolnitelni korekcii na dano~nata politika vo Makedonija, so cel zemjava u{te pove}e da gi stimulira kompaniite da investiraat ovde.

Poslednite podatoci od Narodnata banka na Makedonija poka`uvaat deka vo juni obemot na stranski investicii se namalil za 21,4 milioni evra, a samo vo poslednite tri meseci godinava stranskite kompanii iznele vkupno 57,8 milioni evra od zemjava.

Za prvata polovina od godinava, vkupnoto saldo

I

350

21,4

milioni evra stranski investicii o~ekuva Vladata do krajot na godinava

milioni evra iznele stranskite kompanii od Makedonija vo juni godinava

na stranski investicii iznesuva 150,9 milioni evra. Negativnoto saldo na stranskite investicii vo poslednite tri meseci vo najgolem del se dol`i na odlevaweto na dividendi, koi stranskite kompanii gi napravile vo tekot na lanskoto rabotewe, a standardno se ispla}aat vo prvata polovina od godinata, i na otplata na krediti.

Del od ekspertite smetaat deka odlivot na profitot ne e nova pojava i vo mnogu slu~ai ne pretstavuva negativna sostojba, no sepak za dr`ava vo koja stranskite investicii vo prvata polovina od godinava iznesuvaat samo 150,1 milioni evra, se smeta za negativen trend.

“Iako e normalna pojava sekade vo svetot, za Makedonija e negativen trend zatoa {to sekoga{ e podobro parite da se

reinvestiraat vo zemjava.

Moe mislewe e deka treba da se gledaat prilivite na investicii koi sozdavaat novi kapaciteti zatoa {to toa e vistinski priliv na investicii”, veli univerzitetskiot profesor Metodija Nestorovski Spored nego, sekoja stranska kompanija koja re{ila da investira vo Makedonija ima za cel da sozdava profit, a vo uslovi na ekonomska kriza investitorite bile prinudeni da go za~uvaat profitot za akcite da ne do`iveat pad na berzata.

“Toa e razumno re{enie.

Vo kriza na stranskite investitori vo zemjava im e poisplatlivo profitot da go za~uvaat kako gotovina za da da ja odr`at cenata na akciite”, objasnuva Nestorovski.

Ekonomistitie objasnuvaat i deka odlukata dali odredena kompanija }e ja

K

XEVDET HAJREDINI PORANE[EN MINISTER ZA FINANSII

NE E SAMO KRIZATA PRI^INA ZA NEUSPESI

“Kapital” objavuva serija intervjua so sega{ni i porane{ni ministri, koi po povod 20 godini nezavisnost zboruvaat za ekonomskite sostojbi, reformi i problemi na Makedonija - Kolku izrasnavme za 20 godini samostojnost?

PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

orane{niot minister za finansii, Xevdet Hajredini, smeta deka s$ u{te sme vo tranzicija.

“Zavisi koj {to podrazbira pod poimot tranzicija. Ne mo`e da se ka`e deka Makedonija izleze od tranzicija ako ne e podobrena materijalnata sostojba na gra|anite, ako imame rekordna stapka na nevrabotenost i siroma{tija vo Evropa, ako dr`avata ne sozdava uslovi za direktni stranski investicii”.

Gord e {to pravecot na makroekonomskata politika e vospostaven tokmu vo negovo vreme. “Temelite na relativno stabilnata makroekonomska politika se postaveni vo 19921994 godina, koga be{e zapren branot na inflacija od 1.900% vo 1992 i od 350% vo 1993 godina. Potoa ne be{e te{ko stabilnosta da se zadr`i.

No, makroekonomskata stabilnost, bez politi~ka stabilnost, doma{ni i stranski investicii, ne obezbeduva stabilen i dolgoro~en rast na

P

BDP. Rastot od 5,9% vo 2007 godina ne treba da se tolkuva seriozno kako nekoj validen indikator za pozitivna promena vo razvojot. Taa godina be{e prva na novata vlada, koja so toj podatok se obide da doka`e deka e posvetena na ekonomskiot napredok, kako {to pompezno najavi pred izborite. Kolku {to se se} avam, ja promenija i metodologijata za presmetka na BDP. Realnata ekonomska sostojba poslednive pet godini celosno gi demantira. Svedoci sme na edna praktika, kako zasluga na vladata da se smeta i minimalno pozitivno dvi`ewe, a svetskata kriza e vinovna za site neuspesi. Politika bez presedan e vo dr`ava so vakva ekonomska sostojba sredstvata na gra|anite da se investiraat vo mnogu skapi monumentalni spomenici, samo vo glavniot grad. Neviden paradoks e da se najavat osum milijardi evra investicii, a nikoj da ne objasni zo{to ni{to od toa ne se ostvaruva. Ako prodol`i vaka, nema nikakva {ansa za rast od 6-7%. Ne mislam deka e mo`na promena vo taa nasoka”.

Namaluvaweto na administracijata e klu~ot za nevrabotenosta. “Vo svetot za alar-

reinvestira dobivkata ili }e ja raspredeli kako dividenda, sepak e del od strategijata na samata kompanija i vo najgolem del ne zavisi od biznisklimata vo zemjata kade {to investirale. Reinvestirana dobivka zna~i vlo`uvawa vo nedvi`nosti, postrojki i oprema ili vo kompjuterski softver so cel

mantna se smeta stapka na nevrabotenost od 10%. Vo Makedonija, koga bi imale optimalen broj vraboteni vo dr`avnata administracija, stapkata na nevrabotenost ne bi bila pomala od 40%. Sre}na okolnost e {to mnogu gra|ani mo`at da zaminat na rabota vo stranstvo. So toa ne samo {to go namalija pritisokot na nevrabotenosta, tuku so deviznite doznaki pogolemi od edna milijarda evra su{tinski pridonesuvaat za makroekonomskata stabilnost vo zemjata, {to vladata neopravdano, po obi~aj go pripi{uva kako nejzina zasluga”, veli toj.

O

M

E

R

pro{iruvawe na dejnosta, {to ne mora da zna~i deka stranskite kompanii imaat potreba od takvo ne{to vo momentot, smetaat ekspertite.

“Nema tuka nikakva zatskriena forma i ne stanuva zbor za nekakov fenomen. Ne se raboti ni za toa dali dr`avata ima dobra klima ili sli~no, C

I

J

A

L

E

N

tuku za biznis-strategija i procenka na stranskite firmi dali imaat potreba od dopolnitelna investicija. Dokolku ve}e imaat izgradeno kapaciteti, infrastruktura ili sli~no, toga{ e logi~no da gi vra} aat parite kon nivnite akcioneri vo forma na dividenda”, veli analiti~arot Xon Jonovski.

O

G

L

A

S

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

LELE [TO NAPRAVIJA

Mnogu se govore{e i }e se govori za ko{arkarite. Mladite imaat novi heroi, Bo go prekrstivme vo Bor~e, brojnite sali }e se napolnat so talenti, celata nacija e mobilizirana. Rezultatot }e n$ dr`i podolgo vreme

V

vaat od posledniot me~ so Rusija, na koj povtorno bevme vo pozicija da ostvarime pobeda. Mo`evme, no bez Ge~evski i so klupa na koja ne mo`at da se pravat pove}e od dve rotacii na igra~i, toa bi do{lo kako da ve stavat vo F1 trka so [koda. Plus so samo eden pit stop i bez mo`nost za dopolnuvawe na gorivo. Zeznata situacija. Taka i startuvavme. So poraz od Crna Gora, potoa prodol`enija na koi nikoga{ ne sme imale dovolno `ivci da gi izigrame kako treba dokraj.

I koga site mislevme deka ova }e bide samo u{te edna epizoda pod poznatoto moto “va`no e da se u~estvuva�, se slu~u va neobjasniva serija. Bevme iznenadeni od prvata pobeda, (da bideme realni o~ekuvavme deka taa e rezultat samo na eden dobar den) i go o~ekuvavme naredniot natprevar kako mo`nost za vistinska presmetka. Presvrtot dojde so pobedata nad Grcija. Slatka sama po sebe, bidej}i e postignata so golema razlika protiv odli~en ko{arkarski tim, stanavme svesni deka ne{to nevoobi~aeno ni se slu~uva. Koga po~navme da

icot na nedelata glasi: “Makedonija, kade e Makedonija?

Cini~no pra{uva Litvanec eden od na{ite naviva~i. Vo polufinale, logi~no mu odgovara Makedonecot�. Po 18 septemvri mnogumina odli~no }e znaat kad e sme nie.

Najva`no, nie samite }e znaeme kade sme i kolku treba da se cenime. Nikoj nikoga{ vo poslednite 20 godini ne uspeal da go podigne moralot na narodot vo Makedonija i da ja promovira dr`avata na najdobar na~in. No, koga ova }e se napravi so vrednosti po koi prethodno nikoj n$ ne prepoznaval, uspehot dobiva sosema poinakva dimenzija.

Za prv pat toa go napravija ko{arkarite, selektorot i celiot UO na ko{arkarskata federacija na Makedonija.

Tekstot go pi{uvam ve~erta po zavr{uvaweto na Evropskoto prvenstvo vo ko{arka.

Se pridru`uvam kon brojnite ~estitki i u`ivam vo gordosta koja ni ja donesoa. Za ovoj tekst me zaintrigiraa site nastani vo poslednite dve nedeli gledano od aspekt na strate{kiot menaxment.

Emociite s$ u{te se sreduK

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

gi dobivame ~estitkite od site strani, ~udeweto se pretvori vo euforija. Posledniot del od turnirot go odevme po pote{kiot pat, preku Litvanija i [panija, n o zarem na toa ne sme naviknati? Stanavme najsimpati~na reprezentacija na turnirot, so naviva~i za koi dolgo }e se govori.

Moralno sme pobednici, a pred nas se postaveni novi visoki standardi. Vredi da se ostvaruvaat.

Mnogu se govore{e i }e se govori za ko{arkarite.

Mladite imaat novi heroi, Bo go prekrstivme vo Bor~e, brojnite sali }e se napolnat so talenti, celata nacija e mobilizirana. Rezultatot }e n$ dr`i podolgo vreme. No, najva`no e deka od ovoj uspeh na ko{arkarite se isprateni dve jasni poraki.

Prvata e deka strategijata na pristap kon igrata e sosema promeneta i zatoa uspehot ne e slu~aen.

Vtorata poraka e deka za prvpat vidovme neverojatno koordiniran tim, so fenomenalna strategija na selektorot Dokuzovski. ]e gi razrabotam dvete pozicii od menaxerski aspekt.

Koga doa|ate na turnir, na koj odnapred ve smetaat za O

G

L

A

S

I

autsajder, toga{ prvo za {to se pra{uvate e koja e pri~inata za vakviot tretman koj go imame kaj konkurencijata. Prvo, kaj makedonskata reprezentacija tradicionalno igata be{e svrtena kon relativno dobar {ut od pozicija za tri poeni i inspiracija od publikata, koja ne dava rezultati vo prodol`ena serija od dve ~etvrttini poradi lo{ata kondicija. Poznata po svojata slaba odbrana, za sekoj protivnik dosega{nata igra na reprezentacijata bila opcija za bildawe razlika vo ko{evi. Dobro. Koga ova e slu~aj, toga{ Dokuzovski kako menaxer na reprezentacijata razvil odli~na strategija, koja gi izmesti site na{i protivnici. Faktorot iznenaduvawe e prvata opcija so koja se dobiva konkurencijata. Makedonskata reprezentacija kompletno go rekomponira{e pristapot vo igrata i zatoa rezultatite mora{e da sleduvaat.

Cvrsto postavenata odbrana, so dinami~na promena od zona vo igra ~ovek na ~ovek, nikoj dosega podobro ne ja realiziral. Vo napadot gledavme trpelivo dolgo gradeni akcii, vo koi centrite izleguvaa na {ut od K

O

M

E

R

C

tri poeni, a plejmerkerite vleguvaa pod obra~ot. I najva`noto, makedonskata reprezentacija igra{e do poslednata sekunda vo isto tempo. Perfekten moral, upornost, trening, ve{tina na transformacija, orientacija kon pobeda, a ne kon minimalen poraz. Ova se novite elementi na prepoznatlivost na makedonskata ko{arka, koja veruvam deka }e postavi novi standardi i kaj drugite sportovi.

Spored mene, Dokuzovski se poka`a kako eden od najdobrite menaxeri vo Makedonija. Sostavi tim od prose~ni igra~i, go locira{e najdobroto kaj niv i gi spakuva vo paket na 12-mina so pobedni~ki duh. Vo nitu eden moment ne gi ispu{ti koncite od race, znae{e kako da go motivira sekoj igra~ posebno i da se nametne kako neosporen avtoritet. Poka`a liderstvo, istovremeno ostavaj}i dovolno prostor na Anti}, Ge~evski, Bo ili Ilievski da go ka`at svoeto mislewe.

Gi spoi igra~kite generacii. Vnimatelno gi slede{e reakciite na protivnicite i sekoga{ ima{e odgovor na predizvikot. Odli~no gi {tede{e igra~ite vo I

J

A

L

N

I

D-r RUBIN ZARESKI Konsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

najva`nite momenti za potoa da vlezat vo igra i da go dadat maksimumot.

Svesen deka gradi istoriski tim i neviden uspeh, ja tempira{e formata vo vistinski moment. Znae{e da go pokrie otsustvoto na Ge~evski i na niskata odbrana da & dade fleksibilna forma koja gi neutralizira{e napadite na NBA yvezdite. Site negovi dvi`ewa pokraj linijata, odnosot kon sudiite, publikata i protivni~kite igra~i bea simpati~ni i dopolnitelno gi pridobija qubitelite na ko{arkata.

Odli~en strateg i lider koj e sposoben da donese odluka i da postavi nov imix po koj treba da bideme prepoznatlivi. Ova se dovolno pri~ini na nekoja naredna konferencija za liderstvo Dokuzovski da bide glavniot govornik.

Definitivno ~ovekot ima {to da ka`e. Dotoga{ da u`ivame vo uspehot koj poka`a kolku malku & fali na ovaa nacija za pozitivno da se motivira.

O

G

L

A

S

I

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

13

SVET

0-24

...NOVI MERKI, NOVI PROTESTI

...MONSUNSKI DO@DOVI

...NAJGOLEMO IZNENADUVAWE

Atina povtorno vo haos

Tajland `ivee vo poplava

Piratska partija vo berlinski parlament

ekolku iljadi lica protestiraa vo nedelata ve~erta pred ako posledica na sezonata monsunski do`dovi, poplavi a golemo iznenaduvawe, Germanskata piratska partija N zgradata na gr~kiot Parlament vo Atina, izrazuvaj}i go Kpredizvikani od nevremeto i lizgawe na zemji{teto, de- Nna izborite za pretstavni~kiot dom na gradot Berlin na toj na~in svoeto nezadovolstvo od najavite za voveduvawe lovi od Tajland se pod voda od sredinata na juli. Ottoga{ uspea da osvoi duri 8,5% glasovi i za prv pat da vleze vo vonreden danok na nedvi`niot imot.

navamu zaginaa 98 lica.

parlamentot na nekoja federalna edinica vo Germanija.

DRAMATI^EN PO^ETOK NA POSTAPKATA ZA VOVEDUVAWE NOV DANOK

OBAMA UDIRA PO MILIONERITE

So cel da go namali buxetskiot deficit, amerikanskiot pretsedatel, Barak Obama, ima namera da {no zarabotuvaat ppove}e ove}e od eden milion dolari r vovede danok za bogata{ite koi godi{no VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

o~na postapkata za voveduvawe nov, povisok danok za bogatite vo SAD. Pretsedatelot, Barak Obama, v~era popladne po amerikansko vreme treba{e da najavi pogolem danok so cel da ja spasi i zajakne amerikanskata ekonomija i da go namali buxetskiot deficit za 3.000 milijardi dolari. Celta mu e da sobere 1.500 milijardi dolari za 10 godini, targetiraj}i gi najbogatite Amerikanci. No, za ova mora da dobie odobrenie od Senatot i od Kongresot, a tamu v~era se slu~uva{e vistinska drama.

Danokot treba da go pla}aat amerikanskite dr`avjani koi imaat godi{na zarabotka od nad eden milion dolari.

Belata ku}a soop{ti deka ovaa kategorija gra|ani }e pla}a dvojno pogolem danok od gra|anite od srednata

P

klasa. Kako {to i prethodno be{e najaveno, Obama ima namera da go vovede takanare~enoto Bafetovo pravilo, koe be{e pottiknato so minatomese~niot avtorski tekst na milijarderot Voren Bafet, najbogat Amerikanec po Bil Gejts.

Toj preku tekst vo “Wujork tajms” ja povika dr`avata da ne gi {tedi bogata{ite i soop{ti deka samiot toj pla}a pomal danok od negovata sekretarka.

Predlogot na Obama treba da go spre~i tokmu toa tie {to imaat godi{na zarabotka od nad eden milion dolari da ne ja koristat pove}e sega{nata dupka vo dano~niot zakon na SAD, koja im ovozmo`uva prihodite da gi prijavuvaat kako kapitalna dobivka i da ja odano~uvaat re~isi dvojno pomalku od platata. Na ovoj na~in na scena se vra}a starata ideja za pravedno rasporeduvawe na finansiskiot tovar vo krizni vremiwa. U{te od stapuvaweto na pretseda-

NEVRABOTENOSTA VO FOKUSOT a samo 14 meseci pred pretsedatelskite izbori vo SAD, golemiot broj nevraboteni pretstavuva va`na politi~ka tema. Obama predlo`i i paket-merki za pottiknuvawe na vrabotuvaweto i za`ivuvawe na ekonomijata, vreden 447 milijardi dolari. Najgolem del od predlo`eniot iznos otpa|a na dano~ni olesnuvawa (240 milijardi dolari). So toa za polovina bi se namalil danokot na dohod, a dano~nite olesnuvawa se predvideni za malite pretprijatija, posebno za kompaniite koi }e vrabotat novi lu|e.

N

1.500 milijardi dolari }e sobere dr`avnata blagajna na SAD od “danokot za bogatite”

3.000 milijardi dolari treba da se skrati buxetskiot deficit na SAD

telskataa dol`nost Obama nastojuva{e da se ukinat dano~nite olesnuvawa za doma}instvata koi imaat prihod od nad 250.000 dolari godi{no, vovedeni vo prviot mandat na pretsedatelot Xorx Bu{, no vo toa ne uspea poradi energi~noto protivewe na opozicijata vo Kongresot.

“Zatoa, se o~ekuva i noviot predlog na Obama da bide povod za nova runda karanici so republikancite, za koi sekoe zgolemuvawe na danocite pretstavuva crvena linija koja ne sakaat da ja pominat”, pi{uva “Wujork tajms”.

REPUBLIKANCITE PROTIV Amerikanskite mediumi

pi{uvaat deka so noviot danok }e bidat pogodeni re~isi 455.000 dano~ni obvrznici, no sepak, s$ u{te ne se znae kakva }e bide dano~nata stapka ili mo`nite iznosi na sredstvata koi }e zavr{at vo dr`avnata blagajna. Isto taka, pod znak pra{alnik e dali demokratite }e mo`at da go sprovedat noviot zakon na delo bidej}i, iako imaat mnozinstvo vo Senatot, kontrolata vo Kongresot, sepak, ja imaat republikancite.

Xon Boner, pretsedatel na Pretstavni~kiot dom, ve}e izjavi deka ne doa|a predvid zgolemuvawe na danocite. Demokratite za sekoja

zakonite mora promena na za da ja dobijat soglasnosta od dvata doma, pa kako {to velat analiti~arite na Blumberg, inicijativata na Obama mo`e da bide mrtvorodena.

Spored mnogumina, republikancite o~igledno se za{titnici na bogatite Amerikanci, koi im pretstavuvaat i izbira~ka baza, a protiveweto na pogolemite danoci go obrazlo`uvaat so faktot deka toa }e go destimulira investiraweto i na krajot }e & na{teti na ekonomijata.

VOREN BAFET KAKO SOVETNIK Voren Bafet mu slu`i

kako neformalen sovenik na Obama od negovata politi~ka kampawa vo 2008 godina. Ottoga{ nivnoto dru`ewe e tolku intenzivno {to Bafet na 30. septemvri planira da organizira zavava za dobrovolno sobirawe sredstva za slednata politi~ka kampawa na Obama.

Spored analiti~arite, noviot predlog na Obama nosi nov “spin” na terenot koga stanuva zbor za pretsedatelskata predizborna kampawa.

Analiti~arite smetaat deka Obama nastojuva preku fokusiraweto na amerikanskite bogata{i da ja potencira razlikata me|u demokratite i republikancite, a taa tema lesno mo`e da se prenese vo predizbornata kampawa za pretsedatelskite izbori vo noemvri 2012 godina.

14

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

odromskittee ojde niz aer pr ko ka ot negovata i} vo nt e ot mig A n Luka vedna{ se najd Vo prvine si porti, go. viot a tk a pregr

RI NA NOVIOT AERODROMnarod gi predvode{e PERO ANTI] PRV ZA^EKO e prviot koj niz tolpata be{ i} Kapitenot Pero Ant makedonskite reprezentativci.

RASTR Na{io Maked

SPEKTAKULAREN PRE^EK NA MAKEDONSKITE KO

TIE SE NA[IOT M

So razveani znamiwa vo racete, crveno-`olto oboeni lica, stisnati race na gradite i naviva~ki pesni od ustite, Makedoncite gi pre~ekaa ko{arkarite koi gi ostavija srcata na terenite vo Litvanija i go osvoija ~etvrtoto mesto. Se postavija novi temeli vo makedonskiot sport. Makedonija nikoga{ ne bila posre}na IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

IVA BAL^EVA

balceva@kapital.com.mk

tari, mladi, roditeli, deca i vozrasni. So razveani znamiwa vo racete, crveno`olto oboeni lica, stisnati race na gradite i naviva~ki pesni od ustite. Vaka izgleda{e aerodromot Aleksandar Veliki vo Skopje, prepoln so lu|e, na koj{to se priredi

S

sve~eniot pre~ek za makedonskata ko{arkarska reprezentacija.

Iljadnicite fanovi so netrpenie gi o~ekuvaa najdobrite.

Na{ite najdobri! Makedonskata ko{arkarska reprezentacija, koja postavi novi temeli vo makedonskiot sport. Odamna ovaa mala zemja ne se raduvala tolku mnogu na nekoja pobeda kako na triumfot koj ni go priredija selektorot Dokuzovski i negovite 12 ko{arkarski sinovi.

Vo v`e{tenata tolpa od makedonski fanovi, koi cvrsto dr`ea aparati, znamiwa i me~iwa, vo pridru`ba na zurli i tapani od “Te{koto” na Bla`e Koneski se otvorija portite od aerodro-

mot i prv me|u narodot izleze kapitenot Pero Anti}, vo ~ija pregratka se najde negoviot sin Luka. Zad nego, vo treska i zanes se dvi`ea me|u razvrevenata masa i selektorot Dokuzovski, povredeniot Ge~evski, naturaliziraniot Makedonec, Mekejleb i site ostanati od reprezentacijata.

“Ova e fenomenalno!”, zbuneto povtoruva{e Marin Dokuzovski, dvi`ej}i se niz tolpite narod i iljadnicite podadeni race koi sakaa da go doprat. “Ti blagodarime Dokuzovski!”, “Bravo Marin!” ili “Marin, ti si ni edinstven!”, bea porakite koi se upatuvaa do nego od tolpata

[TO KA@AA DRUGITE ZA NA[ATA REPREZENTACIJA?

“MAKEDONCITE SE OD NEKOJA DRUGA DIMENZIJA!” akedonskata reprezentacija be{e oceneta kako najgolemoto iznenaduvawe na prvenstvoto. Navivaj}i pove}e ili pomalku za makedonskite ko{arkari, nikoj ne ostana ramnodu{en na odli~nata predanost i hrabrosta {to ja poka`avme na terenot vo Litvanija. Re~isi nema ko{arkarski zaqubenik {irum Evropa koj ne zboruva za sjajnite igri na makedonskata reprezentacija vo Litvanija, osobeno za Amerikanecot, Bo Mekejleb, koj be{e qubimec na prvenstvoto. ”Ako imate srce, malku sportska sre}a i drskost, mo`ete mnogu. Toa go poka`aa ko{arkarite na makedonskata reprezentacija”, pi{uva na srpskiot portal Mondo. Tamu u{te se veli deka klu~ot na uspehot na makedonskiot tim e tokmu atmosferata vo soblekuvalnata i na treninzite. Mondo u{te naveduva deka na Balkanot ima ne{to {to drugite go nemaat, a toa e ogromnata `elba da se pomogne na svojot tim i na svojata zemja i pritoa kako primer za toa go naveduva Todor Ge~evski.

Hrvatskiot portal Sportnet.hr objavuva tekst so naslov “Nepobedlivata makedonska falanga”, kade {to se veli deka makedonskata pobeda nad bezvremenite rivali, Grcite, e samo voved vo istoriskiot pohod na ko{arkarskata velesila Litvanija. “Otkako go opusto{ija Alitus i osvoija Vilnus, potomcite na Aleksandar Makedonski trgnaa vo nemilosrden pohod kon ko{arkarskata prestolnina na Litvanija – Kaunas. Tamu gi do~ekaa 15 iljadi Litvanci, no ni mnogubrojnata vojska ne uspea da gi zadr`i ovie ko{arkarski intelektualci vo nivniot prodor kon vrvot na evropskata ko{arka”.

Srpskiot vesnik “Danas” so naslov “Makedonskoto sonce ne zao|a na Baltikot” pi{uva za spektakularnata pobeda i dostignuvaweto na makedonskata reprezentacija vo Litvanija. I slovenskite mediumi pi{uvaat kako “Makedonija prodol`uva da ja vxa{uva ko{arkarska Evropa” i kako glaven junak na ova prvenstvo i pobedata nad Litvanija go potenciraat

M

nasobran narod.

“Najprvin sakam da ve pozdravam site i da vi ka`am deka po porazot od Rusija ni be{e mnogu te{ko. Imavme bolka vo srceto poradi toa {to ne osvoivme medal, no sega ve}e ne ni e potreben medal. Vie ste na{iot medal”, izjavi Dokuzovski, otkako najprvin se zablagodari za poddr{kata. Toj veti i deka nikoga{ nema da n$ razo~araat i deka }e pobeduvaat za site nas, za cela Makedonija i vo idnina.

Dodeka ko{arkarite stoeja na binata, iljadnicite fanovi se obiduvaa da dojdat do niv i da iznudat avtogram ili slika

so nivnite idoli. Policijata i obezbeduvaweto ostanaa nemo} ni pred `elbata na fanovite da gi doprat najdobrite ko{arkari koi nekoga{ gi dobila zemjava.

“Se ~uvstvuvam neverojatno.

Neverojatno!”, vele{e Todor Ge~evski, ~ie lice be{e vo totalna zbunetost od toa {to se priredi za niv na aerodromot. “^uvstvoto e mnogu ~udno. Bevme tolku blisku do medal, a sepak tolku daleku. Sre}ni sme so toa {to go napravivme, no ta`ni zatoa {to bevme tolku blisku, a ne se ka~ivme na piedestalot”, izjavi Ge~evski, potenciraj}i ja me{avinata od emocii i podelenite ~uvstva. Od Litvanija, kade

Vlado Ilievski, koj igra{e za qubqanska Olimpija. Po pobedata nad Litvanija, litvanski “Basketnet” napi{a: “Makedoncite se od nekoja druga dimenzija. Povredeni, prepoloveni, umorni, a sepak n$ pobedija pred 15.000 naviva~i”.

Po pobedata na makedonskata reprezentacija nad Grcija srpski “Blic” napi{a: “Grcite go izbri{aa imeto Makedonija od TV-ekranite za vreme na direktniot prenos, ama Makedoncite go izbri{aa parketot so niv vo Litvanija”. ”Wujork Tajms” pak, pi{uva deka nitu Mekejleb nitu negovata nova dr`ava ne ja izgubile `elbata da im poka`at na tie {to se somnevaat vo niv deka gre{at.

I En-bi-si izleze so natpis za Mekejleb. ejleb. “Ne go znaete Bo Mekejleb dokolku ne ste fan na Univerzitetot vo Wu Orleans, kadee {to igra{e toj. Pa duri i toga{ e pod znak pra{alnik dali go znaete. naete. No, ovoj ko{arkar roden vo Amerika nikoga{ pove}e nema ma da treba da plati ve~era vo Makedonija. Toj uspea da goo odnese makedonskiot tim visoko”, pi{uva En-bi-si. si. Ju-es-ej tudej istaknuva deka zemjata e mala la po povr{ina, no e ko{arkarski xin.

Ruskiot portal Sport ekspres gi veli~a makedonskite ko{arkari, istaknuvaj}i: “Koga }e soberete sedum Makedonci i }e im dodadete eden Amerikanec, dobivate mo} ednakva na 300 Spartanci. Poglednete samo kolku novini mo`e ko{arkataa da nau~i od Makedonija. Selektorot rot Marin Dokuzovski e neverojaten dirigent, rigent, pod ~ija palka seto toa zvu~i kako ko edna bajkovita simfonija”.

15

KAPITAL L / 20.09.2011 / VTORNIK

RGNAT OD BROJNITE FANOVI ot Bor~e edvaj se dvi`e{e niz razvreven ata tolpa euf ~ni donci. Pokraj brojni bakne` i, Bo Mekelejb dobi i buketori crveni rozzii

POLETAA OD Selektorot STAR, DOLETAA NA NOV AER uzovski, ministe O M noviot aeroDdrokom ata Jankul DROa, , ja presekoa tork kapitenot Anti} rtata-podaroovk sk i sopstvenicite od aerodrom na ot TAV

O[ARKARSKI HEROI

MEDAL! NAJORIGINALNITE FEJSBUK-MOMENTI ZA MAKEDONSKITE KO[ARKARI aralelno so nastapite na makedonskata ko{arkarska reprezentacija na terenite vo Kaunas, Litvanija, makedonskite fanovi gi prepolnuvaa stranicite na Fejsbuk so milioni iskreni poraki, `elbi, gafovi, sme{ki i grupi. Najoriginalni se tie vrzani za nekoi istoriski momenti na prvenstvoto.

Tuka se porakite: “Ako ne mo`ete da ja najdete Makedonija na kartata, sega mo`ete da ja najdete vo polufinaleto!” ili legendarnata izreka na Ilievski koga ja dade trojkata vo natprevarot so Litvanija. “Lele, lele {to napravivme!”. Negovata izjava fanovite ja povrovrzuvaa so poznatata “[‘~o napraivme?” na Krste Petkov Misirkov. v.

Za ovaa legendarna trojka duri i car Samoil stanal od foteljata ta na plo{tad, a istata gi pozdravi Litvancite so pesnata “Doma}ine, }ine, dobri gosti ti dojdoa”. Prisutnite na natprevarot im peele na Litvancite “Odete si doma, odete si doma”, a potoa se smeele deka Litvancite, vsu{nost, se nao|aat doma. Ova definitivno gi razbranuva nuva socijalnite mre`i vo zemjava.

ONE, kako oficijalen sponzor na makedonskata ko{arkarska reprprezentacija, be{e povod postojano emituvanata reklama “Volku, volku” da stane vistinski hit me|u Makedoncite. Pa tie postojano no velea “Volku, volku u{te nekolku utakmici i tolku” ili “Volku, volku lku zo{to sme jaki tolku?”.

Za da bide poddr{kata u{te pogolema ogolema i da se dade poseben {mek {meek na pesnata koja stana prepoznatliv tliv znak na ova evropsko ko{arkarsko prvenstvo, vo, fanovite na Fejsbuk napi{aa nov tekst, koj ode{e vaka:

P

JORGOS POSTARIOT, ANDREAS I JORGOS POMLADIOT Dinastijata Papandreu ima svoi ~lenovi na ~elo na Grcija pove}e od dva veka.

“Izlezi Vojdan, prese~i topka, dodaj do Vlat~e, pogodi trojka, Pexa digni race, visoko gore, edna blokada i Gasol e dole!

Izlezi Pero, pravo na terasa, To{e e heroj, a Bo e na{a rasa.

Kreni ti race, Litvanija e bedna, na, Evropa klekna, [panija e {to stana ve}e prili~no studeno, o, ko{arkarite dojdoa vo toploto Skopje, vo v`e{tena atmosfera na pove}e od 30 stepeni. Ova deefinitivno be{e vistinski {ok zaa niv, no i najdobriot podarok {to to nekoga{ mo`ea da go dobijat.

ILIEVSKI: “LELE, [TO NAPRAVIVTE VIE ZA NAS!” Otkako ko{arkarite ja isekoa najslatkata torta na svetot, podarok od TAV Makedonija, so dvokaten otvoren avtobus, koj be{e rebrendiran specijalno za niv, se upatija kon plo{tadot

Makedonija.

Gi pominaa ulicite prepolni so makedonk donmiwa, ski fanovi, razvieni znamiwa, no i deca so topki vo raccete, pa dvokatniot avtobuss so ko{arkarite simboli~no pomina pipod novata triumfalna kapiiot ja. Pre~ekani od najvisokiot tivcite politi~ki vrv, reprezentativcite ciozaigraa makedonsko tradicioatija nalno oro, a potoa se upatija

CIJA KATA REPREZENTAar ruvaat ZAM” VO MAKEDONS kari ne mo`ea da poveni RGA “O ko{ I te SK ski AR on RK ked [A ma ja KO ti,

ne tva zbu Li o vo dn vi ite i en no i~ni, rea na ter bo se ro ab hr Sre}ni, veseli, eufor tie j ko za t a narodo kakov pre~ek im prireduv

16

KAPITAL / 20 20.09.2011 / VTORNIK

TA KAPIJA vi, razvieni znamiTRIUMFALaNkeAdo D O P I nski fano us so ko{arkarite TE RI A m olni ep ob KO[ARK pr i ic ul tn te a , dvok ioat akavtpija. te ce a Po pominati r vo i et bask triumfaln wa i deca osopo ina pod novata m ~n li bo m si kon plo{tadot, kade {to grandiozno eden po eden, so ovacii i rakopleskawe bea pre~ekani od

makedonskiot narod.

“Mojata legendarna izreka vo Livanija be{e “Lele, lele, {to

rv,, isokiot politi~ki vrv d da bidat pre~ekani od najv . oro o Vidno raspolo`eni, pre aln nskoto tradicion reprezentativcite go zaigraa makedo

napravivme”, no sega }e ka`am “Lele, lele, {to napravivte vie za nas, Makedonijo!”“, istakna

Vlado Ilievski, ~ija legendarna trojka protiv doma}inite vo Litvanija go zapi{a vo istorijata

na makedonskoto ko{arkarsko ~udo.

LESTER BO MEKEJLEB - NAJDOBRIOT STRELEC NA PRVENSTVOTO! Evrobasket 2011 vo Litvanija, Bo go dobi epitetot igra~ na me~ot vo natprevarot so Hrvatska, kade {to postigna 19 poeni. Vo borbata so Grcite, Mekelejb be{e efikaen so 27 postignati poeni, 18 poeni so Finska, 22 so Bosna i Hercegovina, 19 so Slovenija i 16 vo dramati~niot poraz od Rusija. Vo natprevarot so doma{nata ekipa na Litvanija, {to ja plasira{e na{ata reprezentacija vo polufinaleto, Bo postigna 23 poeni i dotoga{ negoviot prosek be{e 21 poen, ~etiri asistencii, tri ukradeni topki i tri skokovi vo prosek po natprevar.

“Dodeka igrav vo Srbija vo Partizan dobiv telefonski povik od Makedonija. Me pra{aa dali sakam da igram za niv. Ne postaviv nikakvi pra{awa, samo rekov da.

Sledniot den bev vo avion za Skopje”, veli 26-godi{niot plejmejker, koj ve}e po~nal da u~i makedonski. Tri dena podocna i “oficijalno” stana Bor~e Mekejlebovski. Mekejleb vozvrati na prvenstvoto so sjajni partii, bez gre{ki, so po`rtvuvanost koja im be{e primer na site ostanati makedonski reprezentativci.

Osven {to gi probiva{e protivni~kite odbrani kako {to mu be{e volja, ne retko leta{e i vo reklamite vo borba za topka, a solzite po porazot od [panija najdobro poka`uvaat kolku emotivno gi do`ivuva igrite za Makedonija. Na poslednata trka vo borba za bronzeniot medal, koj Makedonija tolku go posakuva{e, Mekelejb uspea da postigne 22 poeni, so {to kone~no povtorno doka`a deka toj zaslu`eno }e bide odlikuvan kako najdobar strelec na prvenstvoto.

o vkupno postignati 235 poeni, Lester Bo Mekejleb ili na{iot Bor~e Mekejlebovski e proglasen za najdobriot strelec na Evrobasket 2011 vo Litvanija.

No, naturaliziraniot Makedonec, kako {to mnogumna go narekuvaat, se najde i na listata so najdobrata petorka na evropskoto ko{arkarsko prvenstvo. Bo e del od evropskiot dream team, raka pod raka so Toni Parker od Francija, Huan Karlos Navaro i Pol Gasol od [panija, kako i ruskata yvezda Andrej Kirilenko. Za na{iot Bo sega site sakaat da slu{nat, koj e, od kade “nikna” i na kakvo prethodno iskustvo se dol`i negovata fantasti~na igra na parketot vo Litvanija.

Toj e roden vo Wu Orleans, SAD vo 1985 godina, a celi pet godini nastapuval za ekipata na Wu Orleans Privatiers, dodeka studiral na Univerzitetot Peri Voker vo Amerika. Momentalno Lester nastapuva za Montepaski Siena, a prethodno se poka`al kako izvonreden strelec za vreme na sezonata 08/09 vo Turcija, kade {to kako ~len od timot na KK Mersin postignal 17,4 poeni i 4,6 asistencii po natprevar, poka`uvaj}i se i kako lider na ukradeni topki za vreme na natprevarite. Vo oktomvri 2009 godina na{iot Bor~e potpi{uva dogovor za KK Partizan od Belgrad. Vo Montepaski Siena toj ve}e ja gradi karierata pove}e od edna godina. Negovata konstantno odli~na igra, koja go smestuva me|u najbleskavite plejmejkeri vo evropskata ko{arka, go donese Mekelejb vo redovite na makedonskata reprezentacija, a pritoa toj dobi i makedonski paso{. Na

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

INFO DEN ZA KOMPANIITE TEMA: “PROMOCIJA NA OTVORENITE POVICI VO RAMKI NA FP 7 ZA 2012 GODINA” 26.09.2011 (ponedelnik) od 09:30-13.00 ~asot Sala 4 na V kat, Stopanska komora na Makedonija Stopanskata komora na Makedonija na 26.09.2011 godina organizira informativniot den na koj }e se izvr{i prezentacija na novo otvorenite povici vo ramki na Programata FP 7 za 2012 godina (energijata, industrijata, za{tita na okolinata, transportot, hrana, zemjodelie, ribarstvo i biotehnologija, idei, nanonauki, nanotehnologii, materijali i novi proizvodni tehnologii, i otvorenite povici na FP 7 za 2012 vo mali i sredni pretprijatija i zdravstvo).

Site zainteresirani u~esnici za ovoj seminar mo`at da se prijavat najdocna do 23 septemvri 2011 godina.

Lica za kontakt: Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 e-mail: lence@mchamber.mk

Elizabeta Eftimova tel: 02 32 44 074 faks: 02 32 44 088 e-mail: beti@mchamber.mk

17

KAPITAL / 20.09.2011 11 / VTORNIK

DOKUZOVSK I DIRIGIRA RA Kako {to odli o ja dirigiraD{OeST KON KO[ARKARITE selektorot Dok~n igrata za vreme na tprevarite ko{arkarski siuzovski i na golemata pr oslava dirigina novi Litvani , ra{e radost vo kon svoite ja 12

FAKTI ZA POLUFINALETO POLUFINA ALETO MAKEDONIJAIJA[PANIJA Nikoj na evropopskoto prvenstvo ne uspeaa da vodi na polu-vreme protivv [panija.

Rezultatot naa poluvremeto na natprevarot rot Makedonija-[panija [panija 45:44 Makedonskataa reprezentacija e edinstvenataa na turnirot koja na [panija uspea ea da & dade 27 poeni za edna ~etvrtina, rtina, a najblisku do ova bea Poljacite acite (26) i Turcite (25).

Makedonija e edinstvenata selekcija na turnirot koja vo natprevarot so [panija uspea da & se sprotistavi vi na ko{arkarskata velesila vo me~ vo koj dvajca na{i ko{arkari, Vlado Ilievski i Pero Anti}, bea prisutni risutni na parketot site 40 minuti. ti. Najblisku do niv se Germancite, e, Dirk Novicki i Hajko [afarcik, cik, dvajcata po 36 minuti.

GI OBEDINI KO[ARK ITE, PA CELA MAKEDONI So `ar vo o~ite i nasmAR JA ev uspesite pred liceto na ka na liceto, selektorot Dokuzovski iskr ce eno se raduva{e za la makedonska javnost. Ni po livi momenti na radost i dari brojni pobedi sre}a i nepovtorK

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

18

Feqton

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

P Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestM sseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose i uuspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes. i

ALEKSANDAR NE TRO[EL ZA “KODO[I” leksandar napravil otstapki vo odnos na toa {to }e nosi, a {to ne. Isto taka, pove}eto trgovci na malo se prinudeni da napravat otstapki me|u toa {to da donesat vo prodavnicata, a {to ne; {to mora da nabavat vedna{, a {to ne.

Pogolemiot del od potro{uva~ite ne razbiraat deka prodavnicite, posebno vo trgovskite centri, se lokacii koi imaat visoka cena, vo koi dr`eweto artikli kako ventilatori i klima-uredi vo leto ili sne`ni plugovi vo zima ima smisla vo sezona, no ne i nadvor od sezona, koga ovie artikli se nao|aat vo regionalni magacini od kade {to mo`e da bidat dostaveni, ako e potrebno, direktno do potro{uva~ite. Od druga strana, prodava~ite na mebel kako IKEA (IKEA) i golemite trgovci na malo kako Volmart (Wal-Mart) mo`e da gi dr`at site nivni artikli (ili barem najgolem del od niv) vo prodavnicata, bidej}i nivnite lokacii se nadvor od centrite na

A

gradovite, kade {to gradat golemi prodavnici nalik na magacini.

Pri~inata zo{to IKEA mo`e da skladira trpezariska masa, na primer, dodeka na tipi~en prodava~ na mebel mo`ebi mu se potrebni osum nedeli za da ispora~a takva masa e toa {to IKEA celi kon odreden segment od potro{uva~ite, koi imaat volja da se zafatat so najte{kiot del od vrednosniot sinxir vo biznisot so mebel: monta`ata.

Vo osnova na brzinata na “Trajna sloboda” be{e edna operativna tehnika prv pat usovr{ena vo 70-tite i 80-tite godini na XX vek od strana na proizvoditelite na avtomobili i snabduva~ite vo Japonija, nare~ena isporaka “tokmu navreme”. So pomo{ na ovaa tehnika site delovi potrebni za izrabotka na avtomobil bea ispora~uvani sekojdnevno ili na sekoj ~as - “toga{ koga postoe{e potreba od niv”. Edno petgodi{no istra`uvawe sprovedeno od Institutot za tehnologija vo Masa~usets (Massachusetts Institute of Technology) se zanimava{e so idninata na av-

tomobilite. Spored istra`uvaweto, do 1982 godina pove}e od 50% od japonskite snabduva~i sekojdnevno ispora~uvaa delovi do glavnite sklopuva~i na avtomobili, kako Honda (Honda), Tojota (Toyota) i Nisan (Nissan), a 31% pravea isporaki na sekoj ~as. Od druga strana, vo SAD duri i vo 1988 godina bezna~ajni 10% od snabduva~ite ispora~uvaa sekojdnevno ili na sekoj ~as.

Japoncite u{te pove}e go revolucioniziraa masovnoto proizvodstvo na avtomobilite (prv pat razvieno vo SAD od Henri Ford i Alfred Sloun), taka {to vo 90-tite godini od XX vek go sozdadoa i po~naa da go upotrebuvaat “naklonetoto proizvodstvo”. Denes ovaa tehnika go revolucionizira nara~uvaweto, proizvodstvoto i isporakata na s$ - od kompjuterite na Del (Dell), do avionite na Boing (Boeing).

“Naklonetoto proizvodstvo”, koe gi namaluva vi{okot raboti, go namaluva inventarot i go prepolovuva vremeto za proizveduvawe avion, bara neposreden protok na informacii i materijali me|u

Pove}eto trgovci na malo, kako i Aleksandar vo svoite pohodi, se prinudeni da napravat otstapki me|u toa {to da donesat vo prodavnicata, a {to ne, vo zavisnost od sezonata.

Golemite trgovci na malo, kako Volmart pak, mo`e da gi dr`at site nivni artikli mnogu podolgo vo prodavnicite bidej}i se nadvor od centrite na gradovite.

kupuva~ot, nabavuva~ot i proizvoditelot ili sklopuva~ot.

Ovaa tehnika se koristi i vo vojskata. Vo 1997 godina, koga nekoj marinec stacioniran vo bazata vo Kemp Pendlton, blizu San Diego, nara~uva{e rezerven del voobi~aeno treba{e da pomine edna nedela za delot da mu bide dostaven od magacinite od taa ista baza. Poradi redizajniraniot i revitaliziraniot sinxir na logistika, istiot rezerven del vo operacijata “Trajna sloboda” mo`e{e da dojde do toj marinec za nekolku ~asa, na negovata pozicija vo nekoj rov, kade bilo vo svetot.

Razlikata vo vremeto potrebno za isporaka na toj del e kako razlikata vo nara~kata na mebel od tipi~en proizvoditel na mebel, po {to treba da ~ekate {est nedeli za dostavuvawe, i nara~uvawe sli~en artikl od L.L.Bean, koj }e go dobiete sledniot den.

Me|utoa, da bideme iskreni: Soedinetie Amerikanski Dr`avi vo Avganistan mo`ea da postignat takov uspeh na logisti~ki plan bidej}i nemaa golema kopnena

sila koja treba{e da ja opremat i da ja nahranat. Vo Zalivskata vojna, na primer, nim im bea potrebni ~etiri meseci za da sozdadat dovolno zalihi za podgotovka na pristignuvaweto na site 500.000 kopneni sili koi bea rasporedeni vo Saudiska Arabija.

Vo Avganistan bea rasporedeni nekolku iljadi vojnici. A bidej}i glavno bea pripadnici na specijalni sili, tie bea obu~eni i opremeni da izdr`at bez dotur duri i trieset dena pominati vo borba - po~nuvaj}i od naredbata “trgnuvaj”.

Zatoa, vojskata mo`ela da gi dr`i na minimum nejzinite linii za snabduvawe i pravej}i taka, mo`ela da odbegne kakva bilo {ansa da bidat prese~eni liniite za snabduvawe. Kako {to istori~arite brzaat da n$ potsetat, Avganistan bil “grobnica za brojni armii vo istorijata”, po~nuvaj}i od dvete britanski ekspedicii - vo 1839 i vo 1878 godina - s$ do ednodeceniskata sovetska okupacija, koja po~na vo 1979 godina.

Vo zemja koja e 80% planinska,

Pri~inata zo{to IKEA mo`e da skladira trpezariska masa, na primer, dodeka na tipi~en prodava~ na mebel mo`ebi mu se potrebni osum nedeli za da ispora~a takva masa e toa {to IKEA celi kon odreden segment od potro{uva~ite, koi imaat volja da se zafatat so najte{kiot del od vrednosniot sinxir vo biznisot so mebel - monta`ata.

19

Feqton

KAPITAL / 20.09.2011 / VTORNIK

Klu~en element vo logisti~kite operacii na Aleksandar Veliki bilo visokosofisticiranoto sobirawe razuznava~ki informacii. Toj nikako ne praktikuval upotreba na {pionska mre`a, kako {to pravele Persijcite, so podgrevawe la`ni prikazni, podmituvawe oficijalni lica i pottiknuvawe buntovi. Poradi toa, Makedoncite bile sposobni da minat preku te{ki tereni

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

gerilcite presekuvale linii za snabduvawe, na~ekuvale konvoi vo zaseda i na kraj ja oslabuvale odlu~nosta i re{enosta na tie koi pre`iveale.

ISTURENI BAZI ZA SNABDUVAWE Klu~en element vo logisti~kite operacii na Aleksandar Veliki bilo visokosofisticiranoto sobirawe razuznava~ki informacii.

Aleksandar ne praktikuval upotreba na {pionska mre`a - kako {to pravele Persijcite - so podgrevawe la`ni prikazni, podmituvawe oficijalni lica i pottiknuvawe buntovi. Namesto toa, negovite razuznava~ki informacii doa|ale od dva glavni izvori: od profesionalci - kako botani~ari, zoolozi, meteorolozi, geodeti, kartografi i istori~ari i od lokalnoto znaewe, od lu|eto koi gi sretnal ili gi osvoil.

Od vtoronavedenata grupa toj baral kontradiktoren dokaz za strategija za koja toj i negovite sovetnici mo`ele da se soglasat. Na ovoj na~in izbegnuval neo~ekuvani situacii koi poteknuvale od pra{awa na koi{to ne im pristapil adekvatno. O~igledno, Aleksandar imal zabele`itelna sposobnost da napravi sinteza od ovie sosema razli~ni izvori na informacii i da si napravi procenka za toa kolku vojnici mo`ela da izdr`uva zemjata koja bila sledna za osvojuvawe. Ovaa informacija gi odreduvala negovite naredni ~ekori. Na primer, koga ja napadnal persiskata prestolnina Persepolis go storil toa so samo 17.000 vojnici, prvenstveno poradi toa {to terenot mo`el da izdr`i samo tolku, a ne 87.000 vojnici i pribli`no 9.000 `ivotni koi go sledele na pohodot.

Sekoga{ koga se nayirala voena kampawa Napoleon gi baral site releventni knigi za odreden region - istoriski, topografski, botani~ki, zoolo{ki, geografski i

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Sekoga{ koga se nayirala voena kampawa Napoleon gi baral site releventni knigi za odreden region - istoriski, topografski, botani~ki, zoolo{ki, geografski i drugi - za da se informira najdobro {to mo`e, od najmnogu mo`ni to~ki na gledi{te. drugi - za da se informira najdobro {to mo`e, od najmnogu mo`ni to~ki na gledi{te. Vo Zalivskata vojna voenite sateliti detalno ja nanesoa na mapa sekoja `elezni~ka linija, sekoj sklad za gorivo i sekoja rafinerija vo ira~kata pustina. Tie bea vklu~eni vo logisti~kite planovi na vojskata na SAD, pa ako be{e potrebno, amerikanskite tenkovi, kamioni i vojnici mo`ea da gi osvojat ovie resursi za snabduvawe vo tekot na edna prodol`ena ofanziva - za da go skr{at logisti~kiot sinxir na Ira~anite ili da go upotrebat za svoi sopstveni potrebi.

Superiorniot sistem na Aleksandar za sobiraweto informacii i razuznava~ki podatoci bil zna~ajna pri~ina zo{to Makedoncite bile sposobni da minat preku te{ki tereni, tereni na koi drugi vojski trpele zagubi poradi izgladnetost i dehidratacija. Aleksandar mo`el da se pofali, kako {to storil vojvodata od Velington, deka postoele mnogu koi mo`ele da komanduvaat so armija, no samo toj mo`el da ja nahrani.

Glavno se smeta deka Aleksandar bil posledniot ~ovek koj uspe{no go osvoil Avganistan (otkako po~inal, nacijazta prvo stanala del od carstvoto na Selevk Nikator. A potoa, po pat na dogovor 300 godini bila del od indiskoto Maurjansko Carstvo, osnovano od 24-godi{en Indiec po ime ^andra Gupta Maurja, koj stanal zet na Selevk). Pri~inata zo{to Aleksandar go osvoil Avganistan i zo{to taa nacija pove}e od 300 godini ostanala del od carstvoto koe go zave{tal na negovite naslednici e bidej}i Aleksandar investiral vo gradewe grat~iwa i gradovi i go povrzal Avganistan so drugi delovi od svetot.

Dodeka go gradel negoviot prv grad vo Avganistan - Aleksandrija, vo Areja (dene{en Herat), zapaden Avganistan – Aleksandar ja osmisluval poterata po Bes. Negovite dejstva za sobirawe razuznava~ki podatoci mu go sugerirale slednovo: iako delovi od severen Avganistan bile gusto naseleni i imale plodna po~va, toj }e moral da premine preku golemi predeli na krajno negostoqubiva pustina.

Vo potraga po kultiviran region, kade {to hrana imalo vo izobilstvo, Aleksandar ja povel

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Vo Zalivskata vojna voenite sateliti detalno ja nanesoa na mapa sekoja `elezni~ka linija, sekoj sklad za gorivo i sekoja rafinerija vo ira~kata pustina. Taka, Amerikancite mo`ea da gi osvojat ovie resursi za snabduvawe vo tekot na edna prodol`ena ofanziva.

makedonskata vojska ju`no od Areja, kon dolinata Helmand, za tamu da prezimi. Ova go odvelo stotici kilometri vo drug pravec od negovata cel vo anti~ka Baktrija (severen Avganistan i Turkmenistan), kade {to ~ekale Bes i negovata vojska.

Ne bil lesen naporniot pat od okolu 1.500 kilometri od Areja kon u{te eden grad koj{to }e go izgradi, Aleksandrija vo Arahozija (dene{en Kandahar). Patot gi vodel Makedoncite preku Pustinata na smrtta, dolga 240 kilometri, kade {to nikoj ne `ivee i ni{to ne raste i kade {to “Veterot od sto i dvaeset denovi” stava pod pesok s$ {to postoi - ku}i, ridovi i lu|e. Mnogu prethodni bo`emni osvojuva~i, kako Semiramida, legendarnata vavilonska kralica od VIII vek pred Hristos, go zaprele patuvaweto za{to kowite im tonele vo vreliot pustinski pesok i bile prinudeni da se vratat.

Aleksandar uspeal vo ovoj potfat za{to ja razdvoil svojata vojska vo mali edinici. Sekoja od ovie edinici sama si barala hrana, a ako pronajdele golema koli~ina hrana, ja skladirale so cel da ja dadat na drugi edinici.

Vojskata prezimila vo Kandahar, nestrplivo o~ekuvaj}i ja docnozimskata `etva na p~enica i ja~men, koi vo toj region gi imalo vo izobilie. Otkako Aleksandar go osnoval, Kandahar bil strate{ka to~ka vo mnogu osvojuvawa vo istorijata, a sekoe osvojuvawe ostavilo odreden beleg vrz gradot. Na primer, nekoi lekari vo Kandahar u{te go praktikuvaat drevnoto gr~ko le~ewe so bilki (junani), koe{to vo toj region go donel lekarot na Aleksandar, Filip od Akarnanija.

Vo tekot na `etvata Aleksandar ispratil `ito napred, kon isturenite bazi za snabduvawe.

Naporniot pat od Kandahar do Kabul, dolg okolu 500 kilometri, vodel preku pustinskite predeli na Arahozija, kade {to nemalo hrana i voda. Patuvaweto preku nekolkute

planinski premini na Hindu Ku{ vodelo niz krajno studeni predeli, i bilo mnogu naporno. Zatoa, delovite od vojskata koi odele vo lov nemale dovolno prostor da se ra{irat vo potraga po hrana, duri i ako taa mo`ela da bide najdena, voop{to. Zatoa, izborot bil ednostaven: ili na mar{ot }e se nosi seta potrebna hrana i voda ili zalihite }e se skladiraat vo bazi koi se oddale~eni napred najmnogu {to mo`e. Ova bil eden revolucioneren koncept toga{ i s$ u{te e revolucioneren sega. Isturenite bazi za snabduvawe koi Britancite gi vospostavile vo Severna Afrika vo Vtorata svetska vojna, koi amerikanskata vojska gi vospostavi vo neodamne{nata Zalivska vojna, se zna~ajni isklu~oci vo voenata istorija.

Poradi zna~itelno namaleniot zadninski transport, Makedoncite morale da gi nosat site nivni obleki i oprema; kowite i mazgite nosele delovi od opsadnite orudija, katapulti, balisti, borbeni ovni, skali za ka~uvawe i drugo vooru`uvawe. Tro{eweto na hrana nadminuvalo 100.000 kilogrami `itarki, okolu 45.000 litri voda i nad 50.000 kilogrami dobito~na hrana za `ivotnite - dnevno! Na toa dodadete kakvi bilo ovo{ja, zelen~uci i meso koi mo`ele da gi pronajdat. Bidej}i nemalo {ansa da se najde hrana vo pustinata, a trupite ne mo`ele da ja nosat, vo isturenite bazi za snabduvawe bile skladirani `ito, dobito~na hrana i voda. Vojnicite so sebe trebalo da nosat sleduvawa do-

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

volni za najmnogu tri dena od patuvaweto. Kako {to ni otkriva ednostavnata i proniklivata presmetka na Donald Engels, toa bila optimalnata koli~ina hrana koja poedincite mo`ele da ja nosat so sebe; dodadete u{te eden den za patuvawe bez snabduvawe - na Makedoncite im bile potrebni pove}e od 10.000 `ivotni.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: KAKO LOGISTIKATA NA ALEKSANDAR ODIGRALA VA@NA ULOGA VO USPEHOT NA NEGOVITE POHODI

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

7 OKTOMVRI, SPECIJALEN PRILOG

VINO “KAPITAL” PRAVI ANALIZA NA TOP 5 STRANSKI PAZARI ZA IZVOZ NA MAKEDONSKO VINO KAKVI MARKETING STRATEGII TREBA DA SE PRIMENAT SOGLASNO KARAKTEROT NA POTRO[UVA^ITE?

KAKO DOMA[NITE VINARII POVE]E DA GO KORISTAT POTENCIJALOT NA HOREKA (HOTELI, RESTORANI, KETERING) SEGMENTOT ZA PRODA@BA NA VINO I VO MAKEDONIJA I VO STRANSTVO?

KAKO RESTORANITE I HOTELITE GI SOSTAVUVAAT VINSKITE LISTI?

VINSKIOT TURIZAM VO MAKEDONIJA - KOI VINARII NUDAT VINSKI TURI, [TO TIE OPFA]AAT, KOLKU ^INAT, KOLKU SE POSETENI?

KOI SE GLAVNITE PROBLEMI [TO GO KO^AT POSILNIOT RAZVOJ NA OVOJ BIZNIS?

ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ]E ^ITATE VO SPECIJALNIOT PRILOG VINO KOJ ]E IZLEZE NA 7 OKTOMVRI 2011 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111