372-22.09.2011

~etvrtok. 22 septemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.209,65 МБИД 2.360,53

ОМБ 119,23

-0,58% -0,23% +0,38%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 44,86 70,51

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

LO[ITE KREDITI PORASNAA NA 330 MILIONI EVRA STRANA 11 NASKORO!!! MESE^NIK

NA 30 SEPTEMVRI MESE^NIK

NA 15 OKTOMVRI

~etvrtok. 22 septemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

~etvrtok etvrtok - 22. septemvri. sep mvri 2011 | broj 372 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

3.000

Zo{to vo Makedonija ne vleguvaat me|unarodni nafteni brendovi?

МБИ10

1.800 1.8 07/10

09/10

0,58%

12/10

03/11

06/11

MBI M 10 e sostaven od 10 najlikvidni aakcii na kompanii kotirani na oficijjalniot alniot pazar na Makedonska berza

Stopanska banka Bitola zagubi 27,5%, Beton dobi 10,8% STRANA 4-5

Nitu Poposki }e se sretne so Lambrinidis?!

STRANA 7

Sa Sarkozi i Kameron prvi vo Libija!

STRANA 2-3

STRANA 13

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

VOVEDNIK ALEKSANDAR JANEV

EDINSTVENO ALEKSANDAR USPE[NO GO OSVOIL AVGANISTAN 47

Bez kredit nema razvoj STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

^ETVRTOK 22 SEPTEMVRI 2011

D

BEZ KREDIT NEMA RAZVOJ

Deka rizikot sozdava kapital mo`ebi e najstaroto i najsu{tinsko ekonomsko pravilo, vrz ~ii principi se razvivale najmo}nite ekonomii vo svetot. Kreditot kako forma na rizik mo`e da bide glaven dvigatel na rastot na ekonomijata ako se investira vo novi fabriki, proizvodstveni kapaciteti, moderna tehnologija. Zadol`enosta na germanskite kompanii, na primer, e dva pati pogolema od vrednosta na bruto-doma{niot proizvod (BDP) na zemjata, {to zna~i deka germanskiot biznis im dol`i na bankite 5.000 milijardi evra. No, germanskite kompanii, iako teoretski prezadol`eni, ja sozdadoa najmo}nata ekonomija vo Evropa i treta po red vo svetot, vedna{ zad SAD i Japonija. Prose~nata plata vo Germanija nadminuva 3.000 evra, a nevraboteni se samo 7% od lu|eto.

Makedonskite kompanii pak, na bankite im dol`at dve milijardi evra, {to zna~i deka zadol`enosta na biznisot so krediti iznesuva samo 30% od BDP na zemjata. No, rezultatot od “discipliniranata” kreditna politika e porazitelen - nisko nivo na investicii, slabi kompanii so mal izvoz, {to generira armija od nevraboteni i nizok `ivoten standard.

Evidentni se razlikite me|u ostvaruvawata na germanskata i makedonskata ekonomija, isto kolku {to e o~igledna i filozofijata za razvoj na dvete ekonomii. Su{tinskiot problem na doma{nite kompanii e te{kiot pristap do kapital i slabata

poddr{ka od bankite za pobrz ekonomski razvoj.

Pri~inite za toa mo`e da se lociraat i kaj bankite i kaj kompaniite, me|utoa, nelikvidnosta na ekonomijata e fakt {to ja potvrduva i statistikata.

Parite vo optek vo poslednite desetina godini postojano se odr`uvaat na isto nivo, dodeka saldoto na pari {to se izvlekuvaat od promet i se steriliziraat vo Narodnata banka postojano raste. Toa doka`uva deka makedonskite banki izminatite godini pove}e investirale vo dr`avni zapisi, otkolku {to davale krediti za kompaniite.

Vakvata krajno konzervativna kreditna politika e edna od glavnite pri~ini za slabiot razvoj na doma{nata ekonomija. Del od odgovornosta pa|a na grbot i na monetarnata vlast, kako kreator na ekonomskite politiki na zemjata, koja so site sili i kako {to izjavi guvernerot, diktatorski go brani denarot, a rezultatot od toj re`im e visoki kamati na kreditite.

Od druga strana pak, bankarite vinata za slabata kreditna aktivnost ja lociraat kaj menaxerite na kompaniite. Nivnite argumenti se deka makedonskite kompanii nemaat kvalitetni i profitabilni proekti koi zaslu`uvaat da dobijat finansiska poddr{ka.

No, ako dosega de`uren vinovnik za slabata kreditna aktivnost bea visokata zadol`itelna rezerva i stapkata na likvidnost {to gi bara Narodnata banka, bankarite verojatno }e treba da smislat novo alibi za da go opravdaat maliot krediten rast. So novite merki na centralnata banka, so koi se namaluva zadol`itelnata rezerva za oro~eni depoziti za gra|ani nad dve godini na 0%, a likvidnosta }e

ALEKSANDAR JANEV jjanev@kapital.com.mk ja jan ev@ @kap appita tall.c .com com. om.mk mk

se sledi integrirano, kaj bankite se osloboduvaat okolu 200 milioni evra, koi mo`e da gi plasiraat kako kreditna poddr{ka za biznis-sektorot. Finansiska injekcija od 200 milioni evra sve` kapital }e im dade zdiv na kompaniite, polesno }e gi saniraat posledicite od recesijata i povtorno }e zastanat na zdravi noze.

No, prvata aukcija na blagajni~ki zapisi, na koja bankarite investiraa novi 80 milioni evra vo ovie hartii od vrednost, a vkupnoto saldo na pari vrzani vo trezorot na NBM dostigna 273 milioni evra, ne vetuva deka }e ima pove}e pari za krediti.

Ako gi pra{ate bankarite dali tie dovolno ja poddr`uvaat ekonomijata, sekoga{ }e vi re~at deka odvojuvaat mnogu pari za kreditirawe na kompaniite i deka za dobrite proekti sekoga{ }e ima krediti. Sprotivno na toa, biznismenite postojano se `alat deka pristapot do kapital e mnogu te`ok. Se ~ini deka ednite so drugite ne se razbiraat i nikako ne mo`at da najdat zaedni~ki jazik kako da gi ispolnat svoite celi.

S$ dodeka stavovite na bankarite i menaxerite se vo kolizija, }e strada ekonomijata.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

ilioni kilogrami zemjodelski proizvodi so poteklo od ju`niot region se izvezeni niz grani~niot premin Bogorodica, od po~etokot na godinata do krajot na avgust. Najgolem izvoz ima kaj domatite so izvezeni blizu osum milioni kilogrami sezonski domati.

Sleduva kromidot so izvezeni 2.114 toni, {to e rast od 51% vo sporedba so istiot period lani. Na me|unarodnite pazari zavr{ija 1.176 toni krastavici i blizu 430 toni piper, od koi 11,8 toni smrznat piper. Zabele`itelen porast vo izvozot ima i kaj {umskite plodovi, kako, na primer, so 6,2 toni izvezenata borovinka, {to e trikraten porast sporedeno so istiot period lani, ili 153 toni izvezen plod od {ipka, {to e za 139% pove}e od minatata godina. Vo izvoznite ostvaruvawa od godinava spa|aat i 97,6 toni tutun i 52.220 par~iwa re`ano cve}e.

М

NAFTENIOT BIZNIS SO ZAKON LIBERALIZ

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

12

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

ZO[TO VO MAKED ME\UNARODNI NA Dali liberalizacijata na pazarot na nafteni derivati vo zemjava e samo deklarativna? Dali dominacijata na dve nafteni kompanii e pri~ina {to nema drugi golemi igra~i vo biznisot so goriva, iako me|unarodni kompanii, kako [el i slovene~ki Petrol, ve}e nekolku godini sakaat da vlezat vo Makedonija?

“Deficitot na nafteni derivati Okta go nadomestuva so uvoz od rafinerijata vo Solun”, pi{uva na internet-stranicata na Helenik petroleum, koja e sopstvenik na 83% od kapitalot vo Okta.

Kaj maloproda`bata 50% od pazarot so nafteni derivati dr`i Makpetrol, 10% Lukoil, a ostatokot go delat drugite benzinski pumpi.

Ako se zemat predvid izdadenite licenci od Regulatornata komisija za energetika, vo zemjava ima 11 kompanii-trgovci so surova nafta, nafteni derivati, biogoriva i goriva za transport. Toa se Okta, Makpetrol, Lukoil, Makoil, Niko petrol, Pucko petrol, Mobi petrol, Alov a.d., Nas MBD, Igor DOOEL, Global internacional DOO.

uslovite. Ne mislam deka sekoj mo`e slobodno da uvezuva nafteni derivati. Na poposka@kapital.com.mk na{iot pazar od dva milioni potro{uva~i ve}e se pozicionirani Okta, Makpetrol i Lukoil i vo golemoproda`bata i vo maloproda`bata na nafteni derivati”, veli Vejseli.

Toj dodava deka i zakonskata i podzakonskata regulativa dopolnitelno go ote`nuvaat vlezot na novi, pogolemi investitori, koi seriozno }e zgrabat del od Za razlika od zemjite vo nafteniot biznis. regionot, kade {to odamna “Regulativata e mnogu slo`ena. se vlezeni naftenite giJas i u{te nekoi drugi poganti Petrol, MOL, OMV, mali benzinski pumpi imavme Lukoil, [el, Briti{ petinicijativa da se spoime i da rol, vo Makedonija za 20 osnovame pogolema kompanija godini nezavisnost vleze za na toj na~in sami da uvsamo ruskata naftena komezuvame nafteni derivati, no panija Lukoil. I sekako, ni{to. Premnogu e slo`eno i tuka e gr~kata Helenik premnogu pari se vo pra{awe”, petroleum, koja dodava Vejseli. ja kupi skopskata U~estvo na pazarot na maloproda`ba na Sopstvenikot na pette rafinerija Okta. nafteni derivati vo Makedonija benzinski pumpi pod Za eventualen vlez brendot na Makoil, na svetski nafteni Mite Jovanovski, ne Add text A giganti vo zemjava smeta deka makedonslu{ame povreskiot naften pazar meno, no toa nikago dr`at monopoli ko ne se slu~uva. ili karteli. No, veli “Kapital” pra{uva deka liberalizacija i analizira koi ima samo za tie {to 40% se pri~inite {to imaat premnogu pari Site ostanati nafteniot biznis vo xebot.

50% vo Makedonija “Pazarot e liberalMakpetrol e te{ko osvoiv iziran za toj {to ima za me|unarodnite mnogu pari. Sekoj sopnafteni brendovi? stvenik na benzinska Zo{to tie ne mo`att pumpa mo`e sam da uvda vlezat, koga pazarrezuva nafteni derivati, e ot na goriva zakonski ski no samo za maloproda`ba. e (treba da bide) libKoga jas otidov vo Bugarija 10% eraliziran? vo rafinerijata na Lukoil raf Lukoil Lu|e od ovoj biznis vo mi rekoa - imate Lukoil i rek zemjava komentiraat deka vo Makedonija, ottamu kupete Mak liberalizacijata na nafgorivo. Koga sakav sam da uvteniot pazar e prividna. Sopstvenici na ezuvam od Grcija mi rekoa - ako Ne mislat deka pazarot e sakate reeksport na naftenite benzinski pumpi vo de fakto liberaliziran, derivati za Srbija i Kosovo, zemjava se `alat deka so samiot fakt {to na }e sklu~ime dogovor, no za pazarot na goriva e nego dominiraat Okta (vo maloproda`ba vo Makedonija monopoliziran. golemoproda`ba) i Makderivatite nabavete gi od petrol (vo maloproda`ba), Abduladi Vejseli, sopstvenik na rafinerijata vo Skopje. Napa potoa doa|a Lukoil i benzinskata pumpa Ata petrol jgolem del od maloproda`nite duri potoa stotina pomali na patot Tetovo-Gostivar, za trgovci koi sami uvezuvaat firmi. Kolku nafteniot “Kapital” tvrdi deka pazarot gorivo od Grcija go nabavuvaat biznis vo zemjava (ne) ni oddaleku ne e liberaliz- od Xet oil”, veli Jovanovski. dozvoluva konkurencija iran.

Od Okta i od Makpetrol ne sapoka`uvaat i brojkite so “Pazarot na nafteni derivati kaat da zboruvaat za toa dali koi raspolagaat samite vo zemjava go dr`at golemite, pazarot na nafteni derivati nafteni kompanii. Re~isi dobro pozicionirani kompanii vo zemjava e monopoliziran, 90% od golemoproda`bata - Okta, Makpetrol i Lukoil. karteliziran ili liberalpokriva rafinerijata Okta. Uslovite za sam da uvezuva{ iziran.

Proizvodite od Okta imaat nafteni derivati se nepri- Generalniot direktor na Lukoil dominantno pazarno u~estvo fatlivi, te{ko se vleguva na Makedonija, Andrej Kuku, pak, doma, a se izvezuvat i na pazarot na golemite. Duri i veli deka nivnoto u~estvo na Kosovo. Del gi proizveduva da saka{ da stane{ trgovec pazarot na malo e 10%. Lukoil vo rafinerijata vo Skopje, na golemo so nafteni derivati, ima izgradeno 16 benzinski no uvezuva i od Grcija. mnogu te{ko se postignuvaat pumpi niz Makedonija.

KATERINA POPOSKA

Z

Navigator

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK MILIONSKI PROFITII

MARJAN BOJAXIEV merikan kolex stanuva vrvna visokoobrazovna institucija vo Makedonija – sega dobi u{te edna akreditacija za biznis-programa od SAD

A

MI[EL BAKELET orane{nata pretsedatelka na Чile vleze vo `estoka borba za da gi natera dr`avite s$ pove}e da gi prifatat `enite kako igra~i na politi~kata scena

P

QUBOMIR DRENKOVSKI restana proizvodstvoto vo fabrikata za sve`o pile{ko meso Pilko poradi finansiski problemi na kompanijata, koja o~igledno ne go izdr`a naletot na krizata

P

@AK [IRAK o site sili istra`nite suSvo `ivot dii se borat da gi odr`at obvinenijata protiv porane{niot francuski pretsedatel za zloupotreba na javni fondovi

IRAN, NA TEREN MONOPOLIZIRAN

DONIJA NE VLEGUVAAT AFTENI BRENDOVI? MAKPETROL IMA 122 BENZINSKI STANICI ajgolemiot N distributer na nafteni derivati vo

P

Po neuspe{niot referendum za reformi na penziskiot sistem, o~igledno be{e deka slovene~kata vlada na ~elo so premierot Borut Pahor }e do`ivee neizbe`en kraj.

Odnadvor taa pretrpe `estoki udari od finansiskata kriza, kako i pritisok od me|unarodnite partneri, EU i MMF, a odvnatre sudiri me|u koaliciskite partneri.

Pahor ne uspea da ja spasi vladeja~kata koalicija, koja po~na da se raspa|a pred okolu edna godina, koga, spored mnogumina, be{e momentot Pahor da si zamine i da napravi prostor za vlada na nacionalno edinstvo, koja mo`ebi poefikasno bi ja vodela dr`avata niz kriza.

Celata situacija kulminira{e vo maj, koga se raspadna

od golemoproda`bata na nafteni derivati vo zemjava otpa|a na Okta

Tie {to ne sakaat da priznaat deka pazarot na nafteni derivati vo zemjava e karteliziran otsustvoto na pogolemi nafteni brendovi go pravdaat so toa {to pazarot bil mal i

milioni evra.

Pokraj ogromnata dobivka, kompanijata gi nadminala duri i svoite o~ekuvawa, pa zarabotila celi 30 milioni pove}e od planiranoto.

Profitot porasnal najmnogu poradi u~estvoto na Azisko-pacifi~kiot region, so isklu~ok na Japonija. Vo toj del pobaruva~kata na luksuzna stoka se zgolemila za 35%, a vkupniot promet za 21%.

Najverojatno Miu~a se vodela od mototo deka te{ko se stignuva do vrvot, no u{te pote{ko se zadr`uva taa pozicija, pa gi zasukala rakavite, ignoriraj}i gi lelekawata na ostanatite deka svetot go zafa}a nova kriza.

NEIZBE@EN KRAJ!

90%

Zo{to vo Makedonija gi nema BP, [el, OMV, Petrol?!

Deka za italijanskiot luksuzen brend Prada nema zima doka`uva poslednata statistika na ovaa ku} a. Profitot na ovoj moden gigant vo prvite {est meseci od godinata skokna za 74% i toa najmnogu blagodarenie na golemata potro{uva~ka na luksuzna stoka vo Azija.

Sekoja ~est za sopstvenikot na ovaa kompanija, Miu~a Prada, koja spored svetskite mediumi, poslednive godini ne {tedi nitu energija, nitu vreme koga se vo pra{awe luksuznite linii.

Ne e ni ~udo {to od Prada velat deka ~istiot profit za {est meseci, do krajot na juli, dostignal 179,5 milioni evra, dodeka vo istiot period minatata godina toj iznesuval 103

MIU^A PRADA

GUBITNIK

zemjava, Makpetrol, poseduva 122 benzinski stanici niz zemjava. Tolkav e brojot i na benzinskite pumpi koi gi poseduvaat site pomali trgovci. So vkupen raspolo`liv kapacitet od 150.000 metri kubni vo skladi{tata za nafta i nafteni derivati, rasporedeni vo razli~ni regioni, Makpetrol gi snabduva pomalite benzinski pumpi.

“Planot ni e da razvivame efektivna maloproda`na mre`a do nivo na u~estvo od 20%-25%. Nie sme protiv monopol i }e se rakovodime spored evropskite direktivi, bidej}i samo lojalnata konkurencija stimulira visok kvalitet i dostapni ceni. [to se odnesuva pak, na ocenkata za makedonskiot naften pazar, smetam deka toj doprva }e se razviva. Ima u{te mnogu prostor za podobruvawe na uslugite za gra|anite, za gradewe novi benzinski stanici i za {irewe na mre`ata i od drugi kompanii. Pretprijatie koe ima monopolisti~ka polo`ba na nafteniot pazar ne smee da ima pravo na u~estvo vo javnite naddavawa za kupuvawe dr`avni parceli za izgradba na benzinski stanici. Takvi ograni~uvawa postojat vo site zemji od Evropa. Vakvi izmeni vo zakonodavstvoto treba da se vnesat i vo Makedonija”, veli Kuku.

Toj alarmira da se zasili i kontrolata na kvalitetot na gorivata.

D

BORUT PAHOR BORUTPAHOR vladeja~kata koalicija, pa namesto da vladee so mnozinstvo, Pahor rakovode{e so dr`avata preku malcinska vlada, {to pretstavuva samoubistvena misija.

Sega toj e na golemi maki i ima rok od eden mesec da najde na~in i da ja zadr`i vlasta, a patot do predvremenite izbori za nego }e bide te`ok, bidej}i za protivnik go ima ve}e podgotveniot Janez Jan{a. Toj pak, ve}e go frli prviot kamen kon Pahor, sporeduvaj}i go negoviot optimizam so toj na Sadam Husein pred da bide soboren od Amerikancite.

MISLA NA DENOT

Okta, Makpetrol i Lukoil se najgolemite igra~i na pazarot na nafta i nafteni derivati vo zemjava zasiten. No, ne{tata imaat i druga dimenzija ako se zeme predvid deka dosega mnogu nafteni kompanii, kako [el, Petrol i OMV, sakaa da vlezat vo Makedonija.

“Za golema naftena kompanija da vleze vo zemjava treba da prezeme nekoja od postoe~kite, za{to pazarot e zasiten.

Golemite kompanii koi sakaat da vlezat najverojatno odat vo Vladata, se dogovaraat za atraktivnite lokacii i taka po~nuvaat da investiraat. Na avtopat ve}e ne e isplatlivo da se gradi”, veli sopstvenikot na Makoil, Jovanovski.

Malkumina vo Makedonija sakaat javno i otvoreno da

zboruvaat za problemite na nafteniot pazar. Nitu od Ministerstvoto za ekonomija ne dobivme konkreten odgovor dali pazarot na nafteni derivati e liberaliziran.

“Pazarot na surova nafta, nafteni derivati i goriva za transport e reguliran so Zakonot za energetika. Celta na ovoj zakon e da obezbedi, me|u drugoto, i pottiknuvawe na konkurencijata na energetskite pazari vrz na~elata na nediskriminacija, objektivnost i transparentnost”, velat od Ministerstvoto.

Sopstvenikot na Ata petrol, Vejseli, ocenuva deka na ve} e postoe~kite kompanii ne im

odgovara vlez na nov igra~, koj mo`ebi }e im go lapne biznisot.

“Na sekoja najava za vlez na nov, pogolem investitor doma{nite golemi kompanii kako da davaat otpor. Ne sakaat drug da im vleze vo biznisot. Dodeka postoi dogovorot so Okta nema da vleze pogolema naftena kompanija vo zemjava. Vladata treba da razmisli i da ne bara ogromni pari za da privle~e samo golemi igra~i. Nie pomalite se borime so nelojalna konkurencija. Vo vakvi uslovi ne e isplatlivo da se bide mal. Biznisot ne e profitabilen”, veli Vejseli.

JAZOT VO NA[ATA EKONOMIJA E ME\U TOA [TO GO IMAME I TOA [TO MISLIME DEKA TREBA DA GO IMAME - A TOA E MORALEN PROBLEM, NE EKONOMSKI

POL HEJN PREDAVA^ PO EKONOMIJA NA UNIVERZITETOT VA[INGTON VO SIETL

Navigator

4 DENOT...

GRAFIK NA DENOT

FOTO NA DENOT...

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 IZVOR: DR@AVEN ZAVOD ZA STATISTIKA 2007 2008

25.025.816

22.942.484

23.702.630

22.258.526

SAJONARA NUKLEARNA ENERGIJO!

23.910.427

19.482.234

22.108.572

18.452.345

15.682.703

15.114.439

19.549.519

17.169.017

13.114.281

13.414.264

15.187.231

16.541.316

13.444.590

7.566.433

1.920.762

VREDNOST NA IZVR[ENI GRADE@NI RABOTI (VO ILJADI DENARI)

125.531

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

2009

2010

Vrednosta na izvr{enite grade`ni raboti vo Makedonija ras raste vo kkontinuitet od 1991 godina dosega.

Ako prvite godini po osamostojuvaweto godi{nata brojka na izvr{eni grade`ni raboti se dvi`ela od sedum do 15 milioni denari, lani grade`nite kompanii zavr{ile rabota vo najgolem iznos dosega, 25.025.816 denari.

SVETOT NIZ MEDIUMITE THE WASHINGTON TIMES Vesnikot prenesuva del od govorot na pretsedatelot Barak Obama na sostanokot na Obedinetite nacii, kade {to ka`uva deka toa {to se slu~i vo Libija za nego e uspeh. Spored obama, vo site maki dosega, edna rabota e jasna, Libija e vo racete na narodot.

TR TRUD Bugarskiot evsnik pi{uva Bu za zaminuvaweto na Lotar Mateust, gerLo manskiot trener koj go ma vode{e nacionalniot vo tim na Bugarija. Trenerot ti zaminuva od funkcijata za dva meseci pred istekudv vaweto na dogovorot. va Kako {to pi{uva bugarKa skiot vesnik, trenerot sk gi raskina odnosite so bugarskiot fudbal. bu

VE^ERWE NOVOSTI Vesnikot objavuva intervju so premierot Mirko Cvetkovi~, koj veli deka vladata ima merki i plan kako da se spravi so eventualnata kriza. Toj veli deka vladata e podgotvena da reagira vo slu~aj da dojde do vlo{uvawe na sostojbata na ekonomijata.

BUENOS AIRES HERALD Vesnikot gi prenesuva poslednite proekcii na Me|unarodniot monetaren fond, koj predupreduva deka kontinuiranite politi~ki i ekonomski nevolji vo SAD i evrozonata mo`e da gi povle~at povtorno vo recesija.

Vesnikot prenesuva deka globalniot rast vo 2012 godina }e bide 4%, za razlika od 5% od minatata godina.

kandiraj}i “Sajonara nuklearna energijo” i nosej}i transparenti so natpisi protiv nuklearnite centrali, desetici ilijadi lu|e mar{iraa po ulicite niz centarot na Tokio, baraj}i od japonskata vlada da ja napu{tat upotrebata na nuklearna energija. Demonstraciite poka`aa kolku japonskata javnost, zavisna od ovoj vid energija, dlaboko e pogodena od incidentot so nuklearnata centrala Fuku{ima.

S

KOI SE NAJGOLEMITE DOBITNICI I GUBITNICI

STOPANSKA BANKA ZAGUBI 27,5%, BETO MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

P

bajalska@kapital.com.mk

Pet dobitnici i pet gubitnici. Pola na pola. Toa e ishodot od trguvaweto na Makedonskata berza vo izminative 8,5 meseci. Dodeka indeksot MBI-10 nema golem procentualen pad na vrednosta (2,2%), pazarnite kapitalizacii na del od kompaniite ~ii akcii go formiraat zagubija po nekolku milioni evra.

So pad od 27,5% od po~etokot na godinata dosega najgolem gubitnik na Makedonskata berza e akcijata na Stopanska banka Bitola, a najgolem dobitnik akcijata na Beton, koja vo ramki na indeksot MBI-10 dobi 10,8% na vrednosta.

Od januari do 20 septemvri, od site 10 kompanii vo MBI10, najmnogu - 27,5% izgubi akcijata na Stopanska banka od Bitola, a za tolku se namali i pazarnata kapitalizacija na ovaa banka. Vo apsoluten iznos, pazarnata kapitalizacija na bankata e pomala za pove}e od pet milioni evra (308,8 milioni denari).

Vtora na listata na gubitnici e akcijata na Makpetrol, ~ija vrednost se namali za pove}e od 8% .

Vo apsoluten iznos, pazarnata kapital-

izacija na Makpetrol se namali za 3,5 milioni evra (217,5 milioni denari). @rtva na oscilaciite na Makedonskata berza e i akcijata na Makstil, koja e tret gubitnik po Makpetrol, so 7,9% pad na vrednosta.

Vo apsolu tna brojka, pazarnata vrednost na Makstil se namali za 3,2 milioni evra. Чetvrta na listata gubitnici e akcijata na Komercijalna banka, koja procentualno zagubi 6,4% od vrednosta, a pazarnata kapitalizacija na bankata se namali za 7,7 milioni evra. Pazarnata vrednost na Makedonija turist se namali za 0,7%, odnosno za 139.700 evra.

I akcijata na Toplifikacija e gubitnik, so 0,09% pad na vrednosta od po~etokot na godinata.

Pazarnata kapitalizacija na Toplifikacija vo ovie meseci se namali za 22.700 evra.

Vo ovoj period na Makedonskata berza, vo ramki na desette najlikvidni akcii, najmnogu dobi akcijata na Beton, i toa 10,8%, za kolku {to porasna i pazarnata vrednost na kompanijata. Vo apsoluten iznos, pazarnata kapitalizacija na Beton se zgolemi za pove}e od 620.000 evra.

Po nea, na listata na dobitnici se nao|aat akciite na Replek i na Alkaloid so rast na cenata od 3,9%, odnosno 3,8% . A lkaloid, kako zna~ajno pogolema kompanija, dobi 3,4 milioni evra na vrednosta, a pazarnata vrednost na

Replek vo apsoluten iznos se zgolemi za pove}e od 632.000 evra. Dobitnik od oscilaciite na indeksot MBI-10 e i Granit, ~ija pazarna vrednost i akcija vo izminatite meseci se zgolemija za 2,9%. Vo apsoluten iznos, pazarnata kapitalizacija

DOBITNICI 1. BETON - 10,8% RAST............................

2. REPLEK - 3,9% RAST...........................

3. ALKALOID - 3,8% RAST.................

4. GRANIT - 2,9% RAST...........................

GUBITNICI 1. STOPANSKA BANKA BITOLA 27,5% PAD...........................................

2. MAKPETROL - 8% PAD...................

3. MAKSTIL - 7,9% PAD......................

4. KOMERCIJALNA BANKA 6,3% PAD.............................................

5. MAKEDONIJA TURIST 0,7% PAD.............................................

6. TOPLIFIKACIJA 0,09% PAD............................................

3 FAKTI ZA...

3% 4,4% 0,8%-2,2%

]e bide rastot na makedonskata ekonomija godinava, a vo 2012 godina }e se zgolemi samo na 3,7%, prognozira MMF ]e bide stapkata na inflacija, a dogodina }e se namali na 2%

]e se dvi`i stapkata na rast na BDP vo Hrvatska, Srbija, Bosna i Hercegovina i Crna Gora

PROCENKI...

VESTI...

KRISTIN LAGARD ШEF NA MMF

G

EKONOMSKO ZAZDRAVUVAWE

lobalnoto ekonomsko zazdravuvawe zabavuva i vo tekot na ovaa i slednata godina vkupniot rast na svetskata ekonomija }e bide 4%, se veli vo najnoviot izve{taj na MMF. “Globalnata ekonomija pa|a vo nova opasna faza. Globalnata aktivnost slabee i stana neizedna~ena, doverbata neodamna drasti~no padna, a rizicite se vo postojan porast”, pi{uva vo izve{tajot.

Zabavuvaweto na ekonomskoto zazdravuvawe se obrazlo`uva so namaluvaweto na paketot-merki za fiskalna stimulacija vovedeni vo tekot na globalnata ekonomska kriza, no i so pojavata na odredeni ekonomski {okovi godinava.

A BITOLA N DOBI 10,8% Vo izminatite 8,5 meseci, na Makedonskata berza najmnogu izgubi akcijata na Stopanska banka Bitola, zatoa {to bankata poka`a zaguba. Najmnogu dobi akcijata na Beton, koja porasna za 10,8%, poradi o~ekuvawata na investitorite za podobri finansiski rezultati na ovaa grade`na kompanija CENITE ZAVISAT OD REZULTATITE

Spored brokerite, na Makedonskata berza izminative meseci investitorite najmnogu se vodat od svetskite i evropskite slu~uvawa na finansiskite pazari. Sepak, na mal pazar kako makedonskiot, dovolni se nekolku mo}nici koi “si igraat” i toa mo`e da predizvika golemi oscilacii so akciite.

“Iako se padnati vrednostite na nekoi akcii, toa ne mora da zna~i deka tie vredat kolku {to za niv momentalno se pla}a. Na primer, Komercijalna banka e najlikvidnata akcija i taa sekoga{ e vo top pet akcii za trguvawe, duri i na lu|eto koi za prvpat re{ile da vlo`at na Berzata”, veli Josif Kostadinovski, direktor na Eurobroker.

Vo odnos na rastot na akcijata na Beton, brokerite velat deka toa e odraz na o~ekuvawata n a i n v e s t i to r i te z a podobri finansiski rezultati na grade`nata kompanija, koja e

Компанија Алкалоид Бетон Гранит Комерцијална банка Макпетрол Реплек Стопанска банка Битола Макстил Македонијатурист Топлификација

Цена на акција (20.09) Цена на акција (3.01) 4,047.44 3901.06 7,200 6,501 545.81 530 3,039.80 3,246.81 21,998.18 23,933.56 39,500 38,000 2,090.00 2,882.37 155.08 168.41 2,551 2,570 3,296.90 3,300

Пад во % 0.03752313 0.10752192 0.02983019 -0.063758 -0.0808647 0.03947368 -0.2749023 -0.0791521 -0.007393 -0.0009394

IZVOR: MAKEDONSKA BERZA

MBI-10 ZA 8,5 MESECI IZGUBI SAMO 2,2%!

amo 2,2% izgubi od svojata vrednost indeksot MBI-10 od 3 januari do 20 septemvri ovaa godina. No, ako se vidi krivata na negoviot rast, }e se zaklu~i deka euforijata {to gi zafati investitorite na sredinata od januari, koga MBI-10 na 27 januari go dostigna godina{niot vrv od 2.827,62 indeksni poeni, go kompenzira{e toa {to se slu~uva{e potoa, koga cenite na akciite po~naa da pa|aat.

Dosega, so isklu~ok na pikovite vo mart i krajot na maj, MBI-10 ima kontinuiran nadolen trend. V~era (21 septemvri) indeksot MBI-10 padna na 2.209,65 indeksni poeni. Na 30 dekemvri 2010 godina vrede{e 2.278,92 indeksni poeni.

S

anga`irana na proekti na doma{niot pazar.

Za Kiril Nastoski, od NLB Tutunska broker, padot od 27,5% na vrednosta na Stopanska banka Bitola e logi~en zatoa {to ovaa banka poka`a vlo{eni finansiski rezultati za 2010 godina, polo{i od o~ekuvanite.

“Stopanska banka Bitola prika`a zna~ajna zaguba, ima golemi rezervacii za lo{i plasmani i mislam deka toa be{e presudno za namaluvaweto na nejzinata vrednost.

Makpetrol, isto taka,

ve}e vtora godina po red poka`uva vlo{eni finansiski rezultati, kompanijata ima zaguba, a toa po~na i realno da se efektuira na Berzata”, objasnuva Nastoski.

Spored nego, edna berza e realno efikasna ako cenite na akciite zavisat od rezultatite na kompaniite. Vo 2007 godina, koga cenite na odredeni akcii se bildaa do nebo, a nema{e realna osnova vo finansiskite pokazateli za toa, Berzata ja nema{e ovaa funkcija na efikasnost.

KIRIL NASTOSKI NLB TUTUNSKA BROKER

“Stopanska banka Bitola prika`a zna~ajna zaguba, imaa golemi rezervacii za lo{i plasmani i mislam deka toa be{e presudno za namaluvaweto na nejzinata vrednost. Makpetrol, isto taka, ve}e vtora godina po red poka`uva vlo{eni finansiski rezultati, kompanijata ima zaguba, a toa po~na i realno da se efektuira na Berzata.”

BELGIJA PLANIRA IZGRADBA NA [EST EKOLO[KI ELEKTROCENTRALI DO 2018 GODINA elgiskata kompanija Elektrabel planira izgradba na {est do osum novi elektrocentrali do 2018 godina. Se o~ekuva izgradbata na novite kapaciteti, koi }e rabotat so biomasa i drveni paleti, da ~ini vkupno tri milijardi evra.

Spored mediumite, na toj na~in Belgija }e odgovori na barawata 20% od elektri~nata energija do 2020 godina da bide proizveduvana od obnovlivi izvori. Gorivoto za elektrocentralite }e bide uvezuvano od Kanada.

Me|u glavnite prednosti na ovaa forma na dobivawe energija e namaluvaweto na zavisnosta od skapi fosilni goriva, kako {to e jaglenot.

Druga prednost e toa {to pri koristewe biomasa se namaluva koli~estvoto na ispu{teni {tetni gasovi vo atmosferata, a ova gorivo ovozmo`uva i dobivawe pogolemo koli~estvo energija vo odnos na veterot i sonceto.

B

I VO MBI-10?

na Granit porasna za pove}e od 789.000 evra.

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

Nastoski se soglas uva so negoviot kolega Kostadinovski deka dvi`eweto na Berzata poslednive nekolku meseci e refleksija na p s i ho l o { k i f a ktor, odnosno na slu~uvawata na svetskite i evropskite berzi zatoa {to kompaniite i vo prvite {est meseci poka`aa dobri rezultati. So ogled na toa {to cenite na akciite pred dva-tri meseci bea okolu 10% povisoki, toj o~ekuva na ova cenovno nivo na MBI10 da se razbudi pogolem interes, barem kaj tie kupuva~i koi redovno trguvaat i se svesni deka akciite na nekoi od kompaniite stanaa

navistina evtini.

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2,209.65 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Indeksot MBI-10 padna za 0,58% i zatvori na 2.209,65 indeksni poeni, so {to vleze vo minus vo odnos na poslednata negova vrednost od krajot na minatata godina, koga iznesuva{e 2.278,92 indeksni poeni. Padna i indeksot na javnoposeduvani dru{tva MBID, a porasna samo indeksot na obvrznici OMB. Akcijata na TTK banka porasna za 1,14%, a na Stopanska banka za 14,8%.

Ostar pad od 45% ima{e akcijata na Tutunski kombinat Prilep, a akcijata na FZC 11 Oktomvri padna za 2,9%. Tret den po red, najgolemo u~estvo vo vkupniot promet imaa akciite na Alkaloid i na Makedonski Telekom. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Стопанска банка

380.00 +49,00

+14,80% 14 80%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Тутунски комбинат

110.00 45 00% -45,00%

-90,00

DOW JONES 13,000 12,500

12,000 11,500 11,000 10,500 10,000 9,500 07/0717/0727/0706/0816/0826/0805/0915/09

11,408.70 +7,65

CENATA NA NAFTATA POMALKU OD 87 DOLARI ZA BAREL enata na naftata na svetskite berzi iznesuva{e ne{to pomalku od 87 dolari za barel pred v~era{niot sostanok na amerikanskata Uprava na Federalnite rezervi. Naftata za terminska isporaka vo oktomvri na Wujor{kata berza v~era zabele`a pad na cenata od 18 centi, na 86,74 dolari za barel, po zav~era{niot rast od 1,11 dolari, na 86,92 dolari za barel.

Cenata na evropskata nafta “brent” za isporaka vo noemvri na Berzata vo London v~era se zgolemi za devet centi, na 110,63 dolari za barel. Investitorite o~ekuvaat FED da objavi plan za proda`ba na kratkoro~ni vladini obvrznici i otkupuvawe na dolgoro~nite, so cel da ja pottikne doma{nata ekonomija. Toa teoretski bi mo`elo da zna~i dolgoro~ni kamatni stapki, naveduva konsultantskata kompanija Kameron Hanover.

Negativno vlijanie vrz cenata na naftata imaa znacite na zabavuvawe na pobaruva~kata na ovoj energens vo SAD. Amerikanskiot institut za nafta soop{ti deka amerikanskite rezervi na nafta minatata sedmica se zgolemile za 2,6 milioni bareli, dodeka analiti~arite o~ekuvaa namaluvawe za milion bareli.

Istovremeno, rezervite na gorivata se zgolemeni za 62.000 bareli, a na ostanatite derivati za 81.000 bareli.

C

+0,07% 0 07%

Golem del od akciite na aziskite berzi v~era porasnaa.

Rastot se slu~i neposredno po objavuvaweto na indikatorite koi poka`aa deka rastot na kineskata ekonomija uspe{no im odoleva na evropskata dol`ni~ka kriza i slabostite na amerikanskata ekonomija.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei S&P 500 Nasdaq 100 DAX TOPIX

5,327.18 8,741.16 1,202.09 2,298.85 5,497.48 757.13

VALUTI

-0,68% +0,23% -0,17% -0,56% -1,33% +0,27%

£ €

€ $

1.1453

1.3636

-0,1%

-0,5%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1802,60 $ -0,36% 0 36% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

111,10 $ +0,51% 0 51% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

HOAKIN ALMUNIJA Na evropskite banki mo`ebi im e potrebna rekapitalizacija.

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI USTAVEN SUD: LEKARITE NE SE ADMINISTRATIVCI ekarite nema da bidat kategorizirani kako javni slu`benici, odlu~i Ustavniot sud, koj ja poni{ti odredbata na Zakonot za javni slu`benici koja predviduva{e zdravstvenite rabotnici da bidat javni slu`benici i za niv da va`at istite prava i obvrski kako i za slu`benicite.

Kako {to soop{tuvaat od Ustavniot sud, ovaa odredba bila poni{tena bidej}i spored Zakonot za zdravstvena za{tita, zdravstvenata dejnost se definira kako dejnost od poseben op{testven interes, za razlika od dejnosta na slu`benicite, koja se definira kako javen interes.

“Zdravstvenata dejnost e posvetena na zdravjeto na gra|anite, a drugite dejnosti se posveteni na dr`avata.

Zdravstvoto ne e dejnost koja se vr{i vo ime na dr`avata, tuku e dejnost od poseben op{testven interes, vo funkcija na zdravjeto na gra|anite”, velat od Ustavniot sud.

Inicijativata be{e podnesena od Samostojniot sindikat na klini~ki centri. Sindikatot reagira{e u{te pred nekolku meseci, bidej}i ovaa odredba se kosela so Zakonot za zdravstvena za{tita.

L

MAKEDONIJA DEL OD “OTVORENO VLADINO PARTNERSTVO” epublika Makedonija se priklu~i na inicijativata na SAD, “Otvoreno vladino partnerstvo”, koja ja promovira otvorenosta na vladite vo pove}e dimenzii, kako fiskalnata transparentnost, pristapot na javnosta do informacii, prijavuvaweto na prihodite i imotot na visokite funkcioneri, kako i u~estvoto na gra|anskiot sektor vo op{testveniot `ivot.

Na ceremonijata na ustanovuvaweto na inicijativata, koja v~era vo Wujork ja otvorija pretsedatelite na SAD i na Brazil, kako kopretsedava~i so partnerstvoto, Barak Obama i Vilma Rusef, prisustvuva{e i {efot na makedonskata diplomatija, Nikola Poposki. Na sobirot be{e usvoena i zaedni~ka deklaracija za otvorenosta na vladite.

Republika Makedonija e me|u 37-te zemji {to gi najavi Obama, koi izrazija interes za priklu~uvawe kon partnerstvoto, pokraj devette zemji-osnova~i na partnerstvoto. Priklu~uvaweto na Makedonija kon ovaa inicijativa e na pokana od dr`avniot sekretar na SAD, Hilari Klinton.

R

SITE PARTII NEMA DA DOBIJAT BUXETSKI PARI ZA IZBORITE stavniot sud ukina odredba od upatstvoto na ministerot za finansii, Zoran Stavreski, so koja site politi~ki partii koi u~estvuvaa na izborite dobivaa procent od Buxetot za finansirawe na partiite.

Sudot utvrdil deka so ovie odredbi, ministerot za finansii vospostavil poinakvi pravila na raspredelba na sredstvata od Buxetot za finansirawe na politi~kite partii od pravilata propi{ani vo Zakonot za finansirawe na partiite.

“Opredeleno e deka site politi~ki partii koi u~estvuvale na poslednite izbori da dobijat opredelen soodveten procent od sredstvata od Buxetot nameneti za finansirawe na politi~kite partii, a ne kako {to opredeluva zakonot, samo tie politi~ki partii koi imaat pove}e od 1% od glasovite na izlezenite gra|ani, bez ogled na toa dali se parlamentarni ili vonparlamentarni”, velat od Ustaven.

Spored niv, upatstvoto izleglo nadvor od pravilata za finansirawe na politi~kite partii i izleglo nadvor za organizacijata na rabotata na organite za dr`avnata uprava, so koj se opredeleni nadle`nostite na ministerot.

Vo sobraniska procedura e Zakonot za finansirawe na politi~ki partii spored koj Ministerstvoto za finasii pove}e nema da ima nadle`nost vo raspredelba na sredstvata za nadomestok na tro{ocite na partiite vo izborite. Spored izmenite, ovaa nadle`nost }e premine vo racete na Ministerstvoto za pravda.

U

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

TRET DEN @ESTOKA SOBRANISKA RASPRAVA ZA BUXETOT

ZO[TO ZDRAVSTVENIOT DOLG NADMINA 50 MILIONI EVRA?

Otkako prethodnite dva dena pratenicite gi iscrpea temite od preraspredelbata na Buxetot podatlivi za frontalen napad na politi~kite protivnici, tretoto prodol`enie go posvetija na mlaka rasprava so isti argumenti, za~ineta so navra}awa vo “na{e” i “va{e” vreme MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

e odnesuvate kako 40 milioni evra da se ni{to, no ova ne e “varburg” na Stavreski i mora da dadete ot~et za {to }e gi preraspredelite dr`avnite pari vaka kako {to predlagate, izjavi pretenikot na SDSM, Emilijan Stankovi}, tvrdej}i deka i po tretiot den rasprava za preraspredelbata na Buxetot opozicijata ne dobila soodvetno obrazlo`enie za vladiniot plan za tro{ewe na dr`avnite pari do krajot na godinata. Otkako gi povtori obvinuvawata do Vladata za netransparentnost, Stankovi} u{te edna{ go postavi i pra{aweto dali so preraspredelbata se realizira i taen del od dogovorot Gruevski-Ahmeti, so koj se predviduvaat sredstva za borcite na ONA od konfliktot vo 2001 godina. “[to zna~i zgolemuvaweto na nadomestocite za borci i voeni invalidi od re~isi 600.000 evra, koga po 2001 godina ne sme imale voen konflikt? ]e odvojuvame li pari i za invalidite na ONA i }e vovedeme li vakva stavka i vo Buxetot za 2012 godina? Uporno odbivate da odgovorite na ova pra{awe”, re~e Stankovi}.

Pratenikot na SDSM ja napadna i iskrenosta na vladinite zalo`bi za podobruvawe na sostojbata vo zdravstvoto, povikuvaj}i se na delot od odlukata za preraspredelba na Buxetot {to se odnesuva na ovoj sektor.

“Tvrdite deka gradite bolnici, u~ili{ta, a vo preraspredelbata ne ste predvidele sredstva za ovaa namena”, istakna Stankovi}.

Sostojbite vo zdravstvoto niz prizmata na preraspredelbata podetalno gi izlo`i negoviot kolega od prateni~kata grupa na SDSM, Mende Dinevski, koj ja obvini Vladata

S

deka so pogre{nite politiki predizvikala golem dolg vo javnoto zdravstvo.

“Iako od Ministerstvoto za zdravstvo odbivaat da ni dadat podatoci, od nivnite izve{tai mo`e da se zaklu~i deka dolgot na javnoto zdravstvo e pogolem od 50 milioni evra, pa zatoa, parite {to gi prefrlate vo ovoj sektor ne odat na proekti, tuku na pokrivawe na zagubite”, re~e Dinevski.

Spored nego, faktot {to najmnogu sredstva (pove}e od polovina od preraspredelenite) se prefrlaat vo fondovite za zdravstveno i za penzisko osiguruvawe poka`uva deka Buxetot {to mnozinstvoto go izglasalo za 2011 godina e populisti~ki, posveten na spomenici, a ne na vistinska gri`a za gra|anite.

“I sega, so preraspredelbata, povtorno skratuvate sredstva za preventivna zdravstvena za{tita, za aktivna za{tita na decata i majkite, {to ne se slu~uva nikade vo svetot, a prefrlate 13.000 evra za plati na s$ u{te neformiranata agencija za lekovi”, istakna Dinevski.

Prateni~kata na NSDP, Sowa Mirakovska, izrazi `alewe {to Vladata se otka`ala od praveweto rebalans, bidej} i, spored nea, toa }e bilo dobra mo`nost za novite min-

istri od Vladata da poka`at kako razmisluvaat i koi se nivnite prioriteti. Govorej}i za transferite od Buxetot vo Fondot za PIOM, Mirakovska re~e deka stravuva za sudbinata na idnite penzioneri.

“Ovaa vlada menuva{e zakoni za da poka`e deka samo taa se gri`i za penzionerite, no so ovaa neophodnost da se spasuvaat Fondovite so transferi od Buxetot poka`avte deka ne se gri`ite vistinski, a golema e mo`nosta poradi va{ite politiki eden den penziite da se svedat na minimalecot na koj{to sme se obvrzale so me|unarodni konvencii”, istakna prateni~kata.

Za najspornata stavka spored opozicijata – dogovorni uslugi - govore{e prateni~kata na SDSM, Marinela Tu{eva, koja smeta deka ova e stavka od koja najlesno se krade, za{to najte{ko se proveruva kako se tro{i. Tu{eva presmetala deka predvidenite sredstva za dogovorni uslugi se 100 pati pogolemi od parite {to se odvojuvaat za evrointegraciite, a 40 pati od sumata za zdravstveni uslugi za pacientite.

Na kritikite se nadovrzaa i pratenicite od opoziciskiot front, pretstavnici na pomalite zaednici, Samka Ibraimovski i Erdogan Sara~, koi ocenija deka Romite, odnosno Turcite bile

zapostaveni vo planot na Vladata za dotro{uvawe na Buxetot za ovaa godina.

Pratenicite na vlasta najmnogu gi isprovociraa obidite na opozicijata da gi relativiziraat rezultatite na Vladata vo odnos na podobruvaweto na zdravstvoto. Ja pro{irivme pozitivnata lista so lekovi, rekonstruirame bolnici, nabavuvame medicinska oprema, klima-uredi za zdravstvenite ustanovi, go nabrojuvaa pratenicite na VMRO-DPMNE napravenoto vo mandatite na vladite na Nikola Gruevski.

“Vkupnoto namaluvawe vo sektorot zdravstvo e 2,3 milioni evra, no poka~uvaweto e dva milioni, {to zna~i deka vkupno se skratuvaat samo 300 iljadi evra, pri {to se zgolemuvaat sredstvata za insulin za 800.000 evra, od koi zavisat mnogubrojnite insulinsko-zavisni pacienti”, re~e pratenikot Mile Pa~emski. Negovata presmetka poka`ala deka nasproti obvinuvawata na opozicijata, so preraspredelbata najmnogu se krati od stavkata dogovorni uslugi - vkupno 830 iljadi evra. Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, go propu{ti tretiot del od raspravata za preraspredelbata, a Ministerstvoto go zastapuva{e negoviot zamenik, Nedim Ramizi.

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

Politika / Pari / Dr`ava

PO OTKA@ANATA SREDBA GRUEVSKI-PAPANDREU

7

PREGLED VESTI VTORA FAZA OD OBUKITE ZA [ALTERSKI RABOTNICI

NITU POPOSKI ]E SE SRETNE SO LAMBRINIDIS?! K

Imeto definitivno padna od agendata na dr`avniot vrv koj od v~era e vo Wujork na 66-toto zasedanie na Generalnoto sobranie vo OON. Edinstvena nade` za eventualen epilog na ova pra{awe ostanuva izjavata na izvestuva~ot Hauit, koj re~e deka za ova pra{awe se vodat tajni pregovori GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

olemite o~ekuvawa deka oficijalnata poseta na premierot Nikola Gruevski i ministrot za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, vo Wujork na 66-toto Generalno sobranie na OON, }e donese novi momenti vo vrska so pra{aweto za sporot so imeto, celosno se izjalovija otkako po otka`anata edinaesetta sredba Gruevski-Papandreu, nema da ima sredba nitu me|u makedonskiot minister za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, i negoviot gr~ki kolega, Stavros Lambrinidis, brifiraat od Minister stvoto za nadvore{ni raboti. Ottamu v el at deka po Papandreu, i

G

Lambrinidis go napu{ta Wujork poradi krizata doma.

Nade`ite za pribli`uvawe na s tavovite za imeto, celosno zgasnuvaat i po v~era{nata sredba me|u Poposki i medijatorot Metju Nimic, koj mu potvrdi deka nema nov predlog koj bi bil povod za negova poseta na Skopje i Atina.

Kako {to se veli vo soop{tenieto od Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, na sredbata so Nimic, Poposki ja istaknal podgotvenosta za aktivno i konstruktivno u~estvo vo pregovorite. Osven stavot na Poposki, vo soop{tenieto ne se spomenuva dali i {to mu pora~al medijatorot Nimic na makedonskiot {ef na diplomatijata.

Ni{to pokonkretno ne se o~ekuva nitu od sredbite na premierot Nikola Gruevski so generalniot sekretar na ON, Ban Ki Mun, kako i so medijatorot Nimic. Diplomatski izvori brifiraat deka na sredbite se o~ekuva samo da se razmenat ve}e poznatite pozicii i stavovi vo vrska so ova pra{awe. Gruevski, velat tie, }e pobara pogolema aktivnost od Atina, a generalniot sekretar se o~ekuva da pobara pobrzo z at v o r aw e n a ovoj spor.

Po vakviot epilog od Wujork, os tanuva samo

nade`ta koja v~era ja pokrena izvestuva~ot za Makedonija vo Evropskiot parlament, Ri~ard Hauvit, koj re~e deka za imeto se vodat tajni pregovori i deka re{enieto } e se soop{ti vo momentot koga javnosta toa najmalku go o~ekuva.

Za toa dali se vodat tajni pregovori ili ne, den po izjavata na Hauvit, nema nitu potvrda nitu demant od vladata.

ZA IMETO ]E SE ZBORUVA I VO BRISEL Osven vo Wujork, imeto }e bide tema na razgovor i na sredbite na vicepremierkata za evrointegracii, Teuta Arifi, so visoki pretstavnici na EU vo Brisel. Taa otpatuva vo cenatorot na EU na posleden brifing pred objavuvaweto na izve{tajot najaven za oktomvri.

Edinstvenata pre~ka {to ja deli Makedonija od datum za pregovori, e tokmu pra{aweto so imeto, pa poradi toa, ovaa tema }e bide del od razgovorite na vicepremierkata so visokite prestavnici vo Brisel, velat diplomatski izvori i dodavaat da ne se o~ekuvaat konkretni predlozi vo vrska so ova pra{awe, bidej}i EU ostanuva na pozicijata razvrskata na problemot da se bara vo pregovara~kite procesi vo OON. SREDBI VO WUJORK Soglasno so oficijalnata agenda na premierot Nikola Gruevski predvideno e toj da ima sredba so pove}e svetski dr`avnici, me|u koi i so generalniot sekretar na Obedinetite nacii, Ban Ki Mun. Negoviot prestoj vo Wujork po~nuva so u~estvo na priemot za {efovite na delegaciite na Generalnoto

AKADEMICITE PORA^UVAAT:

PAMETNA VLADA GO KORISTI MOZOKOT NA ZEMJATA GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

ametna vlada treba da go koristi pametot na intelektualcite vo svojata zemja. Akademicite treba da bidat pove} e anga`irani vo sozdavaweto na dr`avnite politiki, strategii i programi. Ova go pora~aa v~era akademicite na nau~niot sobir na tema “Ulogata i posvetenosta na akademskata zaednica vo ostvaruvaweto na samostojnosta i razvojot na Republika Makedonija”, vo ramki na Programata za odbele`uvawe 20 godini od nezavisnosta.

Spored niv, glavnite problemi so koi e soo~ena akademskata zaednica vo davaweto na svojot pridones kon razvojot i napredokot na zemjata se malkute sred-

P

stva {to se odvojuvaat za nau~no istra`uvawe, {to vo momentot iznesuva okolu 0,20% od buxetot na zemjava, potoa podelbata na “na{i” i “va{i” i nemaweto kapacitet da se slu{ne razli~no mislewe ili dobronamerna kritika.

“Postoi nedovolna transmisija me|u naukata i politikata, koja e razviena vo zapadnite sistemi, kade {to premierot i ministrite imaat sovetnici koi gi sledat novinite vo naukata i im gi prenesuvaat”, istakna univerzitetskiot profesor Taki Fiti.

Spored nego, Univerzitetot “Sv. Kiril i Metodij” dal dvajca od {estemina dosega{ni premieri na nezavisna Makedonija - Nikola Kqusev i Vlado Bu~kovski, 66 profesori bile ~lenovi vo vladite vo izminatite 20 godini i golem

broj sovetnici vo Vladata i vo Narodnata banka.

Pra{aweto za imeto isto taka be{e del od raspravata na akademskata zaednica.

Profesorot Nikola @e`ov istakna deka istori~arite se najpovikani da se vklu~at vo ova pra{awe.

“Koga Makedonija e ispravena pred eden bespredmeten spor, vo koj se negira najzinoto pravo vrz ustavnoto ime, istori~arite se najpovikani da ja odbranat istorijata. Tie nikgoa{ nema da dozvolat poluvistini i fabrikuvani tezi da gi se~at korenite na makedonskata nacionalna samobitnost. Silata na argumentite i mo}ta na zborot }e bidat na{eto orudije so koe }e se izborime makedonskata nau~na vistina da prodre vo sekoe par~e vo svetot”, re~e @e`ov.

sobranie, {to go prireduva amerikanskiot pretsedatel Barak Obama, a zavr{uva so negovoto obra}awe pred Generalnoto sobranie na ON vo sabota. Osven ovie nastani, predvideno e Gruevski da u~estvuva na Ekonomski forum i Samit na balkanski lideri, kade {to }e ima svoe obra} awe. Na marginite na samitot Gruevski }e ostvari sredba i so medijatorot Nimic.

Ministerot za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, koj porano pristigna vo Wujork ve}e ostvari sredba so del od dr`avnicite. Takva e sredbata so negoviot albanski kolega, Edmond Haxinasto. Soglasno so negovata agenda, Poposki osven na 66-toto zasedanie na Generalnoto sobranie vo sabota, }e u~estvuva i na pove}e sostanoci na ministersko nivo. Se o~ekuva ministerot da u~estvuva na Sostanokot na visoko nivo za nuklearna sigurnost i bezbednost vo organizacija na Generalniot sekretarijat na ON, Transatlanskata ve~era na ministri na zemji-~lenki na NATO i EU na pokana na dr`avniot sekretar, Hilari Klinton, i drugi sostanoci koi }e se odr`at na marginite na Generalnoto sobranie.

Arifi, pak, e vo sedi{teto na Evropskata unija.

odeks na odnesuvawe, qubeznost, profesionalnost, efikasno rabotewe se del od obukite koi javnata administracija mora da gi pomine so cel efikasno i profesionalno da ja izvr{uva svojata zada~a. Obukata e klu~niot element vo uspe{noto sproveduvawe na reformite vo javnata administracija, istakna ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, na startot na vtorata faza na obukite za {alterskite rabotnici, so koja se opfateni podra~nite edinici nadvor od glavniot grad.

“Obukata za nas e mnogu zna~ajna i na toa se posvetuva mnogu vnimanie so cel da se napravi korenita reforma vo administracijata, zatoa {to tokmu tie vraboteni se liceto na institucijata, liceto na Vladata, na ministerstvata. Dokolku negativniot vpe~atok kaj gra|anite se postigne u{te pri prviot kontakt so ovie vraboteni lica, }e ima negativen efekt i za celata institucija”, re~e Ivanovski.

Ivanovski informira deka spored poslednite podatoci od pilot-proektot za merewe na zadovolstvoto na gra|anite od administracijata vo Skopje, nad 80% se izjasnile kako zadovolni. Toa {to go analizirale e deka nezadovolstvoto se javuva koga nivniot predmet ne e re{en.

“So IKT-tehnologijata }e se vovede objektivnost i }e se stimuliraat tie {to rabotat da rabotat u{te pove}e, a za tie {to ne rabotat i ne gi zadovoluvaat potrebite na taa institucija mo`ebi }e ima konsekvenci”, dodade Ivanovski.

MNR SOVETUVA DA NE SE PATUVA VO SIRIJA o nasilnite demonstracii vo Sirija, vklu~uvaj}i go i glavniot grad Damask, kako i mo`nostite za natamo{no eskalirawe i vlo{uvawe na bezbednosnata situacija, Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na Makedonija prepora~uva site makedonski gra|ani koi `iveat ili prestojuvaat vo Arapska Republika Sirija da ja napu{tat zemjata.

Istovremeno, Ministerstvoto za nadvore{ni raboti gi sovetuva gra|anite da izbegnuvaat sekakov vid patuvawe ili dvi`ewe vo ovaa dr`ava, prisustvo na javni sobiri i postojano da se ima predvid bezbednosnata sostojba pri dvi`eweto niz zemjata, so ogled na toa deka nekolku gradovi se pod zasilena bezbednosna kontrola, {to rezultira so golem broj kontrolni punktovi i blokadi na pati{tata.

MNR naveduva deka i natamu so vnimanie }e go sledi razvojot na nastanite vo Sirija i navremeno }e gi informira gra|anite na Republika Makedonija.

P

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

BIZNISMENITE, LEKARITE I POLITI^ARITE EDNOGLASNI

ALKALOID E NA DOBAR PAT DA PRERASNE “Ni{to pomalku od svetska kompanija koja }e ja v`e{ti konkurencijata na me|unarodniot pazar”, vaka prisutnite gosti (doktori, menaxeri, biznismeni) ja gledaat idninata na farmacevtskata kompanija Alkaloid, koja v~erave~er go proslavi 75-tiot rodenden VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

valitetnite lekovi, konkurentnite proizvodi i prepoznatliviot imix, koj e na nivo na svetskite brendovi, prodol`uvaat da go dvi`at Alkaloid kon razvoj i kon novi pazari. So vizija za lansirawe novi proizvodi i ekstenzija na brendovite, menaxmentot na Alkaloid zav~erave~er go proslavi 75-tiot rodenden na farmacevtskata kompanija.

Generalniot direktor, @ivko Mukaetov, i ovojpat ne {tede{e zborovi za ~ove~kiot kapital koj ja dvi`i kompanijata. Blagodaren

K

“Koga i da me boli glava se potpiram na Alkaloid. Imam kompletna doverba vo nivnite proizvodi”, re~e pretsedatelot \orge Ivanov. I na ministerot za odbrana, Fatmir Besimi, glavata mu pominuva samo od “kafetin”. “Mora da priznaam, koga }e me zaboli glava, naj~esto od rabota, pravo baram “kafetin”. Mislam deka Alkaloid e eden od najuspe{nite primeri kako treba da izgledaat modernite kompaniii predvodeni od eden moderen i uspe{en menaxment, koj mo`e da osvojuva novi pazari. Mene li~no mnogu mi gode{e koga pri poseti na drugi zemji kako minister za ekonomija slu{av razgovori za proizvodite na Alkaloid”, veli Besimi. Direktorkata na Fondot za zdravstveno osiguruvawe, Maja Parnaxieva-Zmejkova, veruva deka Alkaloid naskoro }e osvoi novi pazari.

“Alkaloid ima lekovi koi i vo Makedonija i po{iroko doka`ale deka po kvalitet se na isto nivo so tie od poznatite proizvoditeli. Mislam deka imaat i dosta uspe{en i aktiven PR. O~ekuvam vo sledniov period nivnata marketin{ka aktivnost da vrodi plod i za pro{iruvawe na pazarite”, istakna Zmejkova.

Direktorot na privatnata klinika Remedika, Andreja Arsovski, veli deka ne postoi ko~nica

na nekolkute generacii koi golem del od `ivotot pominale tokmu vo farmacevtskite pogoni na Alkaloid, Mukaetov najavi u{te pogolemi predizvici.

“I ponatamu seriozno rabotime na na{iot razvoj. Planirame da ja pro{irime paletata na proizvodi i da napravime novi brendovi koi uspe{no }e se plasiraat na me|unarodniot pazar”, istakna toj. Biznismeni, politi~ari i lekari se soglasuvaat deka Alkaloid pred sebe ima mnogu ubavi i golemi predizvici.

“Ni{to pomalku od svetska kompanija koja }e ja v`e{ti konkurencijata na me|unarodniot pazar”, vaka prisutnite gosti ja gledaat idninata na Alkaloid.

MENAXMENT ZA PO^IT irektorot na Por{e-Makedonija, Zlatko Mucunski, potencira deka Alkaloid e makedonski brend so koj se gordeat site Makedonci.

“Mislam deka se na pat da stanat prepoznatlivi vo svetski ramki, a poznavaj}i go generalniot direktor, znam deka sekoga{ mo`e da bide podobro”, veli toj.

Generalniot menaxer na Vitalia, Iskra VetaxokoskaMucunska, nakratko go raska`a neodamne{noto iskustvo so proizvodite na Alkaloid.

“Neodamna bev vo Rusija i se uveriv deka Alkaloid ima odli~en probiv i na tamo{niot pazar, a prijatno sum iznenadena i od uspesite vo Amerika. Toa samo poka`uva deka nema granici za dobar menaxment, dobri proizvodi i dobra strategija”, re~e taa.

D

K

O

M

E

R

C

I

J

A

FATMIR BESIMI

\ORGE IVANOV

MINISTER ZA ODBRANA

PRETSEDATEL NA MAKEDONIJA

Mora da priznaam, koga }e me zaboli glava, naj~esto od rabota, pravo baram “kafetin”. I li~no, mnogu mi gode{e koga pri poseti na drugi zemji kako minister za ekonomija slu{av ubavi zborovi za proizvodite na Alkaloid.

Koga i da me boli glava se potpiram na Alkaloid.

Imam kompletna doverba vo nivnite proizvodi. koja Alkaloid bi ja spre~ila da prodol`i napred.

“Retko koja kompanija mo`e da se pofali so vakov jubilej.

Alkaloid e edna od malkute doma{ni uspe{ni kompanii. Gi zadovoluva site uslovi za da stane prepoznatliva vo svetski ramki”, veli Arsovski.

Dekanot na Medicinskiot fakultet vo Skopje, Nikola Jankuloski, smeta deka kompanijata odi po pat koj garantira nejzina prepoznatlivost, ne samo vo regionot, tuku i po{iroko.

L

E

N

O

G

L

“Postojano se nadgraduva, sledej}i gi najmodernite trendovi vo farmacevtskata industrija.

Mislam deka }e bide edna od vode~kite kompanii za lekovi vo Evropa”, veli Jankuloski.

Direktorot na Klinikata za toksikologija, Andon ^ibi{ev, veli deka Makedonija na svetot mu e poznata po Alkaloid.

A

S

ANDREJA ARSOVSKI DIREKTOR NA PRIVATNATA KLINIKA REMEDIKA Retko koja kompanija mo`e da se pofali so vakov jubilej. Alkaloid e edna od malkute doma{ni uspe{ni kompanii. Mislam deka gi zadovoluva site uslovi za da stane prepoznatliva vo svetski ramki.

“Koga komuniciram so kolegi od regionalnite zemji, pa duri i na nau~no pole, site bez isklu~ok se poklonuvaat pred ovoj brend. Alkaloid e kompanija koja poteknuva od mala dr`ava. Da be{e vo Amerika dosega nema{e da ima pogolem farmacevtski gigant vo svetot”, veli toj.

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

PREGLED VESTI STUDENTSKI NATPREVAR NA TEMA “ODR@LIV RAZVOJ NA MAKEDONIJA”

E VO SVETSKI BREND!

entarot za ekonomski analizi (CEA) so poddr{ka na Svetskata banka organizira esejski natprevar za diplomcite i postdiplomcite od site univerziteti vo zemjava na tema “Odr`liv razvoj na Makedonija”.

Eseite, koi ne treba da bidat pogolemi od 6.000 zborovi, mo`e da se izrabotuvaat individualno, no i timski, a nagradenite }e dobijat pari~na nagrada od 300, 250, 200 i 125 dolari, zavisno od mestoto koe }e go osvojat.

Najdobrite trudovi }e bidat objaveni i vo specijalnoto izdanie na CEA @urnalot za ekonomija i vo izve{taite na Svetska banka, a potoa }e bidat prezentirani na posebna konferencija. Temite na eseite mo`e da go razrabotuvaat odr`liviot razvoj na zemjata vo pove}e oblasti - energetska efikasnost, alternativni izvori na energija, odr`livost na socioekonomskiot razvoj, modeli na potro{uva~ka i proizvodstvo itn.

“Celta na natprevarot e da se zgolemi istra`uva~kata uloga na studentite i da {irime informacii za toa kolku e zna~aen odr`liviot razvoj vo zemjata, a kolku malku mu posvetuvame vnimanie”, izjavi Kristijan Risteski, analiti~ar od Centarot za ekonomski analizi.

C

Pretsedatelot \or|e Ivanov vo dru{tvo na generalniot direktor @ivko Mukaetov

Atmosferata ja zagreaa doma{ni muzi~ki yvezdi i legendarnite Vlatko Stefanovski i Xiboni

TIMSKA RABOTA ZA POGOLEMA KONKURENTNOST o cel da ja zgolemi konkurentnosta na makedonskata industrija, Amerikanskata agencija za me|unaroden razvoj, USAID, vo sorabotka so Ministerstvoto za ekonomija organizira seminar na tema “Rabotime kako tim za uspe{na industriska politika”. Seminarot se odr`uva dva dena, v~era i deneska, vo Kru{evo, vo ramkite na proektot “Industriska politika”. “Makedonskata industriska politika gi identifikuva oblastite na koi Vladata treba da im posveti osobeno vnimanie za da se zgolemi konkurentnosta na industrijata. Na ovoj seminar pretstavnicite na Vladata i na biznis-zaednicata }e go pro{irat svoeto znaewe za va`nosta i relevantnosta na politikata.

Programata isto taka }e ja naglasi potrebata za posilna i poefikasna koordinacija i sorabotka me|u u~esnicite vo procesot na kreirawe politiki”, informiraat od USAID. Seminarot go vodi d-r Rejmond Saner, eminenten ekspert vo oblasta na organizaciskite promeni i institucionalniot razvoj i direktor za diplomatski dijalog vo Centarot za socioekonomski razvoj (CSEND) vo @eneva.

S

Na proslavata prisustvuvaa mnogu makedonski politi~ari

Na proslavata vo Skopskiot saem ima{e nad 1.500 gosti od zemjava i regionot K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI MAVRICIUS ]E U^I OD MAKEDONIJA aвricius }e u~i od Makedonija kako da go implementira Elektronskiot edno{alterski sistem za dozvoli pri uvoz, izvoz i tranzit i tarifni kvoti (EXIM). Za taa cel v~era i deneska vo poseta na Carinskata uprava prestojuva delegacija na Carinskata slu`ba na Maвricius. Prethodno, dvete carini i Svetskata carinska organizacija sklu~ile memorandum za sorabotka za davawe na stru~na pomo{.

Od Carinata informiraat deka na pretstavnicite na Carinskata slu`ba na Maвricius }e im se prezentiraat aktivnostite za osovremenuvawe na carinskoto rabotewe i za voveduvawe novi metodi i alatki vo gradeweto institucionalni kapaciteti, primena na sovremena informati~ka tehnologija i avtomatizirawe na raboteweto.

M

STOPANSKA PRODOL@UVA SO PROMOTIVNI KAMATI ZA BIZNIS-KREDITI topanska banka go prodol`i promotivniot period so namaleni kamatni stapki za kreditirawe mali i mikrokompanii. Kamatnite stapki ostanuvaat na nivo od 7,45% do 12,50% godi{no, vo zavisnost od proizvodot i od prihodite na firmata. Ovie kamati va`at za kreditni barawa dostaveni od 26. septemvri do 25. noemvri.

“Malite i mikrokompaniite se najbrojni vo sekoja ekonomija i pretstavuvaat izvor na idei, progresivnost, pretpriemni{tvo i razvoj na celokupnata ekonomija. Osven {to nudat poddr{ka za golemite kompanii so svoite specijalizirani uslugi, tie voveduvaat pobrzo i polesno inovativni proizvodi i uslugi so koi se zadovoluvaat raznovidni potrebi vo op{testvoto.

Tokmu zatoa, Stopanska banka a.d. Skopje postojano ja unapreduva finansiskata poddr{ka za ovie kompanii”, informiraat od bankata.

Stopanska banka nudi i soveti za izrabotka na kreditnata dokumentacija i za uspe{no obrazlo`uvawe na biznis-planot, kako i evaluacija na kvalitetot na proektot za koj{to se bara kreditot.

S

DRVNATA INDUSTRIJA SE ZA^LENI VO MAKEDONSKOTO KREDITNO BIRO akedonskoto kreditno biro i Klasterot za drvna industrija potpi{aa Memorandum za sorabotka, so koj se obezbeduva poddr{ka za promovirawe na proizvodite i uslugite na kreditnoto biro i sorabotka so kompaniite-~lenki na Klasterot.

Sorabotkata me|u dvete institucii }e se ostvaruva preku zaedni~ka edukacija, prezentacii i seminari za ~lenkite na Klasterot.

“So ova }e se re{i barem eden del od sivata ekonomija, so cel del od divite proizvoditeli da se registriraat vo Makedonskoto kreditno biro i da se zgolemi produktivnosta na drvnata industrija vo Makedonija. Sekoja ~lenka od Klasterot {to }e stane ~lenka na Makedonskoto kreditno biro }e mo`e da gi prijavi pobaruvawata od svoite dol`nici”, izjavi pretsedatelot na UO na Klasterot, Nacko Simakoski.

Direktorkata na Makedonskoto kreditno biro, Slavica Bogoeva, istakna deka sega kompaniite od Klasterot }e mo`at da gi proveruvaat firmite so koi planiraat da sorabotuvaat.

“So registrirawe na dol`nicite vo Makedonskoto kreditno biro }e se kreira nivno negativno delovno dosie, so {to tie }e se izoliraat kako rizi~ni klienti. Чlenkite na Klasterot }e imaat pristap do podatocite od bazata, koja ve}e raspolaga so mnogu vredni podatoci za obvrskite na pravni i fizi~ki lica od site ekonomski sektori”, izjavi Bogoeva.

M

21.09.2011

Стопанска банка РМДЕН10 ТТК банка Македонски телеком Алкалоид 21.09.2011

Тутунски комбинат Бетон Скопје ФЗЦ 11 Октомври Гранит Фершпед

раст

+14,80% +1,26% +1,14% +0,60% +0,53% пад

-

U[TE DVA MILIONI EVRA ZA DOMATITE I PIPERKITE

SUBVENCII ZA GRADINARITE PORADI NISKITE CENI

Iako Vladata odlu~i da gi zgolemi subvenciite za domati i piperki za dopolnitelni dva milioni evra, od Ministerstvoto za zemjodelstvo nemaat podatoci kolkavi se {tetite na zemjodelcite od niskite otkupni ceni ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ladata so dva milioni evra vo gradinarstvoto }e gi ubla`uva zagubite {to gi pretrpea proizvoditelite na domati i piperki poradi bakterijata e{erihija koli. Ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo, Qup~o Dimovski, najavi zgolemuvawe na finansiskata poddr{ka za proizvoditelite, no nema podatoci kolkavi se {tetite od niskite ceni na domatite i piperkite.

Spored ministerot, Vladata ja donela odlukata za zgolemuvawe na subvenciite kako rezultat na namaleniot otkup na gradinarski proizvodi, {to dovede do cenovni naru{uvawa na doma{niot pazar. Toa pak, se odrazi na likvidnosta na proizvoditelite.

“Novata merka predviduva zgolemuvawe na visinata na subvenciite za domatite i piperkite odgledani na otvoreno i vo plastenici, vo zavisnost od goleminata na proizvodstvenata povr{ina”, istakna Dimovski.

Spored ministerot, podatocite za {tetite sekojdnevno se a`uriraat.

“Ima namaluvawe na izvozot, no toa ne e

V

drasti~no. Kaj nekoi zemjodelski proizvodi imame zgolemuvawe na izvozot, a kaj nekoi proizvodi, kako {to se krastavicata, domatite i piperkata, ima namaluvawe na izvozot”, istakna Dimovski.

Spored odlukata na Vladata, registriranite zemjodelski stopanstva koi proizveduvaat domati } e dobijat dopolnitelni 16.000 denari, a evidentiranite zemjodelci }e dobijat subvencii od 12.000 denari za povr{ina od 0,2 do 0,8 hektari. Za povr{ina od 0,8 do 1,5 hektari, registriranite zemjodelci }e dobijat 12.000 denari, dodeka evidentiranite 7.500 denari.

Registriranite zemjodelci koi imaat zasadeno domati na povr{ina nad 1,5 hektari }e dobijat dopolnitelni 7.500 denari, a evidentiranite 5.000 denari.

Dopolnitelnite subvencii za piperkite iznesuvaat po 7.500 denari za registriranite zemjodelski stopanstva i 5.000 denari za evidentiranite.

“So toa vkupniot iznos na subvencii se zgolemuva na 36.000 denari subvencii za domati kaj registrirani zemjodelci za povr{ina od 1.2 do 0,8 hektari, a evidentiranite 32.000 denari. Za povr{ina od 0,8 do 1,5 hektari registriranite zemjodelci vkupno }e dobi-

нова цена

380,00 91,00 1.150,00 510,00 4.069,00

нова цена

-45,00% 110,00 -3,00% 6.984,00 -2,90% 603,00 -2,90% 530,00 -2,22% 44.000,00

ZA 20,8% E NAMALEN OTKUPOT NA ZEMJODELSKI PROIZVODI pored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, otkupot i proda`bata na zemjodelski proizvodi vo juli godinava se za 20,8% pomali sporedeno so istiot mesec lani. Proda`bata vo juli 2010 godina iznesuvala 1,05 milioni evra, dodeka vo juli godinava taa e okolu 830.000 evra. Vo juli minatata godina bea otkupeni 2.347 toni domati, a godinava 1.610 toni. Kaj piperkite otkupot e drasti~no namalen. Vo juli godinava se otkupeni samo 53 toni piperki, za reazlika od otkupenite 454 toni piperki vo juli minatata godina.

S

jat 32.000 denari, dodeka evidentiranite po 27.500 denari, a nad 1,5 hektari registriranite zemjodelci }e dobijat 27.500 denari, a evidentiranite 25.000

denari. Za piperkite registriranite zemjodelci }e dobijat vkupno 27.500 denari, a evidentiranite 25.000 denari”, naglasi Dimovski.

sreda- 21.09.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5044 44,8610 70,5083 50,9818 45,2904 46,1329

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,54% 1,5% 0,36% 0,01%

6м 1,74% 1,7% 0,53% 0,05%

12м 2,07% 2,0% 0,84% 0,29%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,35% 1,3% 0,23% 0,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

27.378.280,94

-0,10%

-14,53%

-18,93%

-12,12%

-19,04%

20.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

44.949.110,47

4,40%

-7,51%

-12,76%

-14,12%

-19,06%

20.09.2011

Иново Статус Акции

16.478.725,15

-1,73%

-6,61%

-6,78%

-3,47%

-1,92%

19.09.2011

КД БРИК

37.880.039,03

3,66%

-6,48%

-9,97%

-9,35%

-13,84%

20.09.2011

КД Нова ЕУ

20.611.564,12

-3,03%

-18,66%

-24,97%

-20,21%

-22,96%

20.09.2011

КБ Публикум - Балансиран

27.802.682,43

-1,76%

-9,32%

-11,70%

-9,03%

-10,31%

20.09.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.326.812,01

0,59%

1,06%

0,00%

0,00%

0,00%

20.09.2011

КБ Публикум Паричен

50.568.455,41

0,26%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

20.09.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

SE VLOШUVA NAPLATATA NA KREDITNITE PLASMANI

LOШITE KREDITI PORASNAA NA 330 MILIONI EVRA

Za samo eden mesec kako problemati~ni se zapi{ani krediti vo iznos od u{te 20 milioni evra. Bankite vo zemjava ne mo`at da naplatat krediti vo vkupna vrednost od 330 milioni evra, {to pretstavuva 10% od vkupnite plasmani

11

PREGLED VESTI MAKEDONSKO-GR^KA BIZNIS-SREDBA UTRE topanskata komora na Makedonija i Komorata na Halkidiki od Republika Grcija organiziraat biznis-sredba na gr~ki i makedonski kompanii. Duri 33 gr~ki kompanii utre }e ja posetat Makedonija za da vospostavat delovni kontakti so makedonskite kompanii.

Stopanstvenicite od Grcija se zainteresirani za sektorite grade`ni{tvo, prehranbena industrija, zemjodelstvo, tekstil, kako i za agenciite za nedvi`nosti i so turisti~kite agencii. Delovnite sredbi }e se odr`at vo prostoriite na Stopanskata komora na Makedonija od 10.00 do 15.00 ~asot.

S

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

o{ite krediti koi bankite ne mo`at da gi naplatat rapidno se zgolemuvaat od mesec vo mesec.

Nelikvidnosta na kompaniite i namaleniot obem na rabota vo letniot period im sozdava problemi na biznismenite navreme da gi vra}aat kreditite vo bankite. Poradi toa, baraat novi krediti za da gi pokrijat starite dolgovi, no bankite ne se raspolo`eni za toa.

Spored poslednite podatoci od Narodnata banka, sporni za vra}awe se krediti vo iznos od 330 milioni evra, {to pretstavuva 10% od vkupnite plasmani. Za samo eden mesec kako problemati~ni se klasificiraat novi 20 milioni evra dadeni krediti.

Spored strukturata, najgolem del od kreditite (223 milioni evra) se sporni za naplata od biznis-sektorot, a ostanatite 107 milioni evra se dadeni na gra|anite.

Bankarite komentiraat deka najproblemati~ni dol`nici se trgovskite i grade`nite kompanii i zemjodelcite, koi se soo~uvaat so problemi poradi namaluvaweto na otkupot, a gra|anite stanuvaat podisciplinirani. Generalno, ovie negativni trendovi se odraz na realnite sostojbi vo ekonomijata, bidej}i kompaniite s$ u{te se soo~uvaat so seriozni likvidnosni problemi.

L

Bankarite pak, prodol`uvaat selektivno da davaat finansiska poddr{ka za biznisot.

I poslednite analizi na NBM ne poka`uvaat podobruvawe na finansiskata kondicija na kompaniite. Najpogodeni od likvidnosnata kriza se pomalite firmi i poradi toa va`at za najproblemati~ni klienti vo bankite.

“Zazdravuvaweto na ekonomskata aktivnost, osobeno kaj malite i srednite pretprijatija, s$ u{te ne e na zadovolitelno nivo, a likvidnosta e glaven problem so koj{to se soo~uvaat.

Ottamu, kaj niv e najizrazen problemot so servisiraweto na obvrskite kon bankite”, komentiraat bankarite.

Vo uslovi koga nara~kite od stranskite pazari se namaluvaat, nema optimizam za zakrepnuvawe na doma{nata ekonomija do krajot na godinata, iako statistikata zabele`a rast na bruto-doma{niot proizvod (BDP) od 5,1% vo prviot kvartal.

“Biznis-sektorot, generalno,

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.209,65 МБИД 2.360,53 ОМБ 119,23

-0,58% -0,23% +0,38%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.408,70

+0,07%

+0,23%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.505,77

-1,18%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 757,13

+0,27%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

ОМБ

NASDAQ 100 2.314,39

2.000

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+0,81%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 56.810,70

+0,77%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.336,40

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.491,56

+0,37%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 18.824,20

ИНДЕКСИ РЕГИОН

-4,91%

-0,20%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-2,38%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.918,61

SOFIX 354,31

+0,13%

-1,61%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 610,72

ATHEX 851,93

+0,09% +3,03%

34,00

Дунав осигура

1.000,00 Луцидус

112,13

НФД холдинг

0,27

Аеродром Љу

12,12

-9,50%

-19,85%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

86,40$/барел BRENT

111.23$/барел

Агробанка

5.163,00

Филип Морис

1.504,00 Слатинска бан

110,00

Медика

6.545,00

+2,68% -5,94%

-17,67%

Цинкарна Цељ

+5%

Салус Љубљан

-1,92%

84,00

-3,08%

255,00

ЗЛАТО 1795.80$/унца СРЕБРО 40,15$/унца БАКАР 374.100$/унца

10%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+6,40%

0,60% 0,62%

ПРИРОДЕН ГАС

3.75/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

297

-1,29% 0,26%

+0,92%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+11,77%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

БИБ во реконс

Хрватски духа

-1,00%

SASX 10 946,10

Главен индекс на Белградската берза

15,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 17.065,15

BELEX15 581,82

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,51%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+0,38%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+0,23%

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda- 21.09.2011

МБИД

2.600

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.741,16

V

2.800

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-0,39%

banki vodat konzervativna politika na kreditirawe.

Toa go poka`uva i podatokot deka vkupnite krediti kako udel od BDP, spored koj se analizira finansiskata poddr{ka od bankarskiot sektor na ekonomijata, iznesuva 43%. Vo Hrvatska toj soodnos e 75%, vo Bugarija 78%, vo Slovenija 98%, a prosekot vo EU e 160%.

Poslednite tri godini, dodeka vladee{e globalnata ekonomska kriza, kreditiraweto raste{e minimalno. Ako na krajot na 2008 godina kreditnata aktivnost porasna za duri 42,2%, na krajot od 2010 godina bankite podelija samo 7% pove}e krediti vo odnos na prethodnata godina.

Vo istiot period industrijata potona, a ekonomijata zabele`a recesivni dvi`ewa. Za godinava NBM proektira krediten rast od 8%.

ladata donese odluka za prenamenuvawe na 175 parceli zemjodelsko zemji{te vo grade`no.

Spored odluka na Vladata, objavena vo Slu`ben vesnik, prenameneto e zemjodelsko zemji{te vo nekolku op{tini, vo golem del za izgradba na benziski stanici i energetski objekti i za industriski objekti za izgradba na fabriki. Prenameneto e zemjodelsko vo grade`no zemji{te nameneto za izgradba na benziski stanici vo Bogoviwe, Veles, Gradsko, Demir Kapija i Sveti Nikole.

Vo Rostu{e, Kriva Palanka i Peh~evo prenameneto e zemjodelsko zemji{te za izgradba na mali hidroelektrani. Dve zemjodelski parceli se oformeni za industriski objekti, ednata za izgradba na fabriki i mali stopanstva, a drugata za skladi{ta i magacini.

Vo Rankovce, Kumanovsko, Vladata donela odluka da se prenamni zemjodelsko zemji{te za izgradba na vikend-naselbi, a vo Struga na 30 hektari zemjodelsko zemji{te }e se gradi tehnolo{ko-razvojna industriska zona (TIRZ).

Na po~etokot na godinata Vladata donese paket-merki za pottiknuvawe na grade`nata ekspanzija, vo koja bea predvideni nekolku zakonski izmeni vo delot na prenamenuvawe na zemjodelskoto zemji{te vo grade`no.

Spored zakonskite izmeni, preku liberalizacijata na postapkata za prenamenuvawe na zemjodelskoto zemji{te vo grade`no se predviduva prenamenuvawe i na treta i ~etvrta klasa zemjodelsko zemji{te, so {to }e se zgolemat mo`nite mesta za gradewe objekti za nezemjodelski celi.

3.000

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.972,37

VKUPNO 175 ZEMJODELSKI PARCELI PRENAMENETI VO GRADE@NI

3.200

0,58%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.204,80

3.000

ne ~uvstvuva podobruvawe vo raboteweto. Kompaniite nemaat dovolno pari i poradi toa baraat krediti samo za nadminuvawe na tekovnite finansiski problemi. Zemaat od edna banka za da vratat kredit vo druga i toa gi odr`uva vo `ivot, no nema investiciski ciklus koj mo`e da obezbedi stabilen razvoj”, ocenuvaat bankarite.

Biznismenite priznavaat deka s$ u{te se soo~uvaat so seriozni problemi vo raboteweto, namaleni nara~ki i obem na proizvodstvo, slaba naplata na pobaruvawata i poradi toa docnat so pla}aweto na obvrskite kon bankite.

Ekonomistite predupreduvaat deka sudirot me|u bankarite i biznis-sektorot sozdava lo{ ambient za vodewe biznis. Vo uslovi koga biznis-sektorot nema dovolno pari za investicii, a bankarite gi ~uvaat svoite portfolija od pregolem rizik, ekonomijata e na rabot na nova kriza.

Poznato e deka makedonskite

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ПЧЕНКА 690.25$/бушел ПЧЕНИЦА 675,0 $/бушел КАФЕ 2.60 $/бушел

МЕТАЛИ

-0,74% 0,03% 0,42%

НИКЕЛ 20.725,00 АЛУМИНИУМ

2265.00$/унца ЧЕЛИК 580.00$/унца

-0,7% -0,9% /

СУРОВИНИ

0,93% -0,07% 0,00%

-0,33% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1337,50$/бушел -0,24% КАКАО 2.721$/бушел

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Balkan / Biznis / Politika

12

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

POLITI^KA BURA VO SLOVENIJA

SLABATA EKONOMIJA GO SRU[I PAHOR! Politi~kata kriza vo Slovenija doa|a samo edna nedela otkako Vladata gi namali procenkite za ekonomski rast od 2,2% na 1,5%. Ako ne se izbere nov premier za 30 dena, Slovenija }e se soo~i so prvite predvremeni izbori

lovene~kiot Parlament vo vtornikot popladneto izglasa nedoverba na vladata na premierot Borut Pahor, so {to otvori mo`nost za odr`uvawe na prvite predvremeni parlamentarni izbori vo Slovenija od nejzinata nezavisnost vo 1991 godina. Za nedoverba na vladata na Pahor se izjasnija 51 od vkupno 90 pratenici vo slovene~kiot Parlament, dodeka 36 narodni izbranici go poddr`aaa koaliciskiot kabinet na Socijalnite demokrati (SD) i Liberalnata demokratija na Slovenija (LDS). Vladata na Pahor go zagubi mnozinstvoto vo Parlamentot (Dr`aven zbor) otkako vo maj godinava ja napu{ti Demokratskata partija na penzionerite na

S

“Slovenija e rodena pod sre}na yvezda!”, istakna Pahor vo kusiot govor otkako pratenicite izglasaa nedoverba vo negovata vlada. pretsedatel, Danilo Tirk, vedna{ ja napu{ti sesijata na Generalnoto sobranie na Obedinetite nacii za da se vrati vo Qubqana. Vo

Slovenija (DESUS), a vo juni i liberalnata partija VistinaNova politika (Zares).

Po vesta za padot na vladata na Pahor slovene~kiot

JAN[A: PAHOR OPTIMIST KAKO HUSEIN POSLEDNITE DENOVI! to misli opozicijata vo Slovenija za Pahor i za negoviot prili~no optimisti~en govor najdobro govori statusot na profilot na Tviter na Janez Jan{a. Dodeka Pahor zboruva{e na govornicata, toj na socijalnata mre`a gi sporedi poslednite momenti na Pahorovata vlada so tie na Sadam Husein.

“Se se}ava li nekoj na poslednata konferencija za novinari na Sadamovoto Ministerstvo za informirawe za vreme na intervencijata vo Irak? I tie toga{ optimisti~no najavuvaa pobeda, iako vo toj moment amerikanskite tenkovi vleguvaa vo Bagdad. Takov e i govorot na Pahor, poln so optimizam, no bez pokritie”, napi{a Janez Jan{a na Tviter.

[

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

soop{tenieto od kabinetot na Tirk se naveduva deka glasaweto nedoverba na vladata na socijaldemokratskiot premier Borut Pahor seriozno ja zaostri krizata vo Slovenija. Toj apelira{e do site politi~ki partii da se anga`iraat za izlez od politi~kata kriza.

Slovene~kite mediumi pi{uvaat deka Pahor vo vtornikot vo Parlamentot do{ol so namera od pratenicite da bara potvrda za negovite kandidati za pet neodamna isprazneti ministerski mesta, pa namesto da dobie novi ministri, toj K

O

M

E

R

rast od 2,2% na 1,5%. Pred po~nuvaweto na sednicata Pahor pobara od pratenicite da ja poddr`at negovata vlada do istekuvaweto na negoviot mandat za da mo`e da gi implementira najavenite ekonomski reformi. Prethodno, vladata na Pahor se soo~i so neuspeh pri voveduvaweto na reformite vo soglasnost so merkite za {tedewe na EU, a najgolem udar dobi od neuspe{niot referendum, na koj se glasa{e za reforma vo penziskiot sistem.

Liderot na opozicijata, Janez Jan{a, izjavi deka glasaweto nedoverba e su{tinski ~ekor vo razvojot na Slovenija.

Po izglasanata nedoverba na Vladata, pretsedatelot Danilo Tirk ima rok od sedum dena da predlo`i nov premier, koj treba da bide odobren od Dr`avniot zbor vo rok od 30 dena. Dokolku Parlamentot ne izbere nov premier vo predvideniot rok, }e bide raspu{ten i }e bidat raspi{ani predvremeni izbori, koi najverojatno bi se odr`ale vo dekemvri godinava ili vo januari 2012 godina.

Pred glasaweto Pahor izjavi deka dokolku Parlamentot ne & izglasa doverba na negovata vlada, }e insistira na odr`uvawe predvremeni izbori.

ostana bez vlada.

“Nikoga{ nema da po~uvstvuvam `al za nitu eden raboten den pominat vo Vladata. Na tatkovinata se obidov da & gi stavam na raspolagawe site moi ve{tini. Nekoga{ bev uspe{en, nekoga{ ne.

Site odluki kako premier gi donesov vrz osnova na svojata sovest i uveruvawe deka & slu`am na tatkovinata so site svoi mo`nosti. Imav golema ~est koja nikoga{ nema da ja zaboravam. Im blagodaram na site {to mi go ovozmo`ija toa, a blagodaren sum im i na kolegite ministri, kako i na tie koi prerano ja napu{tija Vladata i na tie {to ostanaa do kraj. Vo ovoj moment jas ne se ~uvstvuvam ogor~eno.

Ostanuvam ~ovek koj veruva i ima doverba vo lu|eto, bez ogled na toa kolku nekoi bea kriti~ni kon mojata rabota.

Slovenija e rodena pod sre} na yvezda!”, istakna Pahor vo kusiot govor otkako pratenicite izglasaa nedoverba vo negovata vlada.

Tekovnite raboti na premierskata pozicija otsega pa natamu }e gi izvr{uva negoviot zamenik, s$ dodeka ne se izbere nov mandatar.

Politi~kata kriza vo Slovenija doa|a samo edna nedela otkako Vladata gi namali svoite procenki za ekonomski

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

13

SVET

0-24

...U[TE EDEN UDAR

...ZASLUGA NA VIKILIKS

...NOVA KATASTROFA

Tajfunot Roke besnee vo Japonija

Direktorot na Al xezira podnese ostavka

Zemjotres na Himalai

ajfunot Roke, koj dosega odnese pet `rtvi vo Japonija, se eneralniot direktor na katarskata televizija Al xezira, o silniot zemjotrs koj go pogodi severoistokot na Indija, Ti silen pribli`uva kon Tokio, pridru`uvan od porojni do`dovi GVadah Hanfar, podnese ostavka po osum godini na ~elo na VNepal i Tibet, zaginaa najmalku 63 lica. O{teteni se veter. Proizvoditelot na avtomobili Tojota privre- vlijatelnata mediumska grupa, poradi obvinuvawata na Vikiliks pove}e od 100.000 domovi, a porojnite do`dovi i lizgaweto meno ja prekina rabotata vo glavnite fabriki.

deka e naklonet kon SAD vo odrazuvaweto na vestite.

na zemji{teto se dopolnitelna pote{kotija.

TRKA ZA POLITI^KA NAKLONETOST I BIZNIS VO LIBIJA

SARKOZI I KAMERON PRVI VO LIBIJA!

Nikola Sarkozi i Dejvid Kameron go posetija Tripoli minatata nedela, a po niv pristigna i Rexep Taip Erdogan. Po~na trkata za naklonetost na novite lideri vo Libija, no i za biznis-zdelki VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

rancuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, premierot na Velika Britanija, Dejvid Kemeron i premierot na Turcija, Rexep Taip Erdogan, se prvite stranski dr`avnici koi minatata nedela ja posetija Libija. So ogled na novonastanatata situacija, se o~ekuva da raste spisokot so svetski lideri koi }e odat vo Tripoli.

Toa pak, zna~i deka po~na trkata za naklonetost na novata vlast vo Libija, no i za biznis-zdelki za golemite me|unarodni kompanii.

Blagodarenie na bogatite zalihi na surova nafta, Libija e atraktivna zemja za investirawe i se vbrojuva me|u najbogatite vo severna Afrika. Zemjata poleka se izvlekuva od {estmese~nata gra|anska vojna, koja ja ~ine{e 25.000 zaginati, a najverojatno }e dobie nova vlada vo narednite desetina dena. “O~ekuvam novata vlada da bide osnovana za edna nedela do deset dena�, izjavi zamenikot-pretsedatel na Preodniot nacionalen

F

sovet, Mahmud Xibril, po konferencijata so grupata G-8 za pomo{ na arapskite zemji vo tranzicijata kon demokratija, koja se odr`a na marginite na zasedanieto na Generalnoto sobranie na Obedinetite nacii.

Pretsedatelot na Evropskiot sovet, Herman van Rompuj, na samitot posveten na Libija vo sedi{teto na ON istakna deka izgradbata na idninata na zemjata bi mo`ela da bide te{ka kolku i nadminuvaweto na nejzinoto minato. Toj navede deka Evropskata unija saka povtorno da izgradi odnosi so Libija i deka povrzuvaweto na zemjata so evropskiot pazar }e & ovozmo`i podobra perspektiva za uspeh vo tranzicijata.

SVETSKITE LIDERI VO AKCIJA Nekoga{ evropskite lideri vo libiskite predeli doa|aa kako kolonijalni gospodari, no i kako gosti vo {atorot na soboreniot pretsedatel Moamer Gadafi. Sega francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, i britanskiot premier, Dejvid Kameron, se pretstavuvaat kako osloboditeli. Francija i Velika Britanija go prezedoa glavniot tovar na voenata K

Sarkozi i Kameron bea pre~ekani od zamenikot-pretsedatel na Nacionalniot preoden sovet na Libija, Mahmud Xibril akcija na NATO vo Libija.

Tie gi poddr`uvaa napadite vo te{kite meseci vo koi borbata za vlast be{e neizvesna.

Sarkozi be{e prviot pretsedatel koj diplomatski go prizna Nacionalniot preoden sovet i na samiot po~etok ja forsira{e voenata akcija protiv Gadafi.

O

M

E

R

C

I

J

A

Francija be{e taa koja gi snabduva{e buntovnicite so oru`je i toa po vozdu{en pat.

Velika Britanija isto taka ponese golem del od voenata akcija. Za vreme na posetata Dejvid Kameron pora~a deka operacijata na NATO za za{tita na civilnoto L

N

I

O

G

L

A

naselenie }e prodol`i s$ dodeka ne bide pronajden porane{niot diktator Moamer el Gadafi.

Francuskiot pretsedatel Sarkozi pak, se zalo`i Gadafi da bide izveden pred liceto na pravdata i toa pred me|unaroden sud, a Preodniot sovet go povika na sozdavawe pravna S

dr`ava vo Libija.

BIZNIS NA POVIDOK Iako s$ u{te neoficijalni, biznis-zdelkite so Libija za surovata nafta mo`e da se pretvorat vo dobrodojdeni voeni dividendi za skapite vozdu{ni napadi so koi be{e poddr`ana libijskata revolucija.

I turskiot premier, Rexep Taip Erdogan, otpatuva vo severna Afrika za da poraboti na profiliraweto na svojata zemja kako nova regionalna sila. Nitu toj ne saka da ja propu{ti golemata proslava za pobedata na buntovnicite nad Gadafi.

Sekako deka i Germanija saka del od kola~ot. Germanskata vlast soop{ti deka se podgotveni da pomognat vo razvojot na demokratijata, pravnata dr`ava i obrazovanieto na libiskiot narod.

Sepak, vremeto }e poka`e dali na Berlin }e mu se zabele`i za vozdr`anosta vo Sovetot za bezbednost na Obedinetite nacii, koga se glasa{e za voenata akcija vo Libija. Zatoa, se smeta deka germanskite kompanii nema da bidat na prvo mesto koga stanuva zbor za novi investicii, no nema da bidat nitu na posledno, bidej}i germanskoto znaewe i tehnologija se barani vo arapskiot svet.

I

Na 23 septemvri 2011 godina, vo Stopanskata komora Makedonija BIZNIS-SREDBI NA MAKEDONSKI I GRЧKI KOMPANII (sala 1 i sala 4 na 5-ti kat, od 10:00 do 15:00 ~asot) Stopanskata komora na Makedonija i Komorata na Halkidiki od Republika Grcija, organiziraat Biznis-sredbi na makedonski i gr~ki kompanii.

Trieset i tri gr~ki kompanii }e ja posetat Republika Makedonija so cel da vospostavat delovni kontakti so makedonski kompanii. Stopanstvenicite od Republika Grcija, zainteresirani za delovni sredbi so makedonski kompanii se od pove}e sektori: grade`ni{tvo, prehranbena industrija, zemjodelie, tekstil, agencii za nedvi`nosti, turisti~ki agencii itn.

U~estvoto na makedonskite kompanii e besplatno.

Kontakt: Jadranka Arizankovska Tel: ++ 389 2 3244038 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar: (02) 15015 E-adresa: jadranka@mchamber.mk

Irena Mojsovska Tel: 3244009 Faks:3244088 Call Centar: (02) 15015 E-adresa: irena.mojsovska@mchamber.mk

14

Feqton

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI Po~ituvani ~itateli, “Kapital” po~na nov feqton: “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski”. Vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuvame fantasti~niot bestseler na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose uspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes.

Kaleto na Aleksandar {to se nao|a vo avganistanskiot grad Herat.

EDINSTVENO ALEKSANDAR USPE[NO GO OSVOIL AVGANISTAN isokite planini na Hindu Ku{ (vo prevod -ubiec na Indusi) veli~estveno se izdigaat zad Kabul i is~eznuvaat vo pejsa`ot pred da se spojat so najvisokiot planinski venec vo svetot - Himalaite. Posledovatelni osvojuva~i, od Herkul i Dionis, do relativno sovremenite kako Tamerlan i Xingis Kan, gi koristele preminite preku ovie planini, za da navlezat vo dolinite koi se prostiraat zad niv.

Po planinskite pateki se rasejani koskite od vojnicite koi odele vo ovie pohodi, pohodi koi vo najgolem del zavr{ile so poraz.

V

Pa{tunite, koi `iveat vo okolnite dolini, se edni od najvoinstvenite lu|e vo svetot; se veli deka kaj niv najmnogu vladee mir koga se vo vojna.

Zgora na toa, kako {to Britancite otkrija vo nivnite dve zlosre}ni misii, pri~ina za zagri`enost ne bile samo ma`ite; i `enite bile opasni. Radjard Kipling, koj znael ponekoja rabota za Avganistan, vo svojata poema “Mladiot britanski vojnik” predupredil: ako nekoj bil povreden na ramninite na Avganistan, podobro }e mu bilo da si ja zeme pu{kata i da si puka vo glava, otkolku da im padne v race na avganistanskite `eni, koi sigurno }e go ise~kale

na par~iwa.

POTERATA PO BES Otkako po~ekal pobavnite vojnici da fatat priklu~ok so vojskata, Aleksandar re{il da ja povede celata negova vojska, zadninskiot transport, pa duri i tie {to go sledele, preku Hindu Ku{ vo Baktrija, vo potera po Bes. Od trite glavni premini preku planinite, najprooden bil preminot Salang: bil najnizok od trite i na nego mo`ele da se najdat rastenija, koi vo nekoja mera mo`ele da gi ubla`at problemite koi Makedoncite gi imale so snabduvaweto.

(Sovetite go koristea ovoj premin za nivnata invazija vrz Avgani-

Od trite glavni premini preku planinite, za da stigne do Avganistan, Aleksandar go odbral preminot Salang.

Iljadnici godini podocna Sovetite go koristea ovoj premin za nivnata invazija vrz Avganistan.

stan.)

Na nesre}a, za da go li{i Aleksandar od mo`ni zalihi, Bes ja zapalil po~vata okolu preminot.

Pa taka, koga Aleksandar stignal do planinite naokolu nemalo rastenija. Vtoriot premin vodel kon Bamjan, centar na budisti~ka edukacija, kade {to xinovski statui na Buda bile izdlabeni vo karpite re~isi dva veka pred Aleksandar (vo 1990-tite godini bea uni{teni od fundamentalisti~kiot talibanski re`im). Preminot bil glavniot pat na budisti~kite monasi koi patuvale me|u Indija, Kina i Avganistan. Za `al, toj bil tesen i gi vodel Makedoncite podaleku od mestoto vo Baktrija

kade {to Bes baral zasolni{te.

Zatoa, edinstveniot premin koj mu bil dostapen, a preku koj mo`ele da pominat pove}e od 100.000 lu|e koi patuvale so nego – dve tretini vojnici i edna tretina semejstva i sledbenici - bil preminot Kavak, koj se nao|a na okolu 4.000 metri nadmorska viso~ina.

So dol`ina od okolu 75 kilometri, Kavak isto taka bil i najdolgiot premin. Bes mislel deka Aleksandar nema da dojde po nego vo Baktrija, bidej}i me|u niv stoel Hindu Ku{, i zatoa {to edinstveniot premin bil pokrieniot so sneg.

Kavak, kade {to ladniot sibirski veter zaviva nad dolinite od centralna Azija, pred da se sudri

Pa{tunite, koi `iveat vo Avganistan, se edni od najvoinstvenite lu|e vo svetot. Za niv se veli deka najmnogu vladee mir koga se vo vojna. Mnogu pohodi kon niv zavr{ile so poraz.

15

Feqton

KAPITAL / 22.09.2011 / ^ETVRTOK

Aleksandar smetal deka pobedata nad Persija ne bila celosna, s$ dodeka persiskite vojskovodci i guverneri kako Bes, koj bil arhitektot na ubistvoto na Darij, talkaat niz Persija. Koga pristignale vesti deka Bes se proglasil sebesi za naslednik na prestolot na Ahemenidite, Makedoncite po~nale da mar{iraat kon Avganistan, mestoto koe nikoj dotoga{, a i vo ponovata istorija ne uspeal uspe{no da go zavladee ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

Reljef "Triumfot na Aleksandar Makedonski vo Vavilon", delo na Bertel Torvaldson

P

so Hindu Ku{. Bes gre{el.

Vo ranata prolet od 329-tata godina pred Hristos, pove}e od pet godini po zaminuvaweto od Makedonija, Aleksandar gi zel zapre`nite `ivotni, im stavil tovar kolku {to mo`ele da izdr`at i, so hrana dovolna za tri dena, go po~nal napornoto patuvawe preku Hindu Ku{. Nikoj prethodno ne se osmelil da izvede takov potfat so tolku lu|e, i nikoj povtorno nema da se osmeli. Sekoja posledovatelna voena ekspedicija bila pomala i bila izvedena ili so javawe na kowi ili mazgi, ili so pomo{ na helikopteri i transporteri. Toa ne bilo lesno patuvawe, duri i za izdr`livite Makedonci. Preminot preku planinata trael 16 dena.

Obrocite bile prepoloveni, a na {estiot den, hrana ve}e nemalo.

Na okolu 2.500 metri, planinata bila celosno prekriena so sneg.

Toa zna~elo deka ne mo`elo da se bara hrana, pa zatoa pre`ivuvale jadej}i divi bobinki i lisja. Umorni, premrznati i gladni, Makedoncite se teteravele. Dodeka se iska~uvale, vozduhot stanuval s$ poredok, pa nekoi po~nale da haluciniraat; mnogumina ednostavno pa|ale i umirale. Duri i denes stojat kamewa koi ozna~uvaat kade bile pogrebani telata. Tie kamewa se prostiraat vo kru`na forma, voobi~aena za anti~kite gr~ki grobovi.

Kolonata dolga nekolku kilometri bila izlo`ena i na zakanata od planinskite kowanici vooru`eni so me~evi. Tie bes{umno & postavuvale zasedi na kolonata i masakrirale kolku {to mo`ele pove}e lu|e, pred da is~eznele bes{umno i potajno kako {to pristignale.

Sekoj koj ja ima videno avganistanskata nacionalna igra buzka{i, ve}e znae deka Avganistancite se mo{ne ve{ti java~i. Buzka{i, {to bukvalno zna~i “zgrap~uvawe

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

koza”, najblago re~eno e opasen sport. Toa e ekvivalent na igrawe ragbi - so javawe kowi. Vo igrata u~estvuvaat mo{ne ve{ti java~i na dobro obu~eni kowi, koi se borat okolu trupot na koza so otse~ena glava. Makedoncite, koi vo nizinite nekolku pati pobedile vojski ~etiri pati, pa duri i deset pati pobrojni od niv, bile v~udovideni od neo~ekuvanosta, brzinata i `estokosta so koi Avganistancite gi napa|ale na planinata. Po nekolku nedeli po preminuvaweto, vo edna zaseda, tie zagubile 2.000 pe{adijci i 300 kowanici - najvisokata zaguba koja Makedoncite ja pretrpele vo tekot na pove}e od dvaeset godini.

Dodeka kolonata se pribli`uvala kon vrvot, postoela realna opasnost od masovno umirawe poradi glad. Aleksandar naredil da se zakolat nekoi od zapre`nite `ivotni.

Bidej}i nemalo drva za palewe ogan, na svoite lu|e im naredil mesoto da go jadat sirovo. Tokmu toga{, lekarite i botani~arite od negovata svita ja spasile situacijata. Tie zabele`ale edno malo rastenie koe rastelo vo snegot, koe mo`elo da se upotrebi vo medicinski celi. Rastenieto, poznato kako asafetida, koe s$ u{te raste vo toj region, proizveduva smola koja “junani lekarite” ja koristat za stavawe na rani i za lekuvawe stoma~ni tegobi. Tie im rekle na vojnicite da go jadat mesoto so mali par~enca od smolata.

Botani~arite i lekarite gi spasile trupite od umirawe od glad.

(Nekolku anti~ki opisi na rastenija i `ivotni od Evropa, Afrika i Azija, poteknuvaat od nau~nicite koi ja pridru`uvale makedonskata vojska. Tie prou~uvale rastenija i `ivotni koi nikoga{ porano ne gi videle, detalno gi opi{uvale i gi analizirale onie pogodni za jadewe; isto kako {to mnogu detalni opisi i fakti za Egipet od dene{nite vremiwa go dol`at svoeto poteklo na nau~nicite i zemjomerite koi ja pridru`uvale vojskata na Napoleon.)

Dodeka odele preku preminot, Aleksandar gi ohrabruval i gi pottiknuval svoite vojnici, i im ka`uval deka na drugata strana od planinata mo`ele da ja najdat pe{terata na Prometej. Kone~no, trupite i nivnite sledbenici pristignale vo dolinata Kunduz, kade {to povtorno se sobrale zaedno vo baktriskiot glaven grad Baktra (dene{en Balk), poradi potera po Bes. MAKEDONCITE SE RE[ITELNI Bes, samoproglaseniot car na Persija, bil tolku mnogu za~uden i upla{en od re{itelnosta na Makedoncite, taka {to nabrzina zaminal podaleku na sever. Bes ja pominal rekata Oksus (dene{na Amu Darja), za da najde zasolni{te vo vnatre{nosta na dene{nite centralnoaziski “stan” dr`avi:

Turkmenistan i Taxikistan, a zad niv Uzbekistan, Kirgistan i Kazahstan.

Prostorot od 130 kilometri me|u Baktra i rekata Oksus e vrela pustina so peso~ni dini kade {to temperaturite od okolu 40 stepeni Celziusovi se smetaat za osobeno prijatni. Pesokot go {iba liceto kako v`aren pepel od ogan. Ladnite planinski temperaturi no}e, i golemata suva `e{tina vo tekot na denot, predizvikale gr~evi. Aleksandar im naredil na vojnicite dewe da se odmoraat, a no}e da patuvaat. @elni za voda za da ja ugasat `edta, nekoi lu|e od zalihite zemale vino so visok procent na alkohol - i se razbolele. Po ~etiri dena, koga se pribli`ile do Oksus, nekolkumina ripnale vo toplata voda koja bila leglo na zarazni bolesti i piele od rekata.

Treska i dizenterija se pro{irile niz makedonskata vojska.

Ostavaj}i gi bolnite na bregovite od rekata, Aleksandar napravil splavovi od `ivotinski ko`i i od {atori, i od sekakvi drva i trevi koi trupite mo`ele da gi najdat. Na pe{adijata & trebale pet dena za da go premine Oksus, no kowicata preminala na prviot den i trgnala po Bes. Nekoi kuriri koi bile vo slu`ba na zapovednici na Bes se sretnale so kowicata koja{to rapidno odela napred i ponudile da im go predadat Bes, ako Aleksandar ja zapre poterata.

Aleksandar ne bil raspolo`en za pregovori.

Doznavaj}i od kuririte deka Bes odel kon Marakanda (dene{en Samarkand), Aleksandar pobaral Ptolomej da gi vodi Prijatelite vo poterata.

I pokraj `e{tinata i nepoznatiot teren, Ptolomej javal tolku brzo, taka {to samo za ~etiri dena ja pominal dale~inata za koja obi~no bile potrebni deset dena.

Zapovednicite koi go pridru`uvale Bes bile tolku v~udovideni, taka {to mu stavile drven okoluvratnik, go soblekle gol i go ostavile legnat od stranata na glavniot pat kon Samarkand. Bes bil donesen nazad i trebalo da mu sudi persiski s ud od ponizok rang, vostanoven od Aleksandar.

Sekoe op{testvo ima svoi formi za delewe na pravdata. Eskimite sedat okolu prestapnicite i gi potsetuvaat deka, i pokraj nivnoto zlostorstvo, s$ u{te gi sakaat. Vo golem broj islamski kulturi kriminalcite se kamenuvani do smrt.

Vo drevna Persija, vo sudovite sedele i ~lenovi na semejstvoto na `rtvata.

So sudot pretsedaval bratot na Darij. Sudot odlu~il deka Bes bil vinoven za velepredavstvo. Kako {to bil persiskiot obi~aj, mu gi isekle u{nite resi~ki i bil kam{ikuvan pred sobranite lu|e.

Aleksandar najnakraj go ispratil Bes vo Ekbatana, kade {to mu sudel najvisokiot persiski sud. I sudot vo Ekbatana go proglasil za vinoven. Bes bil nabien na kolec.

VO AVGANISTAN NI[TO NE E KAKO [TO IZGLEDA Aleksandar mislel deka sega celosno go kontroliral Avganistan, no po nekolku meseci celosno }e bide iznenaden od surov bunt, pottiknat od eden zapovednik vo vojskata na Bes. Aleksandar sfatil deka Bes, na krajot na krai{tata, ne bil vistinskiot predvodnik na ovaa grupacija - vo Avganistan ni{to ne e kako {to izgleda.

Ni{to ~udno, otkako Avganistan celosno bil osvoen, pet divizii sostaveni od 10.000 makedonski vojnici, pet meseci odele nagorenadolu po celata zemja, sakaj}i da se uverat deka nema mo`ni `ari{ta na otporot. Aleksandar i negovite vojnici detalno ja prebarale zemjata - bile re{eni Avganistancite nikoga{ pove}e da ne pretstavuvaat zakana.

Zave{tanieto na Aleksandar vo Avganistan opstojuvalo pove}e od trista godini - najprvin so Selevkidskoto carstvo, koe go dobilo imeto po eden od negovite najsposobni zapovednici, Selevk Nikator; potoa indiskoto Maurjansko carstvo, imenuvano spored negoviot sovremenik i prijatel, Чandra Gupta Maurja, koj po miren pat ja prezel vlasta na Avganistan, a za vozvrat mu dal na Selevk 500 borbeni slonovi; a potoa so Ku{anskata dinastija.

Gradovite koi toj gi izgradil Aleksandrija vo Areja (Herat), Aleksandrija vo Arahozija (Kandahar) i Aleksandrija pod Kavkaz (Begram), neposredno na sever od Kabul - postojat i den-deneska.

Postojat i nekolku drugi gradovi vo Taxikistan, Kirgistan i Uzbekistan,

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

vklu~uvaj}i go i Samarkand, koj stanal centralen grad po “patot na svilata”.

Ni{to od ova nemalo da se slu~i, ako Aleksandar ne ja sovladal ve{tinata i naukata na voenata logistika, zave{tanie koe zabele`itelno prodol`uva da `ivee vo sovremenoto vojuvawe i biznisot.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: PO^NUVA NOVOTO POGLAVJE VO KOE SE OBRABOTUVA ALEKSANDROVATA STRATEGIJA ZA ZALA@UVAWE NA PROTIVNIKOT.

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S