379-03.10.2011

ponedelnik. 03 oktomvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.164,01 МБИД 2.305,50

ОМБ 118,75

-0,36% 0,20% 0,42%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 45,17 70,64

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

TURSKITE KOMPANII GO OSVOJUVAAT SVETOT, VO MAKEDONIJA SE BROJAT NA PRSTI

STRANA 2-3

NASKORO!!!

ASKORO!!! MESE^NIK

NA 12 OKTOMVRI MESE^NIK

NA 19 OKTOMVRI

ponedelnik. 03 oktomvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

OTVOREN OTKUPNIOT CENTAR NA AGROKOR VO STRUMICA

3.000

МБИ10

2.800 2.600

ponedelnik nik - 03. oktomvri. 201 2011 | broj 379 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.400 2.200

Todori} }e investira stotici milioni evra vo Makedonija!

2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

KOJ E AGROKOR?

GIGANT ZA HRANA NA BALKANOT STRANA 4-5

VOVEDNIK KATERINA SINADINOVSKA

FEQTON VO KAPITAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI F

Чekaj}i gi popi{uva~ite

MO@E LI DR@AVNICITE DA BIDAT ASKETI?

09/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

KAPITAL ANALIZA:

STRANA 5-6

06/11

54

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PONEDELNIK 03 OKTOMVRI 2011

ЧEKAJ]I GI POPI[UVA^ITE

K

Koga ovaa vlast }e veti ne{to, toa mora da se ispolni! Rekoa popisot }e po~ne na prvi oktomvri i nema tuka mrdawe! Po~na!

I arno {to po~na, za{to u{te od arpil go ~ekavme, koga so statisti~ki neopravdano, ama politi~ki motivirano objasnuvawe deka izbori se bli`at go odlo`ija za esenva. E sega kako po~na?

12 ~asa pred da trgne operacijata na prebrojuvawe, pretsedatelkata na Dr`avnata popisna komisija, Vesna Janevska, si podnese ostavka. 24 ~asa pred toa, pak, ostavka si podnese i nejziniot zamenik, Abdulmenaf Bexeti (i trojca ~lenovi). Zna~eweto na nivnite ostavki mo`e da se relativizira do beskraj, ama ova e isto kako den pred izbori, DIK da ostane bez polovina ~lenovi. Sose pretsedatelot.

I zamenikot!

Bexeti nema{e objasnuvawe zo{to si odi, a Janevska izvadi objasnuvawe ipol – se spremal golem popisen falsifikat, a taa bila pod neviden pritisok od strana na Albancite da ne se po~ituva zakonot i da mo`e da se popi{uvaat site koi `iveat nadvor, a vo poslednata godina do{le barem edna{ vo zemjava (barem na kafe), i toa ne so original dokumenti, tuku i so fotokopii. Videte bogati!

Prvo, ako se spremal falsifikat toa sigurno ne bilo vo pet do dvanaeset, tuku Janevska i toa kako bila involvirana vo celiot proces. Janevska e taa koja do posledno tvrde{e deka nema nikakov problem vo Komisijata. Istata Komisija koja ne mo`e{e da se dogovori {to zna~i Zakonot za popis, pa se samoproglasi za nesposobna i pobara mislewe od Vladata. Od istata Vlada, koja neli nema vrska

so “~isto statisti~kata operacija” ama do 30 septemvri bara{e politi~ki vnatre{en dogovor spored koj nekoj mora{e da si zamine od funkcijata za liderot na DUI, Ali Ahmeti, da bide miren. Zatoa, neka ne zboruva Vesna Janevska za politi~ki pritisoci. Barem ne na den pred popisot, koga i da bilo taka, ni{to ne mo`e da se promeni.

A vo periodot koga od nea se bara{e odgovor na dramite vo Komisijata, koja i taka ne be{e sposobna da ja vodi, taa usta ne otvori. Sega so neodgovornite izjavi Janevska samo ja vlo{i situacijata i vlea dopolnitelna nedoverba vo celiot proces.

A tokmu poradi dramata okolu Zakonot za popis (koj pojasen ne mo`e da bide), izglasan od VMRODPMNE i DUI so razli~ni viduvawa, celata operacija se pretvori vo ka{a. Pa dodeka se ~eka{e partiite da na{timaat ist diopter, se izgubi dragoceno vreme.

Na kraj, Zakonot pak ostana nejasen, ama ostana da fali i vreme za da se obu~uvaat popi{uva~ite. Nivniot izbor se pretvori vo haos, pa s$ u{te ne se znae koj s$ e na lista za popi{uva~.

Ekipirani se edvaj 60-tina procenti od popi{uva~kite parovi, koi doprva }e gi formiraat.

Onamu, pak, kaj {to nema deficit na kadar, ima tenzii. Koi vo Tetovo u{te na prviot den eskaliraa so fizi~ka presmetka. Чlen na popisna komisija od Mala Re~ica, go napadnal dr`avniot instruktor. Go fatil za vrat! Pa ovoj zavr{il vo Klini~kiot centar.

No, {to i da se o~ekuva, koga nie s$ u{te ne znaeme po ~ie tolkuvawe na Zakonot rabotat popi{uva~ite? Koj da n$ ubedi deka sega koga odi me{an popi{uva~ki par, na primer, vo nekoe albansko semejstvo nemame vakva slika – popi{uva~ot Albanec da evidentira sekogo koj e del od semejstvoto, ima nekakov dokument, ne `ivee tuka, ama do{ol na baklava lani.

Popi{uva~ot Makedonec da

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

veli deka taka ne smee, za{to Zakonot, spored negovoto tolkuvawe, ne gi vklu~uva ovie lica. I da odbiva da go potpi{e obrazecot. I ovie dvajca sega treba da dojdat do razumen kompromis! Bez da se stepaat. I pritoa da obezbedat relevantni rezultati.

Vo koi site treba da veruvame. Oti matemati~koto broewe i vadewe procenti za zastapenosta na odredena nacionalnost ne e edinstvenata cel na ovaa statisti~ka operacija. Popisot dava slika za celata dr`ava. Za doma} instvata, za uslovite na `ivot na gra|anite, stepenot na obrazovanie i sostojba so imotot. Ponatamu popisot producira pokazateli spored koi vo cela naredna decenija treba da se krojat site dr`avni ekonomski, stopanski, kulturni i socijalni politiki.

I zatoa popisot e statistika!

I zatoa vo popisot nema prostor za tenzii i partiski prepukuvawa. I zatoa, nie kako dr`ava padnavme na test!

Interesite na odredeni partii, individui i grupacii frlija damka na popi{uvaweto. Popisnata komisija (osve`ena so novo rakovodstvo) gi priznava problemite.

Sega ostanuva, kako {to vo od gi nosea zakonskite tolkuvawa i ja vr{ea celata podgotovka, vo od da obelat obraz.

PS: Novite ~lenovi Bujar Osmani i Artan Grubi sigurno }e pomognat. I taka imaat dovolno iskustvo so burni situacii...

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

4.3%

P

orasna prometot vo trgovijata na golemo i na malo i popravkata na motorni vozila i motocikli, vo juli 2011 godina, vo odnos na juli minatata godina. Spored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, 13,1% padnal prometot vo oddelot trgovija na golemo i na malo so motorni vozila i motocikli, delovi i pribor i nivno odr`uvawe i popravka.

Vo oddelot trgovija na golemo e zabele`an porast za 0,8%, a rast ima i vo oddelot trgovija na malo za 9,4%.

MAKEDONIJA E TO^KA NA MAPATA NA TURS

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

TURSKITE KOMPANI SVETOT, VO MAKEDO

DIREKTNI INVESTICII OD TURCIJA VO MAKEDONIJA 25

(VO MILIONI EVRA)

20.65

20 15 10

7.53

5

3.9 1.5

0 2003

3.9 0.3

2004

2005

2006

4.43 2.01 2007

-1.5 2008

2009

2010

2 kv. 2011

-5

SPASIJKA JOVANOVA

Z

jovanova@kapital.com.mk

Za devet godini (od 2003 do 2011 godina) Turcija vo Makedonija ima investirano samo 41,92 milioni evra. Taka poka`uvaat podatocite za obemot na stranski investicii {to gi objavuva Narodnata banka. Ova e nezna~itelna suma na turski kapital ako se zemat predvid site

najavi i vetuvawa za turski investicii, dobrata sorabotka me|u dvete zemji i ekonomskiot potencijal na Turcija. Spored Svetskata banka, Turcija e 17 po golemina ekonomija vo svetot so BDP od okolu 465,6 milijardi evra???.

Turskiot premier Rexep Taip Erdogan vikendov vo Skopje veti mnogu pogolema investiciska aktivnost na kompaniite od negovata zemja vo Makedonija, kako i intenzivirawe na trgovskata sorabotka. Erdogan o~ekuva za nekolku godini taa da dostigne edna milijarda.

Spored nego, vo Makedonija ima okolu 100 mali i sredni preprijatija koi se vodat kako turski investicii. „Trgovskata razmena vo 2010 iznesuva{e 310 milioni dola-

ri, no za 2011 }e dostigne 400 milioni. Zainteresirani sme za posilni konekcii so Makedonija. Obvrska na politi~arite e da obezbedat uslovi za bisnis. Nie so Makedonija nemame nitu eden otvoren politi~ki problem”, pora~a Erdogan. „Kapital” analizira{e koi turski kompanii investiraat vo stranstvo, a ne se prisutni vo Makedonija i kakva e investiciskata agenda na zemjata. Turcite investiraat vo strate{kite sektori na Balkanot za da go zgolemat ekonomskoto i politi~koto vlijanie na nivnata zemja. Turcija ima investirano stotici milioni evra na Balkanot – koncentrirani vo telekomunikaciskiot i bankarskiot sektor i vo trans-

TURSKIOT IZVOZ NA BALKANOT kupniot izvoz na Turcija vo balkanskite zemji, vklu~uvaj}i gi Grcija, Romanija, Bugarija, Albanija, Hrvatska, BiH, Kosovo, Makedonija, Srbija i Crna Gora Viznesuva{e okolu 8,17 milijardi evra vo 2008 godina. Vo 2009 godina se namali na 5,22 milijardi evra poradi krizata, a vo 2010 ima{e nezna~itelen rast.

Vo Makedonija, postoi drasti~en jaz pome|u izvozot i uvozot, na {teta na makedonskata ekonomija. Vo 2010 godina vkupnata trgovska razmena me|u dvete zemji iznesuva 310 milioni dolari, pri {to izvozot od Makedonija vo Turcija e samo 50,91 milion dolari, a uvozot 260,31 milioni. Uvozot od Turcija vo zemjava e zgolemen od 52,43 milioni dolari vo 2000 na 260 milioni dolari vo 2010 godina.

Izvozot pak porasna od 10,31 milion na 50,91 milion dolari. Najmnogu uvezuvame tekstil, hrana, motorni vozila, elektri~na oprema, bela tehnika, grade`ni materijali. Izvezuvame tekstil i tkaenini, mermer, ognootporni tuli, ferosilicium, proizvodi od `elezo i ~elik.

Turcite smetaat deka nivnite evtini proizvodi dolgoro~no }e bidat popularni na Balkanot i deka imaat fateno dobra pozicija na pazarot.

Navigator

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK BO “RASTURA” I VO ITALIJA

IVICA TODORI]

AJRIN ROZENFELD

XEJMS MEKNERNI

ajvlijatelna `ena vo svetot o fabrikata na Boing rvatskiot magnat od v~era N stana pretsedatelkata na V vo Pensilvanija ne se H na svojata investiciska vtorata po golemina prehranproizveduvale samo avioni, mapa ja {tiklira{e i Makedonija, kade go otvori otkupniot centar za agrarni proizvodi vo Strumica

bena kompanijata vo svetot, Kraft fuds, a ja proglasi spisanieto “For~n”

tuku se prodavale i analgetici, poradi {to se uapseni 37 vraboteni

NIKOLA SARKOZI a francuskiot pretseN datel mu dojde redot da go odvrze keseto za spas na Grcija, otkako v~era gr~kiot premier Jorgos Papandreu go poseti Pariz

SKITE INVESTICII

II GO OSVOJUVAAT ONIJA SE BROJAT NA PRSTI Turskite kompanii investiraat vo strate{kite sektori na Balkanot i vo drugi regioni za da go zgolemat ekonomskoto i politi~ko vlijanie na nivnata zemja. Turskite investicii se skoncentrirani vo telekomunikaciskiot i bankarskiot sektor i vo transportnata infrastruktura. Mnogu malku od turskite kompanii prisutni na Balkanot imaat biznis i vo Makedonija. Za niv najva`ni destinacii se Albanija i Bosna i Hercegovina, a pred se Bugarija i Romanija.

Turskiot premier Rexep Taip Erdogan vikendov vo Skopje veti novi turski investicii vo Makedonija. Dali se tie realni?

Podatocite poka`uvaat deka dosega gi ima mnogu malku, samo 41,92 milioni evra za devet godini. portnata infrastruktura. Vo 2001 godina, Ankara izleze so posebna strategija za nejzinite globalni ambicii. „Turcija e i evropska i aziska, balkanska i kavkaska, srednoisto~na i mediteranska zemja”, pi{uva vo nea. „Turcija e definitivno zainteresirana za investirawe vo strate{kite sektori na Balkanot, kako telekomunikaciskiot i avionskiot. Toa e del od nejzinata ekonomska strategija za da dominira vo klu~nite sektori na Balkanot”, veli Fadi Hakura, ekspert od Turcija za EU integracii.

Turskite investicii na Balkanot se intenziviraa vo 90-te godini od minatiot vek. Spored Ministerstvoto za finansii na Turcija, najva`na destinacija na Balkanot e BiH, a Srbija e najmalku preferirana, no ja smetaat za najva`na zemja za stabilnosta na regionot.

Analiti~arite smetaat deka sepak Turcija najmnogu e zainteresirana za investicii vo Romanija i vo Bugarija, zemji so golemi pazari. No, komentiraat deka interesot na balkanskite zemji za vlez vo EU mo`e da go ograni~i turskoto ekonomsko vlijanie.

Turcija mnogu e orientirana i kon Bliskiot istok, so koj ima vkupna razmena od 23,4 milijardi evra. Spored Erdogan, Turcija vo 2023 godina } e bide me|u desette najgolemi ekonomii vo svetot.

TURCITE SAKAAT DA INVESTIRAAT VO SAD urskite investitori sakaat da zemat golem del od pazarot vo SAD. Vo izminatite 10 godini mnogu turski kompanii otvorija svoi pretstavni{ta vo SAD, a nekoi od niv napravija golemi investicii vo razni industrii, kako {to se tekstilnata, grade`ni{tvoto, metalnata i vo sektorot za nakit.

Mavi xins (tekstil), Gilan (dijamanti), Kiska (grade`ni{tvo) i Sarkujsan (kabli) investiraa vo Wujork.

Jildiz holding ja kupi belgiskata fabrika za ~okoladi Godiva.

Turkcel kotira na Wujor{kata berza.

T

Turskite investitori dosega najmnogu se interesiraa za vlo`uvawa vo prehranbenata i tekstilnata industrija, grade`ni{tvoto i vo turizmot vo Makedonija. Daleku najgolema e investicijata na TAV, koj vo modernizacija na makedonskite aerodromi vlo`i nad 100 milioni evra.

Vleze i turski kapital preku Halkbanka, koja plati 22,8 milioni evra za prezemawe na IK banka, a preku dokapitalizacija vlo`i u{te 23,8 milioni evra. I Ziraat banka e turska, koja podolg period raboti vo zemjava. Turcite izgradija i o~na bolnica vo Skopje. A~ibadem pak vleze vo klini~kata bolnica Sistina.

Ko~ go izgradi trgovskiot centar Ramstor. Ne se realiziraa investicijata na [i{exam vo fabrika za staklo, vo koja treba{e da vlo`i 60 milioni evra, i vlezot na Metalsa~ vo ohridski EMO. Najavena e turska investicija za izgradba na fabrika za lepila vo Berovo. Xever kompani treba da gradi visokokatnici vo Aerodrom, investicija od 150 milioni evra. Turski biznismeni razmisluvaat za investirawe vo industriskata zona @abeni vo Bitola, vo fabriki za mebel, plasti~ni delovi za avtomobilskata in-

TURSKITE INVESTICII NA BALKANOT

MAKEDONIJA urskite investicii se osobeno zgolemeni vo poslednite pet godini, no vkupniot obem e mnogu mal, samo 41,92 milioni evra. Klu~ni se 20-godi{nata koncesija na TAV na aerodromite vo Skopje i vo Ohrid (110 milioni evra) i vlezot na Halkbanka. Turcite investiraa i vo o~na bolnica vo Skopje.

ALBANIJA urcija e tret po golemina investitor vo Albanija, kade rabotat okolu 80 turski kompanii. Najzna~aen investitor e kompanijata Kalik, koja e prisutna vo najgolemiot mobilen operator Albtelekom, Igl mobajl i vo BKT, vtorata po golemina banka.

BIH urcija e ~etvrt investitor vo Bosna i Hercegovina.

Poseduva 49% od BiH erlajns. Vkupnite turski investicii vo BiH od 1994 do 2009 godina iznesuvaat 115 milioni evra.

KOSOVO lu~ni investicii se 20 godi{nata koncesija na firmata Limak (80 milioni evra) vo pri{tinskiot aerodrom, izgradba na glavniot avtopat od Kosovo do Srbija i Albanija od tursko-amerikanskiot konzorcium Enka i Behtel (700 milioni evra) i pomali udeli vo bankite, osiguruvaweto i obrazovanieto.

Turskite kompanii se zainteresirani za kupuvawe na elektrostopanstvo na Kosovo i za Po{ta i telekomunikacii Kosovo.

SRBIJA ajgolemite turski grade`ni kompanii Kolin, Makvol i Juksel }e gradat del od avtopatot od Belgrad do Bar. Turski kompanii se zainteresirani za vlez vo JAT. Ankara re{i da investira vo regionot Sanxak, na jugoistokot od Srbija, blizu granicata so Bosna, Crna Gora i Kosovo. Sanxak ima silni vrski so Turcija od vremeto na Otomanskata imperija.

T T T

K

N

dustrija i na sto~na hrana, a i na farma za koko{ki. Vladata o~ekuva turski investicii vo zdravstvoto, rudarstvoto, tekstilnata i avtomobilskata industrija.

Biznismenite od Turcija izminatite godini se `alea na bavnite i slo`eni administrativni proceduri, koi gi poso~uvaa kako glavna pre~ka za zgolemuvawe na investiciite vo zemjava.

Vicepremierot Vladimir Pe{evski pri prestojot vo Turcija vo april godinava izjavi deka }e ima turski investicii vo Makedonija. „Turcija lani ima{e golem rast i kompaniite ve}e razmisluvaat za izleguvawe od dr`avata, a Makedonija e interesna investiciska destinacija. Vladata }e napravi se {to e vo nejzina mo`nost da im pomogne vo toj proces”, istakna toj.

RANGIRANI VO TOP 500 NA „FORBS” rinaeset turski kompanii se rangirani me|u 2.000 najgolemi kompanii vo svetot na listata na „Forbs”, vrz osnova na nivniot prihod, profit i pazarna vrednost.

Toa se: Bankasi (331 mesto), Ko~ grup (410), Akbank (427), Garanti banka (452), Sabanci grup (527), Turkcel (714), Turk telekom (741), Halk banka (779), Vakiflar banka (850), Enka (942), Erdemir (1.262), Dogan holding (1.340), Anadolu efes (1.879).

T

P

Pobedni~kiot ritam vo koj vleze Lester Bo Mekejleb na evropskoto prvenstvo vo ko{arka {to se odr`a vo Litvanija, go dovede naturaliziraniot Makedonec so afro-amerikansko poteklo do prviot trofej sezonava vo Italija, kade {to toj nastapuva profesionalno. Mekejleb so realizirani trinaeset poeni i pet asistencii be{e eden od najzaslu`nite za triumfot na negovata ekipa, Montepaski Siena, so 73:70, nad protivni~kiot tim, Kantu, za trofejot vo italijanskiot Super kup.

O~igledno Bo i vo Montepaski Siena ja prenel atmosferata na dramati~nost od natprevarite na evropskoto prvenstvo kade {to

LESTER BO MEKEJLEB

toj so bleskavata igra vo poslednite minuti neretko odlu~uva{e za pobedite na makedonskata reprezentacija. Taka i negoviot Montepaski Siena do trofejot vo italijanskiot Super kup stigna vo poslednite dve minuti od natprevarot, na koi im prethode{e 38 minutno vodstvo na Kantu. Vo zavr{nicata od me~ot, Mekejleb be{e eden od klu~nite igra~i za postavuvawe na granitnata odbrana, zaedno so svoite soigra~i od Siena, koja ne dozvoli Kantu da poentira i da go zadr`i vodstvoto dokraj.

GUBITNIK ZADOCNETA OSTAVKA!

U

Udri li protiv sebe ili protiv celata operacija “Popis 2011” porane{nata pretsedatelka na Dr`avnata popisna komisija, Vesna Janevska, koga odlu~i na samo nekolku ~asa pred startot na statisti~kata operacija da podnese ostavka od funkcijata? Janevska ima{e dovolno vreme da utvrdi dali se podgotvuva popisen falsifikat i da progovori za nego, no odbra do mol~i do posleden moment, a so toa i samata na krajot da go problematizira sproveduvaweto na popisot. Za sre}a, popisot po~na da se odviva so vakvi ili onakvi sitni nedorazbirawa, no Janevska ne n$ udostoi so objasnuvawe zo{to pritisocite koi gi trpela ne gi objavila porano so cel da se eliminiraat.

Mol~eweto e zlato veli pogovorkata, no zadocnetoto

VESNA JANEVSKA progovoruvawe vo slu~ajov ne e pozlatno. Porakata na Janevska upatena vo “pet do dvanaeset” deka popisot }e bide “namesten” vo polza na albanskata etni~ka zaednica nema da pomogne vo tekot na popisot nitu vo sumiraweto na rezultatite dali podatocite }e bidat relevantni ili ne. Naprotiv, Janevska u{te pove}e go zacvrsti somne`ot deka nema da doznaeme kolku sme ili kolku se. Na krajot na krai{tata, za `al, klasi~nata statisti~ka operacija koja ne slu`i za prosto prebrojuvawe na naselenieto, tuku za utvrduvawe na ekonomskite i socijalnite pokazateli vo edna dr`ava kaj nas povtorno nema da ja ispolni svojata cel.

MISLA NA DENOT ZEMJATA ШTO SAKA DA UMRE, PRODAVA SAMO NA SVOJATA TERITORIJA, A TAA ШTO SAKA SAMO DA PRE@IVEE, BEZ DA SE RAZVIVA, PRODAVA NA NE[TO POVE]E OD EDNA TERITORIJA

kubanski nacionalen heroj

HOZE MARTI

KUBANSKI NACIONALEN HEROJ

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

3,7 MILIJARDI EVRA POGOLEMI OBVRSKITE OD SREDSTVATA 6671.60

2010

2950.40

6220.60

2009

2606.60 5723.50

2008

2556.80

5089.00

2007

2686.00 4359.30

2006 2005 2004 2003

2471.70

4072.40 2081.60 3435.30 1589.10 3095.00 1495.30 OBVRSKI NA RM KON STRANSTVO SREDSTVA NA RM VO STRANSTVO

Me|unarodnata investiciska pozicija na Makedonija zaklu~no so 2010 godina e vo negativa od 3,7 milijardi evra, poka`uvaat najnovite podatoci na Narodnata banka. Toa zna~i deka sredstvata na Makedonija (dr`ava, banki i pretprijatija) vo stranstvo iznesuvaat 2,95 milijardi evra, a obvrskite 6,7 milijarda evra. Na stranata na sredstvata dominiraat dr`avnite rezervi so 1,7 milijardi evra i trgovskite krediti so 543 milioni evra, a kaj obvrskite direktnite investicii vo zemjava so 3,35 milijardi evra i zaemite so 1,8 milijardi evra.

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

FOTO NA DENOT...

ove}e od 700 demonstranti vo sabotata popladne bea uapseni vo Wujork otkako se sobraa na protesten mar{ na Bruklinskiot most za da go izrazat svoeto nezadovolstvo protiv politikite na Volstrit.

Apsewata se slu~ija otkako golema grupa demonstranti koi{to ve}e vtora nedela u~estvuvaat vo protestot so moto “Da ja zazememe Volstrit” se odvoila od mnozinstvoto koe ~ekorelo po trotoarite predvideni za nivo dvi`ewe. Policijata soop{ti deka protiv ovie lu|e se podneseni krivi~ni prijavi, otkako nekolkupati bile predupredeni deka }e bidat uapseni ako ne prestanat da se dvi`at po kolovozot i ne se vratat na trotoar.

P

SVETOT NIZ MEDIUMITE WA STREET JOURNAL WALL Amerikanskiot vesnik Am pi{uva za ogromniot pi pad na amerikanskite pa berzi vo izminatite be tri meseci. Spored tr vesnikot, tretiot ve kvartal od ovaa gokv dina e najlo{ dosega, di sporedeno so 2009 sp godina, koga vo svetot go vladee{e svetskata vl kriza. Vesnikot kr pi{uva deka akcipi ite pa|aa i pokraj it naporite na svetskite na lideri da gi re{at li finansiskite probfi lemi. le

BBUENOS UE AIRES HERALD Argentinskiot vesnik Ar pi{uva za likvidacijata pi{ na Al Avlaki, eden od liderite na jemenskiot lid ogranok na Al-kaeda koj ogr be{e ubien vo petokot. be{ Vesnikot ja prenesuva Ves izjavata na ameriksnakizja iot pretsedatel Barak OBama koj ka`uva deka OB ubistvoto na Al Avlaki ubi ka`uva deka negovite ka` sojuznici nikade nemaat soju bezbedno zasolni{te. bez

TRUD Bugarskiot vesnik pi{uva za apseweto na romot Kiril Ra{kov, poznat kako Car Kiro, otkako be{e obvinet za smrt na dvajca mladi vo seloto Katunica. Kako {to pi{uva vesnikot, toj upatuval smrtni zakani do `iteli na seloto i sakal da izbega vo Srbija. Ra{kov bil uapsen pred dva dena.

TODAY’ ZAMAN Turskiot vesnik na svojata naslovna stranica pi{uva za ogromniot rast na turskata ekonomija i vo vreme na kriza, a go prenesuva stavot na Evropskata unija. Kako {to pi{uva vesnikot, turskata ekonomija vo vtoriot kvartal godinava ostvari rast na ekonomijata od 8,8%, {to ja pravi 17 ekonomija po golemina vo svetot.

OTVOREN OTKUPNIOT CENTAR NA AGROKOR VO ST

IVICA TODORI] ]E INVES STOTICI MILIONI EVRA VO MAKEDONIJA!

I

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

Investicii od nekolku stotici milioni evra, izgradba na u{te eden otkupno-distributiven centar vo Strumica i u{te nekolku vo drugite regioni vo dr`avata, najavi sopstvenikot na Agrokor, Ivica Todori}, na otvoraweto na prviot otkupno-distributiven centar na hrvatskiot koncern vo Makedonija.

Vkupnite investicii na Agrokor vo Makedonija iznesuvaat 20 milioni evra , a Todori} najavi deka vo naredniot period planira da investira nekolku stotici milioni evra vo makedonskoto zemjodelstvo.

“Ovaa investicija zna~i mnogu za Agrokor kako investitor, bidej}i nie sme vklu~eni vo biznisot so otkup i proda`ba na zemjodelski proizvodi.

Dojdovme na vistinsko mesto, tamu kade {to ima ogromen potencijal. Od ovoj otkupen centar na svetskite pazari }e ponudime kvaliteten proizvod so visoki standardi”, izjavi Ivica Todori}, pretsedatel na upravata na koncernot

Vo otkupniot centar dosega se investirani 20 milioni evra, a Agrokor planira da izgradi u{te eden centar vo Strumica i u{te nekolku vo drugite regioni vo dr`avata

Otkupniot centar na Agrokor godi{no }e otkupuva 60.000 toni ovo{je i zelen~uk od Makedonija. Sopstvenikot Ivica Todori} najavi deka vo narednite godini negovata kompanija planira da investira nekolku stotici milioni evra vo Makedonija i gi povika i biznismenite od regionot da vlo`uvaat vo makedonskoto zemjodelstvo Agrokor na sve~enoto pu{tawe vo upotreba na prviot otkupen centar na Agrokor vo Strumica.

Todori} istakna deka investicijata ima golemo zna~ewe za celiot region, bidej}i toa }e go podigne standardot i konkurentnosta na proizvodite.

“Proizvodite od tuka se izvezuvaat vo pet evropski zemji, a proizvodstvoto vo ovoj otkupen centar podrazbira

Za 15 godini spored premierot Gruevski zemjodelskoto proizvodstvo }e go delime na vremeto pred i po investicijata na Agrokor

najmoderen na~in na pakuvawe i menaxirawe. Vo momentot se vraboteni 300 lu|e, koi servisiraat pove}e od 1.000 proizvoditeli od regionot”, istakna Todori}.

Vo svoeto obra}awe, najbogatiot biznismen na Balkanot gi povika najgolemite investitori vo regionot da investiraat vo Makedonija, potenciraj}i deka dr`avata ima ogromen kapacitet.

Premierot Nikola Gruevski

istakna deka ovaa investicija na Agrokor na makedonskite proizvoditeli }e im donese siguren plasman na zemjodelski proizvodi, predvremen otkup, }e im pomogne na zemjodelcite da gi napravat svoite proizvodi pokonkurentni, a }e im obezbedi pogolemi prihodi od proda`ba.

“Ova e prva vakva investicija vo Makedonija. Hrvatskata kompanija Agrokor, poznata vo celiot svet, investira{e 20

Na otvoraweto na otkupniot centar, Ivica Todori} be{e pridru`uvan od negoviot pomal sin Ivan

Navigator

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

3 FAKTI ZA...

2,3% 3,7% 2,1%

TRUMICA

STIRA

PROCENKI...

E zgolemen brojot na rabotnici vo industrijata vo avgust godinava vo odnos na avgust minatata godina Pove}e rabotnici se evidentirani vo sektorot Rudarstvo i vadewe kamen Porasna brojot na rabotnici vo industrijata vo periodot januari-avgust 2011 godina

MINISTER ZA FINANSII NA GRCIJA

NAIVNO I OPASNO E DA SE GOVORI ZA BANKROT NA GRCIJA

N

aivno i opasno e da se govori za bankrot na Grcija, otkako donesovme tolku te{ki re{enija i Grcite pravat tolku golemi `rtvi, za {estata tran{a da bide obezbedena, naglasi Venizelos vo intervju za vesnikot “Vima”.

Toj dade uveruvawe deka negovata zemja }e ja dobie {estata tran{a od spasuva~kiot zaem od Evropskata unija i Me|unarodniot monetaren fond, so ogled na toa {to zemjata gi usvoila neophodnite ekonomski merki.

KOJ E AGROKOR?

GIGANT ZA HRANA NA BALKANOT poliwa, zemjodelsko

60

Iljadi toni ovo{je i zelen~uk }e otkupuva otkupniot centar na Agrokor vo Strumica

20

milioni evra iznesuva vkupnata investicija na Agrokor vo Makedonija

milioni evra vo Makedonija.

Ovaa investicija }e donese siguren plasman na zemjodelski proizvodi, predvremen otkup, zemjodelcite }e imaat obuki za toa kakov proizvod da proizvedat, na koj na~in, so kakvi semiwa i }e go prilagodat svoeto proizvodstvo na potrebite na stranskite pazari”, istakna premierot Gruevski. Spored Gruevski, vleguvaweto na Agrokor vo Makedonija e nova etapa za plasman na makedonskite proizvodi.

“Od edna distanca za 15 godini zemjodelskoto proizvodstvo vo dr`avata }e go delime na vremeto pred Agrokor vo Makedonija i po vleguvaweto na Agrokor vo Makedonija.

Od interes na dr`avata e da se privle~at {to pove}e vakvi investitori kako {to e Agrokor da izgradat vakvi otkupni centri vo koj{to } e gi otkupuvaat zemjodelskite proizvodi i }e gi plasiraat na svetskite pazari”, istakna Gruevski .

Premierot istakna deka, usp e{n ata so r a b ot ka so Agrokor ja potvrduvaat i planovite na hrvatskiot koncern da izgradi u{te eden otkupen centar vo Strumica, kade {to ve}e ja otkupile i sosednata parcela.

Na oficijalnoto otvorawe na otkupniot centar na Agrokor vo Strumica, osven premierot prisustvuva{e i vicepremierot i minister za finansii, Zoran Stavrevski, ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski, ministerot za zemjodelstvo, Qup~o Dimovski, gradona~alnikot na Strumica, Zoran Zaev, kako i pove}e biznismeni od zemjata.

VESTI...

EVANGELOS VENIZELOS

ALEKSANDRA SPASEVSKA zemji{te, planini, {umi, spasevska@kapital.com.mk

O

vesnici, kiosci, pla`i, izvori, polici... Toj saka d mala proda bide sopstvenik na se”, davnica za cve} vaka hrvatskite mediumi e do najgolem go opi{uvaat najbogatiot koncern na ~ovek na Balkanot, a i vo Balkanot. Ova Jugoisto~na Evropa, Ivica go izgradi hrvatskiot Todori}. Imperijata po~na biznismen Ivica Todori} da ja gradi so proizvodstvo za 20 godini. Delovniot na cve}e, a sega taa broi proekt Agrokor datira nad 50 kompanii, koi se od 1976 godina, a denes e vklu~eni vo mnogu sektori, vistinski xin vo proizpred se vo proizvodstvo i vodstvoto na hrana vo distribucija na hrana.

Isto~na Evropa. Vrabotu- Kako Todori} ja napravi va 35.000 rabotnici. ovaa imperija? Najgolem Todori} poseduva pove}e rast zabele`a na krajot od 90% od koncernot, a za od 80-te godini na midadeni krediti Evropskata natiot vek, koga zapo~na banka za obnova i razvoj da trguva so p~enica, (EBRD) dobi okolu 8% od maslo i drugi zrnesti kapitalot na kompanijata. proizvodi. Od 1989 godina Vo “carstvoto” na Todori} Agrokor e registriran se vklu~eni najpoznatite kako akcionersko dru{tvo hrvatski brednovi vo vo celosna sopstvenost na proizvodstvoto na hrana, Ivica Todori}. Denes vo kako sinxirot supermarketi ramkite na Agrokor ima Konzum, proizvoditelot na nad 50 kompanii, podeleni mineralna voda Jamnica, vo tri grupi - 22 komfabrikata za sladoledi panii za proizvodstvo na Ledo, najgolemata fabhrana, 17 za trgovija i rika za proizvodstvo na sedum od drugi granki. margarini Yvezda, mesnata Todori} go osnova Agrokor industrija PIK Vrbovac i preku kupuvawe na 77% PIK Vr{ac, koi se me|u od zadarskata kompanija najgolemite vo porane{na Sojare so kredit od Jugoslavija, i najgolemiot Zagreba~ka banka. Vo 1992 zemjodelski kombinat vo godina, Agrokor kupuva Hrvatska, Beqe. u{te dve drugi kompanii Kolkava e goleminata na Jamnica i Agroprerada, a Agrokor dovolno ka`uva ja osnova Lovno gospopodatokot deka delovnata darstvo-Mislovina. Edna edinica za zemjodelstvo godina podocna gi kupuva obrabotuva nad 130.000 Zvezda i DIP Turopole i hektari. Toa e okolu po~nuva da go gradi depolovina od vkupnoto lovniot objekt na Vukovarobrabotlivo zemji{te vo ska ulica vo Zagreb. NaMakedonija. jgolemata zdelka ja pravi “Ivica Todori} e od vo 1994 godina, koga gi onie lu|e koi ne znaat kupuva Ledo, Bobis, Silos za ra~na ko~nica. Toj ne mlinove Vinkovci, Solana znae za dosta, nikoga{ ne Pag, Unikonzum i ja osnomu e dovilno. Zgrap~uva

VO MAKEDONIJA VLEZE PREKU AGROFRUKTUS Vo Makedonija, Agrokor vleze preku kompanijata za otkup i distribucija na ovo{je i zelen~uk Agro Fruktus. Taa ve}e nekolku godini otkupuva zemjodelski proizvodi od Makedonija.

Agrofruktus e najgolemata hrvatska kompanija specijalizirana za otkup i proda`ba na ovo{je i zelen~uk na podra~jeto na Jugoisto~na Evropa. So godi{na isporaka od 200.000 toni, so proizvodstvo i otkup vo Hrvatska, BiH, Makedonija i vo Srbija i so proda`ba vo zemjite od Zapadna Evropa ostvaruva godi{en prihod od 100 milioni evra i e vitalen del od koncernot Agrokor. Kompanijata najmnogu otkupuva mandarini, jabolki, lubenici, diwi, praski, grozje, kompiri, domati i piperki.

60 SEKUNDI BRIFING

va Kreditna banka Zagreb.

Todori} prodol`uva da go {iri biznisot so kupuvawe na desetici kombinati, zemjodelski stopanstva, trgovski sinxiri i prehranbeni kompanii vo regionot. Denes se smeta za kral na hrvatskata prehranbena industrija.

Vo biznis-imperijata na Todori} se posvetuva osobeno vnimanie na razvojot na brendovite.

Koncernot poseduva okolu 60 brendovi vo Hrvatska, a del od niv se dobro etablirani i na Balkanot.

Najpoznat brend e Konzum, koj mu ja dava liderskata pozicija na Agrokor na hrvatskiot pazar vo trgovija na malo.

So kupuvaweto na trgovskiot sinxir VF komerc vo 2007 godina Agrokor stana pazaren lider vo trgovijata na malo i vo Bosna i Hercegovina.

AKVIZICII VO REGIONOT

Doa|aweto na noviot milenium be{e predznak za Agrokor da po~ne da se {iri i nadvor od Hrvatska. Plen prvo bea kompaniite od sosedstvo - bosanskite Ledo Чutluk, Sarajevski kiseqak i Velpro Sarajevo. Vistinsko ~udo be{e vlezot na srpskiot pazar. Po golemi peripetii, srpskite politi~ari mu ovozmo`ija na Todori} da gi kupi Frikom i Idea. Potoa gi prezede ungarskite Ledo i Foniodi.

Na teritorijata na pora-ne{na Jugoslavija, samo makedonskiot pazar ostana neosvoen. Duri godinava Agrokor go otvori otkupniot centar za ovo{je i zelen~uk vo Strumica. Svoja firma, Plodovi fruktus, vo Makedonija otvori pred nekolku godini, po prezemaweto na Anska reka od Valandovo.

Apetitite na Agrokor ne zastanuvaat ovde. Negova cel se golemite pazari vo Isto~na Evropa. Koncernot be{e eden od najserioznite kupuva~i na najgolemiot turski sinxir na supermarketi Migros. No, vo posleden moment Rahmi Ko~ go prodade Migros na britansko-turskata kompanija Aldi. No, Agrokor ostana zainteresiran za vlez na turskiot pazar.

prodol`uva na str.6

TIBOR VIDO[ NOV DIREKTOR VO MAKEDONSKI TELEKOM

O

dborot na direktori na Makedonski Telekom vo petokot go nazna~i Tibor Vido{ za nov rakovoden direktor za klu~ni pra{awa vo kompanijata.

Od strana, pak, na Odborot na direktori na T-Mobile Vido{ e izbran za izvr{en ~len na Odborot na direktori vo funkcija na glaven operativen direktor na mobilniot operator. Vo menaxmentot na dvete kompanii Tibor Vido{ doa|a od Ungarija. Toj ima golemo profesionalno iskustvo vo pove}e me|unarodni korporacii. Doa|a na mestoto na Klaus Miler, koj poradi prodol`uvawe na svojata profesionalna kariera na druga pozicija vo ramki na Doj~e telekom grupacijata se povle~e od poziciite na koi be{e vo izminatite ~etiri godini.

MAKPETROL OSNOVA FIRMA VO SOLUN

M

akpetrol osnova firma vo Solun, vo sosedna Grcija, ~ie ime e Petrolmak. Stanuva zbor za akcionersko dru{tvo so osnova~ki vlog od 350.000 evra, a Makpetrol e 100% sopstvenik.

Kako {to informiraat od kompanijata, novoto dru{tvo }e trguva so nafta i nejzini derivati, vklu~uvaj}i i fizi~ki gas, nivna prerabotka i standardizacija, trgovija so masla za podma~kuvawe i nivni proizvodi, kako i ostanati dejnosti navedeni vo osnova~kiot akt.

“Skrateniot naziv na dru{tvoto e Petrolmak S.A. Sedi{teto se nao|a vo Solun, Grcija. So rabota } e po~ne po zapi{uvaweto vo registarot na akcionerskite dru{tva na prefekturnata uprava vo Solun”, soop{tuvaat od kompanijata. Чlenovi na Upravniot odbor se Karlo Zmaj{ek, Filip Чadikovski i Nikolaos Modiotis, koj voedno e imenuvan i za zastapnik na novoosnovanata firma.

SMENI VO NADZORNIOT ODBOR NA OHRIDSKA BANKA

D

osega{niot pretsedatel na Nadzoren odbor vo Ohridska banka, Didier Renier, e razre{en od funkcijata, a na negovo mesto e nazna~en Didier Kolin, od Sosiete `eneral od Pariz. Noviot pretsedatel na Nadzorniot odbor dobi soglasnost i od guvernerot na Narodnata banka na Makedonija, Dimitar Bogov.

Vo prvata polovina od godinata, Ohridska banka ostvari pozitiven finansiski rezultat vo iznos od 14,2 milioni denari, {to e za 71,1% pove}e vo odnos na istiot period lani.

Neto-kamatniot prihod vo tekovnata nasproti prethodnata godina e povisok za 10,5%, pri {to realiziranite prihodi od kamata se za 14,9% povisoki od soodvetniot period lani.

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2,164.01 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Na javna aukcija na Berzata se sklu~ija dve transakcii. Se prodadoa 886 prioritetni akcii od @ito Karaorman Ki~evo, za vkupna vrednost od 6,9 milioni denari i 2.142 prioritetni akcii na Transkop Bitola, za vkupna suma od 3,4 milioni evra.

Indeksot MBI-10 minatata nedela porasna za 1,37% i vo petokot zatvori na 2.164,01 indeksni poeni.

Standardno, najgolem promet se ostvari so akciite na Komercijalna banka i Makedonski Telekom. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Македонија турист

2,600.00 +80,00

+3,17%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Стопанска банка Скопје

350.00 7 89% -7,89%

-30,00

DOW JONES 13,000 12,500 12,000 11,500 11,000 10,500 10,000 9,500 07/07 17/07 27/07 06/08 16/08 26/08 05/09

11,055.10 -0,89% 0 89%

Svetskite berzi se uni{teni od raste~kiot strav za mo`en bankrot na Grcija. Mnogu evropski lideri i investitori se ubedeni deka Grcija }e se soo~i so bankrot vo slednite nedeli ili meseci. Kako rezultat na toa, vo petokot amerikanskite indeksi otvorija na niski vrednosti, a Dau Xons padna za 130 poeni samo vo prviot polovina ~as od trguvaweto.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5,092.26 8,700.29 1,145.01 2,447.26 5,493.94 761.17

VALUTI

-2,01% -0,01% -1,33% -1,35% -2,58% -0,15%

£ €

€ $

1.1539

1.3503

+0,5%

-0,8%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1,623.20 +0,36% 0 36% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

102.88 -1,03% 1 03% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Dejvid Kamerun Prioritet za vladata na Velika Britanija e sreduvaweto na aktuelnata kriza so dolgovite vo evrozonata, kako i za`ivuvaweto na ekonomijata vo EU i reformiraweto na Unijata

Politika / Pari / Dr`ava

6

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

PRV NA LISTATA NAJBOGATI HRVATI pored hrvatskoto izdanie na magazinot “Forbs”, Sceneto najbogat Hrvat e Ivica Todori}, so bogatstvo prona 538 milioni evra. Sporedbata na bogatsvoto na Todori} i BDP na Hrvatska, go rangira{e vo 2008 godina kako sedmi najbogat ~ovek vo svetot. Pred nego bea samo Ingrad Kampard (Ikea), Karlos Slim, Miroslav Mi{kovi}, Lak{mi Mital, Bo{ko [rot (Pivovarna La{ko) i Oleg Deripaska.

Todori} ima dva sina, Ante i Ivan, i edna }erka Iva, koi se vklu~eni vo biznisot i rabotat vo Agrokor. Kako negov naslednik najverojatno }e bide negoviot najstar sin Ante, koj e ~len na Odborot na direktori vo Agrokor i izvr{en potpretsedatel na delot na Agrokor za trgovija.

PRIHODITE NA AGROKOR STAGNIRAAT, DOBIVKATA 21 MILION EVRA prihodi na koncernot Agrokor vo 2010 godina Vkuni,kupnite iznesuvaat 3,8 milijardi evra ili 26,5 milijardi a neto-dobivkata na celata grupacija iznesuva 21 milion evra, sporedeno so prethodnata godina, prihodite na Agrokor stagniraat, odnosno porasnale za samo 0,1%.

Spored izve{tajot od kompanijata, restrukturiraweto na svoite biznisi vo Srbija, za prv pat od 2005 godina ima pozitiven pridones vo dobivkata. Stagnacijata na prihodite od kompanijata ja objasnuvaat so deprecijacijata na srpskiot dinar, vo sporedba so kunata. Vo 2010 godina investiciite na Agrokor iznesuvale 1,3 milijardi kuni ili 175 milioni evra, {to e za 40 milioni evra pove}e sporedeno so 2009 godina. Vkupniot dolg na kompanijata porasnal na 1,3 milioni evra.

TODORI] VTOR ZEMJOPOSEDNIK VO SRBIJA! vica Todori} se pove}e go osvojuva srpskiot I pazar, kade poseduva 8.500 hektari obrabotlivo zemji{te. So kupuvawe na firmite Frikom i Dijamant toj avtomatski dobil 8.500 hektari oranici iako stranci ne mo`e da bidat zemjoposednici vo Srbija, pi{uva Slobodna Dalmacija.Todori} denes od tie nivi godi{no sobira pove}emilionski rod, no poznava~ite na sostojbite velat deka negova glavna cel e prodavawe na zemjata po pove}ekratno pogolema cena.

UNIKREDIT GO NAMALI REJTINGOT NA AGROKOR Hrvatskiot gigant vo proizvodstvo na hrana, na nivo na cela korporacija vrabotuva 35. 000 lu|e. Centarot vo Strumica }e startuva so 300 vraboteni prodol`uva od str.5 No, sega glavna gri`a na Todori} e vlezot vo Slovenija, so kupuvawe na trgovskiot gigant Merkator.

Dokolku se ostvari ovaa transakcija, Agrokor }e bide najgolema kompanija za proda`ba na malo vo Isto~na Evropa.

No, ne mu odi lesno vo Slovenija, kade se vodea pove}e debati dali treba Merkator da bide prezemen od Agrokor ili da ostane vo slovene~ka sopstvenost. Prviot obid za vlez vo Merkator ne uspea, no Agrokor ostanuva uporen.

So po~nuvawe na vtoriot

krug, Agrokor povtorno gi razbranuva politi~kite i biznis krugovi vo Slovenija.

Ponudite treba da se dostavat najdocna do sreda. Vo igra povtorno e Agrokor.

Akcionerite na Merkator, koi imaat vkupno 50,03% od akciite, vo juni godinava potpi{aa dogovor za zaedni~ka proda`ba.

Na prethodniot konkurs, koga se prodavaa 23,34% od akciite, koj go raspi{a Pivovarna La{ko, najdobra cena ponudi Agrokor, no ponudata be{e odbiena i se odlu~i da se odi so nova. Slovenija toga{ iska`a stravuvawe deka slovene~koto zemjodelsko

proizvodstvo, koe go otkupuva Merkator, }e bide dovedeno vo opasnost za{to hrvatskiot gigant bi mo`el da se potpre na proizvodstvoto od sopstvenite fabriki vo Hrvatska i od drugite zemji, so {to slovene~kite zemjodelci bi ostanale bez mo`nost da go plasiraat sopstvenoto proizvodstvo. Merkator otkupuva zemjodelski proizvodi od Slovenija, za koi se smeta deka direktno ili indirektno se proizveduvaat od okolu 100.000 zemjodelci vo dr`avata. „Agrokor na nekolku golemi evropski banki im isprati neformalen dopis, vo koj

Proizvodite od otkupniot centar vo Strumica }e se izvezuvaat vo pet evropski zemji, a proizvodstvoto vo ovoj otkupen centar podrazbira najmoderen na~in na pakuvawe i menaxirawe

iska`a interes da go finansiraat otkupot na akciite na slovene~ki Merkator”, pi{uva slovene~kiot vesnik “Finance”. Vesnikot citira izvori na Agrokor, koi tvrdat deka parite za prezemawe na Merkator ve}e bile obezbedeni u{te pri prvi~nata ponuda na Agrokor.

Sepak, Agrokor }e ja objavi novata ponuda za Merkator najdocna esenva, a se {pekulira deka }e bide pomala od prethodnata. Na prvoto naddavawe za 23,34% od akciite na Merkator Agrokor ponudi 206 evra za akcija, za podocna cenata da ja zgolemi na 221 evro.

nikredit, edna od bankite koja e potencijalen finUgo namali ansier na Agrokor vo obidot da go kupi Merkator, rejtingot na koncernot od dobar na stabilen poradi informacijata deka ima golem dolg. Spored bankata, Agrokor na krajot od 2010 godina imal dolg od 9,2 milijardi kuni (1,224 milijardi evra). Od ovaa suma, najgolema stavka e korporativnata obvrznica od 450 milioni evra, koja kompanijata za nekolku godini treba da ja vrati odedna{ i za koja sekoja godina pla} a kamata od 10%.

I pokraj predupreduvaweto od Unikredit, od Agrokor tvrdat deka se stabilni. Todori} za slovene~kiot vesnik „Finance” izjavi deka Agrokor ima stabilna struktura na kapitalot so nad 80% dolgoro~ni obvrski, a situacijata se podobruva.

“Ova }e go pretstavime koga }e ja dademe ponudata za Merkator”, istakna Todori}.

Kako potencijalni kreditori na hrvatskiot koncern vo prezemaweto na Merkator se i Rajfajzen i Erste banka, germanskata Doj~e bank, francuskata Sosiete `eneral, italijanskata Intesa Sanpaolo, Unikredit i Mediobanka, {vajcarskata UBS. Kupuvaweto najverojatno }e go podr`at i EBRD i Me|uarodnata finansiska korporacija.

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

Politika / Pari / Dr`ava

POPLAKI, TEPA^KI I DEFICIT POPI[UVA^I

7

PREGLED VESTI

EKIPIRANI EDVAJ POLOVINA POPI[UVA^KI PAROVI! MAKSIM RISTESKI

D

risteski@kapital.com.mk

va dena po po~etokot na popisot samo vo Bitola nedostasuvaat pove}e od 300 Albanci-popi{uva~i zatoa {to nikoj ne gi predvidel nesakanite posledici od slu~ajniot kompjuterski izbor na u~esnici od administracijata. Od popi{uva~kite parovi niz dr`avata se ekipirani samo od 50% do 60%, a golem broj od izbranite popi{uva~i baraat izzemawe od obvrskata. Barawata doprva }e gi razgleduvaat stru~ni komisii.

Portparolot na Dr`avnata popisna komisija, Kiril Barbareev, objasnuva deka pri~inata za mnogubrojnite barawa za izzemawe se posledica na randomiziraniot kompjuterski izbor, {to e sproveden bez mehanizmi za onevozmo`uvawe da se anga`iraat vraboteni vo dr`avnite institucii na na~in {to }e go popre~i nivnoto funkcionirawe: “Vo odreden sektor {to ne mo`e da funkcionira bez pretstavnici na odredena etni~ka zaednica, kako, na primer, turskata redakcija vo Makedonskata radiotelevizija, izbrani se site vraboteni od turska nacionalnost. Redakcijata ne bi mo`ela da funkcionira ako site u~estvuvaat vo popisot”, objasnuva Barbareev.

Poradi ovoj haos ekipiraweto na popi{uva~kite parovi e seriozno ote`nato, no Barbareev uveruva deka toa }e se kompenzira so anga`manot na ve}e formiranite dvojki: “I so 60%-70% mo`e da se zavr{i popi{uvaweto, veli toj.

Vo me|uvreme, Vladata isprati soop{tenie deka nema da gi tolerira popi{uva~ite koi begaat od obvrskata: “Site boleduvawa i drugi dokumenti vrz osnova na koi popi{uva~ite od redovite na administracijata baraat izzemawe, }e bidat predmet na proverka od stru~ni lekarski komisii i sekoja zloupotreba }e se kazni”.

Problemite ne zapiraat i vnatre vo Dr`avnata popisna komisija, kade se soo~uvaat i so poplaki od u~esnicite vo popisot, me|u koi ima i takvi {to se odnesuvaat na fizi~ki presmetki, kako onaa vo Tetovo, me|u ~len na popisna komisija i dr`aven popisen instruktor, pri {to neizbe`na bila policiska intervencija. Barbareev veli deka poplakite vnimatelno } e bidat razgledani, za{to vo odredeni slu~ai se rabotelo

SALI BERI[A VO OKTOMVRI VO SKOPJE

A

lbanskiot premier, Sali Beri{a, }e dopatuva vo oficijalna poseta na Makedonija kon krajot na sledniot mesec.

Tiranskite mediumi javuvaat deka glavni temi na koi Beri{a saka da razgovara so negoviot doma}in, makedonskiot premier, Nikola Gruevski, se zabrzuvaweto na procesot za slobodno dvi`ewe na gra|anite na dvete zemji, {to podrazbira minuvawe na granicata samo so li~na karta, potoa evroatlanskite perspektivi na Makedonija, unapreduvawe na bilateralnata i regionalna ekonomska sorabotka i implementacijata na Ohridskiot dogovor.

Albanskiot premier po pokana na Gruevski vo Makedonija treba{e da prestojuva vo maj minatata godina, no kako {to toga{ oficijalno soop{ti kabinetot na Beri{a, posetata be{e odlo`ena poradi negovata prezafatenost, no i poradi politi~kata kriza vo Albanija.

POPOSKI VO BORDO SO KOLEGITE OD EVROPSKATA NARODNA PARTIJA

[

Zavodot za statistika se obide da ja smiri napnatosta so zaedni~kata pres-konferncija so direktorot na Evrostat, Piter Everaers, koj ne {tede{e komplimenti za direktorkata Blagica Novkovska i podgotovkata na celata operacija za senzibilna me|uetni~ka situacija.

DA SE VERUVA ILI NE, PRA[AWE E SEGA? Situacijata na teren definitivno poka`uva deka politi~kite problemi koi go doveduvaa vo pra{awe odr`uvaweto na popisot do posleden moment, negativno vlijaele i vrz tehni~kite podgotovki za popisot, {to s$ zaedno }e frli golema senka vrz popisnite rezultati.

Dr`avniot zavod za statistika se obide da gi vrati rabotite pod kontrola so pres-konferencijata odr`ana vo sabotata, na koja go obezbedi prisustvoto na prviot ~ovek na evropskata statistika, direktorot na Evrostat, Piter Everaers. Iako toj ne {tede{e komplimenti za Zavodot za statistika i za negovata direktorka, Blagica Novkovska, iznesuvaj} i ocenka deka popisot vo Makedonija bil izvoneredno podgotven i deka o~ekuva uspe{no da zavr{i, toa ne go izbri{a gor~liviot vkus {to go ostavi ostavkata na

VESNA JANEVSKA “Vremeto }e poka`e”, veli taa na ocenkite deka popisot e odli~no podgotven. Taa podnese ostavka od pretsedatel na Dr`avnata popisna komisija so dramati~en javen nastap vo koj obvini deka se podgotvuva popisen falsifikat so nepo~ituvawe na Zakonot za popis

porane{nata pretsedatelka na Popisnata komisija, Vesna Janevska, podnesena samo den pred konferencijata i nekolku ~asa pred po~etokot na popisot. Janevska vo razgovor za “Kapital” odbi da dade dopolnitelno obrazlo`enie za ostavkata osven ona {to go izjavi vedna{ po podnesuvaweto, deka se podgotvuva golem popisen falsifikat pod pritisok na Albancite vo Komisijata i na albanskiot politi~ki vrv.

Na pra{aweto kako & izgleda ova obvinuvawe vo svetlinata na pozitivnite o~ekuvawa na Piter Everaers za popisot vo Makedonija, Janevska kratko odgovori: “Vremeto } e poka`e”.

Kvalitetot na popisot }e bide ocenet vo izve{tajot na Evropskata komisija za napredokot na Makedonija za slednata godina, istakna Everaers, koj svojot optimizam deka } e bide sporevedena korektna statisti~ka operacija go temeli na ocenkata deka zemjata uspe{no gi implementirala preporakite na Evrostat vo Zakonot za popis. Od tie pri~ini prviot evropski statisti~ar

prepora~al lajt-monitoring na popisot kaj nas: “Siguren sum vo kvalitetot na metodologijata na Zavodot za statistika i zatoa prepora~avme lajt-monitoring.

Sigurni sme i deka podatocite od popisot }e bidat dobro sobrani, iako sme svesni za kompleksnosta na va{eto op{testvo”, istakna Everaers.

Na konferencijata vo Zavodot kone~no be{e razre{ena i dilemata {to ja predizvika poslednata kriza vo Popisnata komisija – dali licata koi pove}e od 12 meseci se nadvor od zemjata treba da bidat popi{ani samo zatoa {to vo tekot na prethodnata godina nakratko prestojuvale vo Makedonija. Vo toj kontekst Everaers go potencira{e zna~eweto na poimot “mesto na voobi~aeno `iveewe”, koj albanskata zaednica vo zemjava go oceni kako sporen: “Za da se izbegne dvojno popi{uvawe se koristi konceptot “mesto na voobi~aeno `iveewe”. Na primer, ako se pravi popis vo Avstrija, toj se odnesuva samo za tie lica {to se tamu. Ako nekoj od Makedonija `ivee tamu pove}e od 12 meseci toj tamu }e bide popi{an”, istakna Everaers.

Dopolnitelno pojasnuvawe dade i Novkovska: “Samo tie koi se otsutni pomalku od edna godina }e vlezat vo kategorijata vkupno voobi~aeno naselenie, i samo za niv }e se pravat planovi vrz baza na popisot. A kolku vkupno Makedonci i Albanci od Makedonija ima vo Evropa nie }e doznaeme preku popisite vo drugite zemji kade {to `iveat lica so poteklo od zemjava”, re~e direktorkata na Zavodot za statistika.

efot na makedonskata diplomatija, Nikola Poposki, vo Bordo, Francija, u~estvuva na rabotniot sostanok na ministrite za nadvore{ni raboti od Evropskata narodna partija, kade {to edna od temite e isto~noto partnerstvo i va`nosta na ekonomskata sorabotka vo negovite ramki.

“Osobeno be{e potencirana zna~ajnosta na ekonomskata sorabotka i presretnuvaweto na o~ekuvawata na zemjite na isto~nata granica na EU, vo kontekst na ona {to objektivno mo`e da go o~ekuvaat od EU. Na{iot region be{e spomnat vo kontekst na potvrduvawe na prezemenite obvrski u{te od Samitot vo Solun vo 2003 godina.

Neosporno e deka site zemji od balkanskiot region se gledaat kako idni zemji-~lenki na EU”, izjavi Poposki.

EU, spored ministerot, poka`uva isklu~itelen kapacitet za solidarna poddr{ka na site svoi ~lenki, a takov pristap toj o~ekuva i tie da imaat kon na{ata perspektiva za pristapuvawe kon EU.

[LUMBER@E ZAGRI@EN ZA SOSTOJBATA SO MENIUMITE

S

pored francuskiot ambasdador @an-Klod [lumber`e sostojbata so mediumite vo Makedonija e zagri`uva~ka ve}e podolgo od edna godina: “Puralizmot na mediumite, kritikite kon vlasta, no i postoeweto nezavisno telo za regulacija se su{tinski elementi za informirawe na gra|anite, no i za dobroto funkcionirawe na demokratijata. Znam deka postojat ogromni te{kotii so koi se soo~uva mediumskiot sektor, kako, na primer, nedostig od finansiska transparentnost, politi~ki pritisok, no isto taka i obvrzuvawe kon profesionalnost na novinarite, seto toa treba da pretstavuvaat pri~ini za valsta da bide mnogu popretpazliva i da ne se zadovoli od namaluvawe na mediumskiot prostor vo zemjata, tuku tokmu sprotivnoto”, pora~uva ambasadorot vo intervju za Radio Slobodna Evropa.

Za Izve{tajot za napredokot na zemjava, koj go izgotvi EK, [lumber`e veli deka ne mo`e da predvidi dali Makedonija }e dobie preodna ocenka vo izve{tajot.

Okolu sporot so Grcija za imeto toj veli deka mnogu e te{ko da zboruva nekoj koj ne u~estvuva vo samite pregovori zatoa {to odredeni raboti se slu~uvaat vo Wujork, me|u Skopje i Atina, mo`ebi i na drugo mesto.

VMRO-DPMNE: SDSM SE PROTIVI NA DOBRITE PROEKTI VO SKOPJE

O

poziciskata SDSM poradi sitni partiski interesi e pre~ka za dobrite proekti vo Skopje, obvini ~lenot na VMRO-DPMNE, Vladimir Bah~ovanski.

“Gi povikuvame gradskite i esnaf lu|e vo SDSM, koi intimno znaat deka sme vo pravo, da pomognat nivnata partija da ne bide pre~ka na dobrite proekti vo Skopje, poradi sitni partiski interesi”, re~e Bah~ovanski.

Spored nego opozicijata ne saka da se gradat bulevari, katni gara`i, moderni ulici, objekti od interes na gra|anite i na ekonomijata poradi toa {to SDSM ne saka da se postavuva pra{aweto zo{to ne se gradelo porano, vo vreme koga SDSM be{e na vlast.

Od SDSM odgovorija deka partijata nema ni{to protiv dobrite proekti, no ja poddr`uva inicijativata na gra|anite od Centar potpi{ana od 1.400 `iteli na Urbanata zaednica „Robert Gajdi}”, za{to se sprotistavuva na proekt koj bil sprotiven na Generalniot urbanisti~ki plan i so koj se uni{tuvalo zeleniloto i prostorot za igra na decata.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

“KAPITAL” NA ME\UNARODNIOT TEHNI^KI SAEM VO PLOVDIV

MODERNI TEHNOLOGII NA SOLARNA ENERGIJA VO FOKUSOT NA KOMPANIITE

Iako regionot se soo~uva so ekonomska kriza, a nelikvidnosta na kompaniite e zaedni~ki problem kako za makedonskite firmi, taka i za srpskite, bugarskite i gr~kite kompanii, eden od najpresti`nite tehni~ki saemi vo Evropa gi obedini najgolemite proizvoditeli od regionot. Delegacija od pove}e biznismeni be{e prisutna na saemot na pokana na Prokredit banka, so ideja pove} e da gi zbli`i svoite klienti me|u sebe, me|utoa i da im ovozmo`i probiv na novi pazari ALEKSANDAR JANEV

N

janev@kapital.com.mk

ovite tehnologii i ma{ini {to gi nudat kompaniite se orientir aat kon za{tita na okolinata i primena na solarnata energija. Me|unarodnot tehni~ki saem vo Plovdiv, koj zavr{i vikendov, pomina vo znakot na novata generacija tehni~ki proizvodi koi ne ja zagaduvaat okolinata i se energetski poefikasni.

Iako regionot se soo~uva so ekonomska kriza, a nelikvidnosta na kompaniite e zaedni~ki problem kako za makedonskite firmi, taka i za srpskite, bugarskite i gr~kite kompanii, eden od najpresti`nite tehni~ki saemi vo Evropa gi obedini najgolemite proizvoditeli od regionot. Edinstvena makedonska kompanija koja go pretstavi svoeto rabotewe pred posetiteli od nad 40 dr`avi be{e ~eli~arnicata K

O

M

E

R

Me|unarodniot tehni~ki saem vo Plovdiv e eden od najpresti`nite saemi vo Evropa. Godinava prisutni bea kompanii od 44 zemji od svetot Makstil. Makedonskite biznismeni bea prisutni samo kako posetiteli, no so cel da ostvarat novi kontakti so potencijalni partneri od drugite zemji. Delegacija od pove}e biznismeni be{e prisutna na saemot na pokana na Prokredit banka, so ideja pove}e da gi zbli`i svoite klienti me|u sebe, me|utoa i da im ovozmo`i probiv na novi pazari.

“Generalno pozitivni se C

I

J

A

L

E

N

Makstil be{e edinstvenata makedonska kompanija koja go ponudi svoeto proizvodstvo pred brojnite posetiteli na Saemot vo Plovdiv

vpe~atocite od prisustvoto na saemot, osobeno bidej} i be{e {ansa da se zapoznaeme so potencijalni partneri od drugite zemji. Nie ve}e na~elno dogovorivme sorabotka so edna kompanija od Gruzija, za implementacija na informati~ki sistem za digitalizacija na rabotata na nivnoto Ministerstvo za zdravstvo. Osven so kompanijata od Gruzija, razmenivme kontakti za sorabotka i so O

G

L

A

S

nekolku drugi firmi od regionot. Sekako deka najva`na e poddr{kata od bankata, i ova e odli~na ideja na Prokredit {to im ovomo`i na del od svoite klienti da prisustvuvaat na ovoj zna~aen saem”, izjavi direktorot na Riversoft Computers, @arko Milenkovski.

Na saemot vo Plovdiv svoite novi proizvodi gi ponudija kompanii od 44 zemji, me|u koi nekoi od najpoznaK

O

M

E

R

Prokredit banka povede dvaesetina svoi klienti na Saemot so cel da osvtarat kontakti so potencijalni partneri od drugite zemji

tite kompanii od Avstrija, Germanija, Turcija, Grcija, Rusija.

“Saemot e odli~na mo`nost sekoga{ da se doznaat najnovite trendovi na pazarot i da se vospostavat kontakti so drugi biznismeni za sorabotka i probiv na kompanijata na novi pazari.

Zaedni~ki e vpe~atokot na site deka krizata s$ u{te e silno prisutna vo ekonomijata, i proizvodite {to se C

I

J

A

L

E

N

nudat se vsu{nost nekakov vid re{enie na izmenetite uslovi na pazarot”, izjavi direktorot na kompanijata za trgovija so ~eli~ni profili i cevki SIM od Srbija, Isidor Rajkov.

Saemot ponudi 80 tehni~ki inovacii, kako rezultat na opredelbata na kompaniite da se prilagodat na novite uslovi na pazarot {to gi nametna svetskata ekonomska kriza.

O

G

L

A

S

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

NEMA KRAJ ZA SOMNITELNITE TENDERI

ITNO DA SE VOVEDAT KAZNI VO ZAKONOT ZA JAVNI NABAVKI! ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

D

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

r`avnite institucii zloupotrebuvaat pari od Buxetot, a malverzaciite nikoj ne gi sankcionira.

Javnite nabavki preku koi se tro{at stotici milioni evra od Buxetot, pretstavuvaat instrument so koj se pravi najgolemiot finansiski kriminal, analiziraat antikorupciskite eksperti.

Deka ova e vaka, potvrduvaat i izve{taite na Dr`avniot zavod za revizija, koi postojano obelodenuvaat naodi za nezakonsko i neefikasno tro{ewe pari, no potoa istite zavr{uvaat samo vo fiokite na instituciite, bez kazni za odgovornite.

Od Antikorupciskata komisija dosega pratile duri 115 prijavi za zloupotreba na dr`avni pari do Javnoto obvinitelstvo, no ottamu s$ u{te nemaat pokrenato niedna inicijativa.

Spored ekspertite, glaven problem e {to Zakonot za javni nabavki ne sodr`i kazneni odredbi koi }e gi sankcioniraat prekr{itelite.

"Pokraj toa, Javnoto obvini-

telstvo ne treba da bide pasivno i so godini da ~eka podatoci za da reagira.

Celata sorabotka so MVR treba da se podobri, za da se obezbedi podobar rezultat vo sankcionirawe na zloupotrebite. Treba da se anga`iraat i specijalni obviniteli za finansiski kriminal”, ocenuva Vawa Mihajlova, antikorupciski ekspert.

Centarot za gra|anski komunikacii (CGK), koj go monitorira procesot na javnite nabavki vo zemjava, so godini zabele`uva na istite problemi - poni{tuvawe na nabavkite, visoki kriteriumi koi diskriminiraat i postojan porast na dogovorite sklu~eni vo ~etiri o~i. Sekoj tret tender se poni{tuva, a kriteriumite za u~estvo se naj~esto mnogu visoki so {to se ograni~uva konkurencijata.

Vo prvite {est meseci od godinava vo re~isi tretina od postapkite imalo od nula do dvajca u~esnici. Vo vtoriot kvartal sklu~eni se neposredni spogodbi vo visina od 12,3 milioni evra. Dopolnitelno, usvoeni se samo 21,4% od dostavenite `albi nasproti 31% na usvoeni `albi vo 2010 godina.

“Ve}e podgotvuvame inicijativa za zakonski izmeni, vo koj pokraj stesnuvawe na {irokiot prostor za

DIREKTORITE NA BOLNICITE NEGIRAAT DEKA SE RASFRLALE SO PARI

poni{tuvawe na postapkite, kako i namaluvawe na vrednosta na aneks-dogovorite, koi sega mo`at da iznesuvaat i do 30% od osnovniot dogovor, me|u drugoto, }e predlo`ime i voveduvawe kazneni odredbi”, komentira Sabina Faki} od Centarot za gra|anski komunikacii.

I MEDIUMITE MOL^AT Molkot na ins t u t uciite za sankcionirawe na zloupotrebata na dr`avnite

SORABOTKA NA STOPANSKATA KOMORA I BSI

PROMOCIJA NA SISTEMITE ZA UPRAVUVAWE

S

topanskata komora na Makedonija zaedno so dolgogodi{niot partner BSI (British Strandards Institution) na poleto na implementacija i sertifikacija na Sistemite za upravuvawe so kvalitet odr`uvaat nastani i seminari za kompaniite od site dejnosti. Celta e zapoznavawe so benefitite od ovie sistemi.

Na seminarite u~estvuvaat pretstavnici od regulatorni tela, koi kompaniite gi zapoznavaat so legislativata od odredena dejnost, i pretstavnici na kompanii, koi preku prezentirawe na iskustvoto od implamentiranite standardi i sertifikuvani sistemi gi istaknuvaat site benefiti.

Od Stopanskata komora informiraat deka tim od pretstavnici na BSI vo Belgrad i vo Skopje, zaedno so Komorata, gi dr`at prvite seminari, koi se samo po~etok na agendata za nivno odr`uvawe niz cela zemja i vo Srbija, Crna Gora, Kosovo, Albanija. BSI kancelarijata e so sedi{te vo Turcija, a preku svoj pretstavnik vo Skopje e odgovorna za sertifikacija na Sistemite za upravuvawe vo ovie zemji.

“Na seminarot koj na 28 septemvri se odr`a vo Belgrad prisustvuvaa pove}e od 25 pretstavnici od srpskite banki, a pr-

ezentacii ima{e Ozlem Unsal, country manager na BSIkancelarijata vo Turcija, koja gi potencira{e ulogata, zna~eweto, celite, zada~ite i misijata na BSI kako svetska i renomirana institucija. Prezentacija za ISO 9001 i ISO 10002 napravi pretstavnikot na kancelarijata vo Skopje, Branislava Jovanovska.

Luixi Brusamalino, regionalen menaxer, gi pretstavi benefitite od ISO 27001. Izvr{niot direktor na Stopanskata komora, Jelisaveta Georgieva, ja pretstavi korista od implementacijata i sertifikacijata na ISO 9001:2008 vo Komorata”, informiraat od Komorata.

Na 29 septemvri vo Stopanskata komora se odr`aa dva seminari.

Na prviot u~estvuvaa 30 kompanii od osiguritel-

nata dejnost. Agencijata za supervizija na osiguruvaweto ja pretstavi legislativata vo ovaa industrija, pretsedatelot na Zdru`enieto na osiguruvawe, Traj~e Latinovski, se zadr`a na pridobivkite od standardite, a kompanijata Asseco SEE gi istakna benefitite od ISO 20000 i ISO 27001 standardi.

Na vtoriot seminar, na koj prisutni bea pove}e od 30 kompanii od pove} e industrii, pretstavnici od Ministerstvoto za ekonomija se zadr`aa na regulativata vo energetskiot sektor, Zdru`enieto za za{tita pri rabota gi prezentira{e odredbite od Zakonot za za{tita pri rabota, a pretstavnikot na BSI standardite za upravuvawe i za{tita na `ivotnata sredina ISO 14001 i OHSAS 18001.

Iako analizata za racionalnosta na tro{eweto kaj klinikite poka`a golemi razliki i vo cenite pri nabavka na isti proizvodi, del od direktorite za ~ija rabota ima zabele{ki gi otfrlaat naodite. Izve{tajot poka a deka nabavka na sistem za infuzija, Klini~kata bolnica od Tetovo platila 590 denari, dodeka, pak, za istata nabavka, specijalnata bolnica od Le{ok platila duri 3.186 denari.

Direktorkata na bolnicata od Le{ok, Verica Tofiloska, negira deka kupuvala proizvodi po povisoki ceni. Kako dokaz za svoeto tvrdewe taa go iznesuva faktot {to sistemot za infuzija go nabavuvale od istata kompanija, kako i tetovskata bolnica. Sepak, direktorkata ne se se}ava kolku to~no pari potro{ila: “Se raboti za gre{ka vo istra`uvaweto, bidej}i nabavkata ne be{e po taa cena. Duri i najskapite sistemi za infuzija ne ~inat tolku pari “, veli Tofilovska.

Od Fondot za zdravstveno osiguruvawe velat deka ne navleguvaat vo strukturata na toa kako klinikite gi tro{at parite.

“Ako menaxerot dobil lo{i tenderski uslovi sekoga{ mo`e da go poni{ti tenderot. Vo vakvi slu~ai treba da reagira Biroto za javni nabavki a podocna i Dr`avniot zavod za revizija”, veli portparolot, Branko Axigogov.

Golemite razliki vo cenata Axigogov gi objasnuva so pazarnata politika, Klini~kata bolnica vo Tetovo e pogolem subjekt koj po~esto vr{i nabavka i normalno e da ima popovolna cena vo odnos na bolnicata “Le{ok” koja e so mnogu pomal kapacitet.

pari go sledat i mediumite.

Istra`uvaweto na Centarot za gra|anski komunikacii, poka`uva deka samo 4% od temite za korupcija bile predizvik za novinarite.

Zagri`uva faktot {to s$ pove}e se namaluva brojot na tekstovi za korupcija, a tie mnogu retko imaat tretman na naslovnite stranici.

Za korupcija se pi{uva samo dokolku izvor e funkcioner, Ministerstvoto za vnatre{ni K

O

M

E

R

raboti ili nekoja politi~ka partija. Pri~nite za ova treba da se baraat vo zatvorenosta na instituciite, spregata me|u sopstvenicite na mediumite i politi~kite partii, nedovolnite sredstva C

I

J

A

L

E

N

i vreme koi se odvojuvaat za edna istra`uva~ka storija i slabata volja kaj novinarite koi odnapred otfrlaat da rabotat na istra`uvawe, bidej}i smetaat deka toa nema da ima nikakvo vlijanie.

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI FESTIVAL NA ZANAET^II VO STARA ^AR[IJA

M

inisterot za ekonomija, Vaqon Sara}ini, vo petokot go otvori festivalot na zanaet~ii vo Starata skopska ~ar{ija. Ovoj nastan se odr`uva vo ramkite na manifestacijata “Denovi na zanaet~istvoto”, a ovaa godina go nosi mototo “Bidi perspektiven - bidi zanaet~ija”.

Sara}ini najavi pogolema poddr{ka od dr`avata za spasuvawe i razdvi`uvawe na ovaa granka od proizvodstvoto, vo koja vo Makedonija pove}e od nekolku decenii slabo se investira.

“Starata skopska ~ar{ija treba da bide mesto na dru`ewe, sredbi, razgovori i dogovori i da se privle~at novi sili - novi u~enici koi }e gi izu~uvaat zanaetite, a majstorite da po~nat novi biznisi”, re~e ministerot.

Toj potseti na minatoto koga vo ~ar{ijata se sozdavale, kako {to re~e, bratski odnosi i ne bilo va`no koj kako se vika. Sara}ini pora~a taa slika za ~ar{ijata povtorno da se vrati.

“Vladata ima napraveno Strategija za razvoj na zanaet~istvoto so akciski plan od 2012 do 2020 godina i dosega napravi napori za poddr{ka na zanaet~istvoto preku voveduvaweto na regulatornata gilotina, obrazovanieto i obukite za zanaet~istvoto i dodeluvawe grantovi od 5.000 evra za nabavka na alat i oprema, kako i za stru~no obrazovanie”, objasni Sara}ini.

NA VINOSKOP ]E IZLAGAAT 25 VINARNICI

D

vaeset i pet vinarnici ovaa godina }e gi promoviraat svoite vina na manifestacijata “Vinoskop 2011”, koja po petti pat }e se odr`i na plo{tadot Makedonija. Nastanot }e trae ~etiri dena, od 5 do 9 oktomvri. Pokraj u`ivaweto vo najkvalitetnite makedonski vina, posetitelite }e mo`at da probaat i najrazli~na makedonska hrana. Organizatorite o~ekuvaat u{te pogolema posetenost od minatata godina poradi golemiot interes kako od doma{nite, taka i od stranskite posetiteli. Vinoto }e se slu`i vo stakleni ~a{i, a edna ~a{a }e ~ini 60 denari.

Osven makedonskite vina, }e se promoviraat i stranski vina.

Fimka [opova-Temova, eden od organizatorite na Vinoskop re~e deka interesot od stranskite vinarnici e mal, zatoa {to makedonskiot vinski pazar e nerazvien.

PRVA BALKANSKA AKADEMSKA KONFERENCIJA “@ENITE I BIZNISOT”

U

niverzitetot “Sv. Kliment Ohridski” od Bitola i Univerzitetot “Trakija” od Edrene, Turcija, vo petokot ja odr`aa prvata Balkanska akademska konferencija na tema “@enite i biznisot”. Na konferencijata u~estvuvaa profesori od dvata univerziteti koi se posveteni na ekonomskite nauki i biznisite.

Profesorkata Kimet Чalijurt, direktorka na Visokata {kola za sociologija vo Edrene, poso~i deka temata “@enite i biznisot” e posebno interesna i motivira~ka vo Turcija, bidej}i brojot na `eni koi direktno vlijaat vrz odlukite na kompaniite gledano od aspekt na nivnoto u~estvo vo upravnite i nadzornite odbori e vo opa|awe.

“Mnogu `eni so visoko obrazovanie, za `al, ne mo`e da u~estvuvaat vo rabotata ili da ~lenuvaat vo upravnite odbori na kompaniite. Opadnat e i brojot na zastapenost na `enite vo biznis-sektorot, bidej}i do pred 10 godini toj procent iznesuva{e 30, a sega se dvi`i okolu 24%”, istakna Чalijurt.

+ 30.09.2011

раст

Македонија турист РМДЕН04 РМДЕН03 РМДЕН02 РЖ услуги

+3,17% +1,84% +1,81% +1,58% +0,49%

30.09.2011

Стопанска банка Битола Жито лукс Гранит Макстил Комерцијална банка

-

пад

-7,89% -2,89% -2,03% -0,84% -0,84%

нова цена

2.600,00 94,00 95,00 96,00 207,00

нова цена

350,00 168,00 522,00 155,00 2.912,00

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

GERMANSKA TRADICIJA VO PROSTORIITE NA MERCEDES

OKTOBERFEST PETTI PAT VO SKOPJE!

So mnogu pivo i dobra hrana, vo prostoriite na Mercedes u{te edna{ se potvrdi makedonsko-germanskata sorabotka. Prisutnite izlegoa zadovolni od pettiot Oktoberfest, a organizatorite vetija deka nastanot }e prodol`i da se organizira

P

IVA BAL^EVA

ivo, kolbasi, odli~na muzika i mnogu nasmeani lica, e slikata od opu{tenata atmosfera na Oktoberfest, manifestacija koja se odr`a vo prostoriite na uvoznikot na Mercedes za Makedonija, kompanijata MakAutoStar. Skopje tradicionalno po petti pat e doma} in na ovoj nastan, na koj glaven sponzor e germanskiot avtomobilski brend Mercedes.

Ovaa godina bea pokaneti pove}e od 800 gosti, me|u koi i poznati imiwa od makedonskata estrada i politi~kata scena. Gostite imaa mo`nost da gi vkusat specijalitetite i pivoto koi gi ponudija makedonskite i germanskite firmi. Чesta za odr`uvawe na pozdravniot govor ja ima{e ambasadorkata na Germanija, Gudrun Elizabet [tajnaker, koja izjavi deka Germanija i Makedonija }e prodol`at da sorabotuvaat i da organiziraat vakvi nastani. Taa dodade deka ova e najdobra mo`nost za otslikuvawe na sorabotkata me|u dvete zemji.

Direktorot na Pretstavni{tvoto na germanskoto stopanstvo vo Makedonija, Mihail [mit, izjavi deka ovoj nastan e najdobra promocija za makedonskite i germanskite kompanii.

Toj istakna deka celta e da

se zajakne biznis-klimata me|u dvete zemji i da se podobri sorabotkata osobeno kaj kompaniite koi rabotat vo prehranbenata industrija.

“Golemo zadovolstvo pretstavuva odr`uvaweto na ovoj nastan, bidej}i petta godina po red sme organizatori na Oktoberfest vo Makedonija. So ova ja pretstavuvame sorabotkata me|u makedonsko-germanskite stopanski zdru`enija. Na{eto stopansko zdru`enie ima 150 ~lenki, a golem del od kompaniite se javuvaat kako sponzori na ovoj nastan. Ovaa godina o~ekuvame u{te pogolem broj gosti i od tie pri~ini go zgolemivme {atorot i ponudata na pivo i hrana, kade {to }e bidat poslu`eni golem broj bavarski specijaliteti. Oktoberfest postoi kako dolgogodi{na tradicija.

Iako godinava cenata na vleznicite e mnogu povisoka od prethodnite godini, toa ne gi spre~i lu|eto da dojdat na nastanot i da u`ivaat”, izjavi Mihail [mit.

Gostite mo`ea da u`ivaat vo ladnoto pivo i vo skarata, kako i dobriot zvuk na bendot koj ja podigna atmosferata vo {atorite. Gradona~alnikot na Skopje, Koce Trajanovski, be{e voodu{even od organizacijata na nastanot. Toj izjavi deka ova pretstavuva odli~na mo`nost za otvorawe nova sorabotka, zacvrstuvawe na ve}e postoe~kata, kako i odli~na mo`nost za Grad Skopje da se poka`e kako doma}in na manifestacija od vakov rang.

Ambasadorkata na Germanija vo Makedonija, Gudrun [tajnaker, so direktorot na Stopanskata komora na Germanija, Mihael [mit

Gradona~alnikot na Skopje be{e fasciniran od nastanot i izjavi deka vo opu{tena atmosfera sekoga{ se sklu~uvaat biznis-zdelki “Fasciniran sum od nastanot. Prisustvuvav i na minatogodi{niot Oktoberfest i smetam deka vo Skopje treba {to po~esto da se odr`uvaat vakvi manifestacii.

Organizacijata e na visoko nivo, a posetenosta e golema.

Ova pretstavuva odli~na mo`nost za zbli`uvawe na zemjite i na kompaniite, kako

i pro{iruvawe na sorabotkata”, izjavi Trajanovski.

Toj dodade deka ovaa tradicija treba da prodol`i, bidej}i mo`e da donese samo benefiti za zemjata.

Spored nego, opu{tenata atmosfera, so dobra hrana i pivo, mo`e da bide odli~en uslov za sklu~uvawe mnogu biznis-zdelki.

petok- 30.09.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,504 45,1737 70,6415 50,3842 43,7782 44,3624

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,55% 1,5% 0,37% 0,02%

6м 1,75% 1,7% 0,55% 0,07%

12м 2,08% 2,0% 0,85% 0,30%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,36% 1,3% 0,24% 0,00333%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

26.180.901,74

-6,34%

-17,43%

-24,14%

-14,71%

-22,73%

29.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.551.377,43

-3,93%

-14,69%

-21,09%

-19,04%

-23,19%

29.09.2011

Иново Статус Акции

16.533.256,60

-3,18%

-7,79%

-7,75%

-2,22%

-3,31%

29.09.2011

КД БРИК

36.230.609,18

-3,08%

-12,32%

-16,16%

-12,40%

-17,19%

29.09.2011

КД Нова ЕУ

19.928.452,37

-8,26%

-20,56%

-27,32%

-22,76%

-25,34%

29.09.2011

КБ Публикум - Балансиран

27.197.807,90

-4,41%

-11,53%

-14,23%

-10,21%

-12,22%

29.09.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.156.456,94

-0,20%

0,41%

1,60%

0,00%

0,00%

29.09.2011

КБ Публикум Паричен

51.294.261,67

0,26%

0,80%

0,00%

0,00%

0,00%

29.09.2011

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii PREGLED VESTI

NETRANSPARENTNO IZNAJMUVAWETO DELOVEN PROSTOR

OSUM OP[TINI SAMI ]E UPRAVUVAAT SO DR@AVNOTO GRADE@NO ZEMJI[TE

KIRIITE TAJNA PORADI STRAV OD CENOVEN PAD

O

sum op{tini dobija odobrenie od Vladata za sami da upravuvaat so dr`avnoto grade`no zemji{te.

Menaxiraweto so dr`avnoto grade`no neizgradeno zemji{te od deneska samostojno }e go vr{at op{tinite Berovo, Ko~ani, Ilinden, Probi{tip, [tip, Gevgelija, Bitola i Demir Kapija.

Pokraj niv, u{te 63 op{tini go ispolnile samo prviot uslov za upravuvawe so zemji{teto, no site se vo postapka za dobivawe odobrenie, informira{e ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski.

“Ovie op{tini gi ispolnija uslovite predvideni so Zakonot za grade`no zemji{te {to stapi vo sila na 1 juli godinava, {to zna~i usvoile godi{na programa za upravuvawe so dr`avno zemji{te, obezbedile dovolen broj licencirani op{tinski slu`benici i vospostavile sistem za elektronsko javno naddavawe i komisija za taa namena”, istakna Janakieski.

Pretsedatelot na ZELS i gradona~alnik na Grad Skopje, Koce Trajanovski, oceni deka op{tinite dobivaat mo`nost za pobrz lokalen ekonomski razvoj.

“Na edno mesto investitorot }e gi dobie site dokumenti i informacii za da mo`e da investira vo op{tinata”, poso~i Trajanovski.

“Sekoj gra|anin ili investitor }e mo`e da vr{i uvid vo tekot na javnoto naddavawe kako i da dobie pregled na realiziranite naddavawa i podatoci za po~etnite i krajnite ceni”, oceni Trajanovski.

Po~etnata cena za javnite nadadvawa e utvrdena so cenovnik, no ako ima potreba od namaluvawe ili zgolemuvawe Sovetot na op{tinata }e dostavi predlog do Vladata, koja }e ja donese krajnata odluka za eventualnata promena.

Sopstvenicite na biznis-zgradite vo Skopje javno ne gi objavuvaat cenite za iznajmuvawe prostor zatoa {to se pla{at od konkurencijata i od nivno namaluvawe, smetaat vo agenciite za nedvi`nosti

9%

MAJA BAJALSKAGEORGIEVSKA

bajalska@kapital.com.mk

C

enite za iznajmuvawe na delovniot prostor vo Skopje se netransparentni zatoa {to sopstvenicite na biznis-zgradite i proda`niot prostor se pla{at deka ako javno gi objavat, toa }e predizvika nivno namaluvawe.

Vaka poznava~ite na pazarot go objasnuvaat principot na rabota na gazdite na delovniot prostor vo Skopje, koj konsultantskata kompanija Forton MKA go oceni kako netransparenten vo svojata najnova analiza za pazarot na nedvi`nosti.

“Sopstvenicite na bizniszgradite ne davaat informacii za cenite dokolku ne se javi zainteresiran klient koj se identifikuval so prostorot koj se nudi. Iako cenite goredolu se istite i va`at za site, sopstvenicite ne gi objavuvaat javno. Samo dokolku nekoj e zainteresiran za uslovite za konkreten prostor, spremaat ponuda so ceni za konkretniot slu~aj”, veli Aleksandar Ivanov, direktor na agencijata za nedvi`nosti Adriatik 93.

Toj pretpostavuva deka pri~inata za vakvata sostojba na pazarot na nedvi`nosti e stravot od pad na cenite na delovniot prostor. A tie vo delot na biznis-kancelariite, spored analizata na Forton MKA, ve}e se namaleni za 9%.

Ili ako pred edna godina no-

padnaa cenite za iznajmuvawe biznis-kancelarii

ALEKSANDAR IVANOV

vite biznis-kancelarii koi se izgradija se izdavaa za 20-25 evra za kvadraten metar, sega tie se padnati na 15,5 evra.

Za prostorot od klasa A ve}e se pregovara za ceni od 10 do 15 evra za kvadrat, dodeka za prostoriite od klasa B cenite na kiriite odat od 7 do 12 evra za kvadrat.

“Minatata godina delovniot prostor po~na da se izdava po povisoki ceni, no potoa cenite po~naa da pa|aat.

Gazdite ne gi objavuvaat javno cenite zatoa {to se pla{at od konkurencijata, odnosno ako ka`at po koja cena go nudat prostorot toa mo`e dopolnitelno da gi namali cenite”, veli Ivanov.

Spored nego, ako vo Makedonija cenata za izdavawe na delovniot prostor pove}e zavisi od li~niot kontakt, vo regionot

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.164,01 МБИД 2.305,50 ОМБ 118,75

11.010,90

-1,61% -2,07%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.460,97

-3,17%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

NASDAQ 2.491,58

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 761,17

-0,15%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

2.600 2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

-2,17%

BRAZIL BOVESPA 53.270,40

-1,21%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.105,13

-1,76% -1,67%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 17.592,41

-1,13%

-1,46%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0,18%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.855,98

SOFIX 347,01

+0,11%

-1,91%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 618,65

ATHEX 788,45

+0,88%

35,00

Агробанка

4.559,00 Бадел 1862

ѓ

-21,63%

Звон два холд М1

1.550,00

Комерцијална

949,00

НИС Нови Сад

624,00

+6,39% -3,55%

Јадранско оси

+14,18%

Хрватски духа

-19,20%

3.390,00 93,00

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+150,00% -13,89%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

80,28$/барел BRENT

102,09$/барел

КД груп

9.600,00

Звон ена холд

0,04

-2,26% -1,79%

ПРИРОДЕН ГАС

3.73/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

3.920

-0,59% -1,39%

-1,76%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+16,67%

47,61

0,01

-6,12%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+12,90%

БИП во рестру

Диоки

-2,32%

SASX 10 931,76

Главен индекс на Белградската берза

49,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.453,76

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.514,69

BELEX15 552,70

+0,42

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.800

2.000

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

ОМБ

+0,20%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,01%

M

enaxmentot na vinarskata vizba Tikve{ gi informira investitorite deka informaciite plasirani preku nekoi mediumi, deka kompanijata navodno }e se prodava, se {pekulacii.

“Stanuva zbor za glasini za koi nema nikakvo soznanie deka imaat kakva bilo osnova, preku iska`an interes ili namera od koja bilo strana”, velat od Tikve{.

Spored menaxmentot na vinarnicata, primaren fokus na kompanijata vo ovoj period se visokite ocenki za kvalitetot na vinoto dobieni od relevantni svetski vinski kriti~ari, odnosno celta tie da se pretvorat vo zgolemena proda`ba na postojnite i osvojuvawe na novi pazari.

“Vo taa funkcija i natamu }e se vlo`uvaat sredstva, ~ove~ki resursi i energija vo u{te pogolem kvalitet i promocija na proizvodot”, dodavaat od vinarnicata.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok- 30.09.2011

МБИД

3.000

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.700,29

TIKVE[ GI DEMANTIRA [PEKULACIITE ZA PRODA@BA

nedvi`nosti na Forton MKA. Vo delot na proda`niot prostor, vkupnata povr{ina vo Skopje momentalno iznesuva 92.400 metri kvadratni i gi opfa}a {oping-centrite, proda`nite galerii, trgovskite centri na periferijata i glavnite {oping-ulici. Analiti~arite na Forton MKA prognoziraat deka i cenite za iznajmuvawe na lokalite }e pa|aat, kako rezultat na zgolemenata ponuda koja }e se ispora~a slednata godina, koga e najaveno da bidat gotovi nekolkute novi trgovski centri.

3.200

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-2,48%

0,36%

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.952,55

toa ne e slu~aj. Kompaniite koi poseduvaat biznis-kancelarii i proda`en prostor vo zemjite od sosedstvoto javno objavuvaat kakov prostor nudat za konkretna cena.

Po masovnata izgradba na nov kancelariski prostor od klasa A i klasa B vo 2010 godina, godinava ovoj pazar se stabilizira. Vkupnata povr{ina na vakov tip kancelarii sega iznesuva 249.000 kvadratni metri, a o~ekuvaniot godi{en rast e 5,3% za 2011 godina i 5,8% za 2012 godina.

“Popolnuvaweto na delovniot prostor vo 2011 godina }e padne za 12% vo sporedba so minatata godina. Osven TMobile, drugite stranski kompanii gi odlo`uvaat nivnite re{enija za vseluvawe vo nov deloven prostor", stoi vo analizata za pazarot na

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.151,06

3.000

-0,36% +0,20% +0,42%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

DIREKTOR NA ADRIATIK 93 Minatata godina delovniot prostor po~na da se izdava po povisoki ceni, no potoa cenite po~naa da pa|aat. Gazdite ne gi objavuvaat javno zatoa {to se pla{at od konkurencijata, odnosno ako ka`at po koja cena go nudat prostorot toa mo`e dopolnitelno da gi namali cenite.

Popolnuvaweto na delovniot prostor vo 2011 godina }e padne za 12%, prognoziraat vo Forton MKA

11

+6,67% -12,50%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ЗЛАТО 1618$/унца СРЕБРО 30,34$/унца БАКАР 319,80

ПЧЕНКА 634,75$/бушел ПЧЕНИЦА 657,50$/бушел КАФЕ 2.31 $/бушел

МЕТАЛИ

0,04% -0,60% -1,48%

НИКЕЛ 18.295,00 АЛУМИНИУМ

2.245,00 ЧЕЛИК 580.00$/унца

-0,9% +2,5% /

СУРОВИНИ

0,79% 3,30% 0,00%

-3,8% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1231,25$/бушел 0,76% КАКАО 2.611$/бушел

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

DALI IMA BEZBEDNOST NA RABOTNOTO MESTO? Za

da pre`iveat kompaniite mora postojano da se reorganiziraat, taka {to bezbednosta na rabotnoto mesto na vrabotenite e vsu{nost trajno zagrozena i sl.).

Denes na site ni e jasno deka sigurnosta na rabotnoto mesto vo sovremeniot svet e mnogu diskutabilen poim. Poto~no, vo pazarna ekonomija nitu eden deloven subjekt ne e trajno osiguran i postojano mora da se prilagoduva na potrebite na pazarot so cel da pre`ivee.

So ogled na toa deka na pazarot delovnite subjekti ne mo`at da go garantiraat sopstveniot opstanok, nitu pak mo`at da garantiraat bezbednost na rabotnoto mesto na vrabotenite. Za da pre`iveat kompaniite mora postojano da se reorganiziraat, taka {to bezbednosta na rabotnoto mesto na vrabotenite e vsu{nost trajno zagrozena.

So ogled na toa deka bezbednosta na rabotnoto mesto psiholo{ki e mnogu va`na kategorija, se postavuva pra{aweto kade da se bara sigurnost ili bezbednost koga ve}e kompanijata toa ne mo`e da go garantira. Odgovorot e vo li~nata anga`iranost: na{ite sopstveni znaewa, ve{tini i posvetenost vo

$ do po~etokot na recesijata, mnogu vraboteni ~uvstvuvaa zna~itelna sigurnost na svoite rabotni mesta.

Smetaa deka otkako edna{ }e se vrabotat mnogu te{ko mo`e da dobijat otkaz. Otkazite obi~no bile povrzani so seriozni kr{ewa na pravata i obvrskite na rabotnoto mesto i kriminalno odnesuvawe, i tokmu od taa pri~ina site mislea deka toa nim ne mo`e da im se slu~i. Duri ni samite kompanii nemaa precizno definiran opis na rabotno mesto, nitu pak kvalitet na rabotata ili odnesuvaweto koe se o~ekuva od vraboteniot. Vo takva siva, nedefinirana zona navistina bilo te{ko jasno da se definira {to se podrazbira pod kr{ewe na pravata i obvrskite na rabotnoto mesto i rabotnite odnosi, osven, se razbira, evidentni primeri (na primer, nepojavuvawe na rabotnoto mesto pove}e denovi bez nikakvo objasnuvawe

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

rabotata. Poto~no, ako rabotnikot e stru~en vo svojata rabota, posveten, odgovoren i postojano se usovr{uva za na najdobar na~in da odgovori na svoite rabotni obvrski, toga{ toj }e bide navistina posakuvan rabotnik vo sekoja firma. Ova zna~i deka ako vo edna kompanija ostane tehnolo{ki vi{ok, mo`e lesno da se vraboti vo druga.

Sepak, bez ogled na vremeto na recesija, ako vraboteniot so svojata rabota navistina pridonesuva za uspehot, kompanijata sigurno }e najde na~in da go zadr`i. I obratno: ako vraboteniot poka`uva mal interes na rabota, dokolku e nemotiviran i ne se usovr{uva profesionalno, toga{ najverojatno }e bide me|u prvite koi }e bidat otpu{teni, bidej}i so takviot pristap ne mo`e da ostvari pridones vo nitu edna firma.

Nekoga{ be{e va`no samo da se dobie rabota i da se vlo`i malku trud za da ne se bide mnogu lo{ vo nejzinoto izvr{uvawe. So minimalen napor mo`e{e O

G

L

A

S

da se zadr`i rabotata za cel `ivot. Denes dobivaweto rabota e isto kako dobivawe kredit koj mora redovno da se otpla}a. Ova zna~i deka rabotnikot mora postojano da investira vo svoeto znaewe imaj}i sovesen pristap, davaj}i vrednost na rabotata i kompanijata. Samo taka menaxmentot bi bil zainteresiran za negovo dolgoro~no zadr`uvawe.

Ova pretstavuva eden sosema poinakov pristap kon rabotata, razli~en od onoj dosega. S$ do pojavuvawe na recesijata, vrabotenite obi~no imaa pasiven pristap na rabotnoto mesto, o~ekuvaj}i kompanijata da se gri`i za nivniot opstanok, kako i za site nivni potrebi. Od nea se o~ekuva{e pristojna plata, oprema za rabota, redovni poka~uvawa i sli~no. Na~inot na koj kompanijata }e gi obezbedi ne bilo nivna gri`a.

Denes, vo ovie turbulentni vremiwa sekoja strana mora da go dade svojot maksimum: kompanijata na pazarot, a rabotnikot K

O

M

E

R

na svoeto rabotno mesto.

Dokolku rabotnikot ne se trudi da bide navistina korisen, rezultat na toa bi bilo negovoto otpu{tawe.

Vsu{nost, mnogu kompanii ja iskoristuvaat recesijata i pod nejzinata maska gi otpu{tat vrabotenite od koi ne se zadovolni.

Ova ne e dobro, bidej}i tie }e mislat deka se samo `rtvi na lo{ata ekonomska sostojba.

Pomalku }e se potpiraat na sopstvenata sila za izlez od te{kata situacija, pasivno }e o~ekuvaat da se podobri op{tata sostojba na pazarot i pokraj toa {to sami bi mo`ele pobrzo i polesno da si pomognat. Zatoa, sekoga{ e prepora~livo za kompaniite da ostvarat razvoj preku otvoreni i ~esni odnosi so vrabotenite, jasno da im se definira obemot na rabota, na~inite i standardite i redovno da se informirani za nivnite performansi. Taka sekoj vraboten dobiva {ansa vo svojot profesionalen razvoj i znae {to to~no mu nedostiga. Na istiot C

I

J

A

L

E

N

TAWA PURETA

glaven govornik na “Konferencijata za izvr{ni asistenti, ofis-menaxeri i delovni koordinatori�

na~in i vo slu~aj na otkaz }e znae {to mu nedostigalo vo rabotniot pristap, }e dobie mo`nost da se usovr{i i da bide pokompetenten vo izr{uvaweto na rabotnite obvrski.

Postojat mnogu sovesni i stru~ni vraboteni koi navistina se trudat da im pomognat na svoite kompanii da izlezat od kriza i da vnesat novi idei, no poradi nedostig od sluh i oset vo samata kompanija ostanuvaat nerazbrani. Ovie vraboteni navistina ne bi trebalo da prodol`at da gi tro{at svoite vredni kvaliteti vo sredina koja ne gi poddr`uva, tuku da se osmelat da najdat kompanija podgotvena adekvatno da go oceni istoto. So ogled na nivnata sposobnost, tie izbiraat.

O

G

L

A

S

Intervju

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

13

REXEP TAIP ERDOGAN PREMIER NA TURCIJA

NE GI OSTAVAJTE NASTRANA ISTO^NITE DELOVI OD SVETOT Turskiot premier Rexep Taip Erdogan e eden od najmarkantnite politi~ari vo svetot, {to poradi ekonomskiot bum vo Turcija, {to poradi toa {to nema vlakna na jazikot i ima prili~no agresiven nastap pred javnosta. “Kapital” go prenesuva integralno intervjuto na Erdogan za amerikanskata televizija CNN, vo koe toj otvoreno zboruva za politikata {to ja vodi, ekonomskata formula {to ja praktikuva i uspehot so koj se nosi ali smetate deka odnosite me|u Turcija i Izrael se naru{eni? Dali mo`e da se popravat?

Zasega mo`am iskreno da ka`am deka odnosite me|u Izrael i Turcija se naru{eni poradi pra{awe koe e otvoreno od Izrael i zapo~na koga flotila so humanitarna pomo{ se obide da stasa do Gaza. Ima{e patnici od 33 razli~ni zemji i be{e napadnata istovremeno i od vozduh i od more. Do krajot na ovie napadi zaginaa devet turski gra|ani, od koi eden amerikanski gra|anin so tursko poteklo. A, SAD ne gi {titi pravata na svoite amerikanski gra|ani. Do den-denes ne e iska`an cvrst stav vo odnos na Izrael i toj zaguben `ivot. Dali toa e zatoa {to toj be{e so tursko poteklo? Mnogu sme voznemireni poradi toa. Vo ovaa situacija, bez razlika za kogo razgovarame, treba da se branat demokratijata, pravata i slobodata. Za kogo i da stanuva zbor, ako se vo pra{awe pravata i

D

misii. No, po vakov incident postoi nedoverba okolu sigurnosta, taka {to mo`no e ovie flotili da gi izvr{uvaat svoite misii vo pridru`ba na mornaricata zatoa {to na Izrael ne mo`e da mu se veruva.

Dali bevte blisku do sklu~uvawe na dogovorot koj administracijata na Obama se obiduva{e da go postigne me|u turskata i izraelskata vlada i dali izraelskata vlada se povle~e vo posleden moment?

Nie mu gi prenesovme na{ite vpe~atoci na Obama zaedno so mnogu drugi povrzani pra{awa. Turcija e mo{ne iskrena vo svoite odgovori i stoime zad svoite zabele{ki. Izrael be{e na rabot da se soglasi i da se povle~e vo ramkite na svoite granici od 1967 godina i da ostvarime rezultati. Treba{e da se napravat samo mali izmeni. Rabotevme na dokumentite, no za pomalku od edna nedela Izrael ja napadna Gaza. Eve {to ka`aa i toa e voznemiruva~ko.

Rekoa deka Palestina gi bombardira i voznemiruva lu|eto vo Izrael i

slobodata, treba da bidat odbraneti.

Go predupredivme Izrael - ova e povod za vojna, ova e ne{to {to ne smee da se napravi vo me|unarodni vodi, no bidej}i sme golema dr`ava, umeeme da prostime. Zatoa bevme mnogu trpelivi. Pobaravme da se izvinat, da platat nadomest i da go trgnat embargoto od Gaza edna{ zasekoga{. Ako ne gi ispolnat ovie barawa, odnosite me|u Turcija i Izrael nikoga{ pove}e nema da bidat normalni. Nie nemame ni{to protiv narodot vo Izrael, tuku protiv stavot koj go zazema administracijata vo Izrael. Ako uporno se obiduvate da predizvikate nemiri, }e bidete s$ poosameni. Nie porano bevme dobri prijateli i ovaa izoliranost na Izrael e posledica na vakvite okolnosti. Izrael }e ostane sam vo regionot.

Dali }e ima turska pridru`ba za narednata flotila za Gaza koja }e se obide da go prekr{i embargoto?

Mo`e da e Gaza, mo`e da e Egipet, kade {to isto taka ima humanitarni K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

deka golem broj Izraelci zaginale.

Jas sum mo{ne jasen, sakam da vidam to~ni podatoci za toa kolku Izraelci zaginale od palestinskite bombi i raketi. 10, 20, 100, 200? Kolkumina?

Ve molime dokumentirajte go seto toa i izvestete n$. No, od druga strana znaeme deka stotici iljadi Palestinci bea ubieni. Iljadnici lu|e zaginaa samo vo napadite vo Gaza.

Ova se mnogu jasni podatoci. Izraelskiot narod postojano se navra}a na istoriskoto pra{awe okolu genocidot. I koristej}i go genocidot, postojano se odnesuvaat kako `rtvi.

Im rekovme, za toj problem obratete se kaj Germancite da gi platat svoite dolgovi, i taka storija. Germanija gi plati i s$ u{te gi pla}a svoite dolgovi kon Izrael.

No, takvi problemi nemaat nitu Turcija nitu Muslimanite vo regionot.

Nikoga{ ne poka`ale tolkav stepen na surovost kon Izrael. No, Izrael e mnogu surov vo toj pogled i ne znae za milost. Ne mo`am da gi zaboravam vrisocite na decata koi bea ubieni G

L

A

S

na taa pla`a, koi se obiduvaa da se skrijat zad nozete na tatkovcite, a tie pak se obiduvaa da gi za{titat.

Nikoga{ nema da gi zaboravam tie sceni zatoa {to i jas sum tatko.

Doma, so `ena mi i decata, zaedno gi gledavme tie sceni. Vidov sedum lu|e, ubieni vo eden napad. Ova se dejstva na Izrael, koi se neobjasnivi. Ako sakate normalizacija na odnosite, mora da prezemete ~ekori da go vratite mirot i da prestanete da predizvikuvate nemiri.

Golem broj lu|e se pra{uvaat dali ja vodite Turcija po poinakov pat od onoj vo vremeto na Ataturk?

Dali vodite nadvore{na politika koja pove}e ne e prozapadna, koja ne ja gleda svojata sudbina zaedno so Zapadot, koja e poislamska i populisti~ka? Koga odite vo Kairo, tamu ste rok-yvezda. Ima golemi fotografii i posteri od Vas poradi Va{eto prifa}awe na palestinskata pozicija. Dali ova e nova populisti~ka, islamisti~ka nadvore{na pozicija na Turcija?

Gospodine Zakarija, jas ne sum rokyvezda, jas sum politi~ar. I mo`am jasno da ka`am, s$ {to pravi Zapadot ne zna~i deka e zadol`itelno pravilno. Nie rabotime na toa da ja usvoime zapadnata nauka. Da usvoime s$ {to e razvieno i ubavo od Zapadot. No, da ne zaboravime i Istokot ima navistina ubavi ne{ta.

Ne gi ostavajte nastrana isto~nite delovi od svetot. Sekoga{ se stremime kon naukata, kon intelektot.

Tragame po znaewe od koj bilo del od svetot, koj e napreden i razvien.

Potoa go izvlekuvame toa znaewe i go usvojuvame.

Ste imale mnogu kontakti so pretsedatelot Obama. Kakov vpe~atok imate za nego kako lider na svetskata scena?

Barak Obama e ~ovek koj mene li~no mnogu mi se dopa|a. A vo odnos na negovata politika i realizacijata, mu posakuvam da bide u{te pouspe{en.

Koga dojde na vlast, se soo~i so ogromni ekonomski te{kotii. Da uspee{e da gi nadmine tie ekonomski te{kotii denes }e mu be{e mnogu polesno. Koga sme ve}e ovde, mu posakuvam sre}a na izborite koi }e se odr`at za okolu 400 dena, bidej} i imav mo`nost da go zapoznaam podobro, na eden ili drug na~in.

Bez razlika dali stanuva zbor za zaedni~ki ili bilateralni razgovori ili za telefonski razgovori, kontaktirame mo{ne ~esto, duri i po~esto otkolku koga bilo prethodno.

Turcija i SAD gi podignaa me|usebnite odnosi na mnogu povisoko nivo, od strate{ko partnerstvo do model na partnerstvo. Sekako, ne znam koi se republikanskite kandidati, no vo sekoj slu~aj, nie }e go po~ituvame izborot na amerikanskiot narod, bidej}i odnosite me|u Amerika i Turcija sekoga{ bile mnogu pozitivni, bez razlika dali se na vlast demokratite ili republikancite.

I

Od 6 do 9.10.2011 godina biznis-sredbi na kompanii od informati~ko-komunikaciskite tehnologii vo Republika Turcija “CeBIT BILISIM EUROASIA” VO ISTANBUL Zdru`enieto na informati~ko-komunikaciskite tehnologii pri Stopanskata komora na Makedonija organizira u~estvo na sofisticirani sredbi za vreme na „CeBIT Bilisim Euroasia”, vo Istanbul - portata na evroaziskiot IKT-svet. „CeBIT Bilisim Euroasia” pretstavuva najva`niot saem na IKT-sektorot vo cela Evroazija i me|unaroden centar za pogolem broj IKT-pazari na Turcija, Jugoisto~na Evropa, Sredniot Istok i regionot na Crno More.

Biznis-sredbite se besplatni.

Kontakt: Laze Angelevski Tel: ++ 389 2 3244090 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar: (02) 15015 E-adresa: laze@mchamber.mk

Feqton

14

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI Po~ituvani ~itateli, “Kapital” vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuva fantasti~niot bestseler “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski” na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose uspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes.

Skulptura (rezba vo mermer) Aleksandar i Diogen

MO@E LI DR@AVNICITE DA BIDAT ASKETI?

A

leksandar gi pravel istite takti~ki liderski gre{ki poradi koi }e propadnat mnogu lideri vo narednite vekovi. Na primer, zemete gi predvid Oliver Kromvel i Margaret Ta~er od Britanija. I dvajcata, isto kako i Aleksandar, do{le na vlast vo nesigurni vremiwa od istorijata na nivnata nacija.

NEUSPE[NOTO LIDERSTVO NA KROMVEL I TA^ER Kromvel vo 1653 godina stana “Gospodar-za{titnik na Anglija”, otkako Parlamentot jadno ja predvode{e nacijata. Primatot na Parlamentot, kako i angliskiot eksperiment so republikanstvoto, se pojavija dodeka Kromvel ja predvode{e ednata strana vo Gra|anskata vojna vo Anglija, koja kone~no zavr{i so javnoto otsekuvawe na glavata na

Oliver Kromvel

Чarls I - kralot na Anglija i na [kotska. Pove}e od trista godini [kotska podocna, vo 1979 godina, Margaret Ta~er }e ja osvoi vlasta poradi vetuvaweto deka }e go okon~a dolgiot britanski eksperiment so socijalizmot, koj vode{e do masovna nevrabotenost, dlabok rabotni~ki i op{testven, posebno rasen, nemir i do ogromna dr`avna ma{inerija koja be{e totalno nevi~na.

Pa sepak, ma`ot koj ja izvadi nacijata od totalen haos i `enata koja ja izvadi Britanija od statusot na vtoroklasna sila koja be{e na rabot da stane tretoklasna, bea dlaboko prezirani i navreduvani pri krajot na nivnite karieri.

Kako i Aleksandar pri krajot od negovoto vladeewe, i dvajcata ja zagubija vrskata so ~uvstvata na nivnata nacija. I Kromvel, i Ta~er, zaboravija da komuniciraat so lu|eto, iako na vlast dojdoa najm-

nogu poradi toa {to bea sposobni da doprat do srcata na lu|eto so pomo{ na zborovite.

Gledame deka Aleksandar, kon krajot od svojata kariera, rapidno gubel vrska so nade`ite i te`nenijata na lu|eto koi mu pomognale da postigne tolku mnogu za tolku kratko vreme. Pove}eto okolu nego ne go spodeluvale negoviot entuzijazam za op{testveno i kulturno edinstvo me|u Makedoncite, Grcite, Egip}anite, Vaviloncite, Persijcite i Indijcite, me|u drugite. Pa sepak, tie se soglasile so masovnite ven~avki me|u Makedonci i drugi nacionalnosti, ven~avki na koi im bil daden golem publicitet. Duri i negovite zapovednici nevolno go imitirale i se soglasile so tie obidi za integracija, kako masovnite ven~avki - iako pove}eto od niv se razvele od stranskite sopru`nici vedna{ po po~inuvaweto na Aleksandar.

Sledbenicite na Oliver Kromvel, koj vo 1653 godina stanal “Gospodarza{titnik na Anglija”, sekoga{ bile na {trek, bidej}i bilo nepredvidlivo kako negovite li~ni uveruvawa mo`ebi }e vlijaat na javnite odluki.

Mnogu od Makedoncite ne veruvale vo negovata bo`estvenost bo`estvenost, no sepak gi pottiknuvale negovite bo`estveni pretenzii. Li~nite uveruvawa i javnite dejstvija na Aleksandar se pretopile do taa mera, taka {to stanale edno isto.

Na~inot na koj{to li~nite uveruvawa na nekoj lider gi oblikuvaat negovite javni stavovi e malku prou~uvana oblast vo analite na liderstvoto ili menaxmentot.

Pa sepak, tolku mnogu lideri go gubat nivnoto zave{tenie, ili vo najmala mera go gubat sjajot, za{to ne se sigurni kade da povle~at linija me|u nivnite li~ni uveruvawa i dejstvuvawata vo javnosta. Vo slu~ajot so Kromvel, na primer, puritanskoto poteklo i milenaristi~kite veruvawa mo`ele da mu ovozmo`at da donesuva odluki koi na negovite sledbenici im izgledale kako da se inspirirani

Margaret Ta~er

od bo`estvena intervencija. A pri noseweto drugi odluki odluki, toj }e pomine niz “agonii na duhovni maki, od koi }e se izvle~e po samo nekolku nedeli, za da ka`e {to odlu~il”. Negovite sledbenici sekoga{ bile na {trek, bidej}i bilo nepredvidlivo kako li~nite uveruvawa na Kromvel mo`ebi }e vlijaat na javnite odluki.

MOHANDAS KARAM^AND GANDI Eden lider od relativno sovremeniot svet, koj ne samo {to gi koriste{e svoite li~ni uveruvawa za da go oblikuva dejstvuvaweto vo javnosta, tuku i efektivno ja pretopi granicata me|u tie dve, za da nema nesklad me|u li~nite uveruvawa i dejstvuvawata vo javnosta, be{e Mohandas Karam~and Gandi. Pove} eto lu|e go zamisluvaat Gandi kako skromen, slab Indiec, koj nosel par~e tkaenina okolu bedrata i vo rakata dr`el bastun. Zatoa,

Trista godini podocna, Margaret Ta~er ja osvoi vlasta na istata zemja, poradi vetuvaweto deka }e go okon~a dolgiot britanski eksperiment so socijalizmot, no nejzinoto vladeew kulminira{e we s debakl. so

Feqton

KAPITAL / 03.10.2011 / PONEDELNIK

15

Mnogu lideri vo narednite vekovi po Aleksandar }e gi napravat istite takti~ki gre{ki poradi koi propadna i nivnoto vladeewe. Ne samo {to nivnata politi~ka kariera zavr{i neuspe{no, tuku i zemjite koi gi predvodea, po niv ostanaa so masovna nevrabotenost, dlabok rabotni~ki i op{testven, posebno rasen, nemir i ogromna bespolezna dr`avna administracija. Za ralika od niv, politikata, pak, go poznava i Gandi, eden od najpo~ituvanite dr`avnici ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

P

lu|eto ~esto se iznenaduvaat koga doznavaat deka Gandi bil roden vo uspe{no semejstvo, koe bilo dovolno bogato za da go prati vo London da studira pravo. Vo potpolniot kontrast so `ivotot vo London se zacvrstile negovite li~ni uveruvawa i ubeduvawa, kako i toa {to imalo prioritet: vo odnos na oblekata (malku obleka i staromodna), ishranata (vegetarijanska) i op{testvenata interakcija (ograni~ena).

Po London, Gandi pominal 21 godina vo Ju`na Afrika, me|u 1893 i 1914 godina. Tokmu tamu doznal deka negovite li~ni uveruvawa ne samo {to go oblikuvale na~inot na `ivot negov i na negovoto semejstvo, tuku i deka bile centralni vo liderstvoto vo javnata sfera koe odelo kon nasoka na dobivawe na ednakvost za golemata indiska zaednica vo rasno podelenata Ju`na Afrika.

Semejstvoto Gandi vo Ju`na Afrika,

finansiski uspe{no poradi negovata uspe{na rabota kako pravnik, pe~elo leb i biskviti od tol~en ja~men od bra{no koe ~lenovite na semejstvoto go melele na ra~na melnica. Sekoj vo doma}instvoto na Gandi naizmeni~no se menuval vo vrteweto na te{kite `elezni trkala na melnicata, bidej}i toa vlevalo gordost vo “samodoverbata” - a toa, po vra}aweto vo Indija, }e stane va`no na~elo vo manifestot na Gandi za osloboduvawe na Indija od britanskata vlast.

“Samodoverba”, “samodostatnost” i “samovozdr`uvawe” bile va`ni aspekti na liderstvoto na Gandi pri baraweto nezavisnost za Indija. Od ovie kvaliteti, i od nivnoto revnosno praktikuvawe, toj go izvel “moralniot avtoritet” da gi nagovori svoite sledbenici da usvojat takvi praktiki. Isto taka, postoela i doslednost vo negovite pozicii. Imal unikatna sposobnost da gi zabele`i implikaciite od nekoj konflikt i da zazeme strana pove}e vrz osnova na toa {to bilo pravilno, namesto na toa {to bilo politi~ki celishodno - duri i koga toa zna~elo napu{tawe na bojot za nezavisnost na Indija (i ohrabruvaweto na negovite sledbenici da se borat zaedno so Britancite protiv pogolemata zakana vo dvete svetski vojni), ili pridru`uvawe vo borbata protiv strukturata na rasna podelenost vo Ju`na Afrika (i poddr`uvaweto na Britancite vo Zulu i Burskite vojni). Spored nego, britanskata borba vo sekoja od ovie ~etiri situacii bila pravedna - tie bile, vo sekoj od slu~aite, borbi protiv tvrdewa za rasna nadmo} nost, {to mo`elo da vodi, i {to vo Ju`na Afrika vodelo, do ogromno rasno ugnetuvawe. Gandi smetal deka nema ni{to moralno poodvratno od rasnoto ugnetuvawe vo koja bilo forma - boja, veroispoved ili genealo{ko poteklo. Upotrebata na ovoj moralen avtoritet bila monolitno postojana.

Spored na~inot na koj ja postavil, borbata na Indija protiv Britanija bila borba protiv ekonomskoto ugnetuvawe. Politi~kata filozofija na “samodoverba” i “samodostatnost” bila temelna za celta za postignuvawe sloboda od Britanija, a “samovozdr`anosta” bila na~in toa i da se postigne. Ovoj paket zaedno so negoviot “moralen avtoritet” - go napravile Gandi tolku stravoten protivnik za sekoj koj bil vo nezgodna polo`ba da pregovara so nego. Vinston Чer~il, koj nikako ne mo`el da najde na~in kako da pregovara so nego, bidej}i negovite

Gandi

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

Lu|eto ~esto se iznenaduvaat koga doznavaat deka Gandi bil roden vo uspe{no semejstvo, dovolno bogato da go prati vo London na studii. Vo potpolniot kontrast so `ivotot, tamu Gandi gi zacvrstil li~nite uveruvawa i ubeduvawa. pozicii bile monolitni i za niv ne mo`elo da se pregovara, zavr{il taka {to go narekuval so nesoodvetni imiwa, kako “potkopuva~ki fakir”. Duri i negovite bliski prijateli i sorabotnici, kako prviot premier na Indija, Xavaharlal Nehru, ~esto ne znaele kako da go nateraat da otstapi od nekoj stav, duri i koga otstapuvaweto mo`elo da go olesni procesot na doa|awe do nekoe re{enie.

Na vrvot od site ovie kvaliteti, Gandi imal izvonredno ~uvstvo za iznenaduvawe i za tempirawe na vremeto. Nikoj ne mo`el da predvidi koga toj mo`ebi }e zeme sol od nekoja pla`a vo Indija i }e go zapo~ne dvi`eweto za ukinuvawe na mo{ne eksploatira~kiot Zakon za sol, koj im zabranuval na Indijcite da kupuvaat sol od kade bilo, osven od prodavnici pod nadzor na britanskata Vlada. Koga negovi sledbenici se razbesnele protiv policaec koj pukal na edna nevooru`ena povorka, Gandi vedna{ go osudil ubistvoto na policaecot i po~nal da posti, baraj}i pro{ka za u`asnoto delo koe go storile negovite sledbenici. Gandi znael deka preku negovoto li~no `rtvuvawe i dejstvija mo`el da gi nagovori

negovite sledbenici da ja priznaat i da veruvaat vo osnovnata po~it kon ~ovekoviot duh.

Gandi se razlikuval od nekoi lideri, kako {to bil Tomas Xeferson. Xeferson kombiniral revnosna verba vo demokratija i nezavisnost na SAD, no vo li~niot `ivot veruval, praktikuval i unapreduval ne samo ropstvo (odobreno ropstvo, toa bilo pred – emancipacija), tuku i na~in na `ivot ispolnet so rasko{ i blagosostojba, koj bil vo ras~ekor so `ivotniot stil na lu|eto koi gi predvodel. Spored politi~kata filozofija na Gandi, nekoj trebalo da `ivee kako Indijcite, ako sakal da ja zastapuva nivnata kauza - podocna vo `ivotot, koga go pra{uvale koja e negovata profesija, toj sekoga{ velel deka e “zemjodelec” ili “tkaja~”, {to bile profesii na pove}eto siroma{ni Indijci. Kako i Aleksandar, i Gandi veruval deka ova e edinstveniot na~in na koj mo`el da bide lider.

Sepak, za razlika od Aleksandar, Gandi bil mo{ne svesen za javno iska`anoto preterano falewe so koe{to go opsipuvale negovite sledbenici. Toj gi predupreduval negovite sledbenici deka nikoga{ ne bi im posakal “da se otarasat

[TO E MENAXMENT XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN RON XONSON

SOVR[ENO CV MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA ROBERT GRIN

od ropstvoto nametnato od Vladata, a potoa da mu bidat negovi robovi”.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ : ALEKSANDAR GO ODR@UVA HIPNOTIZIRA^KIOT GOVOR SO KOJ ZA POSLEDEN PAT GI ZAVLADEAL SRCATA NA SVOITE VOJNICI.

14 OKTOMVRI SPECIJALEN PRILOG

INFORMATI^KA TEHNOLOGIJA AKTUELNI SOSTOJBI I TRENDOVI

VO MAKEDONSKATA INFORMATI^KA INDUSTRIJA

BESPREKORNA I NEODMINLIVA

SORABOTKA NA INFORMATI^KATA TEHNOLOGIJA I TELEKOMUNIKACIITE NAJGOLEMI DOBITNICI SE KORISNICITE!

SITE ZBORUVAAT ZA “KOMPJUTERI

VO OBLACI” (CLOUD COMPUTING) KAKVA E PONUDATA VO MAKEDONIJA, KOI SE PREDNOSTITE ZA KOMPANIITE?

MAKEDONSKITE KOMPANII PRED

OGROMNA PONUDA NA USLUGI ZA ELEKTRONSKO ARHIVIRAWE – [TO MO@AT DA DOBIJAT, KOI SE PREDNOSTITE?

NOVIOT VOZBUDLIV I RAZNOVIDEN SVET NA APLIKACII

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

Kapital Academy...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

објавува

РАБОТИЛНИЦА

“КАКО ДА ЈА ЗГОЛЕМИТЕ ПРОДАЖБАТА СО ПОМОШ НА ИНТЕРНЕТ?“ 17-18 Октомври 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје Успехот на вашиот бизнис денес зависи и од присуството на Интернет. Интернет маркетингот не е мистерија! Неговата цел е да ги донесе вашите идеални купувачи во вистинско време и на вистинско место и да отвори нови можности за вашиот бизнис!

ДАЛИ ТОА Е И ВАША ЦЕЛ? ШТО ЌЕ НАУЧИТЕ ОД РАБОТИЛНИЦАТА?

Кои се можностите на Интернетот, кои овозможуваат максимизирање на инвестицијата? Како вашата продажна кампања успешно да ја лансирате и промовирате на www? Како да воведете интернет трговија и да ги зголемите нарачките и продажбата? Како да изградите успешна комуникација со корисниците преку социјалните медиуми?

ЗА КОГО Е НАМЕНЕТА?

Сопственици и менаџери на мали и средни компании Менаџери за продажба Маркетинг менаџери Манеџери за развој и иновации Специјалисти за електронска трговија

Po~ituvani ~itateli, Kapital Media Group objavuva deka od 26.septemvri 2011 go po~na svojot najnov proekt - Kapital Akademija. Proektot }e bide fokusiran na organizirawe na golemi delovni konferencii, biznis forumi i obuki za pogolemo znaewe. So ovoj proekt, i so skore{noto izleguvawe na na{ite dva mese~nika “Bankar” i “Menaxer”, na najdobar mo`en na~in ja odbele`uvame 12 – godi{ninata od osnovaweto na na{ata kompanija! ...Za da znaeme pove}e!

I samite da si pomogneme...

ШТО ДОБИВАТЕ?

Нов поглед на продажбата и продажно-промотивните канали? Искуство од прва рака oд македонски компании кои ја зголемиле продажбата користејќи интернет маркетинг алатки Богато искуство и знаење од докажани консултанти од оваа област Ручек, кафе и освежување Многу корисни материјали за читање и надоградување на знаењата

ПРЕДАВАЧИ ДАРКО БУЛДИОСКИ

Dolgogodi{en predava~, konsultant i trener vo oblasta na novite mediumi. Eden od ko-osnova~ite na New MediaMK, internet marketing agencija

МИТЕ КУЗЕСКИ

Ko-osnova~ na New MediaMK so pove}egodi{no iskustvo kako internet konsultant

Проектот Kapital Аcademy... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk