380-04.10.2011

vtornik. 04 oktomvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.154,20 МБИД 2.277,08

ОМБ 118,75

-0,45% -1,23% +0,00%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,51 45,55 70,97

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

STAVRESKI SE PLA[I OD EVROPSKATA KRIZA

PAK ]E GRADI KOCE ZA DA NEMA RECESIJA STRANA 11

NASKORO!!!

ASKORO!!! MESE^NIK

NA 12 OKTOMVRI MESE^NIK

NA 19 OKT OKTOMVRI

vtornik. 04 oktomvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo go e pari...

~len ~ l na grupacijata KAPITAL MEDIA A GROUP

3.000 3.

0,45%

МБИ10

2.800 2.

2.600 2.

2.400 2.

2.200 2.

2.000 2.

vtornik - 04 oktomvri. 2 2011 | broj br 380 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

1.800 1.

07/10

5

PRI^INI ZO[TO MAKEDONSKITE BIZNISMENI TREBA DA SE PLA[AT OD TODORI]!

09/10

12/10

03/11

ZAVETOT NA ALEKSANDAR 55

09/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

STRANA 02-03

F FEQTON VO KAPITAL: TAL: UMETNOSTA NA STRATEGIJA NA ALEKSANDAR D MAKEDONSKI D

06/11

VO VOVEDNIK ALEKSANDAR AL JANEV

Zlostorstva bez kazni STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 04 OKTOMVRI 2011

ZLOSTORSTVA BEZ KAZNI

T

Tenderi sklu~eni vo ~etiri o~i bez da se sprovede soodvetnata zakonska postapka; namesteni uslovi za da odgovaraat na odredeni favorizirani kompanii, so {to se ograni~uva konkurencijata; netransparentnost na dr`avnite institucii za izborot na najpovolnata ponuda – javnite nabavki, preku koi{to se tro{at stotici milioni evra od Buxetot, otvoraat seriozni somne`i za korupcija.

Re~isi site izve{tai na Dr`avniot zavod za revizija notiraat niza zabele{ki za sproveduvaweto na javnite nabavki, od ministerstvata, do instituicii koi treba da delat pravda, kako {to e Ustavniot sud.

Mnogu ~esto dr`avnite institucii gi menuvaat uslovite {to se baraat od kompaniite za u~estvo na tenderite, a za izveduvawe isti raboti.

Na primer, za grade`ni raboti nekoga{ se bara kompaniite da ispolnuvaat odredeni standardi, nekoga{ ne, {to zna~i deka dr`avata postapuva subjektivno i favorizira odredeni kompanii.

Dopolnitelno, nekoi ministri, nemo`ej}i precizno da isplaniraat kolku to~no pari }e im trebaat za realizacija na odredeni proekti, ~estopati se dogovaraat so izveduva~ite za izvr{uvawe dopolnitelni raboti za plus pari, so mo`nost tro{ocite da se “napumpaat” i pove}e otkolku {to treba.

Sepak, omilen na~in na tro{ewe na javnite funkcioneri im e preku dogovarawe so kompaniite vo ~etiri o~i, bez objavuvawe oglas za javna nabavka. Problemot so ovie postapki e vo

toa {to tie ne obezbeduvaat kakva i da e transparentnost kako garant za racionalno i efikasno tro{ewe na narodnite pari, a sodr`at pove} e mo`nosti za manipulacii. Dogovornite organi mo`e svesno da kreiraat sostojbi za da go opravdaat sproveduvaweto na javnata nabavka bez objavuvawe oglas, kako na primer krajna itnost, deka dopolnitelnite raboti ne mo`e da bidat tehni~ki ili ekonomski oddeleni od osnovniot dogovor ili so izgovor deka e potrebno da se izvr{at raboti {to se neophodni za dovr{uvawe na osnovniot dogovor. Po mnogu osnovi se kr{i Zakonot za javni nabavki, no nikoj ne nosi odgovornost. Zakonot za javni nabavki ne predviduva sankcii za prekr{itelite.

Presedan vo makedonskoto zakonodavstvo! Toa e osnovniot problem {to sozdava negativna klima vo sproveduvaweto na tenderite, se gubi doverbata vo dr`avnite institucii i se ostava vpe~atok deka s$ pominuva nekazneto. Toa & ostava golema komocija na dr`avata da se rasfrla so pari kako i kolku saka. Pravnata ramka za na~inot na tro{ewe na parite od Buxetot preku javni nabavki mora da vklu~uva sankcii, vrz ~ija osnova, }e odgovaraat tie {to go prekr{ile zakonot.

Osven prekr{uvawe na tenderskite proceduri, revizorite postojano obelodenuvaat eklatantni primeri na finansiski malverzacii i kriminal, no sudski epilog nema. Site revizorski izve{tai ostanuvaat samo na hartija, a Javnoto obvinitelstvo i vo leto i vo zima hibernira. Iako Krivi~niot

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

zakonik va`i za mnogu rigorozen i predviduva strogi zatvorski kazni za zloupotreba na dr`avnite funkcii, dosega javnosta ne slu{na (osven dvatri slu~ai) deka odgovornite funkcioneri {to rabotele kriminalno se kazneti. Deka ova ne se prazni zborovi poka`uva i statistikata za osum godini, spored koja od vkupno 270 prijavi podneseni do Javnoto obvinitelstvo, krivi~na postapka e pokrenata samo vo 12, a presuda samo vo dva slu~ai.

Nitu edna vlada dosega ne uspea efikasno da se spravi so korupcijata i so finansiskiot kriminal vo porite na dr`avata i da stavi kraj na omilenata igra na re~isi site funkcioneri - leva raka, desen xeb. Zagri`uva~ki e {to duri i mediumite, kako ~etvrta vlast vo edno o{testvo, zamolknuvaat za kriminalot i korupcijata vo dr`avnite organi. Edno istra`uvawe poka`a deka samo 4% od temite za korupcija bile predizvik za novinarite da istra`uvaat i da objavuvaat prikazni za toa.

Vo takvo gluvo op{testvo otsustvuva pritisokot na javnosta vrz dr`avnite institucii da rabotat transparentno i odgovorno, a od druga strana, nema nitu pritisok vrz nadle`nite organi da prezemat merki za re{avawe na korupcijata.

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

4,1%

E

inflacijata vo prvite devet meseci od godinava, vo sporedba so istiot period lani.

Podatocite na Dr`avniot zavod za statistika poka`uvaat deka samo vo septemvri inflacijata iznesuva 3,4%, sporedeno so septemvri minatata godina.

Spored podatocite, prvite devet meseci od godinava hranata poskape za 7%, stanarinata za 6,4%, domuvaweto za 3,7%, dodeka higienata i zdravjeto poskapele za re~isi 3%.

Na mese~no nivo pak, vo septemvri hranata poskape za 4,3%, stanarinata za 5,8%, ogrevot i osvetluvaweto za 4,7%, dodeka domuvaweto za 3,7%.

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

[TO ]E SE SLU^I VO ZEMJODELSKIOT SEKT

5 PRI^INI ZO[TO M BIZNISMENI TREBA D PETRE DIMITROV

M

dimitrov@kapital.com.mk

M enaxerite vo prerabotuva~kata i konzervnata industrija vo Makedonija ne se ispla{eni od otkupniot centar na Agrokor, koj zav~era sve~eno be{e pu{ten vo rabota vo Strumica. Sopstvenikot na Agrokor, Ivica Todori}, najavi otkup na 60.000 toni ovo{je i zelen~uk od Makedonija i investicii od nekolku stotici milioni

evra vo izgradba na u{te nekolku otkupno-distributivni centri. So ogled na toa deka go poseduva edinstveniot otkupen centar vo zemjava (bidej} i Vladata ne gi izgradi tie {to gi veti), Todori} }e ima mnogu silna pozicija na stranata na pobaruva~kata. Toa mu ovozmo`uva da gi diktira cenite i da sobira najgolem del od doma{noto zemjodelsko proizvodstvo.

Toa se klu~nite dva momenti poradi koi treba da se pla{at doma{nite proizvoditeli na konzervirana hrana. No, za “Kapital” velat deka ne o~ekuvaat vo bliska idnina nivnoto proizvodstvo da bide zagrozeno od eventualno povisoka cena na surovinite ili od niven nedostig. Nezadovolstvo gledaat edinstveno vo tretmanot na hrvatskiot investitor, koj be{e do~ekan kako spasitel, i

vo tretmanot od dr`avata kon makedonskite proizvoditeli.

“Todori} nema {ansi da otkupi s$ {to se proizveduva vo zemjava, taka {to ne se ~uvstvuvame zagrozeni. Plus, toj }e otkupuva sve`o ovo{je i zelen~uk, a nie rabotime so industrisko.

Daj bo`e s$ da funkcionira dobro i za site }e ima rabota.

Nie izvesno vreme izvezuvame sve`o ovo{je i zelen~uk i imavme mnogu problemi. Ne sum siguren dali i toj }e gi ima istite problemi i dali }e go ostvari tolku “glatko” toa {to si zacrtal”, veli \orgi Pro{ev, sopstvenikot na Vori, gevgeliska fabrika za prerabotka na ovo{je i zelen~uk.

Na rabotite isto gleda i sopstvenikot na Diem, Petar Atanasov, koj veli deka e rano da se prognozira vo koj pravec bi se dvi`ele rabotite.

“Ne znam zo{to bi se pla{ile

TODORI] LIDER VO REGIONOT rvatskata prehranbena industrija H poslednive nekolku godini intenzivno prezema fabriki i se {iri na podra~jeto na biv{a Jugoslavija. Lider e Ivica Todori}. Osvojuvaweto go po~na so kupuvaweto na bosanskite kompanii Ledo ^utluk, Sarajevski kiseqak i Velpro Sarajevo. Vistinsko ~udo be{e negoviot vlez na srpskiot pazar, kade {to gi kupi Frikom i Idea, a potoa gi prezede i ungarskite Ledo i Foniodi.

Todori} vo Srbija e eden od najgolemite sopstvenici na zemja. So kupuvaweto na firmite Frikom i Dijamant toj avtomatski dobi 8.500 hektari oranici, iako stranci ne mo`at da bidat zemjoposednici vo Srbija. Po vlezot i vo Makedonija, preku Agrofruktus, ostanuvaat nestvarenite planovi za vlez i na turskiot pazar.

“Hrvatskata prehranbena industrija

ve}e seriozno ja pretrka slovene~kata, taka {to slovene~kite kompanii ja izgubija po~etnata prednost koja ja ostvarija so prodiraweto na pazarite vo biv{a Jugoslavija, dodeka Hrvatska vo 90-tite godini be{e vo nekoja forma na ekonomska samoizolacija. Iako mu odi te{ko bitkata za Merkator, toj nema lesno da se otka`e i od toa prezemawe, bidej}i taa zdelka zna~itelno }e mu ja zajakne pozicijata na Balkanot. Prehranbeniot gigant Agrokor, vo ~ii ramki rabotat brojni firmi od prehranbenata industrija so golem potencijal, ve}e predizvikuva stravopo~ituvawe me|u konkurencijata na cela biv{a Jugoslavija. [to i ne e za ~udewe, bidej} i za brzo vreme celata prehranbenoprerabotuva~ka industrija od regionov mo`e da se najde vo racete na Agrokor”, pi{uva hrvatskiot magazin “Nacional”.

Navigator

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK OLESNUVAWE NA BIZNISOT

ANDREJ @ERNOVSKI

IVICA KONEVSKI

SLOBODANKA GIEVSKA

iberalno-demokratskata partija dobi nov pretsedatel, kogo go ~ekaat kadrovski i organizaciski promeni za da ja vrati silata na ovaa partija

p{tina Aerodrom prerasnuva vo vistinska urbana naselba, a vo prilog na toa odi i najavata od gradona~alnikot deka }e se gradat tri novi parkinzi

amo {to veti to~en popis na naselenieto, vikendov popi{uvaweto e prosledeno so tepa~ki, nedostig od materijal i tenzi~na atmosfera

L

O

S

JELKO KACIN vropratenikot celosno gi Ementite, pome{a stavovite i argupa sega glavna forma mu e deka vo EU nema mesto za Makedonija za{to {est godini ne dobila datum za pregovori

VIKTOR PETROV

SOPSTVENIK NA VIPRO VANT, STRUMICA XUMAJLIJA, LOZOVO VORI, GEVGELIJA BAXO, BOGDANCI OAZA, [TIP PLODOVI FRUKTUS

OSTANATI

OSTANATI

Vkupniot izvoz na zelen~uk i ovo{je od Makedonija vo 2010 godina iznesuva{e 181,1 milion dolari. Najgolem izvoznik e Plodovi Fruktus, firmata na Agrokor vo Makedonija. Otkupot e mnogu rasitnet, pa tuka e {ansata na Agrokor da go prezeme proizvodstvoto, koe vredi nad 100 milioni evra, zatoa {to samo toj ima organiziran otkup.

Edinstveno {to mi pre~i vo ovaa pozitivna prikazna e odnosot na dr`avata kon doma{nata industrija. Strancite gi pre~ekuvaat so ~ista zemja na tacna, a nie ne mo`eme da dojdeme do zemja. Za nekolku godini }e bideme bananadr`ava. Pak ja vra}aat Jugoslavija, nie surovini, a Hrvatska i Slovenija gotovi proizvodi.

MAKEDONSKITE DA SE PLA[AT OD TODORI]!

Makedonskite menaxeri od prehranbenata i od konzervnata industrija pove}e se zagri`eni za odnosot na dr`avata kon doma{nata industrija, otkolku za konkurencijata koja }e im ja nametne Ivica Todori} so otkupniot centar vo Strumica. Ako toj e proglasen za kral na hranata na Balkanot, ne mo`e biznismenite od ovoj sektor vo Makedonija da ne bidat pogodeni.

“Kapital” analizira nekolku momenti poradi koi tie i toa kako treba da se pla{at od Agrokor, koj najavi otkup na 60.000 toni zemjodelski proizvodi od Makedonija

Industrijata za prerabotka na ovo{je i zelen~uk ima va`na uloga vo makedonskiot zemjodelsko-prehranben sektor vo Makedonija. Najmnogu zatoa {to e dominantno izvoznoorientirana, koristi doma{ni resursi i anga`ira golema rabotna sila. Nejzinoto zna~ewe i uloga vo vkupnata ekonomija bi mo`ele da bidat u{te pogolemi dokolku celosno se iskoristat potencijalite.

Slabata iskoristenost na kapacitetite vo konzervnata industrija, spored Asocijacijata na prerabotuva~i, pred s$ se dol`i na nedostigot od surovini i nedovolniot pristap do izvori za finansirawe.

Pretsedatelot na Federacijata na farmeri, Andreja Sekulovski, sepak, o~ekuva vleguvaweto na Agrokor da go razdrma celiot pazar.

“Zemjodelcite koi gi ma~e{e neizvesnosta so otkupot na nivnite proizvodi sega }e mora da nau~at da dostavuvaat stoka vo odredeno vreme i po odredeni standardi. Pretpostavuvam deka za pokvalitetno proizvodstvo }e se zainteresira i samiot Agrokor, koj preku edukacija }e go pravi toa so zemjodelcite. ]e bidat razdrmani i proizvoditelite od prehranbenata i konzervnata

KOI SE PRI^INITE? Fruktus, firmata na Agrokor 1Plodovi vo Makedonija, e najgolem izvoznik na zelen~uk i ovo{je od zemjava, a po otvoraweto na otkupno-distributivniot centar }e bide u{te pogolem Todori} e sopstvenik na edinstveniot otkupno-distributiven centar za zemjodelski proizvodi vo zemjava, {to zna~i deka ima najdobra pozicija za utvrduvawe na otkupnite ceni Otkupniot centar na Agrokor godi{no }e otkupuva 60.000 toni ovo{je i zelen~uk Agrokor najavi investicii od stotici milioni evra za izgradba na nekolku otkupno-distributivni centri vo Makedonija Todori} e gigant za prehranbeno proizvodstvo na cel Balkan bidej}i otkupuva i prodava zemjodelski i prehranbeni proizvodi vo site zemji, a i vo Zapadna Evropa

2 3 4 5

industrija, koi isto taka }e treba da razmisluvaat seriozno kako da ja presretnat konkurencijata, ako ve}e ne go napravile toa”, veli Sekulovski.

Na pra{aweto na “Kapital” {to dokolku otkupnite ceni vo

Naskoro makedonskite i srpskite gra|ani }e mo`e da ja pominuvaat granicata samo so li~na karta. Ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankuloska, i nejziniot kolega Ivica Da~i} ja potpi{aa Spogodbata za uslovite za patuvawe, so koja se predviduva tokmu ovaa mo`nost, koja za brzo vreme }e bide ratifikuvana vo dvata parlamenti.

Ovaa odluka, sekako, }e im dojde dobro na gra|anite, no i na biznisot, koj na Balkanot e edinstvenoto ne{to {to ne priznava granici.

GORDANA JANKULOSKA

Spogodbata e i pozitiven primer za olesnuvawe na slobodniot i brz protok na lu|e, posebno denes, koga svetot stanuva globalno selo. Olesnetiot vlez na srpski gra|ani vo Makedonija e golema {ansa za makedonskiot turizam. Srbite ve}e ja sakaat Makedonija kako omilena turisti~ka destinacija.

Idejata, koja Da~i} ja nare~e “mini [engen”, im e predlo`ena i na Hrvatite, no tie s$ u{te razmisluvaat poradi evropskite integracii.

GUBITNIK MINISTER ZA VRABOTUVAWA

TOR PO VLEZOT NA AGROKOR?

od Todori}”, istaknuva toj.

Viktor Petrov, sopstvenik na fabrikata Vipro, smeta deka najgolemata pridobivka e za zemjodelcite. “Sega }e imame regularni, a ne divi otkupuva~i. Zemjodelcite bi trebalo da bidat najzadovolni”, veli toj.

Sepak, ne e siguren koi bi mo`ele da bidat implikaciite vrz prerabotuva~kata industrija dokolku Todori} vo idnina re{i da otkupuva i industrisko ovo{je i zelen~uk.

“Momentalno, moeto proizvodstvo ne e zagrozeno. Edinstveno {to mi pre~i vo ovaa pozitivna prikazna e odnosot na dr`avata kon doma{nata industrija. Strancite gi pre~ekuvaat so ~ista zemja na tacna, a nie ne mo`eme da dojdeme do zemja.

Za nekolku godini }e bideme banana-dr`ava. Pak ja vra}aat Jugoslavija, nie surovini, a Hrvatska i Slovenija gotovi proizvodi”, veli Petrov.

Eden od pogolemite otkupuva~i na ovo{je i zelen~uk od Strumica, koj ne saka{e da bide citiran, veli deka negovata rabota nema da bide zagrozena poradi toa {to imal sigurni partneri.

“Mene li~no najmnogu mi pre~i {to celiot prostor koj treba{e da bide berza go dobi eden ~ovek, so {to avtomatski dobi privilegirana ili monopolska pozicija. Doma{nite otkupuva~i nikoga{ ne go dobile zaslu`eniot tretman”, veli otkupuva~ot.

Vo konezervnata industrija vo Makedonija rabotat 47 prerabotuva~ki kapaciteti, koi 80% od proizvodstvoto go izvezuvaat na stranskite pazari.

N

idnina ne bidat po merak na zemjodelcite, Sekulovski veli deka visinata na otkupnata cena }e ja odreduva pazarot.

“Se znae kako funkcioniraat rabotite vo kapitalizmot. Toa se raboti koi doprva }e se definiraat”, veli toj.

V

Vrabotuvawata vo javnata administracija nikako da zaprat. Neverojatni sedumdeset i dva oglasi za novi rabotni mesta vo dr`avnite institucii se raspi{ani samo poslednata nedela. Do ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, ne samo {to ne dopiraat prognozite na ekspertite koi predupreduvaat deka administracijata }e ja dovede dr`avata do bankrot, tuku toj ne se po~uvstvuva povikan i da objasni kako administracijata stigna do brojka 180.000 vraboteni, na koja{to poso~i ni pomalku ni pove}e, tuku porane{niot minister za ekonomija, Fatmir Besimi.

Naprotiv, Ivanovski zasega ne planira da po~ne nitu so namaluvawe na birokratskiot aparat.

Golemata brojka vo admin-

IVO IVANOVSKI istracijata najverojatno e i pri~inata zo{to najaveniot Registar za prebrojuvawe na administracijata ne e gotov, iako pompezno be{e najaven za mesec juni ovaa godina.

Najverojatno ministerot ~eka da se potpolnat predizborno vetenite rabotni mesta vo administracijata, pred da se prebrojat slu`benicite.

I dodeka re~isi site na golemo najaveni reformi vo administracijata docnat so sproveduvaweto, vrabotuvawata si te~at bez problem.

Po s$ izgleda 2011 godina namesto godina na reformi vo administracijata, }e bide godina na vrabotuvawa. Ottuka, ministerot namesto da sproveduva reformi, vo ime na reformite se pretvori vo minister za vrabotuvawe.

MISLA NA DENOT

EKONOMISTITE SE LU\E KOI RABOTAT SO BROJKI, NO NEMAAT KAPACITET DA BIDAT I SMETKOVODITELI

kubanski nacionalen heroj

FRENKLIN RUZVELT 32-RI PRETSEDATEL NA SAD

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

MAKEDONSKITE BANKI SO NAJMALA AKTIVA, NO SO NAJGOLEM RAST *vo milijardi evra

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

292

173

e{ka

Polska

Srbija

6

rast

24

rast

rast

rast

7%

11%

10%

8%

Makedonija

Bankite vo Makedonija bele`at najgolemo zgolemuvawe na aktivata od 11% me|u zemjite vo Centralna i Isto~na Evropa vo 2009 i 2010 godina. No, vkupnata vrednost na aktivata e samo {est milijardi evra i e najmala vo sporedba so drugite zemji, poka`uva istra`uvaweto na danskata konsultantska ku}a Interlejs risr~. Polskite banki imaat najgolema aktiva od 292 milijardi evra. Duri 33 od 200 najgolemi banki vo Centralna i Isto~na Evropa se od Polska, 24 od Чe{ka, a 22 od Ungarija.

o London, otvorena e prvata prodavnica na Google vo svetot, pod imeto Chromezone. Prodavnicata se protega na povr{ina od 26,48 metri kvardatni i vo nea mo`at da se kupat kompjuteri i dopolnitelna oprema. Od Google najavuvaat deka }e otvorat u{te edna takva prodavnica vo Britanija vo tekot na slednata nedela.

V

SVETOT NIZ MEDIUMITE

PADNA TAEN DOGOVOR ME\U VLADATA I DESETIN TH WALL STREET JOURNAL THE Naslovnata stranica Na na amerikanskiot vesnik donesuva inve formacii deka Obama fo kone~no planira da gi ko prati na odobruvawe pr vo Kongresot trite dogovori za trgovska do sorabotka na SAD - so so Ju`na Koreja, KolumbiJu ja i Panama. Se o~ekuva deka so ovoj poteg }e se de zgolemi amerikanskiot zgo izvoz vo ovie zemji za iz 13 milijardi dolari godi{no. go

TTHE HE GUARDIAN Britanskiot vesnik Bri na naslovnata stranica objavuva svoe istra`uvawe, spored ist koe premierot Dejvid Kameron vr{el kampawa Kam i iim daval poddr{ka na libiskite buntovnici da lib protiv re`imot se borat b na Gadafi. Spored vesnikot, Kameron praves til logisti~ka poddr{ka za buntovnicite da ja osvojat vlasta vo Libija. osv

POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot vesnik objavuva informacija deka Hrvatski telekom mo`e da se soo~i so kazna od okolu 35 milioni evra poradi zabavuvawe na procesot na liberalizacija na pazarot na fiksni telefoni. Od kompanijata pak, tvrdat deka postapuvale soglasno odlukite na regulatornoto telo i ja otfrlaat vinata.

DNEVNIK Bugarski Dnevnik na naslovnata stranica pi{uva prikazna za siviot pazar na cigari. Spored vesnikot, nelegalnata proda`ba na cigari godinava zafa}a okolu 40% od vkupnata i od godina vo godina raste. Poslednata merka na bugarskata Vlada za zgolemuvawe na akcizite dopolnitelno gi vlo{ila sostojbite kaj sivata ekonomija so tutun.

NISKA KAMATA ZA S DOGOVOROT SÉ U[TE SOWA JOVANOVA pred dva meseca site pogole- da se proizneseme dali mi banki od zemjava bea na }e u~estvuvame vo ovoj vid sostanok vo Ministerstvoto finansirawe”, velat od za finansii, na koj baraa Komercijalna banka. izmeni na prvata verzija na Ministerot Stavreski uverupredlog-zakonot za subven- va deka bankite }e imaat cionirani stanbeni krediti. }ar od celiot proekt, bidej} Tie & sugeriraa na Vladata i }e se zgolemi brojot na da prifati da subvencioni- gra|anite koi }e zemaat ra i eden del od kamatata stanbeni krediti. za krediti za stanovi, pa “Imavme golem broj sostanona toj na~in da se stigne ci i ne be{e lesno da se do kamata od 4,9%. Vo mo- usoglasi stavot posebno mentot, kamatnite stapki okolu kamatnata stapka. No, na stanbenite krediti se zadovolen sum okolu na~inot Desetina banki koi dvi`at od 6% do 10%, no na koj bankite postapija za zasega se dr`at vo so promenliva stapka po ovoj proekt. So ovoj proekt tajnost prifatile da prvite tri godini, bidej}i do }e se zgolemi brojot na u~estvuvaat vo vladiniot toga{ se primenuva fiksna odobreni krediti i bankite proekt za subvencion}e ostvarat pogolem prihod. kamatna stapka. irani stanbeni krediti, Od Komercijalna banka ve- Stavovite se pribli`eni. koi }e im pomognat na lat deka iako vo izminatite Znaevme deka bankarite gra|anite so ponizok meseci aktivno u~estvuvale }e reagiraat za niskata standard polesno da vo pregovorite so Minis- kamatna stapka, no celta dojdat do `iveali{te. terstvoto za finansii, s$ na Vladata e da ovozmo`i Zasega samo Stopanska u{te ne odlu~ile dali } ovie krediti da gi dobibanka javno objavi deka e se vklu~at vo vladiniot jat gra|ani koi imaat niprifa}a da gi namali zok ili sreden dohod i ne proekt. kamatnite stapki na “Pretstavnici na bankata mo`at da pla}aat visoki stanbenite krediti na u~estvuvaa i vo rabotnite kamatni stapki”, objasnuva 4,9% kolku {to predgrupi koi na tehni~ko nivo Stavreski, ne sakaj}i da viduva Vladata. Od ovaa rabotea vo ramkite na gi precizira konkretnite banka, koja redovno Zdru`enieto za bankarstvo uslovi pod koi gra|anite u~estvuva{e na pretokmu na ovoj proekt. Iako }e mo`at da apliciraat za govorite me|u Minisbankata ja poddr`uva ide- vladiniot proekt. terstvoto za finansii jata za vakov vid kredit, vo Spored nego, bankarite i bankarskiot sektor, momentot s$ u{te ne mo`eme razumno reagirale so toa velat deka se podgotveni da se vklu~at vo vladiniot proekt i o~ekuvaat naskoro da potpi{at dogovor.

“S$ dodeka Sobranieto rednost za dobivawe subvencioniran kredit }e imaat gra|anite so poniski ne go izglasa Zakonot za primawa i so barawe za pomala suma stanben kredit. Pred da aplicira za subvencinirawe krediti subvencioniran kredit, kreditobaratelot mora da ima odobrenie od bankata za nie ne mo`eme da go podignuvawe stanben kredit. Spored predlog-zakonot, korisnicite na subvencionpotpi{eme dogovorot, iran kredit }e se izbiraat po elektronski pat, a prednost }e imaat onie so pomala nitu da ka`eme detali mese~na rata i so pobaruvawe za pomal stanben kredit. od pregovorite {to gi vodime so Ministerstvoto za finansii. Va`no e deka sme konstruktivni, bidej}i sepak na{a cel e kreditirawe na naselenieto”, komentiraat za “Kapital” od o Hrvatska vo mart godinava stapi na sila Zakon za subvencionirawe na kamaStopanska banka. tite za stanbeni krediti, sli~en proekt za dr`avno finansirawe na stanbenite M i n i s te r o t z a f i krediti vo Makedonija. No, hrvatskata vlada gi subvencionira samo kamatite na nansii, pak, Zoran kreditite. Celta na Zakonot e do krajot na 2012 godina, do koga i va`i Zakonot, Stavreski, izjavi deka da se prodadat 1.900 stanovi kako rezultat na grade`nata ekspanzija vo zemjata. po nekolkumese~no preMaksimalnata kamatna stapka sega iznesuva 5% godi{no i e fiksna vo prvite govarawe uspeal da ~etiri godini. Dosega podneseni se vkupno 1.518 barawa za krediti za stanovi od gi ubedi bankarite da koi odobreni se 1.454 barawa. I Vladata vo Srbija zaedno so devet banki isturka gi namalat kamatnite programa za subvencionirani stanbeni krediti. Korisnicite na subvencijata treba stapki na 4,9%, no ne da u~estvuvaat vo kreditot so najmalku 5%. Dr`avata dava beskamaten kredit za otkri pod koi uslovi u~estvo do 20%, a preostanatite 75% gi obezbeduvaat bankite. go napravil toa. Samo

D

s.jovanova@kapital.com.mk

KOJ ]E IMA PRAVO NA SUBVENCIONIRAN STANBEN KREDIT?

P

JADRANKA KOSOR SO 11 BANKI GO TURKA PROEKTOT ZA SUBVENCIONIRANI STANBENI KREDITI

V

Navigator

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

3 FAKTI ZA...

22,7 23,6 17,9

Milioni evra bara dr`avata od aukcija na trimese~ni zapisi bez devizna klauzula so kamata od 4,2% Milioni evra se baraat od proda`ba na {estmese~ni dr`avni zapisi so evroklauzula i kamata od 4,1% Milioni evra se baraat preku ponudata na trimese~ni zapisi so devizna klauzula so kamata od 4,1%

PROCENKI...

60 SEKUNDI BRIFING

VESTI...

DIMITAR BOGOV

MBI 10

GUVERNER NA NBM

V

3.000 2.800

EKONOMIJATA ЌE ZABAVI o vtorata polovina od godinata }e zabavi rastot na makedonskata ekonomija poradi krizata {to ja zafati evropskata ekonomija, izjavi guvernerot na Narodnata

banka.

“Rastot }e zabavi poradi krizata koja ja zafa}a evropskata ekonomija, a znaeme deka evropskite zemji se na{iot najgolem trgovski partner. Prvata polovina od godinata ima{e odli~ni performansi”, re~e Bogov.

Spored nego, toa nema da se odrazi na proektiraniot rast od 3,5%.

NA BANKI

STANBENI KREDITI, E NEPOZNAT

2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

VERO SI ODI OD MAKEDONIJA?

G

r~kata kompanija Veropulos seriozno razmisluva da se povle~e od makedonskiot i srpskiot pazar i da gi prodade objektite vo Skopje i vo Belgrad, objavi denes internet-stranicata Balkan info biz wuz.

Od izvori bliski do biznis-krugovite vo Atina se doznava deka ve}e zapo~nale i prvite preliminarni razgovori so zainteresiranite kupuva~i. Spored istite izvori, Veropulos s$ pote{ko izleguva na kraj so obvrskite kon bankite i ve}e nekoe vreme seriozno gi ~uvstvuva posledicite od finansiskata kriza vo Grcija.

Od kompanijata Vero vo zemjava ne gi komentiraat vakvite informacii. Ne davaat komentar nitu od sedi{teto na kompanijata vo Grcija.

Magazinot “Stors”, pak, otkriva deka Veropulos gi odlo`i planovite za ekspanzija i deka momentalno e vo potraga po nova biznisstrategija. Kompanijata momentalno e vo faza na rekonstrukcija, pa za ovaa cel dopolnitelno anga`ira nekolku iskusni menaxeri od germanskiot maloproda`en sinxir Aldi, koj neodamna ja napu{ti Grcija.

Predizvik na top-menaxmentot, koj se potpira na strategijata na popust, e da go konvertira tradicionalniot proda`en sinxir vo efikasen biznis, naveduva magazinot.

OHRIDSKA BANKA ZEMA KREDIT OD SOSIETE @ENERAL

O Ministerot za finansii ne otkriva kako uspeal da gi pribli`i stavovite na Vladata i bankarite koi ne sakaa da ja namalat kamatata na stanbenite krediti. Od komentar se vozdr`uvaat i pogolemite banki vo zemjava koi ve}e prifatija da bidat del od vladiniot proekt za subvencionirani stanbeni krediti. Pred samo nekolku meseci bankite vo zemjava baraa dr`avata da prifati da subvencionira i eden del od kamatata za krediti za stanovi, so {to }e se postigne kamata od 4,9% {to prifatile kamatna stapka od 4,9% za prvite tri godini.

“Zakonot e ve}e vo Sobranie. Koga }e se usvoi, detalite za na~inot na aplicirawe }e bidat objaveni, a }e se znae i so kolku pari Vladata }e go finansira proektot”, kuso veli Stavreski. Merkata na Vladata za subvencionirawe krediti za kupuvawe stanovi i ku}i vo Makedonija }e se primenuva od po~etokot na slednata godina.

TAJNA E DOGOVOROT [TO ]E GO POTPI[AT STAVRESKI I BANKARITE! Nitu Ministerstvoto za finansii, nitu bankite otkrivaat {to }e sodr`i dogovorot {to treba da go potpi{at, otkako }e stapi vo sila Zakonot za subvencionirani krediti.

Poznava~ite alarmiraat deka najgolemiot rizik za gra|anite bi bil ako nekoj sleden minister za finansii re{i da ne ja prodol`i politikata na subvencionirani kamati. “Vo vakov

BERZA

slu~aj na gra|anite }e im se zgolemi ratata od stanbeniot kredit, a bidej}i stanuva zbor za dolgoro~ni krediti mnogu e verojatno gra|anite vo odreden moment da ne bidat vo sostojba da pla}aat zgolemena rata.

Toga{ problemi }e imaat i gra|anite na koi bankata }e im go zeme stanot, a od finansiski te{kotii nema da se kurtulat nitu bankite, koi }e se soo~at so te{ko prodavawe na zaplenetite stanovi”, velat analiti~ari za “Kapital”.

Spored predlog-zakonot, ako kreditobaratelot ne go otpla}a kreditot ili go prodade stanot vo tekot na otplatata na kreditot, bankata go proglasuva za dostasan kreditot i parite uplateni za subvencionirawe e dol`na da gi prefrli na smetka na Ministerstvoto za finansii. Subvencioniraweto na stanbenite krediti ne e nepoznato vo zemjite vo EU, a se primenuva i vo zemjite od regionot, osobeno vo Srbija i Hrvatska.

hridska banka zema subordiniran kredit od mati~nata banka Sosiete `eneral vo iznos od 8 milioni evra, soop{tija od bankata.

Kako {to informiraat od Ohridska banka, subordiniraniot kredit }e bide namenet za usoglasuvawe na regulatornite barawa za visina na adekvatnosta na kapitalot na bankata, a dogovorot e sklu~en za period od osum godini.

Vo prvata polovina od godinata, Ohridska banka ostvari pozitiven finansiski rezultat vo iznos od 14,2 milioni denari, {to e za 71,1% pove}e vo odnos na istiot period lani.

Neto-kamatniot prihod vo tekovnata nasproti prethodnata godina e povisok za 10,5%, pri {to realiziranite prihodi od kamata se za 14,9% povisoki od soodvetniot period od prethodnata godina, a kamatnite rashodi povisoki za 22,3%. Neto-prihodite od nadomestoci vo prvite 6 meseci porasnaa za 16,8%.

Vo vkupnite prihodi od provizii, 70,2% se prihodi od pravni lica, 22,8% se od naselenie i samostojni vr{iteli na dejnost i 7% od finansiski institucii.

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2,154.20 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2,827.62 827 62 Min. 2,084.04

Vo blok-transakcija na Makedonska berza se prodadoa 9,74% od osnovnata glavnina na Grade`en institut Skopje za 219 iljadi evra. Na javnata berzanska aukcija se prodadoa 2.640 prioritetni akcii na Bargala od [tip, 1.786 prioritetni akcii na Makpromet od [tip, 2.853 prioritetni akcii na dru{tvoto Dojran od Nov Dojran i 146 prioritetni akcii na pe~atnicata Napredok od Tetovo. MBI-10 padna za 0,45% i zatvori na 2.154,2 indeksni poeni. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Македонија турист

2,600.00 +80,00

+3,17% 3 17%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Стопанска банка Скопје

350.00 7 89% -7,89%

-30,00

DOW JONES 13,000 12,500

12,000 11,500 11,000 10,500 10,000 9,500 07/0717/0727/0706/0816/0826/0805/0915/0925/09

10,913.40 -2,16% 2 16%

Cenite na naftata v~era prodol`ija da se namaluvaat pod pritisok na dol`ni~kata kriza vo evrozonata i padot na li~nite prihodi vo SAD, {to najavuva pad na pobaruva~kata na goriva vo najrazvienata ekonomija vo svetot. V~era{niot pad na indeksite na aziskite berzi pretstavuva u{te edna pri~ina za namaluvawe na cenata na naftata, isto kako i jakneweto na dolarot.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5,044.21 8,545.48 1,131.42 2,415.40 5,351.74 747.11

VALUTI

-1,64% -1,78% -2,50% -2,63% -2,73% -1,85%

£ €

€ $

1.1633

1.3327

+0,8%

-1,3%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1,661.80 +2,43% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

102.44 -0,31% 0 31% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Kostas Simitis Postoi opasnost Grcija da bide isklu~ena od evrozonata

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI DENOVIVE OGLAS ZA IMENUVAWE NOV ^LEN NA ANTIKORUPCISKA

N

arednite denovi pred pratenicite treba da se najde odlukata za oglasuvawe imenuvawe na ~len na Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata.

Edno mesto vo Komisijata ostana prazno otkako Ilmi Selami po sopstvena odluka pobara da bide razre{en od funkcijata ~len na Antikorupciska.

Noviot kandidat treba da gi ispolnuva slednive uslovi: visoko obrazovanie vo oblasta na pravnite i finansiskite raboti i antikorupcijata i da u`iva ugled vo vr{eweto na taa funkcija. Pokraj toa, kandidatot treba da ima najmalku osum godini rabotno iskustvo.

Pretsedatelot na Antikorupciskata komisija, Voislav Zafirovski, veli deka i pokraj toa {to Komisijata raboti so edno prazno mesto, odlukite koi gi nosat se legitimni. Komisijata redovno odr`uva sednici i nema problemi pri donesuvaweto odluki poradi toa {to tie se nosat so mnozistvo glasovi, dodava Zafirovski.

“Vo momentov razgleduvame korupciski slu~ai i slu~ai na sudir na interesi za periodot od 2008 i 2009 godina, anketnite listovi i izjavite za sudir na interesi”, informira prviot antikorupcioner.

Toj o~ekuva deka postapkata za izbor na nov ~len nema dopolnitelno da se prolongira.

BESIMI NA SOSTANOK SO MINISTRI ZA ODBRANA OD JUGOISTO^NA EVROPA

M

inisterot za odbrana, Fatmir Besimi, u~estvuva na godi{niot sostanok na ministri za odbrana na zemjite od Jugoisto~na Evropa, koj se odr`uva vo Antalija, Turcija.

Na sostanokot }e se utvrdi uspehot na minatogodi{nite aktivnosti proizlezeni od inicijativata za sorabotka me|u ministrite, }e se dade potvrda na namerata za promovirawe na mirot, stabilnosta i bezbednosta vo Jugoisto~na Evropa i po{iroko, i na integracija na regionot vo evroatlantskite strukturi.

Besimi vo svoeto obra}awe ja naglasi opredelbata na Makedonija za poddr{ka i aktivno u~estvo vo ovaa inicijativa, naglasuvaj}i gi ~etirite principi na nejzinoto funkcionirawe: prodlabo~uvawe na regionalnata sorabotka, politika na otvoreni vrati, zaemen dijalog na zemjite-~lenki na inicijativata, efikasno iskoristuvawe na raspolo`livite resursi, kako i interoperabilnost za uspe{no ostvaruvawe na celite.

Vo ramkite na sostanokot vo Antalija, Besimi }e ostvari pove}e bilateralni sredbi so ministri za odbrana od zemjite-~lenki na inicijativata i od zemjitenabquduva~i.

VANGELOVSKI: OD USTAVEN ZAVISAT HA[KITE SLU^AI

retsedatelot na Vrhovniot sud na Republika Makedonija, Jovo Vangelovski, smeta deka treba da se P po~eka odlukata na Ustavniot sud vo vrska so eventualnoto novo otvorawe na ha{kite slu~ai pred makedonskite sudovi.

“S$ dotoga{ sudovite i obvinitelstvoto }e go primenuvaat avtenti~noto tolkuvawe na Zakonot za amnestija.

Jas mislam deka treba da ja po~ekame odlukata na Ustavniot sud”, izjavi Vangelovski .

Sudovite vo momentov, kako {to poso~i toj, go primenuvaat avtenti~noto tolkuvawe na Zakonot za amnestija, a dokolku postoi kakva bilo odluka na Ustavniot sud koja bi zna~ela poni{tuvawe ili ukinuvawe na ovie zakoni, toga{ sudovite }e ja po~ituvaat odlukata na Ustavniot sud.

Obvinitelstvoto donese re{enie so koe se otka`uva od krivi~no gonewe, a sudot konstatira{e zatvorawe na ha{kite slu~ai “Mavrovski rabotnici”, “Nepro{teno” i “Lipkovska brana”. Nezatvoren spored avtenti~noto tolkuvawe na Zakonot za amnestija ostana posledniot, no i najkontroverzniot slu~aj “Vodstvoto na ONA”.

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

DR@AVATA SE U^I DA [TEDI

ZA POPISOT ]E POTRO[IME SAMO 6 MILIONI EVRA!?

14

MAKSIM RISTESKI

N

risteski@kapital.com.mk

asproti o~ekuvawata a k t ue l n i o v p o pis i pokraj dvojno pogolemiot broj anga`irani u~esnici }e ~ini poevtino od popisot sproveden vo 2002 godina. Za prebrojuvawe vo 2002 godina dr`avata potro{i 7 milioni evra, a sega vkupnata suma na raspolagawe na Dr`avniot zavod za statistika e 6 milioni evra. Pobaranata suma za sproveduvawe na statisti~kata operacija od strana na Zavodot iznesuva{e visoki 14 milioni evra {to naide na `estoki kritiki od opozicijata, no vo Buxetot za 2011 godina ministerot za finansii, Zoran Stavreski, za ovaa cel odobri 10 milioni evra. So neodamne{nata preraspredelba na sredstvata me|u buxetskite korisnici, Vladata vo programata za popis namali u{te dopolnitelni 4 milioni evra, so {to Buxetot za popisot se svede na 6 milioni. Najgolemi kratewa Stavreski napravi kaj stavkite dogovorni uslugi, od kade {to odzede 2,7 milioni evra, i patni i dnevni rashodi, kade {to sega ima 800 iljadi evra pomalku. So {este milioni evra {to mu ostanaa, Dr`avniot zavod za statistika }e treba da gi isplati tro{ocite za 20 iljadi u~esnici vo popisot, me|u koi najgolem del, ili 16 iljadi

milioni evra pobara Zavodot za statistika za organizacija na popisot

6

milioni evra odobri ministerot za finansii, Zoran Stavreski

2,7

milioni evra se skrateni za stavkata dogovorni uslugi

se reonski popi{uva~i – 8 iljadi izbrani na konkurs od nevraboteni lica, a 8 iljadi od redot na javnata i dr`avnata administracija.

Honorarite na popi{uva~ite izbrani na konkurs se ne{to povisoki i prose~no }e iznesuvaat me|u 10 i 12 iljadi denari, a tie izbrani od administracijata }e bidat nagradeni so okolu 9 iljadi denari. Ovie sumi }e bidat povisoki vo pogusto naselenite naselbi.

“Najgolem del od buxetot za popisot }e se potro{i na smestuvawe, prevoz i honorari na u~esnicite vo popisot – ~lenovite na popisnite komisii, reonskite instruktori i popi{uva~i.

Ponatamu za popisnite materijali, za izrabotkata i distribucijata na informativniot TV-spot, za nabavka na informati~ka oprema za potrebite na popisot”, izjavi za “Kapital”portparolot na Dr`avnata popisna komisija,

Kiril Barbareev.

Dogovorot raspi{an od Dr`avniot zavod za statistika za TV-spotot go dobila reklamnata agencija Wu moment wu ajdias kompani na suma od 100 iljadi evra.

Na poslednata nabavka na informati~ka oprema Zavodot potro{il 15 iljadi evra, a prodol`uvaweto na licencata za softverot za internetza{tita Mekafi ~inelo 4 ,2 iljadi evra. Zavodot pred odobruvaweto za buxetot za popisot veti deka parite {to nema da gi potro{i }e & gi vrati na dr`avata, no po desetkuvaweto na sumata, od tamu ne veruvaat deka }e ostane ne{to i za vra}awe.

OBUKI ZA NOVIOT ZAKON ZA KRIVI^NA POSTAPKA

VOLERS: VLADATA DA OBEZBEDI USLOVI ZA SUDIITE MARIJA SEVRIEVA

Z

sevrieva@kapital.com.mk

a uspe{no sproveduvawe na podgotovkite na terenot za noviot Zakon za krivi~na postapka, koj }e gi zgolemi obvrskite na site involvirani vo pravosudniot sistem, potrebno e Vladata da gi obezbedi neophodnite resursi za sudiite i obvinitelite da mo`at uspe{no da si ja vr{at svojata rabota, istakna ambasadorot na SAD, Pol Volers, na startot na obukata na “Ulogata na sudiite vo akuzatorniot sistem”, poddr`ana od Ambasadata, od Ministerstvoto za pravda i Stejt departmentot na SAD. “Vladata e taa koja treba da istapi i da gi obezbedi resursite za efektiven i efikasen krivi~no-praven sistem, koj }e go jakne vladeeweto na pravoto vo funkcija na site gra|ani, }e gi obeshrabruva kriminalnite aktivnosti i }e ja zacvrsti me|unarodnata pozicija na dr`avata”, istakna Volers.

Spored nego, mo}ta na sudiite e vo po~ituvaweto na gra|anite, a tokmu so izmenite vo Zakonot za krivi~na postapka ulogata na sudiite }e treba da bide pravi~na i transparentna vo primenata na ovlastuvawata koi gi imaat. Sudijata treba da bide partner na gra|anite vo

sudnicata, a ne na obvinitelstvoto, sovetuva Volers.

Toj potencira deka transformacijata od inkvizatoren vo akuzatoren pravosuden sistem voop{to nema da bide lesna, a dvegodi{nata odlo`ena primena e premnogu optimisti~ka.

Spored pretsedatelot na Vrhovniot sud, so potrebnite obuki i tehni~koto opremuvawe na sudovite sudiite }e bidat podgotveni u{te prviot den od stapuvaweto na sila da go primenuvaat noviot ZKP. “Sudiite }e mora da se

VANGELOVSKI: O^EKUVAM POZITIVEN IZVE[TAJ NA EK Pretsedatelot na Vrhoven e optimist i vo pogled na ocenkata za pravosudstvoto vo pretstojniot izve{taj za napredokot na Makedonija na Evropskata komisija.

“Napraveni se zna~itelni dvi`ewa vo nasoka na podobruvawe na sostojbite, na traeweto na postapkite, koe e zna~itelno namaleno, za pritvorite isto taka mislam deka imame zna~itelni pomestuvawa i s$ odi kon toa da se svede pritvorot na najkuso nu`no vreme”, veli Vangelovski.

podgotvat za noviot sistem na vodewe na postapkata, no mislam deka vo toj del sudiite i sudovite se mnogu popodgotveni otkolku drugite u~esnici vo krivi~nata postapka”, veli Vangelovski.

Za razlika od Vangelovski, prviot ~ovek na Obvinitelstvto, dr`avniot obvinitel Qup~o [vrgovski vo nekolku navrati potencira{e deka bez obezbeduvawe na potrebnite prostorni i ~ove~ki resursi mo`e da bide dovedeno vo pra{awe sproveduvaweto na zakonot. ZKP treba da stapi na sila vo noemvri idnata godina.

Izmenite zna~at napu{tawe na dolgata, skapa i neefikasna sudska istraga, koja otsega }e bide vo racete na obvinitelite i na sudskata policija.

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

7

PREGLED VESTI PRVO SOBRANIE NA DOVERITELI NA A1 TELEVIZIJA

D

NA DR@AVATA NE Í E DOSTA OD ADMINISTRATIVCI

72 OGLASI ZA VRABOTUVAWE ZA SAMO EDNA NEDELA

enes vo Osnovniot sud 2 }e se odr`i prvoto ispitno ro~i{te na Sobranieto na doveriteli na A1 televizija vo ste~aj. Na ro~i{teto se o~ekuva ste~ajniot upravnik, Aco Petrov, da go pretstavi izve{tajot od pristignatite prijavi na doveriteli koi prijavile pobaruvawa od A1. Kako {to informira Petrov, od golemiot broj prijavi, koi se pristignati od razli~ni firmi, najgolemi se pobaruvawata na dr`avata, odnosno Upravata za javni prihodi na ~ie barawe i be{e otvorena ste~ajnata postapka, po {to sleduvaat pobaruvawata na NLB Tutunska banka.

“Prednost vo obe{tetuvaweto ima dr`avata kako najgolem doveritel, no i NLB Tutunska banka koja se javuva kako “razvla~en” doveritel, odnosno ima vospostaveno zalog na imot koj e obezbeden i sigurno }e go dobie”, veli Petrov.

Najveorojatno NLB }e go dobie objektot na pe~atnicata Krste Petkov Misirkov na Pero Nakov, bidej}i zgradata vo koja be{e smestena A1 televizija e vo spostvenost na Uniprokom Vemaks.

Pobaruvawata na site doveriteli kon A1 iznesuvaat okolu 20 milioni evra, no ova ne e kone~nata suma. S$ u{te ne e gotov spisokot spored koj treba da se proceni kolku od pobaruvawata na firmite se opravdani i }e bidat priznaeni, a kolku od niv }e bidat odbieni.

“I koga }e se zatvori ovoj spisok kone~nata suma koja }e se dobie nema da pretstavuva kolku vkupno dol`i A1, bidej}i golem broj od doveritelite ne go fatija rokot za prijavuvawe na svoite pobaruvawa i tie nema da mo`at da gi realiziraat”, veli Petrov.

Paralelno so ste~ajnata postapka koja se vodi za A1 televizija vo Krivi~niot sud vo tek e postapkata protiv sopstvenikot na A1, Velija Ramkovski, i u{te 22 lica, rodnini i sorabotnici, obvineti vo slu~ajot “Paja`ina”.

Na red za razgleduvawe se materijalnite dokazi za finansiskoto rabotewe na mediumite i firmite od Pero Nakov.

I pokraj preporakite deka zemjata ima prenatrupana i glomazna administracija, koja kaj i da e }e n$ dovede pred bankrot, vrabotuvawata nikako da zaprat. Namesto namaluvawe na brojot na slu`benici, Vladata sega }e se naso~ela kon nejzina departizacija

25.182

GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

O

glasi za sedumdeset i dve novi rabotni mesta raspi{ala Agencijata za administracija samo minatata nedela. Vrabotuvawata vo administracijata nikako da zaprat i pokraj postojanite kritiki od doma{nite eksperti deka dokolku ne se namali brojot na slu`benicite, dr`avata }e se soo~i so bankrot. Ne stivnuvaat nitu kritkite od nadvor deka Vladata ne smee da bide najgolemiot rabotodava~ vo zemjava. No, i pokraj stra{nite prognozi na ekspertite, ministerot Ivo Ivanovski zasega ne gleda pri~ina za namaluvawe na administracijata. Naprotiv, smeta toj, del od instituciite treba s$ u{te da se doekipiraat so personal za da mo`e administracijata da prerasne vo vistinski servis za gra|anite.

Podatocite od Dr`avniot zavod za statistika, poka`uvaat deka samo vo prvoto trimese~je vo 2011 godina, javniot sektor porasnal za 25.182 vraboteni lica. Ako vo 2010 godina brojot na vraboteni iznesuval 130.606, do april 2011 godina ovoj sektor ima 155.788 slu`benici.

Zasega, od Ministerstvoto za informati~ko op{testvo i administracija ne soop{tuvaat podatok za toa kolku vkupno vraboteni ima javnata administracija. Posledniot oficijalen podatok koj go iznese resorniot minister Ivo Ivanovski e deka administracijata ima okolu 120.000 administrativci.

Me|utoa, vo intervju za “Kapital”, porane{niot minister za ekonomija, pak, Fatmir Besimi, presmeta 180.000 vraboteni slu`benici.

lica se vraboteni vo javniot sektor samo vo prvoto trimese~je od 2011

Inaku, so pompezno najavenite reformi vo javnata administracija, koi ministerot Ivanovski i premierot Nikola Gruevski gi najavija vo 2011 godina, be{e najaveno formirawe Registar koj treba{e da ja prebroi administracijata. Najavite bea deka do mesec juni, ovoj Registar }e bide gotov, a deka do krajot na juli }e se znae to~nata brojka na vrabotenite vo administracijata. No, devet meseci podocna nitu Registarot e gotov, nitu, pak, e utvrdena to~nata brojka na vraboteni slu`benici. Najavija i zabrana za vrabotuvawa, osven po Ramkoven dogovor, no zasega zabranata ne se sproveduva.

Od vladeja~kata partija VMRO-DPMNE, pak, vrabotuvawata vo administracijata go pravdaat so golemata nevrabotenost vo zemjava.

“Po odnos na preporakite koi se odnesuvaat na vrabotuvaweto vo javnata administracija bi rekol deka vo dr`avata postoi eden nedostig, bidej}i procentot na vrabotuvawata vo javnata administracija ne sekoga{ soodvetstvuva so ona {to zna~i i kvalitet. Samiot moment

na edna pogolema nevrabotenost vo dr`avata sozdava dopolnitelen pritisok kon vrabotuvawata vo javnata administracija”, veli pratenikot Antonio Milo{oski.

Spored nego, povisokite zakonski normi mo`at da bidat spas od kakvi bilo pritisoci vo procesot na vrabotuvawe vo administracijata.

“Za da mo`eme da imame produktivna atmosfera pri vrabotuvaweto vo administracijata smetam deka treba da sozdademe povisoki zakonski normi za vrabotuvawe vo javnata administracija so koi }e go stesneme prostorot za kakvi bilo vlijanija, pritisoci i urgencii koi mo`at da vlijaat na procesot na vrabotuvawe vo administracijata”, re~e Milo{oski.

SO 500 PRA[AWA ]E SME JA DEPARTIZIRALE ADMINISTRACIJATA?!

I dodeka za namaluvawe na administracijata ne se ni razmisluva, Vladata sega odlu~ila da ja departizira javnata administracija. Na ispora~anoto barawe od Brisel – nulta tolerancija za partiski vrabotuvawa - Vladata na poslednata

VRABOTENI VO JAVNIOT SEKTOR OD 2008 DO 2011 GODINA:

2008 - 174.198 vraboteni 2009 - 166.218 vraboteni 2010 - 130.606 vraboteni 2011 - 155.788 vraboteni (prvo trimese~je)

10

godini po potpi{uvaweto na Ohridskiot dogovor od Brisel pora~uvaat ramkovnite vrabotuvawa da se baziraat i na kvalitet

sednica odlu~ila da sozdade sistem za ocenuvawe na aplikantite za rabotno mesto vo administracijata. Soglasno so podatocite koi gi objavi vicepremierkata za evrointegracii, Teuta Arifi, do koja i be{e ispora~ana listata na barawa, Vladata odlu~ila da sozdade pra{alnik od 500 pra{awa, na koi nema da nudi odgovori. Ovie pra{awa }e bidat javno dostapni za site aplikanti koi }e se prijavat za rabota vo administracija, a testiraweto }e se sostoi od 30 pra{awa od ovie 500. So vakviot pra{alnik, veli Arifi, }e se napravela departizacija na administracijata.

Opozicijata e skepti~na deka ovoj pra{alnik }e sozdade departizirana slu`ba. Ottamu velat deka so ogled na faktot deka vladeja~kata partija dosega vo pove}e navrati poka`ala, kako {to gi narekoa tie, imaginativni na~ini kako da si vrabotat svoi partiski kadri, taka, velat ottamu, sigurno }e najdat na~in i sega da go napravat toa.

Inaku, Brisel izrazil i zagri`enost za vrabotuvawata po Ramkoven. Od centarot na Evropskata unija smetaat deka po 10 godini od Ohridskiot ramkoven dogovor, vrabotuvawata na etni~kite zaednici vreme e da bidat izbirani i po kvalitet, a ne samo vo kvantitet. Vladata, odlu~ila, na ova barawe na Brisel, da odgovori so organizirawe obuki na ramkovnovrabotenite.

HAXINASTO MU VETIL NA POPOSKI REALEN POPIS

[

efot na albanskata diplomatija, Edmond Haxinasto, po v~era{nata sredba vo Tirana so negoviot makedonski kolega Nikola Poposki, vo vrska so bojkotot na popisot od strana na Makedoncite vo Albanija, dal garancija deka popisot se sproveduva spored evropskite standardri i oti rezultatot }e bide vo soglasnost so realnata sostojba.

“Smetam deka popisot gi nudi site mo`nosti i neophodni garancii za rezultatot da bide vo celosna soglasnost so realnosta na malcinstvata vo Albanija. Sekoja druga pretenzija ima nepotrebno i nezna~ajno politi~ko vlijanie”, izjavil Haxinasto.

Spored nego, Zakonot za popis se bazira na najdobrite evropski standardi i poinaku ne mo`e da bide, bidej} i “Albanija e primer za po~ituvawe na pravata na malcinstvata”.

“Ne se bitni procentite tuku po~ituvawata na pravata koi mu sleduvaat na sekoe malcinstvo”, naglasil toj.

Posetata na Poposki i sredbite so albanskiot dr`aven vrv, kako {to ocenuvaat albanskite mediumi, }e pridonese vo prodlabo~uvaweto na i taka dobrata sorabotka me|u dvete zemji. Ministerot Poposki za vreme na posetata vo Albanija se sretnal i so pretstavnici na makedonskoto malcinstvo.

VO SRBIJA ]E PATUVAME SAMO SO LI^NA KARTA

M

inistrite za vnatre{ni raboti na Makedonija i na Srbija, Gordana Jankulovska i Ivica Da~i}, v~era vo Ohrid potpi{aa dogovor za olesnuvawe na grani~nite proceduri, odnosno minuvawe na granicata so biometriski li~ni karti.

Dogovorot be{e potpi{an na marginite na Ministerskiot forum za vnatre{ni raboti i pravda, {to v~era i denes se odr`uva vo hotelot Ineks Gorica.

Spored najavite, Dogovorot na sila }e stapi po ratifikacija od strana na parlamentite, {to }e im ovozmo`i na gra|anite makedonsko-srpskata granica da ja minuvaat samo so biometriska li~na karta.

Ministerkata Jankulovska neodamna izjavi deka Makedonija e otvorena za razgovor za vakvi dogovori i so drugi zemji, koi gi ispolnuvaat bezbednosnite standardi i vo smisla na kontrola na granicata i bezbednost na dokumentite.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

EFEKTI VO TEKSTILNATA I VO KO@ARSKATA INDUSTRIJA

MINIMALNATA PLATA ]E GI LIKVIDIRA MALITE KONFEKCII

Golemite tekstilni fabriki se pla{at deka minimalecot }e gi uni{ti malite, koi pak, rabotat za niv i im ovozmo`uvaat da gi ispolnat rokovite i koli~inite kon stranskiot partner. I tekstilcite i ko`arite predupreduvaat deka odreden procent od rabotnicite }e ostanat bez rabota VIKTORIJA MILANOVSKA

M

milanovska@kapital.com.mk

inimalnata plata {to ja utvrdi Vladata pred nekolku dena }e im stavi klu~ na pomalite konfekcii, {to indirektno }e se odrazi vrz kondicijata na celokupnata tekstilna industrija. Tekstilcite so nad 100 vraboteni ne stravuvaat deka minimalecot }e im ja naru{i rabotata, no se pla{at od zatvorawe na pomalite konfekcii, koi za vreme na turbo-sezonite {ijat za pogolemite.

“Utvrdenata minimalna plata kaj pogolemite tekstilni kompanii nema da predizvika pogolemi poremetuvawa, no definitivno }e bide lo{o za pomalite. Tie {to }e opstojat }e go ~ekaat posledniot moment, odnosno platite }e gi zgolemat duri tretata godina od stapuvaweto na sila na zakonskiote odredbi”, veli Stojan Kocev, sopstvenik na {tipskata konfekcija Gracija, so nad 200 vraboteni.

I od konfekcijata Stevik od Kavadarci velat deka iako golemite ne se prvi na udar, efektite }e gi po~uvstvuva celiot tekstilen sektor.

“Kaj nas konkretno, utvrduvaweto na minimalecot nema da predizvika drasti~ni promeni. Samo kaj mal procent od vrabotenite }e treba da gi poka~ime platite.

Me|utoa, ovaa novina definitivno }e bide na tovar na tekstilnata i ko`arskata industrija”, veli sopstvenikot Stefan Ivanovski.

Zagarantiraniot minimalec od 8.050 denari, spored kompaniite od ko`arskata industrija, }e dovede do dva efekti - ili }e se zgolemat platite ili }e se zgolemi nevrabotenosta.

“Site treba da sfatat edna rabota - deka i nie rabotodavcite ne sakame rabotnici so niski plati, zatoa {to toa avtomatski zna~i deka tie ne se dovolno produktivni. Koga gledam deka nekoj vraboten raboti, sam go nagraduvam i toga{ nema potreba da se vodam od nikakov minimum ili maksimum. Ako poradi ovaa merka odreden procent od vrabotenite ostane

bez rabota, tie }e bidat na tovar na dr`avata”, veli sopstvenikot na fabrikata za obuvki Bargala, Kostadin Barzov.

Firmite za logistika, koi se posrednici me|u stranskite partneri i konfekciite, apeliraat sopstvenicite da kratat od svojata zarabotka,

a ne od brojot na vraboteni.

Dragan Davkov od logisti~kata kompanija Van vinkel fe{n od Ko~ani potencira deka golem problem }e imaat pomalite konfekcii vo Ko~ani, Del~evo i Vinica, vo koi nema stranski kapital, zatoa {to rabotnicite tamu zemaat

Kapital Academy...

plati poniski od minimalnata. Neophodnosta od zgolemuvawe na nivnite plati do zagarantiraniot minimum }e zna~i da si skratat od li~nata zarabotka, {to isto taka }e bide problem.

Del od tekstilcite predupreduvaat deka utvrdenata minimalna plata }e otvori

mo`nost za razvoj na sivata ekonomija, odnosno {iewe na divo po doma i pla}awe na raka.

Golemata razlika vo primawata na tekstilnite rabotnici vo zavisnost od toa dali rabotat vo golema ili mala konfekcija objasnuva zo{to se krena tolku golema pra{ina vo ovoj sektor po utvrduvaweto na minimalecot, koga vo juli Statistika izmerila 9.581 denar netoplata vo tekstilnata i 10.235 vo ko`arskata industrija.

Prvite sedum meseci od godinava neto isplatenata plata vo tekstilot se namalila za 3,4%.

Makedonija, so 130 evra, i Bugarija, so 120 evra, se posledni vo regionot po visinata na zagarantiranata minimalna plata, koja vo Crna Gora i vo Albanija iznesuva 140 evra, vo Srbija 150 evra, a vo Bosna i Hercegovina 180 evra. Hrvatska pak, ima minimalna plata od 380 evra, a Grcija od 860 evra.

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

објавува

РАБОТИЛНИЦА

ДЕФИНИРАЈТЕ ИЗВОЗНА СТРАТЕГИЈА И СТЕКНЕТЕ НОВИ АЛАТКИ ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ИЗВОЗОТ!

27-28 Октомври 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

УНИКАТНО, ОРИГИНАЛНО! За прв пат во Македонија извозните компании и оние кои тоа сакаат да станат и да освојат нови пазари имаат единствена можност со искусни и докажани консултантни два дена да изработат извозна стратегија за своите компании! Наместо искуството на успешни извозни компании, овојпат case stydy на работилницата ќе биде токму Вашата компанија!

ПО ДВА ДЕНА РАБОТА ЌЕ СИ ЗАМИНЕТЕ СО:

готова и разработена извозна стратегија сет алатки кои можат веднаш да се спроведат во пракса дефинирани решенија и одговори на сите проблеми и дилеми поврзани со извозот поддршка при имплементација на дефинираните активности од предавачите-консултанти! Контакт со компании кои се соочуваат со исти или слични дилеми и развојни цели Богата литература и корисни материјали на тема извоз и освојување нови пазари

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Како да направите анализа на можните извозни пазари, реално да лоцирате каде се наоѓате и да дефинирате каде сакате да бидете во иднина? Кои пазари се полесни а кои потешки за освојување? Кои се сите неопходни елементи кои треба да ги содржи една извозна стратегија? Како да го спроведете акциониот план кој ќе ве доведе до целта- поголем извоз? Алатки за зголемување на извозот: cold calling, посета на саеми, продажен состанок, генерирање нови контакти!

ПРЕДАВАЧИ ПЕТАР ЛАЗАРОВ

Macedonia Export, kompanija specijalizirana za promocija i trgovija so makedonski proizvodi na me|unaroden i lokalen pazar, koja nudi konsultantski uslugi za marketing, proda`ba i izvoz.

КАЛИН БАБУШКУ

Macedonia Export

КРУМ ЕФРЕМОВ

direktor na Direktoratot za ekonomska diplomatija vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti

РАБОТИЛНИЦАТА Е ПРЕПОРАЧЛИВА ЗА:

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за извоз и нови пазари

Проектот Kapital Аcademy... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

9

CENITE NA METALITE SE STRUPOLIJA NA LONDONSKATA BERZA

RUDARITE NE VERUVAAT VO PAD NA PROIZVODSTVOTO OD 9%

Direktorite na makedonskite rudnici tvrdat deka padot na rudarstvoto gi iznenadil, bidej}i letovo rabotele normalno, bez pogolemi turbulencii. Spored niv, kamenolomite se “vinovni” za padot KATERINA POPOSKA

R

popova@kapital.com.mk

udarstvoto padnalo za 9% vo avgust godinava, vo sporedba so istiot period lani, izmeri Dr`avniot zavod za statistika.

Vadeweto rudi na metal se namali za 22,4%, dodeka vadeweto jaglen i lignit padna za 7%, poka`uvaat statisti~kite podatoci. Vadeweto drugi rudi i kamen, pak, vo avgust godinava porasnalo za 5,4% vo sporedba so istiot period lani.

Direktorite na makedonskite rudnici ne se soglasuvaat so Zavodot za statistika. Tvrdat deka statisti~kiot pad na proizvodstvoto vo rudarstvoto gi iznenadil, bidej}i vo letnite meseci rabotele normalno, bez pogolemi turbulencii.

Pretpostavuvaat deka padot od 9% vo sektorot najverojatno se dol`i na vadeweto grade`en kamen, iako statistikata tuka izmeri porast na proizvodstvoto od 5,4%. Vo prvite osum meseci od godinava, pak, samo rudnicite koi vadat metalna ruda statisti~ki go namalile proizvodstvoto za re~isi 11%.

ISTORISKI PAD NA CENATA NA BAKAROT enata na bakarot na Londonskata berza pred edna nedela padna na najnisko nivo vo poslednive 12 meseci, поради namalenata delovna aktivnost na prerabotuva~kiot sektor vo Kina.

Bakarot za isporaka vo period od tri meseci poevtini za 5,2% na 7.865 dolari za ton, {to e najniska cena na ovoj metal od septemvri лани. Od 15 fevruari, koga bakarot dostigna najvisoka cena, pa dosega, vrednosta na metalot e namalena za 22%. Na berzata vo London se namalija i cenite na nikelot za 3,9% na 19.619 dolari za ton, na olovoto za 2,8% na 2.160 dolari za ton i na cinkot za 3% na 42.014 dolari za ton.

C

Pretsedatelot na Makedonskata asocijacija za rudarstvo, Nikolaj~o Nikolov, ne znae na {to se dol`i padot na proizvodstvoto vo rudarstvoto vo avgust godinava.

“Padot od 9% vo rudarstvoto vo avgust najverojatno se dol`i na godi{nite odmori.

Rudnicite за metalna ruda konstantno se vo dobra sostojba. I do krajot na godinata }e rabotime so polna parea”, veli Nikolov.

I od rudnikot Sasa, nemaat konkretno objasnuvawe na {to

se dol`i padot. Pretpostavuvaat deka pri~inata e padot na cenite na metalite na svetskite berzi.

“Konkretno Sasa ne go namali proizvodstvoto vo avgust.

Na padot na proizvodstvoto vo rudarstvoto najverojatno vlijaeja padot na cenata na oboenite metali na svetskite berzi. No, padot мo`ebi i se dol`i na preureduvaweto na koncesiite za eksploatacija na mineralnite surovini vo odredeni rudnici vo zemjava. Иako cenite fluktuiraat, neма

da go namalime proizvodstvoto, nitu pak, planirame da gi namalime kapacitetite za rabota”, veli direktorot za investicii vo Sasa, Maksim Prohorov.

KAMENOLOMITE “VINOVNI” ZA PADOT NA RUDARSTVOTO?!

Del od direktorite na makedonskite kamenolomi priznavaat deka so meseci lo{o rabotat i pokraj statisti~kiot rast na proizvodstvoto vo avgust od 5,4%, i rastot od duri 18%

Kapital Academy...

vo prvite osum meseci od godinava.

“Grade`niot kamen i mermerot, spord mene, bele`at pogolem pad otkolku {to izmerila statistikata. Kamenolomite imaat pad na rabotata za duri 20%, vo sporedba so minatata godiina. Vo ovoj sektor ni{to ne se pravi podolgo vreme, a nemame nitu stranski investicii. I grade`ni{tvoto }e po~ne da pa|a. Aerodromite koi tro{ea pove}e od 150.000 kubici grade`en kamen ve}e se izgradija. O~ekuvam u{te pogolem pad vo idnina”, veli [efki Aliti, sopstvenik na kamenolom vo Tetovo.

Deka idninata na rudarstvoto ne e ba{ najsvetla velat i od Indominerali i metali.

“Padot vo proizvodstvoto e rezultat na padot na cenata na metalite na svetskite berzi.

Namalena e pobaruva~kata, a so toa i proizvodstvoto. Izminative 15 dena svedoci sme deka na svetskite berzi cenata na metalite zna~itelno padna.

Nie mo`ebi sakame da sme izolirani od svetskite slu~uvawa, ama }e imame reperkusii vrz doma{noto proizvodstvo”, veli Biljana Crvenkovska od Indominerali.

member of KAPITAL MEDIA GROUP

објавува

РАБОТИЛНИЦА

“КАКО ДА ЈА ЗГОЛЕМИТЕ ПРОДАЖБАТА СО ПОМОШ НА ИНТЕРНЕТ?“ 17-18 Октомври 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје Успехот на вашиот бизнис денес зависи и од присуството на Интернет. Интернет маркетингот не е мистерија! Неговата цел е да ги донесе вашите идеални купувачи во вистинско време и на вистинско место и да отвори нови можности за вашиот бизнис!

ДАЛИ ТОА Е И ВАША ЦЕЛ? ШТО ЌЕ НАУЧИТЕ ОД РАБОТИЛНИЦАТА?

Кои се можностите на Интернетот, кои овозможуваат максимизирање на инвестицијата? Како вашата продажна кампања успешно да ја лансирате и промовирате на www? Како да воведете интернет трговија и да ги зголемите нарачките и продажбата? Како да изградите успешна комуникација со корисниците преку социјалните медиуми?

ЗА КОГО Е НАМЕНЕТА?

Сопственици и менаџери на мали и средни компании Менаџери за продажба Маркетинг менаџери Манеџери за развој и иновации Специјалисти за електронска трговија

Po~ituvani ~itateli, Kapital Media Group objavuva deka od 26.septemvri 2011 go po~na svojot najnov proekt - Kapital Akademija. Proektot }e bide fokusiran na organizirawe na golemi delovni konferencii, biznis forumi i obuki za pogolemo znaewe. So ovoj proekt, i so skore{noto izleguvawe na na{ite dva mese~nika “Bankar” i “Menaxer”, na najdobar mo`en na~in ja odbele`uvame 12 – godi{ninata od osnovaweto na na{ata kompanija! ...Za da znaeme pove}e!

I samite da si pomogneme...

ШТО ДОБИВАТЕ?

Нов поглед на продажбата и продажно-промотивните канали? Искуство од прва рака oд македонски компании кои ја зголемиле продажбата користејќи интернет маркетинг алатки Богато искуство и знаење од докажани консултанти од оваа област Ручек, кафе и освежување Многу корисни материјали за читање и надоградување на знаењата

ПРЕДАВАЧИ ДАРКО БУЛДИОСКИ

Dolgogodi{en predava~, konsultant i trener vo oblasta na novite mediumi. Eden od ko-osnova~ite na New MediaMK, internet marketing agencija

МИТЕ КУЗЕСКИ

Ko-osnova~ na New MediaMK so pove}egodi{no iskustvo kako internet konsultant

Проектот Kapital Аcademy... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI UVOZNICITE DA POKA@AT I DOKUMENT ZA BEZBEDNOST

U

voznicite, pokraj carinskite deklaracii i fakturi, mora da prilo`at i dokumentacija za soobraznost, so koja ja garantiraat bezbednosta na proizvodite {to gi pu{taat vo promet. Ova va`i za site makedonski uvoznici koi ne rabotat so prehranbeni proizvodi ili proizvodi koi imaat kakov bilo dopir so hrana. Za odredeni proizvodi potrebno e uvoznicite da obezbedat samo izjava za bezbednost (soobraznost) od proizvoditelot i C oznaka, kako {to e slu~ajot so odredeni ma{ini, detski igra~ki, sadovi pod pritisok i drugo. Kaj drugi poslo`eni proizvodi pak, carinskite slu`benici dol`ni se da pobaraat i dopolnitelen sertifikat za soobraznost, izdaden od sertificirano doma{no ili stransko telo. Za uvoz na ve}e upotrebuvani proizvodi, kade {to proizvoditelot mo`no e ve}e i da ne postoi, zakonot definira deka kako proizvoditel se javuva uvoznikot i toj treba da dade izjava so koja garantira za bezbednosta na proizvodot.

Poslednite dva kvartali predmet na zgolemena kontrola na koordinativnoto telo za nadzor na pazarot bile detskite igra~ki, medicinskite pomagala, grejnite tela i belata tehnika. Dosega se povle~eni 2.500 par~iwa fenovi poradi nebezbednost.

PRV ME\UNARODEN SAEM ZA TRANSPORT I LOGISTIKA

Z

a prv pat vo Makedonija od 5 do 9 ovoj mesec }e se odr`i Me|unaroden saem za transport i logistika na Skopski saem. Na vkupna povr{ina od 5.000 metri kvadratni }e se pretstavat pove}e od 40 izlaga~i.

“Saemot e realiziran vo sorabotka so minhenskiot saem koj inaku e najgolem vo svetot od vakov tip i koj }e ima svoj izlo`ben {tand vo Skopje, {to e garant za dobrata organizacija”, veli Daniela Gligorovska, generalen direktor na Skopski saem.

Solunskoto, barskoto i dra~koto pristani{te zaedno so TAV Makedonija, Makedonski `eleznici, kako i Slovene~kite `eleznici se samo del od regionalnite giganti so ~ii pretstavnici makedonskite biznismeni }e imaat mo`nost da ostvarat sredba za vreme na ~etirite saemski denovi. Se o~ekuvaat pove}e od 15.000 delovni posetiteli. Koorganizator na saemot e Carinskata uprava na Makedonija.

“EVERVES” - NOV PIJALAK OD PRILEPSKA PIVARNICA

S

vetskiot hit “everves”, noviot bezalkoholen pijalak so vkus na “biter lemon” na kompanijata Pepsi preku Prilepska pivarnica stigna na makedonskiot pazar.

“Odlu~ivme na na{ite potro{uva~i da im ponudime proizvod koj }e gi zadovoli nivnite potrebi vo pogled na nov osve`itelen vkus. Tokmu faktot deka so ovoj nov proizvod mo`e da se zadovoli vkusot na site potro{uva~i, be{e klu~en za investirawe na Prilepska pivarnica vo vakov brend. Kvalitetot {to go zastapuvame i doverbata koja ja imame steknato so dosega{nite brendovi ni dade dopolnitelen pottik za ponuda na ovoj nov proizvod, za koj veruvame deka }e go ima istiot uspeh kako i ostanatite na{i pijalaci od vakov vid”, veli brend-menaxerot na Prilepska pivarnica, Aleksandar Чatleski. “Everves” e izraboten po licenca na Pepsi Kola internacional i spa|a vo istata grupa pijalaci koi gi polni Prilepskata pivarnica, kako {to se poznatite, “pepsi”, “mirinda”, “seven ap”.

30.09.2011

раст

Македонија турист РМДЕН04 РМДЕН03 РМДЕН02 РЖ услуги

+3,17% +1,84% +1,81% +1,58% +0,49%

30.09.2011

Стопанска банка Битола Жито лукс Гранит Макстил Комерцијална банка

-

D-R HANS XEKEL GLAVEN EKONOMIST VO DZ BANK

NEMA PROPAST VO NAREDNITE PET GODINI

Sekako, ne mo`am da isklu~am deka mo`e da se slu~i ne{to koe }e n$ odvede site vo propast, no pred da propadne evroto }e zabele`ite pad na nadvore{nata vrednost i silen rast na inflacijata, a smetam deka toa nema da se slu~i vo narednite pet godini.

Pove}e od ova nikoj ne bi znael da ka`e SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk specijalno za “Kapital” od Berlin

K

rizata vo evrozonata e glavnata bolka sega ne samo na politi~arite, tuku i na bankarite od EU, koi se izlo`eni na gr~kiot dolg. D-r Hans Xekel, glaven ekonomist vo DZ Bank, zboruva za otvorenite predizvici so koi se soo~uva Evropa vo momentov.

Evrozonata se soo~uva so seriozni fiskalni i finansiski problemi. Kakvi se va{ite procenki, mo`eme li da o~ekuvame nova finansiska kriza?

Mislam deka e preterano da se ka`e deka golemite evropski ekonomii se soo~uvaat so bankrot. Postoi golema verojatnost vo Grcija da se restrukturira dolgot, a nitu edna druga zemja ne se soo~uva so bankrot. Ako i ponatamu ima napadi vrz pomalite zemji, kako Portugalija ili Irska, veruvam deka sigurnosnite yidovi okolu niv }e se zajaknat, a politi~arite }e stavat do znaewe deka restrukturiraweto na gr~kiot dolg e poslednata koncesija.

Potoa nema da bidat dozvoleni {pekulativni napadi vrz dr`avniot dolg na zemjite od evrozonata.

Kakva e idninata na Grcija?

Kakvi scenarija mo`eme da

o~ekuvame?

Izleguvaweto na Grcija od evrozonata, a mo`ebi i od EU, ne e opcija, bidej}i toa }e ima mnogu nesakani posledici za Grcite i za Germancite. Nema da bide poevtino re{enie od sega{novo. Edinstvenata alternativa e restrukturirawe na dolgot, so namaluvawe na 50%, pri {to gr~kite banki }e se dokapitaliziraat i s$ }e bide organizirano. Pove}eto koi s$ u{te mislat deka e vozmo`no Grcija da izleze od evrozonata ne razmislile dobro za posledicite. Od moralna gledna to~ka, razbirlivo e {to Germancite ne sakaat pove}e da pla}aat, no pri izlez od evrozonata ostatokot od Evropa }e mora da ja izdr`uva Grcija, {to ne e poevtino od obezbeduvaweto soodvetna poddr{ka sega.

Vie silno veruvate vo evrozonata, no dali o~ekuvate evroto da bide stabilno vo idnina?

U{te od samoto voveduvawe evroto be{e mnogu silna valuta. Nikoga{ vo istorijata kolapsot na edna valuta ne poka`al takva vnatre{na i nadvore{na sila. S$ dodeka evroto iznesuva blizu 1,40 dolari ili duri 1,20 dolari, a inflacijata 2% do 4%, evroto }e bide stabilna valuta i nema potreba od strav deka }e propadne. Sekako, ne mo`am da isklu~am deka mo`e da se slu~i ne{to koe }e n$ odvede

пад

-7,89% -2,89% -2,03% -0,84% -0,84%

нова цена

2.600,00 94,00 95,00 96,00 207,00

нова цена

350,00 168,00 522,00 155,00 2.912,00

vaa sosema pravilata. Italija e najlo{iot slu~aj. Ako va{ata zemja e vo red, ne rizikuvate dopolnitelni problemi. Ako ja gledame po{irokata slika, da se bide del od evrozonata ne zna~i samo da se koristi evroto. Tuka ima i razni drugi prednosti. Mislam deka sekoj ima korist od toa.

Kolku se izlo`eni germanskite banki vo Grcija?

Germanija e poizlo`ena na {panskiot dolg, a Francija na italijanskiot. Izlo`enosta kon Grcija ne e tolku golem problem, bidej}i razgovarame za kratewe na dolgot za 50%.

Mislam deka niedna od bankite nema da bide nepodgotvena ako se slu~i toa.

site vo propast, no pred da propadne evroto }e zabele`ite pad na nadvore{nata vrednost i silen rast na inflacijata, a smetam deka toa nema da se slu~i vo narednite pet godini.

Pove}e od ova nikoj ne bi znael da ka`e.

Dali vredi da se bide del od evrozonata?

Zemjite koi podocna vlegoa vo evrozonata i imaat silna fiskalna pozicija i stabilni dr`avni finansii ne se vo opasnost vo momentov. Ako novite ~lenki imaat verodostojna politika za stabilnost, ne se podlo`eni na rizik.

Problemot vo minatoto be{e {to evrozonata i EU primija nekoi zemji koi ne gi ispolnu-

ponedelnik- 03.10.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,505 45,5491 70,9687 50,5382 43,6051 44,3311

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5%

3%

3м 1,56% 1,5% 0,37% 0,02%

6м 1,76% 1,7% 0,55% 0,07%

12м 2,09% 2,0% 0,85% 0,30%

2%

1% 0% 01/10

03/10

05/10

06/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

камата 4,00% 5,50%

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,36% 1,3% 0,24% 0,00333%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

YTD

ЗА ДЕН

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

Илирика Југоисточна Европа

26.180.901,74

-6,34%

-17,43%

-24,14%

-14,71%

-22,73% 29.09.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.551.377,43

-3,93%

-14,69%

-21,09%

-19,04%

-23,19% 29.09.2011

Иново Статус Акции

16.510.516,76

-3,42%

-7,57%

-7,83%

-1,71%

-3,45% 02.10.2011

КД БРИК

35.816.857,80

-5,10%

-14,07%

-18,51%

-13,38%

-18,21% 02.10.2011

КД Нова ЕУ

19.862.892.73

-9,92%

-20,92%

-28,08%

-22,68%

-25,61% 02.10.2011

КБ Публикум - Балансиран

27.197.807,90

-4,41%

-11,53%

-14,23%

-10,21%

-12,22% 29.09.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.156.456,94

-0,20%

0,41%

1,60%

0,00%

0,00% 29.09.2011

КБ Публикум Паричен

51.294.261,67

0,26%

0,80%

0,00%

0,00%

0,00% 29.09.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

STAVRESKI SE PLA[I OD EVROPSKATA KRIZA

AMSM PROMOVIRA APLIKACIJA ZA IPHONE I ANDROID TELEFONI

PAK ]E GRADI KOCE ZA DA NEMA RECESIJA

I

Rastat rizicite za izbuvnuvawe na nova, u{te pote{ka kriza vo doma{nata ekonomija. Impresivniot ekonomski rast od nad 5% na po~etokot od godinata e rezultat na zgolemenoto tro{ewe od Buxetot za kapitalni investicii, osobeno za “Skopje 2014”. Vladata planira na istiot na~in da spre~i nova recesija

E

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

vropskata ekonomija tone vo nova, u{te pote{ka recesija, a negativnite efekti, iako so zadocnuvawe, nema da ja odminat Makedonija. Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, prizna deka rizicite za doma{nata ekonomija stanuvaat s$ poopasni, a iznenaduva~kiot ekonomski rast od nad 5% vo prvata polovina od godinata ne e garant deka ekonomijata do krajot }e prodol`i da ostvaruva silen rast.

Analizata na podatocite za porast na BDP, vsu{nost, poka`a deka glaven dvigatel na ekonomskiot rast bila dr`avata so zgolemenite kapitalni investicii, osobeno vo proektot “Skopje 2014”, {to mu pomogna na grade`ni{tvoto da ostvari impresiven porast.

Sepak, ostanatite industrii bavno zakrepnuvaat, a ve}e se ispraveni pred nova.

Interesno e {to vo prvata polovina od godinata, koga statistikata bele`i impresiven ekonomski rast, namesto da se namaluva, nevrabotenosta se zgolemuva.

Ministerot Stavreski priznava deka dr`avata }e se obide preku Buxetot, so pove}e investicii vo kapitalni objekti, da ja spasi doma{nata ekonomija od nova recesija.

“Ekonomskiot rast treba da go

ponese privatniot sektor, no tuka e i dr`avata da pomogne so kapitalnite investicii.

Vladata }e nastojuva i vo naredniot period vo ramkite na dr`avniot Buxet i ekonomskite poltiki da ja poddr`i ekonomijata so pove}e kapitalni investicii. Vo prvata polovina od 2011 godina se poka`a deka kapitalnite investicii, osven grade`ni{tvoto, poddr`uvaat u{te 25 drugi industriski granki i toa e klu~ot kako uspeavme, nasproti rizicite vo evropskata ekonomija, da ostvarime soliden ekonomski rast od nad 5%”, izjavi Stavreski.

Toj o~ekuva novata kreditna linija od 50 milioni evra od Evropskata investiciska banka dopolnitelno da mu pomogne na biznisot za da go ubla`i udarot od novata

10.913,40

-0,45% -1,23% +0,00%

-2,16% -2,50%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.351,74

-2,73%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 747,11

-1,85%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

ОМБ

1,23%

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

NASDAQ 2.415,40

-2,63%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 52.324,40

-1,99%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.044,21

-1,64% -1,35%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 16.822,20

-2,51%

-4,38% -1,84%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

SASX 10 929,11

-2,08%

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.820,41

SOFIX 339,79

-1,83%

-1,91%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 609,71

ATHEX 774,25

-1,45% +0,22%

Аеродром Ни

463,00

Филип Морис

1.330,00

-11,98% ѓ

Дунав осигуру

925,00

Прогрес

53,00

+3,71%

62,00

Подравска ба

-18,84%

67,26

Звон два холд

0,02

Истрабенз

1,80

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

78.03$/барел BRENT

102.44$/барел

Улјаник

Карловачка ба

+0,11% -11,67%

ПСЗ

0,21

-18,54%

1,01

Истраеуропа

ПРИРОДЕН ГАС

3.64/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

275

-0,76% -1,08%

ЗЛАТО 1661.80$/унца СРЕБРО 30.94$/унца БАКАР 6.819,75

МЕТАЛИ

+2,43% +2,85% -4,7%

НИКЕЛ 18.147,50 АЛУМИНИУМ

2.145,00 ЧЕЛИК 555.00$/унца

-0,8% -4.5% /

+3,18% -14,95%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+220,00%

-1,48% -0,31%

-3,03%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

ОТ-Оптима Тл

405,00

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

27,99

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.151,50

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.457,14

BELEX15 538,80

+0,00

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.600

2.000

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-1,78%

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik- 03.10.2011

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.545,48

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-2,26%

S

ivus dobi Cisco SMB Specialization sertifikat, so {to stana specijaliziran partner na eden od najsilnite svetski brendovi vo IT-industrijata, Cisco.

Ovoj sertifikat e u{te edno priznanie za ekspertizata i ve{tinite na Sivus vo oblasta na IT-re{enijata.

So ovoj sertifikat, Sivus im ovozmo`uva na svoite klienti so doverba da se potprat na negovata ekspertiza, stru~niot know-how i kvalitetot na modernite ITre{enija, prisposobeni na nivnite specifi~ni potrebi.

Sivus veruva deka sorabotkata i partnerstvoto so Cisco }e donesat mnogu pridobivki za klientite.

B

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.914,51

0,45%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.131,42

3.000

SIVUS STANA SERTIFICIRAN PARTNER NA CISCO

ogatata turisti~ka ponuda na Ohrid so sopstven {tand be{e pretstavena na Me|unarodniot saem za turizam {to minatata nedela se odr`a vo Novi Sad. Na saemot pokraj pretstavnici na op{tina Ohrid u~estvuvaa i hotelieri i pretstavnici na turisti~ki agencii od ohridsko-stru{kiot region. So turisti~kite agencii i tur- operatori, kako od Srbija taka i od drugite zemji-u~esni~ki makedonskite pretstavnici razgovarale za mo`nostite od zaemna sorabotka. Spored soop{tenieto od lokalnata samouprava, {tandot na Ohrid bil eden od najposetenite, za koj interes poka`ale mnogu poznati srpski mediumi, osobeno revijata “Turisti~ka prizma”. Visokotira`niot specijaliziran turisti~ki magazin odvoi 11 stranici od najnovoto izdanie za prilozi posveteni na Ohrid i negovata turisti~ka ponuda. Posetitelite na saemskiot {tand na Ohrid mo`ea da dobijat promotiven propaganden materijal, kako i da probaat sortni makedonski vina i rakija, poznati na balkanskite i evropskite pazari po svojot kvalitet.

Dol`ni~kata kriza vo Evropa eskalira i logi~no e so odredeno zadocnuvawe negativnite efekti da se po~uvstvuvaat i vo Makeodnija. Vladata }e nastojuva i vo naredniot period vo ramkite na dr`avniot Buxet ida ja poddr`i ekonomijata so pove}e kapitalni investicii. Vo prvata polovina od 2011 godina se poka`a deka kapitalnite investicii, osven grade`ni{tvoto, poddr`uvaat u{te 25 drugi industriski granki i toa e klu~ot kako uspeavme, nasproti rizicite vo evropskata ekonomija da ostvarime soliden ekonomski rast nad 5%. МБИ10

nformaciite za uslugite na Avto-moto sojuzot na Makedonija (AMSM) otsega }e bidat dostapni preku “pametnite” telefoni. So eden dopir na ekranot na telefonot site korisnici i AMSM ~lenovi mo`at da bidat del od uslugite. iPhone i Android aplikacijata na AMSM obezbeduva najnovi informacii za sostojbata na pati{tata vo zemjava. “]e mo`e da se povika pomo{ na pat preku GPS lokator kade bilo vo Evropa, da se dobijat informacii za me|unarodni dokumenti, zelen karton, pregled i mo`nost za pla}awe zonsko parkirawe, informacii za tehni~ki pregled, obuki za voza~i, izdavawe osiguritelni polisi, najnovi turisti~ki aran`mani, AMSM ~lenski paketi, novosti i popusti za na{ite AMSM ~lenovi i AMSM partneri i mnogu drugi uslugi koi gi obezbeduva sistemot na AMSM”, velat od AMSM iPhone i Android aplikacijata e besplatna i ve}e e dostapna za simnuvawe na Apple store i Android market.

OHRID NA ME\UNARODNIOT SAEM ZA TURIZAM VO NOVI SAD

MINISTER ZA FINANSII

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

e {to najgolemite trgovski partneri kade {to izvezuvaat doma{nite kompanii ve}e se soo~uvaat so te{ka kriza. Nara~kite od stranstvo opa|aat, a nelikvidnosta stanuva u{te poizrazena, bidej}i se probivaat site rokovi za pla}awe na izvezenata stoka.

MMF gi revidira proekciite za ekonomskiot rast vo evropskite ekonomii kon ponegativni, a izvoznite destinacii na makedonskite proizvodi, kako {to se Germanija, Srbija, Bugarija, Grcija i Italija, se soo~uvaat so najizrazeni rizici.

ZORAN STAVRESKI

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.154,20 МБИД 2.277,08 ОМБ 118,75

kriza. Opasnosta od epilogot na aktuelnata evropska kriza e u{te pogolema poradi nekoordiniranosta na zemjite od evrozonata. Stavreski smeta deka treba itno da se przemat kratkoro~ni merki, da se postigne politi~ki dogovor me|u liderite vo Evropa za da se odbegne najlo{oto scenario i bankrot na najzadol`enite zemji, {to mo`e da go sru{i evroto kako valuta i da ja razni{a celata evrozona.

Vo me|uvreme, sostojbata vo Evropa stanuva s$ pokompleksna.

Otkako svetskite analiti~ari javno go obelodenija predlogot za delumen bankrot na Grcija, {to prakti~ki }e zna~i deka zemjata }e kapitulira pred bankite i del od dolgot kon niv }e bide prosten, berzite naglo po~naa da pa|aat.

Zagri`uva~ki za Makedonija

11

+90,09% -8,18%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ПЧЕНКА 592.50$/бушел ПЧЕНИЦА 609.25$/бушел КАФЕ 2.29 $/бушел

СУРОВИНИ

-6,66% -7,34% 0,00%

-1,00% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1179.00$/бушел -4,24% КАКАО 2582.00$/бушел

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

DVA ^EKORI NAPRED, TRI NAZAD

Igrankata

zavr{i onoj moment koga se vide deka ekonomiite na EU imaat strukturen buxetski defekt koj diktira dol`ni~ka kriza. Ste~ajot se ~ini deka e najdobra alternativa

B

idej}i ve}e nikoj ne veruva na odgovorot od pred tri godini deka krahot na svetskite finansiski pazari nema da vlijae negativno vrz na{ata ekonomija, pa i deka }e profitirame od nea, dojde vreme za seriozna diskusija. Dokolku na po~etokot se misle{e deka svetskata kriza e nastanata isklu~ivo poradi nekontroliranite finansiski pazari, brzo stana jasno deka tie se posledica, a ne pri~ina na problemot. Igrankata zavr{i onoj moment koga se vide deka ekonomiite na EU imaat strukturen buxetski defekt koj diktira dol`ni~ka kriza.

Ste~ajot se ~ini deka e najdobra alternativa. Otkako se isturija stotici milijardi evra, bez efekt, stana jasno deka evroto e vo opasnost i mora itno da se spasuva.

Zagri`ena poradi germanskite banki, Merkel mora{e da reagira, svesna deka sekoe odlo`uvawe zavr{uva so pogolem broj kolateralni `rtvi.

Sli~en, iako polesno re{liv problem, imaat i SAD. Nevrabotenosta nikako da padne, potro{uva~kata sekoj mesec varira, a akciite na kompaniite se vo crveno, kako da se na Makedonskata berza.

Kone~no mala pauza mora{e da ima vo vojnata na valutite K

O

M

E

R

otkako svetskite pe~atnici na pari se pregreaa, a inflacijata stana kontrolirana.

Bidej}i ni{to su{tinski ne se promeni, osven {to [trosKan ne e ve}e na ~elo na MMF, stivnaa i optimistite koi velea deka krizata e zad nas. Pove}e kako `elboteka, otkolku kako realni procenki, se ignorira{e eden klu~en ekonomski faktor. PROFITABILNOSTA. Taa e odgovorot zo{to mnogu dr`avi imaat problemi so proizvodstvoto, izvozot, deviznata pozicija, buxetskite deficiti. Padot na produktivnosta ne mo`e da se pokrie na dolg rok so dr`avna intervencija, zadol`uvawe vo stranstvo, igrawe so devizniot kurs.

Zatoa sme na pragot na nova recesija od globalni razmeri. Kako ova }e vlijae vrz nas?

Dobar podatok e faktot {to makedonskata ekon omi ja bele`i pozitiven rast na BDP ve}e ~etiri kvartali po red. Godi{niot rast od 5,1%, koj na odreden na~in se sovpa|a so pozitivnite brojki na ekonomiite od EU, uka`uva deka izbegavme od negativnata zona. Postojat tri faktori koi ja proizvedoa ovaa brojka. Izvozot, investiciite i li~nata potro{uva~ka.

Da se postigne rast na izvozot na godi{no nivo od 34,8% e za odu{evuvawe.

C

I

J

A

L

E

N

Kratkotrajno, bidej}i toj se sovpa|a so rastot na cenata na nikelot od 35%, na bakarot od 20%, na `elezoto od 17% i so pobaruva~kata na proizvodite na Okta na kosovskiot pazar. Sistemot na “vrzani sadovi� potvrduva deka novata svetska recesija }e go pogodi na{iot izvoz u{te vo tekot na ovaa godina. Zatoa proekciite na NBM za vtorata polovina od 2011 godina se revidirani nadolno. Padot na cenata na metalite i na odredeni strate{ki surovini vo apsoluten iznos }e ja namali vrednosta na na{iot izvoz.

Isto }e vlijae i padot na pobaruva~kata na evropskite pazari na tekstilnoto lonproizvodstvo. Generalno ova }e zna~i nov zna~aen udar vrz doma{nite izvoznici.

Rizicite bi se zgolemile, bankite bi bile u{te porezervirani vo plasmanite, investiciite bi se namalile, rastot bi zabavil.

Govorej}i za vtoriot faktor na rastot na BDP, investiciite, tie deluvaat u{te pofascinantno. Rast od celi 60,1%, se grani~i so fantazija, statisti~ka gre{ka ili mo`ebi so niska startna osnova. Nezavisno, dobar e za promocija i falewe. [to ja kreira ovaa dvocifrena brojka? Slikata e crnobela. Rastot e rezultat na O

G

L

A

S

investiciite na dr`avata vo grade`ni raboti i na stranskite direktni investicii vo akcionerskite dru{tva koi se vo nivna sopstvenost.

Ova vtoroto i ne e za nekoja pofalba, bidej}i e signal na potrebata od pokrivawe na vlo{enata likvidnost kaj nivnite }erki-kompanii. Pod pretpostavka deka rastot na dr`avnite investicii, koj prethodno iznesuva{e celi 80,1%, }e bide so poumereno tempo, a privatnite investicii }e bidat usloveni od raspolo`enosta na bankite da finansiraat, lesno mo`e da se slu~i vo vtoriot kvartal da bideme zadovolni da ne vlezeme vo negativen ciklus.

Dr`avata ve}e ima problemi so porastot na bruto-dolgot na dosega nevideni 4,647 milijardi evra. Subjektite, pak, imaat problem so realizacija na aktivnostite poradi nedostigot od pari na pazarot. Nema pogolema potvrda za ova od podatokot deka procentot na vrednosta na izvr{enite grade`ni raboti e padnat na 38,8%, nasproti 55,4% vo prviot kvartal. Krizata na evropskite pazari dopolnitelno } e gi limitira investiciite koi najmnogu doa|aat od ovie dr`avi, vlijaej}i vrz drasti~en pad na stranskite direktni investicii vo mesecite pred nas.

K

O

M

E

R

Tretiot element koj kre-ira{e pozitivni brojki kaj BDP vo Makedonija e potro{uva~kata.

Maliot rast od 3,9% kaj li~nata potro{uva~ka, nasproti padot od 3,2% kaj javnata potro{uva~ka, e pozitivna tendencija. Analizite govorat deka se raboti za kratkotraen efekt. Toj e rezultat na za nijansa zgolemenite plasmani na bankite kaj sektorot naselenie, a ne na nekakvi podobreni transferi od stranstvo ili porast na neto-platite. Bidej}i se znae deka najgolem del od ovaa potro{uva~ka e za uvozni proizvodi, od druga strana ovoj porast go vlo{i na{iot trgovski deficit. Na radosta & ima kraj. Dobro }e be{e finansiraweto na li~nata potro{uva~ka da bide od stranski prilivi. ]e se zgolemea prihodite po osnov na DDV, doma{noto proizvodstvo, trgovijata na malo. Deka ova e nerealno da se o~ekuva dovolno e da se konstatira deka doznakite od stranstvo so krizata vo EU dopolnitelno }e se namalat. A padot na javnata potro{uva~ka, toj e od nemajkade. Koga Buxetot nema novi izvori na prihodi, mo`e edinstveno da gi namali sopstvenite rashodi. Nezna~itelno, no vo sekoj slu~aj pozitivno za ekonomijata.

Kako ponatamu vo uslovi C

I

J

A

L

E

N

DD-r -r RUBIN ZARESKI

KKonsultant onsultant za strate{ki menaxment i univerz uuniverzitetski r itetski prof profesor r fesorr

na kriza, koja ja imame ve}e 20 godini i ja uvezuvame poslednite tri godini? Tuka ne pomaga ni promena na politikata na devizniot kurs, nitu zgolemuvawe na dr`avnite kapitalni investicii, nitu zadol`uvaweto vo stranstvo. Osnoven faktor na uspehot e da postigneme rast na produktivnosta. No, ne kakov bilo. Ve}e treta godina po red makedonskata ekonomija ostvaruva rast na produktivnosta, poradi pad na bruto-platite, a ne zgolemuvawe na iskoristenosta na kapacitetite. Za promena, kone~no treba da se potpreme vrz privatniot proizvoden sektor, kade {to treba da se investira so evtini krediti za izvozno proizvodstvo. Rezultatot bi bil disperziran zgolemen izvoz, supstitucija na del od uvozot, zgolemeni prihodi vo Buxetot, namaluvawe na bankarskite rizici i odr`liv dolgoro~en razvoj. Mo`ebi se ~ini neostvarlivo, no vredi da se obideme.

O

G

L

A

S

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

13

SVET

0-24

...DUPLO ZLATO

...PO APSEWATA

...PANORAMA

I srpskite odbojkarki prvi vo Evropa

Protestantite od Volstrit pu{teni na sloboda

Anti~ka metropola vo Berlin

prvenstvo, pobeduvaj}i ja reprezentacijata na Germanija.

nalnite kompanii, socijalnata neednakvost i nevrabotenosta.

predizvika golemo voodu{evuvawe vo germanskata javnost.

rbija ima u{te edna pri~ina za slavewe. Po osvojuvaweto ujor{kata policija pu{ti od pritvor pogolem broj od 700 anoramata od 360 stepeni pod imeto “Pergam - PanS na evropskoto zlato od ma{kata odbojkarska reprezentacija, Wuapseni aktivisti na dvi`eweto “Okupirajte go Volstrit”, Porama na anti~ka metropola”, postavena na izlo`ba vo `enskata odbojkarska selekcija go osvoi zlatoto na evropskoto koi protestiraa protiv {tetata koja ja nanesuvaat multinacio- nacionalniot muzej na Berlin, na umetnikot Jadager Asisi,

EU ]E GO PROSTI GR^KIOT DOLG?!

GRCIJA BANKROTIRA[E, NO NE PRIZNAVA! Spored analiti~arite Grcija bankrotira{e, iako ne priznava, odnosno ne proglasuva bankrot. Sepak, verojatno e deka EU }e se soglasi da prosti najmalku 50% od gr~kiot dolg

V

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

o evropskata javnost s$ po~esti se mislewata deka Grcija ve}e bankrotira{e i deka celata situacija so nejzinata dol`ni~ka kriza vodi kon toa da & se prosti polovina od vkupniot dolg, a ostatokot da go otpla}a podolg vremenski period. Bankroankrotot so koj se soo~uvaa Grcija e o~igleden, iako vladata adata na Papandreu oficijalno jalno ne ja proglasuva ovaa aa sostojba.

Posledno so ovaa teza za vo javnosta izleze potpretseretsedatelot na prateni~kata kata grupa na germanskataa vladeja~ka Hristijan-sko-demokratka unija (CDU) vo Bundestagot,, Mihael Fuhs.

“I pokraj finansiskaata pomo{ od EU, Grcicija bankrotira{e. Ve-rojatno }e nemame drug rug izbor osven da se soglaoglasime na prostuvawe na najmalku 50% od nejzininiot dolg”, izjavi Fuhs hs vo intervju za vesnikot “Rajni{e post”. Fuhs va`i za predvodnik na vlijatelnoto “biznis- kririlo” vo ramkite na prarateni~kata grupa na CDU. Vo me|uvreme, Grcijaa objavi deka nema da mo`e o`e

da gi ostvari limitite za visinata na buxetskiot deficit za ovaa i slednata godina, koi gi postavija EU i Me|unarodniot monetaren fond (MMF). So predlog-buxetot za 2012 godina, odobren na sednicata na gr~kata Vlada docna vo nedelata, se predviduva buxetskiizot deficit godinava da iz nesuva 8,5% od bruto-doma{niot proizvod

K

(BDP), {to e nad postaveniot limit od EU i MMF od 7,6%.

ATINA NE MO@E DA GI ISPOLNI OBVRSKITE Spored gr~koto Ministerstvo za finansii, za slednata godina se predviduva deficitot da iznesuva 6,8% od BDP, nasproti limitot na me|unarodnite kreditori od

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

Od 6 do 8.10.2011 godna, vo Bukure{t ROMANSKO-MAKEDONSKI BIZNIS-FORUM Oficijalna poseta na pretsedatelot na Republika Makedonija, d-r \or|e Ivanov, so biznis-delegacija Od strana na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na Republika Makedonija, informirani sme deka vo ramkite na pretstojnata oficijalna poseta na pretsedatelot na Republika Makedonija, d-r \or|e Ivanov, na Republika Romanija, planirano e istata da bide realizirana so pridru`ba na stopanska delegacija.

Vo ramkite na posetata planirano e odr`uvawe na Romansko-makedonski biznis-forum vo Bukure{t. Vo zavisnost od interesot na makedonskite firmi za sorabotka so Romanija, soodvetno bi se organizirale bilateralni sredbi vo ramki na biznis-forum, {to }e se odr`i na 6 oktomvri 2011 godina.

Celokupnata logistika }e bide dopolnitelno definirana, vo zavisnost od interesot na makedonskite kompanii.

Kontakt: Venera Andrievska Tel: ++ 389 2 3244037 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar: (02) 15015 E-adresa: venera@mchamber.mk

donesat i ministrite za finansii na zemjite-~lenki na evrozonata. Ministrite }e slu{nat od evrokomesarot za finansii, Oli Ren, {to treba da stori Grcija za da gi ispolni zada~ite kon MMF. Grcija ima dolg od nad 350 milijardi evra, a bez novata tran{a od kreditot nema da mo`e da gi isplati platite i drugite tro{oci. Krizata vo Grcija }e bide glavna tema na dene{noto redovno zasedanie na Sovetot za ekonomija i finansii na EU. Nasproti tvrdewata deka Grcija ve}e e vo bankrot, gr~kiot minister za finansii, Evangelos Venizelos, izjavi deka e naivno i opasno da se govori za bankrot na Grcija. Toj dade uveruvawe deka negovata zemja }e ja dobie {estata tran{a od spasuva~kiot zaem od EU i MMF, so ogled na toa {to zemjata gi usvoila neophodnite ekonomski merki.

“Otkako Grcija donese tolku te{ki re{enija i Grcite pravat tolku golemi `rtvi, {estata tran{a e obezbedena”, naglasi Venizelos vo intervju za vesnikot “Vima”.

Porane{niot gr~ki premier Kostas Simitis pak, stravuva deka dr`avata mo`e da bide isklu~ena od evrozonata i naveduva lo{i varijanti za idninata ako ne

6,5%.

O~ekuvawata se deka ovie prognozi }e imaat ponatamo{en negativen odraz vrz sostojbite vo dr`avata, otkako stana jasno deka proektiranite zgolemuvawa na vonredniot danok i namaluvaweto na platite vo javniot sektor ne ispolse dovolni za da se ispol nat prezemenite obvrski na zadol`enata zemja.

Vesta be{e soop{tena vo isto vreme koga vo zemjata se nao|aat revizorite na EU, MMF i ECB, koi treba da procenat dali Atina gi ispolnuva uslovite za dodeluvawe na novata tran{a od me|unarodnata pomo{ vo vrednost od osum milijardi evra.

Odluka za novata rata od pomo{ta deneska treba da

Kontakt: Vlatko Stojanovski Tel: (02) 3244004 Faks:(02) 3244088 Call Centar: (02) 15015 E-adresa: vlatko@mchamber.mk

I

O

G

L

A

S

]OR-SOKAK nozinstvoto finansiski eksperti vo Atina se na mislewe deka vra}aweto na drahmata bi pretstavuvalo ekonomsko samoubistvo na nacijata. Tie smetaat deka vra}aweto kon drahmata ne bi gi re{ilo strukturnite problemi na gr~kata ekonomija, voop{to. Od druga strana, ekspertite predupreduvaat deka ostanuvaweto vo evrozonata bi bilo povrzano so vnatre{no osiroma{uvawe preku ponatamo{no namaluvawe na platite i cenite. Sepak, pove}eto ekonomski analiti~ari prognoziraat deka na Grcija }e i bide najubavo ako ja napu{ti evrozonata, ako bankrotira i po~ne da ja gradi svojata ekonomija odnovo.

M

bidat ispolneti barawata.

Simitis, koj se smeta za arhitekt na ~lenstvoto na Grcija vo evrozonata vo 2001 godina, predupreduva deka vremeto so koe raspolaga dr`avata e minimalno ako toj mehanizam po~ne so aktivirawe vo prvata polovina od slednata godina.

I

Od 6 do 9.10.2011 godina biznis-sredbi na kompanii od informati~ko-komunikaciskite tehnologii vo Republika Turcija “CeBIT BILISIM EUROASIA” VO ISTANBUL Zdru`enieto na informati~ko-komunikaciskite tehnologii pri Stopanskata komora na Makedonija organizira u~estvo na sofisticirani sredbi za vreme na „CeBIT Bilisim Euroasia”, vo Istanbul - portata na evroaziskiot IKT-svet. „CeBIT Bilisim Euroasia” pretstavuva najva`niot saem na IKT-sektorot vo cela Evroazija i me|unaroden centar za pogolem broj IKT-pazari na Turcija, Jugoisto~na Evropa, Sredniot Istok i regionot na Crno More.

Biznis-sredbite se besplatni.

Kontakt: Laze Angelevski Tel: ++ 389 2 3244090 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar: (02) 15015 E-adresa: laze@mchamber.mk

Feqton

14

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

Po~ituvani ~itateli, “Kapital” vo sorabotka so izdava~kata ku}a Ikona vi go pretstavuva fantasti~niot bestseler “Umetnosta na strategijata na Aleksandar Makedonski” na Parta Bose, Indiec koj `ivee i raboti na relacija London-Boston. Po dolgogodi{no istra`uvawe i prou~uvawe na `ivotot i vojskovodskata kariera na Aleksandar Makedonski, Bose uspeal da sogleda kako strategiskoto razmisluvawe i liderstvoto na najgolemiot imperator vo istorijata mo`e da se iskoristat za osvojuvawe na svetot na politikata i biznisot denes.

“Aleksandar na smrtniot odar gi prima svoite vojnici”, (18981899), delo na Andre Kastew

ZAVETOT NA ALEKSANDAR

D

a se vratime nazad vo Opis. Koga gi slu{nal negovite planovi za vra} awe na postarite i povredeni Makedonci, eden vojnik pra{al zo{to ne gi prati nazad site Makedonci. Tolpata glasno go odobrila ova. Drug Makedonec sarkasti~no zabele`al: ako bil tolku siguren deka e sposoben da vodi vojna bez nivna pomo{, zo{to ne odel na pohodi samo so negoviot “tatko” - so ova poso~il na Zevs Amon, koj Aleksandar po~nal da go imenuva kako negov tatko, namesto Filip. Tolpata glasno se smeela i se zabavuvala. Tie mo`ele da prifatat, i go pravele toa, koga Aleksandar tvrdel deka e potomok na Zevs preku Herkul. No, koga se narekuval sin na Zevs, a bil

sin na smrtni roditeli, e toa bilo pregolemo nametnuvawe na negovoto bo`estveno poteklo. Buntuvaweto bilo ogor~eno, {iroko ra{ireno i bilo suptilno kolku i razbesnetite borbeni slonovi vo bitkata kaj Hidasp.

No, kolku kriticizam e premnogu kriticizam? Dodeka vo minatoto gi soslu{uval kritikite i dejstvuval zad kulisite za da zadu{i kakvo bilo buntuvawe, ovoj pat odlu~il deka ne postoi razbirliv na~in so koj{to bi mo`el da tolerira tolku otvoren kriticizam kon negovoto liderstvo, posebno koga udarite doa|ale tolku brzo i ~esto. Toj im naredil na svoite zapovednici da uapsat nekolku predvodnici na buntuvaweto i gi pogubil po kratka postapka.

Potoa se ka~il na eden podium i so seta odlu~nost da po~ne

`estoka retori~ka raspravija im viknal na Makedoncite: “Celta na mojot govor ne e da ve spre~am da se vratite doma. [to se odnesuva do mene, vie mo`ete da se vratite doma sekoga{ koga }e posakate.

Celta na mojot govor e da vi otkrijam kakov vid lu|e stanavte sega i kakva e blagodarnosta koja ja upatuvate kon tie {to vi darija tolku mnogu bogatstvo i veli~estvenost.

Pred da govoram za toa {to storiv jas za vas, dozvolete mi da po~nam so mojot tatko, Filip.

Koga ve najde mojot tatko bevte skitnici i siroma{ni, se oblekuvavte vo `ivotinski ko`i i pasevte nekolku ovci na planinskite padini.

Toj ve najde koga so malku uspeh se branevte od Ilirite, Tribalite i Trakijcite.

Makedoncite mo`ele da prifatat, i go pravele toa, koga Aleksandar tvrdel deka e potomok na Zevs preku Herkul.

No, koga se narekuval sin na Zevs, a bil sin na smrtni roditeli, e toa bilo pregolemo nametnuvawe na negovoto bo`estveno poteklo.

Namesto vo va{ite `ivotinski ko`i, toj ve oble~e vo nametki.

Od planinite ve donese dolu vo nizinite. No, najmnogu od s$, vi dade hrabrost - hrabrost da se borite so varvarite, koi bea nasekade.

Pove}e ne brzavte da se zasolnuvate vo zafrlenite mesta i vo puknatinite vo karpite na va{eto neosvoivo planinsko upori{te. Cvrsto stoevte na zemja i se borevte za toa {to pravedno vi pripa|a{e.

Toj ve napravi kolonizatori i vovede zakoni i obi~ai koi ne samo {to se gri`ea za va{ata bezbednost, tuku ja donesoa i zorata na novoto vreme na kulturata i `iveeweto.

Od robovi i od osiroma{eni podanici toj ve napravi vladeteli, ne samo na va{ata zemja, tuku i nad varvarite koi

prethodno vi se zakanuvaa so opusto{uvawe na va{ite imoti i so zgrap~uvawe na va{ite pridobivki.

Toj ve napravi vladeteli na Tesalijcite, od koi sekoga{ imavte dlabok i smrten strav.

So pobedata nad Fokijcite toj go obezbedi na{iot pristap kon Grcija preku pati{ta koi bea {iroki i proodni, a ne tesni i nepristapni.

Toj gi poni`i Atiwanite i Tebancite do taa mera - a vo toj pohod jas li~no mu pomognav kaj Heroneja - {to namesto ovie nacii postojano da ja napa|aat Makedonija i da im pla}ate danok na prvite i da `iveete kako vazali na vtorite, tie sega se potpiraat na na{ata pomo{ i intervencija za da ja obezbedat nivnata sigurnost.

Toj navleze na Peloponez i

Dodeka vo minatoto Aleksandar gi soslu{uval kritikite i dejstvuval zad kulisite za da zadu{i kakvo bilo buntuvawe, ovoj pat odlu~il deka ne postoi razbirliv na~in so koj{to bi mo`el da tolerira tolku otvoren kriticizam kon negovoto liderstvo.

Feqton

KAPITAL / 04.10.2011 / VTORNIK

15

NOV FEQTON OD SLEDNATA NEDELA: “Londongrad – od Rusija so ke{“

Po~ituvani ~itateli, od slednata nedela “Kapital” vo sorabotka so izdava~ite AEA, vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne propu{tajte ja neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni renx-roveri so neprobojni stakla.

P

ARTA BOSE e marketingdirektor na Allen&Overy, edna od najgolemite i najistaknati pravni firmi na svetot, so sedi{te vo London. Do mart 2003 godina, Parta be{e partner i glaven rakovoditel za marketing vo Monitor Group, me|unarodna strategisko sovetodavna firma so pretstavni{tva vo 25 zemji {irum svetot. Toj be{e ~len na kancelarijata na pretsedava~ot so firmata i rabote{e vo sedi{teto na Monitor vo Kejmbrix, Masa~usets. Pred da se pridru`i na Monitor, Parta be{e partner i direktor za komunikacii vo McKinsey&Company i rabote{e vo Londonskoto biro na taa kompanija.

Parta be{e i glaven urednik na McKinsey Quarterly.

Ima diploma po in`enering od Univerzitetot vo Baroda, Indija, magisterska titula od novinarskoto u~ili{te pri Univerzitetot Kolumbija i po biznis-administracija od Sloun, u~ili{te za menaxment pri Institutot za tehnologija od Masa~usets.

Toj be{e korisnik na The India Abroad stipendija na Univerzitetot Kolumbija i na stipendijata od Sloan Management Review. Dodeka be{e vo Sloun be{e urednik vo Sloan Management Review. @ivee vo Boston i vo London. Koga ne se razonoduva so svoite deca po trevnicite ili na igrali{teto za fudbal, u`iva da igra tenis, da prebaruva po antikvarnici ili da gi gleda natprevarite na fudbalskiot klub Чelzi vo angliskata Premier liga.

otkako obezbedi kontrola vrz nivnite raboti, be{e izbran za glaven zapovednik na cela Grcija vo ekspedicijata protiv Persijcite - slava koja ne ja prisvoi samo za nego, tuku & ja dari na celata makedonska nacija.

Ovie bea prednostite koi gi dobivte od nego. Tie se golemi ako gi gledate izdvoeno, no se mali vo svetlinata na toa {to go dobivte od mene.

Iako od Filip naslediv samo nekolku srebreni i zlatni pehari, jas se soo~iv so prazna riznica i so ogromnite dolgovi na Filip. Pozajmiv vo va{a korist za da vodam ekspedicija od zemja koja ne mo`e{e da ve izdr`uva i vedna{ otvoriv premin kon Helespont preku opasnoto more, koe be{e kontrolirano od Persijcite.

SPECIJALISTI ZA DELOVNA LITERATURA

Govorot imal hipnotizira~ko dejstvo vrz Makedoncite. Tie jurnale kon palatata i ~ekale da se pojavi. Ka`ale deka nema da mrdnat od mesto s$ dodeka Aleksandar ne izleze za da se sretne so niv.

Otkako so na{ata kowica gi sovladame vicekralevite na Darij, nie ja osvoivme Jonija, Eolija, Frigija i Lidija i so opsada go zazedovme Milet.

Site drugi nacii dobrovolno ni se predadoa.

Vi ja dariv privilegijata da go prisvoite neizmernoto bogatstvo koe go najdovme pri sekoe osvojuvawe.

Bogatstvata na Egipet i na Kirena, koi gi osvoiv bez borba, dojdoa vo va{i race. Bogatstvata na Sirija, Palestina i na Mesopotamija se va{i; va{i se i bogatstvata na Vavilon, Baktra i Susa. Riznicite na Persijcite, kako i neizmernite bogatstva na Indijcite isto taka se va{i.

Vie ste vicekralevite, vojskovodcite i voda~ite na ovaa kampawa.

Za mene ne zedov ni{to, osven ovaa purpurna ode`da i dijademata. Nikoj ne mo`e da ka`e deka poseduvam ne{to osven toa {to go poseduvate vie ili toa {to jas vi go za{tituvam.

A sega, koga sakam da gi ispratam doma tie {to se stari i bolni, a veruvam deka doma sekoj }e im zaviduva, site vie sakate da si zaminete.

Toga{ odete i ka`ete im na lu|eto doma deka va{iot kral, koj gi osvoi Persijcite i Bak-

Koga kone~no se pojavil, toj bil tolku trognat od nivniot lelek {to od o~ite mu se trkalale solzi. Site nedorazbirawa bile nadminati i kako vo momentot na bogoslu`ba, site vojnici se celuvale.

trijcite, koj gi pot~ini Uksijancite, koj gi zdrobi Par}anite i mar{ira{e preku Kavkaz i niz portite na Persija, gi pomina golemite reki Oksus i Ind, koi ne bea preminati od vremeto na Dionis, koj stigna do ustieto na okeanot i mar{ira{e preku Gedroziskata pustina, preku koja nitu edna vojska ne preminala `iva, odete i ka`ete im na lu|eto doma deka po site tie napori ste go ostavile zad sebe ~ovekot koj ve vodel niz seto toa i deka ste go ostavile vo racete na lu|eto koi gi osvoil.

Mo`ebi va{ite zborovi }e im bidat mili i }e ve napravat izvor na zavist i po~it vo o~ite na ma`ite i `enite i pobo`ni vo o~ite na Boga.

Odete nazad vo Makedonija.

Zaminete.”.

Po ovoj govor Aleksandar se povlekol vo svojot {ator i ne se pojavil dva dena.

Govorot imal hipnotizira~ko dejstvo vrz lu|eto. Tie jurnale kon palatata i ~ekale toj da se pojavi i ka`ale deka nema da mrdnat od mesto s$ dodeka Aleksandar ne izleze za da se sretne so niv. Koga kone~no se pojavil, toj bil tolku trognat od nivniot lelek {to od o~ite mu se trkalale solzi. Nekoj stare{ina od Prijatelite istapil napred i mu

ka`al: “Oh kralu, nas Makedoncite najmnogu n$ o`alostuva toa {to nekoi Persijci gi napravi tvoi srodnici. Tie ja imaat ~esta da se narekuvaat sebesi srodnici na Aleksandar i mo`e da te pozdravat so bakne`. A sepak, nitu eden od Makedoncite dosega ne ja imal taa ~est”.

Aleksandar go prekinal stare{inata: “No, site vas, bez isklu~ok, ve smetam za moi srodnici, a otsega natamu taka i }e ve narekuvam”. Site nedorazbirawa bile nadminati. I kako vo momentot na bogoslu`ba, koga sekoj se vrti kon svoite sosedi, se rakuva i izustuva “mir”, site vojnici se rakuvale, se potapkale po ramo ili gi pregrnale svoite drugari, bez ogled na nivnata nacionalnost.

Aleksandar im prinel `rtvi na bogovite za Makedoncite i Azijcite da mo`e da vladeat zaedno vo harmonija. Gi izme{al Makedoncite i Azijcite zaedno vo borbenite edinici. A bile izveduvani mnogu kopneni i pomorski ve`bi so cel lu|eto da nau~at efektivno da sorabotuvaat edni so drugi. Vo Vavilon toj li~no go nadgleduval gradeweto na edna pomorska baza, kade {to Makedonci, Vavilonci, Indijci i Persijci rabotele i u~ele od Fenikijcite, najve{tite bro-

Izdava~ka ku}a Ikona postoi ~etiri godini, so izdava~ka politika posebno fokusirana na oblasta na delovnata literatura. Vo tekot na ovoj period se izdadeni pove}e od 30 naslovi, koi na nekoj na~in ostavile golemo vlijanie vrz teoretskite i prakti~nite aspekti na menaxmentot, a nekoi od niv se neodminlivo ~etivo za sekoj {to raboti vo ovaa sfera:

[TO E MENAXMENT

XOAN MAGRETA, kniga na godinata vo izbor na Business Week i The Economist

EFEKTIVEN DIREKTOR

PITER DRAKER

MENAXIRAWE ZA IDNINATA

Piter Draker

DRAKER ZA SEKOJ DEN Piter Draker

UMETNOSTA NA STRATEGIJATA NA ALEKSANDAR MAKEDONSKI

PARTA BOSE

MOTIVIRAWE NA VRABOTENITE

BERI SILVERSTAIN

SOVR[EN BIZNIS PLAN

RON XONSON

SOVR[ENO CV

MAKS EGERT

ODNOSI SO JAVNOSTA

ANTONI DEJVIS

48 ZAKONI NA MO]TA

ROBERT GRIN

dograditeli vo drevniot svet. Po edna od proslavite vo ~est na pu{taweto vo rabota na nivnata nova baza, Aleksandar dobil treska, po ve~erta na koja obilno se pielo.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: SMRTTA NA ALEKSANDAR

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S