391-20.10.2011

~etvrtok. 19 oktomvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2,150.53 МБИД 2,251.01

ОМБ 117.14

-0,33% -0,38% +0,37%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61.50 44.97 70.67

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

BLERIM ZLATKU: STAVRESKI DA NAMALI SO ZAPISITE ZA DA IMA PARI ZA FIRMITE

STRANA 11

PRIHODITE OD PATARINA SE NAMALENI ZA 4 MILIONI EVRA. IMA LI NOVO "ZMISKO OKO"?!

STRANA 2-3

NASKORO!!! MESE^NIK NAS

~etvrtok. 20 oktomvri. 2011

...samo idejata e kapit kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

O N Z O POLITI^KI MOTIVI ZA BLOKADA NA MAKEDONL A SKATA GRANICA NA RELACIJA BRISEL-ATINA?!

D N A SK

3,000

0,33%

МБИ10

2,800 2,600

GRCIJA STAVI EMBARGO NA MAKEDONIJA?!

2,400 2,200 2,000 1,800

09/10

12/10

03/11

IAKO GRCIJA JA GUBI RELEVANTNOSTA NA EVROPSKATA SCENA I STANUVA A OPASNOST ZA ZEMJITE VO REGIONOT, EVROPSKATA UNIJA MOL^I NA GR^KATA KATA POLITIKA NA TRGOVSKO I POLITI^KO EMBARGO KON MAKEDONIJA?! „KAPITAL” APITAL” NEOFICIJALNO DOZNAVA DEKA GRCIJA JA BLOKIRA SAMO GRANICATA KON ON MAKEDONIJA, A KON ALBANIJA I TURCIJA NEMA BLOKADA?!

1,2

15

be{e {tetata za makedonskata ekonomija od gr~koto embrago od 1993 do 1995 godina

se proceneti {tetite {to gi trpat makedonskite kompanii od sega{noto gr~ko embargo

milijardi dolari

milioni evra

STRANA 9

06/11

09/11

MBI MB 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii akc c na kompanii kotirani na oficijaln jalniot pazar na Makedonska berza

foto: FILIP POPOVSKI

~etvrtok - 20. oktomvri. 2011 | broj 391 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

NA 2 NOEMVRI

VOVEDNIK PETRE DIMITROV

“[tancame” zakoni “radi reda” STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

^ETVRTOK 20 OKTOMVRI 2011

“[TANCAME” ZAKONI “RADI REDA”

N

Nekolku kompanii so meseci ~ekaat da investiraat vo objekti {to }e proizveduvaat struja od obnovlivi izvori. Zaglavile vo nedefiniranata pravna regulativa. Zakonot za energetika, koj stapi na sila letovo, ne gi priznava pravilnicite od prethodnata zakonska verzija, a novite so meseci ~ekaat da bidat doneseni. Investitorite koi ve}e po~nale so realizacija na proektite sega ne se “ni na nebo, ni na zemja”. Zagri`eni se za idninata na nivnata investicija i velat deka se ~uvstvuvaat pravno nesigurni.

Vinata ja lociraat kaj Ministerstvoto za ekonomija, kade {to poradi nevnimanie(?!), zaboravile deka “celo e koga ima s$”, odnosno deka eden zakon mo`e da se implementira edinstveno koga e spakuvan so site ni{ani, odnosno gi ima potrebnite podzakonski akti.

I pokraj faktot {to `iveeme vo era na visoka tehnologija i na raspolagawe ni se stotici alatki za komunikacija, istoto ministerstvo ne uspealo da komunicira so Ministerstvoto za transport i vrski i da go usoglasi Zakonot za energetika so Zakonot za gradba, pa poradi toa, primenata na energetskata efikasnost, koja e svetski trend i odli~na alternativa za skapata elektri~na energija, funkcionira samo na hartija. Ministerstvoto za ekonomija ve}e edna godina ne go

nosi pravilnikot za energetska efikasnost vo objektite, poradi {to ne postojat precizni parametri vrz osnova na koi }e se utvrdi dali eden objekt e energetski efikasen ili ne.

Kolku e bitna energetskata efikasnost zboruva ovaa prosta matematika: ako 50% od objektite vo Makedonija bidat energetski efikasni, }e za{tedime energija kolku {to proizveduva eden blok na REK Bitola.

Zo{to e te{ko vo Makedonija da se naplati pobaruvawe? Zo{to sopstveni~kite prava vo sekoj moment mo`e da stanat sporni? Zo{to toga{ se “{tancaat” po 30-50 zakoni dnevno vo Sobranie? Za da se zadovoli formata i na niv da se zaka~i evropsko znamence?

Vo trkata za nosewe zakoni koi od nas gi bara Evropskata unija mnogu ~esto zaboravame deka zakonite se nosat za da ni donesat vistinski reformi i `ivotot da ni stane poubav. Zakonite ne gi nosime za EU da n$ pofali vo svoite izve{tai i da ni ka`e: “Bravo, de~ki”!

Zakonite treba da bidat sprovedlivi i da odgovaraat na na{ite sostojbi. Najlesno e da prepi{eme i da prevedeme zakon. Predizvikot i pote{kiot del e da gi implementirame i da go po~uvstvuvame benefitot od niv. Ako ubavo gi pro~itame site dosega{ni izve{tai na Evropskata komisija, }e vidime deka mnogu raboti ~ekaat da bidat vistinski implementirani. So izglasuvaweto na zakonite vo Sobranie ne sme ja zavr{ile rabotata.

Zboruvame za klu~ni

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

PETRE DIMITROV dimitrov@kapital.com.mk

oblasti, kako {to se sudstvoto ili administracijata, od koi zavisat mnogu sega{ni i idni biznisi, no i sekojdnevieto na obi~niot gra|anin.

Tokmu poradi birokratijata na neprofesionalnata i obemna administracija, za eden investitor da izgradi objekt so obnovlivi izvori i da go iskoristi potencijalot na makedonskoto sonce, koe go imame vo izobilstvo, mu se potrebni duri 19 dokumenti! Koj ima tolku nervi?

Tokmu poradi bavnoto sudstvo, vo koe poslednive nekolku godini bea usvoeni niza zakoni za negovo reformirawe, biznisot gubi pari i vreme.

Koj biznismen mo`e da ~eka da si go naplati dolgot za ~etiri godini? [to da pravi dotoga{?

Da, reformite ne se ne{to {to mo`e da se sprovede “so lesno srce”, posebno vo situacija koga istite postojano se osporuvaat. Mnogu e te{ko da se `rtvuva foteljata. Niedna vlada vistinski ne se zalo`i za sproveduvaweto na zakonite {to gi nosi. Gi nose{e samo za da ja ispolni normata.

I da, ni{to vo `ivotot ne e lesno. Za s$ e potrebna volja. Vistinska.

I kapacitet.

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

Gordana Mihajlovska

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

PRIHODITE OD PAT SE NAMALENI ZA ^ IMA LI NOVO “ZM

V

SOWA JOVANOVA s.jovanova@kapital.com.mk

Vo buxetot na Agencijata za dr`avni pati{ta vo 2010 godina se evidentirani ~etiri milioni evra pomalku prihodi od patarini vo sporedba so 2009 godinia, iako brojot na pominati vozila na naplatnite punktovi e minimalno namalen, poka`uvaat podatocite objaveni vo Slu`ben vesnik vo dekemvri 2010 godina.

Spored istiot izvor, vo 2010 godina prihodite iznesuvale 17,4 milioni evra, a vo 2009 godina duri 20 milioni evra.

Dr`avniot revizor otkri deka 816.000 vozila lani ne platile patarina.

Zaklu~no so septemvri godinava, spored podatocite od Agencijata za pati{ta, prihodite od patarina iznesuvaat 8,2 milioni evra, {to zna~i deka do krajot na godinata }e bidat pomali otkolku lani.

Proekcijata vo Slu`ben vesnik e deka Agencijata }e ostvari prihod od patarina vo 2011 godina od 20 milioni evra. No, direktorkata na Agencijata, Nata{a Valkanovska, tvrdi deka do septemvri sobrale 72% od planiranite prihodi.

Na {to se dol`i vakviot drasti~en pad na prihodite od patarina i razli~nite brojki {to gi liferuvaat tri razli~ni dr`avni institucii?

Direktorkata na Agencijata, Nata{a Valkanovska, za “Kapital” tvrdi deka prihodite od patarina vo 2010 godina bile namaleni za samo 2,4% vo odnos na 2009 godina, {to se dol`elo na vkupnoto namaluvawe na soobra}ajot niz pati{tata vo zemjava.

“Razlikata vo sobranite sredstva od patarina vo odnos na 2010 godina so prethodnite godini e nastanata bidej}i so odluka na Vladata, koja se primenuva od 01.01.2010 godina, se namali cenata na patarinata”, veli Valkanovska.

Spored nea, i brojot na vozila koi platile patarina vo 2010 godina bil namalen za okolu 2% vo odnos na 2009 godina. Valkanovska dodava deka zaklu~no so septemvri godinava sobrani se 8,2 milioni evra, odnosno 71,77% od vkupno planiranite sredstva po ovoj osnov.

No, Dr`avniot zavod za revizija vo izve{tajot za raboteweto na Agencijata vo 2010 godina uka`uva na problemi i nezakonski aktivnosti vo raboteweto na patarinite. “Vkupno 816 iljadi vozila minatata godina odbile da platat patarina, {to pretstavuva 3,26% od vkupniot broj vozila koi platile patarina. Trendot na naplatenite sredstva po ovoj osnov vo tekot na 2010 godina bele`i namaluvawe sporedeno so 2008 i 2009 godina”, pi{uva vo izve{tajot.

Prihodite od patarini se va`na stavka vo buxetot na Agencijata, odnosno 22% od vkupniot buxet na Agencijata.

Spored finansiskite izve{tai, minatata godina Agencijata za dr`avni pati{ta pribrala 18% pomalku prihodi od patarina vo sporedba so 2009 godina. Pomali se prihodite i vo sporedba so 2008 godina.

Vo 2007 godina, tokmu poradi somnevawa za zloupotreba na naplatnite rampi, MVR spro-

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

UREDNICI IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

603

K

ompanii aplicirale za me|unarodni transportni dozvoli, koi }e se koristat vo 2012 godina. Od niv, 392 aplicirale za poedine~ni i za CEMT-dozvoli, a 194 samo za poedine~ni dozvoli za javen prevoz, soop{ti Ministerstvoto za transport. Prevoznicite vo Makedonija za idnata godina imaat na raspolagawe 1.188 godi{ni CEMT-dozvoli, od koi 1.100 za vozila so kategorija Euro 5 i 88 za Euro 4. Ovie vozila imaat prednost za dobivawe dozvoli. Vo Ministerstvoto se evidentirani 1.378 vozila Euro 5 i 134 Euro 4.

REVIZORITE OTKRIJA NIZA SKANDALI VO

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

“ZMISKO OKO” NEUSPE[NA AKCIJA on krajot na 2007 godina “pukna” slu~ajot “Zmisko oko”, vo koj bea privedeni 72 lica vraboteni na naplatnite rampi, osomni~eni za zloupotrebi. Toga{ MVR izleze so podatoci deka pretpostavenata {teta na buxetot na Agencijata za dr`avni pati{ta iznesuva re~isi pet milioni evra. Slu~ajot padna na Apelacionen sud, a privedenite osomni~eni, koi ja tu`ea dr`avata pred Evropskiot sud za ~ovekovi prava bidej}i neosnovano bile dr`eni vo pritvor, go dobija slu~ajot.

I Agencijata za pati{ta e tu`ena stranka po mnogu osnovi, a vrednosta na tu`enite barawa iznesuva 18,7 milioni evra. Tu`bite se za dolgovi, utvrduvawe pravo na sopstvenost, nadomest na {teta i poni{tuvawe odluka za otka`uvawe dogovor za vrabotuvawe, a ishodot na ovie tu`bi }e vlijae na iznosot na obvrskite iska`ani vo delovnite knigi.

K

18,7

milioni evra e vrednosta na tu`bite podneseni protiv Agencijata za pati{ta poradi nadomest na {teta i obe{tetuvawe na otpu{teni rabotnici

806

iljadi vozila vo 2010 godina ne platile patarina

vede golema akcija nare~ena “Zmisko oko”, vo koja bea privedeni 72 vraboteni na naplatnite rampi, osomni~eni deka go o{tetile buxetot na Agencijata za pati{ta za okolu pet milioni evra.

Za da se re{i problemot so naplatata na patarinite, revizorot poso~uva deka e neophodno vospostavuvawe na elektronski

Navigator

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK ZA KINA NEMA KRIZA

IVICA TODORI] oleka se podotvoraat vratite vo slovene~kiot trgovski gigant Merkator za Agrokor, so {to stanuva verojatno hrvatskiot magnat da go pro{iri biznisot vo Slovenija

P

DANIEL AKERSON ina i godinava e dobar pazar za amerikanskiot avtomobilski gigant Xeneral motors, kade {to }e prodade pove}e od dva milioni vozila, najmnogu od markata Bjuik, [evrolet i Kadilak

K

VAQON SARA]VINI zleze deka i Zakonot za energetika e nedore~en i ne dozvoluva investicii vo ovaa oblast, poradi {to ministerot za ekonomija } e mora itno da go re{i ovoj problem

I

ANGELA MERKEL osledicite od dol`ni~kata kriza vo evrozonata ne ja odminaa ni Germanija, kade {to vo oktomvri e zabele`eno najniskoto nivo na doverba na investitorite

P

AGENCIJATA ZA DR@AVNI PATI[TA

ATARINA ^ETIRI MILIONI EVRA. MISKO OKO”?!

Vo buxetot na Agencijata za dr`avni pati{ta vo 2010 godina se evidentirani ~etiri milioni evra pomalku prihodi od patarini vo sporedba so 2009 godina, iako brojot na pominati vozila na naplatnite punktovi e minimalno namalen. Ova go poka`uva sporedbata na brojkite za buxetot na Agencijata objaveni vo Slu`ben vesnik vo dekemvri minatata godina. Direktorkata na Agencijata, Nata{a Valkanovska, tvrdi deka nema problem so naplatata na patarina i dava sosema drugi brojki na~in za naplata na patarinite, proekt {to ve}e nekolku godini go najavuva i Ministerstvoto za transport, no do deneska ne e sproveden.

Prvi~no be{e najaveno deka naplatnite stanici }e se davaat na koncesioner, koj }e izgradi novi i }e vovede elektronski sistem za naplata, no Ministerstvoto na krajot na minatata godina re{i da se otka`e od ovaa ideja i celiot proekt da go finansira so sopstveni sredstva. Nekolku meseci podocna Vladata obezbedi 17 milioni evra kredit od EBRD, no ne go raspi{a tenderot najaven za prvata polovina na godinata.

Na pra{aweto na “Kapital” zo{to uporno se ko~i realizacijata na proektot, za koj vo nekolku izve{tai revizo-

avodot za revizija ne izrazuva Zprika`uvawe mislewe za objektivno i vistinito na finansiskite izve{tati na Agencijata i za zakonitosta na finansiskite transakcii. Koj sega }e proveruva dali Agencijata raboti zakonski?

Revizorite tvrdat deka nema kontrola na „raboteweto so prihodite i pobaruvawata i na buxetskiot ciklus”. ne se znae dali parite za odr`uvawe pati{ta navistina i celosno se tro{at za taa namena se deli razli~na plata za isti rabotni mesta ne funkcionira vnatre{na revizija, a toa e zakonska obvrska 538.000 evra im se isplateni kako provizija na dru{tvata za registracija na motorni vozila bez soodvetni dokazi za osnovanost 237,4 milioni evra e iznosot na smetki za koi ne se znae kakva im e starosnata struktura 217.000 evra e vrednosta na imotot za koj Agencijata nema imoten list Agencijata za dr`avni pati{ta godi{no raspolaga so buxet od 93 milioni evra. Dali direktorkata Nata{a Valkanovska ima kontrola vrz toa kako se sobiraat i kako se tro{at parite?

rot poso~uva deka mora da se sprovede, Ministerstvoto odgovara deka do krajot na godinava }e se izrabotela tenderskata dokumentacija i }e po~nela postapkata za izbor na izveduva~ na rabotite. Krajot na 2013 godina e noviot rok za celosna realizacija i implementacija na proektot.

Osven za patarinite, somnitelni transakcii vo Agencijata revizorot konstatira i vo isplatata na provizijata na osiguritelnite kompanii.

Imeno, spored izve{tajot na dr`avniot revizor, 538.000 evra se isplateni kako provizija bez pokritie.

“Na revizijata ne & se prezentirani soodvetni dokazi so koi }e se potvrdi osnovot i utvrdenata visina na isplatenata provizija.

Utvrdenata provizija od 3,5%

so me|usebnite dogovori ne e propi{ana so akt od soodveten nadle`en organ”, pi{uva vo izve{tajot na Dr`avniot zavod za revizija.

Revizorot bara i izmena na Zakonot za javni pati{ta, bidej}i sega e netransparenten na~inot na koj{to se transferiraat parite od nadomestot za upotreba na javnite pati{ta za motornite vozila, koj{to se pla}a pri registracija na vozila, na potsmetka na Agencijata za pati{ta od dru{tvata za osiguruvawe. Spored revizorite, ovoj nadomest mora da se utvrdi kako javna dava~ka za da se spre~i ovie osiguritelni kompanii vo gotovo da ja pla}aat dava~kata na Agencijata.

Dr`avniot zavod za revizija zabele`uva i na nadle`nostite na Agencijata

za pati{ta vo proektot za rekonstrukcija na lokalnata patna mre`a. Imeno, Agencijata minatata godina povlekla 32,8 milioni evra, pari od zaemot od Me|unarodnata banka za obnova i razvoj, koi dr`avata gi pozajmi za podobruvawe na regionalnata i lokalnata patna mre`a. Agencijata potpi{ala so op{tinite protokoli za sorabotka, koi spored naodite na revizorot, ne sodr`ele podatoci za iznosot na sredstvata dodeleni na op{tinite, a nemalo vospostaveno nitu obvrska op{tinite da si gi servisiraat obvrskite od zaemot. Revizorot smeta deka vo uslovi na jasno zakonsko razgrani~uvawe na nadle`nostite me|u Agencijata i op{tinite, vakvata sostojba zna~ela odlevawe pari od centralno na lokalno nivo.

Rev RRevizorite prepora~uvaat da se vovede cellosno nov avtomatiziran sistem za naplata lo n patarina. Prihodite od patarina vo 2010 na s pomali otkolku vo 2009, a brojot na pomi se pominnati a vozila e zgolemen?! en?!

A Agencijata im ppla}a na firmite kkoi gi odr`uvaat ppati{tata po nereaalen cenovnik.

K

Kina i vo kriza uspeva da ostvaruva pozitivni rezultati. Vkupniot obem na direktni stranski investicii vo Kina vo prvite devet meseci od godinata iznesuva 86,68 milijardi dolari, {to e zgolemuvawe od 16,6% vo odnos na istiot period minatata godina. Od avgust 2009 godina se zabele`uva neprekinato zgolemuvawe na prilivot na stranski kapital vo kineskata ekonomija.

Blagodarenie na politikata na premierot Ven Xiabao, koj na sekoja stranska poseta so sebe nosi grupa od stotina biznismeni i sklu~uva dogovori vredni milijardi dolari, na startot od krizata, Kina ja prestigna Germanija i stana treta vode~ka svets-

ka ekonomija. Ne zastanuva tuka, pa proekciite na svetskite analiti~ari velat deka do 2015 godina }e ja prestigne i Japonija, a za 15-20 godini }e gi re{i i SAD, i }e bide broj eden.

Osven {to krizata & go zgolemi rejtingot, & donese i mnogu podobra strate{ka pozicija. Evropa poradi krizata klekna na kolena pred Kina, pa vo svojot nekoga{en neprijatel vide spasitel. So takvi o~i ve}e ja gleda SAD, ~ii dr`avni obvrznici od mnogu porano se vo racete na Kinezite.

GUBITNIK SKRIENI NAMERI

I

Iskrenite nameri vo promoviraweto na dobrososedskite odnosi na ministerot za nadvore{ni raboti na Grcija, Stavros Lambrinidis, pa|aat vo voda. Osven blokadite {to Grcija gi ima kon Makedonija vo politi~ki kontekst, poradi nere{eniot spor za imeto, pa so veto n$ spre~uva vo NATO i EU, sega preku najverojatno iscenirani {trajkovi toj ja zatvora granicata kon Makedonija i celosno ja blokira ekonomskata razmena i trgovija na zemjata.

Iako {trajkovite vo Grcija bea najaveni kako generalni {trajkovi, na site carinici na site grani~ni premini, podatocite poka`uvaat

STAVROS LAMBRINIDIS deka osven na grani~niot premin Evzoni, odnosno preminot od Makedonija kon Grcija i obratno, site ostanati premini funkcioniraat vo najdobar red.

Po s$ izgleda sega i Grcija za site problemi {to im se sl~uvaat vo zemjava za edinstven vinovnik }e ja poso~uva Makedonija. No, taa osven {to n$ poso~uva duri i n$ kaznuva. Posledicite od zatvorenite granici, zemjava ve}e po~na da gi ~uvstvuva. So vakva neevropska politika Grcija u{te mnogu treba da se trudi za ispolnuvawe na promoviranata politika za obedinuvawe na regionot.

MISLA NA DENOT NEKOGA[ IMAGINACIJATA E POVA@NA OD ZNAEWETO.

1,4 , milioni evra i pplati Vladata na francuskata konsultansstka st k ku}a Luis Ber`e za izrabotka na studija z pati{tata vo Makedonija. A, Agencijata za ggradi r pati{ta i tro{i pari bez Strategija za iizgradba z i odr`uvawe na pati{ta, koja trebalo ddaa se donese u{te vo juli 2009 godina. Studijata na Luis Ber`e, pak, stoi vo fioka i daleku od o~ite na javnosta. o~i

VEN XIABAO

kubanski nacionalen heroj

ALBERT AJN[TAJN NAU^NIK

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

STRUKTURA NA STRANSKI TURISTI VO MAKEDONIJA izvor: Dr`aven zavod za statistika VO AVGUST GODINAVA D Turcija

4,484

Grcija

4,251 1,506

Slovenija

1,483

Polska

1,4 5 6

Italija

1,375 1,3 43 1,2 32

Vo avgust godinava 40.130 stranski turisti od duri 65 zemji ja posetile Makedonija. Najbrojni bea turistite od Turcija, Srbija, Holandija i Grcija, duri 18.000. Pove}e od 1.000 turisti od Bugarija, Slovenija, Polska i Albanija ja posetija Makedonija. Za 24,5% porasna brojot na stranski turisti vo avgust godinava, dodeka za 8,3% porasna vkupniot broj na turisti na godi{no nivo.

raktikata na frlawe pari~ki vo fontanata Di Trevi vo Rim se primenuva i vo zemjava. Fontanata na plo{tadot Makedonija e prepolna so doma{ni, no i so stranski moneti. Mlado mom~e vo nurka~ka oprema v~era dobi zada~a da gi sobere pari~kite od fontanata nare~ena “Voinot na kow”.

P

foto: FILIP POPOVSKI

Hrvatska

PARI^KI ZA SRE]A VO FONTANATA NA PLO[TADOT

4,5 62

Holandija

Albanija

FOTO NA DENOT...

4,692

Srbija

Bugarija

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

SVETOT NIZ MEDIUMITE

VO O^EKUVAWE NA VTORIOT BRAN NA KRIZATA TTHE HE WASHINGTON POST Vesnikot pi{uva za Ves istoriskata zamena na isto zarobenici me|u Izrael i zar Palestina. Izraelskiot Pal vojnik Gilad [alit i stovojn tici Palestinci v~era ja tic minaa izraelskata granica min vo sprotivni s nasoki, kako del od razmenata “iljada za eden”. Spored vesnikot, dodeka Izrael ja ves slavi slobodata na sinot, sla Palestincite ovoj poteg Pal go sslavat kako pobeda na Hamas.

Ham

BUE BBUENOS AIRES HERALD Argentinskiot vesnik Ar pi{uva za iznenadnata pi{ poseta na Hilari Klinpos ton na Libija. Spored vesnikot, amerikanskata ves dr`avnata sekretarka dr` vetila deka Va{ington }e vet prodol`i da ja poddr`uva pro Lib Libija vo tranzicijata kon demokratija i najavi dopolnitelni 11 milioni dop dol dolari pomo{ za novata vla vlast. Taa e najvisokiot amerikanski pretstavnik ame {to go posetil Tripoli po pad padot na Gadafi.

VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik pi{uva deka vo Srbija }e ima pari za penzii samo za u{te {est meseci. Spored vesnikot, dokolku ne se napravat reformi, na penziskiot sistem mu se zakanuva kolaps. Fondot za penzisko osiguruvawe e vo minus od 500 evra za eden penzioner.

TRUD Bugarskiot vesnik pi{uva deka 2012 godina }e bide te{ka za Bugarija. Vesnikot gi prenesuva proekciite na Evropskata banka za obnova i razvoj koja gi namali proekciite za rast na bugarskata ekonomija. Spored vesnikot, krizata koja }e ja zafati Evropa }e bide posilna od globalnata kriza.

FIRMITE NAJAVUVA NA PROIZVODSTVOT Vo o~ekuvawe na u{te eden bran na krizata, kompaniite najavuvaat prestrukturirawe na proizvodstvoto, namaluvawe na platite i otpu{tawe vraboteni. Prvi na udar se tekstilcite, metaloprerabotuva~kata industrija i rudarskiot sektor. Vladata zasega ne planira antikrizni merki, tuku so zgolemeni kapitalni investicii }e se spravuva so rizikot {to go nosi evropskata kriza

N

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

Najavi za novi otpu{tawa, namaluvawe na platite i pad na proizvodstvoto stignuvaat od kompaniite vo o~ekuvawe na noviot bran na krizata. Namalenata pobaruva~ka od evropskite pazri, koi{to se najgolemite trgovski partneri na Makedonija, go zapali alarmot kaj kompaniite. Golemata nesigurnost {to vladee na pazarot, glavno poradi dol`ni~kata kriza, gi natera biznismenite da razmisluvaat za prestrukturirawe na proizvodstvoto, a toa zna~i deka prvi na spisokot za kratewe na tro{ocite }e bidat vrabotenite.

Tekstilnata industrija ve}e po~nuva da gi ~uvstvuva prvite signali na krizata. Od tekstilnite kompanii predupreduvaat

deka drasti~no se namaluva pobaruva~kata, a ve}e po~nuvaat da se namaluvaat i cenite. Vo uslovi na namaluvawe na proizvodstvoto, neminovno e otpu{tawe na rabotnicite.

“Sekoj rabotodavec prvo si go {titi sopstveniot kapital.

Vo uslovi na kriza prviot ~ekor {to go prezemaat menaxerite e otpu{tawe rabotnici, pa i zatvorawe na frabrikite”, veli Marija Petkovska, pretsedatel na Klasterot za tekstil.

Spored nea, vlijanieto na krizata kaj sekoja tekstilna kompanija najmnogu zavisi od toa na koj pazar izvezuva, no so ogled na toa deka Makedonija ima najgolem izvoz na tekstil vo zemjite od EU, momentalnite slu~uvawa vo evrozonata vo golema mera }e gi iscrtaat finansiskite rezultati vo industrijata.

“Vo koj procent i kolku }e se odrazi krizata s$ u{te ne mo`eme da procenime, no sigurno e deka nema da n$ odmine nas”, potencira Petkovska.

KOMPANIITE IMAAT PLANOVI ZA [TEDEWE Vo rudarskiot sektor zasega ne se najaveni otpu{tawa, no pou~eni od prethodnata kriza, ve}e imaat podgotveno plan za {tedewe. Prvo }e

ACE ANTEVSKI

DIREKTOR NA RADE KON^AR Vo uslovi na kriza imame vo plan da se prestrukturirame spored potrebite na pazarot. ]e se orientirame kon osvojuvawe novi pazari, na koi{to sega vo ovoj moment ima pobaruva~ka, no sekako, toa e kratkoro~no. se kratat tro{ocite za investicii, za odr`uvawe i za amortizacija na opremata i za nabavka na rezervni delovi. Velat deka ako krizata dojde do toj stepen da ima potreba od namaluvawe na tro{ocite za vrabotenite, }e preminat prvo na namaluvawe na plati, pa potoa, ako ima potreba, }e otpu{taat i vraboteni.

VLADATA SO KAPITALNI INVESTICII ]E SE SPRAVUVA SO KRIZATA a razlika od krizata vo 2008 godina, koga Vladata be{e sigurna deka nema da ja zafati makedonskata ekonomija, ministerot za finansii, Zoran Stavreski, ovoj pat prizna deka se o~ekuva nov krizen bran vrz makedonskata ekonomija. No, namesto nov paket antikrizni merki, toj najavi deka preku zgolemeni kapitalni investicii i priliv na sve`i sredstva od stranstvo po povolni uslovi Makedonija }e se spravuva so rizikot {to go nosi evrop-

Z

skata kriza vrz makedonskata ekonomija.

“Evropa nema dobro re{enie za ovaa kriza i nie sami treba da se spravuvame so rizikot {to go nosi evropskata kriza vrz Makedonija i da go pravime toa kako i dosega. Treba da bideme realni, da gi stegneme sopstvenite sili. Toa {to mo`eme da go napravime za sopstvenata zemja, nikoj odnadvor ne mo`e da ni pomogne”, izjavi vicepremierot Stavreski pred edna nedela.

NIKOLAJ^O NIKOLOV

ZAMENIK NA GENERALNIOT MENAXER VO RUDNIKOT BU^IM Prvo }e gi namalime tro{ocite za amortizacija, za odr`uvawe na opremata, za rezervni delovi i za investicii. Zasega nema najavi za otpu{tawa, a ako ima potreba, toga{ kompanijata }e prejde kon namaluvawe na platite.

“Krizata vo evrozonata nesomneno }e se odrazi i vrz rudarskiot sektor. Nie ve}e napravivme analiza za merkite koi bi gi prezele vo uslovi na ponatamo{no namaluvawe na cenite na metalite. Sega cenata na bakarot e na nivo od 7.000 dolari za ton i postojano pa|a, a na{ata crvena linija e 5.000 dolari za ton. Toga{ }e odime na maksimalno namaluvawe na tro{ocite”, ocenuva Nikolaj~o Nikolov, zamenik na generalniot menaxer vo rudnikot Bu~im od Radovi{.

Spored nego, otpu{tawata na vrabotenite }e dojdat dokolku krizata se zasili taka {to }e mora pove}e da se {tedi.

Prva merka }e bide namaluvawe na platite.

“Sekojdnevno gi sledime slu~uvawata na pazarot i dvi`eweto na cenite. Ne

Navigator

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

3 FAKTI ZA...

7 5 51

milijardi `iteli }e ima vo svetot na 31 oktomvri

milioni lu|e imalo vo svetot pred okolu 10.000 godini

bebe vo minuta se ra|a vo Indija, {to e najviska stapka vo svetot

PROCENKI...

PITER HAROLD DIREKTOR NA SVETSKA BANKA ZA SREDNA EVROPA HRVATSKA NEMA DA BIDE VTORA GRCIJA

E

ko n omsk ite pr o bl emi n a Hrvatska ne mo`e da se sporedat so gr~kite, smeta Piter Harold, direktor na Svetska banka za Sredna Evropa.

“Hrvatska nema da bide sledna Grcija.

Ovde ne se raboti za istite vidovi problemi. Vie mora da bidete zagri`eni poradi vistinskiot fiskalen deficit, koj iznesuva me|u 4% i 5%. Za sporedba, gr~kiot deficit iznesuva 9%”, veli Harold.

No, pora~uva deka Hrvatska mora da bide pokonkurentna i da gi podobri uslovite za privatni vlo`uvawa..

AAT NAMALUVAWE TO I OTPU[TAWA

60 SEKUNDI BRIFING

VESTI...

MBI 10 3,000 2,800 2,600 2,400 2,200 2,000 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11

LOKALITETOT STOBI NA LISTATA WORLD MONUMENTS FUND

A

rheolo{kiot lokalitet Stobi, kako edinstven pretstavnik od Makedonija, se najde vo grupata na kulturni spomenici so univerzalno zna~ewe za koi e potrebno globalno vnimanie od listata na World Monuments Fund za 2012 godina. Na 5 oktomvri vo Wujork, World Monuments Fund ja objavi listata za 2012 godina na koja se postaveni 67 lokaliteti i spomenici od 41 zemja vo svetot. Od Stobi velat deka ova e dobra mo`nost preku realizacijata na me|unarodni proekti da se odgovori na predizvicite za za~uvuvawe na gradbite vo Stobi od aspekt na finansii i ~ove~ki resursi.

World Monuments Watch e glavnata programa na World Monuments Fund vospostavena vo 1996 godina, koja na sekoi dve godini ja alarmira svetskata javnost i privlekuva internacionalno vnimanie za rizicite i vlijanijata na prirodata i socijalnite, politi~ki i ekonomski promeni vrz svetskoto kulturno nasledstvo.

“DAJMLER” GO SMENI [EFOT NA MERCEDES-BENC BEZ OBJASNUVAWE

U

0,9% 6,9% 8,9%

padna industriskoto proizvodstvo vo avgust na godi{no nivo

o~ekuvam deka }e imame u{te edna silna kriza kako vo 2008 i 2009 godina, no ovoj pat podgotveni }e go do~ekame udarot”, potencira Nikolov.

Od metaloprerabotuva~kata 105 deka do industrija velat fevruari se obezbedeni so nara~ki, no {to }e se slu~i potoa s$ u{te nemaat plan.

Svesni se deka krizata vo evrozonata }e se prelee mnogu brzo vo makedonskata ekonomija, a najgolem udar o~ekuvaat od Grcija.

Prvite merki {to }e gi prezemat za da se soo~at

e namalen prometot vo industrijata vo sektorot vadewe rudi i kamen

so namalenata pobaruva~ka e prestrukturirawe na proizvodstvoto.

“Vo momentov ne planirame otpu{tawa, no sekako, imame vo plan da se prestrukturirame spored potrebite na pazarot. I vo prviot udar na krizata nie ne pretrpevme ogromni zagubi, pa smetam deka }e uspeeme da se spravime i so ovaa. ]e se orientirame kon osvojuvawe novi pazrai, na koi{to sega vo ovoj moment ima pobaruva~ka, kako {to se Crna Gora i Grcija, no sekako, toa

MERKI ZA [TEDEWE NA KOMPANIITE

NAMALUVAWE NA PLATI PRESTRUKTURIRAWE NA PROIZVODSTVOTO NAMALUVAWE NA INVESTICII NAMALUVAWE NA TRO[OCI ZA AMORTIZACIJA NAMALUVAWE NA TRO[OCI ZA REZERVNI DELOVI OTPU[TAWE VRABOTENI

e namaleno proizvodstvoto na ruda i kamen vo avgust sporedeno so istiot mesec lani

e kratkoro~no. Spasot go gledame vo zgolemuvawe na izvozot”, veli Ace Antevski, direktor vo Rade Kon~ar.

Deka krizata e na pragot na makedonskata ekonomija predupreduvaat i me|unarodnite finansiski in-

stitucii.

Spored posledniot izve{taj na Evropskata banka za obnova i razvoj (EBRD), zemjata e mnogu ~uvstvitelna i ranliva na krizata vo evrozonata i na turbulenciite vo Grcija, a poradi toa gi namali proekciite za rast na makedonskata ekonomija.

Prognozite na bankata se deka ako ne porasne izvozot na industriski proizvodi, slednata godina ne mo`eme da o~ekuvame pogolem rast na ekonomijata.

NAD 30.000 RABOTNICI BEA OTPU[TENI VO PRVIOT BRAN NA KRIZATA o prviot bran na krizata, koj{to po~na na krajot na 2008 godina, a najgolem zamav zede vo prvata polovina na 2009 godina, bez rabota ostanaa okolu 30.000 rabotnici. Najgolem del od otpu{tenite bea od metalnata, od tekstilnata i od ko`arskata industrija.

Vtoriot bran otpu{tawa gi pogodi transporterite, koi zagubija golem del od svoite klienti, a posledna be{e trgovijata, kade {to drasti~no be{e namalen prometot.

Najmnogu otpu{tawa ima{e vo kompanijata Skopski leguri, kombinatot Silmak od Jegunovce i cementarnicata Usje, a glavna pri~ina za vakvata sostojba be{e padot na cenata na nivnite produkti na svetskite berzi i nedovolniot plasman na pazarot.

V

BERZA

pravata na germanskata grupa “Dajmler”, tret proizvoditel na luksuzni avtomobili vo svetot, vo ramkite na koja i raboti Mercedes, go smeni Ernst Lib od mestoto {ef na proda`ba na amerikanskata filijala MercedesBenc bez nikakvo objasnuvawe, vo moment koga proda`bata na skapi avtomobili na pazarite vo SAD ode{e kako nikoga{ dosega.

Odlukata na “Dajmler” e primena so iznenaduvawe i vo samata kompanija, koja postignuva dobri rezultati. Vo kusoto soop{tenie se istaknuva deka Lib “vedna{ se razre{uva od dol`nost” i deka dosega{niot direktor na finansii na grupacijata, Herbert Verner, }e bide noviot {ef na Mercedes-Benc dodeke ne donesat kone~noto re{enie.

Kompanijata odbi da izleze so kakvi bilo drugi komentari na pra{aweto zo{to se odlu~ila na toj ~ekor i zo{to otpu{tila uspe{en biznismen na eden va`en pazar.

Smenata na Lib ne e povrzana so operativnite pra{awa, re~e izvor blizok na kompanijata.

Lib rabote{e za “Dajmler” 36 godini, a {ef na amerikanskata proda`ba i marketing MercedesBenc vo SAD stana vo septemvri 2006 godina.

Uspea da go prekine propa|aweto na amerikanskite filijali i da ja vrati na stabilen rast i pokraj ekonomskite okolnosti.

2.150,53 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2.827,62 827 62 Min. 2.059,92

Na Makedonskata berza v~era be{e ostvaren promet od 526.946 evra od redovnoto trguvawe na oficijalniot pazar, koe na dnevno nivo bele`i zgolemuvawe od 692,19%. Najgolem porast v~era zabele`aa akcite na Stopanska banka Bitola, ~ija cena porasna za 5,94%. Najgolem pad zabele`aa akcite na Makstil Skopje so namaluvawe na prose~nata cena od 5,35%. Glavniot berzanski indeks MBI-10 padna za 0,33% i trgovskiot den go zavr{i so vrednost od 2.150,53 indeksni poeni. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Стопанска банка Битола

2.000,00 +112,00

+5,94% 5 94%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Макстил

147,00 -8,00

-5,35% 5 35%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.563,30 -0,12% 0 12%

Kina go namali portfolioto na amerikanski dr`avni obvrznici na najnisko nivo godinava otkako Agencijata za krediten rejting Standard i Purs go namali rejtingot na SAD, poka`uvaat najnovite podatoci na amerikanskoto Ministerstvo za finansii.

Kina e najgolem stranski kupuva~ na amerikanskiot dr`aven dolg.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.443,77 8.772,54 1.223,66 2.642,44 5.897,07 751,49

VALUTI

+0,62% +0,35% -0,14% -0,56% +0,33% +0,03%

£ €

€ $

1,1429

1,3828

+0,5%

+1,1%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.659,30 +0,39% 0 39% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта БрентBRENT NAFTA

110,77

0 34% -0,34% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Volfgang [ojble

Ne treba da se o~ekuva brzo re{enie za dol`ni~kata kriza vo evrozonata.

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI UPRAVNI INSPEKTORI U^AT ZA ELEKTRONSKO VODEWE PREDMETI

V

o edukativniot centar na kompanijata Sivus v~era po~na prviot ciklus obuki od predvidenite tri za vrabotenite vo Dr`avniot upraven inspektorat, koi se odnesuvaat na noviot sistem za elektronsko upravuvawe so predmeti.

Celta na obukite e poefikasno rabotewe na Inspektoratot i podobruvawe na upravnata postapka.

“Vo Upravniot inspektorat nedostiga{e tokmu elektronskoto vodewe predmeti so cel pogolema efikasnost i pravewe konkretni analizi na srabotenoto. Preku koristeweto na najsovremenite tehnologii institucijata }e go podigne nivoto na funkcionirawe”, izjavi ministerot za informati~ko op{testvo i javna administracija, Ivo Ivanovski.

Softverot e izraboten so pomo{ na Svetska banka. Vo Dr`avniot upraven inspektorat momentalno rabotat okolu 30 lica. Site }e ja pominat obukata. Soglasno strategijata za reformi na javnata administracija, vo narednite nekolku meseci }e se vrabotat u{te sedum inspektori.

TRI OTKAZI VO KATASTAR PORADI NEZAKONSKO RABOTEWE

S

ektorot za vnatre{na kontrola na Agencijata za katastar na nedvi`nosti pri vr{eweto kontroli utvrdil nepravilnosti vo sproveduvaweto na zakonskata regulativa od odredeni vraboteni vo katastarskite oddelenija i od ovlasteni privatni geodetski firmi.

“Poradi povredi na postapkite i prekr{uvawe na Zakonot za katastar na nedvi`nosti, vo ovoj period na trojca vraboteni im e izre~en prekin na dogovorot za vrabotuvawe, a na trieset vraboteni od oddelenijata vo Tetovo, Gostivar, Veles, Skopje i Sveti Nikole im se izre~eni disciplinski sankcii. Protiv osum lica, od koi pet od Oddelenieto za katastar na nedvi`nosti vo Veles, poradi osnovano somnevawe deka grubo go povredile Zakonot, vo tek se disciplinski postapki, po koi }e im bidat izre~eni najstrogi sankcii predvideni so Zakonot za rabotni odnosi”, soop{ti Agencijata za katastar na nedvi`nosti.

Vo sorabotka so Komorata na ovlasteni geodeti e intenzivirana i kontrolata na privatnite geodetski firmi, po {to e odzemeno ovlastuvaweto za rabota na eden ovlasten geodet, kako i licencite za rabota na tri privatni geodetski firmi, dve od Skopje i edna od Ohrid. Protiv drugi dve firmi, od Skopje i od Tetovo, vo tek e postapka za utvrduvawe na odgovornosta i sankcionirawe na storenite povredi vo raboteweto.

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

OSTRINATA NA GRUEVSKI KON EU GI RAZBRANUVA STRASTITE

VLASTA GLEDA ME\UNARODEN, SDSM VLADIN ZAGOVOR!

N

GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

arednata 2012 godina najverojatno }e bide klu~na ne samo za imeto i vlezot na Makedonija vo EU i NATO, tuku i za pre`ivuvaweto na vladinata koalicija VMRO-DPMNE i DUI. Duri dotamu otidoa analizite na nekolku ekperti i prestavnici na parlamentarnata opozicija na tribinata vo organizacija na Sovetot za globalna sorabotka, koja se odr`a vo prostiriite na Kancelarijata na EU vo Skopje.

Pretsedatelkata na Nacionalniot sovetot za evrointegracii, Radmila [e}erinska, stravuva deka narednata godina se slu~uva i Samitot na NATO vo Чikago, koga pak mo`e da se povtori scenarioto od Bukure{t 2008 godina, ili pak zemjata kone~no da se priklu~i kon NATO. Ovaa tribina se odr`a po dvodnevnoto intervju na premierot Nikola Gruevski za MIA, vo koe se prepoznaa novi politiki. Nekoi od tie politiki gi protolkuvaa kako znaci deka premierot javno & vrti grb na Evropskata unija.

Fakt e deka Gruevski jasno

KRIVI^NIOT SUD SE NALUTI ZA FUDBALSKIOT NATPREVAR ME\U SUDSKATA FELA

Ostriot ton na premierot Nikola Gruevski kon EU vo ~ij{to Izve{taj go nema zborot makedonski, a pri prezentiraweto sred Skopje, Makedonija ja narekoa “va{ata zemja”, otvori debata dali se raboti za ~in na patriotizam ili za odluka da se krijat neuspe{ni reformi. ka`uva deka vo narednite godini ne treba da o~ekuvame napredok vo evropskata agenda, no vicepremierkata za evrointegracii, Teuta Arifi, tvrdi deka Makedonija s$ u{te e na agendata - Makedonija vo EU i NATO sega!.

Vo vakvoto dvojstvo na dvata koalicioni partneri, del od poznava~ite gledaat ne samo neproduktivnost za Makedonija, tuku i mo`nost ova da bide slednoto pra{awe na koe }e se kr{at kopjata me|u dvata koalicioni partneri.

“Imame celosno dvojstvo vo vladinata koalicija. Od edna strana se prestavnicite na VMRO-DPMNE, pred s$ premierot, koj veli deka slednive nekolku godini

nema ni{to da se slu~i na patot na evroatlantskite integracii, a od druga strana rakovodstvoto na DUI, koi tvrdat deka devizata EU i NATO sega s$ u{te im e aktuelna. Toa dvojstvo ne znam kolku dolgo mo`e da trae. No, nelogi~no e i ne e produktivno za Makedonija”, veli [e}erinska TEMI ZA IZOLACIJA! Osven probelmite vo koalicijata, seriozno se nametnuva i tezata dali po javno ka`aniot stav na Gruevski deka Brisel so negativni izve{tai vodi taktika protiv nas so {to n$ pritiska za imeto, poznava~ite gledaat i politika na izolacija na zemjava.

Deka rabotite odat vo taa

RADMILA [EKERINSKA - SDSM "Od edna strana e premierot Gruevski, koj veli deka slednive nekolku godini nema ni{to da se slu~i na patot na evroatlantskite integracii, a od druga strana negoviot zamenik, Teuta Arifi, koja tvrdi deka devizata EU i NATO sega s$ u{te im e aktuelna".

nasoka, zakl~u~uva i diplomatot Ognen Maleski, koj veli deka Makedonija seriozno ja gubi svojata pozicija na me|unarodnata scena. “ To a s e g l e d a p r e k u me|unarodnte kontakti na zemjata. Kolku se tie intenzivni so premierite i ministrite od zemjite-~lenki na Unijata.

Kolku premieri i ministri dojdoa vo poseta na Makedonija i kade nie otidovme?”, pra{a Maleski i dodade deka osven ovie indikatori, lo{ata pozicija na zemjava na me|unarodna scena se gleda i preku pi{anite tekstovi za Makedonija vo uglednite stranski magazini i spisanija, kako i vo izve{taite na mnogu me|unarodni nevladini organizacii.

Izolacijata na zemjata ja gleda i [e}erinska, koja smeta deka Makedonija e premala dr`ava za tolku dolgo vreme da se koncentrira sama na sebe. Taa duri povikuva da se sozdade Krizen {tab za da se utvrdat politikite na zemjava na patot kon EU i NATO.

POPISNIOT MATERIJAL ]E SE SOBIRA CELI DVE NEDELI

POPISOT STOPIRAN TRO[OCITE TE^AT! MAKSIM RISTESKI

O

snovniot sud Skopje eden se ogradi od fudbalskiot natprevar me|u sudii, javni obviniteli i advokati, koj go organizira{e Ministerstvoto za pravda. Od Krivi~niot sud velat deka dokolku bile zapoznaeni so prikazot na sudstvoto preku natprevarot kako neprofesionalno, politizirano, neregularno i neeti~ko voop{to nemale da bidat del od taa parodija.

“Neupatno, krajno neadekvatno i nefer kon sudiite i sudskiot sistem na Makedonija e po~nuvaweto na kampawata za reformi vo sudstvoto da se odbele`i i komparira so neprofesionalno, politizirano, neregularno i neeti~ko rabotewe na sudiite”, se veli vo soop{tenieto od Kancelarijata za odnosi so javnost.

Ottamu zastanaa vo odbrana na svoite sudii za koi potenciraat deka rabotat profesionalno i vo sekoj slu~aj postapuvaat soglasno so zakonot i me|unarodno prifatenite i ratifikuvani dogovori i pritoa pravat ogromni napori za efikasno i kvalitetno zavr{uvawe na sudskite postapki.

Od Krivi~niot sud ne potenciraat ~ii izjavi bile neupatni, no informiraat deka pove}e nema da u~estvuvaat na vakvi nastani.

Od Ministerstvoto za pravda velat deka tie ne bile organizatori tuku gosti na nastanot.

I

risteski@kapital.com.mk

ako popisot na teren zavr{i na 11. oktomvri neuspe{nata statisti~ka operacija prodol`uva da tro{i dr`avni pari.

Dr`avniot zavod za statistika si dade rok do 25. oktomvri za pribirawe na popisniot materijal od terenot, {to zna~i celi dve sedmici od prekinuvaweto na terenskite operacii, materijalot vo odredeni reoni koi s$ u{te ne uspeale da go ispora~aat se ~uva vo iznajmeni prostorii. Vo me|uvreme, kirijata, a verojatno i honorarite za ~lenovite na reonskite komisii zadol`eni za ~uvawe prodol` uvaat da te~at.

Spored Biroto za popis, pribiraweto na materijalite ne bilo ednostavna rabota duri i vo mala dr`ava kako Makedonija, kade {to i najdolgata relacija so avtobus se pominuva za 2-3 ~asa.

Istiot toj popisen materijal

Direktorkata na Zavodot za statistika, Blagica Novkovska ne se oglasi za popisniot materijal koj ne e ispora~an, a se ~uva vo iznajmeni prostorii. So kirijata, verojatno te~at i honorarite za ~lenovite na reonskite komisii zadol`eni za ~uvawe na ovie klasificirani informacii na 1. oktomvri, koga po~na popi{uvaweto, za eden den be{e distribuiran vo site 44 popisni reoni, kako {to toga{ soop{ti i porane{niot pretsedatel na Dr`avnata popisna komisija, Slobodanka Gievska. Od Biroto velat deka dolgiot rok za pribirawe na materijalite se dol`i i na toa {to Zavodot za statistika ~ekal Sobranieto da go donese Zakonot za prestanok na popisot za da ja po~ne operacijata. Od druga strana, Zavodot u{te na 13. vo oficijalno soop{tenie do javnosta informira{e deka preku svoite dr`avni instruktori go po~nal razdol`uvaweto na popisniot materijal so u~esnicite vo popisot. Na pra{aweto koga i kako }e

se uni{ti materijalot, Biroto za popis nema odgovor.

Nitu Zakonot za popis ne gi definira tajmingot i postapkata, edinstveno potencira deka uni{tuvaweto treba da se izvede soglasno propisite za klasificirani informacii. Tokmu ovaa nedefiniranost & ja podgrea nade`ta na opozicijata deka s$ u{te ima mo`nost zakonski da se gonat odgovornite za popisniot krah. Od SDSM velat deka ako Vladata saka da go uni{ti popisniot materijal, }e mora vo Zakonot za prekin na popisot da predlo`i niza podzakonski akti za doprecizirawe na ~lenot vo koj se nalo`uva uni{tuvaweto.

“Popisniot materijal ne mo`e

da bide uni{ten samo vrz baza na Zakonot {to si go donese vladeja~koto mnozinstvo. ]e mora da se donesat podzakonski akti so koi }e se regulira koga i kako }e se uni{tuva popisniot materijal”, izjavi potpretsedatelot na SDSM, Ana PavlovskaDaneva, za “Kapital”.

Vicepremierot Musa Xaferi vo ekskluzivno intervju za "Kapital" otkri deka materijalot mora da se uni{ti za da ne se plati povisoka cena i da se zapazat nekoi povisoki celi. Za kavki celi zboruva{e Xaferi i koja e cenata {to mo`ela da se plati - nikoj ne otkriva.

Premierot Nikola Gruevski i po deset dena mol~i za skandalot.

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI JADRANKA KOSTOVA OSUDENA NA 15.000 EVRA ZA KLEVETA NA MILO[OSKI!

S

udot donese presuda protiv urednikot na nedelnikot “Fokus”, Jadranka Kostova, za predmetot na porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, i & odredi globa vo visina od 15.000 evra. Presudata se odnesuva na predmetot pokrenat po povod tekstot so naslov “Kako zdru`enija na voza~i stanaa semejni firmi na Antonio Milo{oski?”, potpi{an od Kostova. Spored viduvaweto na sudot, Kostova go naru{ila ugledot na porane{niot minister i dol`na e da ja plati ovaa globa – dosega me|u najvisokite so koi bil kaznet novinar vo Makedonija.

Kostova istaknala deka Milo{oski nemal zabele{ki za nitu eden drug del od tekstot, i deka kaznata & e izre~ena samo vrz baza na naslovot vo koj taa pra{uvaj}i pokrenuva moralna dilema.

“Za ova {to e napi{ano se vodat i krivi~ni postapki protiv tatkoto na Milo{oski. Sudot, pak, ima zabele{ki na naslovot i za toa deka reklamata od nedelnikot odela na A1 televizija. Ova e neviden presedan i spored Sudot za ~ovekovi ~ prava vo Strazbur, funkcionerite ne smeat da pobaruvaat enormno visoki sumi za o{teta vo sporovite so novinarite”, izjavi Kostova.

BEZ REGISTAR LESNO MU E NA IVANOVSKI

ADMINISTRACIJATA SEGA IMALA 115 ILJADI LICA Bez funkcionalen registar za javna administracija i usoglasenost vo izjavite na site dr`avni funkcioneri, ministerot za informati~ko op{testvo so lesnotija ja menuva brojkata za javnosta - kolku slu`benici se na tovar na buxetot

R

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

egistarot za javna administracija se u{te ne e kompleten iako zakonskiot rok za negovo formirawe e ve}e nadminat, priznava ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, koj vetuva{e deka vakvoto registrirawe na administracijata }e ja obezbedi nejzinata kone~na brojka i struktura. No toa {to nema Registar, ne mu pre~i na ministerot da {pekulira so brojki - novata presmetka poka`ala 115 000 slu`benici koi zemaat plata od narodnite pari.

Pred samo nekolku meseci Ivanovski vo javnosta izleze so brojka deka vo dr`avniot aparat rabotat 120 ilajdi lica. Kako e namelena brojkata za 5000 e nejasno, ako se ima predvid deka sekojdnevno se raspi{uvaat oglasi za novi vrabotuvawa (spakuvani kako transformacija na privremeno vrabotenite).

Haosot so brojot na slu`benici sozdava haos i vo javnite nastapi na minsitrite. Za nekolku meseci vladinite ~elnici izlegoa so sosema razli~ni brojki za administracijata.

Ministerot za finansii, Zoran Stavrevski koj izbroja 90 iljadi slu`benici. Od druga strana pak porane{niot minister za ekonomija, Fatmir Besimi, vo intervju za “Kapital” re~e deka vo administracijata, javniot sektor i dr`avnite kompanii, se vraboteni 180 iljadi lica. “ I a ko R e g i s ta r o t ka ko re{enie e ve}e podgotven ostanuva na instituciite da gi popolnat JS 1 i JS 2 obrascite, a toa veruvajte e mnogu obemna rabota bidej}i vo nekoi institucii ima i po 3 ili do 5 iljadi vraboteni i

115

iljadi broi javnata administracija spored najnovite informacii na Ivanovski

180 90

iljadi izbroja ministerot za odbrana Fatmir Besimi

iljadi e poslednata presmetka na ministerot za finansii Zoran Stavrevski

se nadevame deka tie naskoro, vo slednive meseci, }e si ja zavr{at svojata rabota”, izjavi Ivanovski.

Za nefunkcionalniot registar na javni slu`benici zabele`a i Evropskata Komisija vo posledniot izve{taj za napredokot na zemjata. Pokraj toa EK uka`a i na nekolku drugi sostojbi koi se provlekuvaat so godini kako: vrabotuvawe za kvantitet a ne kvalitet, najmuvawe na lica za privremeno vrabotuvawe, lica koi sefat doma a zemaat plata kako i netransparentnost i politi~ki pritisok pri vrabotuvawata i unapreduvawata.

SORABOTKATA SO SEKRETARIJATOT ZA RAMKOVEN E DOBRA Vo izve{tajot e navedeno deka vrabotenite od pomalite etni~ki zaednici vo administracijata ne se rasporedeni na povisoki pozicii no i deka : “Vkupnata

brojka na javni slu`benici od pomalite etni~ki zaednici stigna do brojka od 30%, {to e vo golema mera soglasno so demografskata struktura na zemjata”, se veli vo Izve{tajot. Komisijata zabele`uva deka postoi i slaba sorabotka me|u Ministerstvoto za administracija i Sekretarijatot za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor.

Za Ivanovski e nejasno od kade i se na Komisijata ovie podatoci bidej}i spored nego komunikacijata pome|u nego i sekretarijatot bila na zadovolitelno nivo.

“I so prethodniot vicepremier i so sega{niot koj sepak e samo nekolku meseci na funkcijata nie imame ~esti sostanoci. Pred se tuka sme zaedno vo Komitetot za sproveduvawe na reformite vo administracijata kade {to se diskutiraat site neophodni politiki za sproveduvawe na reformata vklu~uvaj} i go i Ramkovniot dogovor.

Site informacii od vakvite sredbi se dostavuvaat i do Evropskata komisija i jas ne znam od kade im e taa informacija deka nema dobra sorabotka”, potencira Ivanovski.

Klu~nata reforma vo javnata administracija Vladata ja startuva{e vo april ovaa godina koga na sila stapija paketot zakoni koi treba{e da ja profesionaliziraat i da ja napravat rabotata na administracijata efikasna i transparentna ne gi dade o~ekuvanite rezultati. Godi{niot izve{taj za napredokot povtorno gi notira starite problemi: partizirana, neefikasna, netransparentna i neprofesionalna.

Ministerot Ivanovski kritikite vo Izve{tajot gi pravda so period od devet meseci, koj toj go oceni kako prekratok za da se vidat

rezultatite napraveni od reformite. Iako spored prognozite na ministerot prvite rezultati treba{e da se po~uvstvuvaat vo septemvri, sepak, rokot go prolongira{e za prviot kvartal od narednata godina.

BERGAN BRISEL DA NAJDE BERGANT: FORMULA MAKEDONIJA VO FORMU DEKEMVRI DA DOBIE DATUM DEKEM

N

ie sme s podgotveni da go poddr`ime predlogot Mak Makedonija da mo`e paralelno da go re{ava sporot za imeto i da po~ne so pretpristapnite pregovori. Isto kako {to nie paralelno go re{avavme problemot so Republika Hrvatska, re~e v~era slovene~kiot ambasador, Alen Bergant, za vreme na negovata poseta na Bitola po povod 20 godini od nezavisnosta na Slovenija.

“Vo dekemvri mora da se najde formula so koja Makedonija zaedno so Crna Gora }e dobie datum za po~etok na pregovori, a veruvam deka Evropskiot sovet }e dade soglasnost za Srbija da dobie kandidatski status, so {to jasno }e se ka`e deka procesot na pro{iruvawe e kontinuiran”, poso~i ambasadorot Bergant.

Spored nego, pro{iruvaweto na EU so dr`avi od Balkanot prodol`uva so Hrvatska vo 2013 godina i toa treba da se iskoristi kako dobra mo`nost za ponatamo{no zgolemuvawe na evropskoto semejstvo.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

NOVA “REFORMA” VO ZDRAVSTVOTO

TODOROV ZAPNAL OD DOKTORITE DA PRAVI DIREKTORI!

Makedonija ima 900 lekari i ekonomisti obu~eni za menaxeri vo javnoto zdravstvo, a samo 111 ustanovi so koi mo`e da direktoruvaat. Ministerot za zdravstvo, Nikola Todorov, u{te 10 doktori }e prati da u~at menaxment vo Solun, {to }e ~ini 80.000 evra desetina lekari vo stranstvo edna{ mese~no, podobro e da gi zasilime edukativnite kapaciteti kaj nas doma”, veli Lazarevi}.

Porane{niot minister za zdravstvo, Bujar Osmani, vo ~ie vreme aktivno te~ea ovie obuki, ne saka da komentira dali makedonskoto zdravstvo ima potreba od nova i skapa programa. Toj ne e siguren kolku prethodnite obuki im pomognale na direktorite za menaxirawe so klinikite.

“Ne mo`e to~no da se kvantificira, no sekako deka obukite pottiknaa nov na~in na poimawe na direktorskata funkcija vo bolnicite.

Sepak, za rabotite da se smenat su{tinski treba vreme i trud”, veli Osmani.

Obu~enite lekari se ednoglasni deka obukata od 2006 godina bila na mnogu visoko nivo, so poznati stranski predava~i i interesna programa. Sepak, golem del od niv tvrdat deka ni toa ne vrodilo plod.

“Za `al, iako taa programa be{e dosta organizirana, ne poka`a mnogu rezultati na teren. Imaj}i predvid deka golem procent od u~esnicite

VIKTORIJA MILANOVSKA

V

milanovska@kapital.com.mk

o Makedonija ima 900 lekari i ekonomisti obu~eni za direktori vo javnoto zdravstvo, a samo 111 ustanovi so koi mo`e da direktoruvaat. Ministerot za zdravstvo, Nikola Todorov, u{te 10 doktori sega }e prati da u~at menaxment na Univerzitetot [efild vo Solun, {to }e ~ini 80.000 evra. U{te ne se znae koj }e ja plati obukata - bolnicite ili doktorite od svojot xeb.

Idejata na Todorov e od doktorite da napravi direktori koi uspe{no }e menaxiraat so bolnicite. Pritoa zaborava deka ve}e ima obu~eni 900 lekari i ekonomisti, koi se spremni da upravuvaat so klinikite. Dr`avata za niv potro{i 200.000 dolari, za obukite koi vo 2006 godina gi sproveduva{e so Svetskata banka. Site aktuelni direktori na bolnicite i klinikite se obu~eni kako da upravuvaat so zdravstveniot denar.

I pokraj toa vkupnite dolgovi na zdravstvenite ustanovi vo juli godinava dostignaa 25 K

O

M

E

R

Idejata na Todorov e od doktorite da napravi direktori.

Dali zaborava deka site aktuelni direktori ve}e se obu~eni za menaxment?

milioni evra.

No, ministerot Todorov pred dva dena najavi nova, u{te poskapa obuka za zdravstveni menaxeri. Deset zdravstveni rabotnici od Makedonija dve godini vonredno }e se do{koluvaat na Univerzitetot [efild. “[kolarinata za ovie studii ~ini 15.000 do 16.000 evra po lice, no Ministerstvoto za zdravstvo obezbeduva 50% popust. Toa zna~i deka Ministerstvoto bez da obezbedi sredstva im ovozmo`uva na C

I

J

A

L

E

N

10 kandidati da se steknat so vakvo obrazovanie”, objasnuva Todorov.

Poznava~i na zdravstveniot sistem, direktori na kliniki, pa duri i del od sproveduva~ite na Programata za menaxment i liderstvo vo zdravstvoto od 2006 godina smetaat deka nova programa za zdravstveni menaxeri voop{to ne e potrebna.

Porane{niot zamenik-minister za zdravstvo, Vladimir Lazarevi}, koj ja realizira{e O

G

L

A

S

prvata programa, e deciden deka vakvata politika e luksuz za zdravstvenata kasa.

“Dosega za menaxeri vo zdravstvoto se obu~eni okolu 900 lu|e i ne znam kolku e opravadano pri edna obuka, koja vo zemjava trae{e so godini, da se organizira nova.

Ne velam deka ne e dobro lu|eto da se educiraat, no novonajavenata obuka e podolga i zna~itelno poskapa od taa koja ja organiziravme so Svetskata banka. A mislam i deka namesto da pra}ame po K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

vo programata sega se direktori na zdravstveni ustanovi, a gledame deka klinikite ne samo {to ne gi zgolemija buxetite, tuku vlegoa i vo minus, mislam deka apsolutno e neopravdano da se tro{at pari za novi programi”, veli Dejan Stavri}, oftalmolog vo Klinikata za o~ni bolesti, koj bil del od taa obuka.

Del od lekarite, pak, velat deka obukata im pomognala za da se snajdat na menaxerskite pozicii.

“Mene li~no obukite za menaxment vo zdravstvoto mnogu mi pomognaa. Tamu nau~iv kako eden direktor na klinika treba da planira, kako da pribira sredstva i kako da komunicira so vrabotenite.

A toa deka programata ne im pomogna na mnogu aktuelni direktori e posledica od neredovno sledewe na predavawata. Sekoj mo`e da bide menaxer ako mu dade{ pari kolku {to mu trebaat.

No, vo na{iot slu~aj treba da nau~i{ da menaxira{ so tolku sredstva kolku {to dr`avata mo`e da ti dozvoli”, veli Andon Чibi{ev, direktor na Klinikata za toksikologija.

O

G

L

A

S

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

Kompani / Pazari / Finansii

9

SKANDALOZNO: POLITI^KI MOTIVI ZA BLOKADA NA MAKEDONSKATA GRANICA NA RELACIJA BRISEL-ATINA?!

GRCIJA STAVI EMBARGO NA MAKEDONIJA?!

Iako Grcija ja gubi relevantnosta na evropskata scena i stanuva opasnost za zemjite vo regionot, Evropskata unija mol~i na gr~kata politika na trgovsko i politi~ko embargo kon Makedonija?! “Kapital” neoficijalno doznava deka Grcija ja blokira samo granicata kon Makedonija, dodeka kon Albanija i Turcija nema blokada?!

B

PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

lokadata na makedonsko -gr~kata granica pretstavuva embargo od Grcija, zad koe stojat politi~ki motivi.

So ova se soglasuvaat i biznismenite i Vladata vo Makedonija. “Kapital” neoficijalno doznava deka Grcija ja blokira samo granicata kon Makedonija, dodeka kon Albanija i Turcija nema blokada?! Ova u{te pove}e odi vo prilog na faktot deka Evropskata unija treba da se zafati so problemot na blokiranata granica od gr~ka strana, {to ne go dozvoluva niedna evropska regulativa ili me|unarodna konvencija.

No, iako Grcija ja gubi relevantnosta na evropskata scena i stanuva opasnost za zemjite vo regionot, Brisel mol~i na gr~kata politika na trgovsko i politi~ko embargo kon Makedonija?! [tetite od vakvata gr~ka politika kon Makedonija se ogromni za biznisot i ekonomijata vo zemjava. Duri 15 milioni evra se zagubite na kompaniite od intenzivnite blokadi na makedon-

sko-gr~kata granica.

“S$ {to mo`evme napravivme.

Razgovaravme, animiravme, izvest uvavme, pu{tavme pisma do na{ite partnerski organizacii. Toa be{e transparentno, no ne dade nikakvi rezultati. Verojatno se raboti za nekoja druga zadnina. Mo`eme da konstatirame deka se raboti za politi~ki problem. Toa {to site go znaeme. U{te eden dokaz deka na Balkanot nadvladuvaat politi~kite nad ekonomskite interesi”, veli Branko Azeski, pretsedatel na Stopanskata komora na Makedonija.

Toj potsetuva deka so Grcija nemame potpi{ano niza dogovori, od dogovorot za izbegnuvawe na dvojnoto odano~uvawe do dogovor za za{tita na investitorite, iako taa e eden od najgolemite investitori vo Makedonija.

Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, veli deka celosno se soglasuva so Azeski, deka politi~ki se motivite za blokiraweto na Evzoni.

Transporterite se `alat deka i koga ne e blokirana makedonsko-gr~kata granica gr~kite carinici sproveduK

ZGOLEMENA FREKVENCIJA NA GRANICATA SO BUGARIJA Za 20% e zgolemen vlezot i izlezot na transportni i patni~ki vozila na grani~niot premin Novo Selo, na makedonskobugarskata granica. Ova se dol`i na blokadite na granicata kon Makedonija. Transporterite koi doa|aat od Grcija gi koristat preminite kon Bugarija bidej}i tamu nema carinewe poradi toa {to i dvete zemji se vo Evropskata unija. vaat bel {trajk.

“Ve}e nekolku meseci ne funkcioniraat dve lenti na nivna strana i na{ite kamioni ~ekaat i po 20 ~asa.

Gr~kite carinici postojano iznao|aat nekakov na~in da ni ja ote`nat rabotata.

Propisite gi tolkuvaat sekoga{ razli~no. Edna{ va`at, edna{ ne”, veli Bilijana Muratovska, pretsedatel na Zdru`enieto na transporteri.

Taa najavuva deka zdru`enieto }e isprati protestni pisma do site evropski institucii i nekolku ambasadi.

“Zad pismoto }e zastaneme site. I stopanskite komori.

Dosega{nite iskustva ni ka`uvaat deka kaj Grcite pominuva samo pritisok od nadvor. Letovo reagiravme do amerikanskata ambasada vo Skopje i rabotite se podobrija preku no}”, veli taa.

O

M

E

R

C

I

J

A

Site prognozi velat deka {trajkovite vo Grcija }e dobivaat na masovnost. A, {tetite od {trajkovite kontinuirano rastat vo poslednite tri godini. Dosega{nite blokadi na granicata go ~inat makedonskoto stopanstvo okolu 15 milioni evra, a pribli`no dva milioni evra direktna {teta pretrpile samo transporterite. Dnevno od stoewe na granica edno tovarno vozilo gubi po 200 evra. So postojanite blokadi na granicata Grcija ja prekr{uva konvencijata na ON, ALMA ATA, spored koja dr`avite koi ne izleguvaat na more mora da imaat nepre~en transport i tranzit na stoka.

Po proglasuvaweto na nezavisnosta Makedonija do`ivea niza blokadi od Grcija. Za vreme na blokadata vo 90tite godini direktnite {teti L

E

N

O

G

L

BILIJANA MURATOVSKA

PRETSEDATEL NA ZDRU@ENIETO NA TRANSPORTERI Dosega{nite iskustva ni ka`uvaat deka kaj Grcite pominuva samo pritisok od nadvor. Letovo reagiravme do amerikanskata ambasada vo Skopje i rabotite se podobrija preku no}. bea 62 milioni dolari na mese~no nivo, a vkupnite 1,2 milijardi dolari za 20 meseci, pi{uva vo izve{tajot na ministerstvata za urbanizam, soobra}aj i ekologija.

Najpogodena be{e energetikata, kade {to celosno be{e zako~eno snabduvaweto so nafta i drugi energensi.

Poradi nedostig od surovini seriozno bea pogodeni crnata i oboenata metalurgija, A

S

BRANKO AZESKI

PRETSEDATEL NA STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA S$ {to mo`evme napravivme. Razgovaravme, animiravme, izvestuvavme, pu{tavme pisma do na{ite partnerski organizacii. Toa be{e transparentno, no ne dade nikakvi rezultati.

Verojatno se raboti za nekoja druga zadnina.

Mo`eme da konstatirame deka se raboti za politi~ki problem.

Toa {to site go znaeme.

U{te eden dokaz deka na Balkanot nadvladuvaat politi~kite nad ekonomskite interesi. hemiskata i prehranbenata industrija.

Kompanii / Pazari / Finansii

10

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

PREGLED VESTI

SKAPATA STRUJA MORA DA SE [TEDI

AEK PROMOVIRA USLUGA “PREGLED NA PONUDI”

ENERGETSKA (NE)EFIKASNOST!

A

gencijata za elektronski komunikacii napravi softver za “Pregled na ponudi”, koj }e bide dostapen na internet-stranicata nameneta za krajni korisnici www.komuniciraj.mk. Preku ovoj softver gra|anite }e mo`at na edno mesto da gi vidat i da gi sporedat cenite i uslugite od postoe~kite operatori.

“Ja vovedovme uslugata “Pregled na ponudi” bidej}i sakame vo celost da im izlezeme vo presret na gra|anite i da gi za{titime od mo`nite zamki, skrieni tro{oci i necelosni informacii pri izborot na operator od fiksnata i mobilnata telefonija, televizija i Internet.

Korisnicite na elektronskite komunikacii sega imaat mo`nost na edno mesto, mnogu brzo i pregledno, vrz osnova na unificirani parametri i ceni da dobijat detalni informacii za ponudite od operatorite koi gi baraat no, i da dobijat preporaka koj e soodvetniot paket za niv vrz osnova na prethodno vnesenite podatoci”, izjavi direktorot an Agencijata, Robert Ordanovski.

Gra|anite }e mo`at i elektronski da postavuvaat pra{awa i da podnesuvaat prigovori.

DENOVI NA PRIVATNO OBEZBEDUVAWE 2011

Z

a da go podobri imixot na profesijata rabotnik za obezbeduvawe, Komorata za obezbeduvawe na lica i imot v~era organizira{e me|unarodna konferencija “Zaedno sme sigurni, zaedno sme edno”, koja po tret pat se odr`uva vo zemjava. Pokraj doma{ni eksperti, na otvoraweto prisustvuvaa i eksperti od oblasta na bezbednosta od regionot i Evropa, koi potrebata od obezbeduvawe imot i lu|e go objasnija i od statisti~ki, kriminalisti~ki i psiholo{ki aspekt.

Na konferencijata svoe obra}awe imaa ministerot za vnatre{ni raboti na Makedonija, Gordana Jankulovska, pretsedatelot na Komorata za obezbeduvawe na lica i imot, Verica Mileska-Stefanovska, kako i generalniot sekretar na CoESS (Confederation of European Security Services), Hilde de Klark.

Spored evidencijata na Komorata, vo zemjava legalno rabotat 57 agencii za obezbeduvawe. Od niv 41 ~lenuvaat vo Komorata ili 82,7% od ~lenkite na Komorata u~estvuvaat na pazarot obezbeduvawe. Agenciite za obezbeduvawe vrabotuvaat okolu 3.000 lu|e. Pove}eto agencii za obezbeduvawe se vbrojuvaat vo sredni i golemi kompanii, so {to zna~itelno pridonesuvaat vo vkupnata ekonomija na Makedonija.

GALA-PROMOCIJA NA MAKEDONIJA NA TURISTI^KI SAEM VO VIENA

P

ove}e od 350 gosti, pretstavnici na tur-operatori od Centralna Evropa, Avstrija, Germanija, Slova~ka, Чe{ka, Ungarija, Slovenija i Romanija, prisustvuvaa na Makedonskata gala {to zav~era se odr`a vo Viena, vo ramki na 10-tiot Tradicionalen BTB Saem za turizam.

Nastanot po~na so tradicionalni ora od Makedonija, zurli i tapani, po {to se obratija organizatorot Mihael Kurce, sopstenikot na avstriskata turisti~ka agencija Mak San Travel, Evald Konig i ambasadorot na Makedonija vo Viena, \or|i Filipov. Za atmosferata se pogri`i i orkestarot Damari, izveduvaj}i starogradski pesni.

“Makedonija e bibliska zemja, so prekrasna priroda, vo koja gostporimstvoto e zagarantirano, a nudi i mnogu mo`nosti za sekakov tip turizam”, re~e ambasadorot Filipov.

Na trpezata vo kongresniot centar Piramida podgotvena od makedonski gotva~i, ima{e ajvar, belo ov~o sirewe, tav~e grav~e, selsko meso i vino. Spored Konig, gala-ve~erata e svoeviden pridones za afirmacija na Makedonija.

Pod naslov “Makedonija – nepoznat biser na Balkanot”, avstriskata agencija nudi sedumdnevno unikatno do`ivuvawe na ubavinite na Makedonija, od Kriva Palanka do Debar.

Mak San Travel organizira i osumdnevni turi za pe{a~ewe niz site Nacionalni parkovi na Makedonija.

+

10/19/2011

Стопанска бан. Битола РЖ Техничка контрола РМДЕН10 Алкалоид Гранит 10/19/2011

Макстил ОХИС Стопанска Банка Скопје Топлификација ОКТА

-

раст

+5,94% +2,92% +1,28% +0,48% +0,38% пад

-5.35% -4.39% -2.44% -0.82% -0.68%

нова цена

2000,00 352,00 87,00 4.030,00 522,00

нова цена

147.00 109.00 176.00 3,000.00 1,600.00

Menaxmentot na sekoja kompanija mora da bide svesen deka energetskata efikasnost e investicija vo idninata i deka samo so razumno koristewe na energijata pridobivkite nergijata prid dobivkite se nekolkukratni

V

KATERINA POPOSKA

poposka@kapital.com.mk

o uslovi na skapi energensi i deficitarno doma{no proizvodstvo, Makedonija nedovolno vlo`uva vo energetski efikasni objekti, ednoglasni se i investitorite i lokalnata vlast. Na v~era{nata Me|unarodna konferencija za energetska efikasnost, so koja po~na Nedelata na energetikata, be{e poso~eno deka so okolu 400 milioni evra vo slednite osum godini Makedonija treba da stane energetski efikasna zemja.

Racionalnoto koristewe na energijata i za{tedata na ovoj skap resurs ne e samo potreba, tuku i obvrska, alarmiraat poznava~ite. Privatnite kompanii, gra|anite i dr`avata mora da gi primenuvaat merkite na energetska efikasnost, {to e obvrska od EU, spored koja, do 2018 godina Makedonija mora da za{tedi 9% od potro{enata energija vo poslednite pet godini.

“Gradot Skopje obrnuva vnimanie na energetskata efikasnost. Imame potpi{ano i usvoeno mnogu dokumenti vo ovaa oblast. Vo objektite koi se vo sopstvenost na gradot minatata i ovaa godina rabotime na zamena na prozorcite i pokrivite za da se namali potro{uva~kata na en-

ergija. Primenata naa merkite asnost vo za energetska efikasnost javnite objekti ne e na zadoreba u{te volitelno nivo i treba ekoj slu~aj da se raboti. Vo sekoj gionot od predni~ime vo regionot awe dokuaspekt na izgotvuvawe cijata menti, no vo realizacijata em ni sme ponazad. Problem se finansiite so koi memo`at da se primenat ovie proekti. No, ova ne treba toa n$ iv, obeshrabri. Naprotiv, ogotreba da se dade pogoradbata, lemo zna~ewe na izgradbata, ilagodusaniraweto i prilagoduvaweto na energetskii efikasbeno vo nite objekti, osobeno javnite objekti, so {to }e bideme primer za site oce ostanati”, veli Koce ~alnik Trajanovski, gradona~alnik na Skopje. vaat deka Ekspertite kritikuvaat iako energetskata efikasnost duvawe so zna~i sigurno snabduvawe k energija, konkurentna ekonomija i odr`liv razvoj, bankite i kompaniite imaat problemi za odobruvawe i finansirawe na proektite.

“Sekojdnevno naiduvam na lu|e koi sakaat da gradat energetski efikasni objekti. No, vakvite investicii vo start se poskapi. Se nadevam deka vo idnina vo vakvite proekti svojot interes }e go vidat i bankite i drugite finansiski institucii”, veli Slav~o Georgiev, sopstvenik na prviot

SO ENERGETSKA EFIKASNOST JA [TEDIME REK BITOLA ko 50% od objektite vo zemjava se energetski efikasni, so potro{uva~ka od 35 kilovat-~asovi energija na metar kvadraten, godi{no }e za{tedime tolku kolku {to proizveduva eden blok vo REK Bitola.

Makedonija vo prosek tro{i ~etiripati pove}e energija od razvienite zemji spored goleminata na BDP.

A

pasiven objekt, administrativna zgra zgrada od 600 metri kvadratni koja kako izvor na energija gi koristi sonceto i toplinata akumulirana vo zemjata.

So investicija od 400.000 evra Georgiev izgradil energetski efikasna administrativna zgrada, vo koja potro{uva~kata e 15 kilovat-~asovi za zagrevawe na metar kvadraten godi{no, a neizoliranite objekti tro{at pove}e od 320 kilovat-~asovi.

“Za sporedba, 20 pasivni objekti tro{at kolku eden neizoliran objekt so ista kvadratura. Bidej}i centa na strujata vo idnina o~ekuvano }e raste, energetski efikasnite objekti }e bidat objekti na idninata i }e mora da se gradat. Najdobro e u{te sega da razmisluvame i da gradime vakvi objekti”, dodava Georgiev.

No, investitorite se `alat deka problem e i otsusotsus tvoto na podzakonski akti so koi se regulira ovaa sfera, {to upatuva na nedovolna posvetenost i samo deklarativno zalagawe za energetska efikasnost.

“Na energetskata efikasnost treba da se gleda kako na ogromen potencijal, dvigatel na stopanstvoto. Taa }e dovede do otvorawe na novi rabotni mesta. Energetskata efikasnost ne e kampawa, taa e dlaboko vkorenata vo svetskite stopanstva i treba da donese revolucionerni promeni vo ekonomiite”, veli @ivko Dimov, menaxment-konsultant.

Da se primenuvaat merkite za {tedewe na energijata vo komapnija e od su{tinska va`nost, osobeno ako se zeme predvid deka energensite godi{no }e poskapuvaat za najmalku 10%.

sreda- 19.10.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка

3м 4.00%

6м 5.00%

24м 7.70%

36м 7.90%

Шпаркасе банка Охридска банка

4.80% 4.60%

5.60% 4.80%

8.10% 5.00%

7.90% 5.00%

Прокредит банка

4.00%

5.00%

8.20%

8.30%

ТТК банка Алфа банка

4.30% 4.60%

5.00% 5.50%

7.80% 7.80%

8.40% 8.10%

Уни банка Еуростандард банка

5.00% 5.30%

6.00% 6.50%

9.00% 9.00%

9.50% 9.50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

3м

6м

24м

36м

НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка

Банка

2.20% 2.50% 2.40%

2.70% 3.00% 2.90%

3.80% 4.50% 3.65%

4.10% 5.00% 3.90%

Прокредит банка ТТК банка

2.40% 2.40%

2.90% 2.80%

4.10% 4.00%

4.50% 4.20%

Алфа банка Уни банка

2.60% 2.40%

3.00% 2.70%

4.00% 4.35%

4.30% 5.25%

Еуростандард банка

3.50%

4.00%

5.00%

5.50%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

10%

Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

20% 13%

Држава ЕМУ САД

Валута евро долар

Среден 61.5011

В.Британија Швајцарија Канада

фунта франк долар

70.6747 49.8065 43.8729

Австралија

долар

45.5935

44.9701

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Libor (CHF)

Домашна валута

КУРСНА ЛИСТА

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

3%

1м 1.37% 1.3% 0.24%

3м 1.58% 1.5% 0.41%

6м 1.78% 1.7% 0.60%

12м 2.12% 2.1% 0.91%

0,01833%

0.04%

0.09%

0.31%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD)

камата 4.00% 5.50%

2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

YTD

ЗА ДЕН

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

Илирика Југоисточна Европа

26,031,154.59

-5.64%

-18.33%

-22.71%

-15.79%

-23.07% 18.10.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

43,269,610.91

-4.39%

-14.60%

-17.99%

-16.06%

-21.49% 18.10.2011

Иново Статус Акции

15,620,332.57

-1.50%

-6.87%

-6.22%

-1.14%

-3.70% 18.10.2011

КД БРИК

37,071,235.64

-3.47%

-10.49%

-13.36%

-12.11%

-16.02% 18.10.2011

КД Нова ЕУ

19,931,994.61

-4.47%

-19.56%

-25.36%

-22.73%

-25.60% 18.10.2011

КБ Публикум - Балансиран

23,280,305.31

-2.18%

-10.64%

-11.84%

-10.72%

-12.02% 18.10.2011

КБ Публикум - Обврзници

34,084,163.01

-0.62%

-0.09%

1.04%

0.00%

0.00% 18.10.2011

КБ Публикум Паричен

55,262,939.37

0.26%

0.79%

0.00%

0.00%

0.00% 18.10.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

11

PREGLED VESTI

POGUBNA POLITIKA ZA EKONOMIJATA

MAKEDONIJA PREGOVARA SO IZRAEL BIZNISOT BARA STAVRESKI ZA STATUS NA POVLASTENA NACIJA DA OSTAVI PARI ZA FIRMITE M Direktorot na Stopanskata komora na Severozapadna Makedonija, Blerim Zlatku, javno pobara ministerot za finasii da namali so zapisite, so koi gi sobira parite od bankite. Stavreski ne odgovori na baraweto od biznismenite

B

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

iznis-sektorot ja kritikuva opredelbata na Vladata intenzivno da se zadol`uva kaj bankite so dr`avni zapisi i pobara od ministerot za finansii, Zoran Stavreski, da stavi kraj na, kako {to velat, pogubnata politika za ekonomijata.

Direktorot na Stopanskata komora na Severozapadna Makedonija, Blerim Zlatku, javno & sugerira{e na Vladata da prestane da ja istisnuva likvidnosta od ekonomijata, osobeno vo uslovi koga naplatata odi te{ko, a pristapot do kapital im e ote`nat.

“O~igledno e deka bankite se pozainteresirani da rabotat so Vladata kupuvaj}i

BLERIM ZLATKU

DIREKTOR NA KOMORA NA SEVEROZAPADNA MAKEDONIJA

Vladata treba da go namali zadol`uvaweto na doma{niot pazar so zapisi za da mo`e bankite pove}e da go kreditiraat stopanstvoto.

Vaka na bankite im se dava sigurnost deka e podobro da rabotat so dr`avata otkolku so privatniot sektor.

dr`avni zapisi i na toj na~in strada biznis-sektorot, se naru{uva odnost me|u bankite i kompaniite. Na bankite im se dava sigurnost deka e podobro da rabotat so dr`avata otkolku so privatniot sektor. Zatoa smetam deka Vladata treba da go namali zadol`uvaweto na doma{niot pazar so zapisi, za da mo`e bankite pove}e da go kreditiraat stopanstvoto”, izjavi Zlatku.

Ministerot Stavreski, pak, ne odgovori dali }e ja prekine politikata na zadol`uvawe so zapisi na doma{niot pazar na kapital.

Vladata prodol`uva da se zadol`uva so udarno tempo, iako u{te pred dve godini im veti na biznismenite deka }e go namali zadol`uvaweto so zapisi. Samo ovoj mesec, izdadeni se dr`avni obvrznici vo vrednost od 80,6 milioni evra.

Vladata go priznava problemot so ote`natiot pristap do kapital, no za da ja podobri likvidnosta vo ekonomijata ponudi drugo re{enie. Kompaniite ve} e mo`e da apliciraat za novata kreditna linija za mali i sredni firmi od Evropskata investiciska banka (EIB) od 50 milioni evra. Dokolku se iscrpi ovaa, Stavreski najavi u{te 100 milioni za slednata godina.

“Vo uslovi koga pristapot do kapital e ote`nat, a bankite se

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2,150.53 МБИД 2,251.01 ОМБ 117.14

-0,33% -0,38% +0,37%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11,577.05

+1,58% +2,04%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5,939.13

+1,05%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 751.49

+0,03%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

MINISTER ZA FINANSII

Ministerot Stavreski koj be{e direktno povikan da ja zapre politikata na intenzivno zadol`uvawe kaj bankite, za da se finansiraat buxetskite apetiti na Vladata, go premol~a baraweto.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda- 19.10.2011

МБИД

124 120 116 112 108 104 100 96

2,000

2,400

1,800

2,200

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

NASDAQ 2,657.43

+1,63%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 54,806.10

-0,41%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5,456.82

SWISS 5,713.72

+0,86% +0,55%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 18,309.20

ИНДЕКСИ РЕГИОН

+1,06%

+1,29% +2,01%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

SASX 10 916.99

-0,56%

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1,800.35

SOFIX 344.27

-0,19%

+1,41%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 634.90

ATHEX 740.93

-0,12% +17,84%

Дунав осиг.

1,090.00

Енергопро.

-6.68%

461.00

Месер Техн.

4,951.00

Агробанка

4,553.00

+19,35%

155.00

Индустроград

-24.08%

15.10

337.06

Звон Два Хо.

0.02

Сивент

0.02

СН Холдинг

Луцидус

+9,75% -6.62%

-28.57%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

88.52$/барел BRENT

111.05$/барел

Телеком Сл.

64.00

Истрабенз

2.01

+0,20% -0,09%

ПРИРОДЕН ГАС

3.61/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

304

+1,60% +0,24%

ЗЛАТО 1658.00$/унца СРЕБРО 31.70$/унца БАКАР 7,326.50

МЕТАЛИ

+0,31% -0,41% +0,40%

НИКЕЛ 18,977.50 АЛУМИНИУМ

2,185.00 ЧЕЛИК 535.00$/унца

+1,9% +2,1% /

+14,52% -19.47%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+300,00%

07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

+0,39%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

ХТП Корчула

ОМБ

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

65.64

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 17,085.30

BELEX15 558.15

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+0,35%

ZORAN STAVRESKI

2,600

2,200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8,722.54

bea vklu~eni i vo prethodnata kreditna linija od EIB, a tri novi banki ~ekaat odobruvawe za da se priklu~at kon proektot. Direktorot na Makedonskata banka za poddr{ka na razvojot, Dragan Martinovski, o~ekuva deka ovojpat kreditite }e bidat u{te podostapni za kompaniite, poradi olesnuvawata vo procedurite i dokumentaciite.

2,800

2,400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+0,82%

milioni evra pozajmi Ministerstvoto za finansii so zapisi samo vo oktomvri

3,000

2,600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3,166.73

80,6

3,200

2,800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1,225.38

3,000

soo~uvaat so dopolnitelni rizici, novata kreditna linija e golema poddr{ka za ekonomijata. Uslovite se najdobri na pazarot, a kompaniite mo`e da dobijat vetuvawe deka {tom }e se iskoristat 70% od ovaa linija, }e dobijat na raspolagawe u{te novi 100 milioni evra od EIB”, izjavi Stavreski.

Bizismenite pozitivno ja ocenija ovaa odluka za vlez na sve`i pari vo ekonomijata.

“Ubeden sum deka kompaniite }e gi iskoristat povolnite krediti od EIB {to }e ovozmo`i pogolema investiciska aktivnost, zgolemuvawe na konkurentnosta i osvojuvawe na novi pazari”, izjavi Branko Azeski, pretsedatel na Stopanskata komora na Makedonija.

Uslovite za dobivawe na ovie krediti ostanuvaat isti kako i vo prethodnata kreditna linija od EIB. Kamatanata stapka e fiksna i iznesuva 5,5%, a ostanatiot del go subvencionira dr`avata so okolu milion evra od Buxetot. Kreditite mo`e da se koristat za novi investicii ili, pak, za obrtni sredstva. Investiciskite krediti se so rok na vra}awe do osum godini i dve godini grejs-period, dodeka, pak, kreditite za obrten kapital se so rok na vra} awe do tri godini i grejs-period od {est meseci. Kreditite }e gi plasiraat istite devet banki koi

akedonija pregovara so Izrael za da dobie status na povlastena nacija vo ekonomskite odnosi. Ova go otkriva Dejan Dejanov, pretsedatelot na Makedonsko-izraelskiot biznis-klub koj se formira{e vo mart godinava i koj ima pove}e od 50 ~lenki, kompanii i lica od Makedonija i od Izrael. Vo intervju vo magazinot “Kapital” so nego razgovaravme za ekonomskite odnosi me|u Makedonija i Izrael, za najavenite izraelski investicii vo zemjava, za biznis-lekcijata {to Makedonija mo`e da ja “kupi” od izraelskoto ekonomsko ~udo.

Dejanov najavuva mnogu aktivnosti vo organizacija na Makedonsko-izraelskiot biznis-klub, me|u dva golemi biznis-foruma koi vo dekemvri }e se odr`at vo Skopje. Prviot forum }e bide so temi od ~etiri oblasti: farmacija i medicina, zemjodelstvo, obnovlivi izvori na energija i turizam, dodeka vtoriot za informacisko-komunikaciski tehnologii. Na dvata nastani Dejanov najavuva mnogu interesni i vlijatelni biznis-li~nosti od svetski ramki i mnogu kompanii od Makedonija i od regionot.

“Izraelskata ekonomija e lider vo mnogu oblasti vo svetot. Dokumentite na EU i vo ON vo odnos na kreirawe na strategii za proizvodstvo na pove}e vidovi hrana, kako primer ili koncept go naveduvaat izraelskiot. Izrael e lider i vo razvojot na oblastite - tehnologija, medicina i turizam. Mnogu pozitivni raboti mo`e da se preslikaat vo makedonskata ekonomija”, veli Dejanov vo intervju za “Kapital”.

Spored nego, Makedonija nikoga{ nemala povisoko nivo na politi~ka sorabotka so Izrael, a toa go poka`uvaat pove}e nastani koi se slu~ija vo posledno vreme, kako posetata na izraelskiot vicepremier na otvoraweto na Memorijalniot centar na holokaustot vo Skopje, posetite na makedonskiot pretsedatel i na Vladata so najvisokite dr`avnici na Izrael.

“Mislam deka politi~kata sorabotka me|u dvete zemji nikoga{ ne bila na povisoko nivo.

No, mislam deka politi~kite odnosi ne se dovolno prosledeni so ekonomska sorabotka.

Zatoa, sega e vistinskoto vreme seto toa da se stavi na vistinski kolosek, za rabotite da se dvi`at podobro i pobrzo”, zaklu~uva Dejanov.

Pove}e na ovaa tema ~itajte vo najnoviot broj na magazinot “Kapital”, koj }e izleze vo petok, 21 oktomvri.

+4,92% -22.29%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

+0,90% ПЧЕНИЦА 627.00$/бушел +0,04% КАФЕ 2.36 $/бушел +1,94%

ПЧЕНКА 642.25$/бушел

+1,98% ШЕЌЕР -0,18% 27.74 СОЈА 1250.75$/бушел -0,04% КАКАО 2622.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Kompanii / Pazari / Finansii

12

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

EFEKTI NA DOSEGA[NOTO RABOTEWE NA KLASTERITE

KLASTERITE NE SAKAAT VO KOMORA Firmite-~lenki na klasterite se zadovolni od klasterskoto zdru`uvawe, no ne sakaat site klasteri da vlezat vo edno akreditirano telo dosega realiziral dva proekti.

“Dosega imame realizirano dva proekti od koi imame direktna polza.

Izrabotkata na mapa ili veb-vodi~ za vinarstvoto vo Makedonija e proekt od koj site }e profitiraat”.

Qubomir Rakixiev, pretsedatel na Klasterot za tradiconalna ekonomija i p~elarstvo, veli deka klasterite dojdoa kako “kec na desetka”.

Toj za vo idnina najavuva zgolemeni aktivnosti od tipot na zgolemuvawe na brojkata na p~elni semejstva i izvoz na makedonskiot med na Letnite olimpiski igri vo London slednata godina.

Marjana Perkovska od Klasterot na tekstilnata industrija smeta deka “Zaedno sme mnogu posilni” treba da e glavnoto moto koe }e gi

DEJAN AZESKI

F

irmite-~lenki na makedonskite klasteri smetaat deka klasterskoto zdru`uvawe im donelo niza benefiti, poka`uva anonimnata anketa sprovedena od Ministerstvoto za ekonomija.

29,6% od firmite-~lenki na klasterite smetaat deka klasterite im ovozmo`uvaat polesen pristap do zaedni~kiot pazar. Zdru`uvaweto vo klasteri im pomaga i za obezbeduvawe logistika i zaedni~ko istra`uvawe na pazarot.

Divna Jovanovska, pretsedatel na klasterot za vino Vinski pati{ta, smeta deka plodovite ne doa|aat brzo, no sepak, gi ima. Klasterot, koj funkcionira od 2006 godina,

[TO E TOA KLASTER? rocesot na neformalno ili formalno grupirawe na pretprijatijata i drugi institucii vo klasteri se narekuva klastering. Uspe{noto povrzuvawe vo klaster rezultira so mre`a od zaemno korisni vrski za razmena na informacii, idei, poddr{ka vo vrska so novi tehnologii, istra`uvawe i razvoj, steknuvawe sposobnosti, pazari, novi delovni modeli i drugi sferi od zaedni~kiot interes.

P

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

povrzuva individualnite proizveduva~i i kompanii vo eden klaster. “Generalno, zadovolni sme od dosega{noto funkcionirawe na klasterot i sorabotkata so Ministerstvoto za ekonomija, no ima u{te prostor za rabota”.

Od druga strana pak, pretstavnicite na klasterite ne sakaat site formirani klasteri da se obedinat vo edno akreditirano telo, po model na komora, bidej}i smetaat deka golemite firmi }e bidat glavni. Najgolem del od firmite koi imaat formirano klasterski zdru`enija se mali i sredni firmi.

Vo Makedonija od 2002 godina do denes se registrirani 15 klasteri, od koi funkcioniraat samo polovina.

Tikve{ki vinski pati{ta, MASIT-Komora za informati~ka tehnologija, Klasterot za pol`avi, avtomobilskiot klaster i tekstilniot klaster mo`at da se navedat kako pozitivni primeri, dodeka vo idnina se najavuva pogolema aktivnost na konditoriskiot klaster, metalur{kata i metaloprerabotuva~kata industrija.

O

G

L

A

S

ZOLTAN BENDO

EVROPSKI EKSPERT ZA KLASTERING OD UNGARIJA Mojot model za biznis se Bitlsi. Toa bea ~etiri mom~iwa koi gi prekrivaa me|usebnite negativni tendencii. Tie bea me|usebno balansirani. I celinata be{e pogolema od zbirot na delovite.

USPE[NI PRIMERI NA SVETSKI KLASTERI

Holivud pretstavuva edna od prvite uspe{ni prikazni za klastersko organizirawe. Vovedeniot danok na Istokot vo 1910 godina }e gi prisili pionerite na modernata kinematografija da se koncentriraat vo malata op{tina vo blizina na toga{en Los Anxeles, za zaedni~ki za se borat protiv nadvore{nite vlijanija, a deneska, sto godini podocna, da bidat najprepoznatliv amerikanski brend koj generira milijardi dolari sekoja godina.

Siliciumskata dolina, najgolemata industriska oblast na svetot kade {to se proizveduvaat najnovite dostignuK

O

M

E

R

C

I

J

A

vawa od svetskata tehnologija. Vo ovoj slu~aj grupiraweto e geografski usloveno poradi prirodnite resursi ili bogatstvoto na ovaa oblast so silicium, glaven materijal koj se koristi za elektronskite provodnici (osnova na sovremenite kompjuteri).

Monte Karlo, uspe{en primer na klaster na kazina, vo golema mera poddr`an od dr`avata vo slu~ajot kne`evstvo Monako.

Milioni turisti sekoja godina go posetuvaat ova kne`evstvo najmnogu poradi negovite poznati kazina, koi gi ima na sekoj ~ekor, no ne si konkuriraat.

L

E

N

O

G

L

A

S

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

EBRD GO NAMALI REJTINGOT ZA RAST I RAZVOJ NA SRBIJA

S

pored izve{tajot na Evropskata banka za obnova i razvoj, prognozite za rast i razvoj na zemjite od Sredna i Isto~na Evropa se negativni. EBRD gi namali prethodnite procenki za ekonomski rast na Srbija za 2011 godina od 3,3% posto na 2,1%, a tolku iznesuvaat i najnovite procenki za rast vo 2012 godina. Vo juli ovaa godina EBRD prognozira{e rast na Srbija na 4,1%. Ottamu velat deka srpskata ekonomija se

stabilizirala, no ekonomskiot rast i ponatamu ostanuva na nisko nivo. Tie uka`uvaat na toa deka tro{ewata vo presret na izborite {to sleduvaat bi mo`ele da go potiknat ekonomskiot rast na kratok rok, no deka i ponatamu ostanuvaat glavnite rizici.

EBRD dodava deka inflacijata vo Srbija i ponatamu ostanuva zad stapkata na zemjite vo regionot, a se procenuva na 11,3% za 2011 godina.

Prognozata pak, za rast na

13

SABMILLER GO KUPUVA ANADOL EFES

S

vetskiot gigant SABMiller objavi deka }e kupi udel vo turskata grupacija za proizvodstvo na pivo Anadol Efes. Celta na dvata proizveduva~i e da ja zgolemat proda`bata vo Rusija, kako i na Bliskiot Istok, a ova spojuvawe }e im go ovozmo`i toa. Tie postignaa dogovor za prefrluvawe na 24% od udelot na Efes vo raboteweto na SABMiller so sedi{te vo Velika Britanija, a finansiskite detali ne se objaveni.

Hrvatska vo 2012 godina e namalena od 2,8% na 1,9%. EBRD veli deka visokoto nivo na nadvore{niot dolg, i hrvatskata zavisnost od evrozonata se faktori za namaluvawe na procenkite. Sepak, postoi pozitivnost za rast i razvoj na sreden rok, poradi realnite izgledi za ~lenstvo na Hrvatska vo Evropskata unija. [to se odnesuva do zemjite od Jugoisto~na Evropa, nivniot rast e namalen na 1,6% od procenetite 3,7%.

Efes e najgolemiot proizvoditel na pivo vo Turcija, a proizveduva i bezalkoholni pijalaci. Proizvodite na SABMiller , pak, gi vklu~uvaat brendovite kako Grolsch, Pilsner Urguell i Peroni. Izvr{niot direktor na SABMiller , Gream Mekej, izjavi deka vode~kata pozicija na Anadol Efes vo segmentot na pivoto i bezalkoholnite pijalaci na turskiot pazar, i zdru`uvaweto poradi ponatamo{en rast se atraktivni. “Izgledite za pro{iruvawe na postoe~kite

pazari se odli~ni, izjavi Mekej. SABMiller ve}e objavija deka nivnoto rabotewe vo prvata polovina od godinata e vo soglasnost so o~ekuvawata. Prihodite na grupacijata se zgolemeni za 6% sporedbeno so istiot period minatata godina.

Zgolemena e i proda`bata na pivo na svetsko nivo za 3%, , a vo Evropa situacijata e nepromeneta. Vo Azija obemot na proda`ba e zgolemen za 4%, vo Afrika za 15%, a vo Latinska Amerika za 8%.

^ETVRTA PONUDA NA TODORI]

DVE MILIJARDI EVRA ZA MERKATOR, ]E ODBIJAT LI PAK SLOVENCITE?

Vo Agrokor postoi optimizam deka ovojpat }e uspee da ja kupi “slovene~kata gordost”. Iako slovene~kite politi~ari s$ u{te se protivat na prevzemaweto, ovojpat argumentite bledeat pred faktot deka slovene~kata ekonomija kako nikoga{ dosega e vo lo{a sostojba a poradi padot na vladata adata na na Burut Burut Pahor

P

IVA BAL^EVA

ostoi optimizam i nade` kaj hrvatskiot koncern Agrokor deka ovojpat }e uspeat da go kupat Merkator. Lo{ata ekonomska klima vo Slovenija i omeknuvaweto na stavovite na slovene~kite politi~ari, koi{to bea najgolemata ko~nica vo namerata na Ivica Todori} da ja prezeme nivnata nacionalna gordost davaat pozitiven impuls deka Agrokor po tri obidi kone~no }e uspee da go prezeme Merkator. Agrokor sega e najgolemiot maloproda`en sinxir vo Adria regionot, no so Merkator bi bil va`en igra~ vo

evropski razmeri. U{te edna{ se otvora pra{aweto, dali Todori} ovojpat }e uspee da go kupi Merkator, i so toa da stane regionalen xin koj }e ima vkupno 60 iljadi vraboteni, pove}e od 2.500 prodavnici i pove}e od 50 milijardi kuni promet, {to e kolku polovina od hrvatskiot Buxet.

Iako od kompanijata s$ u{te ne potvrduvaat oficijalno za ~etvrtata ponuda za Merkator, spored hrvatskite mediumi, za da go kupi slovene~kiot trgovski sinxir ovojpat Ivica Todori} e spremen da plati pove}e od 800 milioni evra, ili vkupno dve milijardi evra za sanirawe na dolgovitee na Merkator.

Vo sekojj dosega{en obid do vo prezemaweto na Merkaprezeemaw tor, Todori} Todoori} go spre~uva{e

Ako Agrokor ovojpat uspee da go prezeme Merkator }e stane nov regionalen xin koj }e ima vkupno 60 iljadi vraboteni i pove}e od 2.500 prodavnici gale proda`bata na trgovskiot sinxir koj e nacionalna gordost i so toa i ponatamu }e go ostavat da tone vo finansiski problemi i nejasna sopstveni~ka struktura, otkolku da go predadat vo racete na najgolemiot hrvatski koncern. Slovene~kite politi~ari s$ u{te se protivat za proda`bata na Merkator i tvrdat deka Agrokor }e gi istisne slovene~kite proizvodi od policite na trgovskiot sinxir i na toj na~in }e gi forsira hrvatskite proizvodi.

No, ovojpat argumentite bledeat pred faktot deka slovene~kata ekonomija, kako nikoga{ dosega e vo lo{a sostojba poradi padot na

slovene~kata politika.

Nejziniot otpor be{e tolku silen {to poprvo bi ja odla-

FRANK FRANKL: KL SLOVENE^KITE POLITI^ARI SAKAAT SAKAA AT NEKOJ OD ZAPAD lavniiot urednik lavniot u na slovene~kiot dneven vesnik “Finance”, nance ” Piter P Frankl, pak, smeta deka najva`no e toa {to na n sopstvenicite na Merkator im trebaat pari i deka nne mo`at u{te dolgo da ~ekaat. Toj e skeptik, i smede situacijata vo Slovenija, na politi~ko nivo, ta deka ne e m mnogu promeneta, bez razlika na padot na Vladata Pa na Pahor.

Spored nego, slovene~kite politi~ari, bi sakal nekoj drug strate{ki partner da go kupi Merkasakale tor, i sekako po mo`nost nekoj od zapadnite zemji.

Klu~n institucii vo odlu~uvaweto za prezemaweto Klu~nite sl na slovene~kiot trgovski sinxir od Agrokor, }e bide Agenc Agencijata za za{tita na konkurencijata, koja mnogu e vero verojatno deka dolgo }e razmisluva pred da ja donese kone~ kone~nata odluka.

G

K

O

M

E

R

C

I

J

A

Na 20 i 21.10.2011 godina, Konferencija i biznis-sredbi na kompanii od IT-sektorot vo Republika Srbija DANUB.IT VO NOVI SAD Zdru`enieto na informati~ko-komunikaciski tehnologii pri Stopanskata komora na Makedonija i EEN Makedonija organiziraat u~estvo na DANUB.IT. Za pove}e informacii: Zdru`enie za informati~ko-komunikaciski tehnologii Lica za kontakt: Laze Angelevski Tel: ++ 389 2 3244090 Faks:++ 389 2 3244088 Call Centar:(02) 15015 E-adresa: laze@mchamber.mk

Sof~e Jovanovska Tel: (02) 3244060 Faks:(02) 3244088 Call Centar:(02) 15015 E-adresa: sofce@mchamber.mk

L

N

I

O

G

L

A

vladata na Burut Pahor i vo Slovenija nastana politi~ki vakuum koj }e se re{i duri po izborite na 4 dekemvri.

OMEKNUVA STAVOT NA SLOVENE^KITE POLITI^ARI Neodamne{nite anketi poka`uvaat deka na predvremenite parlamentarni izbori vo Slovenija koi }e se odr`at na 4 dekemvri, najgolemi {ansi imaat listite na Zoran Jankovi~, nekoga{en direktor na Merkator i sega{en gradona~alnik na Qubqana, i Slovenskata demokratska stranka (SDS) na ~elo so Janez Jan{a.

So ogled na toa {to Jankovi~ vo dosega{nite javni nastapi nekolkupati potencira{e deS

I

ka e mnogu izvesno deka Todori} }e dade dobra ponuda za Markator, koja{to Slovenija nema da mo`e da ja odbie i }e profitira od toa, mnogu e jasno na koja strana duva veterot. Iako vo tonot na negoviot govor, toj potencira deka }e se raboti za neprijatelsko prezemawe.

Spored neoficijalni izvori izvori, i vo najnovata ponuda Agrokor nudi 221 evra po akcija na slovene~kiot gigant, isto kolku {to nude{e i minatiot pat, koga bea prodadeni 23,34% od sopstveni{tvoto na Pivarna La{ko vo Merkator.

Naddavaweto na kraj be{e poni{teno, a vo javnosta i kaj slovene~kite politi~ari se poka`a nezadovolstvoto za Agrokor kako nov sopstvenik na Merkator i be{e karakterizirano kako obid po sekoja cena da se vleze vo slovene~koto sopstveni{tvo.

Ovoj stav ostana i pokraj toa {to hrvatskiot trgovski sinxir be{e najvisok i gi nadmina onie na investiciskite fondovi Mid Europa i Varburg Pinkus. Ekspertite, sepak, smetaat deka cenata na akcijata na Merkator e preceneta, i objasnuvaat deka vo takov slu~aj Agrokor bi moral da plati 832,14 milioni evra za akciite na Merkator. Mid Evropa, Varburg Pinkus i TPG ve}e gi predadoa svoite ponudi za kupuvawe na mnozinskiot del na akciite na slovene~kiot sinxir.

Svet / Biznis / Politika

14

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

SVET

0-24

...TAJVAN SÈ U[TE POD VODA

...NENADEJNA POSETA NA TRIPOLI

...STUDENTSKI PROTESTI

Ponuda i pobaruva~ka vo uslovi na poplava

Hilari Klinton see mir na Bliskiot Istok

Hrvatskite studenti baraat besplaten prevoz

pretstavena uli~na prodava~ka na gumeni ~izmi.

pretstavnici na Preodniot nacionalen sovet.

site studenti vo Zagreb.

r`avniot sekretar na SAD, Hilari Klinton, nenadejno go ajvan ve}e eden mesec se soo~uva so poplavata vo koja tudentskiot sojuz na Univerzitetot vo Zagreb izleze na dosega `ivotot go zagubija pove}e od 300 lu|e. Sepak, bi- Dposeti Tripoli. Taa sleta vo libiskata prestolnina so Sprotesti i pokrena peticija so koja kaj gradskata vlast Tznisot prodol`uva i vo uslovi na poplava, pa na slikata e amerikanski voen avion, koj poletal od Malta, a se sretna so povtorno }e pobara voveduvawe na besplaten javen prevoz za

EVROPSKOTO EDINSTVO NA STAKLENI NOZE

SARKOZI KONTRA MERKEL

Sprotivnite stavovi na Pariz i Berlin gi otslikuvaat postojanite nesoglasuvawa me|u dvete najgolemi ekonomii vo EU za su{tinata na dogovorot za spas na evrozonata, koj treba da se formira vikendov

E

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

vropskoto edinstvo }e bide dovedeno vo pra{awe ako liderite na evrozonata ne prezemat smela akcija za spravuvawe so dol`ni~kata kriza na klu~niot samit, koj }e se odr`i ovoj vikend, predupredi francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi.

Sprotivno na znacite koi gi ispra}a germanskiot kancelar, Angela Merkel, koja gi minimizira {ansite za re{enie, pretsedatelot Nikola Sarkozi izjavi deka vakvata, dosega nevidena finansiska kriza }e gi natera liderite da donesat mnogu va`ni odluki vo pretstojnite denovi.

Sprotivnite stavovi na Pariz i Berlin gi otslikuvaat postojanite nesoglasuvawa me|u dvete najgolemi ~lenki vo evrozonata za su{tinata na dogovorot koj treba da se formira vikendov. Germanija i ponatamu se zalaga za zna~itelni zagubi za sopstvenicite na gr~ki obvrznici – otpi{uvawe na okolu 50% od dolgot – i se sprotistavuva na naporite za zgolemuvawe na mo}ta na spasuva~kiot fond na evrozonata, koj iznesuva 440 milijardi evra.

Francija, od svoja strana, se protivi na predlogot za otpi{uvawe na gr~kiot dolg i smeta deka toa treba da se slu~i samo ako spasuva~kiot fond se zgolemi dovolno za da se spravi so evro-

pskite banki i italijanskite dr`avni obvrznici, bidej}i pove}eto analiti~ari predviduvaat deka tokmu toa }e sleduva po golemoto otpi{uvawe na gr~kiot dolg. Oficijalni lica od Hristijansko-demokratskata unija izjavija deka Merkel v~era im soop{tila na parlamentarcite deka razgovorite na nivo na EU edvaj napreduvaat “milimetar po milimetar”. Den prethodno portparolot na Merkel ve}e predupredi deka soni{tata deka s$ }e se re{i i s$ }e zavr{i vo ponedelnik se nerealni.

Zgolemuvaj}i go ~uvstvoto na itnost, francuskiot pretsedatel dodava: “Ako dozvolime da propadne evroto, rizikuvame propa|awe na Evropa. Tie {to }e gi uni{tat

Evropa i evroto }e ja snosat odgovornosta za o`ivuvawe na konfliktite i podelba na na{iot kontinent”.

I Evropskata komisija se sprotistavi na predupreduvaweto od Berlin deka mo`ebi nema da se postigne re{enie na krizata vo evrozonata ovoj vikend.

Portparolot na Komisijata izjavi deka ministrite za finansii od zemjite koi ne se del od EU na sostanokot na G-20 minatiot vikend jasno im pora~ale deka od niv se o~ekuva da obezbedat seopfaten odgovor {to e mo`no pobrzo.

NA UDAR REJTINGOT NA FRANCIJA Otkako amerikanskata rejting-agencija Mudis (Moody’s) predupredi deka Francija mo`e da se soo~i

so namalen krediten rejting poradi raste~kiot dr`aven dolg, Sarkozi poso~i na ranlivosta na negovata zemja vo slu~aj evrozonata vrozonata da se raspadne. e. “Francija ne mo`e da se spravi sama”. Premierot Fransoa oa Fijon povtornoo ja spomena potrebata od brzo re{enie vo nedela: “Ako nee uspeeme, Evropa pa }e bide izlo`ena ena na golem rizik”. k”.

Rejtingot na Francija mo`ee da bide namalen len od stabilen naa negativen, najmnogu gu poradi vlijanieto to na nesigurnata finaninansiska i ekonomska mska

sredina. Pazarite vedna{ gi rasprodadoa francuskite obvrznici, a investito-

rite velat deka rastot na prinosite od francuskite obvrznici, koj e obratnoobvr proporcionalen so cenite, prop r poka` poka`uva deka krizata se {iri kon Pariz.

V~era Mudis go namali dr`avniot rejting na dr` [panija na A1. Standard [ i Purs (Standard&Poor’s) v~era go namali rev~ jtingot na 24 italijanjjti sk banki i finansiski ski institucii, naveduvaj}i in gi kako pri~ina slabite prognozi za ekonomski rast i postrogite kreditni uslovi.

Dopolnitelnata suma D kkoja Francija treba da & ja plati na Germanija za 10-godi{niot dolg porasna na 112 bazi~ni po poeni, {to pretstavuva poe najvisoko nivo od 1992 najvi godina navamu. Rasponot se godin zgolemi dvojno izminatiot zgole mesec, a investitorite se s$ mesec pozagri`eni deka Francija pozag mo`e u{te podlaboko da bide vovle~ena vo krizata.

Prinosot na francuskite Pri 10-godi{ni obvrznici 10do`ivea eden od nado jgolemite dnevni skokovi jgo poslednite meseci, zgolpo emuvaj}i se na 3,13%. em Rastot na evroto zabavi Ra vo odnos na dolarot, a aakciite vo francuskite banki, koi se silno cuski izlo`eni na dr`avniot izlo` dolg vo evrozonata, naglo opadnaa. Akciite na Sosiete opad `eneral (Société Générale) `ene padnaa za pove}e od 5%, pad tie na BNP Paribas (BNP Paribas) za nad 4%, a na Pa Kredit agrikol (Crédit Kr Agricole) za nad 3%.

Ag

KAPITAL / 20.10.2011 / ^ETVRTOK

Feqton

15

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

GLAVA ZNAE[E1: P^OREVMEKNOOTGU[TO

6

“Samiot se zakopav vo gol Otkriv i doznav premnoguema dupka. predlaboko”, mu ima{e re~. Navvlegov eden kolega. “Ne sum sigure eno na }e mo`am samiot da se izv n deka le~am i da se spasam.”

Stiven Kurtis, januar i 2004 bogatstvo bez presedan e investirano vo Rusija, vo biznisot ili za dobrotvorni celi. Poto~no, najgolem del od parite se skrieni vo stranstvo, so milijardi dolari sokrieni vo lavirint od of{or bankarski smetki vo mnogubrojni zasolni{ta za dano~nite obvrznici, od [vajcarija i Xersi do britanskite Devstveni Ostrovi i Gibraltar. Golem del e deponiran vo britanskite banki i menaxiran od niv niv. Taka skrieni, re~isi e nevozm nevozmo`no da im se vleze vo traga. Nasproti N obidite na ruskite i brit britanskite kriminalisti~ki slu`bi slu`bi, mal del od ova bogatstvo povtorn povtorno e dobieno i oficijalno vraten vrateno, t.e. rekvirirano, na Rusija.

MEST MESTO ZA TRO[EWE PARI Rusija e mestoto od kade {to Vo Britanija strancite mo`e da tvrdat deka “`iveat” vo stranstvo, iako poteknu poteknuvaat parite, no taa ne prakti~ki `iveat vo Britanija i imaat britanski paso{i. Spored ova pravilo, pretstavuva udobno mesto za tie {to “ne `iveat” vo Obedinetoto Kralstvo pla}aat danok samo za nivniot nivno tro{ewe. Ima premnogu prihod vo Kralstvoto, a ne za prihodot {to go ostvaruvaat vo prekuokeanski potka`uva~i vo moskovskite restorani, premnogu detalni zemji. Ova na golemo go iskoristija Rusite... istragi od dano~nata policija i postojan strav od atentati. a R u s i t e { t o na bogati familii da platat Ruskite bogata{i imaat mnogu pari {to e mo`no pomal danok vo ne mo`at nikade London isto taka soglasnost so zakonot. “Tokio Za eden ruski da odat bez temilijarder {to im obezbeduva minuva niz period na depresija, `ivee vo London l oh r a nite li i logisti~ki pred- Singapur e relativno nov, prihodite od blindirani avnosti: letot od a Germanija s$ do neodamna tatkovinata se osMoskva trae samo ima{e obremeneta dano~na lobodeni od danok tomobili otporni na bombi. Duri i ~etiri ~asa, a vo jugoisto~na jurisdikcija. Ako sakate zavo Obedinetoto noseweto kostumi Anglija postoi sinxir aerodro- konski da go odbegnete plaKralstvo. po merka privmi so kapaciteti za privatni }aweto danok, toga{ treba da mlazni avioni. Spored Xejms odite vo London, na niedno od carinata {to obi~no se pla- lekuva vnimanie. No, vo Obedi}a pri prvo kupuvawe. netoto Kralstvo ili vo Evropa Harding, urednik na “Tajms”: drugo mesto”.

“Vo London e mo`no da se ima Velika Britanija poseduva Za eden ruski milijarder {to tie se vo sostojba, glavno, da normalen raboten den, da se posakuvana industrija za od- `ivee vo London prihodite od odat bez da bidat prepoznaeni i zboruva so Tokio pretpladne, begnuvawe pla}awe danok tatkovinata se oslobodeni od mo`e da se relaksiraat tro{ej}i a so Los Anxeles popladne. na koja & nema konkurencija danok vo Obedinetoto Kralstvo. gi svoite zarabotki bez strav od Eden biznismen mo`e da se - i izobilstvo dobroplateni “Ima edna pri~ina, najgolema od cenzura ili deka }e bidat povika~i na avion od Moskva i da smetkovoditeli sposobni da site, zo{to site ovie lu|e doa|aat kani da dadat ot~et. Otkako }e si bide vo centralen London za izmislat slo`eni na~ini za vo London, a toa e zakonot za kupat ku}i vo gradovite i imoti pet ~asa, od Bombaj za sedum, kriewe bogatstvo na poedinci. danok”, veli Nata{a ^ouvaeva, vredni pove}e milioni funti vo a za devet duri od Peking. Ova Vo 2007 godina Me|unarodniot ruska novinarka koja `ivee vo vnatre{nosta, tie si dozvoluvaat e edna od pri~inite zo{to vo monetaren fond go rangira{e London. Iako ovaa povolnost i se razgaluvaat so hedonisti~ki izminative 25 godini London London, zaedno so [vajcarija, be{e delumno reducirana vo 2008 stil na `iveewe, odej}i na kru`ni se pretvori vo me|unarodnen Bermudite i so Kajmanskite godina, koga po negoduvawata na patuvawa vo Sent Barts, skijaj}i pazar, dodeka Wujork, glavno, Ostrovi, kako of{or finan- mediumite i na javnosta Vladata vo G{tat i odej}i na kupuvawe vo vovede godi{na taksa od 30.000 prodavnicite na Najtsbrix. ostana nacionalen finansiski siski centar.

Najgolem broj od dr`avite funti za `itelite {to ne `iveat Za nivnite soprugi toa e raj. “Longlaven grad”.

Sepak, danokot i ponatamu baraat od svoite `iteli, vo Velika Britanija, toa, sepak, don e metropola”, veli Olga Siostanuva primaren faktor. vklu~uvaj}i gi bogatite stran- e nezna~itelna suma za super- renko, koja ureduva edna internetstranica za ruskite iselenici. “Toj “O~igledno, Wujork e mnogu ci, da pla}aat nacionalni bogatite. e moderen. Ima najrazli~ni butici stabilen, no najgolem broj od danoci za svoite prihodi i PRIVATIZACIJATA i ima svoja kultura. Moskva nema drugite centri za menaxment na za dobivki od proda`ba na GI SOZDADE OLIGARSITE?! bogatstva bi imale pra{awa aktiva {to ja imaat kade bilo Po~etocite na prilivot na oligar- takov stil”. Aliona Mu~inskaja, vo odnos na nego”, izjavi De- vo svetot. Vo Velika Britanija site le`at vo privatizacijata na koja `ivee vo Britanija od 1991 jvid Harvej od Zdru`enieto strancite mo`e da tvrdat deka ruskata golema i vredna aktiva godina i vodi svoja kompanija za na stru~waci za menaxirawe “`iveat” vo stranstvo, iako na dr`avata vo 90-tite godini od odnosi so javnosta, veli: “Rusite nedvi`nosti i trustovi, ~ii mo`e da `iveat vo Britanija XX vek, eksploziven proces koj sega go otfrlaat Pariz bidej}i e ~lenovi besramno im pomagaat so godini i da imaat britan- zbogati malkumina, otvori {irok ski paso{i. Spored ova jaz me|u bogatite i siroma{nite pravilo, tie {to “ne i go razbesni narodot. Izve{tajot ark Holingsvort e istra`uva~ki `iveat” vo Obedinetoto na Svetska banka za 2004 godina novinar i avtor na pove}e knigi, K O M E R C I vklu~itelno i studijata za MI5, Kralstvo pla}aat danok poka`uva deka, vsu{nost, tribritanskata Slu`ba za bezbedsamo za nivniot prihod esetina poedinci kontrolirale nost. Negovite novinarski tekstovi se vo Kralstvoto, a ne za 40% od proizvodstvoto na ruskoto objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua prihod {to go ostvaru- stopanstvo vredno 225 milijardi napraveni so nego, se znae deka toj ne vaat vo prekuokeanski vo negovite najva`ni sektori, saka mnogu da zboruva javno, niti pak e zemji, koj pak, voobi~aeno, osobeno vo prirodnite resursi qubitel na {oping. i vo avtomobilskata industrija. rugiot avtor, Stjuart Lensli e pretstavuva najgolem del novinar i ekonomski konsultant koj od nivnata zarabotuva~ka.

Studijata zaklu~uva: “Koncentraci`ivee ju`en London. Me|udrugoto Osven toa, so kupuvawe jata na sopstvenosta vo sovremena toj e dobitnik na nekolku nagradi kako televiziski i radio producent, me|u imot preku of{or-trustRusija e mnogu povisoka otkolku koi e i nagradata na Wujor{kiot tele- ovi, t.e. fondacii, stranvo koja bilo druga dr`ava vo konviziski i filmski festival. Vo negovata tinentalna Evropa i povisoka od kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja skite kupuva~i mo`e da definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna odbegnat pla}awe i danok koja bilo dr`ava za koja postojat po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika na dobivka od proda`ba raspolo`livi podatoci”.

Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija na aktiva i najgolem del Mal del od ova akumulirano do Ju`na Afrika.

DANO^NIOT RAJ LONDON

N

M

D

LITE LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

mnogu nevkusno oble~en i selski.

London, za razlika od nego, e ispolnet so `ivost i ima prepolni restorani i no}ni klubovi. Rusite mo`e mnogu polesno da iznajmuvaat “rols-rojs” i privatni mlazni avioni ovde”.

Pri pristignuvaweto vo London prvoto mesto {to go posetuva{e sekoj bogat Rusin `elen za dru`ewe be{e agent za nedvi`nosti, osobeno od agenciite Sevils, Najt Frenk ili Ejlsford. Zdelkite bea sklu~uvani so molskavi~na brzina: bez hipoteki, samo vo gotovina.

Vo 2006 godina edna pettina od site ku}i prodadeni za pove} e od osum milioni preminaa vo racete na Rusite. Za imoti vredni pove}e od 12 milioni brojkata be{e i pogolema. No, Rusite bea ekstremno selektivni vo odnos na lokacijata, glavno ne ograni~uvaj}i se na zlatnite po{tenski broevi - SW1, SW3, W1 i W8 - tuku samo na odredeni ulici i kvartovi vo nivnite ramki. Da se poseduva britanski imot vo vnatre{nosta isto taka e presti`no. I vo tie slu~ai nivniot izbor na lokacii e mnogu specifi~en: imot vo Sent Xorxs hil, gradot Vejbrix i vo Ventvort park, site vo okrugot Sari.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: MALKU ISTORIJA I FAKTI ZA RUSKATA INVAZIJA NA LONDON – OD LENIN DO PERESTROJKATA

J A L E N

O G L A S

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

РАБОТИЛНИЦА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ КАКО АЛАТКА ЗА ДЕЛОВНО ОДЛУЧУВАЊE ПОДГОТОВКА И АНАЛИЗА 4-5 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

Финансиските извештаи се повеќе од бројка! Тие се многу повеќе од законска обврска! Финансискиот извештај во денешниот бизнис свет е основната деловна алатка на секој менаџер кој врз основа на добиените информации од истиот треба да ги донесе клучните одлуки. Оваа работилница ќе ве научи како и вашиот финансиски извештај да стане вашатa клучна алатка. Ќе научите кој е правилниот сет алатки за изработка на финансиски извештај, како правилно да ги читате извештаите, да ги потенцирате, дефинирате, пресметувате и толкувате соодветните показатели од финансиските извештаи. А сето тоа поткрепено со готови матрици, кои понатаму слободно ќе може да ги користите во секојдневната работа!

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Финансиски менаџери Сметководители Лица кои подготвуваат финансиски извештаи и анализи Сопственици на компании Претприемачи

ЌЕ ДОБИЕТЕ ГОТОВИ МАТРИЦИ ЗА:

Биланс на состојба - сублимирана форма со мапирање Биланс на успех - сублимирана форма за со мапирање Добивка и профитна маржа со графикони за движења

Правична распределба на плати според позиции Мерење на профитабилноста/успешноста со планот и/или споредно со минати години Завршна пресметка за 2011 според најновиот меѓународен стандард за МСП со мапирање Приходи и трошоци во еден преглед и нивна интеракција со мапирање Структура на побарувања и обврски по рочност

ЌЕ СЕ СТЕКНЕТЕ СО СЛЕДНИВЕ ЗНАЕЊА:

Значење и примена на сметководствените податоци Основи за подготовка на финансиските извештаи Сет на финансиски извештаи Подготовка на финансиски извештаи Значење на финансиските извештаи Читање и анализа на финансиските извештаи Анализа на финансиските извештаи – пресметка на финансиски индикатори Врска на финансиските индикатори со извештаите и како да ги толкуваме Анализа на трошоците преку финансиски извештаи Анализа на приходите преку финансиски извештаи Поврзаност на финансиски извештаи

ПРЕДАВАЧ КАТЕРИНА БОШЕВСКА

Fинанsиsки диrектоr на EOS Matrix Македонија и финанsиsки конsuлтант за Иsточна Евrопа. Ангажиrана е како надвоrешен sоrаботник и тrенеrобuчuвач за теми од облаsта на финанsиsки менаџмент од rеномиrани тrенинг агенции-конsuлтантsки кuќи.

Проектот Kapital Аcademy... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

30 NOEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

KONDITORSKA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE: ANALIZA NA MAKEDONSKIOT PAZAR NA KONDITORSKI PROIZVODI - KOLKAV UDEL DR@AT DOMA[NITE, A KOLKAV STRANSKITE, UVOZNI PROIZVODI? KOJ TIP NA KONDITORSKI PROIZVODI NAJMNOGU SE BARAAT NA PAZAROT? KOI PROIZVODI VO KOI CENOVNI SEGMENTI DOMINIRAAT? TREND NA ZGOLEMENA POBARUVA^KA NA ZDRAVA HRANA VO SVETSKI RAMKI-KAKO SE ODRAZUVA NA OVAA INDUSTRIJA I TREND NA NIVNO PRILA GODUVAWE SO VOVEDUVAWE NOVI PROIZVODI, GLAVNO INTEGRALNI ILI LAJT... ЧOKOLADITE I BOMBONIERITE- POSEBNA PSIHOLOGIJA NA PRODA@BA, PAKUVAWE, EMOCIJA...

KOI SE NAJ-BRENDOVI VO SVETSKI RAMKI ZA OVOJ SEGMENT? ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111