393-25.10.2011

vtornik. 25 oktomvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.147,26 МБИД 2.246,57

ОМБ 117,50

-0,04% 0,00% +0,03%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 44,54 70,29

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

KAPITAL ME\U ZEMJODELCITE VO STRUMICA I OD AGROKOR NEMA FAJDE!

STRANA 2-3

EVROPSKITE LIDERI GI ODLO@IJA KLU^NITE ODLUKI

STRANA 13

NASKORO!!! MESE^NIK

vtornik. 25 oktomvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

0,04%

МБИ10

2.800

PAZAROT NA ENERGIJA E LIBERALIZIRAN SAMO NA HARTIJA

vtornik-25. oktomvri. 2011 | broj 393 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

NA 2 NOEMVRI

2.600

IZGOR CENI NA ENERGENSITE PO DIKTAT NA MONOPOLITE

2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

09/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Оd Makedonija preku Bugarija do izvoz vo Grcija?!

STRANA 11 KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

Celonedelna de{avanka STRANA 12

STRANA 4-5

VOVEDNIK SPASIJKA JOVANOVA

"FINANCE" OBJAVI KOLUMNA NA GLAVNIOT UREDNIK NA "KAPITAL" Na ist jazik

JAS I KRALOT NA KATAR!?

06/11

STRANA 6

li zboruvame za biznis?

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 25 OKTOMVRI 2011

NA IST JAZIK LI ZBORUVAME ZA BIZNIS?

Z

Zamislete, Kina, koja godinava im go zede primatot na SAD kako najgolem trgovski partner na Evropskata unija i privle~e 86,68 milijardi dolari za devet meseci (rast od 16,6%), e na 91 mesto na listata na Duing biznis 2012 spored uslovite za vodewe biznis. A rangirani se 183 dr`avi. Zamislete u{te i ovie neverojatni podatoci za rastot na kineskata ekonomija i nejzinata dominacija na globalno nivo “pridonele” Kina da padne od 87 mesto vo 2011 godina na 91 vo 2012?!

Kinezite sigurno ne se zagri`eni, ama voop{to, {to Duing biznis (izve{taj podgotven od Svetskata banka) im dal tolku lo{a ocenka.

Tie si go teraat biznisot.

Kapata na strana. Premierot Ven Xiabao si ja znae celta.

Do 2015 godina Kina da stane broj eden ekonomija vo svetot. So Duing biznis ili bez nego.

Tokmu toa e rabotata. Koja e celta kon koja se dvi`ime?

Dali ni e celta samo da se dvi`ime nagore na skalata na Duing biznis ili navistina da se zafatime so uslovite za vodewe biznis vo Makedonija?

Voop{to nemojte da padnete vo zabluda deka nie ne{to sega se sporeduvame so Kinezite.

Tie se svetlosni godini pred nas. So Duing biznis ili bez nego. Na{iot problem e {to kaj nas e “Duing biznis i ni{to drugo”. Vladata sekoja godina so netrpenie go ~eka ovoj izve{taj na Svetska banka. I potoa site mu se raduvaat. Edna nedela se zanimavame so Duing biznis.

Ne mo`at da se iznaredat ministrite, premierot, pretsedatelot, biznismenite so pofalbite i manifestacijata na sre}a.

Se nametnuva pra{aweto na {to da se raduvame? Na toa {to Makedonija e pred Kina (na 22 mesto na Duing biznis), ama posledna spored obemot na stranski i doma{ni investicii i so rekorden deficit vo trgovijata so

stranstvo? Kina e samo eden “mal” primer za ilustracija na apsurdot.

Nie imame golem problem so sostojbite vo ekonomijata i vo stopanstvoto. A u{te pogolem so toa {to Duing biznis ni nametnuva zaklu~oci za nekakvi reformi, koi na teren ne se sproveduvaat, tuku stojat samo vo zakoni. Tokmu ovde le`i klu~ot za pogre{nata percepcija. Ako treba da broime zakoni, toga{ sme sigurno rekorderi, ne vo Evropa, vo svetot. I tuka Svetska banka mo`e da n$ rangira ne na 22, na 1 mesto kako top-reformator. Ako treba da broime i novi institucii i tuka mo`e da n$ smestat na 1 mesto. Za toa sme maheri.

Pa, ne za xabe pratenicite bez prigovor usvojuvaat po 20, 30, 50 zakoni dnevno. I ne za xabe imame 180.000 vraboteni vo javnata administracija.

Tolku institucii treba da se napolnat. Dali rabotat pak, e drugo pra{awe.

Duing biznis veli deka Makedonija po Spogodbata so EU ja zasilila reformskata agenda. Taka e. I Zakonot za energetika e evropski, ama nema pravilnici i so meseci investiciite ne mo`at da se realiziraat. I regulativata za liberalizacija na pazarot e evropska, ama energensite se najskapi, a pazarot monopoliziran. I Zakonot za ste~aj e evropski, ama 30 ste~ai se otvoreni pove}e od edna decenija, ste~ajot go reguliraat tri zakoni, ste~ajnite upravnici se najgolemi fraeri, a doveritelite “luzeri”. Vo sudskiot sistem bila implementirana elektronska tehnologija, ama arhivarkite i daktilografkite s$ u{te se glavni. Kaj niv se gubi sekoja traga na sudskite predmeti, zaglaveni so godini, iako poradi niv kompanii ne mo`at da izgradat fabrika ili da naplatat pobaruvawe.

Ajde sega malku za najgolemite problemi na kompaniite vo momentov. Metalurgijata ne mo`e da raboti zatoa {to nema ni uvoz, ni izvoz poradi blokiranata granica od Grcija. Osven Solun, nema drug izlez na more. Koridorot 8 go nema. Mu padna i posledniot tender na Mile.

Grade`nite kompanii ne

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

9.605

M

obilni telefonski broevi smenile operator vo vtoriot kvartal od 2011 godina. Vkupno 42.416 mobilni telefonski broevi se preneseni od eden na drug operator vo trite godini otkako ovaa usluga stana dostapna vo Makedonija, se veli vo izve{tajot objaven od strana na makedonskiot telekom-regulator Agencijata za elektronski komunikacii.

Vo segmentot na fiksnata telefonija, 7.502 broevi bea preneseni vo vtoriot kvartal od godinava, {to pretstavuva pad od brojkata od 11.098, kolku {to bea preneseni vo prviot kvartal.

“KAPITAL” ME\U ZEMJODELCITE VO STRUM

I OD AGROKOR N PETRE DIMITROV

SPASIJKA JOVANOVA jovanova@kapital.com.mk

mo`e da rabotat vo stranstvo zatoa {to bankite ne im davaat garancii. Kompaniite koi sakaat da investiraat vo momentov, da pokrijat dolg ili da go pro{irat biznisot, a nemaat pari, ne mo`e da dobijat kredit. Bankite parite gi vlo`uvaat vo zapisi, a ne vo krediti.

Zarem treba da se somnevame {to vo vakvi uslovi caruva nelikvidnost vo ekonomijata, a ne likvidnost, kako {to vide Svetska banka? I kade vide Duing biznis re{avawe na problemot so nelikvidnosta?

Vo toa {to Vladata si donese zakon za odlo`uvawe na rokot za pla}awe na obvrskite na dr`avata i do dve godini?

Daleku e Makedonija od dobra biznis-klima. Nie toa mo`eme i da ne go priznavame, kako {to pravi Vladata, a i kompaniite, za da ne si zagrozat nekoj biznis so dr`avata.

Ama da bideme realni i da pogledneme kolku ni rastat ekonomijata, izvozot, investiciite, kompaniite, obrtot vo ekonomijata. Pa, samata Svetska banka ni re~e deka so vakvo tempo na razvoj }e ni trebaat 85 godini za da ja stigneme EU kade {to e sega!

PS. Sekoja ~est za reformite vo Carinskata uprava, vo UJP i vo Agencijata za katastar.

Toa se najevropskite i probiznis prientirani dr`avni institucii. Site drugi ne ja zadovoluvaat ni rudimentarnata forma na javna institucija. I zatoa ne mo`eme da se soglasime deka Makedonija odi so ogromni ~ekori napred vo podobruvawe na biznisklimata.

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija)

dimitrov@kapital.com.mk

ALEKSANDRA SPASEVSKA

S

spasevska@kapital.com.mk

Sekoj den vo 4 ~asot nautro kvanta{kiot pazar vo Strumica ve}e vrie od lu|e. Vo toa vreme doa|aat trgovcite so ovo{je i zelen~uk od drugite gradovi za da kupat stoka, koja potoa zavr{uva niz drugite gradovi vo zemjata i vo stranstvo. Zemjodelcite i sitnite otkupuva~i se tamu ~as porano.

“Nema svetlo, pa se gledame so lambi-baterii. Чesto se slu~uva koga }e se razdeni da vidi{ {to vsu{nost si zel. Si veli{, pa jas ne plativ za toa.

Zemjodelcite znaat da ni prodadat lo{a stoka. Na vrv gi stavaat najubavite korni{oni, a vnatre vo vre}ata stavat se{to. Ama ako kupime pod cenata, sekoga{ ima na kogo da prodademe”, veli Marjan Delev, otkupuva~ na zelen~uk i ovo{je.

Koga ekipata na “Kapital” go poseti ovoj pazar, koj neodamna be{e nezna~ajno renoviran, mnogu zdelki bea ve}e sklu~eni. Se broea parite.

“Nema bog znae kakva zarabotka. No {to da pravi{, mora da se pre`ivee”, veli bratot na Marjan, Venco Delev, koj osven {to raboti kako {ofer za edna transportna kompanija, mu pomaga na brat mu vo otkupuvaweto.

Nema golema nade` ni kaj zemjodelcite za novata proizvodna sezona.

“Kapital” gi pra{a so kakva misla ja po~nuvaat slednata sezona. Taa }e bide razli~na zatoa {to sega go imaat otkupnodistributivniot centar

AGROKOR ]E DOBIE KONKURENCIJA OD TURCIJA?! apital” neoficijalno doznava deka golema turska kompanija e zainteresirana za izgradba na otkupno-distributiven centar za zemjodelski proizvodi vo Makedonija. Kako {to doznavame, kompanijata ve}e kontaktirala so nadle`nite institucii za lokacijata i site uslovi koi mo`at da & gi ponudat.

Targetot na turskite investitori bil otkup i pakuvawe na ovo{je.

Izvorite ne otkrivaat kade sakaat da gradat Turcite. Vo sekoj slu~aj, dva zemjodelski centri so najgolem potencijal za biznis so sve`o ovo{je vo zemjava se Resen i Rosoman.

K

na Agrokor. No, zemjodelcite ne o~ekuvaat toa da im ja zgolemi zarabotuva~kata. Velat, profiteri }e si ostanat golemite otkupuva~i, a najgolem }ar }e ima Ivica Todori}.

Spored niv, realno ni{to ne se promenilo po vlezot na Agrokor. Duri se pla{at i da ne dobijat poniski ceni. Velat deka cenite na zelen~ukot i na ovo{jeto se na nivo od 2000 godina, a cenite na |ubreto i na semeto rastat.

“Agrokor si nara~uva od golemite otkupuva~i. Momenntalno otkupuva piperki,, karfiol, korni{oni... Jass kako zemjodelec da odnesam m tamu stoka nema {ansi. Nee mo`am ni da vlezam. Zem-jodelcite se treta ili ~etvrtaa raka na toa {to stignuvaa vo Agrokor. Vlezot tamu e nevozmo`en, osven ako nema{ { familijarni vrski. S$ e oddbrano dru{tvo. Se pla{am m deka cenite i ponatamu }e ni bidat niski. Nema fajde ni od Agrokor”, veli zemjodelecot ot Kiro Trajkov od Piperovo, o, koj zaedno so familijataa egzistira edinstveno od zemmjodelstvo.

Soselanecot na Kiro, Alekksandar \orgiev, isto taka ka veli deka standardite koi ne im se poznati na strumi~kite te zemjodelci }e gi urnat i taka ka niskite ceni.

“Go znam jas Todori}. Ima fabriki za zamrznato ovo{je i zelen~uk vo Srbija i za sladoled. Ni vo Srbija ne go sakaat zatoa {to ne pla}a na vreme i zatoa {to gi ru{i cenite. Plus Agrokor bara kvalitet za mali pari.

Ne dojde ovde za da ni gi poka~i cenite. Site znaeme zo{to dojde. Da }ari evtina stoka. Nema{tijata n$ pravi u{te na start nekonkurentni. ur Vo noviot otkupen upen centar ti

UREDNICI IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

STRUMI^KIOT REGION LIDER DER VO IZVOZ NA ZELEN^UK d izvozot na zemjodelski proizvodi vo juni godinava se realizirani 12,3 milioni evra, {to e 37% pove}e od lani. Samo od Strumi~kiot region vo prvite {est meseci na stranskite pazari se plasirani pove}e od 45.000 toni, najmnogu piperki, domati, krastavici, zelka, konzerviran zelen~uk, ovo{je, industriski i sto~arski proizvodi.

Vo prviot kvartal od godinava strumi~kiot agrokompleks od izvoz ostvari pove}e od 47 milioni evra. Proizvodite glavno se prodadoa dadoa na pazarite vo porane{nite jugoslovenski dr`avi, avi, Evropa, Belorusija, Rusija i Ukraina.

O

baraat i ambala`a, a ne ti ja pla}aat. U{te eden tro{ok!

A kaj se parite za semeto, drugite materijali...”, veli \orgiev.

Zemjodelecot Van~o Kotevski od Kukli{ e u{te pogolem skeptik. Vo Agrokor gleda nov Svedmilk.

“I Agrokor }e bide ne{to kako Svedmilk. Slu{aj me. ]e vidi{. Slednata godina }e protestirame pred Vlada kako mlekarite. Vlezot na Agrokor treba{e da ni go olesni `ivot, a ne da }arat

Navigator

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

LIDERI

3

NE IM BE[E DENOT

POBEDNIK MAESTRALNI 30 GODINI!

@AN-KLOD [LUMBER@E evet studenti od Makedonija }e imaat privilegija da odat na postdiplomski studii vo Francija, za {to dobija stipendii od francuskata vlada

D

BOJKO BORISOV o demokratska atmosfera pomina prviot krug pretsedatelski izbori vo Bugarija. Idniot pretsedatel na Bugarija }e se bara vo Plevneliev i Kalfin

V

MI[EL BARNIE o toa {to Evropskata komisija }e im zabrani na agenciite da ja ocenuvaat kreditnata sposobnost na zemjite vo dolgovi nema da ja re{i dol`ni~kata kriza

DONALD TRAMP e mu odi na amerikanskiot magnat Donald Tramp - luksuznata vila vo Kalifornija ja prodava{e za 12 milioni dolari, a dobi samo pet milioni

S

N

MICA

NEMA FAJDE! Zemjodelcite vo Strumi~ko gi sobiraat poslednite plodovi od godina{nata rekolta.

Nemaat pri~ina za zadovolstvo zatoa {to otkupnite ceni bea mnogu niski. Od bogatiot rod profitiraat trgovcite-otkupuva~i. “Kapital” be{e me|u zemjodelcite za da gi pra{a so kakva misla ja po~nuvaat slednata sezona. Taa }e bide razli~na zatoa {to sega go imaat otkupno-distributivniot centar na Agrokor. No, zemjodelcite ne o~ekuvaat toa da im ja zgolemi zarabotuva~kata. Velat, profiteri }e si ostanat golemite otkupuva~i, a najgolem }ar }e ima Ivica Todori} samo Todori} i destina strumi~ani. Ne mo`e ve}e vaka. Skapi semiwa, skapo |ubrivo. Ne ostanuva ni{to za nas. Subvenciite koi gi dava dr`avata ne pomagaat.

Tie se samo za da go odr`i{ proizvodstvoto. Ne mo`e{ da investira{ vo zgolemuvawe na standardite, nitu pak da go zgolemi{ proizvodstvoto”, veli Kotevski.

Krste Le{kov od Bogdanci so godini doa|a da prodava na ovoj pazar. Na negovoto lice so eden pogled mo`ete da videte kolku te`ok `ivot imal. Svetat samo negovite sini o~i.

“Ministerot Stavreski be{e

pred dve-tri godini vo Bogdanci. Mislev deka }e n$ spasi. Vetuva{e, de ona, de ova.

Sekoja godina s$ edna ista pesna peeme. Ni{to dobro ne izleguva. A i subvenciite

ne pomagaat bog znae kolku.

I postojano kasnat. Lani mi odobrija, ama ovaa godina ne se prijaviv. Toa se malku pari. Piperkata za da porasne golema saka voda

i |ubre. Ne mo`e bez pari.

Neli me gleda{. Utepan sum”, veli Le{kov, koj stokata ja prodava vo kamion parkiran na vlezot od kvanta{kiot pazar. Tuka i spie.

Z

Vo izminative tri decenii Skopskiot xez festival (SXF) od entuzijasti~ki poteg na nekolkumina vqubenici vo xezot izrasna vo edna od najzna~ajnite muzi~ki manifestacii po koi se prepoznava Makedonija vo globalni ramki. Skopskiot xez festival e mo`ebi edinstveniot makedonski kulturen brend {to n$ dobli`uva do slobodoumniot umetni~ki svet i svetskata xez kultura. Slobodno mo`e da se ka`e deka vo izminatite tri decenii festivalot mo`e da se nosi ramo do ramo so planetarno najrespektabilnite festivali od ovoj tip.

Organizaciski “stokmen” do maksimum, ubaviot glas za festivalot po svetot go {irea najpoznatite svetski xez muzi~ari, koi ja prenesuvaat nezaboravnata atmosfera i vibraciite vo Univerzalnata sala, MOB i u{te nekolku koncertni sali

OLIVER BELOPETA niz Skopje.

Listata na legendarnite xezeri koi niz godinite nastapija na SXF e ogromna... Publikata gi vide i gi slu{na Ornet Kolmen, Jan Garbarek, Dju Redman, “Art ensembl od Чikago”, Xon Meklaflin, Muhal Ri~ard Abrams, Xon Aberkrombi, Herbi Henkok, Arto Lindzi i plejada drugi, a nekade me|u dve izdanija nastapija i golemite yvezdi kako Rej Чarls, Xejms Braun, Bi Bi King, Pako De Lusia. Po ovie 30 festivalski godini, edno e jasno Skopski xez festival i negoviot osonova~, Belopeta, se mo}ni promotori na makedonskata kultura vo svetot.

GUBITNIK

KRIZATA NE BILA GR^KA?!

VO AGROKOR NE SE NOSI STOKA NA KOW a razlika od zemjodelcite, koi se razo~arani od vlezot na Agrokor, desetinata golemi otkupuva~i, no i tie sitnite, trijat race. Sega im e polesno. Ne treba mnogu da razmisluvaat kade }e ja plasiraat otkupenata stoka. Tuka im e Agrokor.

“Vo Agrokor ne mo`e so kowska kola da vleze{ da ja odnese{ stokata. Nema da te pu{tat. Mo`e samo so kamion ili {leper.

Nema{ pristap do direktorot. I tamu stavaat s$ na lenta i ti gi kategoriziraat proizvodite. Ne mo`e{ da podmetne{. Retko

V

D

koj ovde proizveduva zelen~uk ili ovo{je koe mo`e da bide prva klasa. Nemame tolku golemi piperki. Agrokor ima golemi standardi.

Na{ite zemjodelci ne mo`at da gi zadovolat tie standardi”, veli Marjan Delev.

Hrvatski Agrokor neodamna na 8.000 metri kvadratni go otvori prviot otkupno-distributiven centar vo zemjava. Spored najavite, na godi{no nivo }e otkupat 50.000 toni ovo{je i zelen~uk za izvoz, so tendencija da stigne do brojkata od 100.000. Investicijata e vo vrednost od 20 milioni evra.

Dodeka negovite kolegi lideri od zemjite od Evropskata unija, maka ma~at da ja spasat Grcija od siguren bankrot, gr~kiot premier, Jorgos Papandreu, na Samitot vo Brisel izjavi deka #krizata so dr`avniot dolg ne e kriza na Grcija, tuku na evrozonata”?!

Pa poradi ~ie nepravilno finansisko rabotewe nastana celata dol`ni~ka kriza vo evrozonata?!

Iako evrozonata se soo~uva so dol`ni~ka kriza kako nikoga{ dosega, Papandreu mora da priznae deka Grcija e zemjata koja se fati “prva na dol`ni~koto oro” i predizvika sli~na reakcija vo ostanatite periferni zemji, pa zatoa toj ne smee da ja prefrla vinata na evrozonata i pokraj toa {to “Grcite se gord narod i baraat po~it za toa {to

Krste Le{kov: "Piperkata za da pora sne golema saka voda i |ubre. Ne mo`e bez pari"

JORGOS PAPANDREU go pravat”, kako {to veli toj. Do krajot na ovaa godina dr`avniot dolg na Grcija }e dostigne 168% od BDP, a Papandreu igra na kartata deka Unijata }e & prosti na zemjata polovina od dolgovite, a mo`ebi i pove}e.

Kako i da e, nesposobnosta na gr~akata vlada da si gi re{i problemite vodi samo kon restrukturirawe na dolgovite, dodeka tran{ite od evropskiot fond za spas stignuvaat so mali prepreki, edna po edna, i go polnat i obnovuvaat gr~kiot buxet.

Dodeka milijardite stignuvaat na smetkata na Grcija, ona {to Grcite treba da go napravat za da si ja spasat zemjata, a so toa i svojata idnina - “tapka” vo mesto.

MISLA NA DENOT

foto: FILIP POPOVSKI

o Agrokor ne co Delevi: “Vja odnese{ stokataa. en V i n a ij r da Ma Bra}ata kowska kola da vleze{ mo`e so pu{tat" Nema da te

NAVISTINA E TE[KO DA SE DIZAJNIRAAT PROIZVODI ZA FOKUSNI GRUPI. MNOGUPATI LU\ETO NE ZNAAT [TO SAKAAT DODEKA NE GO VIDAT VO RAKA.

kubanski nacionalen heroj

STIV XOBS OSNOVA^ NA EPL

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KOJ UPRAVUVA SO SVETOT?

izvor: Mepso

Eden mal broj kompanii, glavno banki, imaat glavna uloga vo kreiraweto na svetskata ekonomska politika, poka`a istra`uvaweto na Federalniot institut za tehnologija vo Cirih.

Prvite pet na listata se multinacionalni kompanii koi, vsu{nost, pretstavuvaat centar na svetskata ekonomija. Re~isi site top 10 kompaniii se me|usebno povrzani, a bliskite vrski me|u niv ja poka`uvaat ranlivosta na celiot sistem, koj spored nekoi eksperti, bi mo`el mnogu brzo da se sru{i.

Pomalku od 1% od svetskite kompanii kontroliraat 40% od bogatstvoto vo svetot.

Ako propadne edna od ovie kompanii, mo`e da gi povle~e site ostanati so sebe, smeta Xejms Glatfelder, eden od avtorite na ova istra`uvawe.

SVETOT NIZ MEDIUMITE

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

FOTO NA DENOT...

PELISTER DOBI BAROKNA FASADA

e nayira barokniot izgled na zgradata nad restoranot “Pelister” na plo{tadot Makedonija. Denot na revolucionernata borba be{e raboten za grade`nicite koi v~era u{te rano nautro rabotea na baroknata fasada na “Pelister”, del od proektot “Skopje 2014”.

S

PAZAROT NA ENERGIJA E LIBERALIZIRAN SAMO TTHE HE WASHINGTON POST Amerikanskiot vesnik Ame na nnaslovnata stranica objavuva fotografija obja na kkoja buntovnicite vo Libija go slavat ubivaweLib to nna Moamer Gadafi.

Dopisnikot od Libija Dop objavuva detali za smrtta obja na ssoboreniot lider, kako se kriel k vo odvodna cevka i ka kako bil zastrelan vo glavata, so {to se stavi gla kraj na krvavite premetki kra vo Libija.

L

PPOSLOVNI OS DNEVNIK Hrvatskiot vesnik na Hrv naslovnata stranica nas objavuva storija za obj prezemaweto na 50% od pre slovene~ki Merkator od slo strana na Agrokor, koj ovoj str pat dava ponuda vo konzorcium so Svetska banka, JP rci Morgan i EBRD. MerkaMo tor bi trebalo da bide holding koj }e bide so~inet hol od Konzum, koj go vnesuva Todori} kako mnozinski Tod akcioner, a negovite partakc neri vleguvaat vo zdelkata ner so 6600 milioni evra.

VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik objavuva storija deka novite lekovi vo Srbija docnat i do pet godini. Spored analizata, vo Evropskata unija lekovite im se dostapni na pacienti za 100 do 400 dena od registracijata. Vo Srbija toj rok nadminuva 1.000 dena.

THE WALL STREET JOURNAL Me|u drugoto, vesnikot objavuva analiza spored koja investitorite ne veruvaat vo re{enijata za spas na evrozonata od krizata, Francuskite banki se obiduvale da go odbegnat nadzorot, a spored statisti~kite podatoci, najizlo`eni kon zemjitedol`ni~ki se bankite od [panija, Italija, Francija, Germanija i Velika Britanija.

IZGOR CENI NA ENER PO DIKTAT NA MONO Zemjava e lider vo Evropa, no po skapite energensi koi gi pla}aat kompaniite i gra|anite. Okta ima najskapa rafineriska cena na dizelot, sporedeno so zemjite vo EU. Makpetrol, pak, nosi najskap gas od Rusija do makedonska granica, koj e za najmalku 100 evra poskap sporedeno so zemjite od regionot. I cenata na kerozinot soboruva rekordi

M KATERINA POPOSKA

poposka@kapital.com.mk

Makedonija pla}a re~isi najskapi energensi vo Evropa. Investitorite koi sakaat da po~nat biznis vo zemjava treba da znaat deka gasot, koj e najevtin energens vo Evropa, vo Makedonija ima izgor cena i go koristat samo 30-ina kompanii. Strujata, kerozinot, pa i naftata se re~isi najskapi vo regionot, pa i vo Evropa.

Rafineriskata cena {to ja nudi Okta, so dozvola od Regulatornata komisija za energetika, e ubedlivo najvisoka vo odnos na site 27 zemji-~lenki na EU. Statistikata na Evropskata energetska asocijacija poka`uva deka vo Irska, [vedska i Malta rafineriskata cena na dizelot e me|u 0,534-0,524 evra za litar i toa se najvisoki ceni vo Evropa. No, bez Makedonija. Rafineriskata

cena na dizelot {to ja napla} a Okta e duri 0,668 evra za litar, {to e drasti~no poskapo i od najskapata rafineriska cena vo EU. Matematikata za strukturata na cenata na dizelot poka`uva frapantni podatoci za toa koj s$ ima interes od visokite ceni na energensite vo Makedonija. Ako se zeme predvid deka maloproda`nata cena na dizelot e 1,101 evro za litar, izleguva deka na proizvodnata cena otpa|a pove}e od polovina. Akcizata u~estvuva so 0,199 evra, a danokot na dodadena vrednost so 0,183 evra.

Distributerot Makpetrol, pak, ja napla}a najvisokata mar`a od 0,052 evra za litar.

Ako ova se sporedi so strukturata na maloproda`nata cena na dizelot vo [vedska, koj va`i za najskap vo Evropa, a ~ini 1,544 evra za litar, izleguva deka rafineriskata cena zafa}a 0,524 evra. U~estvoto na rafineriskata cena e pomalo otkolku vo Makedonija.

Zo{to? Dali visokite ceni na gorivata, proizvedeni od Okta, se rezultat na nekoj poseben kvalitet na naftata koja se uvezuva od Grcija. Fakt e deka Metodologijata za formirawe na cenata na benzinite vo zemjava sekoga{ kako reper ja zema cenata na najkvalitetnata nafta “brent”. No, vo Okta ne ka`uvaat kakva nafta koristat

I BRISEL GI VIDE MONOPOLITE a pazarot na priroden gas i na struja vo Makedonija dominiraat mnogu mal broj dostavuva~i, so {to se potkopuva efektivnata konkurencija, pi{uva vo noviot Izve{taj na Evropskata komisija za Makedonija.

EK uka`uva deka noviot Zakon za energetika ovozmo`uva da se oddelat nabavkata i prenosot na priroden gas, no konstatira i deka s$ u{te ne e re{ena sopstvenosta na gasovodot me|u Vladata i Makpetrol. Evropa smeta deka so poslednite amandmani na Zakonot za energetika, usvoeni na po~etokot od godinava, treba da se zgolemat konkurencijata i transparentnosta vo sektorot na elektri~na energija.

N

za proizvodstvo na goriva vo Makedonija.

MAKEDONIJA NEMA NITU EVTINA STRUJA Najgolemite trgovci so struja vo zemjava, koi im prodavaat struja na golemite kompanii, najavuvaat deka ovoj energens }e poskapi do krajot na godinata.

“Od momentalnite 53 evra za eden kilovat cenata }e porasne na 56-57 evra.

Evropa nema da se soo~i so nedostig od struja i pokraj namalenoto proizvodstvo, pred s$ poradi padot na cenite na metalite, {to predzvika namalena pobaruva~ka. Kako i dosega, cenata }e ja utvrduvaat pobaruva~kata i ponudata.

Zatoa Makedonija treba da ostane na sega{noto nivo na uvoz na energija, koe godi{no

MAKEDONIJA SO NAJSKAP KEROZIN VO EVROPA akedonija e na nivo na evropskite aviocentri, no ne po brojot na patnicite i avioprevoznicite, tuku po preskapoto pogonsko gorivo. Od 2003 godina, kerozinot vo zemjava e poskap od drugite zemji, pa avioprevoznicite izbegnuvaat da kupuvaat gorivo vo Makedonija. So prose~na cena od re~isi 1.300 dolari po ton, Makedonija pla}a najskap kerozin vo Evropa. Makpetrol, kako edinstven snabduva~ so kerozin, i Okta, kako edinstven proizvoditel na ova mlazno gorivo, ja diktiraat cenata na pazarot.

Na skopskiot i ohridskiot aerodrom

M

Makpetrol go prodava kerozinot po 1.280 dolari za ton, poka`uvaat neoficijalnite podatoci na “Kapital”. Na aerodromite vo Belgrad, Sofija i Pri{tina kerozinot se prodava po 1.100 dolari za ton.

Eden ton kerozin vo Antalija, Brisel, Rim i Kopenhagen se prodava po okolu 960 dolari. Ovie ceni se prose~ni i va`at za avgust. Na amsterdamskiot aerodom vo avgust avionite gi polnele rezervoarite za 980 dolari za ton. Okolu 1.000 dolari za ton kerozin pla}aat aviokompaniite koi kupuvaat kerozin na aerodromite vo Dizeldorf, Hamburg, Berlin i Cirih.

iznesuva 30% do 40%, i da razmisluva za u{te poseriozno vlo`uvawe vo izvori na energija”, veli Ko~o An|u{ev, direktor na EFT Makedonija, najgolemiot trgovec so struja vo zemjava.

Strujata e tro{ok koj zna~itelno go poskapuva proizvodot, {to pak go pravi nekonkurenten na stranskite pazari. Vo mart godinava, strujata poskape za 5,48%, so {to gra|anite godinava pla}aat po 3,9946 denari za kilovat/~as (0,065 evra). Regulatornata komisija za energetika najgolemo poskapuvawe mu dozvoli na distributerot EVN od 4,76%, potoa na MEPSO od 4,22% i na ELEM od 0,53%. Fabrikite vo krugot na skopskata @elezarnica, koi so struja se snabduvaat od ELEM Energetika, od mart godinava pla}aat struja poskapa za 9,56%.

Vo Evropa, najskapata struja industriskite kapaciteti ja pla}aat vo Francija, duri 0,645 evra za kilovat/~as, a najevtina vo Bugarija od samo 0,634 evra za kilovat/~as.

Doma}instvata vo Bugarija pla} aat po 0,443 evra. Gra|anite na Danska pla}aat najskapa struja vo Evropa, 0,1102 evra za kilovat/~as.

Vo Makedonija, golemite kompnii sami kupuvaat struja na slobodniot pazar, koja se dvi`i okolu 50 evra za kilovat.

Navigator

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

3 FAKTI ZA...

527 31 13

PROCENKI...

VLADIMIR PE[EVSKI VICEPREMIER ZA EKONOMSKI PRA[AWA ]E SE OSTVARAT ZACRTANITE STRANSKI INVESTICII

e brojkata na dosega prevedeni naslovi od proektot “Prevod na 1.000 stru~ni, nau~ni knigi i u~ebnici ”

V

icepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski, e optimist deka do krajot na godinata }e se realiziraat site planirani stranski investicii.

“Realno, o~ekuvame malo zabavuvawe na ekonomijata vo vtorata polovina od godinava, no jas sum optimist deka toa {to go imame proektirano kako stranski investicii }e bide ostvareno. Sepak, }e treba da po~ekame za da vidime dali }e se slu~i toa ili ne”, re~e Pe{evski.

pat po red dosega se pravi promocija na prevedeni knigi od ovoj proekt na Vladata, koj navleguva vo vtorata faza novi knigi od oblasta na medicinskite nauki od koi se u~i na vrvnite univerziteti vo svetot dobi Medicinskiot fakultet vo Skopje

O NA HARTIJA

RGENSITE OPOLITE PRODA@NI CENI NA PRIRODEN GAS CENA NA GAS OD RUSIJA DO GRANICATA NA ZEMJATA (€/1.000 m³)

Makedonija Bugarija Srbija Germanija

370 270 300 240

0.102

0.115

0.095

0.098

cena na struja

0.039

0.045

0.048

cena na prirode n gas

Grcija

Slovenija

Germanija

S

Avstrija

STRUKTURA NA CENA NA DIZEL VO EVROPA 1,246

proda`na cena

1,101

1

1,245

1,2

1,393

(cenata e vo evra) 1,269

1,54

1,4

rafineriska cena

0,8

[vedska

0,534

Romanija

0,248

0,441

akciza

0,205

0,242

0,166

0,322

0,519 0,343

Slovenija

0,202

0,144

0,414

Bugarija

0,214

0,136

0,309

0,519

0,545 0,166

0,524 Makedonija

0,183

0

0,199

0,2

0,038

0,4

0,524

mar`a

0,6

ddv

Irska

izvor: Evropska energetska asocijacija

energetika su{tinski da intervenira vo cenata na prirodniot gas, odnosno vo dava~kite, so {to na Makpetrol nema da mu dozvoli da dogovara previsoka nabavna cena na prirodniot gas.

Vo Regulatornata komisija se ograduvaat i velat deka vleznata cena na prirodniot

gas e direkten dogovor me|u Makpetrol i Gazprom.

“Licenca da bide trgovec so gas vo zemjava ima edinstveno Makpetrol, koj direktno so ruski Gazprom gi dogovara potrebnite koli~ini. Presudno za visokata vlezna cena na gasot e malata koli~ina koja ja bara Makedonija,

opstvenicite na rudnikot za jeglen Velewe od Slovenija registriraa svoja podru`nica i vo Skopje. Upravitel na rudnikot za jaglen Velewe vo Skopje e Darko Spasov od Ko~ani.Od Ministerstvoto za ekonomija velat deka ovaa kompanija ne aplicirala za da dobie koncesija za otvorawe rudnik i za eksploatacija na lignit.

Ottamu velat deka najverojatno slovene~kata kompanija registrirala firma vo zemjava za mo`na ponatamo{na sorabotka so rudnicite ili energetskite kompanii vo zemjava.Za otvorawe novo rudno okno od strana na rudnikot za jaglen Velewe vo Skopje, za sega ne slu{nale nitu vo Makedonskata asocijacija za rudarstvo (MAR).

VLADATA ]E JA SUBVENCIONIRA KAMATATA ZA KREDITOT OD EIB

izvor: Evropska energetska asocijacija 1,6

MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.147,26 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2.827,62 827 62 Min. 2.059,92

Minatata nedela na Makedonskata berza e ostvaren promet od redovnoto trguvawe od 905.425,28 evra, koj na nedelno nivo bele`i rast od 70,93% vo sporedba so prethodnata nedela. Najgolem porast minatata nedela imaa akcite na Stopanska banka Bitola, ~ija prose~na cena porasna za 8,02%. Najgolem pad pak, zabele`aa akcite na Vinarska vizba Tikve{, so pad na prose~nata cena od 11,76%. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Макстил

145,67 +1,00

+0,91% 0 91%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ВВ Тиквеш

1.500,00 -200,00

-11,76% 11 76%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.541,78 +0,32% 0 32%

Investitorite na aziskite berzi vnimatelno trguvaa kon krajot na minatata nedela, pred evropskiot samit, ~ija{to glavna tema se ponatamo{nite ~ekori za spravuvawe so dol`ni~kata kriza. Sepak, golem del od akciite porasnaa otkako najnovite amerikanski statistiki poka`aa rast na proizvodstvenite aktivnosti vo toj region.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.453,72 8.678,89 1.215,39 2.598,62 5.891,52 744,21

VALUTI

+1,28% -0,04% +0,46% -0,21% +2,17% -0,24%

£ €

€ $

1,1524

1,3798

+0,8%

-0,1%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

0

0.023

0.032

Romanija

R

omanskata Vlada gi potpi{a koncesionerskite dogovori za istra`uvawe i razrabotka na dvata bloka vo romanskiot sektor na Crnoto More - Est rapsodija i Trajdent - minatata nedela.

Firmata-}erka na Lukoil ,Lukoil oversis, vo konzorcium so Vanko interne{nal (Vanco International) }e vadi nafta od Crnoto more, kako pobednici na tenderot koj se odr`a vo juni 2010 godina.

Koncesionerskite dogovori gi potpi{aa so Nacionalnata agencija za mineralni resursi na Romanija vo fevruari 2011 godina.

Blokovite Est rapsodija i Trajdent se nao|aat vo ekvatorijalniot del na Crnoto More, na dlabo~ina od 90 do 1.000 metri. Rastojanieto do bregovata linija e od 60 do 100 kilometri pod najbliskoto naseleno mesto, gradot Sulin, koj se nao|a vo deltata na Dunav.

Vkupnata povr{ina na licenciranite parceli e okolu 2.000 kvadratni kilometri. Za da se preciziraat geolo{kite strukturi na blokovite, vo 2012 godina se planira sproveduvawe na 3D seizmi~ki ispituvawa.

Za polesno da rakovodi so proektot, Lukoil oversis vo ~etvrtokot otvori svoe pretstavni{tvo vo Bukure{t.

S

0.075

0.065

Bugarija

LUKOIL PRV PAT ]E CRPI NAFTA OD EVROPA

BERZA

10.500

CENA NA ENERGENSI VO EVROPA (cenata e vo kilovat/~asovi kW/h)

VESTI...

RUDNIKOT ZA JAGLEN VELEWE OTVORI FIRMA VO SKOPJE

izvor: Dr`avni komisii za energetika

0,668

GASOT E UBEDLIVO NAJSKAP Frapantni 370 evra ~inat 1.000 normalni metri kubni gas doneseni od ruski Gazprom do makedonska granica.

Podatocite do koi dojde “Kapital” poka`uvaat deka na ovaa visoka nabavna cena edinstveniot distributer na priroden gas vo zemjava, Makpetrol, gi presmetuva DDV i tarifata za prenos, so {to cenata na prirodniot gas dostignuva 394 evra za 1.000 normalni metri kubni gas.

Biznis-klimata vo zemjava e razo~aruva~ka dotolku pove}e ako se zeme predvid faktot deka gasot donesen do bugarska granica ~ini 270 evra za 1.000 metri kubni, {to tarifnite potro{uva~i pak gi ~ini 282 evra. Daleku poevtin gas stignuva i do srpskata granica, po cena od 300 evra, koj srpskite kompanii priklu~eni na prenosnata mre`a gi ~ini po 316 evra za 1.000 normalni metri kubni gas. Vo Germanija do granicata gasot stignuva po cena od 240 evra za 1.000 metri kubni. Ottuka ne e te{ko da se zaklu~i deka kompaniite vo Makedonija pla}aat poskap gas.

Del od kompaniite koi rabotat dominantno na priroden gas se frapirani od ovie porazitelni podatoci. Od najgolemiot potro{uva~ na gas, ~eli~arnicata Makstil, velat deka visokata nabavna cena na energensite stanuva faktor koj proizvodstvoto go pravi nekonkurentno na stranskite pazari.

“To~no e deka vo odnos na regionot Makedonija pla}a frapantno visoka vlezna cena na gasot, na koja koga }e se dodadat site dva~ki se dobiva previsoka cena.

Ako gi zememe predvid raste~kiot trend na centa na gasot i prose~nata godi{na potro{uva~ka na gas na Makstil, proizleguva deka godi{no gubime okolu ~etiri milioni evra. Makedonija cenovno se oddale~uva od normalnite tekovi”, veli Aleksandar Panov, generalen direktor na Makstil.

Kompaniite apeliraat do Regulatornata komisija za

60 SEKUNDI BRIFING

za razlika od Bugarija ili Srbija. Makedonija nema gasovoden prsten, tuku samo cevka.

Sekako deka vakvata sostojba e nepovolna za nas kako dr`ava”, veli Dimitar Petrov, pretsedatel na Regulatornata komisija za energetika.

o 5,5% Vladata }e ja subvencionira kamatata za novata kreditna linija obezbedena od Evropskata investiciska banka (EIB) vo iznos od 50 milioni evra, nameneta za finansirawe mali i sredni pretprijatija i drugi prioritetni proekti.

Kreditnata linija }e ja plasira MBPR preku delovnite banki do krajnite korisnici.

“Najmalku 70% od ovaa kreditna linija }e bidat nameneti za finansirawe na mali i sredni pretprijatija, dodeka pod drugi prioritetni proekti, koi mo`at da se finansiraat so najmnogu 30% od predvidenite pari, se podrazbira mali i sredni investicii, koi }e bidat prezemeni od krajnite korisnici vo oblasta za{tita na `ivotnata sredina, ekonomijata bazirana na znaewe, energija, infrastruktura, industrija, turizam, trgovija", velat od Vladata.

FJU^ERSI ZLATO

1.644,30 +1,95% 1 95% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта БрентBRENT NAFTA

110,74

+0 08 89 9% +0,89% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Martin Blesing

Bankite nema da ja spasat Grcija i taa treba da objavi bankrot

Stav

6

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

NAJVLIJATELNIOT SLOVENE^KI VESNIK "FINANCE", OBJAVI KOLUMNA NA GLAVNIOT UREDNIK NA "KAPITAL", QUP^O ZIKOV

JAS I KRALOT NA KATAR!? КОМЕНТАР

Qup~o Zikov zikov@kapital.com.mk

Zamislete, Brisel nas ne n$ ceni eni po toa {to rabotime, tuku po toa {to ne mo`eme da go srabotime. Po toa oa {to ne sakame da go srabotime, otii ne ni e na agenda. Dali promenata naa imeto e reforma? Koja e taa reforma rma od site 33 glavi na pregovarawa??

[TO E MAKEDONIJA?

P

Po~ituvani ~itateli na “Finance”, vi pra}am topli i srde~ni pozdravi od Orientot. Taka nie ovde ~esto si ja vikame na{ata zemja Makedonija koja mnogu ja sakame.

E sega. Problemot e vo toa – {to da vi napi{am? {to i kako da mu napi{am na eden Slovenec od ovde, od Makedonija, a da mu go zadr`am vnimanieto. Mislev, mislev... i eve {to smisliv: ]e vi opi{am kako `ivee mojata tatkovina Makedonija ovie denovi, po najnoviot Izve{taj od Evropskata komisija, koj tret pat po red

Zna~i, {to e Makedonija denes?? Malku da vi ja opi{am ovaa tema...

Toa e zemja, severno od Grcija i isto~no od Albanija, zapadno od Bugarija arija i ju`no od Srbija i od Kosovo. Starite velat, a i istorijata taka pi{uva, va, deka ovaa zemja nekoga{ bila pogolema olema i izleguvala na Egejskoto More.... (Solun i Halkidiki)!? I deka vo 19122 i 1913 godina vo Balkanskite vojni ni kako predve~erie na Prvata svetskaa vojna, ovaa zemja bila podelena me|u nejzinite sosedi (politi~ki sponzorirani rani od Francija, Anglija i Rusija kakoo golemi sili!!??)

Slednata godina se navr{uvaat vaat 100 godini od podelbata na Makedonija!? edonija!?

Denes Makedonija grani~i so Evropskata vropskata

“

Evropa posmatra, no ne pomaga... Taa ~eka problemot da a se re{i sam od sebe... Makedoncite da “puknat”! E ne mo`e o`e taka... Zatoa {to Makedoncite sive ovie godini nau~ija da `iveat po slednata misla i stav na Fridrih Ni~e: “Onoj oj {to ima ZO[TO da `ivee, mo`e da izdr`i kakvo bilo KAKO”!

O”!

e pozitiven i so preporaka za otpo~nuvawe na pregovori za polnopravno ~lenstvo, no tret pat po red nema datum za po~etok na pregovorite!? Чudni evropski ar{ini...

Vi ja opi{uvam mojata zemja, koja na patot kon Evropskata unija, ~ekori i funkcionira sama za sebe. Za nikogo ni{to ne zna~at nejzinite dvi`ewa i manevri... nejzinata “vreva” ne sozdava pritisok... Taa ~ekori sama. Bez prijateli. Nema koj da ti dade uteha, da te pregrne i potapka po ramewata (barem toa)... Nema koj, ako treba i {amar da ti “opali”...

Nemame koj majka da ni opcue!

Frustrira~ki...

Osamen e na{iot premier Nikola Gruevski na evropska i svetska politi~ka scena. Zemjata poleka go gubi sjajot na konstruktiven balkanski igra~, koj kontribuira stabilnost i reformi. Za ova vo golema mera odgovornosta osven vo Skopje e i vo Brisel!

Isto ni e i doma. Grogiranata opozicija predvodena od Branko Crvenkovski, vo svojata katarzi~na faza na sekojdnevno sporo, no sigurno raspa|awe o~ekuva Gruevski da kapitulira na ova prapawe, i samiot da povika pomo{ i eventualno da pobedi na izbori! Liderot na opozicijata re{il da ne dava nikakvi izjavi. Go nema... vo momenti koga se prekr{uva makedonskata sudbina vo vrska so imeto i identitetot. Toj nema poraki za evrokomesarot Fule! Nema stav.

Ova e krajno neodgovorno... Sepak, ovoj del, }e mi izvinete mili Slovenci, e pove}e na{a vnatre{na makedonska rabota za {to na ova mesto ne bi lamentiral mnogu...

BRISEL NE SAKA MAKEDONIJA DA I SE PRIBLI@UVA VO ^LENSTVO!?

Tragedijata e vo toa {to tri godina po red Izve{tajot e pozitiven, a datum nema. ]e nema nitu ovoj dekemvri, osven kako {to mi velat vo Brisel “ne napravete kompromis so Grcija za imeto”! Zamislete moi Slovenci, u{te onie “sterilni birokrati” vo Brisel, pod pritisok na gr~koto lobi ja izvadija pridavkata “makedonski” vo Izve{tajot. Kakov skandal! Kakov Falsifikat!? Sega po ni{to ne se gleda deka ovoj Izve{taj e posveten na Makedonija. Sramota za nas sekako... no ima li pogolema sramota od soznanieto deka Evropa e na kolena pred Grcija.

Ovaa dene{na Grcija!? Koja e ispru`ena na svetskata finansiska scena pred sramot deka za trieset godini, kolku {to e polnopravna ~lenka na EU, ispumpala i i{mukala deset pati pove}e, od {to s$ vo nea vredi, pari od me|unarodnite banki i finansiski institucii.

So {to uspeaja jadnite korumplivi vladi niz Evropa vo poslednite dvaesetina godini, kolku {to e Makedonija nezavisna dr`ava, da gi zadol`i evropskite aristokrati, koi tro{ej}i nezaraboteni buxetski pari stanaa nesposobni briselski birokrati, koi silno poltroni{aat pred Atina. Da ne im poklonile ostrovi, a nie da ne znaeme? Ima Grcija mnogu ostrovi!

Za `al, Makedonija nema! Sramota!

unija na svoite dve granici (Grcija i Bugarija). Taa uporno raboti na toa da & se priklu~i na Unijata, a vo Brisel uporno ne & davaat!? Zo{to? E toa e sega seksi pra{awe...

Vicot e vo toa {to Grcija ne goo priznava imeto na zemjata i identitetot na narodot koj proizleguva so imeto. Bugarija rija ne go priznava narodot za makedonski, ski, oti go smeta za bugarski. Srbija ne & jaa priznava crkvata za makedonska, oti jaa smeta za srpska (zamislete bugarski narod, d, a srpska crkva!!!??? – retardirano! A?) Albancite nosat ~uvstvo deka sekade kade {to `iveat Albanci toa e nivna vna zemja i deka imaat prirodno i biolo{ko ko neprikosnoveno pravo da `iveat so Albancite lbancite vo Albanija i na Kosovo.

EVROPA UKO^ENA I URO^ENA!?

NA!?

Evropa posmatra, no ne pomaga... maga... Taa ~eka problemot da se re{i sam m od sebe...

Makedoncite da “puknat”! E ne mo`e taka...

Zatoa {to Makedoncite sive ovie godini nau~ija da `iveat po slednataa misla i stav na Fridrih Ni~e: “Onoj {to ima ma ZO[TO da `ivee, mo`e da izdr`i kakvo bilo KAKO”!

Perverzno e kako, na primer, er, Evropska komisija nema stav po pra{aweto kako toa Grcite ovie denovi non{alantno ja spu{tija rampata kon Makedonija, navodno poradi {trajkot na nivnite Sindikati! So toa Makedonija po ne znam koj pat be{e blokirana da izleze na pristani{teto vo Solun, koe e klu~no za ekonomskata egzistencija, i razvojot na na{ata zemja. Normalno nie ovde ne mislime deka Grcite mnogu se zagri`ile za na{ite problemi! Tie ne mislat mnogu za ne{ta koi se povrzani so niv samite, pa ottuka i ne mo`eme da o~ekuvame da mislat na nas.

No, Makedoncite se frustrirani od faktot kako toa Brisel ne misli deka nivnata ~lenka (prakti~no EU) stanala faktor za propasta na edna zemja i eden narod. Dali ova ne e pritisok vrz Makedonija?

Poradi vakvi politi~ki i bezbednosni problem vo poslednite dvaeset godini makedonskiot BDP (Bruto-doma{en proizvod) ne mo`e da porasne pove}e od 2% do 2,5% vo serija od nekolku godini. Bez rabota se 32% od rabotosposobnoto naselenie. Doma{nite investicii gi nema. Nema novi kompanii!

Ima ne{to malku stranski investitori. No, stranskite investitori vo Makedonija prvo gledaat povlastici od dr`avata i gledaat dali sektorot kade {to investiraat mo`e da stane i monopolski, ako ve}e ne e: nafta, voda, energija, gas... Najsigurno e tamu.

ZAKLU^OK

Brisel mora da bide svesen deka so svoite potezi sozdava kontekst za porast na makedonskiot nacionalizam. Sledstveno za porast na evropskite problemi...

Kako proizvod na toj nacionalizam i frustracija e izgraden proektot “Skopje 2014”!

Grcite se nervozni! Vo pravo se! I jas bi bil!

Proektot e vreden 300 milioni evra, a imame i u{te kreativni idei kaj Makedoncite... ]e

“

Mu blagodaram na Peter Frankl, direktor i glaven urednik na “Finance”, i na negoviot energi~en tim od urednici i novinari, koi mi dadoda mo`nost da Vi pi{am vo ovoj vesnik, bez preteruvawe najvlijatelen vo Slovenija, i koj dolgo vreme za mene pretstavuva “amajlija”! Primer za toa kako treba da se raboti ovaa perverzno te{ka rabota. Zatoa i dadenata mo`nost da iska`am nekoi va`ni stavovi za idninata na Makedonija, tokmu na ova mesto, go do`ivuvam i kako direktno priznanie i kompliment za nivoto koe “Kapital” go ima dostignato. Radosni sme nie vo na{iot tim poradi ova soznanie.

vidite!? Neka se pomisli Fule {to s$ mo`e da izgradi eden “napalen kreativen makedonski um”! A ne mora{e da bide taka... Fule go znae toa! Go znaat mnogumina vo Brisel...

Centralnata to~ka na “Skopje 2014” e spomenikot i fontanata “Voin na kow”! Toa e negovoto formalno i zakonsko ime! Neformalno toa e Aleksandar Makedonski na negoviot kow Bukefal. I vojskata “makedonska falanga” so lavovite. Slikata od otvoraweto na spomenikot go svrte svetot. Amerikanskata televiziska stanica Si-en-en be{e vo Makedonija sedum dena! Pa {to mislite vie...

Deka nie spieme?

Vaka izgleda makedonskiot nacionalizam na {irokata svetska scena. Kako li zvu~i makedonskiot nacionalizam? Eve vaka: “...

Fule mora da znae deka svetot {to Aleksandar go otkril do Indija i Egipet vo toa vreme, i politi~koto i pravnoto ustrojstvo na multietni~nost i so`ivot {to toj gi zasnoval pred 2300 godini, bile izvornata forma na zaedni{tvo i globalizam na koja deneska e zasnovana Evropskata unija!”... Toa go pora~uva Makedonija sekojdnevno! Dali e toa nacionalizam? Ili mo`ebi e koncept?

Po~ituvani moi Slovenci... Ovie zborovi gi

pi{uva eden potpolno rastereten i realiziran Makedonec! Nie ovde znaeme {to pravime!

No, so godini morame da se spravime so gr~kata nesposobnost da se spravi samata so sebe, so svojot nacionalizam bez pokritie!

Gr~kiot nacionalizam nam ni e “kamen~e vo ~evelot” i n$ udira vo uslovi koga ~ekorime vo ekonomskiot razvoj! Morame da se spravime i so evropskata nesposobnost, frustracija i otsustvo na kapacitet “da zase~e” i da ka`e – DOSTA E! Dajte da & dademe idnina na ovaa zemja i na ovoj narod... Zaslu`ija!

No, EU ne saka... Nema problem! ...A vo me|uvreme, dodeka Brisel se prisobere, i ja donese ovaa odluka, vo Makedonija pred nekolku dena na aerodromot Aleksandar Veliki sleta najgolemiot Erbas na dene{nicata. So sto ~lena biznis i investiciska delegacija od Katar. Gi predvode{e li~no kralot na Katar so 16 ministri vo negovata Vlada.

Nie prijateli od Evropskata unija sme gordi na ovaa poseta.

Seriozno!

Ne se {alam...

Alooo, Brisel!

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI SDSM BARA ODGOVORNOST OD VLADATA ZA VAKCINITE ZA HPV I PROTIV SVINSKIOT GRIP

foto: FILIP POPOVSKI

P

MINISTEROT SEDNA NA MASA SO “PROFITERITE”

TODOROV I FARMACEVTITE NAJDOA ZAEDNI^KI JAZIK...

ILI INTERES?

Iako cel mesec farmacevtite se prepukuvaa so Todorov preku mediumite za cenite na lekovite, na pojadokot so ministerot nikoj ne se osmelil da spomne ime na lek, a kamo li cena. “Kapital” gi pra{uva pogolemite farmacevtski kompanii zo{to naedna{ zamol~ea i od {to se pla{at. I ako rabotat principielno kako {to tvrdat, zo{to naedna{ nivnite izrevoltirani izjavi se pretvorija vo vozdi{ki pred ministerot, r , kojj gi kara r ama ne sankcionira? c r VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

F

armacevtite ostanaa nemi pred minis terot za zdravstvo, Nikola Todorov, na, kako {to velat - harmoni~niot pojadok koj go imaa minatata nedela. Izvori od redovite na farmacevtite, za “Kapital” otkrivaat deka na pojadokot del od nivnite kolegi oti{le so prethodno dogovoreni pra{awa, i pokraj toa {to Todorov nekolku pati vo javnosta gi nare~e profiteri na grbot na pacientite i nelu|e, pa duri prepozna vo niv i farmacevtska mafija.

Najskandalozno od s$ e {to iako cel mesec farmacevtite se prepukuvaa so ministerot zatoa {to toj insistira da gi namalat cenite na lekovite, na pojadokot nikoj ne se osmelil ni da spomne lek, a kamo li cena.

“Kapital” pra{uva zo{to pogolemite farmacevtski kompanii naedna{ zamol~ea i od {to se pla{at? Ako rabotat principielno kako {to tvrdat, zo{to naedna{ nivnite izrevoltirani izjavi se pretvorija vo vozdi{ki pred ministerot? I sekako dali borbata na Todorov so “mafijata” ja planira preku pojadoci, koi pominuvaat, kako {to velat, vo krajno prijatna atmosfera!?

Del od farmacevtite koi sepak ne sakaat da zboruvaat javno se ubedeni deka pojadokot bil samo edno prethodno izre`irano scenario, vo koi tie bile samo statisti.

“Podeleno be{e misleweto deka del od pra{awata koi gi postavija nekoi kolegi, prethodno bea javeni vo Sojuzot na stopasnki komori koj go organizira{e pojadokot.

Znam deka se vrtime vo krug, no koj bi se osmelil prv

retsedatelot na sobraniskata Komisija za zdravstvo od SDSM, Mende Dineski, tvrdi deka Vladata gi nabavila vakcinite za HPV i protiv svinskiot grip bez javen povik i po cena mnogu povisoka vo sporedba so drugite zemji, poradi {to bara odgovornost od Vladata.

Vo SDSM se somnevaat deka izborot na Kemofarm ne bil slu~aen.

“Na 5.000 vakcini protiv HPV, koja e zadol`itelna vakcina od 2009 godina, im istekol rokot, a dopolnitelno na novi 24.000 vakcini im istekuva rokot vo fevruari.

Istovremeno se najavuva i uni{tuvawe na 75.000 preskapo plateni vakcini protiv svinskiot grip vo deponijata Drisla, za ~ie spaluvawe Ministerstvoto za zdravstvo }e treba da plati dopolnitelni sredstva”, re~e Dineski dodavaj}i deka makedonskoto zdravstvo go trese skandal do skandal. Od Ministerstvoto za zdravstvo, pak, velat deka se raboti za namerno i smisleno scenario za da se devalviraat aktivnostite na Vladata, osobeno koga se raboti za zdravstvoto vo Makedonija.

“Ministertsvoto za zdravstvo sekoga{ strogo gi po~ituva pravilata i barawata od svetskite zdravstveni institucii vo soglasnost so preporakite na SZO za da go za{titi naselenieto od grip. Sepak, bea nabaveni mnogu pomali koli~ini otkolku {to be{e prepora~ano, i Ministerstvoto za zdravstvo be{e vnimatelno vo procenkata za koli~inata koja be{e nabavena. Dr`avata vo interes na za{titata na zdravjeto na gra|anite be{e dol`na da obezbedi vakov vid vakcini”, velat od Ministerstvoto.

DODELENA NAGRADATA “23 OKTOMVRI” ZA 2011 GODINA

U

niverzitetskiot profesot Tome Nenovski, pisatelot Paskal Gilevski i likovniot umetnik Kole Nanev se godine{nite dobitnici na nagradata “23 Oktomvri” za 2011 godina. Ova najvisoko priznanie se dodeluva za dolgogodi{ni ostvaruvawa vo oblasta na naukata, kulturata, obrazovanieto, za{tita na dr`avnite interesi i promocija na dr`avnite prioriteti, vrednosti i kulturno-istoriskoto nasledstvo na Makedonija. Na profesorot Tome Nenovski, nagradata mu e dodelena za dostignuvawa vo oblasta na naukata i obrazovanieto, a Paskal Gilevski i Kole Nanev bea nagr nagradeni poradi nivniot pridones za razvojot na mak makedonskata kultura i umetnost.

Nagradata Nag be{e dodelena za vreme na manifestacijata po povod odbele`uvaweto na 23 oktomvri – Denot na Ma Makedonskata revolucionerna borba. Priznanieto go dod dodeli Odborot za dodeluvawe na dr`avnata nagrada “23 Oktomvri”, ~ij pretsedatel e akademik Vlado Kambov bovski.

M MAKEDONIJA I KOSOVO ]E SO SORABOTUVAAT NA OBUKATA ZA SUDII I JAVNI OBVINITELI

D

da razgori iskra vo takva prethodno isscenirana situacija”, pra{uva menaxmentot na edna veledrogerija.

No, ova go zboruvaat na brifinzi. Pred ministerot i tie mol~ele.

Od druga farmacevtska kompanija, pak, velat deka ne sakle da se bunat za cenovniot pritisok od strana na ministerot i Fondot za zdravstveno osiguruvawe, zatoa {to se ispla{ile prviot vakov pojadok da ne im bide i posleden.

“Ednostavno ostavivme prvata sredba da pomine vo najdobar red. Ako buntuvavme, nema{e da ima nikakvi rezultati, a vaka barem imame o~ekuvawa.

I iskreno, ne sakavme ova prvo sre}avawe da bide i posledno”, velat od kompanijata.

“Kapital” doznava i deka za vreme na pojadokot, eden od pogolemite doma{ni proizvoditeli na lekovi pobaral od direktorkata, Maja Parnaxieva-Zmejkova, Fondot da im gi pokriva tro{ocite za softverot vo aptekite, ~ija instalacija ~ini 200 evra, a mese~noto odr`uvawe po 50 evra. Vakviot softver koj postoi, pred s$ za potrebite na Fondot, na mati~nite lekari

A EVE KAKVI BEA KOMENTARITE NA FARMACEVTITE ZA ODNOSOT NA TODOROV KON NIV NA SAMO NEKOLKU DENA PRED FAMOZNIOT POJADOK: “Navistina nemam komentar za s$ {to se zboruva{e denovive. Toa ednostavno ve}e ne zaslu`uva ni da se komentira. Nie rabotime legalno, pa zatoa ne sfa}ame {to zna~at tie zakani”, izjavija od pretstavni{tvoto na edna stranska farmacevtska kompanija.

“Nema potreba da se komentiraat izjavi koi ne se bazirani na dokazi”, rekoa izrevoltirano od doma{na veledrogerija.

“Nemame komentar na taa tema, ama apsolutno voop{to”, kratko odgovorija od edna farmacevtska kompanija.

Ostanuva nejasno {to se smeni vo me|uvreme i dali vo rok od samo nekolku dena, farmacevtite i Todorov si najdoa zaedni~ki interes. ve}e im go finansira FZO. Stanalo zbor i za pro{iruvawe na pozitivnite listi na lekovi, pra{awe za koe i Todorov i Parnaxieva ostavile prostor za dopolnitelni analizi.

Poznava~ite komentiraat deka “delovnoto pojaduvawe” na Todorov so ~initelite na zdravstveniot sektor, se realiziral kako posledica na s$ po`e{kite izjavi koi,

kako {to velat, ministerot gi daval pred da izbroi do deset.

Iako pominaa samo tri meseci otkako zastana na ~elo na makedonskoto zdravstvo, Todorov stigna da gi obvini direktorite na klinikite deka rabotat neracionalno, lekarite gi nare~e mitaxii, a farmacevtite mafija koja }ari na smetka na zdravjeto na pacientite.

irektorkata na Akademijata za sudii i javni obviniteli, Aneta Arnaudovska, ostvari sredba so direktorot na kosovskiot Pravosuden institut, La Lavdim Krasni}i.

“P “Posetata e edna od aktivnostite {to intenzivno gi os ostvaruvame u{te od 2007 godina, a pointenzivno od 200 2009 godina koga potpi{avme memorandum za sorabotka me|u dvete {koli. Razmenivme iskustva vo pogled na pra{awata {to ni se osobeno va`ni, kako na~inot na organizirawe na po~etnata obuka za sudii i javni obviniteli, priemot na kandidatite, traeweto na obukata, na~inot na izbor na zavr{enite kandidati i intenzivirawe na sorabotkata vo odnos na pogolema razmena na predava~i i eksperti”, izjavi Arnaudovska.

Na sostanokot se diskutira{e i za prodlabo~uvawe na sorabotkata vo nasoka na unapreduvawe i nadgraduvawe na programite za po~etna i kontinuirana obuka, osobeno vo delot na tolkuvawe i primena na pravoto na EU.

AGIM ^EKU: NEPRAVDA E [TO MAKEDONIJA U[TE NE E DEL OD NATO

Z

aedni~ka cel na Makedonija i Kosovo, potenciraa makedonskiot minister za odbrana, Fatmir Besimi i ministerot na kosovskite bezbednosni sili, Agim ^eku, se evroatlantskite integracii, ~lenstvo vo EU i vo NATO. Vo ovoj kontekst, najavija izrabotka na zaedni~ki plan za rabota, koj bi trebalo da bide gotov do krajot na godinava.

“Sorabotkata }e se odviva vo nasoka na razmena na iskustva, pri {to postoi mo`nost Makedonija da go poddr`i Kosovo so obuki vo Voeno-medicinskiot centar, vo Regionalniot trening-centar za komunikacija, vo Voenata akademija i na poligonot Krivolak”, izjavi Besimi, dodavaj}i deka Makedonija }e dade poddr{ka za vklu~uvawe na Kosovo vo Jadranskata grupa - A5.

Spored kosovskiot minister, Makedonija i ARM gi imaat postignato site NATO-standardi potrebni za polnopravno ~lenstvo.

“Na Makedonija & se nanesuva politi~ka nepravda so toa {to s$ u{te ne e ~lenka na NATO”, izjavi ^eku, koj oceni deka zemjava e bezbedna od vlijanija povrzani so poslednite nastani vo severno Kosovo, za{to istite bile legitimno kontrolirani od KFOR.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

MODEN BIZNIS VO RAMKITE NA MODEN VIKEND SKOPJE

DOBRIOT IZGLED - VA@EN ZA USPEH VO BIZNISOT!

Makedonskite biznis-`eni vnimavaat na svojot izgled, a mese~nite tro{oci za nega i garderoba zavisat od visinata na nivnata plata. Re~isi site se ednoglasni deka dobriot izgled ne zna~i i skapa, dizajnirana obleka SILVANA @E@OVA

M

silvana@kapital.com.mk

anifestacij ata Moden vikend Skopje pokraj golemiot broj revii, organizira i pridru`ni nastani so koi ja zbogatuva ponudata za modni slu~uvawa vo gradot. Na ova izdanie, glavniot akcent be{e staven na ekskluzivniot proekt nare~en Moden biznis. Glavnata cel na proektot e da se vospostavi sorabotka me|u makedonskite modni dizjaneri i delovnite `eni. Del od poznatite makedonski modni kreatori dizajniraa za nekolku biznis-`eni vo zemjava. Nivnata sorabotka u{te edna{ ja potvrdi tesnata povrzanost me|u modata i biznisot.

Za izgledot na delovnite lu|e, kreatorot Nikola BuleskiBule sovetuva deka najva`no e garderobata da bide spored statusot, celta {to saka da se ostvari, da se odbere boja koja e soodvetna za sostanokot i rabotata so klienti, da se nosi obleka po merka i nikoga{ da ne se tro{at pari na K

O

M

E

R

skapi modni dodatoci. Spored Buleski, biznismenite treba barem 500 evra mese~no da tro{at na nov kostim.

“Skapite materijali koi se uvezuvaat od stranstvo ~inat me|u 50-70 evra za metro, pa eden kostim bi se dvi`el od 300-500 evra, no se raboti za ’tejlor mejd’ i ’kastm mejd’, kostim koj go dobivate po va{a merka.

Za lu|eto od delovnata sfera koi zarabotuvaat dovolno pari vo Makedonija ni{to ne zna~i da izdvojat i 2.000 evra za garderoba. Pritoa ne treba sekoga{ da se tr~a da se kupuvaat brendirani proizvodi”, veli Buleski za “Kapital”.

Toj ocenuva deka ne postojat istra`uvawa za toa kolku ~ini modniot biznis vo Makedonija, no spored negovite soznanija vo svetot taa brojka se dvi`i od 3 do 7 iljadi milijardi dolari.

Po~nuvaweto nova kolekcija kaj nas, nejzino isfrlawe na pazarot i promotivna kampawa ~inat 200.000 evra, suma koja retko koj dizajner mo`e da ja plati.

Makedonskite biznis-`eni tvrdat deka vnimavaat na svojot izgled, a mese~nite tro{oci za nega i garderoba gi opredeluvaat spored visinata na plataC

I

J

A

L

E

N

30

iljadi evra ~ine{e Modniot vikend vo Skopje

ta. Re~isi site se ednoglasni deka izgledot e mnogu va`en del od nivnata sekojdnevna rabota, koj zboruva za nivnata profesionalnost, serioznost i doverba koja treba da ja steknat kaj klientite.

Menaxerot za komunakcii vo EVN Makedonija, Len~e Karpuzovska, pak, smeta deka kako i vo sekoja prigoda od `ivotot, taka i vo biznisot oblekata e beleg. Taa veli deka ne saka da eksperimentira premnogu vo modata, tuku se obiduva da bide soodvetno oble~ena za prigodata.

“Nema pravilo za toa kolku `enata treba da izdvojuva od sopstvenata plata za da se neguva i oblekuva. Ako sakate poznati svetski brendovi, sigurno deka buxetot treba da e mnogu pogolem. No, sepak najmalku 30% od platata na `enata sekoga{ & odat za sopstveno razubavuvawe, odnosno za kupuvawe garderoba i za nega.

Percepcijata kaj drugite ja O

G

L

A

S

Deka biznisot i modata odat raka pod raka doka`uvaat i del od makedonskite delovni `eni. izgled ne ~ini sekoga{ mnogu.

Mese~no kupuvam sitni raboti, a na golem {oping odam dva do tri pati godi{no. Za kompletna nega na `ena potrebni se 250-300 evra”, veli Katerina Popovska, direktor za finansii i smetkovodstvo vo Kroacija osiguruvawe, `ivotno osiguruvawe.

Modniot vikend koj trae{e od 19 do 23 oktomvri organizatorite gi ~ine{e pove} e od 30.000 evra, a parite gi obezbedija preku sponzori koi pla}aa od 1.000 do 10.000 evra.

formirame nie samite, odnosno kako toa go prika`uvame i nosime”, izjavi Karpuzovska.

Del od delovnite `eni vo zemjava smetaat deka lu|eto gi cenat tie {to se doterani, bidej}i na toj na~in, vlevaat doverba i ostavaat vpe~atok na serioznost vo pristapot.

“Na{ata kompanija prodava `ivotno osiguruvawe, a za da se prodade takov proizvod vrabotenite treba da vlevaat doverba kaj idnite osigurenici.

Redovno gi sledam modnite svetski trendovi, no dobriot K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

Modnite brendovi u~estvoto na ovoj nastan gi ~ine{e 900 evra, {to vklu~uva cel paket uslugi.

“Rabotime so kompanii ~ij{to buxet go odobruva nivniot menaxment vo Evropa, a tie ve}e razbiraat {to zna~i organizacija na vakov nastan.

Vo Makedonija s$ u{te nema golemo razbirawe za vakvite nastani,” izjavi Sveta BogovaJovanovska, direktor na Moden vikend korporacija, koja vtora godina po red e organizator na Moden vikend Skopje.

O

G

L

A

S

Kompani / Pazari / Finansii

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

9

ITALIJANSKA INVESTICIJA VO PETROVEC

EURO ITALIJA VLO@UVA 10 MILIONI EVRA VO TRGOVSKI CENTAR

I

talijanskata grupacija Euro Italija po~na so izgradba na multifunkcionalen trgovski centar vo op{tina Petrovec. Na povr{ina od 10.000 metri kvadratni italijanskiot investitor treba da izgradi moderen kompleks na ~etri kata, vo koj }e investira okolu 10 milioni evra. Spored najavite, trgovskiot centar, koj

treba da bide gotov do krajot na 2012 godina, }e raspolaga so parking za 80 vozila. Investitorot najavi novi 100 rabotni mesta.

“Italijanskata investicija e zna~ajna za ponatamo{niot razvoj na op{tina Petrovec.

Pokraj 10 milioni evra {to }e bidat vlo`eni i 100 novi rabotni mesta, osobeno e zna~ajno {to }e se sozdadat mo`nosti za trgovija vo op{tinata, no i preduslovi za

razvoj na trgovski aktivnosti i razmena so gradot Skopje”, istakna vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski, na postavuvaweto na kamen-temelnikot vo petokot.

Spored nego, krajnata cel na napredokot zabele`an od strana na Duing biznis na Svetska banka, kade {to Makedonija e na najvisokite mesta vo Evropa vo sproveduvaweto reformi za vodewe biznis, K

ELEKTRONSKI ]E SE IZDAVAAT ODOBRENIJA ZA GRADBA

V

ladata najavuva, naskoro odobrenija za gradewe }e se izdavaat elektronski. Od Ministerstvoto za transport i vrski velat deka so ova grade`nite dozvoli }e mo`at da se dobivaat u{te pobrzo, a kontrolata vrz procesot }e bide pogolema.

“Celta na sistemot za elektronsko izdavawe na grade`ni odobrenija e da ovozmo`i sledewe na procesot za izdavawe odobrenija za gradba, kako na dr`avno, taka i na nivo na sekoja op{tina, preku upravuvawe so procesot, potrebnite ~ekori, dokumenti, prosleduvawe do nadle`nite institucii i sektori, so zapazuvawe na zakonskite rokovi i nadle`nosti. Procesot go opfa}a celiot ciklus od aplicirawe do izdavawe odobrenie za gradba”, velat od Ministerstvoto za transport i vrski.

Spored ministerot Mile Janakieski, prezemeni se krupni ~ekori kon reformirawe na grade`ni{tvoto.

“Osven {to imame poddr{ka od gra|anite vo sprovedenite anketi, kade {to 80% od niv go poddr`uvaat Zakonot za legalizacija na divogradbite, evidentna e i poddr{kata na biznis-sektorot.

Najvpe~atliv e skokot od 86 mesta nagore vo segmentot podobruvawe na postapkata za dobivawe grade`ni dozvoli na listata na top-reformatori na Svetska banka”, veli Janakieski.

SPOMEN-KU]ATA NA TO[E PROESKI VO SVETSKIOT ARHITEKTONSKI KREM

Spomen-ku}ata na To{e Proeski e na prvoto mesto na elektronskoto glasawe na World Architectural Festival (Svetskiot festival na arhitektura) vo kategorijata Open Bildings-People Choice Award vo konkurencija od 700 prijaveni u~esnici koj ovaa godina od 2-4 noemvri }e se odr`i vo Barselona, [panija.

Ova e prvo u~estvo na makedonski arhitekti na edna vakva manifestacija, bidej}i se raboti za najgolemata svetska izlo`ba i prezentacija na izvedeni objekti, idni proekti i strukturalni dizajni za slednata godina. Festivalot go sledat novinski agencii od nad 100 zemji vo svetot.

“O~ekuvam so poddr{ka na javnosta vo elektronskoto glasawe da ostaneme na vrvot na listata i da ja osvoime ovaa nagrada koja iako ne ja o~ekuvavme }e pretstavuva zna~aen trofej za makedonskata arhitektura so ogled na zna~eweto na festivalot” veli Dejan Sekulovski, eden od avtorite na spomendomot na Proeski vo Kru{evo.

Avtori na spomen-ku}ata na To{e Proeski se Dejan Sekulovski, Dejan Spasenovski i Ilija Bo`inovski, objekt koj go posetile pove}e od 110.000 lu|e za pomalku od edna godina.

O

M

E

ne e visokoto rangirawe na listite, tuku prisustvoto na {to pove}e nastani kako ovoj, koga se po~nuva nekoja investicija.

“Vladata ostanuva posvetena na reformite i na ponatamo{noto podobruvawe na biznis-klimata za privlekuvawe {to pove} e investicii, koi vo naredniot period treba da ovozmo`at pogolem ekonomski razvoj, namaluvawe na nevrabotenosta i zgolemuvawe na `ivotniot

R

C

I

J

A

L

E

N

standard na gra|anite”, istakna Pe{evski.

Alberto de Luka, eden od investitorite na trgovskiot centar, najavi oti dene{niot nastan e samo po~etok na planovite za investirawe {to gi ima grupacijata vo Makedonija.

“Veruvame vo Makedonija kako mlada dr`ava vo koja } e naideme na odli~en priem i od gra|anite”, izjavi De Luka.

O

G

L

A

S

Slednata investicija na Euro Italija, spored gradona~alnikot na Petrovec, Bor~e Mitevski, ve}e se oficijalizira.

Italijanskite investitori kupile parcela so povr{ina od 6.000 metri kvadratni vo Katlanovo, na koja }e gradat objekt so vkupna povr{ina od 27.000 metri kvadratni.

Izveduva~ na grade`nite raboti na multifunkcionalniot trgovski centar vo Petrovec e Niki gradba.

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

IAKO DUING BIZNIS VIDE NAPREDOK

STE^AI STARI EDNA DECENIJA SÉ U[TE STOJAT OTVORENI Iako spored listata na Duing biznis, vo delot za ste~aite Makedonija ima napredok za 61 mesto, brojot od re~isi 300 aktivni ste~i poka`uvaat deka zemjava ima u{te mnogu da raboti za re{avawe na ste~ajnite postapki

URBANA I SPORTSKA VERZIJA NA NOVATA BMW SERIJA 1

N

ovata linija avtomobili od BMW serija 1 ve}e e dostapna za makedonskite voza~i. Sportska i urbana verzija, so unikaten karakter. I dvata avtomobili imaat zaedni~ki elementi i vo dizajnot i vo tehnologijata, koi potsetuvaat na svojot prethodnik od BMW serija 1. Sportskiot model e dinami~en i mo}en, a urbaniot e eleganten i sofisticiran.

“BMW sekoga{ sozdava ne{to unikatno {to prethodno ne e napraveno i }e ovozmo`i u{te pogolemo zadovolstvo.

Tuka sme da go otkrieme toa i da go pretstavime na publikata”, izjavi generalniot direktor na Makkar, Miroslav Vrane{evi}.

Toj dodava deka makedonskite kupuva~i po~nale da se interesiraat za novata serija avtomobili i istaknuva deka BMW gi zadovoluva potrebite na biznis-klasata vo zemjava, za koi avtomobilot pretstavuva pred s$ potreba, a ne luksuz.

“Samoto toa {to BMW ve}e petta godina po red e najprodavano vozilo vo svetot ka`uva deka brendot gi sledi barawata na potencijalnite kupuva~i i gi zadovoluva vo isto vreme.

Veruvam deka i zaniteresiranosta na makedonskiot pazar }e bide golema”, dodava Vrane{evi}.

Modelite na BMW serija 1 prodol`uvaat da impresioniraat so svojata dinamika i lesnotija vo upravuvaweto vo koja bilo situacija. Od kompanijata velat deka ova se dol`i na pogonot na zadnite trkala, balansiranata raspredelba na te`inata i sofisticiraniot sistem na amortizacija.

“Eko-pro sistemot ovozmo`uva pomala potro{uva~ka, potoa start-stop sistemot, sistemot za startuvawe bez klu~, osumstepeniot avtomatski menuva~”, izjavi Vladimir Jovanovski, glaven menaxer za proda`ba.

Od Makkar vo ~etvrtokot gi pretstavija vozilata, crvenata boja rezervirana za neskrotliviot karakter na BMW Serija 1 Sport, a sinata boja za sofisticiraniot i smireniot karakter na BMW Serija 1 Urban.

STARTUVA[E PRVIOT ANDROID TRGOVSKI CENTAR NA SIVUS

M

akedonskata softerska kompanija Sivus ja objavi novata verzija na Soc.io Mall (http://soc.io), prviot Android trgovski centar vo svetot, so koj mo`e da se kupuvaat Android aplikacii, igri i e-knigi. Spored Nikola Georgiev, menaxer na Soc.io Mall, vo fokusot na trgovskiot centar sekoga{ se nao|a korisnikot na aplikacii i igri.

“Razvivme ednostavno, brzo i bezbedno mesto kade {to korisnikot }e kupuva Android sodr`ina, bez razlika dali kupuvaweto se odviva preku internet-stranicata ili preku mobilnata aplikacija na Soc.io Mall”, veli Georgiev.

So svojata najnova verzija Soc.io Mall na programerite im nudi za{tita na nivnite aplikacii i igri preku opcijata za licencirawe na sodr`inata koja ja razvivaat i nudat preku ovoj trgovski centar.

“Na{a cel e da sozdademe bezbeden i stabilen pazar, kade {to programerite }e gi prodavaat svoite aplikacii. Poradi toa, razvivme Licensing API, opcija so koja se za{tituva sodr`inata na programerite od neavtorizirano koristewe, odnosno samo korisnikot koj platil za konkretnata sodr`ina ima pravo na nejzino koristewe”, objasnuva Georgiev.

Osven opcijata za licencirawe aplikacii, Soc.io Mall na programerite im nudi mo`nost za proda`ba na svoite digitalni sodr`ini na globalen pazar, kako i najdobra podelba na prihod vo industrijata.

+

21.10.2011

раст

Макстил ТТК банка Македонијатурист Алкалоид RMDEN09

+0,91% +0,87% +0,34% +0.31% +0.07%

21.10.2011

ВВ Тиквеш ЗК Пелагонија Тетекс Тетово Стопанска банка Битола Гранит

-

пад

-11,76% -2,94% -2,38% -2,01% -0,96%

нова цена

145,67 1.160,00 2.609,90 4.052.29

87.25

нова цена

1.500,00 2.441,00 410,00 2.000,00 515,00

SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

B

lizu 300 firmi vo zemjava imaat otvoreni ste~ajni postapki od koi vo triesetina kompanii ste~ajot e otvoren u{te pred edna decenija, poka`uva listata na elektronskiot registar za ste~aj.

Ovoj podatok go demantira izve{tajot Duing biznis na Svetska banka koj konstatira{e deka ima napredok vo reformite i brzinata na re{avawe za ste~ajnite postapki. Iako zemjata naprednala za 61 mesto na listata za uspe{nost vo re{avawe na ste~ajni postapki, Svetska banka sepak potencira deka zaostanatite ste~ai koi{to se vle~at po sudovite pove}e od deset godini pretstavuvaat realen problem za dr`avata. Vo izve{tajot na Svetska banka se veli deka vakviot napredok najmnogu se dol`i na donesuvaweto na Zakonot za ste~aj vo 2006 godina, spored koj, vremetraeweto na ste~ajnite slu~ai se namalilo od 2,9 na 2 godini.

No, elektronskiot registar na aktivni ste~ai kako otvoreni i nezavr{eni ste~ai s$ u{te mo`e da se pro~itaat imiwata na klanicata Godel, fabrikata za avtobusi FAS 11 Oktomvri, kombinatite Jugohrom od Jegunovce i Zletovo od Probi{tip, trgovskite dru{tva Centro i Tipo, fabrikata za ~evli, ЧIK od Kumanovo, pe~atnicata Goce Del~ev, Suvenir od Samokov i

Alumina, kako i fabrikata za mebel Treska, otvoreni u{te vo dale~nata 2000 godina. Vo me|uvreme se donese mo`nost za elektronski ste~aj, objavena e crna lista so direktori koi namerno gi odnele firmite vo ste~aj, a se usvoi i zakon spored koj dokolku ste~ajniot upravnik ne ja zatvori postapkata za godina ipol }e dobie otkaz. Toa zna~i deka, iako regulativata postoi, procesot, realno nema napredok. Ekspertite se somnevaat deka ovie slu~ai }e dobijat razre{nica za brzo vreme.

INSTITUCIITE GI KO^AT STE^AJNITE POSTAPKI Vo izve{tajot Svetska banka potencira deka izmenite na Zakonot za ste~aj, spored koi, ste~ajnite upravnici treba da koristat elektronski sistem i da gi snimaat site fazi i dejstva vo tekot na ste~ajniot proces, }e ja zgolemi transparentnosta vo postapkata. No, iako zakonski postoi obvrska, osven osnovnite podatoci za kompanijata za koja e otvorena ste~ajnata postapka i za ste~ajniot upravnik, registarot ne ja poka`uva celokupnata dokumentacija za ste~ajnite postapki, za odr`ani sudski ro~i{ta, objaveni aukcii i sobrani pari od ste~ajnata masa, so {to pristapot do informacii koj e osobeno va`en za doveritelite, ne funkcionira vo celost. Edinstveni informacii koi{to povremeno gi objavuvaat nekoi od ste~ajnite upravnici se samo zaka`anite ro~i{ta.

Ekspertite problemot go lociraat vo nepostoeweto

STE^AJNI POSTAPKI SE RE[AVAAT SPORED TRI VA@E^KI ZAKONI ajstarite postapki, koi traat i podolgo od 10 godini, se vodat spored Zakonot za prisilno poramnuvawe, ste~aj i likvidacija od 1989 godina, i spored Zakonot za ste~aj od 1997 godina, dodeka ponovite se vodat spored Zakonot za ste~aj od 2006 godina. Vo Ministerstvoto za ekonomija smetaat deka ovoj problem ne mo`e da se re{i so sozdavawe na edinstven Zakon za ste~aj

N

na dokumentacija za sopstvenosta na imotot koj vleguva vo ste~ajnata masa, no i toa {to nema interes za kupuvawe na toj imot. Spored niv, golem ko~ni~ar na ste~ajnata postapka se i instituciite.

Ste~ajniot upravnik Vasil Markov, ~ie ime se pojavuva na nekolku postapki koi traat i po pove}e godini objasnuva deka vo mnogu slu~ai postapkite ne mo`at da zavr{at brzo poradi toa {to kako ko~ni~ari se javuvaat mnogu institucii, osobeno vo slu~aj so dol`ni~kodoveritelski odnosi.

“Koga }e po~ne procesot so tu`bi, ne zavisi nitu od sudijata nitu od ste~ajniot upravnik zatoa {to slu~ajot zaglavuva

vo parni~nite sudovi. E tamu postapkite traat mnogu. Nekoj tu`i za imot, nekoj podnesuva `albi, navistina se slo`eni postapkite. Ako ima golem broj doveriteli, dol`nici na dol`nikot i nere{eni imotno pravni odnosi toga{ nesomneno deka ste~ajot }e trae podolgo”, veli Markov.

Spored Zakonot za ste~aj, dokolku ste~ajniot upravnik a`urno ne vnesuva podatoci vo elektronskiot sistem na ste~ajni postapki, }e se soo~i so kazna od 1.000 do 3.000 evra ili }e bide trgnat od slu~ajot.

No, spored dosega{nite informacii, dosega nitu eden ste~aen upravnik ne dobil otkaz, nitu pak platil kazna.

петок- 21.10.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка

3м 2,20% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60% 2,40%

6м 2,70% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00% 2,70%

24м 3,80% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00% 4,35%

36м 4,10% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30% 5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Podatocite se od veb-stranite na bankite. „Kapital” ne snosi odgovornost dokolku tie ne se navreme a`urirani.

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5019 44,5440 70,2879 49,7508 43,8829 45,7297

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,37% 1,3% 0,24% 0,02000%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

3%

3м 1,59% 1,5% 0,41% 0,04%

6м 1,79% 1,7% 0,60% 0,09%

12м 2,12% 2,1% 0,91% 0,31%

2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

YTD

ЗА ДЕН

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

Илирика Југоисточна Европа

25.736.055,66

-5,78%

-19,22%

-23,31%

-15,80%

-23,73% 20.10.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.310.018,98

-4,77%

-15,79%

-19,81%

-17,91%

-22,92% 20.10.2011

Иново Статус Акции

15.023.240,67

-1,76%

-7,10%

-6,41%

-1,04%

-3,72% 20.10.2011

КД БРИК

36.711.699,79

-4,26%

-12,96%

-16,57%

-13,63%

-17,51% 20.10.2011

КД Нова ЕУ

19.959.242,49

-3,44%

-19,01%

-25,42%

-22,85%

-25,61% 20.10.2011

КБ Публикум - Балансиран

23.127.759,68

-2,55%

-12,05%

-13,30%

-11,64%

-12,60% 20.10.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.372.465,56

-0,72%

-0,16%

1,03%

0,00%

0,00% 20.10.2011

КБ Публикум Паричен

54.272.512,74

0,26%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00% 20.10.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

SITE POSLEDICI OD BLOKADITE I KRIZATA VO GRCIJA

MAKEDONIJA NE GI KORISTI PARITE ZA OBNOVLIVI IZVORI

OD MAKEDONIJA PREKU BUGARIJA DO IZVOZ VO GRCIJA?!

M

spasevska@kapital.com.mk

Z

PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

a da go re{i problemot so naplata so partnerite od Grcija, kade {to gi izvezuva svoite proizvodi, gevgeliskata fabrika za cevki Konti-hidroplast otvorila pretstavni{tvo vo Bugarija.

Makedonskite kompanii koi rabotat so firmi od Grcija, poradi haosot vo koj e zemjata vo poslednite tri godini, nao|aat razni na~ini za da si gi zemat parite. Krizata vo zemjata, koja e pred bankrot, ja ote`nuva naplatata, a ~estite blokadi na gr~kata granica i {trajkovite na Solunskoto pristani{te dopolnitelno im ja ote`nuvaat rabotata na makedonskite firmi.

Bugarija denovive, dodeka traeja {trajkovite na gr~kite carinici, stana i alternativa za makedonskite transporteri koi stignuvaat do Solunskoto pristani{te preku bugarskogr~kata granica. Informaciite od teren poka`uvaat zgolemuvawe od 20% na prometot na makedonsko-bugarskata granica kaj Novo Selo.

“Na toj na~in nemame problem ni so naplata, ni so garancii, ni so blokadi na granica. Imavme problemi so isporakata vo Grcija ve}

e dolgo vreme i toa n$ natera da otvorime firma vo Bugarija. Sega sorabotuvame so bugarskata banka UBB. Ovaa banka ni ja garantira isplatata vo Grcija i ni dava garancii”, veli Bojan Spanakov, komercijalen direktor vo Konti-hidroplast.

Veli deka na toj na~in negovata firma e pokonkurentna na gr~kiot pazar.

“Bidej}i za uvoz od Makedonija gr~kite kompanii pla}aat DDV, a pri uvoz od Bugarija, koja e del od Evropskata unija, ne se pla}a DDV, sfativme deka taka sme mnogu pokonkurentni”, veli Spanakov.

Spored nego, vo momentot nemaa problem so naplata od gr~kite kompanii bidej}i vo kriza e javniot sektor, a ne privatniot.

“Zasegnatite imaat pari. Ne se tolku pogodeni od krizata.

Imame dobri dogovori i obezbedeno bankarski garancii.

Zatoa zasega ne se javila pre~ka. Kako }e se odvivaat rabotite ponatamu i kolku }e n$ pogodi krizata zavisi od dogovorot koj }e go postigne EU za krizata vo Grcija i vo evrozonata”, veli toj.

I vo makedonskite banki velat deka nivni klienti ne se po`alile na problemi so naplata od Grcija.

Najgolem problem na kompaniite, sepak, se ~estite blokadi na gr~kata granica i na Solunskoto pristani{te.

Vrabotenite vo pristani{teto

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.147,26 МБИД 2.246,57 ОМБ 117,50

-0,04% 0,00% +0,03%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.541,78

+0,32% +0,46%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.891,52

+2,17%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 744,21

-0,24%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

akedonija e bogata so obnovlivi izvori na energija, no s$ u{te nedovolno gi koristi sredstvata od EU-fondovite za ovaa namena, smeta Anton Florian Bari{i}, ekspert od konsultantskata ku}a Hronos vo Hrvatska. Pri~inata ja gleda vo nedostigot od znaewe kaj kompaniite za mo`nostite za prijavuvawe i razvoj na vakvite tehnologii.

“Tie baraat dobro educiran kadar, koj e podgotven da odgovori na predizvicite za voveduvawe i razvoj na vakov vid tehnologii”, istaknuva Bari{i}.

Spored nego, Makedonija ima potencijal za koristewe na sonceto kako izvor na energija, izgradba na veternici i za odgleduvawe kulturi za dobivawe biogorivo.

“Vo Makedonija postojat {est do devet mesta koi se identifikuvani kako dobri lokacii za izgradba na veternici. Veruvam deka so dopolnitelni istra`uvawa ovoj broj bi se zgolemil. Za celiot region, idninata le`i vo iskoristuvawe na veterot i sonceto kako obnovlivi izvori na energija”, veli Bari{i}.

Toj uka`uva deka nitu edna zemja od Zapaden Balkan ne mo`e da se pofali so golemi rezultati. Makedonija лани ne prijavila nitu eden proekt.

NOVIOT TABLET SAMSUNG GALAXY TAB VO VIP

V

ip operatorot go donese noviot tablet Samsung Galaxy Tab 10.1 3G. Tabletot e dostapen za makedonskite korisnici vo proda`nite mesta na Vip operator so Vip 3G Tablet tarifite i toa so Vip 3G Tablet so 6 GB za 9.999 denari, Vip 3G Tablet 3GB za 14.999 denari i Vip 3G Tablet 1GB za 19.999 denari.

Kako {to informiraat od operatorot, dopolnitelna prednost za novite korisnici na Vip 3G Tablet tarifite e toa {to site koi od denes do krajot na godinata }e se pretplatat za edna od trite Vip 3G Tablet tarifi }e dobijat tri mese~ni pretplati besplatno.

“ZELENATA” INDUSTRIJA NOSI POGOLEM PROFIT

N

a vtoriot den od konferencijata Majkrosoft Vizija 9 be{e pretstaven noviot koncept Green IT koj ovozmo`uva da se namali potro{uva~kata na elektri~na energija, da se za{tedi energijata, kako i da se namali emisijata na jagleroden dioksid.

“IT-tehnologiite se klu~na alatka koja mo`e da pomogne vo spravuvawe so ekolo{kite predizvici so koi se soo~uva svetot denes”, veli Rej Pinto, menaxer za odnosi so Vladi na Majkrosoft, za Evropa, Bliskiot Istok i Afrika.

Visokotehnolo{kite re{enija koi doa|aat od informati~kokomunikaciskata industrija im ovozmo`uvaat na kompaniite da ja zgolemat efikansnosta preku za{teda na energijata.

Pinto smeta deka kompaniite ne treba da frlaat zaludno pari na neefikasni objekti i stari praktiki vo IT-oddelite.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok- 21.10.2011

МБИД

ОМБ

0,00%

3.000

2.600

2.200

NASDAQ 2.598,62

2.000

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

-0,21%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 54.010,00

-1,74%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.453,72

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.709,94

+0,29%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 18.025,70

-0,70%

-0,89%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0,02%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.792,73

SOFIX 343,52

+0,22%

+0,46%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 630,40

ATHEX 773,23

-0,27% +6,05%

Витал

1.700,00 Галеника

-11,99%

6.252,00 Јамница

390,00

Развојна банк

1.650,00 Имунолошки з

120,00

-23,01%

236,00

Интереуропа Електроелеме

47,01

Привредна ба

+16,16%

1.041,00

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

87.12$/барел BRENT

110.74$/барел

Соларис

+2,09% -5,71%

-15,68%

Телеком Слов

+0,72%

Словенијалес

-11,05%

63,15

-21,65%

33,00

ПРИРОДЕН ГАС

3.60/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

305

-0,91% +0,63%

ЗЛАТО 1644.30$/унца СРЕБРО 31.29$/унца БАКАР 7.084,50

МЕТАЛИ

+1,95% +3,32% +2,3%

НИКЕЛ 18.727,50 АЛУМИНИУМ

2.105,00 ЧЕЛИК 530.00$/унца

+2,8% -1,2% /

+14,27%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+1,76%

+1,22% +0,89%

+4,10%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

34,00

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Диоки

+0,24%

SASX 10 912,93

Главен индекс на Белградската берза

38.100,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.785,60

ИНДЕКСИ РЕГИОН

BELEX15 548,48

Главен индекс на Љубљанската берза

+1,28%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11

2.800

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,04%

na princip na avans.

“Jas rabotam po principot plati, pa nosi. Ne dostavuvam stoka dokolu prethodno ne e platen 30%-50% avans za zdelkata. Taka rabotat i Grcite.

Zo{to i nie da ne rabotime taka? Za sorabotkata so Grcija ne sum koristel bankarski garancii, no toa go pravam za biznisot vo Slovenija i vo Holandija”, veli sopstvenikot Boban Todorovski.

Od Stopanskata komora na Makedonija ne znaat kako im odi naplatata na firmite koi rabotat so Grcija.

3.200

2.400

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.678,89

i brodskiot transport vo Grcija najavija deka i deneska }e {trajkuvaat.

“Bidej}i se blokirani grani~nite premini, nemame pristap do Solunskoto pristani{te i stokata ne mo`e da stigne do fabrikata. Imame nenavremena isporaka, a so toa se zgolemuvaat tro{ocite i isporakata na gotovite proizvodi do krajnite kupuva~i”, veli Spanakov.

Kumanovskata firma Stilkon, koja proizveduva ~eli~ni profili, poradi krizata i vidot na proizvodite raboti

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+1.70%

N

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.136,37

ov bran zatvorawe tekstilni fabriki vo Bitola i vo Gevgelija koi se so gr~ki kapital. Pred dve nedeli se zatvoreni nekolku fabriki vo Gevgelija.

“Imaat problemi so naplatata od partnerite i realizirawe na obvrskite i zatoa gi zatvoraat pogonite. Si go povlekoa proizvodstvoto vo Grcija. S$ u{te nemame konkreten podatok za kolkav broj tekstilni fabriki stanuva zbor, no otkako po~na krizata, mnogu stavija klu~ na pogonite”, veli Sa{o Despotovski od Zdru`enieto za tekstilna industrija i trgovija pri SKM.

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.215,39

3.000

foto: FILIP POPOVSKI

Makedonskite kompanii koi rabotat so firmi od Grcija baraat razni na~ini da si gi naplatat zdelkite i da gi izbegnat zgolemenite tro{oci. Alternativa baraat vo Bugarija, preku koja tranzitiraat transporterite, a po~nuva da se koristi i za sigurna naplata. I toa ne e dovolno za EU da ja natera Grcija da gi trgne blokadite za kompaniite da mo`at da rabotat normalno ALEKSANDRA SPASEVSKA

11

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

+1,72% ПЧЕНИЦА 631.00$/бушел +1,90% КАФЕ 2.36 $/бушел +1,94%

ПЧЕНКА 649.00$/бушел

+0,23% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1230.00$/бушел -0,08%

КАКАО 2568.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

CELONEDELNA DE[AVANKA

Vra}aweto

vo forma }e potrae mnogu podolgo od o~ekuvanoto i toa gi pla{i site.

Krizata i pri~inite se potceneti i toa denes e jasno. Kompleksnosta koja ja bara re{avaweto na problemot uslovi i po sostanokot vo nedelata da nema celosen plan. Za nego }e se pri~eka do sledniot samit na 26 oktomvri

B

aksuzniot 13-ti po red evropski Samit za upravuvawe so nastanatata kriza ne gi potvrdi o~ekuvawata. Kuriozitet sam po sebe e faktot {to Evropskite lideri krizata ja re{avaat vo kontinuitet ve}e 21 mesec.

Neodlu~nosta se vide i vo ovaa prigoda. Samitot gi definira{e planovite za pomo{ na bankite, no ja otfrli mo`nosta za poddr{ka na ECB i zgolemuvaweto na t.n. Fond za spas. So drugi zborovi, komercijalnite banki }e se saniraat vo delot za lo{ite plasmani vo problemati~nite zemji od EU-zonata. Toa }e bide hirur{ki poteg na EU koja mnogu ograni~eno }e deluva vo saniraweto na deficitite i dolgovite na poedine~nite zemji koi ja imaat brendiranata “Gr~ka kriza”. Od Papandreu slu{navme deka ova ne bilo gr~ka kriza, ova bilo evropska kriza.

Pri~inata verojatno ja nao|a vo faktot {to prvata o{tra reakcija na dr`avite od EU ne be{e kon Grcija, tuku kon italijanskiot premier Berluskoni. Od nego se pobara namaluvawe na dolgot, so cel da se kvalifikuva za

evropskite fondovi za pomo{ i da gi spre~i {pekulaciite.

Odedna{ vo fokusot na rabotite se nao|a Italija, koja so svojot dolg od 2 trilioni evra e treta dr`ava vo svetot po zadol`enost, po Japonija i SAD. Ottuka ne za~uduva {to Berluskoni ima{e bliski edukativni sredbi so Rompuj, pa so Baroso, slede{e Merkel i Sarkozi na kraj. Redenkata mo`e i da prodol`i, no Berluskoni e iskuliran do maksimum. Znae deka od druga strana italijanskata ekonomija e pregolema za da se ostavi sama na sebe da gi re{ava problemite.

Evropskata centralna banka, koja po~na so kupuvawe italijanski obvrznici pred dva meseci, }e prodol`i so intervencijata. No, Italija e odli~na lekcija za evropskoto (ne)edinstvo, spored koe se veruva vo kapacitetot na dr`avata, no se somneva vo sposobnosta na vladata.

Mo`ete samo da zamislite kako deluva vo kontekst na 2 triliona evra dolg na dr`avata, paketot na reformi so za{tedi od 54 milijardi koj go donese italijanskata vlada za 2013 godina.

Li~no mislam deka porakata na EU-liderite ne e naso~ena samo kon Italija. VospitK

O

M

E

R

C

I

J

A

upla{en i bara, sigurnost i golema zarabotuva~ka.

Vtoroto go ima barem na hartija, a za prvoto treba da se potrudat vode~kite EU-ekonomii so merkite.

Ova e klu~ot na re{enieto.

Taa magi~na granica e 60% u~estvo na privatnite investitori i tie treba da go namalat dolgot na podnoslivi 110% od BDP do 2020 godina. Na toj na~in Italija, [panija i vo krajna linija EU }e ja izbegnat recesijata od po{iroki razmeri.

Sanacijata na finansiskiot sistem }e odi sistemski i paralelno. Taa }e opfa}a targeti koi mora prvo da gi ostvarat bankite, pa potoa dr`avite. Vo slu~aj ovie merki i napori na nivo na dr`ava da ne vrodat so pozna~ajni rezultati, vladite }e mo`at da smetaat na 440 milijardi evra od t.n. Evropski finansiski Fond za stabilnost (EFSF). Dokolku i ovie sredstva se nedovolni toga{ vo kombinacija vleguva i t.n. Evropski mehanizam za stabilizacija so celi 500 milijardi evra. Trikot e vo toa {to ovie pari }e mora da se kanaliziraat vo sistemot preku bankite, a ne direktno preku dr`avnite buxeti.

Uslovite za koristewe }e

na berzite koi nikako da go postignat dnoto. Ne pomagaat nitu signalite koi minatata nedela gi prati Obama i {efovite na vladite na EU so cel da gi smirat globalnite pazari. Vra}aweto vo forma }e potrae mnogu podolgo od o~ekuvanoto i toa gi pla{i site. Krizata i pri~inite se potceneti i toa denes e jasno.

Kompleksnosta koja ja bara re{avaweto na problemot uslovi i po sostanokot vo nedelata da nema celosen plan. Za nego }e se pri~eka do sledniot samit na 26 oktomvri. Dotoga{, ministrite za finansii se ostaveni da gi ispeglaat razlikite. [to }e vklu~uva noviot paketmerki? Najprvin, }e se intervenira mnogu ograni~eno.

Akcijata vo delot na Grcija }e vklu~uva otpis na del od dolgovite. Dilemata e koj }e ja pokrie zagubata od zamenata na starite so novi obvrznici po cena od 50% od prethodnata nominala?

Scenarioto zastana na 21% zaguba. Povrzana so prvata merka i problemot e vtorata merka, koja zna~i direktna sanacija na evropskite banki.

Edna cel e sosema jasna.

Re{avaweto na problemot bara pogolemo vklu~uvawe na privatniot sektor. Toj e

nata merka mi li~i nekako na narodnata “ti velam }erko, seti se snao”. Italija e pregolem zalak i zatoa se tolerira bavnoto re{avawe na problemite. Grcija go nema toj luksuz i vo momentot e ostavena da se “pe~e” na jaka temperatura, vo izoliran sad, za da ne gi zafati drugite zemji od evrozonata.

Dopolnitelen problem e revizijata na nezavisen revizor koja konstatira{e deka Grcija odi kon polo{o i deka potrebata za oficijalna pomo{ e daleku pogolema otkolku {to inicijalno se pretpostavuva{e. Frapantno deluva podatokot deka poradi odlo`uvawe na merkite i kratewata na buxetot, od juli do denes finansiskite potrebi na Grcija porasnale za celi 20 milijardi evra.

Domino efektot e prisuten i logikata e mnogu jasna. Od oktomvri 2009 godina, celi 256 milijardi evra od ECB nameneti za Grcija, Irska i Portugalija, ne uspeaja da go zaprat branot na krizata koja ja potrese i Francija ovoj mesec. Osven namaleniot krediten rejting, koj go dobivaat dr`avite i doma{nite banki od agencijata Standard i Purs, vo pra{awe e i stabilnosta na evroto i padot L

E

N

O

G

L

A

DD-r -r RUBIN ZARESKI

KKonsultant onsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

bidat “nevozmo`na misija”.

Vakviot konsenzus mora{e da se slu~i otkako razgovorite dojdoa vo }orsokak.

Francija se povle~e so barawata, a Germanija uspea da gi odblokira pregovorite na sredinata od {estdnevniot maraton na ministrite za finansii na EU. Glavnoto nedorazbirawe be{e okolu baraweto na Francija EFSF da dobie licenca kako i sekoja banka i da mo`e da se zadol`uva kaj ECB. Ova bi zna~elo EFSF da pozajmuva neograni~eni sredstva na pazarot spored potrebite za sanacija na dr`avite.

Predlogot normalno be{e odbien i od strana na ECB. Ne pomina ni nivniot obid EFSF da garantira za proda`bata na dr`avnite obvrznici, kako na~in da si go re{at visokiot deficit i dolg. Ne treba da se bide mnogu analiti~en za da se konstatira deka ova bi zna~elo samoubistvo na evroto. Sledi dolga i iscrpuva~ka nedela. Za site.

S

Vladata na Republika Makedonija Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj vo sorabotka so Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo – Telo za upravuvawe so IPARD na 25.10.2011 godina objavuvaat

JAVEN POVIK br.03/2011

za dostavuvawe na barawa za koristewe na sredstva od IPARD programata 2007-2013 Vrz osnova na ~len 7 stav 1 alineja 9 od Zakonot za osnovawe na Agencija za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj („Slu`ben vesnik na Republika Makedonija” br. 72/2007, 05/2009) i soglasno Programata za koristewe na sredstvata od Instrumentot za pretpristapna pomo{ za ruralen razvoj na Evropskata Unija (IPARD) za period 2007-2013 godina („Slu`ben vesnik na Republika Makedonija” br. 83/2009), se objavuva Javen povik za dostavuvawe na barawa za koristewe na sredstva od IPARD programata 2007-2013 za slednive merki: - Merka 101 - Investicii na zemjodelskite stopanstva so cel nivno prestruktuirawe i nadgradba za dostignuvawe na standardite na Evropskata Unija kade {to prifatlivi proekti se onie ~ij vkupen iznos na prifatlivi tro{oci e od minimum 5.000 evra, (307.530,50 denari vo denarska protivvrednost) i maksimum 400.000 evra (24.602.440,00 denari vo denarska protivvrednost), - Merka 103 - Investicii za prerabotka i marketing na zemjodelskite i ribnite proizvodi so nivno prestruktuirawe i nadgradba za dostignuvawe na standardite na Evropskata Unija kade {to prifatlivi proekti se onie ~ii vkupen iznos na prifatlivi tro{oci e od 15.000 evra (922.591,50 denari vo denarska protivvrednost) i maksimum 800.000 evra, (49.204.880,00 denari vo denarska protivvrednost) so isklu~ok na investicii za vospostavuvawe na klani~ni kapaciteti za `ivina kade {to prifatlivi proekti se onie ~ii vkupen iznos na prifatlivi tro{oci mo`e da dostigne maksimum 3.000.000 evra (184.518.300,00 denari vo denarska protivvrednost), i - Merka 302 - Diverzifikacija i razvoj na ruralnite ekonomski aktivnosti kade {to prifatlivi proekti se onie ~ii vkupen iznos na prifatlivi tro{oci e minimum 5.000 evra (307.530,50 denari vo denarska protivvrednost) i 200.000 evra (12.301.220,00 denari vo denarska protivvrednost).

Za merka 101 i merka 103 barawa mo`e da dostavuvaat fizi~ki i pravni lica za investicii locirani na teritorijata na Republika Makedonija, dodeka za merka 302 barawa mo`e da dostavuvaat fizi~ki i pravni lica za investicii koi se nao|aat vo ruralni sredini.

Finansiskata poddr{ka za ovoj Javen povik e sostavena od 75% sredstva obezbedeni od pettata komponenta na Instrumentot za pretpristapna pomo{ za ruralen razvoj na Evropskata Unija (IPARD) soglasno Pove}egodi{nata Finansiska Spogodba 2007-2011 i 25% sredstva obezbedeni od Buxetot na Republika Makedonija.

Potrebnata dokumentacija za podgotovka i podnesuvawe na barawa, vklu~itelno i Upatstvata za korisnicite na sredstva od IPARD Programata 2007-2013 mo`e da se prevzemat na slednata veb-adresa: www.ipardpa.gov.mk, kako i li~no vo priemnicata na Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj i vo najbliskite regionalni centri ili rabotni edinici na Agencijata za pottiknuvawe na razvoj vo zemjodelstvoto sekoj raboten den od 8:30 do 16:30 ~asot.

Barawa za koristewe na sredstva od IPARD Programata 2007-2013 so utvrdenata potrebna dokumentacija se dostavuvaat zadol`itelno vo zatvoren plik so naznaka na prednata strana na plikot vo gorniot lev agol “NE OTVARAJ” za Javen povik IPARD broj 03/2011 i nazna~uvawe na {ifrata na merkata za koja se podnesuva baraweto. Baraweto mo`e da se dostavi po po{ta na adresa: “Agencija za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj”,bul. 3-ta Makedonska brigada bb, (zgr. Makedonija Tabak blok C), 1000 Skopje kako prepora~ana pratka ili li~no vo pisarnicata na Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj, sekoj raboten den od denot na objavuvaweto na ovoj Javen povik zaklu~no so denot na datata na krajniot rok za podnesuvawe na barawa. Napomena: Baraweto za koristewe na sredstva od IPARD Programata 2007-2013 i dostavenata pridru`na dokumentacija NE SE VRA]AAT. Zaradi izvr{uvaweto na kontrolata na teren potrebno e baratelot kaj sebe da zadr`i kopii od celokupnata dokumentacija dostavena do Agencijata.

Krajniot rok za podnesuvawe na barawata e 09.1 2.2011 godina.

Kontakt za podetalni informacii: tel: 02 3097-460 faks: 02 3097-454 e-mail: ipardpa.info@ipardpa.gov.mk

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

13

TE[KI PREDIZVICI NA SAMITOT VO BRISEL

EVROPSKITE LIDERI GI ODLO@IJA KLU^NITE ODLUKI

Liderite na zemjite-~lenki na EU vo Brisel diskutiraa okolu na~inite za izlez od finansiskata kriza, no si zaminaa re~isi bez konkretni rezultati, najavuvaj}i deka s$ }e bide poznato po vtoriot samit zaka`an za utre i podobro upravuvawe i pogolema integracija na zemjite od evrozonata.

Liderite na EU-27 zaednio so {eficata na Me|unarodniot monetaren fond (MMF), Kristin Lagard, go pozdravija “dobriot napredok” postignat na nedelniot samit.

Francuskiot pretsedatel, pak, Nikola Sarkozi, i germanskata kancelarka, Angela Merkel, gi nadminaa me|usebnite razliki, izjavuvaj}i pred kamerite deka e postignat “{irok dogovor” za klu~nata to~ka, zajaknuvaweto na fondot za spas na zemjite-~lenki. Liderite bea zagri`eni deka prethodno dogovorenite 440 milijardi evra vo fondot nema da bidat dovolni, ako krizata se pro{iri i na pogolemite ekonomii, kako Italija, pa odlu~ija da ja zgolemat negovata vrednost.

Spored liderite na evrozonata, do sreda treba da se definiraat detalite okolu dve predlo`eni re{enija.

Prvoto e fondot da im gi garantira vlogovite na site doveriteli, {to }e zna~i i obid da se vrati doverbata na investitorite koi ne sakaat da kupuvaat dr`avni obvrznici na dr`avite vo kriza. Vtorata opcija e da se kreira vtor fond, vo koj bi se slevale parite od

VASE CELESKA

I

celeska@kapital.com.mk

ako evropskite lideri na Samitot vo Brisel vo nedelata se soglasija deka treba da donesat novi celi i strategii za re{avawe na dol`ni~kata kriza, konkretni re{enija ne donesoa. Gi odlo`ija za utre{niot nov samit.

“Ve~erva gi dogovorivme celite na strategijata. Za tri dena }e sleduvaat i zaklu~ocite. Vo me|uvreme sleduva tehni~ka rabota na razli~ni nivoa, vklu~uvaj} i i sostanok na ministrite za finansii”, izjavi pretsedatelot na Evropskiot sovet (ES), Herman van Rompuj, vo nedelata, po zavr{uvaweto na sredbata na liderite od 17-te zemji-~lenki na evrozonata.

Toj soop{ti deka celosnata strategija vklu~uva pet podra~ja - osiguruvawe na odr`livi javni finansii i pottiknuvawe na ekonomskiot rast, trajno re{enie za Grcija, jaknewe na evropskiot fond za finansiska stabilnost za da se spre~i ponatamo{no {irewe na krizata, vra}awe na doverbata vo bankarskiot sektor K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

1.000 milijardi evra mo`e da dositigne krizniot fond na EU

neevropskite dr`avi, kako Kina, na primer, predlog koj ima mnogu protivnici vo samata Unija.

Van Rompuj oceni deka e mo`no da se iskombiniraat dvata modeli. Na ovoj na~in, liderite na Unijata se nadevaat deka fondot }e dostigne i do edna iljada milijardi evra.

Obidot na ~lenkite na evrozonata da vovedat potesna sorabotka me|u zemjite koi go koristat evroto naide na `estok otpor me|u 10te dr`avi koi se nadvor od nea. Velika Britanija ostro protestira{e protiv odlukata na sostanokot vo sreda da prisustvuvaat samo ~lenkite na evrozonata, koi se najpogodeni od krizata.

Premierot Dejvid Kameron insistira{e deka e nedozvolivo 17 zemji da nosat odluki koi ja poga|aat celata Unija, pa solomonskoto re{enie e vo sreda da se odr`i u{te eden kus samit na liderite na site zemji-~lenki.

O

G

L

A

S

Evropskite lideri so pote{kotii na patot za izlez od krizata 72 ^ASA ZA SPAS NA GRCIJA S$ poizvesno e deka gr~kata drama se pretvora vo gr~ka tragedija. Iako nema detali, o~igledno e deka evropskite lideri se dogovorile da otpi{at okolu 50% od gr~kiot dolg, a vo isto vreme da se napravi i dokapitalizacija na bankite za da mo`at da gi izdr`at zagubite od gr~kata kriza. Procenkite velat deka vo evropskite banki koi }e otpi{uvaat gr~ki dolg }e bidat injektirani okolu 100 milijardi evra. Evropskite lideri na samitot se dogovorija na K

O

M

E

R

STUB: MINISTRITE ZA FINANSII SE NESPOSOBNI DA NAJDAT RE[ENIE! reme e da im se ka`e na ministrite za finansii deka se nesposobni da najdat re{enie za krizata,- izjavi Aleksandar Stub, minister za nadvore{na trgovija i evropski pra{awa na Finska.

“Koordinacijata na ekonomskata politika e nedovolna i imame potreba za ekonomska unija”, naglasi toj.

V

Grcija da & gi isplatat osumte milijardi evra od poslednata tran{a od fondot za spas, do sredinata na noemvri so koi ovaa zemja }e mo`e da startuva so vra}awe na dolgot od prethodnite tran{i. Kako C

I

J

A

L

E

N

{to soop{ti pretsedatelot na Evropskata komisija (EK), @ose Manuel Baroso, sega se o~ekuva odlu~uva~ka posvetenost od strana na gr~kata vlast za sproveduvawe na merkite za {tedewe.

O

G

L

A

S

Svet / Biznis / Politika

14

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

SVET

0-24

...KRAJ NA NASILSTVOTO

...PONUDA KOJA NE SE ODBIVA

...PROTESTI

ETA prekinuva so terorot!

Otvorena vrata za pregovori

Nezadovolstvo vo Crna Gora

so nasilstvoto.

nemilosrdni napadi.

terijalna polo`ba.

va dena po zavr{uvaweto na me|unarodnata mirovna konmerikanskiot sekretar, Hilari Klinton, gi povika Talio Crna Gora minatata nedela se odr`aa posebni {trajkovi D ferencija vo San Sebastijan, baskiskata separatisti~ko- Abancite na pregovori so koi bi zavr{ila vojnata vo Vna studentite, na ste~ajcite i na vrabotenite vo sudskata teroristi~ka organizacija soop{ti deka po 43 godini prestanuva Avganistan ili vo sprotivno, bi se soo~ile so neprekinati i aministracija so barawa za podobruvawe na nivnata ma-

NOVA ERA ZA LIBIJA

[TO PO SMRTTA NA GADAFI?!

Pra{aweto koe se postavuva e {to }e se slu~i sledno so Libija? Svetskite lideri se svesni deka blagodarenie na bogatite zalihi na surova nafta, Libija e atraktivna zemja za investirawe, a istovremeno se vbrojuva me|u najbogatite zemji vo severna Afrika

S

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

mrtta na dolgogo-di{niot libiski lider, polkovnikot Moamer el Gadafi, za mnogumina be{e o~ekuvana, bidej}i toj se zakolna deka nema da propadne bez borba, gnevno odbivaj}i gi molbite da dade ostavka ili barem da ja otstapi vlasta. Sega Libija ne samo {to mora da se oslobodi od nasilstvoto so koe se soo~uva{e izminatata godina, tuku }e treba i da zakrepne, pred s$ politi~ki i ekonomski.

Smrtta na Gadafi predizvika zadovolstvo ne samo kaj mnogu Libijci, tuku i kaj mnogu svetski dr`avnici. Tie apeliraa do Libijcite da se obedinat vo gradeweto na novata idnina. Pra{aweto koe se postavuva vo momentov e {to }e se slu~i sledno so Libija?

Osven toa {to prioritet pretstavuva voveduvaweto na demokratskite procesi, svetskite lideri vedna{ ja zdogledaa mo`nosta da interveniraat, imaj}i na um deka od izgradbata na novata dr`ava mo`e da se profitira.

Golemata ekonomska slika za Libija u{te minatiot mesec ja vidoa francuskiot pretsedatel i britanskiot premier, Nikola

Sarkozi i Dejvid Kameron, a toa go iska`aa i preku nivnata poseta vo zemjata. Svetskite lideri se svesni deka blagodarenie na bogatite zalihi na surova nafta, Libija e atraktivna zemja za investirawe, a istovremeno se vbrojuva me|u najbogatite zemji vo severna Afrika.

Multinacionalnite kompanii ovaa mo`nost ja vidoa u{te odamna, pa taka, duri i vo naj`estokite bitki tie ispratija svoi pretstavnici da napravat zdelki so Nacionalniot preoden sovet.

I pokraj toa {to se soo~uva so vlo{ena ekonomska sostojba vo zemjite od evrozonata, Evropskata unija vedna{ ja zabele`a mo`nosta koja se nudi vo Libija.

Pretsedatelot na Evropskata komisija (EK), @ose Manuel Baroso, istakna deka Libija sega mo`e da otvori nova stranica vo svojata istorija i da po~ne da ja gradi novata demokratska i ekonomska idnina.

Vo soop{tenieto se veli deka EK e podgotvena povtorno da se koncentrira na programata vredna 60 milioni evra za potrebite na novata vlast vo zemjata, nameneta pred s$ za vospostavuvawe na demokratskite procesi i ekonomskiot razvoj na

60

milioni evra zasega vredi programata na EU za pomo{ na Libija

zemjata.

Istovremeno, EU e podgotvena da gi prodol`i pregovorite za sorabotka so novata libiska vlast, koi mo`e da poslu`at kako temel za politi~ka, ekonomska, socijalna i kulturna sorabotka.

POVIK ZA POMIRUVAWE NA LIBIJCITE I NOV PO^ETOK “Iako ova zna~i kraj na eden period, isto taka pretstavuva po~etok na nov, mnogu te`ok period za Nacionalniot preoden sovet”, veli Didrik Vand-

val, ekspert za Libija na amerikanskiot kolex Dartmut (Dartmouth College) za Rojters.

“Vreme e za napredok na novata vlada. Ova pretstavuva mo`nost”, naglasuva toj.

Sozdavaweto konsenzus me|u raskaranite frakcii se poka`a kako te{ka zada~a, a sega koga go nema Gadafi ima u{te pomali {ansi za obedinuvawe na liberalite, islamistite, industrijalcite i plemenskite i regionalnite grupi koi gi so~inuvaa neprijatelite

na Gadafi. Obnovuvaweto na ekonomijata, koja prethodno be{e vo poln rast, mo`ebi e najgolemiot predizvik na novata vlast.

“Ovaa zemja nikoga{ ne bila vistinski obedineta”, veli Vandvol.

“Nikoga{ nemala vistinski nacionalen identitet. Ova e kraj na eden dramati~en period za Libija, kraj na eden neverojaten i re~isi ekstravaganten eksperiment vo upravuvaweto na zemjata. Sega Libija se soo~uva so novi prediz-

vici.”

Po vesta za smrtta na Gadafi, svetskite lideri se oglasija so nade` za uspe{en nov po~etok za Libija.

“Ovoj den stava to~ka na re`imot na Gadafi, ova e va`en den za Libijcite”, izjavi germanskiot kancelar, Angela Merkel.

Generalniot sekretar na ON, Ban Ki-mun pak, po smrtta na Gadafi gi povika Libijcite na pomiruvawe. “Sega e vreme Libijcite da se obedinat. Libija mo`e da ja ostvari `elbata za dobra idnina samo preku nacionalno edinstvo i pomiruvawe”, re~e toj.

I amerikanskiot pretsedatel, Barak Obama, istakna deka libiskiot narod sega ima mo`nost da ja zeme sudbinata vo sopstveni race.

“So smrtta na Moamer Gadafi zavr{uva dolgiot i bolen period za narodot na Libija”, izjavi amerikanskiot pretsedatel vo Belata ku}a, najavuvaj}i deka misijata na NATO vo Libija naskoro }e zavr{i.

KAPITAL / 25.10.2011 / VTORNIK

Feqton

15

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka r so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne j propu{tajte ja r u j never neverojatnata everojat r rojatnata jjatnat nata nat a prik prikazna r za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo vo za `iv `i `ivotot ivot ottot pr protka pro protkaen r tka tkaen en so nevi neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

T [TO O K E V O ^ 1: GLAVEA[E PREMNOGU ZNA

DA SE TRO[I PO RUSKI

V~udoneviduva~koto tro{ewe na Rusite ne se bazira samo na edna surova materijalisti~ka `elba za luksuzna stoka. Toa isto taka poteknuva od eden fatalisti~ki mentalen sklop i od generalno pesimisti~kiot pristap kon `ivotot, bidej}i so vekovi ruskiot narod stradal od ogromni li{uvawa, siroma{tija, glad i od brutalna represija

P

rocesot na zaveduvawe uspea.

Zaedno so superbogatite od drugi dr`avi, Rusite se slevaa vo Britanija. Kako {to magazinot “Forbs” go opi{a toa vo 2006 godina: “London ja privlekuva elitata na bogatite i uspe{nite od celiot svet.

Gradot mo`e slobodno da pretendira za edna titula bez da bide osporen od nikogo: toj e magnet za svetskite milijarderi”. [tom }e se najdea ovde, novozbogatenite Rusi ne se sramea od na~inot na tro{ewe na kapitalot. Brzo stanaa zavisnici od visokiot britanski stil na `iveewe. Vo London, na primer, istorijata, kulturata i tro{eweto pari ~esto se zdru`uvaat vo klasi~ni britanski brendovi koi izgleda imaat osobena privle~nost. Kolku pove}e se tradicionalni, tolku pove}e se primamlivi: kupuvawe vo Fortnam i Mejson, vo Burberi, kupuvawe {i{e “porto” od 900 vo vinarskata vizba Beri bros end Rad na Sent Xejms, ~aj vo Klerixis i ve~era vo Ruls. Rusite isto taka se oddadoa na dve drugi britanski institucii - Sotebi i Kristi, dve vode~ki londonski aukciski ku}i. Ovde vo momentot na kuluminacijata na podemot na umetnosta od sredinata na prvata decenija na XXI vek mo`ea da se vidat kako gi naddavaat kolekcionerite i vode~kite me|unarodni trgovci za dela na francuskite impresionisti i sovremenite britanski umetnici.

No, v~udoneviduva~koto tro{ewe na Rusite ne se bazira samo na edna surova materijalisti~ka `elba za luksuzna stoka. Toa isto taka poteknuva od eden fatalisti~ki mentalen sklop i od generalno pesimisti~kiot pristap kon `ivotot. So vekovi ruskiot narod stradal od ogromni li{uvawa, siroma{tija, glad i od brutalna represija. Okolu 20 milioni Rusi umrele vo tekot na Stalinoviot re`im, a u{te 1,1 milion is~eznale samo vo tekot na opsadata na Stalingrad vo 1942-1943 godina. Duri i po padot na sovetskata

M

ark Holingsvort e istra`uva~ki novinar i avtor na pove}e knigi, vklu~itelno i studijata za MI5, britanskata Slu`ba za bezbednost. Negovite novinarski tekstovi se objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua napraveni so nego, se znae deka toj ne saka mnogu da zboruva javno, niti pak e qubitel na {oping. rugiot avtor, Stjuart Lensli e novinar i ekonomski konsultant koj `ivee ju`en London. Me|udrugoto toj e dobitnik na nekolku nagradi kako televiziski i radio producent, me|u koi e i nagradata na Wujor{kiot televiziski i filmski festival. Vo negovata kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija do Ju`na Afrika.

D

imperija milioni prodol`uvaat da `iveat vo sostojba na postojana nesigurnost i zagri`enost, u{te pove}e zasileni od surovata zimska klima, ekonomskata nestabilnost i od korumpiranoto vladeewe na pravoto. Duri i novite milijarderi i nivnite semejstva veruvaat deka s$ mo`e da zagubat naredniot den. Edna omilena ruska pogovorka veli: “Nikoga{ ne veli im nikoga{ na siroma{tijata i na zatvorot. I dvete mo`e da ti se slu~at utre”. Ete zo{to tie tro{at pari. No, isto taka veruvaat i vo edna druga ruska izreka: “Toa {to ne raste i ne se pro{iruva, }e se potro{i, a potoa i }e izumre”.

Za Rusite pripadnici na ma{kiot pol zavisnosta od tro{ewe se manifestira so kupuvawe jahti, mlazni avioni i avtomobili. Vo 2007 godina okolu 40% od “mercedesite” na saemot za avtomobili na firmata Mercedes-Benc, odr`an vo centralen London, bea prodadeni na Rusi.

Rusite & donesoa i dobri vremiwa na britanskata privatna avionska industrija {to be{e vo povoj i im pomognaa na britanskite doma{ni pretpriema~i, kako {to se mladite tajkuni za nedvi`nosti, bra}ata Kendi (Cands and Cands), da stanat multimilioneri re~isi preku no}.

Za Rusinkite luksuznite londonski prodavnici stanaa magnet za ovaa revolucija na rubqata, a stokovnata ku}a Herods im stana omilena. Mnogu ruski soprugi, a verojatno i nivite }erki bez somnevawe bi sakale nivnite ma`i da im ja kupat.

Ima edna angedota koja ruskite emigranti sakaat da ja raska`uvaat. Imeno, na smrtna postela eden bogat Rusin ja povikal `ena si da sedne pokraj nego. “Olga, se kolne{ li deka koga }e umram }e stori{ ne{to za mene? Veti mi deka }e me pogreba{ vo Herods”. [okirana, rasplakanata `ena go moli povtorno da razmisli za `elbata, velej}i deka toj e dovolno bogat da si izgradi mavzolej vo Moskva. “Ne, ne, ne...”, ja prekinuva toj, “zarem ne sfa}a{, dokolku bidam pogreban vo Herods, barem }e znam deka }e mi doa|a{ edna{ nedelno”. Vedna{ po Herods, samo malku pogore po ulicata e Harvi Nikols, stokovnata ku}a za bogati kade {to za vreme na kuluminacijata na londonskiot bum vo prodavnicite na pettiot kat imaa vraboteno {est asistenti {to zboruvaat ruski.

Za specijalen skapocen nakit soprugite i qubovnicite na oligarsite bi se preselile poblisku do Vestend. Re~isi sekoja prodavnica vo ulicata Old bond po~na da vrabotuva prodava~i {to zboruvaat ruski, dodeka vrvnite juveliri kako Espri i Teo Fenel go pripi{uvaat zgolemuvaweto na nivite profiti od krajot na 90-tite godini od XX vek na nivnata s$ pogolema baza na ruski klienti i na nivniot vkus za skapi unikatni dizajnerski par~iwa nakit.

Ruskite soprugi voop{to ne se dvoumea da kupat ~anta od krokodilska ko`a vredna

dijamantski prsten od 90.000 funti.

5.000 funti i dijamants za slatki i za “Tie se kako deca vo prodavnica p eden od vrabotenite. bonboni”, zabele`a ed voza~i gi vozea do Otkako pretpladne li~nite li prodavnici, soprugite i }erkite nivnite omileni proda odea na ru~ek vo Roka Ro vo ^erolet strit, ~ajxilnica i restoran vo ruski stil, vo Trojka vo Primors hil ili vo rrestoran na Harvi Nikols na pettiot kat. Nivnite Nivnit sopruzi gi pretpo~itaa barovite na hotelite Dor~ester i Lensboro, osobeno Le Gavro{ i Kiprijani vo kvartot na drugata polovina Mejfer. Duri i patuvaweto patuva od zemjinata topka za niv ne be{e problem.

Edno den vo ve~ernite ~asovi Roman Abramovi~ bil vo Baku, Azerbejxan, i mu rekol na svojot pomo{nik deka saka su{i za ve~era. Pomo{nikot pora~al su{i po cena od 1.200 od restoranot Ubon vo kanarskoto pristani{te, restoran-sestra na Nobu, moderen japonski restoran na Park lejn. Potoa, ribata so limuzina bila odnesena do aerodromot Luton i so privaten avion, koj preletal 3.000 milji, mu bila servirana na Abramovi~ vo Azerbejxan. Spored presmetaniot tro{ok od 40.000, vo istorijata toa mora da se rangira kako najskapo jadewe {to se iznelo od restoran.

ZAD ZAVESATA Zad blesokot, glamurot i bogatstvoto le`i drugata strana na ruskata invazija. Nivnoto pristignuvawe, mo`ebi, go transformira London finansiski, ama isto taka go pretvori britanskiot glaven grad vo mra~na pretstra`a na Moskva. Iako na tajkunite im aplaudiraat onie od Siti, proizvoditelite na luksuzna stoka i magnatite so nedvi`nosti, tie te{ko deka pretstavuvaat edna harmoni~na zaednica. Zad masovnoto ar~ewe pari le`i eden pozlokoben svet na ogor~eni li~ni smrtni neprijatelstva.

Mnogumina od Rusite vodat vojna me|usebe, kako i protiv ruskata dr`ava. Kako rezultat na toa, porane{ni prijateli i delovni partneri stanuvaat zakolnati javni neprijateli.

Vo pra{awe e sopstvenosta na aktiva vredna milijardi funti. “Tie se nemilosrdni”, veli eden koj ima redovni delovni zdelki so najbogatite Rusi. “Nivniot zbor ne vredi ni{to. ]e ve izmamat samo ako im se dade mo`nost za takvo ne{to. Toa e zakon na xunglata. Mnogumina od niv im dol`at kup pari na drugi”.

Nivnoto prisustvo, spored toa, vo Britanija isto taka donese nekolku najnemili elementi na ruskata dr`ava. “Kako {to pristignuvaat oligarsite, taka vedna{ gi sledat i intrigi.

Zatoa tie prezemaat tolku razraboteni i skapi bezbednosni merki”, objasni drug biznismen.

Politi~kite i delovnite ubistveni bitki {to se vodat za kontrola na prostranite nacionalni izvori na nafta, gas i na rudno bogatstvo porano bea ograni~eni samo vo Rusija. Postepeno, sepak, tie ogor~eni zaedni~ki i li~ni vojni se preleaja vo Britanija. Izvesno vreme tie se odvivaa nezabele`ano, barem od pe~atot i od javnosta, no ne i od bezbednosnite slu`bi. Ve}e vo dekemvri 2006 godina, tokmu otkako Aleksandar Litvinenko, porane{niot slu`benik na ruskata dr`avna bezbednost, stana disident i dolgo, bolno i javno umira{e vo edna londonska bolnica kako posledica od truewe so polonium210, implikaciite od britanskoto dodvoruvawe

8

LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi obj a v i l a B o` i n P a v l o v s k i , M a tej a M a tevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, R a d o v a n P a v l o v s k i , To m e A r s o v s k i . . .

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

kon ruskite milijarderi i disidenti stana sosema o~igledno. Britanskata Vlada si gi saka{e nivnite pari, no samo dodeka tie gi ~uvaa svoite ogor~eni bitki vo ramkite na nivnite vnatre{ni granici. Ubistvoto na Litvinenko ja demaskira slabosta na ovaa strategija na benigna tolerantnost.

Kako {to re~e eden Rusin, koj li~no znae nekolkumina oligarsi, “Britanskata Vlada mo`ebi ne se gri`i za toa kako ovie momci gi zarabotile parite ili {to s$ ne organizirale pred da gi vnesat svoite dubiozni aktivi vo Britanija.

No, ne mo`eme da gi imame dvete ne{ta. Ne mo`eme da im dozvolime da vlezat vnatre i da o~ekuvame deka ilegalnite elementi }e zaprat pred da stignat do Angliskiot Kanal”.

Profesorot Robert Servis od kolexot Antoni od Oksford, vode~ki ekspert za ruskata istorija vo zemjava, se soglasuva: “Britanskata Vlada sorabotuva so Siti na London vo nudeweto zasolni{te za biznismeni od Rusija koi treba da go iznesat svojot kapital. Mnogu povnimatelnite Wujork i [tutgart ne uspeaja da se natprevaruvaat vo trkata za ruskiot kapital. Britanija postavuva samo nekolku pra{awa za potekloto na novoto rusko bogatstvo. Kako posledica na toa, plateni ubijci prodol`uvaat da pristignuvaat na na{ite bregovi za da gi ras~istat smetkite so nasilni sredstva”.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: PO^NUVA VTOROTO POGLAVJE, KOE ]E NÉ VNESE VO KLUBOT NA RUSKITE MILIJARDERI

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

AD SOVREMEN DOM-PRILEP SO SEDI[TE NA UL.ALEKSANDAR MAKEDONSKI-BB -PRILEP SO EMBS 4117379, SOPSTVENIK NA NEDVI@EN IMOT-DELOVEN PROSTOR KOJ SE NAO\A VO BITOLA NA UL.BORIS KIDRIЧ BR.5 ZAVEDEN KAKO: - KP BR.11453 -SO VKUPNA POVR[INA OD 349 M2 VO IMOTEN LIST BROJ 36044 ZA KO BITOLA 3 SO NOTARSKI AKT -DOGOVOR ZA ZALOG - HIPOTEKA (SO SVOJSTVO NA IZVR[NA ISPRAVA) ODU BR.653/11 OD 13.10.2011 GOD. NA NOTAROT VERA KARAMANDI-BITOLA, E ZASNOVAN ZALOG (HIPOTEKA) OD VTOR RED, VO KORIST NA ZALO@NIOT DOVERITEL KAPITAL BANKA AD SKOPJE SO SEDI[TE NA UL.“MO[A PIJADE”-BR.4 SKOPJE, SO EMBS 5111056, PO DOGOVOR ZA RAMKOVEN LIMIT BR.RL 24/11 OD 12.10.2011 GOD. PRILEP 22.10.2011 GOD.

AD SOVREMEN DOM-PRILEP SL. ADMINISTRACIJA

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

РАБОТИЛНИЦА

ДЕФИНИРАЈТЕ ИЗВОЗНА СТРАТЕГИЈА И СТЕКНЕТЕ НОВИ АЛАТКИ ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ИЗВОЗОТ!

27-28 Октомври 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

УНИКАТНО, ОРИГИНАЛНО! За прв пат во Македонија извозните компании и оние кои тоа сакаат да станат и да освојат нови пазари имаат единствена можност со искусни и докажани консултантни два дена да изработат извозна стратегија за своите компании! Наместо искуството на успешни извозни компании, овојпат case stydy на работилницата ќе биде токму Вашата компанија!

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Како да направите анализа на можните извозни пазари, реално да лоцирате каде се наоѓате и да дефинирате каде сакате да бидете во иднина? Кои пазари се полесни а кои потешки за освојување? Кои се сите неопходни елементи кои треба да ги содржи една извозна стратегија? Како да го спроведете акциониот план кој ќе ве доведе до целта- поголем извоз? Алатки за зголемување на извозот: cold calling, посета на саеми, продажен состанок, генерирање нови контакти!

ПО ДВА ДЕНА РАБОТА ЌЕ СИ ЗАМИНЕТЕ СО:

готова и разработена извозна стратегија сет алатки кои можат веднаш да се спроведат во пракса дефинирани решенија и одговори на сите проблеми и дилеми поврзани со извозот поддршка при имплементација на дефинираните активности од предавачите-консултанти! Контакт со компании кои се соочуваат со исти или слични дилеми и развојни цели Богата литература и корисни материјали на тема извоз и освојување нови пазари

ПРЕДАВАЧИ ПЕТАР ЛАЗАРОВ

Macedonia Export, kompanija specijalizirana za promocija i trgovija so makedonski proizvodi na me|unaroden i lokalen pazar, koja nudi konsultantski uslugi za marketing, proda`ba i izvoz.

КАЛИН БАБУШКУ

Macedonia Export

КРУМ ЕФРЕМОВ

direktor na Direktoratot za ekonomska diplomatija vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti

РАБОТИЛНИЦАТА Е ПРЕПОРАЧЛИВА ЗА:

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за извоз и нови пазари

Проектот Kapital Аcademy... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

23 NOEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

NOVI FINANSISKI PROIZVODI VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE: KARTI^NI USLUGI I USLUGI NA BANKOMAT E-BANKARSTVO NOVITETI NOVI KREDITI I DEPOZITI NOVI OSIGURITELNI I LIZING PONUDI OTKUP NA POBARUVAWA

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111