398-01.11.2011

vtornik. 1 noemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.150,53 МБИД 2.230,01

ОМБ 117,87

-0,63% +0,10% +0,28%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,51 43,44 69,94

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

KATANEC NA SEKOJ TRET DU]AN VO SKOPJE STRANA 4-5 45

L A D N SKA MAKEDONIJA

ANTIKORUPCISKA BARA CRNI PARI KAJ SDSM HRVATSKA DR@AVATA GI ^E[LA SMETKITE NA VLADEJA^KATA HDZ

STRANA 7

STRANA 14

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 16 NOEMVRI

vtornik. 1 noemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

0,63%

МБИ10

vtornik - 1. noemvri. 2011 | broj 398 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.800

BANKITE VO GRCIJA MORA DA SOBERAT 22 MILIJARDI EVRA ZA DOKAPITALIZACIJA

]E SE PRODAVAAT GR^KITE BANKI NA BALKANOT?!

STRANA 2-3

2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

MBI 10 e sostaven odd 10 naj najlikvidni j akcii c na kompanii kotirani r na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Drasti~no povisoki kazni za neizdavawe fiskalni smetki STRANA 10

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

KADE SE VRTAT MILIJARDITE? MILIJARD DITE? STRANA 12

VOVEDNIK KATERINA SINADINOVSKA

Lesi se vrati doma

STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 01 NOEMVRI 2011

LESI SE VRATI DOMA

L

Liderot na SDSM, Branko Crvenkovski, uspea da napravi dva potezi od izborite do denes. Edniot - koga izleze no}ta po glasaweto za da ka`e deka porazot e uspeh i deka doprva po~nuvala negovata bitka so premierot Nikola Gruevski, so {to prakti~no pora~a deka i pokraj site o~ekuvawa, toj nema da go sledi primerot na prethodnicite Radmila [e}erinska i Vlado Bu~kovski i da si zamine od liderskata fotelja, otkako ne ja osvoi vlasta.

Vtoriot poteg go vidovme vikendot, koga SDSM obelodeni deka Crvenkovski gi pokanil starite kadri (i del od osnova~ite) da se vratat vo partijata i da pomognat vo nejzinata konsolidacija i urivaweto na “re`imot” na VMRO–DPMNE. Pa se sobraa na isto mesto stari i mladi, iskusni i novi, bajpasirani i aktivni.

Miroslav Gr~ev, Sofija Todorova, Ilinka Mitreva, Taki Fiti, Nikola Poposki – se “vra}aat” doma. Velat, nivnata obvrska kon dr`avata vo ovie te{ki momenti bila da pomognat preku u~estvo vo partiskite soveti koi se promoviraa.

Sekoj vo svojata oblast }e pridonesuval so preporaki do rakovodstvoto za idnite na~ini na dejstvuvawe. Od aktuelnata potpretsedatelska trojka vedna{ se vpu{tija vo demanti deka so ovoj poteg ne sakaat da smirat strasti (oti del od vratenite bea i zabele`itelno bu~ni vo svoite kritiki za na~inot na koj Crvenkovski ja vodi partijata) i da pratat javna poraka deka zad kulisite s$ e vo red. Tvrdat deka se rabotelo za del od strategijata za celosno obedinuvawe vo borbata protiv vlasta.

Andrej Petrov, pak, obajsni deka pokanata za vra}awe ne e pratena do site, oti del

od osnova~ite vo izminatiot period gi zloupotrebuvale mediumite, svoeto vlijanie i bekgraund. Bu~kovski i \orgi Spasov verojatno treba{e da se pronajdat.

Toa {to od dvata potezi ostana nejasno e poentata!

Logikata na koe bilo rabotewe nalaga vo nedostig od rezultati da se bara odgovornost! Logikata na ferplej nalaga taa odgovornost da izvira od vrvot. Ostana nejasno kako Crvenkovski i pokraj celata predizborna retorika deka ovie izbori e finalnata presmetka me|u nego i Gruevski, odlu~i da ne se povle~e od svojata fotelja. No, toa {to e u{te ponejasno e donesuvaweto na negovite sopartijci.

Ako toj im se obra}a so porakata sledete me ili smenete me, nesfatlivo e tie slepo da go sledat, da go reizberat na kongresot vo Bitola so samo {est glasa protiv, a vo me|uvreme istite onie koi tamu zemaa zbor deka samo so nego na ~elo SDSM }e ima idnina, da dr`at brifinzi kako u~estvoto na Crvenkovski vo kampawata & gi pomatilo smetkite na [e}erinska.

Zo{to nikoj nema hrabrost ideite za vnatre{ni reformi da gi “plesne” na sostanok na partiskite organi?

Pa potoa koga po vesnici zboruvaat za deficitot na vnatre{na demokratija da gi lin~uvaat neistomislenicite?

Vpe~atokot e deka taa partija e izgubena vo prostorot bez ideja kako i kade se dvi`i. So potegot na “rehabilitacija” na stariot kadar izleguva deka se izgubeni i vo vremeto. Baraat odgovornost od VMRO-DPMNE! Baraat re{enija od Vladata! Kritikuvaat deka Gruevski ostanal nem za klu~ni dr`avni pra{awa! Istite tie koi da ne sednea vo prateni~kite klupi mo`ebi nema{e da imaat poim {to so sebe!

Zatoa {to so dr`avata sekako ne znaat. Vidovme li kontraproekt na vladinite 24/7 prikazni? Edna ideja za razvoj na zemjata? Eden predlog za re{enie na nekoj

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

krupen problem? Ne. A kade e Crvenkovski vo celata prikazna? Se javi li toj so komentar za propa|aweto na popisot? Go izanalizira li Izve{tajot na EU? Go zdobole li pridavkata makedonski? Ka`a li zbor za novite milioni so koi Vladata ja zadol`i dr`avata? Ne! Lakonski gi ostavi negovite pratenici i zamenici da komentiraat. Poteg {to ne se opravduva. Ako glavnata teza im e deka vo Makedonija nikoga{ ne bilo polo{o, krajno neseriozno e toj kako lider na opozicijata za {to saka da veruva deka e, da go nema!

Partijata e za~maena vo sopstvenata nemo} pred ma{inerijata na vlasta.

Vo SDSM nema kadar! Toj {to go ima, pak, se poka`a nekadaren. Da imaa kadar, }e napravea dosega Vlada vo senka, namesto da zamajuvaat so vakvite soveti za koi se nema eden argument da se o~ekuva deka }e profunkcioniraat. Kade se novite lica? Kade se vetuvawata deka SDSM so zgolemen broj pratenici vo Sobranieto }e demonstrira silna opozicija?

Na gra|anite apsolutno ne im e va`no koj }e bide liderot na SDSM. Nitu dali taa pratija }e se reformira, obedini, zasili ili raspadne. Makedonija bez SDSM i toa kako }e mo`e – dr`avata bez opozicija ne!

Ako {esta godina SDSM ne uspea samata da se pridvi`i od mesto, zo{to nekoj bi im poveruval deka }e mo`at da ja pridvi`at zemjata?

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

10,2%

I

znesuva nevrabotenosta vo evrozonata vo septemvri.

Brojkata go dostigna istoriskiot maksimum, a nevrabotenosta vo celata Evropska unija e zgolemena na 9,7%, vo sporedba so 9,6% prethodniot mesec, poka`uvaat podatocite na Evrostat. Zemjite so najgolemo zgolemuvawe na godi{no nivo se Grcija od 12,6% na 17,6% me|u juli 2010 i juli 2011 godina, [panija od 20% na 22,6% i Kipar od 6% na 7,8%. Najgolemo godi{no namaluvawe e zabele`ano vo Estonija, Litvanija i Letonija.

Vo Romanija nivoto na nevrabotenost vo septemvri iznesuva 7,5%, a vo Bugarija 11,9%.

BANKITE VO GRCIJA MORA DA SOBERAT 22 M

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

]E SE PRODAVAAT BANKI NA BALKA Gr~kite banki za osum meseci treba da najdat 22 milijardi evra za da gi pokrijat zagubite poradi toa {to }e otpi{at 50% od dolgovite na Grcija. Mora da poka`at patriotizam, no i strategija za da ne propadnat. Mediumite vo Grcija komentiraat deka ova }e gi natera gr~kite banki da prodavaat filijali na Balkanot za da obezbedat pari za dokapitalizacija i da izbegnat nacionalizacija. Dali i koi banki }e odat na proda`ba? Vo Makedonija so gr~ki kapital se Stopanska banka, koja e del od Nacionalnata banka na Grcija, i Alfa banka.

U~estvoto na ovie dve banki vo vkupnata aktiva na makedonskiot bankarski sistem e 24,3% SPASIJKA JOVANOVA

jovanova@kapital.com.mk

BIQANA ZDRAVKOVSKA STOJ^EVSKA

D

zdravkovska@kapital.com.mk

D o juni 2012 godina gr~kite banki treba da najdat 22 milijardi evra za da gi pokrijat zagubite poradi toa {to }e otpi{at 50% od dolgovite na dr`avata. Vedna{ otkako se donese ovaa odluka na Samitot vo Brisel mediumite vo Grcija objavija deka gr~kite banki }e prodavaat filijali na Balkanot za da obezbedat pari za dokapitalizacija i za da ja izbegnat mo`nata nacionalizacija koja pred nekolku dena ja najavi i premierot Jorgos Papandreu. Gr~kite banki se prisutni vo site balkanski zemji so pove}e od dve banki i pretstavuvaat silna poddr{ka na nad 10 iljadi gr~ki firmi koi rabotat vo regionot.

Vo Makedonija vo gr~ka sopstvenost se Stopanska banka Skopje, koja e del od Nacionalnata banka na Grcija (NBG), i Alfa banka, del od atinskata Alpha Bank. U~estvoto na ovie dve banki vo vkupnata aktiva na makedonskiot bankarski sistem e 24,3%.

Od Narodnata banka na Makedonija ne o~ekuvaat direktno ktno vlijanie na dol`ni~kata kata kriza vo evrozonata vrz makedonskite banki vo gr~ka r~ka sopstvenost, pred s$ poradi radi toa {to i dvete imaat visoka soka stapka na adekvatnost na kapitalot i dobra likvidnost, nost, pa eventualno vlo{uvawe awe na situacijata vo mati~nite nite banki ne bi go vlo{ilo ilo nivnoto rabotewe.

“Makedonskite banki se potpiraat vrz depozitite kako ako dominanten izvor na fiinansirawe na svoite aktivnosti. Tie sredstva se plasirani vo doma{nata nata ekonomija. Sredstvata od stranskite banki se vo forma orma na kapital i subordinirani rani dolgoro~ni krediti koii ne mo`e da se povle~at. Makeakedonskite banki ne mo`ee da imaat plasmani kaj nivnite nite stranski akcioneri pove}e ve}e od 10% od svojot kapital.. Vo momentov nivnata izlo`enost e mnogu poniska i od toj dozvolen limit. Istovremeno, makedonskite banki imaat dva pati povisoka kapitaliziranost od propi{anata i najvisoka likvidnost vo poslednite deset godini. Zatoa, smetam deka bankarskiot sistem e dobro podgotven za eventualna kriza vo evrozonata i ne o~ekuvam pozna~itelen odliv na finansiski sredstva kon stranstvo”, veli Dimitar Bogov, guverner na Narodnata banka na Makedonija.

Vo soglasnost so Zakonot za banki, Stopanska i Alfa banka se posebni pravni lica registrirani vo Makedonija, ~ija izlo`enost kon akcionerite so kvalifikuvano u~estvo vo bankata i so niv povrzani lica ne smee da nadmine 10% od sredstvata na bankata.

GR^KI BANKI VO 16 ZEMJI ekoi banki ve}e objavija deka }e mora da go namalat me|unarodnoto prisustvo ili svojot udel vo stranski banki so cel go obezbedat potrebniot kapital, javi gr~kata novinska agencija ANA. Gr~kite banki se osobeno aktivni vo regionot na Jugoisto~na Evropa i go zgolemija svoeto prisustvo vo poslednite tri godini. Spored izve{taj na Gr~kata asocijacija na banki, gr~kite banki imaat aktivnosti vo 16 zemji preku 48 filijali i podru`nici.

N

So toa e ograni~ena opasnosta od odlevawe likvidni sredstva nadvor od zemjata. zemja a Nacionalnata banka na Grcija (NBG) poseduva 73,04% od kapitalot na Stopanska banka Skopje. Stopanska e najgolema banka vo Makedonija spored kapitalot i vtora po golemina spored vkupnata aktiva, a ima i ogromno u~estvo od nad 40% vo vkupnite depoziti i okolu 30% vo vkupnite odobreni krediti vo Makedonija. Na krajot od 2010 godina Stopanska banka ima{e aktiva od 1,1 milijardi evra, kapital od 135 milioni evra i profit od 13 milioni evra, a bankata ima i okolu 70 filijali niz zemjava.

So ogled na odli~noto pazarno u~estvo, dobrata kapitaliziranost i visokata profitabilnost, gr~kata NBG bi mo`ela lesno da najde kupuva~ za Stopanska banka.

Alfa banka, koja sega stanuva del od grupacijata Alpha Bank/ Eurobank EFG, e relativno mala banka, desetta spored goleminata na aktivata, koja vo 2010 godina iznesuva{e 118 milioni evra i kapital od 13 milioni evra, a bankata lani rabotela so ogromna zaguba od duri 9,7 milioni evra.

Podatocite upatuvaat na

Navigator

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK VLOG VO VRABOTENITE - VLOG VO IDNINATA!

VLATKO ^INGOVSKI lektrani na Makedonija voveduvaat SAP sistem, so {to menaxmentot poka`a deka i dr`avna kompanija mo`e i treba da investira vo podobro i poefikasno rabotewe

E

GOCE SMILEVSKI tkrovenie {to doa|a od Makedonija”, vaka italijanskite vesnici go ocenija avtorot na romanot “Sestrata na Zigmund Frojd”, koj stana hit vo Italija

O

MILE JANAKIESKI e znae{e {to da odgovori ministerot za transport na pra{awata od premierot, zatoa {to i nema {to da ka`e – site proekti mu se odlagaat i propa|aat

N

BLAGICA NOVKOVSKA kandalite okolu popisot ne zavr{uvaat so negovoto propa|awe, tuku prodol`uvaat so seriozni finansiski implikacii, kako {to se honorarite na popi{uva~ite

S

MILIJARDI EVRA ZA DOKAPITALIZACIJA

T GR^KITE ANOT?!

KOLKU PARI IM TREBAAT NA GR^KITE BANKI? 1. Nacionalna banka na Grcija - 3,5 MILIJARDI EVRA 2. AlfaEurobank - 2,7 MILIJARDI EVRA 3. Pireus bank - 1,9 MILIJARDI EVRA RA 4. Agricultural bank - 1,8 MILIJARDI EVRA 5. [tedna banka - 1,5 MILIJARDI EVRA 6. Bankata na Kipar - 500 MILIONI EVRA 7. Marfin banka - 600 MILIONI EVRA

KADE IMA GR^KI BANKI? K Makedonija M

• Stopanska banka Skopje, NBG Alfa banka, AlfaEurobank •A U~estvoto na ovie dve banki vo vkupnata aktiva na makedonskiot bankarski sistem e 24,3%. Stopanska e najgolema banka vo Makedonija spored kapitalot i vtora po golemina spored vkupnata aktiva, a ima i ogromno uu~estvo u~ est od nad 40% vo vkupnite depoziti i nad 30% vo vk vkupnite odobreni krediti vo Makedonija.

Albanija A • Alfa bank

• Pireus bank -Tirana bank • Nacionalna banka na Grcija • Emporiki bank Vo 22010 godina, vo Albanija gr~kite banki poseduvaa 23,4% od smetkite na bankarskiot pazar (1,7 milijardi 23,4 evra) i 20,6% od depozitite. ev

zaklu~ok deka dvete banki vo gr~ka sopstvenost koi rabotat vo Makedonija se relativno mali za nivnata proda`ba da napravi nekoja zna~itelna razlika vo rekapitalizacijata na nivnite mati~ni banki vo Grcija, iako ne treba avtomatski da se otfrli ovaa mo`nost.

Ve}e se prisutni {pekulacii deka nekoi evropski banki se interesirale da ja kupat Stopanska banka Skopje.

Bankite }e mora da se ~istat

“Grcija se nao|a me|u ~ekanot i nakovalnata. Od edna strana, mo`e da bide zadovolna {to }e & bidat prosteni 50% od dolgot.

No, od druga, ima problem so faktot {to zna~itelen del od nejziniot dolg se nao|a vo gr~kite banki.

Voop{to ne e ednostavna dilemata dali da se prifati namaluvawe na dolgot ili ne za gr~kite banki da ne mora da se soo~at so golemi zagubi i da se dovedat vo situacija da ne mo`at da go kreditiraat stopanstvoto, so {to }e se zako~i ekonomijata, nema da se obezbedi ekonomska stabilnost, nitu rast i ne }e mo`e da se vratat ostanatite dolgovi”, komentiraat mediumite vo Grcija.

Spored pi{uvawata, bliski sovetnici na premierot Jorgos Papandreu barale dolgot da ne se otpi{uva do nivoto od 50%, tuku samo do 30%, za bankite da ne zabele`at tolku golemi

dokumentoot zagubi. No, dokumentot Sam miso zaklu~ocite od Samitot jasno uka`uva dekaa se bara rekapitalizacija na gr~kite banki. Obvrznicite na gr~kite banki }e se prifa}aat od Evropskata centralna banka so cel da se obezbedi likvidnost. ozona Bankite vo cela evrozona }e mora da baraat doo polnitelen kapital od privatni izvori, a ako toa ne im pojde odd raka, }e mo`at da se ite obratat do nacionalnite vladi. Toa zna~i nacionalizacija. Posledna opcija e da mo`e da pobaraat kapital od Evropskiot fond za finansiska stabilnost.

Grcija vo izminatite dve decenii igra{e zna~ajna uloga vo zemjite od Jugoisto~na Evropa, kade tvaru{to gr~kite banki ostvaruki vaa zna~itelni dobivki za{to stanuva{e zborr o, za raste~ki pazari. No, sega vkupnite zagubi naa ki sedumte golemi gr~ki banki se procenuvaatt na 12 milijardi do 18 milijardi evra. Spored evropskiot bankarski regulator EBA, na gr~kite banki }e im libidat potrebni 30 milijardi evra za celosnaa rekapitalizacija, a naa evropskite banki 1066 milijardi evra. ina, Grcija do 2014 godina, vsu{nost, treba da sobere 116 milijardi evra od privatizacija i buxetski kastrewa. Evropskata komisija & nalo`i da prodade dr`aven imot vo vrednost od 35 milijardi evra.

Bugarija B

• United Bulgarian Bank (NBG) • Eurobank EFG Bugarija • Pireus bank Bugarija • Emporiki bank Bugarija • Alfa bank, filijala Bugarija Gr~kite banki vo Bugarija se dobro kapitalizirani, so stapka na adekvatnost od nad 17%, i likvidni. Rabotat profitabilno. Ministerot za finansii na Bugarija tvrdi deka od 2008 godina nemalo reeksport na profit na gr~kite banki vo Bugarija. Tie imaat udel od 28% vo gr~ bugarskiot bankarski sektor. bu

Romanija R

• Alfa bank ATE bank •A • Bankpost- EFG Eurobank Ergasias grup • Banka Romaneska NBG • Egnatia bank • Emporiki bank • ETEBA • NBG • Pireus bank Gr~kite banki dr`at okolu 22% od bankarskiot sektor vo Gr~k Romanija. Rizikot od odliv na kapital ne mo`e da se Rom namali. na

Turcija T • Finansbank NBG NBG mo`e da gi obezbedi potrebnite pari so proda`ba na Finansbank, no toga{ }e ostane bez glavniot izvor na profit. Bordot na NBG odlu~il da napravi poseben holding, sostaven od bankite koi gi poseduvaat (no bez Fina Finansbank) so cel da gi za{titi i izdvoi bankite od stra stranstvo za nad niv da ne visi senkata na problemite so koi se soo~uva NBG na doma{niot pazar.

Srbija S

• Alfa bank • Eurobank EFG • Pireus bank • Vojvo|anska banka NBG Bankite so gr~ki kapital vo Srbija imaat pazaren udel od 16%. U~estvoto na „gr~kite” banki vo vkupnite krediti vo bankarskiot sektor vo Srbija minatata godina iznesuva{e okolu 17%. Do krajot na 2010 imaa odobreno krediti vo vkupen iznos od 3,3 milijardi evra, {to e udel od 17,3%.

G

Generalniot direktor na Alkaloid, @ivko Mukaetov, i godinava ja prodol`i misijata za otstranuvawe na jazot me|u stopanstvoto i obrazovanieto. Preku Fondacijata Traj~e Mukaetov, Alkaloid tradicionalno dodeli 40 stipendii za najdobrite studenti na Farmacevtskiot i na Medicinskiot fakultet pri UKIM, so {to u{te edna{ potvrdi deka neophodno e da sorabotuvaat biznisot i fakultetite. Vo vreme koga pazarot na rabotna sila e podeficitaren od koga bilo, a biznismenite sekojdnevno se `alat deka tehni~kiot kadar kako da propa|a vo zemja, ova se poka`a kako vistinski na~in za najdobrite studenti da se zadr`at vo ramkite na kompanijata,

@IVKO MUKAETOV no i vo granicite na dr`avata.

Redno vreme e kompaniite da gi otvorat vratite za praktikantite, no i da gi stimuliraat sredno{kolcite da se zapi{at na nekoj od tehni~kite fakulteti. Samo so vakva strategija, koja e humana vo sekoja smisla na zborot, studentite }e se stimuliraat za nauka, no }e se otvori i apetitot na kompaniite za novi investicii.

So svoeto 75-godi{no postoewe Alkaloid doka`uva deka kontinuirano vlo`uva vo sopstvenata kompanija, no ne pomalku i vo makedonskata ekonomija.

GUBITNIK

KOGA-TOGA[ ]E PLATI[

P

Porane{niot {vedski premier Joran Per{on zaraboti tu`ba za neplaten dolg vo iznos od 60.000 evra plus kamata, od strana na edna grade`na firma. Toj ja anga`iral firmata za izgradba na negovata ku}a so pridru`nite objekti vo oblasta Sodermanland.

No, ne platil.

Od grade`nata firma od Geteborg tvrdat deka Per{on ne platil fakturi za okolu 700 rabotni ~asovi.

Per{on sega ima rok od 14 dena da isprati odgovor so obrazlo`enie do Osnovniot sud vo Nikoping.

Nesre}ata na Per{on e {to `ivee vo [vedska, kade {to vladee pravoto i kade {to dr`avata se gri`i za sekoj nejzin

JORAN PER[ON gra|anin, pa pravdinata koga-toga{ izbiva na videlina.

Da `ivee{e na Balkanot }e ima{e mnogu pogolema sre}a. Kakva {to imaat balkanskite politi~ari.

Za razlika od nego, smetkite na balkanskite politi~ari sekoga{ gi pla}a nekoj drug. Tie tro{at, ama retko pla}aat.

Sekoja ~est na {vedskata kompanija koja se osudi da si gi pobara parite {to si gi zarabotila.

Balkanskite firmi iako se gu{at vo nelikvidnost nemaat hrabrost da & se sprotistavat na dr`avata, pa vo mnogu slu~ai samite se doveduvaat vo situacija da “zaboravat” na dolgot.

MISLA NA DENOT EKONOMIJATA POPRE^UVANA OD RESTRIKTIVNI DANO^NI STAPKI NIKOGA[ NEMA DA PROIZVEDE DOVOLNO PRIHODI ZA RAMNOTE@A NA BUXETOT, ISTO KAKO [TO NIKOGA[ NEMA DA PROIZVEDE DOVOLNO RABOTNI MESTA ILI DOVOLNO PROFIT.

kubanski nacionalen heroj

XON KENEDI

PORANE[EN AMERIKANSKI PRETSEDATEL

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

RASTOT NA BDP NEDOVOLEN ZA POVISOK STANDARD Rast/pad na bruto-doma{niot proizvod vo periodot od 1997-2010 godina

4,3%

4,6%

4,5%

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

SE RODI SEDUMMILIJARDITIOT @ITEL

6,1%

5%

5% 4,4%

3,4%

2,8% 1,4%

1,8% 0,9%

-0,9%

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

-4,5%

Bruto-doma{niot proizvod minatata godina iznesuva 424.762 milioni denari i bele`i nominalno rast od 3,4%, a realno 1,8% vo odnos na 2009 godina. Najgolemo u~estvo vo strukturata na BDP imaat rudarstvoto, prerabotuva~kata industrija i snabduvaweto so elektri~na energija.

SVETOT NIZ MEDIUMITE

bedinetite nacii soop{tija deka nema oficijalno da go identifikuva mestoto na ra|awe na sedummilijarditiot `itel, so obrazlo`enie deka toa ne e povod za slavewe, tuku za seriozno razmisluvawe za idninata na planetata Zemja.

O

KRIZATA JA NAMALI LI^NATA POTRO[UVA^KA DUMA D UM Bugarskiot vesnik objavuva Buga prvi~ni rezultati od vtoprv riot krug od pretsedatelrio skite izbori vo Bugarija, ski spored koi kandidatot na spo GERB, Rosen Plevneliev, GER }e ja j vodi dr`avata vo narednite pet godini. So nar toa Bojko Borisov, kako pretsedatel na partijata, pre celosno ja prezema vlasta cel vo dr`avata. d

KATANEC NA SEKOJ TRET DU]AN VO SKOPJE Ekonomskata kriza, koja godinava eskalira vo evropskata ekonomija, vo Makedonija se manifestira i so seriozna kriza vo trgovijata. “Kapital” zabele`a deka sekoj tret du}an vo Skopje e zatvoren. So meseci na izlogot stoi natpisot “Se izdava” ili “Se prodava”, no interes nema. Trgovcite se `alat deka namaleniot `ivoten standard drasti~no ja namalil potro{uva~kata kaj gra|anite, poradi {to mnogu trgovski subjekti propadnale. Nemaat pari da nabavat nova stoka, da platat kirija i prodava~i

T

ANDRIJANA KOROVE[OVSKA

VVE^ERWI E^ LIST Vo vreme koga smetkite na partijata na porane{niot par hrvatski premier Ivo hrv Sanader, HDZ, se blokiraSan ni, USKOK otvori u{te edna istraga za koruptivedn na ovaa partija. ni zdelki z Vesnikot pi{uva deka Ves USKOK se somneva deka za USK da jja ostvari investicijata, kompanijata Kon~ar jata morala da go podmiti mor Sanader so dva milioni San evra. Od Kon~ar ostro evr demantiraat. dem

EL PAIS Vo presret na parlamentarnite izbori zaka`ani na 20. noemvri, konzervativnata Narodna partija na Marijano Rahoj ponudi programa spored koja }e se zalaga za poniski danoci, no i za namaluvawe na vladinite tro{oci. Golem del od programata se temeli na borbata protiv terorizmot.

“Totalna rasproda`ba”, “Lokalot se izdava ili se prodava”, “Lokalot e preselen na druga lokacija” (ama ne pi{uva kade) e naj~estata slika {to }e ja vidite koga }e pro{etate vo po{irokoto centralno podra~je na Skopje - Gradskiot trgovski centar (GTC), ulica Makedonija, TC Buwakovec, TC Beverli Hils... Ekonomskata kriza, koja godinava eskalira vo evropskata ekonomija, vo Makedonija se manifestira i so seriozna kriza vo trgovijata.

“Kapital” zabele`a deka sekoj tret du}an vo Skopje e zatvoren. So meseci na izlogot stoi natpisot “Se izdava” ili “Se prodava”, no interes nema.

Trgovcite se `alat deka namaleniot `ivoten standard drasti~no ja namalil potro{uva~kata kaj gra|anite, poradi {to mnogu trgovski subjekti

propadnale. Nemaat pari da nabavat nova stoka, da platat kirija i prodava~i. Ova go potvrduvaat i podatocite za toa kolku pari se vrtat vo platniot promet vo zemjava i za vrednosta na transakciite so plate`ni karti~ki.

Za razlika od lani, koga cela godina rastel platniot promet, {to zna~i pove}e se tro{elo i se pla}alo, godinava toj trend e nadolen od po~etokot na letoto. Zna~i, gra|anite i firmite imaat s$ pomalku pari ili pak, s$ pomalku tro{at. Duri i na karti~ka.

OSTANAA SAMO BRENDIRANITE PRODAVNICI Vo GTC se polni samo prodavnicite koi nudat IT-oprema, telefonija i bankarski uslugi i nekolku prodavnici koi nudat brendirana obleka i obuvki. Pove}eto *no name prodavnici gi nema ili s$ u{te prodavaat lanska ili letna kolekcija. [to zna~i, gazdite nemaat pari da nabavat nova stoka. Du}anite, pak, od nadvore{nata strana na trgovskiot re~isi site se pod klu~.

Na ulica Makedonija se polni samo kafuliwata. Trgovskite centri Beverli Hils i Buwakovec pak, celosno se prazni. Osven prodava~ite, tamu retko mo`e da se sretne nekoj kupuva~.

MALITE STRADAAT OD GOLEMITE THE NATIONAL Vesnikot od Emiratite pi{uva za ra|aweto na sedummilijarditiot `itel na planetata Zemja i se povikuva na izve{tajot na Obedinetite nacii, spored koj rastot na brojot na naselenieto na planetata predizvikuva mnogu golemi problemi, kako {to se nedostig od struja, voda i hrana.

oncentracijata na du}ani vo golemite trgovski centri go namali prometot na malite prodavnici, bidej}i lu|eto sakaat s$ da najdat na edno mesto.

“Tivko vleguvame vo globalizacija. Lu|eto se naviknuvaat na novite uslugi, da mo`e da najdat s$ na edno mesto, so {to im se olesnuva kupuvaweto.

Malite trgovci nemaat uslovi da go ponudat toa i za kratko vreme se prinudeni da gi zatvorat du}anite”, veli Bo{kov.

Spored direktorot na agencijata za nedvi`nosti Astorija, Slobodan Mitrovski, noviot trgovski centar koj se gradi vo naselbata Karpo{ 3 }e privle~e golem broj trgovci i kupuva~i zatoa {to }e donese novi brendovi.

K

Edinstveno Ramstor `ivee, no ne so tolku golema dinamika kako izminatite godini. Ovde glavni kupuva~i se Kosovcite.

Doma{nite pove}e {etaat otkolku {to kupuvaat, velat prodava~ite.

Duri ni izlozite na koi so ogromni bukvi e napi{ano “Rasproda`ba” i “Top ceni” ne primamuvaat potro{uva~i.

Iako ova e nevoobi~aen period za popusti, sepak, trgovcite se obiduvaat so poniski ceni da izvadat nekoj promet. No, toa ne mo`at da go napravat so stara stoka. “^ekame idniot vikend da ni pristigne stokata od Italija.

Gazdite sakaat da soberat {to pove}e nara~ki za da stigne s$ odedna{“, velat vo edna prodavnica za italijanski obuvki, kade {to voobi~aeno ima mnogu golema ponuda.

Iako sega na povidok e zimskata sezona, tie s$ u{te prodavaat sandali!

Sopstvenicite na prodavnicite za brendirana obleka vo Skopje velat deka ne se seriozno pogodeni od krizata, zatoa {to blokiranata granica kon Grcija gi naterala Makedoncite da kupuvaat vo zemjava, namesto vo Solun.

Iskra Ivanovska, generalen menaxer na Itali nova, zastapnik na brendovite Teranova i Kaliope, veli deka zatvoraweto na du}anite se dol`i pred s$ na skapite kirii i na toa {to malite trgovci nepodgotveni vleguvaat na pazarot, kupuvaat stoka od drugo mesto, pa potoa ja preprodavaat.

“Nemame nikakov problem so

proda`bata. Duri godinava zna~itelno se zgolemi blagodarenie na krizata vo Grcija.

Mnogu e va`no da se izgradi brend i da se ima vistinskata klientela. Teranova kako brend ve}e podolgo vreme e prisuten na pazarot i so pravo mo`am da re~am deka dosega se pridr`uvame kon site standardi vo raboteweto.

Redovno dobivame nova stoka za sekoja sezona i vedna{ ja plasirame vo proda`ba.

Problemot pove}e se odrazuva kaj malite trgovci”, smeta Ivanovska.

Vasko Davitkovski od TC Soravia dosega ne dobil poplaki od vrabotenite za namalena proda`ba. Vo poslednite 5-6 meseci nastanala samo edna promena so vlezot na prodavnicata Bazaro, a ostanatite du}ani rabotele so ist intenzitet.

No, Mile Bo{kov, pretsedatel na Konfederacijata na rabotodavci, potvrduva deka malite trgovci imaat problem so likvidnosta. Spored nego, tie s$ u{te prodavaat lanska stoka zatoa {to parite gi potro{ile za kirii, za smetki za struja, pa ne im ostanalo za nabavka na nova kolekcija.

“Toa e i pri~inata za zatvoraweto na du}anite. Ni golemite popusti ne ja prodavaat starata stoka i ednostavno nemaat pari za da prodol`at da rabotat”, veli Bo{kov.

Jadranka Arizankovska od Direkcijata za zastapuvawe na interesite na ~lenkite vo Stopanskata komora smeta

SÉ U[TE IMA PARI ZA KAFE a razlika od prodavnicite, skopskite kafuliwa preku den se polni so lu|e. Koga gleda nekoj otstrana nema {ansi da ka`e deka sme vo kriza i deka nemame pari. No sepak, site gosti izgledaa “tip-top skockani”. Mo`ebi od lanskata kolekcija?

Z

Navigator

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

3 FAKTI ZA...

10,5% 7,2% 8,8%

60 SEKUNDI BRIFING

PROCENKI...

XORX SOROS, INVESTITOR NAMALUVAWETO NA GR^KIOT DOLG NE E DOVOLNO

porasna depozitnata baza vo bankite vo prvite devet meseci od 2011 godina vo sporedba so lani

A

merikanskiot milijarder Xorx Soros oceni deka namaluvaweto na gr~kiot dolg za 20% ne e dovolno i oti dogovorот од Brisel }e izdr`i najmnogu tri meseci. “Тoa ne e dovolno za prekin na finansiskata isto{tenost na zemjata i }e predizvika u{te pogolemi socijalni potresi”, veli Soros.

Toj navede deka dogovorot za dol`ni~kata kriza najmnogu }e gi pogodi insolventnite gr~ki banki, kako i osiguritelnite kompanii.

pove}e krediti odobrile bankite za gra|anite i kompaniite do septemvri godinava sporedeno so 2010 godina iznesuva prose~nata kamata na denarskite krediti vo septemvri

A, A TOA GI ISPRAZNI DU]ANITE

VESTI...

PONISKI CARINI OD 2012

V

ladata planira da gi namali carinskite dava~ki od 1 januari 2012 godina na pove}e vidovi stoki {to se nameneti za nekolku industrii i sektori zna~ajni za vkupnata ekonomska aktivnost vo dr`avata. “So predlo`enite izmeni na Zakonot za carinska tarifa se predviduva namaluvawe na carinata na 100 poluproizvodi, surovini i repromaterijali {to se koristat od strana na ovie industrii - poddr{ka na prehranbenata industrija i proizvodstvo na sokovi preku ukinuvawe na carinskite dava~ki za bel {e}er od 30% na 5% i }e se namalat na 0% dava~kite za surov {e}er, za rafinirawe od {e}erna repka, drug surov {e}er od {e}erna repka i melasa. Se ukinuvaat dava~kite za niza repromaterijali za proizvodstvo na pire za sokovi i koncentrat od ovo{je koi ne se odgleduvaat kaj nas”, potencira{e ministerot za finansii, Zoran Stavreski.

Se ukinuvaat celosno i carinskite dava~ki za polietilenski folii {to se koristat vo ambala`ata na prehranbenite proizvodi, za semenski materijali {to se koristat vo zemjodelstvoto. Se ukinuvaat i niza carinski dava~ki vo oblasta na sportot.

PARNOTO POSKAPE 8,4% KAJ TOPLIFIKACIJA I 13,3% KAJ SKOPJE-SEVER

R “Kapital” zabele`a deka sekoj tret du}an vo Skopje e zatvoren. So meseci na izlogot stoi natpisot “Se izdava” ili “Se prodava”, no interes nema

Iako sega na povidok e zimskata sezona, s$ u{te se prodavaat sandali!

Podatocite za obemot na platniot promet vo zemjava poka`uvaat deka minatata godina brojkite rastele, a godinava pa|aat od po~etokot na letoto.

KIRIITE OSTANUVAAT VISOKI Vo agenciite za nedvi`nosti uka`uvaat deka visokite kirii isto taka pridonesuvaat za zatvorawe ili dislocirawe na trgovskite lokali. No, glavniot problem go poso~uvaat kaj golemata ponuda, a slabata pobaruva~ka.

“Recesijata e pri~inata poradi koja golem broj kompanii se otka`aa od pro{iruvawe i investirawe vo sopstven deloven prostor i {to rabotat so namalen intenzitet ili se zatvoreni. No, iznenaduva~ki e faktot {to iako e namalena pobaruva~kata na deloven prostor, cenite na

9,40

9,50

9,20

9,60

9,50

9,30

9,40

9,80

8,50

8,60

8,4

7,90

7,9

7,4

avgust-2011

septemvri-2011

juli-2011

juni-2011

maj-2011

mart-2011

april-2011

januari-2011

fevruari-2011

dekemvri-2010

noemvri-2010

oktomvri-2010

septemvri-2010

9,4 8,9

8,20

8,60

8,60 avgust-2010

juli-2010

juni-2010

maj-2010

april-2010

mart-2010

januari-2010

fevruari-2010

avgust-2011

septemvri-2011

juli-2011

juni-2011

maj-2011

mart-2011

april-2011

januari-2011

fevruari-2011

dekemvri-2010

noemvri-2010

oktomvri-2010

avgust-2010

septemvri-2010

juli-2010

juni-2010

maj-2010

april-2010

100

9,9

IZVE[TAJ ZA UPOTREBA NA PLATE@NI KARTI^KI (vo mlrd. denari)

7,00

110

8,60

9,10 7,50

120

deka glaven problem e niskiot standard na gra|anite.

Spored nea, lu|eto ne go smetaat {opingot za ne{to neophodno, pa vo toj domen s$ pove}e se ograni~uvaat i kratat. Na prodavnicite za hrana s$ u{te im odelo dobro.

“Ekonomskata kriza osobeno go pogodi tekstilot, posebno malite trgovci koi nemaat izgradeno brend i mora da pla}aat kirii. Pogolemite brendovi ve}e imaat kupeno svoi prostorii, a tie {to nemaat, sepak, mo`at da go izdr`at finansiskiot pritisok. Toa ne e slu~aj so pomalite”, veli Arizankovska, koja kako primer go poso ~i Vero.

8,50

8,50

140

8,30

147,4

138,6

150

130

IZVE[TAJ ZA PLATEN PROMET (vo mlrd. denari) mart-2010

159,8

170

147,4

174,4

175,3

180

160

151,7

169,3

182,8

190

133,1

141,7

153,5 140,7

150,9

144,7

146,1 133,1

148,9

136,7

124,6

106,9 januari-2010

fevruari-2010

10,4

6,9

S$ pomala e i vrednosta na transakciite so plate`ni karti~ki.

Lani rastela sekoj mesec, a godinava se namaluva.

kiriite ostanuvaat isti. Sopstvenicite ne se podgotveni da ja namalat cenata na maloproda`niot prostor. Taa varira samo vo zavisnost od mestopolo`bata na du}anot i frekventnosta na lu|e”, veli Oliver Dimitrovski od Wuvej limited.

Od agencijata Bastion smetaat deka i duri i da se namali kirijata, ako proda`bata odi lo{o, trgovcite povtorno }e se soo~at so istiot problem i }e mora da go zatvorat du}anot.

“Ima mnogu koi ja spu{taat cenata, na primer od 4.000 na 2.000 evra za metar kvadraten, me|utoa slabiot promet gi prinuduva da gi zatvorat.

Agenciite mnogu retko nudat

egulatornata komisija za energetika odlu~i vonredno da go poskapi parnoto greewe. Od deneska Toplifikacija }e napla} a parno poskapo za 8,42%, dodeka toplanata Skopje-Sever za 13,29%. Ovie ceni }e va`at do krajot na godinata.

Regulatornata komisija vo dekemvri }e opredeli nova cena na toplinskata energija, koja pak, }e va`i od 1 januari 2012 godina.Poskapuvaweto na toplinskata energija od Komisijata go objasnuvaat so zgolemuvaweto na cenata na prirodniot gas za 19,6% vo ~etvrtiot kvartal od godinava, {to predizvika drast na tro{ocite za proizvodstvo na toplinska energija kaj skopskite toplani.

Spored presmetkite na dvete toplani, Toplifikacija pobarala poskapuvawe na parnoto greewe od 13%, a Skopje-sever okolu 15%.

prostor od trgovskite centri, osven ako epten ne mo`at sopstvenicite da go iznajmat ili da go prodadat. Naj~esto stanuva zbor za du}ani koi prodavaat IT-oprema, telefoni ili mnogu retko nekoja prodavnica za ekskluziven nakit”, veli Donka Filipovska od Bastion.

Od agencijata za nedvi`nosti Hepines pak, velat deka cenite na du}anite na atraktivnite lokacii se visoki i nerealni. Retko se menuvaat.

Ako nekoj re{i da iznajmi vakov lokal, toa go pravi so namera tro{ocite da gi pokrie so proda`ba, no krizata mu gi pomatila smetkite.

Zatoa, za kratko vreme go zatvora du}anot.

DR@AVATA PRODAVA ZAPISI ZA 66 MILIONI EVRA

N

a tri oddelni aukcii deneska, dr`avata preku Ministerstvoto za finansii prodava dr`avni zapisi za vkupen iznos od 66 milioni evra.

Na prvata aukcija se nudat trimese~ni dr`avni zapisi so devizna klauzula vo iznos od 1,6 milijardi denari ili 26 milioni evra, pri {to kamatata e 4,10%. Na vtorata aukcija se prodavaat trimese~ni zapisi vo iznos od 27 milioni evra ili 1,7 milijardi denari, so kamata od 4,2%, bez devizna klauzula. Dodeka na treta aukcija se prodavaat {estmese~ni dr`avni hartii od vrednost za 800 milioni denari ili 13 milioni evra, so kamata od 4,1%.

Spored Ministerstvoto za finansii, vkupniot iznos na dr`avni hartii od vrednost koi deneska dostasuvaat za naplata e 65 milioni evra ili 3,9 milijardi denari.

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.150,53 2010/2011 2010/2011

Max. 2 2.827,62 827 62 Min. 2.059,92

Na Makedonskata berza v~era be{e ostvaren promet od 19.436.273 denari od redovnoto trguvawe, koe bele`i namaluvawe od 17,18% vo sporedba so prethodniot trgovski den. Najtrguvani bea akciite na ZK Pelagonija Bitola, so promet od 12.811.642 denari.

Glavniot berzanski indeks MBI-10 na dnevno nivo zabele`a pad od 0,63% i trgovskiot den go zavr{i so vrednost od 2.150,53 indeksni poeni. Makedonskiot berzanski indeks MBID porasna za 0,10%, a indeksot na obvrznici OMB zabele`a porast od 0,28%. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК ЗК Пелагонија

3.457,00 +576,00

+19,99% 19 99%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК РЖ Услуги

195,00 -6,00

-2,99% 2 99%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

12.095,80 -1,11% 1 11%

Slabite rezultati na aziskoto stopanstvo, v~era gi oslabnaa azisko-pacifi~kite berzi.

Otkako odredeni kompanii, spored kvartalnite rezultati gi izneverija sopstvenite o~ekuvawa, se soo~ija i so ogromen pad na nivnite akcii.

V~era pad zabele`aa i evropskite indeksi.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.625,28 8.988,39 1.269,87 2.712,46 6.210,59 764,06

VALUTI

-1,35% -0,69% -1,18% -0,90% -2,14% -0,96%

£ €

€ $

1,1453

1,4001

+0,7%

-1,1%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.725,10 -1,26% 1 26% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта БрентBRENT NAFTA

109,25

0 60% -0,60% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Jo{iko Noda

Japonija }e gi prezeme „site mo`ni merki‰ za da go spre~i rekordniot rast na vrednosta na jenot.

6

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

JOSIPOVI]: BILATERALNITE SPOROVI DA NE BIDAT PRE^KA ZA EU INTEGRACIJATA

H

rvatska }e prodol`i da ja poddr`uva Makedonija vo evroatlantskite integracii. Kako idna ~lenka na EU nema da postavuva pre~ki na patot na Makedonija bez ogled na otvorenoto bilateralno pra{awe so Grcija, istaknaa pretsedatelite Ivo Josipovi} i \orge Ivanov po v~era{nata sredba vo Zagreb.

Ivanov od svojot kolega Josipovi} pobara da se zalo`i za primena na pozitivniot primer vo nadminuvaweto na hrvatsko-slovene~kiot spor vo re{avaweto na makedonskiot bilateralen spor so Grcija.

“So primenata na toj pozitiven primer bi mo`elo paralelno da se odvivaat i pregovorite so Evropskata unija i re{avaweto na pra{aweto za imeto”, istakna Ivanov.

Kako iden ~len na EU i prozorec preku koj }e se re{avaat regionalnite problemi, Josipovi} veti pomo{ za site zemji vo regionot i istakna deka Hrvatska nema da go uslovuva priklu~uvaweto na koja bilo zemja so re{avawe na bilateralni problemi.

Pretsedatelot Ivanov na sredbata so Josipovi} pobaral poddr{ka za vklu~uvawe na Makedonija vo Jadranskojonskata inicijativa, kako postojana ~lenka, a ne kako nabquduva~. Spored Josipovi}, politi~kata komponenta koja e polesna ve}e e re{ena, a ostanuva da se nadmine ekonomskata.

Pokraj toa ministrite za pravda na Makedonija i Hrvatska, Blerim Bexeti i Dra`en Bo{wakovi}, potpi{aa Dogovor za ekstradicija. So nego Makedoncite koi imaat hrvatski paso{ ve}e nema da bidat nedostapni za zakonot na hrvatska teritorija.

VLADATA GO POVLE^E PREDLOG-ZAKONOT ZA MLADI

Ч

etirieset i pet mladinski i gra|anski organizacii ja pozdravija odlukata na Vladata da go povle~e predlog-zakonot za mladi, koj od niv be{e ocenet kako nedemokratski i ograni~uva~ki za mladite. Odlukata be{e donesena na otvorenata sednica na Vladata po {to predlog-zakonot za mladi se povlekuva od sobraniska procedura so cel da se napravat po{iroki konsultacii so mladinskite nevladini organizacii.

“Organizaciite koi povedoa inicijativa za odbrana na mladinskoto u~estvo i koi do Sobranieto na Republika Makedonija podnesoa predlozi za izmeni i dopolnuvawa na predlog-zakonot smetaat deka povlekuvaweto na nacrt-tekstot e korisno i e vo vistinski moment, pred da se napravi pogolema {teta vrz mladinskoto organizirawe. Vo procesot na kreirawe na zakonskite re{enija, koj }e sledi vo idnina, mora da bidat direktno vklu~eni site mladinski ~initeli, vklu~itelno i site zainteresirani mladinski organizacii i podmladocite na politi~kite partii”, izjavi izvr{niot direktor na Mladinskiot obrazoven forum - MOF, Marjan Zabr~anec, za “Kapital”. Predlog–zakonot za mladi od samiot start be{e prosleden so silni reakcii i negoduvawa od strana na golem broj mladinski zdru`enija, no i so zasilena mladinska aktivnost na Internet, preku upatuvawe apeli do nositelite na odluki i nivno tagirawe na socijalnite mre`i Fejsbuk i Tviter.

VMRO-DPMNE: JAKIMOVSKI FINANSIRA SVOI NEVLADINI ORGANIZACII SO OP[TINSKI PARI

V

o kontinuitet preku gradona~alnikot na Karpo{, Stev~e Jakimovski, poddr`an od mnozinstvoto na SDSM vo Sovetot na op{tinata, se delat pari za s$ i se{to i pritoa sre~isi sekoga{ ima samo nekolku odnapred odbrani nepoznati nevladini organizacii, obvinuvaat od VMRO-DPMNE. “Minatata nedela bez javen povik i na krajno netransparenten i selektiven na~in se izbrani dve nevladini organizacii, na koi mnozinstvoto vo Sovetot na op{tinata (koe e pod kontrola na SDSM) im prefrla duri 1.667.000 denari za realizacija na dva proekti, koi se napi{ani na pomalku od desetina stranici, so po nekolku redovi”, istakna portparolot na VMRO-DPMNE, Aleksandar Bi~ikliski.

I za dvata proekti nema javen povik, veli Bi~ikliski, a nevladinite organizacii i proektite koi gi glasa mnozinstvoto na SDSM bile odnapred napi{ani i dostaveni na glasawe, {to spored nego, otvora somne` za kriminal i za nezakonsko rabotewe.

Toj go povika gradona~alnikot Jakimovski da odgovori dali e to~no deka dosega so poddr{ka na sovetnicite od SDSM ima podeleno golemi sumi pari na nevladini organizacii i dali na ovoj na~in se finansiraat dolgovi od izbornata kampawa na SDSM?

ANDREJ LEPAVCOV, NOV AMBASADOR VO BRISEL

EKSPERTIZA IMA, DIPLOMATSKO ISKUSTVO NEMA

Dosega{niot sovetnik za nadvore{ni raboti na premierot Nikola Gruevski zaminuva na nova pozicija - ambasador vo Brisel. Iako nema diplomatsko iskustvo, i vlasta i opozicijata se soglasija deka poradi negovata ekpertiza i kvalifikacii e dobro re{enie za pozicijata koja e od strate{ki interes za Makedonija

P

GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

o nekolku meseci “pauza” Makedonija kone~no go dobi svojot nov ambasador vo Brisel. Andrej Lepavcov, za koj se {pekulira{e i deka }e go nasledi Antonio Milo{oski na mestoto minister za nadvore{ni raboti, sepak, svoeto mesto go najde kako nov ambasador vo Brisel. Na ova mesto doa|a otkako negoviot prethodnik, Nikola Poposki, be{e povle~en i nazna~en za minister za nadvore{ni raboti.

Iako Lepavcov nema aktivna diplomatska kariera, sepak, va`i za iskusen politi~ar. Ova mu e prva rabota kako ambasador, no i kako diplomat, voop{to.

Toa go potvrdija v~era i ~lenovite na vladeja~kata koalicija, no i na opozicijata na sednicata na Komisijata za nadvore{na politika vo Sobranieto.

Davaj}i mu poddr{ka za negovata nova zada~a, pratenicite pobaraa od Lepavcov, pred s$, da raboti na podobruvawe na imixot na zemjava, koj, kako {to rekoa del od pratenicite, poslednite godini seriozno e naru{en. Isto taka, mu pora~aa da se vodi od interesite na gra|anite, a ne na partijata.

OD SOVETNIK STANA AMBASADOR VO BRISEL Vo 2006 godina Lepavcov mu be{e portparol na toga{niot pretsedatel, Boris Trajkovski. Vo kabinetot na Trajkovski dojde od Zavodot za vodostopanstvo.

Noviot ambasador vo Brisel odgovornosta za odreduvawe datum za pregovori ja bara i kaj Vladata i kaj rakovodstvoto vo EU. Za sporot za imeto veli deka e pove}e problem na Makedonija, otkolku bilateralen spor me|u Skopje i Atina.

Potoa be{e imenuvam za sovetnik za nadvore{ni raboti vo kabinetot na premierot Nikola Gruevski, a od fevruari ovaa godina e ~len na sobraniskiot Nacionalen sovet za evrointegracii.

Lepavcov po profesija e grade`en in`ener i osnova~ i pretsedatel na Mladinskiot evroatlantski forum. Ima raboteno kako zamenik-direktor na Kancelarijata na Me|unarodniot republikanski institut vo Skopje.

Toj e i generalen sekretar na Panevropskata unija i ~len na Izvr{niot odbor na Evropskoto dvi`ewe na Makedonija. Lepavcov ima 39 godini i e sin na porane{niot minister za urbanizam, Aleksandar

DEL OD ZADA^ITE NA LEPAVCOV

Deblokirawe na evrointegrativniot proces preku hrvatsko-slovene~kiot model za nadminuvawe na bilateralniot spor; Celosna posvetenost na Makedonija na evrointegrativniot proces; Intenzivirawe na odnosite so zemjite-~lenki na EU i so instituciite vo Brisel; Intenzivni aktivnosti za prezentacija na stavovite na Makedonija vo Brisel; Organizirawe nastani za zgolemuvawe na vidlivosta na Makedonija vo EU.

Lepavcov, vo prvata ekspertska vlada na nezavisna Makedonija na premierot Nikola Kqusev.

Iako tatko mu, Aleksandar Lepavcov, be{e istaknat pripadnik na politi~kata desnica na Makedonija i

~len na Sovetot na intelektualci na VMRO-DPMNE, Andrej Lepavcov koga ja prezede funkcijata portparol vo kabinetot na Trajkovski demantira{e kakva bilo politi~ka pripadnost kon VMRO-DPMNE.

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI

ANTIKORUPCISKATA KOMISIJA OTKRI

CRNI PARI SAMO VO KAMPAWATA NA SDSM?!

Iako antikorupcionerite utvrdile deka soodnosot me|u sozdadenite i neplatenite obvrski na mediumskoto reklamirawe go nadminuva zakonskiot limit, vo slu~ajot kaj VMRO-DPMNE 4:1, ne naveduvaat kakvi merki }e bidat prezemeni. Televiziite Sitel, A1 i Kanal 5 se javile kako donatori za iznosi pogolemi od predvidenite, {to e kaznivo so zakon

P

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

et meseci po zavr{uvaweto na predvremenite parlamentarni izbori Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata podgotvi Informacija za primenata na zakonskite propisi vo vrska so finansiraweto na politi~kite partii, no osven preporaka do novinarite kako da ja tolkuvaat analizata podgotvena na 48 stranici, ne odgovori protiv koi politi~ki partii i mediumi }e bidat podneseni inicijativi za prekr{o~na i krivi~na odgovornost.

Pretsedatelot Voislav Zafirovski sepak, potencira{e deka Informacijata ja sodr`i analizata, a ponatamo{nite postapki }e bidat napraveni vrz nejzina osnova. Zasega najava za krivi~na odgovornost ima samo protiv SDSM i protiv A1 televizija.

“Za krivi~no gonewe }e bide podnesena inicijativa protiv organizatorot na kampawata na SDSM za neregularnosta i nezakonitosta vo pogled na podnesenite finansiski izve{tai”, izjavi Zafirovski.

Vo Informacijata na Antikorupciska se veli: “Davaweto dvojni izve{tai od strana na tri subjekti, SDSM, A1 TV i Plus produkcija, prvite vo regularen zakonski rok, a vtorite nadvor od nego, kako i ogromnite razliki vo podatocite me|u vaka dadenite izve{tai gi pravat nekredibilni i ilustriraat

nepo~ituvawe na zakonskata regulativa, {to e kaznivo i spored Izborniot i spored Krivi~niot zakonik. Pokraj toa, SDSM koristel sredstva od kredit koj ne e poso~en kako zakonski dozvolen izvor za finansirawe kampawa”.

Od SDSM velat deka se mirni i spokojni. Potenciraat deka ne go povlekle prvi~niot izve{taj, tuku samo go dopolnile vo zakonski utrdeniot rok.

“Od strana na SDSM do milimetar e ispo~ituvana procedurata i za toa postoi dokumentacija koja poka`uva deka nie zakonski sme rabotele. A vo odnos na drugite pravni subjekti, kako funkcionirale nie ne mo`eme da garantirame”, izjavi Andrej Petrov, {ef na izborniot {tab na SDSM. Za SDSM, Antikorupciskata komisija ne e ni{to drugo, tuku obi~na filijala na premierot Nikola Gruevski i VMRO-DPMNE. Komisijata konstatirala i golemi otstapuvawa vo odnos na iznosot na obezbedenite sredstva za kampawa i visinata na sozdadenite obvrski za nea. Od podnesenite izve{tai na partiite i mediumite proizleguva deka se sozdadeni, a ne se naplateni obvrski za mediumsko prezentirawe i toa vo odnos 4:1 kaj VMRO-DPMNE, 1:1 kaj SDSM i 3:8 kaj DPA. Sitel, A1 i Kanal 5 preku prikrivaweto na dadenite popusti i nenaplatuvaweto na svoite pobaruvawa se javile kako vidlivi ili prikrieni donatori, {to e

BLOKIRAN IMOTOT NA VLADEJA^KATA PARTIJA VO HRVATSKA, HDZ Dodeka makedonskite antikorupcioneri gi podgotvuvaat prekr{o~nite i krivi~nite prijavi, zasega samo protiv opoziciskata SDSM, vo Hrvatska po otvorenata istraga na USKOK vo vladeja~kata HDZ za crnite fondovi vo nekolku izborni ciklusi, Zagrepskiot sud go blokira{e imotot na HDZ na barawe na policijata za borba protiv korupcijata. Pove}e za aferata koja ja trese HDZ mo`ete da pro~itate na stranica 14.

ARIFI VO OFICIJALNA POSETA NA [VEDSKA

V

icepremierkata za evropski pra{awa, Teuta Arifi, v~era be{e vo ednodnevna rabotna poseta na Kralstvoto [vedska. Arifi se sretna so {vedskiot minister za evropski pra{awa, Brigita Olson, so pretsedatelot na Komisijata za evropski pra{awa, Karl Hamilton, i so politi~kiot direktor vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na [vedska, Bjorn Livral. Do zatvoraweto na vesnikot, od Kabinetot na Arifi nema{e soop{tenie za zaklu~ocite od sredbite na Arifi so del od {vedskiot dr`aven vrv.

Inaku vo ramki na posetata Arifi odr`a i predavawe na tema “Sovremenite predizvici na Republika Makedonija vo kontekst na evropskata perspektiva”.

ANDREJ PETROV

[EF NA IZBOREN [TAB NA SDSM “Od strana na SDSM do milimetar e ispo~ituvana procedurata i za toa postoi dokumentacija koja poka`uva deka nie zakonski sme rabotele.

A vo odnos na drugite pravni subjekti, kako funkcionirale nie ne mo`eme da garantirame.” kaznivo spored zakon.

“Sitel ne be{e donator samo na kampawata na VMRODPMNE, tuku ima{e predvideno limit za koj mo`ea da se javat site zainteresirani partii koi sakaa da se reklamiraat. Vo site izve{tai samo A1 kako donotor na SDSM be{e sporno, bidej}i go nadminuva limitot”, veli Dragan Pavlovi}, glavniot urednik na Sitel.

Komisijata ovaa analiza v~era ja dostavila do Sobranieto so zaklu~oci koi se odnesuvaat na idno podobruvawe na zakonskata ramka vo

DRAGAN PAVLOVI] LATAS

ODGOVOREN UREDNIK NA SITEL TV “Sitel se javuva kako donator na izbornata kampawa vo zakonskiot limit. Ne samo na kampawata na VMRO-DPMNE, tuku ima{e predvideno limit za koj mo`ea da se javat site zainteresirani partii koi sakaa da se reklamiraat. Samo A1 kako donator na SDSM go nadmina limitot.” pogled na ovaa problematika.

Vo analizata, sepak, e potencirano deka DKSK ne do{la do osnovani somnevawa deka buxetskite sredstva ili sredstvata od javnite fondovi ili sredstvata od javnite pretprijatija i javni ustanovi ili drugi pravni lica {to raspolagaat so dr`aven kapital se neposredno ili posredno koristeni za izbornata kampawa ili za finansirawe izborna ili druga politi~ka aktivnost, voop{to.

FINANSISKATA POLICIJA PODNESE KRIVI^NI PRIJAVI PROTIV 10 UPRAVITELI

U

pravata za finansiska policija na 29. ovoj mesec do Osnovnoto javno obvinitelstvo-Strumica i Osnovnoto javno obvinitelstvo-Veles podnese tri krivi~ni poradi postoewe osnovano somnenie deka se storeni krivi~ni dela dano~no zatajuvawe i falsifikuvawe i uni{tuvawe delovni knigi protiv 10 lica.

Licata vo periodot od 2007 do 2011 godina so zatajuvawe danok se steknale so protivpravna imotna korist, o{tetuvaj}i go Buxetot na Republika Makedonija vo vkupen iznos od 64.469.841,00 denari, odnosno 1.048.290 evra.

Od strana na istra`en sudija pri Osnoven sud-Strumica na prijavenite lica R.K. i G.S. im e odredena merka pritvor vo traewe od 30 dena.

ZAKON PROTIV KUPUVAWE NA PRATENI^KATA LOJALNOST

DOSTA PRATENICI SO MENICI! MAKSIM RISTESKI

I

risteski@kapital.com.mk

mame dokazi deka pratenici na odredeni politi~ki partii potpi{uvale menici vo vrednost od 300.000 do 600.000 evra kako garancija deka bespogovorno }e & bidat poslu{ni na partijata, izjavi v~era pretsedatelot na NSDP, Tito Petkovski, obrazlo`uvaj}i ja potrebata od dopolnuvawe na Zakonot za pratenici so odredba protiv ograni~uvawe na prateni~kata sloboda so finansiska garancija kon politi~kite partii.

“Ne smee menici da im visat nad glavite na pratenicite kako Damoklov me~, ako sakame da mu ja vratime ustavno garantiranata pozicija na Parlamentot.

Bidej}i pratenicite se vaka usloveni denes Vladata go kontrolira Sobranieto, a ne toa nea”, re~e Petkovski, povikuvaj}i se na navodni dokazi, odnosno izjavi na pretsedateli na partiski pravni komisii vo ~ie prisustvo navodno bile potpi{uvani menici za kupuvawe na prateni~kata lojalnost.

Spored nego, partijata pri sostavuvawe na kandidatskata lista bara od idnite

pratenici da potpi{at menica, koja }e se aktivira ako pratenikot ja napu{ti prateni~kata grupa ili glasa sprotivno od instrukciite na Vladata, a odbie dobrovolno da si podnese ostavka. Toj tvrdi deka ovie menici se potpi{uvale na notar i toa za dopolnitelna garancija vo prisustvo na blizok ~len na semejstvoto na pratenikot.

Za pratenicite od vladeja~koto mnozinstvo predlogot na opozicijata ne samo {to ne pridonesuva za dostoinstvoto na Sobranieto, tuku pretstavuva navreda za pratenicite.

“Prifativme rasprava na ovaa tema za edna{ zase-

koga{ da im se stavi kraj na ovie lagi, besmislici, insinuacii i gluposti naso~eni protiv pratenicite na VMRO-DPMNE. Pogolema navreda za pratenicite od predlogot da se donese vakov zakon, so koj se insinuira deka nivniot glas e kupen, nikoga{ nemalo”, izjavi pratenikot na VMRO-DPMNE, Ilija Kitanovski, koj go povika Petkovski eventualnite dokazi za postoewe menici da gi iznese nadvor od Sobranieto, kade {to ne go {titi prateni~kiot imunitet, po {to pratenicite bi mo`ele sudski da si go odbranat navredenoto dostoinstvo.

PRIRA^NIK ZA POTTIKNUVAWE NOVINARSKA PROFESIONALNOST

P

reku prira~nik novinarite }e se potsetuvaat na osnovnite profesionalni pravila, na ulogata i na vistinskite vrednosti na profesijata - eti~kite principi, integritetot na novinarot, kodeksot i praktikite na profesionalno odnesuvawe. Novinarskiot prira~nik }e bide promoviran vo Klubot na novinari denes vo 11.30 ~asot.

Publikacijata “Novinarski prira~nik” ja podgotvi redakcijata na Civil Media vo sorabotka so makedonskoto Zdru`enie na novinari, kako i so novinarski asocijacii i mediumski ku}i od Norve{ka, Germanija i od Velika Britanija.

Proektot {to finansiski go poddr`ala Ambasadata na Kralstvoto Norve{ka e del od Godi{nata programa na Civil – Centar za sloboda, poddr`ana od programata Sivika mobilitas, finansirana od [vajcarskata agencija za razvoj i sorabotka, implementirana od Centarot za institucionalen razvoj.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

PAZAROT I OBRAZOVANIETO NE KOMUNICIRAAT

[IVA^ NITU ZA LEK, PRAVNICI NA KILO Jazot me|u potrebite na kompaniite i ponudata na obrazovnite kadri na pazarot na trudot se prodlabo~uva. Nesoodvetnata obrazovna sila i nemaweto rabotna etika se edni od glavnite pri~ini zo{to stranskite investitori se premisluvaat da investiraat vo zemjava.

K

wata i praktikata, velat poznava~ite. Vlo`uvaweto vo dopolnitelni obuki za novite kadri kompaniite gi ~ini mnogu vreme i najva`no – pari!

“Navistina, vo Makedonija e te{ko da se najde slatkar, gotva~, bravar, berber, elektroinstalater ili mehani~ar. Toa {to se slu~uva so kadrite {to doa|aat od fakultetite ili od srednite u~ili{ta e golem hendikep, bidej}i od kontaktite so mnogu firmi rabotodavcite se `alat deka mnogu mal broj zavr{eni sredno{kolci ili studenti doa|aat podgotveni i mo`at da se vklu~at vo proizvodniot proces. Rabotodavcite sakaat podgotven kadar koj vedna{ }e mo`e da go vklu~at vo proizvodniot proces”, veli Sne`ana Trumpeska, direktorka na Rabotni~kiot univerzitet Pere To{ev od Prilep.

Direktorkata na Zanaet~iskata komora–Skopje, Sne`ana Denkovska, veli deka ovaa situacija ne e slu~ajna vo momentov obrazovnite programi vo Makedonija se od 1978 godina! “Nie barame minimum na sekoi pet godini da se reformira i pokraj toa {to postoi mo`nost samiot profesor do 30% da ja menuva programata od edna vo druga godina. Za `al,

KRISTINA OZIMEC ozimec@kapital.com.mk

onfekciite niz Makedonija so meseci ne mo`at da gi popolnat stoticite slobodni mesta.

Predizvik e i da se najde slatkar, {iva~ ili pekar, velat rabotodavcite, koi kontinuirano se `alat deka obrazovnite kadri koi se dostapni na pazarot na trudot ednostavno ne im vr{at rabota. Deka nivnoto nezadovolstvo e osnovano potvrdi i neodamne{niot Globalen izve{taj za konkurentnost na Svetskiot ekonomski forum od Davos, koj ja rangira{e Makedonija na lo{oto 79-to mesto od 142 zemji vo svetot. Faktot {to nad 90% od sredno{kolcite se re{avaat da prodol`at svoeto obrazovanie ne gi voodu{evuva stranskite investitori, nitu doma{nite kompanii. Obrazovnite kadri koi na rabotodavcite im pristignuvaat od studentskite i u~ili{nite klupi se kompletno izgubeni i nemaat osnovni poznavawa za rabotata za koja u~ele i po nekolku godini. Nekoi od u~enicite imaat teoretski znaewa, no {to e najstra{no, tie se neprimenlivi, bidej}i nema spoj na znaeK

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

prakti~na rabota, a ne samo po nekolku meseci. “Ne e isto koga vie vo u~ili{te sekojdnevno }e se soo~uvate so prakti~ni iskustva, so klienti, so vodewe biznis itn. Seto toa e `ivot. Pa, u{te ako nemaat rabota po pet-{est godini, tie nemaat nikakov kontakt so realnosta. Nie barame postojan kontinuitet, barame prakti~na nastava duri od 50% do 70%, a za odredeni zanimawa da se simne nivoto na obrazovanie - ako

MOZOCITE SI ODAT!

pored odlivot na mozoci, Makedonija e na 133-to mesto od 142 zemji vo svetot vo Izve{tajot za konkurentnost na Svetskiot ekonomski forum od Davos.

S

pove}eto profesori si ja teraat {emata koja si ja nau~ile. Barame educirawe i na samiot nastavni~ki kadar, bidej}i i tie mora da gi sledat tehni~ko-tehnolo{kite dostignuvawa”, veli Denkovska. Spored nea, ne site deca se za vo visokoto obrazovanie i politikata O

G

L

A

S

mora da go smeni na~inot na razmisluvawe kon zanaet~istvoto i stru~noto obrazovanie, zatoa {to toa e srednata klasa, neophodna za celokupnoto stopanstvo. Zanaet~iskite komori predlagaat za celiot period dodeka u~at u~enicite da odat vo kompanii na K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

bilo trigodi{no neka bide dvegodi{no, za pove}e da bidat zastapeni kompetenciite i ve{tinite. Sakame i koga }e dobieme diploma ili sertifikat to~no da se znae {to pi{uva vnatre, zo{to e nekoj odli~en i zo{to e dobar”, pora~uva taa. Kako da gi privle~eme strancite da investiraat vo zemjava i da otvoraat kompanii so vakva ponuda na pazarot, pra{uvaat poznava~ite. Spored sovetnikot vo Centarot za stru~no obrazovanie i obuka, Branko Aleksovski, Zakonot za stru~no obrazovanie i obuka predviduva kompanii koi primaat u~enici na prakti~na rabota da imaat odredeni beneficii i dano~ni olesnuvawa i tuka bi le`ela nivnata motivacija, no ova ne funkcionira vo praktika. “Nemaat nikakvi olesnuvawa. No, ako po~ne toj sistem da funkcionira i ako kompanijata znae deka }e bide oslobodena od del od sredstvata {to treba da gi dade na dr`avata zatoa {to prima u~enici, rabotite }e se menuvaat. No, i svesta mora da ja promenime i da razberat i kompaniite deka nema nekoj da im obezbedi kadri bez tie da vlo`at ne{to vo obrazovanieto”, veli toj.

O

G

L

A

S

Kompani / Pazari / Finansii

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

9

CELOSNO SE LIBERALIZIRA UVOZOT NA LEKOVI

TODOROV SO ZAKON ]E GI TERA VELEDROGERIITE DA GI POEVTINAT LEKOVITE Otsega koja bilo veledrogerija mo`e da uveze lek koj ve}e e registriran vo zemjava, bez razlika dali odobrenie za uvoz ima druga veledrogerija. Todorov priznava deka ova e pritisok za farmacevtite da gi namalat cenite na lekovite veledrogerija. Toj prizna deka ova e eden vid pritisok vrz farmacevtite za da gi namalat cenite na lekovite. Voveduva i zatvorski kazni za drogeriite koi neredovno }e gi servisiraat potrebite na javnite zdravstveni ustanovi.

“Stanuva zbor za seriozni izmeni, so koi se predviduva usoglasuvawe na na{eto zakonodavstvo so preporakite od Evropskata komisija, podobruvawe i zabrzuvawe na rokovite i prekr{o~ni kazneni odredbi. Uvoznikot na lekot ne treba da bide kapitalno povrzan ili vo komercijalna vrska so toj

VIKTORIJA MILANOVSKA

P

milanovska@kapital.com.mk

aralelniot uvoz na lekovi i drakonskite kazni vo Zakonot za lekovi }e zatvorat nekolku veledrogerii vo zemjava zatoa {to }e mora da gi namalat cenite na lekovite.

Ministerot za zdravstvo, Nikola Todorov, na poslednata vladina sednica najavi deka sekoja veledrogerija mo`e da uveze lek koj ve}e e registriran vo zemjava, bez razlika dali odobrenie za uvoz ima druga

NIKOLA TODOROV MINISTER ZA ZDRAVSTVO Uvoznicite da gi namalat cenite na nivo na koe na nitu eden drug nema da mu bide isplatlivo da vr{i paralelen uvoz. Tokmu toa e pritisokot koj go dava edna od odredbite od Zakonot.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

1-10

godini zatvor za odgovorno lice vo veledrogerija {to nema zaliha na lekovi, a vo me|uvreme se slu~ila smrt kaj nekoj pacient

{to go ima odobrenieto za uvoz. Uvoznicite }e gi namalat cenite na nivo na koe na nitu eden drug nema da mu se isplati da vr{i paralelen uvoz. Tokmu toa e pritisokot koj go dava edna od odredbite od Zakonot”, veli Todorov.

Farmacevtite v~era samo neoficijalno priznaa deka forsiraweto paralelen uvoz }e zatvori del od postoe~kite veledrogerii, pa na pazarot }e se pojavat mikrodrogerii.

“Koga rabotite stignale dotamu ministerot da se zakanuva so zatvorski kazni, jasno e za kakva politika stanuva zbor.

Todorov ~ita zakonski izmeni, a zaboravil da gi utvrdi su{tinskite odredbi, kako na primer dali noviot zakon }e dozvoluva da se zaobikoli tender pri nabavka na lekovi ili s$ }e bide kako dosega.

O

G

L

A

S

Sekoja veledrogerija mo`e da uveze lek koj ve}e e registriran vo zemjava, bez razlika dali odobrenie za uvoz ima druga veledrogerija.

Znaeme samo deka }e riknat nekolku drogerii. Biznisot i vaka ne e toa {to be{e”, velat od edna od najgolemite veledrogerii.

Iako Todorov na vladinata sednica mu se pofali na premierot Gruevski deka farmacevtskata fela so zadovolstvo gi prifatila paralelniot uvoz i zatvorskite kazni, del od farmacevtite ne se soglasuvaat.

K

O

M

E

R

“To~no deka Sojuzot na stopanski komori n$ povika na sredba, na koja ministerot przentira{e del od izmenite na Zakonot za lekovi, no toa {to go slu{nav v~era be{e sosema treto. Fakti~ki, nie do v~era ne sme znaele ni {to }e se menuva. Vo skoro vreme }e zazememe pozicija i otsega redovno }e gi sledime otvorenite vladini sednici”, velat od edna veledrogC

I

J

A

L

E

N

erija.

Premierot Nikola Gruevski se interesira{e od kade s$ mo`e da se uvezat evtini lekovi.

“Zna~i li toa deka ako nekoj ve}e e uvoznik na prili~no skap lek, a vo Bugarija, Srbija, Germanija, Francija toj lek e poevtin, }e mo`e koj bilo subjekt da go uveze i vo zemjava da go prodava evtino?”, pra{a Gruevski.

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI PRILEPSKA PIVARNICA IZVEZUVA VO AVSTRIJA

G

aziraniot bezalkoholen pijalak so vkus na kru{a, “gazoza” na Prilepska pivarnica gi osvojuva avstriskite potro{uva~i. Poradi dobrata proda`ba ostvarena po plasiraweto na proizvodot vo Avstrija, “gazoza” za kratok period dobi podobra i povidliva pozicioniranost vo avstriskite marketi, velat od kompanijata.

“Kvalitetot e najva`en za dobra proda`ba. Se obiduvame da se probieme na pazarite nadvor od Makedonija, a idejata so “gazoza” be{e da se ponudi proizvod koj e makedonski, kvaliteten, proizvod so tradicija vo Makedonija. Site pozitivni strani {to gi ima ovoj makedonski brend se edinstvenata pri~ina za dobrite rezultati {to gi imame na avstriskiot pazar. Avstrijcite poka`aa deka obo`avaat “gazoza”“, veli brend-menaxerot na Prilepskata pivarnica, Aleksandar ^atleski.

Dolgogodi{noto rabotewe, zgolemuvaweto na ponudata na produkti, rastot na proda`bata, {ireweto na pazarite kade {to se plasira proizvodstvoto se klu~ni za raboteweto na Prilepska pivarnica.

Od bezalkoholnite pijalaci Prilepska pivarnica, pokraj “gazoza”, gi polni licencnite pijalaci “pepsi”, “mirinda”, “seven ap”, “everves” i gi proizveduva sokovite “blum” i “portokalada”.

ZEMJODELCITE ]E MO@E DA DOKUPAT STA@ OD SFRJ

Z

emjodelcite koi vo porane{na Jugoslavija, od 1979 do 1989 godina, upla}ale penziski pridonesi }e mo`e da dokupat sta` od pet godini za da ostvarat pravo na penzija. Po 2007 godina golem del od zemjodelcite koi upla}aa pridonesi prakti~no ne go ispolnija osnovniot minimum, pokraj starosta da imaat 15 godini uplaten pridones. Ministerot za trud, Spiro Ristovski, najavi dopolnuvawe na zakonot so {to }e im se ovozmo`i na ovie lica da go dokupat sta`ot za najmnogu pet godini.

“Ovoj zakon }e va`i samo {est meseci. Vo toj period zemjodelcite }e mo`e da gi dokupat potrebnite pet godini. O~ekuvame do pred Nova godina da bide usvoen. Mislam deka na vakov na~in edna pristojna brojka na gra|ani koi se zanimavale so zemjodelska dejnost }e mo`e da ostvarat pravo na penzija”, re~e toj.

KAMATITE GODINAVA NEMA DA PA\AAT

N

ema uslovi za namaluvawe na kamatite na depozitite i kreditite do krajot na godinava, izjavi generalniot direktor na NLB Tutunska banka i pretsedatel na Zdru`enieto na bankari, \or|i Jan~evski. Iako neodamna Narodnata banka donese nekolku merki so koi se olabavi monetarnata politika, sepak, bankite bavno reagiraat na promenite.

“So olabavuvaweto na del od monetarnite instrumenti, kaj bankite se oslobodija oklu 200 milioni evra sve`i pari. Del od niv se plasirani kako krediti, a del za drugi nameni”, istakna Jan~evski.

So ogled na opredelbata na bankite da vlo`uvaat bez rizik, sepak, najgolem del od parite zavr{uvaat vo blagajni~ki i dr`avni zapisi.

Bankarite na Svetskiot den na {tedewe konstatiraa deka depozitite kaj bankite se zgolemuvaat i pokraj ekonomskata kriza. Guvernerot na NBM, Diomitar Bogov, istakna deka toa e rezultat na makroekonomskata stabilnost i doverbata na gra|anite vo stabilnosta na bankarskiot sektor.

+ 31.10.2011

ЗК Пелагонија Битола Мермерен комбинат Реплек Фершпед НЛБ Тутунска банка 31.10.2011

РЖ Услуги Благој Ѓорев Топлификација Комерцијална банка Гранит

раст

+19,99% 3457,00 +2,91% 566,00 +2,70% 38.000,00 +1,01% 43.500,00 +0,91% 2800,00 пад

-

нова цена

-2,99% -2,98% -2,57% -1,69% -0,67%

NOVI MERKI ZA DISCIPLINIRAWE NA FIRMITE

DRASTI^NO POGOLEMI KAZNI ZA NEIZDAVAWE FISKALNI Kaznite za firmite {to nemaat ili ne koristat fiskalen aparat se zgolemeni za 25%, od 4.000 na 5.000 evra. Ako firmata ne izdava fiskalna, mo`e da dobie zabrana za rabota do 1 godina ALEKSANDRA SPASEVSKA

S

spasevska@kapital.com.mk

e zgolemuvaat kaznite za kompaniite {to nemaat fiskalen aparat i ne izdavaat fiskalni smetki. Za da gi disciplinira firmite koi ne koristat fiskalni aparati i za da ja namali sivata ekonomija, Ministerstvoto za finansii gi zgolemi globite za firmite, a zgolemeno e i vremetraeweto na merkata zabrana za vr{ewe dejnost. Spored poslednite izmeni na Zakonot za registrirawe na gotovinski pla}awa, za 25% se zgolemeni kaznite za firmite kade {to inspektorite }e utvrdat deka nemaat fiskalen aparat ili ne izdavaat fiskalni smetki, odnosno namesto dosega{nite 4.000 evra, }e treba da platat 5.000 evra. So kazna od 1.500 evra, namesto dosega{nite 850 evra }e se soo~i i firmapoedinec, a tolkava kazna }e treba da plati i smetkovoditelot na firmata.

Pove}e od dvojno zgolemeni se i globite koi gi izrekuvaat inspektorite, vo slu~aj dano~niot obvrznik da saka vedna{ da ja plati kaznata, odnosno do 2.500 evra za firma, namesto dosega{nite 1.000 evra i do 750 kaj firma-poedinec, namesto dosega{nite 200 evra.

Ako vo predvideniot rok od 60 dena firmite ne ja platat kaznata, toga{ sleduva zatvorawe vo rok od edna godina, namesto 8 dena, {to bea predvideni so prethodniot Zakon.

Kompaniite se `alat deka i

61.419

fiskalizirani dano~ni obvrznici ima registrirano Upravata za javni prihodi, zaklu~no so vtoriot kvartal godinava

dosega kaznite bile previsoki i deka nema potreba od u{te edno zgolemuvawe. Velat deka Vladata treba da napravi balans me|u visinata na kaznite i goleminata na kompaniite.

“Kazna od 5.000 evra e previsoka, ne bi imal pari da ja platam i }e treba da go zatvoram du}anot. Iako jas imam fiskalen aparat i go koristam, sepak, kaznite se prestrogi. Ne znam zo{to povtorno gi zgolemuvaat”, veli eden sopstvenik na restoran za brza hrana od Skopje. Toj veli deka kontrolite od inspekorite se mnogu retki, posebno nadvor od Skopje, kade {to problemot e poizrazen.

“Sivata ekonomija ja naru{uva pazarnata konkurencija me|u kompaniite, no kaznite treba da bidat adekvatni na goleminata na kompanijata”, veli Mir~e Чekrexi, zamenik-pretsedatel na Sojuzot na stopanski komori.

Spored poslednite kontroli za fiskalizacija koi gi napravi Upravata za javni prihodi (UJP), najgolemi nepla}a~i na danoci se ugostitelite i trgovcite na malo. Na listata na onie koi ne izdavaat fiskalni smetki se i notarite i stomatolozite i nekoi dano~ni slu`benici vo UJP koi se krijat zad semejnite biznisi. Toga{

ponedelnik- 31.10.2011 Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

UJP SO GPRS SISTEM ]E GI SLEDI PLA]AWATA NA FIRMITE JP }e vovede nov sistem za pogolema kontrola na firmite i namaluvawe na sivata ekonomija. Se raboti za softversko re{enie koe }e bide instalirano vo site fiskalni aparati na kompaniite preku GPRS uredi, koj }e gi sledi site pla}awa i prometot na firmite. Kompaniite terba sami da go nabavat uredot koj treba da se instalira vo fiskalnite aparati, a potoa tro{ocite }e im bidat odbieni od danocite koi{to treba da gi platat.

U

UJP izre~e kazni za 191 firma.

Zaklu~no so vtoriot kvartal godinava, registrirani se vkupno 61.419 fiskalnizirani dano~ni obvrznici i 99.094 fiskalni aparati.

Opozicijata ja obvini Vladata deka so vakvite merki ja zadu{uvaat biznis-klimata, i deka gi zgolemuvaat kaznite samo za da ja napolnat dr`avnata kasa.

Pretsedatelot na Komisijata za finansirawe i buxet, Marijan~o Nikolov, na debatata za zakonot vo Sobranieto,

istakna deka zgolemenite kazni ne soodvetstvuvaat na ekonomskata klima vo dr`avata i deka namesto reformi za biznisot, vladata go uni{tuva so vakvi zakonski re{enija. Vladanka Avirovi}, od Socijalisti~kata partija, pak, istakna deka sivata ekonomija vo Makedonija zafa}a 35% od celiot ekonomski sektor, a vo evropski ramki toj procent e okolu 10%.

Pratenicite od vlasta pak smetaat deka ova prv ~ekor na sekoja Vlada za da ja namali dano~nata evazija.

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,505 43,4357 69,9437 50,3685 43,7074 46,3489

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,37% 1,3% 0,25% 0,02333%

Iako fiskalnite kasi bea vovedeni pred pet godini, s$ u{te ima mnogu firmi koi{to izbegnuvaat da gi koristat

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

3м 1,59% 1,5% 0,43% 0,04%

6м 1,79% 1,7% 0,62% 0,09%

12м 2,12% 2,1% 0,93% 0,31%

нова цена

195,00 358,00 2.874,00 2.850,00 530,00

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд Илирика Југоисточна Европа

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

26.368.102,93

1,81%

-16,70%

-20,47%

-15,06%

-22,02%

30.10.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

44.684.575,95

7,74%

-10,59%

-12,55%

-14,00%

-18,75%

30.10.2011

Иново Статус Акции

14.317.446,91

0,95%

-6,61%

-4,66%

0,01%

-2,51%

30.10.2011

КД БРИК

38.934.640,20

7,12%

-7,40%

-9,36%

-8,57%

-12,68%

30.10.2011

КД Нова ЕУ

20.075.283,81

0,49%

-16,94%

-25,57%

-24,00%

-25,24%

30.10.2011

КБ Публикум - Балансиран

23.811.691,86

3,19%

-9,32%

-10,59%

-9,31%

-10,01%

30.10.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.478.537,84

0,14%

-0,13%

1,09%

0,00%

0,00%

30.10.2011

КБ Публикум Паричен

53.697.291,13

0,26%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

30.10.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

DOBRI REZULTATI NA KOTIRANITE KOMPANII

SUPERBREND ЗА DUNA KOMPJUTERI

K

POGOLEMI DOBIVKI KAJ GRADE@NICITE I [PEDITERITE

ompanijata Duna kompjuteri e izglasana za Superbrands za Makedonija za 2011/12.

Superbrands ja vklu~i Duna me|u retkite trgovski marki vo zemjata koi se izdvojuvaat po kvalitetot, sigurnosta, razli~nosta i emotivnata privle~nost. Pove}e od 12.000 potro{uva~i i eksperti vklu~eni vo istra`uvaweto na Superbrands glasaa po me|unarodni standardi, koi ja potvrduvaat opredelbata na Duna kon postignuvawe na najvisoki vrednosti vo raboteweto, neprikosnoven kvalitet na proizvodite i vrvna usluga kon svoite ceneti korisnici.

Spored nerevidiranite finansiski izve{tai za devette meseci, netodobivkata na Mako{ped porasna re~isi {est pati, na Skopski pazar 2,7 pati, na Replek za 74,8%, na Beton za 15,7%, na Fer{ped za 12,5%.

65%

MAJA BAJALSKA-GEORGIEVSKA bajalska@kapital.com.mk

I

pokraj zgolemenite rizici od krizata vo evrozonata i vlo{uvaweto na sostojbite vo realniot sektor vo zemjite koi se najgolemi trgovski partneri na Makedonija, kompaniite kotirani na Berzata vo prvite devet meseci od godinava rabotele iznenaduva~ki dobro.

So isklu~ok na bankite, od site kompanii koi do zatvoraweto na ovoj tekst gi imaa objaveno devetmese~nite finansiski izve{tai na Makedonskata berza najgolemi zgolemuvawa na dobivkite ostvarija grade`nicite i {pediterite.

Beton, Fer{ped, Replek, Skopski pazar, Mako{ped se kompaniite so najgolemi procentualni zgolemuvawa na dobivkite vo odnos na istiot period lani. Spored nerevidiranite finansiski izve{tai za devette meseci, neto-dobivkata na Mako{ped porasna re~isi {est pati, na Skopski pazar 2,7 pati, na Replek za 74,8%, na Beton za 15,7%, na Fer{ped za 12,5%.

No, toa {to poka`uva deka kompaniite, generalno, dobro se dr`ele vo ova krizno vreme e faktot {to i kompaniite koi nemaat golemi porasti na dobivkite imaat zdrav rast na prihodite.

Vo farmacevtskiot sektor, kako i sekoga{, Alkaloid pozitivno gi zavr{i prvite devet meseci od godinava so 2,6% rast na do-

bivkata, od 426 milioni denari lani na 437 milioni denari godinava. Zgolemuvaweto na dobivkata na Alkaloid e rezultat na 14,7% rast na vkupnite prihodi, kade {to proda`bata na doma{niot pazar porasnala za 13,7%, a izvozot se zgolemil za 15,3%. Zaedno so rastot na proda`bite na najgolemata farmacevtska kompanija vo zemjava & porasnale i tro{ocite od prodadeni proizvodi i uslugi za 18,9%, kako i finansiskite rashodi za 19,9%.

Vo grade`niot sektor Granit isto taka ima dobri finansiski rezultati. Iako so rast na dobivkata od samo 2,7%, najgolemata grade`na kompanija ima golem rast na prihodite od re~isi 65% ili od 2,6 milijardi denari lani na 4,3 milijardi denari godinava.

Grupacijata Fer{ped prvite devet meseci od godinava gi zavr{i so rast na netodobivkata za 42,4% ili ako lani od januari do septemvri {pediterskata kompanija ostvarila neto-dobivka od 65 milioni denari, vo istiot period

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.150,53 МБИД 2.230,01 ОМБ 117,87

12.087,50

-1,17% -1,29%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 6.199,90

-2,31%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 764,06

-0,95%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

12,5% porasna dobivkata na Fer{ped

OD ZAGUBA VO DOBIVKA Makpetrol vo prvite devet meseci od godinava ostvari dobivka od 1,5 milioni evra {to e zna~ajno podobruvawe na finansiskiot rezultat od istiot period lani, koga dru{tvoto ima{e zaguba od 160 milioni denari. Podobruvawe ima i kaj kompanijata Interne{nal hotels, koja godinava ostvari dobivka od 56 iljadi denari, za razlika od koga ima{e zaguba od 1,3 milioni denari. [pediterskata kompanija Mako{ped vo prvite 9 meseci od godinava ima re~isi 6 pati pogolema dobivka od istiot period lani. I Makstil vo ovoj period ima dobivka od 52 iljadi denari, za razlika od lani, koga imala zaguba od 26,4 milioni denari.

МБИД

KOMPANIITE PREZENTIRAA OP[TESTVENO ODGOVORNI PRAKTIKI

K

ako da se zgolemi motiviranosta na vrabotenite, da se popolni nedostigot od kadri i како do namaleno, a poproduktivno rabotno vreme se del od proektite na kompaniite, prezentirani na rabotilnicata “Najdobri praktiki-odnosi na vrabotenite”, vo organizacija na Amerikanskata stopanska komora vo sorabotka so Amerikan kolex od Skopje. Оd Xonson kontrols prezentiraa sistem od sugestii za vrabotenite, koj rezultiral so pogolema vklu~enost na vrabotenite i za{tedi. “Sekoja godina dobivame pove}e od 130 sugestii i proekti od vrabotenite. Najdobrite finansiski gi nagraduvame. Ovoj proekt mnogu ja pottikna i komunikacijata me|u vrabotenite vo na{ata kompanija”, istakna Jelica Ivanovska od Sektorot za ~ove~ki resursi.

Cementarnica Usje fokusot go stava na bezbednosta i zdravjeto pri rabota, Makedonski Telekom se pofali so proekt koj go popolnil nedostigot od SAP in`eneri vo zemjata, a Nekstsens so upotrebata na socijalnite mediumi za realizacija na razni op{testveno odgovorni praktiki.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik- 31.10.2011

NASDAQ 2.709,41

2.600 2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

-1,01%

BRAZIL BOVESPA 58.543,50

-1,63%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.631,13

-1,25% -0,90%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.864,90

-1,68%

-0,56%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0,03%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.839,15

SOFIX 341,63

-0,71%

-0,60%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 643,09

ATHEX 814,66

-0,16%

Развојна банк

12.135,00

+13,02%

Прогрес

-12,24%

43,00 Х. Брела

Истрабенз

2.500,00

Бамби банат

21.000,00

АИК Банка

1.778,00 Екс. Недвиж.

+24,29%

45,00

-56,80%

1,77

Гранд Хотел У

9.000,00

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

92.72$/барел BRENT

108.68$/барел

Каштелан.

+6,06% -8,49%

Интереуропа

1.139,00

-7,41%

4.063,00

Нова кредитна

ПРИРОДЕН ГАС

3.88/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

304

-1,17% -0,58%

ЗЛАТО 1727.10$/унца СРЕБРО 34.50$/унца БАКАР 7.921,00

МЕТАЛИ

-1,15% -2,23% -1,00%

НИКЕЛ 19.237,50 АЛУМИНИУМ

2.145,00 ЧЕЛИК 535.00$/унца

-2,50% -1,80% /

+8,17% -12,76%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+11,80%

-0,64% -1,12%

+0,44%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

2,16

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Џаковштина

-0,77%

SASX 10 883,42

Главен индекс на Белградската берза

55,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 17.705,01

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.799,82

BELEX15 546,02

+0,28%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.800

2.000

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

ОМБ

+0,10%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,69%

porasna dobivkata na Beton

3.000

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.988,39

S

o vlog od ~etiri milioni evra dr`avnata ELEM po~nuva da primenuva biznis-informaciski sistem (SAP ERP) so {to }e se standardiziraat, integriraat i avtomatiziraat biznis-procesite vo site podru`nici.

Ovoj napreden softver }e ovozmo`i pobrzo nosewe odluki i efikasno organizirawe na proizvodstvoto i uslugite.

ELEM e prvata kompanija vo zemjava koja }e go koristi ovoj sistem na makedonski jazik.

“Vo prvata faza, ovoj softver }e po~ne da se primenuva vo sektorite finansii, ~ove~ki resursi, nabavki, zalihi i magacini, kupoproda`ba na elektri~na energija i upravuvawe so kapitalni investicii. Vo vtorata faza }e bide voveden vo segmentite odr`uvawe, finansiski kontroling i dokument menaxment sistem, so {to celosno }e bidat opfateni site delovni edinici vo kompanijata”, velat od ELEM. Kompleksniot sistem }e go sproveduva konzorciumot NERAS, sostaven od NESS od Чe{ka, RSC od Makedonija i Sap Concept i Adven od Bugarija, izbran na me|unaroden tender. Noviot sistem }e bide osnova ELEM da se nametne kako seriozen igra~ na regionalniot pazar na elektri~na energija.

15,7%

3.200

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-2,09%

0,63%

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.278,78

godinava taa porasnala na 92,6 milioni evra. Vkupnite prihodi od operativnoto rabotewe kaj kompanijata se zgolemile za 20,9%, od 3,2 milioni denari lani na 3,9 milioni denari godinava. Istovremeno, ima zgolemuvawe i kaj rashodite od operativnoto rabotewe za 20,8%. Sepak, kompanijata vo prvite devet meseci uspeala da gi namali finansiskite rashodi za 14,9%.

So ovie finansiski rezultati se opfateni pette dru{tva vo ramkite na grupacijata Fer{ped, odnosno {pediterskata kompanija Fer{ped, Hoteli Metropol vo Ohrid, vinarnicata Skovin, dru{tvoto za igri na sre}a Lotarija na Makedonija i brokerskata ku} a Fer{ped broker.

Ako se gleda pak, nekonsolidiraniot finansiski izve{taj za raboteweto na {pediterskata kompanija Fer{ped, }e se vidi deka kompanijata vo prvite devet meseci ima 12,5% rast na dobivkata, a vkupnite prihodi vo istiot period & porasnale za 23,8%.

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.268,52

3.000

-0,63% +0,10% +0,28%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

ELEM VOVEDUVA SAP SISTEM

rast na prihodite ima Granit

]e prodol`at li i vo ~etvrtiot kvartal da rastat dobivkite na kompaniite? ]e bidat li grade`nicite i natamu lokomotivata na ekonomskiot rast?

11

+9,10% -2,33%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

+0,61% ПЧЕНИЦА 644.50$/бушел +0,12% КАФЕ -3,08% 2.28 $/бушел

ПЧЕНКА 655.00$/бушел

-2,60% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1226.00$/бушел -1,45% КАКАО 2677.00$/бушел

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

KADE SE VRTAT MILIJARDITE?

So

pove}e od 2,5 iljadi milijardi dolari intelektualnata sopstvenost i patentite se najgolemata i najbrzo raste~kata industrija vo svetot. Avtorskoto pravo, patentite, pazarnata marka ili t.n. brend i dizajn na proizvodot se vode~kite elementi

ali mo`e da pretpostavite koja industrija vo svetot e najgolema? Energetikata? Transportot?

Avtomobilskata? Podatocite govorat sosema sprotivno. So pove}e od 2,5 iljadi milijardi dolari intelektualnata sopstvenost i patentite se najgolemata i najbrzo raste~kata industrija vo svetot. Za da se razbere kolku e {irok opfatot na ovaa industrija }e navedam samo ~etiri od pove}eto oblici na intelektualna sopstvenost. Avtorskoto pravo, patentite, pazarnata marka ili t.n. brend i dizajnot na proizvodot se vode~kite elementi koi kreiraat kompanii vredni stotici milijardi dolari.

Broj eden kompanija vo svetot, spored vrednosta na brendot, e Apple, koja vo 2011 godina se iska~i na prvo mesto so 153,3 milijardi dolari. Na vtoro mesto padna Google so vrednost na brendot od 115 milijardi dolari, a na treto se pozicionira{e IBM. Odli~en primer za finansiskoto zna~ewe na patentnite prava e vojnata koja Apple ja povede protiv Samsung vo 10 dr`avi za za{tita na svoite patenti kaj pametnite telefoni i tablet-kompjuterite. Blokadata na proda`bata koja uspea da ja ostvari na najgolemite

D

svetski pazari do ovoj moment go ~ini Samsung okolu pet milijardi dolari izgubena dobivka. Ironijata e pogolema so samiot fakt {to Samsung gi proizveduva memoriskite ~ipovi i kristalnite displei za Apple.

Denes s$ e predmet na intelektualna sopstvenost. Filmovite, muzikata, knigite, kompjuterskiot softver, lekovite, pa duri i delovnite procesi i biznis-modelite. Vo sovremeniot svet, koj velime deka e dvi`en od inovaciite, intelektualnata sopstvenost se ~ini deka e najvrednata valuta. Kra`bite na ovoj tip sopstvenost se smetaat za najte{ki oblici na kriminal. Od druga strana, vo patentnata za{tita se stigna tolku daleku {to denes s$ se patentira. Vulgarizacijata otide do krajnost, taka {to se slu~uva odredeni op{ti proizvodi ve}e od utre da stanat patenti i vo idnina zadol`itelno da se pla}aat pri koristeweto. Frapanten e podatokot deka godi{no samo vo SAD se patentiraat pove}e od 200.000 idei i proizvodi.

Frekventno, del od ovie inovacii imaat za cel da izvr{at monopolizacija na pazarite i zatoa verojatno denes imame nov oblik na kolonizacija na svetsko nivo.

Voveden e nov “kolonijalen

danok”, koj razvienite zemji go nametnuvaat pri izvozot na idei i znaewa. Da se pozanimavame malku so istorijata za da ja sogledame serioznosta na noviot danok.

Vistinskiot bum vo za{titata na intelektualnata sopstvenost i patentnoto pravo se slu~il vo 1976 godina vo SAD i 1998 godina vo EU. Presvrtnicata na ovie datumi se slu~ila otkako kompjuterskite softveri se vklu~ile pod za{titata na avtorskite prava. Pred ovie prese~ni to~ki kompjuterskite programi ne bile tretirani kako intelektualna sopstvenost. Tie bile neza{titeni i slobodno mo`ele da se kopiraat nivnite kodovi.

Vsu{nost, prvite uspesi Microsoft i Apple gi napravile otkako ja kopirale programata na Xerox za op{t grafi~ki prikaz na podatocite, bez pritoa da bidat kazneti. Koga bi se vratilo vremeto, sigurno Xerox bi visel pred Uredot za patenti i za{titeni znaci na SAD baraj}i za{tita na iden biznis vreden iljadnici milijardi dolari. Za `al, negoviot voz pomina. Vtorata presvrtnica se slu~i vo 1998 godina, koga preku edna sudska presuda vo SAD tehnologijata ve}e ne e zadol`itelen uslov za postoewe patent. Do ovaa odluka patentot mora{e da se materijalizira vo nekoja

tehnologija za da se zavede.

Od toj datum mo`no e da se patentira i soodvetna IT delovna metoda. Denes rabotite se celosno promeneti.

Na primer, proizvoditelot na kompjuteri dell vo poslednite 10 godini nema nitu eden patent za svoite personalni kompjuteri, no ima pove}e od 170 patenti za delovnite procesi na proda`ba. Microsoft e vode~ka kompanija vo svetot so pove}e od 3.000 prijaveni i za{titeni patenti prose~no godi{no. Ne zaostanuvaat ni Apple, Google, GE. Zabluda e ako se misli deka industriskata sopstvenost denes e rezervirana samo za IT-pazarot. Bez odredeni specifiki, patentite i sopstvenosta gi sretnuvame i vo farmacevtskata, avtomobilskata, grade`nata industrija, zemjodelstvoto. Dokolku sakame da postavime nekakvi podelbi, toga{ posoodvetno e tie da bidat regionalno definirani. SAD i Japonija davaat prednost na komercijalnoto iskoristuvawe na patentot. Evropa go naglasuva avtorskoto pravo. Britancite so svoeto specifi~no pravo se nekade pome|u, a ~etvrtata grupa ja ~inat zemjite vo razvoj, potencirano od grupata BRIK. Kaj prvata grupa s$ se sveduva na parite, biznisot, kreiraweto potro{uva~ka. Tuka

Kapital Akademija...

treba da se bara pri~inata zo{to kaj niv s$ e svedeno na ideja, razvoj, za{tita i komercijalizacija. Za razlika od prvite tri grupi, zemjite vo razvoj, koi se dominantno uvoznici na intelektualna sopstvenost, ne se trudat premnogu vo donesuvaweto regulativa od ovie oblasti.

Masovnoto povreduvawe na pravata rezultira Kina da ne e ~lenka na STO, a Indija da ima postojani konflikti so regulatorite. “Osvetata” sledi so blokirawe na uvozot na celi grupi proizvodi od ovie dr`avi na pazarite na SAD, Japonija i EU. Rabotite mnogu bavno se dvi`at poradi otporot koj e sozdaden od visokata cena na intelektualnata sopstvenost, no i od ~uvstvoto deka denes se patentira s$ i se{to, pa i odredeni proizvodi koi se od javen karakter.

Borbata za celosna za{tita na intelektualnata sopstvenost od edna strana i celosniot pristap do site informacii, proizvodi i uslugi, }e bide iscrpuva~ka.

Najgolemiot predizvik e digitalizacijata na site sodr`ini na internet-mre`ata. Preku nea e ovozmo`en lesen pristap do informaciite i nivno kopirawe i razmena. Iso torentite, bit torentite, piraterijata denes se masovna

DD-r -r RUBIN ZARESKI

KKonsultant onsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

pojava. Se kopira gotovo s$.

Od filmovi, muzika, knigi, pa s$ do vesnici, igri, programi. Takanare~enata Open source platforma, preku koja mo`e da se razmenuvaat site posakuvani podatoci i fajlovi, kreira nezainteresiranost za inovacii i ja blokira komercijalizacijata na ideite. Nikoj ne investira trud i kapital vo ne{to {to lesno mo`e da bide probieno u{te pred da se najde na pazarot. Zatoa denes ne se govori za toa dali nekoj e sopstvenik na odredena ideja, patent ili pravo. Mediumite go izgubija biznisot onoj moment koga po~naa da prenesuvaat vesti, a pomalku da kreiraat svoi komentari. Zatoa nivniot obid za naplata na elektronskite izdanija nema da uspee, bidej}i site vesti postojat online. So drugi zborovi, vo dene{niot svet ne se raboti za toa ~ija e sopstvenosta tuku za toa koj ima pristap kon taa sopstvenost.

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

РАБОТИЛНИЦА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ КАКО АЛАТКА ЗА ДЕЛОВНО ОДЛУЧУВАЊE ПОДГОТОВКА И АНАЛИЗА 4-5 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

Финансиските извештаи се повеќе од бројка! Тие се многу повеќе од законска обврска! Финансискиот извештај во денешниот бизнис свет е основната деловна алатка на секој менаџер кој врз основа на добиените информации од истиот треба да ги донесе клучните одлуки. Оваа работилница ќе ве научи како и вашиот финансиски извештај да стане вашатa клучна алатка. Ќе научите кој е правилниот сет алатки за изработка на финансиски извештај, како правилно да ги читате извештаите, да ги потенцирате, дефинирате, пресметувате и толкувате соодветните показатели од финансиските извештаи. А сето тоа поткрепено со готови матрици, кои понатаму слободно ќе може да ги користите во секојдневната работа!

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Финансиски менаџери Сметководители Лица кои подготвуваат финансиски извештаи и анализи Сопственици на компании Претприемачи

ЌЕ ДОБИЕТЕ ГОТОВИ МАТРИЦИ ЗА:

Биланс на состојба - сублимирана форма со мапирање Биланс на успех - сублимирана форма за

со мапирање Добивка и профитна маржа со графикони за движења Правична распределба на плати според позиции Мерење на профитабилноста/успешноста со планот и/или споредно со минати години Завршна пресметка за 2011 според најновиот меѓународен стандард за МСП со мапирање Приходи и трошоци во еден преглед и нивна интеракција со мапирање Структура на побарувања и обврски по рочност

ЌЕ СЕ СТЕКНЕТЕ СО СЛЕДНИВЕ ЗНАЕЊА:

Значење и примена на сметководствените податоци Основи за подготовка на финансиските извештаи Сет на финансиски извештаи Подготовка на финансиски извештаи Значење на финансиските извештаи Читање и анализа на финансиските извештаи Анализа на финансиските извештаи – пресметка на финансиски индикатори Врска на финансиските индикатори со извештаите и како да ги толкуваме Анализа на трошоците преку финансиски извештаи Анализа на приходите преку финансиски извештаи Поврзаност на финансиски извештаи

ПРЕДАВАЧ КАТЕРИНА БОШЕВСКА

Fинанsиsки диrектоr на EOS Matrix Македонија и финанsиsки конsuлтант за Иsточна Евrопа. Ангажиrана е како надвоrешен sоrаботник и тrенеrобuчuвач за теми од облаsта на финанsиsки менаџмент од rеномиrани тrенинг агенции-конsuлтантsки кuќи.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Svet / Biznis / Politika

14

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

NOVA ZAKANA ZA JADRANKA KOSOR

BLOKIRAN IMOTOT NA HDZ VO EK NA IZBORNA KAMPAWA

@ upaniskiot sud vo Zagreb go blokira{e imotot na vladeja~kata partija HDZ, na barawe na policijata za borba protiv korupcijata (USKOK). Premierkata Kosor smiruva - sudskata odluka s$ u{te ne e pravosilna. Iskoristuvaj}i go pravoto na `alba, HDZ }e se bori za svojot imot paralelno so borbata za nov mandat. Spored prvi~nite informacii, @upaniskiot sud vo Zagreb odlu~i da ja blokira samo zgradata na partijata

N

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ajgolemata hrvatska politi~ka partija, Hrvatska demokratska zaednica (HDZ), dobi nov udar otkako se soo~i so istragata za takanare~enite “Crni fondovi”, afera koja ve}e nekolku meseci ja branuva javnosta. Sudot vo Zagreb go blokira{e imotot na

vladeja~kata partija HDZ na barawe na policijata za borba protiv korupcijata (USKOK). Ova se slu~uva samo nekolku dena po po~nuvaweto na istragata vo HDZ za slu~ajot “Fimi Media”, kako i za nelegalno finansirawe na partijata i za korupcija u{te od 2003 godina, so {to dr`avata najverojatno bila o{tetena za 32 milioni kuni ({est milioni evra).

Liderot d r na HDZ, D , Jadranka dr Kosor, do v~era nitu ja potvrdi nitu ja demantira informacijata za blokirawe na smetkite na partijata.

6

milioni evra se pronevereni vo aferata “Crni fondovi”

“Toa nema da ja obeshrabri partijata. Navistina vremiwata se te{ki, no nie }e najdeme izlez od situacijata i }e ostaneme prvi vo borbata protiv korupcijata i kkriminalot”, istakna Kosor. blokirawe na Odlukata za bl smetkite na HD HDZ s$ u{te ne e pravosiln pravosilna, bidej}i Kosor ima partijata na K pravo na `alb `alba, pi{uvaat hrvatskite med mediumi. poslednite inforSpored posledn macii, @upani @upaniskiot sud vo Zagreb odlu odlu~i da ja blokira samo zzgradata na partijata. Hrva Hrvatskata Nova TV, pak, pi{uv pi{uva deka smetpartijata s$ u{te kite na partija ne se blokiran blokirani.

Glavniot advok advokat na HDZ, Vladimir Gredeq, smiruva, objasn objasnuvaj}i deka hrvatskite med mediumi ne dramatiziraat. treba da drama “Ova ne zna~i deka HDZ na koj bilo na na~in }e bide ograni~ena da raspolaga so imotot, koj i do sega go koriste{e. Sme Smetam deka nema zakonska perspektiva smetkite na partijata da bidat bloki blokirani, toa {to najmnogu ggo sakaat pove}eto proti protivnici, da ne re~am nepr neprijateli na HDZ”, izjavi Gr Gredeq, naglasuvaj}i deka za vreme na istragat istragata partijata ne mo`e da go prodava iimotot.

Samo pred ~etiri dena niz mediumite prostrui info informacijata deka istragata za cr crnite fondovi slu`beno prist pristigna i vo parti partijata na Kosor, koja vedna{ dr dram dramati~no za medi mediumite izjavi

SMETKITE NA HDZ NE MO@E DA SE BLOKIRAAT VO IZBORNA KAMPAWA?! ako hrvatskite zakoni dozvoluvaat da se blokira celiot imot so koj raspolaga HDZ, od nedvi`nostite i mebelot do pravoto vrz bankarskite smetki, hrvatskata vlast se vpu{ti vo blokirawe na imotot, kako {to velat, poradi predizbornata kampawa koja e vo tek.

“Zakonot gi {titi bankarskite smetki za posebni nameni od prisilna naplata, kakvi {to se smetkite na politi~kite partii za finansirawe na predizborni aktivnosti. Vo vreme na izbori, smetkite ne mo`at da podlegnat na blokada”,

I

velat od Dr`avnata izborna komisija na Hrvatska.

Del od hrvatskite eksperti, pak, koi se povikuvaat na noviot zakon za finansirawe na predizbornite kampawi, velat deka nezavisno {to }e odlu~i sudot, toa ne treba da se objavi vo tekot na kampawata. Spored niv, odlukata ne treba da se odnesuva na posebnite smetki za finansirawe na predizbornite kampawi. Postapkata koja se vodi protiv HDZ, ne mo`e da gi zamrzne predizbornite aktivnosti na partijata, dodavaat hrvatskite eksperti.

KOSOR NE E OSOMNI^ENA?! rvatski “Jutarwi list” obelodenuva deka osven HDZ, pod istraga za aferata “Crni fondovi” e i porane{niot pretsedatel na partijata, Ivo Sanader. Porane{nata glavna smetkovoditelka na partijata, Branka Pavo{evi}, isto taka e vklu~ena vo istragata, a na listata osomni~eni se najde i porane{niot generalen sekretar na HDZ, Ivan Rawark, i porane{niot portparol Ratko Ma~ek.

Obvinenijata za site niv se odnesuvaat na finansiraweto na HDZ vo izbornata

H

kampawa od 2003 godina, preku pretsedatelskata kampawa na Jadranka Kosor vo 2005 godina, kako i za finansiraweto na poslednite parlamentarni izbori vo 2007 godina. Aktuelnata {efica na hrvatskata vlada i lider na partijata ne e na listata osomni~eni.

Vesnikot objavuva suma od nekolku desetici milioni evra koi se pronevereni vo aferata, poradi {to obvinetite se tovarat za zlostorni~ko zdru`uvawe, falsifikat i zloupotreba na slu`benata polo`ba.

DANKO KON^AR I PLATIL DVA MILIONI EVRA NA HDZ?!

SKOK istra`uva dali hrvatskiot biznismen, Danko Kon~ar, moral da iske{ira dva miliona evra kaj HDZ vo 2007 godina za da raboti so Hrvatskata Vlada. Kon~ar seu{te ~eka da kupi tri brodogradili{ta na jadranskiot breg.

Hrvatski Ve~erwi List u{te vo avgust ja objavi prikaznata za pereweto pari vo

U

deka HDZ e spremna da se vrati na scenata.

Antikorupciskata istraga za slu~ajot “Fimi Media”, poradi {to HDZ se najde na udar na hrvatski USKOK, po~na re~isi pred godina ipol. Dosega se pojavija 17 osomni~eni.

Mediumite {pekuliraat deka denovive listata na osomni~eni se pro{iri za u{te nekolku porane{ni partiski funkcioneri. Ako se doka`at somnevawata deka pertijata se finansirala od crni fondovi,

Istra.

Vesnikot gi objavi finansiskite transakcii od 2007 godina spored koi se gleda deka kompanijata na Danko Kon~ar, Kermes, uplatila dva milioni evra na avstriska bankarska smetka na Drago Radovqevi}, istarskiot „kral na nedvi`ninite” koj e tesno povrzan so HDZ.

na ~lenovite na HDZ im se zakanuva kazna od osum milioni kuni.

Hrvatska se podgotvuva za parlamentarni izbori koi se zaka`ani za 4 dekemvri. Iako neposredno pred sekoja izborna kampawa vo javnosta isplivuvaat matnite zdelki na politi~kite lideri od minatoto, ovojpat Jadranka Kosor se soo~uva so dosega najserioznata zakana za nejzinata politi~ka kariera.

Samo sedum meseci po

apseweto na porane{niot pretsedatel na HDZ, Ivo Sanader, politi~kata mo}na partijata se dvi`i kon dnoto. Ovaa afera se slu~uva vo isklu~itelno nepovolen period za Hrvatska, koga zemjata treba da go potpi{e i pristapniot dogovor kon Evropskata unija (EU), a tokmu ovie parlamentarni izbori treba{e da go poka`at evropskoto lice na Hrvatska i hrvatskite politi~ki partii, osobeno na HDZ.

KAPITAL / 01.11.2011 / VTORNIK

Feqton

15

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli lohraniteli ohraniteli r vo c crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

GLAVA 2: KMLIULBINA JARDERI RUSKITE ““Toa T {to e te{ko da se

13

ospori e deka iako ia stotina stanaa mnogu, mno mnogu bogati, 150 milioni Rusi sega `iveat vo zemja koja go prodade svoeto rudno bogatstvo za porcija gusta ~orba.”

Dominik Midglej i Kris Hat~ins, 2005 novi klienti. A isplatite naj~esto bea deponirani na smetkite vo stranstvo. Spored Bil Brouder, amerikanski bankar koj go osnova investiciskiot fond Ermita` kapital menaxment, eden od najgolemite fondovi {to investiraa vo Rusija, vakvite pretpriema~i obi~no osnovale banki i vo mnogu slu~ai odele kaj vladinite ministri i im velele da gi deponiraat sredstvata na ministerstvata vo nivnite banki, a za vozvrat tie }e stavele pet ili deset milioni na bankarska smetka Isto kako i negovite rivali, i Hodorkovski ima evrejsko poteklo. U{te kako vo [vajcarija na nivno ime. mal sonuval da stane direktor vo kompanijata vo koja rabotel tatko mu, no pari nudea vlez vo `ivotot go nau~il deka nekoga{ e potrebna i makotrpna rabota. Iako biznisot Isplatenite visokoprofitniot biznis so dr`avni so proda`ba mu donese mnogu pari u{te vo 1989 godina, sepak, mora{e da ja pari. Do 1994 godina bankata Mepo~eka privatizacijata, koja go napravi milijarder natep be{e odgovorna za sredstvata sobrani za `rtvite od ~ernobilskata den od oligarsite rivali kole{kata Elena. tro{at svoite pari. Reagiraj}i katastrofa od 1986 godina, kako i za na Berezovski be{e ~es- Nivniot prv sin, Pavlik, e roden brzo na ovaa mo`nost, perspekfinansiite na gradskata uprava na niot, neve{t porane{en vo 1985 godina i mladiot nau~nik tivniot Hodorkovski ja osnova gradot Moskva i na samoto Minismatemati~ar po ime ta`no se se}ava koga vo {est ~asot bankata Menatep. Bankata nabrzo terstvo za finansii. Na vozrast od Mihail Hodorkovski. nautro moral da odi da kupi se pro{iri i do 1990 godina, 31 godina i dotoga{ ve}e tajkun vo U{te na po~etokot na hrana za bebeto so ograni~eniot samo edna godina pred padot na nekolku zemji, Hodorkovski ja najmi 1989 godina be{e do- broj kuponi za osnovni produkti. revizorskata firma Artur Andersen volno bogat za da osnova svoja Hodorkovski diplomira{e na da izvr{i finansiska revizija na banka, a isto taka }e stane mili- Mendeleeviot institut kako najdonegovite knigi, a potro{i i eden jarder preku privatizacijata bar vo akademskata 1996 godina. milion amerikanski na dr`avnata aktiva. Mihail Iako negovite prvi~ni ambicii dolari za reklama Vo 1995 godina (Mi{a) Borisovi~ Hodorkovski, da raboti vo odbranata bile Hodorkovski vo “Wujork tajms”i vo sin-edinec, e roden vo Moskva popre~eni od faktot deka bil stekna udel od “Volstrit `urnal”. vo juni 1963 godina, vo semejstvo Evrein, stana zamenik-sekretar 78% vo Jukos i Negovata kancelarija od poniskiot sloj na srednata na Komsomol, partijata na mla2% od svetskite be{e zamok vo imponafteni rezervi klasa, od tatko Evrein i majka dite komunisti, na moskovskata zanten viktorijanski za samo 309 hristijanka. Koga bil mal seme- oblast Frunze. Kako mnogumina stil vo centarot na milioni amerijstvoto `iveelo vo kompleks gusto komsomolski voda~i, i toj gi kanski dolari.

Moskva, so golemi naseleni op{testveno-stanbeni koriste{e finansiskite rezervi Dve godini podbronzeni bukvi {to zgradi, iako uslovite podocna im od nedvi`nostite i politi~kite ocna pazarnata go najavuvaa negokapitalizacija se podobrile koga tatko mu bil vrski na organizacijata za da voto prisutvo, a na Jukos be{e unapreden. profitira od perestrojkata. opkru`ena so visoka vredna tripati Gradinkata vo koja odel Hodork- Vo 1986 godina Hodorkovski ja pove}e `elezna ograda so ovski bila vedna{ do fabrikata zapozna svojata vtora soprug, ostri vrvovi. Dvorot vo koja rabotel tatko mu i se Ina, i go formira{e Centarot vrie{e od ~uvari, nekoi vo dobro prise}ava kako so drugar~iwata za nau~na i tehnolo{ka mladi- komunizmot, taa duri otvori i skroeni kostumi, a drugi vo crni ja preskoknuvale ogradata na na. Navidum mladinska grupa, of{or-smetki i toa sedum godini uniformi i vo ~izmi. fabrikata za da ukradat delovi centarot glavno be{e front za pred da go najmi advokatot Stiven GO KUPI JUKOS od metal. U{te vo toa vreme son komercijalnite aktivnosti na ne- Kurtis.

ZA STE^AJNA CENA na Mi{a bilo da stane direktor govite ~lenovi. “Trguva{e so s$: Nabrzo po doa|aweto na Jelcin Obezbeden so golem priliv na ke{, na fabrika i zatoa decata od farmerki, rakija i kompjuteri, so na vlast Hodorkovski po~na da Hodorkovski sega be{e vo mo`nost da gradinkata mu go dale prekarot s$ {to nosi pari”, se prisetuva ja ceni vrednosta na vrskite. ni{ani kon pretprijatijata {to bea Direktor. Hodorkovski go zavr{i eden porane{en izvr{en direk- Po~na da im se dodvoruva na sledni na spisokot za rasproda`ba. srednoto obrazovanie vo 1981 tor na Jukos. visoki birokrati i politi~ari, Toa be{e proda`bata na golemata godina i se zapi{a da studira Hodorkovski i negovite kolegi odea organizira{e rasko{ni priemi sibirska naftena kompanija Jukos, hemija na Mendeleeviot institut vo sovetskite fabriki i im pro- za gosti od visokata klasa vo zna~itelno profitabilna zdelka koja za hemiska tehnologija vo Moskva, davaa novi tehnologii, uvezuvaa vrvni klubovi vo Moskva, kako treba{e da go pretvori Hodorkovski specijaliziraj}i na studiite za personalni kompjuteri i prodavaa i vo modernite vikendi~ki vo vo superbotat svetski tajkun. Proceraketno gorivo. Finansiski gi francuski kowak. Leonid Nevzlin, sopstvenost na bankata Menatep, sot na transfer na golemite dr`avni potpomaga{e svoite studii so toa koj mu stana najblizok deloven na avtopatot Rublevskoj, ekskluzindustrii preku {emata “zaemi za {to rabote{e kako drvodelec vo sorabotnik, se prisetuva deka seto iven region za `iveewe zapadno akcii” treba{e da se odviva po pat edna stanbena zadruga. Toa be{e toa be{e praveno so poddr{ka od glavniot grad. Do 1991 godina na javni licitacii. Vo realnosta tokmu na toj univerzitet kade {to od Komunisti~kata partija: “Do be{e sovetnik na ruskiot premier ni{to sli~no ne postoe{e. Samo ja zapozna svojata prva sopruga, izvesen stepen, Hodorkovski be{e Ivan Silaev. Kratok period be{e odbrani naddava~i bea pokanuvani ispraten od Komsomol i od i zamenik-minister za goriva i na tender, a vo mnogu slu~ai licitpartijata (vo privatniot za energetika. sektor)”.

Edna od prvite pazarni reformi ark Holingsvort e istra`uva~ki novinar i avtor na pove}e knigi, na Jelcin be{e da se stavi kraj na BIZNIS SO vklu~itelno i studijata za MI5, monopolot na Centralnata banka K O M E R C I britanskata Slu`ba za bezbedDR@AVNI PARI nost. Negovite novinarski tekstovi se Do 1987 godina kompaniite da vr{i bankarski raboti za objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i na Hodorkovski mo`ea da vladini institucii. Onie kompanii Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua napraveni so nego, se znae deka toj ne se pofalat deka na sp- {to ve}e osnovale banki bea vo saka mnogu da zboruva javno, niti pak e isokot imaat mnogu sovets- dobra pozicija da go iskoristat qubitel na {oping. ova razlabavuvawe na zakonskite rugiot avtor, Stjuart Lensli e ki ministri kako klienti, normi. Rusija toga{, kako i sega, 5.000 vraboteni i deka novinar i ekonomski konsultant koj be{e zemja kade {to re~isi ni{to `ivee ju`en London. Me|udrugoto dobivaat godi{en prihod toj e dobitnik na nekolku nagradi ne se slu~uva osven ako ne se od 80 milioni rubqi.

Pri kako televiziski i radio producent, me|u dade mito – “vzjat” ili “kapusta” koi e i nagradata na Wujor{kiot tele- krajot na godinata Cenna ruski. Vo slu~ajot na transfer viziski i filmski festival. Vo negovata tralniot komitet na Komsokniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja na depoziti, na{iroko se tvrde{e mol im dade ovlastuvawa definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna deka bankite {to platile najvipo~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika na svoite organizacii da soki sumi mito na politi~ari i Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija otvorat bankarski smetki do Ju`na Afrika. i da podignuvaat i da gi na dr`avni slu`benici na visoko nivo }e gi dobijat najbogatite

RODEN ZA DA BIDE DIREKTOR

E

M

D

LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

aciite, vsu{nost, bea kontrolirani od tie {to gi vodea, ponekoga{ iskoristuvaj}i kompanii za da se maskira nivniot identitet.

Vo slu~ajot na Jukos toa be{e bankata na Hodorkovski, Menatep, koja be{e odgovorna za procesirawe na podnesenite ponudi vo licitacijata. Vo `estoko osporenata licitacija najvisokite ponudi bea diskvalifikuvani od tehni~ki pri~ini i Hodorkovski pobedi. Na toj na~in toj i negovite partneri steknaa udel od 78% vo Jukos i 2% od svetskite nafteni rezervi za samo 309 milioni amerikanski dolari. Koga so akciite po~na da se trguva dve godini podocna, vo 1997 godina, pazarnata kapitalizacija na Jukos be{e vredna tripati pove}e od toj iznos. Spored Stroub Talbot, porane{en asistent na amerikanskiot minister za nadvore{ni raboti, edna po edna dr`avnite industriski konglomerati se rasprodavaa po ste~ajni ceni.

Toa be{e {emata {to se povtoruva{e i vo drugite licitacii. Licitacijata na „Sibneft”, na primer, be{e menaxirana od NFK. Vo pove}eto slu~ai, na kraj ima{e samo eden ponuduva~. Vo drugi slu~ai, najvisokiot ponuduva~ duri i ne ja dobiva{e licitacijata.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: NA KOJ NA^IN OLIGARSITE GO ZADR@AA JELCIN NA VLAST, SO CEL DA GI OTSTRANAT KOMUNISTI^KITE PROTIVNICI, KOI VETUVAA POLITIKA [TO VOOP[TO NE IM ODGOVARA[E

J A L E N

O G L A S

23 NOEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

NOVI FINANSISKI PROIZVODI VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE: KARTI^NI USLUGI I USLUGI NA BANKOMAT E-BANKARSTVO NOVITETI NOVI KREDITI I DEPOZITI NOVI OSIGURITELNI I LIZING PONUDI OTKUP NA POBARUVAWA

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111 K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S