401-04.11.2011

petok. 4 noemvri. 2011 (weekend izdanie) МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.148,14 МБИД 2.236,62

ОМБ 118,81

+0,19% 0,00% -0,02%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 44,53 71,35

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

NA VODNO SE GRADI LUKSUZ!

STRAN STRANA 4-5

POSKAPA STRUJA POSKAPI PROIZVODI OD INDUSTRIJATA

STRANA 9

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 16 NOEMVRI

petok / weekend. 4 noemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

+0,19

МБИ10

petok-4. sabota-5. nedela-6. noemvri. 2011 | broj 401 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.800

KAROLINA KOTOVA

2.600

AKO GRCIJA IZLEZE OD EVROZONATA, ]E IZLEZE I OD EU! PORTPAROL NA EVROPSKATA KOMISIJA:

NAVA IJALNO DOZ C I F O E N " L "KAPITA

AKO GRCIJA U, E D O E Z E L Z I VO DEKEMVRI A J I N O D E K A M TUM ]E DOBIE DA !

I? ZA PREGOVOR

MAKEDONIJA VO DEKEMVRI MO@E DA DOBIE DATUM ZA PREGOVORI AKO GRCIJA IZLEZE OD EU, VELAT IZVORI NA “KAPITAL” OD DIPLOMATSKATA FELA. NADE@ITE GI PODGREVA IZJAVATA NA KOTOVA DEKA LISABONSKIOT DOGOVOR PREDVIDUVA ZEMJA KOJA }E IZLEZE OD EVROZONATA DA PRESTANE DA BIDE ^LENKA I NA EU

STRANA 12-13

2.400 2.200 2.000 1.800

12/10

03/11

06/11

09/11

MBI 10 e ssostaven od 10 najlikvidni akcii c na kompanii ko kotirani na oficijalniot pazar pa na Makedonska berza

Brisel ne saka evtini makedonski domati i slivi STRANA 11

Sanader mo`e da dobie 10 godini zatvor samo za aferata “Hipo” STRANA 14

K T PETO ILOG O I N D I LEN PR I OD EU?!

A J I C D SPE ]E SI O OA A J I C GR IT E ZNA^ JA? N O [TO ] ED I K A M ZA VOVEDNIK KATERINA POPOSKA

Me|u ~ekanot i nakovalnata STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PETOK 04 NOEMVRI 2011

S

ME\U ^EKANOT I NAKOVALNATA

So okolu 1,5 milijardi `iteli Kina e me|u najbrojnite nacii vo svetot.

No, Kinezite navreme sfatile deka naselenieto }e ima i svoi potrebi, pa re~isi sekoj den po~nuvaat da gradat gigantski hidro i termocentrali, nuklearki, da ne zboruvame za solarni centrali. Raste~kiot konzum Kina ne go zadovoluva so struja od uvoz!

Iako Kina e svetlosni godini pred Makedonija, zo{to da se pomirime deka ovaa nacija e popametna od makedonskata i navreme po~nala da gradi infrastrukturni proekti, ~ii pridobivki }e gi u`ivaat idnite generacii.

Zarem na{ite eksperti koga planiraat i zboruvaat za ekonomski rast go prespivaat faktot deka tokmu toj rast bara investicii, i toa kapitalni, vo infrastruktura i energetika?!

Makedonija 20 godini planira, deklarativno se zalaga, alarmira deka ako ne se izgradat krucijalnite energetski proekti Makedonija }e ostane vo mrak, }e bide energetski izolirana od regionot, {to povlekuva uvoz od pametnite zemji, koi navreme gradele objekti i sega }e ni prodavaat skapa struja. Oti doma nie ne mo`eme da proizvedeme tolku kolku {to tro{ime!

Oti kreatorite na makedonskata energetska politika, svesni deka konzumot samo }e raste, ne velat: ajde seriozno, poambiciozno i sami ako treba da gi iskoristime site raspolo`livi energetski resursi (sonce, voda, veter, biomasa) i da gi izgradime objektite, tuku samo pravat dokumenti, strategii, mudruvaat, ama na krajot proektite ostanuvaat

vo fioka, a realizacija nema.

Kade e gasot?! Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, dva pati dosega javno veli deka nosi ubavi vesti od Moskva, deka klirin{kiot dolg e minato. Ako e toa taka, toga{ klirin{kiot dolg ve}e treba{e da go potro{ime za izgradba na gasovod. Pa nas ni gori pod noze, nie nemame evtin energens, na{ite kompanii nemaat alternativa na skapata struja... Ne na Rusija ili Bugarija.

Dosta ve}e slu{ame pretfaza, pretstudija... Samo se zamajuva javnosta deka proektite samo {to ne po~nale da se realiziraat. Ima li nade` deka hidrocentralite Bo{kov Most, Lukovo pole i Чebren i Gali{te mo`ebi naskoro i }e po~nat da se gradat? Ako po~nat...

Energetskite kompanii denovive najavija deka strujata od 1 januari mo`e da poskapi ne 3%, 5% tuku 12%!

I sega ekspertite }e re~at, strujata vo Makedonija e socijalna kategorija i mora da poskapi, sakate vedna{ za 50%, sakate po okolu 10% s$ do 2015 godina. Ne e problemot {to strujata poskapuva. Energensite se deficitaren resurs i }e poskapuvaat. Rabotata e dali imate poevtin izbor.

Mnogu polesno i gra|anite i kompaniite }e gi progoltaat novite ceni ako imaat izbor da koristat i gas. Ili ako energetskite kompanii napla}aat poskapa struja sekoja godina zatoa {to im trebaat pari za investicii vo novi energetski kapaciteti. No, tragedijata kaj nas e {to nema investicii vo zgolemuvawe na doma{noto proizvodstvo na struja, koe po definicija e poevtino od uvoznoto.

Makedonskite kompanii pla}aat poskapa struja poradi toa {to ELEM i dr`avata dosega ne gi izgradija najzna~ajnite hidro i ter-

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

mocentrali, pa deficitarnoto doma{no proizvodstvo se nadomestuva so skap uvoz!

Normalno deka re~isi 100.000 kompanii so negoduvawe }e ja do~ekuvaat sekoja najava deka strujata }e poskapi za okolu 10%! Pa i kako ne bi bile nervozni koga strujata im e glaven energens vo proizvodstvoto, a gasot ne im e dostapen. Koja alternativa ja imaat za da mol~at i da si gi zasukaat rakavite? Ako strujata drasti~no poskapi, kompaniite velat deka prvo }e gi poskapat krajnite proizvodi, no so toa rizikuvaat da bidat nekonkurentni, kako doma, taka i nadvor. Ako, pak, go namalat proizvodstvoto i obemot na rabota, }e otpu{aat rabotnici i ekonomijata }e padne.

Sekoj noemvri vo Makedonija e de`avu. Se kroi energetskiot bilans za slednata godina, kompaniite najavuvaat deka nema da rabotat so poln kapacitet, bidej}i stranskite pazari otka`uvaat nara~ki, energensite vrtoglavo poskapuvaat...

Do 2015 godina kompaniite maka }e ma~at kako da rastat, da se razvivaat, da osvojuvaat novi pazari, da bidat konkurentni zatoa {to }e pla}aat s$ poskapa struja.

A, po 2015 godina u{te pove}e }e propa|aat zatoa {to }e treba da kupuvaat struja na sloboden pazar, kade e u{te poskapa. A doma ne }e mo`at da kupuvaat oti ja nema.

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

ZEMJODELSTVO

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

1

VN

MILIONI EVRA

MILIONI EVRA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

22,3 23,2

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

UREDNICI IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

53

U

~ebnici za petto i za {esto oddelenie se digitalizirani i postaveni na internetstranicata e-ucebnici.mk. So toa, vkupniot broj u~ebnici koi u~enicite mo`at da gi najdat i da gi koristat vo elektronska forma iznesuva 103. Ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, istakna deka posetenosta na internet-stranicata e golema za {to potvrda e podatokot deka vo tekot na minatata u~ebna godina, koga bea postaveni prvite 50 u~ebnici, se registrirani 342 iljadi poseti.

“Vo septemvri 2010 godina aplikacijata school.mk imala 6.800 poseti, vo oktomvri 14.500, vo noemvri 14.422 i vo dekemvri 11.467 poseti. Taka {to, dokolku ne funkcioniraat kompjuterite, ne }e mo`e da se koristat i aplikaciite”, istakna Ivanovski.

EKONOMIJA

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

ZA [TO ]E

2,75

PREDLOG BUXET

MILIJARDI EVRA

V

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

Vladata go skroi Buxetot za idnata godina za da mo`e da potro{i 150 milioni evra pove} e od godinava za stoki i uslugi, subvencii, plati, za kapitalni investicii. Od vkupno 2,75 milijardi evra, povtorno najgolem del ili 84% Vladata }e potro{i za tekovnite potrebi, dodeka ostanatite 16% od parite {to se sobiraat od danoci i pridonesi se planira da se investiraat vo izgradba na kapitalni objekti. Od noviot buxet najmnogu }e se ofajdat ministerot za obrazovanie, Pan~e Kralev, koj dobi pribli`no 355 milioni evra, ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankulovska, so re~isi 164 milioni evra i ministerot za odbrana, Fatmir Besimi, koj dobi na raspolagawe 100 milioni evra.

Vkupnite prihodi pak,

se proektirani na 2,56 milijardi evra, od koi najmnogu pari vo dr`avnata kasa se o~ekuva da se sleat od DDV i toa edna milijarda evra, od socijalni pridonesi 695 milioni evra i 220 milioni evra od nedano~ni prihodi, odnosno administrativni taksi i kazni.

Razlikata me|u vkupnite tro{oci na Vladata i prihodite vo Buxetot iznesuva 200 milioni evra, koi{to }e treba da se pozajmat od stranstvo i so izdavawe dr`avni obvrznici.

Iako ministerot za finansii, Zoran Stavreski, i ovoj buxet go opi{a kako razvoen i investiciski, bidej}i prvi~no 440 milioni evra se odvojuvaat za kapitalni investicii, {to e 16% pove}e od sumata od 380 milioni evra {to ja predvide Vladata za istata namena minatata godina, redovnata praktika na kratewe na ovaa stavka vo tekot na godinata negativno se odrazuva vrz razvojnata komponenta na Buxetot.

Me|utoa, osven za kapitalni investicii, vo Buxetot za 2012 godina vrtoglavo rastat i tro{ocite za najkontroverznata stavka za dogovorni uslugi, na frapantni 418 milioni evra idnata godina. Za plati na javnata administracija se izdvoeni 370 milioni evra, za zemjodelskite

RASTAT K DUKTIVN subvencii 15 milioni evra pove}e, odnosno vkupno 130 milioni evra. Za dnevnici i patuvawa na ministrite }e se potro{at 13 milioni evra, dodeka pak, za ekonomska promocija na zemjata se planirani vkupno 12 milioni evra, {to e 2,5 milioni evra pove}e od godinava.

Za poddr{ka na malite i srednite kompanii Vladata odvoi samo 160 iljadi evra, dodeka pak, za razvoj na industriskata politika 220 iljadi evra.

Ako se znae deka dr`avnata kasa gi odrazuva prioritetite na edna vlada, Buxetot za 2012 godina poka`uva deka najmnogu }e se investira vo obrazovanieto, bezbednosta i vo zdravstvoto.

Idnata godina prodol`uva vladinata politika na investirawe vo izgradba i rekonstrukcija na osnovni i sredni u~ili{ta, studentski domovi i sportski sali, za {to }e se potro{at 10 milioni evra.

Za investicii vo patnata infrastruktura Vladata odvoi 105 milioni evra, {to e 12 milioni evra pove}e od godinava, dodeka pak, za izgradba na `elezni~ki prugi se planiraat vkupno 11 milioni evra. Ministerot Stavreski potvrdi deka idnata godina pointenzivno }e se vlo`uva vo `elezni~kata infrastruktura, }e se rekonstruira Koridorot 10, a }e po~ne i izgradbata na prugata kon Bugarija od Koridorot 8.

Navigator

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK

D

HUMANOST

MILE STANKOVSKI akultetot za elektrotehnika prodol`uva so produkcija na mnogu kvalitetni kadri, za {to svedo~i i zlatniot medal za robotska platforma osvoen vo Srbija

F

BARAK OBAMA merikanskiot pretsedatel stana najmo}en ~ovek na planetata Zemja, zatoa {to e pretsedatel na najgolemata i najdinami~na svetska ekonomija

A

JORGOS PAPANDREU r~kiot premier te{ko }e ja izvojuva bitkata za referndum zatoa {to u{te dvajca pratenici mu otka`aa doverba poradi rizikot od bankrot na Grcija

G

5,9

MAHMUD AHMADINEXAD e zaostruvaat sankciite protiv Iran, sega i stranskite filijali na amerikanskite energetski kompanii ne smeat da imaat biznis so Teheran

S

90,1 100,3 ZDRAVSTVO

163,9

ODBRANA

ATRE[NI RABOTI

MILIONI EVRA

4,1

TRANSPORT I VRSKI

KULTURA

MILIONI EVRA

MILIONI EVRA

MILIONI EVRA

OBRAZOVANIE I NAUKA

354,6

MILIONI EVRA

MILIONI EVRA

SE TRO[I DR@AVNIOT BUXET VO 2012?

KAPITALNITE, NO I NEPRONITE TRO[EWA NA VLADATA Od vkupno 2,75 milijardi evra, povtorno najgolem del ili 84% Vladata } e potro{i za tekovnite potrebi, dodeka ostanatite 16% od parite {to se sobiraat od danoci i pridonesi se planira da se investiraat vo izgradba na kapitalni objekti. Osven za kapitalni investicii, vo Buxetot za 2012 godina vrtoglavo rastat i tro{ocite za najkontroverznata stavka za dogovorni uslugi, na frapantni 418 milioni evra idnata godina. Za plati na javnata administracija se izdvoeni 370 milioni evra, za zemjodelskite subvencii 15 milioni evra pove}e, odnosno vkupno 130 milioni evra.

Za dnevnici i patuvawa na ministrite }e se potro{at 13 milioni evra, dodeka pak, za ekonomska promocija na zemjata se planirani vkupno 12 milioni evra, {to e 2,5 milioni evra pove}e od godinava Za gasifikacijata se odvoeni 6,3 milioni evra, a za nabavka na gradskite avtobusi ministerot Mile Janakieski vo 2012 godina }e treba da plati u{te 24 milioni evra. Vo Buxetot za 2012 godina ima i 8,5 milioni evra za izgradba na industriskite zoni za stranskite investitori.

Vo zdravstvoto isto taka se planira zgolemuvawe na investicite za rekonstrukcija na bolnicite, za {to }e se potro{at 7,8 milioni evra, no i za nabavka na nova medicinska oprema, {to idnata godina }e n$ ~ini 28,5 milioni evra.

Proektot “Skopje 2014” isto taka prodol`uva da se realizira. ]e se dograduvaat dr`avnite administrativni zgradi, za koi se planiraat re~isi 22 milioni evra, }e se dograduva Sobranieto za 5,7 milioni evra, zgradata kade {to }e bide smesteno Ministerstvoto za finansii, {to }e ~ini 5,7 milioni evra. Kapitalnite investicii vo oblasta na kulturata }e ~inat 3,3 milioni evra. ]e se dograduvaat Stariot teatar i zgradata na Makedonskata filharmonija, Muzejot na `rtvite na komunizmot i Muzejot na albanskata azbuka.

Prodol`uvaat da se realiziraat i reformite vo sudstvoto, za {to }e se potro{at 2,3 milioni evra, i vo policijata, za {to

Jankulovska }e potro{i nad 17 milioni evra.

Buxetot od 2,75 milijardi evra e proektiran na procenka deka ekonomijata }e porasne 4,5%, so poddr{ka od dr`avata so kapitalni investicii.

Iako evropskata ekonomija se soo~uva so kriza i predizvikuva nestabilnost za ostanatite evropski zemji, makedonskata Vlada prili~no optimisti~ki gi skroi proekciite za rast vo 2012 godina. Vladata planira da se spravuva so krizata preku zgolemeno nivo na investicii od Buxetot, so {to se o~ekuva bruto-investiciite vo 2012 godina da ostvarat rast od 8,5%. Spored proekciite, potro{uva~kata na gra|anite }e se zgolemi za 4% vo sporedba so godinava, a javnata potro{uva~ka za 1,4%.

Vladata priznava deka vo 2012 godina izvozot }e zabavi so godi{na stapka na rast od 7,7%, dodeka pak, se o~ekuva uvozot da porasne za 7%.

Se o~ekuva stapkata na inflacija da ostane niska na nivo od 2,5%, brojot na vraboteni se procenuva deka }e se zgolemi za 3%, {to }e rezultira so namaluvawe na nevrabotenosta na nivo od 29,5%.

830

milioni evra od Buxetot vo 2012 }e zavr{at kako socijalni dava~ki

440

milioni evra idnata godina se planiraat za kapitalni investicii

418

milioni evra }e potro{i Vladata vo 2012 za dogovorni uslugi

370

milioni evra }e izede administracijata idnata godina za plati

Detskiot hirurg Чadikovski vlo`i ogromen napor za da ja opremi intenzivnata nega na Klinikata za detska hirurgija, kako i vo podgotvuvaweto na Zakonot za transplantacija i vo formiraweto na Nacionalnata fondacija za transplantacija. Pred ~etiri godini vo bolnicata Sent Luk vo Brisel, tim od lekari na ~elo so Rajmnod Reding i Vladimir Чadikovski po~naa proekt so koj Makedonija stana akreditiran regionalen centar za transplantacija na crn drob, poddr`an od Svetskata asocijacija za detska transplantacija (IPTA).

Osnovnata misija na Nacionalnata fondacija za transplantacija, na ~ie{to ~elo e Чadikovski e da se podigne svesta za donirawe organi, pokraj

VLADIMIR ЧADIKOVSKI naporite pobrzo da se sprovede noviot Zakon za transplantacija na kletki, tkiva i organi.

Presaduvaweto crn drob vo stranstvo ~ini 300.000400.000 evra. No, ako transplantacijata se ovozmo`i i kaj nas, taa operacija bi bila najmnogu 90.000 evra, {to zna~itelno }e im pomogne na tie koi imaat potreba od vakov te`ok vid intervencija.

Rabotata na Чadikovski i toa kako e blagorodna.

Nema ni{to poubavo od toa, po odli~no zavr{enata rabota da vidite deka pacientot, vo slu~ajot deteto, raste i se razviva vo zrela li~nost.

GUBITNIK

SE ODMOTUVA KLOP^ETO

P

Porane{niot premier na Hrvatska, Ivo Sanader, koj ve}e nekolku meseci e vo pritvor, definitivno ja dobi titulata najkontroverzen politi~ar na Balkanot, a negovoto sudewe stana nastan na stoletieto. Za vme{anosta vo desetina skandalozni aferi, od koi del vle~at koreni u{te od vremeto pred da stane premier, Sanader v~era po~na da odgovara na obvinenijata.

Se tovari i deka e voen profiter.

I pokraj stoticite dokazi so koi raspolaga hrvatskiot sud, Sanader uporno tvrdi deka e nevin, a ubeduva i deka del od negovite nekoga{ni “sorabotnici” gi gleda prv pat vo `ivotot. Za situacijata da bide u{te

IVO SANADER potragi~na, vo matnite biznisi na Sanader se vme{ani i privatni firmi, banki i me|unarodni organizacii. Dodeka Sanader be{e premier vo slobodno vreme rabotel kako konsultant za s$, od sovetnik na banki do analiti~ar na IT-pazarot. Dosieto na nekoga{ prviot ~ovek na Hrvatska stana tolku debelo {to sekoj den osamnuva nov skandal povrzan so Sanader.

Ova e primer kako od vrvot se pa|a na dnoto.

Nekoga{niot omilen politi~ar na Hrvatite sega e samo figura na obvinitelnata klupa vo @upanskiot sud i glavna pri~ina za valkawe na imeto na Hrvatska pred me|unarodnata scena!

MISLA NA DENOT NAJVA@NOTO NE[TO ZA SEKOJA KOMPANIJA E KAKO PODOBRO DA GO PRODADE PROIZVODOT. NIE SFATIVME DEKA NAJK E KOMPANIJA ORIENTIRANA KON MARKETINGOT, A PROIZVODOT E NA[ATA NAJVA@NA MARKETING-ALATKA”

kubanski nacionalen heroj

FIL NAJT

IZVR[EN DIREKTOR NA NAJK

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

PET NAJMO]NI LU\E VO SVETOT

NE POMALKU UBAV I PRED 100 GODINI

1 2 3 4 5 Barak Obama, pretsedatel na najmo}nata nacija

Vladimir Putin, na vlast do 2024 godina

Hu Xintao, dr`i tri strate{ki funkcii

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

Angela Merkel, de fakto e lider na EU

Bil Gejts, najproduktiven ~ovek na planetata

Amerikanskiot pretsedatell Barak r Obama sstanaa najmo}niot j ~ove ~ovek naa planetata vo rrangiraweto rraweto skiot magazin “F s”. Obama prvoto r to go prezede r od kineskiot neskiot {to go napravi amerikanskiot “Forbs”. mesto k b lider Hu Xintao, koj godinava padna na treto mesto mesto. I pokraj politi~kite slabosti, Obama i ponatamu e pretsedatel na najmo}nata nacija, najdinami~nata ekonomija, glaven komandant na najsmrtonosnata vojska na planetata i neoficijalno, lider na slobodniot svet, navede “Forbs”.

C

hevrolet v~era proslavi 100 godini od svoeto postoewe. Nekoga{nite avtomobili od ovoj brend izgledale luksuzno i ~inele mnogu. Kompanijata re{i da gi namali cenite na avtomobilite duri vo 1930 godina, poradi globalnata recesija vo SAD. Na slikata e modelot Roadster, koj vo 1932 godina ~inel samo 475 dolari.

SVETOT NIZ MEDIUMITE ““KAPITAL” NA LICE MESTO: KOJ I [TO GRADI WALL W A STREET JOURNAL Wujor{kiot vesnik Wuj pi{uva za ultimatiumot pi{ koj & go postavi Evropa na Grcija otkako gr~kiot preGrc mier, Jorgos Papandreu, mie najavi referendum na koj naja gra|anite }e treba da se gra izjasnat za uslovite na izja spasuva~kiot paket. Evropa spa Grcija da ja predupredi p re{i dali saka da ostane re{ vo evrozonata e ili da bide isfrlena. isf

STANDARD S TA Bugarskiot vesnik pi{uva Bug dek deka gr~kata kriza s$ pove}e i se zakanuva na pov bug bugarskata ekonomija, a naj najgolema {teta }e imaat firmite i gra{anite. fir Spo Spored naslovot na ves vesnikot, gr~kiot ogan }e gi zapali kamatite i toa vo zap gol golema mera }e vlijae vrz sta standardot na gra|anite.

CHINA DAILY Kineskiot vesnik pi{uva za samitot na liderite na dvaesette najgolemi ekonomii vo svetot G-20. So naslov “Koj yirka vo stabilnosta na evrozonata” vesnikot pra{uva {to }e dogovorat svetskite najmo}ni dr`avi za spas na evropskata ekonomija od krizata vo evrozonata.

NA VODNO SE GRAD “Kapital” vi pretstavuva {to se gradi i koj gradi na Vodno. Na padinite na Vodno niknuva elitna naselba prilagodena na barawata na urbaniot i bogat ~ovek vo Makedonija koga se raboti za kriteriumite {to treba da gi zadovoluva domot. Bazen, sportski igrali{ta, fitnes-centri, terasa-gradina, dnevna soba od 50 metri kvadratni, staklen yid so pogled na Skopje... S$ vo eden apartman ili vo edna zgrada za domuvawe. So edno ime – luksuz SOWA JOVANOVA

B

s.jovanova@kapital.com.mk

Bazen, sportski igrali{ta, fitnescentri, terasa-gradina, dnevna soba od 50 metri kvadratni, staklen yid so pogled na Skopje... S$ vo eden apartman ili vo edna zgrada za domuvawe.

So edno ime - luksuz.

Ova se samo del od sovremenite barawa na urbaniot i bogat ~ovek vo Makedonija koga se raboti za kriteriumite {to treba da gi zadovoluva domot. E tokmu tie kriteriumi treba da gi zadovolat stanbenite kompleksi {to se gradat na padinite na Vodno.

“Kapital” vi pretstavuva {to se gradi i koj gradi na Vodno.

[TO E PENTAHUS? entahaus e stan lociran na najvisokite katovi na zgradata, koj se razlikuva od drugite po svojata golemina i luksuznite karakteristiki.

Mo`e da bide na dve ili pove}e nivoa ili pak, da zafa}a pove}e katovi od edna zgrada. Voobi~aeno penthaus imaat zgradi locirani vo strogiot centar na eden grad za da se ovozmo`i vo isto vreme i blizina do hoteli, restorani i trgovski centri i komocija na `iveewe. Vo Skopje samo garderoberot vo penthausot na kompleksot Panorama rezidens” na Vodno e so povr{ina od 12 metri kvadratni.

Trevnikot na pokrivot ima povr{ina od 260 metri kvadratni.

P VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik pi{uva za higienata na zdravstvenite institucii vo Srbija. Spored vesnikot, sekoj desetti hospitaliziran pacient dobiva nekoj vid infekcija i deka namesto da lekuvaat pacienti, bolnicite {irat sekakvi zarazi. Spored podatocite na vesnikot, najzagrozeni se pacientite na intenzivna nega.

Na lice mesto se uverivme deka grade`nata operativa na nekolku investitori bez prekin podiga zgradi na Vodno. Toa se kompleksi od zatvoren tip, koi na stanarite im garantiraat maksimalna bezbednost i udobnost.

Vo agenciite za nedvi`nosti velat deka zgolemena e pobaruva~ka na gra|anite za luksuzen na~in na domuvawe.

Glavniot grad e prepoln so bilbordi na koi se reklamiraat stanovite. Sigurno e deka site zboruvaat za elitnata naselba {to niknuva na Vodno.

Vo blizina na nekoga{noto Olimpisko selo se gradi ekskluziven stanben i hotelski kompleks od strana na avstriskiot investitor Soravija. Podolu e resortot Panorama rezidens, koj e zamislen kako luksuzno-apartmanski kompleks. Ve}e se znaat i novite stanari, koi ve}e uplatile za stanovite, samo {to nivnite imiwa se ~uvaat vo tajnost. Investitorite velat deka prodale golem broj stanovi na privatni biznismeni, doktori i sportisti. Na na{eto

MAKSIMALNA SIGURNOST uksuznite kompleksi nudat i kompletno organizirana gri`a za zaedni~kiot prostor, vo smisla na odr`uvawe i obezbeduvawe na stanot, popravki, ~istewe od posebna slu`ba. Site stanari imaat obezbedeno parking-mesta, a posebni mesta za parkirawe ima i za gostite. Investitorite objasnuvaat deka gradbata na ovie kompleksi e so kvalitet koj podrazbira celosna izolacija od zvucite odnadvor ili od sosednite stanovi.

L

pra{awe {to nudat posebno ovie kompleksi i kolku go podobruvaat kvalitetot na domuvaweto odgovorot be{e deka ovie resorti vo bukvalna smisla zna~at every day is a holiday (sekojdneven odmor).

APARTMANI ZA VISOKA KLASA Soravija resort e imeto na elitniot kvart na mestoto na nekoga{noto Olimpisko selo. Zamislata na investitorot e kompleksot, osven domuvawe, da im ponudi razni sodr`ini na stanarite za da ne mora ~esto da go napu{taat domot. Tamu }e se gradat bazeni, sportski igrali{ta, spa-centri, restoran, prodavnici. ]e funkcionira kako cela naselba od zatvoren tip, zatoa {to ovoj kvart }e

ima i privatno obezbeduvawe na samiot vlez.

“Nudime dale~ina od gradskiot mete` i brzo stignuvawe do centarot na Skopje za samo dve minuti”, objasnuva Piter Rot, menaxer na Soravija.

Toj veli deka vo faza na izgradba se sedum objekti (vili) so vkupno 95 stanbeni edinici, od koi 55 se ve}e prodadeni.

Nivnata izgradba }e privr{uva etapno. Tri od niv }e bidat gotovi do krajot na godinava, eden do prolet i u{te tri do letoto. Prose~nata cena na stanovite se dvi`i okolu 1.500 evra za metar kvadraten.

Sli~na e zamislata i na kompleksot Panorama rezidens, lociran na mestoto na nekoga{niot hotel Panorama. “Kapital”

Navigator

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

3 FAKTI ZA...

3 35% 70%

nacii, Francuzite, Japoncite i Britancite, se najgolemi pesimisti za ekonomskata kriza, objavi Bi-Bi-Si od Germancite izjavile deka o~ekuvaat podobri denovi, a mal broj se pesimisti

od gra|anite vo Nigerija, iako se siroma{ni, se nadevaat na podobri denovi

PROCENKI...

BEN BERNANKE, PRETSEDATEL NA FEDERALNITE REZERVI NA SAD EKONOMSKIOT RAST ]E BIDE FRUSTRIRA^KI BAVEN

[

efot na Federalnite rezervi na SAD, Ben Bernanke, smeta deka ekonomskiot rast vo SAD }e bide frustrira~ki baven, poradi {to procenkite za ekonomski rast vo slednite dve godini }e bide namalen. Kako posebno zagri`uva~ka Bernanke ja ocenuva dol`ni~kata kriza vo Evropa koja sigurno }e ja naru{i doverbata na pazarite i ekonomskiot rast vo celiot svet. No, uveruva deka FED e podgotven da gi prezeme neophodnite ~ekori za da se prodol`i ekonomskiot rast.

NAD SKOPJE?

DI LUKSUZ!

60 SEKUNDI BRIFING

VESTI...

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.148,14 2010/2011 2010/2011

EMO SO ZAGUBA OD TRI MILIONI EVRA ZA DEVET MESECI

O

hridskiot zagubar EMO vo prvite devet meseci od godinava napravil zaguba od re~isi tri milioni evra, {to e 170.000 evra pomalku vo sporedba so devetmese~nata zaguba od minatata godina. Konsolidiraniot berzanski izve{taj na ovaa dr`avna kompanija poka`uva deka od vkupno 2,6 milioni evra prihori od proda`ba, 1,4 milioni evra se od doma{niot pazar, dodeka 1,2 milioni od proda`ba na stranski pazari. Vo prvite devet meseci od godinava EMO na rashodnata strana ima 6,1 milion evra. Samo vrabotenite go ~inat EMO 3,3 milioni evra vo prvite devet meseci od godinava, {to e 10% pomalku vo sporedba so istiot period lani. Za amorizacija vo periodot januari-septemvri godinava EMO platil 543.000 evra, a isto tolku kompanijata ja ~inat popravkite za o{tetuvawe na ma{inite i rezervaciite.

Max. 2 2.827,62 827 62 Min. 2.059,92

V~era na Makedonskata berza se sklu~i edna blok-transakcija, 236.563 obi~ni akcii na Moda Sveti Nikole po cena od 87,91 denari za edna akcija, {to pretstavuva 16,52% od osnovnata glavnina na dru{tvoto. Vkupnata vrednost na transakcijata e 20.796.253 denari. Glavniot berzanski indeks MBI-10 porasna za 0,19% i trgovskiot den go zavr{i so vrednost od 2.148,14 indeksni poeni.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Стопанска банка Битола

2.036,00 +36,00

+1,81% 1 81%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Макошпед

168,00 -3,00

-1,75% 1 75%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.922,17 +0,73%

IZRAELCI ]E NÉ SOVETUVAAT KAKO DA RAZVIVAME RURALEN TURIZAM

G Vodno e se u{te najprivle~na lokacija za luksuzno domuvawe, najmnogu poradi idealnata kombinacija na mala oddale~enost od centralnoto gradsko podra~je i nedostatok od gradski mete`.

Dupleks apartmanite vo kompleksot Panorama rezidens }e imaat sopstven bazen i terasi-gradini.

Nivnata povr{ina e 340 i 230 metri kvadratni. nekolku pati se obide da stapi vo kontakt so investitorot na ovoj kompleks, no bezuspe{no.

Za toa kako e zamislen krajniot izgled na apartamnite vo ovoj objekt se informiravme od bilbordite niz Skopje, koi otkrivaat luksuz vo sekoj pogled, i od nivnata internet-stranica. Na sopstvenicite na ovie stanovi im se nudi fantasti~en pogled kon glavniot grad, od dvosobni apartmani, do dupleksi i penthaus. No, nemojte da mislite deka dvosobnite apartmani

imaat povr{ina od 50 ili 60 metri kvadratni, kako {to e voobi~eaeno vo zemjava.

Vo resortite na Vodno ima dvosobni stanovi od 200 ili pove}e metri kvadratni, vo koi samo dnevnata soba mo`e da ima golemina od 100 metri kvadratni.

Dali ova e nov trend na pazarot na nedvi`nosti, stanovite prvenstveno da se klasificiraat po brojot na sobi, namesto po kvadratura? Od agenciite za nedvi`nosti objasnuvaat deka s$ u{te pove}eto investitori

Na mestoto na porane{no Olimpisko selo, na povr{ina od blizu 20.000 metri kvadrtni }e nikne eskluzivna stanbena zona vo zemjava stanovite gi prodavaat stavaj}i ja vo preden plan kvadraturata na stanot.

“Samiot investitor go pravi toa so cel pobrza zarabotuva~ka.

Gra|aninot koj saka da kupi stan pak, za da pomine poevtino i ne go interesira kolkava kvadratura e, na primer, dnevnata soba. Go interesira samo da ima dnevna soba, a stanot da bide so {to pomala kvadratura za da ne go ~ini mnogu.

Apartmanite {to se nudat na Vodno se za

lu|eto so podlabok xeb i niv gi interesira kolku sobi ima stanot i kolku se tie komotni”, veli Sa{o Pop Iliovski od agencijata za nedvi`nosti Hepines.

Novina na pazarot so nedvi`nosti e i apartmanot penthaus, koj se nudi kako del od resortot Panorama i koj prvenstveno e namenet za tie {to sakaat da otidat malku podaleku vo luksuzot i da u`ivaat vo apartman so terasi-gradini. Vo ovoj apartman samo gradinata zafa}a 260 metri kvadratni.

rupa izraelski eksperti }e rabotat so makedonskite zemjodelci i }e im gi prenesuvaat iskustvata vo razvoj na ruralniot turizam.

Ministerot za zemjodelstvo, Qup~o Dimovski, gi informira{e izraelskite eksperti deka Makedonija preku programite za poddr{ka na zemjodelstvoto, od buxetot odvojuva zna~itelna suma pari za poddr{ka i razvoj i na ruralniot turizam.

“Makedonskite zemjodelci imaat mo`nost za unapreduvawe na ruralniot razvoj da koristat i sredstva od evropskite predpristapni fondovi, no s$ u{te, poradi visokite kriteriumi koi gi nalo`uva Unijata, e mal procentot na iskoristenosta na evropskite pari za ovaa namena, re~e Dimovski.

Toj istakna deka na ovoj na~in Makedonija }e mo`e da go iskoristi iskustvoto na Izrael so {to, preku edukacija, i na{ite zemjodelci }e se osposobat adekvatno da odgovorat na potrebata za razvoj na ovaa granka od zemjodelstvoto.

Izraelskite eksperti poso~ija deka vo Makedonija ima idealni uslovi za razvoj na ruralniot turizam, takov kakov {to pred pove}e od 20 godini razvil i Izrael vo kibucite i kakov {to funkcionira i se razviva i denes. Neophodno e, dodadoa, na konceptot za razvoj na selskiot turizam da rabotat zaedno so dr`avata, nevladiniot sektor i zemjodelcite. Preku vakva strategija, izraelskite zemjodelci pred dve decenii uspe{no ja nadminale ekonomskata kriza

Cenite na surovata nafta na aziskiot pazar padnaa na okolu 91 dolar za barel, pod pritisok na investitorite deka gr~kite glasa~i na referendum mo`at da go otfrlat planot za namaluvawe na dol`ni~kata kriza, koj minatata nedela go dogovorija liderite na Evropskata unija.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.548,31 8.640,42 1.243,04 2.647,91 6.105,94 738,58

VALUTI

+1,17% -2,21% +0,42% +0,30% +2,35% -2,11%

£ €

€ $

1,1637

1,3773

+0,3%

-0,3%

СТАПКА

СТАПКА

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.753,60 +1,39% 1 39% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта БрентBRENT NAFTA

109,21

0 12% -0,12% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

@eqko Bogeti}

Ima znaci deka stranskite investitori ja gledaat Srbija kako klu~na na Balkanot

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI U^ENICITE ]E SE MOTIVIRAAT STRU^NO DA SE OBRAZUVAAT

]

e se reformiraat dvegodi{nite i trigodi{nite sistemi za stru~no obrazovanie i obuka spored potrebite na pazarot na trudot. Ova }e se sproveduva vo narednite 20 meseci preku proektot “Poddr{ka na modernizacijata na sistemite za obrazovanie i obuka”, najavi v~era ministerot za obrazovanie, Pan~e Kralev.

U~enicite }e se motiviraat da se zapi{uvaat vo stru~nite u~ili{ta i da postignuvaat podobri rezultati vo {koluvaweto. Fokusot }e bide staven na podgotovka na standardi za stru~na kvalifikacija, reforma na nastavnite programi i obuka na obu~uva~i. Proektot }e se odviva vo ramkite na IPA-komponenta IV, Razvoj na ~ove~kite resursi, preku koja }e se ovozmo`i unapreduvawe na funkcionalnosta na obrazovanieto.

“Preku koristeweto na site doma{ni resursi, paralelno so analizite i iskustvata na dobrite praktiki koi gi primenuvaat evropskite zemji, }e pridoneseme za pofunkcionalno i pokvalitetno obrazovanie”, izjavi Kralev.

Ministerot smeta deka sega{nite programi se zastareni i veruva deka preku ovoj proekt celosno }e se modernizira obrazovniot sistem.

“Programite posleden pat bile bile reformirani vo 1989 godina. Ottuka i potrebata za zabrzani uslovi za zgolemuvawe na kompetentnosta na u~enicite vo dvegodi{noto i trigodi{noto sredno stru~no obrazovanie spored potrebite na pazarot na trudot”, smeta toj.

Ovoj proekt }e ~ini 2.076.471 evra, od koi 85% od IPA-fondovite i 15% od dr`avata. Novite reformi i nastavni planovi }e bidat prilagodeni na trendot vo evropskoto obrazovanie i obuka.

JANKULOSKA: MVR NE E NADLE@NO ZA “KOSMOS”

M

inisterstvoto za vnatre{ni raboti voop{to nema nadle`nost za slu~ajot “Kosmos”, istakna ministerkata Gordana Jankuloska vo svojstvo na svedok na nadzornata rasprava vo Sobranieto po povod urivaweto na objektot na investitorot i pratenik Fijat Canoski.

Po provokacija na pratenikot Safet Bi{evac deka MVR se vklu~ilo vo politi~kata presmetka i go “okupiralo” objektot so 500 policiski slu`benici, ministerkata prvo pobara da se smiri pratenikot, pa potoa odgovori deka akcijata na policijata na denot na zatvoraweto na gradili{teto na “Kosmos” bila standardna procedura za vakvi slu~ai.

“Sekoga{ koga instituciite postapuvaat soglasno so zakonot Vam vi e toa politi~ka presmetka i Vie sekoga{ zastanuvate na stranata na kriminalot”, vrati Jakuloska.

Dekanot na Arhitektonskiot fakultet, Tihomir Stojkov, istakna deka bez negova soglasnost od fakultetot bile izdadeni dve stru~ni mislewa od sektorot za urbanizam, koi gi podgotvil profesorot Miroslav Gr~ev, {to e sprotivno na pravilata na fakultetot. Toj najavi i disciplinska postapka za involviranite lica od fakultetot poradi zaobikoluvawe na procedurite.

Opozicijata, pak, go obvini Stojkov deka moral da gi povle~e stru~nite mislewa po sredbata so direktorot na Dr`avniot grade`en inspektorat, Sa{o Dukovski, i so gradona~alnikot na op{tina Gazi Baba, Toni Trajkovski.

Na Nadzornata rasprava svoe izlagawe ima{e i direktorot na grade`nata firma Fine, koja go gradi “Kosmos”, Ardijan Amzovski. Toj pojasni deka objektot bil graden spored site pravila i odobrenija od op{tinata Gazi Baba.

Nadzornata rasprava be{e svikana so cel da se rasvetlat slu~uvawata okolu urivaweto na stanbeno-delovniot kompleks na pratenikot Canoski. Po zavr{uvaweto na raspravata Komisijata za transport i vrski treba da izleze so zaklu~oci i preporaki. Objektot “Kosmos” po~na da se uriva na 1 avgust bidej}i celiot objekt, spored op{tina Gazi Baba, bil nadvor od ramkite na proektot {to go dobil odobrenieto za gradba. Gradbata bila povisoka za 1,43 metri vo odnos na apsolutnata kota koja bila izmerena od geodetska firma.

KONFERENCIJA ZA ANTIKORUPCIJA VO SKOPJE

G

radewe na integritetot i spre~uvawe na korupcijata vo Makedonija: koncepti, predizvici i nasoki na deluvawe e temata na konferencijata vo organizacija na ambasadite vo Makedonija na zemjite-~lenki na U4 inicijativata – Norve{ka, Holandija, Britanija, Germanija i [vedska - vo partnerstvo so Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata.

Celta na konferencijata, kako {to naveduvaat od Antikorupciska, e zaklu~ocite od nea da poslu`at kako platforma {to }e sozdade zaedni~ko razbirawe me|u u~esnicite za korupcijata i za mo`nite odgovori za problemot vo svetot i vo Makedonija. Konferencijata treba da ovozmo`i polesno zapoznavawe so postojnite antikorupciski pristapi so cel da se identifikuvaat predizvicite i da se razvijat mo`ni merki i re{enija.

Antikorupcionerite smetaat deka na vakov na~in }e se ovozmo`i identifikuvawe na problemite, na pra{awata i na mo`nostite za idni aktivnosti i mehanizmi za zgolemena poddr{ka za antikorupcija, osobeno vo pogled na implementacijata na nacionalnata antikorupciska strategija.

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

SOPSTVENICI I UREDNICI NA MEDIUMI PORA^UVAAT

ZA NEZAVISNI MEDIUMI NEOPHODNA E PAZARNA EKONOMIJA!

Kako mediumite da pre`iveat i da rabotat profitabilno vo vreme na te{ka ekonomska kriza i da si ja zagarantiraat profesionalnosta i nezavisnota. Za ova diskutiraa sopstvenici i urednici na navlijatelni mediumi vo JIE vo Belgrad, na Forumot organiziran od SEEMO, Centralnoevropskata inicijativa i Fondacijata Konrad Adenauer Specijalno za “Kapital” od Belgrad KATERINA SINADINOVSKA

T

sinadinovska@kapital.com.mk

e{ko vreme na bukvalna borba za pre`ivuvawe, vo koe profesionalizmot i novinarskite standardi }e mora da polo`at silen test. Vaka sopstvenicite i urednicite na najvlijatelnite mediumi od Jugoisto~na Evropa go cenat periodot vo koj se nao|aat novinarstvoto i mediumskiot biznis vo ovoj del od kontinentot. Na Forumot vo Belgrad se zaklu~i deka bukvalno istite problemi gi ma~at mediumite vo site zemji – finansiska nemo}, koncentracija na sopstveni{tvo, politi~ki i biznis-interesi koi mo}nicite sakaat da gi ostvarat preku sredstvata za javno informirawe, krah na novinarskite standardi.

“Ima tendencija za koncentracija na mo} i na sopstveni{tvoto na mediumite, {to e eden od glavnite problemi. Mo}ni lokalni akteri so ekonomski, no s$ po~esto i so politi~ki interes se javuvaat kako sopstvenici na mediumi i toa e ogromen problem”, veli Matijas Barner od Fondacijata Konrad Adenauer.

No, i pokraj ovoj fakt, toa {to ne smee da se izostavi e ulogata i odgovornosta na samite novinari, koi mora da se svesni deka standardite i vistinskite informacii, namesto dezinformaciite, se osnova na sekoj tekst.

“Celta e informirawe. Plasirawe to~ni informacii, demonstracija na odgovornost, visoki standardi i profesionalizam. Ovie tri to~ki se neophodni i proizleguvaat od slobodata na izrazuvawe za koja se borime”, veli Ve-

ran Mati}, pretsedatel na Bordot na televizijata B92.

Srpskiot premier Mirko Cvetkovi}, koj prisustvuva{e na prviot del od Forumot, istakna deka i pokraj site pritisoci vremeto na cenzura i vremeto koga partijata od novinarite pravela poslu{ni op{testveno-politi~ki rabotnici e zad nas.

“Mojata poraka do site novinari i urednici e da se zapra{aat i tie kolku pridonesuvaat za pazarniot razvoj na op{testvoto. Sekoj tekst treba da pridonese za zdravo op{testvo za{to edukativnata funkcija kaj mediumite ne smee da se isklu~i. Sekako, kritikata na site na{i potezi kako politi~ari e neprikosnoveno pravo i mediumite mora da se korektiv na politikata”, veli Cvetkovi}.

Urednicite i izdava~ite najdoa zaedni~ki jazik – se soglasija deka izvorite na prihodite se najva`niot segment, koj e i baza za razvojot na mediumot vo profesionalna smisla. Poseben akcent vo dijalozite se stavi i na zakonskata regulativa – spre~uvawe na koncen-

TABLOIDIZIRAWE – SMRT ZA VISTINSKOTO NOVINARSTVO Golema debata se otvori i okolu sodr`inata na samite novinarski proizvodi. Op{tata ocenka e deka publikata s$ pomalku bara seriozen tekst i analitika. Najmnogu se ~itaat lesni sodr`ini, skandali, kusi vesti, informacii. Za ova vinata se gleda i vo samite mediumi, koi prakti~no brkaj}i tira`i se tabloidiziraat i ne nudat vistinski novinarski proizvod – izdr`ana analiza, fakti, brojki, komparacii, komentari. Porakite se deka ako ovaa opasna tendencija prodol`i se zakanuva da go uni{ti kvalitetot i su{tinata na samoto postoewe na novinarstvoto.

NAPLATA NA INTERNETSODR@INITE - ZA I PROTIV Sovremenata tehnologija koja se bazira na s$ pogolema upotreba na Internet za dobivawe informacii nalaga novo odnesuvawe na mediumite. Na forumot se otvori silna debata za toa dali mediumite treba da gi napla} aat sodr`inite koi gi plasiraat na internet-stranicite. Nekoi od urednicite velat deka toa e nelogi~no oti poimaweto na Internet kako besplaten medium e dlaboko vkoreneto kaj publikata i deka }e treba da pomine mnogu vreme za taa percepcija da se smeni. tracija na mo} kaj gazdite, zabrana za of{or-kompanii da poseduvaat mediumi, silni zakoni za sloboden pristap do informacii od javen

karakter.

Forumot na SEEMO se odr`uva tradicionalno sekoja godina vo razli~na zemja od Jugoisto~na Evropa.

KONKURENCIJA ZA PE^ATENITE MEDIUMI

TRI NOVI DNEVNI VESNICI ]E SE POJAVAT NA PAZAROT?!

KRISTINA OZIMEC

P

ozimec@kapital.com.mk

odgotovkite za novite dnevni vesnici se pri kraj i tie naskoro }e se pojavat na pazarot, velat za “Kapital” idnite izdava~i. Neodamna nedelnikot “Fokus” objavi oglas za vrabotuvawe 11 urednici, 25 novinari i drug tehni~ki personal za potrebite na dneveniot vesnik. I biznismenot Mile Jovanovski, eden od osnova~ite na “Dnevnik”, podgotvuva dva dnevni vesnici, za {to preku firmata za pe~ateni mediumi Refleks neodamna objavi konkurs za

vrabotuvawe 50 novinari, 15 urednici, pet lektori i pet fotoreporteri.

Jovanovski demantira deka proektot za izdavawe na novite vesnici se odlo`uva, kako {to se {pekulira vo javnosta.

“Nemam konkreten datum za proektot. Ne pravam proekt za{to nekoj go nara~al i ne odam po ne~ii rokovi, ednostavno se obiduvam da pomognam vo ramkite na dejnosta”, izjavi Jovanovski.

Toj tvrdi deka rabotite se odvivaat tekovno i istaknuva deka praveweto vesnik e seriozna rabota i bara temelna podgotovka.

“Problemot kaj mene e {to

u{te koga izlegov od MPM site mislea deka jas imam nekoj gotov proekt, no toa ne be{e taka. Koga ka`av deka podgotvuvam ne{to novo, toga{ zapo~nav da go podgotvuvam. Rabotite odat ~ekor po ~ekor, se podgotuvaat dva dnevni vesnici, a toa ne e mala rabota”, veli Jovanovski.

Toj gi negira{e i {pekulaciite deka pod svoja kapa planira da go zeme lajfstajl magazinot “Glorija”, koj mu pripa|a na semejstvoto na VAC. Sopstvenikot na nedelnikot “Fokus”, Nikola Mladenov, pak, izjavi deka intenzivno raboti na podgotovkite na

vesnikot i toj naskoro }e po~ne da izleguva. Ne ka`a konkreten termin za toa koga prvoto izdanie }e se najde vo trafikite niz zemjava, no veli deka }e bide porano od mesec-dva. Toj bil zadovolen od toa kako te~at podgotovkite.

Ovie vesnici }e se pojavat na pazarot na koj ve}e se sozdade golem sloboden prostor po zatvoraweto na izdanijata na Velija Ramkovski – “Vreme”, “[pic” i “**** e re”, kako i na nedelnicite “Globus” i “Forum” i na mese~nikot “Lajf”. Vo izminatiot period pove}e od 400 novinari i mediumski rabotnici ostanaa bez rabota.

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

Politika / Pari / Dr`ava

KONTRADIKTORNI IZJAVI OD VMRO-DPMNE I OD DUI

BUXETOT ]E SE TRO[I PO ETNI^KI KLU^?!

Dali Buxetot e skroen po etni~ki klu~? Portparolot na DUI, Bujar Osmani, veli deka koaliciskite partneri dogovorile 25% od sredstvata za kapitalni investicii da bidat raspredeleni za proekti {to imaat etni~ki karakteristiki. Ministerot Stavreski, pak, tvrdi deka vo Buxetot etni~kiot kriterium ne bil zemen predvid

koga znael kako }e izgleda predlog-buxetot, na sredba risteski@kapital.com.mk so amerikanskiot ambasaPol Velers izjavi deka d Buxetot za 2012 go- dor vo negovata partija postoi dina, {to zav~era golema ~uvstvitelnost go promovira{e podgotovkata na buxetot za za m i n i s t e r o t z a 2012 godina i potreba za finansii, Zoran proporcionalna podelba.

Stavreski, oficijalno se S o o v a s e n a m e t n u v a zadovolni i dvete vladeja~ki pra{aweto dali Buxetot partii, VMRO-DPMNE i DUI. e skroen po etni~ki klu~?

No, ako e navistina taka, Ministerot Stavreski veli zo{to liderot na DUI, Ali pri planiraweto na Buxetot Ahmeti, eden den prethodno, se vodelo smetka za site gra|ani, no etni~kiot kriterium ne bil zemen predvid.

No, portparolot na DUI, Bujar Osmani, veli deka koaliciskite partneri dogovorile 25% od sredstvata za kapitalni investicii da bidat raspredeleni za proekti {to imaat etni~ki karakteristiki.

Porane{niot minister za ekonomija, a sega za odbrana, Fatmir Besimi, za “Kapital” go potvrdi soop{tenieto od Osmani, no so diplomatski re~nik.

“Buxetot go reflek t ir a to a {to e sodr`ano vo usoglasen Zo{to liderot na DUI, Ali ata programa Ahmeti, iako znae{e kako na Vladata, }e izgleda predlog-buxetot, sostavena od izjavi deka vo partijata programite na postoi golema ~uvstvitelnost VMRO-DPMNE i DUI”, izjavi za podgotovkata na buxetot Besimi. za 2012 godina i potreba za Od druga proporcionalna podelba?

O

MAKSIM RISTESKI

strana, poznava~ite na sostojbite vo albanskiot politi~ki blok smetaat deka DUI e daleku od toa {to odamna go zagovara – vospostavuvawe mehanizam so koj Albancite bi se za{titile od buxetska diskriminacija.

“DUI se odnesuva kako da e nevladina organizacija, a ne kako del od vlasta. Ahmeti obelodenuva barawa do negoviot partner Gruevski kako {to pravat pretstavnicite na nevladinite organizacii, zaboravaj}i deka i toj e na vlast, i mu pu{ta poraki na Gruevski za toa kakov buxet saka i za drugite barawa na DUI preku mediumi ili preku drugi lu|e zatoa {to ne mo`e toa da go napravi direktno”, veli analiti~arot Kim Mehmeti.

Spored nego, preku problemot so Buxetot DUI kone~no go sfa} a toa {to odamna im bilo jasno na drugite albanski partii - deka Ohridskiot dogovor e nadminat, {to bilo o~igledno od faktot deka vo mirovniot dokument ne e predviden mehanizam {to }e gi za{titi Albancite od diskriminacija vo odnos na Buxetot.

So vakviot stav se soglasuva i analiti~arot Albert Musliu, koj smeta deka dogovorot od Ohrid ne gi apsolvira site pra{awa koi gi postavuva predizvikot na me|uetni~kiot so`ivot.

“Vo Ramkovniot dogovor

PARTISKITE IZVE[TAI DO SOBRANIETO

PRATENICITE NE SE ZANIMAVAAT SO PARTISKITE PARI MARIJA SEVRIEVA

I

sevrieva@kapital.com.mk

zve{tajot za finansiraweto na izbornata kampawa koj Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata go dostavi do Sobranieto najverojatno nema da se najde na plenarna sednica. Od kabinetot na pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanovski, velat deka spored Delovnikot za rabotata na zakonodavniot dom spikerot e dol`en da go dostavi izve{tajot na Antikorupciska do pratenicite, no ne i da go stavi na dneven red na sednica. Takva mo`nost postoi dokolku nekoja od prateni~kite grupi ili grupa pratenici pobaraat to~kata da bide razgledana na redovna sednica.

Od prateni~kata grupa na SDSM, koi kako organizatori na kampawata na koalicijata “Za tvojata idnina” spored najavite na Antikorupciska }e zarabotat inicijativa za krivi~no gonewe, velat deka s$ u{te ne se usoglasile okolu nastapot po povod

izve{tajot na Komisijata.

“Edno e sigurno, nie kampawata ja vodevme ~isto i so ’beli‘ pari i za site aktivnosti koi sme gi pravele dokolku ima potreba }e doka`eme deka se zakonski”, veli Andrej Petrov, {ef na izborniot {tab na SDSM. Imer Aliu, koordinatorot na prateni~kata grupa na DPA veli deka s$ u{te ne go poglednale izve{tajot na Antikorupciska i poradi toa nemaat doneseno odluka dali }e pobaraat za nego da se rasprava na plenarna sednica.

Antikorupciska najavi deka }e pobara krivi~na odgovornost od SDSM poradi nezakonskoto koristewe na kredit kako sredstvo za finansirawe na kampawa i dostavuvaweto na dvojni izve{tai i od A1 televizija poradi donacijata koja donatorot nemal zakonsko pravo da ja dade. Pokraj toa, Komisijata vo izve{tajot konstatira deka vo finansiskiot izve{taj na VMRO-DPMNE razlikata me|u pribranite sredstva i napravenite rashodi za vreme na kampawata iznesuva 3,3 milioni evra.

Kako preporaka vo izve{tajot na Komisijata pi{uva deka Dr`avniot zavod za revizija treba da gi razgleda izve{taite na mediumite koi se razlikuvaat od onie na politi~kite partii vo pogled na otstapenoto vreme za reklamirawe.

“Toa sugerira somne` deka se prekr{eni odredbite od Izborniot zakonik vo pogled na dadenite popusti koi nad zakonski dozvoleniot limit imaat karakter na donacija koja e isto taka zakonski ograni~ena. Dr`avniot zavod za revizija so svoite aktivnosti za revizija na finansiskite izve{tai na politi~kite partii treba da obrne posebno vnimanie na ovoj aspekt”, sovetuvaat Antikorupcionerite.

Od druga strana, Sovetot za radiodifuzija ne e zadovolen od konstatacijata na antikorupcionerite deka monitoringot na mediumskata kampawa vo izve{tajot prika`uva samo 47,1% od obemot iska`an vo izve{taite na mediumite.

Razliki imalo i vo strukturata na koristenoto vreme za izbornata kampawa.

ima odredba koja veli deka toj dava dobra osnova za natamo{no unapreduvawe na me|uetni~kite odnosi, {to zna~i deka ispolnuvaweto na Ramkovniot dogovor }e zna~i negov kraj, no ne i kraj na potrebata da se reguliraat odnosite me|u Makedoncite i Albancite”, izjavi Musliu za “Kapital”.

Od druga strana, analiti~arite Makedonci smetaat deka Ohridskiot dogovor ne samo {to ne e nadminat, tuku deka Makedonija s$ u{te e daleku od momentot koga prakti~no }e go po~uvstvuva blagotvorniot efekt od negovata implementacija.

“Raspredelba po etni~ki klu~ e pat kon federalizacija i takov instrument ne e sodr`an vo Ramkovniot dogovor. Za statusot na ova barawe koe doa|a od del od albanskiot politi~ki korpus dovolno zboruva faktot {to dosega voop{to nemalo javni debati na ovaa tema”, veli analiti~arot Vladimir Misev.

Spored nego, vo Makedonija de fakto postoi proporcionalna raspredelba na Buxetot po etni~ki klu~ so samoto toa {to vo javnata administracija, koja zaedno so socijalnite dava~ki tro{i 85% od Buxetot, a vo koja 25% se vraboteni Albanci.

7

PREGLED VESTI GRUEVSKI NAJAVI VTORA INVESTICIJA NA XONSON METI

B

ritanskata kompanija Xonson Meti, koja minatata godina ja otvori prvata fabrika vo industriskata zona Bunarxik vo Skopje, seriozno razmisluva za nova investicija vo Makedonija, soop{ti v~era premierot Nikola Gruevski vo videoobra}aweto do javnosta po povod 100 dena vlada.

Gruevski najavi i novi infrastrukturni proekti, stranski investicii i podobruvawe na standardot na gra|anite. Vo svoeto izlagawe premierot dade osvrt na napravenoto dosega vo zdravstvoto, obrazovanieto, kulturata, turizmot, javnata administracija i vo sudstvoto.

Toj e zadovolen {to lani pove}e stranski kompanii startuvale so biznis vo zemjava, koi spored negovata procenka, }e otvorat nad 5.000 novi rabotni mesta.

Kako strate{ki opredelbi na Vladata gi izdvoi ekonomskiot rast na zemjata, podobruvawe na standardot na gra|anite i privlekuvawe pove}e stranski investicii. EU i NATO ne bea spomenati vo izlagaweto na premierot. Toj samo navesti deka Vladata }e prodol`i da raboti na reformite i na preporakite dadeni vo Izve{tajot od Evropskata komisija.

KAN^ESKA BARA IZVEDUVA^ NA 46 SKULPTURI ZA STARIOT TEATAR

M

inisterstvoto za kultura raspi{a oglas za izbor na izrabotuva~ i monta`er na 46 skulpturi na fasadata na objektot Star teatar. Skulpturite treba da bidat izraboteni od beton. Pokraj ovie 46, od Ministerstvoto bea najaveni i dopolnitelni osum, koi }e bidat del od parternoto ureduvawe na teatarot.

Kolku }e ~ini ovaa nabavka nema informacija. Cenata }e zavisi od dostavenite ponudi.

Skulpturite treba da pretstavuvaat ~ove~ki figuri, realisti~no izvedeni, koi }e ja dolovuvaat atmosferata na dramata, komedijata i tragedijata i koi so svojata pojava }e upatuvaat na sodr`inite na teatarot, koj treba celosno da go dolovi izgledot na stariot teatar koj be{e urnat vo skopskiot zemjotres. Od Ministerstvoto za kultura informiraat deka cenata }e bide presudna za izborot na najdobrata ponuda. Firmite koi sakaat da u~estvuvaat na tenderot }e mora da ponudat referentna lista za izvedeni raboti vo poslednite tri godini.

Vo nabavkata dozvoleno e anga`irawe i podizveduva~i, no firmata ponuduva~ mora da dostavi spisok na mo`nite podizveduva~i, a otstapeniot del na rabotite da ne bide pogolem od 40% od vkupnata koli~ina na rabotite.

Oglasot za dostavuvawe ponudi e otvoren do krajot na ovoj mesec.

Kompanii / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

SLAB INTERES ZA POMAGAWE NA HUMANITARNITE ZDRU@ENIJA

IMA LI PARI OD BIZNISOT ZA ZDRAVJETO? Op{testveno odgovornite kompanii, zavisno od nivniot buxet, im doniraat sredstva na humanitarnite zdru`enija. No, ima i takvi na koi izgovor za nivnata neodgovornost im se tranzicijata i recesijata SILVANA @E@OVA

M

silvana@kapital.com.mk

akedonskite kompanii ne poka`uvaat golem interes za donirawe vo humanitarni celi. Na prsti mo`at da se izbrojat tie {to odeluvaat pari za taa namena. Opravduvawata naj~esto se deka ne go pravaat toa bidej}i sme vo kriza i deka imaat problem so sopstvenata likvidnost.

AVON e edna od retkite kompanii koja sledej}i ja korporativnata socijalno odgovorna politika za borba protiv rakot na dojka, go prodol`i partnerstvoto so zdru`enieto Borka so donacija na 1.180.000 denari posveteni na borbata protiv rakot na dojka vo Makedonija. Vo izminatite pet godini nivnata donacija vo pari i aparati iznesuva{e 1,5 milioni denari.

“Zdru`enieto Borka sredstvata gi obezbeduva preku donacii za odredeni proekti i li~ni sredstva od gra|anite. Nie sme nevladina organizacija koja nema institucionalna poddr{ka, tuku glavno se finansirame od kompaniite koi imaat visoko nivo na op{testvena odgovornost. Kako {to se

zgolemuva svesnosta na op{testvoto, taka se zgolemuvaat i na{ite aktivnosti.

Koga po~navme da rabotime vo 2007 godina nemavme nitu kancelarii i po~navme mnogu entuzijasti~ki. Preku vakvite donacii denes imame i sopstvena kancelarija, kade {to funkcionira SOS telefonska linija i rabotat volonteri. Ovaa donacija od AVON e najgolemata dosega.

Drugite firmi doniraat soglasno nivniot buxet. Imame i individualni donacii, pa taka, finansiite koi gi dobivame se od od 100 do 1.180.000 denari”, veli Biba Dodeva od Borka.

Vo zdru`enieto Humanost za finansiski sredstva za unapreduvawe na uslovite za gri`a i smestuvawe stari i iznemo{teni lica apliciraat po evropskite fondovi, fondacii i ambasadi.

“So donesuvaweto na Zakonot za donacii i sponzorstva pove}eto golemi kompanii imaat formirano koordinativni tela za op{testvena odgovornost, no i pokraj toa, smetam deka ne e dovolno razvien sluhot za pomo{ ili donirawe.

Toa e zatoa {to nekoi od niv izgradile negativno mislewe za nevladinite organizacii. No, drago mi K

Biba Dodeva od Zdru`enieto Borka i dodeli blagodarnica na Dana Stojkova od Avon, za humanitarnata poddr{ka na ovaa kompanija e {to kaj pogolem broj od pogolemite kompanii imame mo`nost da aplicirame so proekti, a i op{tinite ve}e imaat formirano slu`bi za sorabotka so nevladiniot sektor”, veli Sa{e Jovanov, programski direktor vo Humanost.

Pretsedatelot na Makedonskoto nau~no zdru`enie za autizam (MNZA), Vladimir Trajkovski, smeta deka nevladinite organizacii {to rabotat so lica so invaO

M

E

R

C

I

J

A

liditet se prepu{teni na milosta na menaxerite vo najuspe{nite kompanii vo Makedonija koi ponekoga{ odlu~uvaat da sponzoriraat odreden proekt, no seto toa ne e sistemski re{eno.

“Imame isprateno nad stotina barawa za finansirawe odredeni proektni aktivnosti vo poslednite 11 godini, kolku {to postoime, i na pove}eto od niv voop{to ne sme udostoeni so odgovor. Nekoi od kompaniL

E

N

O

G

L

ite, sepak, pra}aat odgovor, koj naj~esto e negativen, so opravduvawe deka e svetska kriza i recesija. No, taka e vo poslednite tri godini.

Prethodno be{e tranzicija i s$ taka po red menaxerite si nao|aa nekakov izgovor deka nemaat pari za taa namena. Mislam deka kompaniite gi interesira samo goliot profit, a za licata so autizam – populacija za ~ii{to interesi i podobar kvalitet na `ivot A

S

nie se zalagame - siguren sum deka mnogu od niv ne ni slu{nale, ne pak da doniraat za niv”, veli Trajkovski.

Trajkovski veli deka vo poslednite godini nema raspolo`enie za donatorstvo. “Malku mi e neprijatno da vi ja soop{tam momentalnata sostojba na na{ata smetka, koja iznesuva samo 11.887 denari, no sepak, toa go pravam za nekomu da mu dojde na pamet deka treba da pomogne edna stru~nonau~na organizacija vo koja u~estvuvaat relativno mladi entuzijasti, koi gorat od `elba da se doka`at vo strukata. Da bidam iskren, pri krajot na mart vo MNZA vleze donacija od Tineks marketi vo iznos od 30.000 denari, tokmu vo nasoka na organizacija na Me|unarodniot den na licata so autizam. Ostanatite firmi doniraa proizvodi i oprema. Toa e najgolemata donacija {to sme ja dobile od biznis-sektorot.

Vo visokorazvienite zemji nevladiniot, akademskiot i biznis-sektorot dejstvuvaat vo edna sprega. Kaj nas ne ~uvstvuvam deka toa e taka i ba{ bi sakal vo bliska idnina da se promenat ne{tata”, objasnuva Trajkovski.

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

Kompani / Pazari / Finansii

9

KOMPANIITE KATEGORI^NI

POSKAPA STRUJA - POSKAPI PROIZVODI OD INDUSTRIJATA

Kompaniite najavuvaat deka strujniot cenoven udar }e go amortiziraat so poskapuvawe na gotovite proizvodi. Velat deka toa ne e sre}no re{enie vo uslovi na kriza, no nemaat izbor - nemaat poevtini alternativni energensi vtorpat gi zgolemivme i na krajot pak imame pomala dobivka od raboteweto”, veli generalniot direktor na Evropa, Savka Dimitrova.

Kompaniite od prehranbenata industrija negoduvaat {to vo vreme na ekonomska kriza i na nelikvidnost, koga gr~evito se borat da gi zgolemat prihodite i da ostvarat pogolem izvoz, mora da se borat so problemite vo doma{nata ekonomija. Ako ne gi poskapat proizvodite, velat, }e mora da kratat na drugi tro{oci, da go zabavat proizvodstvoto, merki koi povtorno kako bumerang } e & se vratat na makedonskata ekonomija.

I od prilepskata fabrika Vitaminka najavuvaat poskapi proizvodi, bidej}i u~estvuva so duri 60% vo tro{ocite na proizvodstvo.

“Premnogu sme zavisni od strujata. Samo edna proizvodna linija raboti na gas, taka {to sekoe poskapuvawe na strujata e dopolnitelen problem”, neodamna izjavi Sa{ko Naumoski, generalen direktor na Vitaminka.

STRUEN [OK ZA TEKSTILCITE I ZA RUDNICITE Strujniot {ok so negodu-

KATERINA POPOSKA

N

poposka@kapital.com.mk

ajavenoto poskapuvawe na strujata od 1 januari za 10% do 12% ve}e gi natera kompaniite da gi revidiraat tro{ocite za proizvodstvo. Tie se prinudeni da gi zgolemat cenite na krajnite proizvodi za da go pokrijat zgolemeniot tro{ok po poskapuvaweto na strujata.

Nemaat drugo re{enie, zatoa {to nemaat mo`nost da go koristat gasot kako alternativen i poevtin energens za proizvodstvo.

Kompaniite koi s$ u{te koristat regulirana cena na strujata alarmiraat deka poskapuvaweto, duri i da bide pomalo od 12%, seriozno }e vlijae na cenata na proizvodot. Na najgolem udar se izlo`eni prerabotuva~kata, prehranbenata i tekstilnata industrija, kade {to strujata se koristi kako edinstven ili dominanten energens vo proizvodstvoto. Poslednite presmetki na Stopanskata komora poka`uvaaat deka vo prehranbenata industrija u~estvoto na elektri~nata

1500

evra mese~no im porasnale tro{ocite na del od konfekciite po poskapuvaweto na strujata za 10% vo minatata godina

energija vo cenata na proizvodot e 10%, vo metalnata i vo elektroindustrijata okolu 3%, a kaj tekstilnata, drvnata i industrijata za hartija okolu 2%.

Vo prehranbenata industrija najavuvaat neminovno poskapuvawe na krajnite proizvodi.

“Poskapuvaweto na strujata }e go kalkulirame vo cenata na krajniot proizvod, nemame drug izlez zasega. A za vo idnina }e po~neme da investirame vo alternativen energens, kako

mazutot, na primer, koga ve}e gasot ne ni e dostapen”, veli Slobodan Kutrevski, sopstvenik na fabrikata Pekabesko.

I od konditorskata fabrika Evropa velat deka za da gi amortiziraat problemite od rastot na cenata na strujata }e gi poskapat proizvodite, {to na krajot gi pravi nekonkurentni.

“Cenite na energensite mnogu se zgolemija. Podatocite za raboteweto vo prvite devet meseci od godinava poka`uvaat

deka e zgolemeno u~estvoto na tro{ocite za energensite vo vkupnite tro{oci na kompanijata. Porano energensite, osobeno strujata, u~estvuvaa so 2,3% vo vkupnite tro{oci, a sega so 5,9%, ne vklu~uvaj} i gi tro{ocite za gas, koi u~estvuvaat so 19%. Rastot na cenite na energensite }e ima golemo vlijanie vrz cenite na krajnite proizvodi. Imavme edno zgolemuvawe na cenite na proizvodite na po~etokot na godinata, a minatiot mesec K

NEDOSTIGAAT FONDOVI ZA FINANSIRAWE PRETPRIEMA^I

V

o Makedonija pretpriemni{tvoto e neophodnost, a ne momentalna moda.

Zatoa, treba dopolnitelno da se razviva pretpriemni~ka kultura, vo obrazovanieto da se vovede zadol`itelen predmet pretpriemni{tvo, da se izdavaat specijalizirani spisanija i najva`no, da ima pove}e fondovi koi }e go pomognat finansiraweto na start-ap biznisite. Ova se del od zaklu~ocite na pretstavnicite od obrazovanieto, dr`avata i od bizniszaednicata koi debatiraa na trkaleznata masa “Soz-

davawe i odr`uvawe mladi pretpriema~i”, kako del od aktivnostite na “Evropskiot den na pretpriema~ot”.

“Studentite koga }e izlezat od fakultetet treba da donesat samo edna odluka - dali } e rabotat za rabotodavec ili }e po~nat sopstven biznis. Ne treba da se forsira pretpriemni{tvoto, zatoa {to na krajot na denot ne mo`e sekoj student da bide pretpriema~”, pora~a Radmil Polenakovi}, profesor na Ma{inskiot fakultet, vo ~ii ramki se nao|a i Nacionalniot centar za razvoj na

PAD OD DVE MESTA ZA MAKEDONIJA SPORED ^OVE^KIOT RAZVOJ

M

akedonija e na 78 mesto od 187 zemji vo svetot spored nivoto na op{testven i ~ove~ki razvoj, poka`uva izve{tajot na Programata na Obedinetite nacii za razvoj za 2011 godina. Vo odnos na minatata godina bele`i pad bidej}i vo 2010 godina be{e na 71 mesto me|u 169 zemji.

So indeksot na ~ove~ki razvoj se izrazuva kvalitetot na `ivotot vrz osnova na `ivotniot vek, razvojot na zdravstvoto i obrazovanieto i bruto-nacionalniot prihod po `itel. Indeksot na ~ove~ki razvoj na Makedonija vo 2011

godina e 0,728, a vo 2010 godina iznesuval 0,726, so {to ima negativna promena i pad od dve mesta. O~ekuvaniot `ivoten vek vo zemjava e 74,8 godini. Vo Norve{ka se `ivee 81,1 godina. Makedonskiot bruto-doma{en proizvod po `itel iznesuva 8.804 dolari, a vo Norve{ka e 47.557 dolari. Vo Kongo, poslednata na listata, iznesuva samo 280 dolari. Spored izve{tajot, prose~noto vreme na u~ewe vo Makedonija e 8,2 godini, a o~ekuvano 13,3 godini.

Listata e podelena na ~etiri grupi, vo koja ima po 45 zemji.

BIZNISMENITE BARAAT DIJAGONALNA KUMULACIJA SO KOSOVO

N

a Makedonija da & se ovozmo`i bilateralna dijagonalna kumulacija so Kosovo, baraat stopanstvenicite od vladite na dvete zemji. Toa, velat, e posebno bitno sega, koga Kosovo ja stopira trgovijata so Srbija.

“Inputite {to doa|aat od EU vo na{iot proizvod koj go obrabotuvame kako surovina ili repromaterijal, bez cari-

na ne mo`e da se izvezat vo Kosovo. Toa e golem problem osobeno sega koga Kosovo ja stopira{e trgovijata so Srbija. Mnogu repromaterijali i surovini {to doa|aat od Srbija ne mo`e bez carina da se plasiraat niz makedonskiot proizvod vo Kosovo. Isto i inputite od EU, bez carina ne mo`at da odat na Kosovo, izjavi deneska Qubica Nuri

pretpriemni~koto u~ewe.

“Va`no e da se raboti i na svesta na roditelite, koi uspehot na nivnite deca go povrzuvaat so rabota vo poznata i golema kompanija”, istakna Nikica Mojsovska-Bla`evska, dekan na Fakultetot za biznisadministracija-UAKS. Spored Suzana TrajkovskaHristovska od BSC inkubatorot vo Bitola, najdobrite studenti zaglavuvaat predolgo vo obrazovnite lavirinti i predocna se vpu{taat vo praktikata za da gi vkusat ekonomijata i predizvicite na pazarot.

Makedonija e vo vtorata grupa, kategorizirana kako zemji so visok op{testven razvoj. Vo ovaa grupa se i Romanija na 50 mesto, Crna Gora na 54 mesto, Bugarija na 55 mesto, Srbija na 59 mesto i BiH na 74 mesto. Od balkanskite zemji najvisoko se rangirani Slovenija (21 mesto), Grcija (29 mesto) i Hrvatska (46 mesto). Tie vleguvaat vo kategorijata zemji so mnogu visok op{testven razvoj.

Na prvo mesto na listata e Norve{ka, koja devetti pat ja predvodi najdobrorangiranata grupa, a na posledno Kongo.

od Stopanskata komora na Makedonija.

Spored Nuri, so ogled deka posebnite trgovski merki za zemjite od Zapaden Balkan koi se odnesuvaat i na Kosovo, se povtorno rekonstruirani, pra{aweto za bilateralnata dijagonalna kumulacija EU Makedonija - Kosovo treba da se postavi pred vladite i carinskite slu`bi.

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

vawe go do~ekuvaat i vo metaloprerabotuva~kata industruja. Iako strujata u~estvuva so okolu 3% vo proizvodnite tro{oci na metalnata industrija i na elektroinudstrijata, od kompaniite tvrdat deka sekoj cenoven udar e problem vo raboteweto vo vreme na ote`nati uslovi za rabota.

“I doma{nite i evropskite energetski eksperti velat deka strujata treba da poskapi, no zastapuvaat razli~ni tezi.

Edni se za postepeno poskapuvawe, drugi za drasti~en skok na cenata. Se nametnuva pra{aweto dali sega e vreme koga treba da poskapuva drasti~no strujata. Od druga strana, novite ceni va`at za edna godina, a toa e problem za kompanii koi sega gi planiraat tro{ocite, buxetite i sklu~uvaat dogovori za slednata godina. Koja bilo korekcija na cenata na strujata mora porano da se najavi”, veli Maksim Prohorov, direktor vo Sasa.

Od tekstilnite kompanii pak, velat deka i pokraj poskapuvaweto na strujata, ne mo`at da gi zgolemat cenite na lonproizvodite, bidej}i }e gi izgubat stranskite pazari.

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI ]E SE FORMIRAAT REGIONALNI EKONOMSKI SOVETI

E

konomski soveti na regionalno nivo }e formiraat kompaniite i op{tinite, a inicijativata dojde od sredbata na rakovodstvoto na ZELS i na pretstavnici od 15 regionalni komori vo Stopanskata komora. Celta na sovetite e da pridonesat za pottiknuvawe na ekonomskiot rast, efikasna upotreba na resursite, stavawe na finansiskite i institucionalnite kapaciteti vo funkcija na dinami~en i odr`liv razvoj na op{tinite i na planskite regioni i poefikasna i profitabilna ekonomija vrz osnova na komparativnite prednosti na sekoj region.

Spored pretsedatelot na Stopanskata komora, Branko Azeski, klu~na e sorabotkata na biznis-zaednicata od regionalnite komori so lokalnata vlast za pottiknuvawe na regionalniot razvoj. Za taa cel, se predlaga i izgradba i modernizacija na infrastruktura, sorabotka na op{tinite za iskoristuvawe na pretpristapnata pomo{ od EU, posebno na IPA-fondovite.

FOLKSVAGEN ISPORA^A [EST MILIONI VOZILA

V

o prvite devet meseci od godinava grupacijata Folksvagen (Volkswagen) gi zadr`a svetskite avtomobilski pazari i gi zgolemi isporakite za 13,9% so 6,11 milioni vozila. Vo septemvri grupacijata prodade 751.900 vozila, {to e rast od 13,3%. “Nie sme mnogu zadovolni so razvojot na grupacijata. Ispora~uvaweto {est milioni vozila vo devet meseci pretstavuva klu~en ~ekor na patot kon postignuvawe na na{ata godi{na cel, osum milioni prodadeni vozila vo 2011 godina”, izjavi ~lenot na Odborot za proda`ba, Kristijan Klingler.

NOVATA B-CLASS OD MERCEDES-BENC, KOMPAKTNO SPORTSKA

N

ovata B-Class e tipi~en sportski avtomobil na Mercedes koj nudi dovolno prostor vo kombinacija so impresivni dinami~ni performansi kako avtomobil so zadna vrata.

Kako predvesnik na edna nova era vo kompaktnata klasa, vo ramkite na agilnosta e izobilstvoto na prostor i dinami~nost. Kako glavni karakteristiki se istaknuvaat sistem za vozewe so novi motori i dvojna transmisija preku kva~iloto; predupreduva~ki sistem protiv sudir baziran na radar vgraden kako standard, PRE-SAFE voveden za prvpat, besprekorna aerodinamika koja postavuva nov reper vo segmentot.

Obemot na implementiranite bezbednosni sistemi ja karakteriziraat B-Class kako semeen avtomobil.

Golema va`nost e dadena na sigurnosta na patnicite na zadnite sedi{ta. Multimedijalniot sistem nudi i internet-pristap. Kupuva~ot }e mo`e da prebaruva na Internet dodeka kolata e vo miruvawe ili, pak, da stapi vo kontakt so aplikaciite na MercedesBenc koi se isklu~itelno brzi i ednostavni za koristewe duri i pri vozewe.

03.11.2011

Стопанска бан. Битола Макпетрол ТТК Банка Гранит Алкалоид 03.11.2011

Макошпед Макстил Комерцијална банка РМДЕН10

раст

+1,81% +0,93% +0,78% +0,47% +0,31% пад

-

PORADI NEORGANIZIRANIOT OTKUP

GROZJETO ZA JADEWE SO MESECI "^MAE" VO LADILNICI! “Viktorija”, “moldavija”, “sto`enski muskat” i “italijanski muskat” se ~etirite najzastapeni sorti trpezno grozje vo Makedonija, koi se berat vo ist period, poradi {to se sozdava hiperprodukcija. A bidej}i nema organiziran otkup za izvoz, toa ostanuva kako vi{ok na doma{niot pazar

O

30%

DEJAN AZESKI

te`nat i mal e izvozot na makedonskoto trpezno grozje poradi hiperprodukcijata, no i poradi nepostoeweto organiziran otkup za izvoz, so {to se sozdavaat vi{oci na doma{niot pazar, velat od Grupacijata na proizvoditeli na grozje i vino vo Stopanskata komora na Makedonija.

Poradi toa {to doma{niot pazar ne mo`e da go apsorbira zgolemenoto proizvodstvo, nitu pak, se izvezuva, edinstven spas za da ne zavr{i kako rakija lozarite gledaat vo individualnite otkupuva~i koi im ja spu{taat cenata.

“Golem del od trpeznoto grozje kaj nas e namenet za doma{niot pazar, a izvozot na regionalnite pazari, koj e po nepovolni ceni, e ograni~en”, objasnuvaat od Grupacijata na proizvoditeli na grozje i vino pri Stopanskata komora.

Od grupacijata objasnuvaat deka okolu 30% od vkupniot broj lozovi nasadi vo Makedonija se so trpezno grozje, {to vo koli~ina e okolu 60.000 toni godi{no.

Od sortite najzastapeni se “viktorija”, “moldavija”, “sto`enski muskat” i “italijanski muskat”, ~ii periodi za berba se sovpa|aat i toa

od vkupniot broj lozovi nasadi vo Makedonija se so trpezno grozje

sozdava dopolnitelni problemi na pazarot.

Trpeznoto grozje godinava po~na da se otkupuva po cena od 50 denari za kilogram, no vedna{ potoa cenata padna na 30 denari. Revoltirani, proizvoditelite se zakanija deka }e gi iskopa~at nasadite ako i ponatamu nemaat plasman.

No, ekspertite tokmu toa go predlagaat. Promena na sortite grozje za da se izbegnat momentalnite problemi.

Profesorot Krum Bo{kov od Zemjodelskiot fakultet vo Skopje problemot go locira vo izborot na sortite {to se sadat.

“Ne e prepora~livo celoto proizvodstvo na trpezno grozje da stasuva na 1 septemvri ili edna nedela porano ili pak, podocna.

Ako prodol`ime taka, sekoja godina }e imame vi{ok proizvodi, bidej}i toa se sovpa|a so rekoltata i na najgolem del od ostanatoto ovo{je”, veli Bo{kov.

Spored nego, treba da se odi kon voveduvawe novi sorti trpezno grozje koe stasuva porano i na toj na~in bi se otvoril prostor na pazarot, odnosno lozarite bi nemale golemi problemi so plasmanot.

~etvrtok- 03.11.2011 Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

-1,75% -0,67% -0,13% -0,06%

нова цена

2.036,00 21700,00 1.227,00 532,00 4100,00

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

3м 1,58% 1,5% 0,43% 0,04%

6м 1,78% 1,7% 0,62% 0,09%

12м 2,11% 2,1% 0,94% 0,31%

нова цена

168,00 148,00 2.844,00 89,00

1. Nepostoewe na dovolno otkupni centri kade {to bi se odr`uvala negovata trajnost i od kade {to bi se izvezuvale vi{ocite na doma{niot pazar.

2. Nepostoewe na novi sorti, so {to ne bi se sozdavala hiperprodukcija vo ekot na grozdoberot.

Profesorot Bo{kov veli deka Valandovskiot, Bogdanskiot i Gevgeliskiot region se najpogodni za odgleduvawe grozje za jadewe, poradi blagite zimi.

Sepak, kako eden od glavnite problemi toj go poso~uva i nepostoeweto dovolno otkupno-distributivni centri, vo ~ii ladilnici bi se skladiralo grozjeto za da se prodol`i negovata

trajnost, od kade {to potoa bi se vr{el izvozot vo stranstvo.

Trpeznoto grozje e nameneto isklu~ivo za jadewe vo sve`a sostojba, bidej}i ne mo`e da go pre`ivee procesot na fermentacija, za razlika od vinskoto grozje.

Niskiot procent na {e}eri go pravi vinoto proizvedeno od trpezno grozje mnogu slabo i so lo{ vkus.

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,4977 44,5345 71,3513 50,5488 43,9992 46,2284

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,36% 1,3% 0,25% 0,02333%

DVE PRI^INI ZA SLABIOT PLASMAN NA GROZJETO ZA JADEWE

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

26.250.954,78

2,06%

-15,39%

-19,49%

-16,29%

-22,47%

02.11.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

45.058.900,32

10,30%

-6,90%

-8,31%

-14,81%

-18,11%

02.11.2011

Иново Статус Акции

14.229.964,07

0,34%

-7,14%

-5,24%

-1,56%

-3,12%

02.11.2011

КД БРИК

38.952.379,18

6,72%

-5,82%

-9,16%

-9,45%

-12,71%

02.11.2011

КД Нова ЕУ

19.625.385,79

-1,89%

-18,51%

-27,35%

-26,11%

-27,02%

02.11.2011

КБ Публикум - Балансиран

23.415.175,37

1,39%

-9,48%

-12,07%

-11,13%

-11,45%

02.11.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.466.980,66

0,06%

0,14%

1,01%

0,00%

0,00%

02.11.2011

КБ Публикум Паричен

53.491.599,53

0,27%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

02.11.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

PREGLED VESTI

EU SI GO [TITI PAZAROT

TELEFONSKOTO BANKARSTVO OVOZMO@UVA 24 ^ASOVNI PLA]AWA, PROVERKA NA SOSTOJBATA NA SMETKI I KONSULTACII ZA KOJ BILO PROIZVOD ILI USLUGA NA STOPANSKA BANKA

BRISEL NE SAKA EVTINI MAKEDONSKI DOMATI I SLIVI Iako vo EU izvezuvame bez carini, letovo za domatite i za slivite evropskite zemji napla}ale dopolnitelni dava~ki. Obrazlo`enieto bilo deka makedonskite zemjodelski proizvodi bile mnogu poevtini od nivoto {to go vospostavila Unijata

L

11

PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

etovo partnerite na kompanijata Baxo od Bogdanci, firma koja izvezuva ovo{je i zelen~uk vo Evropskata unija, go izvestile menaxmentot deka evropskite zemji im nametnuvaat dopolnitelni dava~ki za proizvodite {to gi uvezuvaat od Makedonija.

“Stanuva zbor za izvoz na domati i crni slivi, za koi do juli ne se pla}aa nikakvi dopolnitelni dava~ki. Na{ite partneri letovo, koga se pojavi opasnata bakterija e{erihija koli, n$ informiraa deka tamo{nata vlast im bara doplnitelni dava~ki, so obrazlo`enie deka Evropa mora da go za{titi svoeto proizvodstvo. Proizvodite koi doa|ale od Makedonija bile so mnogu niski ceni.

I prethodno izvezuvavme po tie ceni, pa nikoj ne reagira{e. O~igledno e deka ova e politi~ka odluka. Dopolnitelnite dava~ki ni gi ote`nuvaat odnosite so partnerite”, veli Riste Danilov od Baxo.

Kire [o{ev, sopstvenik na kompanijata Du{an Kiri} od Rosoman, koja e orientirana kon izvoz na zemjodelski proizvodi, isto taka veli deka EU na ovoj na~in si go {titi proizvodstvoto.

POSEBNA LENTA ZA IZLEZ NA TOVARNI VOZILA NA TABANOVCE

N

Vo prvite deset meseci lani izvozot na ovo{je i zelen~uk vo EU iznesuva 97.200 toni, a vo istiot period godinava e namalen na 95.800 toni.

“I kaj niv e golema kriza.

Ovaa rabota treba da se re{i diplomatski za da ne ni vovedat u{te ne{to”, veli [o{ev, dodavaj}i deka momentalno fokusot na negovata kompanija e staven na ruskiot pazar i na pazarite vo Ukraina i vo Belorusija.

Makedonija od 2000 godina ima bescarinski izvoz na ovo{je i zelen~uk vo EU kako rezultat na Dogovorot za asocijacija i stabilizacija. Novonastanatata sostojba otvora dilema zo{to sega EU postavuva pre~ki vo trgovijata, pravdaj}i se so damping ceni, koj nikoj prethodno ne gi doka`uva.

Qubica Nuri od Stopanskata komora na Makedonija

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.148,14 МБИД 2.236,62 ОМБ 118,81

+0,19% 0,00% -0,02%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.922,17

+0,73% +0,42%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 6.105,94

+2,35%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 738,58

-2,11%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

ОМБ

0,00%

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

NASDAQ 2.647,91

+0,30%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 57.839,10

+0,90%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.548,31

+1,17% +0,75%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.733,70

+0,15%

+1,88% -0,09%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

SASX 10 875,30

+0,33%

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.815,68

SOFIX 338,28

-0,19%

+0,41%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 629,13

ATHEX 761,75

+1,48%

Јубмес банка

14.945,00

+10,70% -11,38%

1.666,00

+71,40%

Електропроек

-9,33%

680,00

Звон Два Холд

0,01

Интереуропа

1.050,00

БИП

37,00 Галеника

3.000,00

+8,82% -9,12%

Трансадриа

250,00

-7,81%

ЛЕСНА СУРОВА

92.79$/барел BRENT

109.21$/барел

Валидус

5,10

Истрабенз

2.910,00

НФД Холдинг

0,20

+0,30% -0,12%

ПРИРОДЕН ГАС

3.79/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

300

+0,96% +0,60%

ЗЛАТО 1753.60$/унца СРЕБРО 34.00$/унца БАКАР 7.862,50

МЕТАЛИ

+1,39% +0,17% -0,8%

НИКЕЛ 17.762,50 АЛУМИНИУМ

2.070,00 ЧЕЛИК 525.00$/унца

+0,4% +0,5% /

+24,37% -7,27%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+40.00%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

+2,16%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Дрвна индуст

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Развојна банк

59,99

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 17.464,80

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.653,36

BELEX15 539,86

0,02%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

2.000

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-2,21%

B

alkanskata alijansa na hotelski asocijacii BAHA ja proglasi Bitola za “Balkanski lider vo razvojot na kulturniot turizam” za 2011 godina.

Odlukata za ova visoko priznanie na BAHA, Bordot na asocijacijata ja donel po izvr{enata detalna analiza na kulturniot turizam. Pokraj Bitola seriozni kandidati za ovaa nagrada bile i Budva, Mostar i Varna, vo konkurencija na 10 drugi gradovi.

“Na{ata misija e da gi obedinime site {to se zanimavaat so turizam, od istorijata da napravime kulturen turizam i od na{ite turisti~ki prednosti i mo`nosti da napravime biznis. Na{eto moto e “Obedinet Balkan vo obedineta Evropa” za da ne se pla{at Va{ington, Moskva, Brisel, bidej}i nie se smetame za del od globalnata ekonomija”, istakna Blagoj Ragin, pretsedatel na BAHA.

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.640,42

BITOLA-BALKANSKI LIDER VO RAZVOJOT NA KULTURNIOT TURIZAM

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ~etvrtok- 03.11.2011

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+2,08%

regulativata za bescarinski tretman na makedonskoto ovo{je i zelen~uk.

Vo Carinata momentalno ne raspolagaat so podatoci kolkavi se {tetite za periodot od juli do denes, koga pri izvoz na domati, jabolka i slivi se pla}ale dopolnitelni dava~ki.

Spored oficijalnite statisti~ki podatoci, vo prvite deset meseci od minatata godina izvozot na ovo{je i zelen~uk vo EU iznesuval 97.200 toni, a vo istiot period godinava e namalen na 95.800 toni. Najgolem pad ima kaj izvozot na jabolkoto. Lani za period od deset meseci se izvezeni 10.000 toni, a godinava pomalku od polovina, 4.200 toni.

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.175,31

+0,19%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.243,04

3.000

ne gleda nikakov politi~ki pritisok.

“Dopolnitelnite dava~ki za izvozot na odredeni zemjodelski proizvodi se rezultat na niskite ceni. Toa e legitimno dokolku cenite se poniski od nivoto {to go postavila Unijata i toa e regulirano so Spogodbata za stabilizacija i asocijacija”, objasnuva taa.

Od Carinskata uprava velat deka problemot le`i vo zaboravenosta (?!) na Brisel od po~etokot na godinava do denes da gi oslobodi zemjodelskite proizvodi od dava~kite. Direktorot na Carinata, Van~o Kargov, veli deka za ovoj problem e informirana Unijata i denovive treba da prodol`i va`nosta na

a grani~niot premin Tabanovce od deneska }e po~ne da funkcionira posebna lenta za izlez na prazni tovarni vozila i tovarni vozila natovareni so lesno rasipliva stoka i stoka so rizik od izmama.

Kako {to informira Carinskata uprava, ve}e se obezbedeni neophodnite uslovi za funkcionirawe na posebnata lenta i napravena e potrebnata koordinacija so policiskata slu`ba.

“Toa e napraveno soglasno so preporakite od Ramkata na standardi na Svetskata carinska organizacija za olesnuvawe na me|unarodnata trgovija, kako i soglasno so evropskite standardi i najdobri praktiki, a so cel da se obezbedi olesnuvawe na protokot na lu|e i stoki preku dr`avnata granica, na grani~niot premin Tabanovce”, velat od Carinskata uprava.

+7,78% -5,21%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

-1,53% ПЧЕНИЦА 622.50$/бушел -0,95% КАФЕ 2.24 $/бушел +0,00%

ПЧЕНКА 643.25$/бушел

+0,82% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1202.50$/бушел +0,06% КАКАО 2710.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Grcija

12

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

DIREKTNA ZAKANA OD BRISEL DO ATINA

AKO JA NAPU[TI EVROZONATA, GRCIJA ]E SE ZBOGUVA I SO EU?!

Usoglasete se ili zaminete! Toa e porakata {to ja dobi Papandreu na sredbata so evropskite lideri vo Kan. Toj ostanuva dosleden na namerata za referendum, a denes se soo~uva so pogolem problem - opstanokot na svojata vlada.

Ultimatumot koj Sarkozi i Merkel mu go postavija na Papndreu pretstavuva signal deka evrozonata e povredna za spasuvawe otkolku Grcija

VASE CELESKA

A

celeska@kapital.com.mk

ko Grcija ja napu{ti evrozonata vo nemo`nost da gi ispo~ituva barawata od EU za [tedewe kako uslov za dobivawe na finansiskiot paket za spas, }e mora da ja napu{ti i Unijata. Ovaa zakana dojde direktno od portparolot na Evropskata Komisija, Karolina Kotova koja izjavi deka Lisabonskiot dogovor od dekemvri 2009, koj prv pat vovede klauzula za izlez od EU, ne predviduva mo`nost nekoja od zemjite-~lenki da izleze od evrozonata, bez da ja napu{ti i Unijata.

Germanskiot kancelar Angela

vo Kan, den pred po~nuvaweto na samitot na Grupacijata 20 (G-20) industriski najrazvieni zemji, pretstavuva signal deka evrozonata e povredna za spasuvawe otkolku Grcija.

Poradi re{itelnosta na Papandreu da odi dokraj so referendumot, o~igledno e deka e pra{awe na vreme koga Grcija }e ja napu{ti evrozonata.

“Evroto kako celina mora da ostane stabilno. Sakame toa da go postigneme podobro so Grcija, otkolku bez nea. No, zada~ata evroto da go odr`ime kako stabilna valuta ima prioritet. Toa e zada~a kon koja se smetame pove}e obvrzani”, naglasi Merkel.

Papandreu na razgovorite so Merkel i Sarkozi manifestiral optimizam deka gr~kiot narod }e se re{i za ostanuvawe vo evrozonata i najavi deka referendumot }e se odr`i na 4 ili na 5 dekemvri, a ne vo januari kako {to be{e najaveno.

“Ne e moment za iznesuvawe na to~nata formulacija na referendumskoto pra{awe, no su{tinata e

Merkel, francuskiot pretsedatel Nikola Sarkozi i {eficata na Me|unarodniot monetaren fond (MMF) Kristin Lagard, mu postavija ultimatum na gr~kiot premier Jorgos Papandreu deka Grcija nema da dobie nitu eden cent od evropskite pari nameneti za spas na zemjata od bankrot, dokolku ne odlu~i dali saka da ostane ili da ja napu{ti evrozonata. na sostanokot Ultimatumot koj Sarkozi i Merkel mu go postavija na Papndreuna sostanokot koj se odr`a vo sredata nave~er

“SUPER MARIO” NEMA DA SPASUVA VLADI?! oviot pretsedatel na Evropskata centralna banka (ECB), Italijanecot Mario Dragi, poznat po prekarot “Super Mario” na svojata prva preskonferencija v~era, istakna deka ECB ne e prisutna samo kako instrument da spasuva prezadol`eni vladi.

Kako {to se prodlabo~uva krizata vo evorozonata, toj ne misli da dozvoli kupuvaweto dr`avni obrznici da stane traen instrument na bankata, a ovoj stav najavuva promena vo politikata na bankata. Na golemo iznenaduvawe, ECB v~era ja namali referentnata kamatna stapka od 1,5%, na 1,25%.

N

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

Sovetuvawe na tema: „UPRAVUVAWE SO OPERATIVEN RIZIK, PRAVEN RIZIK I RIZIK OD NEUSOGLASENOST SO PROPISI – PRAKTIKI I ISKUSTVA“ 17-19 Noemvri 2011 godina Garni Hotel Park i Jezero **** Pali~ko Ezero, Vojvodina, Republika Srbija Sovetuvaweto e nameneto za poedinci i za trgovski dru{tva, banki i {tedilnici, javni pretprijatija, javni ustanovi i drugi pravni lica.

Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat najdocna do 15 noemvri 2011 godina.

Lica za kontakt: Anita Mitreska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

Ednodneven seminar za: “U^ESTVO NA ELEKTRONSKI POSTAPKI ZA JAVNI NABAVKI I E-AUKCII” Ednodneven seminar za : 22.11.2011 godina (vtornik) od 10:00 – 15:00 ~asot Stopanska komora na Makedonija Seminar za uspe{no u~estvo na postapkite za dodeluvawe na dogovori koi se vodat po elektronski pat (prebaruvawe na oglasi, prezemawe tenderska dokumentacija, podnesuvawe ponudi, digitalno potpi{uvawe), i u~estvo na elektronski aukcii Site zainteresirani u~esnici mo`at da se prijavat najdocna do 18ti noemvri 2011 godina.

Grupata e ograni~ena na 20 u~esnici.

Lica za kontakt: Elizabeta A. Eftimova tel: 02 32 44 074 faks: 02 32 44 088 beti@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

Grcija

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

8

P

GR^KATA VLADA MO@E DA PADNE DENES?!

oslednive dva dena gr~kiot Parlament rasprava{e za doverbata na vladata, a vo tekot na dene{niot den se o~ekuva finalniot rezultat. Otkako Papandreu gi najavi planovite za referendum, vladeja~kata koalicija PASOK po~na da gi gubi privrzanicite. Tri prateni~ki mu otka`aa qu-bov na Papandreu, a duri {est ministri se protiv referendumot.

Ishodot }e se znae do krajot na dene{niot den, a s$ }e zavisi od toa kolku pratenici }e bidat prisutni na glasaweto. Papandreu vo Parlamentot ima{e mnozinstvo od samo dva pratenika od vkupno 300 ~lenovi.

r~kata vlada soop{ti deka ima dovolno pari do krajot na dekemvri.

Interesno e toa {to vo septemvri taa predupreduva{e deka nema dovolno pari za da gi isplati penziite i platite na dr`avnite slu`benici. Istoto go povtori i vo oktomvri, za sega da soop{ti deka prona{la 1,5 milijardi evra vo sopstveniot fond za spas na bankite. Sega se postavuva pra{aweto za tajnite pari koi izviraat vo Grcija?!

G

K

O

M

E

R

C

ili ne.

Izvr{niot direktor na MMF, Kristin Lagard, po vonrednite konsultacii izjavi deka nejzinoto mislewe dali Fondot da dade zeleno svetlo za {estata tran{a od prviot spasuva~ki paket za Grcija vo vrednost od 8 milijardi evra, }e zavisi od rezultatot na referendumot.

NA PAPANDREU CRNO MU SE PI[UVA Golemi se {ansite vladata na Papandreu denes da ne ja dobie doverbata od Parlamentot, bidej}i PASOK go gubi mnozinstvoto.

V~era vladeja~kata koalicija ja napu{tija u{te dve prateni~ki, pa sega 150 pratenici od vkupno 300 se lojalni na koalicijata.

Dvete prateni~ki se izjasnija protiv odlukata na Papandreu za organizirawe referendum za vtoriot evropski spasuva~ki paket za Grcija. Re{enieto za referendum be{e osporeno i od I

J

A

L

E

N

O

“KAPITAL” NEOFICIJALNO DOZNAVA

AKO GRCIJA IZLEZE OD EU, MAKEDONIJA VO DEKEMVRI ]E DOBIE DATUM ZA PREGOVORI?!

milijardi evra iznesuva {estata tran{a od prviot paket-pomo{ za Grcija koi momentalno se zamrznati

OD KADE IM NA GRCITE U[TE PARI?!

deka toa ne e samo pra{awe za programata za spas, tuku i dali sakame da ostaneme vo evrozonata”, izjavi Papandreu po sredbata.

Sarkozi, pak, naglasi deka ja po~ituva odlukata za referendum, no od druga strana gr~kiot narod mora da se pridr`uva do pravilata {to evropskata zaednica na dr`avi si gi propi{a.

Toa vo momentov e staveno pod znak pra{awe, oceni toj i dodade deka treba da se najde koordiniran, re{itelen i kone~en odgovor. Sarkozi istakna deka vo slu~aj referendumot vo Grcija da bide sproveden, toga{ gra|anite }e moraat na nego da se izjasnat za toa dali Grcija treba da ostane vo evrozonata,

13

G

Makedonija vo dekemvri mo`e da dobie datum za pregovori so Brisel ako Grcija izleze od EU, velat izvori na “Kapital” od diplomatskata fela. Nade`ite gi podgreva v~era{nata izjava na portparolkata na EK, Karolina Kotova, koja re~e deka Lisabonskiot dogovor predviduva zemja koja }e izleze od evrozonata avtomatski da prestane da bide ~lenka i na EU

petmina ministri, me|u koi i ministerot za finansii, Evangelos Venizelos.

“Gr~kiot vlez vo evrozonata, istoriskite dostignuvawa na zemjata, ne mo`e da bidat ostaveni na milost na eden referendum”, istakna Venizelos.

Vladata s$ u{te teoretski mo`e da go pre`ivee glasaweto na doverba vo zavisnost od brojot na pratenicite koi }e u~estvuvaat vo glasaweto, no zasega toa izgleda malku verojatno.

PRA[AWETO ZA GRCIJA GO ZASENI SAMITOT NA G-20 Novonastanatata situacija vo Grcija go zaseni i samitot na 20 industriski najrazvieni zemji, koj v~era i denes se odr`uva vo Kan. Na v~era{niot forum Germanija povika za postroga bankarska regulacija i postrogi pravila na finansiskite pazari. Berlin e i za voveduvawe danok vrz finansiskite transakcii. Na sredbata vo Kan denes se o~ekuva da bide upaten povik za dr`avite Brazil, Rusija, Indija, Kina i Ju`na Afrika da prezemat uloga na dvigatel na svetskata ekonomija.

Kon niv se o~ekuva da se obrati i EU od kade {to se nadevaat deka tie dr`avi }e se vklu~at vo spasuva~kiot mehanizam za pomo{ na evrozonata. Pariz ja objavi za svoj prioritet i reformata na svetskiot monetaren sistem, taka {to }e stane zbor i za kursot na kineskiot juan.

L

A

S

K

M

akedonija vo dekemvri mo`e da dobie datum za pregovori so Brisel ako Grcija izleze od Evropskata unija, velat izvori na “Kapital” od diplomatskata fela.

“Dokolku Grcija navistina odlu~i da izleze od evrozonata, a so toa i od EU, bi se izgubilo vetoto od Atina, koe barem zasega pretstavuva edinstven ko~ni~ar na patot na Makedonija kon EU”, velat na{ite izvori.

Toa {to gi podgreva vakvite nade`i e v~era{nata izjava na portparolkata na Evropskata komisija, Karolina Kotova, koja re~e deka Lisabonskiot dogovor od 2009 godina predviduva zemja koja }e izleze od evrozonata avtomatski da prestane da bide ~lenka i na EU. Od MNR oficijalno se ogradija od komentar za ova pra{awe.

Velat deka sekojdnevno ja sledat situacijata vo Grcija.

Del od ekspertite, pak, ne se tolku golemi optimisti. Porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Denko Maleski, ne veruva deka Grcija }e ja napu{ti EU. “Duri i da se slu~i toa, postoi {ansa O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

sojuznicite na Grcija vo Unijata da stavat veto na po~nuvaweto na pregovorite so Makedonija”, istaknuva toj.

Po haosot so koj se soo~i Unijata, analiti~arite tvrdat deka se prodlabo~uva i evroskepticizmot vo Brisel i politikata na pro{iruvawe na Unijata dopolnitelno }e zamre vo naredniot period. Spored niv, postoi i opasnosta dokolku Grcija ostane vo EU, celosno da zamrat pregovorite okolu sporot za imeto.

“Vladata vo Atina, pred s$, bi se svrtila kon spravuvawe so doma{nite problemi, a pra{aweto okolu imeto te{ko }e se najde na agendata. Ako, pak, deneska na Papandreu mu se izglasa nedoverba, Grcija }e se soo~i so novi izbori, a sekoja druga garnitura e polo{a za re{avawe na imeto od sega{nata”, velat tie.

Vo Skopje, v~era i deneska zasedava Me{ovitiot komitet Makedonija - EU. Spored najavite, Komitetot od Skopje }e pobara Evropskiot sovet vo dekemvri da & dodeli datum za zapo~nuvawe pregovori na Makedonija.

N

O

G

L

A

S

Balkan / Biznis / Politika

14

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

SVET

0-24

...NA GOSTI

...PO DOLGO VREME

...SÈ U[TE POD VODA

Li Mjung Bak vo Sankt Peterburg

Kuba gi legalizira{e nedvi`nostite

Tajland se soo~uva so posledici od poplavata

uskiot pretsedatel Dmitrij Medvedev v~era se sretna so pretsedatelot na Ju`na Koreja, Li Mjung Bak, vo Sankt Peterburg, kade {to dvete zemji odr`aa zaedni~ki forum. Me|u drugoto, tie dogovaraa zaedni~ki gasovod.

ubanskata vlada im dozvoli na gra|anite da kupuvaat i prodavaat nedvi`en imot. Ova e u{te edna od va`nite reformi koi gi sproveduva pretsedatelot Raul Kastro, obiduvaj}i se da ja za`ivee ekonomijata.

u{te bara na~ini da se spravi so ovaa katastrofa.

R

K

o najte{kata poplava {to go zafati Tajland vo poslednite VTajland nekolku decenii, brojot na `rtvite iznesuva pove}e od 400. pove}e od eden mesec se nao|a pod voda, a vlasta s$

OD OBVINITELNATA KLUPA, ZA SLU^AJOT “HIPO”

SANADER MO@E DA DOBIE 10 GODINI ZATVOR SAMO ZA AFERATA “HIPO”

Po~na sudeweto protiv porane{niot premier na Hrvatska, Ivo Sanader, koj v~era od obvinitelnata klupa vo @upanskiot sud go otfrli obvinenieto deka zel 483.000 evra mito od avstriskata Hipo banka VIKTORIJA MILANOVSKA

@

milanovska@kapital.com.mk

estoki obvinenija za voeno profiterstvo i zloupotreba na slu`benata dejnost, so~ni detali okolu semejnata i imotnata sostojba, stotici blicovi od fotoaparati. Vaka izgleda{e “debitantniot nastap” na ekspremierot na Hrvatska, Ivo Sanader, na obvinitelnata klupa vo @upanskiot sud. Na v~era{noto sudewe za aferata “Hipo”, vo koja sudot go tovari za primawe mito od 483.000 evra, Sanader so gadewe gi otfrli site obvinenija.

Upravata za borba protiv korupcija i organiziran kriminal (USKOK) vo prvoto obvinenie go tovari Sanader za voeno profiterstvo. Vo sredinata na 90-tite godini, za vreme na voe-

nata sostojba, kako zamenik-minister za nadvore{ni raboti na Hrvatska, Sanader zemal krediti za hrvatskite ambasadi, od avstriskata Hipo banka.

Toga{ si pobaral i dobil provizija vo visina od 5% od dogovoreniot iznos na kreditot, odnosno 430.000 evra.

Za vakva zloupotreba na slu`benata dejnost i voeno profiterstvo, sleduva kazna i do 10 godini zatvor, objavija hrvatskite mediumi.

Obvinitelstvoto v~era otkri i detali od tipot deka obvinenieto za ovoj slu~aj e te{ko celi 43 stranici, a ima i 19 svedoci koi }e ja doka`uvaat vme{anosta na Sanader vo matnite transakcii na Hipo banka.

Otkako potvrdi deka go razbira obvinenieto, Sanader re~e deka ne se ~uvstvuva vinoven.

“Nitu sum baral, nitu dobiv provizija za kreditot koj Ministerstvoto za nadvore{ni raboti go dobi od Hipo.

DETALI OD IZJAVITE NA SANADER, NA PRVOTO RO^I[TE ZA SLU^AJOT “HIPO” “Imam samo eden star avtomobil od 1967 godina, reno 8.”

“Pred da me pritvorat, zemav plata od 2.130 evra.”

“Poseduvam umetni~ki imot vreden okolu 1,5 milioni evra.”

OBVINENIE: 1. USKOK go obvini Sanader deka vo sredinata na 90-tite godini, za vreme na voenata sostojba, kako zamenik-minister za nadvore{ni raboti na Hrvatska, pri zemaweto krediti za hrvatskite ambasadi, od avstriskata Hipo banka zel provizija od 3,6 milioni kuni; 2. Kazneno delo: Zloupotreba na slu`benata dejnost i voeno profiterstvo; 3. Ve}e ima 230 poednine~ni dokazi (dokumenti i svedoci).

Mo`na kazna: do 10 godini zatvor

Totalno nepoznata mi e pomislata za zemawe provizija, za vreme na site visoki dr`avni dol`nosti koi gi vr{ev. So gadewe gi otfrlam obvinenijata deka sum voen profiter. Sekoga{ slu`ev za dobroto na zemjata, najdobro {to znam i umeam, a dali uspeav ili ne, }e presudi istorijata. Nitu sum voen profiter, nitu heroj, nitu pak takvo ne{to si pripi{uvam”, re~e Sanader.

Pokraj toa, vo ovaa afera ekspremierot na Hrvatska zaedno so porane{niot minister za finansii, Ivan [uker, i toga{niot potpretsedatel na vladata, Andrija Hebrang, se tovarat za perewe na pove}e od 1,5 milijardi evra i profitirawe od provizii od la`ni krediti, kaj koi dr`avata se javuvala kako garant.

Za ovaa afera, osven vo Hrvatska, se vodi paralelna istraga i vo Avstrija. Provinciskoto pravobranitelstvo vo Klagenfurt, Avstrija, u{te vo 2007 godina pokrena istraga za organiziraniot kriminal vo Hipo alpe adria banka Klagenfurt. Vo isto vreme, avstriskiot Parlament formira{e specijalna istra`na komisija, koja go ispituva{e somnitelnoto rabotewe na bankata vo Avstrija i na Balkanot, osobeno vo Hrvatska.

No, celiot slu~aj zaglavi vo sudskiot lavirint poradi nedostig od klu~niot dokument - dosieto na Hipo bankata vo Zagreb, za koe se pretpostavuva deka e uni{teno. Vo nego bile smesteni site klu~ni informacii: tajni izve{tai za perewe pari vo Hipo banka vo Hrvatska preku Hipo banka vo Avstrija, spisok na site krediti koi Hipo banka direktno im gi davala na pravni i fizi~ki lica vo Hrvatska, koj doka`uva povrzanost na odredeni partiski ~lenovi na HDZ

so vrvot na Hipo banka, spisok na site dr`avni garancii koi vo tajnost gi potpi{uvalo Ministerstvoto za finansii za avstriskata Hipo banka i u{te mnogu dokazi.

Spored procenkite na obvinitelstvoto, Hipo banka isprala pove}e od 300 milioni evra, a za tolku nezakonski se zgolemil vkupniot nadvore{en dolg na Hrvatska. Preku Hipo alpe adria banka Zagreb se isprani okolu 200 milioni dolari, a preku tajnite

devizni smetki Hipo banka isprala pove}e od 500 milioni evra. Pove}e od 700 milioni evra se isprani i preku operaciite na fiktivni kreditni investicii i fiktivni devizni depoziti dobivani od Hipo banka.

“Kapital” pred dva dena objavi deka vo kup~eto na Sanader, imalo i makedonski pari, koi firmata Pakom kompani, ~len na IT-kompanijata MSan Grupa mu gi isplatila na Sanader za nekolku analizi na IT-pazarot.

Feqton

KAPITAL / 04.11.2011 / PETOK

15

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden eviden viden d luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

B NA GLAVAIT2E: KMLIULIJARDERI RUSK

@IVOTOT GO NAPRAVI KRAL NA ALUMINIUMSKATA INDUSTRIJA I Deripa{ka be{e ~len na Jelcinovata “familija”, no za razlika od drugite, toj i podirektno be{e “familija” so pretsedatelot. Kako soprug na vnukata na Jelcin, za nepolna decenija studentot po kvantna fizika i porane{en direktor na topilnica se izdigna do nivoto da ja kontrolira celata aluminiumska industrija

E

den od tie {to triumfalno se pojavija vo bitkata za aluminium be{e Oleg Deripa{ka, iako negovata mar{ruta do bogatstvoto se razlikuva od taa na drugite oligarsi.

Be{e 23-godi{en student koga Sovetskiot Sojuz se raspadna vo 1991 godina, no do 1994 godina zaraboti golemi pari od trgovijata so metali. Za razlika od drugite oligarsi, Deripa{ka ne go stekna svoeto bogatstvo preku licitaciite za privatizacija, nitu preku politi~ki vrski. Negovata kontrola vrz aluminiumskata industrija se dol`i najmnogu na na~inot na koj{to se nametna i gi naditri svoite konkurenti i na negovoto majstorstvo za neprijatelsko prezemawe kompanii. Deripa{ka e postsovetski pqa~ka{ koj ja zgrabuva{e kontrolata vrz kompaniite so kupuvawe zna~itelno golem broj akcii ili so manipulirawe na zastapnicite, pozajmuvaj}i od tehnikite prvpat razvieni od amerikanski i od britanski tajkuni, osobeno od ser Xejms Goldsmit.

Visok, so potstri`ana rusa kosa i so temnosini o~i, Deripa{ka kako li~nost e ~ovek ~ij izgled la`e i ne oddava mnogu.

Vodeweto pregovori pove}e be{e partija poker ili {ah otkolku op{toprifatena delovna zdelka. Spodeluva{e

mnogu karakteristiki so svojot prijatel Roman Abramovi~: odnadvor rezerviran, u{te pove}e izgleda{e kako mom~e.

No, nasproti nadvore{niot izgled, Deripa{ka, sepak, be{e seriozen operator so nervi od ~elik. Urednikot na ruskiot finansiski magazin go ima opi{ano kako mnogu te`ok, mnogu ostar ~ovek. Bez toj kvalitet bi bilo nevozmo`no da natrupa tolku golemo bogatstvo.

Kako i Abramovi~, i Deripa{ka stana ~len na Jelcinovata “familija”, no podirektno. Vo 2001 godina se o`eni so Polina Juma{ev, }erka na Jelcinoviot na~alnik na general{tab, koj pak, be{e o`enet so Jelcinovata }erka Tatjana. Deripa{ka prvpat se zapozna so Polina vo ku}ata na Abramovi~. Nivnata ven~avka be{e nastan na godinata vo Rusija i naskoro dobija dve deca. Kako Abramovi~, i Deripa{ka sredi ednoto od decata da se rodi vo London i vraboti britanska dadilka.

Toa be{e pameten, nekoi velat strate{ki, brak, bidej}i po Jelcinovoto zaminuvawe od funkcijata vo 2000 godina prviot pretsedatelski ukaz na pretsedatelot Putin garantira{e imunitet od krivi~en progon za Jelcin i za negovite rodnini, poteg koj mnogumina go gledaa kako usluga za usluga za negovata poddr{ka.

NEKOGA[ PATOT E TRNLIV ark Holingsvort e istra`uva~ki Oleg Vladimirovi~ novinar i avtor na pove}e knigi, Deripa{ka e roden na vklu~itelno i studijata za MI5, britanskata Slu`ba za bezbed2 januari 1968 godina vo nost. Negovite novinarski tekstovi se @erzinsk, 400 kilometri objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i isto~no od Moskva, vo Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua napraveni so nego, se znae deka toj ne srceto na ruskata hemiska saka mnogu da zboruva javno, niti pak e industrija (gradot e imqubitel na {oping. rugiot avtor, Stjuart Lensli e enuvan vo ~est na prviot novinar i ekonomski konsultant koj {ef na sovetskata tajna `ivee ju`en London. Me|udrugoto policija). Tatko mu umtoj e dobitnik na nekolku nagradi kako televiziski i radio producent, me|u rel koga toj imal samo koi e i nagradata na Wujor{kiot tele- ~etiri godini i zatoa go viziski i filmski festival. Vo negovata odgledale negovite dedo i kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna baba na imotot na edno po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika tradicionalno koza~ko Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija semejstvo vo Krasnodor, do Ju`na Afrika.

Jugozapadna Rusija.

M

D

Iako roditelite na Deripa{ka bea Evrei, toj pove}e be{e svesen za svoeto koza~ko nasledstvo. “Nie sme Kozaci na Ruskata Federacija”, izjavi podocna.

“Sekoga{ sme podgotveni za vojna. Treba da se bide sposoben

U{te na 26 godini Deripa{ka dobi golema mo`nost - da rakovodi so gigantskata topilnica za aluminium Sajanogorski, najgolemata vo Kavkazija. Posveten i tehni~ki brilijanten, Deripa{ka go zgolemi proizvodstvoto i nekako gi ubedi osiroma{enite rabotnici da ne {trajkuvaat.

za spravuvawe so problemi i so kakvi bilo situacii. Toa zna~i deka te{kotiite ne pretstavuvaat katastrofa”. Seriozen i studiozen kako tinejxer, nasproti svoeto skromno poteklo, be{e primen na Moskovskiot dr`aven univerzitet na studiite po kvantna fizika. No, pred da po~ne semestarot be{e povikan da go otslu`i voeniot rok i be{e stacioniran vo edna jalova stepa na granicata so Kina.

Nasproti negovata studena, promislena inteligencija, vremiwata bea te{ki za mladiot student.

Po otslu`uvaweto na voeniot rok se vrati doma za da ja najde zemjata na rabot na kolaps i rabote{e na gradili{ta vo cela Rusija. Toga{ izgleda{e deka nema golema idnina vo kvantnata fizika, pa zatoa gi napu{ti studiite. Prvpat se vraboti vo 1992 godina kako direktor na edna kompanija koja prodava{e voena ma{inerija i oru`je po povlekuvaweto na ruskite sili od Isto~na Germanija. Potoa rabote{e kako trgovec so metali vo Moskva pred da re{i da se koncentrira na aluminiumskata industrija.

Vo toa vreme so industrijata dominiraa bra}ata Mihail i Lev ^ernej. Rodeni vo Ta{kent,

bra}ata izrasnale vo Uzbekistan i preku iskoristuvawe na mo`nostite sozdadeni od voveduvaweto na slobodniot pazar ve}e od po~etokot na 90-tite godini od XX vek izgradija golem biznis za proizvodstvo i za izvoz na jaglen i na metali. Do krajot na 1993 godina biznismenite imaa mnozinski udel vo najgolemite ruski topilnici za aluminium, no toga{ imeto na Mihail ^ernej be{e izvalkano so navodite vo ruskite pe~ateni mediumi za kontroverzni delovni metodi, tvrdewa {to toj ostro gi demantira{e kako kleveti plasirani od negovite delovni i politi~ki neprijateli. Nasproti serijata tvrdewa od me|unarodnite slu`bi za sproveduvawe na zakonot, Mihail ^ernej nikoga{ ne be{e osuden za kakvo bilo krivi~no delo. Vo 1994 godina se naseli vo Izrael i ottamu rakovode{e so svojata delovna imperija.

Istata godina Mihail ^ernej, koj sega se pretstavuva kako Majkl, mu ja dade na toga{ 26-godi{niot Deripa{ka prvata golema mo`nost, anga`iraj}i go da rakovodi so edna od negovite gigantski topilnici, topilnicata za aluminium Sajanogorski, najgolemata vo Republika Kavkazija. Posveten i tehni~ki brilijanten, Deripa{ka go zgolemi proizvodstvoto i nekako gi ubedi osiroma{enite rabotnici da ne {trajkuvaat.

A toj isto taka be{e premnogu zagri`en, somni~av menaxer i ne veruva{e nikomu. Strada{e od pregolem pritisok i retko be{e opu{ten. Re~isi voop{to ne spie{e, a koga go prave{e toa se bude{e rano i ode{e vo fabrikite ili rabote{e na nekoja nova tehnologija. U`iva{e da se koncentrira na sitni, ~esto minijaturni tehni~ki detali vo biznisot i vo komercijalnite dogovori.

Vo beskrajnite politi~ki i delovni bitki za mo} od toa vreme Deripa{ka naskoro dojde vo sudir so lokalnata mafija. Topilnicata Sajanogorski be{e pod zakana od napadi na vooru`eni bandi re{eni da ja zemat kontrolata vo svoi race, a toj postojano dobiva{e smrtni zakani, pa nekolkupati za vlakno se spasi da ne bide `rtva na krvoprolevawe.

Ponekoga{ spie{e do svoite pe~ki na fabri~kiot pod za da gi ~uva da ne bidat prezemeni od organizirani bandi. Be{e svedok na kriminalnite sindikati {to bea aktivni vo taa industrija i na krajot im ka`a zbogum.

Vo tekot na ovoj period Deripa{ka poka`a izvonredna sposobnost, nekoi velat genijalnost, vo prezemaweto na kontrolata od

16

LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

bandite koristoqubivi lokalni slu`benici i brutalni konkurenti. Toa mu obezbedi izvesna legitimnost i po~it kaj negovite kolegi. Do 1999 godina, odnosno za nepolni pet godini se izdigna i od eden od ^erneevite pot~ineti mu stana ramen vo biznisot. Vo narednite tri godini Deripa{ka ja prezede kontrolata od site ostanati rivali, vklu~uvaj}i go i samiot ^ernej, za da ispliva na povr{inata kako edinstven sopstvenik na Rusal, gigantskata korporacija za aluminium. Za nepolna decenija Deripa{ka, studentot po kvantna fizika i porane{en direktor na topilnica, se izdigna do nivoto da ja kontrolira celata aluminiumska industrija. Toa be{e meteorski podem duri i spored standardite na Rusija od 90-tite godini na XX vek, no re{itelen podem niz gor~livi nesoglasuvawa i osporuvawa.

(PRODOL@UVA) VO SLEDNIOT BROJ: NEMA[E LI RUSIJA NIKAKOV IZBOR ME\U DIVIOT KAPITALIZAM, OD EDNA STRANA I STARIOT SOVETSKI BIROKRATIZAM OD DRUGA? DVATA SISTEMI PO^NAA DA IZGLEDAAT SOMNITELNO SLI^NI…

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

23 NOEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

NOVI FINANSISKI PROIZVODI VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE: KARTI^NI USLUGI I USLUGI NA BANKOMAT E-BANKARSTVO NOVITETI NOVI KREDITI I DEPOZITI NOVI OSIGURITELNI I LIZING PONUDI OTKUP NA POBARUVAWA

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

РАБОТИЛНИЦА

ДЕФИНИРАЈТЕ ИЗВОЗНА СТРАТЕГИЈА И СТЕКНЕТЕ НОВИ АЛАТКИ ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ИЗВОЗОТ!

24-25 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

УНИКАТНО, ОРИГИНАЛНО! За прв пат во Македонија извозните компании и оние кои тоа сакаат да станат и да освојат нови пазари имаат единствена можност со искусни и докажани консултантни два дена да изработат извозна стратегија за своите компании! Наместо искуството на успешни извозни компании, овојпат case stydy на работилницата ќе биде токму Вашата компанија!

ПО ДВА ДЕНА РАБОТА ЌЕ СИ ЗАМИНЕТЕ СО:

готова и разработена извозна стратегија сет алатки кои можат веднаш да се спроведат во пракса дефинирани решенија и одговори на сите проблеми и дилеми поврзани со извозот поддршка при имплементација на дефинираните активности од предавачите-консултанти! Контакт со компании кои се соочуваат со исти или слични дилеми и развојни цели Богата литература и корисни материјали на тема извоз и освојување нови пазари

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Како да направите анализа на можните извозни пазари, реално да лоцирате каде се наоѓате и да дефинирате каде сакате да бидете во иднина? Кои пазари се полесни а кои потешки за освојување? Кои се сите неопходни елементи кои треба да ги содржи една извозна стратегија? Како да го спроведете акциониот план кој ќе ве доведе до целта- поголем извоз? Алатки за зголемување на извозот: cold calling, посета на саеми, продажен состанок, генерирање нови контакти!

ПРЕДАВАЧИ ПЕТАР ЛАЗАРОВ

Macedonia Export, kompanija specijalizirana za promocija i trgovija so makedonski proizvodi na me|unaroden i lokalen pazar, koja nudi konsultantski uslugi za marketing, proda`ba i izvoz.

КАЛИН БАБУШКУ

Macedonia Export

КРУМ ЕФРЕМОВ

direktor na Direktoratot za ekonomska diplomatija vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti

РАБОТИЛНИЦАТА Е ПРЕПОРАЧЛИВА ЗА:

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за извоз и нови пазари

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk