403-08.11.2011

vtornik. 8 noemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.115,37 МБИД 2.230,13

ОМБ 119,42

-0.92% -0.31% +0.22%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,51 44,66 71,41

vtornik - 8. noemvri. 2011 | broj 403 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

KOJ ]E ODGOVARA [TO CARINICI I GRADONA^ALNICI NEZAKONSKI SE BOGATELE?

KAPITAL NA LICE MESTO

KOI I KOLKU FABRIKI SE GRADAT VO BUNARXIK?

STRANA 2-3

STRANA NA 4-5

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 23 NOEMVRI

vtornik. 8 noemvri. 2011

...samo idejata e kapital, api sè drugo e pari...

L A T A: I P V A A K ZN DO

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

NAJBOGATIOT ^OVEK VO SVETOT DOA\A VO MAKEDONIJA

0,92%

МБИ10

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

KARLOS SLIM VO MART NA KONFERENCIJA VO OHRID!

Ahmeti se fali so bolnite to~ki na Gruevski STRANA 7

VO PETOK PRILOG SPECIJALEN ANSISKA IN GRCIJA VO F KRIZA?!

A I POLITI^K

STRANA 11

DIMITAR BOGOV:

]e po~uvstvuvame seriozen udar od Grcija STRANA 5

VOVEDNIK SPASIJKA JOVANOVA

Upatstvo za GDP za dr`avni funkcioneri STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 08 NOEMVRI 2011

UPATSTVO ZA GDP ZA DR@AVNI FUNKCIONERI

Z

Zamislete situacija – prviot dano~nik vo dr`avata nema problem so obi~nite gra|ani, tuku so javnite funkcioneri. Prvite prijavuvaat danok vo Makedonija kako Amerikanci ili u{te podobro, kako Skandinavci, a vtorite kako Balkanci. Verojatno ova ne ve iznenaduva mnogu, zatoa {to kaznata sekoga{ pobrzo gi stignuva obi~nite smrtnici.

Ama ova ve}e ne va`i kako deviza sekoga{ i sekade na Balkanot. Ako kaznata go stigna porane{niot hrvatski premier Ivo Sanader poradi mito i korupcija, zna~i deka sekoj e dosti`en.

Sekoj {to saka da vr{i javna funkcija (koja i toa kako nosi mnogu privilegii: dnevnici, klati vrata-zemi plata, otvoreni vrati sekade i vo sekoe vreme, biznis po rodninska i prijatelska linija), mora da ima i obvrski – da prijavi danok.

Posebno zatoa {to kontoto na sekoj javen funkcioner naglo po~nuva da raste od momentot koga toj }e sedne vo dr`avnata fotelja. A toa e tokmu poradi gorenavedenite privilegii.

Zatoa, ne ~udi {to Upravata za javni prihodi evidentira 175 postapki poradi somnevawe za korupcija. Na spisokot ima gradona~alnici, sudii, pratenici, carinici, dano~nici, sovetnici, direktori na dr`avni ustanovi.

Duri 32 od niv prijavile pomalku prihodi od tie {to gi ostvarile ili mo`ebi ne prijavile, voop{to. Koj }e gi znae? Vo zemjava dano~nata tajna e svetost.

Vo red. Neka bide. Ama od ova pravilo mora da ima isklu~oci. Ne mo`e da bide tajna ako nekoj dr`aven funkcioner ne prijavil danok ili prijavil pomalku

od toa {to treba realno da go plati. Toj mora da bide objaven so ime i prezime za da si znaat gra|anite so kogo imaat rabota i utre da odlu~at dali za nego da glasaat na izbori ili ne. A site tie eden den doa|aat pred soo~uvawe so glasa~ite. Tokmu poradi toa, ne mo`e sistemot da gi {titi.

Ne mo`e sistemot da go {titi integritetot i avtoritetot na lice koe so neprijavuvaweto danok go zagrozilo integritetot na sistemot. Site znaeme deka do 15 mart treba uredno da si ja popolnime godi{nata dano~na prijava i da ja ispora~ame na {alterot na UJP. Zo{to javnite funkcioneri ne bi go znaele toa?

Site znaeme deka vo GDP treba da gi navedeme do denar prihodite {to sme gi ostvarile prethodnata godina. Dali se se}avame kolku sme zarabotile ili ne e na{ problem? Ako ne znaeme nie, UJP }e ni presmeta. Kako sega javnite funkcioneri ne znaat kako se popolnuva GDP? Neka im organiziraat dano~nite inspektori eden kurs za popolnuvawe GDP. Samo neka im poso~at deka treba da gi vnesat site sumi {to gi dobile na raka ili pod raka, na smetka ili na ~ek~e. Toa e uslov za celosno ispolnuvawe na dano~nata obvrska. Ako i toa ne im pomogne, neka si anga`iraat privaten smetkovoditel. Taka pravat Amerikancite.

Su{tinata na problemot e {to praktikata so funkcionerite alergi~ni na danoci se provlekuva so godini. Imame nie iskustvo so dano~ni aferi, od tie na porane{niot minister za zdravstvo Vlado Dimov, porane{nata gradona~alni~ka na op{tina Centar, Violeta Alarova, od koi UJP bara{e da si platat danoci za celiot imot so koj raspolagaat. I

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

nema efekt od toa. Nikoj ne se pla{i da ne bide sledniot!

Vo 2006 godina UJP se somneva{e deka 18 funkcioneri preku no} se zbogatile na ne~esen i na kriminalen na~in i ne gi platile dano~nite obvrski kon dr`avata. Toa bea pratenici, ministri, lekari, direktori na javni pretprijatija. Dali, koj i kolku danok platija nikoj ne znae.

Vo 2004 godina isto taka ima{e slu~aj so 83 javni funkcioneri koi ne gi popolnile anketnite listovi. Dali odgovorno si ja ispolnija obvrskata isto taka nikoj ne znae.

Anketnite listovi se najo~igledniot dokaz za toa kolku funkcionerite vo zemjava ne sakaat da ka`at kolkav imot i kolku pari imaat. Vo niv pi{uvaat eden kup “smejurii” i ni{to ne im fali poradi toa.

Zatoa, nadle`nite dr`avni institucii (UJP, Finansiskata policija, Javnoto obvinitelstvo, Antikorupciskata komisija...) treba poanga`irano da se zafatat so tresewe na xebovite na javnite funkcioneri vo zemjava. Ne se tie tolku siroma{ni kako {to sakaat da se prika`uvaat.

Nitu se tolku nepismeni za da ne znaat kako i {to treba da napi{at vo godi{nata dano~na prijava.

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

1,4

M

ilioni evra Vladata }e vlo`i za da subvencionira niskobuxetni aviokompanii koi }e gi opslu`uvaat makedonskite patnici. So ova Vladata saka {to pogolem broj kompanii da gi koristat aerodromite vo Skopje i vo Ohrid.

Ovaa merka ima za cel i da ja namali cenata na aviobiletite, kako i da otvori novi destinacii. Najgolem del od zemjite vo regionot imaat sopstveni aviokompanii i izdvojuvaat del od buxetot za nivna poddr{ka.

Vo zemjava operiraat nekolku niskobuxetni aviokompanii koi nudat poniski aviobileti.

4

SPASIJKA JOVANOVA jovanova@kapital.com.mk

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

2

1 foto: FILIP POPOVSKI

“KAPITAL” VO SPECIJALNA MI MISIJA ISIJA VO BU

KOI I KOLKU SE GRADAT VO “Kapital” vo petokot be{e vo specijalna misija vo Bunarxik, vo blizina na Skopje, za da vidi koj i {to gradi. Posle tolku vetuvawa, najavi, frleni lopati na kamen-temelnici, potpi{ani memorandumi za sorabotka, ostvareni sredbi o~ekuvavme porazli~na slika od taa {to ja vidovme. To~no, vo Bunarxik se gradat fabriki, no ne tolku mnogu i ne so takov intenzitet kako {to saka Vladata.

ALEKSANDRA SPASEVSKA

T

spasevska@kapital.com.mk

Tehnolo{ko-razvojnata industriska zona Bunarxik 1, vo koja ve}e ne treba{e da ima mesto za nova fabrika, s$ u{te go ~eka investiciskiot bum. “Kapital” vo petokot be{e vo specijalna misija vo Bunarxik, vo blizina na Skopje, za da vidi koj i {to gradi. Posle

tolku vetuvawa, najavi, frleni lopati na kamen-temelnici, potpi{ani memorandumi za sorabotka, ostvareni sredbi o~ekuvavme porazli~na slika od taa {to ja vidovme. To~no, vo Bunarxik se gradat fabriki, no ne tolku mnogu i ne so takov intenzitet kako {to saka Vladata.

Sekako, dominiraat fabrikite na Xonson kontrols i na Xonson Meti, koi zasega se edinstvenite izvoznici od Bunarxik.

Godinava pet stranski investitori najavija fabriki vo zonata, no vo nitu edna od niv ne e po~nato proizvodstvoto. Najaktivno se gradat fabrikata na amerikanskata kompanija za proizvodstvo na elektri~na oprema Kemet elektron-

iks i na noviot carinski terminal. Za fabrikite na ruskata farmacevtska kompanija Prodis i na indiskata Materson grup se podgotvuva terenot. Gotov e pogonot na italijanskata Teknohoze.

Noviot direktor na Direkcijata za TIRZ, Viktor Mizo, najavuva deka kon sredinata na slednata godina ~etiri fabriki }e po~nat so proizvodstvo i izvoz od Makedonija.

Brojot na vraboteni vo Bunarxik do krajot na godinava }e se zgolemel od 500 na 1.000. Spored Mizo, prvi }e po~nat so proizvodstvo Teknohoze i Kemet elektroniks. Materson grup i Prodis do krajot na godinata treba da po~nat so izgradba na

Navigator

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK REMEK-DELO ZA PO^IT

ANDREJA ARSOVSKI irektorot na Remedika e inicijator za formirawe grupacija na privatni zdravstveni ustanovi, koja }e bide aktiven ~initel vo zdravstvenata politika

D

GORAN TRAJKOVSKI akedonija e me|u prvite pet najdisciplinirani zemji vo svetot spored pla} awe danoci, {to zna~i deka prviot ~ovek na UJP odli~no si ja vr{i rabotata

M

DEJVID KAMERON elika Britanija }e treba da go odvrze keseto u{te pove}e – }e vlo`i 40 milijardi funti vo Me|unarodniot monetaren fond za spas na globalnata ekonomija

V

DIMITRIS HRISTOFIAS kiparskiot pretsedatel e pod pritisok da si podnese ostavka, no toj odbi i povika na edinstvo, {to ne mu odi mnogu od raka poradi serioznata politi~ka kriza

I

Vo momentot, najaktivno vo Bunarxik se gradi fabrikata na amerikanskata kompanija Kemet elektroniks. Glaven za nadzor na rabotata e in`inerot Gil Gomez, koj vo dru{tvo na direktorot na Direkcijata za tehnolo{koindustriski zoni, Viktor Mizo, n$ pro{eta po gradili{teto.

1

“Italijanskata kompanija Teknohoze, prva od fabrikite {to se gradat, }e zapo~ne so proizvodstvo. Za dve nedeli o~ekuvaat da pristigne opremata, a na po~etokot od fevruari investitirot }e zapo~ne so probno proizvodstvo”, veli Viktor Mizo, direktorot na TIRZ.

2

“Izgradbata odi dobro, duri i sme malku ponapred od planiranoto. Fabrikata treba pl da bide gotova kon krajot na mart ili po~etokot na april slednata il godina. So prototip proizvodstvo go }e po~neme vo juni”, veli Gomez.

3

Fabrikite na ruskata farmacevtska kompanija Prodis i na indiskata Materson grup s$ u{te ne se gradat. Parcelite vo uu{ zonata se podgotveni, Mizo o~ekuva zo za eden mesec da po~nat grade`ni aktivnosti. ak

4

3

UNARXIK

FABRIKI BUNARXIK? pogonite, a so proizvodstvo kon sredinata na 2012 godina. Kinezite od Haer, koi pred pove}e od edna godina najavija fabrika vo zonata, s$ u{te razmisluvale za lokacijata.

Teknohoze }e po~ne so proizvodstvo vo fevruari, a Kemet vo juni?

Vane Popovi}, pretstavnik na italijanskata kompanija vo Makedonija, veli deka renoviraweto na zagradata, koja prethodno ja kupija od dr`avata, e zavr{eno, za dve nedeli o~ekuva da pristigne opremata, a na po~etokot od fevruari da zapo~ne probnoto proizvodstvo.

“Vo prvata faza celoto proizvodstvo }e se izvezuva vo Italija. Vo vtorata, so izgradba na u{te eden pogon, dopolnitelno }e go zgolemime proizvodstvoto, a }e bide nameneto za isto~nite pazari. Prvo }e vrabotime 70 lu|e. Spored proekciite na Teknohoze, investicijata vo Makedonija se procenuva na 10

milioni evra so vkupno 150 vrabotuvawa”, veli Popovi}.

Od ostanatite ~etri najaveni investicii, pove}e od polovina e izgradena fabrikata na Kemet elektroniks. Vo momentot se raboti na elektri~nata instalacija. Spored procenkite na menaxerot za izgradba na fabrikata vo Bunarxik, Gil Gomez, proizvodniot proces bi trebalo da po~ne kon sredinata na letoto.

“Izgradbata odi dobro, duri i sme malku ponapred od planiranoto. Vo momentot se gradat pove}e mehani~ki i elektri~ni detali. Fabrikata bi trebalo da bide gotova kon krajot na mart ili po~etokot na april slednata godina.

So prototip proizvodstvo planirame da po~neme vo juni slednata godina”, objasnuva Gomez.

Spored nego, fabrikata zafa}a parcela od 11.000 hektari, }e proizveduva elektronski uredi za evropskite pazari. Predvide-

no e da vraboti 200 lu|e.

Haer u{te bara lokacija?!

Fabrikite na Prodis i na Materson grup ne se gradat. Mizo veli deka parcelite vo zonata se podgotveni za da po~nat grade`nite aktivnosti, a spored informaciite od investitorite, za eden mesec bi trebalo da zapo~nat so osnovnite grade`ni raboti.

“Materson grup go imaat zavr{eno arhitektonskiot plan i se vo faza na izbor na grade`na kompanija. Prodis gi zavr{i site geomehani~ki aktivnosti na terenot i s$ {to e povrzano so izgradba na pogonot. Imaat i re{enie za rabota, no imaat i mal zastoj so proektantskata ku}a koja go izrabotuva proektot. O~ekuvame deka i dvete kompanii }e po~nat so izgradba do krajot na godinata”, objasnuva Mizo.

Kineskata kompanija Haer, koja ve}e nekolku godini najavuva izgradba na fab-

1000

vraboteni do krajot na godinata }e ima vo site fabriki {to rabotat vo Bunarxik

rika za proizvodstvo na monitori za televizori vo Bunarxik i pred pove} e od edna godina postavi kamen-temelnik vo zonata, s$ u{te razmisluva za lokacija za izgradba na pogonot i vo me|uvreme bara partner. Mizo objasnuva deka iako nemaat objekt, del od opremata treba da pristigne vo Makedonija za dve nedeli.

“Do krajot na noemvri treba da bidat zavr{eni razgovorite so potencijalniot partner koj im treba za investicijata, za vo dekemvri da gi preciziraat detalite za nivnata investicija. Iako ima{e informacija deka sakaat da ja postavat opremata vo ve}e izgraden objekt, sepak odlu~ija da gradat nov pogon”, potencira Mizo.

V

Vo konkurencija so okolu 700 idejni re{enija, spomenku}ata na To{e Proeski e proglasena za najdobro arhitektonsko delo na najgolemiot saem za arhitektura koj godinava se odr`a vo Barselona. Re~isi 15.000 lu|e {irum svetot po soptvena volja odlu~ija da glasaat za grandioznoto arhitektonsko re{enie vo Kru{evo i za niv re~isi nepoznatiot makedonski arhitekt, Dejan Sekulovski. Toj zaedno so Dejan Spasenovski i Ilija Bo`inovski ja proektiraa spomen-ku}ata na Proeski, ne nadevaj}i se deka tokmu nivnoto remek-delo }e bide proglaseno za najdobro godinava.

Ovaa nagrada ja afirmira Makeonija vo svetski ramki, a so toa i likot i deloto na na{ata muzi~ka legenda

DEJAN SEKULOVSKI To{e Proeski. Svetot ve}e kometira deka spomen-ku}ata e odli~no arhitektonsko vklopuvawe na lokacijata i na topografijata na terenot, izvonredno izvr{eno i primeneto vo minimalisti~kata arhitektura koja zboruva sama za sebe.

Simbiozata na ~uvstva koja ni ja ovozmo`i Sekulovski, na povr{ina od okolu 870 metri kvadratni potsetuva na suspesite, humanosta i profesionalnosta na To{e Proeski. Ovoj monumentalen spomenik samo n$ potsetuvaat deka {ampionite se tuka i ja nosat Makedonija vo srceto, samo treba da se afirmiraat i poddr`uvaat.

GUBITNIK

NAMESTO DA OBJASNI – OBVINUVA

G

Gradona~alnikot na op{tina Karpo{, Stev~e Jakimovski, edna nedela e na tapet no nikako da odgovori na koj na~in izbiral nevladini orgnizacii za realizirawe na proekti povrzani so op{tinata, a za koi vladeja~kata VMRODPMNE veli deka se odobreni bez javen tender. Vlasta go obvinuva Jakimovski deka mol~i, iako stanuva zbor za 26 iljadi evra za prazni proekti.

Namesto pojasnuvawe na proektite i detalen opis na rabotite koi }e bidat vo fukusot na ovie nevladini organizacii, Jakimovski veli deka celokupnata procedura za dodeluvawe sredstva na nevladinite organizacii od buxetot na op{tina Karpo{ e sprovedena soglasno so site zakonski propisi i

STEV^E JAKIMOVSKI proceduri.

Namesto ot~et, Jakimovski, koj i samiot ne n$ udostoi so objasnuvawe na toa kako tokmu ovie nevladini orgnizacii bile izbrani za proekti vo op{tinata, bara od Vladata ot~et za honorarite za spomenici za “Skopje 2014”!?

Pokraj toa, Jakimovski celsono otfrla kakva bilo odgovornost vo svoeto rabotewe poso~uvaj}i go svojot protivnik Sa{a Dimi} od VMRO-DPMNE koj imal duri 15 krivi~ni prijavi.

Jakimovski ima edna inicijativa pred Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcija koja }e treba da utvrdi dali nezakonski daval pari na nevladini organizacii. I pokraj toa, {to kako {to veli, Antikorupciskata ja smeta za filijala na VMRO-DPMNE.

MISLA NA DENOT SITE USPE[NI LU\E SE GOLEMI SONUVA^I. TIE JA ZAMISLUVAAT NIVNATA IDNINA KAKO IDEALNA VO SEKOJ POGLED, A POTOA SEKOJ DEN RABOTAT KON OVAA DALE^NA VIZIJA”

kubanski nacionalen heroj

BRAJAN TREJSI SVETSKI BIZNIS-GURU

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

KADE NAJMNOGU SE GRADI?

Izvor: Dr`aven zavod za statistika

izdadeni odobrenija za gradewe 2011/2010 godina

2011

2010

63

14 Skopje

25

Tetovo

10 Struga

360 STEPENI OD CRKVATA SV. NIKOLA ekoja godina crkvata Sv. Nikola ja potopuva Mavrovskoto Ezero. Crkvata, koja e obele`je na Mavrovo, e izgradena vo 1850 godina.

S

90

20

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

9

3

Prilep

9

7

Ohrid

Vo septemvri godinava se izdadeni 212 odobrenija za gradba, {to e 20,9% pomalku vo odnos na istiot period lani. Podatocite na Dr`avniot zavod za statistika poka`uvaat deka predvidenata vrednost na objektite e 44,8 milioni evra, {to e 10,2% pomalku vo odnos na istiot mesec lani.

Spored izdadenite odobrenija za gradewe vo septemvri godinava, najmnogu se gradi vo Skopje, Tetovo, Ohrid, Struga i vo Prilep. Od vkupniot broj izdadeni odobrenija 165 se za objekti od visokogradba, 25 za niskogradba i 22 za rekonstrukcija.

SVETOT NIZ MEDIUMITE TTHE HE WALL STREET JOURNAL Vesnikot na naslovnata Ves stranica objavuva analistr za sspored koja evropskite banki se zatrupani so ban somnitelni krediti - del som nasledeni od golemata nas kriza koja po~na vo 2009 kri godina, a dopolnitelno i god poradi izlo`enosta kon por dr`avnite dolgovi na dr` nekoi od najrizi~nite evnek ropski zemji. S$ u{te posrop toi opasnost hipotekite da oostanat neprodadeni s$ ddodeka ne zazdravi ekonomijata. eko

UJP OTKRI SOMNITELEN IMOT KAJ 32 FUNKCIONERI

KOJ ]E ODGOVARA [TO C I GRADONA^ALNICI NEZ Iako sekoja godina se utvrduva deka funkcioneri nezakonski steknuvaat imot, naj~esto koristej}i ja svojata pozicija, dosega nitu eden od niv ne dobil krivi~na prijava.

Odgovornosta zavr{uva vo momentot koga funkcionerot }e plati kazna, voobi~aeno mnogu pomala od sumata koja ne ja prijavil SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

KAPITAL K A Bug Bugarskiot Kapital objavuv vuva edno istra`uvawe na japonskata banka Nomura jap spored koe Bugarija e naspo jzas jzasegnata od dol`ni~kata kriza, bidej}i se o~ekuva kri dek deka evropskite banki } e ppovle~at 1,4 milijardi evra od nivnite filievr jal jali kaj isto~niot sosed.

Riz Rizikot za ekonomski rast isto taka e najgolem za ist Bug Bugarija.

VECERNJI LIST Hrvatskiot vesnik na naslovnata stranica najavuva intervju so advokatot Ante Nobilo, koj izjavuva deka za slu~ajot so nelegalnoto finansirawe na partijata HDZ vo sudnica treba da se pojavi naslednikot na Sanader, aktuelniot premier, Jadranka Kosor.

VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik objavuva deka poradi poskapuvaweto na gasot, s$ pove} e se namaluva brojot na korisnici na ovoj energens.

Presmetkite poka`uvaat deka smetkite za greewe na struja vo Srbija se za okolu 2.600 dinari poniski otkolku za korisnicite priklu~eni na gasovodot.

]

]e odgovaraat li krivi~no 32 funkcioneri kaj koi Upravata za javni prihodi utvrdi somnitelno poteklo na imot? Direktorot na UJP, Goran Trajkovski, objavi deka carinici, gradona~alnici, direktori, ~lenovi na upravni odbori i eden pratenik poseduvale imot za koj ne mo`ele da doka`at deka e steknat kako rezultat na redovni primawa. Praktikata dosega poka`uva deka i ovoj skandal najverojatno }e zavr{i samo so presmetan danok na neprijavenite prihodi po stapka od 70%, soglasno Zakonot za spre~uvawe na korupcija.

Vkupnata kazna koja treba da ja platat ovie funkcioneri e ne{to pove}e od milion evra, no za krivi~na odgovornost ne stanuva zbor, iako Zakonot dava takva mo`nost, dopolnitelno, {to se raboti za dr`avni funkcioneri koi zemaat plata od narodnite pari.

“Ima mo`nost da se povede i krivi~na postapka, zatoa {to imame takva odredba vo Krivi~niot zakonik donesena u{te vo 2004 godina i se odnesuva za nesrazmerno bogatewe.

Jas ne sum slu{nala deka nekoj ja primenil taa odredba dosega. A treba krivi~na odgovornost”, smeta Sla|ana Taseva,

ANTIKORUPCISKA UTVRDILA NEPRIJAVENI I NEODANO^ENI PRIHODI OD 71.000 EVRA r`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata do Upravata za javni prihodi ima podneseno 48 barawa za poveduvawe postapka za ispituvawe na imot i imotna sostojba vo 2011 godina i toa: vo 16 slu~ai poradi nepodnesuvawe anketen list i vo 32 slu~ai poradi davawe nepotpolni i nevistiniti podatoci.

Od tie postapki vo {est slu~ai e doneseno re{enie so koe licata se zadol`uvaat so personalen danok na dohod vo vkupen iznos od 71 iljadi evra.

1. Sudija na osnoven sud vo iznos od 7.709 evra; 2. Gradona~alnik na op{tina vo iznos od 21.319 evra; 3. Porane{en direktor vo iznos od 12.847 evra; 4. Porane{en pratenik vo Sobranieto na RM vo iznos od 12.993 evra; 5. Porane{en direktor na agencija vo iznos od 5.133 evra; 6. Porane{en gradona~alnik na op{tina vo iznos od 11.502 evra.

Od Komisijata ne gi otkrivaat imiwata bidej}i donesenite re{enija za zadol`uvawe so danok ne se pravosilni. Mo`e da se podnese `alba na niv, a potoa i da se povede upraven spor pred Upravniot sud.

D

1,1

milion evra e vkupnata kazna za somnitelno zbogatenite funkcioneri

porane{na pretsedatelka na Antikorupciskata komisija.

CARINICITE PRVI NA SPISOK SO SOMNITELEN IMOT! Direktorot na Carinskata uprava, Van~o Kargov, ne e iznenaden od podatokot {to najmnogu carinici imaat somnitelen imot.

“Slu{nav i jas deka ima 13 carinici za koi se vodi postapka za ispituvawe na potekloto na imotot. Nie i pred dve godini imavme vakov slu~aj i tie lu|e toga{ si go platija danokot i si ostanaa na rabota, zatoa {to nema osnova zo{to da bidat otpu{teni. Imeno, za ovoj slu~aj od godinava s$ u{te ne znam {to }e se slu~i, zatoa {to doprva }e sleduva postapka. ]e vidime {to }e izleze, no i ovie carinici treba da si go platat danokot”, veli Kargov.

No, ekspertite smetaat deka e nedozvoleno toa {to UJP gi krie imiwata na funkcionerite koi za vreme na

o 2007 godina UJP otkri deka gradona~alnikot na op{tina Centar, Violeta Alarova, ne go prijavila celoto li~no i semejno bogatstvo vo nedvi`en imot, po {to taa mora{e da & plati na dr`avata re~isi 100.000 evra. Za eks-ministerot za zdravstvo Vlado Dimov, Upravata utvrdi deka ne go prijavil potekloto na svoite ku}i, stanovi i bankarski smetki, po {to pobaraa toj da plati 455 iljadi evra. Vo 2009 godina ~etvorica gradona~alnici si platija kazni otkako UJP povede postapka za ispituvawe na potekloto na imotot. Lani Carinskata uprava sama povede postapka da se ispita potekloto na imot na 60 carinici, pri {to utvrdi deka sedummina poseduvale imot od neodano~eni pari i treba{e da platat 139 iljadi evra.

V

ZO[TO FUNKCIONERITE NE GO PRIJAVUVAAT CELOKUPNIOT IMOT?

Poradi toa {to ne mo`at da gi opravdaat parite so koi go kupile imotot.

Poradi toa {to i dokolku se povede postapka protiv niv, ne odgovaraat krivi~no.

mandatot se bogatele, a kriele od kade. Ova ne e prv slu~aj na nelegalno steknat imot na funkcioneri. Izminatite godini za nelegalno steknat imot se tovare{e i porane{niot gradona~alnik na op{tina Centar, Violeta Alarova i porane{niot minister za zdravstvo, Vlado Dimov, no i mnogu carinici, sudii, gradona~alnici. Osven Dimov, koj se somni~e{e i za drugi zloupotrebi, nikoj drug ne

zaraboti krivi~na prijava.

Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata, od druga strana, veli deka tie ve}e izlegle nadvor od svoite ovlastuvawa i osven pribirawe na anketnite listovi, po~nale da vr{at i proverka. Mirjana Dimovska, ~len na Komisijata, veli deka se podgotvuvaat izmeni vo Zakonot za spre~uvawe na korupcija i vo strategijata na Komisijata za narednite

Navigator

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

3 FAKTI ZA...

2,3% 1,5% 85%

}e iznesuva rastot na ekonomijata vo regionot, predviduva Rajfajzen centralbank

e proekcijata za rastot vo 2012 godina za evrozonata

iznesuva izvozot od Centralna i Isto~na Evropa vo EU

PROCENKI...

FILIP ROSLER, MINISTER ZA EKONOMIJA NA GERMANIJA NE E ISKLU^ENO GRCIJA DA IZLEZE OD EVROZONATA

STEKNALE IMOT NA SOMNITELEN NA^IN

13 CARINICI

5

DIREKTORI, ^LENOVI NA UPRAVNI ODBORI

2

SOVETNICI VO LOKALNA SAMOUPRAVA

1

6

GRADONA^ALNICI

4 SUDII

1

P RATENIK

VRABOTEN VO UJP VRA

Spored nego, sporna e i odredbata vo Zakonot koja predviduva samo kazna vo visina od 70% presmetan danok na neprijavenite prihodi.

“Ovaa odredba e nelogi~na, bidej}i kaznata e 70% od danokot na imot koj bil steknat na nelegalen na~in, a prostuvate 30% od istot toj imot.

Tuka ne treba da zastane postapkata. Treba da se ispituva

VESTI...

negovoto poteklo, oklnostite pod koi bil steknat imotot i dokolku se utvrdi odgovornost, liceto da odgovara prekr{o~no ili krivi~no”, dodava Malinovski.

Iako te~at rokovite od UJP za ispravka na konstatiranata sostojba od strana na Upravata, neizvesno e dali ottamu }e bide podnesena inicijativa za utvrduvawe

na prekr{o~na ili krivi~na odgovornost za funkcionerite koi bea poso~eni.

“Bidej}i se raboti za informacija od dr`aven organ, vo slu~ajov UJP, obvinitelstvoto }e ja ~eka informacijata koja mo`e, no i ne mora da sodr`i elementi na prekr{o~na ili krivi~na odgovrnost”, veli skopskiot javen obvinitel Marko Zvrlevski.

BERZA MBI 10 3.000 2.800

G

ermanskiot minister za ekonomija i lider na koaliciskata Slobodna demokratska partijaliberali, Filip Rosler, ne ja otfrla mo`nosta za isklu~uvawe na Grcija od evrozonata, objavi germanskiot vesnik “Handelsblat”. “Izborot e na samite Grci - reformi i ~lenstvo vo evrozonata ili nikakvi reformi i nadvor od nea! Tret pat nema”, istakna Rosler. Toj naglasi deka celta e Grcija da ostane vo evrozonata i da & se pomogne, no ne mo`e da ima zabavuvawe na procesot za sproveduvawe na reformite.

CARINICI ZAKONSKI SE BOGATELE? tri godini, kade {to osven evidentirawe i sledewe, }e stoi i proverka na podatocite od anketnite listovi.

“Komisijata po slu~aen izbor izvr{i proverka na podatocite kaj lica od site vidovi vlast - zakonodavna, sudska i izvr{na. Na{ata inicijativa do UJP se vika postapka za proverka na imotnata sostojba. Po proverkata UJP mo`e da utvrdi elementi na prekr{o~na odgovornost ili krivi~no delo”, veli antikorupcionerkata Dimovska.

Upravata na finansiskata policija dosega ne vodela postapki za proverka na potekloto na imotot na funkcionerite. Toa go pravat na barawe na Antikorupciskata komisija ili Upravata za javni prihodi, no takvite slu~ai se retki. Izvori od Finansiskata policija za “Kapital” velat deka vo momentov se vodat dve postapki za proverka na potekloto na imotot na dve lica, nositeli na funkcii, koi kako {to velat ottamu, ne se “zvu~ni” imiwa. Kaj niv se proveruva potekloto na imotot koj e zaveden pod tu|o ime, a spored podatocite na Antikorupciska, se povrzuva so dvajcata funkcioneri.

Poznava~ite na antikorupciskoto zakonodavstvo velat deka anketnite listovi mo`e da bidat izvor na korupcija. Dragan Malinovski, porane{en antikorupcioner, veli deka e za~uden od podatokot deka UJP ja raboti obvrskata na Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata.

Spored nego, Antikorupciska oddamna trebalo da ras~isti so proverkata na anketnite listovi i da informira za relevantnosta na podatocite vo anketnite listovi. Na ovoj na~in, veli Malinovski, UJP ja zavr{i rabotata na Antkorupciska, koja vo posedno vreme i taka e poznata po selektivnoto deluvawe.

“Postapka pred UJP se poveduva za nepodnesuvawe ili za podnesuvawe necelosen izve{taj za imotnata sostojba. Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata u{te edna{ demonstrira selektivnost vo postapuvaweto i neprezemaweto na obvrskite koi & se propi{ani so zakon”, veli Malinovski.

60 SEKUNDI BRIFING

2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.115,37 2010/2011 2010/2011

GUVERNEROT PREDUPREDI NA UDAR OD GRCIJA

M

akedonskata ekonomija }e po~uvstvuva seriozen udar od evropskata dol`ni~ka kriza – proizvodstvoto i izvozot }e se namalat, a lo{ite krediti vo bankite povtorno }e rastat, ocenuva guvernerot na Narodnata banka, Dimitar Bogov. Toj uveruva deka bankarskiot sektor e stabilen i }e gi izdr`i negativnite efekti od eskaliraweto na ekonomskite problemi.

“Najpogoden od zastojot vo Evropa }e bide realniot sektor, bidej}i e najpovrzan so zemjite kade {to nekoi analiti~ari duri predviduvaat deka }e ima nova recesija. Vo takvi okolnosti, jasno e deka doma{nata ekonomija }e pretrpi pove}e udari, no ne o~ekuvam krizata da dobie dramati~ni razmeri. Lo{ite krediti kaj bankite }e porasnat za eden do dva procentni poeni, no generalno, bankite vodat prudentna politika pou~eni od lo{oto iskustvo od krizata koja po~na vo 2008 godina”, istakna Bogov.

Zasega, nivoto na lo{i krediti {to bankite ne mo`at da gi naplatat od gra|anite i od kompaniite iznesuva 9,5% od vkupnite plasmani.

Guvernerot ne odgovori dali procenkata na Vladata deka ekonomijata vo 2012 godina }e ostvari rast od 4,5% e realna, iako doa|a vo vreme koga pristignuvaat lo{i prognozi za nova recesija.

Narodnata banka s$ u{te gi analizirala sostojbite.

Guvernerot najavi deka naskoro i javno }e gi obelodeni o~ekuvawata za dvi`eweto na ekonomijata idnata godina.

BENZINITE POEVTINUVAAT, DIZELOT SO STARA CENA

M

aloproda`nata cena na re~isi site vidovi goriva se namaluva, osven na dizelot, koj i ponatamu }e se prodava po istata cena, objavi Regulatornata komisija za energetika.

Maloproda`nata cena na benzinite se namaluva za dva denari po litar, so {to novata cena na eurosuper BS-95 }e iznesuva 76,00 denari za litar, a na eurosuper BS-98 77,50 denari za litar. Ekstralesnoto maslo za doma}instvo (EL-1) poevtinuva za polovina denar po litar, so {to ovoj vid gorivo }e se prodava po 57 denari za litar, dodeka cenata na mazutot M-1 NS se namaluva za 0,683 denari po kilogram, pa taka, novata cenata na M-1 NS iznesuva 41,675 denari za kilogrsm. Litar eurodizel na benzinskite pumpi i ponatamu }e se prodava po 68,50 denari za litar.

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Na Makedonskata berza v~era be{e ostvaren promet od 4.257.266 denari od redovnoto trguvawe, koe bele`i namaluvawe od 72,44% vo sporedba so prethodniot trgovski den. V~era se sklu~i edna sistemska bloktransakcija, i toa 521 obi~na akcija na Pivara a.d. Skopje po cena od 65.697 denari za edna akcija, {to pretstavuva 0,29% od osnovnata glavnina na dru{tvoto.

Vkupnata vrednost na transakcijata iznesuva 34.228.137 denari.

Glavniot berzanski indeks MBI-10 padna za 0,92%. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Стопанска банка (приоритетни)

330,00 +9,00

+2.80% 2 80%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Жито Полог Тетово

2.400.00 -600.00

-20.00%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.978,70 0 04% -0.04%

Gr~kiot “dogovor” ne gi raspolo`i aziskite investitori.

Golem del od akciite na aziskopacifi~kite berzi v~era padnaa zatoa {to dogovorot za koaliciska vlada na Grcija ne uspea da ja otstrani zagri`enosta za prezadol`enosta na ovaa ~lenka na evrozonata. Vo vtorata polovina od denot vo crveno bea i evropskite berzi.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.515,70 8.767,09 1.254,21 2.686,16 5.981,60 750,45

VALUTI

£ € СТАПКА

-0.21% -0.39% +0.08% 0.00% +0.26% -0.21%

€ $ СТАПКА

1,1675

1,3742

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

+0.6%

-0.2%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.777,60 +1.22%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта Брент

NAFTA BRENT

114,29

+0.05% 0 05% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Silvio Berluskoni

Italija ja odbi ponudata za finansiska pomo{ od MMF bidej}i taa ne É e neophodna.

Politika / Pari / Dr`ava

6

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

BUXETOT OTKRIVA

VLADATA ]E [TEDI NA EVROINTEGRACII! Vladinoto telo vo koe se kroi politikata za integracija na zemjava vo EU po s$ izgleda ve}e ne e od golemo zna~ewe za Vladata {tom odlu~ile da mu go skratat buxetot za re~isi 250 iljadi evra

a samo ~etiri godini Vladata za tri pati go namalila buxetot na Sekretarijatot za evropski pra{awa.

Ako vo 2008 godina od buxetskiot kola~ za ova telo se izdvojuvale 5 milioni evra, vo 2012 godina, soglasno so predlog-buxetot, Sekretarijatot }e dobie samo 1,5 milioni evra. Vladinoto telo vo koe se kroi politikata za integracija na zemjava vo EU po s$ izgleda ve}e ne e od golemo zna~ewe za Vladata {tom odlu~ile od narodnite pari za teloto so koe rakovodi vicepremierkata Teuta Arifi da odvojat pomalku pari od lani. Se ~ini deka so zamiraweto na procesot za re{avawe na sporot so imeto, i povtoruvaweto na preporakata na Evropskata komisija za dodeluvawe datum za pregovori na zemjava po tret pat, Sekretarijatot celosno go gubi svoeto zna~ewe.

Vo uslovi koga politi~kata odluka za re{avawe na sporot za imeto re~isi ne zavisi od Sekretarijatot za evropski pra{awa koga preporakata za datum za pregovori samo se povtoruva, soglasno so buxetskata proekcija, na Sekretarijatot kako i da ne mu ostanuvaat mnogu zada~i za ispolnuvawe.

Vo vakvata odluka na Vladata poznava~ite gledaat celosno marginalizirawe na Sekretarijatot za evropski pra{awa. Namesto vlo`uvawe vo kapaciteti i obuki na vraboteni vo Sekretarijatot, kako telo koe }e bide najodgovorno vo pregovorite na zemjata so EU otkako }e dobieme datum za pregovori, vladinata gar-

5

milioni evra iznesuva{e buxetot na SEP vo 2008 godina

1,5

milioni evra }e imame godinava za evrointgraciite

nitura so vakvata politika, poka`uvaat deka integracijata na EU ne & e od prioritet, komentiraat tie.

Od Sekretarijatot za evropski pra{awa ne go komentiraat namaleniot buxet za idnata godina. Kolku vicepremierkata Arifi, koja se poka`a kako vistinski borec za evrointegracijata na zemjava, }e uspee da gi ispolni svoite zacrtani celi so vaka namaleniot buxet, ostanuva da se vidi.

Pretsedatelkata na Nacionalniot sovet za evrointegracii, Radmila [e}erinska, pak, smeta deka eden od glavnite problemi na Sekretarijatot koj se provlekuva vo poslednite godini, a {to se gleda i preku Buxetot, se ~ove~kite kapaciteti so koi raspolaga ova telo. Namesto tie da se zgolemuvaat, tie opa|aat veli taa.

“Eden od glavnite problemi na Sekretarijatot e opa|aweto, odnosno nesozdavaweto stru~ni kadri vo ramkite na ova telo.

Vtoro, vo kontinuitet opa|aat sredstvata {to se izdovjuvaat za prevod na evropskite direktivi. Ogromen del od direktivite na EU s$ u{te ne se prevedeni.

“Vo poslednite godini vakv-

Najgolemiot pobornik za EU integraciite, vicepremierot Teuta Arifi narednata godina }e mora da se zadovoli so pomal buxet. iot proces se ~ini deka e celosno zapren”, veli [e} erinska.

Tokmu kapacitetite so koi raspolaga ovoj Sekretarijat se del od zebele{kite i na Evropskata komisija vo posledniot Izve{taj za napredokot na zemjava.

“Nacionalnata programa za usvojuvawe na zakonodavstvoto na EU (za 2011) ne specificira kraen rok, informacii za ~ove~kite kapaciteti na Sekretarijatot, kako i informacija za kolkavi }e bidat implikaciite po buxetot preku sproveduvawe na ovaa programa”, pi{uva vo Izve{tajot.

Dali Arifi vo novata Nacionalna programa, koja ja najavi za sredinata na dekemvri, }e gi vmetne ovie

BUXET NA SEKRETARIJATOT ZA EVROPSKI PRA[AWA 2008-2012 2008 2009 2010 2011 2012

Buxet: 5.057.593 3.893.983 1.889.967 1.771.073 1.529.333

stavki na koi reagira Brisel, od Sekretarijatot ne konkretiziraa. Ostanuva samo jasno deka so namaleniot buxet, Arifi }e mora da gi ograni~i svoite politiki i proekti.

Dopolnitelno zbunuva i faktot {to za prvpat ovaa godina Sekretarijatot, iako so namalen buxet, planira da odvoi pari za zajaknuvawe i razvoj na procesot na evropska integracija i za centar za obuki. Za zajaknuvawe na procesot za evorpskata inte-

evra evra evra evra evra

Vraboteni: 59 47 53 57 57

gracija }e se izdvojat 92.700 evra, dodeka za centarot za obuki, koj be{e otvoren pred samo nekolku meseci, }e se izdojat 11.220 evra od buxetot na Sekretarijatot. Ostanatite sredstva od buxetot se za plati i nadomestoci, kako i za misijata na Makedonija vo Brisel, koja ovaa godina dobiva pove}e sredstva vo sporedba so lani.

Inaku, samo za potsetuvawe, godinava na golemo se pi{uva{e za otstranuvawe na klu~ni kadri od Sekretar-

ijatot za evropski pra{awa.

Iako takvata informacija nikoga{ ne be{e oficijalno potvrdena, otpu{tawata vo ova telo po partiska linija isto bea del od problemite koi prodrea vo javnosta.

Oficijalnite podatoci zasega samo poka`uvaat deka vo odnos na lani, koga vo Sekretarijatot rabotele 57 lica, sostojbata ostanuva nepromeneta. I vo 2012 godina, 57 lica ostanuvaat da rabotat vo ova telo.

Kako kuriozitet, za prv pat vo pove}e godini, Sekretarijatot za evropski pra{awa, za narednata godina ne izdvojuva sredstva za privremeni vrabotuvawa. Del od poznav~ite i vo ova gledaat indikacija za s$ pomalo zna~ewe na Sekretarijatot.

POVE]E PARI ZA ODBRANATA VO 2012

BESIMI RE^ISI SÈ ]E POTRO[I NA SVOITE VRABOTENI MAKSIM RISTESKI

I

risteski@kapital.com.mk

ako noviot minister za odbrana, Fatmir Besimi, uspea da izdejstvuva 8 milioni evra pove}e za svojot resor od Buxetot za 2012 godina, malku od parite {to gi dobi }e se potro{at za nova oprema i obuka na Armijata na Makedonija. Od vkupno 100 milioni evra kolku {to dobi odbranata, duri 85,6 milioni }e se potro{at na operativni rashodi za vrabotenite vo Ministerstvoto, {to zna~i za plati, pridonesi i ostanati nadomestoci, administrativni tro{oci za struja, voda, parno, za gorivo i za popravka na slu`benite vozila. Na ~etirite proekti, odnosno potprogrami navedeni vo obrazlo`enieto na buxetot za slednata godina, Ministerstvoto za odbrana }

e potro{i samo 11,8 milioni evra ili ne{to pove}e od 10% od svojot vkupen buxet.

Se raboti za potprogramite Modernizacija na Ministerstvoto, koja vklu~uva nabavka na informati~ka oprema i nejzino vmre`uvawe so cel da se podigne efikasnosta na vrabotenite i koja }e ~ini okolu 160 iljadi evra, Opremuvawe i modernizacija vo ARM, koja vklu~uva nabavka na novi vooru`eni sistemi i osovremenuvawe na postojnite, na {to }e se potro{at 5,5 milioni evra, Izgradba i rekonstrukcija na objekti i infrastruktura, {to Ministerstvoto }e go ~ini 1,3 milioni evra, i poslednata potprograma – Integracija vo NATO, koja predviduva nabavka na nova oprema kompatibilna so standardite na Alijansata po cena od 4,7 milioni evra. Od toa {to ministerot za finansii, Zoran Stavreski, go navel vo eksplikacijata na

predlog-buxetot, ne mo`e da se vidi deka se vnimavalo na razmerot za raspredelba na parite za odbranata, predviden so Strategiskiot odbranben pregled – dokumentot spored koj se izveduva transformacijata i proekcijata na celite, strukturata i zada~ite na odbranata vo zemjite - aspiranti za ~lenstvo vo NATO. Spored ovoj dokument platite ne smee da nadminuvaat 50% od buxetot, 30% treba da se odvojuvaat za obuka, a najmalku 20% za oprema. Vo ministerstvata {to prvenstveno se zanimavaat so uslu`na dejnost i ne treba da za~uduva ako najgolem del od buxetot se tro{i na stavkata operativni rashodi za vrabotenite, no vo Ministerstvoto za odbrana, kade {to opremata na Armijata podrazbira i isklu~itelno skapa voena oprema, toa ne bi smeelo da bide taka. Ekspertite nekolku godini nanazad predupredu-

Osumte milioni evra plus koi Ministerstvoto za odbrana gi dobiva so noviot buxet najmnogu }e se tro{at na operativni rashodi -plati i pridonesi vaat deka se pravi {teta na NATO aspiraciite na zemjata so toa {to odbranata i Armijata pri planiraweto na buxetot se stavaat vo dlaboka senka na policijata.

Za sporedba, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti narednata godina za tehni~ka modernizacija }e raspolaga

so 28 milioni evra, {to e re~isi tri pati pove}e od buxetot na Ministerstvoto za odbrana za istata cel.

Nastrana od faktot {to Ministerstvoto za odbrana vo 2012 godina }e potro{i samo desetina procenti od svojot buxet na proekti {to zna~at tehni~ko-tehnolo{ko osovre-

menuvawe, Makedonija e s$ u{te daleku i od procentot od bruto-doma{niot proizvod {to treba da go odvojuva za odbranata spored NATO standardite. Ministerot Besimi pobara buxet za odbranata vo visina od 1,45% od BDP, Stavreski mu dade 1,45%, a NATO bara barem 2%.

foto: FILIP POPOVSKI

Z

GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

DUI I VMRO–DPMNE SO RAZLI^EN POGLED NA 100-TE DENA

POPOSKI: DOSEGA NEMA PRIFATLIV PREDLOG ZA IMETO PRIF

foto: FILIP POPOVSKI

AHMETI SE FALI SO BOLNITE TO^KI NA GRUEVSKI

Liderot na DUI, Ali Ahmeti, odlu~i za srabotenoto vo prvite 100 dena na Vladata da zboruva vo partiskoto sedi{te vo Mala Re~ica, namesto zaedno so koaliciskiot partner, Nikola Gruevski.

Kako da vodat dve paralelni vladi - dodeka Gruevski se fali so investiciite, so rekonstrukcijata na aerodromot, so novite avtobusi, za Ahmeti vrvno dostignuvawe e amnestijata na ha{kite slu~ai KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

S

o dvajca vicepremieri, pet ministri, ~etvorica zamenici-ministri, pet dr`avni sekretari i nad 30 direktori vo javni ustanovi, DUI po ovie izbori zede pogolema institucionalna odgovornost.

Ova e ocenkata na liderot Ali Ahmeti, koj odlu~i svojot osvrt za srabotenoto vo prvite 100 dena od Vladata da go dade vo sedi{teto vo Mala Re~ica, pred svoite funkcioneri i samo na albanski jazik.

Na pra{aweto zo{to namesto zaedno so koaliciskiot partner, Nikola Gruevski, da izlezat pred javnosta i da se pofalat {to srabotile vo prvite tri meseci, toj se odlu~i za paralelen ott~et, Ahmeti nema odgovor. Veli deka site proekti gi rabotele zaedno so VMRO–DPMNE i deka za s$ imale zaemna poddr{ka.

No, toa {to kaj DUI e vrven prioritet i vrvno dostignuvawe vo prvite 100 dena – amnestijata za ha{kite slu~ai - za VMRO-DPMNE e tema koja nerado se spomenuva. Dodeka samiot Gruevski vo poslednoto intervju veli deka toj li~no ne se soglasuva so amnestijata, no moralo da se po~ituva odlukata na Parlamentot (kade {to mnozinstvoto se negovi pratenici), Ahmeti ima sprotiven stav.

“So amnestijata na slu~aite se gradat merki na doverba me|u zaednicite {to se predvideni vo Ohridskiot ramkoven dogovor i go dobli`i privr{uvaweto na temite {to se odnesuvaat na konfliktot od 2001 godina. Ni ovozmo`uva da gledame kon idninata, no da go pametime minatoto”, veli toj.

Vtorata neprijatna tema za VMRO–DPMNE e vtora na spisokot so ostvaruvawa na DUI – upotrebata na albanskiot jazik od strana na albanskite funkcioneri - a Ahmeti osobeno e gord i so noviot Buxet.

“Toj Buxet, isto kako i vladinata programa, gi sodr`i

7

[

efot na makedonskata diplomatija, Nikola Poposki, vo intervju za Radio Slobodna Evropa ocenuva deka od site dosega ponudeni re{enija za prob problemot so imeto, nema takvo {to bi bilo prifatlivo za makedonskite gra|ani, za da mo`e da bide staveno na referendum.

“Niedno re{enie ne e prifatlivo dokolku Makedonija nema mo`nost mo da gi zatvori dvete klu~ni poglavja - ~lenst ~lenstvoto vo NATO i vo Evropskata unija” , veli Poposki i dodava deka vo momentot motiviranosta na Grcija dda pregovara za problemot so imeto ne e na posakuvanoto posakuv nivo.

Toj potvrduva potv deka pod pokrovitelstvo na Obedinetite nacii, Makedonija M i Grcija pregovaraat samo za imeto, no dodava doda deka ako se sledat izjavite na gr~kata strana mo`e da se zaklu~i oti problemot se pro{iruva i na identitetski identite pra{awa.

Vo odno odnos na dosega plasiranite tezi duri i od vladini pretstavnici, pretstav deka Makedonija treba da go re{i sporot spored metodologijata na slovene~ko-hrvatskiot spor, toj veli de deka Makedonija ne mo`e da prifati me|unarodna arbitra`a za re{avawe na sporot so Grcija za imeto, bidej}i stanuva zbor za su{tinsko pra{awe koe zadira vo klu~nite parametri na sekoe demokratsko op{testvo.

“Faktot {to na demokratski na~in sme se opredelile za imeto na dr`avata, ne mo`e da ima razre{nica spored istata metodologija kako po primerot na slovene~ko– hrvatskiot spor za granicata”, tvrdi Poposki.

VMRO-DPMNE BARA ANTIKORUPCISKA DA POVEDE POSTAPKA ZA JAKIMOVSKI

V Ot~etot na DUI v~era zavr{i so prigoden koktel, na koj vo neformalen razgovor so novinarite Ahmeti ka`a deka ne gleda problem {to so negoviot koaliciski partner nemaat usoglasen stav za va`nosta na srabotenoto vo prvite 100 dena

KONKRETNI PROEKTI KOI AHMETI GI VETUVA ZA OVOJ MANDAT

Plo{tad Skenderbeg; Rekonstrukcija na albanskiot teatar; Sportska sala, biblioteka i teatar vo Tetovo; Direktni stranski investicii vo slobodnata zona Tetovo; @elezni~ka pruga od Ki~evo do granicata so Albanija; Dva novi grani~ni premini so Kosovo; Investicii vo Popova [apka; Hidrosistemi Polog i Lipkovo; Regionalni pati{ta niz Zapadna Makedonija.

AHMETI: NE SUM REKOL DEKA GRUEVSKI E PRE^KA ZA KOMPROMIS SO GRCIJA Ahmeti na brifingot so novinarite izjavi deka i pokraj razli~nite tolkuvawa vo javnosta, toj nikoga{ ne rekol deka Gruevski e direktnata pre~ka za zastojot na Makedonija na patot kon EU. Toj veli deka koga se zboruva za vakvi, op{testveno golemi temi odgovornosta treba da bide kaj site ~initeli na politikata – i vlasta i opozicijata.

Toj vo govorot, sepak, direktno gi prozva opozicijata i me|unarodnata zaednica deka treba da se priklu~at kon {to e mo`no pobrzo zatvorawe na sporot, zatoa {to Makedonija nema alternativa od vlez vo EU i vo NATO. prioritetnite proekti na koaliciskite partneri predvideni vo na{ite predizborni programi, se donesuva so

konsenzus na vladinite partneri. Isto kako i sekoja druga odluka od posebna va`nost”, veli Ahmeti.

POPIS SAMO SO “RAMKOVEN” ZAVOD ZA STATISTIKA! Ahmeti go povtori stavot deka vo Makedonija popisot ne mo`e da bide ~ista statisti~ka operacija zatoa {to vlijae direktno na pravata na zaednicite i gi regulira odnosite me|u niv.

“Sekoj popis vo idnina treba da se realizira samo so postignuvawe etni~ki i politi~ki konsenzus, zaedno so celosna reforma na Dr`avniot zavod za statistika”, veli toj.

Nesfatlivo e zo{to proektite koi se realiziraa vo poslednite meseci, na koi VMRO– DPMNE se osobeno gordi, kako rekonstrukcijata na aerodromot Aleksandar Veliki, novite avtobusi, spomenicite od “Skopje 2014” i nekolkute stranski investicii, za Ahmeti ne se dostignuvawe. Toj o~igledno ostanuva fokusiran na vetuvawata koi gi dal i gi dava samo za sopstveniot elektorat.

MRO-DPMNE go obvinuva za korupcija gradona~alnikot na op{tina Karpo{ Stev~e Jakimovski. Tvrdat deka Jakimovski na netransparenten na~in podaril ne{to pove}e od 1.600.000 denari ili okolu 26.000 evra na dve nepoznati nevladini organizacii.

Po 800.000 denari (13.000 evra) ~inat proektite za koi vladeja~kata partija smeta deka se koruptiven slu~aj.

“Faktot {to Stev~e Jakimovski postojano odbegnuva konkretno da se proiznese za ovoj skandal, dopolnitelno go potkrepuva na{eto somnevawe deka stanuva zbor za koruptiven slu~aj. Jakimovski ima silni li~ni, mo`ebi i partiski motivi ovie pari da zavr{at na smetkite na dve nepoznati nevladini organizacii, bez nikakva javna postapka”, re~e portparolot na VMRO-DPMNE, Aleksandar Bi~ikliski.

Partijata bara od Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcija, da go razgleda slu~ajot.

VMRO-DPMNE o~ekuva Jakimovski konkretno da odgovori za ovoj skandal, bidej}i nitu toj nitu SDSM nemaat pravo da gi uzurpiraat parite na gra|anite, veli Bi~ikliski.

SDSM JA POTPI[A DEKLARACIJATA PROTIV POLITI^KI REVAN[IZAM

S

ocijaldemokratskiot Sojuz na Makedonija ja prifa}a inicijativata na Obedineti za Makedonija i v~era ja potpi{a Deklaracijata protiv politi~ki revan{izam, soop{ti v~era potpretsedatelot na SDSM, Gordan Georgiev.

SDSM gi povikuva site opoziciski partii, po~nuvaj}i od Opoziciskiot front, vonparlamentarnite partii, kako i partiite od albanskiot opoziciski blok da ja potpi{at ovaa deklaracija.

“Denes nie poka`uvame deka za nekoi pra{awa koi gi zasegaat osnovnite demokratski procesi i ~ovekovite slobodi i prava, mo`eme zaedni~ki da deluvame, bez razlika na koja ideologija i etni~ka zaednica pripa|ame.

Na krajot SDSM gi povikuva i partiite koi participiraat vo vlasta, a pred s$ VMRO-DPMNE i DUI, da ja poddr`at ovaa deklaracija i da manifestiraat volja za vra}awe na osnovnite demokratski principi vo dr`avata”, re~e Georgiev.

Toj naglasi deka SDSM se zalaga da postoi krivi~na odgovornost za site vr{iteli na javni funkcii koi ja zloupotrebile ili }e ja zloupotrebat svojata pozicija.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

Kompani / Pazari / Finansii

SLABO GI KORISTIME MEHANIZMITE ZA DAMPING-CENI, A TREBA

SAMO MAKEDONIJA NE SI GO [TITI PAZAROT PETRE DIMITROV

K

dimitrov@kapital.com.mk

ako rezultat na obvrskite koi proizleguvaat od dogovorite za slobodna trgovija, Dogovorot za stabilizacija i asocijacija so EU, ~lenstvoto vo CEFTA i vo Svetskata trgovska organizacija, makedonskiot pazar poslednive godini e preplaven so evtini proizvodi od uvoz od regionot, od Kina i od EU. Me|u drugoto, i so proizvodi i so surovini za prehranbeni proizvodi (mleko, bra{no, {e}er) koi mo`e i doma da se

GRAD SKOPJE BARA KONCESIONER ZA NOV LUNA-PARK

G

rad Skopje objavi javen povik preku koj bara koncesioner za izgradba i upravuvawe na nov luna-park, {to vo prvata polovina od godinava be{e najaveno so izmenata na detalniot urbanisti~ki plan(DUP) za toj del od op{tina Karpo{.

Kako {to se veli vo objavata, procenetata vrednost na koncesiskiot dogovor e 12 milioni evra.

“Noviot zabaven park }e bide na lokacijata na postoe~kiot, koj se nao|a vo Gradskiot park vo Skopje, na povr{ina od 25.327 kvadratni metri. Pravo na u~estvo na javniot povik imaat doma{ni i stranski pravni lica i konzorciumi koi }e gi ispolnat uslovite na tenderskata dokumentacija”, pi{uva vo javniot povik na grad Skopje.

Gradot ponudite }e gi pribira do 26 dekemvri vo 12 ~asot, koga }e bidat otvoreni ponudite. Koncesijata }e se dodeli na rok od 30 godini.

PRIVATNITE BOLNICI SE ZDRU@IJA VO GRUPACIJA

N

ajgolemite privatni bolnici vo Makedonija formiraa Grupacija na privatni zdravstveni ustanovi, so cel da ostvarat podobra za{tita, no i za da zemat aktivno u~estvo vo kreiraweto na zdravstvenata politika.

Inicijatori za formirawe na grupacijata se privatnata op{ta bolnica Remedika, specijalnata bolnica za hirur{ki bolesti Filip Vtori, bolnicite Sistina i Neuromedika, kako i Evropskata o~na bolnica.

SPOMEN-KU]ATA NA TO[E SO NAJDOBAR IDEEN KONCEPT

S

pomen-ku}ata na To{e Proeski ima najdobar ideen koncept, potvrdija 15.000 lu|e od celiot svet i `iri-komisijata na Me|unarodniot festival za arhitektura vo Barselona.

Na festivalot, koj se odr`a od 2 do 4 noemvri godinava, vo silna konkurencija na 704 objekti od celiot svet, nagradata People’s choice Award za najdobro idejno re{enie ja dobi spomenku}ata na To{e Proeski.

Od vkupno 100.000 posetiteli na portalot na koj se odvivalo glasaweto koe po~na vo avgust, pove}e od 15.000 glasovi bile za spomen-ku}ata na na{iot To{e.

Na ovoj proekt rabotea arhitektite Dejan Sekulovski i Dejan Spasenovski vo sorabotka so Ilija Bo`inovski.

Objektot e lociran na Gumewe vo Kru{evo, a be{e promoviran za javnosta na 25 april godinava.

proizveduvaat.

No, tie vleguvaat od uvoz po mnogu poniski ceni poradi izvoznite stimulacii {to gi dobivaat vo mati~nata zemja i se nelojalna konkurencija na makedonskite proizvodi. Nadle`nite institucii vo Makedonija na ovoj plan ne pravat ni{to za da go za{titat doma{noto proizvodstvo, iako imaat legalni mehanizmi. Se pravdaat so dogovorite za slobodna trgovija, so koi racete na Vladata & bile vrzani. No, istite dogovori ne gi po~ituvaat drugite zemji so edinstvena cel da go za{titat

standardite za proizvodite, {to mu doa|a kako pokritie za kontrola na toa {to vleguva”, veli toj.

Makedonija mnogu retko gi koristi ovie mehanizmi, iako vo mnogu navrati poslednive desetina godini pazarot gube{e ramnote`a.

Naj~estite mehanizmi koi gi koristat evropskite zemji se povrzani so standardizacijata i so sistemot na kvalitet i bezbednost na proizvodite, koi zna~itelno gi zgolemuvaat tro{ocite, so {to uvoznicite se prinudeni da se otka`at od uvoz na stranskite proizvodi.

svoeto proizvodstvo.

Mehanizmite za za{tita postojat i se del od samite dogovori, veli \orgi Naumovski, sovetnik na direktorot na Carinskata uprava.

“Postojat fiskalni i nefiskalni instrumenti za za{tita na doma{niot pazar, koi se predvideni vo dogovorite.

Naj~esto, tie mehanizmi se primenuvaat koga }e se konstatira odredeno naru{uvawe na pazarot. Hrvatska i Slovenija vo nekolku navrati primenija nekolku instrumenti za da si go za{tat proizvodstvoto, a EU naj~esto se povikuva na K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

9

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI METRUDHEM: NIE NE SME ZAGADUVA^I

O

d kompanijata Metrudhem, koja planira da ja restartira vele{kata topilnica, pobaraa zelenite organizacii da ne gi obvinuvaat za zagaduvaweto na gradot, koe vo minatoto go predizvikalo druga kompanija. “Zelenata organizacija od Veles ja dezinformira{e javnosta so delovi od javniot dokument na Metrudhem za mo`nite rizici kon `ivotnata okolina, koj go dostavivme do Ministerstvoto za `ivotna sredina”, istakna Aleksandar Bilbilov, portparol na Metrudhem. Od kompanijata velat deka e mo`no da pominat i tri do ~etiri godini dodeka kompanijata po~ne so rabota i dobie integrirana dozvola. Planiraat da vlo`at do 150 milioni dolari, od koi samo 2/3 }e bidat za investicii vo nova tehnologija i planiraat da vrabotat 1.200 lu|e. Zelenite organizacii od Veles kategori~no se borat protiv startuvaweto na ovaa investicija.

SLOVENE^KI ISKUSTVA NA GLOBALNATA NEDELA NA PRETPRIMENI[TVO

A

mbasadorot na Slovenija, Alan Brajan Bergant, ja poseti PSM fondacijata za da vidi kako biznis-inkubatorite vo Makedonija im davaat poddr{ka na malite i na srednite pretprijatija. Bergant razgovara{e so izvr{niot direktor Qup~o Despotovski vo vrska so pretstojnata Globalna nedela na pretpriemni{tvo kade {to } e u~estvuva na edna od rabotilnicite. Idejata e da gi prenese slovene~kite iskustva za vrskata me|u pretpriemni{tvoto i turizmot. “Kvalitetot i {irokata paleta uslugi se prednosta na slovene~kiot turizam. Za gostite se posebno privle~ni t.n. spa-centri koi funkcioniraat preku celata godina. Site objekti i hoteli se renovirani.

Osven spiewe i jadewe, se nudat velosipedizam, masa`i, tretmani za razubavuvawe”, izjavi Bergant.

Dobroto smestuvawe i uslugata, dodade, privlekuvaat turisti od Italija, Hrvatska, Avstrija, a po viznata liberalizacija ima i gosti od Srbija i Makedonija.

PSM fondacijata dosega poddr`uva{e glavno kompanii od oblasta na informati~kata tehnologija, no ve}e raboti i na otvorawe inkubator vo Ohrid ili Struga ~ii aktivnosti }e bidat naso~ni kon podobruvawe na turisti~kata ponuda. Globalnata nedela na pretprimeni{tvo po~nuva idniot ponedelnik.

EDUKATIVEN NATPREVAR NA OHRIDSKA BANKA

D

o 5 dekemvri godinava studentite od celiot svet, vklu~itelno i od Makedonija, se pokaneti da se prijavat i da se pridru`at na {estiot po red natprevar za op{testvena odgovornost organiziran od grupacijata Sosiete `eneral. Natprevarot lokalno e poddr`an od Ohridska banka, a site zainteresirani studenti mo`at da se prijavat za u~estvo na sledniov link www.citizenact.com.

Akcijata za op{testvena odgovornost im ovozmo`uva na site studenti na dodiplomski i postdiplomski studii da go primenat i da go prodlabo~at svoeto znaewe povrzano so korporativna op{testvena odgovornost (KOO) vo bankarskiot sektor. U~esnicite }e treba da predlo`at idei povrzani so razre{uvawe avtenti~na studija na slu~aj vo ramkite na Sosiete `eneral so pomo{ na eksperti od kompanijata aktivni na podra~jeto na KOO. Pokraj nagradi na iznos od 3.000 do 7.000 evra, pobednicite }e imaat mo`nost da realiziraat i praktika vo ramkite na grupacijata Sosiete `eneral.

07.11.2011

раст

Стопанска банка (п.) ОКТА РМДЕН10 РМДЕН06 ТТК банка

+2.80% +2.46% +0.71% +0.55% +0.49%

07.11.2011

Жито Полог Тетово Арчилормитал (ЦРМ) Топлификација Макпетрол Макстил

пад

-

OPERACIJA “ZADOL@UVAWE – 2012”

VLADATA ]E POZAJMI 290 MILIONI EVRA. ZA [TO?

So okolu 200 milioni evra Vladata }e go finansira buxetskiot deficit. Najmnogu od parite }e odat za neproduktivni tro{ewa, a mnogu pomalku za kapitalni investicii.

V

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

ladata planira da pozajmi vkupno 290 milioni evra na me|unarodniot pazar na kapital slednata godina. Najgolem del od parite, odnosno 200 milioni evra }e se sleat vo Buxetot, {to zna~i deka dominantno }e se tro{at za tekovni potrebi kako plati, penzii i socijalni nadomestoci, a samo mal del za kapitalni investicii. So ostanatite 90 milioni evra }e se vra}aat stari dolgovi na Vladata i }e se pla}aat kamatite za niv.

Ekonomistite se soglasni deka zadol`uvaweto za finansirawe na tekovni tro{oci e neracionalno, osobeno vo vreme koga pristapot do kapital e ote`nat, a kamatite se visoki poradi nestabilnosta na pazarite na kapital vo Evropa. Imaj}i ja predvid strukturata na javnite rashodi, 84% od parite od danoci i pridonesi, kako i od pozajmenite pari zavr{uvaat za nabavki na stoki i uslugi, za plati na administracijata, za penzii i subvencii. Iako Vladata najavuva deka idnata godina }e gi zgolemi kapitalnite investicii, analizata na predlog-buxetot za 2012 godina otkri deka presudnite infrastrukturni proekti koi mo`e da generiraat rast, profiti i da ja zgolemat konkurentnosat na doma{nata ekonomija, kako {to se izgradbata na patni~kiot Koridor 8 i hidrocentralite Чebren i

Gali{te, ne se planirani.

Ottuka, ovie 290 milioni evra za koi{to ministerot za finansii, Zoran Stavreski, }e ja zadol`i dr`avata, }e se potro{at neproduktivno.

Zasega se znae samo deka Vladata do krajot na godinata } e obezbedi dopolnitelni 130 milioni evra kako zaem od komercijalnite banki vo Evropa, so pomo{ na Svetska banka, koja zastana kako garant vo celata operacija. Me|utoa, treba da najde izvor i za ostanatite 160 milioni evra.

Dokolku haosot vo evrozonata prodol`i da go poskapuva kapitalot, edinstvena opcija za makedonskata Vlada }e ostane povlekuvaweto na vtoriot del od kreditot za pretpazlivost od 480 milioni evra od Me|unarodniot monetaren fond (MMF). Najaveno e i pointenzivno zadol`uvawe i na doma{niot pazar so redovno izdavawe dr`avni obvrznici, iako biznis-sektorot otvoreno pobara od Vladata da prestane da gi istisnuva parite od bankite za da ima pove}e krediti za niv.

Sledniot mesec treba da se izdade i petgodi{na obvrznica za koja ve}e poka`ale interes penziskite fondovi.

ZADOL@UVAWA SAMO ZA INVESTICII Iako javniot dolg na zemjata e nizok, ekonomistite komentiraat deka Vladata mo`e da se zadol`uva, no isklu~ivo namenski – za investicii vo patnata, `elezni~kata ili energetskata infrastruktura.

Analizite poka`uvaat deka tokmu postrecesiskiot period

pонеделниk- 07.11.2011 Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

нова цена

330.00 1.710.00 89,00 91,00 1.266.00

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

3м 1,48% 1,4% 0,44% 0,04%

6м 1,70% 1,7% 0,63% 0,09%

12м 2,04% 2,0% 0,95% 0,31%

нова цена

-20,00% 2.400.00 -5,26% 90,00 -2,63% 2.700.00 -2,29% 21.009.00 -1,86% 143,00

57

milioni evra treba se platat za dospeani dolgovi vo stranstvo

33

milioni evra }e se vratat kaj doma{ni investitori koi kupile dr`avni zapisi

Ako haosot vo evrozonata prodol`i da go poskapuva kapitalot, edinstvena opcija za ministerot za finansii }e bide povlekuvaweto na vtoriot del od kreditot za pretpazlivost od 480 milioni evra od MMF.

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,505 44,6562 71,4136 50,3438 43,807 46,3140

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,22% 2,0% 0,25% 0,02333%

e vistinsko vreme dr`avata da go pottikne razvojot so vbrizguvawe sve` kapital, duri i po cena da se prodlabo~i javniot dolg.

“Osven toa {to Makedonija ima prostor da se zadol`uva, ima u{te pogolema potreba toa da go pravi za da investira vo kapitalni proekti koi }e ja izvle~at ekonomijata od kriza. Poniskite stapki za rast se podobra osnova za zgolemuvawe na javniot dolg i pogolema multiplikacija od tie investicii, a zgolemeniot javen dolg potoa lesno }e se kompenzira so rastot na BDP”, ocenuva profesorot Dimitar Eftimoski.

Toj smeta deka Vladata treba da gi iskoristi ponudite na site me|unarodni finansiski institucii koi nudat isklu~itelno povolni krediti so ekstremno niski kamati i parite da gi vlo`i vo patnata i `elezni~kata infrastruktura, so {to }e se anga`ira celata grade`na operativa. Imaj}i predvid deka Makedonija spa|a vo grupata na nisko razvieni zemji, ekonomistite nemaat dilemi deka Vladata na kratok rok treba da se zadol`uva za da ja podobri infrastrukturata, so {to }e ja zgolemi i konkurentnosta na ekonomijata na podolg rok.

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

25.412.726,05

1,84%

-11,87%

-20,11%

-18,37%

-22,48%

06.11.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

44.938.310,92

5,29%

-3,22%

-10,49%

-16,70%

-18,35%

06.11.2011

Иново Статус Акции

14.228.046,62

1,69%

-5,45%

-5,98%

-3,10%

-3,14%

06.11.2011

КД БРИК

39.027.990,32

5,86%

-1,64%

-6,97%

-10,79%

-12,63%

06.11.2011

КД Нова ЕУ

19.701.486,82

-0,08%

-15,76%

-25,83%

-25,73%

-26,76%

06.11.2011

КБ Публикум - Балансиран

23.526.256,15

2,06%

-7,50%

-11,49%

-11,71%

-11,43%

06.11.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.530.166,55

0,43%

0,23%

1,13%

0,00%

0,00%

06.11.2011

КБ Публикум Паричен

53.510.627,99

0,27%

0,79%

0,00%

0,00%

0,00%

06.11.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

NAJBOGATIOT ~OVEK VO SVETOT DOA|A VO MAKEDONIJA

PREGLED VESTI ZA DVE NEDELI ]E SE ZNAE SUDBINATA NA AVTOPATI[TATA OD KORIDOROT 8

KARLOS SLIM VO MART NA KONFERENCIJA VO OHRID!

Meksikanskiot telekomunikaciski magnat }e dojde vo Ohrid na 26 mart 2012 godina, na pettiot sostanok na [irokopojasnata komisija za digitalen razvoj. So Slim }e dojdat i 60 ~lenovi na Komisijata - glavni izvr{ni direktori na Gugl, Intel, AlkatelLucent, Erikson, Cisko, Majkrosoft, Telefonika...

N

IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

ajbogatiot ~ovek vo svetot, Meksikanecot Karlos Slim Helu, koj “te`i” nad 74 milijardi dolari, vo mart }e dojde vo Ohrid, doznava ekskluzivno “Kapital”. Spored na{ite informacii, meksikanskiot telekomunikaciski magnat }e dojde vo Makedonija na 26 mart 2012 godina, a pri~inata za posetata e pettiot sostanok na [irokopojasnata komisija za digitalen razvoj (Broadband Commission for digital development) vo Ohrid.

So Slim }e dojdat u{te 60 ~lenovi na Komisijata glavni izvr{ni direktori na me|unarodni kompanii (Gugl, Intel, Alkatel-Lucent, Erikson, Cisko, Majkrosoft, Telefonika...), politi~ki lideri, pretstavnici na vladi, me|unarodni agencii, akademii...

Inicijativata Makedonija da bide doma}in na ovoj sostanok doa|a od ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, koj kako vladin pretstavnik e ~len na [irokopojasnata komisija. “Kapital” doznava deka od Komisijata e isprateno pismo do kabinetot na premierot Nikola Gruevski za da se dogovorat detalite za prestojot na Slim. [irokopojasnata komisija za

digitalen razvoj ja formiraa ITU (Me|unarodnata unija za telekomunikacii) i UNESCO kako odgovor na povikot na generalniot sekretar na ON, Ban Ki-mun, da se zasilat naporite za ispolnuvawe na Mileniumskite celi za razvoj. Osnovana e vo maj 2010.

Nejzinite glavni zalo`bi se da ja zgolemi va`nosta na pristapot do {irokopojasen Internet bidej}i cvrsto veruva deka Internetot e klu~en za zabrzano ostvaruvawe na mileniumskite celi do 2015 godina. Taa definira prakti~ni na~ini kako zemjite vo site fazi od razvojot da go postignat ova vo sorabotka so privatniot sektor.

Na posledniot sostanok na Komisijata, koj se odr`a vo oktomvri vo @eneva, prisustvuvaa nad 250 vladini i biznis-lideri od celiot svet. Vo fokusot be{e postignuvaweto univerzalna {irokopojasna politika, koja e adekvatno dostapna i ovozmo`uva povrzuvawe na doma}instvata preku Internet. Predviduvawata bea deka do 2015 godina 40% od doma}instvata vo zemjite vo razvoj i nad 60% od vkupnoto svetsko naselenie }e ima Internet. Za zna~eweto na aktivnostite na [irokopojasnata komisija govori faktot {to vo nea ~lenuva mo}na zaednica.

Vo pretsedatelstvoto se Paul Kagame od Ruanda i Karlos Slim Helu od Meksiko, d-r Hamadoun Ture od Mali i Irina Bolkova, pretstavnik na UNESKO.

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.115,37 МБИД 2.230,13 ОМБ 119,42

-0.92% -0.31% +0.22%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.978,70

-0,04%

+0,08%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

A Inicijativata Makedonija da bide doma}in na ovoj sostanok doa|a od ministerot Ivo Ivanovski, koj kako vladin pretstavnik e ~len na [irokopojasnata komisija i ima li~en kontakt so milijarderot Slim.

KOJ E KARLOS SLIM? Ima 70 godini i e najbogat ~ovek vo svetot, pobogat i od Bil Gejts i od Voren Bafet. Za nego mediumite velat deka e itar investitor, koj uspe{no spojuva investicii vo razli~ni sektori – telekomunikacii, mediumi, rudarstvo, minerali, metali, osiguruvawe, maloproda`ba i restorani.

Spored poslednoto rangirawe, negovoto bogatstvo vredi 74 milijardi dolari.

Neodamna, so golemata investicija vo vesnikot “Wujork tajms”, Slim stana najgolem investitor vo ovaa kompanija, a ne e ~len na semejstvoto {to ja poseduva. Edna od negovite najgolemi investicii se slu~i vo 1990 godina, koga Slim i u{te dve kompanii, Sautvestern bel (Southwestern Bell) od SAD i Frans telekom (France Télécom), ja kupija dr`avnata kompanija Telmeks (Teléfonos de México - Telmex).

Golem del od uspehot go pripi{uva na lekciite od svojot tatko, Xulien Slim Hadad, koj e roden vo Liban i se doselil vo Meksiko vo 1902 godina. Гo nau~il Slim kolku se va`ni samodisciplinata, obrazovanieto, napornata rabota, dobroto smetkovodstvo i prezemaweto rizik.

Karlos ve}e 40 godini `ivee vo Meksiko Siti. Studiral in`enerstvo na Nacionalniot avtonomen univerzitet na Mekisko, kade izu~uval matematika i linearno programirawe.

МБИ10

0,92%

2.800

3.200

DAX 5.981,60

+0,26%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

NASDAQ 2.686,16

+0,00%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 59.162,40

+0,84%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.515,70

-0,21%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

BELEX15 536,37

ИНДЕКСИ РЕГИОН

-0,92%

SWISS 5.656,03

-0,07%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

CROBEX 1.826,70

SOFIX 338,06

-0,78%

TOPIX 750,45

BSE 30 17.562,60

Извор: Блумберг

+0,46%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0,53%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 628,19

ATHEX 761,98

-0,05% +3,04%

Дунав осиг.

950,00

-11,25%

355,00 Атлас

+18,93%

Нова кредитн

4.250,00

Звон два холд

-46,65%

3.065,00

Развојна банк

1.501,00

+2,17% -9,90%

ХГ Спот

8,00

-40,00%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

95.17$/барел BRENT

114.29$/барел

Кроација осиг

4.250,02

Меркатор

170,00

Максима Инве

0,05

+0,97% +0,05%

ПРИРОДЕН ГАС

3.68/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

313

-2,80% +1,83%

ЗЛАТО 1777.60$/унца СРЕБРО 34.60$/унца БАКАР 7.803,50

МЕТАЛИ

+1,22% +1.51% -1,8%

НИКЕЛ 18.670,00 АЛУМИНИУМ

2.095,00 ЧЕЛИК 525.00$/унца

+0,9% -0,5% /

+17,82% -16,65%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+3.91%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

+1,51%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

2.000,00

0,01

Галеника

+0,22%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Еурохерц

-0,83%

+0,65%

Главен индекс на Сараевската берза

12,25

HANG SENG 19.677,90

SASX 10 881,02

Главен индекс на Белградската берза

Велефарм

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

-0,21%

ОМБ

0,31%

2.400

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, pонеделниk- 07.11.2011

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,39%

E

urostandard banka ponudi Mastercard karti~ki so 3% minimalna mese~na otplata i kamata od 10% na godi{no nivo. Novite pogodnosti na kreditnite karti~ki Mastercard gra|anite }e mo`e da gi koristat do 31.03.2012 godina. “Celta na namaluvaweto na stapkata na minimalna mese~na otplata na 3% e da im se olesni mese~noto pla}awe na dostasanite obvrski na site korisnici na Mastercard na Eurostandard banka. Za taa cel, obezbedivme i beskamaten grejs-period do 45 dena za site transakcii izvr{eni na proda`nite mesta vo zemjata i vo stranstvo”, izjavi Goran Josifovski, marketing-direktor. Vo paletata na Mastercard na bankata od neodamna e dostapna i karti~kata Mastercard gold, koja mo`e da se koristi na pove}e od 900.000 bankomati i 29 milioni POS terminali {irum svetot.

2.000

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.767,09

MASTERCARD SO 3% MINIMALNA MESE^NA OTPLATA

2.600

2.200

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

leksandra Radi}, po dobienata soglasnost od Narodnata banka na Republika Makedonija, stana noviot ~len na Upravniot odbor na [parkase banka, so ~etirigodi{en mandat.

Kako zna~aen i iskusen ~len vo timot, taa }e raboti na klu~nite proekti na bankata i na zabrzuvawe na efektivnoto sproveduvawe na sistemite za upravuvawe so finansii i upravuvawe so rizici, koi{to se primenuvaat od strana na grupaciite Erste i [parkase, so cel poddr{ka na planovite za dinami~en razvoj na [parkase banka Makedonija. Radi} prethodno kako rakovoditel na Divizijata za upravuvawe so rizik vo Erste banka Srbija, odigra aktivna uloga vo ostvaruvaweto na zdraviot rast i strategijata na Erste banka.

2.800

2.400

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,23%

МБИД

3.000

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.130,80

Z

a dve nedeli Vladata }e ponudi nov predlog za dinamikata i finansiraweto na izgradbata na avtopati{tata, otkako propadna tenderot za koncesionirawe, najavi ministerot za transport Mile Janakieski. Vo Agencijata za dr`avni pati{ta se pravele analizi dali }e se gradi avtopat ili rekonstrukcija so pro{iruvawe.

Na ot~etot za 100 dena Vlada Janakievski najavi obnova na `elezni~kata stanica Skopje do 2013 godina, elektronska naplata na patarina na Koridorot 10 do 2013, vlez na privatni `elezni~ki kompanii. Ponudite za izgradba na avtopatot Demir Kapija-Smokvica od Koridorot 10 gi o~ekuva do 1 dekemvri.

NOV ^LEN VO UPRAVNIOT ODBOR NA [PARKASE BANKA

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.254,21

3.000

11

+1,07% -28,57%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

+0,42% ПЧЕНИЦА 636.75$/бушел +0,12% КАФЕ 2.30 $/бушел +0,00%

ПЧЕНКА 655.75$/бушел

+0,73% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1221.00$/бушел -0,47%

КАКАО 2751.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Kompani / Pazari / Finansii

12

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK K

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

VTORA RABOTILNICA NA KAPITAL AKADEMIJA

DA MU SE DADE PREDNOST NA IZVE[TAJOT NA PARI^NI GOTOVINSKI TEKOVI?!

Bilans na sostojba, bilans na uspeh ili izve{taj na pari~ni gotovinski tekovi? Koj od ovie finansiski izve{tai e podobar izbor za vistinski pregled na raboteweto na kompanijata? Ova pra{awe go privle~e interesot na u~esnicite na rabotilnicata za pravilno ~itawe na finansiskite izve{tai, organizirana od Kapital Akademija

B

IVANA KOLEVA

koleva@kapital.com.mk

ilans na sostojba, bilans na uspeh ili izve{taj na pari~nite gotovinski tekovi?

Koj od ovie finansiski izve{tai e podobar izbor za vistinski pregled na raboteweto na kompanijata? Ova pra{awe povle~e mnogu sprotivni razmisluvawa kaj u~esnicite na rabotilnicata za pravilno ~itawe na finansiskite izve{tai, organizirana od Kapital Akademija.

Del od niv smetaat deka bilansot na sostojba e najva`niot izve{taj za pregled na raboteweto, a spored drugite, toj samo ja otslikuva sostojbata vo opredelen moment i ne dava realna slika. Za da se vidi raboteweto na kompanijata vo eden podolg vremenski period i da se isplanira gotovinata potrebna e izrabotka na izve{taj na pari~nite tekovi.

“Toj e su{tinata na raboteweto na sekoja kompanija

GORDANA DIMITRIESKA KO^OSKA STOPANSKA BANKA

propa|awe”, veli Gordana Dimitrieska-Ko~oska od Stopanska banka.

Spored nea, ne slu~ajno Voren Bafet e najpoznat svetski investitor-milijarder. Toj pri prezemawe i investirawe vo oddelni kompanii sekoga{ go gleda izve{tajot za gotovinata,

i klu~ot za postignuvawe uspeh. Malku kompanii kaj nas go poznavaat, a u{te pomalku go izrabotuvaat.

Da, bilansot na uspeh mo`ebi }e poka`e deka imate uspe{na kompanija, iako postojat seriozni problemi so likvidnosta i vi se zakanuva brzo

a ne bilansot na sostojba i uspeh, kako {to pravat site ostanati. “Za da go razbereme gotovinskiot tek treba da znaeme dobro da gi ~itame bilansot na sostojba i bilansot na uspeh kako osnova za negova izrabotka”, dodava taa.

Na rabotilnicata, golem interes kompaniite poka`aa i za Dipon analizata. Stanuva zbor za pokazatel na operativna i delovna uspe{nost, so koj golem del od niv ne se zapoznaeni. Katerina Bo{evska, izvr{en direktor na EOS Matriks i predava~ na akademijata, koja e ekspert vo ovaa oblast, veli deka taa go podobruva kvalitetot na rabota na kompaniite. Za mnogu kompanii vo Makedonija, Dipon analizata s$ u{te e nepoznata. Taa se sostoi od ~etiri segmenti preku koi mo`e da se podobri operativnoto rabotewe sovladuvawe tro{oci, rast na proda`ba, upravuvawe so sredstva i upravuvawe so neto-obrtni sredstva.

Toa se vsu{nost klu~nite oblasti preku koi mo`e da se zgolemi tekovnata uspe{nost na kompaniite.

“Ovaa analiza e ne{to

KARAKTERISTIKI NA OSNOVNITE FINANSISKI IZVE[TAI BILANS NA SOSTOJBA:

Poka`uva finansiska sostojba na odreden den za sredstvata, obvrskite i sopstveni~kiot kapital; Pretstavuva “slika” za finansiskata sostojba na pretprijatieto; Poka`uva sloboden kapital za pretprijatieto; Poka`uva na~in na koj se finansira pretprijatieto.

BILANS NA USPEH:

Poka`uva kako prihodot od raboteweto se pretvora vo neto-dobivka; Poka`uva prihodi i tro{oci priznati za odreden period; Poka`uva na rakovoditelite i investitorite dali pretprijatieto ostvarilo dobivka ili zaguba od raboteweto za analiziraniot period.

IZVE[TAJ ZA PARI^NI TEKOVI:

Poka`uva protok na pari/gotovina kon i od pretprijatieto vo odreden, voobi~aeno zavr{en vremenski period; Poka`uva kolku gotovina/pari vsu{nost dobiva pretprijatieto so svoeto rabotewe; Poka`uva eden zna~aen aspekt od odgovornostite na rakovodstvoto na pretprijatieto – likvidnosta; Poka`uva razlika me|u profit i gotovina/pari; Poka`uva kolku pari/gotovina se potrebni za redovnite biznis-aktivnosti na pretprijatieto.

K

O

M

E

R

C

I

J

Sovetuvawe na tema: „UPRAVUVAWE SO OPERATIVEN RIZIK, PRAVEN RIZIK I RIZIK OD NEUSOGLASENOST SO PROPISI – PRAKTIKI I ISKUSTVA“ 17-19 Noemvri 2011 godina Garni Hotel Park i Jezero **** Pali~ko Ezero, Vojvodina, Republika Srbija Sovetuvaweto e nameneto za poedinci i za trgovski dru{tva, banki i {tedilnici, javni pretprijatija, javni ustanovi i drugi pravni lica.

Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat najdocna do 15 noemvri 2011 godina.

Lica za kontakt: Anita Mitreska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

A

Kompaniite treba da mu posvetat pogolemo vnimanie na izve{tajot na pari~ni tekovi. Svetskiot investitor Voren Bafet sekoga{ go gleda izve{tajot za gotovinata, a ne bilansot na sostojba i uspeh.

L

N

I

O

G

L

A

novo {to mo`e da se primeni vo raboteweto na na{ata kompanija”, istakna Milorad Pla~koski od Makstil, koj ima 30-decenisko iskustvo vo oblasta na finansiite.

U~esnicite se zadovolni {to rabotea i diskutiraa na prakti~ni primeri, koi mo`at vedna{ da se upotrebat vo sekojdnevnoto rabotewe na kompaniite.

“Pozitivno e {to rabotilnicata e interaktivna i ni dade mo`nost da razmenime razli~ni iskustva i mislewa, no i mo`nost da nau~ime ne{to novo od dejnosta”, istakna Ivan Jovanovski od [parkase banka, koj raboti vo oddelot za kreditirawe pravni lica.

I Irena Arsova i Gordana Spasova od Makstil smetaat deka vakvata prezentacija na finansiskite izve{tai }e im pomogne mnogu vo rabotata. “Sme prisustvuvale na pove}e seminari, privatno ili slu`beno.

S

I

IVAN JOVANOVSKI [PARKASE BANKA

Pozitivno e toa {to rabotilnicata e interaktivna i ni dade mo`nost da razmenime razli~ni iskustva i mislewa, no i mo`nost da nau~ime ne{to novo od dejnosta.

No, na rabotilnicata na Kapital Akademija za prvpat nekoj prakti~no ni go prenese znaeweto, a ne samo teoretski. Ova e prv seminar so matrici kade {to vnesuvate va{i podatoci i da vidite kako toa }e izleze vo slu~ajot so va{ata kompanija“, velat tie.

Relevantnosta na finansiskite izve{tai, potrebata za podetalna analiza kaj kompaniite i nedostigot od dovolno stru~en kadar za finansisko rabotewe se ostanatite pra{awa koi se diskutiraa. Pretstavnici od Centralniot registar, banki i kompanii dobija prakti~ni alatki i matrici so koi }e mo`at da ja prodlabo~at analiti~kata sposobnost i podobro da gi ~itaat finansiskite izve{tai. U~esnicite se soglasija deka samo dlabinskata analiza mo`e da dade pozdravi i podobri ekonomski odluki vo rabotnite organizacii.

Komentari / Analizi

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

13

VE]E VIDENO

Brojkite

ka`uvaat deka kompjuterite odli~no si ja zavr{ile rabotata. Buxetot za 2011 godina e copy paste na 2010, a ovoj na 2009 godina. Deficitot koj ostanuva ist, na 2,5%, odli~no pominuva kaj nadvore{nite faktori, kako {to e MMF

elat deka timot koj pobeduva ne se menuva. Istoto moto ne va`i i vo slu~ajot so taktikata. Tuka va`i edna druga logika, ista kako i kaj vojuvaweto i sportot. Sistemot treba postojano da obezbeduva proces na promeni i da bide dovolno fleksibilen za da izbegne sozdavawe pogolema kriza. Zatoa, vo uslovi koga pogolemiot broj faktori vo okolinata se menuvaat, neodr`livo e da se forsira ista ekonomska politika, pa duri taa da e i pobedni~ka.

Pred to~no edna godina vo ova isto vreme be{e objaven dr`avniot buxet za 2011 godina. I toga{, kako i denes, be{e jasno deka se raboti samo za edno dobro spakuvano déjà vu, ~ij uspeh na dolg rok ne e zagarantiran.

I vo ovoj slu~aj kreatorite na ekonomskata politika `ongliraat na tenka linija. Brojkite ka`uvaat deka kompjuterite si ja zavr{ile odli~no rabotata. Buxetot za 2011 godina e copy paste na 2010, a ovoj na 2009 godina.

Deficitot koj ostanuva ist, na 2,5%, odli~no pominuva kaj nadvore{nite faktori, kako {to e MMF. Samo kaj niv ovoj nizok procent e dobro alibi za da gi plasiraat

svoite pari igraj}i uloga na sekoja komercijalna banka vo svetot. Kaj ostanatite ve}e odi pote{ko, bidej}i konkurencijata e golema.

Predlog buxetot vo 2011 godina, iako prezentiran kako razvoen, pribli`no polovina }e bide potro{en za plati i socijala. Poto~no 1,2 milijardi evra. Bidete spokojni, sporedeno so 2011 godina, koga ovaa brojka be{e 1,485 milijardi evra, vo 2012 godina }e se kratat socijalnite transferi i toa za celi 270 milioni evra. Dobra PRprikazna deka Makedonija ne e ve}e socijalna dr`ava.

No, zatoa ostanuvame da bideme administrativna dr`ava so fiksiran buxet od 370 milioni evra za plati za administrativcite. Kade e vo prikaznata razvojniot buxet? Toj bi se javil samo vo slu~aj parite za plati kaj 100.000 administrativci da kreiraat golema doma{na pobaruva~ka. No, ova nema da se slu~i. Buxetarite najgolem del od svoite plati }e gi potro{at na uvozni proizvodi. Ova e pri~inata zo{to Vladata proektira rast na uvozot za 7%. Vo uslovi na op{t razvoj na ekonomijata i ovoj porast se ~ini nerealen. Nasproti ovoj trend, Stavreski najavi stagnacija na stapkata na

V

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

porast na izvozot, {to deluva sprotivno na najavena ekonomska politika za izlez od krizata. Spored nea, izvozot treba{e da raste so stapka pogolema od 10% za da imame reducirawe na deficitot na trgovskata smetka. Verojatno stana jasno deka stopanstvoto go nema toj izvozen kapacitet, a SDI samo nezna~itelno gi korigiraa brojkite nagore. Koga sme kaj niv, stanuva nejasno koja e logikata da se zgolemuva buxetot za ekonomska promocija na zemjata na 12 milioni evra, plus 8,5 milioni evra za izgradba na industriskite zoni, koga vkupnite neto SDI vo novi proizvodni kapaciteti vo 2011 godina se pod ova nivo? ]e bide potrebna nadolna revizija na brojkite.

Vladata i vo slu~ajot so noviot buxet igra na poznata karta. Zadovoluvawe na potrebite na administracijata koja }e porasne za 2.500 novi vraboteni, isplata na 130 milioni evra za subvencii vo zemjodelstvoto i redovna isplata na penziite.

Od toj aspekt se raboti za odli~en koncept na “odr`liv razvoj”. Чij? Najdobrata igra vo planiraweto na buxetot ja vidovme od ministerot Kralev, koj uspea da se izbori za celi 355 milioni O

G

L

A

S

evra. Od niv 10 milioni se za izgradba i rekonstrukcija na u~ili{tata. Da se investira vo obrazovanie e sekoga{ odli~na politika, no taa treba da e sledena i so daleku povisok buxet.

Odbranata vo 2012 godina }e funkcionira so najnizok buxet od 2004 godina, iako spored planovite na NATO toj treba{e postojano da se zgolemuva. Od 100 milioni evra samo 5% }e bidat za modernizacija i opremuvawe. S$ e ka`ano. Zatoa pak opremuvaweto na JSP ima svoja cena. Janakievski v godina }e ima 24 milioni evra pove}e za da gi plati dvokatnite kineski avtobusi, {to e zna~ajno zgolemuvawe sporedeno so sumata od 16 milioni evra kolku {to bea plateni vo 2011 godina na Kinezite i na Ukraincite.

Kakov Zapad, odime na istok. Ministerot Todorov, koj }e raspolaga so 36 milioni evra za investicii vo oprema i rekonstrukcija na JZU, pomina odli~no sporedeno so 14 milioni vo 2011 godina. Ostanatite }e se zadovolat so zadr`uvawe na nivoto od 2011 godina. Nim i ne im be{e taka lo{o.

Prognoziram deka najgolemata diskusija vo Parlamentot po povod buxetot za 2012 godina }e se vodi K

O

M

E

R

za tro{ocite za stoki i uslugi. Treba da se ima “usul” koga se predviduva porast na ovaa stavka od 281 na 418 milioni evra, a bez pritoa da se ima jasna argumentacija za pri~inite i potrebite. Ne treba da se bara logika ni vo nivoto na planirani investicii vo patnata infrastruktura. Za niv }e bidat izdvoeni 105 milioni evra, {to izgleda malku sme{no sporedeno so 62 milioni evra za rekonstrukcija i novi ulici samo vo Skopje. Slikata ne ja poprava ni planot za investirawe vo `elezni~kata infrastruktura od 11 milioni evra, bidej}i ova e samo edna tretina od 33,6 milioni evra, kolku {to se planirani za izgradba i dovr{uvawe na dr`avnite administrativni zgradi.

Kade e vo celata prikazna realnata ekonomija? Od porastot na buxetot za 150 milioni evra treba da se o~ekuva deka golem del }e bide namenet direktno za razvoj na proizvodniot sektor. Dokolku se zeme predvid deka od ovoj sektor se glavnite prihodi vo buxetot (od vkupno edna milijarda evra po osnov na DDV, 695 milioni evra po osnov na pridonesi i 220 milioni evra administrativni taksi C

I

J

A

L

E

N

DD-r -r RUBIN ZARESKI

KKonsultant onsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

i kazni), izgleda logi~no zna~aen del od niv da gi dobie nazad po razni osnovi. Zemjodelstvoto mo`e da se zadovoli so 130 milioni, no industrijata so netrpenie gi o~ekuva 450 milioni evra od kapitalnite investicii. Poa|aj}i od iskustvoto vo 2011 godina, koga bea najaveni 374 milioni evra, a koi ne gi gledame vo likvidnosta na stopanstvoto na teren, tuka treba mnogu da se sraboti. So 160.000 evra za poddr{ka na malite i srednite pretprijatija i 220.000 evra za razvoj na industriskata politika nikoj ne e voodu{even.

Dotolku pove}e {to se raboti za identi~no nivo kako i vo 2011 godina. Od site ovie pri~ini bi bilo dobro dokolku dr`avata uspee da go zadr`i nivoto na nadvore{en dolg, da gi realizira produktivnite kapitalni investicii vo celost i kone~no da se svrti kon buxetska poddr{ka na izvorot na nejzinata stabilnost. Proizvodstvoto.

O

G

L

A

S

Balkan / Biznis / Politika

14

POTVRDENO I VTOROTO OBVINENIE PROTIV SANADER

@

upanskiot sud go potvrdi i vtoroto obvinenie protiv porane{niot premier na Hrvatska, Ivo Sanader, za zloupotreba na premierskata funkcija i primawe mito od 10 milioni evra od ungarskata kompanija MOL. Spored obvinenieto, Sanader zel mito od pretsedatelot na upravata na MOL, Zsolt Her-

nadi, a za vozvrat mu gi prepu{til upravuva~kite prava vo naftenata kompanija Ina. Sanader trebalo da dogovori i sklu~uvawe dogovor za odvojuvawe na plinskiot biznis od Ina, odnosno na onoj del koj raboti so zagubi. Vo obvinenieto se veli deka ako eksperemierot bide osuden, }e treba na dr`avata da & vrati 10 milioni evra.

Spored hrvatskite mediumi, na v~era{noto ro~i{te, advokatite na Sanader istaknale deka Upravata za borba protiv korupcija i organiziran kriminal (USKOK) predlo`il i spojuvawe na ovoj slu~aj so slu~ajot “Hipo”, vo koj Sanader se tovari za voeno profiterstvo, no za ovoj predlog sudot dopolnitelno }e se izjasni.

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

Istragata za slu~ajot “Mol” se vodi od juni godinava, a vo nea se involvirani i ~elnikot na naftenata komapnija Ina, Hernadi, i biv{iot potpretsedatel na Vladata na Hrvatska, Damir Polan~ec.

USKOK ja prekina istragata protiv Polan~ec, zatoa {to ne pronajdoa dokazi deka toj mu pomognal na Sanader pri zloupotreba na

funkcijata. Istragata protiv Hernadi, pak, & e prepu{tena na ungarskata vlast.

Na prethodnoto ro~i{te vo petokot, Sanader se po`ali deka poradi objavuvaweto na iskazite od svedocite vo mediumite, se kr{at negovite osnovni ~ove~ki prava i deka mu e povredeno pravoto na pravi~no sudewe.

VLADA NA NACIONALNO EDINSTVO ]E JA SPASUVA GRCIJA OD BANKROT

PAPANDREU SI ODI, NOVIOT PREMIER PRED NEVOZMO@NA MISIJA Lukas Papademos e najseriozniot kandidat za nov premier na Grcija, koj }e ja rakovodi zemjata do narednite izbori, koi najverojatno }e se odr`at na 19 fevruari, a dotoga{ treba da gi sprovede site bolni i te{ki reformi za Grcija da go dobie spasuva~kiot paket od 130 milijardi evra. Ako Papandreu ne uspea da ja spasi Grcija, i pokraj iskustvoto i avtoritetot, zo{to bi uspeal Papademos?

G

deka noviot premier }e bide rastrgnat od masite gnevni demonstranti, od edna strana i od evropskiot politi~ki vrv, od druga, bidej}i vo momentov pove}e od jasno e deka i na ednite i na drugite im e dojdeno preku glava od gr~kata tragedija.

Evropskite lideri & dadoa rok na Grcija od 24 ~asa, period vo koj dvajcata lideri, Papandreu i Samaras, treba{e da ja dogovorat novata vlada na nacionalno edinstvo i noviot premir vo Grcija, otkako premierot Papandreu minatata nedela si ja zape~ati svojata politi~ka kariera so obidot da svika referendum za spasuva~kiot paket od EU. No, referendumot na koj Pa-

DEJAN AZESKI

r~kiot premier, Jorgos Papandreu i opoziciskiot kozervativen lider, Antonis Samaras, docna ve~erta vo nedelata se dogovorija da ja formiraat koalicionata vlada na nacionalno edinstvo, uslov koj evropskite lideri go postavija za da go odobrat spasuva~kiot paket od 130 milijardi evra, bez koj Grcija bi bankrotiraala za samo nekolku dena.

Dogovorot e Papandreu da se povle~e od premierskata funkcija vedna{ {tom bide formirana novata vlada, koja treba vedna{ da po~ne so sproveduvawe na planot za reformi i kratewe na dr`avnite rashodi {to & go postavija kako ultimatum na Grcija ministrite za finansii na zemjite od evrozonata za da & ja odobrat potrebnata pomo{. S$ poizvesno e deka noviot premier koj }e ja rakovodi prezadol`enata Grcija }e bide Lukas Papademos, porane{en potpretsedatel na Evropskata centralna banka.

[TO SE O^EKUVA OD NOVIOT PREMIER? Dokolku stane premier, Papademos }e se soo~i so nekolku su{tinski nere{livi problemi. Evropritisokot, osobeno po slu~uvawata od minatata nedela, za prv pat }e bide pogolem od doma{niot pritisok na milionite nezadovolni gra|ani.

Menaxiraweto koaliciona vlada nikoga{ i nikade ne bilo lesna zada~a, osobeno

pandreu saka{e da ja dobie javnata poddr{ka na narodot za te{kite i bolni reformi ja {okira{e cela Evropa.

Toa od {to se ispla{ija evropskite politi~ki lideri e negativniot ishod od referendumot, odnosno odbivaweto na Grcija da gi sprovede bolnite reformi za potrebnata pomo{, {to bi bilo totalen krah i bankrot na Grcija.

Besni na potegot na Papandreu, germanskiot kancelar, Angela Merkel i francuskiot pretsedatel, Nikola Sarkozi, javno odgovorija deka edinstveno mo`no pra{awe na referendumot bi bilo Dali Grcija da izleze od evrozonata ili ne, otvoreno zakanuvaj}i & se na Grcija

deka }e bide isklu~ena od evrozonata ako odr`i referendum za uslovenata evropska pomo{.

Iako Grcija se otka`a od sporniot referendum za evropskata finansiska pomo{, nikoj ne veruva deka krizata e re{ena. I ponatamu se s$ poglasni barawata Grcija da izleze od evrozonata, opcija koja javno ja spomenaa i Merkel i Sarkozi. Iako izleguvaweto od evrozonata e mnogu slo`en proces, koj site sakaat da go izbegnat, nikoj ne znae {to }e se slu~i ako Atina dolgoro~no ne bide vo sostojba da gi ispolni strogite merki za {tedewe koi od nea gi baraat ~lenkite na evrozonata i MMF.

LUKAS PAPADEMOS - NOV PREMIER NA GRCIJA? ukas Papademos e porane{en potpresedatel na Evropskata centralna banka (ECB), koj pomognal za voveduvawe na evroto vo Grcija dodeka slu`el kako guverner na Centralnata banka na Grcija. Papademos ima raboteno kako neoficijalen sovetnik na aktuelniot premier (vo ostavka) po eskalacijata na krizata, no se trude{e da ostane nastrana po napu{taweto na ECB vo maj godinava. Do zatvoraweto na vesnikot s$ u{te ne be{e potvrdeno deka Papademos }e ja prifati premierskata pozicija, koja }e mu garantira vlast od okolu deset nedeli, so ogled na toa {to izborite vo Grcija najverojatno }e se odr`at na 19 fevruari.

Dokolku Papademos odlu~i da si ja prodol`i mirnata akademska kariera, kako vtora varijanta se naveduva Stavros Dimas, porane{en evrokomesar za `ivotna sredina, koj ima raboteno vo Svetska banka pred negoviot vlez vo politikata.

Stanuva zbor za porane{en zakonodavec

L za eden tehnokrat i ekonomist po vokacija.

Se o~ekuva dopolnitelen pritisok da bide i faktot {to stanuva zbor za koaliciona vlada koja ne bi trebalo da trae podolgo od tri meseci, odnosno do 19 fevruari, koga se zaka`ani izborite, {to nejziniot ~elnik avtomatski go pravi i neavtoriteten.

Poradi toa, mnogu e verojatno deka na preodnoto re{enie za premier }e mu bidat “nagrba~eni” site te{ki odluki koi go pottiknuvaat besot na narodot za da mo`e

pobednikot na narednite izbori, koj i da e i ako go ima, voop{to (najavite se deka }e bide mnogu izedna~eno), da vladee na barem malku po~ist teren. Istovremeno, bidej}i ne stanuva zbor za partiski lider, nitu za li~nost zad koja stoi barem del od parlamentarniot sostav, nitu nekoja celna grupa, premierot }e nema so {to da gi uceni politi~kite protivnici koi u{te sega se grupiraat na krilata na gnevniot narod. Ako ne se slu~i nekoj navistina golem presvrt, mnogu e verojatno

na Nova demokratija koj ima ekonomsko iskustvo i kako glaven adut mu se naveduvaat dobrite relacii so Evropa.

Spored prilo`enoto, nitu eden od mo`nite naslednici gi nema predispoziciite, iskustvoto i avtoritetot na Papandreu, osobeno na me|unaroden plan. Ako toj ne uspea, za{to bi uspeale Papademos i Dimas?

KAPITAL / 08.11.2011 / VTORNIK

Feqton

15

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

A GLAVAIT2E: KMLIULBINJARDERI RUSK

“Toa {to e te{ko da se ospori e deka iako stotina stanaa mnogu, mnogu bogati, 150 milioni Rusi sega `iveat vo zemja koja go prodade svoeto rudno bogatstvo za porcija gusta ~orba.”

18

Dominik Midglej i Kris Hat~ins, 2005 itiraat, ne mo`ev, a da ne se zapra{am kolku Rusite navis navistina se razlikuvaat od na{ite heroi-pretpriema~i... Na{eto op{testvo tolku mnogu si laska deka producira era na prosperitet bez presedan... Idnite oligarsi go pravea toa {to sekoj hrabar biznismen bi go napravil. Vistinskiot problem be{e {to dr`avata im dozvoli da se izvle~at”.

Vo negovata vlijatelna kniga “Neuspe{na krstonosna vojna”, Stiven F. Koen, profesor na Kon krajot na 90-tite, tie {to se zbogatija blagodarenie na privatizacijata na katedra pri UniverRusija, po~naa da gi iznesuvaat svoite pari nadvor od zemjata. Ona {to ne be{e ruskata zitetot vo Wujork, ja nare~e voobi~aeno za Zapadot, be{e toa {to parite bea iznesuvani vo ke{ stokmen vo politikata na SAD kon Rusija aktovki, so koj potoa gi zadovoluvaa site svoi `elbi. Bez razlika dali kupuvaa vo 90-tite godini od XX vek nedvi`nosti, nakit ili avtomobili, pla}aweto be{e na raka najlo{a katastrofa na amerikanskata nadvore{na politika sven oligarsite da se vidat. Koga pristigdonekade bil zagri`en, povpo Vietnam. i “crvenite nala vo negovata kancelarija, ikal policija i rabotata bila Eden od arhitektite na privadirektori”,i zabele`al deka `enata nosi sredena taka {to ~ovekot bil tizacijata, Vladimir Potanin, drugi gi iznepi{tol vo xebot od paltoto. nagovoren da odi vo banka, da podocna ja prifati nejzinata suvaa svoite Koga ja pra{al kako }e plati, gi deponira svoite pari tamu, nesovr{ena priroda. pari vo strantaa mu objasnila deka toa a potoa da plati so ~ek.

“Iako ne negiram deka jas sum stvo vo tekot }e bide vo ke{, i avtorot, bi sakal da ”CRVENITE DIREKTORI” na 90-tite godini od XX vek. toa bukvalno. Otvonaglasam deka konPATAT PO KOMUNIZMOT Iako del od niv bea sitni rila golema torba ceptot se promeni vo gentot za nedvi`nosti koj igra~i koi ednostavno ne im polna so banknoti. golem stepen kako rerakovodi so ruskiot oddel veruvaa na bankite, pove}eto Agentot & se zablagozultat na politi~kiot vo londonskata agencija za bea bogati kriminalci ili daril i qubezno ja pritisok vrz vladata nedvi`nosti Sevils, se se} ~lenovi na KGB, preimenuvana zamolil da odi na od ’crvenite direkava na postar ruski klient, vo FSB (Federalna slu`ba za drugo mesto. na okolu 65 godini, koj bil sop- tori‘... Vladata ne bezbednost) vo 1992 godina.

Bez razlika dali tie stvenik na hemiska fabrika. dozvoli pristap za Kako eden od “crvenite direk- stranski investitori Del od prinosite od kriminal kupuvaa nedvi`nosti, tori” i toj sakal da potro{i be{e ispran preku kupuvawe nakit ili avtomonekolku milioni funti za imot i ne dozvoli drugi zgradi, klubovi i restorani bili, pla}aweto merki. Toa podocna vo London. Nasproti svoeto vo Isto~na Evropa, no najgo~esto bilo vo ke{. bogatstvo, ~ovekot s$ u{te bil be{e kritikuvano i lemiot del zavr{i vrtej}i Mihail Ignatief, koj nostalgi~en za komunisti~kiot so pravo”. sistem {to nekoga{ tolku se okolu londonskite no}ni pristigna vo London Vo oktomvri 1993 dobro im slu`el na lu|eto klubovi i kazina. Del pomivo 1991 godina, na kako nego. Otkako mu poka`ale godina, Hodorkovski, nal niz britanski banki. vozrast od 21 godina, koj be{e sklon kon eden stan, kako grom od vedro Parite ~esto doa|aa vo vid so svojata svr{enica, razmisluvawe, za nebo pra{al kade e pogreban na gotovi pari, t.e. vo ke{, a Angli~anka, Karl Marks. Ne dolgo potoa, “Frontline”, amerigi posetil grobi{tata Hajgejt. storiite za ne taka odamna formira{e uspe{na kanska informaJasno e deka imal mnogu ne{ta tivna emisija izjavi: pristignati emigranti koi se firma za turisti~ki za koi sakal da mu izrazi blapojavija vo 90-tite godini od patuvawa i obi~no “Ruskoto pravo ni godarnost na intelektualniot XX vek so aktovki polni so im pomaga{e i im dozvoluva{e da tatko na ruskata dr`ava. banknoti, vo najgolem broj se dava{e soveti na pravime ne{ta koi odnesuvaat na ruskata zaedniRusite dodeka tie kupuvaa bea nezamislivi vo zapadniot NEZAMISLIVI NE[TA VO ca vo London. Eden Britanec ili bea na slu`ben pat. Se deloven svet”.

ZAPADNIOT DELOVEN SVET koj kratko vreme bil agent za se}ava na eden klient koj go Duri i vo toa vreme, poborProcesot na privatizacija nedvi`nosti, obi~no odel vo zamolil da mu pomogne da nicite na privatizacijata od 90-tite godini na XX vek, eden no}en bar vo koj ~esto kupi “renx rover”. Mihail prifatija deka se napravija {to dovede do toa London da doa|ale Rusi. Raska`uva kako organiziral eden od negovata golemi gre{ki. Vo 1998 godina, bide preplaven so ruski pari, se zapoznal so mlada `ena ekipa da go odnese klientot Boris Nemcov, eden od mlabe{e postojano kritikuvan vo koja, po nekoja sul~ajnost, do najbliskiot avtosalon. Na dite roformatori na kogo edno i nadvor od Rusija. Kristijan bila }erka na visok funkklientot mu bile poka`ani vreme se gleda{e kako na poFrilen, porane{en urednik cioner vo FSB. Koga taa site izlo`eni avtomobili po tencijalen naslednik na Jelcin, na moskovskata redakcija na doznala deka toj se zanimava {to toj rekol deka saka da izjavi: “Fajnen{l tajms”, gi opi{a so nedvi`nosti, go pra{ala kupi tri avtomobili i site “Zemjava se gradi kako nastanite kako cini~na madali mo`e naredniot den da da bidat transportirani vo edna ~udovi{na, oligarnipulacija na edna oslabena dojde kaj nego na rabota za Rusija. Otvoril golema ko`ena hiska kapitalisti~ka dr`ava. dr`ava... torba polna so banNejzinite karakteristiki se “Sepak, dodeka nabquduvav knoti. Menaxerot, koj ark Holingsvort e istra`uva~ki kako pravat zagovori i prof-

AKTOVKI SO KE[

O

A

M

novinar i avtor na pove}e knigi, vklu~itelno i studijata za MI5, britanskata Slu`ba za bezbednost. Negovite novinarski tekstovi se objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua napraveni so nego, se znae deka toj ne saka mnogu da zboruva javno, niti pak e qubitel na {oping. rugiot avtor, Stjuart Lensli e novinar i ekonomski konsultant koj `ivee ju`en London. Me|udrugoto toj e dobitnik na nekolku nagradi kako televiziski i radio producent, me|u koi e i nagradata na Wujor{kiot televiziski i filmski festival. Vo negovata kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija do Ju`na Afrika.

L LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

koncentracija na nedvi`nosti vo racete na mala grupa finansieri, oligarsite. Mnogumina od niv dejstvuvaat neefikasno, bidej}i imaat parazitska povrzanost so industriite {to gi kontroliraat”.

Do 1999 godina, prioritetot na oligarsite be{e da ja za{titat svojata mo} i bogatstvo i da obezbedat naslednik na Jelcin koj bi bil isto tolku popustliv kolku {to be{e toj.

“Problemot be{e vo toa {to golem broj od tie {to imaa potencijal da ja vodat Rusija i samite bea isto tolku povrzani so ovie lu|e”, zabele`a Vilijam Ve~sler, amerikanski sovetnik za nacionalna bezbednost i slu`benik vo Ministerstvoto za finansii. “Se stravuva{e deka Rusija bi mo`ela da stane kako edna Kolumbija so nuklearno oru`je. Taa perspektiva be{e zastra{uva~ka, no mene mi izgleda{e realna...

Istovremeno se pojavi Putin od KGB, slu`ba koja, o~igledno, ne be{e ~ista. Za bitkata me|u Putin i oligarsite, site velea deka toa e situacija na dobriot protiv lo{iot. Za mene, toa be{e situacija na lo{iot protiv lo{iot”.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: [TO SE SLU^I OTKAKO PUTIN DOJDE NA VLAST? SLEDUVA NOVOTO POGLAVJE – “ЧISTKATA NA PUTIN”.

K O M E R C I J A L E N

D

Vo London, Rusite baraa na~in da gi ispraznat svoite aktovki polni so ke{. Taka, sakaj}i da kupi duri tri avtomobili “renx rover” vo ke{, nekoj Rusin moral da pomine niz policiska kontrola, za potoa da bide nagovoren da odi vo banka, da gi deponira svoite pari tamu, pa duri potoa da plati so ~ek.

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S