405-10.11.2011

~etvrtok. 10 noemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.108,11 МБИД 2.253,03

ОМБ 119,45

-0.06% +1.03% +0.09%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,51 44,61 71,68

~etvrtok - 10. noemvri. 2011 | broj 405 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

DIREKTORITE NA MAVROVO PRONEVERILE 2,7 MILIONI EVRA

STRANA 5

POLOVINA MILION EVRA PLUS ZA PLATI VO SOBRANIETO!

STRANA 6

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 23 NOEMVRI

~etvrtok. 10 noemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

MAKEDONSKIOT IZVOZ ]E PA\A. NEMA MERKI ZA OSVOJUVAWE NOVI PAZARI!

3.000

МБИ10

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11 03

06/11

09/11

MBI 10 e sostaven ood 10 najlikvidni akcii c na kompanii kotirani ko na oficijalniot pazar na Makedonska Ma berza

Ri~ard rd Bren Brenson r i Xon ^embers ^embe ddoa|aat so Slim?!

Karlos Sli STRANA 12

STR.

4-5

Investicija vo Investicijata centrali son~evi ccen vo Makedonija ve}e ne se isplatuva STRANA 11

ITAL UTRE VO KAP RILOG P SPECIJALEN INANSISKA GRCIJA VO F KRIZA?!

A I POLITI^K

2-3 , I ^ R E D E V ARI !

I N O K S U L R E B O I SILV STR.

VOVEDN VOVEDNIK D KATERINA KATERIN POPOSKA POPOSK

Svesni ko~ni~ari ko~ni~a STRAN STRANA 2

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

^ETVRTOK 10 NOEMVRI 2011

B

SVESNI KO^NI^ARI

Biznisot so energija lani, pa i vo 2009 godina ~ine{e fantasti~ni 1,2 milijardi evra! Od godina vo godina najmnogu pari se odlevaat za uvoz na nafta i nafteni derivati, elektri~na energija i gas. Sumata za nabavka na ovie energensi i toa kako gi potvrduva, no i gi demantira izvesnite direktori i energetski eksperti deka skapiot uvoz na energensi e minato za Makedonija. Ova pove}e li~i na utopija, sega, no i vo slednite 10 godini!

Od energetski aspekt, za `al, Makedonija ima malku jaki strani, koi i ne se do kraj jaki. Duri i koga na ekonomijata & odi dobro, nema ni{to za investicii vo energetikata, koja pak, }e & vrati na ekonomijata so zgolemena konkurentnost i pogolem rast. Takov ciklus vo Makedonija nema, iako suverenosta i nezavisnosta na edna dr`ava sega se merat i od energetski i od finansiski aspekt!

Pove}e od jasno e deka zemjava ima dobra geostrate{ka polo`ba, se nao|a vo centarot na Jugoisto~na Evropa, no poradi tenkiot xeb, ne sme vo mo`nost da odlu~uvame za strate{kite pravci na tranzitot na koridorite za energija.

Od celiot region samo nie ostanavme zaobikoleni od prirodniot gas. Izgradbata pak, na golemite hidrocentrali, koi imaat zna~ajno u~estvo vo proizvodstvoto na struja, ne ni odi najdobro.

Toga{, treba da ja poslu{ame Evropa ili ako ni{to drugo, sega{nata Vlada neka pogledne vo dvorot na na{ite sosedi i }e sfati deka treba da go stimulira proizvodstvoto na struja i od obnovlivi

izvori na energija (voda, sonce, veter i biomasa).

A toa zna~i deka Vladata i Regulatornata komisija za energetika treba da se dogovorat i da utvrdat atraktivni povlasteni tarifi za otkup na energijata, {to }e bide dovolna mamka za investitorite da vidat interes da vlo`uvaat vo ovoj biznis.

No, Vladata i regulatorot ve}e devet meseci ne nosat podzakonski akti na noviot Zakon za energetika. Ne gi preciziraat kriteriumite so koi investitorot vo son~evi centrali, veternici ili vo mali hidroelektrani u{te pred da po~ne da vadi odobrenie za gradba, da eksproprira zemji{te i da kupuva oprema i da po~ne da pregovara so bankite za kredit (oti sigurno investitorite nemaat nekolku milioni evra pod pernica) }e znae koja mu e zagarantiranata povlastena tarifa po koja dr`avnata MEPSO }e mu ja otkupuva strujata.

Od fevruari godinava do deneska ni{to od ova ne mo`no. Storno!

Nekoj i da saka da investira vo vakov vid energija, ne mo`e da go napravi toa, a ekonomskite ministri vo Vladata, pa i premierot tolku se zalagaat vo privlekuvaweto investitori, zboruvaat deka investiciite vo site vidovi energija vo zemjava se pove}e od neophodni.

Ovde ne{to ne {tima!

Nekomu mu odgovara da ne se preciziraat uslovite i da ne se donesat atraktivni povlasteni tarifi za otkup na strujata dobiena od obnovlivi izvori na energija, iako investitorite }e vrabotuvaat, }e pla}aat danoci i }e go polnat buxetot? Koj (ne)namerno se zalaga deka visokata povlastena tarifa }e zna~i samo pobrz profit za investitorite, {to pak, }e pritiska za ponatamo{no poskapuvawe na strujata, oti MEPSO otkupenata stru-

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ja od sonce, veter ili od voda ja prika`uva kako tro{ok plus i na krajot od regulatorot bara poskapa regulirana cena na strujata, koja ja pla}aat gra|anite i industrijata.

No, ako se zemat predvid biznisot so struja, skapiot uvoz i milionskite profiti ostvareni od trguvaweto so ovoj i toa kako interesen proizvod, voop{to ne e naivna `elbata na poedinci da ne se proizveduva struja od obnovlivi izvori na energija. Pa kako inaku }e se pumpa skapiot uvoz za smetka na doma{noto deficitarno proizvodsto vo vreme koga potro{uva~kata raste i raste. S$ u{te ni{to i od liberalizacijata na pazarot za okolu 200 pomali firmi, koi namesto od 1 januari sami da si kupuvaat struja na sloboden pazar, s$ u{te }e go kupuvaat ovoj energens po regulirana cena i }e go optovaruvaat doma{noto proizvodstvo.

Lavirintot poleka go nao|a svojot izlez - `elbata na malkumina da ostanat ekskluzivni proizvoditeli ili trgovci so energija i da si go delat slatkiot kola~, za smetka na minornite, no zna~ajni investitori e pove}e od o~igledna.

Komu mu odgovara vakvata sostojba na pazarot so energija e ve}e retori~ko pra{awe...

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

JAVNIOT DOLG NA ITALIJA POGOLEM OD OBEMOT

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ARIVEDER^I,

120%

UREDNICI IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

24,7%

E

zgolemen otkupot i proda`bata na zemjodelskite proizvodi vo septemvri, sporedeno so istiot mesec lani, objavi Dr`avniot zavod za statistika. Vrednosta na vkupniot otkup i proda`ba na zemjodelski proizvodi vo septemvri godinava iznesuva 737,3 milioni denari, pri {to zgolemen e otkupot od individualnite zemjodelski proizvoditeli za 50,4%, a proda`bata od sopstveno proizvodstvo na pretprijatijata za 6,1%. Zgolemuvawe na vrednosta na vkupniot otkup i na proda`bata e zabele`ano kaj industriskite i gradinarskite rastenija, ovo{jeto i grozjeto, alkoholnite pijalaci, `ivinata i jajcata, mlekoto i mle~nite proizvodi.

“@ENSKITE” AFERI GI PRE@IV

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

%

114,5

115%

110%

%

108,9

105%

%

100%

99,1

Vo 1994 godina, Berluskoni dojde na vlast, a toga{ javniot dolg na Italija ve}e be{e pogolem od nejziniot BDP

%

107,2

%

101,2

95%

93,7 %

%

90% % 89,5 85%

Silvio Berluskoni dominira{e na italijanskata politi~ka scena 17 godini, so unikaten miks od politi~ki talent i harizma, no na krajot negovata kariera ja sru{i pritisokot od ekonomskata kriza.

80% 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 20

Skandalozniot premier na Italija, Silvio Berluskoni, sepak, se otka`uva od funkcijata. Me|utoa, prvo treba da gi isturka reformskite zakoni za ekonomski rast i da go skroi antikrizniot buxet. Dali toa }e bide dovolno za spas na zemjata od koja se pla{i cela Evropska unija? Edno e jasno - EU nema pari za da ja spasi Italija po receptot {to go primenuva za Grcija VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

S

Seksualnite skandali gi pre`ivea, no dol`ni~kata kriza na zemjata mu se udri od glava na italijanskiot premier, Silvio Berluskoni. Pod pritisok od evropskite lideri i dol`ni~kata kriza, toj be{e prinuden da se povle~e od funkcijata.

Ostanuva u{te da mu pominat novite merki

za {tedewe vo buxetot za 2012 godina i reformite koi gi nalagaat evropskite partneri, pa da si zamine od premierskata funkcija.

Otporot na Berluskoni izdr`a samo nekolku dena.

Vo vtornikot ve~erta kone~no potvrdi deka e podgotven da se povle~e od funkcijata premier na Italija, koja po~na da ja merka od 1994 godina, koga i prvpat zastana na ~elo na dr`avata. Vo telefonska izjava Berluskoni soop{ti deka }e se povle~e od funkcijata koga Parlamentot }e go odobri nacrtbuxetot za 2012 godina.

“Po prifa}aweto na zakonot, vo koj ima promeni {to gi bara Evropa, }e podnesam ostavka za da dozvolam pretsedatelot na dr`avata da po~ne kon-

PREODNA VLADA - NAJDOBRO RE[ENIE ZA ITALIJA? o ostavkata, Berluskoni veti deka }e se potrudi da se formira nova vlada. Opozicijata stoi na raspolagawe za preodna vlada.

“Nie sme ubedeni deka eden vid krizna vlada e najdobro re{enie za Italija. Vlada so li~nost od me|unaroden format na nejzino ~elo, koja potoa }e gi sprovede site reformi, vklu~itelno i promenite na izbornite zakoni.

Potoa, izborite vo 2013 godina bi mo`ele da se odr`at vo nova klima i so po~ituvawe na va`e~kite pravila”, izjavi pretsedatelot na prateni~kata grupa na najgolemata opoziciska partija, Dario Fran~eskini.

P

sultacii za nova vlada.

Pove}e ne raspolagame so apsolutno mnozinstvo.

Sega mora da ja prifatime realnosta i da se gri`ime za Italija”, izjavi Berluskoni. Ovaa negova postapka mnogumina ja protolkuvaa kako ostavka na rati.

Ako padne Italija, }e padne i evroto

Italijanskata ekonomija e pregolema za da ~eka spas od EU. So ogromen javen dolg od 1.900 milijardi evra, odnosno 120,3% od bruto-doma{niot proizvod (BDP) i buxetski deficit od 4%, Italija e vtorata najzadol`ena zemja vo evrozonata, a e treta po golemina ekonomija.

EU ve}e proveruva dali spasuva~kot fond (ESFS) mo`e da gi otkupi italijanskite dr`avni obvrznici, preventivno, za da se poddr`i Italija. Rastot na kamatata na italijanskite dr`avni obvrznici na 6,74% dopolnitelno ja podgreva krizata vo zemjata, so {to se potvrduva tezata deka dokolku Italija bide prikle{tena od dol`ni~kata kriza, pove}e nema spas za evroto.

Italijanskata Vlada zabrzano odr`uva krizni sednici. Zasega, dogovoreno

Navigator

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK EVROTO NE MU TREBA NA GERMANNSKIOT IZVOZ

ROBERT ORDANOVSKI rodukcijata na mobilni aplikacii e “in” vo svetskiot biznis, taka {to sekoja inicijativa za poddr{ka na pretpriema~ite vo ovaa oblast e za pozdravuvawe

P

EVANGELOS VENIZELOS e va`i ve}e samo zborot na Grcija, pa staro-noviot minister za finansii }e mora da ispora~a pismeni garancii do EU deka }e gi sprovede merkite za {tedewe

\ORGE IVANOV retsedatelot e maksimalno aktiven na site poliwa, a osobeno e zna~aen negoviot pridones za pottiknuvawe na pretpriemni{tvoto vo zemjava

N

P

TEUTA ARIFI vicepremierkata za evrointegracii ostana so pokus buxet, iako nejzinite aktivnosti se od krucijalno zna~ewe za evrointegrativniot proces na zemjata

I

VEA, AMA NE I DOL@NI^KATA KRIZA

SILVIO BERLUSKONI! 1.900

T NA BDP (VO %)

milijardi evra e javniot dolg na Italija, {to e 120% od BDP

Vo 2002 godina, Italija go vovede evroto iako ne gi ispolnuva{e uslovite - ima{e pogolem javen dolg od 60%

89,5 %

88,4 %

Koga zapo~na globalnata finansiska kriza javniot dolg na Italija e na najnisko nivo, no od toga{ po~na povtorno da raste

%

100,4

% 97,1

89,8 %

89,2 %

4%

od BDP iznesuva buxetskiot deficit na Italija

6,74%

iznesuva kamatata na desetgodi{nite italijanski obvrznici, {to gi pravi premnogu skapi

“IL CAVALIERE” JA OSTAVA ITALIJA VO KRIZA o izminatite 17 godini multimilijarderot od Milano, Silvio Berluskoni, dominira{e na italijanskata politi~ka scena kako premier, no i kako opozicioner.

Berluskoni ili il cavaliere (“vitezot”), kako {to go narekuvaa negovite sogra|ani, postojano be{e vo skandali. Protiv nego se vodat sudski procesi za zloupotreba na funkcijata i za vklu~enost vo maloletni~ka prostitucija. Zad sebe ostava zemja na ~ekor do bankrot.

V

001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

e zgolemuvawe na granicata za penzionirawe na 67 godini, {to e prv ~ekor za stabilizirawe na dr`avnite finansii.

“Ekonomskata situacija vo Italija e mnogu zagri`uva~ka, a zemjata e pod zna~aen pritisok od pazarite”, izjavi evrokomesarot za ekonomski i monetarni pra{awa, Oli Ren. Spored nego, glavno vo momentov e da se obnovi doverbata vo sposobnosta na Italija da postigne ekonomski rast i

finansiska stabilnost.

V~era grupa eksperti od Evropskata komisija pristigna vo Italija. Tie }e ja monitoriraat situacijata i }e rabotat so Vladata na podgotovkata na merkite za buxetska konsolidacija i dano~na reforma.

Zo{to Italija e vo kriza?

Lo{oto menaxirawe so finansiite niz godinite i posledicite od globalnata finansiska kriza si go

napravija svoeto. Italija e vo kriza najmnogu zatoa {to nejzinata ekonomija e mnogu slaba. Taa e zagrozena i od lo{ata dr`avna regulativa, slabiot interes na investitorite, stareeweto na naselenieto, od visokata nevrabotenost (14,6%). Toa ja limitira mo`nosta za zgolemuvawe na proizvodstvoto.

Vo poslednite 15 godini Italija ima prose~na godi{na stapka na ekonomski rast od 0,75%,

{to e mnogu ponisko od kamatata {to ja pla}a na natrupanite dolgovi.

Platite pak, rastat premnogu brzo i zatoa Italija stana nekonkurentna vo odnos na Germanija i severnite ekonomii od evrozonata. Toa zna~i poslab rast. Ponatamo{noto kratewe na tro{ocite u{te pove}e }e & na{teti na ekonomijata. A samo slednata godina & trebaat 300 milijardi evra za otplata na dolgovite.

TH THE HE GUARDIAN ITALIJANSKA DOLITA @NI^KA KRIZA: PA@N TRIOTIZAM I CRNA TRI KOMEDIJA SREDE KOM BEZNADE@NOST BEZN @elbata da se @el spasi nacijata preku spas kupuvawe obvrznici kupu porasna, dodeka TVpor {outo na koe “pa|aat {ou pratenici” vo Italija pra stana hit stan

DEER SPIEGEL DER BERL BERLUSKONI E [EGA, ZAD NEGO IMA PRA PRAZNINA! Itriot italijanski Itri premier uspea da go prem izbegne padot tolku izbe mnogu pati... no, ovoj mnog pat oo~igledno nema...

TH THE HE ECONOMIST ITA ITALIJANSKA POL POLITIKA: SEGA [TO? Italijancite se Ital za{ za{emeteni od realnosta, isto kako rea {to se za{emeteni od nnivnata sklonost kon opera

TH THE HE WALL STREET JOURNAL JO OU FINANSISKATA FIN KRIZA MU JA ZEDE KRI RABOTATA NA BERRAB LUSKONI LUS Italijanskiot Ital premier kone~no se prem povlekuva. povl

N

“Ne ni treba evroto.

Nam ni treba sloboden pazar”. Ova e odgovorot na Anton Borner, pretsedatel na Zdru`enieto na izvoznici na Germanija, na pra{aweto dali ima `ivot za Germanija po evroto.

Borner e vo pravo. Toa go poka`uva i statistikata za rekorden rast na germanskiot izvoz. Izjavata na Borner e dadena samo eden den otkako be{e objaveno deka germanskiot izvoz vo septemvri neo~ekuvano porasna na 91 milijarda evra, {to e mese~en rast od 0,9% vo sporedba so avgust, koga izvozot raste{e so mese~na stapka od 3,2%.

Iako germanskiot izvoz statisti~ki zabavuva, vo realnosta germanskiot

ANTON BORNER izvoz e najgolem pobednik. Dodeka ostanatite evropski zemji se gu{at vo dolgovi, trgovskiot suficit na Germanija e na trigodi{en maksimum. Toa zna~i deka sega Germanija izvezuva mnogu pove}e otkolku {to uvezuva.

Site o~ekuvaat deka germanskiot izvoz mo`ebi }e zabavi vo ~etvrtiot kvartal, bidej}i Evropskata unija, sepak, e najgolemiot izvozen pazar na Germanija. No, Germancite ve}e se svrteni kon Kina, Ju`na Amerika, Rusija... A za uspeh na ovie pazari i toa kako im odgovara slabo evro.

GUBITNIK

TURNEJA BEZ POENTA!

P

Pretsedatelot na Zdru`enieto na novinari, Naser Selmani, vo obid da go re{i problemot so slobodata na mediumite vo zemjava pokraj so pretstavnici od vladata za izgotvuvawe na strate{ki plan za razvoj na mediumite po~na da sednuva na ista masa i so politi~kite partii. Vakviot poteg na Selmani mo`e da se protolkuva kako s$ osven kako obid za namaluvawe na pritisokot kon novinarite od strana na javnite funkcioneri i politi~kite partii. Namesto obedinuvawe na ~lenstvoto i po~ituvawe na novinarskiot eti~ki kodeks od site kolegi Selmani po~na da se obra} a kaj najgolemite generatori na lo{ite sostojbi vo novinarstvoto. Osven ako pretsedatelot na ZNM ne plani-

NASER SELMANI ra da im soop{ti na site politi~ki partii poedine~no deka e krajno vreme da gi trgnat racete od mediumite negovite ~esti sredbi so partiskite lideri mo`at da se sfatat kako “{uruvawe so neprijatelot”.

Selmani mo`ebi najde opravduvawe za rabotnata grupa formirana so Vladata i ministerkata za vnatre{ni i ministerot za trud i socijala, kako edinstven na~in za izlez od krizata vo novinarstvoto, no kakvo e opravduvaweto na pretsedatelot na Zdru`enieto na novinari za sredbite so pretstavnici na partii koi se vonparlamentarni i nemaat nikakvi {ansi nitu mo`nost za vr{ewe pritisok?

Dali Selmani vodi Zdru`enie ili partija na novinari?

MISLA NA DENOT

TEHNOLOGIJATA E KAKO RIBATA. KOLKU PODOLGO STOI NA POLICA, TOLKU POVE]E STANUVA NEUPOTREBLIVA.

kubanski nacionalen heroj

DEJVID BROUER AMERIKANSKI EKOLOG

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

FOTO NA DENOT...

MAKEDONIJA VO REGIONOT NAJMNOGU ODVOJUVA ZA ISTRA@UVAWE I RAZVOJ

DRAGI SO PREGOLEM RIZIK KONTRA KRIZATA

Tekovno nivo na bruto Rashodi za istra`uvawe i razvoj (procent od BDP vo 2009 godina) 3,69%

Finska

3,02%

Danska

2,82%

Germanija

2,75%

Avstrija

2,21%

Francija

1,80%

Makedonija

1,01%

Hrvatska Albanija

Bugarija Bosna i hercegovina

0,60% 0,53% 0,10%

Izvor: Eurostat

Zemjite od Jugoisto~na Evropa soglasno so strategijata za zgolemuvawe na rashodite istra`uvawe i razvoj, treba do 2020 godina da odvojuvaat 3% od BDP za ovaa namena. Makedonija predviduva porast na 1,8% od sega{nite 0,22% bruto-rashodi za istra`uvawe i razvoj, a Albanija so proektiran rast od 0,6% do 2015 godina e zemja so najniska cel. Od evropskite zemji, spored podatocite vo 2009 godina, Finska e vode~ka zemja so 3,96% izdvoeni bruto-rashodi za istra`uvawe i razvoj, a po nea sleduva Danska so 3,02% i Germanija so 2,82% od BDP.

SVETOT NIZ MEDIUMITE TTHE HE WALL STREET JOURNAL Vesnikot na naslovVes nata stranica ja objavuva nat vesta za povlekuvaweto na ves dolgogodi{niot italidol janski premier, Silvio jans Berluskoni, kako `rtva na Ber finansiskata kriza otkako fin Parlamentot gi izglasa Par merkite za {tedewe za mer spas na tretata najgolema spa evropska ekonomija. evr Spored analizite, vetuSpo vaweto za ostavka predizvaw vika pozitivni efekti kaj vik berzite. ber

MAKEDONSKIOT IZVOZ ] NEMA MERKI ZA OSVOJUV Makedonija sigurno }e bide na udar na krizata od evrozonata, zatoa {to najgolemite trgovski partneri na zemjava se vo te{ka finansiska kriza - Grcija i Italija se pred bankrot, Germanija trpi od niv, Bugarija }e bide najpogodena kako ~lenka na EU. Ni ostanaa samo pazarite vo Srbija i vo Kosovo, a tie ne se dovolni za da ja vle~at makedonskata ekonomija. Spasot e da se baraat novi pazari.

Vladata ne predviduva merki vo taa nasoka (subvencii i garancii za izvoz) i smeta deka site dosega{ni antikrizni merki dale rezultati za podobruvawe na sostojbite vo stopanstvoto. Od Vladata gi potenciraat kapitalnite investicii za pottiknuvawe na grade`niot sektor

K

SOWA JOVANOVA

POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot vesnik objavuva deka londonskata investiciska banka ING, koja e anga`irana za proda`bata na 52% od akciite na Merkator, } e pregovara ekskluzivno samo so Ivica Todori} vrz 791.431.000 $ osnova na negovata ponuda od 221 evro za akcija.

G

TRGOVSKITE PARTNERI NA MAKEDONIJA VO DLABOKA T

s.jovanova@kapital.com.mk

KAPITAL K A Bugarski Kapital na Bug nas naslovnata stranica najavuva analiza za razvojot javu na `elezni~kiot soobra}aj vo zemjata. Se najavuvaat novi reformi vo vuv Dr` Dr`avnoto pretprijatie za `elezni~ki ` transport, {to }e bide posleden test za raboteweto r na ova jav javno pretprijatie.

uvernerot na Evropskata centralna banka, Mario Dragi, mo`e mnogu da zaglavi vo evropskata dol`ni~ka kriza ako prodol`i so nekontroliranoto kupuvawe obvrznici od prezadol`enite zemji vo evrozonata. Iako e na ~elo na ECB od 1 noemvri, ve}e e na ni{an na kritikite deka premnogu popu{ta na barawata na zemjite od evrozonata. Da ne mu se udri toa od glava mnogu brzo?

Klu~nite evropski trgovski partneri na Makedonija se na pragot na nova recesija.

Grcija i Italija, kade {to Makedonija plasira 15% od vkupniot godi{en izvoz, se pred bankrot. Se predupreduva deka Bugarija e edna od ~etirite zemji vo Centralna i Isto~na Evropa, od kade {to najmnogu }e se vle~e kapital kon zapadnoevropskite banki. Prognozata na MMF za Germanija pak, koja e glaven dvigatel na makedonskata

ekonomija, e deka idnata godina }e se soo~i so drasti~no zabavuvawe na ekonomskiot rast. Zna~i, doa|aat crni denovi za makedonskata ekonomija.

Menaxerite ve}e stravuvaat deka vo naredniot period }e se soo~at so namaluvawe na nara~kite i pad na proizvodstvoto, a dopolnitelna nesigurnost za proizvodstvoto vleva i namaluvaweto na cenite na metalite na svetskite berzi. Se postavuva pra{aweto kakvi merki mo`e ovoj pat da go ubla`at udarot od evropskata kriza? Biznismenite ispora~aa novi antikrizni merki, no vo niv nema barawa i najavi za osvojuvawe novi pazari.

A ekspertite go sugeriraat tokmu toa - evropskata dol`ni~ka kriza kako nikoga{ dosega ja nalo`i potrebata od barawe novi pazari za izvoz.

TRI KLU^NI ANTIKRIZNI MERKI Ekspertite potenciraat tri

klu~ni merki za izlez od krizata. Pottiknuvawe na izvozot, investirawe vo kapitalni proekti i poaktivna uloga na Makedonskata banka za poddr{ka na razvojot (MBPR) vo delot na subvencionirawe i osiguruvawe na izvozot.

Vo Vladata smetaat deka site dosega prezemeni antikrizni merki pomognale za ubla`uvawe na posledicite od krizata. Vicepremierot Vladimir Pe{evski ne najavuva novi merki, no ubeduva deka subvencioniranite stanbeni krediti }e go pomognat grade`niot sektor, a utvrdenata minimalna plata }e gi za{titi rabotnicite. Osven so kapitalni investicii i zgolemena javna potro{uva~ka, Vladata o~ekuva deka i novata kreditna linija od 50 milioni evra od Evropskata investiciska banka dopolnitelno da mu pomogne na biznisot da go ubla`i udarot od novata

GGERMANIJA V Vkupen izvoz (januari-avgust 2011) Udel vo vkupen izvoz Ud Rast na BDP vo 2012g. (procenka MMF) Dr`aven dolg vo 2012g (% od BDP)

BUGARIJA B 7 91.431.000 00 365.456.000 $$ 27,80% 80% % 1,00% 81,90%

V Vkupen izvoz (januari-avgust 2011) Udel vo vkupen izvoz U Rast na BDP vo 2012g. (procenka MMF) Dr`aven dolg vo 2012g (% od BDP)

365.456.000 209.158.000 $ 7,34% % 3,00% 20,46%

Top 10 najizvezuvani proizvodi vo prvite osum meseci 303.592.903

1 Rudi na olovo i koncentrati

2 Ma{ini i aparati za filtrirawe ili pre~istuvawe na drugi gasovi 3 Ko{uli za ma`i ili mom~iwa: od pamuk

46.615.159

2 Rudi na bakar i koncentrati

38.314.492

38.212.604

3 Rudi na cink i koncentrati

22.034.467

4 Fero-nikel

25.529.261

4 Plosnati valani proizvodi od `elezo ili nelegiran ~eli 5 Otpadoci i ostatoci od bakar: Od leguri na bakar: Drugo 6 Tutun, surov i nepreraboten, Tip Prilep

13.525.039

1 Katalizatori

CHINA DAILY Vesnikot objavuva analiza spored koja kineskite investici vo stranski zemji vo 2010 godina se zgolemil rapidno, so {to im pomognale na zemjite podobro da se spravat so nevrabotenosta. Vkupnite investicii lani inzesuvale 67,8 milijardi evra, {to e 21% pove}e od prethodnata godina.

kriza.

Vo MBPR pak, nemaat komentar za potrebata od zasiluvawe na ulogata na ovaa banka. Zamenikdirektorot, Kenan Idrizi, v~era ne be{e dostapen za odgovor na pra{aweto dali se razmisluva za promena na politikata za poddr{ka na biznisot.

A biznismenite vo nekolku navrati pobaraa subvencionirawe na izvoznoorientiranite kompanii i osiguruvawe na izvozot. Iako Vladata se pravda so pravilata na Svetskata trgovska organizacija, koja zabranuva direktno subvencionirawe na izvozot, biznismenite baraat nekakva forma na pomo{ za prodol`uvawe na izvoznata aktivnost.

Vo Ministerstvoto za ekonomija najavija subvencii od po 5.000 evra za kompanija za konsultantski uslugi, koi }e pomognat polesno da se plasiraat proizvodi na

5 Bluzi, ko{uli i ko{uli-bluzi, za `eni ili devoj~iwa: od pamuk 6 Bluzi, ko{uli i ko{uli-bluzi, za `eni ili devoj~iwa 7 Pantaloni, brix-pantaloni i {orcevi: za `eni ili devoj~iwa od pamuk 8 Pantaloni, brix-pantaloni i {orcevi: za `eni ili devoj~iwa od sinteti~ki vlakna 9 Ma{ki jakni i sakoa: Od volna ili fini `ivotinski vlakna 10 Potko{uli i maici, pleteni od volna ili fini `ivotinski vlakna

19.957.516 16.618.621 14.601.234 13.154.048 8.183.570 6.181.116

Top 10 najizvezuvani proizvodi vo prvite osum meseci 47.885.180

7 Toplo valani plosnati proizvodi, od `elezo ili nelegiran ~elik 8 Podgotveni vrzivni sredstva za learski kalapi ili learski jadraindustrii 9 Drugi zavareni cevki {to ne se so kru`en napre~en presek 10 Tutun, surov i nepreraboten; otpadoci od tutun, Tip Jaka

9.659.130 6.246.549 4.934.183 3.837.125 3.535.969 2.573.536

Navigator

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

3 FAKTI ZA...

92,9 109,7 23

PROCENKI...

milioni bareli na den }e bide pobaruva~kata za nafta do 2015 godina, {to e pove}e od prognoziranite 91 milion bareli milioni bareli }e se baraat dnevno do 2035 godina na globalno nivo

milioni bareli pove}e }e se baraat otkolku {to se prognozira{e vo 2010 godina od strana na OPEK

60 SEKUNDI BRIFING

VESTI...

KRISTIN LAGARD IZVR[EN DIREKTOR NA MMF

SVETSKATA EKONOMIJA MO@E DA IZGUBI CELA DECENIJA

I

zvr{niot direktor na MMF predupredi deka svetskata ekonomija e vo opasnost da izgubi cela decenija. Taa smeta deka dol`ni~kata kriza vo Evropa e neizvesna za svetskata ekonomija.

“Ako ne nastapime odlu~no i zaedno, globalnata ekonomija e vo opasnost da bide vovle~ena vo vrtlog na neizvesnost, finansiska nestabilnost i mo`en kolaps na svetskata pobaruva~ka. Ni se zakanuva ne{to {to nekoi komentatori ve}e go narekuvaat izgubena decenija”, istakna Lagard.

KRIZA

]E PA\A. VAWE NOVI PAZARI!

DIREKTORITE NA MAVROVO PRONEVERILE 2,7 MILIONI EVRA

M

VR podnese krivi~na prijava protiv V.P., Q.T., M.K., H.C. i Z.D., dr`avjani na Hrvatska, osomni~eni deka o{tetile doveriteli i zloupotrebile slu`bena polo`ba vo ADG Mavrovo. V.P., pretsedatel na Upravniot odbor, i Q.T., finansiski direktor, vo 2006 na G.M., upravitel na Medijan trejd, mu ovozmo`ile da prodade tri asfaltni bazi za 100.000 evra iako smetkite na ADG Mavrovo bile blokirani.

M.K. vo 2008 godina, pak, so G.M sklu~il la`ni dogovori i mu prefrlil imot vreden 354.600 evra. I H.C. vo 2008 godina so la`ni fakturi prefrlil imot na Mavrovo in`inernig vreden 1,3 milioni evra. V.P. i Q.T. prodale tri asfaltni bazi, vredni 1,08 milioni evra, za 106.000 evra. Podocna trite bazi Medijan trejd gi vlo`il kako osnova~ki vlog vo Mavrovo in`enering po vrednost od 1,08 milioni evra. Vo 2008 godina H.C., ~len na UO na ADG Mavrovo od INGRA, sopstvenik na Mavrovo, i Z.D., upravitel na Mavrovo in`inering, prefrlile del od imotot od ADG Mavrovo na Mavrovo in`enering.

Sklu~ile {est dogovori za vr{ewe konsalting-uslugi za 1,3 milioni evra. Doveritelite procenuvaat deka e pri~ineta {teta od 2,7 milioni evra.

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.108,11 2010/2011 2010/2011

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Na Makedonskata berza v~era be{e ostvaren promet od 11.814.369 denari od redovnoto trguvawe, koe vo sporedba so prethodniot den, porasna za 82,11%. Glavniot berzanski indeks MBI-10 na dnevno nivo padna za 0,06% i trgovskiot den go zavr{i so vrednost od 2.108,11 indeksni poeni. Makedonskiot berzanski indeks MBID porasna za 1,03%, a indeksot na obvrznici OMB porasna za 0,09%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Арчилормитал (ХРМ)

98,00 +8,00

+8.89%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Благој Ѓорев Велес

350,00 -8.00

-2.23%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

MAXAR TELEKOM ]E INVESTIRA 180 MILIONI EVRA VO MAKEDONIJA

M novi pazari. Ekspertite smetaat deka iako ne stanuva zbor za golema suma, sekoja pomo{ e dobredojdena.

“Nas i 1.000 evra da ni dadat e super, zatoa {to za vakva cel dosega nemalo pari. Fakt e deka za detalna analiza i za anga`irawe konsultanti tie pari se malku, no mal e i brojot na pogolemi kompanii koi imaat potreba od detalna analiza, koja ~ini mnogu. Vo zemjava golem e brojot na mali firmi na koi im trebaat osnovni informacii za

stranskite pazari. Na primer, kakvi se uslovite i carinite na pazarot na koj{to sakaat da izvezuvaat. Mo`e da anga`iraat nekoj da prebaruva po Internet ili direktno da anga`iraat lokalni konsultanti od stranski pazari, za {to ovie pari se sosema dovolni”, smeta Petar Lazarov, kosopstvenik na Makedonija eksport.

Biznisot pak, ispora~a konkretni barawa za ubla`uvawe na udarot od krizata - da ne se obremenuvaat kompaniite so visoki kazni, vremeno

S SRBIJA Vk Vkupen izvoz (januari-avgust 2011) Udel vo vkupen izvoz Ud Rast na BDP vo 2012g. (procenka MMF) Dr`aven dolg vo 2012g (% od BDP)

2008 - Prv antikrizen paket so 10 merki i so vkupna poddr{ka za stopanstvoto od 330 milioni evra.

Ne se znae kolku pari zavr{ija vo stopanstvoto.

2009 - Vtor paket-merki so osumgodi{na Programa za realizacija na infrastrukturni proekti vo vkupen iznos od osum milijardi evra. Gi nema investiciite vo krupni proekti.

2009 - Tret paket so 70 merki, “te`ok” 353 milioni evra. 173 milioni evra za namaluvawe na buxetskite rashodi, a 180 milioni evra kreditna poddr{ka za pretprijatijata. Potro{eni se samo 100 milioni evra od EIB. da se namalat akcizite za gorivata i pridonesite i celosno da se

realiziraat kapitalnite investicii predvideni vo Buxetot.

ITALIJA I 207.804.000 $ 7,30% 0% 3,00% 44,50%

Top 10 najizvezuvani proizvodi vo prvite osum meseci 11.861.142

1 Domat, sve` ili razladen: Od 15 mart do 31 dekemvri 2 Lekovi

SITE DONESENI ANTIKRIZNI MERKI

10.368.432

V Vkupen izvoz (januari-avgust 2011) Udel vo vkupen izvoz Ud Rast na BDP vo 2012g. (procenka MMF) Dr`aven dolg vo 2012g (% od BDP)

187.307.000 $ 6,58% 0,32% 121,38%

Top 10 najizvezuvani proizvodi vo prvite osum meseci 62.458.660

1 Fero-nikel

2 Delovi na obuvki; vlo{ki za obuvki, vmetki za peti i sli~ni proizvodi; od ko`a 3 Trupovi i polutki, jagne{ki sve`i ili razladeni

15 426 052

10 463 655

5.808.175

4 Toplo valani plosnati proizvodi, od `elezo ili nelegiran ~elik 5 So lice (gorni{te) od ko`a ili ve{ta~ka ko`a: So|onovi od drugi materijali 6 Drugi obuvki so |onovi od ko`a {to go pokrivaat glu`dot za `eni 7 Fero-silicium

8 Kolbasi i sli~ni proizvodi, od meso

5.073.235

8 Drugi obuvki za `eni

6 647 992

9 Toplo valani plosnati proizvodi

5.065.854

9 Silicium

5 542 107

3 Plosnati valani proizvodi od `elezo ili nelegiran ~elik 4 Drugi zavareni cevki {to ne se so kru`en napre~en presek 5 Kerozin: gorivo za mlazni motori

8.312.887

6 Plosnati valani proizvodi od `elezo ili nelegiran ~elik,prekrieni so cink 7 Elektri~na energija

5.861.891

10 Puri, cigarilosi i cigari, od tutun ili od zameni za tutun

7.193.959 6.594.922

4.785.582

10 Drugi obuvki {to go pokrivaat glu`dot so vnatre{ni |onovi so dol`ina od 24 sm ili pogolema za `eni

11 591 159

7 382 895 7 345 887 7 250 374

2 131 357

axar telekom narednite nekolku godini planira da vlo`i novi 180 milioni evra vo Makedonija. Kako {to soop{ti deneska ungarskiot ambasador, Jo`ev Bence, pri posetata na Stopanskata komora, zalo`bite na negovata zemja za unapreduvawe na ekonomskata sorabotka so Makedonija se isklu~itelno seriozni.

“Telekomunikaciite, energetikata, bankarstvoto, turizmot, zemjodelstvoto i gasifikacijata se samo nekoi od sferite kon koi }e se fokusiraat idnite biznisaktivnosti na dvete zemji”, istakna Bence.

INVESTITORITE NE VERUVAAT VO SREDNA I ISTO^NA EVROPA

D

overbata na investitorite vo zemjite od Sredna i Isto~na Evropa ovaa esen e mo{ne namalena - pokazatelot na ekonomskite mo`nosti vo regionot se namalil za 38 poeni, na minus {est. Negativniot rezultat zna~i deka me|u ispitanicite ima pove}e pesimisti, otkolku optimisti i oti ekonomistite o~ekuvaat nova kriza.

Mo`nostite vo stopanstvoto se na najnisko nivo vo izminatite dve godini, poka`uvaat rezultatite od anketata.

Indeksot Tomson Rojters, koj ja sledi aktuelnata doverba na stranskite investitori vo regionot, se namali na oktomvri na 17 poeni od julskite 30. Vlo{uvawe e registrirano vo site 11 zemji koi bea predmet na istra`uvaweto, a najgolemo opa|awe e registrirano vo Ungarija i vo Slova~ka.

Indeksot na mo`nosti se namali za 38 poeni, na minus {est i prvpat po dve godini se najde vo negativna oblast. Za Ungarija indeksot se namali za ~etiri boda, na 22, {to be{e najlo{ rezultat od site zemji, vklu~eni vo istra`uvaweto.

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

12.170,18 +0.84%

Atinskata berza v~era padna za celi 3,07%, vo o~ekuvawe na novata koaliciska vlada vo Grcija i pod dejstvo na zgolemena nedoverba kon Italija, po soop{tenieto za najavena ostavka na premierot Silvio Berluskoni.

Vo tekot na v~era{niot den, vode~kiot indeks Ateks se namali do 755,72 procentni poeni.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.460,94 8.755,44 1.275,92 2.727,49 5.809,78 749,40

VALUTI

£ € СТАПКА

-1.91% +1.15% +1.17% +1.20% -2.54% +1.54%

€ $ СТАПКА

1,1712

1,3633

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

+0.5%

-1.1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.794,00 -0.29% 0 29%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта Брент NAFTA BRENT

112,96

-1.77% 1 77% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Oli Ren

Ekonomskata situacija vo Italija e zagri`uva~ka.

Politika / Pari / Dr`ava

6

PARLAMENTOT DOBI NADGRADEN I PRO[IREN BUXET

POLOVINA MILION EVRA PLUS ZA PLATI VO SOBRANIETO!

Z

GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

a celi 6, 2 mil ioni evra pove}e e zgolemen buxetot na Parlamentot ovaa godina. Skandalozno, od ovie pari, neverojatni 441.000 evra plus se predvideni za plati i nadomestocii, sporedeno so buxetot od 2011 godina.

Vo 2011 godina sobraniskiot buxet te`e{e ne{to pove} e od 10 milioni evra, od koi za plati odea 4 milioni evra. Vo oktomvri godinava so prenamena na buxetskite sredstva stavkata za plati be{e zgolemena za 360.000.

Ova o~igledno ne gi zadovoli sobraniskite apetiti, pa za dogodina Vladata im dodeluva u{te 72.000 evra so {to vkupno 4, 5 milioni evra godi{no }e se tro{at za plati i nadomestoci.

No, megalomanskite barawa na pratenicite nemaat kraj.

Tie i so ovaa suma se nezadovolni. I onie od vlasta, i onie od opozicijata, koga se raboti za barawe pove} e pari, postignuvaat konsenzus, pa sega obedineto velat deka parite {to Vladata gi izdvojuva za Sobranieto nikako ne stignuvaat do krajot na godina. Parite im trebale za da ja zajaknat samostojnosta i nezavisnosta na Sobranieto.

“Ne sum siguren deka i vaka proektiraniot buxet }e bide dovolen. Jasno e deka Vladata treba da {tedi poradi ekonomskata kriza {to go zafati celiot svet, pa i nas. No, nie vo Sobranieto,

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

16,8

milioni evra iznesuva buxetot na Sobranieto za 2012 godina

4, 5

milioni evra }e otidat za plati i nadomestoci

6,2

milioni evra pove}e te`i sobraniskiot buxet vo odnos na lani

2,3

milioni evra za renovirawe na sobraniskata zgrada

ne samo pratenicite, tuku i ostanatite slu`bi i administracijata {to raboti vo ovaa zgrada imame sekojdnevni potrebi. So vakvata politika smetam deka Vladata ne pridonesuva za zajaknuvawe na samostojnosta na Sobranieto”, veli pratenikot od vladeja~kata DUI, Xevat Ademi.

SOBRANIETO PREZADOL@ENO?!

Edna od pri~inite poradi

koi pratenicite baraat pove}e pari se i dolgovite.

Del od niv tvrdat deka tri meseci Sobranieto im nema isplateno patni tro{oci na pratenicite, a kako zadol`uvawa gi spomenuvaat i dolgovite kon Sobraniskiot kanal, kon dobavuva~ite, no i kon Slu`bata za op{ti i zaedni~ki raboti na Vladata od kade {to koristat prevozni sredstva i drugi materijali. Soglasno so

informacii od Sobranieto, ne{to pove}e od 100 evra, odnosno 7.000 denari iznesuva samo iznajmuvawe vozilo za eden den.

“Praktika e mnogu od obvrskite koi treba da gi isplati Sobranieto da se prefrlaat od godina vo godina. Чesto pati se slu~uva na krajot od godinata Sobranieto da nema pari i da ne mo`e da funkcionira poradi dolgovi. Nie kako

pratenici ne ja znaeme realnata sostojba na obvrskite koi Sobranieto gi ima, iako toa vo nekolku navrati go pobaravme. Znaeme samo deka Sobranieto dol`i kon Slu`bata za op{ti i zaedni~ki raboti, Sobraniskiot kanal i del od dobavuva~ite. Smetam deka potreben e pogolem buxet, bidej}i so pove}e sredstva Sobranieto }e dobie i pogolema samostojnost”,

veli pratenikot od SDSM, Marjan~o Nikolov. ]E [TEDELE NA MEBEL I NA VLO@UVAWA Osven zgolemuvawata kaj platite i grade`nite raboti, Sobranieto ovaa godina, soglasno so proekt-buxetot za 2012 godina odlu~ilo i da {tedi. Stavkata za kupuvawe mebel i vlo`uvawa i nefinansiski sredstva ovaa godina ostanuvaat prazni. Lani, Sobranieto potro{ilo 8.150 evra za nov mebel, a za vlo`uvawa i nefinansiski sredstva duri 53.000 evra.

Vo me|uvreme, Sobranieto se odlu~i i za proda`ba na dvi`ni raboti od Sobranieto na koi potrebata od koristewe e prestanata.

SKANDALOZNA NABAVKA NA ZAVODOT ZA STATISTIKA

KUPENI 18.000 ^ANTI - POPI[UVA^ITE NE VIDOA NITU EDNA! MAKSIM RISTESKI

V

risteski@kapital.com.mk

o neposredna spogodba, bez prethodno objaven oglas, Zavodot za statiskika potro{il 40.000 evra za nabavka na 18.000 ~anti za popi{uva~ite, a od ~antite nema ni traga na glas.

Site popi{uva~i so koi kontaktira{e “Kapital” velat deka za potrebite na popisot ne dobile nikakov materijal - nitu ~anti, nitu penkala ili tefteri.

Kade toga{ zavr{ile ~antite, za koi od firmata ispora~uva~ - Ofis plus, tvrdat deka gi dostavile do Zavodot? “Чantite mu se dostaveni na Dr`avniot zavod za statistika vo rokot predviden so dogovorot, no ne go otkrivame datumot zatoa {to toa e delovna tajna”, velat vo Ofis plus, za “Kapital”.

Vo Zavodot za statistika ne ka`uvaat kade im se ~antite!

Nemaat nitu logi~no objasnuvawe zo{to nabavkata e sklu~ena vo ~etiri o~i! Se pravdaat deka morale da odat na neposredna spogodba

40.000 evra se frleni za ~anti ~ija traga se gubi

“poradi krajna itnost predizvikana od nepredvideni okolnosti”. No, datumite velat sprotivno - itnost nemalo da bide potrebna, ako Zavodot rabotel navremeno.

Vo izvestuvaweto za sklu~en dogovor so nositelot na nabavkata, firmata Ofis plus DOO, koe Zavodot go dostavil do Biroto za javni nabavki na 4 noemvri - cel mesec po prekinuvaweto na popisot, pi{uva deka direktorkata na institucijata, Blagica Novkovska, odlukata za nabavka na ~antite ja donela duri na 21 septemvri, na samo devet dena pred po~etokot na popisot. Vakviot cajtnot so {to direktno bilo predizvikana netransparentnosta na postapkata nikako ne mo`e da se opravda, za{to Novkovska mnogu dobro znaela deka do debaklot na 11 oktomvri odr`uvaweto na popisot be{e politi~ki imperativ

na Vladata, a do 30 septemvri duri i porane{nata pretsedatelka na Dr`avnata popisna komisija, Vesna Janevska, tvrde{e deka instituciite se podgotveni da vlezat vo statisti~kata operacija. Dopolnitelno, Zavodot vo izvestuvaweto do Biroto za javni nabavki navel i deka nabavkata na ~antite bila del od planot

za javni nabavki za 2011 godina, koj e napraven mnogu porano. Deka Novkovska mnogu porano znaela deka } e treba da se nabavat ~anti za popi{uva~ite doka`uva i javnata nabavka sprovedena so istata cel u{te vo fevruari, koja potoa Zavodot ja poni{til, poradi, kako {to informiraat od tamu, “nastanati nepredvideni promeni

vo buxetot na institucijata”.

D b j Do zatvoraweto na ovojj broj na “Kapital” od Zavodot ne dobivme pojasnuvawe zo{to se dovele vo sostojba na krajna itnost, odnosno zo{to odlukata deka }e nabavuvaat ~anti Novkovska ja donela na samo devet dena pred startot na popi{uvaweto.

Ofis plus, pak, otkriva deka Zavodot od niv pora~al i penkala za popi{uva~ite, {to, otkako }e bide objavena javnata nabavka }e bide povod za nov skandal, za{to poznato e deka popi{uva~ite osven popisnicite od Zavodot ne dobile bukvalno ni{to drugo. Slednoto pra{awe }e bide - kade se penkalata?

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

KAZNENATA POLITIKA VO POLZA NA FUNKCIONERITE

7

PREGLED VESTI

SO 500 EVRA KAZNA POMINUVAAT TIE [TO GO KRIJAT IMOTOT!

N

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

ekoi funkcioneri pominuvaat samo so opomena, a nekoi so „duri” 500 evra kazna ako ne dostavat anketen list za imotnata sostojba do Antikorupciskata komisija.

Kapital otkriva deka minatata godina poradi prekr{uvawe na zakonot za borba so korupcija vo ovoj del, Komisijata ima podneseno 29 barawa za poveduvawe na prekr{o~na postapka i toa protiv duri 13 sudii, 8 ~lenovi na Upravni odbori, trojca direktori, dvajca gradona~alnici i dvajca ~lenovi na komisii.

Nadle`niot sud samo vo dva slu~ai izrekol kazna od 500 evra iako najvisoka za ova delo e 1000 evra, vo tri slu~ai kaznata bila 300 evra, eden slu~aj pominal so globa od 200 evra a trojca nositeli na javna funkcija bile kazneti so po 100 evra. So opomena pominale petmina, a vo dva slu~ai baraweto na Antikorupciska bilo otfrleno po {to Komisijata za eden funkcioner vlo`ila `alba do sudot poradi osloboduvawe od odgovornosta.

Do oktomvri 2011 godina pak Komisijata ima podneseno 11 prekr{o~ni prijavi a sudot donel samo edna presuda so globa od 300 evra za funkcionerot koj ne podnel navreme anketen list.

Strukturata na funkcioneri protiv koj se u{te se vodat postapki e trojca sudii, 4 ~lenovi na Upravni odbori, dvajca porane{ni pratenici i po eden direktor i ~len na komisija.

Sporet ekspertite po antikorupcija, vakvite primeri treba da bidat potransparentni, a osven pari~nata kazna treba da bide predvidena i pogolema odgovornost, moralna ili krivi~na, kaj nositelite na javna funkcija i instituciite koi gi sporoveduvaat zakonite so cel zloupotrebite da ne se povtoruvaat.

“Problemot so povtoruvaweto na praksata na nenavremeno podnesuvawe ili podnesuvawe na necelosen anketen list le`i vo faktot {to kaznenite merki i rokovi ne se dovolno strogi. Vo takvi slu~ai DKSK i UJP bi trebalo vedna{ da reagira i dokolku nekoj nema podneseno anketen list avtomatski da stane predmet na istraga od strana na UJP za proverka na kolku imot ima toj funkcioner i kakvo e negovoto poteklo”, veli Vawa Mihajlova antikorupciski ekspert.

Za pore{itelno pristapuvawe na ovoj problem, Mihajlova sugerira, Antikorupciska da bide poefikasna i javno da gi obelodenuva imiwata, da ne tolerira docnewe i drugi nepravilnosti i da ne bide selektivna pri proverkata na podatocite.

Pokraj toa veli Mihalova i sudovite treba da bidat poa`urni pri procesuiraweto na ovie slu~ai koi ~esto zavr{uvaat so mali kazni

I VO ALBANIJA ]E PATUVAME SAMO SO LI^NI KARTI

PODNESENI BARAWA ZA POVEDUVAWE NA PREKR[O^NA POSTAPKA

2010

13 SUDII

8 3

^LENOVI NA UO

DIREKTORI

O

2011

3 SUDII

4

JANI MAKRADULI SDSM

Kakvo sproveduvawe na zakonot sakate koga i samite ~lenovi na komisijata nemat podneseno anketni listovi

BESIMI: VLADATA ]E DADE POVE]E PARI ZA ODBRANATA, AKO TOA E USLOV ZA ^LENSTVO VO NATO

^LENOVI NA UO

1

DIREKTOR

S IVON VELI^KOVSKI LP

2

GRADONA^ALNICI

2

^LENA NA ANTIKORUPCISKA

2

PORANE[NI PRATENIKA

1

^LEN NA ANTIKORUPCISKA

Izvor: Dr`avna komisija za spre~uvawe na korupcija - Oddelenie za evidentirawe i sledewe na imotnata sostojba

XEVAT ADEMI DUI

Onoj koj e kaznet voop{to ne e zagri`en {to }e treba da plati bidej}i toj ve}e ima pari ili pak so zastaruvawe na deloto.

Ambasadori, ~lenovi na Upravni odbori, gradona~alnici, direktori i nivni zamenici 72 imenuvani funkcioneri ne dostavie anketen list za imotnata sostojba do Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata. Iako golem broj od funkcionerite koi na sajtot na antikorupciska stojat vo delot “nema pod-

BLAGORODNA DULI] VMRO - DPMNE

Antikorupciska treba da poka`e deka nema da prostuva pri prekr{uvaweto na zakonot neseno” se na funkcija i po nekolku meseci sepak ne ja zavr{ile ovaa zakonska obvrska. Spored zakonot za spre~uvawe na korupcija nositelite na javna funkcija imaat obvrska vo rok od 30 dena od stapuvaweto na dol`nost da popolnat anketen list za imotnata sostojba.

tkako potpi{avme dogovor so Srbija, v~era Makedonija dogovor za minuvawe na granicite samo so li~ni karti potpi{a i so Albanija, informira albanskiot premier Sali Beri{a po sredbata so premierot Nikola Gruevski.

Beri{a re~e deka najgolem del od razgovorite bile posveteni na infrastrukturnoto povrzuvawe, kako preduslov za jaknewe na trgovsko-ekonomskite vrski, i na planot za zaedni~ki nastap vo Brisel za finansiski sredstva {to bi ovozmo`ile realizacija na idejata za izgradba na `elezni~ka linija.

Kako na sredbata, taka i za vreme na pres-konferencijata na dvajcata premieri, ograni~ena samo so dve pra{awa be{e pred s$ za kosovskata kriza i nejzinoto vlijanie na dvete zemji. Klu~noto pra{awa kako {to e popisot, najverojatno ne bilo tema na razgovor nitu na tet a tet sredbata na premierite, nitu pak se najde me|u dvete pra{awa na pres-konferencijata.

Visinata na kaznite e samo del od problemot.

Toa zaedno so sporosta i partiziranosta na instituciite kreira nepo~ituvawe na sistemot

metam deka ima potreba od buxetot da se odvojat pove}e sredstva za odbranata, no Vladata poka`a spremnost da se predvidat i dopolnitelni sredstva dokolku so buxetot za odbranata bide uslovuvano ~lenstvoto vo NATO, izjavi za „Kapital”, ministerot za odbrana, Fatmir Besimi. Komentraj}i ja sumata {to } e mo`e da ja tro{i vo svojot resor slednata godina, Besimi izrazuva zadovolstvo {to dobil buxet za desetina procenti pogolem od onoj vo 2010 godina, koj so dopolnitelna racionalizacija i prioretizacija, smeta ministerot, mo`e da se potro{i so mnogu pogolemi pozitivni efekti: „Pra{aweto ne se odnesuva samo na toa kolku pari }e se predvidat, tuku i kako tie pari }e se potro{at. Zna~ajno e strukturata na buxetot da ja reflektira na{ata opredelba za NATO. Spored dolgoro~niot plan za razvoj na odbranata 2011-2020 godina, koj e usoglasen so NATO, Makedonija treba vo kontinuitet da go zgolemi buxetot za odbrana, koj vo 2020 godina e planirano da dostigne nivo od okolu 2,1 procenti od BDP”, veli Besimi.

8

Kompani / Pazari / Finansii

PREGLED VESTI

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

JAPONSKI RECEPTI ZA MAKEDONSKITE BOLNICI

KAN^ESKA-MILEVSKA SE POFALI SO REALIZIRANI KAPITALNI PROEKTI

DALI TODOROV ]E ODI NA HA AKO NE MU USPEE KAJZEN METO

O

tvoraweto na Muzejot na makedonskata borba za dr`avnost i samostojnost, Muzejot na VMRO i Muzejot na `rtvite na komunisti~kiot re`im, 130 toma Makedonska kni`evnost na angliski jazik, obnovuvawe na spomen-ku}ata na bra}ata Miladinovci vo Struga, otvoraweto na renoviraniot memorijalen muzej 11 Oktomvri vo Prilep, Gradskiot muzej vo Kriva Palanka se del od kapitalnite investicii na Ministerstvoto za kultura, koi ministerkata Elizabeta Kan~eska-Milevska gi prezentira{e po povod 100 dena vlada.

“Poddr{kata i neguvaweto na tradicionalnite i sovremeni kulturni vrednosti, poddr{ka na kulturite na site etni~ki zaednici, vlo`uvawe vo infrastrukturata vo nasoka na podobruvawe na uslovite vo koi rabotat umetnicite i kulturnite rabotnici, stavawe na kulturata vo funkcija na op{tiot ekonomski i op{testven razvoj i promocija na kulturnoto nasledstvo, razvivawe na arheolo{kiot turizam i ponatamu ostanuvaat celi i prioriteti na ova Ministerstvo”, izjavi me|u drugoto ministerkata za kultura Elizabeta Kan~eska-Milevska.

Ministerstvoto za kultura potpi{a memorandum so Ambasadata na SAD za dodeluvawe grant vo visina od 94.708 amerikanski dolari za obnova na fasadnata dekoracija na [arenata xamija vo Tetovo. So razli~ni aktivnosti, promocii i izlo`bi odbele`ani se i pove}e jubilei me|u koi 50 godini od Stru{kite ve~eri na poezijata, 110 godini od ra|aweto na Lazar Li~enoski i 100 godini od ra|aweto na Qubomir Belogaski. Vo ramkite na normativnata regulativa, predvideno e donesuvawe na Zakon za izdava~ka dejnost, teatarska dejnost, muzi~ko-scenska dejnost, kako i Zakon za pottiknuvawe na stranski vlo`uvawa vo filmskata i TV-produkcijata.

Ministerot za zdravstvo, Nikola Todorov, e ubeden deka so japonski metodi }e vovede red vo bolnicite, pa duri i po cena da vikne Japonec na pomo{. Otkako najavi deka }e pravi “turnei” po makedonskite bolnici i po japonski kajzen menaxment }e gi re{ava problemite, “Kapital” go pra{a ministerot kako go zamisluva seto toa?

VIKTORIJA MILANOVSKA

M

milanovska@kapital.com.mk

inisterot za zdravstvo, Nikola Todorov, e ubeden deka so japonski metodi }e vovede red vo bolnicite, pa duri i po cena da vikne Japonec na pomo{. Otkako najavi deka }e pravi “turnei” po makedonskite bolnici i po japonski kajzen menaxment }e gi re{ava problemite, “Kapital” go pra{a min-

isterot kako go zamisluva seto toa?

Prva za poseta na negoviot spisok e klini~kata bolnica vo [tip. Ekipi od Ministerstvoto za zdravstvo po~naa da pravat detalen ekonomski i medicinski skrining na bolnicata. Gi ~e{lale smetkovodstvoto, javnite nabavki, smenskoto rabotewe, kadarot i listite na ~ekawe. Todorov pak, od ponedelnik }e sedi so pacientite vo ~ekalna, no i }e proveruva dali higieni~arkite redovno gi

KAJZEN PO JAPONSKI RECEPT

Kontinuirano podobruvawe na sostojbite vo odredena oblast (pred s$ administracija); Vklu~uvawe na site vraboteni, od vrvot do dnoto na piramidata; Re{avawe problemi na lokalno nivo; Tendencija da se minimizira napornata rabota; Prirodno kratewe na tro{ocite, bez cenovni pritisoci; Zgolemuvawe na logisti~kata sposobnost na vrabotenite.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

~istat toaletite.

“Od ponedelnik }e gledame kako rabotat medicinskite sestri, kako se spravuvaat bolni~arite, kako se organizira turkanicata, dali higieni~arkata redovno gi ~isti toaletite, dali ima buba~ki vo bolnicata. ]e sedime vo ~ekalna zaedno so pacientite, }e gledame kako se tretiraat i dali nekoj vleguva preku red.

Toa se bolesti na zdravstveniot sistem koi gi znaeme, samo treba da najdeme na~in da gi spre~ime. Ako go naterame i direktorot da raboti na toj na~in, koga }e ima najgolema turkanica da stoi do {alter, toga{ sme ja re{ile rabotata”, veli Todorov.

Paralelno so kajzen metodite Todorov ja turka i politikata na evtini lekovi, do toj stepen {to im se zakani na farmacevtite i so zatvor. No, so toa odi kontra receptot na Japoncite.

“Kapital” istra`uva{e na Internet za kajzen menaxment.

Amerikanskiot konsultant za S

zdravstvo, Mark Graban, koj ovoj princip go primenuval duri i vo vrvni japonski firmi od druga industrija, kako Tojota, predupreduva deka e opasno da se raboti po kajzen dokolku vo isto vreme se turka politika na kratewe na tro{ocite po sekoja cena.

“Vo kontekst na kajzen, ne smeat da se kratat tro{oci, tuku da se najde na~in da se upravuva so niv. Vistinskoto namaluvawe na tro{ocite treba da proizleze kako rezultat na raznite aktivnosti koi gi sproveduva menaxmentot. Za `al, golem broj menaxeri se obiduvaat da protnat politika na niski ceni, otpu{tawe rabotnici, restrukturirawe na kadarot, pa duri udiraat i vrz dostavuva~ite. Vakvoto postapuvawe nesomneno go naru{uva procesot na kvalitet i rezultira so namalen kvalitet”, veli Graban.

Spored Todorov, vakvite svetski ekspertski analizi se nerelevantni.

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

Kompani / Pazari / Finansii

9

PREGLED VESTI BIZNIS-VMRE@UVAWE NA MAKEDONIJA I BUGARIJA

ARIKIRI ODOT?!

“Ovie dve raboti gi vrzal nekoj Kana|anec, a mo`ebi 100 drugi poznava~i ne gi vrzale. Ako treba, nie } e si povikame nekoj japonski ekspert koj izvorno }e znae da go sprovede toa. Toa e mnogu interesen koncept i vo negovi ramki apsolutno nema da se “zamaram” so cenite na lekovite. Lekovite }e gi teram na centralno nivo, a toa gi boli tie {to pravele profiti”, veli Todorov.

Su{tinata na kajzen metodite e kontinuirano podobruvawe vo edna oblast i naj~esto se upotrebuvaat vo biznismenaxmentot. Vo zdravstvoto prete`no se koristi vo delot na administrativnite kapaciteti.

Del od porane{nite ~elnici vo zdravstvoto smetaat deka Todorov treba da si ja proba sre}ata i so vakvi reformi, no del pra{uvaat dali }e napravi japonsko harikiri vo ministerskata fotelja ako reformite mu padnat vo voda.

“Mojot proekt za reformirawe na zdravstvoto ima{e nekolku stolbovi, vo koi na nekoj na~in vleguvaa i ovie metodi. So ogled na toa deka moite reformi se odnesuvaa na zdravstve-

C

entarot za razvoj na Isto~en planski region[tip po~na so implementirawe na proektot “Prekugrani~no biznis-vmre`uvawe za odr`liv rast” za podobruvawe na biznis-klimata vo prekugrani~niot region me|u Makedonija i Bugarija.

Celta na proektot e da ja podobri biznis-sorabotkata preku razvoj na biznis-uslugi, marketing na malite i srednite pretprijatija i podobruvawe na pristapot do informacii i konsultantski uslugi vo prekugrani~niot region.

“Celta e da im ovozmo`ime na kompaniite od dvete dr`avi da se povrzat so cel da gi podobrat svoite proizvodi i uslugi i uspe{no zaedni~ki da nastapat na edinstveniot evropski pazar. Na{a krajna cel e postojano da se unapreduva sorabotkata, ne samo na ekonomski plan, tuku i vo ostanatite segmenti”, veli Dragica Zdraveva, rakovoditel na Centarot za razvoj na Isto~en planski region–[tip.

NIKOLA TODOROV MINISTER ZA ZDRAVSTVO

Od ponedelnik }e gledam kako rabotat medicinskite sestri, kako se spravuvaat bolni~arite, kako se organizira turkanicata, dali higieni~arkata redovno gi ~isti toaletite, dali ima buba~ki vo bolnicata. ]e sedam vo ~ekalna zaedno so pacientite, }e gledam kako se tretiraat i dali nekoj vleguva preku red. niot sistem na generalno nivo, smetam deka e vo red sega{niot minister da reformira na lokalno. Zna~i, ova e prodol`enie na proektite {to gi vodev jas”, veli porane{niot minister za zdravstvo Bujar Osmani.

Poznava~ite na zdravstveniot menaxment pora~uvaat mnogu da ne se eksperimentira vo zdravstveniot sektor.

“Fakt e deka sistemot treba da se re{i. No, ni trebaat {to pove}e re{enija na dolg rok i {to pomalku eksperimenti. Ili

ako ve}e ministerot raboti po kajzen, }e mora da gi nau~i i menaxerite na bolnicite da go pravat istoto.

Vo toa e poentata na ovie japonski principi”, veli Rubin Zareski, profesor po farmakoekonomija.

KAJZEN PO RECEPT NA TODOROV? Menaxerot da ne se zatvora vo kancelarija, tuku da bide na lice mesto; Da gi dru`i pacientite vo ~ekalna; Da gleda kako rabotat medicinskite lica; Da gi “~e{la” javnite nabavki; Da insistira na {to poniski nabavni ceni; Da ja sledi higienata vo bolnicite.

EK GI ODMRZNA PARITE ZA OBRAZOVANIE I ZA MOBILNOST

U

~enicite, studentite i nevladinite organizacii od januari 2012 godina povtorno }e mo`at da apliciraat vo Nacionalnata agencija za evropski obrazovni programi i mobilnost i za obrazovanie i mladi od Evropskata unija. Evropskata komisija go odobri pristapot do evropskite pari koi bea zamrznati po otkrivaweto na nelegalnoto rabotewe na porane{niot direktor na Nacionalnata agencija za evropski obrazovni programi i mobilnost, Bo{ko Nelkoski. Za nov v.d. direktor na Agencijata za mobilnost e nazna~en Darko Dimitrov.

Spored najavite, Makedonija }e dobie pristap do 2,6 milioni evra, koi vo fazi postepeno }e mo`at da bidat iskoristeni od site zainteresirani gra|ani.

Novite promeni predviduvaat Ministerstvoto za obrazovanie da ima pogolema uloga vo revidiraweto i selektiraweto na proektite i dodelenite finansiski sredstva.

“Uslovite koi bea barani se ispolneti, kako {to se formirawe upraven odbor, nominirawe pretstavnik na Ministerstvoto za obrazovanie i nauka, nov dogovor me|u Ministerstvoto i EK, koi }e gi sproveduva Ministerstvoto vrz rabotata na Agencijata”, re~e ministerot za obrazovanie i nauka, Pan~e Kralev.

7 DEKEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

BRENDOVI MO]TA NA BRENDOVITE - KAKVI POZITIVNI EFEKTI VRZ RABOTEWETO NA EDNA KOMPANIJA GO DAVAAT BRENDOVITE, VO SMISLA NA ZGOLEMENA PRODA@BA, POGOLEMA PROFITABILNOST, POVISOKA REPUTACIJA NA SAMATA KOMPANIJA, POVISOKO CENOVNO POZICIONIRAWE, POZITIVEN IMIX KAJ POTRO[UVA^ITE. MEREWETO NA VREDNOSTA NA BRENDOVITE - KAKO TOA SE PRAVI, KOJ TOA GO PRAVI, KOI MAKEDONSKI KOMPANII JA MERAT VREDNOSTA NA SVOITE BRENDOVI - KOI SE NAJVREDNI BRENDOVI VO SVETSKI RAMKI? BREND VERSUS KOMPANIJA - KOLKU E DOBRO KOGA NEKOJ BREND SE IDENTIFIKUVA SO SAMATA KOMPANIJA, KOI SE PREDNOSTI I NEDOSTATOCI NA OVOJ FENOMEN I KAKO SE ODRAZUVA VRZ SAMIOT BREND I KOMPANIJATA? ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI AMORTIZERITE NA STD SE PRODAVAAT VO AFRIKA

F

abrikata za amortizeri STD od Nov Dojran ja ispora~a prvata izvozna pratka za centralnoafrikanskata zemja Burkina Faso. Uvoznik na prvite 420 hidrauli~ni amortizeri, koi pretstavuvaat inovativen dostrel na osnova~ot na firmata, Stoj~e Tasev, e firmata TCV Bus od Burkina Faso.

“Sorabotkata so ovaa firma ja po~navme zaedno so Holandskata ambasada vo Makedonija i nivnata organizacija PUM konsalt, ~ii{to stru~waci posreduvaa vo biznis-kontaktite so transportni firmi od Afrika i od Ju`na Amerika. Najbrz odgovor za deloven kontakt dobivme od sopstvenicite na transportnata kompanija TCV Bus, koi pred dva meseci prestojuvaa vo Dojran za da se zapoznaat so na{eto proizvodstvo i so kvalitetot na izrabotkata”, veli upravitelkata na fabrikata, Teodora Karaka{eva. Inovacijata na STD, hidrauli~niot teleskopski amortizer, se koristi kaj golemite transportni kompanii vo Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Bugarija i vo Grcija.

DO 2020 MAKEDONIJA ]E ODVOJUVA 1,8% OD BDP ZA ISTRA@UVAWE I RAZVOJ

M

akedonija sega odvojuva samo 0,22% od BDP za inovacii, istra`uvawe i razvoj, a do 2020 godina ovoj procent treba da se zgolemi na 1,8% od BDP. Ova e planot na Ministerstvoto za obrazovanie, predviden vo Strategijata za inovacii 2012-2020 godina. Prosekot koj go nalagaat EU i Lisabonskata strategija e 3% od BDP. Ministerot za obrazovanie, Pan~e Kralev, na Forumot za inovacii v~era ja poso~i potrebata za pogolema zalo`ba na Makedonija za pogolem tehnolo{ki rast i razvoj. “Strategijata treba da sozdade platforma so koja }e se ovozmo`i koherenten pristap za pottiknuvawe i motivirawe na inovaciite kako osnova na sekoja ekonomija. Ministerstvoto intenzivno raboti i bara na~in za pottiknuvawe na inovaciite”, izjavi Kralev. Vo Strategijata za inovacii 2012-2020 godina kako strate{ki celi se najdoa zgolemuvaweto na inovativnite aktivnosti na biznis-sektorot, zajaknuvawe na ~ove~kite resursi za inovacii, kreirawe regulatorna sredina za poddr{ka na inovaciite, zajaknuvawe na kapacitetite na istra`uva~kite institucii, zgolemuvawe na interakciite me|u ~initelite na inovaciite i obezbeduvawe strate{ki, realen i koordiniran pristap kon investiciskata politika.

MAKEDONIJA ]E PRESEDAVA SO GRUPATA ZA REGIONALEN RAZVOJ VO JIE

M

inisterstvoto za zemjodelstvo i Postojanata rabotna grupa za regionalen ruralen razvoj vo Jugoisto~na Evropa (SWG) utre i vo sabota }e bidat doma}ini na pettiot godi{en raboten sostanok na ministrite za zemjodelstvo od Jugoisto~na Evropa (JIE).

Na sostanokot, ministerot Qup~o Dimovski }e go prezeme presedavaweto so SWG. Osven so ministrite za zemjodelstvo od regionot i od JIE, Dimovski }e se sretne i so Loreta Dormal Marino, zamenik-generalen direktor na Generalniot direktorat za zemjodelstvo i ruralen razvoj na Evropskata komisija.

Idninata na regionalnata sorabotka i pretstojnite reformi vo zemjodelstvoto i ruralniot razvoj so cel pribli`uvawe na regionot i na JIE kon EU, }e bidat glavni temi na sostanokot. U~esnicite }e razmenat iskustva i za reformite na Zaedni~kata zemjodelska politika na EU za periodot 2014-2020 godina, za idninata na IPARD, kako i za strate{kite nasoki za idnata regionalna sorabotka vo Jugoisto~na Evropa vo zemjodelsko-prehranbeniot sektor vo ramki na SWG platformata.

+

09.11.2011

раст

Арчилормитал (ХРМ) Уни банка ТТК банка ЗК Пелагонија Реплек

+8.89% 98.00 +2.95% 453,00 +1.83% 1.310.00 +1.23% 2.800.00 +0.94% 37.350.00

09.11.2011

Благој Ѓорев Велес РЖ Услуги Макпетрол РМДЕН09 РМДЕН05

нова цена

пад

-

TE[KO ]E ZA@IVEE OKRUPNUVAWETO NA ZEMJI[TETO

ZEMJODELCITE SE PLA[AT OD ZADRUGI

Dodeka Ministerstvoto za zemjodelstvo na golemo go najavuva ovoj proekt kako re{enie za slabata produktivnost vo agrarot, nema podatoci kolku od zemjodelskoto zemji{te e rasitneto na pomali parceli i kolku od ovie parceli mo`e da se okrupnat

415

ALEKSANDRA SPASEVSKA

Z

spasevska@kapital.com.mk

emjodelcite se skepti~ni vo odnos na vladiniot proekt za okrupnuvawe na zemjodelskoto zemji{te.

Iako spojuvaweto na malite i rascepkani parceli e edna od strate{kite agrarni politiki koi mora da se sprovedat do vlezot vo Evropskata unija, zemjodelcite uveruvaat deka `elbata na Vladata te{ko }e se ostvari. Vakvoto tvrdewe tie go pravdaat so nekoga{noto zadrugarskoto zdru`uvawe, koga so zemji{teto upravuvaa zadrugi, model koj spored niv, ne e mnogu uspe{en. Velat deka nedefiniranata sopstvenost na zemji{teto, nere{enite imotno-pravni odnosi i slabata informiranost se glavite problemi koi mora da se re{at pred da po~ne okrupnuvawe na zemji{teto.

Porane{niot minister za zemjodelstvo Kiro Dokuzovski, koj go napi{a Zakonot za komasacija na zemji{teto, smeta deka vaka postaven, proektot mnogu te{ko }e se realizira.

“Okrupnuvaweto na zemjodelskoto zemji{te e edna od agrarnite politiki koi mora da se realiziraat, no skepti~en sum deka }e se sprovedat spored zamislata na Ministerstvoto. Zemjodelcite se pla{at deka so vakvoto zdru`uvawe }e go izgubat pravoto za upravuvawe so zemji{teto, namesto da prof-

iljadi hektari od obrabotlivoto zemji{te se oranici i bav~i

itiraat, kako {to e celta na proektot. Zemjodelcite se pla{at i od restavracija na komunisti~koto upravuvawe”, potencira Dokuzovski.

ZEMJODELCITE NE SE INFORMIRANI Od Federacijata na farmeri velat deka ne znaat {to to~no predviduva proektot za okrupnuvawe na zemji{teto, nitu pak, dosega bile povikani za da dadat mislewe za strategijata. Velat deka iako okrupnuvaweto na zemjodelskoto zemji{te e neophodno, se raboti za mnogu te`ok i baven proces.

“Nema jasna klasifikacija na zemjodelskoto zemji{te. Zemjata e mnogu rascepkana, vo golem broj slu~ai taa e na nekolku sopstvenici. Golem problem se i nere{enite imotno-pravni odnosi, bavnite i slo`eni administrativni proceduri”, velat od Federacijata.

Na direktorot na zemjodelskiot kombinat Sto~arstvo Bogdanci, Traj~e Gogovski, ne

sreda- 09.11.2011 3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

137

mu e jasno dali }e ima kolektivno upravuvawe ili pak, eden menaxer }e upravuva so zemji{teto, kako i toa dali site {to }e se zdru`at vo zadrugata }e bidat isti vo sopstvenosta.

“Ima pove}e modeli na zdru`uvawe na zemjodelcite.

Ne mora da zna~i deka treba da e zadruga”, veli Gogov.

Ministerstvoto za zemjodelstvo nema podatoci kolku od zemjodelskoto zemji{te e rasitneto na pomali parceli i kolku mo`e da se okrupnat.

Nema ni podatok za kolkavi zemji{ni parceli stanuva zbor. Iako Nacionalnata strategija za konsolidacija na zemji{teto }e se pravi vrz osnova na analizata na Ministerstvoto, ottamu ne ka`uvaat kolku obrabotlivo zemji{te e vo sopstvenost na golemite kombinati, a kolku dr`avno. Od Ministerstvoto samo kuso velat deka idejata za okrupnuvawe na zemji{teto zna~i deka zemjodelcite treba

iljadi hektari zemjodelsko zemji{te ostanaa neobraboteni lani

da se zdru`at vo zadrugi i zaedni~ki da upravuvaat so zemji{teto, taka {to }e se dogovoraat {to }e proizveduvaat na pogolemi povr{ini i zaedno }e go obrabotuvaat zemji{teto. Od niv se o~ekuva i da investiraat vo oprema i mehanizacija.

“Se predviduva sekoj zemjodelec da vleze vo zadrugata so pravoto na sopstvenost”, izjavi zamenik-ministerot Zoran Kowanovski.

Strategijata predviduva okrupnuvawe preku dobrovolna razmena na zemji{te. Najgolemite zemjodelski kombinati vo dr`avava koi{to imaat pogolemi parceli se ZK Pelagonija, Xumajlija, Blagoj \orev, @ito Vardar-Gradsko i vinarskata vizba Tikve{.

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,505 44,6076 71,6800 49,6729 44,0139 46,1092

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,21% 1,2% 0,25% 0,02333%

iljadi hektari zemjodelsko zemji{te bile zasadeni minatata godina

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

277

Nedefiniranata sopstvenost na zemji{teto, nere{enite imotno-pravni odnosi i slabata informiranost na zemjodelcite se glavite problemi za okrupnuvawe na zemji{teto

3м 1,47% 1,4% 0,44% 0,04%

6м 1,69% 1,7% 0,64% 0,09%

12м 2,04% 2,0% 0,96% 0,31%

нова цена

-2,23% 350,00 -2,05% 191,00 -1,43% 20.700.00 -0,82% 89,00 -0,54% 92,00

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

25.669.000,49

3,58%

-4,13%

-19,40%

-16,58%

-21,52%

08.11.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

45.500.005,40

7,63%

2,24%

-10,81%

-15,49%

-17,34%

08.11.2011

Иново Статус Акции

14.198.797,62

1,55%

-3,62%

-6,16%

-3,54%

-3,35%

08.11.2011

КД БРИК

39.873.371,56

8,99%

5,47%

-5,77%

-8,74%

-10,78%

08.11.2011

КД Нова ЕУ

19.681.554,78

-0,79%

-12,50%

-25,93%

-25,88%

-26,86%

08.11.2011

КБ Публикум - Балансиран

23.581.808,64

2,60%

-5,08%

-11,63%

-11,51%

-11,22%

08.11.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.513.971,58

0,26%

0,07%

0,00%

0,00%

0,00%

08.11.2011

КБ Публикум Паричен

53.520.152,54

0,27%

0,80%

0,00%

0,00%

0,00%

08.11.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

PREGLED VESTI

POVLASTENITE TARIFI DOPRVA ]E PA\AAT?!

NOV SALON ZA TOVARNI VOZILA NA IVEKO VO ILINDEN

SON^EVITE CENTRALI NEISPLATLIVI VO MAKEDONIJA

V

o naselbata Ilinden vo Skopje se otvori noviot salon na Kargomaks, oficijalniot zastapnik na Iveko za te{ki tovarni vozila. Celata investicija na novootvoreniot salon e vredna dva milioni evra, a salonot se prostira na povr{ina od 14.000 metri kvadratni.

Kako {to informira importerot na Iveko, dosega se prodadeni pove}e od 400 vozila ili prose~no 80 vozila godi{no i toa najmnogu modelite na vozilata “dejli” i “stralis”.

Direktorot na Kargomaks, Kosta Kiprovski, veli deka naskoro }e se otvori u{te eden salon na Iveko.

“Vo brzo vreme }e se otvori i vtoriot salon na Kargomaks, koj se nao|a vo Strumica, vo industriskata zona Vasilevo, koj e vo finalna izgradba, a vo idnina kako edna od na{ite ponatamo{ni vizii }e bide voveden poseben del vo servisot kade {to }e se vr{i nadgradba na vozilata”, izjavi Kiprovski. Osven te{kite tovarni vozila, kako {to poso~i Kiprovski, vo zavisnost od potrebite na pazarot }e se prodavaat i avtobusi i zemjodelski ma{ini.

Kako novitet od serijata te{ki motorni vozila na Iveko vo proda`ba e pu{ten noviot “dejli” mini-kamion, koj ~ini pove}e od 21.000 evra.

Od Agencijata za energetika velat deka ~estoto namaluvawe na povlastenata tarifa za proizvodstvo na struja od sonce }e zna~i i kraj na vleguvaweto na novi investitori vo obnovlivite izvori na energija KATERINA POPOSKA

V

poposka@kapital.com.mk

ladata kroi nova, najverojatno poniska povlastena tarifa za otkup na struja od son~evi centrali. No, pravilnikot za povlasteni, odnosno fiding-tarifi, koj go izgotvi Ministerstvoto za ekonomija, s$ u{te ne e usvoen od Vladata.

Poslednata fiding-tarifa po koja investitorite mo`ea da dobijat subvencija od dr`avata iznesuva{e 26 evrocenti za kilovat-~as za elektranite do 50 kilovati i 30 evrocenti do eden megavat.

Lani va`ea drugi, povisoki povlasteni tarifi od 40 do 34 evrocenti. Vo septemvri 2008 godina pak, povlastenata tarifa do 50 kilovati iznesuva{e 46 evrocenti za kilovat-~as predadena struja, a do eden megavat 41 evrocent.

Potencijalnite investitori se somnevaat deka novata povlastena tarifa }e bide dovolno atraktivna za da gi vlo`at parite vo proizvodstvo na struja od sonce. Negoduvaat deka poradi niskata otkupna cena na energijata od obnovlivi izvori (sonce, veter, voda i biomasa) i poradi toa {to ne se doneseni podzakonski akti, ve}e devet meseci nitu mo`at, nitu sakaat da investiraat vo solarni elektrani.

“Ako Vladata, odnosno Regulatornata komisija povtorno ja

spu{ti fiding-tarifata, nikoj nema da bide zainteresiran da vlo`uva vo fotovoltai~ni centrali. Atraktivno be{e da se gradi so povlastena tarifa od 40 evrocenti, pa i od 34. No, so poslednite 26 evrocenti za kilovat-~as ne e povolno. Do 34 evrocenti treba{e da zavr{i namaluvaweto na povlastenata tarifa. Sekoj investitor si gi planira parite i sekako, profitot. Planirame spored edni ceni, vadime dokumenti, se molime da ne zaglavime vo administrativnite lavirinti za pobrzo da ja realizirame investicijata i pred samata cel dobivame u{te edna sopka - poniska tarifa za otkup na strujata”, velat za “Kapital” potencijalni investitori vo son~evi centrali.

I od Agencijata za energetika velat deka so namaluvaweto na fiding-tarifite proizvodstvoto na struja od son~evi centrali ve}e ne e isplatlivo.

“So novata uredba na Vladata mo`no e novite povlasteni tarifi da ovozmo`uvaat povrat na investicijata za 11-13 godini, a samiot period od 15 godini, na kolku {to se dava licenca za povlasten proizvoditel, poka`uva deka investitorot ve}e e na pragot na rentabilnost. Ova }e zna~i i kraj na vleguvaweto na novi investitori vo obnovlivi izvori na energija”, veli direktorot na Agencijata, Lazar Ge~evski.

Dr`avata ograni~i deka }e

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.108,11 МБИД 2.253,03 ОМБ 119,45

-0.06% +1.03% +0.09%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

12.170,18

+0,84% +1,17%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.809,78

-2,54%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 749,40

+1,54%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

ОМБ

+1,03%

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

NASDAQ 2.727,49

+1,20%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 58.139,90

-1,50%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.460,94

-1,91% -1,18%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 20.014,40

-0,20%

-1,18%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0,51%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.827,04

SOFIX 336,40

-0,83%

-0,49%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 623,40

ATHEX 771,01

-1,06% +2,86%

Агробанка.

4.214,00

Универзал ба

-11,01%

2.505,00 Ауто Хрватска

-14,87%

3,72

Истрабенз

3.000,00

Звон Два Холд

0,01

АИК банка

1.849,00

Информатика

2.700,00

+0,65% -10,00%

Кроација осиг

4.500,00

-16,67%

ЛЕСНА СУРОВА

95.05$/барел BRENT

112.96$/барел

Кончар

889,00

Абанка Випа

16.190,00

Словенијалес

31,00

-1,81% -1,77%

ПРИРОДЕН ГАС

3.72/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

309

-0,61% -0,85%

ЗЛАТО 1794.00$/унца СРЕБРО 34.68$/унца БАКАР 7.694,50

МЕТАЛИ

-0,29% -1.36% -1,8%

НИКЕЛ 18.557,50 АЛУМИНИУМ

2.060,00 ЧЕЛИК 525.00$/унца

+0,0% -0,2% /

+5,88% -11,29%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+19.52%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

-1,11%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+8,20%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Магма

+1,71%

SASX 10 875,39

Главен индекс на Белградската берза

330,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 17.362,10

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.615,43

BELEX15 538,44

+0,09%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

2.000

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1,15%

S

o ostvaruvawe od 96% na testot za bezbednost vo kategorija na “vozrasni patnici”, “hjundai veloster” ima najdobar rejting od site vozila vo ovaa klasa.

Kako {to informiraat od Korea auto trejd importer na vozilata na Hjundai, ova e {esti pat po red Hjundai vozilo da dobie maksimalen rezultat od 5 yvezdi~ki na Euro NCAP testot za bezbednost .

Vo kategorijata na “detski patnici”, ovoj avtomobil postigna rezultat od 89%, pozicioniraj}i go “veloster” pred svoite konkurenti “folksvagen {iroko”, “opel astra” i “sitroen DS4”.

ABS+EBD+ESP, TCS kako i drugite elementi na aktivna i pasivna bezbednost pridonesoa “vloster” da dobie ocenka od 71% vo ovaa kategorija.

“So ovoj rezultat od pet yvezdi~ki i pozicionirawe pred svoite konkurenti “veloster” u{te edna{ ja doka`a na{ata posvetenost za dostignuvawe na najvisoko nivo na bezbednost od site aspekti, za site klienti na Hjundai”, izjavi Alan Ru{fort, zamenik-pretsedatel i operativen direktor na Hjundai Motor Evropa.

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.755,44

“HJUNDAI VELOSTER” SO NAJDOBAR REJTING ZA BEZBEDNOST

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda- 09.11.2011

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-2,07%

26

gigavat-~asovi od obnovlivi izvori na energija”, velat potencijalni investitori.

Od Solarnata asocijacija na Makedonija priznavaat deka fiding-tarifata e prvata mamka, odnosno pre~ka za investitorot.

“Celta na fiding-tarifata e da se stimulira proizvodstvoto na solarni centrali, oti vlo`enite pari ne mo`at da se vratat pri proda`ba na strujata po pazarni ceni. Pokraj fiding tarifata, presudno e {to investitorot mora da gi znae i kriteriumite za dobivawe upotrebna dozvola", veli pretsedatelot na asocijacijata, Ilija Nasov.

Ekspertite komentiraat deka so ~estoto namaluvawe na fiding-tarifite dr`avata samo deklarativno se zalaga za proizvodstvo na struja od obnovlivi izvori.

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.078,34

Pred dve godini povlastenata tarifa za proizvoditelite na struja od son~evi centrali be{e za 15 evrocenti pogolema od lani

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.275,92

3.000

41

ja subvencionira cenata na strujata od son~eva energija do vkupen kapacitet od 10 megavati. Vo periodot 20072011 godina se izgradeni samo osum solarni centrali so vkupen kapacitet od samo 1,4 megavati. Regionot ima razli~na politika od na{ata. Investitorite velat deka Bugarija i Grcija nudat najpovolni uslovi za investirawe.

“So Srbija i so Grcija dojdovme na isto nivo. No, edno e da se izedna~i{ koga ima{ instaliran kapacitet od eden megavat, a drugo e koga ima{ me|u 50 i 100 megavati, kako {to e primerot so Bugarija.

Avstrija pak, do lani nema{e ograni~uvawe na vkupniot kapacitet za fiding-tarifa, koja iznesuva{e 40 evrocenti. Germanija ja ukina fiding-tarifata, no ima proizvodstvo na struja od 12

11

+7,93% -6,06%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

+1,45% ПЧЕНИЦА 658.50$/бушел +3,05% КАФЕ 2.30 $/бушел +0,00%

ПЧЕНКА 662.75$/бушел

-2,16% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1205.75$/бушел +0,35% КАКАО 2631.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Kompani / Pazari / Finansii

12

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

KOJ SÈ E NA SPISOKOT NA IZVR[NI DIREKTORI [TO ]E DOJDAT VO MART VO OHRID

RI^ARD BRENSON I XON ^EMBERS DOA\AAT SO KARLOS SLIM?!

Ri~ard Brenson, pretsedatel na Virxin i Xon ^embers, pretsedatel na Cisko, najverojatno }e mu pravat dru{tvo na Karlos Slim na pettiot sostanok na [irokopojasnata komisija za digitalen razvoj, koj }e se odr`i na 26 mart vo Ohrid, doznava “Kapital” doznava “Kapital”. Kako {to ve}e objavivme, sostanokot na ovaa komisija, vo koja ~lenuvaat 60 politi~ki i biznis-lideri od celiot svet, }e se odr`i vo Makedonija na inicijativa na ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski.

Toj e ~len na ovaa komisija od pred godina ipol, na pokana od generalniot sekretar na ITU, d-r Hamadun Toure.

Na spisokot so potencijalni gosti vo Ohrid se i Xon Dejvis, potpretsedatel na Intel; Cezar Alienta, pretsedatel na Telefonika; Vint Serf, potpretsedatel na Gugl; Ben Vervajen, pretsedatel na Alkatel-Lucent...

Ministerot Ivanovski veli deka e vo dobri odnosi so Dejvis od Intel. “So Dejvis sme vo odli~en kontakt. Toj ve} e tri pati ja poseti zemjava. Prijatelski odnos imam i so Hans

IVANA KOLEVA

R

koleva@kapital.com.mk

i~ard Brenson, pretsedatel na Virxin i Xon ^embers, pretsedatel na Cisko, najverojatno }e mu pravat dru{tvo na Karlos Slim na pettiot sostanok na [irokopojasnata komisija za digitalen razvoj, koj }e se odr`i na 26 mart vo Ohrid,

RI^ARD BRENSON VIRXIN

Koga lu|eto }e sfatat deka ne{tata go dostignale svojot vrv, pove}eto se skloni da zaspijat na lovorikite, a ostanatite naporno }e se trudat da ja podobrat svojata rabota.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

od Erikson, koj edna{ ve}e go posetivme so vicepremierot Pe{evski. Ovoj kontakt n$ donese do sproveduvawe na pilot-proektot E-agroberza.

Ovaa aplikacija ja izraboti Erikson”, veli toj.

Temite za koi }e se diskutira vo Ohrid se ekonomski pridones na dr`avite za razvoj vo informatikata, upotreba na zeleni IT-tehnologii, sozdavawe informati~ki gradovi, prezentacii na zemjite so golem napredok vo digitalniot razvoj i promocija na Makedonija kako investiciski raj... Ivanovski veli deka za sostanokot vo Ohrid dobil golema poddr{ka od meksikanskiot telekomunikaciski magnat i najbogat ~ovek na svetot, Karlos Slim.

ZO[TO BRENSON I ^EMBERS SE BIZNIS-GURUA? Ri~ard Brenson e sopstvenik na grupacijata Virxin (Megastor, Rekords, Atlantik erlajns, Mobajl i Virxin galaktiks), kompanii koi se zanimavaat so pove}e dejnosti - od prodavawe muzika do organizirawe letovi vo vselenata. Va`i za perfekcionist vo rabotata.

“Koga lu|eto }e sfatat deka O

G

L

A

S

zastanete i da se voshituvate i na idninata e da ostanat na svoeto delo. Po~nete da fokusirani na ne{tata koi rabotite na slednata gen- mo`at da gi kontroliraat i eracija, za da go naprav- da imaat vlijanie vrz niv”, ite deloto u{te podobro”, veli toj. sovetuva eden od najgolemite Preku nekolkute ekonomski pretpriema~i na dene{nicata, padovi niz koi pominala industrijata - vo 1993, 1997, Ser Ri~ard Brenson.

Glavniot izvr{en direktor na 2001 i 2003 godina - ^embers Cisko sistems, Xon ^embers, e nau~il deka e mo`no da na ~elo na najgolemiot proiz- izlezete posilni od krizata. voditel na telekomunikaciska oprema vo svetot. Dodeka mnogu firmi se ma~at so recesijata, tehnolo{kiot gigant prodol`uva so silni profiti. ^embers ja napravi Cisko edna od najdobrite kompanii vo svetot. Go prezede kormiloto vo 1995 godina, koga firmata ima{e godi{en prihod od 1,2 milijardi dolari. Prihodite minatata godina dostignaa nad 40 milijardi dolari. Inovativnosta i streme`ot da se vovede bez`i~na tehnologija vo site segmenti od `ivotot se glavna odlika na ovoj energi~en biznis-lider. NeCISKO goviot recept za krizni vreNajva`nata rabota {to miwa e zgolemuvawe treba da ja razberat bina pazarniot udel. znis-liderite e da ostanat “Najva`nata rabota fokusirani na ne{tata koi {to treba da ja razmo`at da gi kontroliraat i berat biznis-liderite na sega{nosta da vlijaat na niv.

ne{tata go dostignale svojot vrv, pove}eto se skloni da zaspijat na lovorikite, a ostanatite naporno }e se trudat da ja podobrat svojata rabota”, veli Brenson.

Idejata za prvata rabota vo maloproda`bata se pojavi zatoa {to sekoga{ go brkale od prodavnicite za gramofonski plo~i. “Mojot edinstven grev be{e {to se obiduvav da go potro{am mojot dragocen xeparlak. Ja otvorivme prvata prodavnica Virxin rekords vo London za da sozdademe ambient kade {to mladite bi sakale da se dru`at. Interesno e deka na golemite sinxiri {to prodavaat knigi im trebaa 30 godini za da ne stignat”, veli Brenson.

Virxin be{e prvata aviokompanija {to ima{e videoekrani so filmovi po izbor na sekoe sedi{te. Vo SAD ja otvori prvata Virxin megastor na Tajms Skver.

“Ne pla{ete se da prezemete odredeni rizici. Ponekoga{ tie se pomalku opasni od navidum sigurnata rabota.

Pomirete se so faktot deka sovr{enata ocenka 10 ednostavno ne postoi, no nitu koga }e stignete do devet nemojte da K

O

M

E

R

XON ^EMBERS

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

Kompani / Pazari / Finansii

13

KRIZA ZA AVTOMOBILSKITE KOMPANII

PRODA@BATA NA AVTOMOBILI VO PAZARNA DEPRESIJA

Pazarot na novi avtomobili godinava bele`i pad od 13,5% vo odnos na minatata godina. Vo sporedba, pak, so 2008 godina, padot e zna~itelni 59,8% SILVANA @E@OVA

M

silvana@kapital.com.mk

enaxerite na salonite za novi avtomobili vo zemjava ve} e ne zboruvaat za nadolna linija vo proda`bata na vozila tuku za “pazarna depresija”.

Krizata koja ja zafati ovaa granka vo 2008 godina kulminira godinava so pad na proda`bata od duri 59,8% za tri godini. Vo odnos na minatata godina, padot iznesuva 13,5%.

Spored podatocite od Komorata na avtoimporteri, godinava najmnogu se prodavale vozilata od kompakt klasata (37%) i malite vozila (25%), a zna~itelno pomalku vozilata od sredna ili povisoka klasa, monovolumenskite i terenskite. Od poskapite modeli, najprodavani se “BMV 520*d” i klasite C i E od Mercedes.

“Kaj modelite na BMV padot na proda`bata vo odnos na istiot period lani e 10%, no vkupniot pazar na novi vozila e padnat za 14%. Ova e treta godina

vo izminatite 2-3 godini, sepak uvozot na polovni avtomobili bil najgolemiot udar.

“Spored oficijalnite izve{tai od instituciite, vo Makedonija se uvezeni ne{to pomalku od 100.000 polovni vozila. Dokolku toa se sporedi so faktot deka vo edna godina vo Makedonija se prodavaat 6.000-7.000 novi vozila, importerite na novi vozila si postavuvaat mnogu pra{awa za i okolu

po red da pa|a pazarot na novi vozila”, veli Miroslav Vrani{evi}, direktor na Makkar, uvoznik na BMV i Lend Rover.

Darko Dimovski, generalniot direktor na Mi-Da motors, ovlasten importer, distributer, prodava~ i serviser na Ford, Volvo i Lada vo Makedonija, smeta deka od mart 2010 godina do denes te{ko mo`e da stane zbor za “biznis” koga se novite vozila vo pra{awe. Spored nego, iako postoele pove} e problemi za biznisot

logikata na postoeweto na biznisot. Fenomenot na namalena likvidnost, skapite krediti od doma{nite banki i prisustvoto na dol`ni~ko-doveritelskata kriza gi ottrgnuva i kompaniite koi logi~no vo evropskite dr`avi i vo na{eto sosedstvo se klienti na avtomobilskite kompanii. Proda`bata na novi avtomobili }e se zgolemi koga }e se podobri op{tiot standard na gra|anite”, veli Dimovski.

MakAutoStar za da go ubla`i

padot na proda`bata prezema dopolnitelni aktivnosti i vlo`uvawa.

Kreditirawe so niska kamatna stapka od samo 1,25% i nizok procent na u~estvo, spored niv, e olesnuvawe za kupuva~ite.

“Avtomobilskiot biznis vo svetot postepeno se stabilizira i ve}e bele`i rast vo proda`bata. Bi bilo ubavo ovoj trend da se prenese i kaj nas. No, postojat i drugi faktori koi ja namaluvaat proda`bata.

Uvozot na stari vozila ima golem udel vo padot na proda`bata na novi, a treba da se istakne i padot na proda`bata i kaj starite avtomobili”, veli Vladica Kokalovi}, marketing i PRmenaxer vo

Od poskapite modeli najprodavani se “BMV 520d”, a od Mercedes klasite C i E K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

59,8% iznesuva padot na pazarot na novi avtomobili sporedeno so 2008 godina

MakAutoStar.

Najprodavani modeli kaj brendot Pe`o se 207, 308, 508 i “partner”, velat od Euroimpeks. Spored direktorot Daniel Voinovski, treta godina po red kupuva~ot vo Makedonija e cenovno orientiran.

“Vo procesot na pribirawe informacii, potencijalnite kupuva~i pred s$ se interesiraat za cenata i dali bi mo`ele da se dogovorat za eventualno namaluvawe, a potoa iska`uvaat interes za voziloto t.e. za motorot, opremata itn. Brojot na kupuva~i na modeli od mala i sredna klasa e osetno namalen. Promenata ne se ~uvstvuva samo vo brojkite, tuku i likot na potencijalnite kupuva~i i vo nivnata struktura”, objasnuva Voinovski.

Grcija

14

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

FINI[IRAA LI MARATONSKITE PREGOVORI PAPANDREU - SAMARAS?

GRCIJA IZGUBI DRAGOCENO VREME VO PARTISKI PAZAREWA!

Dodeka liderite na PASOK i na Nova demokratija, Jorgos Papandreu i Andonis Samaras, te{ko doa|aat do usoglasen stav, duri i koga od toa zavisi idninata na dr`avata, guvernerot Jorgo Prvopulos bara pogolema politi~ka odgovornost. Toj naglasi deka sporoto formirawe na koaliciskata vlada u{te pove}e ja namali doverbata vo Grcija

S

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

e ~ini deka najgolemite oponenti vo Grcija, Jorgos Papandreu i Antonis Samaras, nikako ne mo`at da se dogovorat za toa koj }e zastane na ~elo na koalicionata vlada koja treba da spasi zemjata od siguren bankrot.

Otkako propadna ponedelnik, pa potoa i vtornik, v~erave~er treba{e kone~no da se otkrie kone~niot ishod od maratnoskite pregovori na dvajcata lideri. [pekulaciite okolu toa {to se slu~uva se beskone~ni, a gr~kite televiziite vr{at direkten prenos od utro do ve~er. Golemata mediumska glasina od v~erautro e deka dosega najo~igledniot kandidat Lukas Papademos nema da bide noviot premier, a za toa e odgovoren momentalniot minister za finansii, Evangelos Venizelos. Spored Skaj TV porane{niot gr~ki centralen bankar i najgolem kandidat za premierskata pozicija, ne go sakal Venizelos za svoj minister za finansii, i imal namera na toa mesto da stavi svoi lu|e.

Venizelos navodno se sprotistavil na ova i “stavil veto” na nazna~uvaweto na Papademos, vrz osnova na toa {to pred s$ dobro si ja vr{el rabotata, i ne dozvoluva da im ja ostavi celata kontrola na bankarite.

Od druga strana, pak, baraweto na Oli Ren - da se obezbedi pismena potvrda deka go poddr`uva sproveduvaweto na spasuva~kiot plan

Karanicata me|u Evangelos Venizelos, gr~kiot minister za finansii, i Lukas Papademos, najseriozniot kandidat za premier, go odlo`i formiraweto na koalicionata vlada mo`ele da gi prifatat - saka da go smeni ekonomskiot tim na Vladata.

Vo me|uvreme, vo igra za nov premier na Grcija vlegoa u{te nekolku imiwa.

Pretsedatelot na Sudot na evropskite zaednici Vasilios Skuris mo`e da bide izbran za premier na novata koaliciska vlada na Grcija, soop{ti v~era izvor od vladeja~kata gr~ka partija PASOK. Spored istiot izvor vo vtornikot ve~erta bil postignat dogovor Skuris da bide nazna~en za premier, a ministerot za finansii, Evangelos Venizelos, da ja zadr`i funkcijata.

Kako vtor kandidat se pojavi i Joanis Kukiadis, koj momentalno e direktor na Gr~kiot fond za razvoj, koj be{e formiran pred nekolku

od 27 oktomvri i dogovorot za kratewe na dolgot, predizvika problemi vo {tabot na partijata Nova demokratija, kade {to Samaras veli deka negovoto verbalno vetuvawe bilo dovolno.

LUKAS PAPADIMOS IMAL NAMERA DA GO SMENI EKONOMSKIOT TIM NA GRCIJA?!

Papadimos, favoritot za premierskata funkcija, postavuva uslovi koi partiite ne

BERZITE TONAT, SO NIV I ATINSKATA Svetskite berzi tonat vo o~ekuvawe na ishodot od pregovorite vo Grcija, so niv tone i Atinskata berza.

Pove}e od dva ~asa po po~etokot na v~era{nata sesija, vode~kiot indeks Atina se namali do 755,72 procentni poeni. Berzata vo Atina v~era po~na trguvawe so pad od 1,26 % do nivo na indeksot od 796,83 procentni poeni.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

ot sektor, e dodadena i politi~kata nestabilnost”, izjavi preku soop{tenie

meseci so cel da ja nagleduva privatizacijata na dr`avniot imot, koja treba da go napolni buxetot so 50 milijardi evra.

PRITISOK OD SITE STRANI Pritisokot koj doa|a od evropskite kon gr~kite lideri od den na den se zgolemuva.

Istovremeno Papandreu i Samaras se soo~uvaat i so golem pritisok od vnatre.

V~era guvernerot na gr~kata centralna banka, Jorgos Provopulos, apelira{e do politi~kite lideri {to e mo`no pobrzo da ja sostavat koaliciskata vlada, predupreduvaj}i deka vo zalog e ~lenstvoto na zemjata vo evrozonata.

“Vo posledno vreme kon stresot na koj se izlo`eni ekonomijata i bankarskiL

N

I

O

G

L

A

JORGOS PROVOPULOS GUVERNER NA GR^KATA CENTRALNA BANKA

Politi~kite lideri {to e mo`no pobrzo da ja sostavat koaliciskata vlada bidej}i vo zalog e ~lenstvoto na zemjata vo evrozonata. Vo posledno vreme kon stresot na koj se izlo`eni ekonomijata i bankarskiot sektor, e dodadena i politi~kata nestabilnost.

S

I

Sovetuvawe na tema: „UPRAVUVAWE SO OPERATIVEN RIZIK, PRAVEN RIZIK I RIZIK OD NEUSOGLASENOST SO PROPISI – PRAKTIKI I ISKUSTVA“ 17-19 Noemvri 2011 godina Garni Hotel Park i Jezero **** Pali~ko Ezero, Vojvodina, Republika Srbija Sovetuvaweto e nameneto za poedinci i za trgovski dru{tva, banki i {tedilnici, javni pretprijatija, javni ustanovi i drugi pravni lica.

Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat najdocna do 15 noemvri 2011 godina.

Lica za kontakt: Anita Mitreska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

guvernerot Prvopulos. Toj naglasi deka sekoe usporuvawe na procesot na formirawe na koaliciskata vlada pretstavuva zakana u{te pove}e da se namali doverbata vo zemjata. Prvopulos istakna deka neophodno e itnoto formirawe na vladata. Toj gi povika glavnite politi~ki partii da se anga`iraat vo obezbeduvaweto na spasuva~kiot plan, dogovoren od evropskite lideri minatiot mesec.

Dopolnitelni te{kotii doa|aat i od evropskite lideri koi imaat s$ pogoloemi barawa od Grcija. Evropskata unija pobara pismeni garancii za dogovorot za kredit so Grcija od petmina gr~ki pretstavnici me|u koi i sega{niot i idniot premier, izjavi deneska na sednica na Vladata vicepremierot i minister za finansii, Evangelos Venizelos, po vra}aweto od sredba na evrogrupata vo Brisel.

Spored Venizelos, evrogrupata go o~ekuva pismoto so pette potpisi zaedno so ostanatite pismeni garancii na Grcija za noviot dogovor za finansiska poddr{ka za da prefrli {esta tran{a na Grcija od kreditot od osum milijardi dolari.

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

Feqton

KAPITAL / 10.11.2011 / ^ETVRTOK

15

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

PUTIN GLAVA 3: ^ISTKATA NA

“Boris, ako prodol`i{ po ovoj pat, predviduvam deka za edna godina }e bide{ proteran...

Ili, u{te polo{o, }e gnie{ vo zatvor.”

20

Aleks Goldfarb na Boris Berezovski

PROFESIONALECOT OD SANKT PETERBURG Kako tinejxer Putin sonuval da stane {pion na KGB, isto kako sovetskite heroi portretirani vo knigite i filmovite. Sledej}i go sonot, stapuva vo slu`bata koja go dovede do kabinetot na Jelcin, koj vo nego vide potencijalen direktor na kontrarazuznava~ite. Toa se dol`e{e na golemata posvetenost i profesionalnost, koja ne ja krie{e ni Berezovski, koj prizna deka Putin bil prviot birokrat koj ne baral pari i koj bil apsolutno profesionalen

K

oga Vladimir Vladimirovi~ Putin bil roden vo 1952 godina, negovata 41-godi{na majka Marija, pobo`na pravoslavna hristijanka, mu prkosela na oficijalniot dr`aven ateizam i sredila toj da bide krsten. Ne bila mnogu obrazovana i bila nekvalifikuvana rabotni~ka - od stra`ar vo no}na smena, do mija~ka na stakleni sadovi vo laboratorija. Tatko mu Vladimir se borel vo Vtorata svetska vojna i bil lo{o ranet vo ednata noga. Po vojnata rabotel kako rakovoditel vo strugarsko oddelenie vo edna fabrika za avtomobili i bil krajno strog so sin mu. Putinov predok {to zaslu`uva da bide spomenat e dedo mu po tatkova linija, koj bil gotva~ i kaj Lenin i kaj Stalin.

Semejstvoto `ivee{e vo op{testven stan na petti kat na ulicata Baskov Lejn, broj 15, vo centarot na Sankt Peterburg, kade {to maliot Putin mora{e da gazi vrz gluvci vo vlezot na stanbeniot blok koga ode{e na u~ili{te. Poznat po prekarot Volo|a, be{e seriozen, vreden, no ~esto razluten.

Negovite porane{ni sou~enici i nastavnici go opi{uvaat kako ne`no, slabo, no inteligentno mom~e, koe ne se dvoumelo da predizvikuva deca posilni od nego. Toj samiot se ima opi{ano kako siroma{en u~enik i huligan. “Ulicata me

u~e{e i me vospituva{e”, mu izjavi na eden biograf. “Da se `ivee i da se bide vospituvan na ulica e isto kako da se `ivee vo xungla. Bev neposlu{en i ne gi po~ituvav {kolskite pravila”.

Koga napolni 12 godini Putin najde na~in da go kontrolira odnesuvaweto treniraj}i sambo, kombinacija od xudo i od borewe od sovetskata era. Ovoj sport im dava prednost na brzite dvi`ewa, na smirenoto odnesuvawe i na sposobnosta da ne se poka`e nikakvo ~uvstvo ili da ne se napravi nikakov zvuk. So crn pojas pobedi na nekolku regionalni natprevari. Na po~etokot trenira{e za da zajakne fizi~ki i da mo`e samiot da se odbrani vo tepa~kite, no negovata opsesija, koja stanuva{e s$ pogolema, ne samo {to go dr`e{e podaleku od nevolji, tuku pridonese toj da stane samotnik do izvesen stepen.

SLEDEJ]I GO SONOT Vo me|uvreme, tinejxerot Putin sonuva{e da stane {pion na KGB, isto kako sovetskite heroi portretirani vo knigi i filmovi. Negova omilena televiziska programa be{e “Sedunaesette migovi na proletta”, serija za eden sovetski {pion koj operiral vo nacisti~ka Germanija. Koga be{e vo devetto oddelenie otide vo {tabot na KGB vo Leningrad. Mu rekoa deka najdobar na~in da stapi vo slu`ba e da dobie diploma od praven fakultet. Zatoa, vo 1970 godina ambiciozniot kandidat-agent se zapi{a na Leningradskiot ark Holingsvort e istra`uva~ki dr`aven univerzitet, kade novinar i avtor na pove}e knigi, {to studira{e pravo vklu~itelno i studijata za MI5, britanskata Slu`ba za bezbedi germanski jazik, a nost. Negovite novinarski tekstovi se trenira{e i xudo. objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i Vo 1975 godina, Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua napraveni so nego, se znae deka toj ne zavr{nata godina na saka mnogu da zboruva javno, niti pak e Univerzitetot, be{e qubitel na {oping. rugiot avtor, Stjuart Lensli e regrutiran od KGB, novinar i ekonomski konsultant koj kade {to pomina sedum `ivee ju`en London. Me|udrugoto ednoli~ni godini vo toj e dobitnik na nekolku nagradi kako televiziski i radio producent, me|u Oddelot za kontrarazkoi e i nagradata na Wujor{kiot tele- uznavawe. Koga napolni viziski i filmski festival. Vo negovata 30 godini, se o`eni so kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna 22-godi{nata Qudmila po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika Aleksandrovna, iskrena, Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija energi~na stjuardesa. do Ju`na Afrika.

Dvojkata dobi dve

M

D

Bliskosta so Kremq na nekoj na~in e nasledstvo za Putin. Negov predok {to zaslu`uva da bide spomenat e dedo mu po tatkova linija, koj bil gotva~ i kaj Lenin i kaj Stalin.

}erki. Potoa be{e ispraten na slu`ba vo Drezden vo Isto~na Germanija, kade {to sorabotuva{e so Stasi, tajnata policija, vo Oddelot za politi~ko razuznavawe i kontra{piona`a. Toa be{e izoliran `ivot, a ne presti`no rabotno mesto. Pofavoriziranite agenti rabotea vo zapadnite metropoli ili barem, vo Isto~en Berlin. No, negovata istrajnost mu go donese prekarot Na~alnik (ruski zbor za {ef).

Koga Berlinskiot yid be{e sru{en vo 1989 godina, Putin i negovite kolegi od KGB ja uni{tija dokumentacijata vo glavniot {tab na KGB vo Drezden. Se se}ava deka se javile vo Moskva za da dobijat naredbi. “Moskva mol~e{e”, izjavi podocna. “Be{e kako zemjata ve}e da ne postoi”. Vo 1990 godina potpolkovnikot Putin se povle~e od aktivna slu`ba vo KGB i stana asistent na rektorot odgovoren za odnosi so stranstvo pri Leningradskiot dr`aven univerzitet, {to be{e zna~itelno unazaduvawe vo statusot. “Toa be{e duri i pomalku va`no rabotno mesto otkolku da se raboti za Inturist”, izjavi Oleg Kalugin, politi~ki slu`benik na KGB vo Leningrad. “Toa pove}e be{e maska na KGB, otkolku unapreduvawe vo karierata.

Putin be{e demobiliziran kako rezervist na KGB.” Dotoga{ negoviot porane{en trener po xudo, Anatolij Sob~ak, stana prv demokratski izbran gradona~alnik na Sankt Peterburg i toj vedna{ go vraboti Putin kako pretsedatel na Komisijata za me|unarodni odnosi na Gradskiot sovet. Do

1994 godina, edna godina otkako negovata `ena nastrada vo soobra}ajna nesre}a i dobi seriozna povreda na ’rbetniot mozok, Putin stana prv zamenik na gradona~alnikot, steknuvaj}i reputacija poradi svojata ~esnost i asketskiot na~in na `iveewe.

Duri i negoviot ogor~en neprijatel Berezovski priznava deka negoviot iden nepobedliv protivnik ne be{e korumpiran: “Be{e prviot birokrat {to go zapoznav koj ne bara{e pari i koj be{e apsolutno profesionalen”.

Vo juni 1996 godina gradona~alnikot Sob~ak, otkako ne uspea da se spravi so ekonomskata kriza i so zgolemenoto nivo na kriminal, go izgubi pravoto da se kandidira za reizbor. Negoviot naslednik mu ponudi da ostane na funkcijata zamenik-gradona~alnik, no Putin go odbi i dade ostavka poradi lojalnost kon svojot porane{en pretpostaven. Taka, bez rabota vo Sankt Peterburg, se preseli vo Moskva, kade {to stana zamenik-{ef na kabinetot na pretsedatelskiot personal, nadgleduvaj}i ja rabotata na lokalnite vladi. Re{itelen, rezerviran i nemilosrdno koncentriran, stana poznat po svojata rabotlivost i strogost.

Za razlika od Jelcin, koj ne mo`e{e da se kontrolira i be{e nepostojan, Putin be{e cvrst, siguren, neosporno lojalen pot~inet. Impresioniran od negovata ~esnost, trudoqubivost i lojalnost, Jelcin od juni 1998 godina po~na vo nego da gleda potencijalen direktor na FSB. Naredniot mesec Nikolaj Kovalev, sega{en slu`benik, be{e prisilen da dade ostavka poradi vnatre{en skandal, po {to Putin dobi iten povik da se sostane so premierot Kirienko na moskovskiot aerodrom [eremetjevo.

K O M Otkako se pozdravija, Kirienko mu ~estita{e na Putin.

Koga Putin go pra{a zo{to mu ~estita, toj odgovori: “Ukazot e potpi{an.

Naimenuvan ste za direktor na FSB”.

Za samo nekolku dena Putin go is~isti FSB od potencijalni neprijateli, otpu{taj} i re~isi duzina vi{i slu`benici, zamenuvaj}i gi so lojalni pot~ineti.

Mnogumina od niv dojdoa od ^ekite, klanot agenti so sedi{te vo Sankt Peterburg

LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

koga Putin be{e direktor tamu, a nare~eni taka poradi brutalnata ^eka ili tajnata policija na po~etokot na sovetskata era.

Eden od lu|eto {to go pozdravija negovoto naimenuvawe be{e Berezovski. Vo taa vremenska to~ka nivnite interesi koincidiraa: na Putin mu trebaa politi~ki sojuznici, a oligarsite se oslobodija barem od eden neprijatel, od {efot na {pionskata organizacija, koj oddava{e {tetni glasini za nivnite delovni metodi.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: IAKO INTERESITE IM SE SOVPADNAA, TOA NE TRAE[E DOLGO. VLEGUVAJ]I VO POLITIKATA, PUTIN SFATI DEKA ]E IMA KORISNA POLITI^KA DIVIDENDA SO TOA [TO NARODOT ]E VIDI KAKO IM SE SPROTISTAVUVA NA OLIGARSITE

E R C I J A L E N

O G L A S

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

РАБОТИЛНИЦА

ДЕФИНИРАЈТЕ ИЗВОЗНА СТРАТЕГИЈА И СТЕКНЕТЕ НОВИ АЛАТКИ ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ИЗВОЗОТ!

24-25 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

ПО ДВА ДЕНА РАБОТА ЌЕ СИ ЗАМИНЕТЕ СО:

УНИКАТНО, ОРИГИНАЛНО!

готова и разработена извозна стратегија сет алатки кои можат веднаш да се спроведат во пракса дефинирани решенија и одговори на сите проблеми и дилеми поврзани со извозот поддршка при имплементација на дефинираните активности од предавачите-консултанти! Контакт со компании кои се соочуваат со исти или слични дилеми и развојни цели Богата литература и корисни материјали на тема извоз и освојување нови пазари

За прв пат во Македонија извозните компании и оние кои тоа сакаат да станат и да освојат нови пазари имаат единствена можност со искусни и докажани консултантни два дена да изработат извозна стратегија за своите компании! Наместо искуството на успешни извозни компании, овојпат case stydy на работилницата ќе биде токму Вашата компанија!

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Како да направите анализа на можните извозни пазари, реално да лоцирате каде се наоѓате и да дефинирате каде сакате да бидете во иднина? Кои пазари се полесни а кои потешки за освојување? Кои се сите неопходни елементи кои треба да ги содржи една извозна стратегија? Како да го спроведете акциониот план кој ќе ве доведе до целта- поголем извоз? Алатки за зголемување на извозот: cold calling, посета на саеми, продажен состанок, генерирање нови контакти!

ПРЕДАВАЧИ ПЕТАР ЛАЗАРОВ

Macedonia Export, kompanija specijalizirana za promocija i trgovija so makedonski proizvodi na me|unaroden i lokalen pazar, koja nudi konsultantski uslugi za marketing, proda`ba i izvoz.

КАЛИН БАБУШКУ

Macedonia Export

КРУМ ЕФРЕМОВ

direktor na Direktoratot za ekonomska diplomatija vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti

РАБОТИЛНИЦАТА Е ПРЕПОРАЧЛИВА ЗА:

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за извоз и нови пазари

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S