407-14.11.2011

понеделник. 14 noemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.104,66 МБИД 2.220,35

ОМБ 119,34

+0.71% -0.33% -0.09%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,51 42,17 72,08

понеделник - 14. noemvri. 2011 | broj 407 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

INTERVJU:

INGRID DELTENRE DELTENRE

JAVNIOT SERVIS DA NE BIDE PR NA VLADATA

STRANA 6

SO DOLG OD 20 MILIONI EVRA I MAVROVO IN@ENERING PRED STE^AJ STRANA 11

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 23 NOEMVRI

понеделник. 14 noemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

O N Z O L A D N A K S

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

4

обиди на vладата za proda`ba na ~etirite zagubari zavr{ija neuspe{no

700€ ILJADI

Vladata ja ~inea uslugite na konsultantskite ku}i Bulbrokers i Diloit i Tu{ koi napravija dlabinska analiza na zagubarite lani i gi podgotvija tenderite za proda`ba.

Vladata ne gi poslu{a site sugestii na konsultantite, me|u koi i deka ne mo`e da go obvrzuva investitorot da gi zadr`at site vraboteni

3.000

МБИ10

+0.71

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

Granici kako {vajcarsko sirewe!

STRANA 4-5 SPIRO RISTOVSKI

PRODA@BATA NA ZAGUBARITE SE VRA]A NAZAD

VLADATA PAK ]E PLA]A KONSULTANTI ZA ZAGUBARITE

STRANA 2-3

minister za trud i socijalna politika

Ima prostor za podobri rezultati na penziskite dru{tva!

STRANA 8-9 VOVEDNIK D ALEKSAND ALEKSANDRA SPASEVSKA

Se~ie i ni~ie

STRANA 2

Navigator

2

2,5%

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PONEDELNIK 14 NOEMVRI 2011

K

SE^IE I NI^IE

Kone~no Makedonija }e po~ne so postapkata za okrupnuvawe na zemji{teto!

Ovaa vest od Ministerstvoto za zemjodelstvo mnogu n$ izraduva. Ama za kratko.

Izleze deka nikoj ne znae kako }e se pravi okrupnuvaweto, a najmalku zemjodelcite, koi se najzasegnati. A tie treba malite parceli da gi zdru`at vo zadrugi, da investiraat vo mehanizacija, vo izvoz i marketing, da gi zgolemat produktivnosta i prinosite.

Ne znaat {to i kako }e pravat ili barem ne ka`uvaat ni od Ministerstvoto za zemjodelstvo. Ottamu nikako ne dobivame podatok koj i kolku zemja poseduva vo Makedonija. Toa e klu~no za da vidime kolku e rasitneto zemji{teto koe treba da se okrupnuva. I za da vidime dali ima i koi se makedonskite zemjoposednici, kako {to znaeme koi se zemjoposednici vo Hrvatska i vo Srbija.

Iako idejata za okrupnuvawe na zemji{teto e odli~na i e vistinskata nasoka kon koja treba da se dvi`i agrarnata politika na patot za pribli`uvawe kon Evropskata unija, fakt e deka mnogu te{ko }e se realizira, zatoa {to ima mnogu nepoznati.

Pre~ki od start stava i dr`avata, odnosno Ministerstvoto za zemjodelstvo.

Kako mo`e da se zboruva za strategija za okrupnuvawe na zemjodelskoto zemji{te koga samoto ministerstvo, koe treba da ja realizira, si go minira procesot.

Spored evropski standardi, za golemi parceli se smetaat povr{ini nad 500 hektari, a preku oglasite za zakup na dr`avno zemjodelsko zemji{te Ministerstvoto gi delka na nivi od 10 hektari.

Ne mo`e edno da ka`uva dr`avnata strategija, a na teren da se pravi sosema

sprotivnoto.

Ne e jasen modelot na zdru`uvawe. Iako zemjodelcite treba da se animiraat i da formiraat zaedni~ka kompanija ili eden vid zadruga, tie s$ u{te nemaat poim kako }e go napravat toa. Koj }e bide finansiskiot benefit za niv, dali }e treba da se otka`at od zemji{teto, koj }e upravuva, koj }e odlu~uva?

Dali su{tinata na okrupnuvawe na zemjodelskoto zemji{te e da natera{ deset zemjodelci da formiraat zadruga, a tie ne sakaat da go napravat toa zatoa {to ne si veruvaat edni na drugi ili ne sakaat da bidat biznismeni, tuku zemjodelci? Ili pak, da izleze{ so dr`avna strategija za raspredelba na dr`avna zemja na golemi parceli, so tendencija tie da prerasnat vo golemi agrokombinati, a ne da ja davaat na lokalni biznismeni koi potoa }e ja reizdavaat na sitni zemjodelci, {to e zabraneto so zakon.

I kako {to voobi~aeno se slu~uva, i najdobrite idei i zamisli vo Makedonija se deformiraat vo politiki koi nemaat nikakva cel, osven dobra mo`nost za poedinci. Namesto da zemame primeri i modeli od Francija, treba da pogledneme malku okolu nas.

Mo`e samo da im pozavidime na regionalnite zemjoposednici, koi mnogu odamna sfatile koe bogatstvo go ima vo zemji{teto, posebno na Balkanot. Toa go doka`uva i nivnata pozicija kako najgolemi kompanii vo Jugoisto~na Evropa.

Na prostorite na porane{na Jugoslavija 20 godini se forsira{e prikaznata deka malite proizvoditeli se tie {to mo`at da go dr`at zemjodelstvoto, politika koja u{te se forsira vo Makedonija. No, toj pogre{en stav pridonese za ogromen pad na proizvodstvoto i zapu{tawe ogromni zemjodelski povr{ini.

Golemite investicii vo primarno proizvodstvo poslednive godini pov-

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

torno go pottiknaa rastot.

Golemite agrokombinati na svoite povr{ini sega postignuvaat prinosi po hektar pogolemi od tie vo vode~kite zemjodelski zemji vo Evropa. Srbija na kartata na Evropa ve}e e definirana kako golem izvoznik na zemjodelski proizvodi i e respektirana na vode~kite evropski berzi, a Hrvatska s$ pove}e go osvojuva svetot. No, znaeme koi se najgolemite zemjoposednici vo Srbija i vo Hrvatska, koj i kolku proizveduva i kolku investira.

Vo Hrvatska ~etvoricata najgolemi zemjoposednici Ivica Todori} od Agrokor, Marko Pipuni} od Kandit grupa, Stipo Mati} od M-San i Enver Morali} edni od najbogatite Hrvati, poseduvaat nad 60% od celoto obrabotlivo zemjodelsko zemji{te vo Hrvatska. Isto e i vo Srbija, kade {to najgolemi zemjoposednici se Miroslav Mi{kovi} i Miodrag Kosti}, koi poseduvaat pove}e od 100.000 hektari plodno zemji{te i poedine~no se posilni od najgolemite evropski zemjoposednici.

Zatoa, agrarnata strategija za okrupnuvawe na zemji{teto treba da odi vo nasoka na sozdavawe agrokombinati, koi nema da dozvolat da bidat pregazeni od Todori}, Mi{kovi} i drugite kako niv. Zasega, Makedonija so sitnite zemjodelci e lesna cel za ovie tajkuni.

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

]

e porasne makedonskata ekonomija vo 2012 godina, spored najnovite procenki na Evropskata komisija.

Prognozata na EK zna~itelno se razlikuva od o~ekuvawata na Vladata za rast na BDP od 4,5% vrz koja{to se temeli i dr`avniot Buxet. EK predviduva zabavuvawe na eknomskata aktivnost glavno poradi recesijata vo Evropa i namaluvaweto na cenata na metalot kako glaven izvozen potrencijal vo Makedonija. Komisijata, isto taka, procenuva deka dr`avniot dolg na zemjava idnata godina }e nadmine 31% od BDP.

SKANDALOZNO: PRODA@BATA NA ZAGUBAR

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

VLADATA PAK ]E P KONSULTANTI ZA “Kapital” doznava deka Ministerstvoto za ekonomija naskoro }e raspi{e tender za anga`irawe nov konsultant za proda`ba na del od zagubarite. Iako ve}e potro{i 700.000 evra za konsultantski uslugi za zagubarite i s$ u{te ne gi prodade, Vladata sega se izlo`uva na nov tro{ok. Toa avtomatski zna~i deka proda`bata na ~etirite dr`avni kompanii stanuva sosema neizvesna. A Vladata do neodamna uveruva{e deka ima zainteresirani investitori za EMO, OHIS, Eurokompozit i za Tutunski kombinat Prilep KATERINA POPOSKA

N

poposka@kapital.com.mk

Namesto so akcionen plan za spas ili za proda`ba na zagubarite EMO, OHIS, Tutunski kombinat Prilep i Eurokompozit, Vladata povtorno }e pla}a konsultanti, koi treba da & “prodadat pamet” kako ovie kompanii da stanat profitabilni i polesno da se prodadat. “Kapital” doznava deka vo OHIS po vtor pat za period od dve godini konsultanti dlabinski ja skeniraat sostojbata. Ministerstvoto za ekonomija pak, }e raspi{uva tender i za anga`irawe konsultantska ku}a za prilepski Eurokompozit.

Anga`iraweto novi konsultanti za zagubarite doa|a samo dve godini otkako Vladata gi najmi dvete me|unarodni konsultantski ku}i, Diloit i Tu{ i bulbrokers, za 700.000 evra, koi treba{e dlabinski da gi skeniraat kompaniite, da gi podgotvat tenderite za proda`ba i da animiraat stran-

ski investitori. Dodeka Vladata odlu~uva {to }e pravi so dr`avnite kompanii, tie vo prvite devet meseci od godinava prika`aa zaguba od najmalku 5,6 milioni evra.

Od Ministerstvoto za ekonomija objasnuvaat deka OHIS najverojatno }e go ponudat na proda`ba do krajot na prvoto trimese~je slednata godina.

“So izborot na konsultant za OHIS do krajot na 2011 godina treba da zavr{i procenkata na vrednosta na akciite, da se izraboti programa za definirawe na postapkata za proda`ba i da se proceni vrednosta na drugite delovi {to mo`e da se prodavaat. So programata treba da se definira i pravnata procedura za proda`bata na OHIS na potencijalen investitor.

Po analizata na kone~nite dokumenti so barani parametri koi }e bidat zemeni predvid vo tenderskata dokumentacija, Vladata }e raspi{e nov oglas za proda`ba, {to se o~ekuva da bide na po~etokot na 2012 godina. ]e prezememe itni aktivnosti kon anga`irawe konsultanti za izgotvuvawe finansiska i pravna dlabinska analiza, kako i procenka na vrednosta na akciite na Eurokompozit.

No, sega prvpat konsultantite vo sorabotka so Ministerstvoto }e imaat zada~a da kreiraat i da implementiraat i plan za komercijalizacija i za promocija na proda`bata,

1.556 VRABOTENI GI ODVRATIJA METALSA^ I PALET IN[AAT OD EMO irektorite na turskite kompanii Metalsa~ i Palet In{aat, firmi koi bea zainteresirani za ohridskiot zagubar EMO i vo april podignaa tenderska dokumentacija, letovo se otka`aa od kupuvawe na EMO. Kako {to objavi “Kapital”, turskiot investitor ocenil deka poradi starosnata struktura i nekvalifikuvanosta na vrabotenite ne saka da gi zadr`i site vraboteni, a toa e uslov vo tenderot.

D

proces vo koj }e se vklu~at i Agencijata za stranski investicii i ekonomskite promotori”, otkrivaat od Ministerstvoto za ekonomija.

Direktorskite smeni, po diktat na Vladata, ne napravija profitabilni kompanii od zagubarite.

Samo minatata godina ~etirite zagubari propadnaa vo dolgovi od okolu 12 milioni evra, koi se pokrivaat od Buxetot na dr`avata. I vo 2009 godina ovie ~etiri kompanii ne rabotea profitabilno.

Za prvite devet meseci od godinava pak, najlo{i finansiski rezultati ima fabrikata za elektrooprema EMO od Ohrid, so zaguba od 2,9 milioni evra, {to e 5% pomalku vo sporedba so zagubata vo prvite devet meseci od 2010 godina. Od proda`ba na doma{niot i na stranskite pazari EMO inkasiral okolu 2,7 milioni evra.

Zaguba od 1,6 milioni evra napravi OHIS vo periodot januari-septemvri godinava, namaluvaj}i ja za 23% vo odnos na istiot period lani. Od vkupni prihodi od 6,7 milioni evra, 5,7 milioni evra se od proda`ba na makedonskiot pazar.

Tutunskiot kombinat od Prilep prvite devet meseci od godinava gi zavr{i so zaguba od 1,1 milion evra. Od proda`ba na tutun i na doma{en, no i na stranskite pazari kompanijata ima prihodi od samo 11.000 evra.

“Prioritet na Vladata kaj Tutunskiot kombinat od Prilep e da se ras~istat site aspekti na upravuvaweto, nadzorot, ostvarenite finansiski rezulati, proverka na izve{tajot za raboteweto, revizorskite naodi, osobeno vo odnos na nedostigot od soodvetni finansiski podatoci od minatoto, koi negativno se

Navigator

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK VISOKA OP[TESTVENA SVEST

PETAR SKVAR^ o novo ime, Sava osiguruvawe }e go jakne brendot i posilno }e se pozicionira na pazarot na osiguritelni uslugi vo Makedonija so ponuda na specijalizirani uslugi

S

TRAJAN BASESKU erealno e premierot na Romanija da o~ekuva da ne mu se smeat evropskite kolegi na izjavata deka u{te saka da ja vnese zemjata vo evrozonata, koja e pred raspa|awe

LUKAS PAPADIMOS vropskata unija mu dade doverba na noviot gr~ki premier, no toj mora da gi uspokoi evropskite lideri sto toa {to }e gi ispolni obvrskite za ekonomski reformi

N

E

FRANSOA BARUAN a{ ne mu be{e denot na francuskiot minister za finansii koga agencijata Standard i Purs po gre{ka go namali kreditniot rejting na Francija

B

ITE SE VRA]A NAZAD

PLA]A A ZAGUBARITE odrazuvaat na uspehot na kombinatot. O~ekuvame do krajot na godinata na planiranoto godi{no sobranie otvoreno da se razgledaat najdobrite opcii za ponatamo{no opstojuvawe i zazdravu-

vawe na kompanijata”, velat od Ministerstvoto za ekonomija.

Vo o~ekuvawe da se pojavi zainteresiran investitor za dr`avnite zagubari, Vladata ne ja isklu~uva mo`nosta

da proglasi i ste~aj za niv. Izvori od Vladata otkrivaat deka iako ste~ajot i likvidaci}noto jata ne se najsre}noto re{enie, ako i voo dat idnina ne se najdat investitori koi

}e gi kupat ovie fabriki, zagubarskata golgota na krajot mo`e da zavr{i tokmu so ste~aj.

700€ ILJADI

Vladata ja ~inea uslugite na konsultantskite ku}i Bulbrokers i Diloit i Tu{ koi napravija dlabinska analiza na zagubarite lani i gi podgotvija tenderite za proda`ba.

Vladata ne gi poslu{a site sugestii na konsultantite, me|u koi i deka ne mo`e da go obvrzuva investitorot da gi zadr`at site vraboteni

4

обиди на vладата za proda`ba na ~etirite zagubari zavr{ija neuspe{no

AD EMO-OHRID

AD OHIS

• Zaguba od 2,9 milioni evra vo prvite devet meseci od godinava • Zaguba od 3,8 milioni evra za 2010 godina • Vladata poseduva 41,59% obi~ni akcii, Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe 22,36% obi~ni akcii, a kompanijata Grand eksp ima 10,57% obi~ni akcii • 1.556 vraboteni, spored poslednite oficijalni podatoci • 3,4 milioni evra EMO potro{il za plati na vrabotenite za prvite devet meseci od godinata

• Zaguba od 1,6 milioni evra za prvite devet meseci od godinava • Zaguba od 2,4 milioni evra za 2010 godina • Vladata poseduva 51,87% obi~ni akcii i 22,83% ima Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe • 846 vraboteni, spored poslednite oficijalni podatoci • 1,9 milioni evra OHIS go ~inea platite za vrabotenite za prvite devet meseci od 2011 godina

VLADATA KE GO ZGOLEMI UDELOT VO OHIS emiskiot zagubar OHIS AD }e ja zgolemi osnovnata glavnina so izdavawe na treta emisija na H obi~ni akcii, po pat na privatna ponuda. Generalniot direktor na OHIS, Pece Joveski, veli deka ovaa se pravi so namera da del od obvrskite {to gi ima fabrikata kon dol`nicite (dr`avni institucii) da bidat pretvoreni vo vlog. Nepari~niot vlog koj }e bide vnesen od poznatiot kupuva~ Vladata na Republika Makedonija - iznesuva 235,7 milioni denari. So tretata emisija se izdavaat vkupno 74.971 obi~ni akcii, pri {to nominalna vrednost na edna akcija e 51,1 29 evra. Momentalno glavninata na OHIS ja so~inuvaat 1.860.625 obi~ni akcii i 68.487 prioritetni akcii, {to pretstavuvaat akcii besplatno izdadeni na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe.

AD TUTUNSKI KOMBINATPRILEP • Zaguba od 1,1 milion evra za pprvite devet meseci od 2011 godina • Zaguba od 5,6 milioni evra za 2010 godina • Vladata poseduva 74,04% od akciite, dodeka Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe ima 10,3% od akciite vo kompanijata • 1.166 vraboteni, spored poslednite oficijalni podatoci • 423.181 evra kompanijata isplatila za plati za vraboteni vo prvite devet meseci od godinava

VALON SARA]INI MINISTER ZA EKONOMIJA “Vladata se u{te stoi na stavot deka proda`bata na OHIS treba da bide naso~ena kon ponatamo{no funkcionirawe na ova dru{tvo. Sli~na e sostojbata i so Eurokompozit, kade od investitorot se o~ekuva da ja reformira i poddr`i dejnosta na kompanijata “

EUROKOMPO EUROKOMPOZITI-PRILEP • Finasiskite izve{tai za raboteweto na kompanijata vo prvite tri kvartali ne se javno dostapni • Zaguba od 500.000 evra za 2010 godina • Vladata poseduva 100% od akciite vo kompanijata • 454 vraboteni, spored poslednite oficijalni podatoci

D

Direktorot na edna od najuspe{nite kompanii vo zemjata, Pivara Skopje a.d., so novata stanica za biotretman na vodi im dade odli~en primer na site makedonski kompanii kako treba biznisot da se odnesuva odgovorno kon zaednicata. Namesto da razmisluva samo na profitot, koj e najva`en za site ekonomski subjekti, Konstantinos Spanudis gi stavi po{irokite interesi nad li~nite interesi i odvoi nepovratni 2,7 milioni evra za izgradba na postrojka so prijatelski odnos kon okolinata.

Stanicata za biotretman na vodi e prvata od ovoj tip vo zemjata so koja se unapreduva ekosistemot i se za{teduvaat golemi koli~estva voda i energija. Celiot proekt bil rrealiziran za rekordni {est meseci, a Spanudis uspeal m dda dobie poddr{ka i od

KONSTANTINOS SPANUDIS pove}e nadle`ni institucii.

Vodata od proizvodstveniot proces vo fabrikata }e se pro~istuva do stepen da mo`e da se koristi kako tehni~ka voda. Gasovite pak, }e se koristat za proizvodstvo na energija. Ovaa visokotehnolo{ka inovacija re{ava pra{awa koi s$ pove}e }e se nametnuvaat kako globalni temi od `ivotno zna~ewe. Za da bidat u{te pogolemi priznanijata, Pivara Skopje a.d. vlo`uva{e vo podobro utre za zaednicata vo vreme koga makedonskata ekonomija s$ u{te silno gi ~uvstvuva posledicite od krizata. Toa navistina e za pofalba.

GUBITNIK

I IMA LI DOVOLNO D PISMEN P SOGOVORNIK? S

M

Ministerot za finansii, M Zoran Stavreski, ne gi Z izdr`a provokaciite od opoziciskite pratenici za klu~nite pra{awa za novoto zadol`uvawe na Vladata, pa si dozvoli da se brani pravej}i gi nedovolno ekonomski pismeni.

Namesto da odgovori kako }e se tro{at 130 milioni evra {to se pozajmuvaat od Doj~e bank i Siti bank, Stavreski vo Sobranieto dr`e{e lekcii po ekonomija, u~ej}i gi pratenicite {to e toa buxetski deficit i kako se finansira!?

Ako ~lenovite na Komisijata za finansirawe i buxet se nedovolno ekonomski pismeni, toga{ logi~no e da se zapra{ame kako tie narodni izbranici debatiraat za klu~ni zakoni koi go reguliraat finansiskiot sektor

ZORAN STAVRESKI STAVRESKI vo zemjava? No, toa e druga rabota.

Apsurdot vo nastapot na ministerot vo Sobranieto e {to pobara od SDSM da najde mladi deca vo partijata {to pove}e razbiraat ekonomija da ja otvorat internet-stranicata na Ministerstvoto za da mo`e to~no da gi pro~itaat statisti~kite podatoci za zadol`enosta na zemjata i za buxetskiot deficit. Ne e rabota na Stavreski da se gri`i za kadrovskiot potencijal na SDSM. Ova ne e prv javen gaf na ministerot vo koj go omalova`uva sogovornikot deka ne mu e ramen da debatira so nego. Letoska kako ekonomski nepismena nare~e i edna novinarka, upatuvaj}i ja da go pro~ita Zakonot za buxet. Toa e nedopustlivo.

MISLA NA DENOT

NAJDOBRIOT MENAXMENT SEKOGA[ PO^NUVA OD DOBRO PLANIRAWE NA VREMETO

kubanski nacionalen heroj

TOM GRINING

AMERIKANSKI PROFESOR

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

FOTO NA DENOT...

70% OD KREDITITE NA FIRMITE SE VO DEVIZI Devizni krediti; 7,9%

Denarski krediti so devizna klauzula; 38,2%

Devizni krediti; 38%

Denarski krediti; 34,3%

Denarski krediti; 53%

Denarski krediti so devizna klauzula; 28,5%

DOMA]INSTVA

KOMPANII

Podatocite od Narodnata banka na Makedonija poka`uvaat deka makedonskite kompanii se zadol`eni so devizni krediti, za razlika od doma}instvata, koi pove}e se zadol`uvaat vo denari.

Zaklu~no so prvata polovina na 2011 godina, duri 70% od vkupnite krediti koi gi zele kompaniite od bankite ili se devizni krediti ili denarski krediti so devizna klauzula. Toa zna~i deka kakva bilo promena na re`imot na kursot i toa kako }e ja pogodi sposobnosta na kompaniite da gi otpla}aat kreditite vo banka.

a odbele`uvaweto na 13 noemvri, Denot na osloboduvaweto na Skopje, dvaesetina pretstavnici na borcite koi vo 1944 godina u~estvuvale vo akcijata za osloboduvawe na gradot polo`ija cve}e na partizanskite grobi{ta vo Butel. Cve}e polo`i i gradona~alnikot Koce Trajanovski, zaedno so pogolema delegacija od grad Skopje.

Z

SVETOT NIZ MEDIUMITE KA KAPITAL DEJLI Evropskata komisija Ev predupredi deka visokata pr nevrabotenost, slabata ne pobaruva~ka i nesigpo urnosta vo bankarskiot ur sektor go dr`at rastot na se ekonomiite na nula. Bugarek skiot vesnik ja prenesuva sk izjavata na evrokomesarot izj Oli Ren, koj predupreduva Ol - eekonomiite da se podgotvat za nova recesija. va

PO POSLOVNI DNEVNIK Hrvatskiot biznis-vesnik Hr Poslovni dnevnik objavuva Po rangirawe na najdora brite biznis-{koli vo br Jugoisto~na Evropa, KaJug zahstan i Turcija spored za Bledskata biznis-{kola.

Bl Vo rangiraweto vleguvaat i ttri {koli od Hrvatska, Do Dok-ing, Bodren i Durante m2. m2

WALL STREET JOURNAL Peto~noto izdanie na Wall Street Journal na naslovnata stranica ima tema vo koja objavuva deka socijalnata mre`a Facebook e blisku do spogodba so amerikanskata Vlada, so koja }e treba da se napravat izmeni vo profilite na korisnicite so cel da se za{titi privatnosta na korisnicite i klu~nite informacii da ne bidat vidlivi “po defolt” za site drugi korisnici.

Ilegalnite migranti se smestuvaat vo prifaten centar za stranci, kade {to im se obezbeduvaat osnovni uslovi za `ivot dodeka trae postapkata za nivno deportirawe

MAKEDONIJA - TRANZIT ILI KONE^NA DESTINACIJA

GRANICI KAKO [VAJCAR Samo godinava {est iljadi migranti ilegalno vlegle vo Srbija tokmu preku Makedonija. MVR se pravda deka tie kaj nas vleguvaat preku Grcija, koja ne go po~ituva dogovorot za readmisija! Dopolnitelen problem e toa {to ~estopati i samite carinici, no i lokalnoto naselenie e vklu~eno vo krium~areweto migranti

A

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

CHINA DAILY Kina s$ u{te razmisluva dali }e u~estvuva so svoja investicija vo Fondot za spas na evrozonata, iako analiti~arite sugeriraat deka vratite za u~estvo se otvoreni. Ekspertite sugeriraat deka zemjata treba da se vklu~i vo akcijata za spasuvawe za da ne dozvoli dolarot da stane najdominantna valuta vo svetot.

Avganistanci, Pakistanci i `iteli na drugi zemji od Bliskiot Istok, a vo posledno vreme i od Severna Afrika ja koristat

10

iljadi evra ja ~ini dr`avata eden ilegalen migrant

zemjava kako tranzit-zona za vlez vo zemjite od Evropskata unija. Srbija se `ali deka tokmu granicata so Makedonija e najte{ka za kontrola, oti najmnogu “ilegalci” im vleguvale preku nas.

20

lica momentalno se smesteni vo prifatniot centar za stranci

Ilegalnite migranti, pak, spored podatoci na makedonskoto Ministerstvo za vnatre{ni raboti, no i pograni~nata policija vo Srbija vo Makedonija, naj~esto vleguvaat preku Grcija. Inspektorot za

6

iljadi migranti ilegalno vlegle od Makedonija vo Srboja vo 2011 godina

stranci na Grani~nata policija od Vrawe, Boban \or|evi}, veli deka samo poslednava godina okolu {est iljadi ilegalci ja pominale makedonskosrpskata granica. Spored nego, nivnata cel ne e da

Navigator

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

3 FAKTI ZA...

27 500 2

novi milioneri dobi Bugarija vo poslednite tri meseci, so {to prodol`i da raste nivniot broj vo vreme na kriza iljadi evra bogatstvo e dovolno za da proglasat milioner vo Bugarija

novi lica sekoja nedela na svojata bankarska smetka imaat po nad 500.000 evra

“Golem broj od ilegalcite se iseluvaat na nivna sopstvena inicijativa.

Otkrivme deka nekoi od dr`avjanite na Avganistan patuvale {est meseci preku Irak, Turcija, Grcija i Makedonija za da dojdat do Srbija, no ima golem broj i od tie {to imaat i logistika. Kaj nekoi od niv bea otkrieni bankarski smetki koi se vo Grcija i vo Makedonija od koi podignuvale pari”, veli inspektorot za stranci na Grani~nata policija od Vrawe, Boban \or|evi}.

NA ILEGALNITE MIGRANTI?

RSKO SIREWE! ostanat vo Srbija, tuku da go prodol`at svojot pat vo nekoja od zemjite na Evropskata unija.

“Najranliva e granicata so Makedonija vo dol`ina od sto kilometri, pa ottuka doa|aat i najgolem broj od nelegalnite emigranti, mal broj doa|aat preku administrativnata granica so Kosovo i so Metohija, a preku granicata so Bugarija ne sme imale nitu eden prijaven slu~aj na ilegalni imigranti”, veli \or|evi} za srpskata agencija Beta.

Od druga strana pak, makedonskata ministerka za vnatre{ni raboti, Gordana Jankuloska, veli deka brojkata na \or|evi} ne se bazira na to~ni fakti i na podatoci i verojatno

e dadena za potrebite na dnevno informirawe.

Sepak, priznava Jankuloska, vo zemjava ima nekolku Avganistanci i Pakistanci koi ja koristat teritorijata na Makedonija kako privremeno “smestuvali{te”. Vo vrska so prisustvoto na pogolema takva grupa vo kumanovskoto selo Lojane, Jankuloska veli deka situacijata e pod kontrola.

“Po reakcija na `itelite na Lojane i na{ite operativni soznanija, nie vo pove}e navrati interveniravme tamu i pred desetina dena imavme edna poseopfatna akcija vo koja pogolema grupa lu|e bea dislocirani i soglasno propisite, smesteni vo soodvetna ustanova”, veli

PROCENKI...

LILIJA BURUN^UK

DIREKTOR NA KANCELARIJATA NA SVETSKA BANKA VO MAKEDONIJA

GARANTIRAME ZA PODDR[KA NA REFORMITE

B

ordot na direktori na Svetska banka ja odobri garancijata od 100 milioni evra za zadol`uvawe na Makedonija so 130 milioni evra kaj Doj~e bank i Siti bank.

“Garancijata gi poddr`uva reformite koi }e pomognat za namaluvawe na rizicite za stabilnosta preku zajaknuvawe na odr`livosta vo javnite finansii i otpornosta na finansiskiot sektor. ]e & ovozmo`i na Vladata da pozajmuva pod prifatlivi uslovi”, veli Lilija Burun~uk, direktor na Kancelarijata na Svetska banka vo Makedonija.

I LOKALNOTO NASELENIE I POLICIJATA POMAGAAT ZA KRIUM^AREWE MIGRANTI d MVR velat deka pokraj prijavite na `itelite na Lojane, poznati se i slu~ai na sorabotka me|u lokalnoto naselenie, koe e vklu~eno vo krium~areweto migranti. Letovo Oddelenieto za ilegalna migracija podnese krivi~na prijava protiv `itel na selo Lojane poradi krium~arewe ~etvorica Marokanci. Tie vlegle vo Makedonija nelegalno, vo blizina na grani~niot premin Mexitlija so Grcija, za prevozot isplatile suma od 1.000 evra, a nivna krajna destinacija trebalo da bide Germanija. Pokraj toa, pred dva meseci policijata uapsi dvajca policajci od policiskata stanica za grani~en nadzor Belanovce, Kumanovsko, osomni~eni deka krium~arele migranti, trojca avganistanski dr`avjani.

O

Jankuloska.

I PRIFA]AWETO, NO I SAMATA DEPORTACIJA ^INAT PARI! Po smestuvaweto na ovie lica vo prifatniot cetar za stranci po~nuva procedurata za nivno vra} awe vo zemjata od koja {to vlegle ili vo zemjata od koja poteknuvaat.

Spored informacii na “Kapital” od MVR, postapkata za vra}awe na eden ilegalen migrant ja ~ini dr`avata 10 iljadi evra, a taa mo`e da trae edna nedela, no i mnogu podolgo. Najgolem problem, kako {to otkriva i Jankuloska, e nepo~ituvaweto na dogovorot za readmisija od strana na Grcija, od kade {to naj~esto doa|aat migrantite.

“Dokolku najdeme nekakov dokument kaj licata deka izvesen period tie bile na teritorija na Grcija, gr~kata vlast naj~esto se obiduva da izbegne prifa}awe na ovie lica so objasnuvawe deka dokumentite ne se validni ili deka bile fotokopirani”, brifiraat od MVR. Ottamu velat deka e mnogu te{ko da se sledi nivnata ruta na dvi`ewe, bidej}i taa postojano se menuva. Iako pretstavuvaat problem i potencijalna zakana za lokalnoto naselenie, olesnitelna okolnost spored MVR e {to zemjava pret-

stavuva samo tranzitna zona, bidej}i krajnata cel na ilegalcite se zemjite od Evropskata unija.

ILEGALNATA MIGRACIJA E GLOBALEN PROBLEM Brojot na ilegalni migranti faten na teritorijata na Vrawe postojano se zgolemuva, veli \or|evi}. Vo 2009 godina nivnata brojka bila tricifrena, minatata godina nivniot broj bil malku pogolem, a brojot od {est iljadi migranti poslednava godina fateni vo zelenata zona e dosega{en rekord. Od Regionalnata inicijativa za migracija, azil i begalci, MARRI, velat deka e neophodna koordinirana akcija na site dr`avi koi ja prepoznavaat rutata na nelegalna migracija.

“Migracijata e pra{awe koe mnogu lesno kako balon mo`ete da go potisnete od nekade i toj problem }e se javi na drugo mesto.

Vo taa smisla, bara jasni proceduri koi }e gi prepoznavaat ~ovekovite prava i slobodi i postojano }e interveniraat vo kvaliteten trening i obuka na policiskite slu`benici i pred s$, na regionalna i na me|unarodna osnova, doverba me|u dr`avite”, izjavi Trpe Stojanovski, direktor na MARRI.

60 SEKUNDI BRIFING

VESTI...

PIVARA SKOPJE INVESTIRA 2,7 MILIONI EVRA

P

ivara Skopje e prvata makedonska kompanija koja investira vo biolo{ka stanica za tretman na vodite. Za izgradba na stanicata i za nova tehnologija kompanijata vlo`ila nad 2,7 milioni evra.

Stanicata treba da go unapredi ekosistemot i da {tedi voda i energija.

Vodata od proizvodstveniot proces vo fabrikata }e se pro~istuva do stepen {to }e mo`e da se koristi kako tehni~ka voda. Gasovite pak, }e se koristat za proizvodstvo na energija.

Startot na rabotata na inovativnata stanica go ozna~ija generalniot direktor na Pivara, Konstantin Spanudis, gradona~alnikot na Skopje, Koce Trajanovski i zamenik-ministerot za `ivotna sredina, Stevo Temelkovski.

“So ovaa investicija ja demonstrirame na{ata op{testveno-odgovorna opredelba za kontinuirano investirawe vo sopstveniot razvoj i vodej}i smetka za dolgoro~niot i odr`liv razvoj na po{irokata zaednica”, istakna Spanudis. Toj istakna deka ovaa investicija nema da ja povratat preku dobivkata, tuku deka e direkten pridones za `ivotnata sredina. Celokupniot proekt e realiziran za {est meseci, a golema poddr{ka dobile i od nadle`nite dr`avni institucii.

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.104,66 2010/2011 2010/2011

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Max. Min.

Minatata nedela na Makedonskata berza be{e ostvaren promet od 50.001.935 denari od redovnoto trguvawe, koe na nedelno nivo porasna za 12,65%. Najtrguvani minatata nedela bea akciite na Komercijalna banka, so promet od 20.234.462 denari. Glavniot berzanski indeks MBI-10 na nedelno nivo padna za 1,42% i trgovskata nedela ja zavr{i so vrednost od 2.104,66 indeksni poeni. Makedonskiot berzanski indeks MBID padna za 0,75%, dodeka pak indeksot na obvrznici OMB na nedelno nivo porasna za 0,15%. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК РЖ КПОР

119,00 +19.00

+19.00%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ОКТА

1.659.00 -51.00

-2.98%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.893,79 +0.96%

Trgovskiot deficit vo SAD vo septemvri neo~ekuvano e namalen, tret mesec po red, poradi rastot na izvozot i stagnacijata na uvozot, soop{ti amerikanskoto Ministerstvo za trgovija. Septemvriskiot trgovski deficit padna na 43,1 milijarda dolari, na najnisko nivo od dosega{niot tek na godinata, od maksimalnite 51,6 milijardi dolari vo juni.

DRUGI PAZARI

“FAJNEN[AL TAJMS” DOA\A VO MAKEDONIJA

N

ovinari od ugledniot ekonomski vesnik “Fajnen{al tajms” naskoro }e prestojuvaat vo Makedonija i }e pi{uvaat za ekonomskata sostojba i za reformite {to se sprovedeni vo zemjata. Osven intervjuata i sredbite so makedonskite politi~ari i eksperti od oblasta na ekonomijata, tie }e pravat i reporta`i za Makedonija. Poseben motiv za poseta na na{ata dr`ava dobile po nastapot na na{iot minister za stranski investicii, Vele Samak, na Forumot za investicii vo London.

“Ekipata na “Fajnen{al tajms” ima za cel da napravi dopolnitelen prilog i reporta`a za Makedonija. Toa bi bilo prodol`uvawe na prvi~niot prilog koj go napi{aa vo 2007 godina.

Timot na FT go pravi toa samoinicijativno, no be{e potkrepen so na{iot nastap na Forumot za investicii vo London, koj neodamna be{e organiziran.

Planot e naskoro da dojde ekipa i da po~ne so ovie reporta`i. S$ u{te se planira agendata so kogo ovaa ekipa }e se vidi i }e ima razgovori. Sekako deka pozitivnata slika najdobro se {iri preku nezavisnite stranski novinarski izve{tai i prilozi za reformite i pozitivnite investicii vo Makedonija”, veli za “Kapital” ministerot za stranski investicii, Vele Samak.

FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.491,49 8.514,47 1.239,69 2.625,15 5.983,22 729,13

VALUTI

£ € СТАПКА

+0.86% +0.16% +0.86% +0.13% +1.97% -0.16%

€ $

1,1671 ПРОМЕНА

-0.4%

СТАПКА

1,365 ПРОМЕНА

+0.2%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.766,70 +0.40% 0 40%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта Брент NAFTA BRENT

114,23

+0.46% 0 46% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Angela Merkel

Celta na Germanija e da ja za~uva evrozonata vo svojata sega{na forma.

Intervju

6

Vo sekoja zemja treba da postoi silen javen servis so nezavisna ureduva~ka politika. Komercijalnite mediumi imaat ili politi~ki, ili ~isto komercijalen interes. Zatoa, potrebna e dr`avna televizija, koja } e & slu`i na javnosta, veli vo intervju za “Kapital”, generalniot direktor na Evropskata asocijacija na radiodifuzeri, Deltenre

INGRID DELTENRE

foto: FILIP POPOVSKI

GENERALEN DIREKTOR NA EVROPSKATATA ASOCIJACIJA NA RADIODIFUZERI

JAVNIOT SERVIS DA NE BIDE PR NA VLADATA PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

olku svetskata kriza vlijae{e vrz kvalitetot i raboteweto na javnite radiodifuzeri?

Pa, situacijata sega e poinakva i morate da bidete vnimatelni kolku navistina e seriozna krizava. Sega sigurno ne e vreme za zgolemuvawe na televiziskata pretplata.

Bi-bi-si, na primer, ja zamrzna cenata na televiziskata pretplata, {to zna~i, ako ne mo`ete da ja zgolemite, toga{ treba da ja namalite. Nekoi od evropskite radiodifuzeri se re{ija da otpu{taat vraboteni, no za da mo`at da investiraat vo drugi oblasti. Problem e i reklamiraweto od koe zavisat televiziite, kako, na primer, polskata televizija ili irskata televizija, a pazarot na mediumsko reklamirawe e opadnat za 20% do 30%.

Da se nadevame deka ova nema da trae premnogu dolgo.

Svetskata kriza trae ve}e nekolku godini, taka {to vo re~isi site zemji seriozno se razgovara za toa {to treba da pravi javniot radiodifuzen servis, a {to ne. Dali

K

treba da go ima na Internet ili ne, dali postoi zabaven sektor vo javniot servis. Vo su{tina, nikoj ne se somneva deka postoeweto javen servis e mnogu va`no.

Zo{to e tolku va`no postoeweto na javnite servisi?

Va`no e koga stanuva zbor za nezavisno novinarstvo, ili barem treba da bide nezavisno. Toa e te{ko da se postigne, ako ste finansirani od dr`avata, sekoga{ postoi vlijanie od vladata.

No, koga stanuva zbor za pokrivawe na nastanite, za uredni~koto rabotewe, toa treba da bide nezavisno.

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

Toa e edinstveniot na~in da stanete doverliv izvor na informacii za javnosta. Treba da & slu`ite na javnosta i samo na javnosta. Vo golem broj zemji mo`ete da vidite deka dr`avnite mediumi se najdoverliviot izvor.

Kako javnite difuzeri se spravuvaat so konkurencijata od privatnite mediumi?

Vo site evropski zemji ima komercijalni mediumi, i toa e dobro, bidej}i komercijalnata konkurencija e va`na.

Taa go podiga standardot.

Dobro, da re~eme, vo informativniot sektor, mo`ebi komercijalnite stanici ne

Vo Makedonija ima stotina privatni televizii, a najpopularnite imaat gazdi koi se vlezeni vo politikata. Kolku e toa dobro za kvalitetot i sodr`inata na programite?

Tokmu toa e pri~inata zo{to treba da postoi silen nezavisen dr`aven medium. Zatoa {to ova sekoga{ } e se slu~uva: ako ste komercijalna stanica, imate ili politi~ki, ili ~isto komercijalen interes, t.e. treba da proizvedete pari za akcionerite. No, na javnosta & e potrebna dr`avna televizija, koja }e & slu`i. No, javnosta mora da pla}a za toa. Ako e besplatno, toga{ vie stanuvate proizvod. Ako ne{to vi se nudi besplatno, vie ste proizvodot koj se prodava. Ako ste dr`avna televizija, mora da vi se pla}a, zatoa {to vie treba da ja dobivate uslugata, a ne drugi.

vodat do podobruvawe na standardot vo novinarstvoto.

No, zna~ajni se za zabavniot i za sportskiot sektor. Tamu sekoga{ morate da bidete malku podobri od drugite.

Zatoa, mislam deka e dobro da se ima konkurencija. Taa nosi novi formi, idei i eksperimenti i mislam deka toa e isto taka obvrska na mediumite. Komercijalnite mediumi nemaat mo`nost da gi pravat tie eksperimenti, no javniot servis bi mo`el.

Stanuva zbor za sopstvena produkcija, lokalna, nacionalna produkcija. Sekako, morate da kupuvate filmovi.

Pove}eto televizii nemaat tolku pari za da produciraat programa 24 ~asa dnevno.

Re~isi nikoj ne mo`e da go pravi toa. Zna~i, morate da kupuvate programi. Ako kupuvate programi, kupuvajte dobri programi. I ako kupuvate ne{to {to mo`e da se vidi na drug kanal, bidete prvi koi }e go prika`ete. Toa bi bilo moja ambicija. No, isto taka, obidete se samite da napravite ne{to novo.

Zna~i, sozdavajte sodr`ina.

Ne pravete s$ interno, koristete i nadvore{na produkcija, nadvore{ni avtori, re`iseri.

Kako ja ocenuvate rabotata na javnite difuzeri vo regionov?

Mislam deka na Hrvatska & odi mnog u do br o.

Mo`ebi i na Slovenija, ne sum sigurna, no na Hrvatska definitivno. Smetam deka imaat dob ar menaxment i uspehot se dol`i na kombinacija od pove}e elementi. Ako poglednete na evropsko nivo, najinovativna programa, najuspe{na, koga stanuva zbor za pazarniot del, ima vo Skandinavija i na eden mal flamanski televiziski kanal vo Belgija, na koj mu odi mnogu dobro. Producentite se mnogu inovativni, mnogu se inspirativni. Ne e s$ vo parite i goleminata, treba da imate kreativna kultura, a toa mo`e da se ostvari vo Makedonija.

DR@AVNATA TELEVIZIJA TREBA DA INFORMIRA NE DA KOMENTIRA [to mislite za raboteweto na Makedonskata radio-televizija?

MRT ima finansiski problemi. Treba da se napravat mnogu investicii, a ako go poglednete pazarniot udel, }e sfatite deka ima problem i so publikata. Toa ne e dobro.

Ako ste dr`avna televizija, a nikoj ne saka da ve gleda, imate problem i treba da napravite promeni.

Del od problemot za nemaweto sredstva kaj MRT se dol`i i na toa {to ne zemaat pari od reklami. Se finansiraat samo so pari od Vladata.

Toa e te{ko, ne postoi samo eden model {to mo`ete da go iskopirate. Toa zavisi

od udelot na pazarot. Ako imate udel od samo 5% ili 6%, nema da zemete mnogu pari od reklami. Taka, duri i ako ste otvoreni, a treba da bidete, bidej}i vi pomaga i ja odr`uva televiziskata pretpata niska. Ako mo`ete da imate kombinirani fondovi, mislam deka toa bi bilo dobro, za da ima pomala zavisnost od Vladata, makar {to ve pravi pozavisni od ekonomijata. Sekako, na komercijalnite mediumi nema da im se dopadne ovaa ideja.

Kako razmisluvaat na ovaa tema vo MRT? Tie bi sakale da imaat pove}e reklami, za da imaat pove}e pari za produkcija. O~igledno, imaat pari za plata, no ne i pari za produkcija.

Vie dojdovte vo Makedonija za da & pomognete na MRT. ]e & pomognete so pari, ve{tini, edukacija...?

Kako prvo, tuka sum poradi pomo{ i poddr{ka, da im pomognam da gi pronajdat pri~inite poradi koi treba da se podobrat. Odnosno, tie znaat, no ne i sekoj {to e vo Parlamentot i politikata.

Dojdovte da izvr{ite politi~ki pritisok?

Pa, “pritisok” e mo`ebi malku presilen zbor. Pove}e e sovet, idei i informacii za drugite zemji vo razvoj i predlozi kako vie mo`ete da go storite toa. Taka {to, vo osnova, ova e konsalting, i koga stanuva zbor za pravni soveti, za nacrt-zakoni, kako mo`ete da go storite toa... Toa e ednata rabota, a drugata e da pomogneme i da dademe poddr{ka preku konsalting, da razvieme strategija, da ja poddr`ime modernizacijata na informativniot oddel, na primer. Taka {to, vo osnova, ova e obuka, konsalting i obuka. Zna~i, da razvieme strategija i da ja poddr`ime nejzinata implementacija.

Na ovaa tema imavte i sredba so pretsedatelot na Sobranieto. Kakvi bea negovite reakcii?

Pozitivni.

A premierot?

Mnogu pozitiven, so golema poddr{ka.

Imaat li Vladata i Parlamentot plan kako da go podobrat raboteweto na MRT? Ne znam, }e treba da gi pra{ate niv. No, bea mnogu svesni za situacijata, mislam i deka rabotat na plan.

Razgovaravme za reklamite, mislam deka bea mnogu otvoreni po ova pra{awe, no sepak, toa ne e dovolno.

Ako samo malku se otvorite kon reklamite, a ste na tolku nisko nivo, nema da dobiete dovolno sredstva za da gi napravite potrebnite investicii. Mora da se investira vo komunikaciite, preku vesnici, informativni televizii, kabelski operatori za da se podobri mestoto vo pazarniot udel.

Koj bi bil sovr{en model za MRT? Ne postoi sovr{en model.

Sekoja zemja mora da pronajde

sopstveno re{enie. Za MRT mo`ebi bi odgovaral kombiniran model: dr`aven danok, reklami... No, }e imate golemo protivewe za reklamite od komercijalnite kanali. Morate da bidete mnogu svesni za toa. Koga bev televiziski direktor vo [vajcarija, nie imavme kombiniran model, i mi se dopa|a, bidej}i ve odr`uva vo forma, ve tera da vlo`ite dopolnitelen napor, a toa e sekoga{ dobro.

Dali evropskite radiodifuzeri se kriti~ki nastroeni kon Vladata?

Da. Idejata za dobra dr`avna televizija se sostoi vo toa da prenesuva i da gi povikuva na odgovornost politi~arite i biznismenite za toa {to go pravat. Politi~arot, pred da go izberat, dava mnogu vetuvawa za toa {to }e napravi, a dr`avnata televizija potoa treba da go sledi {to raboti, taa treba da bide ku~e-~uvar, toa e del od nejzinata zada~a.

Mo`ebi MRT ne e popularna, bidej}i & slu`i kako PR na vladata. Ne samo na aktuelnata, tuku i na tie pred nea.

Da, toa ne funkcionira, zatoa {to lu|eto toga{ ne ti veruvaat i nikoj ne te gleda, a toa se zaludno potro{eni pari.

Zatoa smetam deka nezavisnosta e ekstremno va`na.

Isto taka, obidete se da bidete nepristrasni, {to e isto taka mnogu te{ko. Spored mene, dr`avnata televizija ne treba da komentira premnogu, ne e zada~a na novinarot da ka`e koj e vo pravo, a koj ne.

Novinarot samo ja prenesuva slu~kata taka kako {to e. Na krajot, publikata }e ka`e dali nekoj e vo pravo ili ne. Da gi iznesete faktite i da ja raska`ete prikaznata na na~in na koj publikata }e ja razbere, toa e glavnata odgovornost. Zatoa, treba da bidete mnogu vnimatelni kako novinar, treba da tragate, da ste podgotveni i da si ja rabotite rabotata.

No, treba da povikuvate na odgovornost, i ne samo politi~arite, istoto va`i i za biznismenite.

Kako se finansiraat evropskite javni servisi?

Na primer, vo Makedonija nikoj ne saka da pla}a pretplata. Velat “ne ja gledam MRT” i pokraj toa {to pretplatata e mnogu niska, sporedeno so pretplatata, na primer, vo Britanija.

Ako pra{ate kogo bilo, kade bilo, nikoj ne saka da pla}a pretplata. Lu|eto ne sakaat da pla}aat za ne{to {to ne go gledaat. Sekako, nekoi lu|e imaat ekonomski problemi.

Sepak, mislam deka dve evra mese~no ne e mnogu, vsu{nost, mnogu e poevtino od koja bilo druga zemja. Najvisoka pretplata ima vo [vajcarija, okolu 350 evra godi{no, a Germancite pla}aat okolu 21 evro mese~no. Najposle, lu|eto moraat da veruvaat deka e neophoden dr`aven servis. Potoa e mnogu polesno. Zatoa, morate da poka`ete deka nosite dodadena vrednost vo op{testvoto. Ako toa ne postoi, mnogu e te{ko da gi ubedite lu|eto. Vo ovoj slu~aj, bi prepora~ala da postoi pretplata, zatoa {to pretplatata e ~estopati procent od godi{niot buxet.

Vo Slova~ka i Gruzija, sega mislam deka i vo Kosovo zboruvaat za toa, pretplatata e del od bruto-nacionalniot proizvod. Taka, ako na zemjata & odi dobro, televizijata raste. Vo Slova~ka e odredena dolna granica, garantiran e minimum procent od BDP. Mi se dopa|a taa ideja.

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

Politika / Pari / Dr`ava

OBVINITELOT SE PROGLASI ZA NENADLE@EN

7

PREGLED VESTI POPOSKI ]E SE IZNAPATUVA!

ZA [VRGOVSKI M POPISNIOT KRAH E ORGANIZIRAN KRIMINAL? Krivi~nite prijavi {to opozicijata pred nepoln mesec gi podnese do Javnoto Obvinitelstvo protiv za o{tetuvawe na Buxetot poradi propadnatiot popis, [vrgovski gi preprati kaj kolegite za organiziran kriminal. Ottamu ostanaa bez komentar - obvinitelot Jovan Ilievski zaminal na slu`beno patuvawe.

J

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

avniot obvinitel, Qup~o [vrgovski, se proglasi za nenadle`en za krivi~nite prijavi {to opozicijata pred nepoln mesec gi podnese protiv nepoznati storiteli za nanesuvawe {teta na Buxetot poradi propadnatiot popis, i gi preprati kaj obvinitelstvoto za organiziran kriminal. krivi~nite prijavi {to opozicijata pred nepoln mesec gi podnese protiv nepoznati storiteli za nanesuvawe {teta na Buxetot poradi propadnatiot popis, i gi preprati kaj obvinitelstvoto za organiziran kriminal. [vrgovski prethodno, koga gi primi prijavite, izjavi deka }e se proiznese za niv po nekolkudnevna analiza na nivnata osnovanost, no pred da go ka`e svojot stav otpatuva na ednonedelno slu`beno patuvawe vo stranstvo. I po negovoto vra}awe vo Skopje, stav od obvinitelot ne slu{navme, osven informacijata deka gi prepratil krivi~nite prijavi, o~igledno (i i n d i ka t i v n o) smetaj}i gi za nadle`nost na obvinitelstvoto za organiziran kriminal.

Ostanuva nejasno

QUP^O [VRGOVSKI JAVEN OBVINITEL

[E]ERINSKA: GRUEVSKI VODI POLITIKA VO KORIST NA GRCITE

Nad 6 milioni evra ~ine{e popisot koj propadna oti Vladata go sopre tri dena pred da zavr{i. {to storil [vrgovski so drugata inicijativa na SDSM, podnesena vo isto vreme, so koja od nego se bara{e da donese vremena merka za stopirawe na uni{tuvaweto na popisniot materijal, koj bi bil edinstven materijalen dokaz pri eventualen sudski proces za utvrduvawe na odgovornost za popisniot krah {to ja ~ine{e dr`avata nekolku milioni evra.

Vo me|uvreme opozicijata ne se otka`uva od obidite da se personaliziraat vinovnici za {tetata od prekinatiot popis.

Vo petokot pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, go stavi vo sobraniska procedura nivniot predlog-zakon za nov popis. Pratenicite ve}e go dobile vo nivnite sanda~iwa za elektronska po{ta, no vo nego ne mo`ele da

vidat ni{to razli~no od prethodniot zakon za popis, na koj so drug zakon vladeja~koto mnozinstvo mu stavi kraj: “Nov vo predlog-zakonot za popis podnesen od SDSM e samo datumot za odr`uvawe – od 1 do 15 april 2012 godina. Za s$ drugo insistirame da ostane istiot tekst na zakonot spored koj se odr`a neuspe{niot popis, za{to ne sakame da go poremetime dogovorot {to vlasta go postignala vo odnos na ova re{enie. ]e ostavime samo metodologijata okolu koja sporat VMRO-DPMNE i DUI da ja usoglasat me|u niv”, izjavi potpretsedatelot na SDSM, Ana Pavlovska–Daneva.

SDSM pri podnesuvaweto na nivniot predlog-zakon oceni deka “vladeja~koto mnozinstvo sigurno }e bide podgotveno za kone~no sproveduvawe popis

na naselenieto, oti Vladata celishodno }e go iskoristi pretstojniot period do april 2012 godina za otstranuvawe na site rizici od gre{ki i falsifikati i deka vladinite koaliciski partneri se ednoglasni za potrebata od vakov zakon, pa me|u niv nema da ima nikakvi politi~ki i me|upartiski nesoglasuvawa vo odnos na ova pra{awe”.

Pomalku ironi~no, od najgolemata opoziciska partija toga{ izrazija verba deka vo Buxetot za 2012 godina povtorno se odvoeni 14 milioni evra za sproveduvawe popis, iako znaeja deka Vladata za narednata godina za Dr`avniot zavod za statistika odvoi ~etiri pati pomalku pari od lani, koga odr`uvaweto na statisti~kata operacija be{e vo plan.

[LAKANICA ZA NEA DEMOKRATIJA I ZA ATINA

PROPADNA OBIDOT NA GRCIJA DA GO BLOKIRA VLEZOT NA VMRO-DPMNE VO IDU!

M

MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

e|unarodnata demokratska organizacija, IDU, e prvata me|unarodna politi~ka institucija {to go promeni svojot status za da ne mo`e Grcija da go blokira napredokot na Makedonija.

VMRO-DPMNE od petokot e ~lenka na IDU blagodarenie na otfrlaweto na principot na konsenzus pri odlu~uvaweto za priem na novi ~lenki, koj dosega bil zloupotrebuvan od strana na Grcija.

“Ova e silen signal na me|unarodno nivo, za{to za prvpat se otfrla principot na konsenzus pri odlu~uvaweto, i na toj na~in se onevozmo`uva Grcija da ni gi blokira mo`nostite da gi u`ivame pravata na polnopravni ~lenki na me|unarodnite organizacii”, izjavi direktorot na centarot za

inisterot za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, so rabotna poseta na Danska vo petok ja po~nuva najavenata diplomatska ofanziva, koja }e se sostoi od poseti na zemji-~lenki vo EU, u~estvo na samiti i sredbi so kolegi–diplomati.

Do Nova godina toj ima cela agenda na sostanoci i patuvawa. Na 29. ovoj mesec odi vo Brisel, kade {to ima nastap vo Evropskiot parlament, na Komisijata za nadvore{ni raboti. Potoa Poposki patuva za Pariz, na Ministerskiot sostanok na frankofonijata. Na 5 dekemvri vo Brisel ima sostanok na Sovetot za stabilizacija i asocijacija, a naredniot den Poposki odi vo Vilnus, na Ministerskiot sostanok na OBSE i bilateralni sredbi na marginite na sostanokot so kolegi-ministri za nadvore{ni raboti. Na 8. dekemvri vo Brisel e ministerskiot sostanok na NATO za zemji koi ne se ~lenki, a se kontributori vo ISAF. Do Nova godina Poposki planira da go poseti i Berlin, na 9. dekemvri, na konferencija vo organizacija na Institutot Aspen i vo Tirana na 14. na ministerski sostanok na A5 i SAD. Vo ot~etot za 100-te dena Poposki potencira{e deka na site tie sredbi celta }e bide da ja prezentira makedonskata posvetenost na najva`nata cel – evropskite i NATO-integraciite. Sredbite }e gi iskoristel za lobirawe i za ubeduvawe na dr`avite deka so toa {to EU ne dozvoluva po~etok na pregovorite na Makedonija, paralelno dodeka trae procesot na re{avawe na bilateralniot spor, gi kr{at osnovnite vrednosti na koi e bazirana Unijata. Ministerot nekolku pati potencira{e deka argumentite se na na{a strana i deka najpovolno scenario bi bilo EU da ni dade datum bez re{eno ime.

Dali Poposki ima realna osnova da se nadeva na ne{to vakvo e drugo pra{awe, ako se ima predvid deka sekoja godina argumentite se s$ {to & ostanuva na Makedonija po dekemvriskite sostanoci.

komunikacii na VMRO-DPMNE, Ilija Dimovski. Spored nego, ovoj primer mo`ebi }e natera i nekoi drugi me|unarodni organizacii da go preispitaat principot na konsenzus {to Grcija go koristi za da go blokira vleguvaweto na Makedonija vo NATO i vo Evropskata unija, poradi sporot so imeto.

Na liderskata sredba na Me|unarodnata demokratska organizacija, {to se odr`a vo

London, a na koja prisustvuva pretsedatelot na VMRO-DPMNE, Nikola Gruevski, site zemji~lenki, so isklu~ok na Grcija, mu dale celosna poddr{ka na noviot statut na IDU so koj bil otfrlen dosega{niot princip na konsenzualno odlu~uvawe.

VMRO-DPMNE, koja stana asocirana ~lenka na IDU, dosega poradi gr~koto protivewe bila samo nabquduva~ vo organizacijata.

“Pretstavnikot na gr~kata partija, Nea demokratija, koja e ~lenka na IDU, celi 20 minuti se sprotistavuval na promenata na statutot pred pretsedatelot na organizacijata, Xon Hauard, da mu ka`e deka statutot e ve}e promenet so glasovite na site drugi zemji. So ogromen aplauz od site u~esnici, me|u koi premieri, ministri i ostanati gosti, bila poddr`ana ovaa odluka”, informira{e Dimovski.

P

olitikata na antikvizacija na Gruevski, politikata na statui koi stanaa pova`ni od `ivite lu|e e politika koja im odgovara na Grcite, veli Radmila [e}erinska vo intervju za Radio Slobodna Evropa, vo koe zboruva i za sporot za imeto, no i za sostojbite vo SDSM. Na pra{aweto dali SDSM bez Branko Crvenkovski na liderskoto mesto ima poseriozni {ansi za uspeh na nekoi sledni izbori taa veli deka e te{ko da se odgovori duri i na anketa na javnoto mislewe. [e}erinska smeta deka dodeka se vo opozicija SDSM ne mo`e ni{to konkretno da ponudi za re{avawe na sporot za imeto i za zabrzuvawe na reformite kon EU, osven ovie temi postojano da gi vle~at i da gi stavaat na politi~ka masa.

“Vo momentov na Makedonija & se slu~uva edno lo{o scenario vo koe mnogu se govori za imeto, ama ni{to ne se ka`uva za pregovorite za imeto. Mnogu se govori za EU vo negativna konotacija, me|utoa, ni{to ne se ka`uva za na{ite podgotovki za po~etok na pregovorite so EU. Na{ata zada~a kako opozicija e da ne dozvoluvame Gruevski da gi zaboravi ovie pra{awa”, veli taa.

LDP: RADIODFUZNATA TAKSA DA NE POSKAPUVA!

V

ladata da se otka`e od namerata dvojno da ja zgolemi radiodifuznata taksa pora~a ~lenot na Izvr{niot odbor na Liberalno-demokratskata partija, Roza Topuzova–Karevska.

“Ako vo 2008 godina imalo 480.000 pretplatnici, a MRTV vo eden navrat najavi deka brojot na pretplatnici od godina vo godina se zgolemuva, logi~no e da se o~ekuva deka vo ovoj moment ima pove}e od 500.000 pretplatnici. Zgolemuvaweto od edno evro zna~i nad 500.000 evra mese~no ili pove}e od 6.000.000 evra godi{no pove}e pari za takanare~eniot javen servis”, veli taa.

Ministerot Mile Janakievski najavi poskapuvawe na radiodifuznata taksa za 70%, od sega{nite 130 na 190 denari. Zdru`enieto na novinarite pak, predlo`i taksata da bide 400 denari.

SE BARA AGENCIJA ZA BEZBEDUVAWE ZA DA GI ^UVA SPOMENICITE!

O

p{tina Centar raspi{a oglas za izbor na agencija za obezbeduvawe na spomenicite koi se del od proektot Skopje 2014, otkako v~era be{e demoliran del od mermerot na skalite na fontanata na "Voinot na kow".

Spomenikot koj osven fontanata go ima i kowanikot Aleksandar Makedonski, visok 19 metri go ~ine{e dr`avniot buxet neverojatni 10 milioni evra. Kolku }e ~ini popravkata na o{teteniot mermer, ne e proceneto.

Intervju

8

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

“Penziskoto {tedewe e {tedewe na dolg rok i uspehot na penziskite fondovi treba da se ceni na najmalku 10 godini. Ima prostor za unapreduvawe na rabotata na penziskite dru{tva, zna~i davawe pogolem akcent na investiciskite strategii, procenkite i dlabinskite analizi na timovite za investirawe, so cel kontinuiran rast na sredstvata na smetkata na sekoj ~len” dobiva penzija od prviot i mese~na isplata od vtoriot stolb, no isplatite ne mora da se vo ist den. Na primer, Fondot vr{i isplata na po~etokot od prvata sedmica vo mesecot, a penzijata od vtoriot stolb mo`e da bide sekoj prvi vo mesecot. Penziite od tretiot stolb }e mo`e da se zemaat isto kako i penziite od vtoriot stolb, a mo`e i da se zemat kako ednokratna (odedna{) ili pove}ekratna isplata (nekolku rati). Penzijata od tretiot stolb mora da po~ne da se ispla}a koga liceto }e navr{i 70 godini. Penzijata od vtoriot stolb, pak, zadol`itelno mora da po~ne da se isplatuva najdocna tri godini po isplatata na penzijata od Fondot na PIOM. Zakonot }e po~ne da se primenuva od 1 mart 2014 godina, do koga mora da se usoglasat so rabota penziskite fondovi, osiguritelnite dru{tva, MAPAS i Fondot na PIOM. Kako go ocenuvate raboteweto na dvete privatni dru{tva koi upravuvaat so zadol`itelnite penziski fondovi vo Makedonija? Kolku nivnoto rabotewe, koga }e po~nat prvite isplati na penzii, }e gi opravda osnovnite celi na postoeweto na dvostolbniot penziski sistem? Kako go komentirate toa {to godi{nite prinosi im se vo prosek okolu 3% godi{no, {to e pomalku od proviziite koi gi napla}aat, so sekoja mese~na uplata i na godi{no nivo?

Penziskoto {tedewe e {tedewe na dolg rok (20 do 40 godini) i performansite i uspehot na penziskite fondovi treba da se cenat na najmalku 10 godini. Rezultatite vo ovie 6 godini postoewe poka`uvaat uspeh i rast na fondovite i vo broj na ~lenovi i kaj sredstvata so koi upravuvaat. Zadol`itelnite fondovi imaat okolu 300.000 iljadi ~lenovi i sredstva vo visina od okolu 15 milijardi denari (pove}e od 240 milioni evra) {to pretstavuva okolu 3,35% od BDP. Ima{e i

objasnite novinite koi }e se slu~at vo penMAJA BAJALSKA - GEORGIEVSKA ziskiot sistem, odnosno koi }e se operaciobajalska@kapital.com.mk naliziraat so ovie zakonski izmeni? Kako enziskite reformi vo }e funkcionira s$ vo praktika?

Makedonija po~naa vo Zakonot za isplata na penzii i penziski na2000 godina koga se domestoci od kapitalno finansirano penzisko postavi tristolbniot osiguruvawe e dostaven vo Sobranieto. So nego penziski sistem. So site se reguliraat vidovite na isplati na penzii od zakonski promeni re- vtoriot stolb, odnosno vidovite penziski naformata se zaokru`i vo domestoci od tretiot stolb, instituciite koi }e 2005 godina, koga po~na da funk- bidat vklu~eni vo isplatata na penziite, na isplata i dr. Po navr{uvawe cionira vtoriot zadol`itelen postapkata 64 godini `ivot (ma`), odnosno 62 godni penziski stolb. No, ottoga{ na- na (`ena) liceto }e mo`e da povlekuva vamu uspe{nosta na privatnite `ivot za penzija preku penziskite dru{tva penziski dru{tva, kade {to sredstva kako programirano povlekuvawe ili preku gra|anite i rabotodava~ite osiguritelnite dru{tva kako anuitet ili, so zakon se obvrzani da up- pak, da napravi kombinacija od ovie dve lla}aat sredstva, retko e isplati. Koga liceto }e se odlu~i za kombippredmet na op{testvena nacija, penziskite dru{tva go isplatuvaat analiza, iako nivnite re- delot za programirano povlekuvawe dodeka zultati se presudni za pen- ima sredstva na individualnata smetka, a ziskata idnina d na pomla- osiguritelnoto dru{tvo }e isplatuva anuitet dite generacii. Vo V inter- i toa garantiran, do`ivoten i toa ne e vrzano vju za “Kapital”, ministe- so sostojbata na individualnata smetka kako rot za trud i so socijalna pri programiranite povlekuvawa. Anuitetot politika, Spiro Ristov- e sli~no kako mese~nata isplata na penzija ski, zboruva na ova pra- od Fondot na PIOM, odnosno osiguritel{awe, kako i za posled- noto dru{tvo go prezema rizikot za isplata niot Zakon za isplata dokolku liceto `ivee podolgo, na primer, na penziite i zza novi- od 20 godini po ispolnuvawe na uslovot za nata koja j se sprema, sprr t.n. penzija. Postapkata za isplata na penzija multifondovi. po~nuva so barawe do Fondot na PIOM, Vladata uusvoi koj }e donese re{enie za penzija od prviot so predlog-zakon r stolb. Potoa vedna{ go izvestuva penziskiot koj od 2014 godina god fond kade liceto ima individualna smetka reguliraat }e se regulir deka ostvarilo penzija od prviot stolb. Cena~inite na isplata liot proces na izbor na liceto dali }e se na penziite od odlu~i za programirano povlekuvawe ili tretiot vtoriot r i tr r anuitet se vr{i preku elektronski sistem, stolb. Mo`ete Mo`e li preku koj liceto }e ima pristap do site podetalno dda gi ponudi. Na transakciska smetka liceto }e

P SPIRO RISTOVSKI MINISTER ZA TRUD I SOCIJALNA POLITIKA

IMA PROSTOR ZA PODOBRI REZULTATI NA PENZISKITE DRU[TVA! K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Intervju

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

cikli~ni periodi na pad, kako rezultat na svetskata ekonomska kriza, no i periodi na rast. Sevkupno gledano ima rast na sredstvata. Sekako, ima prostor za unapreduvawe na rabotata na penziskite dru{tva, zna~i davawe pogolem akcent na investiciskite strategii, procenkite i dlabinskite investiciski analizi od timovite za investirawe na penziskite dru{tva, so cel kontinuiran rast na sredstvata na smetkata na sekoj ~len. Prinosite se menliva kategorija. Najnovite podatoci poka`uvaat prose~en godi{en prinos od okolu 7%. Najva`no e da se cenat prinosite na dolg rok, osobeno kaj nas kade {to s$ u{te imame mlado ~lenstvo koe ima mnogu godini do penzija. Od po~etokot na osnovaweto na penziskite fondovi dosega vrednosta na nivnite smetkovodstveni edinici porasna od vrednost 100 na vrednost okolu 130, so ostvaren godi{en prinos od okolu 4,5%. Prinosite i nadomestocite se osnovnite merlivi parametri za raboteweto, no ne mo`e da se napravi ednostavno odzemawe na prinosot i nadomestokot od pridonesi. Nadomestokot od pridonesi se naplatuva edna{, a potoa toj pridones se investira vo preostanatite 30-40 godini. Prinosot na fondot zavisi i od kamatite od investiraweto i od nadomestocite od upravuvawe so sredstvata.

Vo taa nasoka }e prodol`ime da rabotime na namaluvawe na tro{ocite na sistemot.

Se zboruva deka spremate voveduvawe na t.n. multifondovi vo dvostolbniot penziski sistem, kakvi {to ima vo Bugarija, koi ovozmo`uvaat vrabotenite da biraat me|u razli~ni investitorski strategii na penziskite dru{tva. Vo koja faza e celata rabota? Se podgotvuvaat li zakonski izmeni?

So cel unapreduvawe na razvojot na kapitalnoto finansirano penzisko osiguruvawe, edna od aktivnostite na Vladata e analiza na mo`nosta za voveduvawe multifondovi. Vo ovaa nasoka, zaedno so MAPAS i so ekspertska pomo{ podgotvuvame analiza za pozitivnite aspekti od voveduvaweto na multifondovite. Imaj}i predvid deka prose~nata vozrast na ~lenovite na vtoriot stolb e okolu 32 godini, mo`nosta za izbor na vid penziski fond }e vlijae i na visinata na idnata penzija. Preku izbor na vidot na fond (bazi~en, progresiven i konzervativen) }e se dade mo`nost na ~lenovite i za zgolemena dobivka. No, procesot na preminuvawe od sega{niot sistem na eden fond kon multifondovi ne e ednostaven i zatoa vo analizata se vklu~eni i penziskite dru{tva koi }e treba soodvetno da bidat podgotveni za implementacijata.

9

POGUBNA MERKA ZA IZVOZOT NA ZEMJODELSKI PROIZVODI

ITNO DA SE UKINE SKAPATA TAKSA ZA IZVOZ NA OVO[JE I ZELEN^UK Trgovcite so zemjodelski proizvodi itno baraat Vladata da ja smeni

odredbata so koja fitosanitarnata taksa za izvoz i uvoz na ovo{je i zelen~uk ja zgolemi od 15 na 140 evra za kamion od 25 toni ALEKSANDRA SPASEVSKA

Z

spasevska@kapital.com.mk

emjodelcite i trgovcite so zemjodelski proizvodi baraat Vladata itno da ja promeni odlukata so koja dava~kite za fitosanitarna kontrola pri uvoz i izvoz na ovo{je i zelen~uk gi zgolemi za devet pati. Bez nikakva najava Vladata ja zgolemi ovaa dava~ka od 15 na 140 evra.

Zemjodelcite i trgovcite velat deka vo vreme na kriza, koga dr`avata treba da gi stimulira kompaniite pove}e da izvezuvaat, so vakvi merki gi destimulira.

So odlukata, koja stapi na sila na 13 oktomvri, nadomestokot za fitosanitaren pregled na pratka so ovo{je, zelen~uk, seme, sadnici, rasad od rastenija, re`ano cve}e, koja se izvezuva, uvezuva ili se vr{i reeksport, iznesuva 140 evra za kamion so maksimum 25 toni.

Nadomestokot za fitosanitarna inspekcija na pratki za izvoz na grani~en premin e zgolemen za 100%, od 7 na 14 evra.

“Iznenadeni sme od vakvata odluka.

Ova negativno }e se odrazi vrz kompaniite i vrz celiot izvoz na ovo{je i zelen~uk”, veli Riste Danailov, menaxer vo Baxo, kompanija za proizvodstvo i izvoz na zelen~uk i ovo{je.

Toj istaknuva deka Vladata treba da gi stimulira izvoznicite na zemjodelski proizvodi, a ne da gi pravi nekonkurentni.

Trgovcite mislele deka e nastanata

Namesto dosega{nite 15 evra za eden kamion so maksimum 25 toni ovo{je i zelen~uk, sega izvoznicite i uvoznicite treba da platat 140 evra. nekoja gre{ka, no otkako se uverile deka e donesena odluka od Vladata vedna{ reagirale do Ministerstvoto za zemjodelstvo, od kade {to s$ u{te nemaat odgovor. Na ovaa tema, minatata nedela najgolemite izvoznici i uvoznici na ovo{je i zelen~uk od strumi~kiot region imale iten sostanok, na koj se dogovorile da podnesat barawe do Vladata i do Ministerstvoto za itno da se vratat starite tarifi za fitosanitarna kontrola.

Od Ministerstvoto nema stav kako }e reagiraat na baraweto. Ne ka`uvaat nitu dvajcata vicepremieri, Zoran

100%

e zgolemen nadomestokot za fitosanitarna inspekcija ako pregledot se izvr{uva na granica ili vo neraboten den

Stavreski i Vladimir Pe{evski. Edinstveno od vladinata PR-slu`ba ka`aa deka odlukata itno }e se razgleda na idnata sednica na Vladata i ako se proceni deka ima propust, }e se promeni.

30 NOEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

KONDITORSKA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE: ANALIZA NA MAKEDONSKIOT PAZAR NA KONDITORSKI PROIZVODI - KOLKAV UDEL DR@AT DOMA[NITE, A KOLKAV STRANSKITE, UVOZNI PROIZVODI? KOJ TIP NA KONDITORSKI PROIZVODI NAJMNOGU SE BARAAT NA PAZAROT? KOI PROIZVODI VO KOI CENOVNI SEGMENTI DOMINIRAAT? TREND NA ZGOLEMENA POBARUVA^KA NA ZDRAVA HRANA VO SVETSKI RAMKI-KAKO SE ODRAZUVA NA OVAA INDUSTRIJA I TREND NA NIVNO PRILA GODUVAWE SO VOVEDUVAWE NOVI PROIZVODI, GLAVNO INTEGRALNI ILI LAJT... ЧOKOLADITE I BOMBONIERITE- POSEBNA PSIHOLOGIJA NA PRODA@BA, PAKUVAWE, EMOCIJA...

KOI SE NAJ-BRENDOVI VO SVETSKI RAMKI ZA OVOJ SEGMENT? ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI NOV ONE TOTAL PAKET

P

o povod dve godini od lansiraweto na brendot ONE telekomunikaciskiot operator voveduva ONE TOTAL portfolio na tarifni modeli i novi paketi so dve i tri uslugi vo site segmenti od svoeto rabotewe. So ovaa ponuda site novi i sega{ni korisnici na ONE mo`e da napravat kombinacija na fiksna telefonija so internet i/ili Boom TV. Noviot TOTAL paket vklu~uva neograni~en Internet, fiksna linija so 400 besplatni minuti kon mre`ata na ONE i Boom TV za edna pretplata od 999 denari.

VIP GI DONESE NAJNOVITE PAMETNI TELEFONI OD HTC

N

ajnovite modeli na pametnite telefoni na proizvoditelot HTC stanaa dostapni i za makedonskite korisnici. Vip operator gi donese modelite HTC Sensation XL i HTC Rhyme.

“Najnovite pametni uredi na HTC ve}e dobivaat odli~ni kritiki na pretstavuvaweto na svetskite pazari. Sigurni sme deka nivnite vrvni performansi i unikatni karakteristiki }e go zadovolat prefinetiot vkus na na{ite korisnici i }e im ovozmo`at superiorna mobilna komunikacija i mnogu zabava”, izjavi Florijan Nidersus, glaven marketing-direktor na Vip operator.

NOVI OBVRSKI OD EU ZA AGRAROT VO JIE

M

inistrite za zemjodelstvo od zemjite od Jugoisto~na Evropa }e se koordiniraat za zemjodelskata politika. Toa e celta i na nivniot petti Godi{en raboten sostanok, koj se odr`a vo vinarnicata Stobi vo Gradsko.

“Gi slu{navme nasokite i objasnuvawata od pretstavnicite na EU za zaedni~ka zemjodelska politika vo sledniot period, {to e mnogu va`no za nas za kreirawe na zemjodelskata politika. ]e mora da se usoglasime so politikata na EU i vo delot na koristewe na IPARD-sredstvata. Sega vo Brisel se nosi nova politika za slednite pet godini i nie kako zemja-kandidat }e mora site tie izmeni da gi prifatime, so {to }e gi izgradime standardite za uspe{no plasirawe na zemjodelskite pazari”, izjavi ministerot za zemjodelstvo, Qup~o Dimovski.

Fridrih Vaker od Ministerstvoto za zemjodelstvo na Germanija istakna deka e va`no da se podobri konkurentnosta vo regionot.

“Sorabotkata me|u zemjite, koherentnosta i zaedni~kiot nastap se merkite so koi mo`e da se dojde do taa cel”, istakna toj.

KEJBLTEL SE REBRENDIRA VO BLIZOO

раст

ОКТА ТТК Банка Топлификација РМДЕН10 КЈУБИ

нова цена

+19.00% 119.00 +2.86% 144,00 +2.09% 195,00 +1.77% 2.799.00 +0.93% 20.691.00

11.11.2011

пад

-

Opozicijata ja kritikuva politikata na Vladata da se zadol`uva, a parite da gi tro{i za tekovni potrebi. Pratenicite na SDSM pobaraa od ministerot Stavreski da ka`e za {to }e se tro{at 130 milioni evra od noviot kredit i kade zavr{ija 220 milioni evra od MMF i 175 milioni evra od evroobvrznicata

V

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

ladata mora da gi investira parite od kreditite {to gi zema vo kapitalni proekti, bidej}i finansiraweto na platite, penziite i kampawite na kredit e pogubna politika, smeta pretsedatelot na sobraniskata Komisija za finansirawe i buxet i pratenik od SDSM, Marjan Nikolov. Na debatata za zadol`uvaweto na Vladata so 130 milioni evra kaj Siti bank i Doj~e bank opozicijata pobara od ministerot za finansii, Zoran Stavreski, da objasni kolku pari od pozajmenite }e se tro{at godinava, a kolku idnata i za {to?

“Nedozvolivo e da ja ubeduvate javnosta deka ova zadol`uvawe bilo povolno bez da ka`ete za {to }e se tro{at 130 milioni evra. Duri i so kapitalnite investicii {to gi najavuvate vie go poddr`uvate uvozot, a ne gi stimulirate doma{nite kompanii. Avtobusite gi nabavuvate od Kina, a dozvolivte fabrikata Sanos da propadne. Buxetot e vo koma, a go odr`uvate ve{ta~ki so krediti. Ovaa Vlada e rekorder vo bildawe na dolgovite, a kreditite gi tro{ite za pokrivawe na dubiozite od lo{oto rabotewe”, istakna Nikolov.

Spored SDSM, Vladata za

tri godini potro{ila 600 milioni evra pove}e otkolku {to imalo vo dr`avnata kasa, a efekti vo ekonomijata nemalo.

Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, gi napravi opoziciskite pratenici ekonomski nepsimeni i im pora~a “dobro da se podgotvat za da mo`e da debatiraat so nego”. Namesto konstruktivna rasprava za efektivnosta na zadol`uvaweto, sobraniskata sednica se pretvori vo raspravija. Stavreski dr`e{e lekcii po ekonomija, no klu~nite pra{awa za tro{eweto na parite od krediti ostanaa bez odgovor.

“Treba da razberete deka zaemot od 130 milioni evra }e se koristi kako buxetska poddr{ka za finansirawe na deficitot. No, ako ne razbirate, toga{ imate seriozen problem. Toa zna~i deka parite od zaemot }e se koristat za site buxetski stavki, kako za plati, penzii, subvencii, taka i za kapitalni investicii. Najdete mladi deca vo partijata {to pove}e razbiraat ekonomija da ja otvorat internet-stranicata na Ministerstvoto za finansii za da gi pro~itaat to~no ekonomskite podatoci za buxetskiot deficit”, odgovori Stavreski.

Debatata se pretvori vo politi~ko prepukuvawe me|u vlasta i opozicijata. Spored SDSM, opredelbata na Vladata da tro{i pove}e otkolku {to

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

-2,98% -2,49% -0,74% -0.30% -0,29%

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

3м 1,46% 1,4% 0,45% 0,04%

6м 1,69% 1,6% 0,65% 0,09%

12м 2,03% 2,0% 0,98% 0,31%

нова цена

1.659.00 1.280.00 2.680.00 90,00 339,00

MARJAN NIKOLOV

MINISTER ZA FINANSII Vie kako Sobranie, koga go usvoivte Buxetot za 2011 godina, ako znaevte da ~itate, }e pro~itavte deka buxetskiot deficit }e se finansira glavno so zadol`uvawe na nadvore{niot i pomalku na doma{niot pazar. I ova e toa.

PRETSEDATEL NA SOBRANISKA KOMISIJA ZA FINANSIRAWE I BUXET Dokolku so ovoj kredit planirate da gi finansirate platite na administracijata i penziite, toga{ toa se pari frleni vo veter.

ekonomijata ima potencijal da go polni buxetot ne nosi dobra idnina. Biznis-sektorot se optovaruva so mnogu dava~ki, zgolemeni kazni, se pozajmuvaat pari, a se tro{at za vladin populizam i sobirawe politi~ki poeni kaj gra|anite. Stavreski, pak, go kritikuva{e konceptot na SDSM za odr`uvawe buxetski suficit vo vreme koga trebalo pove}e pari od Buxetot da se tro{at za poddr{ka na ekonomijata i ostvaruvawe pogolemi stapki na rast.

Zaemot od 130 milioni evra

Makedonija go dobi so pomo{ na Svetskata banka. Ovoj kredit treba da se vrati ednokratno, po istekot na pet godini od denot na potpi{uvawe na dogovorot. Kamatata iznesuva 4,25%, a se pla}aat ednokratni tro{oci za odobruvawe na kreditot. Stavreski potencira{e deka kamatnata stapka e ubedlivo najdobrata {to Makedonija ja dobila vo izminatite 10 godini i toa vo uslovi koga pazarot na kapital e re~isi zatvoren za zemjite od ovoj region.

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,507 42,1726 72,0771 49,9448 44,2751 45,9385

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,20% 1,1% 0,25% 0,02500%

ZORAN STAVRESKI

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+ РЖ КПОР Макстил РЖ Услуги Комерцијална банка Макпетрол

SDSM NE PRIFA]A ZADOL@UVAWE ZA PLATI I PENZII

petok- 11.11.2011

K

11.11.2011

SOBRANISKA DEBATA ZA NOVITE VLADINI ZADOL@UVAWA

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

abelskiot operator Kejbltel, koj na makedonskiot pazar raboti od 2007 godina se rebrendira{e vo Blizoo, kompanija vo sopstveni{tvo na {vedskiot privaten investitorski fond EQT. Vo izminatite dve godini, Kejbltel napravi kapitalni investicii vo razvojot na kapacitetite na svojata mre`a: 4,2 milioni evra vo 2010 godina i 3,2 milioni evra vo 2011 godina (do noemvri).

Planiranite investicii za slednata, 2012 godina, se okolu 3,5 milioni evra.

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

25.408.662,88

1,73%

-5,32%

-19,17%

-18,77%

-22,41%

10.11.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

44.699.019,99

4,24%

1,06%

-11,33%

-17,77%

-19,09%

10.11.2011

Иново Статус Акции

14.143.679,01

0,54%

-4,19%

-5,45%

-4,36%

-3,73%

10.11.2011

КД БРИК

39.216.012,42

5,04%

4,41%

-8,28%

-10,53%

-12,35%

10.11.2011

КД Нова ЕУ

19.481.740,28

-1,03%

-12,16%

-26,23%

-26,80%

-27,64%

10.11.2011

КБ Публикум - Балансиран

23.301.619,49

0,43%

-4,65%

-12,89%

-12,76%

-12,28%

10.11.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.534.195,85

0,35%

0,20%

1,03%

0,00%

0,00%

10.11.2011

КБ Публикум Паричен

53.529.676,10

0,27%

0,80%

0,00%

0,00%

0,00%

10.11.2011

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

11

PREGLED VESTI

KRIMINALOT JA UNI[TUVA GRADE@NATA KOMPANIJA

POTRO[UVA^KI SO DOLG OD 20 MIL € MAVRO- PROMOTIVEN KREDIT OD ALFA BANKA VO IN@ENERING PRED STE^AJ A Upravitelot Qup~o Petkovski pred edna nedela si dal ostavka.

Smetkata na firmata e blokirana, iako taa s$ u{te raboti na proekti, me|u koi ima i dr`avni

]

dobivka od okolu 200.000 evra.

Toa e vremeto koga Mavrovo in`enering s$ u{te figurira kako firma-}erka na ADG Mavrovo. No, situacijata drasti~no se menuva otkako na krajot od 2008 godina hrvatskata Ingra vleguva vo ADG Mavrovo i ja kupuva Mavrovo in`enering.

Kompanijata po~nuva da kni`i zagubi, iako raboti na mnogu proekti, me|u koi golem del se finansirani od dr`avata.

MVR otkri kriminal vo raboteweto na Mavrovo in`enering, a se vr{el na relacija ADG Mavrovo - Mavrovo in`enering, so posredstvo na Ingra. MVR podnese {est krivi~ni prijavi protiv upraviteli na ADG Mavrovo i na Mavrovo in`enering za pronevera od 2,7 milioni evra, preku preproda`ba na imot i la`ni konsultanti.

Po prezemaweto na Mavrovo in`enering od Ingra, kompani-

SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

e ja do`ivee li Mavrovo in`enering istata sudbina kako i firmata-majka ADG Mavrovo, koja vo 2009 godina proglasi ste~aj? “Kapital” ekskluzivno objavuva podatoci od godi{nata smetka na kompanijata, koi poka`uvaat deka minatata godina Mavrovo in`enering ja zavr{il so zaguba od 3,3 milioni evra i so obvrski kon doveritelite od 21,7 milioni evra. Prihodite se namaleni za 38% vo sporedba so 2009 godina.

A samo dve godini prethodno, Mavrovo in`enering rabotela profitabilno. Finansiskite izve{tai poka`uvaat deka vo 2007 i 2008 godina imala

jata raboti na izgradba na avtopatot Kumanovo-Tabanovce, industriskata zona Bunarxik, Ministerstvoto za zemjodelstvo, ulici vo Skopje i zgradi na Javnoto stanbeno pretprijatie. Spored izvori na “Kapital”, sostojbata vo Mavrovo in`enering e kriti~na poradi toa {to ostavka si dal upravitelot, Qup~o Petkovski.

Direktorot na Javnoto stanbeno pretprijatie, Cvetko Grozdanov, veli deka nemaat problemi so Mavrovo in`enering. “Izgradbata na stanbeniot blok e 70% zavr{ena. Nie imame korektna komunikacija so upravitelot iako si podnese ostavka.

Spored dogovorot, toj mora da si ja zavr{i rabotata. Tie imaat anga`irano i firmapodizveduva~, koja ve}e gi vr{i grade`nite raboti. E sega, ako dojde do ste~aj, poradi itnost na izvr{uvawe na obvrskite

MAVROVO IN@ENERING ZA ^ETIRI GODINI E DOTERANO PRED STE^AJ

25.000.000

20.000.000

21.548.063

20.027.411

PRIHODI

18.629.672 17.465.357 15.000.000

15.361.697 DOBIVKA

2008

OBVRSKI KON DOVERITELI 5.000.000

216.838 266.424 2009 0 2010 0 2007

10.000.000

5.752.174

2007

2008

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.104,66 МБИД 2.220,35 ОМБ 119,34

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.893,79

+0,96%

S&P 500 1.239,69

+0,86%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.983,22

+1,97%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 729,13

-0,16%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

S

olidna akademska sredina, pogolema finansiska poddr{ka i odr`liva strategija na dolg rok se klu~nite to~ki na koi treba da posveti vnimanie zemjava za da gi razvie inovaciite, a so toa i pretpriemni{tvoto. Ova bea glavnite zaklu~oci na Skopje corner: Connecting business, nastanot {to go organizira{e Stopanskata komora na Makedonija i Evropskiot informativen i inovativen centar, posveten na internacionalizacija na malite i sredni pretprijatija.

Celta e da se podigne nivoto na inovacii vo Makedonija, bidej}i samo na toj na~in mo`e da se podigne i konkurentnosta na makedonskite proizvodi vo stranstvo.

U~esnicite se soglasija deka Makedonija ima kvaliteten kadar i dovolno talenti za razvoj, no potrebno e tie preku razni instituti, fondovi i vmre`uvawa da imaat kade da gi poka`at svoite kvaliteti.

Branko Azeski, pretsedatel na Stopanskata komora na Makedonija, poso~i deka Komorata, kako najgolem pretstavnik na biznis-zaednicata vo zemjata, e podgotvena finansiski da go pomogne rastot na inovaciite i na pretpriemni{tvoto. Dodade i deka dr`avata treba ova da go stavi visoko na agendata so prioritetite, so {to }e postigne barem 2% od BDP da se izdvojuva za istra`uvawe i za nauka. Sega Makedonija izdvojuva samo 0,18% od BDP, {to e daleku zad SAD i Japonija, koi strate{ki izdvojuvaat 3%. Edinstveno pozitivno e toa {to Makedonija e edna od pette zemji koja ima ednakov broj ma`i i `eni istra`uva~i.

Na konferencijata preku videokonferencija od Wujork svoe predavawe ima{e i prof. d-r Nevenka Dimitrova, makedonski istra`uva~, koja 16 godini raboti vo gigantot Filips i ima pove}e od 100 nau~ni trudovi i 45 registrirani patenti. Dimitrova poso~i Makedonija pove}e da gi koristi vrskite so dijasporata, Vladata da napravi pove}edeceniska strategija za poddr{ka na inovaciite i za taa namena da izdvoi pove}e pari. Spored nea, profesorite treba da gi naso~uvaat idnite studenti pove}e da istra`uvaat temi od koi }e ima benefit celata makedonska ekonomija.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok- 11.11.2011

МБИД

ОМБ

0,33%

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

NASDAQ 2.625,15

+0,13%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 57.948,40

+1,09%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.491,49

+0,86% +0,89%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.137,20

+1,05%

-1,18%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0,50%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.841,61

SOFIX 333,86

+0,31%

-0,18%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 620,13

ATHEX 764,10

+0,12%

АИК банка

1.916,00 БИП

31,00 Хотели Живо. Империјал хо

+0,91%

SASX 10 874,22

Главен индекс на Белградската берза

23,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 17.362,10

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.615,10

BELEX15 543,06

120,00

Униор Зрече

11.000,00 Сава

18.000,00

-11,43%

640,00 Филип Морис

1.120,00

+0,95% -7,36%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА Житњак

+20,99%

149,00

-12,08%

333,00

-10,94%

ЛЕСНА СУРОВА

98.02$/барел BRENT

114.23$/барел

Јадранка

Јавор Пивка

0,90

КС Наложба

0,60

+0,25% +0,46%

ПРИРОДЕН ГАС

3.58/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

317

-2,00% +0,73%

ЗЛАТО 1766.70$/унца СРЕБРО 33.92$/унца БАКАР 7.477,50

МЕТАЛИ

+0,40% -0.56% +0,1%

НИКЕЛ 18.152,50 АЛУМИНИУМ

2.035,00 ЧЕЛИК 530.00$/унца

+0,0% -1,2% /

+13.84% -10,00%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+15.79%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

+0,25%

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+5,33%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

НИС

0,09%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

2.000

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+0,16%

KONFERENCIJA VO SKM: PREKU INOVACII DO POGOLEMA PRODUKTIVNOST

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.514,47

IZVOR: CENTRALEN REGISTAR

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+1,32%

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.105,19

2010

+0,71%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

0 0 2009 212.508 2010 3.299.249 2007

2008

Od 2008 godina navamu prihodite Mavrovo 21.748.760 na in`inering kontinuirano opa|aat iako grade`nata firma e anga`irana i na izgradba na nekolku proekti finansirani od dr`avata.

Vo isto vreme rastat obvrskite kon 11.594.133 doveritelite.

Tokmu poradi toa i Mavrovo in`inering e doterano pred ste~aj.

VO EVRA

2009

3.000

+0.71% -0.33% -0.09%

ZAGUBA

}e mora da go raskineme dogovorot i da sklu~ime dogovor so druga firma”, objasnuva Grozdanov.

Vo Upravata za javni prihodi potvrduvaat deka Mavrovo in`enering e dano~en dol`nik i prezele merki za naplata.

Pretsedatelot na sindikatot na vrabotenite vo firmata, Nane Ivanovski, veli deka brojot na vraboteni konstanto se namaluva, smetkata e blokirana i pra{awe na vreme e koga }e se proglasi ste~aj.

“Mnogu raboti dr`avnite institucii doprva treba da ispitaat.

Dolgot na firmata e golem, UJP n$ blokira poradi toa {to u{te vo 2005 godina ne pla}ala danoci. Nikoj ne znae kolku dol`i Mavrovo, a kolku Mavrovo in`enering. Cela godina vrabotenite nemaat zemeno plata, a se rabotelo mnogu”, veli Ivanovski.

lfa banka ponudi Alfa potro{uva~ki kredit na suma do 300.000 denari, so rok na otplata do 60 meseci.

“Ona {to go pravi Alfa potro{uva~kiot kredit isklu~itelno povolen e faktot {to nema administrativni i aplikativni tro{oci. Toa ja namaluva stapkata na vkupni tro{oci. Pa taka, za kredit vo denari se presmetuva promotivna kamata od 10,5% za site fizi~ki lica koi primaat plata preku Alfa banka i koristat u{te drugi dva proizvodi ili uslugi od bankata. Stapkata na vkupni tro{oci e 11,02%”, informiraat od bankata.

Promotivniot period va`i za site primeni ili odobreni aplikacii do 31 dekemvri.

+12,50% -7,69%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ПЧЕНКА 647.00$/бушел

СУРОВИНИ

-1,30% ПЧЕНИЦА 621.00$/бушел -3,27% КАФЕ 2.30 $/бушел +0,00%

КАКАО 2557.000$/буше

-0,08% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1169.75$/бушел -1,31%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Kompani / Pazari / Finansii

12

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

PRODOL@UVA TRENDOT NA INVESTIRAWE VO TRGOVSKI CENTRI

SKOPJE CITY MALL DOBI 47 MILIONI EVRA OD TRI BANKI

EBRD, Rajfajzen i Komercijalna banka zaedno }e ja finansiraat izgradbata na Skopje City mall, koj treba da bide pu{ten za edna godina

90.000

DEJAN AZESKI

B

alfin rial estejt Makedonija potpi{a dogovor so me|unaroden konzorcium za finansiska poddr{ka na izgradbata na trgovskiot centar Skopje City mall.

Stanuva zbor za zaem vo vrednost od 46,9 milioni evra, vo koj u~estvuvaat Evropskata banka za obnova i razvoj so 18,9 milioni evra, Rajfajzen banka so 20 milioni evra i Komercijalna banka so osum milioni evra. Ostanatite finansii za investicijata vredna 70 milioni evra se obezbedeni od investitorite.

Generalniot direktor na Komercijalna banka, Hari

kvadratni metri }e iznesuva vkupnata povr{ina na Skopje City Mall

Kostov, smeta deka so ova se doka`uva kapacitetot na makedonskite banki za sorabotka.

“Vo 2011 godina se poka`a deka Komercijalna banka i del od drugite banki vo Makedonija mo`e da ostvarat sorabotka za pomali proekti. So slu~ajot Skopje City mall se doka`uva na{iot kapacitet i za me|unarodna sorabotka”, istakna Kostov.

Aleksandar Zolnai, zamenik-pretsedava~ na odborot na direktori na Rajfajzen banka Albanija,

3D KINOSALA ZA PRVPAT VO MAKEDONIJA

o Skopje City mall e najaveno otvorawe i na najsovremena kinosala vo koja }e mo`e da se gledaat filmovi snimani so 3D tehnologija. Sega za premieri na filmovi vo 3D gra|anite od zemjava odat do Solun ili do Belgrad.

V

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

smeta deka ova }e bide po~etok na uspe{na i plodna sorabotka so bankata-partner vo Makedonija.

Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, koj prisustvuva{e na potpi{uvaweto na dogovorot za kreditot, o~ekuva noviot trgovski centar da stane brend na Skopje i da ima zna~aen pridones vo prihodite od danokot na dodadena vrednost vo dr`avniot buxet.

Skopje City Mall e investicija na Balfin MK, kompanija osnovana od Fe{n grup Makedonija i od Balfin grupacijata so sedi{te vo Albanija.

MODEREN I PROSTRAN TRGOVSKI CENTAR Na tri nivoa, so vkupna povr{ina od 90.000 kvadratni metri, Skopje City mall }e ima 150 prodavnici, parking-prostor O

G

L

A

S

“Evropa vo malo” me|u Ilindenska i Partizanska za 1.300 avtomobili i }e vrabotuva nad 1.000 rabotnici.

“Trgovskiot centar od 70 milioni evra }e stane simbol na prosperitetot i novo obele`je so koe }e se vospostavi patot za idni doma{ni i stranski investicii i promovirawe na ekonomskata idnina i prosperitetot na novata K

O

M

E

R

Makedonija”, izjavi Peter Varden, glaven izvr{en direktor na Balfin MK. Spored podatocite na Balfin, Skopje ima najnisko nivo na maloproda`ni centri od celiot region. Vo noviot centar e planiran i hipermarket od 4.600 kvadratni metri, so koj }e stopanisuva poznat svetski brend, ~ie C

I

J

A

L

E

N

ime s$ u{te ne se objavuva. Od kompanijata velat deka so investicija od vakvi razmeri se podiga i nivoto na uslugata vo Makedonija, bidej}i centarot, vo koj se planirani 10 kinosali, nekolku kuglani i drugi zabavni sodr`ini, }e privle~e posetiteli od zemjava i od regionot.

O

G

L

A

S

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

Kompani / Pazari / Finansii

13

SVETSKIOT BIZNIS-GURU PO VTOR PAT VO MAKEDONIJA

TREJSI: INVESTIRAJTE VO VRABOTENITE I POKRAJ RIZIKOT DA VE NAPU[TAT! Kompaniite mora da vlo`uvaat vo obuki na svoite vraboteni, a sekoj {to saka da ostvari uspeh mora

kontinuirano da investira vo sebe razvivaj}i novi ve{tini i znaewa! Ova e porakata koja im ja prenese svetskiot ekspert za proda`ba i marketing, Brajan Trejsi, na makedonskite biznismeni

P

IVA BAL~EVA

red pove}e od 250 makedonski biznismeni vo kazinoto Princes vo Gevgelija svetskiot marketing-guru Brajan Trejsi dele{e soveti na tema “Proda`bapregovarawe-uspeh”.

Predavaweto, vo organizacija na Triple S i CEED, ja ispolni svojata cel - prenese idei kako makedonskite kompanii da gi razvijat svoite liderski sposobnosti.

Po ~etiri godini od svoeto prvo gostuvawe vo Makedonija, Trejsi smeta deka na makedonskiot pazar e napraven napredok, kompaniite gi primenuvaat tehnikite za proda`ba, a nivniot razvoj odi vo nagorna linija.

“Tajnata na uspehot e da

toa, voop{to ne vlo`uvaat vo razvoj na kadarot. Toa e sosema pogre{en stav, bidej}i najdobrite svetski kompanii sekoga{ se tie {to investiraat vo vrabotenite”, dodade toj.

MAKEDONSKITE BIZNISMENI BARAAT VAKVI PREDAVAWA Biznismenite koi go slu{aa Trejsi se zadovolni od prisustvoto i od nastapot na svetskiot ekspert za proda`ba.

“Ova pretstavuva odli~na mo`nost makedonskite biznismeni da se soberat na edno mesto, pred s$ da gi razmenat svoite iskustva, kako i da nau~at ne{to od svetski lider kako {to e Brajan Trejsi. Na makedonskiot pazar ima dovolno potencijal za razvoj i za kreirawe eksperti. Golem del od kompaniite toa

se sledi s$ {to pravat uspe{nite lu|e i da se primenuva toa. Postavete si prioritetni celi i fokusirajte se na nivnoto ostvaruvawe. Sekojdnevno prezemajte aktivnosti koi }e vodat vo nasoka na relizacija na postavenite celi. Ako sakate pove}e uspeh, bidete poaktivni i razvijte navika za postojano u~ewe i sozdavawe novi ve{tini i sekoga{ prezemajte odgovornost”, istakna Brajan Trejsi na svoeto predavawe. Toj dodade deka seriozen problem so koj se soo~uvaat kompaniite sekade vo svetot e toa {to nedovolno vlo`uvaat vo svoite vraboteni. “Najgolem del od kompaniite se pla{at deka ako investiraat vo ve{tinite i znaewata na svoite vraboteni tie }e im izbegaat vo nekoja podobra kompanija i poradi

KOJ E BRAJAN TREJSI? rajan Trejsi e sopstvenik i izvr{en direktor na kompanijata Brajan Trejsi interne{nal, koja e specijalizirana vo oblastite trening i li~en razvoj. Denes toj e najbaraniot i najplateniot svetski biznis-spiker, samoizgraden milioner i lider koj niz svoite bestseleri i praktika ja predefinira proda`bata kako umetnost, nauka i kako najprofitabilna profesija.

Vo svojata 40-godi{na kariera postignal isklu~itelni rezultati vo proda`bata,

B

proda`bata.

“Makedonskite lideri se posveteni na u~eweto, a toa {to vo ogromen broj se prisutni na predavaweto go potvrduva toj fakt.

Odr`uvaweto na vakvite konferencii e od golemo zna~ewe za makedonskiot pazar”, veli taa.

Organizatorite na nastanot velat deka ja ispolnile svojata cel – da se ponudi visokosofisticirano znaewe koe }e im pomogne na kompaniite da go dupliraat

ve}e go poka`ale dosega.

Smetam deka odr`uvaweto na vakvite konferencii pak, samo }e go zajakne znaeweto i kapacitetot na kompaniite i biznis-felata”, istakna Aleksandar Pape{, upravitel na Vurt Makedonija.

Brend-menaxerot vo Badel a.d. Skopje, Nikolina Jakoska pak, veli deka predavaweto na Brajan Trejsi e od golema korist za sekoj da nau~i ne{to novo i pove}e za biznisot i za

ite e gre{ka naodfistrrmav dekkaa a em l o jg a n a ek e li d vrabotenrit Trejsieve tska ku}a stiraat avot vo en ku n ko {to n ianve n i em r p tie poto }e K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

liderstvoto, strategijata i obu~il pove}e od pet milioni menaxeri za proda`ba od celiot svet. Toj e avtor na pove}e od 70 bestseleri koi se prodavaat vo 52 zemji {irum svetot i ima izdadeno pove}e od 400 audio i videoobrazovni programi. Brajan e pretsedatel na Business Growth Strategies, internet-kompanija koja im pomaga na kompaniite da ja zgolemat proda`bata i profitabilnosta preku primena na najdobrite svetski biznisre{enija.

S

I

Ednodneven seminar za: “U^ESTVO NA ELEKTRONSKI POSTAPKI ZA JAVNI NABAVKI I E-AUKCII” Ednodneven seminar za : 22.11.2011 godina (vtornik) od 10:00 – 15:00 ~asot Stopanska komora na Makedonija Seminar za uspe{no u~estvo na postapkite za dodeluvawe na dogovori koi se vodat po elektronski pat (prebaruvawe na oglasi, prezemawe tenderska dokumentacija, podnesuvawe ponudi, digitalno potpi{uvawe), i u~estvo na elektronski aukcii.

Site zainteresirani u~esnici mo`at da se prijavat najdocna do 18ti noemvri 2011 godina.

Grupata e ograni~ena na 20 u~esnici.

Lica za kontakt: Elizabeta A. Eftimova Len~e Zikova tel: 02 32 44 074 tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 faks: 02 32 44 088 beti@mchamber.mk lence@mchamber.mk

svojot prihod, pozitivno da ja zatvorat proda`bata i so najte{kite klienti i da stanat vistinski profesionalci. Glavnata poraka e deka ne smee da se {tedi na investicii vo sopstveniot kadar.

“Da se vlo`uva vo vrabotenite e golem tro{ok i iako postoi rizik tie da ja napu{tat kompanijata, so samiot fakt deka vie investirate vo kadarot privlekuvate novi lica, u a va{eto ime stanuva prepoznatlivo na pazarot”, veli Goce Nova~evski, od CEED Makedonija.

Svet / Biznis / Politika

14

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

GRCIJA DOBI NOV PREMIER. [TO SEGA?

PAPADIMOS ]E DOKA@UVA DEKA [TEDI ZA EVROPA DA PRODOL@I DA DAVA! Prva zada~a na Papadimos }e bide da gi ubedi EU i MMF da mu isplatat osum milijardi evra do 15 dekemvri.

Potoa da gi sprovede bolnite merki za {tedewe za da ja osigura narednata finansiska pomo{ za zemjata

N

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

oviot gr~ki premier, Lukas Papadimos, na prvata sednica gi povika svoite ministri na sorabotka i solidarnost za da & se dade {ansa na ratifikacijata na dogovorot za zaem i da se primenat odlukite doneseni na 27 oktomvri.

“Pred sebe imame te`ok period i treba da se spravime so te{ka zada~a. Zatoa e neophoden pridonesot na site. Vo poslednite dve godini be{e napraven ogromen napor so dobar rezultat vo namaluvawe na deficitot, no sega se pojavi problem so ispla} aweto na {estata tran{a od zaemot i vra}aweto na doverbata vo zemjata”, izjavi

premierot.

Negoviot zamenik i minister za finansii, Evangelos Venizelos, povika na pravedno raspredeluvawe na tovarot i otstranuvawe na pojavenite nepravdi.

“Novi merki, novi kastrewa i novi `rtvi ne se neophodni.

O~ekuvame da dobieme osum milijardi evra na po~etokot na mart od prviot i od vtoriot finansiski paket od MMF i EU. Procedurata za parcijalno bri{ewe na dolgovite mo`e da po~ne nedelava”, veli Venizelos.

Se oglasi i {efot na diplomatijata, porane{niot evrokomesar za `ivotna sredina i del od pregovara~kiot tim na Grcija za vlez vo EU, Stavros Dimas. Toj izjavi deka glaven prioritet na nadvore{nata politika }e bide vra}awe na me|unarodnata doverba i

reputacija na Grcija.

Svoite prioriteti gi obrazlo`i i ministerot za odbrana, Dimitris Avramopulos - ograni~uvawe na tro{ocite i maksimizirawe na efikasnosta na vooru`enite sili.

Spored vtoriot vicepremier, Teodoros Pangalos, vladata mo`e da ostane na vlast pove} e od prvi~no planiranite 100 dena, prenesuvaat britanskite mediumi.

Vladata na Lukas Papadimos }e se soo~i so te{ka zada~a - da ja spasi Grcija od bankrot i da ja zadr`i vo evrozonata, i voop{to, vo Evropskata unija (EU). Biv{iot potpretsedatel na Evropskata centralna banka (ECB) }e ja vodi vladata na nacionalnoto edinstvo, sostavena od socijalistite na Jorgos Papandreu i od opoziciskite konzervativci na Andonis Sa-

maras, koja }e funkcionira do sproveduvaweto na izborite.

Atinskiot pe~at e poln so pofalbi za partiski neopredeleniot premier na idnata preodna vlada: toj e golem rabotnik, ugleden stru~wak, tivok ~ovek, privrzanik na finansiskata stabilnost i pred s$, pragmati~ar. Negovata prva zada~a }e bide da gi ubedi EU i Me|unarodniot monetaren fond (MMF) da mu isplatat osum milijardi evra do 15 dekemvri, koga se prognozira deka Grcija mo`e da ostane bez evro vo dr`avnata kasa.

No, potoa }e mora da sprovede i bolni merki za {tedewe za dobivawe na vtoriot paket od evropskiot fond za spas od 100 milijardi evra

zaemi, isto tolku kratewe na dolgot i dopolnitelni 30 milijardi evra garancii. Ova be{e predvideno so posledniot dogovor me|u evropskite doveriteli.

Papadimos naglasi deka ~lenstvoto na Grcija vo evrozonata garantira monetarna stabilnost dr`avata zaglavena vo dolgovi i olesnuvawe na te{kiot proces na ekonomsko zazdravuvawe. Papadimos veli deka ne e odreden konkretniot datum za predvremeni parlamentarni izbori idnata godina, a dogovorot tie da se sprovedat na 19 fevruari e samo pojdovna to~ka. Spored nego, nema siguren datum koga }e se odr`at izborite,

iako tie bea najavuvani za 19 fevruari slednata godina.

Toj informira{e deka negov klu~en prioritet }e bide implementiraweto na odlukite doneseni na Samitot na EU odr`an na 26 i 27 oktomvri vo vrska so odlukata za dogovorot za dolgot od 130 milijardi evra.

“Golema e ~esta, no odgovornosta e pogolema”, naglasi Papadimos. Pritoa, toj gi uveruva{e Grcite deka evroto im e potrebno. “Ubeden sum deka u~estvoto vo evrozonata e garancija za fiskalnata stabilnost i faktor na ekonomski prosperitet”, dodade premierot.

TELEFONSKI POVIK OD SARKOZI I MERKEL amo eden den po prezemaweto na premierskata funkcija francusko-germanskata dvojka go potseti noviot gr~ki premier, Lukas Papadimos, deka aktuelnata situacija e “urgentna” i deka negovata zemja ima prezemeno obvrski koi treba da gi po~ituva.

S

Vo telefonski razgovor, spored kominiketo na Elisejskata palata, tie mu nazna~ile deka “kompletnoto i integralno sproveduvawe na delo na site obvrski prezemeni od Grcija treba da bide prioritet, posebno tie {to se nao|aat vo dogovorot postignat na Samitot na Evrogrupata na 27 oktomvri”.

BRUTALNA RECESIJA vropskata komisija se otka`a od site nade`i deka Grcija narednata godina }e izleze od recesija. Prognozite objaveni minatata nedela velat deka i novata preodna vlada na zemjata ja o~ekuvaat novi 12 meseci recesija.

Dodeka Grcija se stremi da gi ostvari politi~kite uslovi postaveni od EU i od MMF za dobivawe na vtoriot paket finansiska pomo{, Komisijata soop{ti

E

deka nejzinata prethodna prognoza za ekonomski rast vo Grcija od 1,1% narednata godina e celosno preobratena, zaedno so padot na gr~koto stopanstvo od 2,8%.

Godinava pak, recesijata }e bide brutalna i padot na ekonomijata }e iznesuva 5,5%.

“ANTI-BERLUSKONI” TIP ZA ANTIKRIZNI REFORMI!

MARIO MONTI - USPE[EN PROFESOR KAKO GARANCIJA ZA USPE[EN PREMIER!?

I

talijanskiot pretsedatel, Xorxo Napoletano, v~era gi po~na razgovorite so politi~kite lideri za sostavot na novata vlada i za na~inite Italija da se izvle~e od finansiskata kriza.

Napoletano izutrinata se sretna so pretsedatelot na Senatot, Renato Skifani, vo ramkite na serijata konsultacii, koi traeja cel den. Ugledniot ekonomist Mario Monti se smeta za glaven kandidat za mestoto premier na Italija, a do zatvoraweto na vesnikot informaciite bea deka nekade pred

polno} Napoletano }e go oficijalizira negovoto ime, po {to u{te deneska treba da po~ne da se kroi sostavot na Vladata.

“SUPER MARIO” ZA SPAS NA ITALIJA! Mario Monti e totalna sprotivnost od negoviot prethodnik - Silvio Berluskoni. Dodeka ocenkite za Berluskoni se deka e kontroverzen i nema poznavawa na pazarite, za Mario Monti se zboruva deka e po~ituvan ekonomist i dobro povrzan so ~elnicite na Evropskata unija.

Za Monti se znae deka e te`ok pregovara~ i deka

momentalno e na ~elo na Univerzitetot Bokoni, od kade {to se producirani najdobrite misliteli vo Italija. Se smeta deka toj e nad politikata, a vo momentov Italija go gleda kako ~ovekot {to treba da gi prezeme uzdite vo uslovi koga ekonomijata e najranliva.

Mario Monti e roden vo 1943 godina vo severniot italijanski grad Vareze.

Studiral ekonomija na Univerzitetot Bokoni vo Milano i na Jejl vo SAD. Na Jejl toj studiral pod palkata na Xejms Tobin, izumitelot na danokot Tobin, popularno nare~en

EVROPSKITE BANKI PRODAVAAT ITALIJANSKI OBVRZNICI OD 300 MILIJARDI EVRA! dodeka e vo tek formiraweto na italijanskata tehni~ka vlada, evropskite banki itno prodavaat italijanski dr`avni obvrznici vo vkupna vrednost od 300 milijardi evra, soop{tija svetskite agencii, povikuvaj}i se na analiza na specijaliziraniot nedelnik “Interne{nal biznis re`im”.

“Naporite na Evropskata centralna banka da go spre~i zgolemuvaweto na aktivata na italijanskite dol`ni~ki instrumenti mo`at da bidat potkopani od sega{nite aktivnosti na nekoi evropski banki”, istaknuva nedelnikot.

I

danokot Robin Hud, ~ija cel e so sobranite pari od danokot da raspolagaat samite dr`avi, no za strogo opredeleni stavki, pred s$ borba protiv siroma{tijata. Monti 15

godini predaval ekonomija na Univerzitetot vo Torino pred da se vrati vo Bokoni vo 1984 godina, koga stapuva na pozicijata rektor. Vo 1994 godina toj e nazna~en za komesar na EU za vnatre{en pazar i uslugi od strana na Silvio Berluskoni i toa e negov vtor mandat. Toga{ uspeva da go zaraboti prekarot Super Mario, najmnogu poradi na~inot na koj{to se spravuval so monopolite.

Monti go ima blokirano spojuvaweto na Xeneral elektrik i Honevil i se borel protiv mo}nite regionalni banki vo Germanija. Vo 2004 godina, po sugestija na Monti, EU

go kazni Majkrosoft so 497 milioni evra tokmu poradi zloupotreba na dominantnata pozicija na pazarot.

Za vtoriot mandat vo Brisel, Monti e nominiran od strana na centralno-levi~arskiot italijanski premier Masimo D’Alema. Vo 2005 godina Monti se vra}a na Univerzitetot Bokoni, ovoj pat kako pretsedatel. Na vozrast od 68 godini Monti e ovlasten od strana na Evropskata komisija da napi{e izve{taj za idninata na edinstveniot pazar na EU. “Toj ima iskustvo i niz Evropa i e eden od najpoznatite i ceneti li~nosti vo Italija”, smeta Xanfranko Fini, pretsedatel na Dolniot dom na italijanskiot Parlament.

Vo 2010 godina Monti be{e eden od osnova~ite na Evropskata federalisti~ka inicijativa poznata kako grupa Spienli, koja ima za cel da se promovira pogolema integracija vo EU.

Feqton

KAPITAL / 14.11.2011 / PONEDELNIK

15

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

^ISTKATA PO^NA

PUTIN GLAVA 3: ^ISTKATA NA

Nao|aj}i sojuznik vo narodot, noviot premier ne gube{e vreme. Po~na vojnata so oligarsite, a prva letna glavata na mediumskiot magnat Vladimir Gusinski, ~ovekot koj zaraboti pari u{te vo prvite denovi na perestrojkata, vetuvaj}i ekstravagantni isplatlivi stapki na investitorite. Gusinski isto taka be{e eden od prvite izmamnici {to izgradi bogatstvo vrz grbot na tranzicijata

P

iskoristat.

Oligarsite i predobro znaeja deka se na{iroko omrazeni.

Kako {to prizna Anatolij ^ubais, Jelcinoviot minister za privatizacija i glaven politi~ki arhitekt na rasproda`bata na gigantite vo sredinata na 90-tite godini, “^etirieset milioni Rusi se ubedeni deka jas sum nikakvec, kradec, kriminalec ili agent na CIA, koj zaslu`uva da bide strelan, obesen ili izma~uvan i ras~ere~en”.

Putin ne gube{e vreme da vodi vojna so oligarsite. No, aktivistite za ~ovekovi prava go obvinuvaa deka manipulira so sudskiot proces protiv biznismenite eputacijata na Putin kako nemilosrden vladetel e tipizirana so kako {to mu odgovara druga ruska {ega: Stalinoviot duh mu vo odnos na negovite se pojavuva na Putin na son i go zamoluva da mu pomogne da ja vodi dr`avata. politi~ki interesi. Tie tvrdea deka pretsedateStalin go sovetuva: “Soberi gi na edno lot kontinuirano ja mesto i ubij gi site demokrati, a potoa oboj ja vnatre{nosta na Kremq prezema kontrolata vrz so sina boja”. “Zo{to sina?”, sudstvoto so toa {to pra{uva Putin. “Ha”, odgovora go kontrolira naimenuStalin, “znaev deka nema da me vaweto sudii. Za Putin pra{a{ za prviot del”. toa be{e borba za mo}, a zemjata treba{e povtorno da ja vospostavi ark Holingsvort e istra`uva~ki svojata prevlast. novinar i avtor na pove}e knigi, vklu~itelno i studijata za MI5, PRVA CEL – britanskata Slu`ba za bezbedMEDIUMSKI MAGNAT(?!) nost. Negovite novinarski tekstovi se objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i Prva cel na pretseFajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua datelot be{e Vladimir napraveni so nego, se znae deka toj ne Gusinski, koj zaraboti saka mnogu da zboruva javno, niti pak e utin ima{e mo}en kolektiven sojuznik vo ruskiot narod.

Dodeka oligarsite se zbogatuvaa, do krajot na 90-tite godini od XX vek Vladata mo`e{e da potvrdi deka duri 35% od Rusite `iveeja pod oficijalnata granica na siroma{tija. Mnogumina ~uvstvuvaa deka nacionalnite bogatstva se iscicuvaat od toa {to Karl Marks go nare~e vampirski kapitalizam, vo koj vampirot nema da si zamine s$ dodeka ima i eden muskul, `ila ili kapka krv da se

R

M

qubitel na {oping. rugiot avtor, Stjuart Lensli e novinar i ekonomski konsultant koj `ivee ju`en London. Me|udrugoto toj e dobitnik na nekolku nagradi kako televiziski i radio producent, me|u koi e i nagradata na Wujor{kiot televiziski i filmski festival. Vo negovata kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija do Ju`na Afrika.

D

pari vo prvite denovi na perestrojkata, vetuvaj}i ekstravagantni isplatlivi stapki na investitorite i koj be{e eden od prvite dinami~ni mladi izmamnici {to izgradi bogatstvo vrz grbot na tranzicijata vo kapitalizam. Toj isto taka izgradi golema mediumska imperija, vklu~uvaj}i ja prvata nacionalna televiziska mre`a, NTV, dnevniot vesnik “Sevodwa” i ima{e udel vo liberalnata radiostanica Eho Moskvi, koja be{e vo razvoj, a site pod ~adorot na konglomeratot Medija-most. Toj be{e Rusin koj mu be{e najsli~en na Rupert Mardok.

Gusinski do nekade be{e edinstven me|u oligarsite poradi toa {to mo`e{e da tvrdi deka negovata imperija ne e, vo najgolem del, kupena od dr`avata. Sepak, bezmilosno gi koriste{e dupkite vo zakonot vo toa vreme i be{e majstor za manipulirawe so vladini zaemi, koncesii, kako i so zakonskite regulativi, taka {to gi koriste{e politi~kite kontakti za da dobie dr`avni finansiski sredstva. Gusinski tvrde{e deka vo toa nema ni{to neobi~no, no zavr{i so dr`avni zaemi od re~isi polovina milijarda dolari, {to gi upotrebi da si ovozmo`i superaktiven stil na `iveewe.

demonstriraat kako se ~uvstvuvaat, Rusite obo`avaat da Zruskiaimdaka`uvaat popularni {egi na stranskite turisti: Grupa novi biznismeni imaat zaka`ano sostanok vo luksuzen moskovski restoran, vo koj dekorot sugerira visok standard. Kelnerot gi nosi do nivnata masa i im naglasuva deka masata e napravena od mnogu skap mermer i deka ne smeat da stavaat ni{to te{ko, kako na primer akt-~anta. Odi po votka i koga se vra}a vxa{eno gleda polna akt-~anta na masata. “Mislam deka vi naglasiv da ne stavate nikakvi akt-~anti na masata”, im veli. Eden od biznismenite mu odgovora: “Ova ne e akt-~anta. Toa e mojot pari~nik”.

Do krajot na 90-tite godini od XX vek negovata mediumska imperija mu donese zna~itelna mo}, kako i ogromno politi~ko vlijanie. No, toa ne mo`e{e da trae dolgo. Na 11 maj 2000 godina, {est nedeli pred dramati~niot ultimatum na Putin za oligarsite sobrani vo kabinetot vo Kremq, maskirani policajci, vooru`eni so avtomati, nenadejno upadnaa vo kancelariite vo Medija-most na Gusinski. Potoa, vo juni Gusinski be{e priveden, obvinet za izmama i zatvoren. Pukaweto vo negoviot prv oligarh & odgovara{e na {irokata politi~ka strategija na Putin, koj be{e ~uvstvitelen na kritika. No, toj, vsu{nost, se odmazduva{e za na~inot na koj{to, spored nego, Gusinski iskoristi nesoodvetno vlijanie za da mu se sprotistavi taka {to go iskoristi svojot televiziski kanal za da ja napadne negovata politika vo odnos na ^e~enija.

Obvinenijata bea povle~eni, a Gusinski osloboden otkako se soglasi da ja prodade Medijamost na Gazprom, dr`avnata grupacija za gas i nafta, za 300 milioni dolari. Vo avgust 2000 godina pobegna vo svojata rasko{na vila vo Sotogrande, Ju`na [panija. Me|u posetitelite na taa vila se vbrojuvaat duri i Putin i negovata sopruga. Po podocne`nite obidi da se ubedi [panija da izvr{i ekstradicija na Gusinski, toj zamina vo Grcija pred da se naseli vo Izrael, kade {to ima dvojno dr`avjanstvo. Toj e samo prviot od dolgiot spisok so ruski progoneti za vreme na vladeeweto na Putin.

SLEDNA CEL – BEREZOVSKI? Slednata cel na pretsedatelot be{e negoviot porane{en prijatel i ~ovekot {to mu pomogna da se iska~i na vlast, Boris Berezovski. Duri i pred Putin da stane pretsedatel te{ki oblaci se bea nadvisnale nad “{efot nad {efovite”. Be{e vo nemilost vo Kremq, be{e politi~ki izoliran i mnogu nepopularen.

Iako sekoga{ insistira{e deka kolapsot ne be{e negova vina, obi~nite Rusi ne go zaboravija neuspehot na aferata “Narodniot avtomobil”, vo koja iljadnici gi zagubija svoite za{tedi.

Sepak, Berezovski sekoga{ se smeta{e sebesi za beskrupulozen biznismen-kapitalist, katalizator koj pomogna da se transformira Rusija. “Nie bevme vistinskite heroi”, izjavi vo emisijata “Frontlajn” vo oktomvri 2003 godina. “Poradi nas Rusija be{e postavena na nov kurs”. Prizna deka oligarsite pravele gre{ki vo nivnata delovna praktika vo tekot na edno matno vreme, ama dodade: “Ne prekr{ivme nieden

22

LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

Vo tekot na tranzicijata Gusinski izgradi golema mediumska imperija, vo koja spa|a{e i prvata nacionalna televiziska mre`a, NTV. Toj be{e Rusin koj mu be{e najsli~en na Rupert Mardok.

zakon, no ako vie go narekuvate davaweto mito krivi~no delo, toga{ site oligarsi bea kriminalci”.

Neprijatelstvoto na javnosta be{e eden od pomalite problemi na Berezovski. Na po~etokot od 1999 godina, po nekolkumese~nite zakani, generalniot obvinitel Jurij Skuratov go poseti premierot Primakov i mu re~e: “]e otvoram krivi~en predmet protiv Boris Berezovski”. Primakov go pra{a vrz koja osnova }e go stori toa, a toj odgovori: “Vo vrska so faktot deka Berezovski krie pari na Aeroflot vo {vajcarski banki”.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: [TO POKA@A ISTRAGATA ZA AEROFLOT? KAKO BEREZOVSKI GI PEREL PARITE VO [VAJCARSKITE BANKI?

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

РАБОТИЛНИЦА

ДЕФИНИРАЈТЕ ИЗВОЗНА СТРАТЕГИЈА И СТЕКНЕТЕ НОВИ АЛАТКИ ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ИЗВОЗОТ!

24-25 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

ПО ДВА ДЕНА РАБОТА ЌЕ СИ ЗАМИНЕТЕ СО:

УНИКАТНО, ОРИГИНАЛНО!

готова и разработена извозна стратегија сет алатки кои можат веднаш да се спроведат во пракса дефинирани решенија и одговори на сите проблеми и дилеми поврзани со извозот поддршка при имплементација на дефинираните активности од предавачите-консултанти! Контакт со компании кои се соочуваат со исти или слични дилеми и развојни цели Богата литература и корисни материјали на тема извоз и освојување нови пазари

За прв пат во Македонија извозните компании и оние кои тоа сакаат да станат и да освојат нови пазари имаат единствена можност со искусни и докажани консултантни два дена да изработат извозна стратегија за своите компании! Наместо искуството на успешни извозни компании, овојпат case stydy на работилницата ќе биде токму Вашата компанија!

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Како да направите анализа на можните извозни пазари, реално да лоцирате каде се наоѓате и да дефинирате каде сакате да бидете во иднина? Кои пазари се полесни а кои потешки за освојување? Кои се сите неопходни елементи кои треба да ги содржи една извозна стратегија? Како да го спроведете акциониот план кој ќе ве доведе до целта- поголем извоз? Алатки за зголемување на извозот: cold calling, посета на саеми, продажен состанок, генерирање нови контакти!

ПРЕДАВАЧИ ПЕТАР ЛАЗАРОВ

Macedonia Export, kompanija specijalizirana za promocija i trgovija so makedonski proizvodi na me|unaroden i lokalen pazar, koja nudi konsultantski uslugi za marketing, proda`ba i izvoz.

КАЛИН БАБУШКУ

Macedonia Export

КРУМ ЕФРЕМОВ

direktor na Direktoratot za ekonomska diplomatija vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti

РАБОТИЛНИЦАТА Е ПРЕПОРАЧЛИВА ЗА:

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за извоз и нови пазари

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S