408-15.11.2011

vtornik. 15 noemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.103,19 МБИД 2.221,42

ОМБ 119,33

-0.07% +0.05% -0.01%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,51 45,06 71,79

OILKO TRUPA PROFITI, MAKPETROL RABOTI SO ZAGUBA

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

KAPITAL NA LICE MESTO...

LOJANE OKUPIRANO OD 400 PAKISTANCI I AVGANISTANCI

STRANA A 2-3

STR STRANA RANA 7

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 23 NOEMVRI

vtornik. 15 noemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len ~l len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

МБИ10

0,07%

2.800

vtornik - 15. noemvri. 2011 | broj 408 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

2.600

DR@AVATA I BANKITE NE GO POTTIKNUVAAT PRETPRIEMNI[TVOTO VO MAKEDONIJA

2.400

5

NEMA 5.000 PARI, 27.500 NEMA BIZNIS 28.326

2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

od 100 vraboteni vo Makedonija se pretpriema~i, a vo Evropa 15 do 20

novi firmi f r se otvorer ni vo Makedonija vo 2010 godina

firmi f r imaat r smetki blokirani do fevruari godinava

STR. S TR.

4-5

2.200

firmi od vkupno 75.497 aktivni se zanimavaat so trgovija

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

SVETLOSNI GODINI DALEKU STRANA 13

VOVEDNIK PETRE DIMITROV

Pr Pretpriemni{ ni{tvoto pus pusta `elba S STRANA 7

“…P “…Po~ituvani ~itateli na Kapital magazin, i na site Kapi izdan izdanija na Kapital magazin!

Ve iinformirame deka poradi su{tinski promeni vo organizacijata su{t u na iizleguvawe na izdanijata na kompanijata panij j koi se predizvikani zaradi seriozni nadgraduvawa i podobruserio r vawa vo konceptite i grafi~iot dizajn na na{ite izdanija, kako i po dizaj prethodni izvr{eni pazarni ispitupreth r vawa za toa kakov koncept treba da ponudime vo magazinot, i koj den e ponud u najdobro za na{ata verna publika najdo izleguva magazinot, odlu~ivme, da iz namesto petok, SREDA da bide denot name na nna{eto dru`ewe!

Se nnadevame deka Kapital magazin ke ostane Va{ata alatka i ponatamu po vodeweto biznis i voop{to vo vo vo raboteweto…” rabo po~it, So po Kapital Media Group Kapi

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 15 NOEMVRI 2011

U

PRETPRIEMNI[TVOTO - PUSTA @ELBA

U~i sinko za koga }e porasne{ da sedne{ vo fotelja. Taka mene i moite vrsnici vo socijalizmot n$ u~ea na{ite roditeli.

I denes roditelite na novoto kapitalisti~ko vreme gi vospituvaat svoite deca po istiot princip. Edinstvenata razlika, mo`ebi, e {to gi naso~uvaat da fatat fotelja vo nekoja javna ustanova, koja e najposakuvaniot rabotodavec.

Moite roditeli ne znaea ni{to za pretpriema~kiot duh, pa rabotite morav sam da gi doznavam, a koga }e zaglavev, pomagaa nivnite “vrski”. Ni{to porazli~ni ne se ni dene{nite roditeli, koi pove}e vnimanie odvojuvaat na analiza na turskite serii i na bistrewe politika, otkolku na razvivaweto na pobedni~kiot duh i pottiknuvawe na hrabrosta i na rizikot kaj nivnite deca. Vospituvaweto s$ u{te e vo duhot: “Ako ti ne mo`e{, tato }e ti sredi”.

Pa, ne ni ~udo {to samo 7% od Makedoncite preferiraat da se vklu~at vo pretpriema~ka aktivnost. [to e u{te postra{no, i tie nemaat poddr{ka za da uspeat vo idejata za biznis.

Pred s$, im trebaat pari, a nema koj da im gi dade. Povtorno se predodredeni na pomo{ta od mama i tato, ako ja imaat.

Najlesno }e bide za na{ite nedostatoci, neambicioznosta i nesnao|aweto vo biznisot, da gi obvinime

na{ite roditeli, no toa vo dene{noto vreme na inovacii i dostapnost na informacii nema da ni pomine. Na pretpriemni{tvoto i dr`avata gleda kako na sporedna rabota.

Od neodamna re{i da go educira naselenieto preku reklami, a sredno{kolcite - idni biznismeni (naskoro i osnovcite) - gi educira preku obrazovnata programa.

Sekoja ~est. Kone~no nekoj se re{i da n$ educira.

No, ima samo eden golem problem vo dr`avnata edukacija! Vo niedna vladina reklama ne stoi podatokot deka niedna banka ne finansira biznis od po~etok.

Se pla{i od rizik.

Pa, ostanuva dilemata kako babi~kata koja za vnukata zela kredit od banka za da & otvori slatkarnica uspeala da stigne do parite. Ba{ n$ interesira.

Vo prikaznite za svetskite giganti Ikea, Lego, Vriglis..., koi Vladata ni gi raska`uva sekojdnevno za da ni go razbudi pretpriemni{tvoto, isto taka zaboravila da ka`e deka ovie kompanii se toa {to se pred s$ poradi poddr{kata od bogati investitori i od privatni fondovi, koi na Zapad se formiraat tokmu za pomagawe *start up biznis. Kaj nas vakvite fondovi se samo pusta `elba. Gi ima samo nekolku, no efektite od nivnata rabta s$ u{te gi o~ekuvame. Po~nuvaweto *start up biznis ne se bazira samo na entuzijazam i na `elba, koi Vladata se trudi da ni gi vsadi.

Firmite s$ u{te sonuvaat i za ekvitifondovite, koi treba

PETRE DIMITROV dimitrov@kapital.com.mk

da go pottiknaat pretpriema~kiot duh na postoe~kite kompanii koi tokmu poradi nemaweto pari ne se {irat regionalno, ne plasiraat novi proizvodi i gubat od svojata konkurentnost, sekojdnevno razmisluvaj}i edinstveno kako da se spravat so likvidnosta.

Ne pomagaat ni proektite za samovrabotuvawe, so koi aktuelnata vlast saka da se fali. Samo polovina od ovie biznisi zgasnuvaat po edna godina egzistencija. Nikoj dosega ne se pozanimaval so pra{aweto zo{to. Dali vistinskite pretpriema~i se tie {to gi dobija ovie pari ili tie pari zavr{ija kaj tie {to imaat “vrski” kaj vlasta.

Nemaweto finansiska poddr{ka i toa {to ne neguvame pretpriema~ki duh vo vistinska smisla na zborot se glavnite pri~ini poradi koi za pretpriemni{tvoto samo sakame da zboruvame, a ne go praktikuvame. Koga }e se re{ime da ni bide sekojdnevie, toga{ ni Ikea nema da ni bide samo prikazna od televizija.

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

3,2

ilioni evra e najaveno deka }e bara da pribere deneska dr`avata preku nova aukcija na trimese~ni dr`avni zapisi so devizna klauzula. Spored najavata na Ministerstvoto za finansii, koe ja organizira aukcijata, }e se prodavaat dr`avni zapisi vo iznos od 200 milioni denari, so kamatna stapka od 4,1%. Zapisite }e dostaat za 98 dena ili na 22 fevruari slednata godina. Ova e edna od trite redovni aukcii na dr`avni hartii od vrednost koja e zaka`ana vo kalendarot na Ministerstvoto za noemvri. Slednata aukcija e za sedum dena, odnosno na 22 noemvri.

M

ISTI MENAXERI I AKCIONERI SO RAZLI^

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

OILKO TRUPA PR MAKPETROL RABO

Osnova~ i najgolem akcioner na Oilko e Makpetrol so udel od 30%. Oilko pak, e najgolem poedine~en akcioner vo Makpetrol, so u~estvo od 19,94% vo kapitalot. Generalniot direktor na Makpetrol, Andreja Josifovski, poseduva 15% od akciite vo Oilko, so {to e najgolem poedine~en akcioner vo kompanijata. So toa, Josifovski upravuva i so Makpetrol i so Oilko, firma koja transportira nafta za Makpetrol. No, interesen e faktot {to Josifovski uspeva Oilko da ja napravi profitabilna kompanija, a Makpetrol vo 2010 godina ima{e zaguba od 3,7 milioni evra i vo 2009 od duri 4,5 milioni evra?!

K

KATERINA POPOSKA

poposka@kapital.com.mk

Komanditnoto dru{tvo Oilko, koe od 2007 godina distribuira nafta i nafteni derivati za Makpetrol, vo prvite devet meseci od godinava ostvari dobivka od 650.000 evra. Toa e duri 46%, odnosno 210.000 evra pove}e vo sporedba so istiot period lani.

Za edna godina Oilko uspea da gi zgolemi i prihodite od proda`ba za 30%. Zo{to podatocite za Oilko se mnogu interesni? Zatoa {to koga }e se sporedat so rezultatite na Makpetrol, izleguva deka na novoosnovanata kompanija & odi mnogu dobro, a Makpetrol kni`i zagubi?! Interesen e i faktot deka i vo dvete kompanii se pojavuvaat isti menaxeri i isti akcioneri.

Nejasno e zo{to vo prviot slu~aj rabotat profitabilno, a vo vtoriot so zaguba?!

Podatocite od Komisijata za hartii od vrednost (KHV) poka`uvaat deka samo od raboteweto na doma{niot pazar, dominanto so Makpetrol, Oilko vo periodot januari-septemvri godinava zarabotil 5,3 milioni evra, nasproti 4,1 milioni vo prvite devet meseci lani. Okolu 85.500 evra od po~etokot na godinava Oilko potro{i za kamati i za kursni razliki, {to e 33% pomalku vo sporedba so prvite devet meseci lani. Spored strukturata na tro{ocite, okolu 120 vraboteni go ~inea Oilko 883.000 evra. Tro{ocite za vrabotenite samo za edna godina Oilko gi zgolemi za 32%, od 670.000 evra na 883.000 evra.

Nema oficijalen odgovor od dvajcata najgolemi poedine~ni akcioneri na Oilko - Sa{a Leki} i generalniot direktor na Makpetrol, Andreja Josifovski - na pra{aweto na {to se dol`i uspe{noto rabotewe na biznisot so transport na nafta i nafteni derivati, a na {to lo{oto rabotewe na

distributerot na nafteni derivati vo zemjava.

Spored oficijalnoto soop{tenie na Oilko do KHV, dobivkata e rezultat na “sproveduvaweto na zacrtanite planovi za rabota i na ponatamo{niot razvoj na dru{tvoto vo ramkite na dejnosta transport.

Vakviot trend se o~ekuva da prodol`i i vo naredniot period, so {to }e se sozdade osnova za dopolnuvawe i pro{iruvawe na raboteweto na dru{tvoto vo zemjata i vo stranstvo”.

Oilko ve}e ~etiri godini transportira goriva, a e formirana za potrebite na Makpetrol. Kompanijata ima sopstvena avtobaza vo selo Miladinovci, vo blizina na Skopje. Ima 59 avtocisterni, so koi transportira svetli derivati (benzin i dizel-goriva), temni derivati (mazut i bitumen) i te~en naften gas.

Oilko raboti profitabilno, a Makpetrol kni`i zagubi i vo 2010 i vo 2009 godina.

Osnova~ i najgolem akcioner na Oilko e AD Makpetrol, so udel od 30%. Oilko pak, e najgolem poedine~en akcioner vo

Navigator

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK VREDEN MENAXER

MIL^O MAN^EVSKI ova nagrada za “Majki”, ovojpat za umetni~ki fenomen na filmskiot festivalot vo Minsk, {to e samo kruna na uspe{niot priem na filmot vo cel svet

N

MARIO DRAGI ursot na evroto bele`i ostar pad, {to e rezultat na stravot na investitorite deka dol`ni~kata kriza }e ja zafati i Italija, a so koj ECB ne mo`e da se spravi

SALI BERI[A rvite 38 od 117 kilometri od avtopatot me|u Kosovo i Albanija se pu{teni vo upotreba, a ovoj “pat na nacijata” treba da obezbedi ekonomska idnina na dvete zemji

LUKAS PAPADIMOS o~naa problemite za noviot gr~ki premier, dr`avnite slu`benici od deneska povtorno }e {trajkuvaat vo Atina i Solun poradi otpu{tawa vo javniot sektor

K

P

P

^NI POLITIKI I REZULTATI

ROFITI, OTI SO ZAGUBA?!

Makpetrol, so u~estvo od 19,94% vo kapitalot.

Generalniot direktor na Makpetrol, Andreja Josifovski, poseduva 15% od akciite vo Oilko, so {to e najgolem poedine~en akcioner vo kompanijata. So toa Josifovski upravuva i so Makpetrol i so Oilko.

No, kaj Oilko od godina vo godina gi zgolemuva profitite, a kompanijata za distribucija na nafta i nafteni derivati Makpetrol prijavuva zagubi.

Vo 2010 godina zagubata na Makpetrol iznesuva{e 3,7 milioni evra, a vo 2009 godina duri 4,5 milioni evra.

Podatocite od Makedonska berza poka`uvaat deka Makpetrol rabotel profitabilno pred Josifovski i u{te 20 drugi menaxeri od Makpetrol da ja formiraat Oilko. Po dve godini zaguba, vo prvite devet meseci od godinava Makpetrol prijavi dobivka od 1,5 milioni evra.

Spored izve{tajot, prihodite od proda`ba na nafta i nafteni derivati iznesuvaat 295 milioni evra, od koi 288 milioni se od doma{niot pazar, a 7,3 milioni evra od stranstvo. Prihodite od proda`ba na Makpetrol se za 20% pogolemi vo sporedba so istiot period lani. Samo za nabavka na gorivo, koe go prevezuva Oilko, Makpetrol vo prvite devet meseci potro{il 270 milioni evra. Na dr`avata & platil danok na dobivka od okolu 5.000 evra.

Zo{to Makpetrol ne raboti profitabilno, a dr`i 50% od pazarot na maloproda`ba na goriva vo zemjava?! ^udno e kako e mo`no kompanija koja ja ima najgolemata mre`a, od duri 120 benzinski pumpi vo Makedonija, da pravi tolku golemi zagubi, osobeno koga cenata na benzinite ru{i rekordi?!

Ako se zeme predvid deka vo maloproda`bata na nafteni derivati vo zemjava Makpetrol u~estvuva so 50% (10% od pazarot otpa|a na Lukoil, a 40% na pomalite trgovci so nafteni derivati),

raboteweto so zaguba vo 2009 i vo 2010 godina e za~uduva~ki?! Za sporedba, vo istiot period dvata drugi pogolemi igra~i vo nafteniot biznis, Okta i Lukoil, rabotea so zgolemen profit. Okta izminatite dve godini rabote{e so profit od okolu dva milioni evra, a Lukoil samo lani ostvari profit od 1,8 milioni evra, {to e godi{en rast od nad 200%.

Ako na seto ova se dodade i faktot deka vo poslednite tri godini Makpetrol gi dobiva re~isi site dr`avni tenderi za snabduvawe so nafta i nafteni derivati na mnogu dr`avni i javni institucii (podatoci dostapni od stranicata na Biroto za javni nabavki), toga{ dilemite za lo{oto finansisko rabotewe na Makpetrol se u{te pogolemi?!

Makpetrol ima svoeviden

monopol i vo distribucijata na priroden gas i zaedno so dr`avnata kompanija Gama go upravuva gasovodniot sistem. Makedonija pla}a najskap gas vo regionot, pa i vo Evropa, kupen od Gazprom, a zakupen od Makpetrol od duri 370 evra za 1.000 normalni metri kubni gas. Tokmu poradi ovoj fakt, makedonskite proizvodi se nekonkurentni osobeno na stranskite pazari.

FINANSISKI REZULTATI NA OILKO I MAKPETROL (DOBIVKA) Oilko

Makpetrol

prvi devet meseci od 2011 godina

650.000 evra

1.5 milioni evra

2010 godina

722.715 evra

-3.7 milioni evra

2009 godina

594.730 evra

-4.5 milioni evra

2008 godina

/

4.3 milioni evra

2007 godina

/

2.7 milioni evra

2006 godina

/

4.8 milioni evra

2005 godina

/

2.4 milioni evra

izvor: Makedonska berza i Komisija za hartii od vrednost

ANDREJA JOSIFOVSKI GENERELEN DIREKTOR NA MAKPETROL Vkupno 11.500 evra dobil Andreja Josifovski od podelenata dividenda od Oilko. Isto tolku zarabotile ostanatite 57 akcioneri vo Oilko, poka`uvaat podatocite od Komisijata za hartii od vrednost.

pored podatocite na KHV, Sa{a snova~ i najgolem akcioner vo Oilko Leki} e vtor najgolem sopstvenik na S O e AD Makpetrol, so sopstvenost vrz 30% od akciite so pravo na glas. Oilko, Oilko, koj isto kako i Josifovski e del od pak, e najgolem poedine~en akcioner vo Makpetrol, so udel od 19,94%. Generalniot direktor na Makpetrol, Josifovski, poseduva 15% od Oilko, so {to e najgolem poedine~en akcioner vo kompanijata. So toa Josifovski upravuva i so Makpetrol i so Oilko.

menaxmentot na Makpetrol. Pretsedatel na Nadzorniod odbor na Oilko e Jovan Trpovski, menaxer i akcioner vo Makpetrol, a ~lenovi vo Nadzorniot odbor se bratot na Andreja Josofivski, Risto Josifovski, i \uro Jovanovski, isto taka menaxer vo Makpetrol.

M

Mobilniot operator Vip prodol`uva da poka`uva pozitivni rezultati vo raboteweto na makedonskiot pazar. So dobivka od nad 1,1 milion evra i so rast na brojot na korisnicite za nad 41% vo prvite devet meseci, jasno poka`uva deka mobilniot operator s$ pove}e go osvojuva pazarot.

Vizijata na glavniot izvr{en direktor na Vip operator za rast na kompanijata, razli~nite ponudi za site generacii i za site standardi na gra|ani od mesec vo mesec s$ pove}e se poka`uva niz brojkite, koi poka`uvaat rast vo re~isi site segmenti.

Rastot na brojot na korisnici ja poka`uva doverbata koja ja steknale kaj

GUBITNIK

PATETI^EN POPULIST

D

Dodeka Grcija “visi na konec” i se bori da opstane, liderot na gr~kata konzervativna partija Nova demokratija, Andonis Samaras, v~era izjavi deka partijata nema da odobri nikakvi novi merki za {tedewe.

Ako se zeme predvid deka vo fevruari 2012 godina vo Grcija }e ima parlamentarni izbori, ovoj poteg na Samaras definitivno mo`e da se nare~e pateti~no populisti~ki.

Po s$ izgleda, nemu i na negovite konzervativci im se pova`ni glasovite na izborite otkolku izlezot na Grcija od kriza i izbegnuvaweto na ve}e sigurniot bankrot.

Samaras u{te ima{e hrabrost da izjavi i deka nema da potpi{e nikakvo

250.300€ 24,6 € 21 e osnova~kiot kapital na Oilko vo januari 2007 godina

MILIONI

e osnovnata glavnina na Oilko

menaxer od Makpetrol ja formiraa Oilko

derivatite na Makpetrol.

663.124€ 250.923 58

dividenda podeli Oilko vo juni godinava

obi~ni akcii ima kapitalot na Oilko, ~ija nominalna vrednost e 6.000 denari po akcija

ANDONIS IS SAMARAS pismo vo koe }e veti deka }e se pridr`uva kon merkite za {tedewe, kako {to pobara komesarot za ekonomski i monetarni pra{awa na Evropskata unija, Oli Ren, so cel zemjata da ja dobie {estata tran{a od osum milijardi evra. Bez ovie pari Grcija finansiski ne mo`e da opstoi nitu do Nova godina.

I pokraj site napori koi gi pravat me|unarodnata zaednica, EU i MMF za da ja spasat Grcija i da opstane vo ramkite na evrozonata, i pokraj ogromnata suma odobreni i potro{eni pari poradi nesovesnoto finansisko rabotewe na zemjata, Grcite sami udiraat so glavata vo yid.

MISLA NA DENOT

KOJA E OILKO ilko KDA e komanditno dru{tvo, ~ija O osnovna dejnost e transport i distribucija na nafteni derivati, dominantno

NIKOLA QU[EV gra|anite i kvalitetnata ponuda, {to e klu~ za privlekuvawe na s$ pove}e korisnici.

Udelot od 24% na makedonskiot pazar vo uslovi na silna konkurencija i golem rast, posebno poslednata godina, koga svetot vleguva vo kriza, zboruva za posvetenosta i za anga`iranosta na menaxerskiot tim da se spravi so site pre~ki na pazarot. Pozitivnite devetmese~ni rezultati poka`uvaat deka so dobra organizacija, so plan koj realno e ostvarliv i so realizirawe na `elbite na pretplatnicite se mo`ni pozitivni rezultati.

VODEWETO NA BIZNISOT NE TREBA DA SE SVEDE SAMO NA TOA DA SE BIDE PONAPRED OD DRUGITE, TUKU DA SE NADMINUVA[ SEBESI SEKOJ DEN. SEKOE UTRO DA GI NADMINUVAA[ SOPSTVENITE REKORDI OD PRETHODNIOT DEN

akcioneri ima OILKO

kubanski nacionalen heroj

OSKAR VAJLD

IRSKI PUBLICIST I PISATEL

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

DVI@EWE NA DENARSKI I DEVIZNI KAMATI ZA [TEDEWE vo % na godi{no nivo denarski depoziti 6,8

6,7

6,7

6,7

6,4

6,3 6

3

3

sept.10 okt.10

devizni depoziti

3

noe.10

3

dek.10

2,9

jan.11

2,9

6

2,8

6

2,8

5,9

5,8

5,8

5,8

2,8

2,8

2,7

2,7

2,7

fev.11 mart 11 apr.11 maj 11

jun.11

jul.11

avg.11

sep.11

Dvi`eweto na kamatite na depozitite vo denari i vo stranska valuta poka`uva trend na opa|awe, me|utoa denarskite kamati s$ u{te se mnogu povisoki otkolku deviznite, poradi {to {tedeweto vo denari postojano se zgolemuva. Depozitnite bazi na bankite vo denari i vo stranska valuta ve}e se izedna~eni, dodeka porano zna~itelno pove}e bea deviznite depoziti.

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

FOTO NA DENOT...

OGLEDAJ SE NA “GOLEMIOT VODA^”! uskata vojska }e nabavuva 10.000 reketi za badminton.

Ovoj sport e korisen za osposobuvawe na elitnite snajperisti, bidej}i sledeweto na top~eto gi ve`ba o~nite muskuli, go zajaknuva kardiovaskularniot sostav i pridonesuva za brza reakcija, istaknuvaat od ruskata armija.

Ova doa|a otkako ruskiot pretsedatel, Dmitrij Medvedev i negoviot prethodnik, no i naslednik, Vladimir Putin, neodamna odigraa partija badminton.

R

SVETOT NIZ MEDIUMITE

DR@AVATA I BANKITE NE GO POTTIKNUVAAT PRETPRI BU BUENOS AIRES HERALD Mario Monti, noviot preMa mier na Italija, treba da mi reagira brzo so konkretni re merki i ~ekori za da ja me izvadi zemjata od kriza, iz pi{uva argentinskiot pi vesnik. Spored vesnikot, ve senatorot Monti e najdose briot izbor za premier na br Italija, bidej}i toj e ~ovek It koj mo`e da se spravi so italijanskata politika. it

TO TODAY’S ZAMAN Turskiot vesnik na svoTu jata naslovna stranica jat pi{uva za protestnata pi no nota koja{to ja pratila dr`avata do Damask po dr napadite na stranski na di diplomatski pretstavnici.

Kako {to pi{uva vesnikot, Ka Sirija po~nuva nova ofanSi zi ziva - za 11 dena se ubieni 250 lica.

25

24 ^ASA Bugarskiot vesnik pi{uva deka vo Bugarija sekoj mesec 550 lica go gubat svojot imot poradi neplaten dolg. Spored vesnikot, naj~esto na pazarot se prodavaat stanovi, a vo prvite {est meseci od godinata se prodadeni nad 3.100 stanovi poradi neplateni dolgovi.

NEMA PARI, NEMA Na makedonskite gra|ani im nedostigaat hrabrost, vizija i pred s$, pari za da po~nat i da vodat biznis. Dr`avata pak, za razlika od evropskite zemji, samo deklarativno i stihijno go potiknuva pretpriemni{tvoto. Toa go poka`uva i podatokot deka od 100 vraboteni vo Makedonija pet se pretpriema~i, a vo Evropa 15 do 20. Analizite pak, na Sojuzot na stopanski komori poka`uvaat deka samo 7% od gra|anite preferiraat da se vklu~at vo pretpriema~kata aktivnost. No, i tie se soo~uvaat so ogromni pre~ki - nedostig od krediti i nelikvidnost

M PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

Mihajlo Mihajlovski, sopstvenik na firmata za prerabotka na meso Karmen od Gostivar, so godini e vo biznisot so meso. Na 19 godini se vklu~il vo semejniot biznis pred 11 godini so pomo{ na nekolku krediti, koj denes prerasnal vo mala kompanija za prerabotka na meso, koja gi snabduva najgolemite supermarketi vo zemjava.

“S$ po~na kako skromna zamisla za proizveduvawe stotina kilogrami kolbasi”, veli Mihajlovski, ohrabruvaj}i gi idnite pretpriema~i deka nemu najmnogu mu pomognale hrabrosta i jasnata vizija za toa {to saka da postigne.

“Nikoj da ne se pla{i.

Koga jas uspeav, sekoj mo`e”, veli Mihajlovski.

Sli~na prikazna ima i Muarem Murtezani, direktor i sopstvenik na Alma-M od Skopje.

Murtezani pred nekolku godini po~nal da

5.000

raznesuva stoka so traktor, podocna so kamion, a sega rakovodi so kompanija za distribucija.

“Mo`eme od ni{to da napravime ne{to. Ne e potrebna samo idejata, tuku mnogu hrabrost. Sekoja kompanija se nao|a vo eden stepen na razvitok i treba da se raboti so sredstvata so koi raspolaga. Ako nemame 100, }e rabotime so 50 denari. Mora da se soo~ime so realniot moment vo koj se nao|ame. Idninata ne mo`eme da ja predvidime, tuku mo`eme da ja kreirame.

Za da ja kreirame, mora da gi zememe site potrebni fakti na masa i da odime ponatamu so na{ite celi”, veli Murtezani.

Mnogu malku gra|ani vo zemjava se re{avaat da go sledat primerot na Mihajlovski i na Murtezani.

Makedoncite nemaat hrabrost da po~nat sopstven biznis poradi toa {to im mnogu im e polesno da rabotat za drug ili najdobro, vo dr`avna slu`ba. Tie pak, koi }e re{at da po~nat biznis se otka`uvaat u{te na start poradi nemo`nosta da

PRE@IVEALE SAMO POLOVINA BIZNISI SO SAMOVRABOTUVAWE VECERNJI LIST Hrvatskiot vesnik pi{uva za blokiranata smetka na hrvatskata vladeja~ka partija HDZ poradi perewe pari. Spored izjavite na ~lenovite, toj {to kradel i proneveruval pari. Spored advokatite, ako Sanader zemal pari, gi zemal kako premier, ne kako gra|anin.

ve tretini od proektite za samovrabotuvawe opstojuvaat po prvata godina od nivnata realizacija, poka`uva analizata {to ja napravi UNDP za period od tri godini. Od vkupno 559 pretprijatija vo 2007 godina, koi bea otvoreni na principot samovrabotuvawe, procentot na pre`iveani po prvata godina iznesuva 61%. Duri 21% od firmite bile neaktivni, a 18% bile izbri{ani od Centralniot register.

Vo 2008 godina preku merkata za vrabotuvawe bile otvoreni dopolnitelni 529 firmi, a vo 2009 godina u{te 654. Najgolemo interesirawe za po~nuvawe sopstven biznis ima vo trgovijata na malo, sleduvaat frizerskite saloni i odgleduvawe `ita i molzni kravi.

D

10.295

novi firmi se otvoreni vo Makedonija vo 2010 vo sporedba so 2009 godina

novosozdadeni pretprijatija se evidentirani vo zemjava vo 2008 godina, {to zna~i deka krizata go namali nagorniot trend

dojdat do potrebniot kapital.

Bankite i dr`avata nemaat razbirawe za toj problem, a vo Makedonija s$ u{te nema posebni fondovi koi }e dadat poddr{ka za po~nuvawe nov biznis. Ne profunkcioniraa ni ekviti-fondovite koi gi najavuva{e Vladata.

NAJMNOGU IM NEDOSTIGAAT PARI Tokmu poradi ovie pri~ini Makedonija e daleku pod evropskiot prosek za pretpriemni{tvo. Vo evropskite zemji na 100 vraboteni ima 15-20 pretpriema~i, a kaj nas prosekot e pet.

Analizite na Sojuzot na stopanski komori poka`uvaat deka postoi nedostig od pretpriema~ki duh i kultura kaj pogolem del od naselenieto. Dokaz za toa e podatokot deka samo 7% od gra|anite preferiraat da se vklu~at vo pretpriema~kata aktivnost.

No, na tie {to razmisluvaat da po~nat biznis i na tie {to so godini vodat biznis najmnogu im nedostigaat pari. Bankite vo Makedonija mnogu retko finansiraat *start up biznisi, a poradi krizata se porigorozni i kon firmite koi so godini vodat nekoj biznis.

“Po~nuvaweto *start up biznis ne se bazira samo na entuzijazam i `elba.

Potrebni se seriozna strategija i plan. I pari.

Pretpriemni{tvoto ne podrazbira samo po~nuvawe nekoj biznis od po~etok.

Kolku na{ite kompanii imaat pretpriema~ki duh mo`e da se vidi od toa kolku se pro{irile regionalno, lansirale nov proizvod ili investirale vo nov pristap na pazarot”, veli Jovan Maxovski, regionalen menaxer na Centarot za razvoj na pretpriemni{tvo i menaxeri za Makedonija, Kosovo i Albanija.

Vo bankite velat deka niedna banka ne finansira nekoj proekt od po~etok. Svetskite iskustva poka`uvale deka finansirawe na vakvi proekti naj~esto obezbeduvaat privatni fondovi ili kombinacija na javno-privatno partnerstvo.

“Finansiraweto start up biznis ne e na{a, pa ni strate{ka opredelba na niedna banka. Vo 80-tite godini vo SAD jas rabotev vo privaten fond za finansirawe start up biznisi. Mnogu od tamo{nite fondovi sega se zatvorija poradi krizata.

NOVITE BIZNISI REALNOST VO IT-SEKTOROT osega{nite iskustva na inkubatorite, koi so prostorii, obuki i konsultantski obuki go pomagaat po~nuvaweto biznis, poka`uvaat deka vo delot na start up biznisi najuspe{ni sme vo IT-sektorot.

Za vakvite biznisi se potrebni nekolku kompjuteri i dobri proekti. Ovaa go potvrduva i Igor Nikolovski od Agencijata za razvoj i pretpriemni{tvo, koj veli deka napredokot najmnogu se zabele`uva tokmu vo ovoj sektor. Statistikata pak, poka`uva najgolem del od novootvorenite firmi vo poslednite godini se vo trgovijata.

D

3 FAKTI ZA...

8,1% 3,8% 5,4%

PROCENKI...

RAJAT NAG

porasna cenata na materijalite za tekovna potro{uva~ka vo zemjodelstvoto vo oktomvri godinava sporedeno so istiot mesec lani

IZVR[EN DIREKTOR NA AZISISKA RAZVOJNA BANKA

DOL@NI^KATA KRIZA VO EVROZONATA ]E JA POGODI AZIJA

D

ol`ni~kata kriza vo evrozonata }e gi pogodi aziskite ekonomii vo razvoj slednata godina, bidej}i klu~nite trgovski partneri gi namaluvaat nara~kite, predupredi izvr{niot direktor na Aziskata razvojna banka (ADB), Rajat Nag. Vo septemvri ADB prognozirz{e deka aziskite ekonomii, isklu~uvaj} i gi Japonija, Avstralija i Nov Zeland ovaa i slednata godina }e imaat rast od 7,5%, no ovie prognozi, no ne se realni bidej}i re{enie za krizata vo evrozonata ne se ni nayira.

porasnaa cenite na materijalite i opremata nameneti za investicii vo zemjodelstvoto na godi{no nivo se namalija cenite na vkupno proizvedenite zemjodelski proizvodi vo oktomvri godinava, vo sporedba so istiot mesec lani

IEMNI[TVOTO VO MAKEDONIJA

BIZNIS

BROJ NA AKTIVNI DELOVNI SUBJEKTI VO 2010 GODINA

2,08% 1,60% 0,27% 3,29% 14,25% so 0 vraboteni so 1-9 vraboteni so 10-19 vraboteni so 20-49 vraboteni so 50-249 vraboteni nad 250 vraboteni

78,51%

Kontinuirano raste brojot na smetki vo platniot promet na pravnite lica vo Makedonija. No, podatocite poka`uvaat deka pretkrizniot bum vo 2006 i 2007 godina e prosleden so otvorawe na zna~itelno pogolem broj smetki na mese~no nivo. Mese~no se otvoraat i po 3.000 smetki.

No, godinava poradi finansiskata kriza brojot na novootvoreni smetki na firmi stagnira. Toa zna~i i deka se otvoraat se pomalku novi firmi, a zna~itelen broj i propa|aat.

Bankata ne mo`e da prezeme takov rizik”, veli Filip Kotora, direktor na Sektorot za distribucija i operativen marketing vo Ohridska banka.

So nego se soglasuva i Emilija Spirovska, ~len na Upravniot odbor na Prokredit banka.

“Jas li~no ja poddr`uvam idejata za inkubatori i za pomagawe biznisi vo za~etok.

No, bankite retko zastanuvaat zad vakvi proekti. Od moeto dosega{no iskustvo, mo`am da ka`am deka nemame tradicija i poddr{ka na vakvite proekti, generalno. Toa {to bi go potencirala kako kriti~no ne e tolku poddr{kata za start up biznis, tuku vizijata na menaxmentot na postoe~kite biznisi”, veli Spirovska.

TOP 10 DEJNOSTI SO NAJMNOGU FIRMI 28.326

30.000 25.000 20.000

0 Trgovija na golemo i malo

Stru~ni, nau~ni i tehni~ki dejnosti

Grade`ni{tvo

2.519

3.038

4.368

3.166

5.000

4.415

4.433

5.228

6.417

8.263

15.000 10.000

Administracija i pomo{ni uslu`ni dejnosti

75.497 aktivni delovni subjekti imalo vo Makedonija vo 2010 godina. Od niv, duri 59.276 (78,5%) imaat od eden do devet vraboteni, {to zna~i deka se mnogu mali. Najgolem del od ovie firmi se zanimavaat so trgovija i prerabotuva~ka industrija. Interesno e deka sekoja sedma firma vo zemjava e so nula vraboteni. Duri 10.756 firmi se bez vraboteni, a se zanimavaat so trgovija, administrativni i drugi uslu`ni dejnosti.

БRОЈ NА SМЕТКИ NА ПRАVNИ SUБЈЕКТИ 195.000 185.000 175.000 165.000 155.000 145.000

135.000

jan.06 r mar maj.06 jul.06 sep.06 noe.. jan.07 r mar maj.07 jul.07 sep.07 noe.. jan.08 r mar maj.08 jul.08 sep.08 jan.09 r mar maj.09 jul.09 sep.09 noe.. jan.10 r mar maj.10 jul.10 sep.10 noe.10 fev.11 apr.11 jun.11 avg.11

125.000 115.000

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

Izvor: NBRM

Najgolem broj (37,5%) od firmite vo Makedonija se zanimavaat so trgovija. Tri pati pomalku se vo prerabotuva~kata industrija. Toa zna~i deka proizvodstvoto e mnogu malku zastapeno.

Biznismenite tvrdat deka malite i srednite pretprijatija mo`e da bidat dvigateli na ekonomijata.

“Edinstven izlez za na{ata ekonomija e ekspanzija na malite i na srednite pretprijatija. Vladata treba da gi sledi primerite na Turcija i na [vedska, kade {to preku razni formi se pomaga po~nuvaweto nov biznis”, veli Mir~e ^ekrexi, potpresedatel na Sojuzot na stopanski komori.

Ministerot za ekonomija, Vaqon Sara}ini, v~era, na otvoraweto na Nedelata na pretpriemni{tvo izjavi deka Vladata e aktivna vo delot na pottiknuvawe na pretpriemni{tvoto.

“Formiravme posebna Agencija za pretpriemni{tvo i inovacii, se vovede i poseben predmet vo u~ili{tata za da gi motivirame mladite pove}e da rabotat na svoite biznisidei i da gi preto~at vo dobar biznisplan”, veli Sara}ini.

VESTI...

VIP OPERATOR GO ZGOLEMI BROJOT NA KORISNICI ZA 41% obilniot operator Vip vo prvite tri kvartali go zgolemi brojot na korisnici za 41%, na vkupno 548.500, sporedeno so istiot period minatata godina, poka`uvaat rezultatite za rabotata na kompanijata na makedonskiot pazar koi gi objavi Telekom Avstrija.

Spored devetmese~niot finansiski izve{taj, pazarniot udel na Vip na makedonskiot pazar se zgolemi na 24,6%, sporedeno so u~estvoto od 19% koe operatorot go ima{e vo istiot kvartal lani.

Kako {to informiraat od kompanijata, vo prvite devet meseci od 2011 godina prihodite na Vip porasnaale za 54%, na vkupno 39,4 milioni evra.

Presmetanata dobivka pred kamati, danoci, depresijacija i amortizacija (EBITDA) iznesuva 1,1 milioni evra.“Na po~etokot na na{eto rabotewe imavme postaveno cel da staneme zna~aen igra~ na pazarot na mobilna telefonija vo Makedonija. Deneska ovaa cel e realnost. Vip operator e kompanija koja bele`i intenziven rast vo site segmenti od svoeto rabotewe. Posebno sme gordi {to brojot na korisnici bele`i postojan nagoren trend, {to se otslikuva i vo kontinuiranoto zgolemuvawe na pazarniot udel na Vip operator. Prodol`uvame i ponatamu so ista posvetenost i energija na na{ite korisnici da im nudime kvalitetni uslugi po najdobri ceni i da im gi pribli`ime najnovite tehnolo{ki dostignuvawa”, izjavi Nikola Qu{ev, glaven izvr{en direktor na Vip operator.

M

GRADE@NICITE PESIMISTI ZA ^ETVRTIOT KVARTAL irektorite na grade`nite kompanii vo zemjava velat deka ne mo`at da se nadevaat na pouspe{en ~etvrt kvartal. Uspe{noto rabotewe vo idnina e ograni~eno od, kako {to velat, najavata za zgolemeni tro{oci za materijali od 17,7%, zgolemenite tro{oci za kamati od 16,7%, nenavremenata naplata na pobaruvawata od investitorite i nelojalnata konkurencija vo grade`ni{tvoto od 12,5% i nemaweto dovolna pobaruva~ka od 11,5%.

Menaxerite se pesimisti deka }e go zadr`at brojot na vrabotenite vo kompaniite vo slednite tri meseci.

Brojot i kvalitetot na mehanizacijata i opremata i ponatamu se nezadovolitelni i pod normalata.

Vo mese~nata anketa za Dr`avniot zavod za statistika grade`nicite velat deka o~ekuvaat vo sledniot kvartal proda`nite ceni da bidat stabilni.

Spored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, direktorite na grade`nite kompanii vo zemjava ekonomskata sostojba vo tretoto trimese~je od 2011 godina ja ocenija kako popovolna vo odnos istiot period lani. finansiskata sostojba na nivnite delovni subjekti e nezna~itelno polo{a vo odnos na prethodnoto trimese~je, a podobra vo sporedba so istoto trimese~je od prethodnata godina.

D

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.103,19 2010/2011 2010/2011

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Max. Min.

Na Makedonskata berza v~era be{e ostvaren promet od 24.328.640 denari od redovnoto trguvawe, koe padna za 72,34% vo sporedba so prethodniot trgovski den. V~era ima{e edna sistemska blok-transakcija, i toa 1.500 obi~ni akcii na ZK Pelagonija Bitola po cena od 3.000 denari po akcija, {to e 0,55% od osnovnata glavnina na dru{tvoto. Vkupnata vrednost na transakcijata iznesuva 4.500.000 denari.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК ЗК Пелагонија

2.950,00 +150.00

+5.36%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК АТП Пролетер К. Паланка

307,00 -366.00

-54.38%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

12.153,68 +2.19%

Porasnaa cenite na akciite na azisko-pacifi~kite berzi i optimizmot na svetskite berzi otkako Grcija i Italija po~naa da sostavuvaat novi vladini garnituri. Umeren rast na cenite na akciite v~era be{e registriran i na evropskite berzi.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.524,53 8.603,70 1.263,85 2.678,75 6.011,98 735,85

VALUTI

£ € СТАПКА

-0.38% +1.05% +1.95% +2.04% -0.74% +0.92%

€ $ СТАПКА

1,1674

1,3659

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

0.00%

+0.1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.786,60 -0.08% 0 08%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта Брент NAFTA BRENT

113,18

-0.86% 0 86% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Norbert Valter

Izleguvawe na Grcija od evrozonata nema da gi re{i problemite.

6

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI IVANOV NA SIMPOZIUM VO PARIZ retsedatelot na Republika Makedonija, \orge Ivanov, v~era prestojuva{e vo Pariz, kako pokrovitel na nau~niot proekt posveten na patepisecot Evlija Чelebi, {to se odr`uva vo ramkite na Alijansata me|u civilizaciite.

Pretsedatelot Ivanov, kako {to soop{ti negoviot kabinet, ja otvori izlo`bata “Otomanskiot patopisec: Evlija Чelebi” na Institutot za Arapski svet.

Me|unarodniot simpozium {to go organiziraat Nacionalniot institut za orientalni jazici i civilizacii (INALKO), Turskata nacionalna komisija na UNESKO i Centarot za istra`uvawe na civilizaciite pri Univerzitetot Bah~e{ehir vo Istanbul, e eden od trite golemi nau~ni simpoziumi so nau~nici od celiot svet {to }e se odr`at vo Pariz, vo Skopje i vo Istanbul. Osven pretsedatelot Ivanov, na simpoziumot “Evlija Чelebi, otomanskiot patepisec od 17-tiot vek i Evropa vo negovo vreme” u~estvuva{e i delegacija na MANU, predvodena od nejziniot pretsedatel Georgi Stardelov.

Inaku, soglasno so soop{tenieto od Kabinetot, pretsedatelot Ivanov }e bide pokrovitel na proektot i na nau~niot simpozium koj vo april 2012 godina }e se odr`i vo Skopje.

Osven u~estvoto na simpoziumot, vo ramkite na posetata Ivanov ima{e i sredba so generalniot direktor na UNESKO, Irina Bokova.

P

POSKAPUVA GRADSKIOT PREVOZ VO SKOPJE oskapuvawe na biletite za javniot gradski prevoz pobara direktorot na JSP, Mi{o Nikolov. Baraweto be{e staveno na dneven red na sednicata na Grad Skopje. Spored proekciite na pretprijatieto, predvideno e biletite koi se kupuvaat vo avtobus da ~inat 35 namesto dosega{nite 30 denari, a biletot za 10 vozewa 250 nasproti sega{nite 230 denari. Cenite }e ostanat nepromeneti samo na edine~nite bileti kupeni od biletarnica i mese~nite bileti za studenti, vozrasni i penzioneri.

“Glavna pri~ina e poskapuvaweto na cenata na naftata.

Vo 2009 godina, vo noemvri, cenata na dizel gorivoto iznesuva{e okolu 50 denari, denes e 68 denari, a tro{ocite za nafta se dvi`at od 30% do 35% od tro{ocite na JSP”, veli Nikolov.

Na ovoj na~in, potencira direktorot na JSP, }e se ubla`i poskapuvaweto na naftata, no i }e se zadovoli potrebata za redovno odr`uvawe na novite avtobusi i saniraweto na {tetite od vandalskoto odnesuvawe na nesovesnite gra|ani. Poskapuvaweto e za 6%, a Nikolov o~ekuva zgolemuvawe na prihodite na pretprijatieto od 3% do 5%.

Direktorot na JSP najavi i postavuvawe na avtomati za proda`ba na bileti. Vo tenderot za sistemot za avtomatska lokacija i smart ticketing, proda`bata na biletite ja prezema privatniot partner, koj }e ima obvrska da napravi avtomati za proda`ba na bileti, za 40 lokacii niz gradot i mre`a na proda`ba na bileti vo pove}e od 100 proda`ni mesta.

P

MAKEDONIJA PROEKT GO UREDUVA ENTERIEROT NA NOVATA FILHARMONIJA ovata zgrada na Makedonskata filharmonija naskoro }e go dobie i izgledot na vnatre{nosta. Makedonija proekt po~na da go proektira i enterierot na novata koncertna sala.

“Nadvore{nata arhitektura }e bide osnova za proektirawe i na vnatre{nosta, no sepak, pojdovna i klu~na pozicija za ovoj proekt }e pretstavuva prostornata akustika, element koj e od su{tinsko zna~ewe za ulogata na institucijata”, soop{tuvaat od Makedonija proekt.

Timot posetil nekolku filharmonii i koncertni sali vo evropskite metropoli za da se zapoznae so postavenosta i strukturata {to proizveduva odli~na akustika.

Od Makedonija proekt informiraat deka stilot na enterierot }e bide asocijativen na nadvore{nosta i }e ponudi za nijansa pove}e modernisti~ki asocijacii.

Avtorot na idejniot proekt, Viktor Mihajlov, izjavi deka koncertnata sala }e ima kapacitet od 900 sedi{ta, povr{ina od 1.120 metri kvadratni, so funkcionalna podelba na tri nivoa za sedewe, itegrirani vo celina.

N

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

POPOSKI I ARIFI TRGNAA VO OFANZIVA

TREBAAT “BILATERALKI“, NE “SAEM DIPLOMATIJA”

Diplomatskata ofanziva, koja ja najavija dvajcata predvodnici na makedonskite evrointegracii, ne vklu~uva bilateralni sredbi so klu~nite igra~i na unijata, Francija i Germanija. Prognozite se deka Makedonija bez direktna pomo{ od ovie centri te{ko mo`e da o~ekuva datum za zapo~nuvawe na pregovorite vo dekemvri GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

mbiciozna diplomatska ofanziva, neposredno pred golemata odluka na Evropskiot sovet vo dekemvri, najavija vicepremierkata za nadvore{ni raboti, Teu ta Arifi, i ministerot za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki. So nade` deka po dve godini odlo`uvawe, ovaa godina Sovetot }e ja poslu{a preporakata na Komisijata, i }e ni dade datum za pregovori i paralelno vodewe na pregovorite so Grcija za sporot za imeto, London, Dablin, Kopenhagen i Brisel se samo del od destinaciite kon koi se naso~ija dvajcata najpovikani funkcioneri za evroatlantskata integracija na zemjata.

Iako vo agendata na Arifi i Poposki se nao|aat klu~nite centri Pariz i Berlin, sepak soglasno so informaciite od kabinetite, ne stanuva zbor za bilateralni sredbi, tuku u~estvo na me|unarodni konferencii na koi pra{awe e dali tie }e se sretnat so klu~nite igra~i- germanskiot kancelar Angela Merkel i francuskiot pretsedatel Nikola Sarkozi.

Bez tet-a-tet razgovor so niv, velat poznav~ite, te{ko deka mo`e da se izdejstvuva odlukata vo dekemvri da bide vo na{a polza. Tie tvrdat deka rezultatite vo diplomatija mnogu pove}e se postignuvaat pri bilaterelna sredba otkolku na saem diplomatija kade {to ne e ni sigurno dali na{ite funkcioneri }e uspeat da izdejstvuvaat sredbi so glavnite igra~i na EU i NATO. Iako potenciraat deka za pofalba e najavenata diplomatska ofanziva, sepak, velat ekspertite, taa doa|a docna. Na samo mesec do odlukata na Evropskiot sovet, i bez indicii deka mo`e da se o~ekuva kakvo bilo pomrdnuvawe na pregovorite so Atina za sporot za imeto, te{ko deka mo`e da se nadevame na pozitiven ishod od vakvata ofanziva.

“Iako srcata na site se vo taa nasoka, deka vo dekemvri }e ni dadat datum za pregovori i }e ni dozvolat paralelno da go vodime pregovara~kiot proces za sporot za imeto, sepak razumot zboruva ne{to drugo.

Razumot veli deka pozicijata na dr`avite-~lenki na ovie organizacii e zatvrdnata u{te so odlukite na pre-

A

AGENDATA NA ARIFI:

LONDON- s$ u{te nema informacii so kogo }e se sretne tamu; PARIZ- s$ u{te nema informacii so kogo }e se sretne tamu; DABLIN- s$ u{te nema informacii so kogo }e se sretne tamu; ATINA – bilaterlna sredba so Pangalos; BRISEL- s$ u{te nema informacii so kogo }e se sretne tamu.

Makedonskite ministri }e se vpu{tat vo serija patuvawa i }e u~estvuvaat na nekolku samiti, forumi i diplomatski sostanoci do Nova godina. No, ako tuka se isklu~i najavenata sredba na Arifi so Pangalos, drugi potvrdeni bilateralni kontakti zasega nema. Tie bi se slu~uvale na marginite na ovie golemi sobiri.

AGENDATA NA POPOSKI:

KOPENHAGEN nema informacija; BRISEL - obra}awe vo Evropskiot parlament; PARIZ - Ministerskiot sovet na frankofonijata; VILNUS - Ministerski sostanok na OBSE; BERLIN - Konferencija vo organizacija na Institutot Aspen; TIRANA- Ministerski sostanok na A5 i SAD.

thodnite me|unarodni konferencii. Toa e deka bez re{enie na sporot za imeto ne mo`eme nitu da staneme ~lenka na NATO, nitu, pak, da zapo~neme pregovori so Unijata. Ottamu ovaa inicijativa e dobra, no po malku izgleda kako otsustvo na idei. Na Makedonija & trebaat novi idei za toa kako nie treba da izlezeme od ovaa situacija. Ta`no e da se vleguva vo akcija vo koja ishodot e dobro poznat”, veli porane{niot minister za nadvore{ni raboti, Denko Maleski.

So sli~en stav e i pora-

ne{niot ambasador vo NATO, profesorot Nano Ru`in.

“Dobro e da se ima diplomatska ofanziva. No, taa sekako treba, pred s$, da bide naso~en kon najmo} nite dr`avi Francija i Germanija. Pritoa, za da ne bide ovaa diplomatska aktivnost samo za vnatre{na upotreba, treba paralelno doma na doma{en teren da se napravi pomiruvawe i dijalog so opozicijata i da se sozdadat uslovi za prodol`uvawe na reformite koi Brisel gi bara vo Izve{tajot. Tamu kade {to odime, treba da se pofalime so sprovedeni

NIKOJ NEMA DA Í VR[I PRITISOK NA OSLABENATA GRCIJA Iako eden od argumentite na funkcionerite e deka polesno mo`e da se o~ekuva re{enie za sporot za imeto so vaka oslabena Grcija, sepak, tvrdat ekspertite, Brisel i Va{ington nema da pravat dopolnitelen pritisok od toj koj ve}e go napravija za nadminuvawe na ekonomskata kriza Profesorot Maleski veli deka sosema e

pogre{no tolkuvaweto deka so oslabena Grcija mo`e polesno i pobrzo da se dojde do re{enie na ovoj dolgogodi{en spor.

“Dr`ava vo kriza ne pravi lesno kompromisi.

A ne veruvam deka i SAD i Evropskata unija planiraat vo ovoj moment dopolnitelno da ja pritisnat Grcija za da se dojde do re{enie na ovoj bilateralen problem”, veli Maleski.

reformi i na toj na~in da go barame na{eto mesto vo ovie integracii. Dokolku ne se stori toa, vakvata diplomatska ofanziva }e se svede samo na obi~ni poseti koi nema da vrodat so plod”, veli Ru`in.

Od druga strana, pak, ministerot Poposki veli deka ne postoi mo`nost za druga strategija. Toj na minatonedelniot brifing so novinari re~e deka druga strategija i ne ni preostanuva osven da se ~eka ~lenkite na Unijata da sfatat deka nepravedno n$ dr`at nadvor samo poradi voljata na ju`niot sosed.

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

Politika / Pari / Dr`ava PREGLED VESTI

EKSKLUZIVNO: “KAPITAL” NA LICE MESTO

LOJANE OKUPIRANO OD 400 PAKISTANCI I AVGANISTANCI

Ekipa na “Kapital” v~era go poseti lipkovskoto selo Lojane i na lice mesto gi slu{navme problemite {to gi ima lokalnoto naselenie so stoticite ilegalni imigranti od Azija i Afrika, koi ve}e 7-8 meseci go osvojuvaat seloto. Ekskluzivnata reporta`a od Lojane }e ja objavime vo utre{niot broj na dnevniot vesnik “Kapital” MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

totici imigranti, pred s$ Pakistanci i Avganistanci, pred nekolku meseci se naselile vo kumanovskoto selo Lojane, kade {to prestojuvaat bez nikakvi dokumenti. Ekipa na “Kapital” v~era go poseti lipkovskoto selo Lojane i na samoto mesto gi slu{na problemite {to gi ima lokalnoto naselenie so stoticite ilegalni imigranti od Azija i Afrika, koi ve}e 7-8 meseci go osvojuvaat seloto. Celata reporta`a so ekskluzivni fotografii od posetata na ekipata na “Kapital” na Lipkovo }e mo`ete da ja pro~itate vo utre{niot broj na dnevniot vesnik “Kapital”.

Vo prisustvo na pretsedatelot na mesnata zaednica Lojane, Selami Mehmeti, pro{etavme niz uli~kite na seloto, vo koe me{tanite, osobeno `enite i decata, pove}e ne izleguvaat no}e od strav poradi nepo`elnite “gosti”. Vo seloto so okolu 500 ku}i, od koi golem broj se nenaseleni (im pripa|aat na gasterbajteri po poteklo od Lojane), vo momentov se divo vseleni me|u 350 i 400 imigranti. Lokalnoto naselenie se pla{i deka tepa~kite, koi zasega se slu~uvaat samo me|u imigran-

S

Nasekade niz seloto Lojane, Kumanovsko, mo`e da se sretnat imigranti od Azija i Afrika. Ekipata na “Kapital” gi fotografira{e, no {tom go zabele`aa fotoaparatot, vedna{ svrtea grb i se vratija nazad po ulicata tite, koi i samite se podeleni vo tabori spored toa koj od koja zemja poteknuva, mo`e da eskaliraat.

Spored pretsedatelot na mesnata zaednica, policijata ne pravi ni{to za da go re{i problemot, a re{enie nemaat nitu me|unarodnite organizacii OBSE i UNHCR, koi ve}e go posetile Lojane po ovoj povod: “Pobarav policiska patrola

pred pove}e od eden mesec. & ka`uvav na policijata kolku e golem problemot, no s$ ostana na denes-utre. Me|u 350-400 imigranti od Avganistan, Palestina, Maroko, Iran, Pakistan se vo seloto.

Nave~er se tepaat otkako }e se opijanat, a mo`ebi nosat i bolesti od kade {to doa|aat.

Policija ovde nema, nema nikakva kontrola, a najbliskata policiska stanica

Pri krajot na pro{etkata vo Lojane ekipata na “Kapital” za malku izbegna incident koga `itel na seloto vo ~ija ku}a `iveat imigranti go sopre na{eto vozilo i se obide fizi~ki da go napadne pretsedatelot na mesnata zaednica, Selami Mehmeti. Brzata reakcija na na{iot voza~ spre~i da dojde do poseriozen incident.

OD 64 MILIONI EVRA BUXET, 14 MILIONI EVRA SE ZA PATI[TA sevrieva@kapital.com.mk

azvoen buxet za 2012 godina, ednakvo raspredelen za proekti vo site op{tini najavi pretsedatelkata na Sovetot na grad Skopje, Irena Mi{eva. Taa veti deka glavniot akcent }e bide staven na kapitalnite proekti: rekonstrukcija na soobra}ajnicite i izgradba na Gradskata ku}a.

Vkupniot buxet na gradot iznesuva 64,3 milioni evra.

Za plati i za nadomestoci na administracijata, komunalni tro{oci, kancelariski materijal, obuki na administracijata, no i za kokteli, u~estvo na konferencii i sli~no gradot }e odvoi 7,6 milioni evra. Za izgradbata na Gradskata ku} a se predvideni 3,2 milioni evra i okolu 32.000 evra za nadzor na izgradbata. Gradot planira i podnovuvawe so novi vozila, za {to planira da potro{i 162.000 evra. Za konsultantski uslugi }e odvoi

R

o primerot na vicepremierkata Teuta Arifi i ministerot za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, i ministerot za odbrana, Fatmir Besimi, najavuva intenzivni sredbi, poseti i sorabotka na me|unarodno nivo pred samitot na Alijansata {to }e se odr`i vo ^ikago vo maj 2012 godina. Ova go soop{ti ministerot Besimi po v~era{nata sredba so akreditiranite voeni ata{ea vo zemjava, na koja gi informiral za dosega{nite i za idnite rabotni planovi vo odbranata i vo armijata.

Evroatlantskite integracii se najdobrata alternativa za idninata na Republika Makedonija i na Balkanot, a ~lenstvoto vo NATO i vo EU se na{ strate{ki prioritet, potencira ministerot. “Makedonija e prepoznatliva po svojot pridones za globalniot mir, kako partner za stabilnosta i podgotvena e za NATO”, re~e Besimi.

Vo ot~etot za 100 dena vlada Besimi potencira deka se planira buxetot za odbrana za 2012 godina da bide 1,3% od BDP, odnosno deka }e bele`i zgolemuvawe od 9% sporedeno so lanskiot buxet, so {to se prekinuva trendot na namaluvawe na buxetot vo odbranata. Ova zgolemuvawe, podvle~e ministerot za odbrana, }e bide nameneto za sozdavawe moderna i visokoprofesionalna vojska.

P

merikanski eksperti }e gi obu~uvaat {tipskite lekari, a skopski specijalisti }e gi lekuvaat pacientite vo [tip. Na ovoj na~in ministerot za zdravstvo, Nikola Todorov, v~era ja po~na, kako {to veli, reformata na javnoto zdravstvo po japonski recept.

Ovaa nedela Todorov }e go “~e{la” raboteweto na Klini~kata bolnica vo [tip, a od narednata }e gi posetuva i ostanatite zdravstveni ustanovi vo zemjava.

“O~ekuvam ovoj princip da vrodi so plod, iako ne o~ekuvam dramati~ni promeni za ovie pet dena. Konceptot e takov {to }e ovozmo`i postavuvawe dobri osnovi za kontinuirano podobruvawe na sostojbite vo site javni zdravstveni ustanovi”, re~e toj.

Vo Klini~kata bolnica vo [tip ima 58 lekari specijalisti koi opslu`uvaat okolu 150.000 pacienti od Isto~niot region.

A

VO LOJANE TEMATA IMIGRANTI E OPASNA PO @IVOT!

okolu 40.000 evra.

Najavena e i izgradba i rekonstrukcija na soobra}ajnicite Mitropolit Teodosie Gologanov, bulevarot Jane Sandanski, Prvomajska i za trotoari i nadvoznici i na mostot kaj Saraj, proekt koj se najavuva nekolku godini, a s$ u{te ne e po~nat. Ovaa stavka od buxetot iznesuva 14 milioni evra.

“Vo nacrt-buxetot i vo nacrt-razvojnite programi se definirani site stavki i za soobra}ajnicite i za Gradskata ku}a i delegirani se site stavki od site sektori na Gradot”, izjavi Mi{eva.

Vaka skroeniot buxet za opoziciskite sovetnici od SDSM pretstavuva `rtva na vmrovskiot PR. “Centralnata vlast go siluva Skopje so ogromni skapi proekti, koi se navreda za gradot i za gra|anite, nepotrebni urbanisti~ki pogre{ni investicii, arhitektonska i kulturna “bruka”.

Od mesto koe go izu~uvaa svetskite urbanisti, nie stanavme mesto za smeewe,

BESIMI NAJAVI INTENZIVNO LOBIRAWE ZA VLEZ VO NATO

TODOROV JA PO^NA JAPONSKATA “TURNEJA” OD [TIPSKATA BOLNICA

NACRT-BUXETOT NA GRAD SKOPJE ZA 2012

MARIJA SEVRIEVA

7

gadewe i za `al”, istakna Sofija Kunovska, sovetni~ka od SDSM na raspravata za nacrt-buxetot. Od SDSM predlagaat parite od javnite dava~ki namesto za `elbite na gradona~alnikot Koce Trajanovski da se potro{at za potrebite na gra|anite, koi proizleguvaat od gradskiot plan i od odlukite na Sovetot.

Za izgradba na atmosferska kanalizacija, stavka za koja opozicijata apelira da bide pogolema, }e bidat odvoeni okolu dva milioni evra. Za ogradi, ~e{mi, klupi i tezgi gradot }e potro{i 370.000 evra. Katnite gara`i na Dame Gruev i na Mito Haxi Vasilev Jasmin }e ~inat 3,9 i pet milioni evra. A za najkritikuvaniot proekt, Panoramskoto trkalo, se nameneti 490.000 evra.

Izrabotkata na monografija za Skopje, turisti~kata signalizacija i drugi proekti za pottiknuvawe na turizmot }e go ~inat gradot 153.000 evra, a kulturnata ponuda na gradot }e “te`i” 854.000 evra.

e vo Matej~e”, izjavi Selami Mehmeti za “Kapital”.

Golem del od imigrantite, koi letoto go pominale vo bliskata {uma, poradi studenoto vreme od neodamna `iveat vo sedumdesetina ku}i vo Lojane, koi im pripa|aat na iseleni `iteli na seloto. Vo niv se vselile provaluvaj}i vo praznite ku}i. Golem problem pretstavuva i del od lokalnoto neselenie, koe, kako {to ni objasnija lojanci, ne poteknuva od seloto i zatoa ne & e lojalno na mesnata zaednica, pa za pari prifa}a vo nivnite domovi da `iveat imigranti.

ISPRAVKA Vo tekstot: “Granici kako {vajcarsko sirewe!”, objaven na 14 noemvri 2011 godina vo dnevniot vesnik “Kapital” napravena e nenamerna gre{ka vo podnaslovot, kade {to pi{uva: “Dopolnitelen problem e toa {to ~estopati i samite carinici, no i lokalnoto naselenie e vklu~eno vo krium~areweto migranti”. Na mestoto na carinici treba da stoi policajci.

Kompani / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

STUDENTITE I PROFESORITE SE @ALAT NA NOVIOT SISTEM NA OBRAZOVANIE

“BOLOWA” SO LOKALEN [MEK

Iljadnici obrazovni kadri dobija diplomi po Bolowskiot sistem, a profesorite glasno diskutiraat deka kvantitetot i brzinata na “{tancawe” diplomi, ne nosat i kvalitet! S$ u{te nemame napraveno istra`uvawa {to ni donese ovoj sistem na obrazovanie KRISTINA OZIMEC

ozimec@kapital.com.mk

o{oto obrazovanie ima svoe ime, se vika Bolowa, - e zajadlivata pogovorka koja vo momentov e aktuelna vo evropskite akademski krugovi.

Debatite za slabostite i prednostite na Bolwskiot sistem interno se otvoraat i me|u studentite i profesorite i vo Makedonija. Studenti se `alat deka evropski kredittransfer sistem (EKTS), del od Bolowa ne funkcionira kako {to be{e najaveno, a profesorite glasno diskutiraat deka treba da se preispita sistemot i negovite “rezultati”. Mehani~ki in`ener, menaxer, hemi~ar, doktor, pravnik ili novinar ne se stanuva so pra{awa na zaokru`uvawe, bez navika za usno odgovarawe pred profesor i predavawa na koi prisustvuvaat nekoga{ i pove}e od 300 studenti, velat ekspertite od oblasta na visokoto obrazovanie.

Docentot od Medicinskiot fakultet, d-r Mile Petrovski, veli deka prednost na studiraweto po bolowskite principi e toa {to doveduva do pokratko studirawe, no

L

istovremeno brzinata vo studiraweto doveduva do pad na vkupnite znaewa na studentite po medicina.

“Toa ne e samo moe mislewe tuku zaedni~ko na site kolegi so koi sum diskutiral na tema EKTS. Studentite vo prosek imaat povisoki ocenki, {to ne e rezultat na nivnite znaewa, tuku na sobirawe poeni od prisustvo na predavawa i ve`bi, {to ne e pravo koe treba da se nagraduva, tuku obvrska koja{to treba da se ispolnuva. Osnovna cel na studentite e da gi najdat testovite za kolokviumi, a ne da imaat integrirano znaewe po oddelna oblast od medicinata”, smeta Petrovski.

Spored nego, EKTS dolgi godini po negovoto voveduvawe e predmet na kontroverzni dijalozi na medicinskite fakultetski konferencii vo Evropa. “I po dolgotrajna primena, ne se uvideni jasni kvaliteti vo studiraweto medicinski nauki, poradi {to ne e aklamativno prifaten od univerzitetite vo Evropa.

Mo`ebi pokonzistentna primena na bolowskiot proces }e dovede do novi vrednosti. Toa podrazbira: mnogu pomalku studenti pri upis, pokvalitetna prakti~na nas-

tava, adaptacija na u~ebnata materija spored brojot na ~asovi, pokvalitetni u~ebni pomagala, revidirawe i modernizirawe na nastavnite programi i dosledno po~ituvawe na kredit-transfer sistemot”, veli toj.

Spored dekanot na Ma{inskiot fakultet vo Skopje, Atanas Ko~ov, “Bolowata” funkcionira odli~no, ako se implementira kako {to treba.

“Pravilnoto implementirawe na Bolowa doveduva do uspesi, no potrebna e maksimalna odgovornost od dvete strani.

I studentite i profesorite treba da gi sledat studiskite

programi propi{ani za sekoj predmet, vo koi se propi{ani aktivnostite vo tekot na 15-te nedeli”, veli Ko~ov.

Edna od `rtvite vo trkata za studenti me|u dr`avnite i privatnite univerziteti e i samata “Bolowa”, poradi {to niz godinite se preskoknale odredeni fazi od sproveduvaweto na ovoj sistem, komentiraat poznava~ite. “Ne sekoga{ e soodvetno interpretiraweto {to pretstavuva ’Bolowa‘ i zatoa ponekoga{ ne se primenuva pravilno.

Na primer, se davaat bodovi za prisustvo na ~asovi, a bodovi generalno treba da se davaat za uspe{no ili

Kapital Akademija...

neuspe{no zavr{ena rabota ili, pak, nekade polagaweto na ispitite se sveduva samo na polagawe na testovi”, veli dekanot na Fakultetot za informati~ki nauki i kompjutersko in`enerstvo, Dimitar Trajanov.

Sepak, toj potencira deka EKTS ima i golem broj prednosti kako ramkata za ednostavna mobilnost i mnogu pogolem izbor za studentite.

“Kako najzna~ajna prednost bi ja potenciral osnovnata ideja {to fokusot od nastavnikot se prefrla na studentot, nastavnikot sega e tuka da mu pomogne na stu-

dentot samostojno da go sovlada materijalot. Isto taka ocenkata za znaeweto ve}e ne e rezultat samo na teoriskoto znaewe, tuku i na poka`anite ve{tini za re{avawe na problemite. Vo ovaa smisla, na FINKI na re~isi site ispiti se vovedeni proektni zada~i so koi se zgolemuva prakti~noto znaewe na studentot”, veli Trajanov.

Vo Makedonija ve}e nekolku generacii studenti diplomiraa po “noviot” EKTS sistem, koj e del od Bolowskiot proces na obrazovanie {to po~na da se sproveduva vo 2000-tata godina. S$ u{te ne postoi realna evaluacija na negovite prednosti i slabosti. Od Ministerstvoto za obrazovanie i nauka, za “Kapital” velat deka dosega tie ne pravele vakvi istra`uvawa. Neoficijalno, od Institutot za sociolo{ki i politi~ko-pravni istra`uvawa, pred-lo`ile inicijativa za evaluacija i pregled na rezultatite od EKTS sistemot do prethodniot minister za obrazovanie i nauka, Nikola Todorov, no kako {to velat ottamu, toa bilo premol~eno.

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

ОБУКА “МЕЃУНАРОДНО ДВОЈНО ОДАНОЧУВАЊЕ” 18 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

Зголемената глобализација и меѓуграничната размена го зголемуваат и интересот за оданочување на капиталот и добивката која се остварува од ваквите текови. Во услови на силна економската интеграција, движењето на капиталот, работната сила и технологијата, настанува и проблемот на двојното оданочување. Дилемите се: кога да препознаете дека се соочувате со проблемот на двојното оданочување во секојдневното работење? Како да го надминете овој проблем? Каде да побарате решение? Обуката која ја организираме за меѓународното двојно оданочување ќе ви ги даде одговорите токму на овие прашања и дилеми со кои се соочува Вашата компанија!

ШТО ЌЕ НАУЧИТЕ:

Што да превземете и кому да се обратите кога ќе се соочите со двојното оданочување? Како да го остварите правото на даночните намалувања / изземања согласно Договорите за избегнување на двојното оданочување? Кој е ефектот на меѓународното двојно оданочување врз приливот на странските инвестиции и движењето на работната сила? Каков е третманот на двојното оданочување

во УЈП? Примери и вежби за остварување на правата од Договорите за избегнување на двојното оданочување – симулиран случај

ПРЕДАВАЧ КАТЕРИНА БОШЕВСКА

ОБУКАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Финансиски менаџери Сметководители Даночни администратори/работници Сопственици на компании Претприемачи

Fинанsиsки диrектоr на EOS Matrix Македонија и финанsиsки конsuлтант за Иsточна Евrопа. Ангажиrана е како надвоrешен sоrаботник и тrенеrобuчuвач за теми од облаsта на финанsиsки менаџмент од rеномиrани тrенинг агенции-конsuлтантsки кuќи.

Kapital Аcademy... е формиран на 25.09.2011 лицалица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298110 110 www.kapital.mk www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

Kompani / Pazari / Finansii

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

9

KAKO ]E TRO[I MINISTERSTVOTO ZA ZDRAVSTVO VO 2012 GODINA?

28,5 MILIONI EVRA ]E ODAT ZA MEDICINSKA OPREMA, AMA ZA KOJA?

Za PET-centarot koj Vladata go najavuva u{te od 2009 godina, godinava se odvojuvaat re~isi 150.000 evra, a nabavkata na aparatot ne e po~nata. Za ovoj proekt i vo 2012 godina se odvojuvaat dopolnitelni polovina milion evra VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

inisterstvoto za zdravstvo narednata godina }e raspolaga so 77% pove}e pari otkolku godinava. Godine{niot buxet na ovaa institucija iznesuva 50,8 milioni evra, dodeka vo 2012 godina Vladata planira da odvoi okolu 90 milioni evra za zdravstvenata kasa, pi{uva vo predlog-buxetot za 2012 godina.

Re~isi tretina od zdravstveniot buxet, odnosno 28,5 milioni evra Ministerstvoto }e potro{i za nabavka na medicinska oprema vo 2012 godina. Godinava, pak, za ovaa namena odvoeni bea dvojno pomalku ili 14,6 milioni evra.

Buxetot za rekonstrukcija i dogradba na bolnicite ovaa godina e zgolemen za 80%, od 4,3 milioni evra na 7,8 milioni evra. Za 130.000 evra, pak, e zgolemen buxetot za rekonstrukcija na zdravstveni ustanovi vo selata.

Pomalku pari slednata godina Ministerstvoto odvojuva

M

MALKU PARI I ZA DOLGONAJAVUVANIOT DIJAGNOSTI^KI CENTAR ri pati pomalku, odnosno polovina milion evra Vladata odvoila za izgradba na dolgonajavuvaniot Dijagnosti~ki centar vo Tetovo, za koj godinava se potro{ija 1,4 milioni evra. Od Klini~kiot centar vo Tetovo velat deka i vaka ne uspeale da go izgradat dijagnosti~kiot centar i gi pregazile site rokovi.

“Dijagnosti~kiot centar u{te ne e zavr{en. Toa {to buxetot vo ovoj del e zna~itelno namalen, nema da go zako~i otvoraweto na centarot, no ako sme planirale tri sobi, }e napravime dve. Znaete kako e, ~ar{iskiot esap nikoga{ ne se poklopuva so doma{niot”, velat za “Kapital” od tetovskiot Klini~ki centar.

Ovoj proekt Vladata go najavi u{te vo 2008 godina, a otvoraweto na centarot se najavuva sekoja godina.

T

za integriraniot zdravstven informati~ki sistem (IZIS), za koj godinava se izdvoeni 550.000 evra, a za slednata 325.000 evra.

Vo predlog-buxetot na Ministerstvoto za zdravstvo za 2012 godina, se provlekuvaat i proekti za koi pari se tro{ele i godinava, a za nivna realizacija nema ni aber.

Za PET-centarot koj Vladata go najavuva u{te od 2009 godina, godinava se nameneti re~isi 150.000 evra, a ne e po~nata nitu nabavkata na

aparatot. I pokraj toa, za narednata godina se odvoeni duri polovina milion evra za ovaa namena.

Ministerot za zdravstvo, Nikola Todorov, potencira deka zgolemuvaweto na sredstvata vo delot na nabavka na oprema, }e gi podobri uslugite vo javnoto zdravstvo.

Toj u{te pred nekolku dena raspi{a tender za nabavka na nova medicinska oprema, iako ne ka`a dali redovno gi pla}aat ratite za prethodnata nabavka na aparati, od koi golem del stojat neraspaku-

TRETO PROLONGIRAWE NA ZAKONOT ZA PLATEN PROMET

BLOKIRANITE FIRMI U[TE DVE GODINI ]E KOMPENZIRAAT Do 2014 godina e odlo`ena primenata na odredbata od Zakonot za platen promet, koja }e im zabrani na kompaniite so blokirani smetki da vr{at kompenzacija, cesija i asignacija ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

irmite so blokirani smetki u{te dve godini }e mo`e da pla} aat so kompenzacija, cesija i so asignacija. Spored poslednite izmeni na Zakonot za platen promet, koj vleze vo sobraniska procedura, po tret pat se odlo`uva primenata na odredbata koja treba{e da vovede finansiska disiplina me|u firmite za navremeno pla}awe na obvrskite. ]e po~ne da va`i od 1 januari 2014 godina.

Ova zna~i deka Firmite }e mo`e da otvorat firma-}erka i preku nea da prodol`at da ja vr{at dejnosta i da gi pla}aat obvrskite. Od Ministerstvoto za finansii objasnuvaat deka celta na predlo`enite izmeni e da ne se sozdade dopolnitelen tovar vrz stopanstvoto i da se ubla`at likvidnosnite problemi na firmite so blokirani smetki.

Ova e treto odlo`uvawe na prienata na Zakonot za platen promet, koj be{e donesen vo 2008 godina. Prvite dve bea od edna godina. Vakvite odlo`uvawa se kosat so idejata na doneseniot

F

zakon da se stavi red i pogolema disciplina me|u subjektite vo dr`avata i da va`at pravila kako vo razvienite pazarni ekonomii.

Iako so prvoto odlo`uvawe Vladata o~ekuva{e deka za edna godina kompaniite }e gi re{at likvidnosnte problemi i }e ja zajaknat finansiskata mo}, namesto da se namali, brojot na firmi so blokirani smetki se zgolemuva{e. Pri~ina be{e vlijanieto na svetskata kriza, no i na~inot na rabota na firmite da gi izbegnuvaat obvrskite za pla}awe.

Opozicijata i vo dvata navrati koga se odlo`uva{e primenata na Zakonot za platen promet reagira{e deka so toa se stavaat vo neramnopravna polo`ba zdravite ekonomski operatori i deka dr`avata ovozmo`uva normalno funkcionirawe na ekonomski subjekt so blokirana smetka.

Spored podatocite koi bea objaveni pred ~etiri godini, primenata na Zakonot }e ostavi 15.000 lu|e bez rabota. Spored neoficijalni podatoci, od okolu 100.000 firmi, okolu 40.000 rabotat so blokirani smetki.

Medicinskata oprema po~na da pristignuva vo vremeto na ministerot Bujar Osmani. vani vo bolni~kite podrumi i hodnici.

Preku novoraspi{aniot tender Todorov }e nabavuva aparati za Klinikata za detski bolesti vo Skopje, kako i aparatura za bezbolno vadewe krajnici za nekolku K

O

M

E

R

zdravstveni ustanovi.

Ako se analizira predlogbuxetot na Ministerstvoto za zdravstvo za 2013 i 2014 godina, osobeno na tro{ocite za nabavka na oprema, proizleguva deka najmnogu pari za ovaa stavka se planirani vo C

I

J

A

L

E

N

Buxetot za slednata godina.

Na sobraniskata Komisija za zdravstvo, opozicijata predo~i deka namesto Vladata drasti~no da go zgolemuva buxetot za kultura, treba da odvoi pove}e pari za "ruiniraniot zdravstven sistem".

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI VLADATA VTOR PAT BARA KONCESIONER ZA ZONATA VO TETOVO irekcijata za tehnolo{ki industriski razvojni zoni (DTIRZ) objavi vtor javen povik za davawe pod koncesija na tehnolo{kata industriska razvojna zona vo Tetovo. Spored objavata vo Slu`ben vesnik, Direkcijata bara privaten partner za javno privatno partnerstvo koj }e ja osnova i }e ja razviva zonata, }e ja finansira izgradbata i }e privlekuva investitori. Od kompaniite, nezavisno dali se stranski ili doma{ni, osven finansiska stabilnost, }e se bara i iskustvo vo razvivawe na tehnolo{kite zoni. Tie }e bidat obvrzani da dostavat i biznis-plan. Soglasno javnoto privatno partnerstvo, investitorite }e treba da gi realiziraat gradbite vo granicata na zonata, a Direkcijata e zadol`ena za infrastrukturata nadvor od zonata, vkulu~uvaj}i gi i pristapnite pati{ta.

Rokot za prijavuvawe na zainteresiranite kompanii, doma{ni ili stranski, e krajot na dekemvri godinava.

Parcelata kade {to e predvideno da se gradi industriskata zona se prostira na 947.475 metri kvadratni.

Prviot oglas za javno privatno partnerstvo propadna bidej}i se javi samo edna zainteresirana kompanija, {to spored zakonot, ne e dozvoleno.

D

HOLANDSKI I BELGISKI TURISTI NA STRU[KOTO KRAJBRE@JE uristite od Holandija i vo 2012 godina }e prestojuvaat vo Struga. Pokraj holandskite gosti, na stru{koto krajbre`je vo pogolem broj }e prestojuvaat i gosti od Belgija, informiraat od turisti~kata agencija General turs, koja e zastapnik na holandskiot turoperator TUI za Makedonija.

“Holan|anite }e po~nat da doa|aat vo april, odnosno prviot ~arter-let }e go imame na 27 april 2012 godina, dodeka prvata grupa Belgijci doa|aat vo prvata nedela od maj”, izjavi Ana ^ukalevska, menaxer vo General turs. ^ukalevska veli deka Holan|anite i Belgijcite }e bidat smesteni vo del od stru{kite hoteli. O~ekuva deka }e se realziraat najavite nivniot broj da bide daleku pogolem od ovaa godina. Zasega, sigurni se dva ~arterleta nedelno, no ne se isklu~uva mo`nosta nivniot broj da bide i pogolem.

T

STUDENTITE ]E U^AT OD BIZNISMENITE tudentskata asocijacija AISEK i Ekonomskiot fakultet-Skopje organiziraat forum koj ima za cel da gi povrze studentite so globalnite biznis-lideri vo op{testvoto. Kako {to informiraat od AISEK, nastanot {to }e se odr`i na 30. noemvri, nasloven Macedonian Youth to Business Forum, pretstavuva edinstven nastan od ovoj vid vo zemjava, koj ima za cel da gi povrze mladite lideri i globalnite biznis-lideri vo op{testvoto vo nasoka na prodlabo~uvawe na znaewata od sferata na obrazovanieto, liderstvoto i inovaciite, kako i vlijanieto koe istite bi go imale vo i vrz svetot preku svoeto pozitivno deluvawe.

Sekoja od gorenavedenite tri temi }e bide predmet na obrabotka vo ramkite na Forumot.

Kako {to informira organizatorot, Macedonian Youth to Business Forum pretstavuva izvonredna mo`nost za interakcija me|u studentite, od edna strana i kompaniite, od druga strana, so cel vodewe otvoren dijalog i diskusija na temi zna~ajni za mladite talentirani lu|e od Makedonija. Na toj na~in ne samo {to Forumot }e dade inicijativna mo`nost za nadminuvawe na jazot me|u mladite i biznis-zaednicata, tuku istiot }e sozdade modeli i }e definira na~ini kako komunikacijata me|u ovie dva entiteti bi se prodol`ila i vo idnina. Za taa cel, site soznanija i zaklu~oci do koi }e se dojde na forumot ponatamu }e bidat distribuirani do po{irokata javnost i do zainteresiranite strani. Ova bi rezultiralo so podigawe na svesta vo javnosta za postoeweto i vlijanieto na nekoi od globalnite trendovi.

S

+

14.11.2011

ЗК Пелагонија ТТК Банка Макошпед Макстил Стопанска бан. Битола 14.11.2011

АТП Пролетер РЖ Техничка контрола Топлификација Емо Охрид РМДЕН10

-

раст

+5.36% +1.94% +1.19% +0.69% +0.66% пад

-54,38% -12,80% -2,96% -1.79% -0,29%

нова цена

2.950.00 1.305.00 170,00 145,00 0,02

NEMA POTREBA DA ODITE VO GERMANIJA PO AVTOMOBIL

CENITE NA POLOVNI VOZILA VO ZEMJAVA PREPOLOVENI

Cenata na polovnite vozila e padnata za polovina vo odnos na periodot od pred dve godini. Pregolemiot uvoz, zasitenosta na pazarot i ekonomskata kriza si go napravija svoeto DEJAN AZESKI regolemiot uvoz na polovni avtomobili (okolu 100.000 za 20 meseci) ja prepolovi nivnata cena. Namaluvaweto na akcizata vo mart 2010 godina go razdvi`i doma{niot pazar na polovni avtomobili, no sega ve}e ima drasti~en pad kaj proda`bata zatoa {to pazarot e prezasiten so ponuda. @an Pirkovski od avtoplacot Pirkovski od Bitola smeta deka cenata u{te }e pa|a, iako vo vnatre{nosta falat barem u{te 100.000 vozila za da se dozasiti pazarot, no istovremeno i za da se is~isti od starite vozila.

Traj~e Vasilev od avtoplacot Enterier vo Strumica veli deka cenite se padnati, no vo poslednata godina i proda`bata e mnogu namalena.

“Pregolemiot uvoz mo`ebi e pri~ina za namaluvawe na proda`bata, no ne e edinstvenata. Ekonomskata sostojba i problemite na zemjodelcite kaj nas vlijaat podednakvo”, veli Vasilev.

No, trgovcite smetaat deka prostor za uvoz s$ u{te ima, osobeno vo vnatre{nosta, bidej}i tamu s$ u{te se vozat mnogu “jugovci” i “stoedeni”.

Velat deka ne se pla{at od poniski ceni, bidej}i na toj na~in }e se zgolemi brojot na prodadeni vozila.

I SO PLATENI DAVA^KI CENITE PONISKI OTKOLKU VO GERMANIJA Osven poniskite ceni, povolno za makedonskite gra|ani e i

P

Golf IV

4800-5000 evra 5600 evra

Za vozilata kupeni vo Germanija na ovaa cena treba da se dodadat i patni i carinski dava~ki, koi iznesuvaat okolu 1.500 evra

100

KOLKU ^INI DA KUPITE VOZILO VO ZAPADNA EVROPA?

iljadi povolni vozila se uvezeni vo Makedonija od mart 2010 godina dosega

{to ve}e ne mora da odat vo Germanija, so avtobus ili so avion, za da kupat evtino polovno vozilo. Matematikite poka`uvaat deka ako porano i so patni tro{oci, akcizi i drugite dava~ki {to gi ima za uvoz na avtomobil od Germanija ili Italija krajnata cena be{e poniska otkolku vo zemjava, sega izleguva deka e poevtino vo zemjava da kupite poloven germanski ili italijanski avtomobil, koj ve}e ima makedonski tabli~ki.

“Od odeweto vo Germanija, }ar }e im bide samo makata, ni{to pove}e”, veli Pirkovski od Bitola.

Prekupcite zaklu~ile deka Makedoncite najmnogu kupuvaat vozila stari vo prosek deset godini i so {estocifrena kilometra`a. Za “golf 4”,

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

vtobuska karta od Makedonija do Centralna Evropa e minimum 50 evra. I novite avionski ponudi so evtinite aviokompanii ~inat pribli`no tolku. Edna ve~er spiewe vo Germanija ili vo Italija ~ini 50 do 70 evra. Za da gi zavr{ite site proceduri okolu kupuvawe na voziloto mora da ostanete barem tri dena. Notarskite tro{oci vo Evropa se povisoki otkolku vo Makedonija, a dopolnitelno se pla}a i za germanski tablici, koi mora da gi imate za da go vozite avtomobilot do Makedonija. Avtomobil so prose~na potro{uva~ka od Minhen do Skopje }e potro{i najmalku 150 evra, plus patarini, koi iznesuvaat 50 evra. Dokolku odlu~ite voziloto da go donesete so kamion, toa }e ve ~ini 500 evra. Dava~kite za prijavuvawe na voziloto vo zemjava, bez registracija, se pogolemi od 550 evra.

A

star 10 godini, so 100 i pove} e iljadi kilometri pominati vo Germanija vo prosek treba da se izdvojat 4.500 evra.

Ist takov, po ista cena mo`e da se najde i na doma{nite avtoplacevi i vo oglasnicite za povolni avtomobili. Povolnosta e {to za “golf 4” kupen vo Makedonija nema da platite plus dava~ki i patni tro{oci do Germanija i nazad.

Sli~na e matematikata i za

kupuvawe “pasat”, koj e eden od najbaranite vozila vo zemjava.

Za nepolni 5.000 evra mo`e da se najde stariot model na ova popularno vozilo so kilometra`a pomala od 100.000. Kaj luksuznite vozila, “mercedes E klasa”, dizel od 2000 godina mo`e da se kupi za ne{to pove}e od 5.000 evra.

Site ceni se pribli`ni, a vo nekoj slu~aj i poniski od tie vo Germanija i vo Italija.

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5054 45,0589 71,7850 49,7617 44,2294 45,8038

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

4000-4200 evra

5000 evra

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

1м 1,20% 1,1% 0,25% 0,02500%

4500 evra 5500 evra

ponedelnik- 14.11.2011 3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

GERMANIJA

Mercedes E klasa

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

MAKEDONIJA Pasat

3м 1,46% 1,4% 0,46% 0,04%

6м 1,69% 1,6% 0,66% 0,09%

12м 2,03% 2,0% 0,98% 0,31%

нова цена

307,00 361,00 2.601.00 110,00 89,00

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

25.486.704,76

0,18%

-6,37%

-18,70%

-17,75%

-22,18%

13.11.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

45.160.413,95

3,15%

0,26%

-10,28%

-16,25%

-18,31%

13.11.2011

Иново Статус Акции

14.168.647,04

0,08%

-4,07%

-6,80%

-3,62%

-3,56%

13.11.2011

КД БРИК

39.216.012,42

5,04%

4,41%

-8,28%

-10,53%

-12,35%

10.11.2011

КД Нова ЕУ

19.481.740,28

-1,03%

-12,16%

-26,23%

-26,80%

-27,64%

10.11.2011

КБ Публикум - Балансиран

23.509.727,02

0,66%

-5,19%

-12,54%

-11,29%

-11,60%

13.11.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.917.698,09

0,41%

0,30%

0,96%

0,00%

0,00%

13.11.2011

КБ Публикум Паричен

53.543.960,49

0,27%

0,80%

0,00%

0,00%

0,00%

13.11.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

PREGLED VESTI

]E ODI LI MAVROVO IN@ENERING VO STE^AJ?

NESERTIFICIRANO DRVO PROBLEM ZA STRANSKITE PARTNERI

INGRA MOL^I ZA DOLGOVITE NA MAVROVO IN@ENERING

kolu 200.000 evra od vkupno predvidenite 4,2 milioni vo buxetot za poddr{ka na {umarstvoto idnata godina, da se namenat za sertificirawe na {umite, bara Zdru`enieto za prerabotka na drvo i za proizvodstvo na mebel pri Stopanskata komora na Makedonija. Spored komorata, stranskite partneri s$ pove} e gi pritiskaat makedonskite izvoznici da koristat standardizirani surovini. Dokolku ovoj uslov ne e ispolnet, gi otka`uvaat nara~kite. Drvnata masa bez sertifikat mo`e da se plasira nadvor do mart 2013 godina.

Bez prethodno obezbeden sertifikat, ne mo`e da se stekne nitu ekolo{ka oznaka za mebel, isto taka neophodna za izvoz. Spored procenkite, }e treba da se sertificiraat 255.000 hektari visokosteblesti {umi koi glavno se koristat pri proizvodstvoto na mebel.

O

UJP ne otkriva kolku ima naplateno od dolgot {to go ima Mavrovo in`enering, no tvrdi deka se prezemaat site merki za prisilna naplata SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

avrovo in`enering nema da odi vo ste~aj, velat vo hrvatskata Ingra, koja poseduva 50% od akciite na ovaa makedonska grade`na kompanija. Iako Mavrovo in`enering ima blokirana smetka i dolg pogolem od 20 milioni evra, portparolot na Ingra, Vladimir Celikovi}, za “Kapital” izjavi deka rakovodstvoto na Ingra ne razmisluva za ste~ajna postapka.

Toj najavuva deka vo naredniot period zaedno so Medijan trejd, firmata koja gi poseduva ostanatite 50% od kapitalot na Mavrovo in`enering }e izberat nov direktor. “Kapital” ve}e objavi deka Qup~o Petkovski, upravitelot na kompanijata, pred edna nedela si podnel ostavka, so {to dopolnitelno se vlo{ila sostojbata vo Mavrovo in`enering. Menaxmentot na hrvatska Ingra odbiva da ja komentira sudbinata na Mavrovo in`enering i ne otkriva detali kako planira da izbegne ste~aj na firmata, koja minatata godina ja zavr{i so zaguba od 3,3 milioni evra.

Od odgovor se ograduvaat i vo dr`avnite institucii. Upravata za javni prihodi samo kuso komentira deka Mavrovo in`enering e dano~en dol`nik i se prezemaat site merki za prisilna naplata na dolgovite. Vo me|uvreme, izvr{iteli

M

ja prodavaat opremata na Mavrovo in`enering. Na oglas ve}e nekoe vreme se nudat podvi`ni predmeti na firmata, me|u koi i cisterna, kompresor i drugi ma{ini za rabota.

Somnitelnoto rabotewe na Mavrovo in`enering i na nejzinata firma-majka, ADG Mavrovo, go otkri MVR, a datira u{te od 2006 godina.

Podneseni se {est krivi~ni prijavi protiv upraviteli na ADG Mavrovo, me|u koi i hrvatski dr`avjani, no i na upravitelot na Medijan trejd, firma koja zaedno so hrvatska Ingra ja poseduva Mavrovo in`enering. MVR s$ u{te nema informacii dali ovie lica se vo dr`avata i postoi li mo`nost istragata da se pro{iri.

Za slu~ajot se zainteresiraa i hrvatskite mediumi, koi pi{uvaat deka Hrvatite koi zarabotile krivi~ni prijavi se Hrvoje Cezar i Zoran Deki}, ~lenovi na upravniot odbor na Mavrovo in`enering, kako i Marijan Kostren~i}, ~len na Nadzorniot odbor na Ingra i porane{en pretsedatel na UO na ADG Mavrovo. Kostren~i} s$ u{te figuriral kako ~len na nadzorniot odbor na Ingra, iako prodal pogolem del od akciite.

I mediumite vo Hrvatska pobarale odgovor od Ingra za kriminalite napraveni vo Makedonija, no rakovodstvoto se ogradilo so toa deka ADG Mavrovo e vo ste~aj i deka za site informacii treba da ja kontaktiraat ste~ajnata upravni~ka. Za Mavrovo in`enering odgovorile deka

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.103,19 МБИД 2.221,42 ОМБ 119,33

-0.07% +0.05% -0.01%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

12.153,68

+2,19% +1,95%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 6.011,98

-0,74%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 735,85

+0,92%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

vrabotenite vo firmata, Nane Ivanovski, veli deka brojot na vraboteni konstantno se namaluva.

“Mnogu raboti dr`avnite institucii doprva treba da ispitaat. Dolgot na firmata e golem, UJP n$ blokira poradi toa {to u{te vo 2005 godina ne pla}ala danoci.

Nikoj ne znae kolku dol`i Mavrovo, a kolku Mavrovo in`enering.

Cela godina vrabotenite nemaat zemeno plata, a se rabotelo mnogu”, veli Ivanovski.

Paralelno so Mavrovo in`enering, instituciite maka ma~at i so nejzninata firma-majka, ADG Mavrovo, koja vo 2009 godina proglasi ste~aj. Ste~ajnata upravitelka Vera Dimitriovska veli deka ovoj slu~aj voop{to ne e ednostaven zatoa {to stanuva zbor za imot koj e prefrlan od edna na druga firma.

3.200

МБИД

BUXETOT NA USVOJUVAWE VO SOBRANIETO uxetot za 2012 godina nema da obezbedi razvoj na ekonomijata kako {to tvrdi Vladata, tuku parite }e se potro{at neproduktivno, oceni opozicijata na debatata za Buxetot vo sobraniskata Komisija za finansirawe i buxet. Spored pretsedatelot na komisijata, Marjan Nikolov, strukturata na kapitalnite investicii e lo{a, ne se investira dovolno vo izgradba na patni~ka, `elezni~ka i energetska infrastruktura, tuku vo muzei i spomenici i zatoa, efektite za ekonomijata se kratkoro~ni.

“Nitu eden od navedenite proekti vo Buxetot za idnata godina ne go opravduva deficitot od 202 milioni evra za koj{to }e se zadol`uvate. Takva ekonomska politika porano vodele Grcite i eve, vidovme {to gi snajde. Postojano ja zadol`uvate dr`avata, dr`avniot dolg e zgolemen za 2,5 milijardi evra od koga dojdovte na vlast, no nema ekonomski razvoj”, izjavi Nikolov. Branej}i go predlogbuxetot, ministerot za finansii, Zoran Stavreski, naglasi deka so vakva javna potro{uva~ka Makedonija e podgotvena za site mo`ni scenarija od dol`ni~kata kriza vo Evropa.

Toj smeta deka planiranite 4,5% rast na BDP se realno ostvarlivi.

B

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik- 14.11.2011

3.000

2.600

2.000

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

+2,04%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 58.591,40

+0,08%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.524,53

-0,38%

+0,08%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 19.508,20

CROBEX 1.845,45

+0,05%

Главен индекс на Загребската берза

SBITOP 626,73

+1,06%

Развојна банк

1.652,00

Привредна ба

351,00 Империјал

174,78

Термес

+1,94%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 17.118,70

-1,00%

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.653,68

ИНДЕКСИ РЕГИОН

BELEX15 537,61

-0,43%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

150,00

Максима

0,10

Нова кредитн

3.500,00

SASX 10 869,95 SOFIX 332,70

-6,40%

-0,35%

Главен индекс на Софиската берза

ATHEX 760,26

-14,29%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

98.26$/барел BRENT

113.18$/барел

Вода врњици

4.600,00

АИК банка

1.828,00 Магма

4,33

Каштелански

1.400,00

+2,22% -4,59%

Абанка випа

20.000,00

-10,26%

3.000,00

Млинотест

ПРИРОДЕН ГАС

3.51/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

317

-2,18% +0,04%

ЗЛАТО 1786.60$/унца СРЕБРО 34.52$/унца БАКАР 7.741,25

МЕТАЛИ

-0,08% -0.48% +3,5%

НИКЕЛ 18.052,50 АЛУМИНИУМ

2.076,50 ЧЕЛИК 525.00$/унца

-0,6% +2,0% /

+14.85% -12,45%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+96.08%

-0,74% -0,86%

+0,61%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+45,65%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+6,58%

-0,49%

Главен индекс на Сараевската берза

0,01%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.800

2.200

NASDAQ 2.678,75

ОМБ

+0,05%

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1,05%

0,07%

2.400

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.603,70

iako imaat 50% od akciite nemale mnozinstvo akcii za odlu~uvawe.

Osven {to e neizvesna sudbinata na Mavrovo in`enering, neizvesni se i mnogu proekti na koi s$ u{te raboti ovaa kompanija, me|u koi ima i dr`avni. Otkako Ingra vo 2008 godina ja prezede Mavrovo in`enering, kompanijata dobi mnogu dr`avni proekti, kako {to se avtopatot Kumanovo-Tabanovce, industriskata zona Bunarxik, rekonstrukcijata na Ministerstvoto za zemjodelstvo, asfaltirawe na pove}e ulici vo Skopje i izgradba na stanben kompleks na Javnoto stanbeno pretprijatie vo Aerodrom.

No, rabotnicite obvinuvaat deka cela godina nemaat zemeno plata. Tie letovo vo nekolku navrati protestiraa, no nikoj od rakovodstvoto ne im go re{i problemot. Pretsedatelot na sindikatot na

2.600

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-1,14%

ako del od sistemot na Atlantik grupa, kompanijata Soko [tark investira 2,5 milioni evra vo najsovremena tehnologija za proizvodstvo na Smoki.

Postojnite kapaciteti se zgolemeni za 33%, a na pazarot e plasiran nov proizvod – Smoki~, flips so kikiriki, za deca.

“Smoki~ e zbogaten so me{avina od 8 vidovi `itarki, a nastanal kako rezultat na sledewe na svetskite trendovi i kontinuiranoto vlo`uvawe vo kvalitetot i razvojot. Noviot proizvod se odlikuva so avtenti~en vkus na Smoki, no i so nova, originalna forma i atraktivno pakuvawe”, informiraat od Atlantik grupa.

K

МБИ10

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.113,62

SOKO [TARK INVESTIRA 2,5 MILIONI EVRA VO PROIZVODSTVO

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.263,85

3.000

11

+13,12% -9,09%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

-1,31% ПЧЕНИЦА 616.75$/бушел -0,68% КАФЕ 2.34 $/бушел +0,00%

ПЧЕНКА 638.50$/бушел

-1,13% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1175.50$/бушел +0,49% КАКАО 2530.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

12

Komentari / Analizi

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

SVETLOSNI GODINI DALEKU Za

da uspee kaizen modelot vo zdravstveniot segment potrebni se odredeni preduslovi. Za po~etok, regulatorot mora da vospostavi jasni celi i merki. Glavnata zabluda koja postoi i kaj ovaa postava vo Ministerstvoto za zdravstvo e deka s$ treba da po~ne odnovo. Pogre{no

inis terot za zdravstvo re{il da sproveduva reformi. Ni pomalku, ni pove} e, upotrebuvaj}i japonski model na Balkanot. Zvu~i neverojatno i se grani~i so nevozmo`no. Od celata taa rabota dobro e {to uporno se pravat obidi da se vovedat novini, ovojpat od istokot. Kakva EU, zapad ili jug. Site se “tropa”.

Idninata treba da se bara na istokot.

Do pred 10 dena retko koj be{e ~ul za zborot kaizen.

Denes, po~nuvaj}i od zdravstveniot sektor, kaizen mo`e da pretendira da prerasne vo glavna vladina politika. [to e, vsu{nost, kaizent?

Studiraj}i vo Japonija, li~no ja do`iveav ovaa `ivotna filozofija, koja e vgradena i vo nivniot biznis-model.

Istata ve}e {est godini ja predavam vo ramkite na predmetot Farmakoekonomija na mati~niot fakultet. Kaizen e spoj od dva japonski zbora, kai-promena i zen-dobro. Promenata na dobro, vo su{tina, zna~i postojano napreduvawe preku usovr{uvawe. Uspehot na japonskata ekonomija direktno e povrzan so implementacijata na kaizen filozofijata.

Za da uspee kaizen modelot vo zdravstveniot segment

M

potrebni se odredeni preduslovi. Za po~etok, regulatorot mora da vospostavi jasni celi i merki. Glavnata zabluda koja postoi i kaj ovaa postava vo Ministerstvoto za zdravstvo e deka s$ treba da po~ne odnovo.

Pogre{no. Potrebna e stabilna igra vo koja site igra~i gi znaat svoite mesta i imaat jasna i voigrana taktika. Isto kako na Nou Kamp. Da bideme iskreni, nie sme svetlosni godini daleku. Ne e dovolno samo da se kreira godi{niot buxet, vo koj }e se najavi namaluvawe na cenata na lekovite od 20% ili 30%.

Procesot mora da bid e sleden so jasen zakon za lekovi, zakon za zdravstvena za{tita i so brojni podzakonski akti. Vo toj sistem site akteri mora da ja znaat svojata zakonska uloga, odgovornosti, nagradi i kaznuvawa. Isto kako i vo sekoja uspe{na kompanija. [to pretendira da postigne ministerot Todorov na kratok rok? Verojatno uspeh.

Za da go postigne treba da znae deka eden od osnovnite elementi na kaizen metodot e pristap koj se bazira vrz prou~uvawe odredeni iskustva. Za ova se potrebni godini istra`uvawe i relativno stabilen sistem koj ne e predmet na ~esti eksperimenti. So ogled na toa deka

K

se raboti za prv minister koj po profesija ne e doktor, od Todorov treba da se bara i da se o~ekuva da gi repozicionira prioritetite.

Ministerstvoto za zdravstvo e regulator na pazarot, odgovorno za kreirawe i za vodewe na politikite.

Celosno e pogre{no ovaa institucija da e fokusirana kon postignuvawe poniski ceni na lekovite. Ova e ~ista funkcija na Fondot za zdravstvo. Za promena, Ministerstvoto treba da kreira t.n. vkrsteno funkcionalen menaxment vo zdravstveniot sektor. Uspehot bi sleduval kako rezultat na tesnata usoglasenost me|u politikata na FZOM, Ministerstvoto za zdravs tvo, JZU, PZU, centrite, proizvoditelite, veledrogeriite, klinikite, ordinaciite, sindikatite i komorite. Navidum, se raboti za sprotivstaveni interesi, no vo praktikata ne e taka. Site involvirani se zainteresirani za moderno zdravstvo, investicii, kontinuirana edukaci ja, zgolemuvawe na kvalitetot, za optimizacija na resursite. Idealna pozicija za postavuvawe novi zaedni~ki celi i merki.

Kaizenot veli deka vo vakvi konstelacii prviot ~ekor {to treba da go vidime e t.n. “seiri” ili sreduvawe na sostojbite. Zna~i, inici-

O

M

E

R

C

I

J

A

jalno, ministerot treba da gi utvrdi uslugite koi se nepokrieni, kapacitetite koi se neiskoristeni, regulativata koja e nezaokru`ena i vi{ocite rabotna sila koi realno postojat. Vtoriot ~ekor e nare~en “seiton”. Vo prevod, postavi gi alatite na mesto. Ministerot vo implementacijata na ovaa merka mora detalno da gi znae resursite so koi raspolaga, instituciite, kadrite, merkite i regulativata koi mu stojat na raspolagawe.

Celta e da se poslu`i so sekoja od niv posebno ili so site zaedno vo momentot koga }e mu bidat potrebni.

Tretiot ~ekor e “seiso” ili ~istewe. O~igledno, ministerot po~na da go primenuva kaizen direktno od ovoj tret ~ekor. Najavenata kontrola na ~istotata vo klinikite isprati i druga poraka. Kaznenata politika profunkcionira, no ne ~uvme za koi institucii se raboti. Zagri`uva faktot {to rabotite stojat dobro, no samo vo momentot koga e najavenata poseta od Ministerstvoto. Li~i na detska igra, koja e kontrolirana samo koga roditelite se vo blizina. Sleduva ~etvrtiot ~ekor, koj e nare~en “seikecu”. So ovoj ~ekor se poka`uva li~en primer vo sproveduvaweto na modelot.

Za da se baraat rezultati

L

E

N

O

G

L

od menaxerite vo klinikite prvo treba da se dobijat rezultati od Ministerstvoto i od negovite institucii, kako {to e na primer Biroto za lekovi. Pettiot ~ekor e “{i~uke” ili disciplina.

Japoncite so ova ne mislat na “disciplina na ki~mata”, tuku pove}e na samodisciplinata.

Od kade da se trgne i na {to da bide staven fokusot?

Kaizen metodot vo makedonskoto zdravstvo bi trebalo da vgradi tri potsistemi: OK (obezbeduvawe kvalitet), OP (obezbeduvawe produktivnost) i LO (li~na obuka).

Postignuvaweto nivo na kvalitet bara investicii, novi povisoki standardi i kontrola. Urnekot treba da se bara kaj privatniot sektor, koj vo zdravstvenite uslugi vleze na golema vrata pred pet godini. Po istiot pat treba da se dvi`i i javnoto zdravstvo. Inicijalnite ~ekori na Todorov }e imaat uspeh samo dokolku imaat kontinuitet i gi postavat subjektite da se komplementarni. Tie mora pozitivno da si konkuriraat i zaedni~ki da se razvivaat.

Za da se obezbedi povisoka produktivnost vo sistemot neophodno e da se zgolemi upotrebata na sovremeni tehnologii vo lekuvaweto i da se vovedat novi lekovi. Sistemot podrazbira i

A

S

DD-r -r RUBIN ZARESKI KKonsultant onsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

anga`irawe pogolem broj stru~ni kadri i namaluvawe na administracijata, {to }e bide seriozen predizvik. Kone~no, li~nata obuka vo kaizen filozofijata primeneta vo makedonskoto zdravstvo bara kvalitetni obrazovni centri i referentni oblasti koi mora kontinuirano da se finansiraat i da se usovr{uvaat. Vpro~em, niz primer, su{tinata na postoeweto na Klini~kiot centar vo Skopje e {to toj e voedno i centar za edukacija, vo ~ii ramki rabotat i predavaat vrvni doktori i profesori.

Jadroto na kaizen metodot e t.n. Dimingov ciklus, koncept na to~ka koja postojano se vrti. Vsu{nost, ovoj ciklus nalo`uva voveduvawe odr`liv model koj postojano }e istra`uva, }e dizajnira, }e proizveduva i }e prodava do nivoto koga celosno }e gi zadovoli potrebite na klientite. Ministerot Todorov e na po~etokot na ovoj pat.

Dobro e da uspee na zadovolstvo na site. Kaizenot proizveduva rezultati, no bara negova celosna implementacija. Ova e ve}e pote{ko da se o~ekuva.

Balkan / Biznis / Politika

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

13

PRODOL@UVAAT PREGOVORITE ZA PREZEMAWE NA SLOVENE^KIOT SINXIR

AGROKOR ^EKA ZELENO SVETLO ZA DLABINSKA ANALIZA NA MERKATOR

Nadozrniot odbor na Merkator treba da odlu~i za ponudata na Agrokor, odnosno ili }e go odobri dogovorot za prodol`uvawe na pregovorite so hrvatskiot koncern, ili povtorno }e go zamrzne procesot na proda`ba.

Slovene~kite mediumi ve}e gledaat po~etok na pregovorite za sklu~uvawe na zdelkata na decenijata. fondot One Equity Partners, za proda`ba na pove}e od polovina (52,10%) od akciite na trgovskiot sinxir. Ako Nadzorniot odbor go prifati vakviot aran`man koj{to go nudi Agrokor, toga{ hrvatskata kompanija }e zapo~ne so dlabinska analiza za raboteweto na Merkator ili takanare~ena due dilligance.

Vo konzorciumot koj upravuva so 52,10 % od akciite na Merkator, koi se predmet na proda`ba se Nova Qubqanska banka (NLB), Pivovarna La{ko, Abanka, Banka Celje, Banka Koper, Gorewska banka, Hipo Alpe Adria bank, investiciskite fondovi NFD 1 i NFD Holding, Nova kreditna banka Maribor, Pivovarna Union i Radenska.

Upravniot odbor na Merkator, na ~elo so direktorot @ iga Debeqak, preku uslovite {to gi bara od Agrokor, kako {to pi{uvaat slovene~kite mediumi, saka da vovede “sigurnosni mehanizmi” za za{tita na interesite na akcionerite i vrabotenite.

Spored vesnikot “Delo”, dogovorot za koj v~era odlu~uva{e Nadzorniot odbor na Merkator se definirani na~inot na koj po proda`bata }e

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

agata na Agrokor za kupuvawe na najgolemiot slovene~ki trgovski sinxir Merkator prodol`uva.

Dodeka pritisocite od politi~kite lideri za prezemaweto na Merkator od strana na Agrokor stanuvaat s$ po`estoki, se o~ekuva nadozrniot odbor da ja dade svojata kone~na odluka, odnosno da go odobri dogovorot za prodol`uvawe na pregovorite so hrvatskiot koncern, ili povtorno }e go zamrzne procesot na proda`ba. Iako krajnata odluka menaxmentot na Merkator se o~ekuva{e da ja donese do krajot na v~era{niot den, slovene~kite mediumi ve}e gledaat po~etok na pregovorite za sklu~uvawe na zdelkata na decenijata.

Kako {to objavuva qubqanskiot vesnik “Delo”, vo slu~aj da bide potvrden dogvorot od nadzorniot odbor, upravniot odbor na Merkator }e zapo~ne pregovori so potencijalnite kupuva~i, odnosno Agrokor zaedno so Evropskata banka za obnova i razvoj (EBRD), Me|unarodnata finansiska korporacija (IFC), kako i

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

221 evro za akcija od Merkator nudi Agrokor

}e bidat ispolneti dokolku zdelkata uspee. Ako go kupi trgovskiot sinxir Merkator, sopstvenikot na Agrokor, Ivica Todori}, im vetuva na Slovencite deka pazarnata pozicija na Merkator }e bide so~uvana, }e se zgolemi udelot vo proda`bata, a pred s$ trgovskata marka na Merkator }e se koristi za probivawe na novi pazari.

Spored qubqnaskiot biznisvesnik “Finance”, Agrokor i ostanatite investitori se obvrzuvaat deka }e go zadr`at imeto Merkator na site pazari na koi e prisuten Agrokor, osven vo Hrvatska i vo Bosna i Hercegovina, so ogled na toa deka tamu najgolem trgovski sinxir e Konzum, koj e vo sopstvenost na Agrokor. Imeto Merkator }e se koristi za osvojuvawe novi pazari, so toa {to noviot trgovski holding najverojatno prvo bi go targetiral turskiot pazar.

Iako krajnata odluka menaxmentot na Merkator se o~ekuva{e da ja donese do krajot na v~era{niot den, slovene~kite mediumi ve}e gledaat po~etok na pregovorite za sklu~uvawe na zdelkata na decenijata bidat za{titeni interesite na vrabotenite vo Merkator i nivnite prava. So ovoj dogovor, vo koj se predvideni obvrskite koi treba da gi ispolni Agrokor, upravata saka da gi za{titi interesite na Merkator vo slu~aj da bide potpi{an dogovorot za kupoproda`ba, a da ne dojde do negova re-

alizacija, bilo da stanuva zbor za finansiski problemi ili za mo`na blokada od slovene~kata Kancelarija za pazarna konkurencija ili Agencijata za hartii od vrednost, naveduva “Delo”.

Vesnikot pritoa se povikuva na zaklu~ocite od nadzorniot odbor na Merkator, koj se sostana na krajot od mina-

tata nedela za da rasprava za finansiskite rezultati od raboteweto vo prvite devet meseci od godinava.

AGROKOR ]E ISPOLNI PET USLOVI?!

Vo ponudata za prezemawe na 52,10% udel od slovene~kiot trgovski sinxir Merkator se naveduvaat nekolku uslovi koi

MERKATOR SO RAST NA PRIHODITE I PAD NA DOBIVKATA VO TRETIOT KVARTAL o prvite tri kvartali od godinava, grupacijata Merkator realizira{e 2,18 milijardi evra prihodi od proda`ba, {to e za 6,7% pove}e od istiot period lani.

Istovremeno, vkupnata dobivka na grupacijata iznesuva 27 milioni evra, {to e za

3,2% pomalku od minatogodi{nite rezultati za istiot period.

Nadzorniot odbor na Merkator zaklu~i deka uslovite za rabota na kompanijata se vlo{eni vo posledniot kvartal, prenesuva “Delo”.

V

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

Sovetuvawe na tema: „UPRAVUVAWE SO OPERATIVEN RIZIK, PRAVEN RIZIK I RIZIK OD NEUSOGLASENOST SO PROPISI – PRAKTIKI I ISKUSTVA“ 17-19 Noemvri 2011 godina Garni Hotel Park i Jezero **** Pali~ko Ezero, Vojvodina, Republika Srbija Sovetuvaweto e nameneto za poedinci i za trgovski dru{tva, banki i {tedilnici, javni pretprijatija, javni ustanovi i drugi pravni lica.

Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar mo`at da se prijavat najdocna do 15 noemvri 2011 godina.

Lica za kontakt: Anita Mitreska tel: 02 32 44 057 faks: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

Ednodneven seminar za: “U^ESTVO NA ELEKTRONSKI POSTAPKI ZA JAVNI NABAVKI I E-AUKCII” Ednodneven seminar za : 22.11.2011 godina (vtornik) od 10:00 – 15:00 ~asot Stopanska komora na Makedonija Seminar za uspe{no u~estvo na postapkite za dodeluvawe na dogovori koi se vodat po elektronski pat (prebaruvawe na oglasi, prezemawe tenderska dokumentacija, podnesuvawe ponudi, digitalno potpi{uvawe), i u~estvo na elektronski aukcii.

Site zainteresirani u~esnici mo`at da se prijavat najdocna do 18ti noemvri 2011 godina.

Grupata e ograni~ena na 20 u~esnici.

Lica za kontakt: Elizabeta A. Eftimova Len~e Zikova tel: 02 32 44 074 tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 faks: 02 32 44 088 beti@mchamber.mk lence@mchamber.mk

Svet / Biznis / Politika

14

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

SVET

0-24

...OBAMA DO KINA

...SO @ALBA DO VRHOVEN SUD

...PROTESTI VO [PANIJA

Odnesuvajte se kako vozrasni!

HDZ si ja bara zgradata nazad

NE za merkite za {tedewe!

e dosta- dosta e!, - istakna pretsedatelot na SAD, Barak rvatskata vladeja~ka partija, Hrvatska demokratska zednica ekolku stotini demonstranti v~era mar{iraa niz ulicite O Obama, na zavr{nata konferencija na Azisko-pacifi~kiot H(HDZ), v~era preku svojot advokat podnese `alba do Vrhovniot Nna {panskata prestolnina Madrid, samo sedum denovi pred ekonomski samit, mislej}i na kineskite trgovski i valutni sud za da se odblokira zgradata na partijata, koja pred dve odr`uvawe na lokalnite izbori, protestiraj}i protiv merkite praktiki, so {to gi v`e{ti rivalskite odnosi.

nedeli be{e “zamrznata” poradi aferata “Crni fondovi”.

za {tedewe i politi~kata korupcija.

KUPUVAWE OBVRZNICI OD QUBOV KON ZEMJATA

I GRA\ANITE GI SPASUVAAT ITALIJA, IRSKA I [PANIJA

Prezadol`enite ~lenki na evrozonata, Italija, Irska i [panija, zabrzano gi prodavaat svoite obvrznici i toa pred s$ na mali investitori. Pritoa go koristat patriotizmot na gra|anite, pa nim im gi nudat obvrznicite koi golemite investitori gi izbegnuvaat poradi rizikot za naplata VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

la{ej}i se deka Italija }e se soo~i so gr~koto scenario, investitorite i evropskite banki po~naa itno da prodavaat italijanski dr`avni obvrznici i toa vo vkupna vrednost od 300 milijardi evra. Naporite na Evropskata centralna banka (ECB), koja istovremeno kupuva italijanski obvrznici za da spre~i zgolemuvawe na aktivata na italijanskite dol`ni~ki instrumenti, mo`e da bidat potkopani od sega{nite aktivnosti na nekoi evropski banki.

Spored podatoci na britanskite mediumi, kon krajot na 2010 godina 90 vode~ki evropski banki na svoite portfolija dr`ele italijanski dr`avni obvrznici vo vkupna vrednost od 326 milijardi evra. Italija vo momentov e pod zgolemen pritisok od finansiskite pazari, a samo minatata nedela razni investitori na pazarot prodadoa pogolem paket italijanski dr`avni obvrznici.

Poradi rizi~nata politi~ka situacija vo zemjata i zaminuvaweto na premierot Silvio Berluskoni, minatata nedela povtorno porasna kamatnata stapka na 10-godi{nite obvrznici na 7,4%, {to e najvisoka kamatna stapka od 1997 godina.

Italijanskiot dr`aven dolg iznesuva okolu 120% od BDP (1.900 milijardi evra) i predizvikuva dopolnitelna zagri`enost vo Rim i vo Brisel, iako merkite za {tedewe i reformite, koi imaat za cel da ja pottiknat ekonomijata i da vospostavat kontrola, bea doneseni i izraboteni po itna postapka so cel da se smirat pazarite.

Ne se rasprodavaat samo italijanski obvrznici. I ostanatite zadol`eni zemji, kako Irska i [panija, gi prodavaat svoite obvrznici, pred s$ nudej}i im gi na mali investitori. Kako {to pi{uva vo vikend-izdanieto na “Volstrit `urnal”, Italija, Irska i [panija zabrzano gi prodavaat obvrznicite, pred s$ koristej}i ja patriotskata svest na gra|anite, koi za razlika od profesionalnite investitori, ne gledaat rizik vo takviot vid vlo`uvawe.

OBVRZNICI IM SE NUDAT I NA GRA\ANITE Preku po{tite i bankarskite filijali, vladite i finansiskite institucii vo zemjite od evrozonata prodavaat pove}e obvrznici direktno na poedine~ni mali investitori.

Kako da se vodat spored voeni finansiski prira~nici, osiroma{enite vladi gi oblekuvaat proda`bite na obvrznici vo patriotsko ruvo,

P

Vo SAD mnogu odamna bankite ja koristat praktikata da im prodavaat obvrznici na gra|anite. Najpopularni bile t.n voeni obvrznici, so koi gra|anite pomagale da se platat tro{ocite od Vtorata svetska vojna.

326

milijardi evra e vkupnata vrednost na italijanskite obvrznici vo evropskite banki

davaj}i im imiwa kako “obvrznici za nacionalna solidarnost”.

Iako te{ko mo`e da bidat lek za evropskata dol`ni~ka kriza, obvrznicite se atraktivni za vladite i za bankite bidej}i naj~esto imaat kamatni stapki koi se zna~itelno poniski od sumata koja mora da ja platat izdava~ite na obvrznici za da gi privle~at pretpazlivite institucionalni investitori.

Irskata, {panskata i italijanskata vlada s$ pove}e se potpiraat vrz proda`bata na obvrznici na poedine~ni investitori za da gi zadovolat finansiskite potrebi.

Italijanskoto Ministerstvo za finansii na krajot na oktomvri izjavi deka raboti na toa da najde

71%

od finansiskite potrebi na Katalonija, [panija, se pokrieni preku maloproda`ba na obvrznici

na~in da im ovomo`i na poedincite lesno da kupuvaat vladini obvrznici preku Internet. Investitorite go odbegnuvaat dolgot na ovie zemji, gi zgolemuvaat prinosite i go pravat pozajmuvaweto mnogu poskapo. Prinosite na italijanskite 10-godi{ni obvrznici vo sredata dostignaa 7% (koga drugite evropski zemji go dostignaa toj procent pobaraa me|unarodna pomo{), no malku se namalija vo ~etvrtokot.

“Tuka postoi mo`nost da se apsorbira dobar del od dol`ni~koto pobaruvawe, osobeno vo zemja kako Italija, kade {to stapkata na doma{no {tedewe e visoka. Ovie dogovori im pomagaat na finansiski nestabilnite izdava~i, zatoa {to

3,4

milijardi evra zaraboti Irska preku maloproda`ba na obvrznici

tro{ocite za izdavawe na dolgot na maloproda`ni klienti naj~esto se pod prose~nata pazarna cena”, izjavi Silvio Peruco, ekonomist vo Kralskata banka na [kotska (Royal Bank of Scotland).

“PATRIOTSKI” OBVRZNICI VO [PANIJA Nekoi od {panskite avtonomni regioni po~naa na svoite gra|ani da im prodavaat bonos patrióticos – patriotski obvrznici. Vo Katalonija, eden od najgolemite i najzadol`enite regioni vo [panija, prihodite od dve godina{ni proda`bi na obvrznici naso~eni kon maloproda`niot sektor }e pokrijat 71% od finansiskite potre-

bi na regionot, izjavi portparolot na katalonskoto Ministerstvo za ekonomija.

Vladata emituva reklami, pottiknuvaj}i gi gra|anite da ja iskoristat tekovnata proda`ba na obvrznici so vkupna vrednost do ~etiri milijardi evra, ~ij rok na dostasuvawe iznesuva edna do dve godini.

Obvrznicite nudat kamatni stapki so visina do 5,25%, {to e ponisko od prose~niot prinos (6,75%) na takvite obvrznici na pazarot. Obvrznicite se “dobri za vas, dobri za idninata”, velat reklamite.

Ovie obvrznici se prodavaat preku {panskite banki, ~ii vraboteni gi prodavaat proizvodite po telefon i preku promotivni pisma.

Albert Kareras, minister za ekonomija i finansii vo novata vlada na Katalonija, za “Volstrit `urnal” izjavi deka golemiot interes za obvrznicite poka`uva deka `itelite na regionot podobro gi razbiraat katalonskite finansii otkolku {to go pravat me|unarodnite pazari.

“Na{ite gra|ani gledaat deka otkako dojdovme na vlast posveteni sme na toa da go isplatime dolgot, da gi zgolemime prihodite i finansiskata odr`livost”, re~e toj.

“OBVRZNICI ZA NACIONALNA SOLIDARNOST” VO IRSKA Irska, koja dobi me|unarodna finansiska pomo{ kon krajot na minatata godina, sobra rekordni 3,4 milijardi evra preku maloproda`ba na obvrznici, {to pretstavuva okolu 14% od nivniot vkupen dolgoro~en zaem. Edna godina prethodno ovaa brojka iznesuva{e 5%. Vo prvite devet meseci od godinava Vladata generira{e 1,2 milijardi evra preku vakva proda`ba i ne prodava{e obvrznici preku aukcija nameneta za institucionalnite investitori.

Irska namami del od tie novi pari povikuvaj}i se na patriotizam. Vo april 2010 godina promovira{e “obvrznici za nacionalna solidarnost”, koi imaat godi{na kamatna stapka od re~isi 4% so rok od 10 godini. Ovie obvrznici stanaa hit.

Vo prvite 10 meseci okolu 18.000 klienti kupija obvrznici so vkupna vrednost od 375 milioni evra.

Vo fevruari agencijata vovede “ovrznici na solidarnost” so rok na dostasuvawe od ~etiri godini i ne{to poniska kamatna stapka.

Obvrznicite se prodavaat vo po{tite {irum zemjata. Irska ima sre}a {to mo`e da pozajmuva po godi{na kamatna stapka pomala od 4%. Nejzinite 10-godi{ni dr`avni obvrznici vo momentov imaat prinosi od 8%.

15

Feqton

KAPITAL / 15.11.2011 / VTORNIK

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

“Ne prekr{ivme nieden zakon, no ako vie go narekuvate davaweto mito krivi~no delo, toga{ site oligarsi bea kriminalci.”

23

Boris Berezovski

HAJKATA PO BEREZOVSKI

PUTIN GLAVA 3: ^ISTKATA NA

Izmamata za koja se tovare{e Berezovski se sostoe{e od milioni kanalizirani od Aeroflot, avionskata kompanija koja toj ja kontrolira{e od 1994 godina, vo bankarski smetki vo [vajcarija, prekr{uvaj}i gi ruskite zakoni za devizi i povtorno be{e postaven na pozicija. Obidot, donekade nevnimatelen, da se otstrani Skuratov be{e tipi~en za manevrite i za vnatre{nite previrawa {to ja karakteriziraa ruskata politika vo toa vreme.

PIRAMIDATA NA BEREZOVSKI Sepak, dotoga{ istragata zede zamav i prodol`i pod rakovodstvo na specijalniot obvinitel Nikolaj Volkov. Navodnata izmama se sostoe{e od milioni kanalizirani od Aeroflot, avionskata kompanija koja Berezovski ja kontrolira{e od 1994 godina, vo bankarski smetki vo [vajcarija, prekr{uvaj}i gi ruskite zakoni za devizi. Volkov tvrde{e deka istra`uvaweto na negoviot tim na kompaniskata dokumentacija otkri krajno slo`ena mre`a od kompanii so koja bile prenaso~uvani finansiskite sredstva na Aeroflot. [tom Volkov po~na da prebaruva se pojavija kompjuterski otpe~ateni listovi zad negovoto biro, zbrka od strelki i kocki~ki koi na prv pogled li~ele na mapa na ~ove~ki genom. Vsu{nost, toa bea crte`i kako sredstvata od Aeroflot, navodno, bile naso~uvani preku kompleksna mre`a od ruski i stranski kompanii vo drugi zemji, vklu~uvaj}i gi Belgija, Kipar, Germanija, Litvanija, Panama, Sirija i [vajcarija. ark Holingsvort e istra`uva~ki Dvete kompanii za koi se novinar i avtor na pove}e knigi, vklu~itelno i studijata za MI5, tvrde{e deka se vo srceto britanskata Slu`ba za bezbedna izmamata, Andava i nost. Negovite novinarski tekstovi se Forus, se kompanii za objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua finansiski uslugi regisnapraveni so nego, se znae deka toj ne trirani vo [vajcarija, saka mnogu da zboruva javno, niti pak e so sedi{te vo Lozana, so qubitel na {oping. rugiot avtor, Stjuart Lensli e minimalen broj vrabonovinar i ekonomski konsultant koj teni. `ivee ju`en London. Me|udrugoto Forus ili “za nas” (pretoj e dobitnik na nekolku nagradi kako televiziski i radio producent, me|u vod od for us), prekar {to koi e i nagradata na Wujor{kiot tele- & go dadoa obvinitelite, viziski i filmski festival. Vo negovata kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja be{e osnovana vo 1992 definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna godina za da go olesni po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika finansiraweto na komBritanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija paniite na Berezovski od do Ju`na Afrika.

Zapad. Koga Aeroflot gi olicijata izvr{i upadi vo pove}e od 20 kancelarii i stanovi vo Moskva povrzani so Berezovski. Pol Klebnikov, amerikanskiot novinar na “Forbs”, koj `ivee{e vo Moskva, a vo 2004 godina i samiot stana `rtva na nara~ano ubistvo, be{e svedok na prviot upad vo {tabot na nafteniot gigant Sibneft od svojata soba vo hotelot Balt~ug: “Odedna{ tri beli kombiwa za~kripea, upatuvaj}i se kon direkcijata na Sibneft otsprotiva. Dvanaesetina ma`i so maski na licata, oble~eni vo maskirni uniformi i so avtomati brzo izlegoa. Toga{, pridru`eni od drugi ma`i vo kafeni ko`eni eleci, koi nosea akt-~anti i videokameri, vlegoa vo zgradata”.

Bidej}i toa e Rusija, istragata nema da pomine lesno i nepre~eno. Na denot na prviot upad generalniot obvinitel Jurij Skuratov (~ovekot koj ja pokrena celata postapka protiv Berezovski) dade ostavka, oficijalno poradi naru{eno zdravje. Be{e primen vo bolnica vo Kremq prethodniot den poradi slabo srce. No, podocna, koga negovata ostavka be{e odbiena od Dumata, izjavi deka, vsu{nost, ne e bolen

P

M

D

Istragata za povrzanosta na Berezovski so bankite vo [vajcarija ja vode{e Karla del Ponte, obvinitelkata koja vo 80-tite godini otkri povrzanost me|u trgovijata so droga vo Italija i pereweto pari vo [vajcarija. Poradi toa, taa be{e cel na atentat na italijanskata mafija.

Podocna pak, stana glaven obvinitel na Me|unarodniot tribunal za voeni zlostorstva vo Hag.

kupuva{e svoite avioni “boing” ili “erbas”, na primer, Forus dogovora{e kratkoro~ni zaemi za pla}awe na prvata rata vo gotovo. Kompanijata isto taka manipulira{e so prihodite na Aeroflot od stranskite avionski kompanii koi pla}aa za da sletaat vo Rusija ili za da go nadletuvaat vozdu{niot prostor na Rusija. Sumata za naplata na ovie uslugi iznesuva{e re~isi 100 milioni amerikanski dolari godi{no.

Andava be{e formirana vo 1994 godina, samo eden den po privatiziraweto na 49-procentniot udel vo Aeroflot, a nejzinata glavna uloga be{e da ja kontrolira proda`bata na avionskite bileti za letovi vo stranstvo, osobeno nejzinite profitabilni zarabotki od prekuokeanskite zemji.

VME[ANA I KGB? Na 6 april 1999 godina generalniot obvinitel izdade nalog za priveduvawe na porane{niot ~len na kremlinskiot zatvoren krug. Vo nalogot se naveduva{e deka Berezovski kanaliziral 250 milioni amerikanski dolari na Aeroflot preku Andava.

Berezovski, koj be{e vo Fran-

cija, reagira{e vpe~atlivo: odr`a pres-konferencija vo eden pariski hotel. Insistira{e deka obvinenijata bile neosnovani i politi~ki motivirani. “Vremeto koga zemjata ja vodat lu|e so gol zadnik e pominato”, izjavi. Berezovski postojano gi negira{e obvinenijata vo vrska so Aeroflot, tvrdej}i deka Andava i Forus vr{ele legitimni delovni uslugi za avionskata kompanija i deka ako imalo nekakva pronevera, toga{ taa bila napravena od KGB. Argumentira{e deka koga ja kupil kompanijata Aeroflot otkril deka KGB ve}e ja koristel avionskata kompanija kako izvor za postojan prihod, kanaliziraj}i gi prihodite na kompanijata na smetki vo stranstvo za da gi finansira svoite me|unarodni {pionski operacii.

Izjavi deka toj samo gi zatvoril takvite smetki i go kanaliziral celiot prihod od stranstvo vo [vajcarija preku firmata Andava.

Tri dena podocna ruskiot minister za vnatre{ni raboti Sergej Stepa{in najavi deka dokolku Berezovski se vrati vo Rusija i razgovara so obvinitelite, nema da bide uapsen. “Berezovski }e pristigne vo Rusija, }e gi prezentira svoite objasnuvawa i toa, se nadevam, }e bide kraj na incidentov”, izjavi.

Edna nedela podocna Berezovski se vrati vo Moskva, otide vo Javnoto generalno obvinitelstvo i be{e ispra{uvan so ~asovi. Be{e osloboden po ispra{uvaweto i na ekipite od negovite televiziski stanici im izjavi: “Slu~ajot za prekr{uvawe na zakonot protiv mene bil poveden od premierot”.

Na 26 april 1999 godina Berezovski be{e formalno obvinet i mu be{e zabraneto da zamine od Moskva dodeka obvinitelite go istra`uvaat slu~ajot.

Na 1 juli 1999 godina {vajcarskata policija izvr{i upad vo kancelariite na Andava i na Forus vo Lozana kako odgovor na barawata na Skuratov. [vajcarskata istraga ja vode{e Karla del Ponte, {vajcarski obvinitel, koja otkri povrzanost me|u trgovijata so droga vo Italija i pereweto pari vo [vajcarija pri krajot na 80-tite godini i kako rezultat na toa be{e cel na atentat na italijanskata mafija.

Podocna stana glaven obvinitel na Me|unarodniot tribunal za voeni zlostorstva vo Hag. Potoa, kako grom od vedro nebo, na 4 noemvri 1999 godina Javnoto generalno obvinitelstvo ja

LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

prekina svojata istraga. No, iako izgleda{e deka ne{tata pominaa tivko, slu~ajot be{e daleku od zavr{en.

Zakanata od sudsko gonewe s$ u{te vise{e nad glavata na Berezovski, a krajno javnata polemika }e go sledi vo godinite {to doa|aat, iako toj uporno insistira{e na svojata nevinost. No, vo sredinata na juli 2000 godina dobi dobri vesti: revizorskata ku}a Prajsvaterhaus kupers objavi deka gi istra`ila transakciite na Forus so Aeroflot, vo imeto na Forus, i ne na{la nikakvi dokazi deka sredstvata bile ilegalno prefrlani. No, iako nekolku godini izgleda{e deka istragata se odviva tivko, ruskata vlast se obide podocna da go ekstradira Berezovski od London vo Moskva. No, seto toa be{e zaludno: molbata za ekstradicija ne be{e prifatena i Berezovski ne se vrati vo Rusija. Na kraj, na 28 noemvri 2007 godina ruskiot sud go osudi Berezovski vo otsustvo i mu izre~e zatvorska kazna od {est godini. Od negovata nova baza vo London toj ja otfrli presudata, bidej}i e “la`irana” i “politi~ki motivirana”.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: TAJKUNOT NE SE OTKA@A TOLKU LESNO. KORISTEJ]I SE SO MO]TA NA MEDIUMITE, I TOJ PO^NA DA UPATUVA UDARI KON POLITIKATA NA PUTIN...

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S