409-16.11.2011

sreda. 16 noemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ 10 2.083,04 МБИД 2.221,81

ОМБ 118,94

-0.96% +0.02% -0.33%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 45,03 71,80

WWW.KAPITAL.MK W

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

MAKEDONIJA MORA DA PO^NE DA IZVEZUVA HRANA SO DODADENA VREDNOST

STRANA 2-3

1,5 MILIONI EVRA DOBIVKA NA MAKPETROL. KAKO DVEGODI[NATA ZAGUBA STANA DOBIVKA?

STRANA 9 NA 23 NOEMVRI

sreda. 16 noemvri. 2011

...samo idejata e k kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

A @ A D T O " O R N A O R I REP LOJANE, "OKUPI T N A R G I M E

sreda - 16. noemvri. 2011 | broj 409 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 98 111 11 1

NASKORO!!! MESE^NIK

I K S I Z A O 400 AFR

LOJANCI JA KANAT POLICIJATA: DOJDETE, NIE ]E VI KA@EME 4-5 KADE SE ILEGALCITE! STR.

МБИ10

09/10

0,96%

12/10

03/11

06/11

09/11

MBI MB 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficiak jalniot pazar na Makedonska berza jal

SVETSKA BANKA: S

M Makedonija da se ppodgotvi za nov udar od krizata ud STRANA 8

V VOVEDNIK KATERINA K SINADINOVSKA S

LLojane Loja j pod opsada!? oops ST STRANA 2

“…Po “…Po~ituvani ~itateli na Kapital magazin, i na site Kapit izdani izdanija na Kapital magazin! informirame deka poradi Ve inf f su{tinski promeni vo organizacijata su{ti u izleguvawe na izdanijata na komna izl panijata panija j koi se predizvikani zaradi seriozni nadgraduvawa i podobruserioz r vawa vo konceptite i grafi~iot dizajn na na{ite izdanija, kako i po prethodni izvr{eni pazarni ispitupretho r vawa za toa kakov koncept treba da ponudime vo magazinot, i koj den e ponudi u najdob za na{ata verna publika najdobro izleguva magazinot, odlu~ivme, da izl namesto petok, SREDA da bide denot names na{eto dru`ewe! na na nadevame deka Kapital magazin Se na ponatamu ke ostane Va{ata alatka i pona vodeweto biznis i voop{to vo vo vod raboteweto…” rabote po~it, So po~ Kapital Media Group Kapit

Navigator

2

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 16 NOEMVRI 2011

LOJANE POD OPSADA!?

M

Makedonija se ~ini epten vlegla vo filmot na Evropa bez granici, koga na vlasta oko ne & trepnuva {to makedonskite premini se pominuvaat polesno od patarina.

Avganistanci, Pakistanci, Marokanci, Al`irci – okolu 400 “egzoti~ni” ilegalci go okupiraa makedonsko Lojane poslednite meseci.

Dopatuvale do Grcija so brodovi, od Grcija kako na {ega vlegle kaj nas, pa fatile taksi od Gevgelija i sega seloto koe s$ na s$ ima okolu 1.500 postojani `iteli, dobi tretina plus, otkako se smestija tamu i se ~ini ubavo se vdomija.

Dobivaat poddr{ka od del od lokalnoto naselenie koe vo niv vide biznis-mo`nost – im prodava pokriv nad glava i osnovni uslovi za `ivot.

No, ne site lojanci se raspolo`eni niz seloto da im {etaat stranci. Od mesnata zaednica velat deka “gostoprimlivosta” na nekoi soselani ve}e ne se trpela.

Nekoj zarabotuva so ~uvawe na emigrantite, dodeka `enite i decata koga }e se stemni se pla{at da izlezat na ulica. Pretsedatelot na zaednicata, Selami Mehmeti, ja bara ministerkata Jankulovska – veli MVR ne prezema ni{to! Nekolku pati koga “gostite” }e se stepale, toj baral intervencija od najbliskata policiska stanica vo Matej~e, no nikoj ne pomognal (policajcite se pravdale deka nemale benzin !!??)

Poslednata izjava na prvata policajka za ovoj problem e prakti~no priznanie deka MVR ne mo`e da stori ni{to konkretno oti kako prvo, koga }e se fati ilegalec treba da se deportira vo zemjata od koja{to do{ol (a Grcija go kr{i dogovorot

za readmisija i ednostavno ne gi prima nazad), a kako vtoro – problem pravele lokalcite koi profitirale.

MVR }e go odnele imigrantot vo prifatniot centar, pa vedna{ }e do{ol nekoj selanec da ka`e i da izla`e deka toa e negov rodnina koj mu e na gosti! Ako za Grcija muabetot va`i, od ova, vtorovo, poglupavo opravduvawe ne mo`e da se smisli!

Pa dr`ava li sme ili {to sme? Kako instituciite da ne mo`at da otkrijat dali nekoj si e legalno na gosti ili do{ol preku ridovi, {umi i dolini, pa so samoto toa da znaat vo koja kategorija (na lica so legalen ili nelegalen prestoj) da go smestat!? Pa vtorata opcija e da go vratat vo dr`avata od koja{to do{ol! Ako Grcija ne gi saka nazad, nie so pasivnosta ka`uvame deka o~igledno ne ni smetaat vnatre.

Lojanci na ekipata na “Kapital” & otkrija deka koga barale policiska intervencija (se `alat deka strancite se pijanele, kr{ele, vr{ele nu`da na ulica) im bilo odgovarano – bidete mirni i ne gi provocirajte.

Ova e odgovorot na dr`avata? Ova e planot za 400 dojdenci na crno?

Jankulovska veli sme imale strategija i licata bile pod kontrola! Za kakva strategija zboruva Jankulovska - strategijata “ne dopiraj me”!?

Oti, vnimavajte! Ne se 10, 20, 40 – 400 ilegalci kr{at zakoni na na{a teritorija, a MVR veli - ne gi ~epkajte! A {to pak ako nekoj gi “zadre”? Za toa strategija imame?

Neverojatno e kako makedonskoto Ministerstvo za vnatre{ni raboti tuka pa|a na golem test! Nema odgovor na milion pra{awa - kako ovaa masa lu|e nepre~eno vleguva vo Makedonija od Grcija, kako nezabele`ano patuva od Gevgelija do Lojane koe e na krajniot sever na dr`avata, (400 lu|e se

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

dosega!) i na kraj, zo{to dr`avata go odlo`uva frontalnoto soo~uvawe so ovoj problem?

Minatata nedela od srpskoto Ministerstvo za vnatre{ni raboti izlegoa so podatok deka samo godinava 6.000 lica nelegalno ja preminale makedonsko–srpskata granica obvinuvaj}i deka samo so Makedonija Belgrad ne mo`e da si ja sredi granicata. Kaj nas nikoj ne se zapra{a – kako ovie 6.000 vlegle na na{a teritorija? Tuka ve} e ne se 400 – 6.000 se! Za nepolna godina!

Vpe~atokot e deka na{ite granici buvalno se kako {vajcarsko sirewe! I tuka ne mo`e alibi da se bara vo potkuplivi grani~ni policajci, vo nepo~ituvawe na svetskite pravila od zemjite sosedi ili vo “jatacite” koi se javuvaat kaj lokalnoto naselenie! Pa verojatno ovaa dr`ava ima slu`bi koi sledat koj n$ gazi, leta i preletuva!? I u{te pove} e – koj n$ “zaposednuva”!

P.S: Koga gospodinot od mesnata zaednica na Lojane odi da bara pomo{ vo najbliskata policiska stanica, verojatno znae deka gradona~alnik na Lipkovo e ni pomalku ni pove}e tuku Sadula Duraki – (t.n. komandant Ventili) poznat kako ~ovekot koj ja zatvori lipkovskata brana vo 2001 godina. Nejasno e zo{to kadarot na DUI ne bi sakal da mu pomogne na albanskoto naselenie koe se `ali na tortura od dojdencite!?

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

ODGOVOREN UREDNIK

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

Spasijka Jovanova

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija;

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) UREDNICI

IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

Gordana Mihajlovska

Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

OFFICE MANAGER I FINANSII

Verica Jordanova

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

nikolova@kapital.com.mk

Aleksandar Jan~eski

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 pretplati@kapital.com.mk REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

380

ilioni evra platija najgolemite tri mobilni operatori vo Grcija za licencite za mobilna telefonija.

Proda`bata na licencite e del od planot za privatizacija na dr`avniot imot {to go veti oficijalna Atina vo zamena za finansiska pomo{ od Evropskata unija.

Gr~kata vlast prvi~no ima{e namera so privatizacijata da ostvari prihod od 5,5 milijardi evra do krajot na godinava, kako i vkupno 50 milijardi do 2015 godina, no zna~itelno zaostanuva vo primenata na ovoj plan. Trite operatori, Kosmote, VodafonPanafon i Vind, dobija licenca na period od 15 godini. Grcija dosega uspea da sobere okolu 390 milioni evra od proda`ba na udelot od 10% vo telekomunikaciskiot gigant OTE na germanskiot Doj~e telekom.

M

KAKO DA GO SPASIME DOMA[NOTO ZEMJO

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

MAKEDONIJA MORA IZVEZUVA HRANA S Idejata e kako da se profitira od rastot na cenite na hranata, koj e neminoven. Sega se postavuva pra{aweto {to pravi Makedonija na ovoj plan. Doma{noto zemjodelsko proizvodstvo vo zemjava, i pokraj intenzivnoto subvencionirawe vo poslednite pet godini, nema zna~itelen rast. Rastat samo proizvodstvoto i izvozot na ovo{je i zelen~uk, no drasti~no e namaleno doma{noto proizvodstvo na `ito, meso, pa i na mleko. Zatoa, kaj ovie proizvodi ima zgolemuvawe na uvozot.

Suma sumarum, Makedonija s$ pove}e izvezuva ranogradinarski proizvodi (surovina ili primaren proizvod), a mnogu malku prerabotki. Tokmu tuka ja gubi kondicijata pred konkurencijata od regionot, koja stanuva s$ pomo}na i s$ poagresivna, do toj stepen {to od evtinite makedonski domati i piperki proizveduva ajvar i lutenica i ni gi prodava kako skap uvozen proizvod. Toa e pogubno za makedonskata prehranbena industrija i na ova treba da rabotat i Vladata i biznismenite za {to pobrzo da gi promenat sostojbite ALEKSANDRA SPASEVSKA

I

spasevska@kapital.com.mk

Investiciite vo zemjodelsko proizvodstvo i vo izvoz na hrana }e bidat najprofitabilnite vlo`uvawa vo narednite godini. Ova go ka`uvaat site me|unarodni agencii, go primenuvaat site zemji i biznismeni koi imaat plodna zemja i iskustvo vo proizvodstvoto na hrana, a pretendiraat da go implementiraat site koi sfatile deka proizvodstvoto na hrana vo naredniot period }e bide isto tolku va`no kako i proizvodstvoto na nafta. Idejata e kako da se profitira od rastot na cenite na hranata, koj e neminoven.

Sega se postavuva pra{aweto {to pravi Makedonija na ovoj plan?

Doma{noto zemjodelsko proizvodstvo vo zemjava, i pokraj intenzivnoto subvencionirawe vo poslednite pet godini, nema zna~itelen rast. Naprotiv, rastat samo proizvodstvoto i izvozot na ovo{je i zelen~uk, no drasti~no e namaleno doma{noto proizvodstvo na `ito, meso, pa i na mleko. Zatoa, kaj ovie proizvodi ima zgolemuvawe na uvozot.

Suma sumarum, Makedonija s$ pove}e izvezuva ranogradinarski proizvodi (surovina ili primaren proizvod), a mnogu malku prerabotki. Tokmu

tuka ja gubi kondicijata pred konkurencijata od regionot, koja stanuva s$ pomo}na i s$ poagresivna, do toj stepen {to od evtinite makedonski domati i piperki proizveduva ajvar i lutenica i ni gi prodava kako skap uvozen proizvod. Toa e pogubno za makedonskata prehranbena industrija i na ova treba da rabotat i Vladata i biznismenite za {to pobrzo da gi promenat sostojbite. Ednostavno, Makedonija mora da fati ~ekor so sosednite zemji za da ne go izgubi celosno doma{noto proizvodstvo na hrana i da stane surovinska baza za golemi agrokombinati od regionot. [to poka`uvaat podatocite?

Vo Makedonija zemjodelskiot sektor so industrijata za prerabotka na hrana u~estvuva so 18% vo vkupniot BDP. Od 2006 godina Vladata po~na so pointenzivno subvencionirawe vo zemjodelstvoto. Od po~etnite 20 milioni evra, subvenciite za zemjodelcite vo 2011 godina se zgolemija na 115 milioni evra, a za slednata godina se planirani da iznesuvaat 130 milioni evra.

Iako Makedonija e bogata so plodno zemjodelsko zemji{te, iskoristenosta se namaluva od godina vo godina. Podatocite na Zavodot za statistika poka`uvaat deka od 1.121.000 hektari se obrabotuvaat 509.000 hektari. Sporedeno so 2006 godina, povr{inata e namalena za 5,3%. Tendencija na namaluvawe ima kaj oranicite i kaj bav~ite za 5,5%, kaj lozjata za 6%, a porast od 7,6% e zabele`an samo kaj ovo{nite gradini. Sumirano, vo dr`avata ima 137.000 hektari neobrabotena zemjodelska povr{ina, {to e 33% neiskoristen potencijal.

Biznismenite od agrosektorot smetaat deka za da se zgolemi i da bide konkurentno makedonskoto zemjodelstvo, mora da

se okrupni zemji{teto. Spored niv, za da ima pogolemi efekti od subvenciite, dr`avata treba da subvencionira oddelni kulturi na pogolemi zemjodelski povr{ini. Samo na toj na~in mo`e da se o~ekuva podinami~en rast na proizvodstvoto.

Spored ZK Pelagonija, najgolemiot agrokombinat vo dr`avata, najgolema pre~ka za zgolemuvawe na zemjodelskoto proizvodstvo e toa {to zemjodelcite mnogu te{ko gi prifa}aat novite tehnologii.

“Mnogu te{ko gi prifa}ame novite tehnologii, a bez niv ne mo`e da se zgolemi produktivnosta na zemji{teto. Nie zboruvame samo na kolku hektari da poseeme, a ne razmisluvame kako da gi zgolemime prinosite od pomala povr{ina”, veli Dragi Petrevski, generalen direktor na ZK Pelagonija. @ivo Radevski, porane{en direktor na bitolskata mlekarnica, koj sega e vo biznisot so proizvodstvo na ovo{je i zelen~uk, smeta deka za pogolema produktivnost i rentabilnost na zemjodelskite povr{ini, neophodno e okrupnuvawe na zemji{teto.

“Subveniciite {to gi dava Vladata se za da se dobli`ime do evropskoto nivo na proizvodstvo, no ne ovozmo`uvaat razvoj na agrarot”, istaknuva Radevski.

Risto Ta{ev, generalen direktor na @ito Vardar od Veles, poso~uva deka Makedonija proizveduva najskapa p~enica, a najevtin leb i deka na ovoj na~in ne mo`e da se razviva zemjodelstvoto.

“Ako sakame da opstane proizvodstvoto na `itni kulturi, mora da se regulira pazarot.

Ne mo`eme da proizveduvame mleko, meso i jajca so najskapa p~enica, ne ni e profitabilno”, veli Ta{ev. Toj pobara pogolema vladina poddr{ka za

Navigator

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

LIDERI

3

NE IM BE[E DENOT

POBEDNIK PROROKOT OD OMAHA

QUP^O DESPOTOVSKI fondacijata ve}e nekolku godini obezbeduva mnogu va`na i golema poddr{ka za pretpriemni{tvoto i mo`e da slu`i za primer

PSM

PAN^E KRALEV ko u~enicite nemaat u~ebnici srede u~ebna godina, zna~i ministerot za obrazovanie ima su{tinski problem, koj o~igledno ne go re{ava

KOCE TRAJANOVSKI ko se sudi spored buxetot na grad Skopje za 2012 godina, zna~i deka }e prodol`i intenzivnata izgradba i obnova na soobra}ajnici vo glavniot grad

BA[AR AL ASAD d site strani e pritisnat siriskiot pretsedatel da se povle~e od funkcijata, pra{aweto e samo dali }e go napravi toa na miren na~in ili so vojna

A

A

O

ODELSKO PROIZVODSTVO?

RA DA PO^NE DA SO DODADENA VREDNOST 743,31$

130

milioni evra se veteni za subvencii za zemjodelstvoto vo 2012 godina, a vo 2006 bea samo 20 milioni evra

@ITO I PRERABOTKI O OD @ITO

3

MESO I PRERABOTKI O OD MESO

4

416,49$ 3 321,88$

182,91$

MILIONI

150,13$

OVO[JE I ZELEN^UK OVO

MILIONI

4

KAFE, ^AJ, KAKAO I ZA^INI

61,56$

509

KAFE, ^AJ, KAKAO KA I ZA^INI

296,08$ MILIONI

MILIONI

5

@ITO I PRERABOTKI OD @ITO

2

MILIONI

hektari e prose~nata povr{ina na koristeno zemjodelsko zemji{te po stopanstvo vo Makedonija, a vo EU e 20 hektari

45,88$

5

RIBI I PRERABOTKI O OD RIBI

[E]E , PRERABOTKI OD [E]ER [E]ER I MED

224,56$ MILIONI

MILIONI

Najdeficitarni zemjodelski proizvodi vo Makedonija se mesoto i `itoto, so {to se potvrduva deka doma{noto proizvodstvo na meso i bra{no niz godinite e uni{teno poradi pogubna zemjodelska politika. So ogled na toa deka kaj izvozot, pak, dominiraat ovo{jeto i zelen~ukot, izleguva deka Makedonija izvezuva surovina i primaren proizvod, vo koj nema dodadena vrednost.

600

400 192,71 200

558,1

IZVOZ NA HRANA UVOZ NA HRANA TRGOVSKI DEFICIT (mil.USD)

560,4

800

518,3

golemite kombinati, bidej}i i najmaliot zemjodelski kombinat vo Makedonija e mnogu mal vo sporedba so prehranbenite giganti vo regionot.

Spored podatocite od Dr`avniot zavod za statistika, vo Makedonija ima 192.082 zemjodelski stopanstva, koi koristat 282.830 hektari zemjodelsko zemji{te. Prose~nata povr{ina na koristenoto zemjodelsko zmeji{te po stopanstvo iznesuva 1,47 hektari, {to e mnogu malku sporedeno so 20 hektari vo EU, pet hektari vo Srbija i {est hektari vo Hrvatska.

Alarmantni se podatocite za namaluvawe na proizvodstvoto na p~enica i p~enka, a na son~ogled re~isi nema.

Proizvodstvoto na p~enica se svede na 243.000 toni vo 2010 godina, {to e za 27% pomalku od 2006 godina, a na p~enka za 13%. So golem porast na proizvodstvo mo`eme da se pofalime samo kaj gradinarstvoto. Najmnogu e zgolemeno proizvodstvoto na domati, za 44%, i na piperot, za 37%, vo odnos na 2006 godina. Proizvodstvoto na meso e namaleno za 12% do 18%.

2

MILIONI

MILIONI

1,47

iljadi hektari od vkupno 1.121.000 hektari se obrabotuvaat, a sporedeno so 2006 godina, povr{inata e namalena za 5,3%

616,63$

MILIONI

620,9

od obrabotlivoto zemjodelsko zemji{te vo Makedonija e neiskoristeno

328,7

308,53

362,4

33%

NAJUVEZUVANI TOP 5 NAJIZVEZUVANI ZEMJODELSKI PROIZVODI TOP 5 ZEMJODELSKI PROIZVODI MESO I PRERABOTKI OD MESO OVO[JE I ZELEN^UK 1 OVO[J 1

Eden od najbogatite lu|e i investitori vo svetot kupi akcii za 10,7 milijardi dolari vo IT-gigantot IBM. Bravo. Tolkava investicija vo tolku golema kriza na pazarot na kapital. ^ovekov navistina ima hrabrost. A, verojatno i pamet zatoa {to dosega od site investicii i toa kako dobro profitira{e.

Bafet, koj sekoga{ kupuva akcii po poniska cena, nikoga{ ne investiral vo informati~ka tehnologija.

Negovoto nepogre{livo ~uvstvo za akcii mu go donese prekarot “prorokot od Omaha�, bidej} i na samo 11 godini sfatil kako funkcionira berzata i pazarot, pa kupil akcii od edna energetska kompanija za 38 dolari, a gi prodal za

GUBITNIK

GLASNA I OPASNA TI[INA

K

Kako {to krizata vo evrozonata dobiva zamav i se prodlabo~uva, taka noviot pretsedatel na Evropskata centralna banka, Mario Dragi, stanuva s$ ponevidliv i potivok.

Vo uslovi koga vo javnosta s$ po~esto po~nuvaat da se pojavuvaat s$ pocrni prognozi za mo`niot propast na evroto, italijanecot Dragi ne se pojavil nitu edna{ da dade izjava so koja }e se obide da gi demantira tie prognozi kako {pekulacii i da gi smiri razulavenite finansiski pazari.

Iako e o~igledno deka Evropskata unija po~nuva da ja vodi dvojkata Merkozi (kako {to gi narekuvaat germanskiot kancelar Angela Merkel i francuskiot

0

2006 -200

2007

2008

2009

2010

-169,69 -229,41

-267,91

-400

-312,37

VOREN BAFET 40. Svojata prva firma ja osnoval vo Oklahoma i toa vo spalnata soba, po zavr{uvaweto na studiite na Univerzitetot Kolumbija. [to mo`e da znae Bafet, a da ne znaat drugite investitori koga se vo pra{awe akciite na IBM? ]e vidime naskoro.

I vo kriza, koga site gi kratat tro{ocite, najgolemata sila na Bafet i ponatamu ostanuvaat vlo`uvawata vo kompanii {to imaat dolgoro~en potencijal. Dr`ej}i se do toj kriterium, uspea da zaraboti golemo bogatstvo, {to go rangira na tretoto mesto me|u najbogatite `iteli na planetava.

MARIO MARI IO DRAGI pretsedatel Nikola Srakozi) opasno e {to vo javnosta ne se pojavuva ~ovekot koj so ime i prezime treba da ja vodi evropskata monetarna politika.

Dali toa zna~i deka toj ne stoi zad ovaa politika? Dali negovoto mol~ewe zna~i deka ovie {pekulacii i crni prognozi se to~ni? Toa {to e jasno e deka Dragi za razlika od negoviot prethodnik Tri{e na angro kupuva dol`ni~ki hartii od vrednost i obvrznici od prezadol`enite zemji na toj na~in obebzeduvaj}i im gi nepotrebniot pari za da pre`iveat u{te nekoj den. Ovoj rizi~en poteg mo`e da mu se udri od glava.

MISLA NA DENOT

283,54

250,36

E

-276,83

BOGATSTVOTO E VO IDEITE, NE VO PARITE

Makedonija tradicionalno ima ogromen deficit vo trgovijata so prehranbeni proizvodi. Toa se dol`i na faktot deka uvozot na hrana raste mnogu pove}e otkolku izvozot. Za razlika od Makedonija, Srbija, na primer, redovno ima suficit vo trgovijata so hrana. Toa se dol`i mnogu i na izvozot na ogromniot ruski pazar, koj za makedonskite izvoznici s$ u{te e neosvoiv.

kubanski nacionalen heroj

ROBERT KOLIER AMERIKANSKI AVTOR

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

DIREKTNI REKTNI INVESTICII VO MAKEDONIJA

FOTO NA DENOT...

VIDI MI GI ^EVLITE

(vo mil milioni evra) 96,6

100

80

69,6

60

49,8

45,3

36,8

40

24 12,4

6,9

11,9

13,7

7,1

20,4

30,7

24,2

20,4

23,9 20

-48

juli 2011

avgust 2011

maj 2011

-15,6

juni 2011

mart 2011

april 2011

januari 2011

fevruari 2011

noemvri 2010

dekemvri 2010

oktomvri 2010

oktomvri 2010

septemvri 2010

juli 2010

maj 2010

juni 2010

mart 2010

avgust 2010

-26,2

april 2010

januari 2010

fevruari 2010

noemvri 2009

dekemvri 2009

-12,1

oktomvri 2009

septemvri 2009

juli 2009

0

avgust 2009

maj 2009

juni 2009

mart 2009

aprl 2009

januari 2009

fevruari 2009

7,3 -6,6

-20

-40

NBR Izvor: NBRM 60

Stranskite direktni investicii vo prvite osum meseci od godinava ja dostignaa sumata od 197,3 milioni evra, nasproti 84,5 milioni evra vo istiot period vo 2010 godina, objavi Narodnata banka. Na mese~no nivo stranskite investicii vo avgust porasnale za 38 milioni evra, po rastot od 24 milioni evra vo juli, koga go prekinaa padot koj trae{e vo tekot na celiot vtor kvartal od godinava i koga stranskite investitori ja povlekuvaa dobivkata ostvarena vo 2010 godina nadvor od zemjata.

SVETOT NIZ MEDIUMITE BU BUENOS AIRES HERALD Vesnikot ja prenesuva Ve izjavata na germanskiot izj kancelar, Angela ka Merkel, koja izjavi deka Me dol`ni~kata kriza vo do evrozonata e najte{kiot ev period vo Evropa po pe za zavr{uvaweto na Vtorata svetska vojna. Taa upati i sv ba barawe za promeni vo evro ropskite dogovori, so cel da bidat kazneti zemjite {t {to gi kr{at pravilata pr protiv pregolem deficit.

TR TRUD Bugarskiot vesnik so Bu naslov “Dr`avata ne si na gi znae imotite” pi{uva deka golem del od zgradite de na dr`avnite institucii vo Bugarija nemaat tu imoten list i ne ja imaat im precizirano imotnata pr sopstvenost. Osum minso isterstva i 29 op{tini is nemaat podatoci za imotot ne {to go poseduvaat. {t

THE WALL STREET JOURNAL Vesnikot pi{uva za odlukata na amerikanskiot investitor i eden od najbogatite lu|e na svetot, Voren Bafet, da kupi za 10,7 milijardi dolari akcii na kompanijata Interne{nal biznis ma{ins (IBM).

Toa e negova najgolema investicija vo sektorot na informaciskata tehnologija, koja dosega, po pravilo, ja izbegnuval.

imoti Rejmond, poznat avstraliski agent za nedvi`nosti i soprug na premierkata na Avstralija, na soprugata na amerikanskiot pretsedatel, Mi{el Obama, & gi poka`uva ~evlite. Tie se sretnaa na sostanokot na svetskite lideri na Havai.

T

EKSKLUZIVNO: "KAPITAL" REPORATA@A OD LOJANE, “

LOJANCI JA KANAT

DOJDETE DA VI KA@EM

"Grcija ne gi prima ilegalcite nazad i zatoa makedonskata policija ne saka da gi tretira, za{to nema {to da pravi so niv. Nie & vikame na policijata: dojdete, nie }e vi poka`eme koi se i vo koi ku}i se smesteni", veli pretsedatelot na mesnata zaednica Lojane, Selami Mehmeti.

E

MAKSIM RISTESKI

VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik pi{uva za neredot vo obrazovniot sistem koj postoi kaj univerzitetite i fakultetite vo Srbija. Spored vesnikot, 15.000 studenti koi imaat zavr{eno fakultet pove} e od dve godini ~ekaat da zemat diploma poradi sedumte nivoa na za{tita na informaciskiot sistem na fakultetite.

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

risteski@kapital.com.mk

Emigrantska kriza e vistinskoto ime za situacijata vo lipkovskoto selo Lojane koja trae so meseci, za koja makedonskata vlast nema re{enie.

Kako poinaku da se nare~e koncentracijata na okolu 400 ilegalni emigranti od pove}e aziski i afrikanski zemji vo selo {to oficijalno ima 2.600 `iteli, a pogolem del od niv se iselenici? Avganistancite, Pakistancite, Marokancite, Al`ircite vo Lojane ne se optovaruvaat so toa {to nivnata misija kon podobar `ivot trpi pove}emese~en zastoj i {to Makedonija od tranzit-zona im stanala

destinacija na podolg rok.

Imaat vreme za ~ekawe kolku {to sakaat, za{to glavnoto ve}e go napravile – uspeale da izbegaat od nivnite dr`avi.

O~igledno, smetaat deka nema {to da zagubat, osven toa da bidat vrateni nazad vo mati~nite zemji. Situacijata otvora mnogu krupni me|unarodni pra{awa, no i pra{awa {to direktno gi adresira do makedonskoto Ministerstvo za vnatre{ni raboti, na koi ministerkata Gordana Jankulovska zasega nema odgovor: kako ovaa masa lu|e nepre~eno vleguva vo Makedonija od Grcija, kako nezabele`ano patuva od Gevgelija do Lojane, koe e na krajniot sever na dr`avata i na kraj, zo{to dr`avata go odlo`uva frontalnoto soo~uvawe so ovoj problem sega zabele`an i od fotoaparatot na “Kapital”? @itelite na Lojane velat deka vaka brojnoto prisustvo na emigranti vo nivnata mala sredina predizvikalo golema promena vo `ivotot vo seloto, koja osobeno ja ~uvstvuvaat `enite i decata, koi po samrak ne mo`e da se vidat niz selskite ulici. Ovoj vpe~atok

go dopolni na{ata pro{etka niz seloto, pri koja po~esto naiduvavme na grupi emigranti otkolku na lokalno naselenie.

Zasega, nasilnite incidenti se slu~uvaat samo me|u nesakanite gosti vo Lojane, no me{tanite se pla{at deka koga }e im prestanat parite situacijata mo`e da eskalira. Ekipata na “Kapital” razgovara{e so pove}e lojanci, me|u koi i so pretsedatelot na mesnata zaednica na seloto, Selami Mehmeti, vo ~ie prisustvo

pro{etavme niz mestoto za da se uverime vo serioznosta na problemot i za fotografski da ja registrirame. Iako Mehmeti n$ uveruva{e deka s$ duri sme so nego mo`eme bezbedno da fotografirame, na krajot malku nedostiga{e za da se slu~i incident. Eden od selanite, za koj Mehmeti ni objasni deka e jatak na ilegalnite emigranti, koj dobro profitira od niv, go sopre na{eto vozilo i se obide fizi~ki da go napadne pretse-

MVR TVRDI DEKA JA KONTROLIRA SITUACIJATA inisterkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankulovska, za situacijata vo Lojane izjavi: “Vo odnos na reakcijata na `itelite na Lojane i na{ite operativni soznanija, nie vo pove}e navrati interveniravme tamu i pred nedela dena imavme edna poseopfatna akcija vo koja pogolema grupa lu|e bea dislocirani i soglasno propisite na Makedonija, bea smesteni vo soodvetna ustanova. So ogled na toa {to ustanovite vo koi{to se smestuvaat se od otvoren tip, nie }e prodol`ime so poseriozni kontroli, bidej} i dr`avata od koja vleguvaat ilegalnite migranti, Grcija, ne e podgotvena da gi primi nazad i da gi vrati vo zemjata od koja poteknuvaat. ]e prodol`ime da go kontrolirame terenot i da imame posilno prisustvo”.

M

3 FAKTI ZA...

27,5% 16% 14,4

od trgovcite na malo smetaat deka slabata pobaruva~ka na kupuva~ite negativno vlijae na nivnata rabota od subjektite vo trgovijata na malo smetaat deka golemo vlijanie na ograni~uvaweto na ekonomskata sostojba ima zgolemenata konkurencija od trgovcite smetaat deka ote`natata naplata na pobaruvawata najmnogu vlijae na vlo{uvawe na ekonomskata sostojba vo nivnite pretprijatija

PROCENKI...

@AN

PJER

@UJET

FRANCUSKA FINANSISKA REGULATORNA AGENCIJA AMF

GRA\ANITE PROTIV DIKTATURATA NA FINANSISKITE PAZARI

\

ra|anite koga-toga{ }e pokrenat revolucija protiv diktaturata na finansiskiot pazar, za koja svedo~ime od po~etokot na dol`ni~kata kriza vo evrozonata,- izjavi pretsedatelot na francuskata finansiska regulatorna agencija AMF, @an Pjer @ujet.

Spored nego, pazarot vr{i neviden pritisok na demokratskiot proces.

“Vladata na Berluskoni e treta koja potklekna na finansiskiot sektor i poradi toa mora{e da padne”, veli @ujet.

OKUPIRANO” OD 400 AFROAZISKI EMIGRANTI

E KADE SE ILEGALCITE!

Studenoto vreme gi ohrabrilo ilegalcite da provalat vo nekoi od praznite ku}i ~ii sopstvenici pe~alat pari na zapad

MVR se pravda deka ne mo`e soodvetno da intervenira za{to del od lokalnoto naselenie koe profitira od situacijata gi pomaga ilegalnite emigranti profitiraat od po~etokot na rutata s$ do Lojane.

“Doa|aat od Maroko, Palestina, Al`ir, Avganistan, Pakistan, od Iran so pomo{ na organiziran kriminal. Od Gevgelija do Tabanovce so taksi. Gi la`at deka vo Lojane ima kamp. Koga nema kontrola niz cela Makedonija i tie mo`at da dojdat od Gevgelija do ovde, kako o~ekuvate da ima kontrola vo Lojane, selo do koe najbliska policiska stanica e taa vo Matej~e?

Odvreme-navreme policijata }e zeme odovde desetina od niv, }e gi odnese do Gevgelija, a tie ve}e utredenta se vra}aat”, raska`uva prviot ~ovek na Lojane.

Emigrantite, koi letoto spiele vo bliskata {uma, studenoto vreme gi nateralo da pobaraat pokriv nad glava.

Lojanci raska`uvaat deka golem del od niv provalile vo stotinata prazni ku}i vo seloto – sopstvenost na pe~albari koi so godini ne `iveat tuka. Ni ovie nastani ne pomognale policijata da im posveti pogolemo vnimanie na slu~uvawata

Nesakanite gosti poka`uvaat poseben „temperament” no}e, koga pod dejstvo na alkohol me|usebno se tepaat

Ilegalcite se nadevaat deka situacijata vo Lojane nema da dobie golem publicitet so {to bi se zgolemil pritisokot vrz dr`avata da se fati vo kostec so problemot vo seloto.

“Nekolku pati koga se tepaa me|usebe. Vikav policija od Matej~e, no tie ne doa|aa pod izgovor deka nemaat gorivo. Pove}e pati bev i kaj gradona~alikot na Lipkovo (Sadula Duraki, popoznat kako komandant Ventili n.z.) da se `alam. Bea od OBSE, bea i od UNHCR (Kancelarija na Visokiot komesarijat za begalci na Obedinetite nacii). Site mi odgovaraat denes-utre, denes-utre i ni{to ne se slu~uva”, objasnuva Mehmeti, koj se `alel i do politi~arite, osobeno do pretstavnicite na DUI, od ~ii redovi doa|a lipkovskiot gradona~alnik.

“Duraki kako gradona~alnik ima mo}, no toa ni{to ne vredi koga dr`avata ne saka da pomogne. Samata ministerka Jankulovska vika deka MVR pravi kontroli, a problemot ne se re{ava. [to ponatamu da bara{ od policijata?”, se pra{uva Mehmeti, koj ima svoja teorija zo{to policijata go ignorira ovoj problem.

“Grcija ne gi prima ilegal-

VESTI...

KOSOVO ]E FORMIRA BERZA a kratko vreme se o~ekuva Kosovo da ja otvori svojata prva berza. Planot za ovoj proekt se implementira od strana na Ministerstvoto za finansii i Centralnata banka, so pomo{ na eksperti od USAID. Spored nadle`nite od Centralnata banka na Kosovo, ovoj plan verojatno }e bide implementiran zaedno so Crna Gora, za{to dvete zemji go upotrebuvaat evroto kako svoja valuta. Druga varijanta e da se osnova regionalna berza. Tokmu takov proekt neodamna prestavi premierot na Albanija, Sali Beri{a.

Z

SO MENTORSTVO ]E SE POTTIKNUVA PRETPRIEMNI[TVOTO VO EVROPA vropskata komisija lansira{e Evropska mre`a na mentori so cel da go promovira `enskoto pretpriemni{tvo.

Samo 34,4% od `enite vo Evropa se samovraboteni. Za da se zgolemi ovaa brojka, uspe{nite pretpriema~i koi imaat pove}egodi{no iskustvo od oddelen biznis }e mentoriraat mladi `enipretpriema~i koi vodat biznis edna ili dve godini.

Mentorite so konkretni soveti }e im pomagaat na `enite-pretpriema~i da ja pominat pouspe{no prvata kriti~na faza od razvoj na biznisot i }e im pomognat vo podobruvaweto na mekite ve{tini koi gi poseduvaat. Mre`ata }e pokriva vkupno 17 zemji, me|u koi i Makedonija.

Vkupniot broj na mentori e 170, a od na{ata zemja desetina mentori se vklu~eni vo mre`ata.

Po~etokot na mre`ata oficijalno be{e ozna~en na konferencija vo Var{ava, Polska, koja zapo~na v~era, a na koja prisustvuvaat pove}e od 500 `eni-pretpriema~i od cela Evropa. Uspe{ni `eni-pretpriema~i od Polska, Irska, [vedska i Hrvatska prezentiraa primeri na uspe{no mentorstvo vo svoite zemji, a svoe obra}awe ima{e i pretsedatelot za industrija i pretprijatija na Evropskata komisija, Antonio Tajani.

E

POLICIJATA:

datelot na mesnata zednica, no brzata reakcija na na{iot voza~ onevozmo`i da se slu~i incidentot.

SELAMI MEHMETI: KADE E MVR? Brojkata na ilegalnite emigranti vo seloto naglo porasnala vo poslednite 7-8 meseci, objasnuva Mehmeti, koj veli deka poradi specifi~nata mestopolo`ba na Lojane, seloto e na mapata na lu|eto so vakvi nameri.

“Poslednive dve godini doa|aat emigranti, ama ne po tolku. Porano bea po 10, 15, 20 lu|e. Poslednive 7-8 meseci naglo po~naa da doa|aat pove}e. Sega vo seloto gi ima 350-400. Pravat mnogu problemi. Se tepaat me|u sebe otkako }e se opijanat.

Zatoa, `enite i decata ne izleguvaat no}e. Se pla{ime deka emigrantite mo`e da donesat i nekoja bolest vo seloto”, veli Mehmeti.

Spored negovite soznanija dobieni od nekoi od emigrantite, problemot e delo na organiziran kriminal, od koj poednici odli~no

60 SEKUNDI BRIFING

Navigator

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

cite nazad i zatoa makedonskata policija ne saka da gi tretira, za{to nema {to da pravi so niv. Nie & vikame na policijata: dojdete, nie }e vi poka`eme koi se i vo koi ku}i se smesteni. Policijata ne doa|a na na{e barawe, ama ako n$ vidat so nekoj od emigrantite vo kola vedna{ n$ apsat, pod izgovor deka im pomagame”, veli Mehmeti.

Tokmu vo poslednata negova konstatacija se krie i problemot so ilegalcite {to gi podeli lojanci. Izvesen broj od selanite koi, kako {to objasnija na{ite sogovornici, ne se starosedelci, tuku vo Lojane se doseleni od drugi mesta, ne se lojalni na mesnata zaednica i za pari prifa}aat vo nivnite ku}i da `iveat ilegalnite emigranti. No, Mehmeti ne saka mnogu da zboruva za ovie svoi soselani, za{to, kako {to re~e, ne saka na ministerkata Jankulovska da & dade za pravo da tvrdi deka “problemot ne mo`e da se re{i za{to emigrantite imaat poddr{ka od `itelite na Lojane”.

STABILNOSTA NA EVROTO VO RACETE NA ITALIJA I [PANIJA agrozuvaweto na evroto e komplicirano poradi italijanskite dolgovi, no desetgodi{noto funkcionirawe na ovaa edinstvena evropska valuta i me|usebnite finansiski zavisnosti na zemjite od evrozonata vus{nost ka`uvaat deka toa ne mo`e taka lesno da se rasturi, ocenuva analiti~arot od Vienskiot ekonomski institut, Vladimir Gligorov.

“Ako Grcija go napu{ti evroto toa ne bi bilo od golemo zna~ewe, tro{ocite bi bile golemi, no ne i nepodnoslivi, no poinakva bi bila situacijata ako toa se slu~i so [panija, Italija ili drugi zemji”, istakna Gligorov.

Najavenite promeni na EU, spored Gligorov, nema da vlijaat na priemot na balkanskite zemji vo Unijata poradi toa {to toa e podale~na perspektiva za site zemji osven za Hrvatska koja prakti~no e ~lenka.

Z

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.083,04 2010/2011 2010/2011

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Na Makedonskata berza v~era najtrguvani bea akciite na Komercijalna banka, ~ija{to cena na dnevno nivo padna za 1,96%.

Glavniot berzanski indeks MBI10 na dnevno nivo se namali za 0,96% i trgovskiot den go zavr{i so vrednost od 2.083,04 indeksni poeni. Makedonskiot berzanski indeks MBID, pak, porasna za 0,02%, a indeksot na obvrznici, OMB, na dnevno nivo padna za 0,33%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Стопанска банка Битола

2.026.00 +11.00

+0.57%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Бетон Скопје

6.005.00 -185.00

-2.99%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

12.078,98 0 61% -0.61%

Rastot na tro{ocite za zadol`uvawe na Italija gi zagri`i aziskite investitori.

V~era padnaa cenite na akciite na azisko-pacifi~kite berzi, otkako Italija plati rekordno visoki kamati na aukcijata na petgodi{ni dr`avni obvrznici, so {to se zgolemi zagri`enosta za evropskata dol`ni~ka kriza.

DRUGI PAZARI FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.449,94 8.541,93 1.251,78 2.657,22 5.855,73 730,91

VALUTI

£ € СТАПКА

-1.25% -0.72% -0.96% -0.80% -2.16% -0.67%

€ $ СТАПКА

1,1717

1,3532

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

+0.4%

-0.9%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.771,60 -0.38% 0 38%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта Брент NAFTA BRENT

111,41

+0.12% 0 12% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Lars Feld

Polzata od evroto e nesomnena, od nego Germanija dobi mnogu.

Politika / Pari / Dr`ava

6

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

DODEKA ^EKA DIREKTORITE DA MU KA@AT KOLKU VRABOTENI IMAAT

IVANOVSKI GO IGNORIRA CENTRALNIOT REGISTAR?

Dodeka Ivanovski veli deka u{te ~eka od nekoi javni pretprijatija da mu otkrijat kolku vraboteni imaat - vo godi{nite zavr{ni smetki koi se dostavuvaat do Centralniot registar, me|u drugite podatoci stoi i brojkata na vraboteni. Ivanovski ne mo`e da se pravda deka direktorite na pretprijatijata ne znaat na kolku lu|e delat plati GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

rojkata za toa kolku iznesuva dr`avnata i javn a ta a d m i n i stracija nikako da stane javno dostapna. Iako Registarot za prebrojuvawe na administracijata be{e najaven za juli ovaa godina, i ~etiri meseci podocna brojkata ostanuva nepoznata. Poslednoto opravduvawe na ministerot za informati~ko op{testvo i administracija, Ivo Ivanovski, be{e deka Registarot e gotov, no falat u{te informaciite od del od javnite pretprijatija koi s$ u{te ne gi prebroile svoite vraboteni. Od vkupno 1.000 takvi pretprijatija, duri 400 ne podnele informacija vo Registarot.

No, informaciite koi mu falat na ministerot, mnogu lesno mo`e da se najdat vo edna od instituciite koja e del od prvite institucii vo koi Ivanovski gi zapo~na reformite -Centralniot registar. Site pretprijatija, pa i javnite imaat obvrska da podnesat godi{na zavr{na smetka do Centralniot registar. Me|u drugite podatoci koi se navedeni vo zavr{nata smetka, stoi i brojkata na vraboteni vo pretprijatijata. Ottamu, mnogu lesno mo`e da se

B

KRISTINA OZIMEC ozimec@kapital.com.mk

e 190, kako {to baraat od Ministerstvoto za transport i vrski, tuku celi 400 denari mo`e da dostigne radiodifuznata taksa ako se poslu{aat predlozite koi denovive neoficijalno kru`at niz Zdru`enieto na novinari.

Argumentite za ovaa cena se deka sega{nite sredstva so koi raspolaga MRTV nikako ne se dovolni za taa da stane nezavisen servis na gra|anite. Oficijalno, ovaa suma ne se komentira, no pretsedatelot na ZNM, Naser

N

NASER SELMANI PRETSEDATEL NA ZNM

7,5-15

DO NOVA GODINA EDNI ]E BIDAT OTPU[TENI, DRUGI NAGRADENI

iljadi evra e kaznata za rakovoditelite koi ne podnele informacija do Registarot za brojot na vraboteni

So poslednite izmeni na Zakonot za dr`avni i javni slu`benici se predviduva ocenka na rabotata na administracijata dvapati godi{no. Prvpat takva evaluacija se sprovede vo juni godinava, a vtorata e predvidena za krajot na godinava.

Dokolku koj bilo od administracijata dvapati dobie negativna ocenka po avtomatizam } e go izgubi rabotnoto mesto. Tie {to }e bidat oceneti pozitivno }e bidat nagradeni so dopolnitelni bonusi. Za kakov bonus stanuva zbor, ministerot ne konkretizira. Toa, ne zna~i deka poedine~no sekoja institucija ne prezema sekojdnevno merki za podoboruvawe na rabotata, re~e Ivanovski, koj v~era pred {alterite na Centralniot register vo Skopje gi pra{uva{e gra|anite kolku se zadovolni od rabotata na administracijata i so kakvi problemi se soo~uvaat. doznae informacijata za toa kolku iznesuva brojkata na vraboteni vo javnite pretprijatija, onaa koja mu fali na ministerot Ivanovski za celosno zaokru`uvawe na prebrojuvaweto na administrativcite.

Inaku, osven brojot na vrabotenite, podatocite od

Registarot }e ja poka`at i strukturata na vrabotenite, polovata i pravi~nata zastapenost. Tokmu podatokot za toa dali pravi~nata zastapenost e ve}e postignata i kolku iznesuva brojkata na vrabotenite po Ramkoven e informacija koja isto taka so godini se krie od

400

od 1.000 javni pretprijatija ne podnele vakva informacija

javnosta. Poslednata informacija vo Izve{tajot na Evropskata komisija be{e deka pravi~nata zastapenost e postignata, odnosno deka 30% od vrabotenite vo administracijata se po etni~ka osnova, podatok koj nitu ministerot Ivanovski nitu, pak, vicepremierot

odgovoren za sproveduvawe na Ramkovniot dogovor, Musa Xaferi, ne go potvrdija nitu go demantiraa.

PROMENATA NA DIREKTORITE GI KO^I PRETPRIJATIJATA Del od javnite pretprijatija koi bea poso~eni deka s$ u{te ne podnele informacija za svoite vraboteni vo Registarot, tvrdat deka stanuva zbor za gre{ka i previd. Kako pri~ina koja del od niv ja poso~uvaat e i promenata na direktorot pa poradi toa ne stignale na vreme da gi potpolnat podatocite. Javnite pretprijatija koi gi kontaktira{e “Kapital”, velat pravat se za navreme da gi dostavat informaciitete koi gi bara

KAPITAL DOZNAVA

ZNM ]E BARA 400 DENARI ZA RADIODIFUZNA TAKSA?

Selmani, za “Kapital” veli deka i koga site obvrznici bi ja platile, sega{nata visina na taksata od 130 denari ne mo`e da obezbedi dovolno pari za ispolnuvawe na programskite funkcii na MRT. “Samo za sporedba, hrvatskiot javen servis tro{i nad 200 milioni evra godi{no, a RTS nad sto. Ako sakame da imame dobra MRT, mora da se najdat pari za da mo`e da ja ispolnuva funkcijata kako javen radiodifuzen servis. Pritoa, da ne se zagrozi avtonomijata i

ureduva~kata nezavisnost.

Spored postojniot Zakon za radiodifuzna dejnost i preporakata na Evropskata radiodifuzna unija, visinata na taksata mo`e da se usoglasuva spored realnite potrebi na MRT. Ako so ova usoglasuvawe ne mo`e da se soberat potrebnite sredstva, toga{ treba da se najdat drugi formi za da se kompenziraat parite {to nedostigaat, no od nezvisni i od stabilni izvori”, veli toj.

Selmani najavuva deka re{enieto za javniot servis }e proizleze od javnata debata koga ova pra{awe }e dojde na dneven red so pretstavnicite na Vladata.

EKSPERTITE REAGIRAAT – VISOKATA TAKSA NE ZNA^I NEZAVISNOST! Del od ekspertite od oblasta na radiodifuzijata prepora~uvaat deka samo poskapuvaweto na pretplatata ne e dovolno za re{avawe na problemite na javniot servis. “Sega sigurno ne e vreme za zgolemuvawe

HRT - NAJUSPE[EN JAVEN SERVIS OD PORANE[NA JUGOSLAVIJA Osven dobriot menaxment na Hrvatskata dr`avna radiotelevizija, uspehot na HRT le`i i vo faktot {to taa ima golem buxet. Vo 2006 godina HRT imala na raspolagawe celi 187,5 milioni evra, {to e dvojno pove}e od RTS, koja imala na raspolagawe pod 90 milioni evra.

Pove}e od dve tretini od prihodite na HRT doa|aat od TV-pretplatite, koi iznesuvaat 1,5% od prose~nata plata vo Hrvatska. Vo momentov mese~nata pretlata iznesuva 63 kuni (okolu 520 denari).

[VAJCARCITE PLA]AAT 350 EVRA GODI[NO ZA RADIODIFUZNA TAKSA Najvisoka pretplata za radiodifuzna taksa vo Evropa ima [vajcarija, okolu 350 evra godi{no, a Germancite pla}aat okolu 21 evro mese~no za da gledaat televizija.

Vo Slova~ka i vo Gruzija e odredena dolna granica, garantirana so minimum procent od bruto-doma{niot proizvod, a vakov model za javniot servis po~nuva da se razgleduva i vo Kosovo. na televiziskata pretplata.

Bi-bi-si, na primer, ja zamrzna cenata na televiziskata pretplata, {to zna~i ako ne mo`ete da ja zgolemite, toga{ treba da ja namalite”, veli generalniot direktor na Evropskata asocijacija na radiodifuzeri, Ingrid

Deltenre, vo intervju za “Kapital”. Taa prepora~uva deka za finansiskite problemi na MRTV bi bilo dobro da se razgledaat i drugi modeli za finansirawe, kako kombiniraniot model na dr`aven danok i reklami.

“Del od problemot so nemawe

resorniot minister. Velat deka nikoj od niv ne saka da pla}a kazni.

Inaku, soglasno so Zakonot za upravna inspekcija, ako instituciite ne gi dostavat baranite podatoci, funkcionerot {to rakovodi so organot, odnosno rakovodnoto lice }e se soo~i so pari~na kazna od 7.500 do 15.000 evra.

Od javnoto pretprijatie Makedonski @eleznici, za koe se {pekulira{e deka e edno od instituciite koi ne podnele takva informacija, tvrdat deka podatocite gi ispratile navreme i deka najverojatno stanuva zbor za propust.

Od Makedonija pat, pak velat deka vo globala gi imaat zavr{eno site proceduri.

Ottamu velat deka edinstveno poradi promenata na direktorot, potpisot koj go ~ekaat od nego e glavnata pri~ina poradi koja docnat so podatocite. Tvrdat deka vo dadeniot rok }e gi dostavat site potrebni informacii vo Registarot.

Edinstveno od PIOM - Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe, ne znaat dali vakvata informacija ja podnele do Registarot ili ne.

“Toa e rabota na slu`bite.

Znam deka rabotea na ovaa informacija, no vo momentov ne znam do kade se”, veli Marija Kojzekliska, zamenikdirektor na PIOM.

68 ILJADI FIRMI NE PLATILE RADIODIFUZNA TAKSA Upravata za javni prihodi po~na so distribucija na opomeni za neplaten dolg za radiodifuzna taksa vo 2011 godina. 67.885 pravni lica dol`at 63.812.859 denari za nepla}awe radiodifuzna taksa, informiraat ottamu. sredstva kaj MRT se dol`i i na toa {to ne zemaat pari od reklami. Se finansiraat samo so pari od Vladata. Ako imate kombinirani fondovi, mislam deka toa bi bilo dobro za da ima pomala zavisnost od Vladata, makar {to ve pravi pozavisni od ekonomijata”, prepora~uva Deltenre. Spored nea, vo Slova~ka i vo Gruzija, a za toa se razgovara i vo Kosovo, pretplatata e del od bruto-nacionalniot proizvod, pa taka, ako na zemjata & odi dobro i televizijata raste. Neoficijalno, predlozi za voveduvawe sli~en model so odbivawe na 0,5% od BDP, koi po avtomatizam }e mu sleduvaat na javniot servis, proizlegol i od Zdru`enieto na novinari, no zasega, vakviot predlog ne e prifaten.

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

Politika / Pari / Dr`ava

7

PREGLED VESTI DENES IZLEGUVA PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK “FOKUS” olgo najavuvaniot nov dneven vesnik “Fokus”, delo na osnova~ot Nikola Mladenov, izleguva denes.

Pokraj glavnata i odgovorna uredni~ka, Jadranka Kostova, vo ekipata na ovoj proekt se i dolgodi{niot urednik i osnova~ na “Dnevnik”, Branko Geroski, porane{niot {ef na makedonskata diplomatija Aleksandar Dimitrov, sega kako diplomatski urednik, kako i poznatite urednici na A1 televizija, Borjan Jovanovski i Mladen ^adikovski. Dnevniot vesnik startuva so kolumnisti~ki “drim tim”. Serijata kolumni ja otvora Qub~o Georgievski, a vo prvata kolumnisti~ka postava se i Menduh Ta~i, Qubomir Fr~kovski, Stev~e Jakimovski, Andrej @ernovski i Krste [ajnoski. Dnevniot vesnik “Fokus” podgotvuva i specijalno iznenaduvawe za svoite ~itateli - ekskluzivni dopisi od site balkanski metropoli.

D

NIKOLA GRUEVSKI I ALI AHMETI Postizborniot pazar na VMRO-DPMNE i DUI, zasega go dr`i “i volkot sit – i ovcite na broj”

BRANKO CRVENKOVSKI I QUB^O GEORGIEVSKI Starite neprijateli }e moraat da go rasturat koaliciskiot brak ako sakaat uspeh vo borbata protiv Gruevski

BEZ DUI, TE[KA E BITKATA NA OPOZICIJATA

POPOSKI SE SRETNA SO [EFOT NA DELEGACIJATA OD OBSE inisterot za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, ostvari sredba so delegacijata na Kancelarijata za demokratski institucii i ~ovekovi prava (ODIHR), predvodena od {efot na nabquduva~kata misija na OBSE za predvremenite parlamentarni izbori odr`ani na 5 juni 2011 godina, Xulijan Pil-Jejts.

Pil-Jejts na Poposki mu go pretstavil Kone~niot izve{taj za nabquduvawe na predvremenite parlamentarni izbori, povtorno istaknuvaj}i deka tie bea kompetitivni, transparentni i dobro sprovedeni i deka glasa~ite imaa mo`nost slobodno da go izrazat svojot izbor vo mirna atmosfera.

M

DODEKA GO IMA AHMETI, GRUEVSKI NEMA GAJLE NI OD BRANKO, NI OD QUB^O! O

ODLO@ENA PREVREMENATA STE^AJNA POSTAPKA ZA PLUS PRODUKCIJA

KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

uri i da uspee celata strategija za obedinuvawe na opoziciskiot front, Branko Crvenkovski i Qub~o Georgievski nemaat druga opcija osven da ~ekaat liderot na DUI, Ali Ahmeti, da go napu{ti vladiniot brod. Bez poddr{kata od DUI, sekoj obid za ru{ewe na vlasta na Nikola Gruevski vo skoro vreme se ~ini nerealen.

Ova se prognozite na politi~kite analiti~ari, otkako dvajcata zakoraveni neprijateli, Crvenkovski i Georgievski preku svoite izjavi najavija deka ne isklu~uvaat me|usebna sorabotka vo bobrata protiv “re`imot na Gruevski", iako i vo VMRO–Narodna i vo SDSM velat deka zasega nema oficijalni razgovori, tuku dobli`uvaweto s$ u{te bilo vo po~etnata faza na ispra}awe signali.

Izvori od partiskiot vrv na SDSM velat deka pozitivno e {to nivniot povik za obedinuvawe nai{ol na pozitiven odek vo celata opozicija.

Sepak, tie brifiraat deka procesot na dobli`uvawe odi mnogu vnimatelno: “Nie ne zaboravame so kogo si imame rabota. Sakame sorabotka so site, no apsolutno sme vnimatelni, imaj} i go predvid minatoto na Georgievski, pa ako sakate i dilemite za negovata uloga na poslednite izbori. Sepak, drago ni e {to vratite se podotvorija i dobro e {to po~naa da duvaat vetri{ta na opozicisko obedinuvawe.”

Analiti~arite, pak, pora~uvaat deka opoziciskite igri mo`at da dadat rezultat samo ako vo daden moment misleweto deka ovaa Vlada ne gleda evropska idnina za zemjata go prenesat i na DUI: “Mora da se ima predvid deka Crvenkovski i Georgievski se istro{eni politi~ari.

Nivnoto obedinuvawe bi

D

bilo uspe{no, samo ako tie gi vodat pregovorite, no vo daden moment isfrlat novi lica koi ponatamu }e ja igraat igrata. No, iskustvoto poka`uva deka Crvenkovski nevolno dava {ansa na novi likovi. Nemu mu e polesno da gi vrati Ilinka Mitreva ili Nikola Poposki, a mladite potencijali da gi zadovoli so prateni~ki fotelji. Premnogu e rano za vakvi prognozi, no, opoziciskiot front bi imal golema sila ako Ahmeti zastane zad nego. Ne smee da se relativizira politi~kata mo} na DUI”, veli za “Kapital” analiti~arot Vladimir Misev.

Ottuka, procenkite se deka sekoj obid na opozicijata da go urne Gruevski }e bide neuspe{en, dokolku ne se ubedi Ahmeti deka od dr`aven interes e da go napu{ti komforot na vlasta i da vleze vo kontrafront. Glavnoto pra{awe sekako e zo{to Ahmeti bi go storil toa?

DOBAR POSTIZBOREN PAZAR – KU]A GRADI...

I KREPI! To~no e deka VMRO–DPMNE, posle izborite ve}e go nema komoditetot na apsolutno parlamentarno mnozinstvo so koe na Gruevski mu be{e lesno da go zauzda Ahmeti i negovite zakani. Sega, bez Ahmeti, Gruevski ne go vladee Parlamentot, pa ottuka, na opozicijata mo`ebi bi & bilo polesno da pregovara so vaka “zasileniot” DUI. No, poznava~ite na sostojbite vo DUI vnatre velat deka so ovoj poteg Ahmeti ja zala`uva javnosta, no i SDSM tri godini po red: “Vo DUI ima tenderokratija, a ne demokratija. Ahmeti nema drug koncept osven da

vladee. Edna pri~ina nema za toj da stane od udobnata fotelja i da izleze na nekakva bitka protiv partnerot.

Dotolku pove}e, {to Ahmeti prakti~no nema konkurencija vo albanskata opozicija, i toj e miren deka koj i da dojde na vlast, negovata partija ostanuva vnatre. Zo{to bi gubel energija so vklu~uvawe vo nekakvi frontovi?”, veli analiti~arot Kim Mehmeti za “Kapital”.

Izvori od DUI, pak, velat deka za niv, evroatlantskite integracii se apsolutno va`ni. Neoficijalnite informacii deka Samitot na NATO vo maj e noviot rok koj mu go zadale na Gruevski za re{avawe na imeto – ne gi komentiraat. Od nastapot na samiot Ahmeti, pak, vo ot~etot koj go dade za 100 dena Vlada mo`e{e da se zaklu~i deka toj e maksimalno zadovolen od postkoaliciskiot pazar so Gruevski.

Dobi Zakon za jazici, dobi amnestija na ha{kite slu~ai i prakti~no dobi buxet po etni~ki klu~ (25% od parite za kapitalni investicii }e gi realiziraat ministri od DUI) – sosema dovolno za Ahmeti na cel glas da dava poddr{ka za Gruevski i da veli deka nikoga{ ne rekol oti Gruevski bil pri~ina za blokiranite integracii (iako del od vrvot na negovata partija i toa kako gi poso~uva{e politikite na premierot kako anti-NATO i antievropski).

Koaliciskite partneri najdoa zaedni~ki jazik i za popisot – popis nema da ima! Ahmeti precizira{e deka bez ramkoven zavod za statistika vo koj bi se vrabotile dovolno Albanci, nema da po~ne

Vo VMRO-DPMNE velat deka ne se iznenadeni, a u{te pomalku ispla{eni od tangoto na nivniot porane{en lider so najgolemiot oponent Crvenkovski. Velat deka toa se dvajca politi~ari koi ve}e go izgubile kredibilitetot vo javnosta i se ve}e pro~itani od glasa~ite.

Direktorot na centarot za komunikacii na partijata, pak, Ilija Dimovski, kuso odgovori: “Ova ne e tema koja zaslu`uva na{ komentar”.

popisot, a Gruevski o~igledno i ne e zapnat da prebroi kolku sme.

Ottuka, prognozite se deka vo narednive meseci n$ o~ekuva mirna politi~ka scena, bez silni previrawa. Partiskite pazarewa se prognozira da zemaat zamav nekade po Nova godina, po {to povtorno Ahmeti }e bide vo fokusot i negovata odluka kako DUI }e odigra pred i po Samitot na NATO vo Va{ington.

snovniot sud Skopje 2 v~era go odlo`i prvoto ro~i{te za prethodnata postapka koja be{e povedena za firmata Plus Produkcija koja gi izdava{e vesnicite “Vreme”, “[pic” i “**** e re”. Pri~inata za odlo`uvaweto, kako {to informiraat od sudot, e poradi nemaweto uslovi da se odr`i predvremenata postapka za utvrduvawe dali ima uslovi za otvorawe ste~ajna postapka za ovaa firma od Pero Nakov.

Plus Produkcija be{e prva od firmite vo sopstvenost na Velija Ramkovski koja prestana so rabota otkako Upravata za javni prihodi & ja blokira{e smetkata poradi nenaplaten danok, po {to upravitelot informira{e deka pove}e ne mo`e da ispla}a plati na vrabotenite i da gi izdava vesnicite.

Baraweto za poveduvawe prethodna postapka za Plus Produkcija doa|a otkako UJP ve}e pobara otvorawe na ste~aj za A1 i A2 televizija.

Kompani / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

SVETSKA BANKA PREDUPREDUVA

MAKEDONIJA DA SE PODGOTVI ZA NOV UDAR OD KRIZATA

Najpogodeni od novata kriza }e bidat kompaniite od realniot sektor, a bankite zasega ostanuvaat stabilni, iako se o~ekuva lo{ite krediti naglo da porasnat ALEKSANDAR JANEV Janev@kapital.com.mk

amalen izvoz, pomalku krediti za biznisot, pad na stranskite investicii – ova mra~no scenario za doma{nata ekonomija vo 2012 godina go predviduva Svetskata banka vo svojot prv izve{taj za zemjite od Jugoisto~na Evropa.

Najpogodeni od novata kriza }e bidat kompaniite od realniot sektor, a bankite zasega ostanuvaat stabilni, iako se o~ekuva lo{ite krediti naglo da porasnat. No, dominantnoto prisustvo na stranski akcioneri vo bankarskiot

N

sektor, me|u koi i od najzagrozenite evropski zemji, sepak, }e gi sekne kreditite za makedonskite kompanii, {to vo uslovi na izrazena nelikvidnost ja oslabuva odbranbenata pozicija na biznisot od krizata.

Interesno e {to ekonomistite na ovaa me|unarodna finansiska institucija, koja spored Vladata, va`i za najrelevanten faktor vo ocenuvaweto na ekonomskite trendovi, procenuva deka makedonskiot BDP idnata godina }e ostvari minimalen rast od samo 2,5%, nasproti vladinite prognozi, koi se re~isi dvojno pooptimisti~ki – rast od 4,5%.

KAKO KRIZATA ]E JA POGODI MAKEDONIJA?

Izvozot }e nastrada najmnogu. Realniot sektor e prv na udar; Bankite }e ostanat stabilni, no }e seknat kreditite za biznisot; Deviznite prilivi od stranstvo }e seknat poradi namalen obem na stranski investicii i doznaki; Prihodite vo Buxetot }e se namaluvaat, a finansiraweto na deficitot }e stanuva u{te pote{ko i poskapo.

“Slu~uvawata vo Evropa davaat jasen signal deka Makedonija treba da se podgotvi za seriozni turbulencii od krizata. Golemata nadvore{notrgovska zavisnost na zemjata od evropskite partneri ja pravi isklu~itelno ~uvstvitelna na dvi`ewata vo Evropa, taka {to vo 2012 godina se o~ekuva zabavuvawe na ekonomskiot rast.

Mnogu e va`no Vladata da vlo`uva pove}e vo kapitalni investicii za da se podobri konkurentnosta na ekonomijata i da im se pomogne na najsiroma{nite gra|ani, koi } e bidat najpogodeni od novata kriza”, izjavi Lilija Burun~uk, direktor na Kancelarijata na Svetska banka vo Skopje.

Doznakite od stranstvo, koi pretstavuvaat stolb na makroekonomskata stabilnost, bidej}i go pokrivaat trgovskiot deficit, povtorno }e se namalat. Me|utoa, pogolema opasnost postoi kaj prilivot na stranski investicii, osobeno zatoa {to u{te vo prviot kvartal od godinava poka`aa negativno saldo.

Spored Burun~uk, Makedonija sepak, ima podobri {ansi da se odbrani od nadvore{nite

negativni vlijanija, bidej}i ima dobra ekonomska osnova kako rezultat na discipliniranata makroekonomska politika vodena vo poslednata decenija.

ZNA^ITELEN RIZIK ZA POLNEWETO NA BUXETOT Svetskata banka vo svojot izve{aj notira deka zemjite od Jugoisto~na Evropa }e se soo~at so seriozen rizik za ostvaruvaweto na buxetskite prihodi, {to vo uslovi na ograni~en pristap do kapitalot }e ja zgolemi opasnosta od nelikvidnost na dr`avite.

Zatoa, ekonomistite na ovaa institucija sugeriraat fiskalnite rezervi da se obnovat, a parite od dr`avnite kasi da se tro{at produktivno.

Burun~uk nekolku pati dosega

& sugerira{e na Vladata parite {to gi sobira od danoci i pridonesi da gi investira vo razvojni proekti za da se podobri konkurentnosta na ekonomijata, a da ne gi zgolemuva neproduktivnite tro{oci za plati na administracijata, penzii i za subvencii.

Me|utoa, Svetskata banka, koja zastana kako garant vo poslednata operacija za zadol`uvawe na Makedonija za 130 milioni evra kaj dve komercijalni banki, sepak, ne & dala konkretni preporaki na Vladata kako da gi tro{i pozajmenite pari. So ovoj zaem }e se pokriva del od buxetskiot deficit za idnata godina, koj spored buxetskata struktura, najmnogu e rezul-

tat na prekumernite tekovni tro{oci koi zafa}aat 84% od site javni rashodi.

Svesni deka globalnoto ekonomsko zabavuvawe i turbulenciite vo evrozonata gi potresoa {este zemji od Jugoisto~na Evropa, ekonomistite na Svetska banka poso~uvaat deka najdobra perspektiva za razvoj e integracija vo Evropskata unija.

Procenkite za ekonomski rast na regionot vo 2012 godina se 2,1%, pod uslov sostojbite vo evrozonata da ne se vlo{uvaat dopolnitelno.

LILIJA BURUN^UK DIREKTOR NA SVETSKA BANKA VO MAKEDONIJA

Slu~uvawata vo Evropa davaat jasen signal deka Makedonija treba da se podgotvi za seriozni turbulencii od krizata. Golemata nadvore{notrgovska zavisnost na zemjata od evropskite partneri ja pravi isklu~itelno ~uvstvitelna na dvi`ewata vo Evropa, taka {to vo 2012 godina se o~ekuva zabavuvawe na ekonomskiot rast.

30 NOEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

KONDITORSKA INDUSTRIJA VO OVOJ SPECIJALEN PRILOG PRO^ITAJTE: ANALIZA NA MAKEDONSKIOT PAZAR NA KONDITORSKI PROIZVODI - KOLKAV UDEL DR@AT DOMA[NITE, A KOLKAV STRANSKITE, UVOZNI PROIZVODI? KOJ TIP NA KONDITORSKI PROIZVODI NAJMNOGU SE BARAAT NA PAZAROT? KOI PROIZVODI VO KOI CENOVNI SEGMENTI DOMINIRAAT? TREND NA ZGOLEMENA POBARUVA^KA NA ZDRAVA HRANA VO SVETSKI RAMKI-KAKO SE ODRAZUVA NA OVAA INDUSTRIJA I TREND NA NIVNO PRILA GODUVAWE SO VOVEDUVAWE NOVI PROIZVODI, GLAVNO INTEGRALNI ILI LAJT... ЧOKOLADITE I BOMBONIERITE- POSEBNA PSIHOLOGIJA NA PRODA@BA, PAKUVAWE, EMOCIJA...

KOI SE NAJ-BRENDOVI VO SVETSKI RAMKI ZA OVOJ SEGMENT? ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

Kompani / Pazari / Finansii

9

NIKOJ NE SAKA DA GO TOLKUVA RABOTEWETO NA MAKPETROL I NA OILKO

1,5 MIL. EVRA PROFIT NA MAKPETROL. KAKO ZAGUBATA STANA DOBIVKA?

Finansiskite eksperti i revizorite koga }e slu{nat deka treba da go tolkuvaat raboteweto na Makpetrol i na Oilko, kompanijata koja transportira goriva za Makpetrol, odbivaat da komentiraat javno KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

o dobivka od 1,5 milioni evra samo za prvite devet meseci od godinava Makpetrol najavuva, najverojatno, pozitivni finansiski rezultati za celata 2011 godina. Toa e sosema razli~no od lo{ite rezultati vo izminatite dve godini, koga naftenata kompanija rabote{e so zaguba.

Vo periodot januari-septemvri godinava, najgolemiot distributer na nafta i nafteni derivati vo zemjava, Makpetrol, koj dr`i 40% od maloproda`bata na goriva, ima{e prihodi od 295 milioni evra od proda`ba na nafta i nafteni derivati, od koi 288 milioni evra od doma{niot pazar i 7,3 milioni evra od izvoz. Prihodite od proda`ba se za 20% pogolemi vo sporedba so istiot period lani. Vo prethodnite dve godini kompanijata rabote{e so zaguba, od 3,7 milioni evra vo 2010 godina i 4,5 milioni evra vo 2009 godina.

Ako se zeme predvid devet-

S

mese~nata dobivka na Makpetrol i minatogodi{nata zaguba, proizleguva deka menaxerite na Makpetrol obezbedile 5,2 milioni evra za da stignat do godina{nata pozitiva od 1,5 milioni evra. Na {to se dol`at vakvite finansiski rezultati i kako Makpetrol milionskite zagubi ovaa godina gi pretvori vo dobivka? Od kompanijata nema odgovor.

“Makpetrol i Oilko se povrzani na poseben na~in.

Toa {to za~uduva e kako izminatite godini mnogu institucii navodno ja ispituvaat pravnata povrzanost me|u Makpetrol i Oilko, no do deneska nema ni{to konkretno. Makpetrol izminatite godini prika`uva zagubi od nekolku milioni evra, a vo prvite devet meseci poka`uva dobivka.

Interesno e da se vidi od kade doa|aat parite za da se prika`e profit koga prethodnite godini imalo zaguba”, objasnuvaat finansiski konsultanti.

Finansiskite izve{tai na Makpetrol poka`uvaat rast na prihodite i vo 2010 godina vo odnos na 2009 godina od 23% i namalu-

40%

se namaleni zalihite na Makpetrol vo 2010 vo odnos na 2009 godina, a vo 2011 se svedeni na nula, {to se poklopuva so ~isteweto na zagubite, no pretstavuva i ~ista menaxerska odluka

vawe na zagubata od 4,5 na 3,7 milioni evra. Istovremeno, drasti~no se namaleni i zalihite na gotovi proizvodi, za duri 40% vo 2010 godina. Vo prvite devet meseci od 2011 godina, zalihite se svedeni na nula. Ottuka o~igledno e deka glavnata pri~ina za ~istewe na zagubite na Makpetrol e namaluvaweto na zalihite. Toa uka`uva deka podobrite rezultati se pojavuvaat posle odlukata na menaxmentot da se oslobodi od zalihite.

Ne mo`e da se vidi dali milionskite zagubi na Makpetrol se anulirale i poradi visokata cena na gorivata vo zemjava ili poradi zgolemena proda`ba na goriva?! Pred dve godini, koga barel nafta se prodava{e po 147 dolari, benzinot vo zemjava ~ine{e 80,5 denari za litar. Sega barel nafta na Londonskata

K

PAVLESKI: MAKEDONIJA NAJKONKURENTNA EVROPSKA BIZNIS-DESTINACIJA Najatraktnivnite sektori za investio Va{ington vo ramkite na forawe vo Makedonija spored ministerot rum organiziran od strana na se informati~ko-komunikaciskiot sektor, makedonskata ambasada vo SAD i turizmot i energetskiot sektor. ministerot za stranski investicii, Bil Pavleski, Makedonija be{e pretstavena kako najkonkurentna evropska biznis-destinacija. Pavleski vo svoeto obra}awe pred prisutnite pretstvnici na amerikanski kompanii gi pretstavi mo`nostite za investirawe vo Makedonija, potsetuvaj}i na posledniot izve{taj na Svetskata banka “Vodewe biznis 2012” i na najnoviot Indeks na ekonomska sloboda, kako i na drugi ekonomski pokazateli koi Makedonija ja pravat da bide edna od najkonkurentnite biznis-destinacii vo Evropa. Od strana na ministerot be{e naglaseno deka vo Makedonija ima visokoobrazovana mlada rabotna sila so visok stepen na lojalnost, a vo ondos na inflacijata potseti deka BIL PAVLESKI MINISTER ZA STRANSKI INVESTICII e stabilna.

V

MALKU MAKEDONSKI KOMPANII SE DEL OD BIZSPARK PROGRAMATA NA MICROSOFT d vkupno 45.000 kompanii koi ja koristat programata BizSpark na Microsoft za pomo{ na novi pretprijatija, samo 15 se od Makedonija. Ova se dol`i, pred s$, na lesniot pristap do nelicencirani softverski re{enija vo zemjava, bidej}i do neodamna ovoj vid kriminal voop{to ne be{e vklu~en vo makedonskiot krivi~en zakon.

Vo ramkite na nedelata na pretpriemni{tvoto, pretstavnici od Microsoft na okolu 60 pretstvnici od kompaniite im odr`aa obuka Microsoft BizSpark Seed Camp. BizSpark e globalna programa {to im pomaga na novootvorenite softverski pretprijatija da obezbedat pristap do raz-

O

vojnite alatki na Microsoft, da se povrzat so klu~nite “igra~i”, kako i da obezbedat prostor za promocija i vidlivost pri zapo~nuvawe na svojot biznis. Dejan Dimitrovski, nadvore{en sorabotnik vo Microsoft, veli deka idejata ovaa kompanija e da gi otstrani osnovnite problemi so koi se soo~uva sekoja novoosnovana kompanija od IT-industrijata.

“Olesnuvaweto na pristapot do najnovite softvreski re{enija e od ogromna pomo{ bidej}i tokmu vakvite proekti im davaat posebna te`ina i stabilnost na kompaniite”, veli Dimitrovski Glavniot izvr{en direktor na IT-kompanijata Forvard, Andrija Gramatikovski, i prviot

berza ~ini 111,3 dolari za barel, a eurosuper od 98 oktani se prodava po 79,5 denari za litar. Ovaa cena odi vo prilog na Makpetrol.

Makpetrol i komanditnoto dru{tvo Oilko, se povrzani i so biznisot i so sopstvenicite. Osnova~ i najgolem akcioner na Oilko e Makpetrol so udel od 30%. Oilko, pak, e najgolem poedine~en akcioner vo Makpetrol so 19,94% od kapitalot. Generalniot direktor na Makpetrol, Andreja Josifovski, poseduva 15% od Oilko, so {to e najgolem poedine~en akcioner.

So toa Josifovski upravuva i so Makpetrol i so Oilko.

Za~uduva faktot {to Josifovski, koj istovremeno rakovodi i so dvete kompaniii od nafteniot sektor, uspeva da go zgolemi profitot na Oilko, a Makpetrol vo 2009 i 2010 godina rabote{e so zaguba?!

Makedonoc koj bil direkno vklu~en vo programata veli deka taa ima ogromno zna~ewe za kompaniite.

“Makedoncite ne percepiraat deka softverot treba da se plati, i zatoa go potcenuvaat zna~eweto na BizSpark programata. Na{ite presmetki se deka dokolku go pla}avme seto toa {to go dobivme besplatno preku BizSpark, }e n$ ~ine{e okolu 50.000 evra”, veli Gramatikovski.

Za edna kompanija da u~estvuva vo BizSpark mora da e privatna, da ima godi{en obrt pomal od eden milion dolari, da raboti pomalku od tri godini, kako i da e aktivno vklu~ena vo razvojot na softverskite proizvodi i uslugi.

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI TURCITE ZAINTERESIRANI ZA GRADE@NIOT SEKTOR I ZEMJODELSTVOTO urskite biznismeni najmnogu se zainteresirani da investiraat vo grade`ni{tvoto i zemjodelstvoto, velat pretstavnici od Stopanskata komora Torbali od Turcija, koi se vo poseta na Makedonija so cel da gi razgledaat mo`nostite za investirawe vo na{ata dr`ava.

Velat deka se golemi optimisti za ponatamo{na sorabotka, potenciraj}i deka se svesni za geografskata polo`ba na Makedonija, kako i za potencijalite koi gi poseduva.

“Najmnogu sme zainteresirani da investirame vo grade`ni{tvoto i zemjodelstvoto, no golem predizvik gledame i vo drugite industrii kako {to se tekstilnata i hemiskata industrija, no i vo turizmot”, izjavi turskiot kancelar vo ambasadata na Turcija vo zemjava, [enold Turkjilmaz.Spored poslednite podatoci trgovskata razmena me|u Turcija i Makedonija iznesuva 320 milioni evra, a vo idnina kako {to najavuvaat od turskata komora, no i od makedonskata ambasada vo Turcija taa brojka }e se zgolemi.

“Dosega e ostvarena vkupna suma od 320 milioni evra vo trgovskata razmena me|u Makedonija i Turcija, vo idnina se o~ekuva taa brojka da dostigne i do 400 milioni evra, me|utoa na{ite pretpostavki se deka i taa brojka }e bide nadminata” veli Goran Taskovski, ambasadorot na Makedonija vo Turcija.

T

ZA MALITE I SREDNITE PRETPRIJATIJA SAMO 160 ILJADI EVRA inisterstvoto za ekonomija vo svojot buxet odobrilo 160 iljadi evra za pottiknuvawe na razvojot na malite i srednite pretprijatija, soop{ti ministerot za ekonomija, Vaqon Sara}ini. Zlatko Kalenikov, pretsedatel na Sojuzot na stopanski komori, koj zaedno so pretstavnici od Ministerstvoto i Komorata v~era ima{e raboten pojadok, veli deka ovie sredstva ne se dovolni.

“Ovie sredstva nikako ne mo`at da bidat dovolni, no se pove}e od lani. Nie vo Komorata smetame deka ovie sredstva vo kontinuitet treba da rastat. Se nadevame deka so prviot rebelans }e dobieme pove}e sredstva”, veli Kalenikov.

M

PRVA VERZIJA NA ERP SOFTVEROT IULTIMA ZA IPAD OD DUNA KOMPJUTERI

a zadovolstvo na makedonskite kompanii i bizniskorisnici, na pazarot se pojavi nov proizvod, najnovo tehnolo{ko re{enie od Duna Kompjuteri. Tie ja pretstavija prvata verzija na ERP softverot iUltima za 8iPad. So ova, Duna se vbrojuva me|u vode~kite svetski kompanii koi ponudile napredno re{enie od ovoj tip za svoite korisnici. iUltima e mobilna ERP aplikacija koja e del od celosnoto ERP i CRM softversko re{enie ULTIMA na Duna Kompjuteri. Ovaa aplikacija e dizajnirana isklu~ivo za iPad korisnicite, kako rezultat na svetskite trendovi za moderni tehnologii vo mobilnata proda`ba, ovozmo`uvaj}i fleksibilnost, stabilnost i sigurnost vo delovnoto rabotewe. So iUltima® kompaniite }e mo`at da ja podobrat svojata usluga i da ponudat to~ni i navremeni informacii za svoite korisnici, vo nasoka na obezbeduvawe na konkurentna prednost. Vrabotenite }e mo`at da koristat golem izbor na dokumenti i izve{tai direktno od teren, koi vedna{ }e se sinhroniziraat so centralnata baza na podatoci na kompanijata. iUltima e dodatok na ULTIMA® ERP i mo`e da funkcionira samo kako kompatibilna aplikacija na paketite ULTIMA® Distribution, Standard, Professional i Enterprise. Dopolnitelno, za site korisnici na iPad, Duna nudi demo-baza za testirawe na iUltima®, bez ogled dali se koristat ULTIMA® ERP paketite. So ova, korisnicite }e imaat mo`nost da pridonesat za zgolemuvawe na proda`bata, na produktivnosta na vrabotenite i da dobijat kompleten pregled na raboteweto na kompanijata.

N

+ 15.11.2011

Стопанска бан. Битола РЖ институт РМДЕН10 Мак. Телеком

15.11.2011

Бетон Скопје Макстил Комерцијална банка Топлификација РМДЕН09

раст

+0.57% +0.50% +0.18% +0.16%

пад

-

-2,99% -2,69% -1,96% -1.32% -1,30%

нова цена

2026.00 402,00 89,00 510,00

KOJ ]E ODGOVARA ZA KRIMINALOT VO MAVROVO?

INGRA OTFRLA VINA ZA KRIMINALOT VO ADG MAVROVO?!

Hrvatite obvineti za kriminal od 2,7 milioni evra vo grade`noto

pretprijatie ADG Mavrovo preku kupi-prodaj na imotot, se pravdaat deka ne se vinovni za propa|aweto na firmata. Tie ja obvinija vlasta vo Makedonija deka ne prezela ni{to za da d go “spasi Mavrovo” r SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

oj e vinoven za propa|aweto na grade`nite firmi ADG Mavrovo i Mavrovo in`enering?

Iako porane{ni upraviteli na dvete kompanii, me|u koi i pretstavnici od sopstvenikot, hrvatskata firma Ingra, dobija krivi~ni prijavi poradi kriminal od 2,7 milioni evra, vo hrvatskite vesnici tvrdat deka tie se o{tetenata strana vo slu~ajot “Mavrovo”.

Vinata za propa|aweto na ADG Mavrovo ja lociraat kaj makedonskata vlast, koja ne pomognala za spas na kompanijata koja odamna trebalo da odi vo ste~aj poradi la`ni pobaruvawa.

Marijan Kostren~i}, porane{en pretsedatel na Upravniot odbor na ADG Mavrovo, za Biznis.hr veli deka makedonskata vlast bila vinovna so toa {to ne pomognala ADG Mavrovo da se spasi od ste~aj. Toj tvrdi deka ne bil oficijalno izvesten za krivi~nata prijava od makedonskoto MVR. “Na transparenten na~in go kupivme Mavrovo. No, samo po nekolku meseci uvidovme deka Mavrovo ima la`ni pobaruvawa pogolemi od 20 milioni evra. Za vakavata sostojba vedna{ gi izvestivme i premierot Nikola Gruevski i drugite nadle`ni institucii. Vo me|uvreme, se obiduvavme da go spasime Mavrovo od ste~aj i pregovaravme so bankite, Upravata za javni

K

prihodi i so drugi institucii, a uspeavme da prefrlime 600 vraboteni od ADG Mavrovo vo Mavrovo in`enering, firma koja ja kupivme vo me|uvreme”, objasnuva za Biznis.hr Kostren~i}.

Toj tvrdi deka kako investitor gi prezele site merki za da funkcionira firmata, no naveduva deka bile primorani da proglasat ste~aj.

Spored nego, u{te mnogu godini prethodno Mavrovo trebalo da proglasi ste~aj, no porane{nite direktori manipulirale so finansiskite izve{tai. Kostreni} veli deka so rakovodstvoto na Ingra prezele ~ekori da gi razjasnat site raboti vo vrska so Mavrovo, no ne precizira koi.

Portparolot na Ingra, Vladimir Celikovi}, veli deka kompanijata ne dobila oficijalno izvestuvawe od makedonskoto MVR vo vrska so krivi~nite prijavi za nivni vraboteni, a za slu~ajot nemale informacii nitu vo hrvatskoto Ministerstvo za vnatre{ni raboti.

Vo MVR, pak, objasnuvaat deka krivi~nite prijavi ve}e bile dostaveni do Javnoto obvinitelstvo.

“Krivi~nite prijavi se dostaveni do Javno obvinitelstvo na razgleduvawe, od kade {to treba da procenat dali se izdr`ani ili ne. Ponatamu treba da se prosledat do istra`en sudija. No, bidej} i se raboti za redovna, a ne itna postapka, mo`e i da potrae”, izjavi Ivo Kotevski, portparol na MVR. MVR otkri kriminal vo raboteweto na Mavrovo

vtornik- 15.11.2011 Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

zaraboti prijava za “pomagawe” vo kriminalot.

ADG Mavrovo e vo ste~aj od 2009 godina, a Mavrovo in`enering, kade {to Ingra poseduva polovina od kapitalot, s$ u{te funkcionira, no pra{awe na vreme e koga }e proglasi ste~aj. “Kapital” ve}e objavi deka firmata ima blokirana smetka. Minatata godina ja zavr{i so zaguba od 3,3 milioni evra i so obvrski od 21,7 milioni evra. Vo Ingra velat deka denovive, zaedno so Medijan trejd, koja gi poseduva ostanatite 50%, treba da izberat nov direktor. Za dolgovite i finansiskata sostojba na kompanijata ne zboruvaat, no tvrdat deka firmata nema da odi vo ste~aj.

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5025 45,0271 71,7984 49,7271 44,291 46,0658

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,20% 1,1% 0,25% 0,02500%

in`enering, a se vr{el od upravata na relacija ADG Mavrovo - Mavrovo in`enering, in`enering so posredstvo na Ingra. Poradi toa podnese {est krivi~ni prijavi protiv upravitelite na ADG Mavrovo i na Mavrovo in`enering za pronevera od 2,7 milioni evra, preku preproda`ba na imot i pla}awe na la`ni konsultantski uslugi. Krivi~ni prijavi dobija Van~o Popovski, pretsedatel na UO na ADG Mavrovo vo 2006 godina, Q.T., finansiski direktor na ADG Mavrovo, Marijan Kostren~i}, pretsedatel na UO vo ADG Mavrovo vo 2008 godina, Hrvoje Cezar, toga{en ~len na UO na ADG Mavrovo, i Zoran Deki} od Mavrovo in`enering. Goran Mihajlov, upravitelot na Medijan trejd

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

3м 1,46% 1,4% 0,46% 0,05%

6м 1,69% 164,6% 0,66% 0,09%

12м 2,02% 2,0% 0,99% 0,31%

нова цена

6.005.00 141,00 2.737.00 2.566.00 88,00

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност

1M

3M

6M

1Y

YTD

ЗА ДЕН

Илирика Југоисточна Европа

25.452.594,58

0,28%

-7,49%

-19,07%

-17,86%

-22,28%

14.11.2011

Илирика Глобал-Растечки пазари

45.338.308,43

4,06%

-1,06%

-9,69%

-15,89%

-17,95%

14.11.2011

Иново Статус Акции

17.163.966,39

-0,18%

-4,09%

-6,82%

-3,65%

-3,59%

14.11.2011

КД БРИК

39.429.548,20

3,53%

1,97%

-6,63%

-9,62%

12,00%

14.11.2011

КД Нова ЕУ

19.611.206,92

-2,11%

-12,21%

-26,35%

-26,10%

-27,18%

14.11.2011

КБ Публикум - Балансиран

23.429.710,19

-0,37%

-5,51%

-12,66%

-11,58%

-11,90%

14.11.2011

КБ Публикум - Обврзници

34.906.032,17

0,38%

0,26%

0,95%

0,00%

0,00%

14.11.2011

КБ Публикум Паричен

53.548.752,91

0,27%

0,80%

0,00%

0,00%

0,00%

14.11.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

PREGLED VESTI

PRED EVROPSKATA KRIZA DA GI UDRI KOMPANIITE

MEPSO DOMA]IN NA REGIONALEN SAMIT ZA JUGOISTO^NA EVROPA

[PARKASE BANKA SE DOKAPITALIZIRA SO 15 MIL. EVRA

akedonskiot elektroprenosen sistem (MEPSO) e doma}in na prviot regionalen Samit na prenosni sistem-operatori od 11 zemji od Jugoisto~na Evropa, koj se odr`uva vo Skopje. Sozdavawe integriran regionalen pazar na elektri~na energija, odnosno liberalizacija e glavnata tema na koja }e debatiraat direktorite na prenosnite sistemi od Makedonija, Srbija, Albanija, Bugarija, Grcija, Kosovo, Turcija, Hrvatska, Slovenija, Romanija, Bosna i Hercegovina i od Crna Gora.

Ovie dominantno dr`avni kompanii se ispraveni pred predizvikot da ovozmo`at ramnopraven pristap na site u~esnici na pazarot na elektri~na energija, nezavisno dali se trgovci, doma{ni potro{uva~i, dr`avni ili privatni makedonski kompanii.

M

Parite od dokapitalizacijata }e se iskoristat za podobruvawe na pozicijata na pazarot i za poddr{ka na kreditiraweto. Od bankata velat deka }e prodol`at da gi finansiraat zdravite proekti na kompaniite i pokraj toa {to o~ekuvaat evropskata kriza da go zafati makedonskiot realen sektor

150

MAJA BAJALSKA-GEORGIEVSKA bajalska@kapital.com.mk

o petnaset milioni evra avstriskata milioni evra za tri grupacija [tagodini ima investirano ermarki{e {par- [taermarki{e {parkase kase ja dokapital- vo [parkase banka Makedonija izira [parkase banka vo Makedonija. Kako {to velat od bankata, novite pari }e se iskoristat za podobruvawe na позицијата нa пазаrот kako poddr{ka na kreditiraweto.

“Celta e da ja zacvrstime sta- rast na vkupnite krediti bilnata pozicija na bankata. ima [parkase banka vo O~ekuvame negativna razlika prvite deset meseci vo 2011 od 13 milioni evra na krajot od godinata, no so zgolemu- i }e bide pokriena sledvaweto na kapitalot, toa nata godina. Pokazatel deka nema negativno da vlijae bankata dobro raboti e toa vrz raboteweto i vrz na{ite {to zaklu~no so oktomvri klienti”, re~e Sava Dalbokov, godinava imala operativna pretsedatel na Nadzorniot dobivka od tri milioni evra, odbor i ~len na Upravniot naglasi Krsti}. odbor na [parkase banka.

Inaku, [parkase banka i Toj objasni deka za zajaknu- godinava i lani e vo postovawe na bilansot na sostojba jan porast. Vo 2010 godina odlu~ile da primenat konzer- vkupnite sredstva na bankata vativen pristap vo procenkata se zgolemeni za 40,4%, a vo na potencijalniot krediten prvite 10 meseci od godinava rizik i istiot celosno da vkupnite sredstva porasnale go pokrijat so rezervacii. za 19%. Vo 2010 godina vkupSpored nego, dokapitalizaci- nite krediti & porasnale za jata na bankata sega e vistin- 29,9%, a vo prvite 10 meseci ski poteg, zemaj}i go predvid od godinava za 25,3%. Vkupekonomskoto opkru`uvawe. nite depoziti pak, vo 2010 Pretsedatelot na Upravniot godina se zgolemile 51,7%, a odbor, Sr|an Krsti}, objasni zaklu~no so oktomvri godinava deka zagubata na [parkase za 23,4%. banka ne e zaguba od tekovno Vo delot na prihodnite stavrabotewe, tuku zaguba koja ki, prihodite od kamati na se akumulirala vo izmina- [parkase banka zaklu~no so tite tri godini rabotewe oktomvri godinava porasnale

S

МБИ 10 2.083,04 МБИД 2.221,81 ОМБ 118,94

12.078,98

-0,61% -0,96%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

za 22,4%, a prihodite od provizii za 21,5%. ]E IMA KREDITI I VO KRIZA I pokraj toa {to se zboruva za nova kriza i za kreditni padovi, Шпаrkase banka ќe prodol`i da gi poddr`uva site rentabilni proekti, velat od bankata.

“So ogled na toa {to likvidnosta vo bankarskiot sektor i podgotvenosta za finansirawe vo cela Evropa }e bide ograni~ena, i nie }e bideme poselektivni. No, ako proektot e zdrav i nie }e bideme podgotveni da go finansirame”, potencira Dalbokov.

Krsti} оцени дека novata kriza od Evropa ne mo`e da ne se prelee vo realniot sektor vo Makedonija, a poradi toa i uslovite za vodewe biznis }e bidat ote`nati.

Zatoa, [parkase banka i za

МБИ10

0,96%

2.800

DAX 5.855,73

-2,16%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

NASDAQ 2.657,22

-0,80%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 58.258,20

-0,49%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.449,94

-1,25%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.605,63

ИНДЕКСИ РЕГИОН

BELEX15 532,41

-0,97%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

CROBEX 1.834,77

SOFIX 334,04

-0,58%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

TOPIX 730,91

BSE 30 16.882,70

-0,67%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

-1,38%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0,40%

Главен индекс на Загребската берза

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP 626,14

ATHEX 736,24

-0,09%

Галеника

+20,03%

1.840,00 2.510,00

110,01

Звон Два Холд Компас МТС

6.000,00

Енергопроект

+2,14%

430,00

Путеви

-8,45%

531,00 Лошињска пло

+9,63%

110,00

-8,32%

115,00

-20,01%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

97.80$/барел BRENT

111.41$/барел

Виадукт

Абанка випа

22.000,00

Аеродром Љу

10.880,00

-0,35% +0,12%

ПРИРОДЕН ГАС

3.43/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

318

-0,78% +0,64%

ЗЛАТО 1771.60$/унца СРЕБРО 34.23$/унца БАКАР 7.684,75

МЕТАЛИ

-0,38% +0.61% -0,7%

НИКЕЛ 18.052,50 АЛУМИНИУМ

2.045,00 ЧЕЛИК 530.00$/унца

+0,0% -1,5% /

+9.49% -7,18%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+120.00%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

-3,49%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Хр.Духани

0,01

-8,73%

0,33%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Имунолошки

-0,82%

-0,32%

Главен индекс на Сараевската берза

93,00

HANG SENG 19.348,40

SASX 10 867,17

Главен индекс на Белградската берза

Универзал ба

-0,99%

ОМБ

+0,02%

2.000

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,72%

V

2.600

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.541,93

ladata da dade konkreten odgovor za dolgovite kon stopanstvoto i da gi namali partiskite vrabotuvawa, pobara opozicijata na prodol`enieto na sednicata na Komisijata za finansirawe i buxet, na koja se razgleduva predlog-buxetot za idnata godina. Spored Mile Andonov od SDSM, finansiskata dupka vo realniot sektor e mnogu golema.

“Vladata ne odvojuva dovolno pari za kapitalni investicii, a tro{i neproduktivno. Se soo~uvame so problem na pregolema javna administracija i golem del od buxetot se tro{i na partiski vrabotuvawa. Za 2012 godina se predvideni 1.200 novi vrabotuvawa spored Ramkovniot dogovor”, istakna Andonov. Toj dodade deka vo izminatite ~etiri godini, vraboteni se pove}e od 40.000 lu|e po partiska linija, a Vladata odvojuva okolu 400 milioni evra od Buxetot za platite na javnata administracija.

2.800

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

SDSM: SO NOVIOT BUXET DA SE VRATAT DOLGOVITE KON KOMPANIITE

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik- 15.11.2011

МБИД

3.000

Главен индекс на Љубљанската берза

-2,12%

slednata godina planira u{te edna dokapitalizacija, so koja }e go podigne kapitalot, re~e Krsti}.

Vo izminatite tri godini [parkase banka plasirala nad 200 milioni evra vo krediti, od koi pogolem del za kompaniite, a pomal za naselenieto. Vo poslednite {est meseci najmnogu od korporativnite krediti bile vo sektorite grade`ni{tvo i prehranbena industrija. [parkase banka e petta po golemina banka vo Makedonija, so pazaren udel od 4%-5%, a menaxmentot o~ekuva slednata godina da stanat del od grupata golemi banki. [taermarki{e {parkase pred tri godini ja prezede toga{nata Invest banka, sega [parkase banka, i dosega vo nea dosega ima investirano 150 milioni evra.

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.043,12

TK banka dobi blagodarnica za pove}egodi{en pridones vo organiziraweto na Globalnata nedela na pretpriemni{tvo.

“Nie sme del od aktivnostite na PSM fondacijata, vo uloga na poddr`uva~, mentor, no i na institucija koja preku svojata ponuda na proizvodi }e ovozmo`i finansiska poddr{ka na pretpriema~ite. S$ so cel da go pottikne i da go razvie pretpriema~kiot duh vo zemjata, da go pottikne razvojot na pretpriema~ki idei, koi imaat tendencija da prerasnat vo golemi i uspe{ni biznisi, a poslevodatelno da vlijaat na razvojot na ekonomijata vo Makedonija”, izjavi Elena Mladenovska-Jelenkovi}, direktor na Direkcija za marketing i razvoj na proizvodi vo TTK banka. Vo nasoka na razvoj na sorabotkata i poddr{kata na pretpriemni{tvoto ovaa godina, vo sorabotka so Britanskiot sovet, TTK banka }e bide i partner vo nacionalniot natprevar vo pretpriemni{tvo vo proektot “Ve{tini za vrabotuvawe”.

T

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.251,78

3.000

-0.96% +0.02% -0.33%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

TTK BANKA SO PODDR[KA NA PRETPRIEMNI[TVO

25,3%

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

11

+10,00% -5,39%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

-0,86% ПЧЕНИЦА 638.75$/бушел +3,57% КАФЕ 2.31 $/бушел +0,00%

ПЧЕНКА 633.00$/бушел

-1,02% ШЕЌЕР +3,45% 27,25 СОЈА 1180.50$/бушел +0,43%

КАКАО 2529.000$/буше

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

12

Komentari / Analizi

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

ZO[TO OPTIMIZACIJATA ZA INTERNET-PREBARUVA^I E MNOGU POVE]E OD TEHNI^KA RABOTA

Ignoriraweto

na optimizacijata e najdobriot na~in da ja ubiete va{ata internetstranica na dolg rok

akedonskiot pazar izminatava godina poleka po~na da se budi koga stanuva zbor za internetmarketingot. Kompaniite i organizaciite poleka, no sigurno po~nuvaat da planiraat buxeti, da alociraat ~ove~ki i drug tip resursi za da mo`at, koga }e dojde vreme, da sprovedat aktivnosti so koi kratkoro~no ili dolgoro~no }e ja zgolemat svojata proda`ba ili vidlivost. Ako na globalno nivo razgledate kade se tro{i najgolem del od buxetite za internetmarketing i gi poglednete obrazovnite programi na istaknati institucii, brzo mo`e da se sfati deka najdominanten e marketingot na internet-prebaruva~ite.

Ovaa marketing-aktivnost se sostoi od dva osnovni dela: optimizacija za prebaruva~i i plateni marketing-aktivnosti/ kampawi preku internetprebaruva~ite. Malo pojasnuvawe, dokolku e potrebno: SEO e kratenka od Search Engine Optimization, {to vo prevod zna~i optimizacija za internetprebaruva~i i opfa}a razli~ni tehniki i metodi

M

koi pomagaat pri podobruvawe na rangot na va{ata stranica na internetprebaruva~ite za da mo`ete da privle~ete {to pove}e posetiteli.

Minatata godina sprovedovme onlajn-istra`uvawe, na koe odgovorija okolu 800 makedonski internet-korisnici. Gi pra{uvavme za nivnite naviki za koristewe na internet-prebaruva~ite i gi potvrdivme osnovnite pretpostavki.

Istra`uvaweto, o~ekuvano, poka`a masovna upotreba na internet-prebaruva~i od korisnicite na na{iot lokalen pazar, no pove}e od o~ekuvanoto, go izdvoi Gugl (Google) kako najmasovno koristen prebaruva~. Na pra{aweto koj prebaruva~ go koristite, 97,4% se izajasnija za Gugl.

Makedonskite internetkorisnici poka`uvaat seriozna kultura i navika na sekojdnevno koristewe internet-prebaruva~i (98% od ispitanicite barem edna{ dnevno prebaruvaat informacii na Internet).

Ako internetprebaruva~ite se edni od glavnite mesta kade {to korisnicite go po~nuvaat svoeto prelistuvawe na internet-stranicite, toga{ K

sosema logi~no e da se zafatite so optimizirawe (SEO) na va{ata stranica za da se najdete vo prvite rezultati.

Za pofalba e inicijativata na odredeni sopstvenici na kompaniski stranici koi sakaat da se pozicioniraat na vrvot na listata so rezultati na Gugl. No, edno mora da e jasno SEO e daleku pove}e od dodatok na platformata so koja e izgradena va{ata internet-stranica. Kako i da e, vo sekoj slu~aj mora da imate platforma koja }e vi dozvoli da ja implementirate va{ata strategija za optimizacija.

Ova zna~i deka mora u{te pri samoto planirawe na izrabotkata na stranicata da vnimavate da izberete re{enie koe }e vi ovozmo`i da vnesete meta-podatoci, so koi na prebaruva~ot pokonkretno }e mu ka`ete {to ima na va{ata stranica. Mora da se pogri`ite da imate kontrola na {to e mo`no pove}e parametri za sekoja stranica oddelno, pa dokolku ne treba, slobodno so eden klik da im ka`ete na prebaruva~ite da ne sledat odreden link ili stranica. Bidete sigurni deka }e ima eden i samo O

M

E

R

C

I

J

A

eden naslov na stranicata i deka toa soodvetno }e mu bide ka`ano na prebaruva~ot. Obzbedete si prostor kade {to }e mo`ete da stavite tekst za opis na fotografiite i kade da definirate koj del od tekstot Gugl da go prika`uva vo rezultatite, a ne toa da bide nekoj nelogi~en tekst po slu~aen izbor.

Listata e dolga, nemam za cel tuka da podreduvam elementi na koi mora da se vnimava. Celta mi e da istaknam deka otkako }e si obezbedite situacija vo koja }e mo`ete da upravuvate so niv, tokmu toga{ po~nuva vistinskata optimizacija. Ne e bespredmetna ovaa aktivnost vo ramkite na marketingaktivnostite. Za da vrodi so plod optimizacijata, mora da vr{ite redovni istra`uvawa na klu~nite zborovi, konkurencijata i na aktuelnostite na pazarot. Mnogu ~esto se slu~uva kompaniite da go imaat na svoite virtuelni polici toa {to sakaat da go kupat korisnicite, no tie ne mo`at da stignat do proizvodot za{to prodava~ot i kupuva~ot ne razmisluvaat i ne prebaruvaat na ist na~in. Ili vo SEO termiL

E

N

O

G

L

nologija, ne koristat isti klu~ni zborovi.

Tamu kade {to doa|aat do izraz dolgoro~nite strategii i kade {to navistina se pravi razlikata e gradeweto reputacija niz mre`ata. [to pove}e relevantni linkovi do va{ata stranica, tolku podobro rangirawe. T.n offsite optimizacija e taa koja treba zadol`itelno da vleze vo marketing-planot, za{to taa }e bide osnovata za kreirawe kvalitetna sodr`ina, blog ili nekoj drug kreativen kanal na komunikacija, koj }e gi natera ostanatite da ve spomenat vas i so toa na prebaruva~ot da mu ka`at: vidi, ovaa stranica ima dobri raboti, taa vredi pove}e.

Li~noto iskustvo e toa koe nosi najgolema prednost kaj optimizacijata.

Zatoa, nema mnogu golema korist ako ~ekate va{ata konkurencija da go pomine trnliviot pat. Za vas mo`ebi patot podocna }e bide polesen, za nijansa, no sepak, }e mora da gi pominete porodilnite maki. Optimizacijata ne se pravi od denes za utre, no zatoa i ne trae samo utre, tuku nosi prednosti na podolg rok, za razlika od A

S

DDARKO ARKO BULDIOSKI BULDIOSKI Internet I nternet konsultant, NewMedia.mk N ewMedia.mk

oglasuvaweto, ~ij efekt zavr{uva so prekinot na kampawata.

Efektot od aktivnostite ne doa|a instatno, no koga }e po~nete da zabele`uvate podobruvawa, tie se ~uvstvuvaat na mnogu poliwa. Da se razbereme, Gugl ne gi postavuva parametrite od pamet. Site parametri po koi se vr{i rangiraweto, vsu{nost, se rezultat na istra`uvawa na samite korisnici. Pa taka, nikoga{ ne treba da zaboravite deka optimizacijata ne ja pravite za Gugl, tuku za va{ite korisnici, koi podocna }e mo`at da se pofalat so pozitivnoto iskustvo.

Na kraj, samo mo`e da se dodade deka na{iot pazar vo momentov e relativno lesen za osvojuvawe, no ako sega ne ja zazemete svojata pozicija, ne mo`e nitu eden buxet da vi go garantira prvoto mesto na rezultatite po tri godini. Imajte na um, ignoriraweto na SEO e najdobriot na~in da ja ubiete va{ata internetstranica na dolg rok.

Pove}e soveti mo`ete da najdete na http://emarketing.komunikacii.net/

Grcija

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

13

PAPADIMOS SO “TE[KA” PROGRAMA

GRCIJA SE “DVOUMI” ZA EVROZONATA

Noviot gr~ki premier, Lukas Papadimos, vo svojot prv govor se izjasni za ostanuvawe vo evrozonata. No, koalicionata vlada s$ u{te ne mo`e da se dogovori za potpi{uvawe na pismenite garancii do Brisel deka Grcija e podgotvena da gi ispolni uslovite od noviot dogovor za {tedewe

9%

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

rezentiraj}i ja programata na novata gr~ka vlada, novoizbraniot premier, Lukas Papadimos, soop{ti deka Grcija izbra da ostane vo evrozonata, bidej}i tamu go gleda edinstveniot izlez od kriznata sostojba vo koja se nao|a. Toj pred pratenicite istakna deka mora da bidat implementirani site uslovi od Evropskata unija (EU) i od Me|unarodniot monetaren fond (MMF) povrzani so finansiskata pomo{ za zemjata dokolku Grcija saka da ostane vo evroznata i vo EU, voop{to.

Sepak, vo svojot prv govor Papadimos vo nitu eden navrat ne ja istakna gr~kata posvetenost kon evropskite partneri. Toj voop{to ne go ni spomena potpi{uvaweto na pismenite izjavi od koalicionata vlada, koi }e mu potvrdat na Brisel deka Grcija e podgotvena da gi realizira merkite za {tedewe, {to e uslov za da ja dobie {estata tran{a od prviot paket-pomo{,

P

K

O

M

E

R

zavisi od samite nas”, istakna toj.

Vo me|uvreme, Evropskata komisija go zgolemi pritisokot vrz Grcija za pobrzo implementirawe na merkite koi treba da go namalat javniot dolg.

Papadimos vo Parlamentot izjavi deka buxetskiot deficit godinava }e iznesuva 9% od BDP, {to e pove}e otkolku {to se planira{e prethodno.

Glavnite celi na novite merki vklu~uvaat postapka za brzo sproveduvawe unificiran raspored na platite vo dr`avnata slu`ba, kratewe na dr`avnata administracija za 30.000 lica, privatizacija, reformirawe na sudskiot sistem.

Papadimos e dol`en da donese drasti~ni odluki za vospostavuvawe objektiven dano~en sistem, problemi koi negovite prethodnici ne sakaat da gi otvorat.

Gr~kiot Parlament denes treba da glasa za doverba na novata vlada, a spored gr~kite mediumi, ovaa postapka e ~isto proceduralna, bidej}i koalicionite partii prethodno se soglasija za podelbata na ministerskite pozicii.

od BDP }e iznesuva buxetskiot deficit na Grcija godinava, veti Papadimos

vaa kako “dvoumewe” na liderite dali da ostanat vo monetarnata unija.

Takov signal pra}a i liderot na Nova demokratija, Andonis Samaras, koj pred samiot po~etok na raspravata vo Parlamentot istakna deka nema namera da gi potpi{e dokumentite koi gi bara Brisel, bidej}i “dovolno e samo edno rakuvawe”.

Pra{an za stavot na novata vlada vo odnos na ova pra{awe, Papadimos za gr~kite mediumi ednostavno izjavi: “]e vidime kako }e pristapime kon toa pra{awe!?”.

Toj ja prifa}a premierskata funkcija vo najte{kiot moment od ponovata istorija na Grcija i smeta deka situacijata mo`e da se podobri samo ako celata nacija se obedini.

“Zemjata mo`e da se spasi, a toa najmnogu

GRCIJA I BANKITE PREGOVARAAT rcija i nejzinite privatni kreditori denes vo Frankfurt po~naa pregovori za razmena na kreditnite dolgovi zaradi namaluvawe na gr~kiot dolg za 50%, objavi gr~kiot vesnik “Katimerini”.

Pregovorite se del od planot na EU za spas na zemjata, koj e dogovoren minatiot mesec.

Vo ramkite na planot, privatnite sopstvenici }e otpi{at 100 milijardi evra od gr~kite obvrznici, koi se vo vkupna vred-

nost od 200 milijardi evra. Grcija }e predlo`i sopstvenicite na gr~kite obvrznici za sekoi 100 evra od gr~kiot dolg da dobijat me|u 10 i 20 evra vo gotovina, zavisno od dostasuvaweto na obvrznicite koi gi poseduvaat, pi{uva “Katimerini”.

Sopstvenicite na obvrznicite isto taka }e dobijat me|u 30 i 40 evra vo novi obvrznici so rok na otplata od 20 do 30 godini, so prose~en prinos od 6%.

G

vredna osum milijardi evra, bez koja bi bankC

I

J

A

L

E

N

rotirala vo sredinata na dekemvri. Mnogu eksperti O

G

L

A

S

ovaa postapka na novata gr~ka vlada ja kvalifikuK

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

Makedonsko Izraelski Biznis Forum 14 Dekemvri 2011 Skopski saem Skopje, Makedonija So golemo zadovolstvo Ve izvestuvame deka Makedonsko Izraelskiot Biznis Klub (MIBK), zaedno so Negovata Ekselencija Ambasadorot na Izrael vo Makedonija, Albanija i Bosna i Hercegovina, g-din.

Dejvid Koen na 14 Dekemvri 2011 godina vo Skopje }e organizira Makedonsko Izraelski Biznis Forum. Za vreme na forumot ќe se odr`at i delovni sredbi (business to business matchmaking) za vreme na koi }e imate prilika da sozdadete novi zdelki i partnerstva.

Na Makedonsko Izraelskiot Biznis Forum }e prisustvuvaat kompanii od slednive sektori: • Informaciska i komunikaciska tehnologija (IKT) • Zemjodelstvo i prerabotka na hrana • Obnovliva/alternativna energija • Medicina i farmacija • Turizam • Drugi (bezbednost, grade`ni{tvo, obrazovanie, finansii i uslugi) Na biznis forumot }e prisustvuvaat kompanii od Makedonija, Izrael, Kosovo, Bosna i Hercegovina i Albanija.

Kraen rok za aplicirawe e 14 Noemvri 2011 godina.

Site informacii vo vrska so forumot mo`ete da gi najdete na na{ata veb-strana: www.mibk.org.mk Lice za kontakt: Ekaterina Dimitrovska Izvr{en direktor, Makedonsko Izraelski Biznis Klub tel: +389 2 3113 259; mob: +389 70 80 20 72 e-mail: ekaterina.dimitrovska@mibk.org.mk

Svet / Biznis / Politika

14 SVET

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

0-24

...^ISTKA

...PRIRODEN PROCES

...DO KRAJOT NA SLEDNATA GODINA

Demonstrantite proterani od Volstrit

Mrtvoto More naskoro mo~uri{te

Vo Srbija nema da se pu{i na javni mesta

isteweto na Zukoti park na Volstrit od strana na policijata rtvoto More, najsolenata vodena povr{ina na svetot, koja inisterstvoto za zdravstvo na Srbija do krajot na idnata ^ vo Wujork po~na v~erautro. Demonstrantite privremeno bea Msodr`i blagorodni minerali, naskoro mo`e da stane Mgodina planira da go zabrani pu{eweto na site javni mesta, primorani da ja napu{tat oblasta i da gi otstranat {atorite, mo~uri{te, pred celosno da is~ezne, smetaat nau~nicite. vklu~uvaj}i gi i ugostitelskite objekti, a istovremeno }e se no bi mo`ele da se vratat naskoro.

Glavnata pri~ina e s$ pomaliot dotok na voda.

vovedat i slikoviti predupreduvawa na kutiite so cigari.

“PROROKOT OD OMAHA” VLO@UVA I VO IT-KOMPANII

BAFET VO IBM VLO@I 10,7 MILIJARDI DOLARI, NA RED E INTEL Ova e prva golema investicija vo sektorot koj Voren Bafet porano uporno go izbegnuva{e. No, toj ne zastanuva tuka. Bafet najavi deka ima namera povtorno da vlo`i vo u{te eden informati~ki gigant - Intel VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

ako Voren Bafet dosega smeta{e deka investiraweto vo kompanii od informati~ko-tehnolo{kiot sektor e lo{o, najmnogu poradi brzo promenlivata priroda na ovaa industrija, poznatiot amerikanski investitor izgleda ne misli pove}e taka. Bafet, poznat i kako “Prorokot od Omaha”, eden od najbogatite lu|e na svetot, otkri deka kupil akcii vo vrednost od 10,7 milijardi dolari vo edna od najgolemite kompanii od IT-industrijata, Interne{nal biznis ma{ins (IBM).

Vo razgovor za televizijata Si-en-bi-si, 81godi{niot milijarder izjavi deka akciite na IBM gi kupuval vo delovi i toa preku svojot investiciski fond Berk{ir Hetavej. So kupuvaweto po~nal u{te vo mart ovaa godina, no ne go informiral rakovodstvoto na IBM za svojata namera.

Firmata doznala duri od televiziskoto intervju.

Bafet sobral okolu 64 milioni akcii, {to pretstavuva udel vo IBM od 5,5%, i so toa se vbrojuva me|u najgolemite investitori vo ovaa kompanija.

Ova e prva golema investicija vo sektorot koj Voren Bafet porano uporno go izbegnuva{e. No, toj ne zastanuva tuka. Osven

I

10,7

milijardi dolari vredi udelot na Bafet vo IBM

vo IBM, najavi deka ima namera da vlo`i vo u{te eden informati~ki gigant – Intel (Intel), kade {to ve}e poseduva udel vreden 9,3 milijardi dolari.

“Ne poznavam nitu edna golema kompanija koja e tolku konkretna za svoite idni planovi, kako {to e IBM”, izjavi Bafet, citiraj}i go neobi~niot petgodi{en plan na kompanijata, vo koj se prika`uvaat zarabotkite po akcija, pari~nite pozicii i dividendata za akcionerite do 2015 godina.

IBM SO AMBICIOZEN PLAN Ovoj ~ekor ja opravduva strategijata {to dosega ja primenuva{e Sem Palmisano, izvr{niot direktor na IBM, koj treba ja napu{ti liderskata pozicija naredniot mesec, po celi devet godini. Za vreme na negovoto upravuvawe so IBM, Palmisano ja transformira{e kompanijata od proizvoditel na hardver vo specijalist za

9,3

milijardi dolari iznesuva udelot na Berk{ir Hetavej vo Intel

informati~ko-tehnolo{ki uslugi i konsultacii.

Bafet prethodno go izbegnuva{e ovoj sektor, velej}i deka ne gi razbira dovolno dobro tehnolo{kite kompanii i nivnite proizvodi za da poseduva golemi udeli vo istite.

No, pod vodstvo na Palmisano, IBM rabote{e so otvorenost, retka za tolku golema javna kompanija, {to najmnogu go privle~e Voren Bafet da investira vo nea. Kompanijata ima namera da generira zarabotka od akcija od barem 20 dolari

INVESTITOR

“Ne poznavam nitu edna golema kompanija koja e tolku konkretna za svoite idni planovi kako {to e IBM”.

BAFET: EVROPA IMA PREMNOGU GOTVA^I VO KUJNATA! o intervjuto za Si-en-bi-si, Voren Bafet otkri deka go is~istil svoeto portfolio od evropski dr`avni obvrznici pred pove}e od edna godina i deka naskoro ne planira da investira vo ni{to evropsko.

“Problemot so evropskiot dolg e vo doverbata koja evropskite lideri mo`e da ja sozdadat za da privle~at investicii”, objasni toj.

Bafet potseti deka po izbuvnuvaweto na hipotekarnata kriza vo SAD, toga{niot minister za finansii, Henri Polson, i {efot na federalnite rezervi, Ben

V

VOREN BAFET

Bernanke, dadoa vetuvawe koe ne mo`ea da go ispolnat.

“Na Evropa, me|u drugoto, & nedostasuva kredibilitet i doverlivost, bidej}i postojat premnogu gotva~i vo nejzinata kujna, od koi nitu eden ne mo`e ni{to da veti”, naglasi Bafet.

Za evropskite banki Bafet ne e zainteresiran, bidej}i ne e siguren dali EU e vo sostojba da izvr{i neophodni promeni za Evropa da se izvle~e od krizata.

do 2015 godina, a da potro{i 20 milijardi dolari na prezemawa vo periodot od 2011 do 2015 godina.

Minatiot mesec, IBM prijavi prihodi vo vrednost od 26,2 milijardi dolari za tretiot kvartal, a najgolem del od rastot poteknuva od brzoraste~kite pazari.

Predvideno e profitot za 2011 godina da iznesuva 13,35 dolari po akcija, {to e za 14% pove}e vo sporedba so minatata godina. Od 2000 godina, kompanijata se oslobodi od del od biznisot so kompjuteri i hard-diskovi, a go

zgolemi udelot na softverskata zarabotka od 25% na 44% minatata godina.

Se o~ekuva do 2015 godina softverot da pretstavuva polovina od biznisot.

Kompanijata neodamna najavi deka Xini Rometi }e go nasledi Palmisano na po~etokot od narednata godina, so {to taa }e bide prviot `enski izvr{en direktor na IBM. PLODEN KVARTAL NA BERK[IR HETAVEJ Investiciskiot fond na Voren Bafet, Berk{ir Hetavej, objavi u{te pet novi investicii napraveni vo izminatiot kvartal.

Na krajot od septemvri, Berk{ir poseduva{e akcii vredni me|u 195 i 232 milioni dolari vo CVS, Caremark, Direct TV, Visa i General Dynamics. Isto taka, Bafet prodade okolu edna desettina od negovite akcii vo Kraft Foods i Johnson&Johnson, so {to sega Berk{ir ima udel od 3,2 milijardi dolari, odnosno 2,4 milijardi dolari.

Voren Bafet ovaa godina kupil i akcii vo Bankata na Amerika, najgolemata banka vo SAD. Vo nea vlo`il okolu pet milijardi dolari.

15

Feqton

KAPITAL / 16.11.2011 / SREDA

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

“Boris, ako prodol`i{ po ovoj pat, predviduvam deka za edna godina }e bide{ proteran...

Ili, u{te polo{o, }e gnie{ vo zatvor.”

24

Aleks Goldfarb na Boris Berezovski

A NA PUTIN GLAVA 3: ^ISTKAT

VO O^ITE NA BEREZOVSKI, PUTIN BE[E PINO^E

Berezovski ima{e mnogu pri~ini da bide nervozen poradi Putin. Iako porano bea prijateli i Berezovski dade s$ od sebe za Putinovata uspe{na kandidatura za pretsedatel, samo {est nedeli po negovoto doa|awe na vlast dvajcata mo}nici vodea vojna. Koristej}i se so mediumskata mo}, Berezovski po~na da go osuduva Putin i da ja sporeduva negovata politika na centralizirawe na dr`avata so kr{eweto na ~ovekovite prava od ~ileanskiot general Pino~e elovnite zdelki na Berezovski otsekoga{ bea predmet na polemika. U{te e d e n ~ o v e k ko j mnogu se kara{e so Berezovski poradi negovite delovni metodi be{e Xorx Soros. Porano bea prijateli i Soros razmisluva{e da finansira mnogu zdelki na oligarhot vo 90-tite godini.

No, vo 2000 godina, “qubovnata vrska se skiseli”, spored Aleks Goldfarb, eden od najbliskite sojuznici na Berezovski. Soros edna{ mu rekol na Goldfarb: “Tvojot prijatel e |avolski genijalen. Ja uni{ti Rusija bez ni~ija pomo{“. Berezovski ostro reagira{e na toa velej}i deka “Soros izgubi pari bidej}i mladite reformisti napravija budala od nego... A, toga{ se obide da go ubedi Zapadot, ~isto od inaet, deka oligarsite se zlobni i deka ne smee da im se dozvoli da go kontroliraat yverot”.

Biznisot za Berezovski be{e sredstvo da vnesuva bogatstvo za da go finansira svojot vistinski interes: da se oddade na politi~ki spletki.

Lesno mu zdodeaja detalite na pretpriemni{tvoto i im gi ostava{e na drugi. Na edna konferencija vo Moskva, vo 2000 godina, Jan Hag, menaxer na Fajrbrd fond, nova fondacija koja mnogu investira{e vo Rusija,

go pra{a Berezovski direktno: “Mo`e li da objasni{ kako se slu~uva sekoga{ koga si ti involviran vo nekoja kompanija, nejzinata kapitalizacija da se svede na nula?”. Berezovski go odbi napadot velej}i deka vrednosta na pribli`no site ruski kompanii se namalila poradi politi~kata nesigurnost, dodavaj}i podocna deka sekoja kompanija so koja bil povrzan, vsu{nost, go podobrila svojot rezultat.

Iako nastanite se odvivaa protiv nego, Berezovski zadr`a dovolno mo}ni kontakti za da bide izbran vo Dumata, vo dekemvri 1999 godina, kako pratenik na Kara~ajevo-Чerkezija, mala republika blizu Чe~enija. Toa mu donese dopolnitelna prednost, bidej}i mu obezbeduva{e imunitet od sudsko gonewe. Iako, mo`ebi, s$ u{te se nadeva{e deka }e mu se priklu~i na Putin, isto taka e verojatno deka nasproti nivnata o~igledna bliskost, Berezovski dotoga{ po~nal da se premisluva vo vrska so Putin. Mnogu godini podocna, }e priznae deka se premisluval za Putin kako pretsedatel, no toa go ostaval nastrana.

KADE IZBRZA BEREZOVSKI? Vo bezmilosniot svet na beskrupuloznata politika na Kremq, sojuzni{tvata retko opstojuvaat dolgo vreme i Berezovski brzo po~na da gubi prijateli. Bidej}i o~ajno mu ark Holingsvort e istra`uva~ki bea potrebni politi~ki novinar i avtor na pove}e knigi, vklu~itelno i studijata za MI5, tajni informacii, duri britanskata Slu`ba za bezbedgo zamoli Roman Abranost. Negovite novinarski tekstovi se objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i movi~ da prisustvuva na Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua rodendenskata proslava napraveni so nego, se znae deka toj ne na Putin vo Sankt Petersaka mnogu da zboruva javno, niti pak e qubitel na {oping. burg, vo oktomvri 1999 rugiot avtor, Stjuart Lensli e godina. Abramovi~ go novinar i ekonomski konsultant koj storil toa i mu podnel `ivee ju`en London. Me|udrugoto toj e dobitnik na nekolku nagradi povraten izve{taj na svokako televiziski i radio producent, me|u jot mentor: “Me isprati koi e i nagradata na Wujor{kiot tele- da {pioniram {pioni, viziski i filmski festival. Vo negovata kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja no ne najdov nikakvi definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna {pioni tamu. Voobi~aena po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika turkanica, site na neBritanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija gova vozrast oble~eni do Ju`na Afrika.

D

M

D

vo farmerki, nekoi svirea na gitara. Nikakvi tipovi od KGB ili sli~no”.

Berezovski ima{e sekakvi pri~ini da bide nervozen poradi Putin. Iako dvajcata Berezovski be{e prav mediumski tajkun. Poseduva{e mnozinstvo akcii vo ORT, televizijata so 98% gledanost vo Rusija, a isto taka be{e sopstvenik i na golemiot nedelen magazin za biznis “Komersant” i na popularniot dneven vesnik “Nezavisimaja gazeta”.

porano bea prijateli i Berezovski go stavi seto svoe politi~ko vlijanie, pari i televizski kanali zad Putinovata uspe{na kandidatura za pretsedatel, samo {est nedeli po negovoto doa|awe na vlast dvajcata glavni mo}nici vodea vojna.

Postoeja dlaboki politi~ki razliki: Putin `estoko ja vode{e ~e~enskata vojna, dodeka Berezovski argumentira{e deka voeno re{enie ne e mo`no i otvoreno povikuva{e na mirovni pregovori. Tie, isto taka, imaa mnogu razli~ni vizii za idninata na Rusija: Berezovski se zalaga{e za liberalen, ekonomski, prozapaden pristap {to }e gi dr`i oligarsite i li~no nego vo centarot na mo}ta i }e im ovozmo`i pristap do dogovorite. Putin pretpo~ita{e edna centralna uloga za dr`avata.

Toj be{e pove}e zainteresiran da ja modernizira Rusija, otkolku da ja demokratizira.

“Kolku posilna e dr`avata, tolku posloboden e poedinecot”, napi{a vo edno otvoreno pismo do ruskiot narod pred da stane pretsedatel.

Od migot koga Putin stana pretsedatel, Berezovski se vpu{ti vo serija politi~ki nepromis-

leni i izbrzani dejstva. Vakvo rasfrlawe so hrabrost be{e tipi~no za nego, no toa, isto taka, be{e negova propast. Koga Gusinski be{e priveden, Berezovski be{e {okiran. r Ne o~ekuva{e deka Putin }e odi tolku to daleku. Dve nedeli podocna, razjareniot Berezovski brzo isprati isp otvoreno pismo, napa|aj}i go toa {to toj go vide kako avtor avtoritarizam na Putin. Toa be{e predizvikano, pre isto taka, i od Putinovata Putino namera da primeni pogolema centralna kontrola vrz ruskata regionalna re vlast. Citiraj}i go Ar Aristotel i ruskiot poet Osip Man Mandelstam, koj umrel vo eden od S Stalinovite zatvori, pismoto be{e prva javna deklaracija na nivnite razliki {to po~naa da izleguvaat na povr{ina. Berezovski be{e duri i pootvoren vo edno televizisko intervju na ORT: “Site ukazi, site zakoni predlo`eni od Putin se naso~eni kon povtorno porobuvawe na narodot”.

Berezovski be{e razjaren od na~inot na koj Gusinski be{e prisilen da se prodade i da bide progonet. Iako mediumskiot baron mu be{e porane{en rival i dvajcata stanaa ogor~eni protivnici, sudbinata na Gusinski gi intenzivira{e somne`ite na Berezovski vo odnos na Putin, koi stanuva s$ podlaboki. Vo svoite intervjua, go osuduva{e Putin i ja sporeduva{e negovata politika na centralizirawe na dr`avata so kr{eweto na ~ovekovite prava od ~ileanskiot general Pino~e.

Naredniot mesec dade ostavka od Dumata, gubej}i go, na toj na~in, imunitetot od sudsko gonewe. A, be{e izbran samo {est meseci pred toa. “Ne sakam da u~estvuvam vo ovoj spektakl”, re~e. “Ne sakam da u~estvuvam vo kolapsot na Rusija i vo vospostavuvaweto na eden avtoritativen re`im”. Osven toa, izjavi deka ima namera da formira nova opoziciska partija koja direktno }e mu se sprotistavi na Putin.

Razluteniot Berezovski gi otfrli zlokobnite predupreduvawa od negoviot vnatre{en krug. Negoviot star prijatel Aleks Goldfarb mu ima{e re~eno: “Borise, ako prodol`i{ po ovoj pat, pretska`uvam deka za edna godina }e bide{ proteran... Ili polo{o - }e gnie{ vo zatvor... Za Putin, su{tinata nema nikakvo zna~ewe s$ dodeka toj te gleda kako del od negovata banda. No, ako odi{ protiv nego javno, toga{ samiot se

LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

isfrla{ od negovata glutnica”.

Smrtnoto neprijatelstvo, kone~no, dostigna kriti~na faza za na~inot na koj Berezovski ja koriste{e svojata mediumska imperija. Vo 1994 godina na Berezovski, vo partnerstvo so Badri Patarkatsi{vili, mu be{e dodelen udel vo iznos od 49% od televiziskata stanica ORT, preku koja svoja programa emituva{e televizijata Kanal 1. Pod rakovodstvo na Patarkatsi{vili, ORT be{e instrument vo kampawata od 1996 godina koga Jelcin be{e reizbran, a kompanijata be{e dare`livo nagradena. Do krajot na 1998 godina, Berezovski i Patarkatsi{vili gi zgolemija svoite udeli vo ORT. Kanal 1, nacionalnata najpopularna televiziska stanica, ima{e pokrienost na gledanosta od 98% niz cela Rusija. Osven na ORT, Berezovski, isto taka, be{e sopstvenik na golemiot nedelen magazin za biznis “Komersant” i na popularniot dneven vesnik “Nezavisimaja gazeta”. Do 2000 godina, zaedno so Gusinski be{e eden od najmo}nite ruski mediumski tajkuni.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: KOJ E PATARKATSI[VILI? KAKVI PERIPETII GO POVRZAA SO BEREZOVSKI? ISTIOT BEREZOVSKI, KOJ JA NAPU[TI RUSIJA BEZ IZGLEDI ZA VRA]AWE NAZAD...

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

РАБОТИЛНИЦА

ДЕФИНИРАЈТЕ ИЗВОЗНА СТРАТЕГИЈА И СТЕКНЕТЕ НОВИ АЛАТКИ ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ИЗВОЗОТ!

24-25 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

ПО ДВА ДЕНА РАБОТА ЌЕ СИ ЗАМИНЕТЕ СО:

УНИКАТНО, ОРИГИНАЛНО!

готова и разработена извозна стратегија сет алатки кои можат веднаш да се спроведат во пракса дефинирани решенија и одговори на сите проблеми и дилеми поврзани со извозот поддршка при имплементација на дефинираните активности од предавачите-консултанти! Контакт со компании кои се соочуваат со исти или слични дилеми и развојни цели Богата литература и корисни материјали на тема извоз и освојување нови пазари

За прв пат во Македонија извозните компании и оние кои тоа сакаат да станат и да освојат нови пазари имаат единствена можност со искусни и докажани консултантни два дена да изработат извозна стратегија за своите компании! Наместо искуството на успешни извозни компании, овојпат case stydy на работилницата ќе биде токму Вашата компанија!

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Како да направите анализа на можните извозни пазари, реално да лоцирате каде се наоѓате и да дефинирате каде сакате да бидете во иднина? Кои пазари се полесни а кои потешки за освојување? Кои се сите неопходни елементи кои треба да ги содржи една извозна стратегија? Како да го спроведете акциониот план кој ќе ве доведе до целта- поголем извоз? Алатки за зголемување на извозот: cold calling, посета на саеми, продажен состанок, генерирање нови контакти!

ПРЕДАВАЧИ ПЕТАР ЛАЗАРОВ

Macedonia Export, kompanija specijalizirana za promocija i trgovija so makedonski proizvodi na me|unaroden i lokalen pazar, koja nudi konsultantski uslugi za marketing, proda`ba i izvoz.

КАЛИН БАБУШКУ

Macedonia Export

КРУМ ЕФРЕМОВ

direktor na Direktoratot za ekonomska diplomatija vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti

РАБОТИЛНИЦАТА Е ПРЕПОРАЧЛИВА ЗА:

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за извоз и нови пазари

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

ОБУКА “МЕЃУНАРОДНО ДВОЈНО ОДАНОЧУВАЊЕ” 18 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

Зголемената глобализација и меѓуграничната размена го зголемуваат и интересот за оданочување на капиталот и добивката која се остварува од ваквите текови. Во услови на силна економската интеграција, движењето на капиталот, работната сила и технологијата, настанува и проблемот на двојното оданочување. Дилемите се: кога да препознаете дека се соочувате со проблемот на двојното оданочување во секојдневното работење? Како да го надминете овој проблем? Каде да побарате решение? Обуката која ја организираме за меѓународното двојно оданочување ќе ви ги даде одговорите токму на овие прашања и дилеми со кои се соочува Вашата компанија!

ШТО ЌЕ НАУЧИТЕ:

Што да превземете и кому да се обратите кога ќе се соочите со двојното оданочување? Како да го остварите правото на даночните намалувања / изземања согласно Договорите за избегнување на двојното оданочување? Кој е ефектот на меѓународното двојно оданочување врз приливот на странските инвестиции и движењето на работната сила? Каков е третманот на двојното оданочување

во УЈП? Примери и вежби за остварување на правата од Договорите за избегнување на двојното оданочување – симулиран случај

ПРЕДАВАЧ КАТЕРИНА БОШЕВСКА

ОБУКАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Финансиски менаџери Сметководители Даночни администратори/работници Сопственици на компании Претприемачи

Fинанsиsки диrектоr на EOS Matrix Македонија и финанsиsки конsuлтант за Иsточна Евrопа. Ангажиrана е како надвоrешен sоrаботник и тrенеrобuчuвач за теми од облаsта на финанsиsки менаџмент од rеномиrани тrенинг агенции-конsuлтантsки кuќи.

Kapital Аcademy... е формиран на 25.09.2011 лицалица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298110 110 www.kapital.mk www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk