413-22.11.2011

vtornik. 22 noemvri. 2011 МАКЕДОНСКА БЕРЗА

МБИ 10 1.988,48 МБИД

2.165,50

ОМБ 118,84

-1.70% -1.57% 0.00%

Izvor: Makedonska Berza

КУРСЕВИ И ВАЛУТИ

ЕМУ € САД $ В.Британија £

61,50 45,30 71,67

vtornik - 22. reda 23.noemvri. 2011 | broj 413 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

WWW.KAPITAL.MK

Kursna lista na Narodna banka na Makedonija, koja gi sodr`i odnosite me|u srednite kursevi na stranskite valuti

SOBRA DOBROTVOREN PRILOG, LI^NO KAZNI SESTRI I ZATVORI BOLNICA! OVA LI MU E RABOTA NA TODOROV? STRANA 4-5

PETRESKI PRITISNAT OD TU@BI TE[KI

6

MILIONI EVRA!

STRANA 7

NASKORO!!! MESE^NIK

NA 24 NOEMVRI

vtornik. 22 noemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

3.000

МБИ10

1,70%

2.800

EFTIM GA[TOV ZAMINA, DRUGIOT DIREKTOR PETAR KARANAKOV GASI PO@ARI

2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na oficijalniot pazar na Makedonska berza

MRT BARA KIRIJA OD DR@AVNITE INSTITUCII!?

Germanski, amerikanski i japonski kompanii }e investiraat vo Tetovo i Struga?!

STRANA 9

Karaxoski vrabotuval nezakonski STRANA 8

Bez fiskalna – ne mora da platite!

STRANA 9

KOLUMNA D-R RUBIN ZARESKI

“Longplejka” “Longplejka STRANA 12

STR. S TR.

VOVEDNIK D GABRIELA DELOVA DE

2-3

Javnite nabavki nikako da ni stanat javni STRANA 2

Navigator

2

3

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 22 NOEMVRI 2011

JAVNITE NABAVKI NIKAKO DA NI STANAT JAVNI

S

Stigna odluka minatata nedela od kabinetot na Nikola Gruevski.

Po dolgo debatirawe i razmenuvawe mislewa, Vladata kone~no re{ila deka treba da se napravi ne{to so korupcijata - sega i za sitnite javni nabavki do 5.000 evra }e mora da se raspi{e oglas (prethodno tie se dogovaraa vo neposredna spogodba - lice v lice).

Koga ovie od Antikorupciskata komisija ne izleguvaat da soop{tat {to srabotile vo borbata so mitoto i so organiziraniot kriminal, Vladata morala da go napravi toa za niv.

I dobro {to go napravila, za{to bez razlika od kade doa|a inicijativata za borba so korupcijata, taa sekoga{ e dobredojdena.

Ama gi re{ivme li nie krupnite problemi, pa sega }e se zanimavame so korupcijata vo malite nabavki!?

Teorijata deka golemite ribi gi jadat sitnite u{te edna{ se potvrduva vo praktika.

Vo uslovi koga na Vladata & e te{ko da se bori so golemiot kriminal i korupcija, najlesno e da se lovat sitnite ribi, t.e. sitniot kriminal i korupcijata.

Problemite so dogovorite vo ~etiri o~i, so ~estoto poni{tuvawe na tenderite, favoriziraweto odredeni

firmi (naj~esto bliski do vladeja~kata garnitura), firmi od koi i samata Vlada ima benefit, ostanuvaat da se re{avaat vo nekoi podobri vremiwa.

No, najverojatno od vladeja~ka garnitura koja }e ima hrabrost da go napravi toa. Ako nekoga{ imame takva.

A takvi primeri, barem godinava, se iznagledavme. Kontroverznite nabavki i vrtoglavite sumi koi se vrtea i u{te se vrtat okolu proektot “Skopje 2014” s$ u{te ~ekaat da bidat obelodeneti i is~isteni od javnosta. Tenderite za ^ebren i Gali{te mo`ebi se najeklatantniot primer za toa deka ne{to “smrdi” kaj tenderite vo zemjava. No, namesto toa, Vladata odlu~i da se zanimava so nabavkite do 5.000 evra. So ovaa merka site nabavki 100% }e stanele javni i transparentni. I nesporno e deka i kaj niv treba da se ima celosna transparentnost i ot~etnost. Vistinskata borba so korupcijata zna~i tokmu toa. Sekoe potro{eno evro da bide evidentirano i javno prika`ano. No, koga Evropskata komisija, pa i relevantni svetski organizacii so prst ni poka`uvaat deka najgolemiot problem kaj javnite nabavki ne se malite nabavki do 5.000 evra, tuku se pre~estite poni{teni tenderi i javnite nabavki za koi ne e raspi{an tender, toga{ vistinskata borba so korupcijata bi podrazbirala prezemawe merki od strana

kompanijata e formirana vo 1999 godina, koga e izdaden prviot broj na magazinot Kapital

ul. Veqko Vlahovi} br 11, (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; DIREKTOR I GLAVEN UREDNIK: Qup~o Zikov

Gordana Mihajlovska

na Vladata po~nuvaj}i tokmu ottamu.

Vakvata borba so korupcijata i stavaweto vo red na javnite nabavki u{te edna{ pretstavuva samo kozmeti~ka reforma koja samo delumno go re{ava pra{aweto.

Kozmeti~kite reformi o~igledno stanaa edinstvenite reformi koi ovaa vlada saka da gi praktikuva.

Najgolemite problemi i ponatamu ostanuvaat. I }e prodol`at da n$ sopnuvaat na patot kon Evropskata unija, na patot kon privlekuvawe stranski investicii i sozdavawe konkurentna i zdrava biznis-klima vo zemjava. Vladata treba da sfati deka namestenite tenderi, zloupotrebata na nabavkite za itni potrebi i sklu~enite dogovori vo ~etiri o~i nitu edna kozmetika ne mo`e dolgoro~no da gi prikrie. Na kratok rok kozmetikata gi korigira site anomalii, no dolgoro~no, vistinskata “ubavina” sekoga{ izleguva na povr{ina.

ODGOVOREN UREDNIK

Spasijka Jovanova

POMO[NICI NA ODGOVORNIOT UREDNIK

Katerina Sinadinovska (politika) Katerina Poposka (ekonomija) Maja Bajalska, Aleksandar Janev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

OFFICE MANAGER I FINANSII

Aleksandra Nikolova: ++389 2 3298 110/ lok:101 nikolova@kapital.com.mk

Verica Jordanova

ODGOVOREN UREDNIK NA WWW.KAPITAL.MK

Aleksandar Jan~eski

Sawa Savovska: ++ 389 2 3298 110/ lok:104 REKLAMA

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 3298 110/ lok:103 marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

OGLASI: Dijana Gulakova: ++389 2 3298 110/ lok:105 gulakova@kapital.com.mk SPECIJALNI PRILOZI: Jasmina Savovska Tro{anovski ++389 2 3298 110/ lok:102; prilozi@kapital.com.mk

So revizorski izve{taj, koj utvrdi milionski finansiski dupki, so pari koi ve}e ne stignuvaat ni za plati za vrabotenite, so serija obvinuvawa za finansiski malverzacii, so zgrada “naselena” od dr`avnite institucii, javniot servis denovive ostana i so direktor pomalku, otkako izvr{niot direktor Eftim Ga{tov re{enie za problemite najde vo sopstvenata ostavka i kriewe od javnosta KRISTINA OZIMEC ozimec@kapital.com.mk

V

Vo vreme koga MRT tvrdi deka Sobranieto & dol`i ~etiri milioni evra za Sobraniskiot kanal, a Dr`avniot zavod za revizija otkriva milionski finansiski malverzacii, direktorot Petar Karanakov za da dojde do sve`i pari planira da ja pobara zgradata koja sega & pripa|a na dr`avata. Izdavawe na prostoriite vo MRT kade {to sega se smesteni dr`avnite

ODGOVOREN UREDNIK NA SPECIJALNI DODATOCI

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL

pretplati@kapital.com.mk

GA[TOV ZAMINA, DR

GABRIELA DELOVA delova@kapital.com.mk

UREDNICI IZVR[EN DIREKTOR (MARKETING I FINANSII)

D

enari poskape dizelot od sino}a, dodeka cenata na benzinite ostanuva ista. Soglasno so odlukata na Regulatornata komisija za energetika, dizelot }e se prodava po cena od 71,5 denari za litar, eurosuper BS-95 za 76 denari, a eurosuper BS - 98 za 77,5 denari za litar.

Za tri denari se zgolemuva i maloproda`nata cena na ekstra lesnoto maslo za doma}instvo koe sega }e se prodava po cena od 60 denari za litar, a se zgolemuva i maloproda`nata cena na mazutot, koja }e iznesuva 43,481 den/kg.

Od Regulatornata komisija za energetika poso~uvaat deka zgolemuvaweto se dol`i na povisokata cena na surovata nafta na svetskiot pazar vo izminatite 14 dena i na kursot na denarot vo odnos na dolarot.

MRT ]E B DR@AVN

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 3 298 110 Фaks: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje,

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

instituciii i ministerstva e eden od mo`nite ~ekori koi gi razgleduva rakovodstvoto na javniot servis za da dojde do seriozen mese~en priliv na nezavisni sredstva, doznava “Kapital”. Karanakov za “Kapital” potvrdi deka MRT planira, dokolku e potrebno, da gi upotrebi site pravni lekovi koi & se na raspolagawe za da si ja vrati zgradata vo celosna sopstvenost. “MRT e finansirana od vrabotenite, imame dokumenti koi potvrduvaat deka sekoj vraboten odvojuval del od svojata plata za izgradba na televizijata. Toa {to e napraveno so odlukata od 2005 godina e ne~esno i MRT }e gi bara site pravni lekovi za zgradata da si ja vrati vo celost, bidej}i taa im pripa|a na vrabotenite na MRT”, veli toj. Spored nego, programata i rabotata na MRT bi mo`ela da se

finansira od izdavawe na prostoriite na najvisokata zgrada vo zemjava.

Vo momentov bez da pla} aat kirija, vo zgradata na MRT prestojuvaat nekolku ministerstva i drugi dr`avni institucii.

Ekspertite i poznava~ite koi gi kontaktira{e “Kapital” velat deka rakovodstvoto ima pravo da ja bara zgradata nazad i idejata seriozno treba da se razgleda kako eden od mo`nite izvori na nezavisni sredstva za javniot servis.

Ne samo kirija, potreben e cel biznis-plan za rehabilitacija na MRT

Kreatorot na Zakonot za radiodifuzija, Roberto Beli~anec, za “Kapital” veli deka javniot servis ima pravo da si ja bara zgradata, no problem mo`e da nastane vo nejzinoto odr`uvawe. “Ako imaat

REVIZORITE OTKRIJA FINANSISKI MALVERZACII VO MRT? r`avniot zavod za revizija vo svojot posleden revizorski izve{taj za rabotata na javniot servis ustanovil nemo`nost za potvrduvawe na verodostojnosta na finansiskite izve{tai za: imotot vo iznos od nad {est milioni evra, pobaruvawata i prihodot od radiodifuznata taksa vo vkupen iznos od nad tri milioni evra i prihodot od dotacii i subvencii vo iznos od re~isi milion evra. Spored DZR, ~lenovite na Upravniot odbor za 2010 godina si prepi{uvale povisoki mese~ni nadomestoci od dozvolenoto. Namesto najmnogu 150 evra mese~no za pretsedatelot i do 115 evra za ~lenovite na upravniot odbor i sovetot, tie zemale po 470 evra za pretsedatelot, 430 evra za zamenikot i 400 evra za ~lenovite.

D

Navigator

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

LIDERI

NE IM BE[E DENOT

3

POBEDNIK STIMULACIJA ZA STUDENTITE

IVICA KONESKI radona~alnikot na Aerodrom organizira obuki za `itelite na op{tinata na tema profesionalen i biznis-razvoj, preku koi gra|anite }e mo`at da gi usovr{at svoite znaewa

G

MARIANO RAHOJ iderot na opozicionata narodna partija e apsoluten pobednik na parlamentarnite izbori vo [panija, pa nema da mora da koalicira so drugi partii

L

LUKAS PAPADIMOS o {to prvo da se fati noviot premier - dali da {tedi ili da go smiruva narodot koj v~era povtorno izleze na {trajkovi i ja blokira{e cela Atina!?

S

@ARKO KARAXOSKI irektorot na JP Makedonski [umi vrabotuval sprotivno na zakonot i prodol`il da anga`ira privatni firmi da ja rabotat osnovnata dejnost na ova pretprijatie.

D

RUGIOT DIREKTOR KARANAKOV GASI PO@ARI

BARA KIRIJA OD NITE INSTITUCII?

D

Dekanot na Tehnolo{kometalur{kiot fakultet vo Skopje, Aleksandar Dimitrov, uspea da ostvari link me|u obrazovanieto, biznisot i dr`avata. Devetnaeset makedonski kompanii v~era najavija deka }e obezbedat 38 stipendii za studenti zapi{ani vo prva godina, Skopskiot univerzitet }e obezbedi stipendii za deset najdobri studenti, a Ministerstvoto za obrazovanie, pak, }e gi stipendira 25-te najdobri studenti vo prva godina. Namesto sekojdnevno da kuka deka drasti~no opa|a brojot na studenti na tehni~kite fakulteti, Dimitrov ja najde vistinskata strategija. Pokraj stimulacija za studentite, vakvata politika }e im bide od korist i na firmite, koi preku kontinuirani praktika

ALEKSANDAR DIMITROV i obuki, }e gi profiliraat studentite, a so toa }e go dobijat i potrebniot in`enerski kadar. Na podolg rok, toa }e zna~i podobruvawe na celokupnata ekonomska slika i biznis-klimata vo zemjava.

Ova e odli~en primer za otstranuvawe na jazot me|u akademskata i biznis-zaednicata, koj treba da go sledat i ostanatite fakulteti na koi brojot na studenti drasti~no se namaluva so sekoja upisna godina. Benefitite od vakviot poteg na Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet }e gi po~uvstvuvaat trite dogovorni strani.

Normalno, ako dogovorot za sorabotka ne ostane samo obi~en list hartija.

GUBITNIK

PETAR KARANAKOV

IZVR[EN DIREKTOR NA MRT MRT }e gi bara site pravni lekovi za zgradata da si ja vrati vo celost, bidej}i MRT im pripa|a na vrabotenite.

EFTIM GA[TOV Sega ve}e porane{niot izvr{en direktor tri dena bega od javnosta za da objasni zo{to vo ekot na skandalite koi go tresat javniot servis odlu~i da si zamine od funkcijata.

INGRID DELTENRE

GENERALEN DIREKTOR NA EVROPSKATA ASOCIJACIJA NA RADIODIFUZERI Za podobruvawe na sostojbata na javniot servis treba da se razgledaat i drugi kombinirani modeli na finansirawe (dr`aven danok, reklami itn.).

ROBERTO BELI^ANEC

KREATOR NA ZAKON ZA RADIODIFUZIJA Vo red e da si ja baraat zgradata nazad, no problemot e {to }e pravat potoa?

Potreben e dolgoro~en biznis-plan za MRT.

Vo me|uvreme, direktorot koj ostana, Petar Karanakov, bara ~are. Vo izjava za “Kapital” najavi deka }e gi iskoristat site pravni lekovi za MRT da ja dobie zgradata nazad vo celosna nivna sopstvenost. Od 2005 godina, so izmenite na Zakonot za radiodifuzija, zgradata & pripadna na dr`avata i tamu se “naselija” ministerstva i institucii

VRABOTENITE IMALE POMALI PLATI ZA[TO DAVALE PARI ZA IZGRADBA orane{niot generalen direktor na MRT, Qubomir Jakimovski, za “Kapital” veli deka vrabotenite vo javniot servis so godini zemale pomali plati bidej}i sekoj mesec im bil odbivan procent za izgradbata na zgradata. “Celata zgrada i celata tehni~ka oprema e gradena i kupuvana so parite koi gi davaa vrabotenite i od pretplatata od gra|anite”, veli Jakimovski.

P

odreden biznis-plan za dolgoro~no odr`uvawe, toga{ vo red e da si ja baraat zgradata nazad. Zgradata e del od nezavisnata finansiska sostojba na MRT i e na vrabotenite vo MRTV”, veli Beli~anec.

Spored nego, instituciite se doseleni vo MRT vo 2005 i vo 2006 godina, otkako Ministerstvoto za finansii odbilo da ja vrati zgradata i taa sega & pripa|a na dr`avata. Pretsedatelot na Sovetot na MRT, Slobodan ^a{ule, za “Kapital” veli deka iako

ova pra{awe e nadvor od nadle`nostite na Sovetot, sepak, tie gi poddr`uvaat direktorite vo nivnite barawa. “Vo vremeto na SDSM so odluka na Vladata zgradata e odzemena od MRT i taa zgrada, kako site drugi imoti na javni pretprijatija {to se vra}aat nazad, isto taka treba da & se dodeli povtorno na MRT, a instituciite koi se vo nea da si pla}aat kirija za prestojot”, veli ^a{ule za “Kapital”.

Porane{niot direktor na MRT, Sa{o Ordanovski, pak, veli deka eventualnoto vra}awe na MRT vo sopstvenost na vrabotenite bi pretstavuvalo seriozen i zna~aen priliv na sredstva za niv.

“Definitivno, zgradata e predimenzionirana za potrebite na MRT i koga jas bi bil tamu, bi se zainteresiral dali e mo`no vakvo re{enie i bi go razgleduval ovoj predlog.”

Vladata se ~udi na baraweto na MRT

Vo Vladata zasega se za~udeni od barawata za vra}awe na zgradata na MRT. Portparolot na Vladata, Martin Martinovski, za “Kapital” veli deka ne e zapoznaen so vakvata inicijativa i zatoa ne mo`e da ja komentira. “Ne mi e poznato

ni{to na taa tema i koga }e se otvori pra{aweto, toga{ }e debatirame.

Sega ne znaeme {to im e idejata”, re~e toj. Minatata nedela generalniot direktor na Evropskata asocijacija na radiodifuzeri, Ingrid Deltenre, za “Kapital” izjavi deka e dojdena vo Makedonija poradi “konsalting” so rakovodstvoto na MRT. Toga{ taa pora~a deka za da se podobri sostojbata na javniot servis, treba da se razgledaat i drugi kombinirani modeli na finansirawe (dr`aven danok, reklami itn.).

Ministerstva i agencii ja “okupirale” zgradata

Niz godinite vo zgradata na MRT “na gosti” do{le

i ostanale nekolku ministerstva, dr`avni agencii, komisii i drugi dr`avni institucii. Bez da pla} aat kirija, vo momentov tamu prestojuvaat Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Ministerstvoto za ekologija, Makedonskata radiodifuzija, Komisijata za za{tita na pravoto za sloboden pristap do informacii od javen karakter, podra~ni edinici na Ministerstvoto za zemjodelstvo, razni agencii, potoa Komisijata za lustracija, Dr`avnoto pravobranitelstvo, Lotarija na Makedonija, Komisijata za verski zaednici, Komisijata za antidiskriminacija, del od Ministerstvoto za transport i vrski i drugi.

KARANAKOV: REVIZIJA ODAMNA TREBA[E DA VLEZE VO MRT zvr{niot direktor na MRT, Petar Karanakov, za “Kapital” izjavi deka vo MRT go prifa}aat izve{tajot na Dr`avniot zavod za revizija, no spored nego, vo izve{tajot ne e zabele`ano prekr{uvawe na zakonite. “Se soglasuvame so izve{tajot i }e gi sprovedeme preporakite, no toj izve{taj trebalo u{te odamna da se napravi, bidej}i pred nas MRT imala drugi 20 direktori. Nikade vo izve{tajot ne pi{uva deka se prekr{eni zakoni, tuku deka se potrebni podobri vnatre{ni akti”, re~e toj. Samo dva dena po objavuvaweto na izve{tajot za raboteweto na javniot servis drugiot izvr{en direktor na MRT, Eftim Ga{tov, si podnese ostavka. “Kapital” go kontaktira{e Ga{tov za da pra{a dali ostavkata e povrzana so izve{tajot na Dr`avniot zavod za revizija, no zasega toj e nedostapen za komentar.

I

DOL@EN NA SITE

O

Op{tinata Ohrid, so koja rakovodi gradona~alnikot Aleksandar Petreski, dol`i na site. Pari i ot{teta od op{tinata baraat pravni i fizi~ki lica, javni pretprijatija, a op{tinata ja tu`i duri i sosednata op{tina Struga.

Zvu~i ~udno, no najposetuvanata turisti~ka destinacija vo zemjava poradi natrupanite milionski dolgovi raboti so blokirana smetka ve} e nekolku godini, {to e glavnata pri~ina poradi koja Ohrid s$ u{te ne e vlezen vo vtorata faza na fiskalna decentralizacija, {to pak, go ko~i razvojot na gradot.

Petreski veli deka dolgovite gi natrupale prethodnite gradona~alnici, a za zastojot vo raboteweto na op{tinata de`uren

ALEKSANDAR PETRESKI vinovnik mu e dr`avata, koja postojano mu ja ote`nuvala i blokirala rabotata.

Petreski za {est godini, kolku {to rakovodi so op{tinata, ne uspea da go najde vistinskiot model za da go izvadi od kalta makedonskiot biser, koj e pred bankrot. Namesto toa, postojano vo javnosta izleguva{e so predlozi koi bea osuduvani od javnosta i od turisti~kite rabotnici, {to e slu~aj i so negoviot posleden predlog - turistite koi go posetuvaat Ohrid da pla}aat turisti~ka taksa. Da, toa e legitimno barawe, no takov luksuz mo`e da si dozvolat samo luksuzni destinacii. Da ne ostane na kraj i bez Skopjani.

MISLA NA DENOT RAZLIKATA ME\U RABOTA I KARIERA E RAZLIKATA ME\U ^ETIRIESET I [EESET RABOTNI ^ASA VO EDNA SEDMICA.

kubanski nacionalen heroj

ROBERT FROST AMERIKANSKI POET

r.i.p.

Navigator

4 GRAFIK NA DENOT...

FOTO NA DENOT...

KOLKU I KOMU DOL@I ITALIJA

309

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

JAPONIJA SE IZDIGA KAKO FENIKS

FRANCIJA: SAD:

34,8

MILIJARDI

€

MILIJARDI

€

29,5

[PANIJA: MILIJARDI

€

PORTUGALIJA

ITALIJA

IRSKA GRCIJA

32,8

JAPONIJA: VELIKA BRITANIJA:

54,7

MILIJARDI

€

MILIJARDI

120 €

GERMANIJA: MILIJARDI

SVETOT NIZ MEDIUMITE TH NACIONAL THE Vesnikot od Emiratite Ve pi{uva za sudirite vo pi Kairo, koi traat pove}e Ka od dva dena, kade {to vo sudirite me|u demonsud stranti i policijata vo str no noviot bran protesti pr protiv vladeja~kiot Visok voen sovet vo Egipet so se ubieni najmalku 20 li lica, a 425 se povredeni, od koi nekoi se vo de kr kriti~na sostojba.

HU HURRYET DAILY NEWS Vesnikot ja prenesuva Ve izjavata na turskiot izj pretsedatel, Abdula pr r \ul koj veli deka Turcija \ul, mo`e da bide motorot za mo ekonomski rast na Evropa. ek Vo intervjuto za “Dejli telegraf” pretsedatelot tel veli deka Turcija ima ve dobra pozicija, golem prido dones koga stanuva zbor do za energetskite resursi i vo Evropa mo`e da vnese golem rast na ekonomijata. gol

VE^ERWE NOVOSTI Srpskiot vesnik pi{uva deka se namall brojot na nevraboteni od po~etokot na godinata. Spored Biroto za vrabotuvawe, od po~etokot na godinata listata so nevraboteni e pokratka za 12.856 lica, a najbrzo do rabota doa|aat `itelite od Belgrad.

KAPITAL DEJLI Bugarskiot vesnik gi objavuva podatocite za rastot na turizmot vo Bugarija minatata godina.

Spored vesnikot, turizmot minatata godina ja spasil ekonomijata od pad, bidej}i prihodite od no}evawa minatata turisti~ka sezona porasnale 15%.

€

Italija ima ogromen javen dolg od 121% od BDP, {to vo apsoluten iznos e 1.400 milijardi evra.

Analiti~arite smetaat deka dolgot vo dinina }e raste mnogu pobrzo otkolku {to zemjata }e mo`e da vra}a i toa sozdava visok rizik za destabilizacija.

Najizlo`ena na italijanskiot dolg e Francija.

Minamisanriku vo Japonija koja be{e pogodena od zemjotres i cunami po osum meseci se vra}a vo normala.

Oblasta

“KAPITAL” SO DETALI OD POSETATA NA TODOROV VO

SOBRA DOBROTVOREN P LI^NO KAZNI SESTRI OVA LI MU E RABOTA N Dodeka klinikite tonat vo dolgovi, kuburat so specijalisti, se trupaat so administracija, a skapata oprema im gnie po bolni~kite podrumi i hodnici - Todorov po~nuva od naopaku. Odgovor za ovie pra{awa nema - energija se tro{i na ~ekori koi se vo nadle`nost na inspektorite i direktorite na bolnicite

N

VIKTORIJA MILANOVSKA

milanovska@kapital.com.mk

Namesto po japonski metodi, Ministerstvoto za zdravstvo po~na da raboti po principot na Crven krst.

Ministerot Nikola Todorov najavi deka }e gi sredi bolnicite so pomo{ na japonskiot kajzen-menaxment, no reformata ja po~na so sobirawe donacii i sponzorstva. Izvori od lekarskata fela za “Kapital” otkrivaat deka minatata nedela vo [tip, (kade {to Todorov prestojuva{e nekolku denovi) toj gi sednal lokalnite biznismeni i “}aril” }ebiwa, pernici, mantili, pa duri i pe{kiri kako donacija za {tipskata Klini~ka bolnica.

Pra{aweto koe se nametnuva e dali ministerot trgna vo “turneja niz Makedonija” za da po~ne vistinski zdravstveni reformi, ili za da lovi medinicnski sestri na spiewe ili sponozori za bolnicite?

“Kapital” ja analizira negovata poseta

na [tip i zaklu~okot e deka negovite reformi ni oddaleku ne govorat za primena na kajzen-menaxment.

[TO E KAJZEN, A [TO TODOROV METOD? Japonskiot metod koj zna~i kontinuirano podobruvawe na odredena oblast preku vklu~uvawe na site vraboteni i preku prirodno kratewe na tro{ocite, bez cenovni pritisoci, za politikite na Todorov s$ u{te se ~ini e nedosti`en.

Edinstveno ne{to {to vklu~uva kajzen, a go primeni i ministerot, e kaznenata politika, samo {to Japoncite toa go pravat na krajot, a Todorov po~na so kazni u{te pred da gi sogleda sostojbite vo bolnicata vo [tip. Pokraj toa, namesto i menaxerite na zdravstvenata ustanova, Todorov gi kazni samo medicinskite sestri.

Poznava~ite na zdravstveniot sistem velat deka re~isi e nevozmo`no da se primenuva kajzen vo ustanovi koi ja izgubile funkcionalnosta pod zabot na vremeto, kakva {to prakti~no e {tipskata bolnica na koja yidovite & se lupat, nema greewe, a nema ni soodvetna oprema.

Tie pora~uvaat deka eksperimenti ne se potrebni koga e vo pra{awe zdravstveniot sektor.

Profesorot po farmakoekonomija, Rubin Zareski, veli deka za metodot kajzen se potrebni godini istra`uvawa i relativno stabilen sistem.

“Za da uspee modelot kajzen vo zdravstveniot

DIREKTOROT NA UROLOGIJA SI PODNEL OSTAVKA PORADI REFORMITE NA TODOROV?! irektorot na Klinikata za urologija vo Skopje, @ivko Popov, minatata nedela si podnel neotpovikliva ostavka, zatoa {to ne mo`el da gi podnese novite reformi na noviot minister Todorov, otkrivaat neoficijalno izvori od klinikata. Revoltiran od drakonskite kazni, postojanite pritisoci i prepukuvawata so ministerot, nedostogot od pari i katastrofalnite uslovi za rabota se samo del od pri~inite poradi koi, spored na{ite izvori, Popov se re{il na ovoj ~ekor. So Klinikata za urologija, Popov direktoruva{e re~isi pet godini.

D

segment, potrebni se odredeni preduslovi. Za po~etok, regulatorot mora da vospostavi jasni celi i merki. Glavnata postava koja postoi i kaj ovaa postava na Ministerstvoto za zdravstvo e deka s$ treba da po~ne odnovo.

Pogre{no, potrebna e stabilna igra vo koja site igra~i gi znaat svoite

mesta i imaat jasna i voigrana taktika. Isto kako na Nou Kamp. Da bideme iskreni, nie sme svetlosni godini daleku”, veli Zareski.

Spored rakovodstvoto na bolnicata, posetata na Todorov bila progresivna.

“Ministerot re{i problemi so koi oi nie

GRABAN PREDUPREDUVA: KAJZEN ZNAE DA BIDE I OPASEN “Vo kontekst na kajzen, ne smeat da se kraatat tro{oci, tuku da se najde na~in da see upravuva so niv. Vistinskoto namaluvawe we na tro{ocite treba da proizleze kako reezultat na raznite aktivnosti koi gi sproveduva oveduva menaxmentot. Za `al, golem broj menaxeri ri se obiduvaat da protnat politika na evtini ceni, otpu{tawe na rabotnici, restrukturirawe na kadarot, pa duri udiraat i vrz dobavuva~ite. Vakvoto postapuvawe nesomneno go naru{uva procesot na kvalitet i rezultira so namalen kvalitet”, veli Graban.

TODOROV VRA]A: NE SAKAM DA SE VRZUVAAT KAJZEN I MOITE NAPORI DA GI NAMALAM CENITE NA LEKOVITE “Ovie dve raboti gi vrzal nekoj Kana|anec, a mo`ebi 100 drugi poznava~i ne gi vrzale. Ako treba, nie }e si povikame nekoj japonski ekspert koj izvorno }e znae da go sprovede toa. Toa e mnogu interesen koncept i vo negovi ramki apsolutno nema da se zamaram so cenite na lekovite. Lekovite }e gi teram na centralno nivo, a toa gi boli tie {to pravele profiti “, veli Todorov.

Navigator

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

3 FAKTI ZA...

248 3,1% 60%

milioni evra e visinata na neto-upravuvanite sredstva vo dvata zadol`itelni penziski fondovi

e rastot na ovie sredstva vo oktomvri

od sredstvata fondovite imaat investirano vo makedonski dr`avni obvrznici

PROCENKI...

VOREN BAFET

AMERIKANSKI INEVSTITOR

DOL@NI^KATA KRIZA POKA@A “GOLEMA PUKNATINA” VO EVROZONATA

E

Evropskata dol`ni~ka kriza poka`a “golema puknatina” vo sistemot na evrozonata, izjavi Voren Bafet, eden od najgolemite investititori vo Amerika. Spored nego, potrebno e pove}e od zborovi za da se popravi sistemot.

“Znam deka ovoj sistem, kakov {to e konstruiran vo momentov, ima golema puknatina i taa nema da bide popravena samo so zborovi”, naglasi Bafet za vreme na svojata prva poseta na Japonija.

[TIPSKATA BOLNICA

PRILOG, I ZATVORI BOLNICA! NA TODOROV? Prestojot vo [tip, minatata nedela, ministerot go iskoristil za da gi sedne lokalnite biznismeni koi po~esteni {to popularniot minister izdvoil vreme za niv, mu vetile deka }e kupat }ebiwa, pernici, mantili i pe{kiri kako donacija za {tipskata Klini~ka bolnica

60 SEKUNDI BRIFING

VESTI...

TAV ]E UPRAVUVA SO AERODROMOT VO IZMIR DO KRAJOT NA 2032

T

AV aerodromi go dobi tenderot za pravata za menaxirawe na aerodromot vo Izmir, Adnan Menderes, me|unarodniot terminal, CIP, doma{niot terminal i pomo{nite operacii do krajot na 2032 godina, nudej}i najvisoka ponuda od 610 milioni evra plus DDV, soop{ti deneska kompanijata.

“TAV erodromi }e vlo`i 250 milioni evra vo izgradba na nov doma{en terminal. Doma{niot i me|unarodniot terminal vo Izmir }e bidat povrzani so sistem sli~en na toj vo Istanbul. Spored podatocite na DHMI, Adnan Menderes opslu`il 7.332.000 patnici vo prvite 10 meseci od 2011 godina, {to e 15% pove}e od istiot period lani”, izjavi generalniot izvr{en direktor na TAV aerodromi, Sani [ener.

TAV, koj e koncesioner na makedonskite aerodromi, upravuva i so aerodromite vo Istanbul, Ankara i vo Antalija vo Turcija, kako i po dva aerodromi vo Tunis i vo Gruzija. Holdingot od vtorata polovina na 2012 godina }e upravuva i so aerodromot vo Medina, Saudiska Arabija. Vo 2010 godina kompanijata ovozmo`ila uslugi za 420.000 letovi i pribli`no 48 milioni patnici.

BERZA MBI 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

1.988,48 2010/2011 2010/2011

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Max. Min.

Na Makedonskata berza v~era se sklu~i edna sistemska blok-transakcija i toa 9.874 obi~ni akcii na ZK Pelagonija Bitola po cena od 2.862,00 denari za edna akcija, {to pretstavuva 3,64% od osnovnata glavnina na dru{tvoto. Vkupnata vrednost na transakcijata iznesuva 28.259.388 denari. Najtrguvani, pak, v~era bea akciite na Alkaloid. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК ЗК Пелагонија

3.000,00 +50.00

+1.69%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Арчилормитал (ХРМ)

82,00 -8.00

-8.89% 8 89%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.582,92 -1.81%

Cenata na surovata nafta deneska na aciskite pazari se namali pod 98 dolari za barel, otkako eden kineski oficijalen pretstavnik izjavi deka e izvesno deka svetot tone vo dolgotrajna recesija.

Amerikanskata lesna nafta na Wujor{kata berza se zgolemila za 10 centi, na 97,51 dolar za barel, a vo petokot iznesuva{e 97,41 dolar za barel, namaluvaj}i se za 1,41 dolar vo odnos na prethodniot den.

DRUGI PAZARI

SE PRODADOA 3,64% OD ZK PELAGONIJA

KOLIZIJA NA PROEKTI! a pra{aweto na “Kapital” {to uspea da popravi Todorov za vreme na negoviot prestoj vo [tip i dali Kajzen se primenuva vo bolnici ~ii yidovi samo {to ne padnale, od negoviot kabinet odgovorija deka Kajzen mo`e da se primenuva sekade, pa duri i vo bolnici pred raspad.

I deka toj del od problemite }e go re{at preku proektot za rekonstrukcija na bolnici.

N

ne bevme mo}ni da se soo~ime. Go dislocira{e nervnoto oddelenie i uspea da sobere donacii od {tipskite biznisme-

ni, so {to ja rastovari bolnicata od dopolnitelni tro{oci”, velat od {tipskata Klini~ka bolnica.

VODI^: KAKO TODOROV TREBA DA SE DVI@I NIZ SISTEMOT KAJZEN? ^EKOR

1 ^EKOR

2 ^EKOR

3 ^EKOR

4 ^EKOR

5

SEIRI SEIR Prvo, Todorov treba da utvrdi koi se neiskoristeni kapaciteti vo bolnicneisk ite, kkoi zdravstveni uslugi se deficitarni i kade ima vi{ok rabotna sila;

SEITON SEITO Minis Ministerot isto taka treba detalno da se zap zapoznae so instituciite, resursite so koi raspolaga javnoto zdravstvo i regulativ lativata koja mu stoi na raspolagawe;

SEISO Ve}e vvo ovaa faza se pravi “~istka”, odnosno se pri primenuva prethodno definiranata kaznena politika; polit

SEIKECU SEIK Minis Ministerstvoto treba da gi objavi (ne)ostvarenite efekti, pa potoa da bara fidbek od renit direktorite na klinikite; direk

[I^UKE [I^U Samodisciplina!

Samod

P

reku sistemska blok-transakcija na Berzata v~era se prodadoa 3,64% od ZK Pelagonija od Bitola. Po cena od 2.862 denari za akcija se prodadoa 9.874 obi~ni akcii na dru{tvoto, pri {to vkupnata vrednost na transakcijata be{e re~isi 460 iljadi evra (28,3 milioni denari).

Izminatiot mesec vo vkupno 52 transakcii se prodadoa 7.642 akcii ili 2,8% od vkupniot kapital na ZK Pelagonija, koja ima izdadeno vkupno 271.602 akcii.

S$ na s$, izminatiov mesec od dru{tvoto se prodadeni 6,44%.

Spored podatocite od Centralniot depozitar, pokraj samata kompanija ZK Pelagonija, koja ima 29,9% sopstveni akcii, edinstven drug akcioner so pove}e od 5% od vkupniot broj akcii e tetovskata kompanija @ito Polog, koja ima 14,08% od kapitalot.

ZK Pelagonija prvite devet meseci godinava gi zavr{i so dobivka od 4,4 milioni evra, ili 270 milioni denari, {to e zna~ajno podobruvawe vo odnos na istiot period lani, koga kompanijata ima{e zaguba od 115 milioni denari. Vo devette meseci godinava, kompanijata ima rast na operativnite prihodi od 45,14%.

FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.255,70 8.348,27 1.192,68 2.519,26 5.649.00 717,08

VALUTI

£ € СТАПКА

-2.00% -0.32% -1.89% -2.07% -2.94% -0.40%

€ $ СТАПКА

1,1628

1,3458

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

-0.2%

-0.9%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.704,30 -1.21% 1 21%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

Нафта БрентBRENT Нафта Брент NAFTA

106,95

-0.57% 0 57% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Mario Dragi

Liderite na EU itno da gi sprovedat odlukite za spas na ~lenkite na evrozonata.

Politika / Pari / Dr`ava

6

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

MINISTERSTVOTO ZA PRAVDA VO GRADE@NA OFANZIVA

OD NOVITE ZGRADI NEMA PARI ZA REFORMI! Buxetot za slednata godina na sudskata vlast e za cel milion evra pogolem od ovogodine{niot. No, analizata na Kapital poka`uva deka najgolem del od parite }e se potro{at na renovacija i izgradba na zgradi za sudskite institucii

2,7

MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

M

i n i s te r s t v oto za pravda e vo grade`na ofanziva. Namesto sproveduvawe na sudskite refrmi vo proekcijata na Buxetot za 2012 godina najgolem del od sredstvata ili re~isi polovina }e bidat nameneti za kapitalni rashodi. Od vkupniot buxet na Ministerstvoto koj iznesuva 7,1 milioni evra i e za okolu 2,5 milioni evra pogolem od minatogodi{niot, za kapitalni rashodi namneti se duri 3,1 milioni evra. Najgolem del od sredstvata ili 2,7 milioni evra }e se odleat za izgradba na grade`ni objekti. Ministerstvoto za pravda vo 2010 godina ja po~na izgradbata na dvata kapitalni objekti, noviot Krivi~en sud i zgradata na Obvinitelstvto.

Zgradata na krivi~niot sud se nao|a vo ve}e poodminata faza na izgradba. Objektot e poddr`an so okolu 8,3 milioni evra zaem od Svetska banka i od Buxetot na Republika Makedonija i se o~ekuva da bide zavr{en za 18 meseci. Novata zgrada na Krivi~niot sud e proektirana na 10 nivoa – dve podrumski, prizemje, {est kata i potkrovje. Predvideni se 74 sudski

milioni evra Ministerstvoto za pravda }e potro{i za izgradba na Krivi~niot sud i Obvinitelstvoto

2,2

milioni evra Ministerstvoto za pravda }e potro{i za sproveduvawe na sudskite reformi

29

Zgradata na krivi~niot sud se nao|a vo ve}e poodminata faza na izgradba.

Objektot e poddr`an so okolu 8,3 milioni evra zaem od Svetska banka i od Buxetot na Republika Makedonija i se o~ekuva da bide zavr{en za 18 meseci.

kabineti, 22 sredni sudnici i dve reprezentativni od koi edna za 200 lica za slu~aite na organiziran kriminal i edna za 100 lica.

I zgradata na Obvinitelstvoto koja e del od “Skopje 2014” ili komleksot dr`avni organi pokraj Vardar gi ima dobieno svoite osnovni konturi. Pri postavuvaweto na kamen-temelnikot be{e potencirano deka izgradbata treba da zavr{i za 12 meseci. Iako e pominata edna godina od zapo~nuvaweto na objektot toj e daleku od zavr{na faza. Za Obvinitelstvoto izdvoeni se 13,2 K

“[to se odnesuva do finansiraweto i buxetot fakt e deka nie imame realen problem deka nedostigaat sredstva koi dr`avata treba da gi participira za finansirawe na Javnoto obvinitelstvo. Nie izrabotivme strategiski plan vo koj gi lociravme na{ite tehni~ki materijalni i kadrovski potrebi. Dokolku ne se ispolnat tie pretpostavki bidete sigurni deka nie nema da mo`e od noemvri 2012 godina da go primenime Zakonot za krivi~na postapka”, istakna obvinitelot [vrgovski pred eden mesec. Spored proekci-

milioni evra od buxetot na Vladata. Tokmu nedostigot od prostorni resursi e naj~esto poso~uvan problem od dr`avniot javen obvinitel, Qup~o [vrgovski, koj bi mo`el da go dovede vo pra{awe i startot na noviot Krivi~en zakon. Ni{to podobro ne stoi nitu buxetot na Obvinitelstvoto, koj raste sprotivno na potrebite za koi za 2012 godina se predvideni 5,4 milioni evra.

Zgolemuvawe e zabele`ano vo delot na stoki i uslugi, patni i dnevni rashodi, komunalni uslugi i siten inventar.

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

milioni evra iznesuva buxetot na Sudskata vlast

jata na Obvinitelstvoto kadarot treba da se zgolemi za 30%, a zgolemuvawe e potrebno i na brojot na stru~nite sorabotnici i sovetnici.

SUDSKATA VLAST BAVNO ]E SE OSAMOSTOJUVA So izmenite vo Zakonot za sudski buxet be{e predvideno namesto dosega{nite 0,4% od BDP, koi se odvojuvaa za funkcionirawe na A

S

sudskata vlast, ovoj procent da se zgolemi na 0,8% so cel pogolema nezavisnost i samomostojnost na pravosudnite organi. Buxetot namenet za sudskata vlast za 2012 godina iznesuva 29 milioni evra i e za 4,1% pogolem vo sporedba so minatata godina. Sepak, vaka proektiraniot buxet e daleku od predvideniot procent na rast na buxetot od 2012 do 2015 godina. Namesto 0,5% od BDP za 2012 godina ili 39,8 milioni evra, sudskata vlast ostana pokusa za 10 milioni evra.

Ovie sredstva se nameneti za platite i nadomestocite na ~lenovite na Sudskiot sovet na Republika Makedonija, sudiite i direktorot na Akademijata za sudii i javni obviniteli, platite i nadomestocite na sudskite slu`benici, sudskata policija, drugite vraboteni vo sudovite, kako i dr`avnite slu`benici vo Sudskiot sovet na Republika Makedonija i Akademijata za sudii i javni obviniteli.

Predvideniot procent od 0,8 % spored Zakonot }e se dostigne so toa {to procentot od sudskiot buxet vo odnos na BDP }e po~ne da se zgolemuva vo ednakvi iznosi, i toa vo 2012 godina od 0,5%, vo 2013 godina od 0,6%, vo 2014 godina od 0,7% za vo 2015 godina da dostigne 0,8%.

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

Politika / Pari / Dr`ava PREGLED VESTI

OP[TINA OHRID PRED BANKROT!?

SDSM OBVINUVA DEKA VEQANOSKI GI OPSTRUIRA

PETRESKI PRITISNAT OD TU@BI TE[KI 6 MILIONI EVRA!

O

Fizi~ki i pravni lica, edna verska zaednica, Ministerstvoto za finansii, pretprijatieto Proakva, sosednata op{tina Struga - se del od spisokot na stranki koi baraat ot{teta od Petreski.

Vo me|uvreme, smetkata na op{tinata so godini e blokirana so sudski izvr{ni re{enija za dolgovi stari pove}e i od edna decenija

D

PETRE DIMITROV

dimitrov@kapital.com.mk

r`avnite revizori otkrivaat deka Ohrid, najgolemata turisti~ka destinacija vo zemjava, e tu`ena stranka vo sudski sporovi vredni pove}e od 6 milioni evra. Op{tinata ja tu`at 84 firmi, 56 fizi~ki lica i edna verska zaednica, poradi naru{uvawe na pravo na sopstvenost, nadomest na {teta i eksproprijacija i drugi pri~ini. Revizorite uka`uvaat deka finansiskata

8,5

milioni evra iznesuva momentalniot dolg na op{tina Ohrid

5

milioni evra od dolgovite se prebivale so kompenzacii, od koi 53% ne bile realizirani preku platniot promet

sostojba na op{tinata e neizvesna poradi toa {to za del od ovie predmeti vredni pove}e od 600 iljadi evra ve} e ima doneseno presudi na {teta na op{tinata.

Dopolnitelno, Ministerstvoto za finansii ja tu`i op{tinata Ohrid, kako i pretprijatieto Proakva i op{tinata Struga, poradi toa {to nenevrameno go vra}ale kreditot od 3,7 milioni evra {to Proakva go podignalo od Evropskata banka za obnova i razvoj. Ministerstvoto ja tu`i bidej}i se javuva vo uloga na zaemoprima~.

Spored izve{tajot na Dr`avna revizija, glavnicata na vkupniot dolg na op{tinata lani iznesuva 4 milioni evra i re~isi u{te tolku e dolgot po osnov na kamati, pa zaokru`eno se doa|a do brojka od okolu 8,5 milioni evra.

Od natalo`enite obvrski, bile isplateni samo 1,5 mil-

ioni evra. Del od dolgovite se prebivale so kompenzacii vo vrednost od re~isi 5 milioni evra, od koi 53% ne bile realizirani preku platniot promet!

Dolgovite se glavna pri~ina {to op{tinata s$ u{te ne mo`e da premine vo vtorata faza od decentralizacijata i toa dopolnitelno go ko~i razvojot na gradot.

Cvetko Grozdanov, porane{en pratenik na VMRO-DPMNE od Ohrid, koj be{e i del od Sovetot na op{tinata, neodamna za “Kapital” izjavi deka op{tinskata smetka e vo minus i blokirana u{te od 90-tite godini. So godinite dolgovite samo se talo`ele. Toj tvrdi deka dolgot na op{tinata sega e mnogu pogolem i nadminuva 10 milioni evra.

“Samo dve firmi od Ohrid i Struga imaat pobaruvawa od op{tinata od okolu {est milioni evra. Tie ne se

SMETKATA BLOKIRANA, A SE DELELE BONUSI ZA ODMOR Pove}e od 30.000 evra nadomest za godi{en odmor dobile vrabotenite vo administracijata na op{tinata Ohrid vo tekot na minatata godina, {to ne e vo soglasnost so zakonite za dr`avni slu`benici i za rabotni odnosi, utvrdile revizorite.

7

fakturiraat redovno po barawe na gradona~alnikot i dolgovite zaostanuvaat. Koga smetkata bi se odmrzanala } e po~nat da stignuvaat novi fakturi so novi pobaruvawa, a dolgot }e se prodlabo~i mnogu pove}e”, tvrdi Grozdanov.

Deka dolgovite se pogolemi smeta i gradona~alnikot Aleksandar Petreski, koj veli deka sekojdnevno stignuvaat novi sudski re{enija.

“Dolgot sega e sigurno u{te pogolem, bidej}i od starite dolgovi ne mo`eme da gi pla} ame tekovnite obvrski”, veli Petreski.

Op{tinata planira{e dolgovite da gi is~isti so kredit od banka vo iznos od 6 milioni evra, no Ministerstvoto za finansii ne dade soglasnost za iznosot, so obrazlo`enie deka baraweto bilo sprotivno na Zakonot za finansirawe na edinincite na lokalnata samouprava, bidej}i taa suma bila mnogu pogolema od vkupnite prihodi na tekovno operativniot buxet na op{tinata.

Gradona~alnikot Petreski objasnuva deka soglasnosta {to ja bara za zadol`uvawe, vsu{nost, e za vra}awe stari dolgovi napraveni vo vreme koga so op{tinata upravuvale drugi gradona~alnici.

pozicijata reagira na rasporedot na to~ki na sednicite vo Sobranieto. Spored niv, pretsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanoski, tendenciozno ne gi stava na dneven red vo razumen rok, Zakonot za socijalna za{tita i Zakonot za ste~ajci, predlo`eni od nivna strana.

“Iako ovie zakoni gi ispolnuvaat delovni~kite odredbi, pretsedatelot Veqanovski, samovolno odlu~i i deneska na koordinacija ni soop{ti deka nema namera ovie predlozi da gi stavi na sednicata koja treba da se odr`i na 5 dekemvri. Odnosno, zakonite na opozicijata so koi treba da se re{at problemite na pove}e od 90.000 gra|ani nema da bidat razgleduvani toga{ koga e potrebno i normalno”, izjavi Igor Ivanovski od SDSM. Za sporedba, potencira Ivanovski, Veqanovski gi primil i gi stavil ekspresno na dneven red, vo rok od dva dena, katastrofalnite zakoni i odluki za amnestija na ha{kite zlostornici i za zadol`uvaweto na makedonskite gra|ani.

Od kabinett na Veljanovski velat deka spikerot raboti soglasno so odredbite na sobraniskiot delovnik.

“Vo konkretniov slu~aj nezadovolstvoto na parlamentarnata opozicija e poradi neskrienata namera od nivna strana da se kontrolira dinamikata na temite za rabota na Sobranieto. Predlo`enite zakoni }e bidat staveni na sednica na Sobranieto soglasno so delovni~kite odredbi, a ne soglasno so `elbite na opozicionite pratenici”, se veli vo soop{tenieto od kabinetot na Veqanoski.

DIPLOMATITE ZASADIJA DRVA

P

retstavnicite na diplomatskiot kor vo Makedonija predvodeni od vicepremierkata za evropski pra{awa, Teuta Arifi, i ministerot za nadvore{ni raboti, Nikola Poposki, v~era zasadija drvca na Sredno Vodno kako najava za pretstojnata akcija “Den na drvoto - zasadi ja svojata idnina” {to } e se odr`i vo sreda.

“Se raboti za tradicija koja se nadevam deka }e mo`eme da ja prodol`ime i vo idnina. Mala dimenzija koa e povrzana so na{ite aspiraci da bideme del od po{irokoto evropsko semejstvo e da ja podigneme svesta za `ivotnata sredina”, izjavi ministerot Poposki po zasaduvaweto na sadnicite.

Toj kako dobra kombinacija na inicijativa od nevladin sektor poddr`ana od Vladata ja oceni akcijata “Den na drvoto - zasadi ja svojata idnina” preku koja vo narednite nekolku dena }e se zasadat pove}e od pet milioni drvca.

“Se nadevam deka }e mo`eme da gi pottikneme i vo idnina i da go razvieme ovoj tip aktivnosti vo pogolem obem i vo pove}e domeni”, re~e Poposki.

Slovene~kiot ambasador vo Makedonija, Alen Bergant, istakna deka ja poddr`uva akcijata koja, kako {to re~e, e mnogu pozitivna za zemjava, no i za regionot.

“Deneska prvpat ima tolku mnogu ambasadori sobrani na edno mesto. Ova e pozitivna akcija za Makedonija i se nadevam deka nabrzo }e se pro{iri ne samo vo Zapaden Balkan, tuku i po{iroko vo Evropa, pa duri i da prerasne vo svetska globalna akcija”, re~e Bergant.

DODEKA NATO KREIRA STRATEGIJA ZA KRATEWE TRO[OCI

NA MAKEDONSKATA ODBRANA SI [TEDI DR@AVATA MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

N

ikakov ’Smart difens‘ ne mo`e da go kompenzira niskoto nivo na voeniot buxet na Makedonija so koe ne mo`e da se napravi razvoj vo odbranata i armijata, a mo`e da se zagrozi postojnata sostojba, oceni pretsedatelot na Evroatlanskiot sovet na Makedonija i porane{en minister za odbrana, Lazar Elenovski, komentiraj}i gi mo`nostite {to za Makedonija gi otvora noviot koncept na NATO, ~ija glavna cel e postignuvawe pogolema bezbednost so pomalku pari vo uslovi na svetska finansiska kriza.

“Vo Makedonija poslednive godini voeniot buxet drasti~no opadna, duri za 40%, i pritoa najgolem del od nego odi za plati i za odr`uvawe na zastarena oprema i objekti, so {to se zagrozeni golem del od procesite za gradewe moderna armija”, istakna Elenovski,

koj vo konceptot “Pametna odbrana” gleda edinstveno re{enie za odr`uvawe visoko nivo na kolektivniot sistem za odbrana, no samo ako se prestane so kontinuiranoto kratewe na odbranbenite buxeti.

Ministerot za odbrana, Fatmir Besimi, odredena uteha za postojanoto kratewe vo odbranata gleda vo toa {to za ovaa godina negoviot resor dobil za 8% pove}e pari od lani. No, kako {to neodamna objavi “Kapital”, od planiraniot buxet za

odbranata vo 2012 godina, koj }e iznesuva 100 milioni evra, duri 85,6 milioni }e se potro{at na operativni rashodi za vrabotenite vo Ministerstvoto, {to zna~i za plati, pridonesi i ostanati nadomestoci, za administrativni tro{oci, za struja, voda, parno, gorivo i za popravka na slu`benite vozila. So drugi zborovi, mnogu malku ostanuva za osovremenuvawe na opremata.

Kako opravduvawe za malkute pari za odbranata, Besimi ja spomena svetskata finansiska

kriza, no ova objasnuvawe ne mo`e da se prifati koga se znae deka vakvi restriktivni merki ne se primenuvaat kon buxetot na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti: “Se slu~uva kriza so dimenzii – edna{ vo 100 godini, koja mo`e da potrae i cela decenija. No, nie }e prodol`ime so posvetenost na bezbednosta i mirot. Toa {to ovaa godina ima zgolemuvawe na buxetot za odbranata zboruva za na{ata posvetenost na celite na NATO”, istakna Besimi.

Na javnata promocija na konceptot “Pametna odbrana” svoi obra}awa imaa i ambasadorite na Obedinetoto kralstvo, na Francija i na Holandija. Konceptot “Smart difens” pretstavuva odgovor na NATO na svetskata finansiska kriza koja lo{o se odrazi na voenite buxeti na zemjite-~lenki, i sozdade opasnost nekoja od ~lenkite tolku da zaostane {to kako najslaba alka seriozno }e ja zgolemi mo`nosta od pukawe na kolektivniot sistem za odbrana.

POPOSKI IM PI[UVA NA KOELGITE DA NI DADAT DATUM BEZ RE[ENO IME

M

inisterot za nadvore{ni raboti Nikola Poposki pratil pisma do {efovite na diplomatiite na 27-te zemji ~lenki na Evropskata unija vo koi pobaral i objasnil zo{to ovoj dekemvri Makedonija, po tretata preporaka od Evropskata komisija, treba kone~no da go dobie datumot za po~etok pregovori.

- Da taka e jas prativ pisma do kolegite. Ona {to go potencirav e deka site zaedno imame interes, ne samo Makedonija, tuku i ~lenkite na EU, da pottikneme eden proces, eden pristap koj }e bide evropski nebaziran na rigidnost i popre~uvawe, tuku na eden pristap na sorabotka i osobenakcent kade se imame interes.

Zatoa, kolku mo`e da se realizira zavisi od site 27 zemji – ~lenki koi sedat vo Sovetot na EU. Imame silni argumenti za da primenime evropski pristap, koj se poka`al uspe{en, i mislam deka e dobra mo`nost da bide iskoristen.

Kompani / Pazari / Finansii

8

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

DR@AVNIOT REVIZOR OTKRIVA BEZREDIE VO MAKEDONSKI [UMI

KARAXOSKI VRABOTUVAL NEZAKONSKI Revizorot otkri deka vo Makedonski {umi se vrabotile 279 lu|e vo vreme koga Vladata zabrani privre-

meni vrabotuvawa, a direktorot Karaxoski ne go po~ituval nitu Zakonot za rabotni odnosi. So toa Makedonski {umi broi vkupno 2440 vraboteni a osnovnata dejnost sepak ja vr{at privatni firmi za koi se tro{at 13 milioni evra godi{no.

S

SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.mk

e vrabotuvale lu|e vo vreme koga Vladata predlo`ila namaluvawe na privremeni vrabotuvawa, nerealno se prika`uvale pobaruvawata na pretpijatieto, podru`nicite ne bile povrzani so Direkcijata iako postoi integriran sistem za sinhronizirawe na nivnata rabota. Ova go konstatira{e Dr`avniot zavod za revizija za raboteweto na javnoto pretprijatie lani za vreme na direktoruvaweto na @arko Karaxoski. Revizorot zabele`uva bezredie i vo anga`iraweto na privatnite

firmi {to ja rabotat osnovnata dejnost na ova pretprijatie. Pravilnikot {to go nosi Ministerstvoto za zemjodelstvo voop{to ne sodr`i kriteriumi spored koi se biraat kompaniite koi dobivaat licenci za se~a dotur i transport na drva. Toa spored revizijata ostava somne` za subjektivno odlu~uvawe i stavawe vo neramnomerna polo`ba na site drugi aplikanti. Revizorot konstatira i deka so vakvata postapka se sozdava nelojalna konkurencija, zatoa {to cenite za uslugite na ovie firmi se razli~ni od onie {to gi odobruva Vladata.

Dr`avniot revizor konstatira deka glavnata dejnost na Makedonski {umi ja vr{at

privatni firmi, za {to pretprijatieto odvojuva duri 82% od parite {to se ispla}aat za plata na redovno vrabotenite.

“Kapital” ve}e objavi deka Makedonski {umi tro{i pove} e od 13 milioni evra godi{no za da im plati na privatnite firmi {to vr{at se~ewe {uma i transport na drva, iako vo ova javno pretprijatie rabotat 2.440 lu|e.

Toa {to e somnitelno e zo{to ova javno pretprijatie, koe ima 2.440 vraboteni i se smeta za edno od najgolemite vo zemjava, nema dovolno kapacitet da gi izvr{uva zada~ite od svojata dejnost.

Ako privatni firmi se~at {uma i go vr{at transportot na drvata, toga{ {to rabotat

MINISTERSTVOTO ZA ZEMJODELSTVO NE PLATILO TRI MILIONI EVRA ZA DENOT NA DRVOTO pored izve{tajot na dr`avniot revizor, Makedonski {umi ima nenaplateni pobaruvawa od Ministerstvoto za zemjodelstvo vo vrednost od tri milioni evra, a od druga strana, ima neservisirani obvrski kon dr`avata za pro{irena reprodukcija vo iznos od 1,9 milioni evra, obvrski koi proizleguvaat od Zakonot za {umi, spored koj, subjektite koi stopanisuvaat so {umite vo dr`avna sopstvenost treba da obezbedat

S

sredstva vo visina od 3% od vrednosta od se~enoto drvo i istite da gi uplatat vo dr`avniot buxet. Revizijata konstatira deka od predvidenite 8,1 milioni evra od programata za pro{irena reprodukcija na {umite za lani, za akcijata “Zasadi ja tvojata idnina”, po prebivaweto na del od dolgot za 2009 godina, ostanale 65 iljadi evra za isplata na po{umenite povr{ini so proletnata i esenskata akcija, no i tie ne se isplateni.

ovie vraboteni vo Makedonski {umi, za koi mese~no se tro{at 1,14 milioni evra za plati?!

Dr`avniot zavod za revizija otkri i deka minatata godina Makedonski {umi anga`iralo 279 lu|e preku agencija za privremeni vrabotuvawa za izvr{uvawe na sistematizirani rabotni zada~i. No, istite podocna bile i vraboteni na neopredeleno vreme, {to e sprotivno na Zakonot za agencii za privremeni vrabotuvawa. Ova se slu~uvalo vo vreme koga Vladata nosi odluka za namaluvawe na brojot na vraboteni anga`irani preku agencii za privremeni vrabotuvawa.

Revizorot konstatira i deka samo za vreme dodeka se sproveduvala revizijata vo Makedonski {umi se vrabotile novi 46 lu|e.

Ne se za potcenuvawe nitu dolgovite na Makedonski {umi kon Upravata za javni prihodi.

Za neplaten danok, zaklu~no so krajot na januari minatata godina, pretprijatieto & dol`i na Upravata vkupno 21,1 milion evra, no so zakonskite olesnuvawa, dogovoreno e dolgot da se pla}a na 120 rati.

Dr`avnata revizija se som-

Kapital Akademija...

neva i vo realnosta i vo dalozno e toa {to ist subjekt objektivnosta na finansiskite se javuva vo uloga i na dostaizve{tai na Makedonski {umi, vuva~ i na kupuva~, odnosno najmnogu poradi toa {to ist ~ovek e direktor na DIK podru`nicite ne dostavuvale Stra{o Pinxur - prodava~ i verodostojni podatoci do direktor na novoformiranata Direkcijata na javnoto pret- firma Ambala`a-Kabran, prijatie. Iako Makedonski koja se javuva kako kupuva~ {umi u{te vo 2008 godina na predmetnata proizvodna nabavilo integriran infor- hala na kogo e zapi{ana maciski sistem za sinhro- sopstvenosta vo imoten list nizirawe na raboteweto na od 2005 godina. podru`nicite so direkcijata, s$ u{te ne se koristi vakviot sistem.

Po napravenata revizija vo podru`nicata Kavadarci, revizijata ne se uverila vo opravdanosta i namenskoto tro{ewe na parite za pla}awe na zakupnina za proizvodna hala, vo koja se smesteni ma{ini i oprema za proizvodstvo, sopstvenost na JP Makedonski {umi. So izvr{eniot uvid vo celokupnata dokumentacija, revizijata utvrdila nepravilnosti vo raboteweto od periodot koga proizvodnata hala e kupena, @ARKO od 1986 godina, KARAXOSKI do periodot koga DIREKTOR NA JP se sklu~uva dogoMAKEDONSKI vorot za zakup, [UMI 2008 godina. Skan-

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува

РАБОТИЛНИЦА

ДЕФИНИРАЈТЕ ИЗВОЗНА СТРАТЕГИЈА И СТЕКНЕТЕ НОВИ АЛАТКИ ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ИЗВОЗОТ!

24-25 Ноември 2011 година Хотел “Александар Палас“ Скопје

УНИКАТНО, ОРИГИНАЛНО! За прв пат во Македонија извозните компании и оние кои тоа сакаат да станат и да освојат нови пазари имаат единствена можност со искусни и докажани консултантни два дена да изработат извозна стратегија за своите компании! Наместо искуството на успешни извозни компании, овојпат case stydy на работилницата ќе биде токму Вашата компанија!

ПО ДВА ДЕНА РАБОТА ЌЕ СИ ЗАМИНЕТЕ СО:

готова и разработена извозна стратегија сет алатки кои можат веднаш да се спроведат во пракса дефинирани решенија и одговори на сите проблеми и дилеми поврзани со извозот поддршка при имплементација на дефинираните активности од предавачите-консултанти! Контакт со компании кои се соочуваат со исти или слични дилеми и развојни цели Богата литература и корисни материјали на тема извоз и освојување нови пазари

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Како да направите анализа на можните извозни пазари, реално да лоцирате каде се наоѓате и да дефинирате каде сакате да бидете во иднина? Кои пазари се полесни а кои потешки за освојување? Кои се сите неопходни елементи кои треба да ги содржи една извозна стратегија? Како да го спроведете акциониот план кој ќе ве доведе до целта- поголем извоз? Алатки за зголемување на извозот: cold calling, посета на саеми, продажен состанок, генерирање нови контакти!

ПРЕДАВАЧИ ПЕТАР ЛАЗАРОВ

Macedonia Export, kompanija specijalizirana za promocija i trgovija so makedonski proizvodi na me|unaroden i lokalen pazar, koja nudi konsultantski uslugi za marketing, proda`ba i izvoz.

КАЛИН БАБУШКУ

Macedonia Export

КРУМ ЕФРЕМОВ

direktor na Direktoratot za ekonomska diplomatija vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti

РАБОТИЛНИЦАТА Е ПРЕПОРАЧЛИВА ЗА:

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за извоз и нови пазари

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

Kompani / Pazari / Finansii

9

PREGLED VESTI

LOV PO STRANSKI INVESTITORI

GERMANSKI, AMERIKANSKI I JAPONSKI KOMPANII ]E INVESTIRAAT VO TETOVO I STRUGA?!

Potencijalni lokacii za izgradba na fabriki od avtomobilskata industrija se Tetovo, vo fabrikata Teteks, Struga, vo pogonite na Stru`anka, Ohrid... Stanuva zbor za fabriki vo koi }e se otvorat najmalku 500 rabotni mesta. Zatoa sega se interesiraat za uslovite za biznis, no i za kvalifikuvanosta i raspolo`ivosta na rabotnata sila vo Makedonija SPECIJALNO ZA “KAPITAL” OD VIENA SPASIJKA JOVANOVA

G

jovanova@kapital.com.mk

ermanski, amerikanski i japonski kompanii od avtomobilskata industrija se zainteresirani za investirawe vo Makedonija, doznava “Kapital”. Od v~era do ~etvrtok premierot Nikola Gruevski, vicepremierot Vladimir Pe{evski, ministerot za stranski investicii, Vele Samak, i direktorot na Direkcijata za tehnolo{ko-industriski razvojni zoni, Viktor Mizo, imaat sredbi so pretstavnici na ovie kompanii vo Viena, Minhen i vo Dizeldorf.

Ovie sostanoci se del od posetata na makedonskata vladina delegacija na Avstrija i na Germanija, vo ramkite na roud{ouata {to gi organizira Vladata za promocija na Makedonija kako atraktivna destinacija za stranski investicii. Najaveni se dva biznis-forumi, vo Viena i vo Dizeldorf.

Vo Minhen, premierot Gruevski ima sredba so Emilija Miler, minister za evropski integracii na Bavarija. No, minis-

Premierot Nikola Gruevski vo "lovot po investitori" trgna pridru`uvan od svojot zamenik Vladimir Pe{evski, i od ministerot za stranski investicii Vele Samak. Timot go zasili i direktorot na Direkcijata za industriski zoni, Viktor Mizo

trite Pe{evski i Samak i direktorot Mizo imaat sredbi so kompanii.

Spored na{ite informacii, kontaktite so potencijalnite investitori se vospostaveni pred nekolku godini, a sega se vodat konkretni pregovori za uslovite za investirawe vo Makedonija i za interesot na kompaniite. Stanuva zbor za kompanii od avtomobilskata industrija koi

imaat svoi fabriki niz Evropa, a sega planiraat otvorawe novi vo zemjite od Jugoisto~na Evropa, me|u koi Makedonija e seriozen konkurent.

“Ovie kompanii se zainteresirani za izgradba na fabriki za proizvodstvo na elektri~na oprema, vozdu{ni perni~iwa i drugi delovi za avtomobili. Razgleduvaat lokacii vo Makedonija, Albanija, Srbija,

PREMIEROT GRUEVSKI NOMINIRAN ZA NAGRADATA NA VIENSKIOT EKONOMSKI FORUM remierot Nikola Gruevski inaku be{e me|u nominiranite za presti`nata nagrada na Vienskiot ekonomski forum koja se dodeluva za pridones kon ekonomskiot razvoj

P

na nacionalno i regionalno nivo vo zemjite ~lenki na Vienskiot ekonomski forum.

Dodeluvaweto na nagradata be{e zaka`ano za v~era ve~er.

SORABOTKA ME\U VIENSKATA I MAKEDONSKATA BERZA? stvaruvawe sorabotka me|u Vienskata i Makedonskata berza e edna od temite na koja razgovara Gruevski i kancelarot Fajman.

O

Gruevski go informiral kolegata deka makedonskite akcioneri se podgotveni da pregovaraat za vlez na Vienskata berza kako strate{ki investitor.

MAKEDONIJA BARA PODDR[KA OD AVSTRIJA ZA DATUM BEZ RE[ENO IME remierot Nikola Gruevski so Fajman razgovara{e i za evroatlantskata integracija na Makedonija i za prodlabo~uvawe na ekonomskata sorabotka me|u dvete zemji. Toj go istaknal problemot so gr~kata blokada za vlez na Makedonija vo EU, odnosno so ulogata na Evropskiot sovet vo deblokirawe na ovoj proces. Gruevski pobaral Makedonija da dobie datum za pregovori bez da se re{i sporot, bidej}i Evropskata komisija tri godini po red gi verificira reformite i napredokot na Makedonija. Idejata e Makedonija da go iskoristi stavot na Avstrija vo odnos na sporot so Grcija. Viena smeta

P

deka dobar del od pritisokot na EU treba da bide naso~en kon Atina za da poka`e pogolemo razbirawe za nadminuvawe na problemot.

Avstrija se zalaga za model na skrining bez utvrden datum za pregovori. V~era i ministerot za nadvore{ni raboti prati pismo so isto vakvo barawe do svoite kolegi od zemjite ~lenki na VERNER FAJMAN EU. KANCELAR NA AVSTRIJA

Romanija i vo Moldavija.

Makedonija ima golema prednost pred ovie zemji poradi geografskata polo`ba i infrastrukturata. Potencijalni lokacii se Tetovo, vo fabrikata Teteks, Struga, vo pogonite na Stru`anka, Ohrid... Se razgleduvaat i drugi lokacii. Stanuva zbor za fabriki vo koi }e se otvorat najmalku 500 rabotni mesta. Zatoa sega se interesiraat za uslovite za biznis, no i za kvalifikuvanosta i raspolo`ivosta na rabotnata sila vo Makedonija”, veli izvor na “Kapital”.

Imiwata na zainteresiranite stranski investitori se ~uvaat vo tajnost. Neoficijalno, toa se kompanii koi se me|u prvite pet svetski proizvoditeli na oprema za avtomobili. Del od niv ve}e imaat fabriki vo zemjite vo regionot, a sega sakaat da otvoraat novi, bidej}i go selat proizvodstvoto od Чe{ka i od Polska, kade {to poskapuvaat tro{ocite za rabota.

Gruevski vo Viena sino}a u~estvuva{e i na tradicionalniot Vienski forum. Avstrija e najgolem investitor vo Makedonija so vkupni investicii od 330 milioni evra. Vkupnata trgovska razmena me|u dvete zemji vo 2010 godina iznesuva{e 135 milioni dolari, no so ogromen trgovski deficit na makedonska strana.

BEZ FISKALNA – NE MORA DA PLATITE!

A

ko prodava~ot ne vi dade fiskalna smetka, spored novite izmeni na Zakonot za gotovinski pla}awa, nemate obvrska da platite. Na ovoj na~in Vladata }e se obide da ja zasili borbata so sivata ekonomija i da vospostavi red vo sistemot na gotovinsko pla}awe uslugi.

Na zav~era{nata sednica, osven ovie zakonski izmeni, pomina i predlogot za izmeni vo Zakonot za domuvawe, so {to se regulira pra{aweto od aspekt na potrebata za dobivawe soglasnost od strana na Vladata vo odnos na aktite koi gi donesuva pravnoto lice koe e osnovano od strana na Vladata za stopanisuvawe so stanbeniot i delovniot prostor od zna~ewe za dr`avata, i toa na aktot za utvrduvawe na cenite za proda`ba na stanovi i na aktot za proda`ba na stan so koi stopanisuva ova pravno lice.

Na sednicata bea doneseni odluki za transfer na nadle`nostite vo delot na raspolagawe so grade`noto zemji{te na op{tinite: Strumica, Kisela Voda, Karpo{, Del~evo, Struga i Vinica.

Vladata ja razgleduva{e i informacijata za mo`nosta za ukinuvawe na odlukata za za{tita na pazarot na bra{no preku vrzuvawe na uvozot na bra{no so otkup na p~enica proizvedena vo Makedonija, pri {to be{e zaklu~eno deka so ogled na toa {to so ovaa merka e postignata celta za poddr{ka na otkupot na doma{noto proizvodstvo na p~enica, istata mo`e da se ukine.

POD KALE ]E SE GRADI HOTEL VO BAROK STIL

Z

a 332 iljadi evra firmata Amadeus grup na javno naddavawe vo Ministerstvoto za transport i vrski v~era ja kupi atraktivnata parcela pod Kale za izgradba na hotel vo barok stil. Stanuva zbor za grade`na parcela so vkupna povr{ina od 4.090 metri kvadratni. Po~etnata cena na javnoto naddavawe iznesuva{e 61.00 denar za metar kvadraten, a najpovolniot ponuduva~ ponudi najvisoka cena od 5.000 denari po metar kvadraten. Na javnoto naddavawe se prijavile pet ponuduva~i. Soglasno so objavata, izbranata firma e dol`na vo rok od 15 dena od denot na zavr{uvawe na postapkata za javno naddavawe da gi uplati parite, a da go izgradi objektot vo rok od {est godini od dobienoto odobrenie za gradba.

Inaku, investitorot e obvrzan fasadata da ja izgradi vo barok stil, neoklasicizam i neoromantizam. Osven hotelot, spored Detalniot urbanisti~ki plan Centralno zelenilo pokraj reka Vardar-Park 2, treba da se izgradat pet hoteli, katna gara`a i sportski kompleks so apartmani i sportski tereni. Edna lokacija za izgradba na hotel ve}e e prodadena na Marjan Jovanov, porane{niot direktor na Direkcijata za nafteni rezervi, koj iako ima izvadeno grade`na dozvola s$ u{te ne po~nal da gradi.

VO AERODROM ]E SE GRADAT PRIVATNI ZGRADI NA DR@AVNO ZEMJI[TE

T

ri dr`avni lokacii nameneti za izgradba na komercijalni zgradi i mali delovni objekti vo op{tina Aerodrom se prodadoa v~era na elektronsko javno naddavawe. Firmata Florastat be{e izbrana za najpovolen ponuduva~ za grade`na parcela so povr{ina od 1.648 metri kvadratni, za koja kompanijata ponudi okolu 300 evra za metar kvadraten ili treba da plati vkupno 490 iljadi evra.

Najpovolen ponuduva~ na javnoto naddavawe za otu|uvawe na grade`nata parcela so povr{ina od 2.270 metri kvadratni, za koja naddavale devet firmi, e grade`nata kompanija Nastel na biznismenot Zoran Azmanov, koja ponudi 285 evra po metar kvadraten ili vkupno 644 iljadi evra. Grade`nata kompanija Invest bildong e izbrana za najpovolen ponuduva~ za parcelata so povr{ina od 2.250 metri kvadratni, za koja naddavale osum u~esnici. Kompanijata ponudila 290 evra po metar kvadraten ili vkupno 658 iljadi evra.

Po~etnata cena za site tri parceli iznesuva{e 75 evra za metar kvadraten.

Najpovolnite ponuduva~i se dol`ni vo rok od 15 dena od denot na zavr{uvawe na postapkata za javno naddavawe da gi uplatat parite i da go izgradat zgradite vo rok od {est godini od dobienoto odobrenie za gradba.

Kompanii / Pazari / Finansii

10

PREGLED VESTI NOV JUBILEEN DEPOZIT OD KAPITAL BANKA

K

apital banka go plasira{e noviot jubileen promotiven depozit koj pokraj atraktivnite kamatni stapki vo sebe nosi niza povolnosti i beneficii koi bankata gi nudi na site klienti. So ovoj depozit klientite }e dobijat atraktivni kamatni stapki za oro~eni {tedni vlogovi na 15 meseci koi iznesuvaat 5,15% za depozit vo evra i 9,15% vo denari.

Na sekoj deponent koj }e stane korisnik na ovoj promotiven proizvod }e mu bidat dostapni i ostanatite prednosti koi jubilejniot paket gi nosi so sebe, i toa: fiksna kamatna stapka za period od 12 meseci, debitna i kreditna karti~ka bez ~lenarina za prvata godina, besplatno elektronsko bankarstvo za vremetraewe na depozitot, stimulativni zgolemuvawa na kamatnata stapka za sekoj dopolnitelen {teden vlog od 1.000 evra, mo`nost za predvremeno povlekuvawe na sredstvata po povolni uslovi.

MAL INTERES ZA KORISTEWE NA FONDOVITE KONKURENTNI PROIZVODI

F

irmite od prerabotuva~kata industrija imaat rok do 15 dekemvri godinava da apliciraat za iskoristuvawe na sredstvata od Programata za implementacija na industriska politika, no zasega iskoristenosta e mnogu mala. Sredstvata vo visina od 10,6 milioni denari se dodeluvaat za nadomest na del od tro{ocite za firmite za sozdavawe konkurentni proizvodi, razvoj na pazarot, tehnolo{ki razvoj i komercijalizacija na patentirani inovacii. Od Stopanskata komora na Makedonija poso~uvaat deka minimalnata iskoristenost na sredstvata se dol`i na nedovolnata informiranost na kompaniite i gi povikuvaat posigurno da nastapat pri apliciraweto.

“Kompaniite ne se informirani dovolno. Mora da ima poagresivna politika od strana na Ministerstvoto i od Komorata. Od druga strana kompaniite treba da bidat posigurni vo nastapot”, izjavi Qubica Nuri od Stopanskata komora na Makedonija.

Ottamu istaknuvaat deka javniot povik za aplicirawe e objaven na internet-stranicata na Ministerstvoto za ekonomija i oti dosega informacijata e distribuirana pove}epati do stopanskite komori, klasterite, regionalnite razvojni agencii i pri posetata na 150 firmi vo ramki na proektot “Poseta na 150 firmi”.

ALBANSKI TUR-OPERATORI VO NA[ITE ZIMSKI CENTRI

N

a letuvawe vo Albanija na zimuvawe vo Makedonija. Novinari i turoperatori od Albanija dva dena gi razgleduvaat turisti~kite mo`nosti na dvata najgolemi zimski centri vo zemjava Mavrovo i Popova [apka kako del od proektot “Promocija na zimskiot turizam na Makedonija” vo Albanija. Na albanskite turisti }e im se nudi ~ist vozduh, nedoprena priroda, tradicionalna hrana i gostoprimlivi doma}ini.“Dosega taa se odviva{e preku organizirani turisti~ki patuvawa za prestoj na turisti od Albanija, glavno vo ohridsko-stru{kiot region, organizirani od strana na doma{ni i albanski turisti~ki agencii, kako i poseti na makedonski gra|ani vo letuvali{tata na jadranskiot breg, a preku ovoj proekt sakame taa da bide na edno poorganizirano nivo, odnosno da im go ponudime toa {to tamu go nemaat – zimskite skija~ki centri, pa ponatamu i da sozdademe eden zaedni~ki turisti~ki proizvod za svetskiot turist”, istakna ministerot za ekonomija Vaqon Sara}ini.

Spored ambasadorot na Makedonija vo Tirana, Vele Trpevski, Albanija nema zimski turisti~ki centri, pa ottamu mo`nostite turisti~kata sorabotka da se razvie so ponudata na postojnite zimski kapaciteti vo Makedonija. Novite formi na sorabotka me|u turoperatorite od dvete zemji }e zna~at i pogolema ponuda za makedonskite turisti za poseta na albanskoto krajbre`je.

+

21.11.2011

раст

ЗК Пелагонија Македонски телеком РМДЕН10

+1.69% +0.07% +0.01%

нова цена

3.000.00 512,00 89,00

PO VLEZOT NA RUSIJA VO STO VO 2012

PONISKI CARINI ZA 30% ZA IZVOZ NA RUSKIOT PAZAR

Otkako Rusija }e vleze vo STO, prose~nata carinska stapka za zem-

jodelskite proizvodi, koi se najgolema izvozna stavka od Makedonija, }e iznesuva 10,8%, {to e pomalku od sega{nata carinska stapka od 13,2% koja ja pla}aat izvoznicite ALEKSANDRA SPASEVSKA

Z

spasevska@kapital.com.mk

a 30% vo prosek }e se namalat carinskite stapki za izvoz na ruskiot pazar od juli slednata godina. Od 15 juli, koga se o~ekuva deka Rusija }e stane polnopravna ~lenka na Svetskata trgovska organizacija, STO, }e padnat carinite i za Makedonija.

Prose~nata carinska stapka za zemjodelskite proizvodi }e bide 10,8%, {to e pomalku od sega{nata carinska stapka od 13,2% koja ja pla}aat izvoznicite, a kaj industriskite proizvodi carinskata stapka }e bide 7,2%, vo sporedba so 9,5%, kolku {to iznesuva sega.

Makedonskite kompanii ve}e nekolku godini baraat dogovor za slobodna trgovija so Rusija, za {to Vladata i oficijalno pokrena inicijativa, no Rusite, i pokraj nastojuvaweto od makedonska strana, dosega ne dozvolija protok na stoki bez carini me|u dvete zemji.

Edinstvena mo`nost za namaluvawe na carinite zasega im e ~lenstvoto na Rusija vo STO. Od Ministerstvoto za ekonomija velat deka vlezot na Rusija vo STO vo golema mera }e go zgolemi makedonskiot izvoz, bidej}i }e po~nat da se primenuvaat strogi i unificirani pravila vo trgovijata.

“Spored objavenite podatoci od STO, krajnata obvrzuva~ka carinska stapka na Rusija za site proizvodi, i zemjodelski

Арчилормитал (ХРМ) НЛБ Тутунска банка Гранит Топлификација РЖ Услуги

пад

-

-8,89% -4,23% -3,06% -2.89% -2,58%

нова цена

82,00 2.490.00 485,00 2.294.00 179,00

i industriski, vo prosek }e iznesuva 7,8%, vo sporedba so prose~nata stapka vo 2011 godina, 10%. Ova zna~i deka namaluvaweto na prose~nata stapka i za Makedonija }e iznesuva 26% vo periodot na prilagoduvawe na carinite”, objasnuvaat od Ministerstvoto za ekonomija. Ponatamu, se o~ekuva namaluvaweto na prose~nata carinska stapka da dostigne 30%.

Od Makedonija vo Rusija najmnogu se izvezuvaat zemjodelski proizvodi, odnosno ovo{je, zelen~uk, vino, a od industrijata najgolemo u~estvo vo izvozot imaat lekovi za maloproda`ba, ferosilicium, delovi za motorni vozila, ognootporni cementi, tuli, kerami~ki plo~ki i drugi proizvodi.

Kako {to informiraat od Ministerstvoto za ekonomija, ovie industrii najmnogu }e gi po~uvstvuvaat benefitite od vlezot na Rusija vo STO. So ogled na toa {to Makedonija nema dogovor za bescarinska trgovija so Rusija, a so vleguvaweto na Rusija vo STO }e se primenuvaat univerzalni carinski stapki, kompaniite baraat od Vladata da pritisne kaj ruskite institucii Makedonija da dobie status na povlastena nacija. Izvoznicite baraat dr`avata da potpi{e bilateralni dogovori so Rusija za nov preferencijalen carinski tretman za odredeni proizvodi od Makedonija.

“Vladata treba da intervenira za dr`avata da dobie status na povlastena nacija

NOVI CARINSKI STAPKI OD 2012 GODINA ZA IZVOZ VO RUSIJA -

10,8% za zemjodelski proizvodi (sega 13,2%) 7,2% za industriski proizvodi (sega 9,5%) 14,9% za mle~ni proizvodi (sega 19,8%) 10,0% za `itni kulturi (sega 15,1%) 7,1% za masti i masla (sega 9%) 5,2% za hemikalii (sega 6,5%) 12,0% za avtomobili (sega 15,5%) 6,2% za elektri~ni ma{ini (sega 8,4%) 8,0% za drvo i hartija (sega 13,4%)

vo Rusija. Nie sme ~lenka na STO, a sega i Rusija vleguva vo organizacijata i imame mo`nost da podneseme barawe makedonskite proizvodi da stanat proizvodi so status na povlastena nacija”, predlo`i Zoran Kostovski, rakovoditel na logistika i proda`ni operacii vo Alkaloid, na minatonedelnata sredba na izvoznicite i na Ministerstvoto za ekonomija. Kompaniite predlo`ija kako model koj

bi mo`el da se primeni za ponatamo{no namaluvawe na carinite kon Rusija dr`avata da pristapi i kon sklu~uvawe bilateralni dogovori za povlasteni carinski stapki so Rusija, oddelno po dejnosti ili po industriski granki.

“Se znae koi se najizvezuvani proizvodi od Makedonija vo Rusija i za tie proizvodi i granki mo`e da se bara povlastena carinska stapka”, sugerira{e Kostovski.

ponedelnik- 21.11.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка

3м

6м

24м

36м

НЛБ Тутунска банка Стопанска банка

4,00% 4,30%

5,00% 5,30%

7,70% 8,10%

7,90% 8,30%

Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60%

5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50%

8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80%

7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10%

Уни банка

5,00%

6,00%

9,00%

9,50%

Еуростандард банка

5,30%

6,50%

9,00%

9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка

3м 2,20% 2,40% 2,50%

6м 2,70% 2,90% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50%

36м 4,10% 4,30% 5,00%

Охридска банка Прокредит банка

2,40% 2,40%

2,90% 2,90%

3,65% 4,10%

3,90% 4,50%

ТТК банка Алфа банка

2,40% 2,60%

2,80% 3,00%

4,00% 4,00%

4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

Странска валута

13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД

Валута евро долар

Среден

В.Британија Швајцарија Канада Австралија

фунта франк долар долар

71,6745 49,6852

61,5003 45,3008

44,3118 45,6268

Извор: НБРМ

6%

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

5% 4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 1,20%

3м 1,47%

6м 1,69%

12м 2,03%

3%

Libor (EUR) Libor (USD)

1,14% 0,26%

1,42% 0,49%

1,65% 0,70%

2,00% 1,02%

1%

Libor (CHF)

0,03%

0,05%

0,10%

0,32%

Euribor (EUR)

21.11.2011

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

2%

0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Izvor: Dr`aven zavod za statistika

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност 24.989.037,22

1M -0,26%

3M -5,66%

6M -20,68%

1Y -18,25%

YTD -23,55%

Илирика Глобал-Растечки пазари

43.979.190,67

2,00%

2,47%

-12,51%

-17,88%

-20,55%

Иново Статус Акции

18.262.359,15

-1,68%

-5,13%

-9,05%

-5,05%

-5,33%

КД БРИК

38.597.139,84

3,77%

2,98%

-8,99%

-10,91%

-14,40%

КД Нова ЕУ

19.343.437,05

-3,66%

-9,79%

-27,05%

-27,61%

-28,33%

КБ Публикум - Балансиран

22.988.249,17

-1,28%

-5,49%

-14,12%

-12,97%

-13,71%

КБ Публикум - Обврзници

34.926.867,92

0,27%

0,13%

0,93%

0,00%

0,00%

КБ Публикум Паричен

54.262.753,12

0,28%

0,80%

159,00%

0,00%

0,00%

Илирика Југоисточна Европа

ЗА ДЕН 20.11.2011 20.11.2011 20.11.2011 20.11.2011 20.11.2011 20.11.2011 20.11.2011 20.11.2011

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

11

PREGLED VESTI

IAKO SITE GI ^EKAAT KREDITITE SO KAMATA OD 5,5%

DOBRI DENOVI ZA U[TE JA ^EKAME PRVATA TRAN- DOA\AAT MAKEDONSKOTO GRADE@NI[TVO! [A OD 50 MILIONI € NA EIB! V Iako od MBPR pred eden mesec najavija deka prvata tran{a od kreditot od EIB }e bide povle~ena do krajot na noemvri, doznavame deka rabotite ne se mrdnati od mrtva to~ka. Celata rabota s$ u{te e vo faza na podnesuvawe barawa od kompaniite vo bankite.

Vo MBPR i vo Ministerstvoto za finansii mol~at MAJA BAJALSKA-GEORGIEVSKA

V

bajalska@kapital.com.mk

ladata u{te ja nema povle~eno prvata tran{a od novata kreditna linija od Evropskata investiciska banka(EIB) vo vrednost od 50 milioni evra, nameneti za malite i srednite firmi so kamatna stapka od 5,5%, doznava “Kapital”.

Spored na{ite izvori, situacijata s$ u{te e vo faza koga kompaniite podnesuvaat barawa vo delovnite banki, {to poka`uva deka prakti~ki nema napredok od pred eden mesec, koga od MBPR najavija deka prvite pari od ovaa kreditna linija }e se povle~at do krajot na noemvri.

“Spored dinamikata na rabotite, prvata tran{a od vkupno 50 milioni evra Vladata bi trebalo da ja povle~e do krajot na noemvri. Spored pravilata, taa treba da bide minimum tri milioni evra, a mo`e da bide i 10 ili 20 milioni evra”, izjavi za magazinot “Kapital” pred eden mesec vtoriot izvr{en direktor na MBPR, Kenan Idrizi.

Toj toga{ informira{e deka MBPR potpi{ala dogovori so tri od devette banki i ~eka potpisi od ostanatite {est.

No, i Idrizi i glavniot izvr{en direktor na MBPR, Dragan Martinovski, v~era ne se odzvaa na telefonskite povici od “Kapital”, za da odgovorat na pra{awata: povle~ena li e prvata tran{a, potpi{ani li se dogovorite so

site devet banki i so koi, koga mo`e da se o~ekuva da bidat odobreni prvite krediti? Ne odgovori nitu vicepremierot Stavreski.

Na potpi{uvaweto na dogovorot za kreditnata linija od 50 milioni evra so EIB, Stavreski re~e deka sredstvata }e se odobruvaat preku devette banki koi bea vklu~eni vo prvata tran{a od 100 milioni evra i dodade deka e pobarana soglasnost od EIB da bidat vklu~eni u{te tri banki za polesna dostapnost na sredstvata do krajnite korisnici. Devette banki koi kreditiraa dosega se Komercijalna banka, Stopanska banka, NLB Tutunska banka, Ohridska banka, Halk banka, Uni banka, Prokredit banka, [parkase banka i Stopanska

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

МБИ 10 1.988,48 МБИД 2.165,50 ОМБ 118,84

-1.70% -1.57% 0.00%

Извор: Македонска Берза

DOW JONES

11.582,91

-1.81% -1.89%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.649,00

-2.94%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 717,08

-0,40%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

ОМБ

1,57%

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

NASDAQ 2.519,26

-2.07%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 55.647,17

-1.91%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.255,70

-2.00% -1.98%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 18.225,80

CROBEX 1.788,94

Главен индекс на Загребската берза

SOFIX 322,16

Главен индекс на Софиската берза

-0,20%

SBITOP 632,37

ATHEX 686,00

-3,74%

-1,22%

+0,15%

Прогрес

57,00

Информатика

2.327,00

Ривиера

-1,60%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

1.700,00 КД

369,00 Максима Ин.

0,02

+7,55%

-11,86%

Енергопр.

430,00 Ласта

280,00

+2.14% -11,11%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Лука Плоче

+5,58%

742,99

-12,78%

130,00

Финвест

-68,00%

ЛЕСНА СУРОВА

97.55$/барел BRENT

106.54$/барел

Горење

5.299,00 Јавор Пивка

0,80

ЗЛАТО 1704.20$/унца СРЕБРО 31.22$/унца БАКАР 7.335,00

+0,14% -0,95%

ПРИРОДЕН ГАС

3.33/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

303

МЕТАЛИ

-1,21% -3.91% -3,6%

НИКЕЛ 17.675,00 АЛУМИНИУМ

1.955,00 ЧЕЛИК 525.00$/унца

+0,36% -0,22%

-1,4% -3,0% /

+5.39% -10,96%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+29.47%

OMB e sostaven od najlikvidnite obvrznici kotirani na Makedonska berza

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Јадранска б,

-1,44%

+0.29%

Главен индекс на Сараевската берза

10,60

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 15.946,10

-1,13%

SASX 10 850,74

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.503,40

ИНДЕКСИ РЕГИОН

BELEX15 525,30

0,00%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

2.000

MBI 10 e sostaven od 10 najlikvidni akcii na kompanii kotirani MBID e sostaven od 15 najlikvidni akcii na kompanii kotirani na pazarot na javno poseduvani dru{tva na oficijalniot pazar na Makedonska berza

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,32%

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik- 21.11.2011

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.348,27

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-2.83%

na celiot proces kompaniite negoduvaa u{te vo 2009 godina, koga se dogovara{e prvata suma od 100 milioni evra kako antikrizna pomo{ za biznis-sektorot. Tie toga{ alarmiraa deka parite im se potrebni itno i bez mnogu nepotrebna birokratija. No, namesto pristapot do ovie krediti da bide polesen, toj ostana poslo`en i pokraj toa {to kompaniite sega se pred nova kriza.

Kako {to informiraa od MBPR pred eden mesec, vo delovnite banki ve}e ima mnogu barawa za evtinite krediti so kamata od 5,5%. Ova navestuva jagma za najavenite 50 milioni evra, koi zasega najmnogu gi baraat kompanii od grade`nata industrija i od transportniot biznis.

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.912,34

1,70%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.192,68

3.000

banka Bitola.

“Skrateni se i procedurite, odnosno namalen e obemot na dokumentacija potrebna za odobruvawe na proektite. Za razlika od prethodno, koga be{e potrebno da se dostavi podetalna informacija za korisnikot i za proektot, sega bankite do EIB }e treba da dostavat samo listi so generalnite podatoci za korisnikot, iznosot na sredstva i namenata”, uveruva{e Stavreski toga{.

No, vo praktika, odobruvaweto na kreditite pominuva niz pove}e birokratski proceduri.

Otkako delovnata banka }e odobri eden kredit, celata dokumentacija se ispra}a vo EIB, kade {to e finalnata faza za odobruvawe na sredstvata. Na slo`enosta

o stranstvo s$ u{te e rizi~no, pove}e ni se isplatuva da rabotime doma. Ova go konstatira generalniot direktor na grade`nata kompanija Beton, Trajko Trpevski, so kogo magazinot “Kapital”napravi eksluzivno intervju. Trpevski veruva deka Vladata i vo slednite godini }e prodol`i da otvora rabota za grade`nite kompanii i se nadeva deka pogolem del od nea }e bidat kapitalni proekti.

“Koga sme anga`irani na golemi kapitalni proekti, vrabotuvame pove}e lu|e, upotrebuvame pove}e mehanizacija i taka sigurno efektot e podobar otkolku samo so upotreba na minimum rabotna sila. Spored toa {to go najavi vicepremierot Stavreski, vo Buxetot za slednata godina ima predvideno mnogu pari za kapitalni objekti. Ako po~ne da se gradi prugata kon Bugarija, Koridorot 8, branite Lukovo Pole i Bo{kov most, mislam deka doa|aat dobri denovi za makedonskoto grade`ni{tvo”, veli Trpevski.

Spored nego, vo poslednite nekolku godini krizata predizvika sostojba vo koja grade`nite kompanii konkuriraat na tenderite so damping-ceni samo za da gi dobijat, a na stranskite pazari s$ u{te e rizi~no da se raboti i mnogu lesno mo`e da se zaglavi ako investitorot ne pla}a.

Trpevski veli deka ne e problem ako stranska kompanija dobie tender vo Makedonija. No, ako go dobie i da donese sopstvena oprema, ma{ini, tehnologija i rabotnici.

“Sekoj mo`e kako ~ovek-firma da dobie rabota, pa potoa da anga`ira drugi da mu ja zavr{at. Vo najgolem broj slu~ai stranskite kompanii koi go dobivaat tenderite ne nosat nikakva oprema, tuku rabotat preku lokalni firmi. A tenderite gi dobivaat so referenci od toa {to go rabotele vo nivnite zemji. Drugo pra{awe e ako po~neme da analizirame za kolku vreme stranskite kompanii gi zavr{uvaat proektite koi gi rabotat. Zatoa, treba da se po~ituva zakonot, spored koj glavniot izveduva~ na podizveduva~ot mo`e da mu otstapi maksimum 40% od rabotata. Mislam deka dr`avata tuka treba da go za{titi na{eto stopanstvo”, veli Trpevski.

Trpevski veruva deka Vladata i vo slednite godini }e prodol`i da otvora rabota za grade`nite kompanii i se nadeva deka pogolem del od nea }e bidat kapitalni proekti. So Trpevski zboruvame na mnogu temi, po~nuvaj}i od proektite na koi momentalno raboti Beton, preku postavenosta na tenderskite uslovi za golemite proekti vo Makedonija, problemite na stranskite pazari, s$ do pazarot na stanovi vo glavniot grad.

Celoto intervju }e mo`e da go pro~itate utre vo magazinot “Kapital”.

610.25$/бушел

+8,14% -11,11%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

-0,77% ПЧЕНИЦА 614.75$/бушел +0,53% КАФЕ +0,00% 2.34 $/бушел ПЧЕНКА

КАКАО

2420$/бушел

ШЕЌЕР 27,25 СОЈА 1168.25$/бушел

-1.55% +3,45% -0,11%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Komentari / Analizi

12

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

“LONGPLEJKA”

Bankarite,

NBM, pretstavnicite od Vladata i stopanstvenicite imaat odgovornost vo ovie te{ki likvidnosni vremiwa. Vo potraga kon po{irok konsenzus po osnovnite pra{awa, krajno vreme e da se debatira za nelikvidnosta vo stopanstvoto koe ja vle~e nadolu ekonomijata.

a po~etokot na mesec dekemvri planirano e da se odr`i tretiot po red Saem za finansii, poznat kako Finekspo. Povrzano so nego me ma~i edna rabota.

Dali }e bideme svedoci u{te na eden formalen sostanok na najmo}nite finansieri vo dr`avata, koj }e bide zatvoren za javnosta, ili vo kontekst na slu~uvawata na finansiskite pazari vo svetot i kaj nas kone~no otvoreno }e se progovori za problemite i za re{avawe na sostojbata?

Bidej}i e treta sre}a, da se nadevame na promeni vo pozitivno. Izminatite dva saema, odli~no bea iskoristeni samo od strana na ministerot Zoran Stavreski.

Mudro prvata godina ja pu{ti “patkata” za paralelna institucija za supervizija na bankite koja nema da bide pod ingerencii na NBM, tuku pod Ministerstvoto za finansii.

Toga{niot guverner Petar Go{ev kako “poparen” nemo ja slede{e inicijativata, nadevaj}i se deka sepak ova nema da se slu~i vo negoviot mandat. Taka i bidna. Na vtoriot saem, Stavreski povtorno ja vode{e glavnata uloga, ovojpat navestuvaj}i go noviot guverner Dimitar Bogov, koj vo toa vreme be{e vicegu-

verner na NBM. Logikata veli deka i novata mo`nost vo dekemvri Stavreski }e ja iskoristi za promocija na svoite inicijativi. Izvesno deka }e se zadr`i na naporite na Vladata za amortizirawe na krizata i merkite koi ni obezbedija istorisko mesto vo Doing business. [to se odnesuva do ulogata na dr`avata na finansiskiot pazar se nadevam deka }e ~ueme deka Vladata pove}e nema da se zadol`uva na doma{niot pazar, bidej}i povolno se finansira na nadvore{nite pazari. Radosta na stopanstvoto }e trae do narednata aukcija. Toga{ }e bide jasno deka kockarkata navika za kreditirawe vo kontinuitet e bolest. S$ }e se svede na ubeduvaweto deka parite od stopanstvoto povtorno preku investicii }e se vratat nazad. Zaludno, ve}e ~etiri godini se vrti istata pesna. Dobro e “longplejkata” za tri nedeli da se svrti na ne{to posve`o.

Kade se vo prikaznata drugite faktori? Vistinata e deka vo dene{ni uslovi ne pravi nikakva razlika dali tribinata e od otvoen ili zatvoren karakter. Diskusiite se sveduvaat na isto. Site se vo gr~ i odreden strav.

Bankite }e se po`alat na vi-

N

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

sokata zadol`itelna rezerva, koja i pokraj namaluvaweto na procentot vo su{tina ne oslobodi zna~ajni sredstva za novo kreditirawe. Koga kon ova }e se dodade i sekoga{ upotrebuvanoto alibi za “nedostig od dobri proekti za finansirawe” tie }e se po`alat kako profitabilnosta im se namaluva i soodvetno mora da gi zgolemat proviziite za da “pre`iveat”.

Guvernerot Bogov }e oceni deka opasnostite s$ u{te ne se otstraneti i deka likvidnosta kaj realniot sektor stanuva zagri`uva~ka i mo`e da gi povle~e bankite vo dopolnitelni problemi. Zatoa e potreben strog monitoring i restriktivna monetarna politika. Od druga strana, }e upati smiruva~ki tonovi deka bankite vo Makedonija se odli~no kapitalizirani i deka krizata vo evrozonata nema da vlijae vrz performansite na doma{nite banki.

Za o~ekuvawe e deka kako odgovor na odredeno lobi na izvoznici }e go reafirmira stavot za fiksniot devizen kurs. Glavnata poenta na diskusijata re~isi so sigurnost }e ja stavi na nivoto na nadvore{en dolg. Za da & napravi pass na Vladata, }e se poslu`i so procentite deka javniot dolg i generalno O

G

L

A

S

zadol`enosta vo stranstvo ne e na zagri`uva~ko nivo.

Zvu~i kako edno sre}no semejstvo.

Dosega{nata praktika koja mora da se promeni, vele{e deka otkako }e zavr{i prvata tribina, na red doa|a vtorata. Ovojpat me|u bankarite i stopanstvenicite. Dvete Komori preku svoi pretstavnici }e ja modeliraat diskusijata koja odnapred e osudena na propast. Jas i ne se se}avam koga za posleden pat Stopanskata komora i Sojuzot na stopanski komori se soglasile vo vrska so nekoe pra{awe. Koga kon ova }e se dodade i faktot {to bankite nastapuvaat so svojot vtor ili tret e{alon na pretstavnici, se izgleda kako na psihijatriski tretman.

Ednite se praznat dva ~asa, a drugite slu{aat nepodgotveni za reakcija i konfrontirawe na idei. Nikoj ne ja propu{ta mo`nosta za promocija koja e dadena so samata otvorenost na tribinata za mediumite. Po vkupno dva ~asa rabota, site se zadovolni od u~estvoto, no ne i od rezultatite.

A sostojbite se tolku seriozni i delikatni, {to sekoja otvorena diskusija vodi kon podobruvawe na sistemot i interakcijata na subjektite na pazarot. Vo toj konK

O

M

E

R

tekst, saemot e edna odli~na mo`nost koga na ista masa i otvoreno za javnosta }e se razgovara i debatira za problemite, o~ekuvawata i re{enijata. Bankarite, NBM, pretstavnicite od Vladata i stopanstvenicite imaat odgovornost vo ovie te{ki likvidnosni vremiwa. Vo potraga kon po{irok konsenzus po osnovnite pra{awa, krajno vreme e da se debatira okolu nelikvidnosta vo stopanstvoto koe ja vle~e nadolu ekonomijata. 130 milioni evra hipoteki koi se nudat na pazarot se dovolen argument za serioznosta. U{te mnogu ~ekaat vo fiokite za 2012 godina. Pazarot za lizinguslugite e vo kolaps. Ve}e treta godina po red samo se replasiraat sredstvata koi se sobiraat po osnov na prethoden lizing. Krugot se zatvora i so osiguritelnite kompanii koi zaedno vkupno ne mo`at da ostvarat ni {estocifren profit vo evra.

Dokolku vo toj kontekst e potrebno restrukturirawe na finansiskiot sektor preku voveduvawe novi pravila i regulativa, toa mora vedna{ da se slu~i. Verojatno za del od bankite ova bi zna~elo namaluvawe na profitabilnosta, me|utoa i tie se del od sistemot i treba da se C

I

J

A

L

E

N

DD-r -r RUBIN ZARESKI

KKonsultant onsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

prilagodat. Refinansirawe, zgolemeni izvozni garancii i pogolema otvorenost kon potrebite na ekonomijata, }e stabiliziraat del od sistemot na sreden rok.

Dr`avata te{ko deka }e izleze od pazarot na pari vo skoro vreme. Taa ima potreba od sredstva i od ova nema begawe. Ostanuva `elbata zna~aen del od potrebite da gi obezbeduva od stranstvo i na toj na~in da go oslobodi doma{niot finansiski krediten pazar na firmite. U{te koga bi mo`elo stopanstvoto da se nadeva na podobruvawe na likvidnosta preku ubrizguvawe na sredstva od dr`avata vo kapitalnite investicii, toa bi bil poln pogodok. Ova se porakite koi site o~ekuvame da gi ~ueme, a potoa i da gi vidime na delo vo naredniot period do krajot na godinata. Sepak, Makedonija e ekonomski mala dr`ava.

Logikata veli deka so malku pari se postignuva golem efekt. Za po~etok treba otvoreno da se razgovara.

Pa da vidime.

O

G

L

A

S

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

Balkan / Biznis / Politika

13

PROMENA NA VLASTA VO [PANIJA

[PANSKITE KONZERVATIVCI JA ISKORISTIJA KRIZATA ZA POBEDA

Evropskata dol`ni~ka kriza po~na da go zema svojot danok. Mariano Rahoj e noviot premier na [panija, koj uspea ubedlivo da go pobedi Hose Luis Rodrigez Zapatero, iako malku zboruva{e za izlezot na zemjata od krizata. Ova e {esta zemja po Irska, Portugalija, Slova~ka, Grcija i Italija vo koja dojde do promena na vlasta poradi dol`ni~kata kriza

V

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

o ekonomska kriza, so rekordna nevrabotenost i zakana od nova recesija, gra|anite na [panija vo nedelata glasaa na predvremenite parlamentarni izbori, na koi pobedi opoziciskata desnocentristi~ka Narodna partija (NP) na Mariano Rahoj so apsolutno mnozinstvo, {to }e mu ovozmo`i da vodi samostojna politika i da ne koalicira so drugi partii.

Se ~ini deka evropskata dol`ni~ka kriza po~na da go zema svojot danok. [panija e {esta zemja po Irska, Portugalija, Slova~ka, Grcija i Italija vo koja dojde do promena na politi~kata vlast. Za socijalistite, predvodeni od dosega{niot premier Hose Luis Rodrigez Zapatero, ova e najte{kiot poraz dosega. Tie priznaa deka ja izgubija bitkata u{te pred da po~ne glasaweto.

So 44,62% od glasovite na svoja strana, noviot premier na [panija e liderot na NP, Mariano Rahoj.

Za vreme na kampawata toj malku zboruva{e za negovata ekonomska programa. Negova prvenstvena cel e otvorawe rabotni

mesta, a taka glasi i centralnata izborna poraka.

No, Rahoj nema detalni objasnuvawa kako saka da go postigne toa? Toj dosega ne ka`a ni{to i za toa kako }e go sledi kursot na {tedewe i kako }e gi dovede vo red finansiite, ako vetuva deka nema da ima kratewa vo socijalnata sfera. [panskite mediumi ocenuvaat deka politi~arite ne se sposobni da go motiviraat naselenieto. “Nivnite govori se prazni, im nedostigaat konkretni sodr`ini”, pi{uva “El pais”.

Vo tretiot kvartal od godinava ekonomijata vo [panija bele`i stagnacija, a nevrabotenosta iznesuva 22%, kaj mladite duri 45%. Toa e daleku najvisoka nevrabotenost vo EU. Prihodite na doma}instvata godinava se namalija za 4,4% vo sporedba so lani, a na zemjata & se zakanuva recesija. Nade`ite deka so doa|aweto na konzervativcite na vlast }e po~ne nova era na ekonomski porast, kako vo 1996 godina, se golemi.

“Ne znam {to bi mo`elo da se napra-

ja saka da gi ispolni vetuvawata deka deficitot vo 2012 godina }e se namali na 4,4% od BDP. Koga Rahoj }e ja sostavi novata vlada, analiti~arite o~ekuvaat deka }e po~ne da krati od sekade, osven od penziite, bidej}i merkite za {tedewe mu ostanaa vo nasledstvo od prethodnata

vi. Dali promena na vlasta }e ja popravi situacijata? No, nie se nadevame na promena i na toa deka } e ima pove}e sigurni rabotni mesta”, veli nevraboteniot u~itel David Muwoz za Rojters.

NOVATA VLADA ]E MORA MNOGU DA [TEDI Vo periodot od 1996 do 2004 godina, koga partijata na Rahoj be{e na vlast, zemjata do`ivea vistinsko ekonomsko ~udo.

Socijalisti~kata vlada na Zapatero toa go odr`a s$ do 2008 godina, koga po~na krizata. Ottoga{ ekonomskata situacija postojano se vlo{uva. Hose Luis Zapatero vo tekot na minatata godina za{tedi 10 milijardi evra.

Politi~kata cena za toa e zaguba na popularnosta i kraj na negovata politi~ka kariera. Negoviot naslednik, Mariano Rahoj, spored procenkite na ekspertite, }e mora da za{tedi tri pati pove}e ako [pani-

vlada. Noviot premier }e bide pod golem pritisok i }e mora da dejstvuva brzo za da gi smiri investitorite i pazarite koi ja gubat doverbata vo zemjata. Za poslednovo svedo~i i podatokot deka minatata nedela prinosite na 10-godi{nite {panski obvrznici se iska~ija na 7%, {to zna~i deka tro{ocite za zadol`uvawe dostignaa neodr`livo nivo.

RAHOJ: NE O^EKUVAJTE ^UDA! odgotven sum na toa {to go baraat [pancite. Dolgi godini sum politi~ki aktiven i sum izvr{uval mnogu odgovorni dol`nosti,- soop{ti Rahoj po izbornata pobeda. Ovoj 56godi{en politi~ar e roden na severozapadot od [panija, vo oblasta Galicija. Toj ne e poznat kako golem govornik ili retori~ar, pa mnogumina smetaat deka [pancite ne glasaa za Rahoj, tuku protiv socijalistite, koi pogolem broj od gra|anite gi smetaat vinovni za krizata.

I pokraj toa {to Rahoj najavi borba protiv ekonomskata kriza za site [panci, od nego ne mo`e da se o~ekuvaat ~uda. Novata vlada sega ja ~ekaat pogolemi kratewa na tro{ocite, vo penziskiot sistem, zdravstvoto i vo obrazovanieto.

P

Najva`nata cel na noviot premier na [panija, Mariano Rahoj, e da se otvorat {to pove}e rabotni mesta K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

N

I

O

G

L

A

S

I

Svet / Biznis / Politika

14

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

SVET

0-24

...NOKAUT

...PRED IZBORI

...NESOGLASUVAWE VO SAD

Putin isvirkan na bokserski me~

@estoki neredi vo Kairo

Republikancite i demokratite vo `estok spor

bokser nad amerikanskiot.

425 se povredeni, od koi nekoi se vo kriti~na sostojba.

na SAD za najmalku 1.200 milijardi dolari.

uskiot premier, Vladimir Putin, koj samiot ima crn pojas o centarot na Kairo po~na nov bran protesti protiv epublikancite i demokratite na SAD ostro razmenuvaa Rstadion vo xudo, be{e do~ekan so svire`i na ringot vo moskovskiot Vvladeja~kiot Visok voen sovet vo Egipet. Dosega vo sudirite Rkritiki i obvinuvawa poradi neuspehot na specijalniot Olimpijski za da mu ja ~estita pobedata na ruskiot me|u demonstranti i policijata se ubieni najmalku 20 lica, a kongresen odbor da pronajde na~in da se namali deficitot

REKORDNO KUPUVAWE VO POSLEDNITE 40 GODINI

CENTRALNI BANKI SE TEPAAT ZA ZLATO! Bankite vo tretiot kvartal kupija najgolemo koli~estvo zlato vo poslednite ~etiri decenii. Nagliot pad na cenite vo septemvri pottikna kupuvawa za da se zbogatat rezervite, so koi pak, bankite mo`at da & se sprotivstavat na dol`ni~kata kriza DVI@EWE NA CENA NA ZLATO VO 2011 GODINA ZA UNCA ($) 1800 1750 1700 1650

1665.21

1600 1550

1510.44 1473.81

1500

ot na zlato, no davaat mnogu malku informacii za promenite vo rezervite na zlatni {ipki. Kako grupa, tie minatata godina stanaa neto-kupuva~i na zlato, otkako dve decenii vr{ea golemi proda`bi, a ovaa promena im pomogna da zgolemat cenata na zlatnite {ipki na 1.920.30 dolari za unca, {to e 600% pove}e otkolku pred edna decenija.

Kupuvaweto 148,4 toni vo periodot od juli do septemvri e najgolemoto kupuvawe otkako GFMS, konsultantskata ku}a koja sobira podatoci za izve{taite na WGC, po~na da gi sobira kvartalnite brojki vo 2002 godina. Prethodno, posleden pat koga central-

V

investitori se odlu~uvaat za siguren izbor - kupuvawe zlato.

“Zlatoto vo momentov se pretstavuva kako siguren stolb. Veruvam deka kupuvaweto zlato }e ostane trend s$ dodeka ne se re{i dol`ni~kata kriza vo Evropa i vo SAD”, veli Eugen Vajnberg, strateg za kupuvawe surovini vo Komerc bank.

EDNA PETTINA OD SVETSKOTO ZLATO VO CENTRALNITE BANKI o momentov vo svetski ramki najgolemi rezervi na zlato ima SAD, proceneti na okolu 8.100 toni, a zad niv e Germanija, so 3.400. Se procenuva deka centralnite banki niz svetot poseduvaat okolu 27 iljadi toni zlato, a ako se dopolnat i rezer-

V

vite vo Me|unarodniot monetaren fond i Bankata za me|unarodni poramnuvawa vo Bazel, celata koli~ina iznesuva ne{to pove}e od 30 iljadi toni, ili edna pettina od vkupnata koli~ina zlato {to dosega e proizvedena vo svetot - 165 iljadi toni.

165

iljadi toni zlato poseduvaat bankite niz svetot

8.100

iljadi toni zlato poseduva centralnata banka na SAD

3.400

iljadi toni zlato poseduva centralnata banka na Germanija

57,7

milijadi dolari potro{ile bankite za da kupat zlato vo tretiot kvartal

noemvri

oktomvri

septemvri

avgust

juli

juni

maj

1372.72

april

1300

1528.66

1356.4

1350

mart

1400

1598

1572.81

1424.01

1450

ZLATOTO E NAJATRAKTIVNO VO VREME NA KRIZA o vreme na kriza zlatoto sekoga{ e najatraktivno. Lu|eto denes mora da se podgotvuvaat za kriza dokolku se pogledne finansiskata sostojba vo mnogu dr`avi”, veli Fridrih Melcer, sopstvenik na privatnata banka Melcer vo Frankfurt. Vo strav od s$ pogolemata dol`ni~ka kriza vo Evropa i nesigurnosta vo SAD, mnogu

1758.39

1755.81

fevruari

entralnite banki vo tretoto trimese~je od ovaa godina kupile 148,4 toni zlato, {to e rekordna koli~ina vo izminatite 40 godini, objavi londonski “Fajnen{al tajms”, povikuvaj} i se na analiza od Svetskiot sovet za zlato (World Gold Council - WGC).

Od po~etokot na godinata centralnite banki kupile 350 toni zlato, a do krajot na godinata ovaa koli~ina mo`e da se zgolemi na 450 toni. Svetskata pobaruva~ka za zlato vo tretoto trimese~je e zgolemena za 6% na godi{no nivo.

Spored analizata, kupeno e zlato za 57,7 milijardi dolari, naveduvaat amerikanski mediumi.

Najaktivno kupuvawe e registrirano vo Evropa (468,1 toni).

Rastot na kupuvaweto e rezultat i na namaluvaweto na cenata vo septemvri ovaa godina. Za eden mesec cenata na zlatoto na berzite se namali za re~isi 20%, na 1.550 dolari za unca (31,1 gram).

Investitorite prodavaa blagorodni metali za da pokrijat zagubi ostvareni na drugi finansiski pazari, a istovremeno, poradi nestabilnosta na svetskite valuti i t.n valutna vojna i dopolnitelniot pritisok koj go sozdava evropskata dol`ni~ka kriza, bankarite odlu~ija deka najsigurno e da se vlo`uva vo zlato.

Cenata na zlatoto so godini raste. Prvo privatnite investitori i institucii vlo`uvaa vo blagorodniot metal. Sega toa go pravat i s$ pove}e centralni banki za da se obezbedat od dol`ni~kata kriza. Kupeni se 148,4 toni zlato na neto-osnova, {to e mnogu pove}e otkolku pre-

thodno i so ova centralnite banki kupuvaat najgolemo koli~estvo zlato u{te od kolapsot na sistemot Breton Vuds (Bretton Woods) pred 40 godini, koga posleden pat vrednosta na dolarot be{e povrzana so zlatoto.

Analiti~arite smetaat deka kupuvawata, vo koi predvodat centralnite banki od brzoraste~kite pazari za da gi zbogatat svoite devizni rezervi, go objasnuva rastot na zlatoto od septemvriskoto nisko nivo od 1.534 dolari za unca (31,1 gram), koga golemite hex-fondovi kako Polson (Paulson & Co) bea prinudeni da prodadat del od zlatoto za da gi pokrijat zagubite.

“Kupuvawata na centralnite banki voobi~aeno sledat poinakov ritam od toj na ~istite investiciski kupuvawa na zlato”, veli Markus Grab, {ef na Oddelot za investicii vo Svetskiot sovet za zlato, lobigrupa za industrijata na zlato. “^estopati se temeli na celi zacrtani prethodno vo godinata vo vrska so zlatoto kako del od deviznite rezervi”, dodava toj za “Fajnen{al tajms”.

V~era vrednosta na zlatoto padna 2,5% i iznesuva{e 1.718 dolari za unca, sledej}i gi drugite surovini, kako naftata i bakarot. Se pretpostavuva deka do sredinata na 2012 godina zlatoto mo`e da dostigne cena od 2.500 dolari za unca.

NE SE ZNAE TO^NO KOI BANKI KUPUVAAT NAJMNOGU WGC, koj gi objavi podatocite za kupuvawata, odbi da gi imenuva centralnite banki koi stojat zad pogolem del od kupuvawata, velej}i samo deka se pojavija mno{tvo novi u~esnici koi sakaat da gi zajaknat svoite rezervi na zlato. Me|u zemjite koi javno gi objavija svoite kupuvawa se Tajland, Rusija i Bolivija.

Centralnite banki se edni od najva`nite dvigateli za pazar-

januari

C

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

nite banki bile neto-kupuva~i na zlato bilo vo 1988 godina, koga kupile 180 toni.

Grab izjavi deka najgolem del od kupuvawata se slu~ile vo septemvri, otkako rekordno visokite ceni naglo se namalija na 1.534 dolari. Ova se sovpa|a so raste~kite me|unarodni tenzii okolu dolarot po raspravata vo Va{ington vo vrska so podigaweto na granicata na amerikanskiot dolg.

Grab predviduva deka kupuvaweto zlato od strana na centralnite banki mo`e da dostigne 450 toni za celata godina, so {to navestuva kupuvawa na dopolnitelni 90 toni vo ~etvrtiot kvartal.

Minatiot mesec GFMS izjavi deka e mo`no kupuvawata na centralnite banki da nadminat 400 toni i da dostignat 500 toni, so {to se zgolemuvaat predviduvawata od septemvri, koi iznesuvaa 336 toni.

Isto taka, WGC izvesti deka Kina & go prezede primatot na Indija i stana najgolem potro{uva~ na zlaten nakit vo tekot na tretiot kvartal.

Potro{uva~kata na zlato za kineskiot nakit se zgolemi za 13% vo sporedba so edna godina prethodno i iznesuva 138,6 toni, dodeka kupuvawata od Indija, koja tradicionalno e najgolem svetski potro{uva~, opadnaa za 26%.

Feqton

KAPITAL / 22.11.2011 / VTORNIK

15

LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli vo crni “renx-roveri” so neprobojni stakla

ARITE GLAVA 4: KRIEWE NA P

POMO[ OD ABU DABI

Berezovski r i Abramovi~ r treba{e r da najdat j diskreten r na~in da se sprovede r zdelkata so akciite od Sibneft Sibneft. Za taa cel cel, povtorno be{e potreben nekoj posrednik. Ovojpat, za toa se pogri`i advokatot Kurtis, koj preku svojot prijatel, jordanski bankar Ejhab Xumean, dopre do {eikot od Abu Dabi

T

dogovoreno Ambramovi~ da se sostane so Patarkatsi{vili na minhenskiot aerodrom za da prodiskutiraat za Sibneft, no Abramovi~ i Berezovski sosema se raziduvaat za toa koja be{e preciznata cel na toj sostanok i {to se slu~i na nego. Spored Berezovski, Abramovi~ ispora~al u{te edno nedvosmisleno predupreduvawe do svoite porane{ni delovni sorabotnici: s$ dodeka tie zadr`uvaat udel vo Sibneft, postoi rizik od konfiskacija od Kremq. Povtorno prikle{ten, Patarkatsi{vili go postavi pra{aweto za zatvoreniot Glu{kov. Abramovi~ go razuveri Patarkatsi{vili, spored Berezovski, deka dokolku tie go prodadat svojot udel od Sibneft, Glu{kov definitivno }e bide osloboden. Berezovski tvrdi deka i vo taa prigoda Abramovi~ povtorno dejstvuval so znaewe i so odobruvawe na Putin.

Abramovi~ go negira toa.

Sosema sprotivno, negoviot stav e deka toj voop{to nitu kupil, nitu ponudil da go kupi delot na Berezovski i na Badri, bidej}i, spored negovoto objasnuvawe, tie ne poseduvale nikakov del za prodavawe. Poto~no, spored Abramovi~, do vremeto na sostanokot na minhenskiot aerodrom, na eden prethoden sostanok so Patarksi{vili, toj se soglasil da mu isplati na Berezovski 1,3 milijardi amerikanski dolari kako priznanie za politi~kata pomo{ i za{tita {to Berezovski gi ima{e obezbedeno vo odnos na sozdavaweto na Sibneft.

Spored Berezovski, ark Holingsvort e istra`uva~ki cenkaweto po~nalo po novinar i avtor na pove}e knigi, vklu~itelno i studijata za MI5, sostanokot vo Minhen. britanskata Slu`ba za bezbedPatarkatsi{vili, veli nost. Negovite novinarski tekstovi se Berezovski, skri{um objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua mu telefoniral za napraveni so nego, se znae deka toj ne da mu ka`e {to se saka mnogu da zboruva javno, niti pak e slu~ilo. Povtorno, qubitel na {oping. rugiot avtor, Stjuart Lensli e spored obrazlo`enieto novinar i ekonomski konsultant koj na Berezovski, tie `ivee ju`en London. Me|udrugoto nevolno se soglasile toj e dobitnik na nekolku nagradi da ja prifatat ponukako televiziski i radio producent, me|u koi e i nagradata na Wujor{kiot tele- data na Abramovi~ viziski i filmski festival. Vo negovata i povtorno trebalo kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja da se najde diskreten definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna na~in da se sprovede po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija zdelkata. Vo taa prido Ju`na Afrika. goda, tvrdi Berezovski, oa {to u{te pove}e go razbesni Berezovski be{e toa {to Vladimir Glu{kov ne be{e osloboden od zatvor. Kremq ne uspea, tvrde{e toj, da go ispolni svojot del od dogovorot i Glu{kov prodol`i da ~mae vo zatvorot Lefortovo.

No, za Putin misijata be{e postignata: dr`avata ja povrati kontrolata vrz popularniot televiziski kanal i Berezovski ve}e ne mo`e{e da go koristi kako propagandno oru`je.

Vo me|uvreme, Abramovi~ naskoro treba{e da zgrabi u{te edna nagrada: visokoprofitabilnata kompanija za nafta Sibneft. Razgranokot na ovoj gigantski konglomerat stana izvor na sporot me|u dvajcata oligarsi. Spored Abramovi~, toj be{e 100% sopstvenik na Sibneft, iako be{e podgotven da priznae deka Berezovski i Patarkatsi{vili odigraa su{tinska uloga vo obezbeduvaweto politi~ka za{tita koga tie prvpat ja steknaa isplatlivata naftena kompanija zaedno.

Od nivna strana, Berezovski i negoviot deloven partner bea nepopustlivi vo toa deka tie poseduvaat zna~itelen udel vo Sibneft koj Abramovi~ go “~uva{e vo doverba” vo nivno ime, odnosno toj udel be{e samo deponiran na ime na Abramovi~ kako del od edna nezadol`itelna spogodba i toj nema{e nikakvi sopstveni~ki prava vrz nego - iako nema{e nikakov pismen dogovor za toa.

Vo maj 2001 godina, be{e

M

D

povtorno be{e potreben nekoj posrednik.

[EIK Berezovski naveduva deka vo taa vremenska to~ka {eikot Kalifa bin Zajed Al-Nahuan, brat na vladetelot na Abu Dabi, se soglasil da ja prezeme taa uloga. Iako preciznata priroda na osnovniot dogovor me|u Berezovski i Abramovi~ e `estoko osporuvana i obvitkana so misterija, toa za {to ne postoi somnevawe e deka vakov dogovor postoel, deka {eikot bil involviran vo nego i deka ~ovekot {to go zapoznal {eikot so dogovorot bil Stiven Kurtis.

Kurtis se zapozna so {eikot Kalifa bin Zajed Al-Nahuan preku eden od svoite klienti, kico{kiot jordanski bankar po ovekot koj go zapozna Kurtis Ч so {eikot od Abu Dabi be{e bankarot Xumean. Toj kratko vreme be{e o`enet so ju`noafrikanskata top-modelka Xina Atan. So stan vo Pariz, jahta i motoren ~amec zakotveni na francuskata riviera, redovno be{e doma}in na zabavi vo Чajnavajt vo London. Domot na Xumean vo London, na Brik strit, poln so moderni elektronski aparati, vreden 12 milioni funti, a vo blizina na kancelariite i na Berzovski i na Kurtis vo Mejfer, be{e dom i na ne pomalku od 6 sportski avtomobili i eden “harli dejvidson”. Xumean e golem qubitel na avtomobili: vo 2001 godina kupi “por{e 911” za 97.000 funti i “ferari 360, spider F1” za 133.000 funti.

ime Ejhab Xumean. Roden na 6 avgust 1964 godina, a {koluvan na kolexot Harou, Xumean be{e talentiran gimnasti~ar od mo} no voeno semejstvo. Mnogu se gordee{e so svojot fizi~ki izgled, no parite gi saka{e duri i pove}e. Vo 2001 godina kupi 33% vo Чajnavajt, poznat no}en klub malku podolu od londonskiot Pikadili, za samo 33.333 funti vo gotovo. Toa se doka`a kako profitabilna investicija.

Xumean go finansira{e svojot ekstravaganten stil na `iveewe preku menaxirawe na privatnite finansii i investicii na {eikot Kalifa bin Zajed Al-Nahuan. Od 1998 godina, go menaxira{e li~noto bogatstvo na {eikot, {to se bazira{e vrz naften-

ite rezervi na zemjite vo zalivot, a gi investira{e svoite milioni vo SAD i vo Velika Britanija. Vo tekot na negovite poseti na Abu Dabi, Xumean nose{e arapska obleka. Bidej}i dobro se prisposobi na `ivotot na {eikoviot dvor, be{e dare`livo nagraduvan.

Rabotata na Kurtis za Xumean go dovede do {eikot. Otkako go sovetuva{e {eikot da kupuva nedvi`nosti vo Velika Britanija i da investira vo hotel vo Dubai, Kurtis vospostavi vrska so nego.

Dodeka razmisluva{e kako da ja konstruira zdelkata za Sibneft, mu dojde brilijantna ideja deka {eikot bi bil sovr{en posrednik.

Bidej}i {eikot ima{e slu`ben diplomatski status i li~no be{e besprekoren, bankarskatavlast najverojatno }e go prifatat kako izvor na finansiski sredstva. Osven toa, be{e nenapadna li~nost i ne privlekuva{e mnogu vnimanie. privlekuva Od svoja sstrana, pak, {eikot od oligarbe{e zaintrigiran zain Miroqubiv i prijatelski site. Miro po du{a, i toj gi saka{e moderelektronski aparati i be{e nite elekt fasciniran od toa {to Berezovski fascinira ima{e svoja svo privatna telefonska mre`a. Koga ode{e vo London, {eikot prestojuva{e vo Karlton park tauer hotel, vo Knajtsbrix, sopstvenost na {eikot Mohamed, vladetelot na Dubai, i u`iva{e vo diskretnite ve~erni zabavi vo privatniot klub na proslaveniot {vajcarski gotva~ i menaxer na restarani Anton Mosiman, za da diskutira za investirawe na svoite milioni dobieni od nafta.

“MOETO LICE E NA BANKNOTITE!” Transakcijata vo koja {eikot be{e involviran be{e namerno slo`ena, a koriste{e treti strani i of{orkompanii i trustovi, odnosno finansiski institucii. Tajnosta be{e, povtorno, od vitalno zna~ewe.

Kako i kaj zdelkata za ORT, taka i vo ovoj slu~aj postoe{e rizik od zaplena od dr`avata. „Problemot be{e toa {to dokolku Berezovski i Abramovi~ direktno trguvaa vo ramkite na Rusija, toga{ zarabotkite bi bile zadr`ani vo Rusija”, izjavi Kurtis.

Berezovski naveduva deka spored uslovite i rokovite na planot, dogovoreni u{te letoto 2001 godina, {eikot trebalo da go kupi udelot vo Sibneft {to go poseduvaa Berezovski i Patarkatsi{vili, a potoa da mu go prodade na Abramovi~.

Sprotivno na toa, Abramovi~ negira deka postoel kakov bilo dogovor da kupi akcii na Sibneft od Berezovski i Patarkatsi{vili, bez razlika na involviranosta na {eikot. Edinstvenite pari {to se soglasil da mu gi isplati na Berezovski vo vrska so Sibneft bile tie 1,3 milijardi amerikanski dolari za vozvrat za “politi~kata poddr{ka i za{tita”.

Verbalnite zdelki me|u oligarsite go napravija Kurtis nervozen.

Zagri`en za advokatskata regulativa povrzana so potencijalni implikacii od perewe pari, Kurtis

28

LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni.

• Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski...

• Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava.

• Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.

be{e rigorozen transakcijata da & se obelodeni na finansiskata slu`ba na Klidsdejl bank, na ~ii smetki treba{e da bidat deponirani zarabotkite {to proizleguvaa od sekoja zdelka me|u Berezovski i Abramovi~. Izvr{nite direktori na bankata, isto taka, insistiraa s$ da bide spored slovoto na zakonot.

Vo tekot na eden sostanok, na koj prisustvuvale Kurtis, Berezovski, Abramovi~ i nivnite advokati, finansiskiot slu`benik na bankata mu se obratil na {eikot: “Ni treba Va{iot paso{ i edna komunalna smetka kako dokaz za Va{iot identitet”. Pomo{nikot na {eikot ostanal zbunet i stapisan. “No, toj e sin na prestolonaslednikot na Abu Dabi”, rekol. “Toj ne nosi so sebe kopii od platenite smetki za struja”. [eikot, komu ova mu bilo zabavno, reagiral taka {to go izvadil svojot pari~nik i mu predal snop~e arapski banknoti. Pretsedatelot na bankata bil {okiran. “Zo{to mi nudite pari vo gotovo?”, pra{al.

“Videte, mi pobaravte dokaz za mojot identitet”,odgovoril {eikot. “Pa, moeto lice e na ovie banknoti”.

Sostanokot zavr{il so smeewe.

(PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: PROBLEMOT SO DOBIVAWETO I ZA[TITATA NA ZARABOTKITE I OD ZDELKATA ZA ORT I ZA SIBNEFT SE RE[I SO OSNOVAWE NA DVA OF[OR-TRUSTA NA GIBRALTAR. BEREZOVSKI, PAK, NE BE[E ZADOVOLEN SO GOLEMATA ZARABOTKA...

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S