414-24.11.2011

~etvrtok. 24 noemvri. 2011 чет. max.100 C min. -40 C

пет. max. 70 C min. -30 C

саб. max.110 C min. -30 C

МБИ 10

1.982,13

-0.32%

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.166,44

+0.04% %

ДОКТОРИТЕ НА ТОДОРОВ МИСЛАТ ДЕКА КАЈЗЕН Е ЧОВЕК!

6-7 ЗАФИРОВСКИ ЗА КАПИТАЛ:

Проекти од над 2 милијарди евра, презентирани пред 140 австриски фирми и

Ревизорскиот извештај за МРТ е страшен! 6

ОМБ

118,91

+0.06%

ЕМУ

€

61,50

САД

$

45,44

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Гувернерот не дозволува економијата да се пумпа со потрошувачки кредити рд 8 8

14

ИВО ИВАНОВСКИ И До Нова Година ќе знаеме колку брои администрацијата!

ОД ДЕНЕС ДЕН И СЕКОЈ П ПОСЛЕДЕН ЧЕТВРТОК ВО ЧЕТВРТ МЕСЕЦОТ МЕСЕЦО

9

~etvrtok. 24 noemvri. 2011

broj 414 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

Владата го национализира! Хаџимишев чудно 4-5 смирен!?

STR.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

Грција прави „херкуловски напори“ да ја надмине кризата

www.kapital.mk

Довербата и одлучноста се од пресудно значење, не само за меѓународната заедница да продолжи да ја финансира Грција, туку и за самите меѓународни пазари

5 општини одат во втора фаза

ЖОЗЕ МАНУЕЛ БАРОСО

претседател на Европска комисија

четврток 24/11/2011

КОМЕНТАР

Александар Јанев janev@kapital.com.mk

"Банда" без команда

Б

ез никаква одговорност завршува секоја ревизорска акција да се откријат финансиските малверзации во државните компании. Секој нов ревизорски извештај е само доказ повеќе дека големите јавни претпријатија се дувло на корупцијата и криминалот, но директорите во оваа земја не одговараат за тоа колку лошо менаџирале! Во најлош случај, с$ се сведува на театарска претстава во која Владата ги казнува директорите со смена, а потоа главната улога ја презема нов, исто толку добар лик, совршено истрениран да одработува за партиските потреби. За нив како да не важи Законот за јавни набавки, па честопати набавувале стоки и услуги без тендери, плаќале астрономски фактури кои не одгoвараат на реалните цени, се финансирале активности кои никогаш не биле завршени. И покрај тоа што не можат да ги одглават од загубите, директорите на јавните претпријатија живеат на висока нога, трошејќи илјадници евра за мобилни телефони и ресторани. Државните фирми, всушност, се идеален механизам за задоволување на партиските апетити преку кои се вршат најголемите финансиски малверзации. Но, се чини дека на државата и повеќе од потребни & се баш такви. Секоја нова Влада што доаѓа, одбива да ги реформира затоа што тоа ќе значи отпуштања од работа и со тоа негативни политички поени кај гласачите. Токму затоа директорските фотелји во јавните претпријатија се едни од најпосакуваните. Не се толку експонирани во јавноста како министерските, но се еднакво удобни и примамливи за заслужните партиски кадри. За да го тргне превезот на партиски полтрони од директорите на јавните претпријатија, Владата ќе мора да назначи стручни менаџери според нивните квалификации и компетентност, а не според партиските заслуги. Само добри менаџери какви што имаат најуспешните приватни компании, може да ги извадат државните фирми од калта во која се заглавени.

“

“

11% > БРОЈКА

ПРОЦЕНКА

О

хрид, Желино, Делчево, Виница и Вранешница од 1 јануари 2012 година ќе влезат во втората фаза на децентрализација, вели за “Капитал“ министерот за локална самоуправа, Невзат Бејта. Според него, долговите и блокираните сметки на овие општини нема да бидат проблем, а последната, шеста општина, Пласница, најверојатно во договор со соседната, Македонски Брод, ќе го исполни административниот критериум за и таа да влезе во втора фаза.

паднал извозот на земјоделски производи низ граничниот премин Богородица во октомври. Намалувањето е резултат на штрајкот од страна на грчките царински работници во текот на октомври годинава и затворањето на границата за премин на стоки и возила.

Груевски ја понуди Македонска берза на Виенска

Раководството на Македонската берза не сака да ја коментира изјавата на премиерот Груевски, кој во Виена изјави дека акционерите на Берзата се подготвени за преговори со Виенската берза. Сепак, признаваат дека продажбата на Берзата е неизбежен процес Маја Бајалска-Георгиевска

А

bajalska@kapital.com.mk

кционерите на Македонска берза се подготвени да преговараат за влез на Виенската берза како стратешки партнер“, му рече премиерот Никола Груевски на својот австриски колега, канцеларот Вернер Фајман, пред три дена, со што идејата за продажба на Берзата, стара неколку години, повторно ја стави на маса. Овој пат во седиштето на најстарата берза во Европа, Виена. Соработката меѓу Македонската берза и Виенската берза била една од темите на кои Груевски и Фајман разговарале, иако вчера раководството не сакаше да ја коментира изјавата на премиерот. “Сега засега не можам да коментирам ништо. Можам само да кажам дека и раководството и акционерите на Македонска берза иднината ја гледаат

во процесите на интеграции и разните форми на поврзување што се случуваат во регионот, во Европа и во светот“, рече Иван Штериев, главен извршен директор на друштвото Македонска берза. Сепак, според познавачите, изјавата на премиерот не е дадена без причина. Напротив, неговата порака во Виена доаѓа по состанокот кој три дена пред да тргне на бизнис-форумот го имаше со претставници на финансискиот пазар во Владата. Таму, покрај директорот на Македонската берза, беше и претседателката на Комисијата за хартии од вредност, директорот на Централниот депозитар за хартии од вредност и претставници на некои од поголемите акционери во Берзата, кои се во нејзините органи на управување. На состанокот присуствувал и економистот Александар Стојков, доцент на Правниот факултет и близок до премиерот,

“

Акционерите на Македонска берза се подготвени да преговараат за влез на Виенската берза како стратешки партнер.

кој е нов неизвршен член во Одборот на директори на Берзата. Неофицијално, дознаваме дека покрај продажбата на Берзата, што како идеја и иницијатива на менаџментот постои од 2008 година, сега во пакет се подготвувала и продажба на Депозитарот, што на новиот сопственик би му го олеснило поставувањето нови платформи за тргување. Ѓорѓи Палевски, директор на Поштел брокер, оценува дека изјавата на премиерот е фидбек од разговорот со учесниците на пазарот на капитал на состанокот во Владата. “Не може премиерот тукутака да зборува за продажба на Берзата, затоа што таа си има акционери. Затоа, мислам дека тој само пренел што разговарал со чинителите на пазарот. Логично е ставот на премиерот да биде усогласен со тој на акционерите“, вели Палевски. Тој не знае дали акционерите водат преговори, иако Поштел брокер е еден од акционерите во Берзата, но ја поддржува идејата за продажба.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Вељко Влаховиќ бр 11, (деловна зграда на Технометал Вардар АД, 2 кат) 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

3

INTERVIEW Многу за чистење

М ИВО ИВАНОВСКИ

министер за информатичко општество и администрација

инистерот Ивановски во интервју за “Капитал“ зборува за проблемот со гломазната македонска државна управа и начинот на којшто Владата се труди да ја реформира. Вели дека Централниот регистар има податоци колку вработени има во секоја институција која е на товар на Буџетот, ама во изработката на Регистарот на целата администрација не ги користеле тие бројки, зашто чекале самите претпријатија да ги ажурираат. А тоа трае.

поопширно на стр.9

К

апитал гордо го најавува својот нов прилог "Банките и бизнисот" кој секој последен четврток во месецот ќе им биде достапен на сите наши верни читатели. Првиот број донесува анализа на монетарната стратегија и сите тези и антитези за промена на девизниот режим во насока на забрзување на економскиот развој, интервју со гувернерот на Народната банка, Димитар Богов, анализи за работењето на банките во Македонија, регионот и светот. Нашата цел е овој месечник да стане ваш најрелевантен извор на информации и анализи за состојбите во македонскиот и глобалниот финансиски систем, што ќе ви помогнат во донесувањето на квалитетни бизнис одлуки.

531,14 тони домати се извезени во странство заклучно со октомври, информира Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство. Истиот период лани извозот на домати бил 733 тони.

лидери

МБИ 10 е на една од историски најниските точки!

Поленак излезе од Одборот на Македонска берза

> БРОЈКА

Излегува новиот месечник "Банките и бизнисот"

А

двокатот Кристијан Поленак из-лезе од Одборот на директори на Македонска берза, а на негово место, како независен член, е назначен Александар Стојков, доцент на Правниот факултет во Скопје. Стојков е еден од членовите на Центарот за економски анализи (ЦЕА) и важи за близок човек на премиерот Никола Груевски.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

10.057 31 август 2007

ИВАН ИСКРОВ

Д

1.982,13 24 ноември 2011

1.598 10 март 2009

евизните резерви на Бугарија достигнаа 13,1 милијарди евра, се зголемени за 125 милиони од почетокот на годината, а земјата е една од најмалку задолжените во ЕУ

Во екот на глобалната финансиска криза, на 10 март 2009 МБИ-10 го допре дното, 1.598 индексни поени. Највисоко ниво достигна на 31 август 2007, 10.057 поени. Денеска Берзата отвори со вредност на МБИ-10 од 1.982,13 поени

Виенската берза интегратор на берзите во Централна и во Источна Европа!

В

иенската берза е најстара берза во Европа. Во нејзина сопственост е Љубљанска берза. Како иницијатор на интеграциите на берзите во Централна и во Источна Европа, пред две години ја формираше групацијата CEE Stock Exchange Group, во која е членка заедно со берзите во Будимпешта, Љубљана и Прага и е најголем акционер.

“Виенската берза е доминантна според присуството во регионот и добро би било ако дојде и на македонскиот пазар. Ја презеде Љубљанската берза, преговараше и со некои од другите поголеми берзи на Балканот и сигурно дека апетитите не & завршуваат само со тоа. Очекувам дека ќе сака да го заокружи целиот процес на преземања и доминација во регионот на Југоисточна Европа“, додава Палевски. Лидија Трајковиќ, директор на Фершпед брокер, кој е еден од поголемите акционери на Македонска берза, вели дека нема добиено конкретна понуда за преземање, но ја поддржува идејата. “Ако пратат писмо на намери и понуда, сигурно ќе го разгледуваме и ќе се групираме за продажба, затоа што иднината ја гледаме во поврзување со странска берза“, вели Трајковиќ.

Берзата бара спас од зачмаеноста

Индексот МБИ-10 во вторникот падна на едно на најниските нивоа во историјата на неговото постоење, на 1.982,13 индексни поени. Со ова се смета дека е пробиена психолошката граница кај инвеститорите за тоа на кое ниво треба да биде, со оглед на резултатите на компаниите. Дневните промети се движат од 100 до 200 илјади евра, а неликвидноста и стравот поради мечкиниот пазар ги одвраќа инвеститорите од купување акции дури и кога нивните цени паднаа многу ниско. Според Палевски, никому не му одговара моменталната зачмаеност и затвореност на пазарот

6,8 МИЛИОНИ ЕВРА

е пазарната капитализација на друштвото Македонска берза во моментов, односно една акција чини 2.439 евра

14

МИЛИОНИ ЕВРА

беше пазарната капитализација на Македонска берза во август 2008 година, кога една акција достигна вредност од 5.024 евра

ИВАН ШТЕРИЕВ

главен извршен директор на Македонска берза

Засега не можам да коментирам ништо. Можам само да кажам дека и раководството и акционерите на Македонска берза иднината ја гледаат во процесите на интеграции и разните форми на поврзување што се случуваат во регионот, во Европа и во светот.

“Не сме во детални разговори со Македонската берза!“

Н

е сме во детални разговори со Македонската берза во моментов“. Ова го испратија одговорните лица од берзата во Австрија како одговор на прашањата кои “Капитал“ им ги постави во врска со подготвеноста на акционерите на Македонската берза да преговараат со Виенската берза за стратешки партнер. Тие не ни одговорија на другите прашања – како на пример, каде ја гледаат Македонската берза во процесот на интегрирање со другите балкански берзи. и затоа, комуникацијата со секоја поголема берза би придонела за развој. “Секако, акционерите ќе одлучат врз основа на конкретната понуда - цената и плановите за развој. Ако цената не им одговара, можеби нема да прифатат“, вели Палевски. И Зоран Колев, советник на Управниот одбор на ТТК банка, има ист став. Тој вели дека во интерес на акционерите е Берзата да се интегрира. “Имаме неликвиден пазар, неразвиен примарен пазар, прометите се мали. Пред два дена индексот МБИ-10 ја проби психолошката граница под 2.000 поени. Странските институционални инвеститори малку по малку излегуваат од компаниите. Едноставно, мора да се бара решение“, вели Колев. Инаку, Македонската берза веќе соработува со Виенската берза преку размена на информации, а неодамна и експерт од Виенската берза беше во Македонија, каде што заедно со раководството подготвуваат тренинзи за инвеститорите на пазарот на капитал.

МИЛЕ ЈАНАКИЕСКИ

С

о спогодба со Русија ќе ги олеснува царинските и гранични процедури при железнички превоз на стока и патници, со што се очекува зголемување на економската соработка меѓу земјите

не им беше денот

ТРАЈКО ВЕЉАНОВСКИ

С

обранискиот спикер никако не ги става на дневен ред законите кои се предложени од опозицијата, додека за сите предлози од владејачките партии ескпресно добиваат можност за собраниска дебата

_

ГУБИТНИК ГУБИТ Министерот за земјоделство, Љупчо Димовски, е имун на секакви критики, а особено имун на незгодни прашања од новинари. Иако веќе неколку дена на глава му виси Извештајот од Државниот завод за ревизиј кој јасно посочува дека немало ниту ред ниту критерум како Министерството доделувало бизниси на приватни фирми ЉУПЧО за да сечат дрва, министерот ДИМОВСКИ не најде време да одговори на за ревизорските наоди. А бизнисот министер земјоделство со дрва не е мала работа. Особено не е занемарлив податокот зошто некоја среќна фирма да биде во предност пред друга и да обавува доходовен бизнис - конкурентски на Македонски шуми. Целата оваа збрка со лиценците Македонс освен што ја посочи ревизорот ја потенцираше и директорот на Макеоднски шуми, кој пак посочува директоро нелојалната конкуренција што му ја прават на нелојал приватните фирми и нивните цени. Всушност приватнит р сите гледаат гледа проблем во начинот на доделување лиценци на н фирми кои треба да вршат сеча и дотур министерот Димовски. Освен тоа, на дрва, освен о со молкот и со штурите коментари кои ги дадоа од министерството се откри дека Димовски практички нема никаква координација со институцијата која исто така одговара за овој проблем - Македонски шуми, од каде вината му ја префрлаат нему.

мисла на денот

ЃОРЃИ ПАЛЕВСКИ

директор на Поштел брокер

Не може премиерот тукутака да зборува за продажба на Македонската берза, затоа што таа си има акционери. Затоа, мислам дека тој само пренел што разговарал со акционерите и логично е ставот на премиерот да биде усогласен со тој на акционерите.

Филмот “Мајки“ на Милчо Манчевски се прикажува истовремено на шест меѓународни фестивали вo Ирска, Португалија, Белорусија, ру Шпанија и Индија. Манчевски како еден од најистакнатите македонски уметници токму македонс преку овие ови фестивали ја претставува нашата култура претставу светот. Како резултат во светот неговата долгогодишна на негова МИЛЧО од Македонија, работа надвор на МАНЧЕВСКИ во 2007 година тој стана и режисер првиот амбасадор на културата во Њујорк. Иако културните амбасадори немаат никаков дипломатски статус ниту, пак, имаат финансиска добивка тие се најдобрите репрезенти за една држава на меѓународно ниво. Во насока на промоција на државата, Милчо го режираше и спотот за македонските храмови во рамките на циклусот “Македонија - вечна“ за туристичко рекламирање на земјата на Си-енен. Неговиот спот за оваа кампања освои прва награда за спот на Меѓународниот фестивал за туристичките филмови и спотови во Полска и ур предизвика голем меѓународен интерес. предизви

РАМИЗ МЕРКО

Н

е успева да ја контролира безбедноста на Струга, каде што граѓаните секој ден по улиците гледаат тепачки. Епилог на последната се двајца тешко повредени кои завршија во болница

ЧОВЕКОТ НЕ Е ПИСАТЕЛ САМО ЗАТОА ШТО ИМА МНОГУ ИДЕИ, КАКО ШТО Ш НЕ Е ГЕНЕРАЛ ТОЈ ШТО ГЕНЕРА МНОГУ ИМА М ВОЈНИЦИ ВОЈНИ

Ла Рошфуко француски писател и филозоф

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА ДЕНОТ...

“Најжешки“ економии во светот 45.0% 40.0%

48.7%

50.0%

35.0% 30.8%

30.0% 25.0%

9.1%

9.1%

8.3%

8.2%

7.9%

7.7%

7.0%

6.6%

6.6%

6.6%

6.5%

6.1%

Кина

Аргентина

Турција

Шри Ланка

Естонија

Индија

Казахстан

Украина

Перу

Литванија

Индонезија

Сингапур

10.9% Јордан

Кувајт

Катар

Замбија

5.0% 0.0%

11.8%

16.1%

15.0% 10.0%

Бахреин

20.0%

К

ористејќи податоци од Блумберг и од аналитиката на ЦИА, интернет-порталот Бизнис инсајдер направи листа од 17 држави што имаат раст на бруто-домашниот производ поголем од 6%. Најмногу ги има во Источна Европа, Азија и Африка. Некому и во оваа криза одлично му оди.

светот низ медиумите...

The Washington post Th

Св Светските финансиски па пазари паднаа откако на по почетокот на неделата политичките лидери на по дв двете страни на Атлантикот не најдоа решение за ек економската криза. Сп Според весникот, големите американски индекси ам па паднаа за над 2%, а падот на европските берзи беше ууште поголем. уш

Вечерње Новости Ве

Ср Српскиот весник прави истражување за тоа кои ис цени на кои производи це ќе пораснат до крајот на годината. Според весникот, го ќе поскапи горивото и еврото, а тоа ќе се одрази ев и врз в џебот на граѓаните и врз буџетот на државата. вр

China daily Ch

Весникот пишува за посетата на Хаји Хасан Болкаих, султанот од Брунеи во Кина, каде што со премиерот Вен Џиабао се потпишани неколку стратешки енергетски договори. Брунеи е третиот најголем експлоататор на нафта во светот и четврти по гас.

Капитал дејли

Весникот пишува за новите измени на Законот за обновливи извори на енергија, кои треба да се донесат до крајот на годината, што ќе донесе голема несигурност кај инвеститорите во проекти за обновливи извори.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1 2 3 4

Собра добротворен прилог, лично казни сестри и затвори болница! Ова ли му е работа на Тодоров? р да д платите! плат Без фискална – не мора илијарди евра Проекти од над 2 милијарди и презентирани пред 140 австриски компании ки,, америка р 4. Германски, американски и јапонски компании ќе инвестираат инвестир р во Тетово и Струга?!

Д

одека возрасните садеа дрвца, децата од Велес во градскиот парк засадија цвеќиња, со надеж дека ќе живеат во поздрава средина.

Владата го нацио Хаџимишев чудно Додека Владата по итна постапка се обидува да ги протурка законските измени кои ќе & дозволат да ја национализира Топлификација, нејзиниот директор, Димитар Хаџимишев, покажува необична смиреност. Дали затоа што знае дека ова решение на многу елегантен начин му овозможува да се ослободи од непрофитабилните, а да ги задржи само профитабилните дејности? Соња Јованова

Д

s.jovanova@kapital.com.mk

одека Владата по итна постапка се обидува да ги протурка законските измени кои ќе & дозволат да ја национализира Топлификација, нејзиниот директор Димитар Хаџимишев покажува необична смиреност. Тој за “Капитал“ изјави дека законските измени за експропријација се најнормална работа и дека се во согласност со европските директиви. Имено, Министерството за финансии пред три дена ги достави до Собранието измените на Законот на експропријација, со која се овозможува државата да ги национализира системите за производство, дистрибуција и снабдување на топлинска енергија. Откако Собранието ќе ги изгласа законските измени, државата ќе има право, ако се утврди дека Топлификација не го реализира јавниот интерес, да & ги национализира целиот систем на производство на топлинска енергија. Ваквите изјави на Хаџимишев се тотално спротивни на неговите реакции во изминатиот период кога тој отворено изјавуваше дека е во војна со Регулаторната комисија. Случајот се вжешти откако Топлификација се пожали дека не се задоволни од одобреното поскапување на топлинската енергија од 8,4%, а не како што тие

2.319 18,8% 34% денари чини моментално една акција на Топлификација на Берзата

падна вредноста на акцијата во последниот месец

се намали вредноста на акцијата во последните три месеци, кога една акција чинеше 3.521,78 денари

бараа од 13%, по што Хаџимишев изјави дека ја враќа лиценцата за производство за топлинска енергија. Но, во меѓувреме се формираше нова фирма - Производство на топлина ДООЕЛ, како друштво во 100% сопственост на Топлификација. “Топлификација ја врати лиценцата не поради несогласувања со Владата, туку поради тоа што таа лиценца според Законот за енергетика, донесен во февруари, мораше да се врати. Експропријацијата што сега се носи е според европска регулатива, и таа мора да се случи за да може да се

ДИМИТАР ПЕТРОВ,

претседател на Регулаторната комисија за енергетика

Регулаторната комисија нема никакви информаци за законски измени за експропријација на Топлификација. Претпоставувам дека е некакво усогласување на европскиот Закон за енергетика. Досега од Министерството за финансии немаат побарано никакво мислење од нас, ниту ни ги доставиле законските измени.

Те-То ќе конкурира за лиценца на производство?!

С

о известување до Македонска берза, Топлификација најавува дека од ноември годинава на пазарот на топлинска енергија ќе има независен производител на топлинска енергија Те- То, кој согласно со своите потреби и можности ќе продава топлинска енергија. Неофицијалните информации се дека за лиценца за производство на топлинска енергија може да се јави и Те-то. Рускиот конзорциум Синтес, е сопственик на 80%, додека Топлификација учествува со 20% во капиталот на Те-то. “Капитал“ веќе пишуваше дека производството на електрична енергија од комбинираната електрана зависи од гасот на руски Газпром, кој во Македонија стига по многу висока цена. Со скапиот гас Те-то ќе произведува и многу скапа струја, што од старт создава неизвесност дали таа ќе може целосно да се продаде на слободниот пазар. распише нов тендер на кој ќе се пријават нови субјекти кои ќе вршат производство и дистрибуција на топлинска енергија. Тој Закон е превентивен за да се заштити јавниот интерес и не гледам задна намера. Во објаснувањето до Македонска берза Топлификација објасни зошто ја враќа лиценцата“, објаснува Хаџимишев. Енергетски експерти за “Капитал“ објаснуваат дека Владата всушност се обидува да го реши спорот во интерес на двете страни, со тоа што Топлификација откако ќе & бидат одземени сите лиценци ќе се пријави и ќе добие лиценци само за производство и евентуално за дистрибуција на топлинска енергија, додека делот со преносните мрежи ќе премине во сопственост и управување на државата. На прашање на “Капитал“ дали Топлификација преку новотворената фирма Производство на топлина ќе се пријави на тендерот за нови лиценци и за кои дејности е заинтересирана Хаџимишев одговара: “На тендерот што ќе го распише Регулаторна, можеби пак ќе се пријавиме, ама ќе видиме какви ќе бидат условите“.

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

ПРОЦЕНКИ...

44% O 59% O

ХАНС УЛРИК ДОРИГ

д просекот во ЕУ се цените на производите и услугите во Македонија, вели извештај на Светска банка

д просекот на ЕУ се цените во Црна Гора

84% O

д просекот на ЕУ се цените во Словенија

Моментална цена на акција изнесува

2.319 денари

Број на издадени акции

450.000 2.910 Број на акционери (2010 г)

Најголем акционер во Топлификација е словенечкиот фонд Потеза, кој има

16,44% од капиталот

Пазарна вредност

16,9 милиони евра

Книговодствена вредност

26.714.634 евра

Вкупна актива 2010

Еврото ги брои последните денови

Ш

вајцарските банкари од Credit Suisse со црна прогноза за еврото - тврдат дека валутата ги брои своите последни денови. “Ќе се случат некои многу важни работи и тоа веројатно до средината на јануари“, се наведува во извештајот на швајцарските банкари, во кое се додава дека доаѓа криза од која никој нема да биде поштеден. Според нив, Европската централна банка би требало да преземе поголема и поважна улога во спречувањето евентуален колапс на еврозоната, односно на финансискиот систем.

Во фирмата Производство на топлина веќе се префрлени сите вработени од Топлификација, која, во иднина ќе функционира само како сопственик на групација на фирми, од кои пет, Снабдување Центар, Снабдување Запад, Снабдување Исток, Дистрибуција на топлина и Производство на топлина ќе вршат регулирани енергетски дејности. Останатите фирми во сопственост на Топлификација, ќе работат пазарни дејности. “Топлификација ќе продолжи да функционира како сопственик на основните средства за вршење на регулираните дејности и од нивното изнајмување на новоотворените фирми кои ќе вршат регулирани дејности ќе го добива најмалку истиот приход како и досега“, се вели во известувањето на Македонска берза. Познавачите на состојбите велат дека најверојатно постројките и главните преносни мрежи во иднина ќе бидат во државна сопственост, за што државата законски ќе мора да ја обештети Топлификација. Токму во овој дел државата може да издејствува и Топлификација да ја обештети со пониска вредност од пазарната, бидејќи досега Топлификација наводно не ги почитувала целосно договорите за редовно одржување на постројките. Во Регулаторната комисија за енергетика не сакаат да ги коментираат случувањата на пазарот со топлинска енергија, бидејќи не ги добиле законските измени во врска со експропријацијата.

44%

е нивото на јавниот долг на Црна Гора од бруто-домашниот производ, што с$ уште ја сврстува државата меѓу умерено задолжените земји. Долгот е далеку под просекот во Европската унија, кој изнесува околу 85% од БДП, а е и под Мастришкиот критериум од 60%.

19

милиони евра промет беа остварени на Атинската берза. Берзата завчера затвори под нивото од 700, на 693,8 индексни поени. Инвеститорите сметаат дека и покрај внатрешните промени во Грција, нема вистински подобрувања во економското милје, што доведува до помал промет на берзата. Ваквото ниво на Атинската берза е најниско во последните 19 години, односно од јануари 1993 година.

8,2% ќе биде годинашниот раст на економиите во развој од Источна Азија, предвидува Светска банка. Следната година овој регион ќе забави во развојот, па проценките на СБ се дека растот ќе изнесува 7,8%. Според СБ, несигурноста во Европа и забавувањето на глобалниот раст ќе има силно влијание врз овие економии.

57,86 милиони евра

Профит во 2010

2.027.333 евра

ДИМИТАР ХАЏИМИШЕВ

директор на Топлификација

Регулаторната комисија нема никакви информаци за законски измени за експропријација на Топлификација. Претпоставувам дека е некакво усогласување на европскиот Закон за енергетика. Досега од Министерството за финансии немаат побарано никакво мислење од нас, ниту ни ги доставиле законските измени.

КОМЕНТАР

претседател на Управен одбор на Credit Suisse

онализира! о смирен!? ФАКТИ ЗА ТОПЛИФИКАЦИЈА

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ... Љупчо Зиков

zikov@kapital.com.mk

Човек во бестежинска состојба!

З

Здраво! Еве ме пак... Ви закажувам дружење на ова место. Секој работен ден. Бизнис-ден ... Да не должам многу оти немам редови... Завчера моја колешка во “Капитал“ го побара Никола Попоски, поранешен министер за финансии во владите на СДСМ. Последен пат кај Бучкоски... Го прашала по телефон да каже став, како поранешен, надлежен и компетентен министер, за случувањата во МРТВ од аспект на Законот за МРТВ, и односите со Министерството за финансии кое таму треба да дава пари. Радиодифузниот сервис е јавна институција која во еден дел треба да се финансира и од Буџетот. “Капитал“ истражува зошто МРТВ нема пари и зошто тешко им оди и со таксите што треба да ги наплатува од граѓаните! И видете сега... Наместо став, Никола Попоски “зарибал“ во злоба. Ја упатил мојата колешка да разговара со мене, затоа што во тоа време бев директор на Македонската телевизија, како и да разговара со Владо Бучковски како тогашен премиер, а и да разговара со Минчо Јорданов како вицепремиер (!?) демек ние подобро требало да знаеме што е работава со таксите... Зошто ли само направил ваков спој, тој си знае!.. Упатил на тоа дека ние сме одговорни... Како и секогаш, овој лик од македонската естрада не ги разбира работите и афектно регира и кога никој не го тангира неговото подлабоко мислење од тоа за што е прашан. Но, тој си ја ишка мувата... Е сега, со оглед на тоа дека наишол на мислечки новинари и интелегенти лица на ова место сакам да му раскажам неколку работи: Прво, Попоски е одговорен до 2006 година зошто вработените во МРТВ не земаа плата и по шест месеци. Да бидам малку и политички аналитичен ќе кажам дека тој во неколку ситуации како надлежен министер за финансии кумуваше на деструкцијата на МРТВ со тоа што свесно не пушташе пари! Како и на катастрофалниот рејтинг на таа партија на изборите во 2006 година... Второ, како министер со нејасни намери и насочен кон уривање на рејтингот на голем дел на тогашната Влада пред јавноста, овој човек работеше прво, на падот на сопствената партија, а непосредно после тоа успеа да се договори со Европскиот универзитет на Бојо Андрески, институција блиска до сегашната Влада на ВМРО-ДПМНЕ, да стане професор на универзитетот... Позната е анегдотата за поранешниот политичар кој молел кај Бојо за работа и откако Бојо наводно го прашал сегашниот премиер дали може - тој му одобрил, а политичарот бил радосен што успеал да си го реши егзистенцијалното прашање... Многумина шпекулираа дека станува збор за Попоски, но мене искрено не ми се веруваше! Не можев да верувам дека човекот е дотолку “дилајла“! Денес овој лик е повторно член во СДСМ и тоа во економскиот совет. Перверзно! Неговиот политички став е да молчи и чека. Времето да одработи за него. И потоа само со еден телефон да заврши работа и евентуално да се врати на министерска позиција. Јас му велам дека нема да може така овојпат... Овојпат ќе го испоти газот и нешто ќе поработи. Да видиме колку тежи. Зад петици ќе му бидеме... Не може бре цело време со подметнувања во бескрајна бестежинска состојба. Лек маж...

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

1.982,13 2010/2011 2010/2011

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Max. Min.

На Македонската берза во вторникот се склучи една администраторска блоктрансакција, и тоа 236.564 обични акции на Мода Свети Николе по цена од 87,91 денари за една акција, што претставува 16,52% од основната главнина на друштвото. Вкупната вредност на трансакцијата изнесува 20.796.341 денари. Главниот берзански индекс МБИ-10 падна за 0,32% и трговскиот ден го заврши со вредност од 1.982,13 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Топлификација

2.319.00 +25.00

+1.08% 1 08%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ВВ Тиквеш

1.300.00 -200.00

-13.33% 13 33%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.392,23 0 88% -0.88%

Европската централна банка (ЕЦБ) двојно го зголеми неделното купување на обврзници од државите на еврозоната, во обид да ги намали трошоците за задолжувања на европските земји и да се избори со должничката криза која се заканува дека ќе ја турне Европа во рецесија.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.177,43 8.314,74 1.176,14 2.499,43 5.556.61 717,79

VALUTI

£ € СТАПКА

-0.56% -0.40% -1.00% -0.87% +0.35% +0.10%

€ $ СТАПКА

1,1624

1,3387

ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

+0.6%

-1.1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.693,60 -0.52% 0 52%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

107,63 -1.28% 1 28% ПОДАТОЦИТЕ се ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч, освен за Македонска берза кои се од 22.11

Ангела Меркел

Г

рција може да ја добие следната рата помош само доколку сите партии што ја поддржуваат новата влада дадат писмени гаранции дека ќе ги прифатат условите за новиот пакет-мерки, изјави Меркел, порачувајќи му на Бундестагот дека с& уште не се исполнети предусловите за наредната рата за Грција.

Kapital Akademija...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

Оли Рен Воведувањето еврообврзници може да се оствари само со истовремено заострување на буџетската контрола.

“

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

Хамарберг: Притисоците на ЕУ за визната либерализација се неконструктивни

П

ритисоците од ЕУ врз земјите од Балканот да го прекршат фундаменталното право на своите граѓани да ја напуштат земјата се неконструктивни, смета комесарот за човекови права на Советот на Европа, Томас Хамарберг. “Лицата кои ги напуштија своите земји и побараа азил во ЕУ, го направија тоа по нивна лична инцијатива и поради реалната ситуација на физичка или економска несигурност. Преголемата застапеност на Ромите меѓу нив е само одраз на реалната ситуација во регионот на Балканот“, пишува Хамарберг во својата последна белешка за човековите права во Европа, пренесува Дојче веле.

www.kapital.mk четврток 24/11/2011

Антикорупциска: Ревизорскиот извештај за МРТ е страшен!

Веднаш по објавата на Ревизорскиот извештај во кој се констатира дека членовите на Управниот одбор на МРТ земале неколкупати поголеми хонорари од дозволеното, извршниот директор на МРТ, Ефтим Гаштов, си поднесе оставка и цели три дена се крие од јавноста Кристина Озимец ozimec@kapital.com.mk

постапиме по службена должност и ќе излеземе со став и препорака“, вели Зафировски за “Капитал“. Веднаш по објавата на Ревизорскиот извештај во кој се констатира дека членовите на Управниот одбор на МРТ земале неколкупати поголеми хонорари од дозволеното, извршниот директор на МРТ, Ефтим Гаштов, си поднесе оставка и цели три дена се крие од јавноста. Во меѓувреме, извршниот директор кој остана во МРТ, Петар Каранаков, со вадење стари документи кои низ

годините ги регистрирале случувањата во јавниот сервис, најавува дека МРТ ќе докажува неправедно одземање на зградата која сега & припаѓа на државата. Раководството на МРТ кое, како што вчера објави “Капитал“, планира да си ја побара зградата и да ги издава просториите каде што сега се сместени државните институции и министерства, ќе се обиде да ја протурка иницијативата, која доколку се реализира, ќе му обезбеди на јавниот

Собранието тврди дека нема долг кон МРТ

А И доктори и директори се фатија крпи за да “светнат“ пред Тодоро нтикорупциската комисија наредната недела ќе го разгледува Ревизорскиот извештај за работата на МРТ, во кој беа констатирани милионски финансиски малверзации. Претседателот на Комисијата, Воислав Зафировски, вели дека го

добиле извештајот и од тоа што можело да се види на прв поглед– таму има предмет: “ДЗР својот извештај го достави и до нас и во текот на наредната недела ќе го отвориме предметот. Извештајот го погледнав, во него има страшни констатации и ќе

Кој се грижи за болните додека цел медицински персонал е впуштен во акција на чистење и средување на клиниките чекајќи го министерот да дојде и да изврши ревизија!? Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

П

оучени од досегашните примери, кога министерот за здравство, Никола Тодоров, затвори еден оддел поради нехигиена, казни сестри кои ги фати со цигара во раце, и лично ги креваше чаршафите за да најде лебарки, лекарите се фатија за метли и за крпи. Самите директори панично признаваат дека деновиве активно ги отпакуваат новите апарати кои им стоеја по ходниците и подрумите и одат по хигиеничарките да се уверат дали убаво го избришале подот. “Готови сме! Новата опрема ја разместуваме по одделенија, ги следиме протоколите за чистење. Во понеделникот дури помина и санитарна инспекција, за да ја провери хигиената во болницата. Рекоа дека с$ е во ред, ама ќе видиме што ќе каже министерот. Не знаеме дали прво ќе се најави, како што тоа го направи во Штип, или ќе н$ изненади. Во секој случај, ние сме подготвени“, вели в.д. директорката на Клиничката болница во Битола, Јованка Бектешоска. Директорот на Клиниката за дерматологија во Скопје,

Небојша Пешиќ, засега може да се опушти - контрола кај него не е најавена, ама тој сепак се солидаризира со своите колеги. “Не очекувам посета од страна на министерот во скоро време, сепак веројатно и јас би се однесувал како моите колеги од другите установи, кога би бил во нивна ситуација“, вели Пешиќ. Директорот на Клиниката за очни болести, пак, Илјаз Исмаили, вели дека активноста на персоналот можат да ја адаптираат само спрема условите во кои работат. “Ако министерот треба да н$ посети, нека е добредојден. Ние работиме така како што тоа го правиме вообичаено. Зградата ни е стара, па персоналот своите активности ги врши толку колку што дозволуваат капацитетите и условите во кои работиме“, вели Исмаили. Од Клиничкиот центар во Тетово велат дека иако директорите земале слободни денови поради вчерашниот празник, персоналот активно работел на подобрување на хигиенските услови во болницата. “С$ ќе свети кога ќе дојде министерот“, кратко велат

И

ако Управниот одбор на МРТ тврди дека Собранието му должи дури четири милиони евра на јавниот сервис, претседателката на Буџетскиот совет на Собранието, Сузана Салиу, за “Капитал“ вели дека Собранието не должи ништо. “Ние немаме никаков долг кон нив, уште не се направени анализи, треба да се направи и средба со претставници на МРТ, но колку што знаеме, немаме долг кон нив“, рече Салиу.

од тетовскиот Клинички цантар. На лекарите, кои на ваквите посети на министерот гледаат со помала доза оптимизам, не им е јасно што бара Тодоров по болничките ходници. Тие му предлагаат нов модел на штедење во јавното здравство. “Не ми е јасно зошто министерот го прави сево ова. Со ваквите потези докажува дека неговите служби се крајно неспособни и не си ја вршат работата. Тогаш, нека ја отпушти целата таа администрација и здравството ќе

оствари супер заштеда. Па, тој не е повикан и стручен да се амбицира за вакви контроли. Ама, кога веќе шета по клиниките, нека оди пешки за да види каква депонија ќе го пречека пред влезот на Универзитетски клиники Скопје“, вели офталмологот Дејан Ставриќ. По еднонеделната “турнеја“ во Штип, каде што Тодоров отиде да ја реформира болницата, но наместо тоа собираше донации од локалните бизнисмени, следна на неговата агенда е Клиничката болница во Битола.

Дел од директорите мислат дека Кајзен е човек!

Д

иректорите на болниците и клиниките признаваат дека не ги разбираат јапонските реформи кои ги турка Тодоров. Дури, дел од нив мислат дека Кајзен е човек кој ќе им доаѓа во контрола. “Тој Кајзен нека оди прво во Штип, затоа што оттаму почна целата работа“, вели во паника директор на една од клиниките во Скопје. Од Клиничката болница во Битола, пак, велат дека иако не разбираат за каков кајзен-менаџмент им зборува Тодоров, мора да го слушаат затоа што тој е министер. “Дел од повозрасните колеги не можат да го прифатат тоа, но јас им велам дека секаде има хиерархија и тоа мора да се почитува“, вели директорката на битолската болница. Лекарите во тетовскиот центар, пак, не ни

слушнале за Кајзен, а тие во Штип првпат го слушнале овој збор за време на посетата на министерот, но с$ уште не знаат што занчи.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

12

Бесими: Македонија е целосно подготвена за влез во НАТО

М

комисија:

“ДЗР својот извештај го достави и до нас и во текот на наредната недела ќе го отвориме предметот. Извештајот го погледнав, во него има страшни констатации за сторени злоупотреби.“

ЗНМ и верува на Владата дека немало нацрт-закон за медиуми

> БРОЈКИ

акедонија е целосно подготвена за полноправно членство во Алијансата, зашто ги направи сите реформи согласно НАТО-стандардите, вклучувајќи ги тука и мировните мисии, оцени министерот за одбрана, Фатмир Бесими, коментирајќи ги очекувањата од претстојниот НАТО самит што треба да се одржи во мај идната година во Чикаго, САД. Бесими информираше дека главна тема на самитот ќе биде воведувањето на новиот НАТО-концепт за штедење, Smart defence. Министерот уверува дека се прават максимални ангажмани од секој аспект за Македонија да може уште на чикашкиот самит на достоинствен начин да стане полноправна членка на Алијансата.

Воислав Зафировски претседател на Антикорупциска

7

Р

нелегални мигранти се пронајдени во камион со македонски регистарски таблички на граничниот премин Прешево, соопшти српската царинска управа. Двајцата авганистански и 10-те сомалиски државјани биле откриени откако цариниците забележале дека пломбата на возилото претходно поставена од македонската царина е оштетенa.

азговорите на ЗНМ и на Владата влегоа во втора фаза - го усогласиле Акцискиот план за подобрување на состојбата во медиумите. Приоритет во следните три месеци ќе биде доследна примена на Законот за радиодифузија и на Законот за работни односи. Ќе се разговара и за декриминализација на клеветата и навредата, а предлозите како да биде направено тоа ќе бидат изнесени на

Дипломатска или поштенска офанзива? Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

М

сервис сериозен месечен прилив на независни средства. “Ќе поднесеме предлог до Советот на МРТ за да разгледаме што се случувало во минатото и како неправедно биле правени одземањата на имотот. Ќе ги извадиме сите документи за самопридонес и ќе се обидеме да докажеме дека е направена неправда“, вели Каранаков. Задолжен за имотот во јавниот сервис е Управниот одбор, но највисок орган во МРТ е Советот, и тој треба да одлучи дали ќе го послуша предлогот на директорот. Доколку и Советот биде на иста линија со Каранаков, тој вели дека потоа иницијативата ќе биде доставена до Собранието и до Владата. Портпаролот на Владата, Мартин Мартиновски за “Капитал“ вели дека за какви било коментари на темата, ќе се чека предлогот за префрлање на имотот на МРТ официјално да стигне на адресата на Владата.

а за ов!

инистерството за надворешни работи нема план Б ако Советот на министри на ЕУ не ја послуша македонската желба за добивање датум за преговори без решен спор за името. Откако и премиерот Никола Груевски изјави дека за ваквиот македонски став зборувал со австрискиот канцелар Вернер Фајман, стана јасно дека писмата на шефот на македонската дипломатија, Никола Попоски, до колегите од ЕУ, во кои бара да се дозволи името да се решава паралелно со почнати преговори, е државна стратегија и практички, тоа е и единствената. Но, оваа стратегија Македонија ја користи секоја година. Одговорот е ист - чукаме на затворена врата. Оттука, нејасно е зошто ваквото македонско барање сега се презентира како некоја новост во нашата дипломатска тактика, а уште повеќе изненадува фактот што и оваа година целиот наш план за состанокот во декември ни се свел на веќе видена и неуспешна стратегија. А додека Попоски пишува, колегите од регионот во пресрет на 9 декември ја користат моќта на убедување што ја даваат тет-а-тет средбите со клучните играчи на Унијата. На дипломатската офанзива која Попоски и вицепремиерката за европски прашања, Теута Арифи, ја најавија во периодот пред одржувањето на европскиот совет, самите & ја затапија острицата кога открија дека истата не предвидува билатерални средби со високи претставници на клучните Франција

и Германија. Можеби Македонија немаше да добие датум за преговори и во случај на поексклузивна дипломатска агенда, но работата на првиот дипломат е да го направи најдоборото што може. Офанзивната агенда на Попоски навистина вклучува посети на Копенхаген, Брисел, Париз, Вилнус, Берлин и Тирана, но & недостигаат звучни имиња на домаќини во европските центри. Ништо поразличен не е планот на Арифи – Лондон, Париз, Даблин, Атина, Брисел и средби таму, но со споредни ликови. За експертите неспоредливо поголеми се ефектите од билатерални средби со вистинските луѓе во однос на резултатот од таканаречената “саемска“ дипломатија со средби на маргините на меѓународните настани, на какви што отпаѓа најголем дел од македонската дипломатска офанзива.

Црна Гора и Србија не импровизираат

Црна Гора има поинаков пристап кон градењето поволна позиција пред европскиот совет што ќе се одржи на 9 декември во Брисел. Наместо “во 5 до 12“ да паничат, барајќи начин да остварат продуктивни средби во однос на нивните очекувања од самитот, Црногорците водат таканаречена постојана дипломатска офанзива. “Ако работиме како досега, а така ќе биде, зашто не смее да биде поинаку, мислам дека можеме да очекуваме добри вести на 9 декември“, изјави црногорскиот

тркалезна маса. ЗНМ добило уверување од Владата дека не постои нацрт-закон за медиуми, а тие ќе биле консултирани дали постои потреба од нов закон, воопшто. По пет години новинарите конечно ќе може да добиваат информации за седниците на Владата и директни брифинзи со министрите, на што се обврзала Владата.

Додека Попоски праќа писма, колегите од регионот се впуштија во серија билатерални средби, не чекајќи тоа да биде на еден месец пред клучниот состанок во Брисел министер за надворешни работи, Милан Роќен, пред еден месец.

Toj и црногорскиот премиер, Игор Лукшиќ, последниве два месеци остварија билатерални средби на највисоко ниво со претставници на највлијателните земји од ЕУ. Особено добро одработија со Германија – прво во октомври, во работната посета на Минхен и Берлин отпатува Лукшиќ, за по еден месец тоа да го стори и шефот на дипломатијата. Роќен во октомври официјално ја посети Франција, а претходните месеци оствари билатерални средби со своите колеги во Италија и во Шпанија. И Србија игра на најсилните дипломатски карти, средби со луѓе што ги формираат ставовите на Унијата. Српскиот претседател, Борис Тадиќ, во Лондон се сретна со британскиот премиер, Дејвид Камерон. Агендата најавена од кабинетот на српскиот вицепремиер, Божидар Ѓелиќ, за овој период опфаќа посета на актуелниот претседавач со ЕУ, Полска и на Франција, а тој пред две седмици ја посети и Холандија. Освен активностите надвор, Ѓелиќ зачестено е и домаќин на високи гости, па така, само во последниот месец во Белград ги прими министрите за надворешни работи на Шведска, Велика Британија, Австрија, Финска и Италија. Пред една недела шефот на српската дипломатија, Вук Јеремиќ, во Париз се сретна со својот француски колега, Алан Жиле.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Гувернерот не дозволува економијата да се пумпа со потрошувачки kредити

Првиот човек на Народната банка, Димитар Богов, нема намера дополнително да ja релаксира монетарната политика за да го поттикне кредитирањето на граѓаните, бидејќи банките се поликвидни од кога било. Со тоа, вината за слабата кредитна активност ја префрли кај банките, кои наместо во кредити, половина милијарда евра пласираат “на сигурно“ кај НБМ Александар Јанев

Н

Janev@kapital.com.mk

ародната банка одбива да ја преземе главната улога во елиминирањето на негативните ефекти од кризата преку релаксирање на монетарната политика, со цел да се зголеми кредитирањете. Гувернерот Димитар Богов ја отфрли како нереална идејата на банкарите, кои минатата недела предложија Народната банка дополнително да ја релаксира монетарната политика за да се поттикнела приватната потрошувачка, а со тоа и економскиот раст. Предлогот што дојде од некои банкари минатата недела се толкува како своевиден притисок врз гувернерот и врз Народната банка да се олабават ограничувањата на банките за кредитирање граѓани. Во услови кога компаниите с$ повеќе тонат во неликвидност, банките бараат начин за да го избегнат ризичниот реален сектор и повеќе да ја кредитираат потрошувачката на граѓаните, со објаснување дека на тој начин ќе се раздвижела економијата. “Во Македонија не може да се стимулира економскиот раст со поттикнување на приватната потрошувачка. Тоа е можно во големи економии со големо домашно производство. Кај нас порастот на приватната потрошувачка предизвикува пораст на увозот и со тоа на дефицитот во платниот биланс. Ние немаме домашно производство на бела техника, ниту на автомобили. Произведуваме храна, облека и услуги кои се со мала еластичност, што значи дека не може многу да се влијае на нив“, изјави гувернерот Богов. Тој смета дека монетарната политика во поголемиот дел од оваа година е релаксирана, со историски најниска

480 27

основна камата, а ликвидноста на банките највисока. Со тоа, Народната банка вината за слабиот кредитен раст и малата финансиска поддршка за компаниите ја префрла кај банките. Податоците од Народната банка, всушност, ја докажуваат суровата политика што ја водат банките. Само во благајнички записи од четири аукции за еден месец заробени се речиси половина милијарда евра. Интересот за овие хартии од вредност особено порасна откако Народната банка во септември ослободи дел од задолжителната резерва. Со тоа се ослободија околу 150 милиони евра, меѓутоа, сепак, останаа во трезорот на Народната банка врзани за благајнички записи со повисока камата од 4%. Само за споредба, месечниот износ на кредити што се одобруваат банките за приватниот сектор изнесува по 27 милиони евра, што е далеку помала сума од таа што се вложува во записи. Засега, не се знае како гувернерот Богов ќе продолжи да ја води монетарната политика, особено зашто и самиот предупреди дека доаѓаат тешки времиња за домашната економија со сериозни предизвици. Народната банка пред три години, кога глобалната економска криза силно го погоди реалниот сектор, примени сосема спротивна стратегија од сегашната. Основната камата се зголеми на рекордни 9% за да се извлечат пари од прометот и за да се одржи курсот на денарот стабилен, банките ги секнаа кредитите за бизнисот. Претходниот гувернер на НБМ, Петар Гошев, наиде на сериозни критики од експертите и од Владата за овие монетарни потези. Резултатот на крајот беше стабилен банкарски сектор и економија заглавена во рецесија.

милиони евра од банките држат во записи кај НБМ

милиони евра во просек банките месечно пласирале во кредити годинава К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

ДИМИТАР БОГОВ

гувернер на народна банка

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

9

INTERVIEW

До Нова година ќе знаеме колку брои администрацијата Министерот Ивановски во интервју за “Капитал“ зборува за проблемот со гломазната македонска државна управа и начинот на којшто Владата се труди да ја реформира. Вели дека Централниот регистар има податоци колку вработени има во секоја институција која е на товар на буџетот, ама во изработката на Регистарот не ги користеле тие бројки, зашто чекале самите претпријатија да ги ажурираат. А тоа трае.

“

Експертите нека кажат конкретно кои институции треба да се намалат и зошто. Мислам дека е некоректно да се каже дека е обемна администрацијата без да се спореди со некои објективни фактори.

ИВО ИВАНОВСКИ

министер за информатичко општество и администрација

Габриела Делова delova@kapital.com.mk

З

ошто Регистарот, кој требаше во јуни да ја преброи администрацијата, с$ уште не е готов? Како може државата да не знае на колку луѓе дели плата од Буџетот? Регистарот како апликација, како софтвер беше готов во јуни и потоа беа направени обуки на дел од институциите со цел да може да внесуваат податоци за вработените во Регистарот. Податоците се внесуваат електронски, секој има корисничко име и лозинка. Проблемот на којшто наидовме беше дека дел од институциите с$ уште не си ја завршија својата задача да го внесат бројот на вработени, да се дадат ЈС1 и ЈС2 обрасците кои ќе овозможат во секој момент да се знае колку се вработени во секоја институција. И при нови вработувања и при доделување отказ или пензионирање. Регистарот е наменет за во моментот кога некој ќе сака да види колку се вработени да има точна информација за тоа. Не е точно дека државата не знае за колку вработени дели плата. Тоа е јасно и се знае, го има како податок во Министерството за финансии. Тоа што недостига се вработените во јавните претпријатија во општините. Државата не ги плаќа нив. Тие се финансирани од општините. Новиот Закон за јавни службеници е многу широк и во него се опфатени и јавните претпријатија формирани од општините. Рековте дека чекате податоци од 400 јавни претпријатија, но податоците ги имате во Централен регистар. Во завршните сметки кои ги доставуваат претпријатијата, меѓу другото, секако дека стои и бројот и структурата на вработените. Точно е дека во Централниот регистар во завршната сметка ние можеме да видиме колку изнесува бројката на вработени. Но, нас не н$ интересира колку биле, туку колку вработени има во моментот, за да можеме понатаму да правиме стратегија. Останати се уште неколку дена за институциите да ги пополнат податоците во Регистарот. Пред една недела беа 400 јавни претпријатија, а сега се околу 200. Повторно, откако информиравме до медиумите, дел од претпријатијата побараа да им се направи уште една обука и тоа го направивме и очекуваме дека за брзо време ќе бидат внесени сите податоци. Да не испадне дека некој внел дел од вработените и мисли дека ја завршил својата задача. Ние до крајот на годината во секој момент ќе имаме податок колку вкупно брои администрацијата. Ние и сега ги знаеме со телефонско јавување, но сепак,

ќе почекаме Регистарот да биде комплетно завршен. Нема бројка ни за рамковните вработувања. Вицепремеирот Муса Џафери се правда токму со Регистарот. Вели, додека тој не е готов, нема како да преброиме.

се воведе и нов закон, Закон за јавни службеници. Рамковниот договор се однесува и на вработувања на целата територија на Република Македонија. Бидејќи моделот е нов, Регистарот треба да се дополни за да можеме точно да кажеме процентуално која е

Во март во Македонија доаѓа најбогатиот човек во светот, Карлос Слим? Кој е поводот и дали може Македонија да очекува нешто од неговото доаѓање? Очекуваме дека ќе биде една добра можност Кон крајот на март, почетокот на април ќе биде Македонија да се презентира пред лидерите конференцијата за развој на широкопојасниот на ИКТ-индустријата во светот, како по својата Интернет. Се надеваме дека и Карлос Слим ќе убавина, по својата култура, се разбира, и по дојде, бидејќи досега бил на сите конференции. можноста да се инвестира овде. Господинот Слим Тоа е конференција којашто се организира од беше тој што веднаш ни ја даде поддршката Интернационалната комуникациска заедница, за оваа комсија да излезе од рамките на ООН. заедно со УНЕСКУ, каде што копретседавач е Македонија е прв домаќин. Следниот состанок господинот Слим. Наше задоволство навистина е ќе биде во Њујорк во септември, за време на што за прв пат оваа комисија излегува надвор од Генералното собрание, а потоа најверојатно ќе границите на Обединетите нации. биде во Мексико, каде што господинот Слим ќе Претходно сите состаноци беа или Женева, или биде домаќин. Париз под УНЕСКУ или Њујорк, повторно под ООН. Рамковните вработувања секогаш ги прави Секретаријатот за спроведување на Рамковниот договор. Моделот е таков што прво кај нив се вработуваат, а потоа се распределуваат по другите институции. Регистарот во првата фаза ќе помогне, но бројката сепак, ќе мора да ја побарате од Секретаријатот. Ако немаме анализа колку рамковни вработувања има, по кој принцип тогаш имаме нови вработувања? Како се знае колку огласи да се распишат ако не се знае уште колку вработени недостигаат за да се пополни квотата? Анализата на рамковните вработувања во државната администрација отсекогаш постоела и точно се знае со Законот за државни службеници. Но, оваа година

застапеноста. Ако вие не знаете, тогаш како знае Брисел? Од каде & се на ЕУ (како што пишување во годинешниот Извештај) податоците дека е достигната 30% заста-пеност на малцинствата во државната управа? Не знам од каде е и на што се базира таа информација. Но, единствен податок би бил Законот за државни службеници, бидејќи Законот за јавни службеници е нов. Моја проценка е дека тоа се однесува на државните службеници.

Таканаречени експерти шпекулираат со бројки на административци

Освен присуството на Слим, се шпекулира и за присуство на други познати личности од сферата на телекомуникациите. Дали веќе е познато кој ќе учествува на таа конференција? е најактивна секогаш е Ериксон, Интел, АлкателС$ уште не е потврдено, бидејќи процесот ќе Лусент, Квалком, Карлос Слим не пропуштил ночне најверојатно кон крајот на декември, во ниту еден состанок. Ќе има претставници и од почетокот на јануари, кога формално се испраќаат Европската комисија. Но, за тоа кој ќе биде поканите. Во среда ќе имаме прв разговор со присутен ќе дознаеме еден месец пред самиот сите од Комисијата, на кој ќе се дискутира и ова настан. прашање. Од претходните состаноци групата што

Како и да е, препораките на сите експерти се дека е потребно кратење на администрацијата. Ќе вклучат ли вашите реформи конечно и отпуштања? Точно е дека таканаречените експерти постојано шпекулираат со бројките во администрацијата, но никој од нив не споменува во споредба со што. Дали во споредба со бројот на невработени, дали со бројот на активната работна сила, дали со законот, којшто е многу обемен за да се направи една сериозна споредба. Јас често пати ја споредувам македонската администрација со Словенија, каде што има 160.000-180.000 вработени во администрацијата. И таа администрација е многу поголема од оваа во Македонија. Зошто никој не кажува дека Словенија има обемна администрација? Или нека кажат експертите каде треба да се намали администрацијата. Со анализата којашто ја имаме направено досега, постојат институции каде што има суфицит, но и институции во коишто има дефицит на професионален кадар. Затоа, со воведувањето на овие закони за државна и јавна администрација постои можност за мобилност, односно дел од вработените да се прераспределат од едно на друго место. Претходно тој процес беше многу комплициран. А сега со законско решение таму каде што има суфицит ќе можат веднаш да се прераспределат во институции кои што имаат потреба од таков кадар. Прогнозите се дека доколку продолжи да се зголемува администрацијата, Македонија може да дочека грчко сценарио. Тоа е доста несериозно. Долгот на Грција беше 180% од БДП. Македонија има над 28%, што е многу подобро од која било земја во регионот. Секако дека Македонија нема да има такво сценарио, а со последните измени во законите, каде што голем дел во реформата на администрацијата има за обуки на администрацијата, да ги подобрат своите способности, ќе видат и граѓаните дека услугите ќе се подобрат. Јас лично често одам на терен за да видам како реално стојат работите. Досега тоа го правев со Скопје, но наскоро тоа ќе го продолжам и во останатите општини. Воведувате многу тестови за работата на службениците. Како тие реагираат на овие новости? Јас досега не сум добил информации дека службениците се исплашени. Напротив, овие тестови повторно се за тие да се стекнат со повисоко знаење. Последниот проект што го промовиравме со микроучење е систем којшто го има целата австриска Влада. Секој што е отсутен од компјутерот, односно на компјутерот нема активност има опција кога ќе се врати да одговори на прашање, со тоа што веднаш ќе бидат информирани за последните законски измени. Системот е направен не за да ја заплаши администрацијата, туку веднаш да информира за последните законски измени. Во рок од 24 часа тие ќе се запознаат кои се тие измени за подобро да го опслужуваат граѓаните. Не е направен за негативен, туку за позитивен резултат, за да имаме информација кои сакаат да учат, кои не сакаат и каде имаат недостатоци во знаењето, за наредната година кога ќе се планираат обуки да можат соодветно да се испланираат. Раководителот исто така го оценува службеникот. Како ќе знаете дали тоа го прави објективно или субјективно? Искуството што го имаме од минатото покажува дека тоа се правело субјективно и нереално. Со податоците од 2010 година за оценувањето на јавните службеници 69% биле оценети дека се истакнува, што е најдобра оцена.

28% биле дека задоволува, 2% дека делумно задоволува и 1% дека незадоволува. Тоа не е реална слика. Да се истакнува значи дека треба да ја завршуваш својата задача редовно, дополнително да бидеш креативен, дополнително да извршуваш други задачи, дополнително да им помагаш на своите колеги и дополнително да се трудиш во својата работа. 69% тоа не е возможно да го прават. Затоа, Владата донесе одлука од наредната година да воведе нов начин на оценување по примерот на Велика Британија, којашто беше прва во ова, но и голем број земји и светски институции го користат овој модел, како ООН, Светска банка, дури и Европската комисија, па и голем број универзитети. Владата го прифати овој концепт, по предлог на Министерството за информатичко општество и администрација. Вие сте и комесар во Комисијата за широкопојасниот Интернет и дигитален развој на Интернацио-налната телекомуникациска унија. До каде е Македонија во оваа сфера и дали се планира воведување на некои нови технологии? На последната конференција, којашто беше одржана во Женева, беа донесени четири мерки со цел да се подобри широкопојасниот Интернет во земјите ширум светот до 2015 година. Од тие четири мерки три ние веќе имаме воведено. А наскоро Македонија ќе ги има испочитувано сите тие предлози. Но, секако дека постои простор уште повеќе да се развива во оваа сфера. Предизвик за секоја земја која веќе го надминува прагот на 50% користење на Интернетот во домаќинствата е да се стигне до 70%. Тоа се постигнува само со некои конкретни иновативни мерки, со цел да се стимулираат и тие граѓани да го користат Интернетот.

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМПАНИИ ПАЗАРИ > БРОЈКА

Стопанската комора на Србија отвора претставништво во Македонија

С

топанската комора на Србија (ПКС) планира да отвори претставништво во Македонија, изјави секретарот на одборот за економски односи со странство на Комората, Оливера Киро. Покрај отворањето претставништво во Македонија, ПКС планира да отвори нови претставништва и во Хрватска и Казахстан. Инаку, Комората веќе има претставништва во 8 држави. На почетокот на годинава, ПКС со претставници на 16 странски стопански здруженија и со економските одделенија на амбасадите на Австрија и Шпанија основаше Ино пул, чија цел е поцврсто поврзување на домашното српско стопанство со стопанствата на странските земји.

> БРОЈКА

Полесни царински и гранични процедури меѓу Македонија и Русија

3,5

П

оедноставување на граничните, царинските и другите формалности поврзани со превозот на патници и стоки и зголемувањето и економската соработка меѓу двете држави е целта за спогодбата за соработка во железничкиот превоз на патници и стоки, која вчера во Москва ја потпишаа министерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и неговиот руски колега, Иван Левитин.. “Потпишувањето на спогодбата со Руската федерација широко ќе ги отвори вратите за поголема соработка меѓу двете држави, во делот на превоз на стоки. Со ова отвораме врата за поголем извоз на стоки од Македонија кон Русија“, изјави Јанакиески по потпишувањето на спогодбата.

пати поразвиено е Скопје отколку Североисточниот плански регион. Разликата со останатите шест региони е иста. Законски е утврдено дека треба да се издвојува 1% од буџетот за намалување на јазот меѓу регионите сега се издвојува 0,04%

24%

падна користеноста на фиксната телефонија во Македонија лани, објави компанијата Companiesandmarkets. Конкурентите на Македонскиот Телеком успеваат да влезат на пазарот, при што алтернативните оператори сочинуваат една петтина од сите фиксни линии.

Државата незаинтересир за инвестиции од иселен иселе Тие пак, кои одлучиле, сепак, да инвестираат во татковината се жалат на недостиг од национална стратегија за привлекување на капиталот на дијаспората. Проблем е и слабата имплементација на законите Ивана Колева Koleva@kapital.com.mk

М

акедонија не знае како да ги искористи врските со дијаспората за да направи поголем економски раст. На прсти се бројат иселениците кои се вратиле во земјата за да инвестираат во некаков бизнис. Засега, најголема придобивка има само од девизите кои ги праќаат иселениците на роднините дома. Но, наместо само да праќаат пари за фамилијата, Македонија треба да направи стратегија со која ќе ги привлече т.н. домашни “странски“ инвеститори, зашто логично е прашањето ако нашите луѓе во странство не сакаат да вложат пари во економијата, како да очекуваме прилив од странски директни инвестиции?

Мавровски крај 5.000 иселеници, инвестиции ни за лек!

Добар пример за неспособноста да се искористи свежиот капитал на нашите луѓе во странство е регионот од Дебар до Маврово. Во овој крај последните 15 години населението масовно заминува на работа во Италија. Сега веќе и поретко тие луѓе доаѓаат во посета за да ги трошат девизите заработени во странство. Од над 10.000 жители сега во крајот останаа околу половина од жителите. “Државата не ги поддржува доволно општините за да спроведат активности за привлекување на инвестициите на иселениците. Не постои ни стратегија како да се привлече тој свеж капитал однадвор. Згора на тоа, сега работите се уште покомплицирани. За разлика од пред 10 години, кога во Италија се заработуваше навистина многу, веќе и таму кризата си го направи своето. Па така, иселениците заработуваат само за себе и с$ поретко праќаат пари дома. Многу од нив имаат и бизниси надвор, па не ни размислуваат за враќање тука“, вели Рејхан Дурмиши, единствениот пратеник од Дебар до Маврово, член на

Топлификација Комерцијална банка Стопанска бан. Битола РЖ Услуги Мак. Телеком 22.11.2011

ВВ Тиквеш Фершпед Макпетрол Алкалоид Гранит

раст

+1.08% +0.67% +0.62% +0.42% +0.39% пад

-

Недостига државна стратегија

Невенка Димитрова, една од ретките македонски успешни бизнис-жени во странство, која е научник и истражувач во гигантот Филипс во САД, вели дека само два пати досега некој од Македонија ја контактирал за да го сподели своето знаење. Димитрова има објавено повеќе од 100 научни публикации и има 45 регистрирани патенти. “Дијаспората не само што може да донесе експертиза, туку може и директно да ве поврзе со научната мрежа од другите земји. Потребна е само идеја за да се организира вмрежувањето и да се премине преку академското его од двете страни“, порача таа. Според неа, Македонија не треба да се споредува со некои големи економии, туку треба да учи од искуствата на Тајван, Сингапур и Израел, кои имаат јасно зацртани национални стратегии и полагаат многу во производство на производи со додадена вредност.

На прсти се бројат инвеститорите од дијаспората

нова цена

2.319.00 2.585.00 1.968.00 180,00 514,00

нова цена

-13,33% 1.300.00 -2,44% 40.000.00 -1,93% 19,61 -0.93% 3.914.00 -0,88% 481,00

Германија за да инвестира тука. По седум години работа во живинарска фирма во Германија, во 2000 година доаѓа во Тетово и со партнер од Германија инвестира неколку милиони марки во фарма за јајца. Но, и Абдурахмани вели дека, за жал, државата работи многу малку на полето да ги привлече луѓето од дијаспората. Неинформираноста, според него, е главната пречка. “Би требало државата да работи повеќе на

Меѓу ретките иселенички инвеститори е Крсте Блажески-Крис, директор на хотелот Дрим во Струга. Пред три години тој и уште петмина бизнис-партнери инвестираа над четири милиони евра за реновирање и за ревитализација на “струшката гордост“, како што се нарекува хотелот. “Мотивот зошто се вратив да инвестирам во Македонија е тоа што видов нови перспективи за вложувања во бизнисот. Малку има и патриотски причини, БЛАЖЕСКИ КРИС, но и желба да помогнеме во КРСТЕ развојот на земјата, со надеж директор на хотел Дрим, Струга дека еден ден тие инвестиции Постои една солидна и успешна ќе се исплатат“, вели тој. генерација од 70-тите години кои Но, додава дека кај нас има заминаа во Америка и сега можат повеќе луѓе од дијаспората да инвестираат овде. Но, недостига со негативни приказни за вло- стратегија за тоа што оваа држава жување овде, најчесто по-ради ќе им понуди на тие луѓе. Важно е да се поддржат и бирократијата. И Арбен Абдурахмани, соп- помалите инвестиции на ственикот на пилешката фарма одделните потенцијални Везе Шари за производство инвеститори, а не на јајца во Тетово, е еден само да се трча по од ретките кој се вратил од милионските бизниси.

вторник - 22.11.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+ 22.11.2011

Партијата за европска иднина (ПЕИ). Додава и дека секое место во земјава има понекој објект или фабрика што останала од поранешниот систем на владеење, кои треба да им се дадат на потенцијалните инвеститори, дури и бесплатно, за да има развој на тие места.

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5016 45,4389 71,0426 49,7989 43,7454 44,8328

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

1м 1,20% 1,14% 0,26% 0,04%

камата 4,00% 5,50%

3м 1,47% 1,41% 0,50% 0,05%

6м 1,70% 1,65% 0,71% 0,10%

12м 2,03% 2,00% 1,03% 0,32%

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Извор: Државен завод за статистика

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд Илирика Југоисточна Европа

Нето вредност 24.591.446,62

1M -1,90%

3M -7,18%

6M -21,02%

1Y -19,55%

YTD -24,77%

Илирика Глобал-Растечки пазари

43.303.454,29

0,35%

1,16%

-12,52%

-19,14%

-21,79%

Иново Статус Акции

18.400.170,82

-1,98%

-5,71%

-9,60%

-5,63%

-5,91%

КД БРИК

37.797.622,15

0,50%

0,85%

-10,96%

-12,75%

-16,18%

КД Нова ЕУ

19.104.038,62

-4,51%

-10,90%

-27,97%

-28,51%

-29,22%

КБ Публикум - Балансиран

22.587.577,49

-3,68%

-7,13%

-15,67%

-14,48%

-15,22%

КБ Публикум - Обврзници

34.918.208,11

0,28%

0,10%

0,86%

0,00%

0,00%

КБ Публикум Паричен

54.267.483,12

0,27%

0,80%

1,59%

0,00%

0,00%

ЗА ДЕН 21.11.2011 21.11.2011 21.11.2011 21.11.2011 21.11.2011 21.11.2011 21.11.2011 21.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

13

Даринка Дамјановиќ нов директор на ЦДХВ

Сараќини за имплементацијата на ЦЕФТА

К

омисијата за хартии од вредност даде согласност Даринка Дамјановиќ да биде именувана за директор на Централниот депозитар за хартии од вредност (ЦДХВ) а.д. Скопје. Функцијата вршител на должност ќе ја врши шест месеци. Именувањето на Дамјановиќ за вршител на должност - директор на Централниот депозитар за хартии од вредност доаѓа откако КХВ минатиот месец едногласно донесе решение со кое не даде согласност Стеван Шапчески да биде повторно именуван за директор на ЦДХВ.

Прилепскиот Тутунски освојува пазари во Азија

Т

утунскиот комбинат од Прилеп освојува нови пазари за пласман на своите производи. По договорот со Кина за извоз на македонски цигари, од комбинатот известуваат дека испратиле и еден контејнер во Обединетите Арапски Емирати. Ова придонесува за зголемување на целокупните капацитети на комбинатот, од кои досега се искористени само 20% "Договорот со кинеската компанија го потпишавме во август. Набрзо ќе бидат произведени првите два брендови лиценцирани цигари во количество од 200 тони. Нашите очекувања се трипати да го зголемиме производството", рече Александар Дерменџиев, директор на Тутунскиот комбинат.

Н

апорите на Македонија во имплементацијата на договорот на ЦЕФТА, кои треба да го олеснат патот на земјата до пристапните преговори за членство во Европската унија, како и значителните предизвици на економски план, согласно обврските што произлегуваат од договорот, беа главните поенти на министерот за економија, Ваљон Сараќини, на петтата седница на Мешовитиот комитет на ЦЕФТА, која се одржа во Париз. Министерот ги претстави достигнувањата на Македонија во поглед на деловната клима.

рана З ниците?!

Земјата добила повеќе пари од дознаки отколку странски инвестиции?

во општините по градовите, кога доселениците се враќаат овде во лето или пред Нова година. Според неговото искуство, македонските иселеници некогаш сами по себе се лоша пропаганда. Тие често критикуваат за наместени тендери, неповолни услови, изгигрување на законот, по што се создава одбивност кај дијаспората за инвестирање во Македонија.

промоција и на информирање на нашите луѓе во странство за бизнисусловите тука. Македонија има добри закони, но тие треба да им се објаснат директно на потенцијалните инвеститори од дијаспората. Луѓето кои живеат во странство ја носат сликата со себе од пред десетина години, кога ја напуштиле родната земја. Некој мора да им објасни што с$ е направено оттогаш до денес“, потенцира Абдурахмани. Тој препорачува да се направат рекламни спотови и специјални емисии за инвестиции од дијаспората, на повеќе различни јазици. Но, и да се организираат средби на власта

НЕВЕНКА ДИМИТРОВА,

Ниту една друга земја нема толку голем одлив на мозоци како што има Македонија. Дијаспората не само што може да донесе експертиза, туку може и подиректно да ве поврзе со научната мрежа од другите земји.

DOW JONES

11.493,72 S&P 500 1.188,04

3.000

-0.41%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.528,64

-0.16%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

NASDAQ 2.521,28

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 717,79

+0,10%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

М

алиот профит, немањето пласман, истата цена на органското и конвенционалното производство, законска регулатива која ги ограничува фармерите, недостапноста до навремени информации се најчестите поплаки на производителите на органска храна. Иако органското производство кај нас е тројно зголемeно по последните три години, с$ уште има многу простор за помош на земјдолците. Општ заклучок од трибината за органско производство во организација на Федерацијата на фармери е дека производителите мора да се претставувани од заедничко тело, бидејќи сами се финансиски немоќни. Андрија Секуловски претседател на Федерадицијата на фармери смета дека науката мора да го помогне производството преку обезбедување репро материјали во облик на семе. Заменик-министерот за земјоделство,

МБИД

BRAZIL BOVESPA 55.481,50

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

-0.07% -0.71% -0.78% -0.56%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

-0,43%

+0,75%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-1.00%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.764,11

Главен индекс на Загребската берза

-1,05%

SOFIX 322,19

Главен индекс на Софиската берза

+0,01%

SBITOP 616,13

-1,19%

ATHEX 678,06

-0,87%

Ласта

290,00 Глобос

250,00

Каштелански

15,01

Жито д.д

95,00

Абанка

15,51

+3,57%

-10,39%

Металец

1.745,00

Агробанка

3.707,00

+2.05% -5,63%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Хидроелектра

+10,64%

93,39

-18,86%

33,23

-29,50%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

96.06$/барел BRENT

107.66$/барел

Бадел 1862

-12,37% +2,70%

Истрабенз

-19,23%

2.100,00

СРЕБРО 31.66$/унца БАКАР 7.194,00

ПЧЕНКА 598.75$/бушел

Цинкарна

87,50

ЗЛАТО 1691.80$/унца

-1,99% -1,26%

ПРИРОДЕН ГАС

3.37/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

299

МЕТАЛИ

-0,62% -4.15% -3,1%

НИКЕЛ 17.127,50 АЛУМИНИУМ

1.927,50 ЧЕЛИК 520.00$/унца

-1,46% -1,50%

-3,8% -1,9% /

+5.43%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+4.28%

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Прифицио

+0,14%

SASX 10 824,71

Главен индекс на Белградската берза

1.549,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.065,40

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

HANG SENG 18.251,60

BELEX15 516,26

+0,06%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600 2.400

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

SWISS 5.417,14

шумарство и водостопанство, Зоран Коњановски, вели дека средствата кои се издвојуваат с$ уште се малку, но сепак е задоволен од динамиката со која се зголемува производството секоја наредна година. “Субвенциите за органско производство во 2007 година беа 11 милиони денари, а денес се 110 милиони или 10 пати повеќе. Идната година се предвидени околу 130 милиони денари. Пред само неколку години беа пријавени 266 хектари за органско производство, а денес се евидентирани повеќе од 5.200 хектари“, изјави заменикминистерот за земјоделство, Зоран Коњановски. Во Македонија моментално органски се произведува на 5.200 хектари што е голем пораст во однос на 2009 година кога вкупното органско производство изнесувало 1.400 хектари. Субвенциите за оваа област од 11.000.000 во 2007 година се зголемени на 110.000.000 денеска.

ОМБ

+0,04%

2.000

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

FTSE 100 5.166,23

директорот на мисијата на УСАИД, Роберт Вурц, ја нагласи вербата дека во него младите средношколци ќе се стекнат со неопходните вештини за нивно директно вклучување во реалното работење, како и планирање на нивната кариера.

На органското производство му треба поголема промоција

МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании официјалниот пазар на Македонска берза котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,40%

В

о училиштето Никола Карев во Струмица е отворен Центар за креирање на кариера во рамките на проектот “Младинска мрежа за стекнување вештини за вработување“ на УСАИД во Македонија. Промовирајќи го Центарот,

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.314,74

2005

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-0.62%

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.852,99

-0,32%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

-0.46%

2008

Во Струмица отворен Центар за креирање на кариера

Вредностите се за 23.11.2011, освен податоците за Македонска берза кои се од последниот трговски ден - 22.11.2011

-0.32% +0.04% +0.06%

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

2011

Извор: НБРМ

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

Извор: Македонска Берза

Приватнидознакиодстранствозапрвите седум месеци (во милиони евра)

720,7 542,9 416,7 2010 2007 2004 759,1 597,3 341,2 2009 2006 2003 544,1 508,1 318,6

научник и истражувач во Филипс, САДм,

МБИ 10 1.982,13 МБИД 2.166,44 ОМБ 118,91

асега земјата има најголема придобивка од приватните дознаки од странство, со кои се финансира трговскиот дефицит во платниот биланс. Но, анализите покажуваат дека доселениците од странство годинава испратиле помалку пари во нашата економија. Во првите седум месеци од 2011 година во земјата се слеале 720,7 милиони евра приватни дознаки од странство, според податоците на Народна банка на Р.Македонија. Годинава тие се намалија за 38,4 милиони евра споредено со претходната година, кога дознаките изнесуваа 759,1 милиони евра. Ова е втор пат дознаките од странство да се намалуваат. Интересен е и податокот кој вели дека во периодот од 1993 до 2008 година приватните трансфери од странство се речиси три пати поголеми од вложените СДИ во земјата, според истражувањето “Мерење и оптимизација на економските и социјални ефекти за миграцијата во Р.Македонија“, изработено од домашните експерти и професори. Истражувањето покажува и дека само една третина од доселениците испраќаат пари дома. Најголем дел од дознаките се движат до 5.000 долари, додека само 8% испраќаат пари поголеми од оваа сума.

business brief

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ПЧЕНИЦА 602.75$/бушел КАФЕ 2.35 $/бушел

СУРОВИНИ

-0,04% -1,07% -0,80%

КАКАО

2.410.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25 СОЈА 1151.75$/бушел

-0.45% +3,45% +0,55%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

14 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Проекти од над две милијарди евра презентирани пред 140 австриски компании Спасијка Јованова

М

jovanova@kapital.com.mk

акедонија, како атрактивна дестинација за странски инвестиции, беше промовирана пред околу 140 австриски и германски фирми на Македонско-австрискиот бизнисфорум што се одржа во Виена. Тие се запознаа со потенцијалите и со условите за инвестирање во Македонија. На форумот, кој е дел од активностите на Владата за промоција на бизнис-потенцијалите на Македонија преку роуд шоуа, присуствуваа компании од областа на автомобилската индустрија, ИТ, електрониката, енергетиката, фармацијата, банкарството... Присутни беа претставници од Алпине бау, Алстом, Ерсте банк, ЕВН, Хохтл&партнерс, Меги бау, Капш, Japanische Botschaft, MHCT-Medical healthcare technology, fisterer, Уникредит банк Австрија и други. Премиерот Груевски е задоволен од економската соработка меѓу Македонија и Австрија, со оглед на тоа дека Австријците се најголем инвеститор во Македонија, со околу 370 милиони евра. Присутни се во енергетскиот и во банкарскиот сектор, во осигурувањето, во телекомуникациите... Размената со Австрија во првите седум месеци од годинава изнесува 98 милиони долари, а лани за цела година изнесуваше 135 милиони долари, но со огромен дефицит на македонска страна. Најмногу извезуваме производи од металниот и од металуршкиот сектор, текстил, тутун, овошје и зеленчук, а увезуваме месо, ткаенини, храна, хартија за печатење. Груевски очекува продлабочување и зголемување на економската и на трговската соработка. “Се надевам дека одличните политички односи ќе бидат проследени со уште позначајно унапредување на економската соработка, што ќе биде од сестрано значење за македонската економија и за нашите бизнис-партнери“, истакна Груевски во своето обраќање на форумот. Тој им порача на австриските компании дека Македонија е земја со најниски даноци во Европа, со најлесни процедури за отворање и водење бизнис и е во групата топ реформатори во светот според Дуинг бизнис. Најави понатамошно олеснување на условите за бизнис и за инвестирање во слободните економски зони, инвестиции во инфраструктурата и во млади и стручни кадри. Премиерот имаше и тет-а-тет средба со Кристоф Лајтл, претседател на Стопанската комора на Австрија. Лајтл ја посочи Македонија како “најдобриот пример од кој може да се учи за можностите што им ги нуди на компаниите“. Тој ги повика австриските компании да ги искористат овие можности. “Ни требаат силни држави и повеќе напори за посилен раст во Европа. Земјите како Македонија нудат огромни предизвици и можности за компаниите“, истакна Лајтл.

Австријците беа информирани дека Македонија ќе гради автопатишта од коридорите 10 и 8, проценети на околу една милијарда евра, железница кон Бугарија, национален гасоводен систем, ХЕЦ Чебрен и Галиште, комбинирани електрани и ќе докапитализира 49% од ЕЛЕМ Вицепремиерот Владимир Пешевски им понуди на австриските бизнисмени повеќе инфраструктурни проекти, во вкупна вредност од над две милијарда евра, во кои може да се вклучат како инвеститори или како стратешки партнери. Тој ги информира Австријците дека Македонија ќе гради автопатишта од коридорите 10 и 8, кои се проценети на околу една милијарда евра

Австриската фирма Текспорт ќе гради фабрика за текстил во Виница

А

встриската фирма Текспорт ќе ја гради својата трета фабрика за производство на работна облека за заштита од вода и од пожар во Македонија, овој пат во Виница. Оваа компанија од Салцбург веќе има две фабрики, во Скопје и во Кочани, во кои вработува околу 400 луѓе. Во Македонија работи од 1999 година. „Во Скопје имаме фабрика, која во 1999 година

Груевски во Сименс и во БМВ

П

ремиерот Никола Груевски, вицепремиерот Владо Пешевски и министерот Веле Самак завчера вечер во Минхен имаа средби со менаџментот на германските компании Сименс и БМВ. Владиниот тим ги претставил можностите и реформите за бизнис во Македонија со цел овие компании да започнат детална анализа. Владата ќе анимира уште 60 други германски компании, кои учествуваа на Македонско-германскиот бизнис-форум што вчера попладне се одржа во Минхен.

имаше 60 вработени, а сега 200. Втората фабрика во Кочани има 200 луѓе. И во Виница ќе има околу 200 вработени. Во Виница ќе инвестираме 800.000 до еден милион евра. Земјиштето веќе го купивме и ќе почнеме да градиме. Очекувам фабриката да почне со производство кон крајот на 2012 година“, изјави Отмар, Шнајдер, сопственик на Текспорт.

“Очите на македонската политика и бизнисзаедница се вперени во Германија. Брзото закрепнување на германското стопанство е еден од најважните услови за зголемување на македонскиот извоз и задржување на високите стапки на раст од 4% до 6%”, истакна Груевски. По Форумот, владиниот тим се сретна со неколку германски компании од автомобилската индустрија. Според информациите од Владата, разговорите со овие компании за инвестирање во Македонија биле во напредна фаза.

Награда за Никола Груевски од Виенскиот економски форум

П

ремиерот Никола Груевски ја доби престижната награда од Виенскиот економски форум за придонес кон економскиот развој на национално и на регионално ниво на земјите-членки на ВЕФ. Наградата се доделува на личности кои дале придонес за економска промоција на својата земја и на рeгионот преку успешно спроведени политики, што ги одразуваат целите на Виенскиот економски форум. Груевски имаше и свое обраќање на осмиот

Виенски економски форум, на кој главната тема на дискусија беше поголема регионална соработка и поттикнување на развојот во Југоисточна Европа. Премиерот посочи дека врвен приоритет на Македонија останува “заедничката сегашност и иднината во големото европско и евроатлантско семејство, што ќе се постигне со членство во ЕУ и во НАТО“. Тој истакна дека Владата е целосно посветена на зацртаните програмски активности со цел побрз економски развој на земјата.

(комплетирање на Коридорот 10, западна делница од Коридорот 8, автопат до Косово). Потоа, железница кон Бугарија (420 милиони евра), национален гасоводен систем (350 милиони евра), ХЕЦ Чебрен и Галиште (600 милиони евра), акумулација Луково Поле (200 милиони евра), комбинирани електрани (250 милиони евра), докапитализација на ЕЛЕМ од 49%, изградба на три

кедонија за инвестиции во хотели, ресорти и спа-центри во функција на туризмот“, изјави Пешевски. Владината делегација вчера престојуваше во

КРИСТОФ ЛАЈТЛ

претседател на Стопанската комора на Австрија

Македонија е најдобриот пример од кој може да се учи за можностите што им ги нуди на компаниите. Ни требаат силни држави и повеќе напори за посилен раст во Европа. Земјите како Македонија нудат огромни предизвици и можности за компаниите. нови 400-киловолтни далноводи (60 милиони евра), рехабилитација на постоечките хидроцентрали (100 милиони евра). “Македонија ќе инвестира многу и во развој на инфраструктурата за туризмот. Веќе сме во контакт со неколку австриски компании и консултанти за развој на зимскиот туризам. Постои ог-ромен потенцијал во Ма-

Минхен, каде што премиерот се сретна со министерот за евроинтеграции на Баварија, Емилија Милер, и учествуваше на бизнис-форум. Најавени се и неколку состаноци со германски компании.

Пешевски: Австриски компании заинтересеирани за Македонија

С

ведоци сме дека стратегијата на Владата за привлекување странски инвестиции дава резултати, за воспоставување иницијални контакти и за анимирање на компаниите за започнување преговори. Најавата за инвестицијата во Виница значи дека одлуката на Текспорт е конечна. Имаме контакти и со други компании,- изјави вицепремиерот Владимир Пешевски по завршувањето на Македонско-австрискиот бизнис форум во Виена. Во однос на капиталните проекти вредни над две милијарди евра, кои ги понуди во своето обраќање пред австриските бизнисмени, вели дека има има интерес од определени австриски компании. „ Сакаме да ги презентираме проектите пред што поголем број компании, кои потоа во транспарентна постапка ќе се јават како чист инвеститор, преку модел на јавно-приватно партнесртво или како изведувачи. Реализацијата на проектите ќе започне во наредните четири години. Сепак се работи за комплексни проекти. Некои со децении се влечеле, а сега се во најзрела фаза за успешна реализација„, истакна тој.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

15

INTERVIEW БОБАН ЃОРЃИЕВСКИ

од глобалните трендови. Кои ќе бидат учесниците на форумот? Таргет-група на Форумот се главно македонските студенти, општествено одговорни компании, академскиот сектор, владините институции и медиумите. Се работи за голема група засегнати страни, кои веруваме дека можат многу да придонесат во реализацијата на целта на истиот. Модератори на форумот на главните теми ќе бидат: Дерек Смал, независен консултант за лидерство од Лондон, кој ќе ја води темата за лидерство; Алма Вранич и Вања Кенјич, одговорни за Центарот за квалитет при Економскиот факултет во Сараево, ќе ја модерираат темата за образование и Благоја Самаковски, директор на Микросам Прилеп и Борис Јанковски, иноватор и директор на Веда, за темата иновации. Досега неколку компании го потврдија своето учество на Форумот: ЕВН Македонија, Веда, Микросам Прилеп, Славија Спектар и Капитал Медиа Гроуп, а очекуваме до крајот на неделава и други компании да го потврдат своето учество. Пријавувањето на компании и студенти с$ уште е во тек. Какви ефекти очекувате по одржувањето на овој форум? Во минатото кај нас се одржани голем број работилници за темите на кои се фокусира форумот, но секогаш недостасува најважниот дел – студентите, тие што се иднината на секоја земја и тие што треба да ја движат земјата напред. Затоа е и соработката меѓу Економскиот факултет–Скопје при Универзитетот Свети Кирил и Методиј во Скопје и AIESEC на овој форум. Тој како платформа треба да овозможи различни перспективи низ призмата на лидерство, образование и иновации за тоа како треба да функционира едукативниот систем во Македонија и како главните актери активно да придонесат во истиот. Студентите, компаниите и академскиот сектор заедно ќе се обидат да го пронајдат јазот меѓу побарувачката на компаниите од различен профилиран кадар и како преку иновации и креативни решенија да го пополнат истиот. Како заклучок се наметнува моментот како ние заедно да креираме идеи кои доколку ги имплементира секој од нас, согласно влијанието и можностите, ќе имаме подобра иднина, бидејќи с$ е детерминирано од едукацијата. По завршувањето на форумот дел од идеите кои се генерирани на истиот ќе бидат објавени во магазинот “Капитал“, дел од Капитал Медиа Гроуп, кој е генерален медиумски партнер на форумот.

Macedonian Youth to Business Forum

Студентите ќе дебатираат со бизнислидерите INTERVIEW

На 30 ноември во организација на Економскиот факултет и AIESEC ќе се одржи вториот по ред Macedonian Youth to Business Forum. За активностите и за учесниците на овој форум разговаравме со координаторот на овој проект, Бобан Ѓорѓиевски

З

Business Forum претставува извонредна можност за интеракција меѓу студентите, од една страна и компаниите, од друга страна, со цел водење отворен дијалог и дискусија на теми значајни за младите талентирани луѓе од Македонија. На тој начин не само што форумот ќе даде иницијативна можност за надминување на јазот меѓу младите и бизнис-заедницата, туку истиот ќе создаде модели и ќе дефинира начини како би се продолжила и во иднина комуникацијата меѓу овие два ентитети. За таа цел, сите сознанија и заклучоци до кои ќе се дојде на форумот понатаму ќе бидат дистрибуирани до пошироката јавност и до заинтересираните страни. Ова би резултирало со подигање на свеста во јавноста за постоењето и за влијанието на некои

а неколку дена по втор пат ќе се одржи Macedonian Youth to Business Forum во организација на Економскиот факултет-Скопје и AIESEC. Која е целта за организирање на овој форум? Овој форум претставува единствен настан од ваков вид во земјава, кој има за цел да ги поврзи младите лидери (во овој случајов студентите) и глобалните бизнис-лидери во насока на продлабочување на знаењата од сферата на образованието, лидерството и иновациите, како и влијанието кое истите би го имале во и врз светот преку своето позитивно делување. Од аспект на корисноста, овој Macedonian Youth to К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

16 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ КОМЕНТАР

Наталија Трајчевска

З

NewMedia.MK

апочнувањето со маркетинг-активности на Интернет пред да се направи добар план за квалитетно присуство кое ќе даде долгорочни резултати, е нелогичен потег. Секоја испланирана активност, пред с$, мора да предвиди развој и употреба на подолг рок, без да се фокусира на краткорочните вредности. За да бидеме сигурни дека една активност ќе вроди со придобивки и резултати на долг рок, потребно е време. А тоа време на Интернет значи и креирање многу содржина.

Content is king (Содржината е крал). Оваа фраза е повторувана илјадници пати и е неизоставен дел од секој семинар или друг настан поврзан со маркетинг. Секој кој сака да има добро оптимизирана страница за интернет-пребарувачите најмногу напор инвестира во креирање релевантна содржина. За еден бренд да одржи квалитетно присуство на Интернет навистина е потребно да генерира многу и квалитетна содржина. Денес компаниите најмногу внимание обрнуваат на професионално изработенa страница, но и покрај големите трошоци што ги алоцирале за неа, с$ уште се борат со конвертирањето на посетителите во клиенти. Зошто е тоа така? Компаниите прават интернет-страница без да алоцираат ресурси за негово одржување, развој, имплементација во своите бизнис-процеси и стратегија за креирање содржина. Откако ќе го исплатат веб-дизајн студиото или која било друга компанија или подинец што им ја изработила страницата, всушност и не се свесни дека тука не завршила работата. Забораваат дека најголемиот дел од работата всушност тука почнува, а е поврзан со обезбедување квалитетна содржина (за што секако треба да им се помогне) за страницата која им ја изработиле да го исполни очекуваното. И најдобриот и најпрекрасниот дизајн на светот можно е да не ја исполнува целта заради која самата страница е креирана. Сосема обична страница со добро испланиран распоред на елементите и добро смислена и прикажана содржина може да направи бум за профитот на компанијата. Квалитетната содржина споена со добар маркетинг

Содржината е крал За квалитетно присуство на Интернет е потребна многу квалитетна содржина најзначајните чекори во маркетингот на нивниот бизнис. Компаниите го забораваат фактот дека нивната интернет-страница е местото каде што треба да ја креираат вредноста на својот бренд и најчесто планираат статична страница, каде што нема испланирано позиција и стратегија за креирање на динамична и квалитетна содржина. Целта на статијава е и да ги охрабри луѓето да пишуваат содржини кои нивните корисници сакаат да ги читаат. Следејќи неколку мали, но ефективни совети за тоа како да се зголеми квалитетот на содржината на страницата, може да вроди со плод и да го исполни очекуваниот ефект за зголемена стапка на конвертирање посетители во клиенти: Инкорпорирање клучни зборови Ова често знае да биде меч со две острици. Со цел за подобра оптимизација, најчесто страниците се преплавени со клучни зборови. На тој начин лесно ќе биде индексирана од интернет-пребарувачите и ќе биде пронајдена од читателите, но потоа што? При оптимизација на содржината на страница, секогаш треба да се има читателот во прв план. Дали страница со содржина одлична за интернет-пребарувачите, но нејасна и без смисла за читателите ќе успее да го задржи посетителот? Вклучувајте ги посетителите Постојат еден куп креирани страници на Интернет. Речиси не може да се види некаква уникатна содржина или оригинална понуда, која не е веќе видена на друго место. Поради овој факт компаниите мака мачат да се издвојат од морето на понуди и од своите конкуренти. Мора да се вметне содржина која ќе ја направи атрактивна за читање. Да се постигне овој ефект, страницата мора да вклучува елементи кои ќе ги анимираат посетителите и ќе направат тие да се чувствуваат како дел од неа. Настрана од иницијалната цел за продажба, инкорпорираната содржина мора да им додаде вредност на посетителите и да го збогати нивното искуство со страницата. Покажете дека ги

патува далеку и на долг рок носи одржливост. Но, маркетингот преку содржина бара огромни ресурси и тоа не само финансиски. Во Македонија сепак постојат поединечни примери каде што компании вложуваат средства во креирање содржина корисна за својата публика (потенцијални купувачи/корисници). Ако се анализираат нивните активности и добиените резултати, ќе се потврди фактот дека ваквиот тип ангажман носи голем ефект и навистина вреди да се подготви добра стратегија и да се вложува во креирање содржина. Креирањето квалитетна и релевантна содржина е еден од најефективните начини за пренесување на информациите и вредностите на брендот кон публиката. Без разлика дали компаниите креираат содржина за својата интернет-страница или пак страница на Фејсбук, дали креира постови за својот блог, дали има свој профил на Твитер каде што редовно споделува содржина, за своите видеа, кои можеби подоцна ќе ги прикачи на Јутјуб, и за многу други канали од каде што може да се дистрибуира содржина, клучниот факт е дека само квалитетна содржина ќе ги натера корисниците да сакаат да се поврзат и да ја споделат. Оваа содржина забавува, воодушевува, информира, односно задоволува некоја од потребите на корисниците. За да го постигнат овој ефект кај своите корисници, креаторите на содржина мора да внимаваат на неколку фактори, доколку сакаат да креираат содржина која ќе биде вредна за споделување: • Дали содржината е единствена (уникатна)?

• Дали содржината е корисна?

• Дали содржината е добро спроведена (executed)?

• Дали содржината е забавна?

• Дали содржината е соодветна на каналот на кој се појавува (на пр., социјални медиуми, мобилни уреди, видео)? Целта на статијава е да им предочи на компаниите дека планирањето на стратегија за креирање и дистрибуција на квалитетна содржина е еден од К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

1.

2.

А

Л

Е

Н

О

Kapital Akademija...

Г Л

почитувате нивните интереси, и вклучете ги нивните персонални желби и потреби при креирањето на содржината. Преку креирање на емоционална вклученост на посетителите, ќе успеете да се издвоите од конкуренцијата. Креирање приказна При креирањето содржина, најважен момент е на читателите да им се пренесе приказната. Кога компаниите зборуваат за својот бизнис, треба да им дозволат на читателите да ја дознаат вистинската приказна, за да се чувтвуваат како дел од истата. Споделувањето на вистинската приказна и личното искуство е она што ја прави содржината уникатна и што ги тера посетителите да се враќаат и да ја читаат. Тек на информации Повеќето добро напишани содржини се јасно организирани. Тие имаат препознатлив вовед, тело и заклучок кои се исклучително добро напишани и организирани. Нема потреба да споменувам дека граматички грешки се недозволени. При креирањето содржина основните принципи на пишување мора да се следат. Содржина со грешки во правописот и лоша организација може само да ја намали вредноста на самиот бренд. Луѓето нема да останат на страница со ваква содржина, и нема да се вратат. Со други зборови, ваквата страница ќе биде оценета како неквалитетна. Содржината е едно од топ 5 правилата во речникот на секој маркетинг-човек. Секој од нив ќе го потврди фактот дека содржината е крал. Друго топ 5 правило е дека маркетингот, споен со квалитетна содржина, е кралица за успешно присуство на Интерент. И едно уште позначајно правило од овие две, а за кое ќе зборуваме во некоја наредна пригода, е дека покрај содржината како крал, и маркетингот како кралица, контекстот владее со маркетинг-светот (Content is king; Marketing is queen; Context rules the marketing world).

3.

4.

А С

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

ОБУКА

ПЛАНИРАЊЕ НА ПАРИЧНИТЕ ТЕКОВИ И ПЛАНИРАЊЕ И БУЏЕТИРАЊЕ НА ИДНИ АКТИВНОСТИ 15 - 16 Декември 2011 Хотел “Александар Палас“ Скопје

Во турбулентни времиња со кои сите ние се соочуваме, водењето успешен бизнис е уметност. Особено планирањето и управувањето со паричните текови кои, и покрај успешното и профитабилно работење на компаниите, се почесто бараат дополнителна умешност и знаење за обезбедување на се попосакуваната ликвидност на компаниите. На оваа обука, преку практични примери и пополнети обрасци ќе ја приближиме оваа проблематика до секојдневното работење на деловните субјекти.

НА ОБУКАТА ЌЕ ДОБИЕТЕ СОЗНАНИЈА ЗА:

Од каде компанијата добива парични приливи Каде ги троши своите парични средства Како да го подготвиме и разбереме Извештајот за паричните текови Како да дознаеме на време за проблемите околу ликвидноста на компанијата Кои се ризиците кои ги носат финансиските продукти Како да ги планираме паричните текови Како да ги планирате и кои факти треба да ги знаете за идните деловни активности Анализа на добиениот план и споредба со остварените резултати

ОБУКАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Финансиски менаџери Сметководители Сопственици на компании Претприемачи

ПРЕДАВАЧ КАТЕРИНА БОШЕВСКА

Fинанsиsки диrектоr на EOS Matrix Македонија и финанsиsки конsuлтант за Иsточна Евrопа. Ангажиrана е како надвоrешен sоrаботник и тrенеr-обuчuвач за теми од облаsта на финанsиsки менаџмент од rеномиrани тrенинг агенции-конsuлтантsки кuќи.

Сите заинтересирани за учество на оваа обука можат да се пријават најдоцна до 10 декември 2011 година. Цената за еден учесник изнесува 10.500 денар (без ДДВ). За секој втор учесник од иста компанија следува попуст од 10% а за секој нареден учесник следува 15% попуст.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

БАЛКАН Газпром отвoри складиште за гас во Србија

С

рпската компанија Србијагас и рускиот енергетски гигант Газпром го отворија подземното складиште за гас кое ќе биде дел од идниот гасовод Јужен поток. Претседателот на Србија, Борис Тадиќ, и претседателот на Газпром, Алексеј Милер, присуствуваа на официјалното отворање на објектот со кој ќе управува заедничката компанија основана во 2009 година. Во оваа компанија Газпром има 51% од уделот, а Србијагас 49%, додека вкупната вредност на зедничкиот влог изнесува околу 50 милиони евра. Складиштето ќе ја олесни работата на Јужен поток, гасовод чија изградба чини вкупно 20 милијарди евра.

15 > БРОЈКА

милиони евра беа потреби за стартување на единствениот регионален информативен канал Ал Џезира Балканс во почетната фаза. Во следните три до пет години кралското семејство од Катар, во чија сопственост е оваа медиумска мрежа, планира да вложи уште толку во својот балкански проект.

17

Бугарија и Турција заедно ќе градат гасовод!

Б

угарија и Турција наскоро ќе потпишат договор за изградба на гасовод кој ќе ги поврзува гасните системи на двете земји и ќе овозможи транспорт на гас од касписките наоѓалишта во Европа, изјави бугарскиот министер за енергетика, Трајчо Трајков. Софија и Анкара ќе потпишат политички договор во кој ќе се истакне стратешкото значење на тој проект за двете земји. “Бугарско-турскиот гасовод заедно со грчкиот огранок ќе овозможи испораки на касписки гас во нашата земја и во регионот“, рече Трајков по средбата со турскиот колега Танер Јилдиз во Истанбул.

Без писмена гаранција нема пари за реформи!

До 29 ноември Атина треба да ги достави писмените гаранции од двајцата лидери, Андонис Самарас и Јоргос Папандреу, дека ќе ги исполнат мерките за штедење. Иако Папандреу попушти, одбивањето на Самарас писмено да се обврзи за реформи повторно ја става Грција пред банкрот Васе Целеска

И

celeska@kapital.com.mk

покрај штрајковите, кои ја блокираат Атина, барањето на европските лидери Јоргос Папандреу (ПАСОК) и Андонис Самарас (Нова демократија) писмено да се обврзат дека ќе ги спроведуваат мерките за штедење повторно е главна тема во Грција. Грчките кредитори досега не успеаја да го убедат лидерот на партијата Нова демократија, Андонис Самарас, да прифати и да ја потпише писмената обврска за поддршка за мерките за штедење, па затоа, европските лидери & дадоа еднонеделен ултиматум на Грција да го направи тоа. До следната средба на Еврогрупата, закажана за 29 ноември, Атина треба да ги достави писмените гаранции што ќе & го отворат патот за доделувањето на шестата транша од осум милијарди евра од заемот, доделен минатата година во рамките на првиот спасувачки пакет, без кои може да банкротира до средината на следниот месец. Андонис Самарас и понатаму тврдоглаво тврди дека нема потреба да дава писмени гаранции, бидејќи може да им се верува на неговите зборови. Оваа негова постапка многу од грчките медиуми ја протолкуваа едноставно како начин да се соберат политички поени пред парламентарните избори. “Лидерот на Нова демократија нема да ги потпише гаранциите кои ги бараат европските лидери. Ова прашање не го засега Самарас како индивидуалец, туку како партиски лидер, бидејќи станува збор за националниот дигнитет“, истакна портпаролот на партијата, Јанис Михаелакис, за грчките медиуми. Меѓутоа, меѓународните кредитори, вознемирени од тоа дека Грција не успеа да ги постигне финансиските цели во двете години од кризата, инсистираат на писмена декларација со оглед на можноста грчките политичари да се повлечат од

дадените ветувања, особено ако се имаат предвид предвремените избори во февруари, како што се договорија трите партии, партиципиенти во новоформираната грчка влада.

Брисел со нова формула?!

Во меѓувреме, Самарас му испрати писмо на претседателот на Европската народна партија и на лидерите на партиите кои се дел од неа, вклучувајќи ги и претседателот на Франција,

8

милијарди евра изнесува шестата транша помош, без која Грција може да банкротира Никола Саркози и германскиот канцелар, Ангела Меркел. Во писмото Самарас вели дека неговата партија ќе го почитува договорот постигнат на состанокот на трите партиски лидери, под покровителство на претседателот Карлос Папуљас, на кој беше договорено дека задачата на новата влада е спроведувањето на одлуките донесени на Самитот на ЕУ на 26 октомври 2011 година, како и имплементацијата на економската политика поврзана со овие одлуки.

Пападимос не гарантира потписи, но е оптимист

Н

овиот премиер на Грција, Лукас Пападимос, изјави дека не може да даде гаранции дека лидерите на водечките политички партии во Грција би поптишале писмена обврска за почитување на условите за спроведување на економските реформи, на што инсистираат Европската унија и Меѓународниот монетарен фонд (ММФ). Според него, главните грчки партии со гласањето за неговата влада веќе ја поддржале економската

политика, чие спроведување ЕУ и ММФ го поставија како услов за доделување дополнителна помош на земјата. Тој, сепак, нагласи дека политичките лидери треба да преземат обврски на подолг рок. “Мислам дека тоа е неопходно за да се надмине несигурноста и нејаснотиите во однос на чекорите што би ги презеле партиите во иднина ако бидат на власт. Сепак, лидерите на тие партии решаваат како ќе ја потврдат преземената обврска“, истакна Пападимос.

Европските лидери го чекаат потписот на Самарас Тргнувајќи оттука, дневниот весник “Та неа“ тврди дека Брисел нашол формула и дека таа се сведува на тоа лидерот на грчките конзервативци, Андонис Самарас, кој до овој моментот одбива да преземе писмени обврски во врска со вториот спасувачки пакет, да внесе корекции во писмото испратено од него до претседателот на Европската народна партија и да изјави дека ќе ги поддржи договорените услови со еврозоната и по изборите во Грција. Претседателот на Европската комисија (ЕК), Жосе Мануел Баросо, потврди дека како приоритетна задача ЕУ го поставила преземањето на неопходните чекори за исплата на шестата транша од помошта за Грција во најкраток можен рок, што потврдува дека Комисијата бара начини како Грција да ја добие следната транша од финансиската помош и да остане

во рамките на еврозоната, со што монетарната унија би останала цела. “Го уверивме премиерот Пападимос дека правиме с$ што е во наша моќ да & помогнеме на Грција. Ги мобилизиравме нашите ресурси како никогаш досега“, изјави Баросо по средбата со Пападимос, нагласувајќи дека, сепак, потребно е и Грција да го исплни поставениот услов, односно да промовира вистински широк национален консензус за излез од ситуацијата во која се наоѓа. Имплементирањето на втората програма за финансиска помош за Грција за следните три години до крајот на годинава и вклучување на приватнниот сектор во санацијата на грчката економија до почетокот на 2012 година се двете главни цели што & ги постави ЕУ на Атина.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

18 СВЕТ

Неокупиран

Косор во предизборна офанзива

Масовни протести во Каиро

аместо окупација, њујоршки Волстрит повторно го зафати бран отпуштања. Само минатиот месец 200.000 банкари, осигурители и финансиски менаџери ја загубија работата, а се очекува бројот и понатаму да се зголемува.

ако во владејачката хрватска партија ХДЗ владее хаос поради аферата “Црни фондови“, претседателката Јадранка Косор се впушти во предизборна офанзива и на митингот во Славонски брод успеа дури да заигра едно оро.

гипетските активисти повикаа на масовни демонстрации откако беа убиени 35 лица, а повеќе од илјада повредени во судирите меѓу полицијата и демонстрантите во Каиро изминатите три дена.

Н

И

Е

Зошто на Баросо му се брза со еврообврзницата?!

Претседателот на Европската комисија, Жосе Мануел Баросо, не се откажува од идејата за воведување заедничка еврообврзница како единствен спас на еврозоната, иако германскиот канцелар Ангела Меркел с$ уште јавно е против оваа идеја. Дали ова ќе биде уште еден неуспешен обид за спас од неизбежното Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

К

ризата во еврозоната повторно ја заживеа дебатата околу т.н. еврообврзници. Жосе Мануел Баросо, претседателот на Европската комисија (ЕК), одлучи да настапи поенергично околу предлогот за воведување еврообврзница, со тоа што во студијата, која с$ уште се води како “Предлог на комисијата“, на 41 страница, меѓу другото, стои дека “издавањето заеднички државни обврзници на еврозоната може да донесе значителна економска предност за ЕУ“. Во студијата на ЕК се оценува дека замената на постоечките национални обврзници со едни заеднички европски хартии од вредност би била придружена со поголема финансиска и буџетска координација, како и со зголемена дисциплина со цел “да им се оневозможи на неодговорните држави-членки да живеат на сметка на одговорните“. Комисијата моментално ја испитува имплементацијата на својот предлог, со кој европскиот финанасиски пазар може да стане поатрактивен. Според ЕК, бенефит од еврообврзницата би имале банките, додека со можноста за воведување еврообврзница на високо задолжените земји од еврозоната може да им се олесни положбата на финансиските пазари. “Еврозоната е во оваа состојба најмногу поради недостигот од финансиска дисциплина. Затоа мораме да & возвратиме на кризата со помоќно оружје“, истакна Баросо. ЕК очекува дека на својот неделен состанок колегиумот ќе го прифати документот, а после тоа ќе започне широка расправа за еврообврзниците. Комисијата е оптимистична и очекува дека во февруари 2012 година може да се преземат наредните

47 милијарди евра годишно може да губи Германија доколку се воведе еврообврзница

чекори, а се зборува дека можно е да се воведат и посебни законски мерки, како предлог за нов европски закон.

Три можности за еврообврзница

Документот на ЕК засега содржи неколку опции за воведување еврообврзница. Една од нив е членките на еврозоната целосно да го обеднинат своето финансирање. Во овој случај Агенцијата за долгови на ЕУ би издавала обврзници, а националното финансирање на државите би се укинало. Втората опција е членките од еврозоната да обединат еден дел од своето финансирање, на пример, до границата од 60% од бруто-домашниот производ (БДП), а третата варијанта е еврозоната да издаде обврзница без заеднички гаранции каде што

секоја држава би гарантирала само за својот дел од обврзницата. Во однос на имплементацијата на овие опции, третата може да се спроведе во многу кратко време, соопштија од ЕК, додека првата и втората опција се изводливи само ако членките на еврозоната ги обединат своите буџетски политики. Тоа може да потрае неколку години, бидејќи за таков чекор е потребно да се промени Лисабонскиот договор.

Германија с$ уште против

Критики кон предлогот на Комисијата веднаш пристигнаа од Германија, која уште минатата недела оштро ја отфрли идејата за издавање заедничка еврообврзница. Комисијата во својата аргументација посочува дека високо задолжените и помалку конкурентни земји од еврозоната би можеле да се релаксираат поради поволните каматни стапки. Брисел наведува дека секој вид обврзница ќе биде придружен со зајакнување на надзорот над буџетот и политичката координација. ЕК истакнува дека поединечните облици на еврообврзница може да се креираат на тој начин што поединечни земји од еврозоната може да бидат исклучени доколку не се придржуваат на договорите со другите земји. Во тој случај, Комисијата призна дека тогаш каматната стапка за Германија би била поголема, но за возврат тие земји кои би профитирале

од пониски каматни стапки може да платат некој вид оштета на оние членки од еврозоната кои по повисоки цени набавувале капитал на пазарите. Земјите како Грција, Португалија, Шпанија и Италија интензивно се залагаат за воведување еврообврзници, додека оние со добар рејтинг како Германија, Франција, Австрија, Холандија или Финска се противат. Тоа е логично затоа што со заедничките обврзници земјите, кои имаат добар финансиски баланс, би требало да си го намалат рејтингот и да плаќаат поголеми камати за новите државни задолжувања отколку досега, додека оние презадолжените би плаќале помали. Експертите сметаат дека наспроти сегашните противења на Ангела Меркел и Никола Сакрози, на пример, заедничките обврзници ќе станат реалност и тоа релативно скоро.

ЖОСЕ МАНУЕЛ БАРОСО

претседателот на Европската комисија

Еврозоната е во оваа состојба најмногу поради недостигот од финансиска дисциплина. Затоа мораме да & возвратиме на кризата со помоќно оружје.

Еврообврзницата е замена на пазарните механизми со политички!

А

налитичарите сметаат дека идејата за создавање еврообврзници во принцип се потпира врз замената на пазарните механизми со политички. Таквите зафати и во минатото не донесоа големи успеси.Тоа се покажа при разводнувањето на критериумите за финансиска стабилност на ЕУ, за што на времето се залагаа посебно Германија и

Франција. Едно време тоа функционираше добро, но подоцна дојде до зголемување на државниот долг. Во екот на светската финансиска криза од 2008 година па наваму ситуацијата излезе од контрола, а реално гледано до строгите критериуми во моментов не се придржува никој, освен Финска и Естонија, која храбро & пристапи на еврозоната на почетокот од годинава.

Германија може да плати многу за еврообврзницата

Л

ондонски “Фајненшл тајмс“ оценува дека идејата за воведување еврообврзница на ЕК може да доведе до нови несогласувања со Германија, која претходно веќе оцени дека еврообврзниците во овој момент не претставуваат најдобро решение,

бидејќи германските даночни обврзници ќе бидат изложени на ненаплатливи побарувања поради долговите со кои се соочуваат некои членки на еврозоната. Експертите на германскиот Институт за економски истражувања ИФО, проценуваат дека заедничките обврзници би ја чинеле германската државна каса дополнителни 33 до 47 милијарди евра годишно.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 24.11.2011

19

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

пулен. Уште полошо, неговиот пријател Глушков сé уште не беше ослободен од затвор, што уште повеќе го зголеми непријателството меѓу него и Абрамович. Дури и се тврдеше дека во април 2001 година имало обид, оркестриран од Березовски, за бегство на Глушков од затворот. Наводно, операцијата ја предводел Андреј Луговој, шеф на обезбедување на Березовски во ОРТ, а подоцна главен осомничен за убиството на поранешниот службеник на ФСБ, Александар Литвиненко, во Лондон во 2006 година.

29

Што се случи со Патаркатсишвили?

РИТЕ ГЛАВА 4: КРИЕЊЕ НА ПА

Ако не врне, ќе капне?!

Зделката со пријателот од Абу Даби излезе успешна. Шеикот им исплати големи суми и на Березовски и на Патаркатсишвили, а и за себе одвои значителен хонорар. Адвокатот Куртис лично доби 9 милиони фунти. Но, иако стана побогат за 300 милиони фунти, Березовски остана бесен на Абрамович...

З

а да се добиваат и заштитат заработките и од зделката за ОРТ и за Сибнефт, беа основани два офшор-труста на Гибралтар: Итчен труст за Березовски и Тест труст за Патаркатсишвили. Секој труст потоа отвори банкарска сметка во банката Клидсдејл, поточно во нејзината филијала на Флет стрит во Лондон, на која ќе ги добива финансиските средства. За Патаркатсишвили клучен советник беше Џозеф Кеј, кој не беше само управник, туку и заштитник на Тест труст. Тоа му даде на Кеј клучно влијание: еден заштитник може да отстранува и наименува управници, да ангажира ревизори и да го надгледува менаџирањето со трустот. Во однос на заштитата на активата на Патаркатсишвили, оддржувањето тајност и избегнувањето несакано внимание, Кеј имаше клучна улога. Патаркатсишвили беше, се разбира, законскиот корисник на парите од трустот. Како заштитник, Кеј беше важен старател на активата на Патаркатсишвили. Роден во Грузија, во 1958 година, како Јосиф Какаишвили, му беше полуроднина на Патаркатсишвили, кого го опишува “како брат”. Во 70-тите години емигрирал во САД преку Израел, добил државјанство и живеел на Дикс хилс, Њујорк, каде што сé уште живеат неговите родители. Неговиот пат до богатство почнал во 90-тите години, кога работел за Патаркатсишвили како комерцијален директор на ОРТ-видеос, која дистрибуирала второкласни и слабоквалитетни видеокасети, профитабилен пазар во Русија во тоа време. Низок, но крупен и со атлетска градба, Кеј говори со нагласен бруклински акцент. Во мај 2000 година, се ожени со Софија Боубнова, 26-годишна сиромашна Русинка од Иркутск во Сибир, и се пресели во Лондон. Купи стан на Парк стрит, во Мејфер, а издаваше и канцеларија на третиот кат на Стенхоуп гејт, веднаш до Парк лејн, зад аголот на хотелот Хилтон. Наредниот месец односите на Кеј со Патаркатсишвили беа зацементирани кога ја основаше Били СА, компанија регистрирана во Луксембург, која менаџираше дел од активата на милијардерот, а меѓу другото и неговиот приватен млазен авион. Софија, тукушто венчаната гламурозна

М

сопруга на Кеј, го обожаваше Лондон и често одеа во блискиот ресторан Харис бар, на Саут Одлеј стрит. Брачната двојка очајно сакаше да стане дел од елитата на Лондонград и нивниот сон се оствари на 27 декември 2001 година кога на Кеј му беше дадена инвеститорска виза за која требаше да депонира најмалку еден милион фунти во Велика Британија, од кои три четврттини во владини хартии од вредност. Тој е само еден од многуте богати руски емигранти кои ја искористија поволноста на шемата која обезбедува единствени такви права на живеење во Велика Британија.

Во однос на заштитата на активата на Бадри Патаркатсишвили, одржувањето тајност и избегнувањето несакано внимание, советникот Џозеф Кеј имаше клучна улога. Исто така, тој беше човекот кој минатата година ја посочи сопругата на Бадри како негов убиец.

Иако заработи милиони, Березовски сакаше повеќе

До август 2001 година, приближно 250 милиони им беа исплатени на Березовски и Патаркатсишвили од шеикот (еднакво поделени меѓу нивите поединечни офшор-трустови). Тогаш се случи нешто сензационално. Клидсдејл банк одеднаш најави дека веќе нема да прима депозити. Од банката изјавија дека добиле таква директива од нивната матична компанија, Национал Аустралија груп, која се откажува од политиката да прима големи депозити од супербогати клиенти. На крај беше најдено решение. Во март 2003 година, дел од преостанатото салдо од заработките од Сибнефт беше депониран на една офшорсметка на Холандските Антили, а остатокот во една компанија за менаџирање богатство и актива со седиште во Мејфер (Mayfair). Овие пари, потоа, беа реинвестирани. На крај, шеикот исплати сума од вкупно 650 милиони фунти. Во сложената комерцијална трансакција, сите што беа вклучени во зделката за Сибнефт добија значителни хонорари, вклучувајќи го и шекот Калифа бин Зајед Ал-Нахуан. Куртис лично доби 9 милиони фунти. Иако Березовски сега беше побогат за околу 300 милиони фунти, тој беше бесен на Абрамович: веруваше дека беше недоволно исплатен за зделката со Сибнефт K O и манипулиран од својот поранешен

арк Холингсворт е истражувачки новинар и автор на повеќе книги, вклучително и студијата за МИ5, британската Служба за безбедност. Неговите новинарски текстови се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа направени со него, се знае дека тој не сака многу да зборува јавно, нити пак е љубител на шопинг. ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар и економски консултант кој живее јужен Лондон. Меѓудругото тој е добитник на неколку награди како телевизиски и радио продуцент, меѓу кои е и наградата на Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. Во неговата книга од 1985 година, Поор Бритаин, тој ја дефинираше моќта употребувајќи методологија која подоцна почнаа да ја применуваат истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка.

Д

Внимателен и свесен дека руските обвинители ја истражуваат неговата блиска деловна поврзаност со Березовски, Патаркатсишвили ја напушти Русија на почетокот од 2000 година и замина во својата татковина, Грузија. Во јуни 2001 година, рускиот јавен обвинител издаде меѓународен налог за негово приведување преку под обвинение р у р у Интерпол, И дека е инволвиран р во обидот обидо на Глушков да избега од затворот. р Глушков, у на ккрај, беше ослободен од обвиненијата за проневера и перење пари поврзани со Аерофлот, р ф , но не пред р д 2004 година. Негираше дека се обидел да избега од затворот, затв тврдејќи дека тоа било изрежирано р р од ФСБ. Принуден р уд на прогон р во Грузија, која одбила да & го екстрадира на Русија Русија, Патаркатсишвили ги продаде своите акции во големите руски компании, гол но призракот на истрагата и на конфискацијата во врска со активата продолжи продолж да го прогонува. Во август 2002 година, за да со сопре една таква закана, Патаркатсишвили основа нов н семеен труст за да ја ј заштити својата ј актива. актива Два месеца подоцна, генералниот р обвинител, како к што се очекуваше, го обвини за проневера на финансиски средства од Автогаз и од Логоваз, Логоваз руски компании за производство на автомобили. Наспроти нивната ненадејна среќа, стравот од експропријација на нивните активи и од екстрадиција ги прогонуваше и Березовски и Патаркатсишвили во текот на целата 2002 година. Нивната иднина беше далеку од безбедна. Иако во октомври 2001 година Березовски поднесе молба за политички азил до Минисерството за внатрешни работи на Велика Британија, немаше гаранција за успех. Потоа, во март

2002 година, беше издаден налог за екстрадиција од руската власт. Налогот го товареше Березовски дека го ограбил регионот Самара со тоа што крадел и нелегално продавал автомобили додека бил на чело на Логоваз. Предметот за екстрадиција требаше да биде сослушан пред британски судија, а во случај Березовски да биде екстрадиран, се соочуваше со грозна можност да биде вратен во Русија за да му се суди и, веројатно, осуден на долга затворска казна. Березовски тврди дека обвиненијата се неосновани и политички мотивирани.

Итчен труст

Делумно за да го заштити своето огромно богатство од руските обвинители, секогаш кога Березовски ќе купеше куќа или акции, сосема легитимно, обично користеше компанија со различно име, што е познато како “средство за специјални цели” (ССЦ). Доколку целата негова актива беше ставена под името на една компанија, можеше да изгуби сé, но доколку биде поведена парница или судски се гони една ССЦ, тогаш тој ќе може да се M E R C I J A L E N

O G L A S

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна психологија, езотерија... Продажниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје изобилува со богата литература – од современите македонски писатели, преку англиските класици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски...

• Од странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА. потпре на друга. Сето тоа беше дел од една елаборирана бариера да осигура дека сите активи се одделени една од друга, па многу компании од типот ССЦ беа формирани за да се избегне поврзаност меѓу бизнисите. Березовски ретко правеше нешто под свое име. Никогаш не чуваше пари на едно место, секогаш ги дисперзираше средствата во мноштво банкарски сметки отворени во различни локации и на име на различни поединци. Една од најважните компании на Березовски од типот ССЦ беше Итчен труст, на чија сметка биле префрлени заработките од зделката за Сибнефт, регистрирана на Гибралтар, а користена за купување и за заштита на неговата главна актива, особено неговите недвижности. Таа помогна да се сокрие идентитетот на неговата актива и, уште поважно, да осигура дека доколку умре, биде затворен или банкротира, финансиските средства ќе бидат поделени на неговото семејство и на најблиските пријатели. Березовски & довери на својата најстара и омилена ќерка Екатерина, позната како Катја, да биде заштитник на Итчен труст, да им ги пренесува неговите желби на управниците и да осигура дека неговите удели се безбедни. Катја по многу нешта личи на татка си: решителна, интелигентна, нестрплива, шармантна и итра. Длабоко инволвирана во неговите деловни работи, таа се омажи за Јегор Шупе, сопственик на компанијата Ситилајн. (Продолжува) Во утрешниот број: На кои луѓе се потпре Березовски? Кои беа неговите финансиски оператори?

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С