415-25.11.2011

petok. 25 noemvri. 2011 (weekend izdanie) пет. max. 90 C min. -60 C

саб. max.110 C min. -60 C

нед. max. 90 C min. -60 C

МБИ 10

1.984,84

+0.14%

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.155,91

-0.49%

ОМБ

119,22

+0.26%

ЕМУ

€

61,51

САД

$

45,94

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Тодориќ пред затворени врати

МЕРКАТОР НЕ СЕ ДАВА ЛЕСНО! 13 Народната банка се спрема за лоши сценарија 11

„КАПИТАЛ” ДОЗНАВА: Селење на Топилница ќе чини најмалку 150 милиони евра! КОЈ ЌЕ ПЛАТИ? 2-3 ОСНОВАЧОТ НА КАПИТАЛ МЕДИА ГРУП ПРЕД СТУДЕНТИТЕ: Македонија не создава нови компании 12

МАКЕДОНСКИТЕ ЗЕМЈОДЕЛЦИ БИ КРАХИРАЛЕ ПРИ ВЛЕЗ ВО ЕУ 4-5 КАЈ НИ ОДАТ ПАРИТЕ

Владата купила спална и трака за трчање! 7

petok. 25 noemvri. 2011

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

broj 415 | godina 2 | cena 20 den. | tel. 3 298 110 | faks. 3 298 111

EKSKLUZIVNO

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

Македонската и српската влада во декември во Скопје ќе одржат заедничка седница STR.

6

СЕ ОЧЕКУВА И ПРЕТСЕДАТЕЛОТ БОРИС ТАДИЌ открива амбасадорот Ѓуран кој најавува и скора екстрадиција на Даравелски

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

ПРОЦЕНКА

Еврото мора да девалвира

“ економски аналитичар

четврток 24/11/2011

КОМЕНТАР

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Кога им се може

О

ткако направивме анализа на што ги трошат народните пари министерствата кога склучуваат таканаречени ситни јавни набавки (до 5.000 евра), се отворија многу прашања. За која и чија спална Службата за општи и заеднички работи набавила душек вреден 1.000 евра? Кој министер или владин функционер ја користи лентата за трчање купена за 1.150 евра и какви филмови ќе се пуштаат на домашното кино, кое истата служба го купила за 720 евра? Нејасно! Купувале нашите министри. А кога купувале и не штеделе, зошто с$ што е набавено под ставката “ситно“ не е помалку од 1.000 евра. Репрезентативни вина и ракии, ексклузивен роковник (5.000 евра за еден роковник, сомнително!), цветни аранжмани, испорака на цвеќиња, по 2.000 евра за хотелско сместување во Охрид, преводи, тонери, тоалетхартија, развивање фотографии... С$ на с$, ситните јавни набавки само во првата половина од годинава и само тие на Владата и на министерствата изнесуваат нешто повеќе од 1.200.000 евра. Ако ја исклучиме потрошената сума, тука главната дилема е дали нашите функционери размислуваат домаќински кога потпишуваат да се трошат парите од граѓаните? Дали истите министри кога би плаќале од свој џеб би дале 1.000 евра за душек? Или ќе купеа поевтино? Револтира максималната неодговорност која ја манифестираат нашите функционери. Небаре, државата им е оставена во наследство. Нивните колеги од странство си даваат оставки ако ги фатат како летаат во бизнис наместо во економска класа или ако се сместат во хотел со пет ѕвезди. Нашиве го исциицаа Буџетот. Откако станаа експерти за крупните набавки, па на големо склучуваа милионски договори за непродуктивни активности (реклами, кампањи, градежни зафати платени, а никогаш неизвршени, консултантски услуги), сега се префрлија на ситно. Стигнаа до душеци за спални.

“

ВЛАДИМИР ГЛИГОРОВ

www.kapital.mk

Спасот на еврозоната е во девалвацијата на еврото, која единствено може да доведе до стабилност на финансискиот состав и зголемување на конкурентноста на европското стопанство.

Fitch: Европските банки ја шират кризата

Е

вропските банки стануваат канал за ширење на европската должничка криза, со што проблемите би можеле да се прошират и на Балканот, предупредува агенцијата Fitch. Агенцијата ги издвојува Хрватска, Бугарија и Србија како земји кои се најповрзани со банките во периферните членови на еврозоната, што претставува зголемена опасност од ширење на должничката криза.

Пристигна новиот теренец „ауди Q3“

К

омпактниот теренец „ауди Q3“ пристигна во салоните на Порше Македонија. Со новиот модел Ауди влегува во еден нов сегмент, создавајќи премиум SUV, кој е значително покомпактен од поголемите браќа „Q5“ и „Q7“. „Ауди Q3“ претставува спортско и ефикасно трендсетерско возило

Селење на Топилница ќе чини над 150 милиони евра! Кој ќе плати?

Ако Метрудхем се согласи со предлогот на премиерот Груевски за дислокација на Топилницата од Велес на некое друго место, државата ќе треба да покрие дел од дополнителните трошоци. Измената на генералниот урбанистички план на Велес, која ја подготвува градоначалникот Горан Петров, дава сигнали дека опцијата за преселба е с$ поверојатна Петре Димитров dimitrov@kapital.com.mk

Биљана Здравковска-Стојчевска

Е

zdravkovska@kapital.com.mk

вентуалната дислокација на Топилницата од Велес на некоја друга локација, за која деновиве на големо се дискутира во јавноста, би чинела најмалку 150 милиони евра, покажува пресметката на неколку менаџери и инженери, поранешни вработени во Топлницата, кои ги ангажираше „Капитал“, а кои поради чуствителноста на темата побараа да останат анонимни. „Целокупната дислокацијата на дел од постројките од Топилницата, заедно со изградбата на нови делови би чинела најмалку 150 милиони евра, што е речиси иста сума која новите сопственици планираат да ја инвестираат во рестартирање на Топилницата. За да се дислоцира една инсталација каква што е Топилницата во Велес треба прво сопствениците да се сигурни дали остануваат на технологијата која досега се користеше или ќе направат некои измени и подобрувања, дали новата локација која ќе им биде понудена ќе им ги задоволува основните потреби за работа пристапен пат, железница, доволно вода за процесот, доволно голем реципиент за прифаќање на отпадните води и снабдување со електрична енергија и други енергенти и дали новата локација ќе биде доволно оддалечена од

населено место или објекти на кои ваквата индустрија би имала штетно влијание“, објаснуваат експертите за „Капитал“. Според нивните проценки, мал дел од средствата би се обезбедиле со сечење и продавање како старо железо на дел од опремата која е дотрајана и таа која не може да се дислоцира. „Зградите кои не мораат да се рушат исто така можат да се продадат или пренаменат. Тоа на сопствениците на Топилницата може да им донесе многу повеќе од сумата потрошена за купување на истата и тоа да им биде почетен капитал за да започнат со некои активности. Можат дури и да заработат, со продажба на старото железо, на објектите и на некои од машините, ако не сакаат да се плеткаат во дислокации, кампањи, обезбедување дозволи“, велат експертите кои ги ангажиравме, кои потенцираат дека проценката која ја објавуваме ексклузивно е направена за многу кратко време со претпоставки, без да се прават детални пресметки за кои се потребни многу податоци, подолго време и треба сериозно да се вложи труд. При евентуалната дислокација на Топилницата се отвора и прашањето дали обврската за чистење на фабричкиот простор и депонијата ќе ги преземе државата, која е сопственик на земјиштето на кое се наоѓаат погоните

на Топлницата.

ШТО МОЖЕ ДА СЕ ДИСЛОЦИРА?

Експертите велат дека нема многу што да се дислоцира од најзагадувачкиот дел на Топилницата, односно погонот за окрупнување на олово-цинковиот концентрат и согорување на сулфур и погонот за производство на сулфурна киселина. Дислокацијата на овие погони според експертите кои ги ангажиравме би чинело околу 40 милиони евра. Во евентуално новата локација инфраструктурата би чинела повеќе од 20 милиони евра, а погонските згради со конструкција за поставување на опремата би чинеле околу 25 милиони евра. „Системите за суво отпрашување би можеле да се дислоцираат во новата локација. Печката за олово и цинк секако треба на ново да се гради така што трошокот за тоа може да се каже дека е тековна работа, но опремата може да се демонтира и пресели. Рафинеријата за цинк и кадмиум исто така треба да се преѕида ако се користи старата постапка, а ако се избере друга постапка тогаш тоа би била нова инвестиција која би чинела околу 10 милиони евра. Во секој случај ливните машини, системите за отпрашување и некои други

Кој е Метрудхем?

М

етрудхем стана газда на велешката Топилница во 2008 година откако победи на тендер за продажба на фабриката во стечај, кој го организираше стечајниот управник Радослав Кипровски. Како најголем доверител во Топилницата со 63% од побарувањата се јавуваше фирмата со седиште во Швајцарија, Минеко. Сегашниот претставник на Метрудхем, Александар Билбилов, истовремено се јавува и како директор на канцеларијата на Минеко во Македонија. Како сопственик, пак, на фирмата Метрудхем се јавува извесна Хајленд интернешнал инвестментс холдингс, која е регистрирана во градот Тортола на Британските девствени острови.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Вељко Влаховиќ бр 11, (деловна зграда на Технометал Вардар АД, 2 кат) 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

МАНУ: Да се поттикнува претприемништвото

П

iPhone 4S пристигнува во Македонија

Н

ајимпресивниот iPhone досега, iPhone 4S, ќе биде достапен и кај нас во салоните на Т-Мобиле. Моделот од 16GB се продава по цена од 11.450 ден, од 32GB чини 17.450 денари, а моделот од 64GB изнесува 23.540 денари. iPhone ќе биде достапен и за купување на рати.

ретприемништвото треба да се потикнува на различни начини, а не државата да биде најголем стопанственик и најголем работодавец, заклучија академиците на МАНУ на собирот по повод 20 години независност на Македонија. Академик Таки Фити предупреди на зголемувањето на процентот на надворешниот долг во БДП, кој според него, “јаде“ 40% од извозните приходи. Бидејќи е тесно поврзан со извозот, Фити предупреди да се внимава во иднина. Според академиците, зауздувањето на хуперинфлацијата, намалувањето на буџетскиот дефицит и воспоставувањето ефикасен даночен систем се едни од најважните темели на економскиот напредок на Македонија.

7,6 > БРОЈКА

милиони евра би чинела изградбата на покриено складиште за прашкастите суровини

“

Ако Метрудхем ги добие потребните дозволи од Министерството за животна средина за рестартирање на Топилницата, а биде спречен да почне да работи, може да ја тужи државата и да бара голема отштета

Н

ашиот проект и бизнис-план е предвиден за локацијата во Велес. На наша страна се сите правни аргументи, па затоа при евентуална дислокација ние ќе треба доброволно да се откажеме од тоа што сакаме да го реализираме, вели за „Капитал“, Александар Билбилов, портпарол на Метрудхем. „Доколку дојде до дислокација тоа ќе предизвика многу големи дополнителни трошоци од тие што ги планира инвеститорот. Разликата при евентуална дислокација некој ќе треба да ја плати“, вели Билбилов. Според него, Владата и Метрудхем досега воопшто не разговарале за дислоцирање на Топилницата и за тоа кој би ги покрил дополнителните трошоци. Второто сценарио, кое никој не го посакува, е инвеститорот целосно да се повлече доколку не му помине студијата која моментално ја разгледува Министерството за животна средина, со која треба да добие дозвола за почнување со работа. Третото сценарио, кое би одело на штета на граѓаните и државата е инвеститорот Метрудхем да ја тужи државата на Арбитражниот суд во Лондон, за попречување на инвестицијата. „Тоа е сценарио кое никој не го посакува“, вели Билбилов.

Градоначалникот на Велес ја брише Топилницата од планот!?

О

на од што најмногу се вознемириле од Метрудхем е најавата од градоначалникот на Велес, Горан Петров, дека за да се спречи рестартирањето на Топилницата ќе го сменат Генаралниот урбанистички план и на просторот на кој се наоѓа Топилницата ќе предвидат да се гради нешто сосема друго. Со тоа всушност градоначачникот, кој е кандидат на владејачката ВМРО-ДПМНЕ, праќа сигнал дека Топилницата никогаш нема да проработи во Велес и дека таа сигурно ќе се дислоцира на друго место. Од Метрудхем велат дека се многу изненадени со најавите за измени во планот и дека ако тоа се случи целосно ќе ги смени нивните бинзис-планови и ќе ги попречи во реализацијата на нивната инвестиција од 150 милиони евра. Токму поради тоа можат да бараат и отштета од државата. Инаку, предлогот за дислокација на Топилницата дојде лично од премиерот Груевски, а јавно беше поддржан и од министерот за животна средина, Абдулаќим Адеми.

помали агрегати можат да се дислоцираат. Рафинеријата за олово и рафинеријата за сребро и злато можат да се дислоцираат комплетно“, коментираат експертите кои ги ангажиравме. Од Метрудхем велат дека тие воопшто не размислуваат за дислокација. Во барањето кое го доставиле до Министерството за животна средина тие

НИКОЛА ГРУЕВСКИ

премиер

В

ладата е подготвена да & помогне на компанијата во процесот на дислокација, доколку компанијата ја прифати препораката. Владата поддржува отворање нови фабрики кои отвораат нови работни места, но сепак, пред с$ и над с$ мора да биде здравјето на луѓето.

бараат да добијат дозвола за рестартирање на локацијата и инфраструктурата на Топилницата за цинк и олово во Велес, која престана со работа во јули 2003 година. “Во текот на минатите речиси 8 години голем дел од објектите и опремата се руинирани и не може да се инсистира на тоа дека на локацијата има постоечка инсталација. Затоа, Проектот за производство на олово и цинк ќе се третира како проект за нова инсталација“, пишува во писменото известување кое управителот Тони Димитривески го доставил до Министерствто за животна средина, а во кое бара Министерството да го определи обемот на оцена на влијанието на проектот врз животната средина. Управителот на Метрудхем, Димитриевски во јавноста важи за близок соработник на премиерот Груевски, кои во време кога ВМРО-ДПМНЕ беше на власт беше директор на УЈП.

МАРИЈАН ДОДОВСКИ

О

хридскиот огранок на неговата ВМРО–Народна покрена иницијатива за санирање на крајно алармантните состојби во охридската болница, која веќе неколку месеци е вон употреба

ФАТМИР БЕСИМИ

Б

ез разлика каков исход ќе донесе Самитот на НАТО наредната година во Чикаго, министерот веќе се впушти во посети на земји каде што ќе ги уверува своите колеги дека Македонија е подготвена за влез во НАТО

не им беше денот

КОЦЕ ТРАЈАНОВСКИ

Г

радоначалникот на Скопје не знае дека веќе неколку дена загаденоста на воздухот во градот е десет пати над дозволеното ниво. Коце, информирај се на www.skopjecentar.ekoinformatika.mk

П

роцедурата за оцена на влијанието од Топилницата бара разгледување на опции, a eдна од нив е и определување на алтернативна локација. Без разлика за која локација ќе се работи, инсталацијата мора да исполни стандарди кои ќе гарантираат минимални емисии во животната средина и здравјето на населението околу неа и пошироко.

Дечињата кои лежат на Институтот за белодробни заболувања во Козле отсега ќе добиваат посоодветена дијагностика, а со тоа и третман благодарение на р бронхоско кој овозможува бронхоскопот, визуелизација на дишните визуелиза патишта, а е донација од Глигор на Управниот Бишев, претседател прр одбор на Стопанска банка. тоа, донирана е и Покрај р ј тоа постелнина за целата болница, постелнин која според споре Бишев, ќе им ГЛИГОР овозможи удобен престој на БИШЕВ децата. Бронхоскопот е еден од најсовремените и овозможува бронхоскопии дури и кај најмалите деца и доенчиња. Со него ќе можат да се третираат и до 250 деца, колку што може да опслужи болницата годишно. Позитивните практики на управителот на Стопанска Банка, Бишев, се забележани и во неколку други проекти со кои континуирано се помага на повеќе категории деца, како поддршката за Домот за доенчиња во Битола и формирањето Детски креативен центар и Зоолошката градина во Скопје. За сите нив, тој вели дека му е задоволство што можност да помогне. Неговиот пример треба имал мож следат и останатите. да го сле

_

ГУБИТНИК ГУБИТ Претседателот на МАНУ, Георги Старделов, очигледно има чудни ставови, кои не само што не соодветствуваат со актуелните светски политички текови, туку се опасни за целокупниот економско-политички амбиент во државава. На одржаниот меѓународен научен собир во МАНУ по повод 20 години од независноста на Македонија, покрај тоа што се залагаше за силна и централизирана ГЕОРГИ држава, па макар на сметка СТАРДЕЛОВ на индивидуалното богатство и добродет (основа на демократскиот начин на уредување и принципите на пазарна економија) и повикувајќи се на Перикле од пред 2.000 години, познат по авторитарно владеење и рушење на кој е позна концептот на Атинската демократија за која толку се залагал, залагал Старделов го претстави Рамковниот ддоговорр (за ((з многумина гарант на нашата стабилност опстојување како држава) како враќање назад и опстојув ју кон балканските концепти за национална држава балка на сметка на граѓанскиот концепт, кој тој го преферираше за време на целото свое излагање. преферир Старделов најави наскоро и поголем научен труд од МАНУ, кој ќе се осврне на повеќе горчливи прашања од нашето секојдневие. „Коски да ти се стресат“ ако се земе предвид како заврши последниот голем потфат на МАНУ - Енциклопедијата која бликаше од аматеризам и непрофесионализам.

мисла на денот

АБДУЛАЌИМ АДЕМИ

министер за животна средина и просторно планирање

победник и губитник

+

милиони евра би чинела новата инфраструктура

Ако се оди на дислокација, Метрудхем ќе бара пари од државата?!

И

ндиски граѓанин, револтиран од с$ почестите поскапувања на храната и од корупцијата, му удрил шлаканица на министерот за земјоделство на Индија, Шарад Павар, додека давал изјава за медиуми. Обезбедувањето брзо реагирало и човекот успеал само на министерот да му упати неколку погрдни зборови, по што бил приведен во полиција.

ПОБЕДНИК

40 20 20

Министер заработил шлаканица!

милијарди денари пласираа македонските банки вчера во Народната банка за купување благајнички записи со камата од 4%. Беа исплатени и 6,62 милијарди денари врз основа на достасани благајнички записи, а по одржувањето на аукцијата состојбата се зголеми за 0,54 милијарди денари.

лидери

милиони евра би чинела дислокацијата на погонот за окрупнување на олово-цинковиот концетрат и погонот за производство на сулфурна киселина

3

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА< МИЛЕВСКА

М

инистерката за култура повторно го предложи “осоменичениот“ Дарко Башевски за директор на Филмскиот фонд, иако тој с$ уште е под истрага дека проневерил 200.000 евра од Еуроимаж.

НЕЗАДОВОЛНИ

ТЕ КЛИЕНТИ СЕКОГАШ СЕ СЕКОГА НАЈДОБАР ИЗВОР НАЈДО ЗА УЧЕЊЕ УЧЕ

Бил Гејтс

американски бизнисмен

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА ДЕНОТ...

Скопје втор во Европа по приносот на недвижности Годишен принос од инвестиција во недвижност

1. Будимпешта 2. Скопје 3. Амстердам 4. Истанбул 5. Загреб

А

7,18% 7,38% 5,04% 5,82% 5,61%

+

Добри страни

_

Лоши страни

Висок принос; Ниски трансакциски трошоци

високи даноци од приход од рента; рестрикции во сопственички права

Висок принос; Ниски трансакциски трошоци

Политичкобезбедносни ризици

Среден принос; силна и стабилна економија

Регулатива во корист на кираџиите

Среден принос; брз економски раст

Регулатива во корист на кираџиите

Силен пазар за рентање во туризмот

Ранлива и нестабилна економија

Извор: Global Property Guide

налитичкиот портал Global Property Guide направи листа на градови во Европа каде што е најисплатливо да се купува недвижен имот, според висината на рентите, данокот на приход, трансакциските трошоци и сл. Скопје е втор на листата со годишен принос на инвестиција во недвижност од 7,38%.

светот низ медиумите...

Guardian Gu

Бр Британскиот весник пи пишува дека министерот за од одбрана треба да преземе од одговорност за кратењето на буџетот, што довело до илјадници отпуштања во Министерството за одбрана на Велика Британија. Бр р

The Wall Street Journal Th Ам Американскиот весник пишува дека германскиот пи државен долг предизвика др најмала побарувачка на на аукцијата за државната ау обврзница од почетокот на об воведувањето на еврото во досега. до

Shanghai Daily Sh

Производството забавува како што опаѓа побарувачката за стоки. Ова е главниот наслов на насловната страница на кинескиот весник. Темата раскажува како на фармерите нема кој да им ги купи производите, цените паѓаат, а профитите им се намалуваат.

Los Angeles Times

Американскиот весник пишува за состојбата во калифорниското фармерство, кое е во континуиран раст од 2000 година наваму. Калифорниското земјоделство е и ќе биде една од светлите точки во економијата.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Владата го национализира! Хаџимишев чудно смирен!?

2

Антикорупциска: Ревизорскиот иот извештај за МРТ е страшен!

3

Поглед на денот: Човек во бестежинска состојба!

4

Груевски ја понуди Македонска д донска берза на Виенска

В

о Русија во полна пареа се подготовките за парламентарните избори на 4 декември. На фотографијата е постерот на претседателот Димитри Медведев.

Без стратегија ма ските земјоделци крахирале со вле Македонија како земја-кандидат за влез во Европската унија при креирањето на аграрната политика мора да ги има предвид податоците за тоа кој колку и што произведува во Унијата. Со оглед на тоа што конкуренцијата на европските пазари за производство на основните прехранбени производи и сега е многу голема, земјоделците мора да се подготват за да не крахираат Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

В

елика Британија е најголем производител на млеко во Европската унија, со годишно производство од 6,7 милиони тони. Лидер во производството на пченица е Франција, која годишно произведува 38,1 милиони тони, а најголем прозиводител на свинско месо од земјите-членки на Европската унија е Германија, која произведува 5,4 милиони тони годишно. Од раноградинaрските производи најголем производител на домати е Италија, каде што годишно се произведуваат 6,3 милиони тони домати и 2,1 милиони тони јаболка. Ова се бројките кои неопходно мора да ги знае секоја европска земја што сака развиена аграрна политика и раст на земјоделското производство. Индикаторите за тоа кој колку произведува во Европа неопходно мора да ги знае секој земјоделец и секоја држава која сака да ги освои овие пазари. Овие информации се важни за македонија кога ќе почнат преговорите за влез во ЕУ. Иако Македонија е насочена кон зголемување на земјоделското производство и приближување кон европските стандарди, по состојбите на терен и обемот на производството државата е многу далеку зад европскиот просек. Земјата е зависна од увоз на основни прехранбени производи, пред се житарки, а од година во година се намалува и производството на месо, а се зголемува увозот. Производството на пченица лани се сведе на 234 илјади тони годишно, што е 27% помалку од 2006 година, додека производството на пченка е

намалено за 13%, на вкупно 129 илјади тони произведени лани. Производството на месо е намалено за 18%, на само 8,2 илјади тони свинско месо лани. Со раст на производството и на извозот можеме само да се пофалиме кај раноградинарските производи, каде што за 44% е зголемено производството на домати, односно на вкупно 168 илјади тони, а производството на пипер е зголемено за 37%. Оттука, со оглед на тоа што имаме аспирации за влез во Европската унија, со паѓањето на трговските бариери со земјитечленки земјоделците многу тешко ќе ја издржат конкуренцијата која неминовно ќе дојде од европските пазари.

Да се искористат претпристапните фондови за модернизација на аграрот

“Нашиот земјоделец нема да може да ја издржи конкуренцијата со влегувањето на земјата во Европската унија. Ако нема два трактори, модерна механизација и опрема за брзо и квалитетно обработување на земјиштето, нема да успее, ќе крахира, ќе пропадне“, смета Јован Аждерски, професор на Катедрата за економика и организација на Земјоделскиот факултет во Скопје. Тој потенцира дека треба да се промени аграрната политика која ја води државата, односно наместо во примарно производство, поголем дел од субвенциите да се насочат кон преработувачката индустрија. Деканот на Земјоделскиот факултет, Драги Димитриевски, пак, вели дека земјоделците треба максимално да го користат претпристапниот период кој & е даден на државата за влез во унијата, каде што се

59%

од вкупната вредност од продажба на земјоделски производи во ЕУ се од Франција, Шпанија и Италија

56

милијарди евра изнесува вкупната вредност на субвенции дадени во земјите-членки на ЕУ 27

27%

се намали производството на пченица во Македонија во 2010 година, споредено со 2006 година достапни големи фондови за подобрување на земјоделството. “Земјоделците мора да разберат дека треба да се прилагодат на европските стандарди и да го насочат производството според барањата на пазарите. Потребни се големи инвестиции во обновување на механизацијата, како и инвестиции во нови технологии, да се зголеми примената на добра земјоделска практика, како и стандарди за квалитет за производство на храната, не само кај примарното производство, туку и кај преработувачката индустрија, бидејќи само со постигнување на стандардите може да се зголеми извозот“, вели професорот Димитриевски.

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

11 500

М

ПРОЦЕНКИ...

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ...

ХОРСТ РАЈХЕНБАХ

илиони жители има Грција

Кризата во Грција допрва ќе се засилува!

К

И

лјади од нив живеат во семејства во кои нема ниту еден вработен

6,3% С

е намалени бруто-приходите на Грците во 2011 година

ризата во Грција с$ уште не ја достигна својата највисока точка и уште ќе се засилува. Првичната оценка на комисијата на ЕУ за перспективите на економскиот развој на Грција не предвидува раст и во текот на 2012 година, изјави Рајхенбах во интервју за весникот „Велт“. Според него, ситуацијата во Грција по многу фактори се оценува како „безнадежна“. Инвеститорите ќе дојдат во оваа земја доколку вредноста на хартите од вредност биде исклучително ниска, забележува тој. Според него, досега преземените обиди да & се помогне на Грција беа доста нерешителни.

35,3

акедони би езот во ЕУ! 1,332

милијарди долари е профитот на американските банки во третиот квартал, што е највисоко ниво од вториот квартал од 2007 година, објави Федералната корпорација за осигурување на депозити. Според податоците на корпорацијата, вкупниот профит на кредитните институции пораснал за 48% во споредба со третиот квартал лани, кога изнесувал 23,8 милијарди долари.

изнесуваше курсот долар/евро вчера, што е убедливо најниска вредност во последните шест недели. За светските девизни пазари ова е еден од најсилните падови последниве шест месеци.

17

Според состојбите на терен и обемот на производството, Македонија е многу далеку зад европскиот просек

Старите членки на ЕУ најголеми производители на храна

К

онкуренцијата на европските пазари за производство на основните прехранбени производи и сега е многу голема. Производството на млеко и млечни пропизводи е во рацете на неколку европски компании и држави. Четири земји-членки во ЕУ (Шпанија, Франција, Полска и Велика Британија) произведуваат 53% од вкупното кравјо млеко во ЕУ. Старите земји-членки, Германија, Полска и Франција, произведуваат и речиси половина од производството на житарки во ЕУ 27. Најважна житна култура во Европската унија е пченицата, со годишно производство од околу 138 милиони тони годишно, а производството на пченка изнесува 56 милиони тони. Франција и Германија се главните производители на пченица во ЕУ и произведуваат речиси 46% од вкупното производство. Кај јачменот лидери за производство се Германија

КОМЕНТАР

шеф на специјална комисија на ЕУ за Грција

и Франција, кои произведуваат околу 20% од вкупните потреби на оваа житарка. Лидер по производството на пченка е Франција, која држи 24% од производството. Само осум земји во Европската унија произведуваат ориз, а Италија, која е најголем производител на оваа култура, произведува 48% од вкупниот обем на производство во ЕУ. Од раноградинaрските производи во ЕУ најмногу се произведуваат домати и може да се каже дека тие се најважен земјоделски производ. Во 2010 година вкупното производство на домати изнесува 16,8 милиони тони, потоа следува морковот со 5,3 милиони тони. Кај овошјето најмногу се произведуваат јаболка во речиси сите земји-членки, а вкупното годишно производство е 10,5 милиони тони, потоа следува производството на портокали, околу 6,3 милиони тони.

илјади работни места укинува Нокиа сименс нетворк (НСН) како дел од стратешкото реструктурирање и фокусирање на мобилниот Интернет и дополнителните услуги. НСН планираат да скратат милијарда евра на годишни оперативни и производствени трошоци до крајот на 2013 година и до тој временски период планираат да отпуштат 17.000 вработени ширум светот, или 23% од работната сила.

Пјер Карло Падоен

Г

лавниот економист на Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД), Пјер Карло Падоен, изјави дека рецесијата во еврозоната с$ уште може да се избегне, но предупреди дека претстојните прогнози на ОЕЦД ќе покажат опаѓачки и слаб раст. “Мошне сум загрижен“, изјави Падоен.

Љупчо Зиков

zikov@kapital.com.mk

Зошто сум против декриминализација на клеветата!

Е

Еден поголем апсурд деновиве се тркала низ весниците! Здружението на новинари и новинарите, воопшто, од повеќе редакции бараат декриминализација на клеветата! Едно крајно ирационално барање... Не е нормално ваквото барање! Јас сум против. Неколку принципиелни конфликти: Прво, клеветата и уривањето на угледот е кривично дело. Не мора да е новинар или медиум инволвиран во делото. Клеветата може да настане и меѓу двајца ликови или институции кои немаат врска со новинарството! Оттука клеветата не е нешто што директно треба да се поврзува со работата на медиумите. Ако е така, тогаш зошто новинарите, уредниците или медиумите би биле изземени од вакви кривични дела? Па тоа е дискриминација? Второ, што правиме кога во бизнисновинарството се појавуваат ликови – рекетари, кои секојдневно во своите текстови вршат изнуда! Кога, на пример, директно или суптилно од банкари се бараат реклами или кредити со помош на магичната алатка – текст или коментар!? Замислете текст со наслов „Поради сомнително работење на банкарот ’икс‘, многу граѓани и компании ги повлекуваат своите депозити во банките“!? Или замислете текст во кој директно се урива пазарната позиција на некоја компанија на пазарот! Кои се правата на акционерите на компаниите? Правата на одбрана на менаџерите кои создаваат резултати? На пример, познати се примери кога во Велика Британија цели весници се затвораат по изречена судска пресуда во корист на спомената компанија во текст во негативен контекст, неаргументиран и поврзан со пазарна позиција. Казните се парични и драконски! Банкрот за медиумот. Затоа што, се претпоставува дека за таков текст, медиумот наплатил од конкуренцијата! Значи ако наплатил, кога веќе направил штета, мора и да плати! Ете тоа е демократија... Трето, ако се усвои предлогот и клеветата се декриминализира, тогаш дали е тоа врвно демократско остварување и заштита на слободата на јавното изразување? Еве да претпоставиме дека ќе се зголеми слободата на изразување. Медиумите и новинарите ќе пишуваат „ослободено“ с$ и сешто, без да се мислат дали за тоа ќе завршат на суд. Си мислам, што ќе биде тогаш општествен коректив? Може ли медиумите да се претворат во дувла на „интелектуални кози ностри“! Што ќе биде корективот, ако не постои законска судска процедура за докажување на вистината – од која било страна? Дали корективот ќе биде пиштолот? Дали бомбите? Што? Оттука, ајде да не правиме будалштини. Клеветата е кривично дело во секоја нормална држава. Судската процедура за докажување ги штити двете страни во спорот! Тој што клевети мора да аргументира, а тој што е наклеветен мора да ја докаже штетата настаната од клеветата. Она што нам ни треба се судови и судии кои разбираат, и што е клевета, и што се штети настанати од неа. Нам ни требаат судии и адвокати кои знаат што е уривање на углед, што знаат што е уривање на пазарна позиција на банка. Конечно нам ни требаат медиуми во кои работат новинари и уредници ослободени од „синдикални фрустрации“ кои за мало хонорарче од педесетина евра се подготвени „човек во поим да убијат“! Ни требаат новинари кои разбираат што пишуваат! Кои знаат! И кои учат секојдневно... И на судиите и на новинарите им треба независност. Еее, ама таа не доаѓа со закон! Таа се изборува низ кариера полна со посветеност и чесност. Тоа се вика градење репутација!? Оттука барањето на декриминализација на клеветата е само крик на губитник. Израз на неспособност... Подолго време носам чувство во себе дека новинарите овде ја играат улогата на жртви на наводни тенденциозни дневни политики и везден зборуваат за ирационални свои проблеми, наместо да се свртат кон себе и победнички отворајќи ги вистинските големи теми во општеството да бидат лидери на јавното мислење! Доста бре се занимаваме со себе! Ајде да работиме малку...

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

1.984,84 2010/2011 2010/2011

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Вчера Македонската берза не ги објави извештаите од вчерашниот ден до затворањето на весникот поради акукција на акции на ПИОМ. Индексот МБИ-10 порасна за 0,14% и трговскиот ден го заврши со 1.984,84 индексни поени. Индексот МБИД падна за 0,49% и трговскиот ден го заврши со 2.155,91 индексни поени, а индексот ОМБ порасна за 0,26%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Топлификација

2.319.00 +25.00

+1.08% 1 08%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ВВ Тиквеш

1.300.00 -200.00

-13.33% 13 33%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.257,55 2 05% -2.05%

Голем дел од акциите на азиските берзи вчера ослабеа, затоа што инвеститорите с$ уште стравуваат од ширење на европската должничка криза, особено по вчерашната слаба аукција на германски обврзници.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.148,25 8.165,18 1.161,79 2.460,08 5.509.70 706,08

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0.16% -1.80% -2.21% -2.43% +0.95% +1.63%

€ $

1,162 ПРОМЕНА

0.00%

СТАПКА

1,3373 ПРОМЕНА

-0.1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.696,70 -0.33% 0 33% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

107,02 -0.26% 0 26% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Борис Вујчиќ

“

Флексибилниот девизен курс може да поттикне само инфлација, а не економски раст

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

www.kapital.mk петок 25/11/2011

Советот за јавни обвинители ќе добие партиски член?

Тито со цела Комисија ќе оди во МВР по документацијата за случајот Бошкоски

А

двокатот Сашо Василевски од општина Ресен, поранешен заменик-министер за правда од НСДП, по предлог на Собранието, најверојатно, ќе биде новиот обвинител во Советот за јавни обвинители. На огласот кој го објави Собранието, се пријавиле пет кандидати, но според претседателот на Комисијата за избори и именувања, Илија Димовски, токму биографијата на Василевски најдобро одговара за оваа позиција. Реагираа од опозицијата, тврдејќи дека станува збор за партиска личност и уште еден обид на владејачката партија за партизација на Советот на обвинители. Реплицираше Димовски, кој рече дека важно е што кандидатот има етички и професионални квалификации. Уште повеќе, додаде тој, како исчекор напред треба да се смета тоа што токму владејачката партија предлага кандидат од опозициската партија.

Ц

елата собраниска Комисија за надзор на следењето на комуникациите ќе оди во Министерството за внатрешни работи со цел да оствари увид во документацијата за случајот Бошкоски. Откако членовите на Комисијата не успеаја да се договорат колкумина и кои од нив ќе бидат дел од работната група, одлучија да одат сите. Во расправата на комисиската седница претставниците на власта и на опозицијата меѓусебно се обвинуваа за задни намери. Работната група од Комисијата ќе оди во МВР за да провери дали лидерот на Обединети за Македонија, Љубе Бошкоски, бил прислушуван во тек на истрагата за „Кампања”. Изрекувањето на пресудата за Бошкоски е закажано за 29 ноември.

Катерина Синадиновска

„Ќе биде испорачан. Многу брзо ќе се потпише и договор за заеднички балкански налог за апсење. Секој криминалец што ќе го побара македонската власт ќе биде испорачан. Нам поважни ни се меѓудржавните односи отколку поединци. Особено ако се работи за криминалци. Имаме голема доверба во македонското судство и секако, очекуваме и реципроцитет“, вели тој. Во „Капитал“ ќе читате и за вкупната трговска размена меѓу двете земји, инфрастурктурното поврзување, новости и детали за заедничките енергетските проекти и нови иницијативи за здружување. Секако, амбасадорот зборува и за проблемот со црквата, влијанието на признавањето на Косово од страна на Македонија врз односите и целата интеграција на Западен Балкан кон Европската унија.

sinadinovska@kapital.com.mk

С

рпскиот амбасадор Томислав Ѓуран во интервју за „Капитал“ открива дека во декември во Скопје доаѓа премиерот Мирко Цветковиќ. Клучните министри на Цветковиќ и клучните на премиерот Никола Груевски ќе седнат на иста маса - се најавува заедничка седница на двете Влади која треба да резултира со договори за еконосмка соработка! Веднаш потоа, во земјава доаѓа и српскиот претседател Борис Тадиќ, открива амбасадорот кој најавува и скора екстрадиција на Даравелски „Во Скопје се планира посета на премиерот Мирко Цветковиќ, при што не исклучуваме и заедничка седница на Влада. Треба да се потпишат неколку

важни договори од областа на економската соработка.“, вели амбасадорот во интервјуто за „Капитал“ кое целосно ќе го објавиме во понеделничкиот број. Тој зборува и за посетата на Тадиќ: „Друга важна посета е посетата на претседателот Тадиќ на Македонија. Можеби и уште во текот на оваа година, исто во декември, или на почетокот на идната. Можеме да очекуваме потпишување на други договори“. Во интервјуто амбасадорот зборува и за горливите теми на македонско-српските односи. Околу екстрадицијата на Драган Даравелски амбасадорот вели:

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

foto: FILIP POPOVSKI

Македонската и српската Влада во декември во Скопје ќе одржат заедничка седница!

ТОМИСЛАВ ЃУРАН

Амбасадор на Србија

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

Уставен суд: Нема награди за даночните службеници во Комисијата за прекршоци

400

Д

аночните службеници кои членуваат во Комисијата за прекршоци повеќе нема да добиваат награда за оваа работа, одлучи вчера Уставниот суд. Тој го укина членот од Законот за даночна постапка со кој се предвидуваше членовите на Комисијата да добиваат парична награда со акт кој го пропишува директорот на Управата на јавни приходи. Одредбите се укинати, бидејќи Судот утврди дека содржината на работата на Комисијата е во редовниот работен опис на даночниците кои за својата работа веќе примаат плата. Предвидувањето право на награда во висина и на начин пропишан со посебен акт на директорот на УЈП за нешто што е редовна работа на даночните службеници не е во согласност со владеењето на правото, се вели во одлуката на Судот.

амандмани се поднесени до Комисијата за финансирање и буџет, која вчера ја почна амандманската расправа за предлог-буџетот на Република Македонија за 2012 година. Во текот на расправата не беше прифатен амандманот за Собранискиот канал, каде што се предвидени четири милиони евра кои, како што посочи подносителот Јани Макрадули, ќе & бидат префрлени на МРТВ.

Кај ни одат парите - Владата купила спална и лента за трчање!

Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

О

свен вообичаените набавки за потребите на секојдневното работење на државните институции, малите јавни набавки (тие до 5.000 евра) кријат и интересни детали за потребите на министрите и на нивните министерства. Лента за трчање, развивање фотографии, душек за спална и домашно кино се само дел од порачките на владините институции. Лидер во ситните јавни набавки во првите шест месеци од оваа година е Министерството за одбрана, кое имало дури 147 јавни набавки до 5.000 евра, кои го “олесниле“ буџетот на одбраната за 279.723 евра. По Министерството за одбрана, најмногу пари на јавни набавки до 5.000 евра во првата половина од оваа година потрошило Министерството за труд и социјална политика, чиј баланс изнесува 107.502 евра.

На Јанкуловска & требале лекови

Министерството за внатрешни работи во првата половина од оваа година потрошило 5.360 евра за набавка на лекови и 3.216 евра за батерии за ласерски радари. Меѓу другите набавки до 5.000 евра, МВР потрошило и 5.746 евра за компјутерски компоненти и 4.878 евра за полициски капи.

Гордана Јанкуловска

Министерството за економија потрошило 6.000 евра за такси-превоз за вработените

Во првите шест месеци од оваа година Министерството за економија потрошило 5.853 евра за такси-превоз на вработени. Освен за такси, Министерството одвоило и 4.715 евра за печатење промотивен туристички материјал. По 5.000 евра Министерството потрошило за перење и за хемиско чистење на службените возила и за технички преглед и регистрација на истите.

Вино и ракија за кабинетот на Коњановски

Репрезентативни вина и ракија во висина од 3.254 евра набавило Министерството за одбрана во првите шест месеци од оваа година за потребите на Кабинетот на министерот. Во тоа време со овој кабинет министерувал сега ексминистерот за одбрана, Зоран Коњановски. Освен репрезентативните Зоран пијалаци, Министерството Коњановски за одбрана имало потреба и од цветни аранжмани, спортски дресови и ексклузивни роковници. Така, за цветни аранжмани биле потрошени 4.878 евра, 1.896 евра за спортски дресови и 4.777 евра за ексклузивен роковник. Околу 5.000 евра Министерството потрошило и за цветни аранжмани.

JAVNI NABAVKI DO 5.000 EVRA ZA PERIODOT 01.01-30.06 2011 GODINA Institucii Slu`ba za op{ti i zaedni~ki raboti Generalen Sekretarijat Sekretarijat za evropski pra{awa Sekretarijat za Ramkoven dogovor Ministerstvo za vnatre{ni raboti Ministerstvo za ekonomija Ministerstvo za zdravstvo Ministerstvo za zemjodelstvo Ministerstvo za administracija Ministerstvo za kultura Ministerstvo za nadvore{ni raboti Ministerstvo za odbrana Ministerstvo za pravda Ministerstvo za transport Ministerstvo za trud i socijala Ministerstvo za finansii Ministerstvo za obrazovanie i nauka Ministerstvo za lokalna samouprava Uprava za javni prihodi VKUPNO:

СИКОРСКИ: Полска е немоќна против грчкото вето

> БРОЈКИ

Potro{eni sredstva 96.533 evra 56.406 evra 52.198 evra 27.946 evra 74.424 evra 44.065 evra 35.098 evra 17.994 evra 24.291 evro 48.825 evra 31.429 evra 279.723 evra 44.452 evra 40.679 evra 107.502 evra 52.254 evra nema informacija nema informacija 52.377 evra 1.182.182 evra

Душек за спална и лента за трчање за Владата

Тоа што се издвојува меѓу јавните набавки до 5.000 евра кај Службата за општи и заеднички работи се набавките за телевизор и домашно кино, душек за спална, лента за трчање и риба и морски плодови. Имено, Службата потрошила 720 евра за телевизор и домашно кино, 1.000 евра за душек за спална, како и 1.150 евра за лента за трчање. Околу 4.000 евра Службата потрошила и за набавка на риба и морски плодови. Нема информација на кој му бил потребен душекот за спална и домашното кино.

Министерот Спиро Ристовски учел странски јазик

Министерството за труд и социјална политика потрошило 5.853 евра за индивидуални часови за странски јазици за високите структури во Министерството. Кој јазик го учеле не е наведено во извештајот. По исто толку пари Министерството потрошило за набавка на Спиро канцелариски материјал, Ристовски за чистење на службените возила, за опрема и за потрошен материјал за тоалетите, како и за одржување на цвеќињата во Министерството.

На Ставрески му требале вградени плакари

1.860 евра потрошило Министерството за финансии за вградени плакари. Освен плакарите, Министерството потрошило и 5.890 евра за превод на меѓународни стандарди и околу 6.000 евра за осигурување и за миење на службените возила. За огласи во печатените медиуми во првите шест месеци од годинава Ставрески потрошил 5.700 евра.

7

М

акедонија предолго чека пред вратите на ЕУ, но Полска не може да каже кога Грција ќе го повлече ветото, изјави полскиот министер за надворешни работи, Радослав Сикорски, чија земја е актуелен претседавач со ЕУ. “Во врска со грчкото вето, ги преценувате моите можности. Не знаеме кога може да почнат преговорите“, им одговори Сикорски на европратениците од Групата пријатели на Македонија. Членовите на групата потенцираа дека нема да дозволат Македонија да се симне од агендата за следното проширување на ЕУ и дека ќе продлжат да лобираат и да ја поддржуваат македонската евроинтеграција.

1.182.000 евра чинат „ситните„ јавни набавки само на владата за половина година

Министерот Димовски имал проблем со компјутерски вируси

Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, предводено од министерот Љупчо Димовски, во првите шест месеци од оваа година, освен за тековните работи, потрошило и 5.070 евра за инсталирање антивирусен софтвер.

Љупчо Димовски

МНР и СЕП преведувале

Министерството за надворешни работи, како и Секретаријатот за европски прашања во првите шест месеци од оваа година се насочиле на преведување. МНР потрошило 4.900 евра за превод на акти, консекутивен и симултан превод, а исто толку евра потрошил и Секретаријатот за симултани преведувачки услуги.

Јанакиевски потрошил 2.000 евра за хотелско сместување

Министерството за транспорт и врски во првите шест месеци од оваа година потрошило 1.918 евра за хотелско сместување на делегација од Министерството во Охрид.

4.796 евра потрошиле за сервисирање информатичка опрема и 1.518 евра Миле за копирање проекти. Јанакиевски 4.000 евра потрошило Министерството за цвеќиња и за цветни аранжмани и 3.000 евра за миење на возилата.

Маневски испорачувал цвеќиња

Министерството за правда во првите шест месеци од оваа година, кога на чело с$ уште беше министерот Михајло Маневски, потрошило 5.852 евра за испорака на цвеќиња. Освен за цвеќиња, Министерството се насочило и на рекламирање. 4.300 евра потрошило за ТВ-спотови и 5.852 евра потрошило за репрезентативен материјал.

Михајло Маневски

Тонери за Министерството за култура, Секретаријатот за Рамковен и за екологија

Зоран Ставрески

Генералниот секретаријат потрошил 3.600 евра за развивање фотографии

За развивање фотографии Генералниот секретаријат на Владата потрошил 3.600 евра. Освен за развивање фотографии, Секретаријатот правел и мерење на рејтингот на дневните весници, активност која го чинела Секретаријатот 5.700 евра. Речиси 4.700 евра генералниот секретар Кирил Божиновски потрошил за специфичен канцелариски материјал.

Министерството за култура, Секретаријатот за спроведување на Рамковниот договор и Министерството за животна средина во првата половина од годината имале потреба од тонери. Министерството за животна средина потрошило 3.740 евра за сервисирање и за одржување тонери, 5.720 евра пак, потрошило Министерството за култура и Секретаријатот за Рамковен за набавка на тонери.

Возила за Министерството за здравство

Министерството за здравство во првите шест месеци од оваа година потрошило 5.800 евра за изнајмување моторни возила од Порше Македонија. Освен за изнајмување возила, од Министерството потрошиле 5.800 евра и за копирање документација.

Никола Тодоров

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

ЕЛЕМ може да го преземе бизнисот со парното од Топлификација?! Во отсуство на официјално објаснување од Владата дали и како планира да ја национализира Топлификација, во јавноста се шпекулира дека се чисти терен во бизнисот со производство на топлинска енергија за да влезе и државната енергетска компанија ЕЛЕМ

ДВИЖЕЊЕ НА ЦЕНАТА НА АКЦИЈАТА НА ТОПЛИФИКАЦИЈА ВО ПОСЛЕДНИТЕ 3 МЕСЕЦИ

(во денари)

Соња Јованова

Д

s.jovanova@kapital.com.mk

ржавата ќе ги национализира постројките од системот за производство на топлинска енергија, односно имотот на Топлификација, а како потенцијална фирма која може да влезе во бизнисот со производство на топлинска енергија се споменува и државната компанија ЕЛЕМ, коментираат анонимни извори за “Капитал“ по измените на Законот за екпропријација, што ги достави Министерството за финансии до Собранието пред неколку дена. Со овие измени, кои се носат по итна постапка, државата добива можност да направи експропријација и на системите за производство, дистрибуција и за снабдување со топлинска енергија доколку оцени дека тие што сега ја вршат дејноста не го исполнуваат јавниот интерес. Во отсуство на официјално објаснување од Владата што ќе преземе во случајот со Топлификација, откако директорот Димитар Хаџимишев објави дека поради неисплатливост ги враќаат сите лиценци за вршење на дејноста, во јавноста се шпекулира за можните сценарија на пазарот на топлинска енергија. Повеќето експерти се оградуваат од јавно толкување на измените во Законот за експропријација, иако тврдат дека државата многу веројатно се подготвува и за национализација на системот на топлинска енергија. Процесот кој најверојатно ќе следува е дека откако ќе заврши постапката на експропријација, Топлификација ќе добие обесштетување, а постројките, односно котлите кои ќе останат во државна сопственост неофицијално ќе & бидат доделени на државната компанија ЕЛЕМ. На

тој начин, објаснуваат изворите на “Капитал“, ЕЛЕМ ќе може да ги исполни потребните услови и да конкурира на тендерот за добивање лиценца за производство на топлинска енергија. Регулаторната комисија за енергетика треба да распише оглас за доделување лиценца за производство на топлинска енергија во период од најмалку една година откако Топлификација ги врати лиценците. Дотогаш Топлификација ќе мора да произведува топлинска енергија. Топлификација минатата недела ја врати лиценцата за производство и формира нова компанија Производство Топлина, во која ги префрли сите вработени од Топлификација. Инаку, при евентуална експропријација на постројките за производство на топлинска енергија, државата ќе треба да ја обесштети Топлификација со паричен надомест, проценет или по пазарна или по книговодствена вредност. Иако директорот Димитар Хаџимишев ги смирува акционерите преку соопштение до Македонска берза, тврдејќи дека експропријацијата подразбира разумен надомест за преземените основни средства, сепак, акционерите се загрижени за својот капитал.

за пренос на електрична енергија, односно пренос на природен гас за вршење дејност од јавен интерес. Енергетски експерти за “Капитал“ коментираат дека со оглед на тоа што Македонија користи најскап гас во Европа, за да го заштити јавниот интерес и да обезбеди

ДИМИТАР ХАЏИМИШЕВ

директор на Топлификација

Експропријацијата подразбира разумен надомест за преземените основни средства. Разумниот надомест значи сопствениците на средствата да не загубат со таквата експропријација. Доколку тоа се реализира на таков начин, експропријацијата не би требало да има никакво влијание на вредноста на акцијата, бидејќи другите дејности на фирмата и другите основни средства остануваат, а фирмата, односно акционерите се разумно обесштетени за одземените основни средства.

Државата може да го национализира и гасоводот!

Законот за експропријација се донесе во 2008 година, во време кога државата беше во отворена кавга и со ЕВН и со Макпетрол. Тие предвидуваа експропријацијата да може да се врши на објекти, постројки и на водови К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

поевтин гас, Владата може да го национализира и гасоводот, кој сега заеднички го управуваат државната ГАМА и компанијата Макпетрол.

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

9

КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Со добра стратегија може да се освојат светските пазари

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

Компаниите треба да потрошат многу повеќе ресурси и инвестиции за развивање на стратегијата за извоз и продажба на производите, бидејќи само на тој начин може да очекуваат поголем раст и развој на бизнисот Александра Спасевска

М

акедонија како држава нема стратегија за извоз, а и многу мал дел од домашните компании имаат изработено квалитетен план за освојување странски пазари. Тоа е најголем проблем за бизнисот. Потребно е компаниите да потрошат многу повеќе ресурси и инвестиции во развивање на стратегијата за извоз и продажба на производите, бидејќи само на тој начин може да очекуваат поголем раст и развој на биснисот. Ова беа главните заклучоци на учесниците на првиот ден од работилницата “Како да го зголемите својот извоз“, во организација на Капитал Академија. Главните предавачи, Калин Бабушку и Петар Лазаров, експерти за извоз и сопственици на Македонија експорт, на учесниците им ги презентираа главните чекори коишто мора да ги направи секоја компанија во креирањето стратегија за извоз и нејзината реализација. “Сите сакаме да извезуваме на сите пазари, секаде во светот, но тоа не може лесно да се реализира. Неопходно е компаниите да се позиционираат. Секој менаџер мора да знае на кој пазар треба да се позиционира и како да го зголеми пласманот на тој пазар и со кои алатки може да го направи тоа. Од одговорот на овие дилеми компаниите терба да ја изработат стратегијата за извоз“, потенцираше Калин Бабушку од Македонија експорт. Според неговиот колега Петар Лазаров, голем дел од менаџерите на македонските компании во својата глава имаат зацртано цел којашто сакаат да ја

достигнат, но не ја операционализираат со останатите сектори во компанијата, што е многу погрешно. “Стратегијата и целите на компанијата се многу важни за развојот на бизнисот, бидејќи таа треба да го покаже патот и насоката кон која треба да се движи. Стратегијата не може да се направи за еден ден. Потребно е многу време и истражување на пазарот за да се изработи вистинска стратегија. Прво треба да се анализира производот, а потоа да се анализира пазарот. Кога ќе се согледаат реалните состојби, се прави акциски план со кој ќе се планираат новите чекори кои треба да ги прави компанијата за зголемување на продажбата и за освојување нови пазари“, потенцираше Лазаров. Главното прашање на учесниците беше на кој начин и за колку време може една компанија да го освои светот, односно да извезува и да пласира производи на многу пазари, каде што предавачите потенцираа дека не е толку важен бројот на пазарите каде што се извезува, туку целта што има во план да ја постигне секоја компанија. Претставниците од компаниите, генерално, се согласија дека немањето стратегија е најголем недостаток на домашните производители и сите треба посериозно да го сфатат нејзиното значење. “Најголем недостаток кај македонскиот извоз е тоа што компаниите немаат точно зацртан план. Ова е конкретен проблем којшто треба да се дефинира и да се анализира, а со вакви работилници за унапредување на извозната стратегија може многу да им се помогне на компаниите во планирањето на извозните К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Фото: Филип Поповски

spasevska@kapital.com.mk

Најголем проблем кај домашните компании е немањето стратегија за извоз

3 5 до

години се потребни за една компанија да спроведе одредена извозна стратегија активности“, смета Јордан Кабранов, менаџер за продажба во Јадран Готино Фудс. Л

Е

Н

О

Г Л

Наташа Здравковска, референт за продажба во Макстил, потенцира дека несериозното сфаќање на извозната стратегија е проблем со којшто се соочуваат голем дел од компаниите. “Важно е да се направи диверзификација на настапот и на пласманот на пазарите“, вели Здравковска. На работилницата учествуваа претставници од повеќе домашни компании, меѓу кои од винарската визба Сковин, од кондиторските компании Макпрогрес и Јадран Готино Фудс, од Технометал Вардар и од Макстил, од печатницата Киро Дандаро, како и од Копад мермер и Саравита.

А С

7 DEKEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

BRENDOVI

MO]TA NA BRENDOVITE - KAKVI POZITIVNI EFEKTI VRZ RABOTEWETO NA EDNA KOMPANIJA GO DAVAAT BRENDOVITE, VO SMISLA NA ZGOLEMENA PRODA@BA, POGOLEMA PROFITABILNOST, POVISOKA REPUTACIJA NA SAMATA KOMPANIJA, POVISOKO CENOVNO POZICIONIRAWE, POZITIVEN IMIX KAJ POTRO[UVA^ITE. MEREWETO NA VREDNOSTA NA BRENDOVITE KAKO TOA SE PRAVI, KOJ TOA GO PRAVI, KOI MAKEDONSKI KOMPANII JA MERAT VREDNOSTA NA SVOITE BRENDOVI - KOI SE NAJVREDNI BRENDOVI VO SVETSKI RAMKI? BREND VERSUS KOMPANIJA - KOLKU E DOBRO KOGA NEKOJ BREND SE IDENTIFIKUVA SO SAMATA KOMPANIJA, KOI SE PREDNOSTI I NEDOSTATOCI NA OVOJ FENOMEN I KAKO SE ODRAZUVA VRZ SAMIOT BREND I KOMPANIJATA?

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

10 КОМПАНИИ ПАЗАРИ Уни банка останува лидер во групата средни банки

У

ни банка и во третиот квартал од своето работење ја зацврсти лидерската позиција во групата средни банки. Нето-активата во септември годинава достигна ниво од 11.408,99 милиони денари, што значи зголемување за 14,8% во однос на крајот на минатата година. Заклучно со септември, остварен е позитивен финансиски резултат во износ од 50.365 денари, кој е најдобар во групата средни банки во споредба со објавените резултати од другите банки. Кај каматите најголема позитивна промена е забележана кај расходите за камати од население, кои се намалени за 14,2% како резултат на намалувањето на пасивните каматни стапки. Планираните приходи од камати се остварени со 95,4%. Закрепнувањето на реалната економија ги зголеми приходите од провизии и надоместоци за 21,5% во однос на истиот период минатата година.

> БРОЈКА

Стопанска банка донира пари за бронхоскоп

В

о рамките на заложбите Стопанска банка да биде компанија која темелно ги применува принципите на општествена одговорност, банката придонесе во обновувањето на опремата за Институтот за белодробни заболувања кај децата во Козле, со донација за флексибилен фибер ендоскоп за бронхоскопија од марката Olympus. Со тоа тимот на Стопанска очекува дека ќе овозможи напредок во здравствените институции. “Нашата долгогодишна соработка со Институтот Козле како корпоративен клиент на банката ни овозможува постојано да сме во тек со нивните потреби за опрема и поддршка во секој поглед. Во таа насока ја подготвивме оваа донација на опрема, а за децата дополнително подаривме и постелнина и ќебиња, кои ќе им обезбедат чувство на домашна атмосфера додека престојуваат во Институтот“, изјави генералниот директор Глигор Бишев.

3,35 милијарди евра изнесуваат вкупните кредити што се пласирани од банките кај граѓаните и кај компаниите заклучно со септември годинава

Груевски: Германски и австриски инвестиции во 2012! Најверојатно станува збор за компании од автомобилската индустрија, но не е исклучено да има и од текстилната, бидејќи на германските бизнисмени им требаат нови фабрики во Европа за производство на брендови кои ќе ги реекспортираат во Кина и во Русија

НИКОЛА ГРУЕВСКИ

премиер на Македонија

Во Виена и во Германија со многу компании разговаравме многу конкретно, дури и за одредени рокови. Затоа очекувањата ни се големи, барем за една група компании, со кои веќе се водени разговори подолг период. Имав можност да сретнам претставници на 5-6 компании, со кои имавме разговори по половина до еден час за многу конкретни прашања. Очекувам следната година некои од нив да дојдат во Македонија.

Спасијка Јованова jovanova @kapital.com.mk

К

е исклучено да има и од текстилната, бидејќи на германските бизнисмени им требаат нови фабрики во Европа за производство на брендови кои ќе ги реекспортираат во Кина и во Русија, каде што потрошувачите барале производи Made in Europe. Премиерот се плаши дека рецесијата може повторно да ги забави инвестициите, бидејќи „компаниите преиспитуваат дали ќе имаат доволно нарачки и дали им треба нова фабрика“. Но, тој се надева дека следната година Европа нема да влезе во рецесија, особено не Германија, која е моторна сила на европската економија. „Во изминатите две години светската економска криза беше причина за намалениот прилив на странски инвестиции во Македонија, но од јануари ситуацијата на глобално ниво олабавува и веднаш добивме резултат за нашите напори. Н$ плаши дека должничката криза во Европа повторно може да ги забави одлуките на инвеститорите. Други проблеми за влез на инвеститори во Македонија нема затоа што компаниите гледаат бизнис-интерес таму каде што има добри услови за правење бизнис“,

онкретни разговори за датуми, рокови, локации и услови за инвестирање во Македонија воделе премиерот Никола Груевски и менаџментот на 5-6 австриски и германски компании изминатите три дена во Виена, Минхен и во Дизелдорф. Премиерот, по завршувањето на Македонскогерманскиот бизнис-форум вчера во Дизелдорф, истакна дека очекува наскоро некои од овие компании да одлучат да инвестираат во Македонија. „Во Виена и во Германија со многу компании разговаравме многу конкретно, дури и за одредени рокови. Затоа очекувањата ни се големи, барем за една група компании, со кои веќе се водени разговори подолг период. Имав можност да сретнам претставници на 5-6 компании, со кои имавме разговори по половина до еден час за многу конкретни прашања. Очекувам следната година некои од нив да дојдат во Македонија“, изјави Груевски. Најверојатно станува збор за компании од автомобилската индустрија, но не

Топлификација Комерцијална банка Стопанска бан. Битола РЖ Услуги Мак. Телеком 22.11.2011

ВВ Тиквеш Фершпед Макпетрол Алкалоид Гранит

раст

+1.08% +0.67% +0.62% +0.42% +0.39% пад

-

стандардите за енергетска ефикасност во изградбата на згради. Од Владата беа децидни дека нема сериозен ризик врз македонската економија од должничката криза во Европа, бидејќи земјава има еден од најниските државни долгови во Европа, од 26,3%, и низок буџетски дефицот. „Но, секако кризата ќе влијае на производството и на извозот, бидејќи 90% од извозот оди во Европа. Сепак, не очекувам должничката криза во Европа да биде толку силна за некои компании да затворат. Информациите од компаниите се дека е можно да го намалат производството, но не и да го запрат“,

истакна Груевски. На вчерашниот бизнис-форум во Дизелдорф, владиниот тим, во кој учествуваа и вицепремиерот Владо Пешевски, директорот на Дирекцијата за технолошкоразвојни индустриски зони, Виктор Мизо, и на Агенцијата за странски инвестиции, Висар Фида, беа претставени бизнис-потенцијалите на Македонија пред педесетина германски компании. Бизнисмените од Германија се интересираа за системот за заштита на странските инвеститори, влијанието на грчката криза врз македонскиот банкарски сектор, начинот на кој Македонија се справува со кризата, имплементација на

нова цена

2.319.00 2.585.00 1.968.00 180,00 514,00

нова цена

-13,33% 1.300.00 -2,44% 40.000.00 -1,93% 19,61 -0.93% 3.914.00 -0,88% 481,00

вели Груевски. Вицепремиерот Пешевски, пак, истакна дека македонските банки се стабилни и отпорни на кризата бидејќи имаат фантастична ликвидност, многу повисока од таа на европските банки. И премиерот Груевски и Герхарт Ешенбаум од Германската стопанска комора ги повикаа германските компании да инвестираат во Македонија и да соработуваат со македонски компании. Индустријата, земјоделството и финансискиот сектор се детектирани како интересни области за потенцијалните германски инвеститори.

четврток - 24.11.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+ 22.11.2011

Пред педесетина германски компании, премиерот Никола Груевски и вицепремиерот Владо Пешевски вчера во Дизелдорф ги промовираа бизнис-потенцијалите на Македонија.

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,505 45,9438 71,4925 49,9837 43,0454 44,6919

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

1м 1,20% 1,13% 0,26% 0,03%

камата 4,00% 5,50%

3м 1,47% 1,41% 0,50% 0,05%

6м 1,70% 1,65% 0,72% 0,10%

12м 2,04% 2,01% 1,04% 0,32%

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Извор: Државен завод за статистика

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност 24.435.893,15

1M -3,55%

3M -8,03%

6M -22,74%

1Y -19,04%

YTD -25,25%

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.783.328,21

-2,78%

-0,61%

-14,83%

-19,06%

-22,76%

Иново Статус Акции

18.466.913,20

-2,14%

-6,19%

-9,54%

-5,76%

-6,09%

КД БРИК

37.311.771,73

-0,88%

-2,00%

-11,26%

-12,60%

-17,30%

КД Нова ЕУ

18.851.636,08

-5,86%

-13,58%

-29,20%

-29,18%

-30,22%

КБ Публикум - Балансиран

22.251.568,53

-5,13%

-8,32%

-16,41%

-15,14%

-16,48%

КБ Публикум - Обврзници

34.920.720,55

0,25%

-0,07%

0,86%

0,00%

0,00%

КБ Публикум Паричен

54.336.953,81

0,27%

0,80%

1,59%

0,00%

0,00%

Илирика Југоисточна Европа

ЗА ДЕН 23.11.2011 23.11.2011 23.11.2011 23.11.2011 23.11.2011 23.11.2011 23.11.2011 23.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

11

> БРОЈКА

> БРОЈКА

Кавракова: Транспарентноста не е најсилна страна на македонските компании

4

Т

332

милиони евра од сите издадени кредити се спорни за наплата, а со интензивирањето на кризата оваа вредност постојано расте

ранспарентноста не е најсилната страна на македонските компании, иако е корпоративно начело без кое не може да се замисли функционирањето на една современа економија, оцени Марина Наќева-Кавракова, претседател на Комисијата за хартии од вредност, на работилницата “Со корпоративно управување до зголемена вредност на компаниите", која се одржа во организација на КХВ и Меѓународната финансиска корпорација (ИФЦ), дел од Светска банка. Заклучокот од работилницата е дека компаниите треба да бидат транспарентни ако сакаат полесен пристап до свежи пари, и преку финансиските институции, но и преку нови емисии на акции на Берзата.

хрватски банки се под засилен надзор на централната банка по затворањето на Кредо банка. Вицегувернерот на Хрватската народна банка, Давор Хољевац, изјави дека меѓу тие банки се Вараждинска и Карловачка банка.

ДЕЈАН ШОШКИЌ

гувернер на Народната банка на Србија

Германија на меѓународниот пазар продаде само две третини од обврзниците со кои го финансира јавниот долг. Кризата на јавниот долг во земјите на ЕУ би можела на Србија да & донесе неповолни услови за финансирање на јавниот долг, и поради тоа треба да имаме алтернативен план“

“

Народната банка 3% се подготвува за лоши сценарија 8%

економски раст предвидува Народната банка за 2012 година, што е значително забавување во однос на владините пргнози

Идната година ќе биде многу неизвесна во однос на глобалните движења во еврозоната. Проекцијата на Народната банка е дека македонската економија во 2012 ќе забави, со раст од 3%, што е значително помалку од владините проценки дека БДП ќе порасне 4,5%. Сепак, гувернерот признава дека с$ ќе зависи од интензитетот на должничката криза Александар Јанев

кредитен раст се очекува идната година, што значи дека банките ќе делат помалку кредити во споредба со годинава

2%

ќе изнесува инфлацијата, иако од почетокот на годината е најавено поскапување на парното и на струјата

janev@kapital.com.mk

Р

државата, со зголемување на капиталните инвестиции, кои се планирани на ниво од 440 милиони евра. Меѓутоа, сепак, постои голем ризик дека планираните пари за капитални проекти ќе се инвестираат до крај, бидејќи во услови на економско забавување, Буџетот вообичаено се прекројува, а кога се крати, капиталните инвестиции се први на удар. Освен јавните инвестиции на државата, НБМ очекува зголемување и на странските директни инвестиции. Главен проблем идната година ќе биде падот на побарувачката од странство во споредба со годинава. “Најголемите трговски партнери на земјата се соочуваат

изикот од забавување на домашната економија расте поради влошувањето на состојбите во еврозоната, но кризата нема да предизвика рецесија во Македонија. Народната банка ги анализира сите можни лоши сценарија како последица на ескалирањето на проблемите во Европа. Засега, економските индикатори покажуваат дека економијата во 2012 година ќе оствари раст од 3%, што сепак, е помалку во споредба со проценките на Владата, која проектираше буџет врз основа на економски раст од 4,5%. Народната банка проценува дека економијата ќе ја движи

DOW JONES

11.287,55

-2.05% -2.21%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.475,31

+0.32%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

2.000

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

NASDAQ 2.460,08

-2.43%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 54.901,40

-0.13%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.136,54

-0.06% -0.59%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 706,08

-1,63%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

HANG SENG 17.935,10

-0,94%

+0,75%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-1.77%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.744,99

Главен индекс на Загребската берза

-1,15%

SOFIX 317,86

Главен индекс на Софиската берза

-0,63%

SBITOP 607,63

-1,38%

ATHEX 678,54

+0,39%

Глобос

+8,00%

Тигар

-4,77%

270,00 459,00

Диоки

125,00

Аеродром Љу

11.220,00

Пивоварна

10.870,00

Агробанка

3.907,00

Прогрес

55,00

+5.40% -3,51%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+9,80% -10,07%

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

96.51$/барел BRENT

107.57$/барел

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Житњак

+0,40%

SASX 10 810,12

Главен индекс на Белградската берза

40,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.065,40

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.354,57

BELEX15 511,41

Бадел1862

36,00

Каштелански

1.400,00 Крка

49,90

-5,48%

167,50

Меркатор

ЗЛАТО 1695.20$/унца СРЕБРО 31.79$/унца БАКАР 7.295,50

-1,53% +0,25%

ПРИРОДЕН ГАС

3.45/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

297

МЕТАЛИ

-0,42% -3.76% +1,4%

НИКЕЛ 17.217,50 АЛУМИНИУМ

1.945,00 ЧЕЛИК 523.00$/унца

+1,02% +0,34%

+0,5% +0.9% /

+8.04% -9,04%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+6.86%

+0,26%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании официјалниот пазар на Македонска берза котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-1,80%

ОМБ

-0,49%

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.165,18

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+0.41%

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.834,07

-0,14%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.161,79

3.000

+0.14% -0.49% +0.26%

Извор: Македонска Берза

годишно ниво, што значи дека банките ќе бидат уште порестриктивни во одобрувањето кредити. Народната банка веќе забележала дека банките перципираат значителни ризици во реалниот сектор и поради тоа, очекува дека кредитирањето дополнително ќе забави. Растот на депозитите пак, се проценува дека ќе изнесува околу 12%. Инфлацијата пак, идната година значително ќе се намали, особено поради намалувањето на цените на нафтата и на светските цени на храната. И покрај најавеното поскапување на струјата и парното од почетокот на идната година, инфлацијата ќе достигне 2% годишно.

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 24.11.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

МБИ 10 1.984,84 МБИД 2.155,91 ОМБ 119,22

со негативни очекувања за економскиот раст во 2012 година, што значи дека се намалува и растот на странската побарувачка за Македонија на само 0,7%. Ризиците што произлегуваат од еврозоната главно се негативни и ние будно ја следиме ситуацијата. Доколку треба, Народната банка е подготвена да реагира со одредени мерки“, изјави гувернерот на НБМ, Димитар Богов. Сепак, гувернерот засега не планира да ја затега монетарната политика, задржувајќи ја основната камата на историски најниско ниво од 4%. Сепак, се проценува дека кредитниот раст идната година ќе забави на 8% на

ПЧЕНКА 588.75$/бушел

+1,84% -4,83%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

ПЧЕНИЦА 594.25$/бушел КАФЕ 2.35 $/бушел

СУРОВИНИ

-1,67% -1,41% -0,63%

КАКАО

2.404.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25 СОЈА 1122.50.$/бушел

-0.70% +3,45% -2,54%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Македонија не создава нови компании

Ивана Колева

П

koleva@kapital.com.mk

Фото: Филип Поповски

овеќе од 150 студенти имаа можност од прва рака да ја слушнат успешната приказна на брендот Капитал, кој цели 13 години сигурно го трасира патот до успехот. Лидерот, Љупчо Зиков, во преполниот амфитеатар со особена будност го задржа вниманието на студентите. Раскажуваше како со јасна визија и цел во животот, идеите кои ги носиме во себе можеме да ги оствариме во реалноста. „Секој бренд се создава како количество хемија, во правец на комуникација со јавноста. Нашите читатели се претприемачи, инвеститори, политичари, државни службеници, инвеститори во најава, несигурни претприемачи со голема желба за сопствен бизнис... Интелигентна таргет-публика која знае каде сака да чекори во животот и бизнисот. Ние ја остваривме нашата цел. Да се обраќаме до потесен таргет, но таков кој носи одлуки во државата, размислува развојно и нуди решенија за одредени проблеми“, истакна тој. Зборуваше и за тоа дека на земјата & е потребен т.н. принципиелен шок, преку кој ќе се сменат парадигмите во општеството, ќе се создаде нова ментална свест кај младите луѓе и ќе се гради победнички дух. “Во Македонија нема процес на генерирање нови компании. Ние сите можеме јавно да кажеме и да се фалиме дека индикаторите се добри, растот е добар, резултатите се добри. Но, кога ќе излеземе надвор се соочуваме со реалноста, а тоа е дека недостигаат инвестиции, нови компании и нови работни места“, истакна бизнисменот Зиков. По громогласниот аплауз за презентацијата, студентите коментираа колку се незадоволни од состојбите во високото образование. Алармираа дека веќе просекот на факултетот не е пресуден, туку потребни се поголеми практични знаења и комплетно менување на образовниот систем. Тие се интересираа и како основачот се справува со заканите во светот на новинарството, која била неговата главна инспирација за основање еден ваков елитен весник и бројни други прашања. По презентацијата, студентите буквално се „разграбаа“ за бесплатните примероци на весниците „Капитал“, со што ексклузивно добија можност да го прочитаат и новиот специјален прилог „Банките и бизнисот“, кој од денес па натаму ќе излегува секој последен четврток во месецот.

Како се гради силен македонски бренд, колку се важни инвестициите, претприемништвото и иновациите, колку е значајно самовработувањето наспроти работа во јавна администрација, се само дел од прашањата за кои основачот на Капитал Медиа Гроуп, бизнисменот Љупчо Зиков, одржа презентација на Економскиот факултет во Скопје К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

13

БАЛКАН

Меркатор ги прекина преговорите, Агрокор не се откажува

Откако се прошири веста дека Агрокор во преговорите за преземање на Меркатор настапува сам, раководството на Меркатор соопшти дека преговорите прекинуваат. Од Агрокор и од НЛБ пак, го тврдат спротивното Васе Целеска

П

celeska@kapital.com.mk

о неколку идилични недели, во кои за Ивица Тодориќ, сопственикот на хрватскиот концер Агрокор, почна процесот за продажба на 52,1% од акциите на најголемиот словенечки трговски синџир, Меркатор, и преговорите се одвиваа непречено, одеднаш настана пресврт и управниот одбор на Меркатор ја спушти рампата. Имено, раководството на Меркатор, на чело со претседателот Жига Дебељак, донесе одлука која вели дека нема да се продолжат преговорите со Агрокор доколку во процесот не се вклучат ЕБРД (Европската банка за обнова и развој) и ИФЦ (Меѓународната финансиска корпорација), кои првично беа дел од конзорциумот со Агрокор. Според соопштението објавено на берзата во Љубљана, раководството наведе дека не може да потпише договор за заштита на интересите на групацијата Меркатор, што беше предуслов за да се спроведат активностите за поддршка на процесот на продажба. Ваквата одлука се образложува со ставот дека Меркатор очекувал меѓу купувачите на акции, покрај Агрокор, да бидат вклучени и меѓународни финансиски институции. Тоа значи дека било невозможно да се постигне договор со конзорциумот на купувачи, кој покрај Агрокор, ги вклучуваше и ЕБОР, ИФЦ и инвестициската компанија One Equity Partners, се наведува во соопштението на Меркатор. Одлуката на Меркатор следува откако банката ING, која менаџира со продажбата на акциите во име на сегашните сопственици - групацијата Пивоварна Лашко

52,1% oд акциите на Меркатор се на продажба

221

Пивоварна Лашко продава 23,34% од акциите во Меркатор, а останатите 28,76% кои се предмет на продажба се сопственост на конзорциумот составен од Абанка, Банка Цеље, Банка Копер, Горењска банка, Хипо алпе адриа, НКБМ, Нова Љубљанска банка (НЛБ) и инвестициските фондови НФД 1 и НФД холдинг. На 17 октомври Агрокор поднесе необврзувачка понуда од 221 евро по акција за купување удел од 52,1% во Меркатор.

евро за акција нуди Ивица Тодориќ - Агрокор

НЛБ: Сопственикот одлучува за преговорите, а не управата!

и еден банкарски конзорциум - соопшти дека Агрокор е единствениот купувач на хартиите од вредност на словенечкиот трговски синџир. Во сооопштението на Меркатор се истакнува и дека синџирот е подготвен да ја деблокира продажбата на 52,1% од своите акции доколку во нивниот откуп се вклучат и ЕБРД или ИФЦ. К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

Од Агрокор не сакаа да ја коментираат одлуката на раководството од Меркатор. За хрватските медиуми од концернот изјавија дека продолжуваат преговорите со сопствениците на трговскиот синџир Меркатор. Истото го потврди и НЛБ, која заедно со Пивоварна Лашко поседува А

Л

Е

Н

О

Kapital Akademija...

Г Л

најголем дел од акциите во Меркатор. “Во официјалната понуда на Агрокор беа приложени и писмата за поддршка од ЕБРД, ИФЦ и фондот One Equity Partners, кои се подготвени да финансираат, а со тоа и посредно да влезат во сопственост на Меркатор во случај длабинскиот преглед на компанијата да биде успешен“, се вели во соопштението на НЛБ. Банката тврди дека преговорите со Агрокор ќе продолжат откако раководството на Меркатор ќе му овозможи на потенцијалниот купувач увид во податоците кои се потребни да даде обврзувачка понуда. “За структурата на трансакцијата и начинот на купување преговараат купувачот, продавачот и управата на Меркатор“, наведува НЛБ во соопштението и додава дека преговорите во овој сегмент с$ уште не почнале бидејќи за тоа не била подготвена управата на Меркатор.

А С

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

ОБУКА

ПЛАНИРАЊЕ НА ПАРИЧНИТЕ ТЕКОВИ И ПЛАНИРАЊЕ И БУЏЕТИРАЊЕ НА ИДНИ АКТИВНОСТИ 15 - 16 Декември 2011 Хотел “Александар Палас“ Скопје

Во турбулентни времиња со кои сите ние се соочуваме, водењето успешен бизнис е уметност. Особено планирањето и управувањето со паричните текови кои, и покрај успешното и профитабилно работење на компаниите, се почесто бараат дополнителна умешност и знаење за обезбедување на се попосакуваната ликвидност на компаниите. На оваа обука, преку практични примери и пополнети обрасци ќе ја приближиме оваа проблематика до секојдневното работење на деловните субјекти.

НА ОБУКАТА ЌЕ ДОБИЕТЕ СОЗНАНИЈА ЗА:

Од каде компанијата добива парични приливи Каде ги троши своите парични средства Како да го подготвиме и разбереме Извештајот за паричните текови Како да дознаеме на време за проблемите околу ликвидноста на компанијата Кои се ризиците кои ги носат финансиските продукти Како да ги планираме паричните текови Како да ги планирате и кои факти треба да ги знаете за идните деловни активности Анализа на добиениот план и споредба со остварените резултати

ОБУКАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Финансиски менаџери Сметководители Сопственици на компании Претприемачи

ПРЕДАВАЧ КАТЕРИНА БОШЕВСКА

Fинанsиsки диrектоr на EOS Matrix Македонија и финанsиsки конsuлтант за Иsточна Евrопа. Ангажиrана е како надвоrешен sоrаботник и тrенеr-обuчuвач за теми од облаsта на финанsиsки менаџмент од rеномиrани тrенинг агенции-конsuлтантsки кuќи.

Сите заинтересирани за учество на оваа обука можат да се пријават најдоцна до 10 декември 2011 година. Цената за еден учесник изнесува 10.500 денар (без ДДВ). За секој втор учесник од иста компанија следува попуст од 10% а за секој нареден учесник следува 15% попуст.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 www.kapital.mk obuki@kapital.com.mk

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Самарас сака да се извлече со писмо!

Пресметка со нарко-бандите

Во кралска посета

аместо писмена гаранција, лидерот на Неа демократија, Андонис Самарас, испрати писмо до ЕУ, ЕЦБ и ММФ во кое пишува дека неговата партија работи консеквентно за успех на мерките за штедење и реформи за да се врати довербата на пазарите.

едералната војска на Мексико во Тихуана уапси уште пет големи нарко-босови, одговорни за дистрибуцијата на дрога низ земјата, а истовремено заплени голема количина накит, наркотици и 15 милиони долари, во припадност на најмоќниот нарко-бос, Хоакин Гузман.

бдула Ѓул, претседателот на Турција, е во тридневна посета на Велика Британија. Откако се сретна со премиерот Дејвид Камерон, тој имаше прием и кај кралицата Елизабета. Целта на посетата е да се зголеми трговската соработка меѓу двете земји.

Н

Ф

Европската нема да е веќе Унија? Барањето на германскиот канцелар, Ангела Меркел, за претворање на ЕУ од монетарна во политичка унија е логичен чекор во развојот на паневропскиот наднационален проект. Економската криза ја наметна дилемата - дали единствена долгорочна алтернатива на понатамошната интеграција е – распадот Васе Целеска

Е

celeska@kapital.com.mk

кономската криза во Европа с$ почесто се карактеризира како најтешка од времето на Втората светска војна. Сегашниот облик на Европската унија (ЕУ) и Европската монетарна унија (еврозоната) се покажа недоволно силен под товарот на економската криза, па некои од лидерите на земјите-членки на ЕУ, меѓу кои е и германскиот канцелар, Ангела Меркел, повикуваат на создавање на политичка унија. Проектот ЕУ дојде до точка која стои на крстосница и не се знае каде ќе оди понатаму. Моделот со 27 влади, министерства за финансии, министерства за правосудство и устави не е одржлив на долг рок, а алтернативата е создавање „супердржава“, бидејќи освен заедничката валута, членките на ЕУ веќе ништо не ги врзува. Со поврзување во федерација, би настанала сојузна држава со преку половина милијарда жители, на која би & се понудила демократија поефикасна отколку денес. Создавањетo федерација, пак, директно е поврзано со актуелната криза, чие продолжување може да ја забрза интеграцијата или дезинтеграцијата на ЕУ. Политичката унија, за разлика од сегашното уредување на ЕУ, подразбира сопствен меѓународно правен субјект, а во неа државите-членки создаваат заеднички институции, како, на пример, единствено Mинистерство за финансии кое би донесувало

единствена европска фискална политика, што на денешна Европа најмногу & недостасува. Политичките експерти веќе некое време предупредуваат дека Унијата која ја познаваме го достигна највисокиот степен на еволуција, поради што е неопходна промена. Како реално сценарио на промена засега се препознава распадот на ЕУ или создавање федерација, т.н. нова национална држава која би ја сочинувале националните земји-членки. Познавајќи ја тромавоста на европската бирократија и политика, создавањетo федерација можеби се чини нереално, но катализаторот на промени во Европа дефинитивно ќе биде економската криза, која некои од аналитичарите ја поздравија токму поради тоа што ќе донесе нов состав на вредности и мислења.

Политичката унија подразбира и фискална унија

Аналитичарите велат дека политичката унија подразбира фискална унија, и дека во тој случај националните економии ќе мораат да се поздрават со своите министерства и влади. Логично е тоа што монетарната унија, каква што е еврозоната & претходи на фискалната, бидејќи истата е полесна за создавање, додека фискалната унија е полегитимна од монетарната и & дава поголема моќ, па затоа претставува многу поголем

Ризик од евроскептицизам и десен радикализам

К

ако големи противници на федерализацијата и поборници за распуштање на Унијата, евроаналитичарите ги посочуваат евроскептичните партии и зголемениот десен радикализам, кој на долг кризен рок може да предизвика внатрешна војна на културите. Овој потенцијал е препознатлив кај деснорадикалните политички партии кои ја застапуваат тврдата верзија на евроскептицизмот. Во своите

Нова Европа во 2021

П

рофесорот од американскиот Универзитет Харвард, Најал Фергусон, во интервју за „Волстрит журнал“, објасни дека Европа до 2021 година ќе има сосема ново лице. Според него, десет години по големата глобална економска криза Европа ќе биде поделена на четири блока - Русија, Велика Британија, Нордиска Лига и Соединети Европски Држави. Фергусон проценува дека Велика Британија прва ќе ја напушти сегашната Унија. По

програми, се противат на глобализацијата, мултикултурализмот и деконструкцијата на националните држави, промовирајќи и воедно застапувајќи ксенофобија и расизам. Вакви карактеристични партии се француската Front national, германската NPD, белгиската Vlaams Belang, австриската Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ), британската British National Party (BNP) и италијанската Lega Nord.

британскиот пат ќе тргнат и скандинавските земи, кои подоцна ќе се обединат во заедница наречена Нордиска лига. Балканските земји во 2021 година ќе бидат членки на Соединетите Европски Држави (СЕД), политички блок што ќе се создаде во Европа по истапувањето на Велика Британија и скандинавските држави од ЕУ. Во овој блок Германија повторно ќе ја има водечката улога, а еврото и покрај големите потреси ќе преживее.

предизвик за лидерите на најголемите европски економии - германскиот канцелар, Ангела Меркел, и францускиот претседател, Никола Саркози. Политиколозите велат дека кога би се создала политичка унија, би било потребно да се распуштат сите членки на ЕУ и да се формира нова влада, но тоа во краток, па и во среден рок не е реално да се очекува. Доколку се случи тоа Европа сепак ќе мора да се интегрира на некој начин, бидејќи секоја од членките засебно е преслаба и премала за да им конкурира или да им се спротистави на светските сили - САД и Кина. Затоа, најголемото прашање, во овој случај е како да се создаде таа нова држава, која истовремено би била национална (нешто како случајот со САД) и составена од национални држави, кога цивилизираниот свет денес не познава ништо посовршено и поефикасно од сопствена држава. Кај моделот на федерација, пак, се доведува во прашање согласноста на одредени членки, како и понатамошните проблеми за организацијата и моделот на демократија, иако таквата федерација (голема колку половина Кина) на своите граѓани сигурно би им донела поголем степен на демократија.

Најтешко од Втората светска војна

Германскиот канцелар, Ангела Меркел, минатата недела изјави дека Европа мора да напредува кон политичка унија, а должничката криза во еврозоната ја нарече можеби „најтешкиот момент за Европа“ од Втората светска војна. Во едночасовниот говор пред илијадници членови на нејзината Христијанско-демократска унија (CDU), Меркел понуди нови мисли за решение на кризата која ја присили Унијата преку заеми да ги спасува Грција, Ирска и Португалија, а со тоа порасна загриженоста за преживувањето на еврозоната. На конгресот во Лајпциг, Меркел јасно изјави дека Германија ќе мора да направи нови жртви. Меѓу Германците расте незадоволството поради с$ поголемото издвојување на средства за спас на слабите земји-членки на еврозоната, па Меркел изјави дека Германија е одговорна кон своите партнери. „Германија и самата ќе биде ранлива, ако и другите држави бидат вовлечени во кризата“, изјави Меркел и потсети дека 60% од германскиот извоз се пласира во Европската унија. „Ирските проблеми се словачки проблеми, грчките проблеми се холандски проблеми, а шпанските проблеми се наши проблеми“, изјави Меркел и порача: „Нашата одговорност не престанува со нашите граници“. Притоа, јасно истакна дека постои црвена линија која Германија нема да ја премине, и така ги отфрли заедничките обврзници на еврозоната.

А

Европски раскол

воопшто не е лесна! Еве некои критични моменти од неодамнешната историја на ЕУ: Интеграцијата

НИКОЛА САРКОЗИ „Загубивте секаква можност да се ’затнете‘... доста ни е од вашите критики и од тоа да ни кажувате што да правиме!“, му рече францускиот претседател, Никола Саркози, на британскиот премиер, Дејвид Камерон, на самитот ЕУ-27, октомври 2011.

ДЕЈВИД КАМЕРОН „Понекогаш се прашувам дали Французите би создале данок на сирење?!“, изјави премиерот Дејвид Камерон во говор во британскиот Парламент, ноември 2011 година.

ХЕЛМУТ КОЛ „Маргарет Тачер секогаш ми создаваше главоболки“, напиша во своите мемоари поранешниот германски канцелар, Хелмут Кол, 2005 година.

СИЛВИО БЕРЛУСКОНИ „Парма е синоним за добра кујна. Финците не ни знаат што е пршута!“, изјави Силвио Берлускони во декември 2001 година, по барањето на Финците Советот за сигурност на храна да има седиште во Финска, наместо во Парма.

НАЈЏЕЛ ФАРАЖ Не сакам да бидам некултурен, но немате харизма и изгледате како банкарски чиновник“, британскиот парламентарец Најџел Фараж му рече на Херман Ван Ромпуј, претседател на Европскиот совет, февруари 2010 година.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 25.11.2011

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

РИТЕ ГЛАВА 4: КРИЕЊЕ НА ПА

Компаниски директори или обични “лопови“?

Итчен труст, фирмата на Березовски на чија сметка беа префрлени заработките од зделката за Сибнефт, беше своевидна гаранција за олигархот. Доколку тој биде затворен или банкротира, финансиските средства преку Итчен труст требаше да бидат поделени на неговото семејство и на најблиските пријатели. Сепак, Березовски не беше многу внимателен при изборот на финансиските оператори

П

рвичниот управник на Итчен беше Руслан Фомичев, руски банкар и главен финансиски помошник на Березовски. Кога Фомичев најпрвин се пресели во Лондон, во 2001 година, изнајми стан со градина на кровот, на Итон сквер, за 5.000 фунти неделно, а потоа стан на првиот кат во близина на Итон плејс. Иако тежнееше да биде дел од лондонското друштво, кога првпат пристигна од Москва, едвај да личеше како дел од Лондон, облечен само во фармерки и, генерално, неуреден. „Изгледаше како градежен работник од Полска“, се присетува еден поранешен колега, „и затоа Стивен Куртис реши да го дотера“.Адвокатот од Мејфер го испратил Фомичев отспротива на Вест енд кај неговиот кројач во Севил роу. Наредниот ден дошол во Парк лејн, бр. 94, облечен спортски и со опрема за гаѓање што толку лошо му стоела што сите во канцеларијата паднале од смеа. Но, на Фомичев не му требало долго да се вклопи (дури и одел на гаѓање со славниот готвач Марко Пјер Вајт) и до 2007 година веќе ги красел страниците на „Татлер“ заедно со неговата убава, талентирана и многу интелигентна жена Катја, доктор по филозофија од Московскиот универзитет. Во 2008 година беа тринаесетти на списокот за најпокануван брачен пар во Лондон. Фомичев стана еден од најостроумните финансиски оператори на Березовски и наскоро натрупа куп злато, т.е. резервен фонд за себе. Купи куќа со апартмани на Белгрејв сквер, стара амбасадорска зграда и го најми скапиот дизајнер за ентериер Николас Хаслам, кој работеше само за високата класа, да го реновира имотот. Потроши 1,5 милиони фунти за обнова на ентериерот, вклучувајќи го стаклениот под во гостинската соба и варовно-зелените столици да ја дополнуваат големата слика на Јулијан Шнабел

М

закачена на ѕидот. Библиотеката личеше на ловечка куќа од страниците на романот „Ана Каренина“. Над работната маса висеше едно платно на Франческо Клементе, на кое е насликан лик на човек со ќелава глава и со очи кои продорно гледаат, лик кој фрапантно потсетува на Владимир Путин. Куќата се простира низ неколку зданија, а има и огромен подземен базен. Тврдоглавиот Фомичев сакаше да води живот исполнет со ризик и со опасности: возеше „порше“ низ Лондон, а во слободното време беше зависник од адреналински спортови - скијање со хеликоптер на Гренланд, лов, трки со јахти и со тобогани. Семејството одеше на скијање на Сент Мориц, каде што, исто така, имаше куќа. Многумина се плашеа од таинствениот Фомичев, но Куртис беше желен да го импресионира. Одбра приватно училиште за децата на Фомичев, а во една пригода му телефонираше на еден свој соработник, адвокат, на секои десет минути и му држеше говор полн со навреди само за да го импресионира својот

Еден од најостроумните финансиски оператори на Березовски, Руслан Фомичев сакаше да води живот исполнет со ризик и со опасности. Човекот возеше „порше” низ Лондон, а во слободното време беше зависник од адреналински спортови скијање со хеликоптер на Гренланд, лов, трки со јахти и со тобогани.

арк Холингсворт е истражувачки новинар и автор на повеќе книги, вклучително и студијата за МИ5, британската Служба за безбедност. Неговите новинарски текстови се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа направени со него, се знае дека тој не сака многу да зборува јавно, нити пак е љубител на шопинг. ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар и економски консултант кој живее јужен Лондон. Меѓудругото тој е добитник на неколку награди како телевизиски и радио продуцент, меѓу кои е и наградата на Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. Во неговата книга од 1985 година, Поор Бритаин, тој ја дефинираше моќта употребувајќи методологија која подоцна почнаа да ја применуваат истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка.

Д

руски клиент кој седеше во близина и громогласно се смееше.

Кудријавев урј

Вредно р д е да д се спомне дека д есента 2002 година д Березовски ја отстрани својата ќерка Катја од функцијата корисник на Итчен труст, а на нејзино место ги постави Дамјан Д ј Кудријавев, удр ј , близок пријател рј и политички советник, советник како и Меѓународниот црвен крст. Во време кога беше под истрага на швајцарските и руските обвинители, олигархот го избриша и своето име од списокот на корисници. Тоа значи дека во периодот меѓу декември 2002 и февруари 2003 година, Кудријавев, 27-годишен компјутерски програмер, заедно со Меѓународниот црвен крст беа единствените корисници на приближно 250 милиони американски долари од активата на Березовски. Но, олигархот целосно му веруваше на Кудријавев, негов млад пулен, медиумски советник, ИТ-консултант и, буквално, единствено лице со кого можеше да зборува за секоја доверлива работа. Березовски, изгледа, дека зборува побрзо отколку што мисли и често говори толку брзо што само неколкумина, вклучувајќи го и неговиот руски персонал, можеа да го разберат. Надарен шаховски играч, Кудријавев се чини беше единствениот што умееше да го следи хаотичниот тек на мислите на својот шеф. Веројатно поради наближувачкиот процес за екстрадиција, Катја во март 2003 година беше повторно поставена на функцијата заштитник и корисник на Итчен труст. Березовски знаеше дека обвинителите ќе му ја одземат активата доколку биде екстрадиран во Русија. Катја, од друга страна, беше заштитена за да дејствува против својот татко. Иако Кудријавев беше вработен да ги менаџира ИТсистемите и мобилните телефони на Березовски, неговата блискост со шефот му донесе многу поголемо влијание. Мистериозен облак го обвиткува Кудријавев. Во едно елаборирано излагање, тврдеше дека побегнал од Руисја и се преселил во Израел, бидејќи бил прогонуван од ФСБ, која му го убила кучето и ја запалила неговата викендичка. Но, никогаш не објасни зошто бил ставен под надзор на прво место. Освен тоа, колегите никогаш не можеа да сфатат како еден толку близок соработник на Березовски беше во состојба да патува толку слободно до и од Москва, додека неговиот шеф беше предмет на меѓународен налог за приведување. Кудријавев тврдеше дека тоа било така поради тоа што неговото име било неправилно

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

Советување на тема: „Арбитражата како поефикасен и побрз начин на решавање на споровите“ 29 ноември 2011 година 09:30-15:00 часот Стопанска комора на Македонија, сала 4 на 5-ти кат Предавачи: проф. д-р Арсен Јаневски, проф. д-р Тони Дескоски и доц. д-р Татјана Зороска Камиловска, професори на Правниот факулетет “Јустинијан Први” при Универзитетот “Св.Кирил и Методиј” - Скопје. Заинтересираните за учество на овој семинар можат да се пријават најдоцна до 25 ноември 2011 година. Контакт: Елена М Штрбевска тел: 02 32 44 023 факс: 02 32 44 088 e-mail: elena@mchamber.mk

Ленче Зикова тел: 02 32 44 054 факс: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

30

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна психологија, езотерија... Продажниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје изобилува со богата литература – од современите македонски писатели, преку англиските класици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски...

• Од странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА. впишано во неговиот пасош. Лежерниот, ноншалантен Кудријавев добро се грижеше за себе: купи луксузен стан на Холанд парк, Западен Лондон, возеше спротски автомобили и патуваше низ целиот свет, особено во Индија, а сето тоа на сметка на Березовски. За човек што призна дека не може мудро да ги процени луѓето, Березовски презеде невројатни ризици во врска со управувањето на своето мултимилионско богатство. Дури им ги позајми милионите долари од трустовите на своите управници врз несигурна основа, без должна претпазливост. Стивен Куртис мислеше дека тоа претставува изложување на опаснот и го советуваше да не го прави тоа, но Иако Кудрајивев беше вработен да ги менаџира ИТ-системите и мобилните телефони на Березовски, неговата блискост со шефот му донесе големо влијание. Неговите колеги се чудеа како еден близок човек на Березовски толку слободно да шета во Москва додека за неговиот шеф имаше меѓународен налог. Човекот тврдеше дека тоа било поради неправилно впишаното име во неговиот пасош. Березовски го игнорираше неговиот совет. Наименувањето познати соработници и членови на семејството како управници, исто така, беше коцка. Доколку трустот би можел да се поврзе со некој негов корисник, тогаш велот на тајноста ќе биде отстранет. Од таа причина, трустовите се често управувани од анонимни адвокати и од непознати агенти од неодредни агенции за недвижности. Но, Березовски ризикуваше со тоа што разместуваше свои соработници како поединечни управници од страв дека професионални, компаниски управници ќе му ги украдат парите. (Продолжува) Во следниот број: Березовски почна премногу да внимава на својата безбедност. Работата отиде дотаму што почна да се плаши дека сенката му ја газат британските разузнавачи...

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С