417-29.11.2011

вторник. 29 ноември. 2011 вто. max.110 C min. -30 C

сре. max.120 C min. -40 C

чет. max. 110 C min. -40 C

МБИ 10

1.976,54

+0.49%

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.134,49

0.00%

ОМБ

119,28

-0.13%

МЕРКЕЛ И САРКОЗИ ПРАВАТ „ЕЛИТЕН КЛУБ“ ВО ЕВРОЗОНАТА 13 СЕЛЕЊЕТО НА ВЕЛЕШКАТА ТОПИЛНИЦА Е ПРЕСКАПА АВАНТУРА!

ГРУЕВСКИ ДО ПАПАДИМОС:

ЕМУ

€

61,50

САД

$

46,49

Курсна листа на Народна банка на Македонија

НОВА БИТКА ВО ВОЈНАТА МЕЃУ ТОПЛИФИКАЦИЈА И РЕГУЛАТОРНАТА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА. 2-3

Пуштете не во ЕУ без решено име! 7

9

НЕМА ПАРИ ЗА СИТЕ ДОВЕРИТЕЛИ НА А1 ТЕЛЕВИЗИЈА 6

ХИПО ЛИЗИНГ МАКЕДОНИЈА СЕ ПРОДАВА 3

www.kapital.mk

број 417 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Ќе замрзнат кредитите за компаниите во 2012! СТР.

4-5

СТР.

11 ТИ И ЕД Р К А Н ЈА И Л А В НА ТРГОВЦИТЕ И ГРАДЕЖНИЦИТЕ П Т ЈО О ЗВ РА А Н А К Ш Р Д Д О ЗА А К ВО МАКЕДОНСКАТА БАН

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

Слом или слабеење на еврото

“ Виенски економски институт

четврток 24/11/2011

КОМЕНТАР

Билјана ЗдравковскаСтојчевска zdravkovska@kapital.com.mk

Новата топилница да се гради во Лојане?!

А

ктуелна тема деновиве е селењето на Топилницата. Откако премиерот Груевски соломонски им предложи на мистериозните газди да размислат за селење, а велешани прогласија победа на божемната еколошка револуција, сега останува уште да се најде место каде да се гради новата топилница. Сакајќи да му ги спаси маките на премиерот, “Дневник“ го предложи Криволак како можна локација на која може да се гради Топилницата. Немало да пречи на никого, а ќе се развиел и регионот околу Криволак, кој бил многу запустен. И “Капитал“ има идеја. Топилницата да се гради во општина Липково. Еве, може да биде и Лојане. Тоа би бил потег од кој ќе имаме многу голема корист. Владата треба сериозно да им ја предложи оваа опција на сопствениците на Метрудхем. Бидејќи, неофицијално, странските сопственици имаат српско потекло за оваа идеја, би можеле дури да поразговараат на заедничката седница која македонската и српската влада ќе ја одржат во декември. Бидејќи, сепак, Топилницата би била на македонско-српска граница, па во името на добрососедските односи би требало да ги прашаме за став. А сигурно не би имале против кога ќе им кажеме дека со овој потег би си го решиле и проблемот со азилантите и нелегалните патници кои им доаѓаат од Македонија. Како што објави “Капитал“, во Лојане веќе си живее една заедница од Пакистанци и Авганистанци од најмалку 400 луѓе. Тие би можеле веднаш да се вработат во Топилницата. А според најавите на сопствениците, во Топилницата ќе се вработат од 1000 до 1.200 луѓе. Тоа значи дека освен овие кои “наивно” заталкуваат во Македонија и во Србија барајќи подобар живот, би можеле да се вработат и многу луѓе од локалните села. Така и европските амбасадори нема веќе да ги боли глава за азиланти од Македонија, зошто тие од Липково, кои беа најбројни, ќе живеат во развиен регион, бидејќи новата топилница ќе правела годишен обрт од над 300 милиони евра?! Тоа значи уште еден Фени во Западна Македонија. Е тоа веќе би бил рамномерен регионален развој.

“

ВЛАДИМИР ГЛИГОРОВ

www.kapital.mk

Кризата на еврото може да се развие во две сценарија. Според најлошото, би дошло до слом на заедничката валута и членките на еврозоната би можеле да изреагираат неорганизирано, што значи да почнат да печатат национални валути, или организирано т.е. во договор со ЕЦБ да го напуштат заедничкиот валутен систем.

Коце Трајановски ги награди најдобрите ресторани

З

а најдобра гостилница во 2011 година е прогласена Галерија, а за најдобар ресторан Колиба. Изборот “Најдобар угостителски проект меѓу најдобрите“ го направи Советот на град Скопје во соработка со агенцијата SWOT Research. Градоначалникот Коце Трајановски вчера им додели признанија на три ресторани и на три гостилници, кои беа оценувани според пет критериуми: прв контакт, изглед, услуга, квалитет на храна и завршен контакт.

> БРОЈКА

25%

се намалил профитот на рестораните во земјава во 2011 година во споредба со 2010 година. Угостителите велат дека во последните две години е намалена посетеноста од гостите. Но, и покрај кризата, која удира по џебот на граѓаните, угостителите се оптимисти дека идната година ќе им донесе поголем профит и повеќе гости.

Нова битка во војн Топлификација и Р комисија за енерге Топлификација обвинува дека регулаторот им нанел штета од 14 милиони евра за четири години?! Претседателот на Регулаторната комисија за енергетика, Димитар Петров, не сака да ги коментира обвинувањата затоа што истите веќе биле влезени во судска процедура

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Вељко Влаховиќ бр 11, (деловна зграда на Технометал Вардар АД, 2 кат) 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

3

> БРОЈКА

Хипо лизинг Македонија се продава?!

Х

ипо Алпе Адриа си оди од Македонија, дознава “Капитал“. Според неофицијалните информации, австриската групација, која минатата година беше национализирана поради финансиските проблеми, решила да ја продава лизингкомпанијата во Македонија. Постојат два начини на продажба што се нудат: целосно купување на уделот сосе вработените или пак, дел од портфолиото. Интересно е што операцијата за продавање на Хипо алпе адриа во Македонија е наречена “Букефал“, а интерес за купување покажале двете најголеми компании од оваа индустрија, НЛБ лизинг и С-лизинг. Инаку, првите информации за можно повлекување на австриската компанија од Македонија се појавија минатата година, кога Хипо групацијата прикажа загуба поголема од милијарда евра. Тогаш од македонскиот менаџмент демантираа какво било повлекување.

4.000

С

s.jovanova@kapital.com.mk

е разгорува војната меѓу Топлификација и Регулаторната комисија за енергетика. Преку соопштенија, кои цела недела ги објавува во медиумите, Топлификација го обвинувања регулаторот дека во периодот 2006-2010 година & нанела штета на компанијата од 14 милиони евра поради погрешни одлуки при определување на цената на топлинската енергија?! Претседателот на Регулаторната комисија за енергетика, Димитар Петров, не сака да ги коментира обвинувањата затоа што истите веќе биле влезени во судска процедура. Овде се наметнуваат неколку дилеми. Како е можно Топлификација постојано да се жали на одлуките на РКЕ, кога работи профитабилно и кога со законски утврдена методологија се дефинирани начините по кои се пресметува цената на топлинската енергија? Какви дополнителни трошоци бара да му бидат признаени директорот на Топлификација, Димитар Хаџимишев? Тој тврди дека проблемот почнал уште во 2006 година, кога „компанијата почнала да генерира сериозни загуби, а регулаторот не преземал активности да ги анализира причините“. „Финансиските штети на Топлификација од двата регулаторни проблеми во периодот 20062010 година се 859 милиони денари. Потребните ликвидни средства за покривање на овие неостварени приходи се 629 милиони денари. За овие потреби, генерирани од регулаторни проблеми, Топлификација користи банкарски кредити од 640 милиони денари“, се вели во соопштението од Топлификација. Во Регулаторната комисија за енергетика се воздржуваат од објаснување на деталите од војната со Топлификација. „Се гледа на берза како котира Топлификација. Ние сметаме дека супер работи, а токму за таа сума за која Топлификација тврди дека сме ја оштетиле се води судски спор. Инаку, познат е начинот на функционирање на Топлификација, преку кривични пријави, со кои веќе се соочиле поранешни членови на Регулаторна. А, тоа е еден вид притисок врз Комисијата“, вели Димитар Петров, претседател на Регулаторната комисија за енергетика. Судските спорови меѓу Топлификација и Регулаторната комисија за енергетика датираат од пред неколку години. Лани Топлификација поднесе кривични пријави и против петмина членови од поранешното раководство на РКЕ. Тие се товарат дека ја злоупотребиле службената должност со тоа што наводно ја оштетиле Топлификација за 12 милиони евра. Тогаш претседател на Регулаторната беше Славе Ивановски. Овој случај с$ уште нема судска разрешница, а извори од Регулаторна за „Капитал“ велат дека ваквиот потег на Топлификација следел откако таа ги искористила сите правни методи против Комисијата како институција, обжалувајќи ја секоја донесена одлука за цената на топлинската енергија.

П

оследниот претседател на Сојузниот извршен совет на СФРЈ, Анте Марковиќ, почина на 87-годишна возраст. Кон крајот на 1989 година тој покрена амбициозна програма за економски реформи, дотогаш невидени во СФРЈ, кои вклучуваа стабилизирање на динарот и приватизација по пат на доделување акции на работниците. Резултатот беше спречување на инфлацијата и значајно зголемување на животниот стандард. Тоа Марковиќ го направи еден од најпопуларните политичари во југословенската историја.

невработени месечно брише Владата, бидејќи нема друг концепт за намалување на невработеноста, тврди СДСМ. Според Стевче Јакимовски, бројот на избришани невработени почнал да се зголемува по изборите. Тој тврди дека во јуни нивниот број изнесувал 6.008, во јули 7.084, во август 9.026, во септември 12.822, а во октомври 12.721 лице. Во перидот јуниоктомври 2011 година биле избришани 47.661 невработени лица.

ната меѓу Регулаторната етика Соња Јованова

Почина Анте Марковиќ

лидери

ПОБЕДНИК

+

ЉУПЧО ДИМОВСКИ

И

дејата Министерството за земјоделство преку разговори со земјоделците да ги спроведува реформите во аграрот е сосема на место затоа што тоа е и услов за успешни реформи

Со кои вработени работи Топлификација?

П

реку соопштение до Македонската берза минатата недела Топлификација информира дека формира нова компанија - Производство на топлина ДООЕЛ, со 100% сопственост. За да може ова друштво да ја врши функцијата регулиран производител на топлинска енергија, Топлификација му ги изнајмила основните средства со договор за изнајмување. Топлификација ги префрлила во новото друштво и вработените кои до октомври годинава работеле во компанијата-мајка. Ваквиот потег во Регулаторната комисија за енергетика го коментираат како ризична активност на Топлификација. Според регулаторот, Топлификација с$ уште е компанија која има обврска да го управува бизнисот со парното греење.

Кој ќе ја преземе Топлификација?

Ова е само дел од проблемите на релација Топлификација - држава. Всушност, во суштината на целиот проблем се начнува и темата за национализација на компанијата. Пред една недела се изготвија измени во Законот за експропријација, кои овозможуваат државата да ја национализира Топлификација. Но, од Владата и од Министерството за финансии не даваат официјално објаснување што ќе преземат во случајот со Топлификација. Директорот Димитар Хаџимишев објави дека поради неисплатливост ги враќа сите лиценци за вршење на дејноста. Во јавноста веќе се шпекулира за можните сценарија на пазарот на топлинска енергија. Според едното, откако ќе заврши постапката на експропријација, Топлификација ќе добие обештетување, а постројките, односно котлите кои ќе останат во државна сопственост, ќе & бидат дадени на државната компанија ЕЛЕМ. На тој начин, објаснуваат изворите на „Капитал“, ЕЛЕМ ќе може да ги исполни потребните услови и да конкурира на тендерот за добивање лиценца за производство на топлинска енергија. Од ЕЛЕМ тврдат дека овие информации се шпекулација. Регулаторната комисија за енергетика треба да распише оглас за доделување лиценца за производство на топлинска енергија во период од најмалку една година откако Топлификација ќе ги врати лиценците. Дотогаш Топлификација ќе мора да произведува топлинска енергија. Во Регулаторна велат дека иако во моментот најлогично е ЕЛЕМ-Енергетика да конкурира за преземање на бизнисот с$ уште немаат официјални информации за понатамошниот процес. При евентуална експропријација на постројките за производство на топлинска енергија, државата ќе треба да ја обештети Топлификација со паричен надомест, проценет или по пазарна или по книговодствена вредност. Хаџимишев преку соопштение на Македонската берза им порача на акционерите дека експропријацијата подразбира разумен надомест за преземените основни средства.

победник и губитник

ДОРИС ПАК

С

екогаш е повеќе од реална и објективна, овојпат им ја затна устата на бугарските европратеници кои протестираат против македонскиот филм „Трето полувреме“

не им беше денот

ДЕЈВИД КАМЕРОН

П

оддршка доби јавната администрација во Велика Британија, која штрајкува против промени на пензискиот систем, со што реформите стануваат непопуларни

Претседателот Иванов покажа дека вистински се залага за отворање нови бизниси кои креираат дополнителни работни места во држават државата. За неговата безрезе безрезервна поддршка на Глоб Глобалната недела на претпри претприемништво, Иванов доби пл плакета од ПСМ фондац фондацијата и бизнисинкубат инкубаторот во Скопје, ЃОРГЕ врачена за неговите ИВАНОВ континуирани заложби претприемништвото да земе посилен замав во земјата. Шефот на македонската држава посетата ја искористи и за да се запознае со младите ентузијасти во фирмите кои се развиваат во бизнис-инкубаторот, но и за да поразговара за нивните пречки на патот кон успехот. Го оцени инкубаторот како позитивен пример за тоа како треба да се однесуваат младите во земјава. Неговата посета покажува дека претседателот настојува да ги насочи младит младите во идејата за започнување сопстве сопствен бизнис.

_

ГУБИТНИК ГУБИТ Министерот за образование и наука, Панче Кралев, до Собранието предложи законски измени со кои учебниците во основното и средното образование, наместо да се препечатуваат годинава, ќе се учат и следните три години. Задоволен од тоа што кориците на учебниците кои во изминатите неколку ПАНЧЕ години ги користеле КРАЛЕВ учениците не се оштетени, министерот смета дека тие не треба да се обновуваат. Според него, надворешните оштетувања се од мал обем,, па затоа тие не ја попречувале нивната употреба. Огромниот број грешки и нелогичности во книгите, кои ги призн призна неговиот претходник, Никола Тодоров Тодоров, не се доволна причина за Кралев да предложи препечатување на неко некои учебници. За министерот во моменто моментов е поважен надворешниот изглед на н книгите, отколку нивната суштина и содржина. На прашањето што ќе прават учениците и професорите до следното препечатување на учебниците Кралев одговара дека самите треба да си ги увидуваат грешките.

мисла на денот

КРИСТИН ЛАГАРД

М

МФ мора да подготви фонд за спас на Италија, кој ќе “тежи“, ни помалку, ни повеќе, туку 600 милијарди евра, што воопшто не е лесна работа за нова шефица на Фондот

ЛУЃЕТО КОИ САМИ НЕ РАБОТАТ И НЕ ПРЕЗЕМААТ НИШТО ЖИВОТОТ ВО ЖИ ЛЕСНО ГО ГУБАТ ТРПЕНИЕТО И ТРПЕНИ ПАЃААТ ВО ГРЕШКИ ПАЃАА СУДАТ ЗА ТУЃА КОГА С РАБОТА. РАБОТА

Иво Андриќ писател

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА ДЕНОТ...

30%

PAD NA INDUSTRIJATA ZA 3,3% 25% 20%

15% 10% 5%

sept.

avg.

jul

jun.

maj

apr.

mart

fev.

jan.

dek.

noem.

okt.

-5%

sept.

0%

-10%

2010

2011

-15%

Извор: НБРМ

И

ндустриското производство во октомври годинава во однос на истиот месец од 2010 година бележи пад од 3,8%, а во периодот јануари-октомври годинава во споредба со овој период лани пораст од 5,2%. Според податоците на Државниот завод за статистика, раст има секторот рударство и вадење камен за 11,7%, а преработувачката индустрија има пад од 5,3%.

светот низ медиумите...

The Economist Th

Бр Британскиот весник пи пишува за можниот крах на заедничката европска ва валута - еврото, и каков би би бил заплетот и можните последици доколку дојде по до реализација на ваквото сц сценарио

Poslovni Dnevnik Po

Хр Хрватскиот весник пишува за антикризните мерки, конкретно за можноста ко на банките да ги користат задолжителните резерви, за за да постигнат поголема ликвидност. ли

The Japan Times

Јапонскиот весник ги анализира случувањата во Северна Африка и шансите на исламистите за преземање на власта во Мароко со што ќе се доврши смената на режимите во регионот

The Washington Post Американскиот весник пишува за американските воени акции на Блискиот Исток, рушењето на кревкиот мир во регионот и причините за ваквите нереди и со чии геополитички интереси се поклопуваат истите

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Знае ли премиерот со кого ќе договара нова Топилница?

2

ДУИ ќе ја бојкотира македонско нско српската владина седница

3

Одлична идеја! Но, потребна ае доработка...

4

Јанакиевски не признава подае ги призн р тоците на Бирото јавни набавки ото за јавн ни набавк

В

работените од Македонија пат по којзнае кој пат, на протест си ги побараа неисплатените плати. Но, овојпат пари не добија, туку само ветување дека нивниот проблем ќе го разгледува Владата на следната седница. Вработените од Македонија пат тврдат дека не им се исплатени две плати и теренските надоместоци за одржување на патиштата, очекуваат одговор за седум дена.

Ќе замрзнат кре за компаниите в Ниту хипотеките веќе не се сигурно обезбедување за корпоративните кредити. Банките не можат да го продадат деловниот простор кој компаниите го заложиле, а тоа допрва ќе ги замрзне кредитите за фирмите

НБМ ја ревидира п Од 12,5% во јули- н

Маја Бајалска-Георгиевска bajalska@kapital.com.mk

К

редитите за компании следната година ќе бидат „под мраз“. Банките ќе одобруваат заеми само за капитални проекти финансирани од државата или од меѓународни кредитни институции, каде што ризикот од ненаплатливост ќе биде многу мал. Вака неколкуте главни банкари во Македонија неофицијално ја коментираат последната прогноза на Народната банка, според која, кредитирањето во 2012 година ќе забави и ќе биде 8% годишно. Иако никој од нив јавно не сака да каже дека ќе го стегне кредитното кесе, моменталниот проблем со реализација на хипотеките е тоа што навестува крајно заострување на критериумите за издавање корпоративни кредити. „Ако досега хипотека беше добро обезбедување, сега веќе не е затоа што не можеш да ја реализираш. Вредностите на недвижностите се релативна категорија, а од недвижностите во Македонија моментално ликвидни се само становите, но не и деловниот простор“, вели вели Ѓорѓи Јанчевски, генерален директор на НЛБ Тутунска банка. Според него, ако забави економскиот раст ќе забави и кредитирањето. Тој смета дека прогнозите на НБМ се реални затоа што се темелат на влошените состојби во стопанството во третиот и четвртиот квартал годинава. „Кредити секогаш ќе има затоа што тоа ни е работа. Можеби условите ќе бидат поригорозни, односно нема да даваме кредити на фирми кои се презадолжени“, вели Јанчевски. Тој потврдува дека следната година македонскиот реален сектор ќе се соочи со проблеми како резултат на влијанието на рецесијата, која

вкупни кредити

256

милиони евра е вкупниот износ на кредити од октомври 2010 до октомври годинава

164

милиони евра кредити дале банките на фирмите од октомври 2010 до октомври годинава

64%

од вкупните банкарски кредити во овој период се за компании се најавува во западноевропските земји, кои се најголеми трговски партнери на Македонија. Според ова, Јанчевски очекува и стапката на нефункционални кредити да порасне. „Стапката на нефункционални кредити во македонскиот банкарски сектор постепено се зголемува. Ако сега е повеќе од 9%, следната година може да порасне на околу 10% од вкупните пласмани“, вели Јанчевски. Неофицијално бизнисмените коментираат дека стапката на ненаплатливи кредити во реалниот сектор е многу поголема од тоа што официјално се прикажува во статистиките на Народната банка. Дури се шпекулира дека официјалната бројка од близу 10% за првите шест месеци годинава

Поголем кредитен раст во Македонија п експанзија. Но, во 2009 и 2010 година и се очекува ударот на европската рецеси треба да се помножи со 2 за да се добие реалната слика за моќта на компаниите да ги сервисираат кредитите. Трендот ќе го диктираат трите најголеми банки И во Прокредит банка велат дека аналогно на подзабавениот економски раст понизок раст ќе има и кај кре-дитирањето од банките.

СРЃАН КРСТИЌ

претседател на Управниот одбор на Шпаркасе банка

И

ако кредитниот раст во Македонија ќе забави следната година, ние ќе продолжиме да ги кредитираме здравите компании. Треба да се има предвид дека нашето влијание врз вкупното кредитирање не е толку големо како на најголемите банки, кои го диктираат општиот тренд на кредитирање во банкарскиот сектор.

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

ПРОЦЕНКИ...

П

85% П 30%

овисоки беа цените на житните култури во светот во април, споредено со истиот месец лани, проценува организацијaта за климатски промени Оксфам

овисока е цената на оризот во Тајланд и Виетнам во септември, споредено со истиот период лани

19%

П

овисок е светскиот индекс на цените на храната во септември, во однос на истиот месец лани

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ...

ХОСЕ АНХЕЛ ГУРИА

Економијата во еврозоната ќе падне во четвртиот квартал

Е

кономијата во еврозоната ќе падне за 1% во четвртиот квартал, предвидува ОЕЦД во последната проекција. Во првите три месеци од 2012 година економскиот раст на сите 17 земји од еврозоната на еврото ќе изнесува минус 0,4%. “Глобалната економија ќе порасне за 3,8% за крајот на оваа година и 3,4% за идната година, што е намалување на растот во споредба со претходните прогнози“, истакна Хосе Анхел Гуриа, претседател на организацијата.

89

едитите во 2012! извор: НБРМ

прогнозата за кредитен раст за 2011! на 9,2% во ноември!

долари за барел достигна цената на нафтата во Азија како резултат на поттикот добиен од пазарот на акции по силниот почеток на сезоната на шопинг во САД. Нафтата на Њујоршката берза поскапе за 1,35 долари, на 98,12 долари. На лондонската берза нафтата е со цена за 1,24 долари повисока од петокот - 107 долари за барел. Доверба во пазарите поттикнаа и извештаите дека Франција и Германија разгледуваат начини за продлабочување на фискалната интеграција во зоната на еврото.

337

кредити за компании

почна во 2007 и 2008 година, кога кредитите за домаќинства беа во вкупниот кредитен раст и растот на компаниските кредити подзабави. Сега, ија врз македонскиот реален сектор да ги замрзне кредитите за фирмите! „Ова во најголем дел е резултат што во банкарскиот сектор кредитното портфолио имаше влошување годинава. Како резултат на тоа можно е банките да бидат поконзервативни догодина. Во Прокредит банка очекуваме кре-дитното портфолио да расте со слично темо како и годинава, а тоа е околу 11%“, вели Јованка Јолеска-Поповска, генерален директор на Прокредит банка. И таа потенцира дека во банкарскиот сектор има тренд на пораст на нефункционалните кредити, бидејќи компаниите с$ потешко ги враќаат земените пари. Според неа, лошите пласмани растат како последица на кризата која најсилно ја чувствува реалниот сектор, односно извозниците. Од Шпаркасе банка велат дека и покрај тоа што кредитниот раст во Македонија ќе забави следната година, ќе продолжат да ги кре-дитираат здравите компании. „Се надеваме дека ќе ги реализираме бројките зацртани во бизнис-планот, а тоа е 20% кредитен раст во 2012 година. Сепак, треба да се има предвид дека нашето влијание врз вкупното кредитирање не е толку големо како на најголемите

банки, кои го диктираат општиот тренд на кредитирање во банкарскиот сектор“, вели Срѓан Крстиќ, претседател на Управниот одбор на Шпаркасе банка. Според него, Шпаркасе банка нема проблеми со изворите на финансирање, но вели дека влијанието на европската криза врз македонскиот реален сектор може да предизвика поголема внимателност при селекцијата на проекти кои ќе ги финансираат.

евра изнесува просечната исплатена нето-плата за септември. Според податоците од Државниот завод за статистика, просечната нетоплата по вработен во септември годинава изнесува 20.659 денари и е поголема за 0,5% во однос на истиот месец лани. Бруто-платата пак, е 30.340 и бележи зголемување од 0,3%. Зголемувањето на нето-платата се должи, пред с$, на порастот на просечната нето-плата во услужните дејности. Во септември 2011 година 2,3% од вработените не примиле плата.

Агенциите А генциите за за обезбедување ду ќе се реформираат

Н

ЃОРЃИ ЈАНЧЕВСКИ

генерален директор на НЛБ Тутунска банка

А

КОМЕНТАР

претседател на ОЕЦД

ко досега хипотека беше добро обезбедување, сега веќе не е затоа што не можеш да ја реализираш. Вредностите на недвижностите се релативна категорија, а од недвижностите во Македонија моментално ликвидни се само становите, но не и деловниот простор.

овини во предлог-законот предлогзаконот за обезбедување на лица и имот се техничкото обезбедување најави министерката за внатрешни работи Гордана јанкуловска. Агенциите кои досега се занимаваа со производство и монтажа на камери и алармите за надзор ќе треба да извадат посебни дозволи за работа од Министерството за внатрешни работи, нови лиценци и легитимации за техничко обезбедување и да извршат посебни обуки и испити на вработените.

Љупчо Зиков

zikov@kapital.com.mk

„Осмели се“! Е ајде де...

П

Пред неколку години учествував на една инвестициска конференција во Лондон. Треснав сериозна глупост, искажувајќи став дека е крајно лоша климата за домашни инвестиции во земјата... Притоа лиферував истражување на една реномирана агенција за истражување на јавното мислење, која дошла до следните цифри: 85% од населението не би инвестирало никако, 10% би инвестирале, само чекаат добра шанса, и уште неколку проценти од оние кои не знаат или немаат став... Овие што не би инвестирале навеле неколку причини меѓу кои помаркантни се: катастрофалната корупција, монополизацијата, која не дава гаранција дека како мала фирма ќе се успее, како и многу тешкиот пристап до финансирање на проектите... Значи тешко со банките! Навлекувајќи се на податокот дека толку голем процент не би инвестирале, јас не успеав од „дрвата да ја видам шумата“, па изградив теза за крајно негативен бизнис „екосистем“, кој не дава шанси, па наводно македонските граѓани губат мотив... Но, аналитичар на Ројтерс на истиот панел дебатираше со мене низ силна аргументација... Вели: не сте во право господине, затоа што иако 85% не би инвестирале, на другата страна имате 10% што би инвестирале. Ако во земјата живеат два милиони граѓани, ова теоретски значи дека дури 200.000 лица би инвестирале! Еве нека не се 200.000, нека бидат, вели, 20.000! 1%!? Знаете ли Вие за колку инвестиции станува збор!? Јооој! Научив лекција... Знаете ли вие колку се 20.000 нови компании! Само 1% да МОЖАТ да инвестираат. Ми остана во мислите зборот „можат“!!! Тоа што е клучно е: имаат ли можност македонските инвеститори (било да се млади или повозрасни) за квалитетни инвестиции овде. На прв поглед политичарите имаат добри намери. Устите им се полни со најави и планови. Но, банкарите не мислат така!? Тие велат дека има многу желби на поединци, но немаат добри проекти... Оттука, проектот на Владата „Осмели се“ веројатно ќе се изгуби некаде меѓу желбата на политичарите и големата скепса на многу банкари, кои размислуваат единствено за потребата само да остават одличен впечаток кај своите газди дека успеале да направат профит и тоа единствено благодарение на политиката на НБМ со записите, притоа без да помислат пом дека профитите ќе им бидат уште поголеми ако ризикуваат во секторот нови ризику компании. Во исто време нашите компа банки конзервативно се врзуваат со таканаречените големи директори такана и инве инвеститори кои се во залезот на своите компаниски кариери. Стари компании без многу визија како понатаму... Инаку, нови идеи ќе има колку сакате?.. Прашањето е што потоа?.. Има ли начин како тоа да се преточи во вистински процес на креирање нови компании! Многу компании... Илјадници нови компании! За тоа да се случи сите во овој процес треба да се менуваат во главите! Прво, треба да почнат да се менуваат политичарите! Веднаш потоа банкарите!? Во утрешната колумна на ова место ќе видите како другите о прават тоа.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

1.976,54 2010/2011 2010/2011

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 2.059,92

На Македонската берза вчера се склучија две системски блок-трансакции и тоа 2.456 обични акции на Исхрана Скопје по цена од 1.883 денари за една акција, што претставува 17,98% од основната главнина на друштвото и 1.850 обични акции на истата компанија, по цена од 1.883,00 денари за една акција, што претставува 13,54% од основната главнина на друштвото. Главниот берзански индекс МБИ-10 порасна за 0,49% и трговскиот ден го заврши со вредност од 1.976,54 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Скопска пивара

65.696,00 +25.696

+64.24% 64 24%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ТТК Банка

1.129,00 -125.00

-9.94% 9 94%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.231,78 0 23% -0.23%

Светските берзи не излегоа од минус веќе една недела. Стравот од ширење на должничката криза не стивнува, за што најдобар доказ е високиот раст на приносите на обврзниците на презадолжените членки на еврозоната. Кон крајот на минатата недела остро паднаа и цените на акциите на европските берзи.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.285,11 8.278,49 1.158,67 2.441,51 5.699.70 715,70

VALUTI

£ €

СТАПКА

+2.33% +1.56% -0.27% -0.75% +3.77% +1.29%

€ $

1,1652 ПРОМЕНА

-0.3%

СТАПКА

1,3348 ПРОМЕНА

+0.9%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.719,00 +1.81% 1 81% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

109,03 +2.47% 2 47% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Џефри Кухнер

“

Хрватска е следната Грцијa и веќе тргнува по нејзините разурнувачки чекори

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА

Нема да има пари за 353 сите доверители на А1 23 14,3 С 8,8 доверители

Стечајниот управник на А1, Ацо Петров, не верува дека сите правни и физички лица на кои А1 им должи пари ќе ги добијат своите побарувања Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

т е ч а ј н и о т у п р а в н и к н а А1 телевизија, Ацо Петров, ја изготви табелата на доверители кои имаат побарувања од медиумот на Велија Рамковски во стечај. Сепак, Петров не е оптимист дека 353 физички и правни лица кои имаат побарувања во висина од 23 милиони евра од А1 ќе успеат да си ги

добијат парите. Иако фазата на проценка на имотот с$ уште е во тек, поради хипотеката која е ставена на недвижностите од Перо Наков во НЛБ Тутунска банка тешко дека ќе има средства за обештетување на останатите доверители. „Рано е да се каже колку пари има и дали ќе бидат сите доверители обештетени.

Велија некоординиран со својата одбрана?!

Во меѓувреме продолжи изведувањето на доказите во кривичниот предмет “Пајажина“, во кој првообвинет е Рамковски и негови роднини и соработници. Иако новиот адвокат на Рамковски, Насер Рауфи, кој му беше назначен по службена должност, побарал неговиот клиент да биде ослободен од притвор поради нарушена здравствена состојба, Велија вели дека се чувствува добро. “Јас немам никакви проблеми со мојата здравствена состојба и не знам како сте поднеле такво барање. Да чукнам во дрво, јас сум многу здрав“, му рече Рамковски на својот адвокат во судницата. Покрај тоа, Рауфи тврдеше дека за само две недели се подготвил за предметот, што според досегашните адвокатите е невозможно. Тие и по една година од апсењето на обвинетите велат дека “Пајажина“ е премногу сложена.

Реакција Почитуван г-динe Зиков, врски реагира на написот со Министерството за транспорт изнава податоците на Бирото наслов „Јанакиевски не ги при Габриела Делова, објавен во за јавни набавки“ на новинарот ник „Капитал“ на страница денешниот број на дневниот вес „Министерството за транспорт бр. 6, во кој се наведува дека: е кои се јавно достапни на и врски не ги признава податоцит Бирото за јавни набавки“. медиумот, кој вторпат Изненадени сме од односот на а неточни информации во едноподруго во јавноста пласирнспорт и врски без притоа тие однос на Министерството за трапроверени. информации воопшто да бидат ет-страницата на Бирото За Ваше информирање, на интернценетите вредности на за јавни набавки се објавени про иот план за јавни набавки, јавните набавки согласно годишн ни предметните договори. врз основа на коишто се склучесукцесивни јавни набавки, чија Станува збор за едногодишни, ета во целост, меѓутоа не вредност не мора да биде исполнте се реализираат само врз уги треба да биде надмината. Усл е на услуги се обврзуваат дека основа на барање и вршителит да биде исполнета во целост. проценетата вредност не мора ницата на Бирото за јавни Како на пример, на интернет-стравредност за „Набавка на набавки е објавена проценетата аранжмани за потребите резано и сакциско цвеќе и цветнии врски“ за период од една с на Министерството за транспорт0 денари, но исплатениот износ година и истата изнесува 236.00 ва и реалниот трошок досега, за оваа услуга, што го претставу изнесува 14.053 денари. проценетата вредност на Оттука, јасна е разликата меѓу износ којшто Министерството за јавната набавка и потрошениот ено за извршената услуга, за транспорт и врски го има исплат што веќе Ве информиравме. аботка со Вашиот медиум, Имајќи ја предвид добрата сор врски не сака да верува дека Министерството за транспорт ипристап во информирањето и станува збор за тенденциозен ормација пред да биде објавена повторно апелираме секоја инфза да не се дезинформира соодветно да биде проверена, дека новинарите при јавноста. Исто така, потсетувамеи треба да се раководат изготвувањето на своите прилозсионалните стандарди во од етичките вредности и профе . пренесувањето на информацијатана јавноста, Ве молиме оваа Со цел објективно информирање те во следното издание на реакција во целост да ја објави дневниот весник „Капитал“. Со почит, врски Министерство за транспорт и

Во зависност од тоа како хипотекарниот д о в е р и те л ќе г о р е а л и з и р а с в о е т о побарување ќе знаеме што ќе остане како имот и како другите доверители ќе се исплатат. Првично гледано многу малку ќе има за исплаќање на доверителите“, вели Петров. Приоритет во обештетувањето ќе имаат поранешните вработени во телевизијата кои треба да добијат плата за три месеци. Останатите доверители, вклучително и Управата за јавни приходи која се јавува како најголем доверител со побарување од околу 11 милиони евра, ќе имаат ист третмат при распределбата на стечајната маса. Застапникот на УЈП, правобранителот Саша Станчевски вели дека Управата не ги исполнува условите за приоритетен доверител. “Тоа што УЈП е најголем доверител не значи дека ќе има предност, постојат други услови според Законот за стечај, според кои, еден доверител има предност пред останатите. Подмирувањето на побарувањето зависи од тоа колкава е стечајната маса која се подели солидарно меѓу сите доверители“, изјави Станчевски. Сите пријавени побарувања изнесуваат 23 милиони евра од кои признаени се 14,3 милиони евра, а одбиени се побарувања во висина од 8,8 милиони евра поради, како што појаснува Петров, некомплетна документација. Големи компании од земјава и странство, но и

милиони евра побарувања од А1 телевизија

милиони евра признаени побарувања

милиони евра одбиени побарувањa

поранешни новинари и актери се јавија како доверители на Собранието на доверители за А1 телевизија. Т-мобиле, ЕВН, НЛБ Тутунска банка, Македонска радиодифузија, Фондот за пензиско и инвалидско осигурување се дел од четириесетината правни и физички лица на кои медиумот на Рамковски им должи пари.

Реакција

Податоците што набавки (ЕСЈН) се објавуваат на веб-порталот пр на Електронскио пополнуваат ис еку известувањата за склуче ни договори за т систем за јавни клучиво од дого јавни набавки се ворните органи постапки. Имен о, ко страна на догово aжурирањето и пополнувањет и ги спровеле конкретните на податоците ш рните органи, што значи дека о на податоците се врши од за Улогата на Биро то се внесени на ЕСЈН се одгово веродостојноста и за точноста то е да управува рни самите дого корисниците за правилно корист и да го одржува ЕСЈН, како и да ворни органи. ење на истиот. ги обучува Конкретно, при по евиденции за по полнување на известувања за јавни набавки, малите набавки, со оглед на ра склучени договори или мо вредност на дого жни се две варијанти - договозновидноста на договорите за ја внесат процен ворите (доколку видот на наба рните органи да ја внесат точн ата вката тоа го овоз набавка, која се етата вредност на договорите можува) или да (д ре ок ал ол из ку ира во подолг вр се работи за сукц таа вредност е еменски есивна ра на сукцесивните мковна и не секогаш се искори интервал). Во вториот случај на ст ув ба а во целост. Само вки коишто прои надмине внесен злегуваат , збирот ат транспорт и врск а вредност. Веројатно, во случод тој договор не смее да ја и ај договорот, кој не станува збор за внесена рамк от со Министерството за кој е искористен значи дека е искористен во це овна максимална вредност на ли до одреден пери орган. од треба да се обот износ. За точниот износ ратите до самиот договорен Биро за

јавни набавки

П Почитувани, Секако дека нашето известување не е тенденциозно! Ниту некогаш било, С ниту некогаш ќе биде! Затоа што секогаш кога отвораме теми долго н проверуваме и ја чекираме веродостојноста на нашите информации! п Поради таквиот начин на работење сме и прилично респектабилни во П јјавноста! Се разбира, и влијателни. Особено во деловната јавност, која е и силно заинтересирана за тоа како работат министерствата и другите надлежни државни органи! Особено како ги трошат парите! н Некогаш и да имаме грешка таа не е намерна и не е поврзана со личноста Н на министерот! Оттука, зачудени сме од дилемата која ви се појавила во н врска со нашите мотиви! в Во овој случај, сметаме дека ние не сме направиле грешка! Утрово уште В еднаш проверивме! Еве зошто: е Вие велите дека станува збор за “проценета вредност врз основа на В ггодишниот план за јавни набавки”! Одговорот секако е логичен... Но, исто така е логична и нашата информација, која произлегува од Н Извештајот за јавни набавки (Биро за јавни набавки), каде што во графата, И на пример, каде што пишува дека за сакциско цвеќе сте потрошиле н 236.000 пишува - вредност на склучениот договор/фактура со вклучено 2 ДДВ. Во графата пред пишува дека испорачател на фактурата е Гарден Д Флора МБ-увоз-извоз ДООЕЛ-Скопје! Во графата потоа пак, пишува - број Ф на договорот/фактурата 49-111/8! н Нам во редакцијата не ни е јасно на што реагирате! Н Со почит, С Капитал Медиа Гроуп К

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

Власта не сака да се расправа за пописот!

Тодоров ќе го исели Жан Митрев од Воена болница?!

Р

асправата за предлог-законот за попис поднесен од опозицискиот фронт е одложена на неодредено време, откако вчера беше откажана седницата на Комисијата за политички систем, на која требаше да почне собраниската процедура за овој предлог. Официјално, седницата била одложена поради болест на претседателот на Комисијата, Илија Китановски, но тоа не може да биде оправдување, зашто Деловникот предвидува дека расправата може да ја води и неговиот заменик, пратеничката од истата партија, ВМРО-ДПМНЕ, Светлана Јакимовска. Заменик-координаторот на пратеничката група на СДСМ, Весна Бендевска, во откажувањето на седницата гледа обид на власта да ја одложи расправата за пописот.

М

инистерот за здравство, Никола Тодоров, не отстапува од идејата да бара најповолен понудувач за државните простори и опрема во првата приватна болница Филип Втори. Тој вчера потврди дека во јануари идната година ќе го даде под закуп државниот простор во објектот на Воена болница и опремата што ја купила државата.

2,5 > БРОЈКИ

милиони евра се предвидени за првата фаза на изградба на споменикот на Скендер-бег. Градоначалникот на Чаир, Изет Меџити, и директорот на скопското претставништво на австриската фирма Интернешнал инвестмен груп, Љубомир Петков, потпишаа договор за извршување на градежните работи на плоштадот Скендер бег.

Груевски до Пападимос: Пуштете не во ЕУ без решено име! Груевски со прво писмо до новиот грчки колега бара од Атина да ги почитува европските вредности и да дозволи почеток на преговорите за Македонија додека името се решава паралелно Габриела Делова delova@kapital.com.mk

П

ремиерот Никола Груевски му пиша на колегата од југ - бара од Лукас Пападимос Грција да се однесува европски и да дозволи почеток на македонските преговори за влез во ЕУ без решен спор за името. Груевски како аргумент за своето барање го наведува фактот дека со овој потег Атина ќе внесе позитивна клима во процесот на решавање на името и ќе ја зајакне меѓусебната доверба. Дополнително, нема да е прв пат, ЕУ да прими членка која паралелно со преговорите ќе си решава некој билатерален спор:„Грција е насјатар земја членка на ЕУ во регионот. Согласно Агендата 2014-та за која се залага и која значи и политика на проширување апелирам до Вашата Влада која ужива најширока можна политичка поддршка на седницата на Европскиот Совет во декември да дозволи почеток на преговори“ му пишува Груевски на Пападимос.

Дали Грција ќе ја почитува одлуката?

Почитувањето на членот 11 од Времената спогодба е начин да се решат забавените евроинтегративни процеси. Со овој член Грција е обврзана да не го блокира нашиот процес на интегрирање ако аплицираме со привременото име во Обединетите нации. Вака вчера првиот човек на државата, претседателот Ѓорѓе Иванов, ги коментираше написите во грчкиот “Катимерини“ во врска со одлуката на судот во Хаг. Но, каква и да е пресудата, вели Иванов, Македонија ќе ја почитува истата. Дека пресудата од Хаг може да ни помогне да добиеме датум за преговори со ЕУ верува и вицепремиерот Теута Арифи. Таа во последното интервју вели дека се надева оти тоа ќе биде одлука која ќе ги помогне процесите, а нема да ги одмогне. Сепак, Арифи не очекува датум за преговори во декември, но се надева дека Брисел ќе биде креативен во размислувањето и ќе најде формулација која ќе може да ни даде поотворени врати

Експертите не се толку оптимисти

Оптимистичката вест која ни ја донесе грчкиот весник “Катимерини“, во која тврди дека Грција го губи спорот со Македонија во Хаг, ја коментираат домашните експерти: „Ако наводите на грчкиот весник се покажат вистинити, тоа значи само дека судот донел балансирана одлука - во првиот дел потврдува дека Грција ставила вето на Македонија, но во вториот дел потврдува дека суверено право на државата е како ќе ја спроведува одлуката, со

што јасно покажува дека Хаг не може од Грција да бара да го смени своето поведение. Станува збор значи за политичко-правна одлука“, вели професорот ДенкоМалески.

Што е скрининг?

Подготовката за почнување на преговорите почнува со првиот чекор, наречен скрининг, кој значи аналитичка ревизија на тоа колку националната легислатива на земјата-кандидат е во согласност со комуникето на европските закони. Целта на овој процес е да се детерминираат прашањата кои треба да бидат адресирани во периодот на преговорите и да се формира основа од која ќе продолжи процесот на хармонизација.

Грција не го памти Хаг по добро!

Нашиот противник во спорот, Грција, пред ова има две хашки искуства – против Велика Британија во 1952 година и против Турција во 1978 година. Нашиот јужен сосед не го памети Хаг по добро - првиот случај Грција го изгубила, а во вториот судот се прогласил за ненадлежен. Инаку, судиите на Меѓународниот суд на правдата може да донесуваат заеднички, но и поединечни, односно засебни мислења. Одлуките и советодавните мислења се носат со мнозинство гласови, а во случај на нерешен исход, кога половина од судиите имаат став различен од другата половина, одлучувачко е мислењето на претседателот на судот. Зесебни мислења судиите можат да дадат и ако се во спротивност со одлуката на мнозинството. Бидејќи одлуките на Хашкиот суд не се обврзувачки за државите што се спорат, за да се процени во колкава мера меѓународното право е на страната на победникот важно е и како се поделени гласовите на судиите. Секако, најнеповолната варијанта е размер 8:7 гласови, што значи дека одлуката има најмал авторитет.

7

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

МРТ должи над три милиони евра!

30 милиони евра државни субвенции во последните три години не се доволни за јавниот сервис да расчисти со долговите, па сега само кредитите и каматите изнесуваат над три милиони евра Кристина Озимец ozimec@kapital.com.mk

И

покрај директните субвенции на Вла дата од државниот буџет и наплатата од радиодифузната такса која според извршниот директор на МРТ, Петар Ка-ранаков, достигнува и до 60%, МРТ има долгови за кредити и камати вредни повеќе од три милиони евра, открива ревизорскиот извештај на Државниот завод за ревизија. „Поради влошената финансиска состојба МРТ не ги измирува претходно наведените обврски. Ваквата состојба може да предизвика отуѓување на дел од имотот на МТВ Скопје, зголемување на обврските на име камати и намалување на квалитетот во извршувањето на оваа дејност од јавен интерес“, предупредуваат државните ревизори. Иако од 2007 до 2010 година поради финансиската неликвидност и мала и неефикасна наплата на радиодифузната такса, Владата од Буџетот & префрлила на МРТ речиси 30 милиони евра, раководството

не успеало да ги врати долговите за земените кредити. Овој начин на финансирање на МРТ односно добивање на државна поддршка од Владата, ревизорите го оценуваат како незаконски, бидејќи ја намалува транспарентноста и отчетноста на трошењето на средствата од државниот Буџет. Каранаков претходно изјави дека во извештајот не било констатирано кршење на законите, но ревизорите наведуваат дека „активностите рефлектирани во финансиските извештаи на МРТ не се во согласност со законската регулатива“. Извршниот директор Каранаков за „Капитал“ вели дека директорите не може да одговараат поради тоа што Собранието не си го попишува својот имот или пак зашто Управниот одбор на МРТ не ја почитувал одлуката на Владата и си доделувал неколкупати повисоки паушали. „Управниот одбор е тело кое е над нас како директори и ние не може да одговараме за него. Ние како директори треба да се грижиме доколку во ревизорскиот извештај има констатирано

ПЕТАР КАРАНАКОВ

извршниот директор на МРТ

“

Граѓаните с$ повеќе плаќаат радиодифузна такса

В

о 2010 година, според Државниот завод за ревизија, биле собрани 3.145.008 евра за радиодифузна такса од граѓаните. Бројката за собраните пари во 2011 година се очекува да биде многу поголема, откако на помош на МРТ за собирањето такса & се придружи Управата за јавни приходи. По предлог на министерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, радиодифузната такса се покачи од 130 на 190 денари.

Милиони евра за задоцнети кредити и камати

З

аклучно со декември 2010 година, МРТ има долгови за кредити, камати, даноци и придонеси во вкупен износ од 3.484.682 евра, открива ревизорскиот извештај. Јавниот сервис за долгорочните кредити од Париски и Лондонски клуб чија достасаност е во наредниот период, должи речиси милион евра, а има и достасани, но неплатени рати од други долгорочни кредити кои требала да ги

плати до крајот на 2010 година од 838.211 евра. За ненавремено плаќање на истите должи камати во износ од 335.772 евра, казнена камата во износ од 292.845 евра и трошоци за банката во износ од 37.430 евра или вкупно 1.504.260 евра. МРТ има и обврски за данок на додадена вредност во износ од 710.780 евра и обврски за данок на добивка од 272.016 евра кои треба да ги исплати до 2013 година на рати. К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

Нормално е да не погодиме некои цифри, имаме 900 вработени, а и изборна година беше.

корупција или криминал, а такви нешта во извештајот нема. Во институција која има 900 вработени, во изборна година, нормално е да не погодиме одредени цифри. Овој извештај има двојно помалку забелешки од минатиот ревизорски извештај направен во 2006 година“, вели Каранаков и додава дека повеќето забелешки се нормативноправни. Другиот извршен директор, Ефтим А

Л

Е

Н

О

Г Л

Каранаков, кој по извештајот на ревизорите поднесе оставка, веќе цела недела се крие од јавноста и е без коментар за констатираните малверзации. Антикорупциската комисија најави отворање пред мет за случајот, бидејќи како што изјави претседателот на Антикорупциската комисија, Воислав Зафировски, за „Капитал“, во извештајот за МРТ имало „страшни констатации“.

А С

7 DEKEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

BRENDOVI MO]TA NA BRENDOVITE - KAKVI POZITIVNI EFEKTI VRZ RABOTEWETO NA EDNA KOMPANIJA GO DAVAAT BRENDOVITE, VO SMISLA NA ZGOLEMENA PRODA@BA, POGOLEMA PROFITABILNOST, POVISOKA REPUTACIJA NA SAMATA KOMPANIJA, POVISOKO CENOVNO POZICIONIRAWE, POZITIVEN IMIX KAJ POTRO[UVA^ITE. MEREWETO NA VREDNOSTA NA BRENDOVITE - KAKO TOA SE PRAVI, KOJ TOA GO PRAVI, KOI MAKEDONSKI KOMPANII JA MERAT VREDNOSTA NA SVOITE BRENDOVI - KOI SE NAJVREDNI BRENDOVI VO SVETSKI RAMKI? BREND VERSUS KOMPANIJA - KOLKU E DOBRO KOGA NEKOJ BREND SE IDENTIFIKUVA SO SAMATA KOMPANIJA, KOI SE PREDNOSTI I NEDOSTATOCI NA OVOJ FENOMEN I KAKO SE ODRAZUVA VRZ SAMIOT BREND I KOMPANIJATA?

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

КОМПАНИИ ПАЗАРИ Македонски производи на саем во Франција

П

роизводи од Македонија преку локалната слоу фуд мрежа беа претставени на вториот Еуро густо саем во Турс, Франција. На овој саем, посветен на вкусот, биолошката разновидност и културата на храната, беа презентирани слаткото од диви смокви од Југоисточна Македонија и галичкиот кашкавал и сирење. Производите биле одлично прифатени од посетителите, кои пројавиле интерес да научат повеќе или да ја посетат Македонија.

9

9,62

Дозволен увоз на половни минибуси и автобуси со Еуро 2

> БРОЈКА

В

ладата дозволи увоз на половни минибуси и автобуси со Еуро 2 стандарди до 30 април идната година. Целта е да се подобри заштитата на животната средина со значително намалување на емисијата на штетни гасови во воздухот, но и состојбата со релативно стариот возен парк на превозниците во патниот сообраќај. Се очекува да се заменат околу 40% од минибусите и автобусите кои сега со Еуро 0 стандарди.

милијарди киловат-часови струја извезе Бугарија годинава, со што стана балкански рекордер по извозот на струја. Најмногу струја, дури 80% од вкупниот извоз, Бугарија продаде на пазарите во Македонија, Србија и во Грција.

Фото: Филип Поповски

Селењето на Топилницата е прескапа авантура!

Професори од неколку факултети и поранешни менаџери во Топилницата му порачале на премиерот Никола Груевски дека селењето ќе биде преголем трошок и тешко ќе се врати инвестицијата Петре Димитров

П

dimitrov@kapital.com.mk

ремиерот Никола Груевски консултирал професори од Технолошки факултет и од Институтот за хемија при Природно-математичкиот факултет, како и експерти и менаџери кои порано работеле во Топилницата да го советуваат за Топилницата, дознава “Капитал“. Според наши сознанија, експертите

на Груевски му посочиле дека евентуалното селење на Топилницата е многу скапа инвестиција, но дека во секој никој случај не смее ниту да се помисли Топилницата да се рестартира на истата локација во Велес. Според информациите на “Капитал, меѓу експертите кои го советувале премиерот Груевски за Топилницата е и Бошко Ников, кој беше последен директор за развој и

Провизиите ги изедоа приносите од приватните пензиски друштва Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

Д

иректорите на двете приватни пензиски друштва во Македонија се правдаат со кризата во еврозоната за тоа што недоволно ги оплодиле парите на осигурениците во вториот столб. Но, немаат одговор на прашањето зошто провизиите што ги наплаќаат од осигурениците се повисоки од приносите што ги остваруваат на нивните пари. Министерот за труд и социјална политика, Спиро Ристовски, најави дека наредните две недели заедно со пензиските друштва ќе работи на подобрување на нивната инвестициска стратегија. „Постои тенденција за намалување на провизијата, но сега во оваа фаза не би сакал да шпекулирам со бројки“, рече тој. Двата задолжителни пензиски фонда треба собраните пари од граѓаните и компаниите да ги инвестираат на пазарите на капитал (во хартии од вредност, а и во недвижен имот), при што главна цел им е да остварат што поголем принос за своите клиенти. Меѓутоа, тие сега имаат просечен принос од 3,3% за период од две години, односно 5% за пет години. Според познавачите, ова е најнизок принос што може да се оствари на финансискиот пазар во Македонија по која било основа. Но, ако се земе предвид дека пензиските фондови наплаќаат провизија од 4,5% од секој месечен придонес и 0,05% месечно од вкупната вредност на средствата во фондот, излегува дека осигурениците немаат никаква заработка на средствата

што ги вложуваат. Најновите податоци од Агенција за супервизија на капитално финансираното пензиско осигурување (МАПАС) покажуваат дека во последните месеци, иако незначително, паѓа и сметководствената единица на фондовите. На КБ Прво пензиско друштво од 31 август до 21 ноември годинава паднала за речиси 60.000 евра, а на НЛБ Нов пензиски фонд за речиси 50.000 евра. Директорот на НЛБ Нов пензиски фонд, Давор Вукадиновиќ, признава дека станува збор за драматичен пад. „Ваквата ситуација е резултат на лошите состојби на пазарот на капитал во Европа и во светот. Јасно е дека изминативе 2,5 месеци падот е драматичен. Но, ако се погледнат генерално вкупните ефекти, НЛБ Нов пензиски фонд има позитивен резултат. Конкретно, приносот оваа година не е негативен“, објаснува тој. Директорот на КБ Прво пензиско друштво, Јанко Тренкоски, вели дека падот е последица на чувствителноста на пазарот на капитал во Европа. Но, и ниските придонеси ги јадат пензиите. Месечните уплати во приватните пензиски фондови драстично ќе се намалат доколку Владата од 1 јануари 2012 година ги намали социјалните придонеси. Анализата на „Капитал“ покажува дека двата приватни фонда наредната година од придонеси ќе соберат просечно 230.000 евра помалку од годинава.

инвестиции пред таа да престане со работа и да отиде во стечај. “Капитал“ контактираше лично со Ников со цел да за добие експертски мислења и проценки за евентуалниот процес на селењето на Топилницата. Ников за “Капитал“ вели дека евентуалната дислокација на Топилницата би чинела од 250 до 300 милиони евра. “Топилницата и пред да отиде во стечај не располагаше со не знам каква опрема. Доколку новите сопственици одлучат да ја воведат најсовремената технологија за заштита на животната средина, како што најавуваат, селењето на Топилницата на нивна локација би чинело од 250 до 300 милиони евра“, вели Ников, кој моментално работи во Сараево како консултант на проекти на Европската унија за изработка на директиви за спречување на загадувањето. Откако Метрудхем објави дека се подготвува да ја рестартира Топилницата во Велес, премиерот во неколку наврати излезе во јавК О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

носта со изјави дека за Топилницата најдобро решение е да се дислоцира во некое ненаселено место. Минатата недела на седница за пратенички прашања во Собранието премиерот Никола Груевски во одговор на прашање од пратеникот на ВМРО-ДПМНЕ, Илија Димовски, уште еднаш ја потврди препораката на Владата за дислокација на Топилницата. Груевски ги информираше пратениците дека Владата добила одговор од Метрудхем дека ќе ја разгледаат можноста за селење на планираната инвестиција на друго место. “Добро е дислокацијата на Топилницата да биде вон населено место, но и во тој случај високите еколошки стандарди треба да бидат запазени“, рече Груевски. Пратеникот Димовски беше задоволен од одговорот на премиерот, а поентираше дека евентуалната преселба на Топилницата, сепак, да биде во близина на Велес, оти со инвестицијата ќе се намалела невработеноста во градот. Л

Е

Н

О

Г Л

А С

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

10 КОМПАНИИ ПАЗАРИ Претседателот Иванов ги поддржува младите да почнат бизнис

М

ладите да не очекуваат некој друг да им најде работа, туку да почнат свој сопствен бизнис, им порача претседателот Ѓоргe Иванов на младите луѓе во бизнис-инкубаторот на ПСМ фондацијата. “Радува фактот што постои с$ поголем интерес за учењето вештини како да се дојде до бизнис-планови, пазар и клиенти. Тоа што не може да се научи во нашето образование, може да се дознае тука“, истакна Иванов. Шефот на македонската држава оцени дека условите што ги дава бизнис-инкубаторот се одлични за старт на нов бизнис и изјави дека се надева дека при следната посета ќе има многу повеќе млади луѓе кои, како што кажа, успеваат со својот ум и со својот труд да создаваат продукти кои се веќе присутни на светскиот пазар. Претседателот доби и плакета за поддршката за Глобалната недела на претприемништвото.

Груевски во поход по инвестиции во Сингапур и во Јапонија

В

ладина делегација предводена од премиерот Никола Груевски од утре до 2 декември ќе ги претстави инвестициските можности на Македонија пред бизнис-заедницитe во Сингапур и во Јапонија. Премиерот Груевски утре во Сингапур ќе се сретне со сингапурскиот премиер Ли Хсиен Лунг, соопшти владината прес-служба. Во соработка со сингапурската бизнисфедерација ќе се одржи и бизнис-форум. Од Сингапур, владината делегација ќе замине за Јапонија. Премиерот Груевски ќе се сретне со неговиот јапонски колега Јошихико Нода, како и со високиот претставник од кралското семејство, јапонскиот крунски принц Нарухито. Јапонската надворешна трговска НИКОЛА ГРУЕВСКИ организација во Токио организира и бизниспремиер форум.

ММФ доаѓа со полоши оценки за македонската економија?! Освен надолна корекција на проценката за раст на македонската економија во 2012 година, ММФ доаѓа повторно да го ревидира трошењето на кредитот од 220 милиони евра Александар Јанев janev@kapital.com.mk

М

исијата на Меѓународниот монетарен фонд утре доаѓа во Скопје со лоши вести за македонската економија во 2012 година. Во услови кога кризата во Европа се продлабочува, извесно е дека монетарците од Вашингтон ќе ја коригираат својата проценка за економскиот раст во Македонија од 3,7% кон понегативна. Освен тоа, ММФ ќе побара од Владата и сметка за потрошените пари од кредитот за претпазливост од 220 милиони евра. Иако вообичаено ММФ врши проценка на економските параметри двапати годишно, последната проценка за растот на економијата идната година е направена пред половина година, кога кризата во Европа

с$ уште имаше слаб интензитет. Сега, кога стана јасно дека европската економија влегува во нова рецесија, несомнено е дека последиците врз економските остварувања на Македонија ќе бидат значителни. Претходно и Светската банка ја коригираше прогнозата за раст на 2,5%, со што Владата остана осамена во своите очекувања дека и покрај силните ризици однадвор, домашната економија ќе расте со стапка од 4,5% годишно. Меѓутоа, освен макроекономските показатели, ММФ доаѓа во Скопје да изврши и ревизија на трошењето на заемот од 220 милиони евра што го повлече Владата во март годинава. Имајќи ја предвид реториката на монетарците при нивната последна посета во Скопје, кога искажаа

+ 28.11.2011

раст

Скопска пивара Благој Ѓорев Велес Македонијатурист Топлификација Макстил

+64.24% 65.696.00 +37.14% 480,00 +1.92% 2.600.00 +1.66% 2.300.00 +1.02% 131,00

28.11.2011

ТТК Банка Фершпед РМДЕН09 Алкалоид

нова цена

пад

-

нова цена

-9,94% 1.129.00 -1,25% 39.500.00 89,00 -0,76% -0.05% 3.900.00

загриженост за повлекувањето на парите, што требаше да се чуваат како обезбедување за Буџетот во есктремни случаи, нема да биде изненадување доколку ММФ повторно побара од Владата предвреме да ги врати позајмените пари. Пред шест месеци, ММФ & прати јасна порака на Владата да се задолжи на комерцијалните пазари за да може да се раздолжи кај нив, бидејќи суштината на заемот за претпазливост е да биде крајна алтернатива за задолжување во услови кога сите други извори на капитал се невозможни. Владата тогаш ги повлече парите со изговор дека не може да се задолжи на комерцијалните пазари поради предвремените избори. „Во иднина очекувам Владата да ги исцрпи сите можни начини на задолжување за да може предвреме да ги врати позајмените пари од кредитот за претпазливост“, & порача шефот на мисијата на ММФ, Мекгру, на македонската власт пред шест месеци. Оттогаш, Владата се задолжи кај две комерцијални банки за 130 милиони евра, но тие пари ќе се трошат за финансирање на Буџетот,

Во следните две недели, шефот на мисијата на ММФ, Вес МекГру и министерот за финансии, Зоран Ставрески ќе разговараат за перспективите на Македонија во 2012 како и за начинот на трошење на заемот од 220 милиони евра а не за раздолжување кај ММФ. Мисијата на ММФ предводена од шефот на тимот Вес Мекгру, во следните две недели ќе се сретне

со креаторите на економските политики во Владата, гувернерот на Народната банка, банкарите, бизнисмените и економистите.

понеделник - 28.11.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5021 46,4904 71,8608 50,1935 44,2079 45,0103

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

1м 1,20% 1,13% 0,26% 0,03%

камата 4,00% 5,50%

3м 1,48% 1,42% 0,52% 0,05%

6м 1,71% 1,66% 0,73% 0,10%

12м 2,04% 2,02% 1,05% 0,32%

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Извор: Државен завод за статистика

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд Илирика Југоисточна Европа

Нето вредност 24.557.240,46

1M -3,91%

3M -7,57%

6M -22,83%

1Y -20,02%

YTD -24,86%

Илирика Глобал-Растечки пазари

43.542.267,96

-4,04%

1,07%

-14,07%

-19,93%

-21,47%

Иново Статус Акции

18.375.059,60

-2,68%

-6,78%

-10,87%

-6,81%

-6,56%

КД БРИК

37.778.281,91

-4,96%

-0,72%

-12,41%

-13,42%

-16,57%

КД Нова ЕУ

18.781.761,38

-7,29%

-14,55%

-30,09%

-29,25%

-30,77%

КБ Публикум - Балансиран

22.547.453,58

-6,22%

-7,47%

-16,22%

-15,01%

-15,37%

КБ Публикум - Обврзници

34.920.426,78

0,13%

-0,15%

0,94%

0,00%

0,00%

КБ Публикум Паричен

54.355.891,67

0,27%

0,80%

1,59%

0,00%

0,00%

ЗА ДЕН 27.11.2011 27.11.2011 27.11.2011 27.11.2011 27.11.2011 27.11.2011 27.11.2011 27.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

11

Електронскиот систем за јавни набавки ќе се надградува

> БРОЈКА

20

> БРОЈКА

1.500

Б

ирото за јавни набавки и Стопанската комора на Македонија, ја повикуваат бизнис-заедницата активно да се вклучи во подобрувањето на електронскиот систем за јавни набавки, со цел зголемување на транспарентноста и ефикасноста на истиот. „Целта на менување на електронскиот систем за јавни набавки е економските оператори навремено да ги добиват сите информации кои ќе бидат поцелосни и поточни за новообјавените огласи. Ова ќе придонесе да се зголеми и конкуренцијата при објавувањето на тендерите. Ги повикуваме сите економски оператори да ни помогнат во подобрување на категоризацијата на областите кои ќе бидат овозможени преку овој систем, со нивни предлози за проширување на бројот и опфатот на категории во електронскиот систем“, изјави Маре Богева-Мицовска, директор на Бирото за јавни набавки. Од Стопанската комора истакнаа дека преку подобрување на електонскиот систем за јавни набавки ќе се зголеми конкурентноста, транспарентноста и ефикасноста на јавните набавки, и ќе се намали бројот на поништени тендерски постапки.

илјади хектари повеќе од досегашниот просек кој вообичаено достигнува околу 100 илјади хектари ќе бидат засеани со есенски култури и покрај сушната есен. Според земјоделците, причина за тоа се субвенциите и мерките на Владата за стабилизирање на пазарната цена на пченицата.

евра плата зема бугарскиот премиер, Бојко Борисов, најавувајќи дека платите на претставниците на власта ќе бидат замрзнати на нивото до 2009 година.“Сакам двојно да ги зголемам приходите, но условите не се такви. Таква е ситуацијата во светот, таква е и кај нас“, изјави Борисов.

Трговците и градежниците со најмногу барања за евтините кредити 20 Првата транша од втората кредитна линија од ЕИБ, се очекува да биде повлечена на крајот на годината, а овојпат доминираат барањата за кредити од компаниите од секторот услуги

милиони евра ќе изнесува првата транша од кредитната линија од ЕИБ, која компаниите треба да ја добијат до крајот на годината

Александра Спасевска

73%

spasevska@kapital.com.mk

Г

радежните компании, транспортерите, услужните фирми, како и индустријата за производство на мебел имаат најмногу барања за евтините кредити од Европската инвестициска банка (ЕИБ). Првата транша од втората кредитна линија од 50 милиони евра се очекува да биде повлечена на крајот на годината, а овојпат доминираат барањата за кредити од компаниите од секторот услуги. Првата кредитна линија од 100 милиони евра, која стана оперативна за компаниите на крајот на 2009 година, најмногу ја искористија производните капацитети и текстилната индустрија, кои најмногу беа погодени од кризата. Сега структурата се менува. Од Прокредит банка информираат дека најголем интерес за евтините кредити од ЕИБ има кај трговците. „Се работи за инвестиции во фискни средства,

DOW JONES

11.231,78

-0.23% -0.27%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.692,19

+3.63%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

NASDAQ 2.150,88

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

-0.72%

BRAZIL BOVESPA 55.966,40

-1.95%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

+2.32% +2.14%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 715,70

+1.29%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

HANG SENG 18.037,80

+1.97% +3.01%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-1.32%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.739,77

Главен индекс на Загребската берза

+1,09%

SOFIX 310,42

Главен индекс на Софиската берза

-0.86%

SBITOP 616,68

+0.90%

ATHEX 660,25

-0.60%

Дунав

1.100,00 Креди банка

1.666,00

+14.58%

-7,44%

Развојна банк

+6.53%

Филип Морис

-4,43%

1.598,00

1.014,00

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Слободна Дал

+9.49%

187,52

Ривиера Адри

-5,96%

19,00

10,25

Нова кредитн

3.635,00

Униор Зрече

9.000,00

Петрокемија

-18,18%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

99.67$/барел BRENT

109.12$/барел

Вјесник

Пивоварна

11.880,00 Салус

250,10

ЗЛАТО 1717.60$/унца СРЕБРО 32.07$/унца БАКАР 7.400,50

+3,00% +2.56%

ПРИРОДЕН ГАС

3.52/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

298

МЕТАЛИ

+1.72% +3.13% +2.4%

НИКЕЛ 17.075,00 АЛУМИНИУМ

1.905,00 ЧЕЛИК 520.00$/унца

+0,73% +1.68%

+0.0% +1.1% /

+8.26% -5,00%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+8.18%

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

30,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.167,10

-0.75%

SASX 10 799,45

Главен индекс на Белградската берза

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.511,08

ИНДЕКСИ РЕГИОН

BELEX15 501,40

-0,13%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

2.000

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

FTSE 100 5.284,66

средства со рок на отплата до 3 години. Од банката очекуваат пред крајот на годината, ќе бидае повлеченапрвата транша од 20 милиони евра. Каматната стапка на кредитите од ЕИБ е 5,5% со рок на отплата од осум години, и две години грејс-период. Ефектот кој државата го очекува со искористување на оваа втора кредитна линија е зголемување на домашните инвестиции и раздвижување на компаниите.

ОМБ

0,00%

МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании официјалниот пазар на Македонска берза котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1.56%

МБИД

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.287,49

Заклучно со 18 ноември, до осумте банки п р е к у ко и се о д о б ру в а ат к р е д и т и те, пристигнати се барања за 87 проекти во вредност од 19,5 милиони евра, а се очекува првите пари да бидат повлечени пред Нова година. Според информаците од МБПР, 73% од кредитите се наменети за инвестиции на компаниите, со рок на отплата од три до осум години, додека 27% се за набавка на обртни

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+4.10%

Најмногу кредитни барања има за изградба на трговски и деловни простории, зголемување на возниот парк и во градежништвото.

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.974,18

+0,49%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.158,67

3.000

+0.49% 0.00% -0.13%

Извор: Македонска Берза

од кредитните барања на компаниите се наменети за инвестиции

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, понеделник - 28.11.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

МБИ 10 1.976,54 МБИД 2.134,49 ОМБ 119,28

најмногу за изградба на трговски и деловни простории, зголемување на возниот парк, механизација за подобрување на работењето. Има и производни претпријатија, но бројот е помал. Интересот за овие кредити е голем, дури и ги надминува расположливите средства на банките за оваа кредитна линија“, информираат од Прокредит банка. И од МБПР посочуваат дека е променета структурата на кредитните барања од страна на компаниите. Според Кенан Идризи, заменик на генералниот директор на банката, од пристигнатите барања, голем дел се од транспортни и од градежни фирми, како и од угостителски компании. „Има и барања од фирми од производството, особено од производителите на мебел, односно од тие што прават врати, прозорци и слични елементи со кои се опремува секој новоизграден стан“, потенцира Идризи.

582.50$/бушел

+6.55% -7,37%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

+0,00% ПЧЕНИЦА 589.00$/бушел +0,00% КАФЕ +1.23% 2.35 $/бушел ПЧЕНКА

КАКАО

2411000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25 СОЈА 1106.50.$/бушел

+1.26% +3,45% +0,00%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ КОМЕНТАР Надежта последна умира

Рубин Кога се соочуваме со контракција на паричната маса и понизок раст на кредитите Зарески од планираниот, резултатот е очекуван. Директно намалување на ликвидноста на ниво на стопанството

универзитетски професор

М

акедонската економија порасна за 5,4% во вториот квартал од 2011 година. Споредено со планираниот раст од одличните 4,3%, БДП ги надмина очекувањата и го катапултираше оптимизмот. Веднаш почна лицитација на бројките за 2012 година. Прво излезе Владата со планот за раст на БДП од 4,5%. Ги освести НБМ со нешто поскромните 3%. Тука некаде се и бројките на Светската банка и на ММФ. Од каде се јавува оваа разлика? Владата оди по инерција и со одличен ПР се обидува да презентира став дека економијата е во континуиран раст. Конечно и бројките одат во прилог, бидејќи ги надминуваат претходните проекции. Не навлегувам во реалноста на процентите. Искуството ми говори дека за нешто да се заработи претходно треба во него да се инвестира. Бројката за растот на БДП во првата половина од 2011 година покажува дека таа е резултат на високата лична потрошувачка. Сликата се разбиструва. Порастот на БДП во вториот квартал од оваа година е директен резултат на изборите и “убризганите” 220 и кусур милиони евра директно во личната потрошувачка. Сите субвенции за земјоделците, сите плати за административците, сите пензии, бројните долгови кон јавните претпријатија беа исплатени во краток рок. Одеднаш, поради изборите, работите дојдоа на свое место. Само на кратко, бидејќи ваквата политика е неодржлива доколку немате сопствен капитал за оваа намена. Во овие констелации, кога Владата ја К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

стимулира личната потрошувачка преку државниот Буџет, тоа го прави на грбот на инвестициите и на производниот сектор, а со него и на извозот. Моделот е веќе виден и тој јасно се повторува и во новиот проектиран Буџет. Реалната слика за состојбата во економијата ќе ја видиме во втората половина од 2011 година. Судејќи по третиот квартал, нема место за оптимизам. Во услови кога банките континуирано ја намалуваат кредитната активност за цели 8,2%, парите кои доаѓаат во економијата и понатаму во најголем дел ќе поттекнуваат од Буџетот. Кога тој е во постојана борба за ликвидност, а банките не се во состојба континуирано да го кредитираат, не останува ништо друго освен тој да се финансира од странски извори. Затоа, по задолжувањето кај ММФ, моравме да се задолжиме со нови 130 милиони евра од странски извори. Овие пари ќе влезат за покривање на дупките во фондовите и на тој начин повторно во личната потрошувачка. НБМ не спие мирно. Свесна дека овој притисок делува врз монетарната политика, НБМ суптилно ја ограничува паричната маса. За почеток за 1,5%, а до крајот на годината и за повеќе од 3%. Алибито е познато. Тоа гласи: кризата во еврозоната влијае и врз македонската валута и економија. Кога се соочуваме со контракција на паричната маса и понизок раст на кредитите од планираниот, резултатот е очекуван. Директно намалување на ликвидноста на ниво на стопанството. Процес кој трае и трае. Системот на врзани садови како Титаник ги влече кон дното поголемиот број субјекти на А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Makedonsko Izraelski Biznis Forum 14 Dekemvri 2011 Skopski saem Skopje, Makedonija So golemo zadovolstvo Ve izvestuvame deka Makedonsko Izraelskiot Biznis Klub (MIBK), zaedno so Negovata Ekselencija Ambasadorot na Izrael vo Makedonija, Albanija i Bosna i Hercegovina, g-din.

Dejvid Koen na 14 Dekemvri 2011 godina vo Skopje }e organizira Makedonsko Izraelski Biznis Forum. Za vreme na forumot ќe se odr`at i delovni sredbi (business to business matchmaking) za vreme na koi }e imate prilika da sozdadete novi zdelki i partnerstva.

Na Makedonsko Izraelskiot Biznis Forum }e prisustvuvaat kompanii od slednive sektori: • Informaciska i komunikaciska tehnologija (IKT) • Zemjodelstvo i prerabotka na hrana • Obnovliva/alternativna energija • Medicina i farmacija • Turizam • Drugi (bezbednost, grade`ni{tvo, obrazovanie, finansii i uslugi) Na biznis forumot }e prisustvuvaat kompanii od Makedonija, Izrael, Kosovo, Bosna i Hercegovina i Albanija.

Kraen rok za aplicirawe e 14 Noemvri 2011 godina.

Site informacii vo vrska so forumot mo`ete da gi najdete na na{ata veb-strana: www.mibk.org.mk Lice za kontakt: Ekaterina Dimitrovska Izvr{en direktor, Makedonsko Izraelski Biznis Klub tel: +389 2 3113 259; mob: +389 70 80 20 72 e-mail: ekaterina.dimitrovska@mibk.org.mk

пазарот кои претходно се навикнати на кредитна инфузија. Затоа ни паѓа извозот, затоа економијата има ниска стапка на раст. Веројатно, ова е базичната причина зошто сите, освен Владата, калкулираат со пониска стапка на раст на БДП во 2012 година. За да се направи чекор во насока кон оправдано повисок раст на БДП постои само едно решение. Повисоко ниво на капитални инвестиции од Владата преку Буџетот. Зошто само од неа? Бидејќи само таа има пристап кон капиталот во државата и надвор и затоа што само таа има моќ да изигра во насока на пренасочување на Буџетот. Од оваа ситуација можни се две излезни решенија. За да се олабави монетарната политика, државниот Буџет прво мора да влезе во развојна фаза. Инвестициите кои тој ги планира треба да се реални, а не на хартија. Тие треба да се канализираат преку домашните компании, кои ќе бидат главните корисници на државните капитални инвестиции, ефект кој ќе го мултиплицираат во нови инвестиции. Доколку не дојде до радикална промена кон оваа политика, се плашам дека за реалниот сектор од економијата не доаѓаат подобри времиња. Тој е оставен сам на себе, со висока цена на енергенсите, капиталот и на инпутите. Неконкурентноста го убива и тој нема шанси да порасне. До кредити доаѓа с$ потешко, а сопствените залихи и акумулација на капитал одамна ги доведе до минимално ниво. За инвестиции во развој реалниот сектор во економијата јасно дека не ни размислува. Ги снема големите бизниси, “диловите“, парите. Нулите К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

во трансакциите се намалија и денес е сосема нормално да си голем ако правиш обрт до еден милион евра. Регионалните играчи на тој начин станаа локални. Извозот се замени со задоволување на локалните потреби. Кризата на еврото и неговата девалвација нема да ја подобрат нашата конкурентност. Денарот е врзан за еврото, а девалвацијата на еврото значи и девалвација на денарот. Македонија повеќе од 75% од извозот реализира на европските пазари, а нашиот извоз доминантно е во евра. Од овие причини, не можеме да очекуваме подобрување на трговскиот биланс поради поконкурентниот извоз на македонското стопанство, стекнат со девалвацијата на еврото. Но, ова не значи и дека состојбата на трговската сметка нема да се подобри. Може да се случи увозот да поскапи поради поскапата цена на суровините и преценетиот долар. За да се калкулира со овие екстерни фактори, однапред треба да се предвидат и големите потенцијални ризици на кои се изложуваме. Што доколку се скратат изворите на надворешен капитал или ако тој стане прескап? Што кога редовните приливи од дознаките продолжуваат да се намалуваат? Што во случај странските директни инвестиции поради кризата да не влегуваат во македонската економија согласно проекциите? Овие прашања не се хипотетички. Затоа, фокусот треба да го ставиме врз домашните политики, надевајќи се дека промените ќе се случат уште на самиот почеток од 2012 година. Конечно, надежта последна умира. А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

БАЛКАН

Меркел и Саркози прават „елитен клуб“ во еврозоната

13

Германија и Франција планираат преку нов Договор за стабилност на еврото да ја натераат ЕЦБ да се бори против должничката криза Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

Н

езадоволни од бавната реакција на повеќето земји од еврозоната при донесувањето консензус за усвојување на европскиот пакт за финансиска стабилност, Германија и Франција изработија таен план за основање ексклузивен финансиски евроклуб, пренесуваат европските медиуми. Германскиот канцелар Ангела Меркел и францускиот претседател Никола Саркози размислуваат прво за усвојување на т.н. Договор за стабилност на еврото, кој би требало да биде спогодба меѓу државитечленки за да се заобиколи долгата постапка преку институциите на ЕУ. Како пример им пос лужил шенгенскиот договор за укинување на граничните контроли, пренесува

германскиот весник „Билд“. Ваквите информации не се докрај потврдени. Портпаролка на германската влада само изјавила дека Берлин и Париз имале намера „заедничките претстави“ за иднината на еврото да ги вметнат на агендата на Самитот на ЕУ, што ќе се одржи на 8 и 9 декември. Меркел и Саркози на последната средба во Стразбур, минатиот четврток, веќе најавија дека пред самитот ќе презентираат конкретни предлози за промена на договорите на ЕУ. Сакаат во пактот за стабилност да влезе и Италија. Според медиумите, Меркел и Саркози се договориле да формираат клуб на „одговорни членки на еврозоната“, во кој ќе влезат само некои од земјите од ЕУ. Франција и Германија планираат нов договор за регулирање

на буџетските политики со цел да ја уверат Европската централна банка (ЕЦБ) да одобри купување државни обврзници од задолжените земји, со што сакаат банката посилно да интервенира и да ја намали, и во краен случај да ја разреши кризата во зоната на еврото. Овој нов пакт би претставувал еден вид компромис со оглед на тоа дека промените кои се потребни за промена на постоечките договори на ЕУ бараат премногу време.

Италија во новиот евроклуб со 600 милијарди евра

И

покрај должничката криза која ја зафати Италија, Германија и Франција планираат да ја вклучат во новиот елитен клуб. Истовремено, Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) подготвува план за финансиска помош на Италија од околу 600 милијарди

евра. Според италијанскиот весник „Стампа“, заемот меѓу 400 и 600 милијарди евра ќе обезбеди време за Италија од 12 до 18 месеци за да спроведе мерки за намалување на буџетот и реформи за поттик на економскиот раст. К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Германија и Франција планираат промените во европските договори за стабилизација и буџетска дисциплина да ги спроведат уште на почетокот на 2012 година. Слично како и на шенгенскиот договор, кој овозможува конкретно движење на луѓето во границите на ЕУ, така и пактот за стабилност треба точно да ги дефинира и контролира буџетските дефицити на задолжените земји од еврозоната. Постојниот договор е склучен меѓу 17 држави од еврозоната. Според него, тие преземаат акции да ги ограничат буџетските дефицити до 3% од БДП, а долгот до 60% од БДП.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

14 СВЕТ

Загрозени кредитните рејтинзи на сите земји од ЕУ

М

еѓународната агенција за кредитен рејтинг Мудис, вчера предупреди дека забрзаното влошување на должничката и кредитна криза во еврозоната ги загрозува суверените кредитни рејтинзи на сите земји-членки на Европската унија. Мудис нагласува дека во отсуство на политички мерки за стабилизација на пазарните услови во следниот краткорочен период, заканата за кредитните рејтинзи ќе биде с$ поголема. Сепак главното сценарио на Мудис остава верба во способноста на еврозоната да избегне банкрот од поголеми размери, но и ова позитивно сценарио вклучува ризик од намалување на рејтингот.

WWW.KAPITAL.MK

413 > БРОЈКА

милијарди долари собераа европските банки од продажба на обврзници во првите десет месеци од годинава, а тоа се само две третини од долгот кој треба да им го вратат на инвеститорите во 2011 година, покажуваат последните податоци на истражувачката куќа Dealogic.

Обама бара од ЕУ побрзо да ја реши должничката криза

Д

олжничката криза во еврозоната беше главна тема на вчерашната средба на врвот ЕУ - САД, чиј домаќин овојпат беше американскиот претседател, Барак Обама. Тој побара од своите европски колеги побрзо да донесат дефинитивна одлука за излез од должничката криза. Средбата на врвот ЕУ - САД доаѓа во момент кога Обама не ја крие желбата за зајакнување на американското влијание во Азија, што од некои Европејци се оценува како знак за намалување на интересот на Вашингтон кон Европа.

Путин претседател на Русија до 2024?! Има можности Владимир Путин во 2012 година да освои не еден, туку два претседателски мандати. Во поновата руска историја само Сталин владееше толку време со земјата Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

И

зминатиов викенд во Кремљ се случи „рокировка“, што на руски значи рокада, бидејќи официјално беше најавена промената на функциите на Владимир Путин и Дмитриј Медведев. Рускиот премиер, Владимир Путин, на конгресот на својата партија Единствена Русија го прифати предлогот да биде кандидат на претседателските избори на 4 март 2012 година, со што и формално се отвори патот за неговото враќање на чело на земјата. Иако уште во септември се знаеше дека актуелниот претседател, Дмитриј Медведев, нема да се кандидира за претседател на изборите, с$ до конгресот неговата одлука беше неформална. “Им заблагодарувам на претседателот Дмитриј Медведев и на Конгресот на Единствена Русија што ме посочија и ме замолија да бидам кандидат за претседател на Русија. Се разбира, јас прифаќам“, изјави Путин. Номинирањето на Путин е и официјален почеток на предизборната кампања во Русија. Пред претседателските избори на 4 декември ќе има парламентарни избори и Медведев ќе ја предводи предизборната листа на партијата. Аналитичари наведуваат дека таквата одлука не ја поздравиле многумина во Русија, бидејќи со размената на функциите се засилуваат авторитарните тенденции и Путин ќе има можност да биде на власт уште 12 години, со што би бил лидер најдолго на власт во Русија по рушењето на социјализмот. Анкетите покажуваат дека речиси е сигурно враќањето на 58-годишниот Путин на чело на државата, функција на која беше осум години, од 2000 до 2008 година. Во текот на претседателствувањето на Медведев рускиот Устав беше изменет, па сега дозволува два мандати по шест години на чело на државата. Доколку освои два претседателски мандати, Владимир Владимирович Путин ќе остане на позицијата претседател на Русија до 2024 година. Во поновата руска историја единствено Јосиф Висарионович Сталин владееше со земјата во сличен временски период, од смртта на Владимир Илич Ленин (1924 година) до сопствената (1953 година). Во говор пред делегатите Путин ги

Со „рокировка“, што на руски значи рокада, официјално беше најавена промената на функциите на Владимир Путин и Дмитриј Медведев предупреди странските влади кои се обидуваат да влијаат на исходот од изборите во Русија да си ги земат парите и да ги потрошат за државните долгови, бидејќи напорите им се јалови.

Криза на рускиот праг

Во Русија постојат низа економски проблеми кои, како што сметаат аналитичарите, требаше да бидат решени одамна. Сега тоа ќе биде задача на новата влада. Според експертите, Русија треба да ја намали зависноста од приходите од нафта и гас, кои го полнат речиси половина буџет на земјата, која пак, е најголем производител на енергенси во светот. Власта истовремено треба да се справи со корупцијата, да го реформира кревкиот пензиски систем и да го спрече одливот на капитал. На земјата & се потребни инвестиции во инфраструктурни проекти, како изградба на автопатишта, додека јазот меѓу богатите и сиромашните с$ повеќе се зголемува. Многумина предвидуваат дека Путин следната година ќе се соочи со буџетска криза. Со експлоатацијата на нафта и гас, која ја достигнува горната граница, владата нема да биде во состојба да продолжи со исплатата на пензии, да ги исполни с$ поголемите барања на

3 64 милијарди долари ќе изнесува буџетскиот суфицит на Русија оваа година

милијарди долари се одлеале од Русија оваа година

здравствениот систем или да инвестира во дотраената инфраструктура во ненаселените региони. Тоа ќе значи дека Путин ќе мора да прифати многу од идеите на Медведев за модернизација на рускиот истражувачки и производствен сектор, како проектот за технолошкиот град во Сколково. Истовремено, Русија направи важен чекор за економскиот развој и за мултилатералниот трговски систем, бидејќи по 18 години ги финишираше договорите за влез во Светската трговска организација (СТО). Пристапувањето на Русија кон СТО е особено важно за ЕУ бидејќи таа е најголемиот трговски партнер на Унијата, а овој чекор ќе даде голем поттик за понатамошниот развој на економските односи меѓу двете заедници. Од друга страна пак, Русија, Белорусија и Казахстан постигнаа договор за формирање евроазиска економска унија, која треба да биде формирана до 2015 година. Предвидено е и формирање комисија слична на Европската комисија, која би почнала со работа веќе во 2012 година. Идејата за ваква унија е на рускиот премиер, Владимир Путин, кој сака обединување на поранешните советски републики по урнек на ЕУ и укинување на трговските ограничувања.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 29.11.2011

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла. ИТАЛИЈАНСКА КУЈНА ЗА НОРМАЛЕН ПРИТИСОК Донекаде хипохондрик, Березовски постојано го проверува крвниот притисок, а дома вработил италијански готвач за неговата специјална диета.

РИТЕ ГЛАВА 4: КРИЕЊЕ НА ПА

Потрага по „топол дом“

Во Лондон,, Березовски р имаше проблеми р да најде ј вистинска истинска куќа за себе себе. За една дури понуди 50 милиони фунти правејќи ја на тој начин една од најскапите куќи во Велика Британија. Но, и тоа не беше неговиот избор...

О

д своето доаѓање во Англија, Березовски има инвестирано речиси 50 милиони во куќи, вклучувајќи 3 милиони фунти за Хит лоџ во Ивер, Бакингхемшир, за неговиот влијателен советник за инвестирање Наталија Носова; Пентлендс на Сент Џорџс хил, во Сари, купена за 4,5 милиони фунти и Ворен Мер хаус во Тарсли, во близина на Гилдфорд, Сари, купена за 4,5 милиони фунти за една од неговите ќерки и за нејзиното семејство. Во август 2001 година Березовски ја купи Бејкхем хаус на Вентворт парк, имот во близина на Вирџинија вотер во Сари, за 20,5 милиони фунти од Скот Јанг, богат шкотски градежник на станбени населби. Ја купи куќата откако ја виде надлетувајќи ја со хеликоптер, заедно со Стивен Куртис и со уште еден агент за недвижности. Типично, Березовски, поддржан од Куртис, инсистирал на брзо завршување на зделката без да има никакви грижи подоцна. Договорите за Бејкхем хаус биле разменети наредното утро, а зделката била завршена до следниот понеделник. Березовски дури го немаше разгледано имотот одвнатре. Куќата Бејкхем хаус стана главно живеалиште на Березовски. Од 2002 година, живее таму заедно со Јелена Горбунова и со двете деца. За волја на вистината, прекрасната Јелена е сопственичка на големата куќа и ја надгледува послугата составена од дваесетина слуги и градинари. Никогаш не стапија во брак, бидејќи

Березовски не се разведе од неговата втора сопруга Галина. Повеќе од една деценија Галина немаше побарано финансиско порамнување, туку живееше на висока нога во апартман вреден 8 милиони фунти во Западен Лондон. По 2008 година таа побара развод. „Неговиот однос со Галина е совршено пријателски“, изјави Лорд Бел, портпаролот на Березовски. „Не знам за никакви нерешени прашања меѓу нив. Преговараат за спогодба за развод“. Березовски секој ден оди до својата канцеларија на Мафаир, но ретко останува преку ноќ во Лондон. Го претпочита својот имот во внатрешноста, кој се граничи, во должина од триесет ари, со добро уредените тревници и четирите терени за голф што го сочинуваат престижниот Вентоверт голф клуб. Големата куќа е непробојна, со големи и масивни челични порти и е под надзор 24 часа на ден од березовскиот персонал за обезбедување. Најголемиот број од неговите состаноци се одржуваат тука.

Архитектонски луксуз

Штом ќе се дознаеше дека Березовски е подготвен да купува скапи куќи во внатрешноста, веднаш беше опколуван од агенти за недвижности. „Тие се како муви на измет“, остро му рекол на еден помошник. Безбедноста била од најголемо значење. Во текот на една хеликоптерска обиколка на една голема куќа во елизабетански стил во Сари, вредна 28 милиони фунти, забележа дека главната влезна порта се наоѓа, буквално, на автопатот А3 и дека наоколу има ограда и јавни патеки низ имотот. Дури и го праша шокираниот агент дали патеките и арк Холингсворт е истражувачки новинар капелата може да бидат затворени. и автор на повеќе книги, вклучително и Сепак, беше заинтересиран и студијата за МИ5, британската Служба невообичаено го разгледуваше за безбедност. Неговите новинарски текстови имотот заедно со Јелена. Целиот се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и облечен во црно, Березовски Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа личеше на доктор. Но, на Јан направени со него, се знае дека тој не сака Флеминг додека излегуваше од многу да зборува јавно, нити пак е љубител на неговиот кремасто-сив хеликоптер шопинг. „агуста“, откако слета на ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар беспрекорно одржуваниот тревник. и економски консултант кој живее јужен Березовски не го купи тој особен Лондон. Меѓудругото тој е добитник имот поради безбедноси причини, на неколку награди како телевизиски и но ја купи Наскомб корт, друга радио продуцент, меѓу кои е и наградата на голема куќа во Сари во близина на Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. Годалминг, за 9 милиони фунти. Во неговата книга од 1985 година, Poor Britain, Била сопственост на поранешниот тој ја дефинираше моќта употребувајќи диџеј на Радио 1 и на телевизискиот методологија која подоцна почнаа да ја применуваат водител Крис Еванс. Проектирана истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и во 1908 година од еден ученик на голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка. водечкиот архитект Едвин Литенс, со симетрични градини аранжирани

М

Д

од компанијата Гертруд Џекил, куќата со осум спални соби изградена на тревник од 10 ари беше купена на невидено за другата негова ќерка. Зделката беше спроведена во строга тајност и Крис Еванс постојано прашуваше за идентитетот на купувачот, но Березовски му забрани на својот агент за недвижности да го обелодени неговото име. Дури ни неговата ќерка, ниту нејзиниот сопруг не го имаа видено имотот додека олигархот не им го купи како свадбен подарок. Во Лондо Лондон, од друга страна, Березовс имаше повеќе проблеми Березовски в да најде вистинска куќа за себе. Размислу Размислуваше за Топрак меншионс на Бишоп авенју, потоа понуди 50 милиони фунти правејќи ја на тој начин н една од најскапите куќи во Велика Британија но најде дека атмосферата Британија, „стерил е „стерилна“. Во 2004 година понуди 37,1 милиони мили фунти за куќата на адреса Ке Кенсингтон палас гарденс, бр.

15, но неговиот сонародник Леонид Блаватник, руски олигарх, понуди и плати 5 милиони фунти повеќе на лицитацијата. За да си ја олесни потрагата по недвижности во Лондон за себе и за своето семејство им се обрати на проектантите за ентериер од компанијата Кенди & Кенди. Браќата станаа најпознати, славни и моќни дизајнери на ентериер и градители на станбени населби во Лондон. Со брзина на авион се впуштија во империјата на недвижности вредна повеќе милијарди фунти. Во првите години од новиот милениум, браќата брзо развија осет за незаситниот апетит на новите руски милијардери. Кога во април 2001 година браќата му ја покажаа на Березовски илустрираната брошура за блескавиот апартман Бакингам свит од делукс-категорија и со напредна технологија, на Белгрејв сквер, беше импресиониран и го купи за неговата ќерка Катја. Имотот што се продаваше за 4,15 милиони фунти ги ветуваше сите карактеристики што ги привлекуваа лакомите руски олигарси: камери отпорни на куршуми, систем за влегување со земање отпечатоци од прсти што може да меморира 100 отпечатоци, кино со далечинско управување, телевизиски екрани вградени во ѕидовите на бањите, аларми со ласерски зраци и димни бомби. Еден електронски систем ги препознава омилените песни и ТВпрограми на тој што живее во куќата и тие го следат него или неа од една во друга соба. Во екстравагантниот апартман проектиран да им одговара на вкусовите на новите супербогаташи од XXI век, доминира дабовина, црн орев и површини од полиран гранит. Мебелот е изработен по нарачка и насекаде има најдобар мермер и кожа. Надвор има јапонска градина со фонтана, чија вода прска во еден базен, а потоа со пумпи се влева во каналот околу рабовите на градината. До 2002 година харизмата на браќата се зголеми и богатите Руси сакаа да купат еден стан на компанијата „Кенди енд Кенди”. Во јуни 2002 година, Андреј Мелниченко, млад руски банкар, плати 2,95 милиони фунти за апартман со три спални во куќа на чиј кров има градина, на Беркли сквер, во кој претходно живеел лично Кристијан Кенди. На имотот на кој доминираа екстравагантни мермерни површини,

32

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна психологија, езотерија... Продажниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје изобилува со богата литература – од современите македонски писатели, преку англиските класици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски...

• Од странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА.

Јахтата Thunder B на олигархот Березовски годинава беше вкотвена на пристаништето на заливот Жуан, југоисточна Франција. Француските власти во февруари запленија две јахти кои „одмараа“ на француската ривиера, а беа во сопственост на Березовски. Акцијата беше извршена по налог на властите во Русија, кои до денешен ден го гонат за измама. олигархот ја всели својата млада девојка од Русија. Браќата дури почнаа да го имитираат стилот на живеење на нивните лондонградски клиенти, купувајќи си јахта на старо вредна 10 милиони, на која & дадоа име „Кендискејп”, приклучувајќи му се на џетсетот со приватни јахти и преселувајќи се во Монте Карло. Како и многу од нивните клиенти, бизнисот на браќата се базира на една сложена офшор-структура. (Продолжува)

Во утрешниот број: Березовски почнува да се дружи со британската аристократија, со цел да се интегрира во градот кој одеднаш стана дестинација за еден нов олигарх...

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С