420-02.12.2011

петок. 2 декември. 2011 (weekend izdanie) пет. max. 120 C min. -40 C

саб. max. 120 C min. -40 C

нед. max. 110 C min. -40 C

МБИ 10

2.017,63

+0.91%

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.149,75

+0.13% %

ОМБ

119,56

+0.09%

ЕМУ

€

61,51

САД

$

45,84

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ГУВЕРНЕРОТ ИМА РЕШЕНИЕ АКО ЕВРОТО ПАДНЕ, ДЕНАРОТ ЌЕ И СЕ ВРАТИ НА МАРКАТА! 2-3 ФАРМАЦЕВТИТЕ НЕ СЕ РАЗБРАА СО МИНИСТЕРОТ ТОДОРОВ, ПА МУ ПИШАА НА ГРУЕВСКИ. 6

ПАПАНДРЕУ:

Франција и Германија први го прекршија договорот 14

КРУМ ЕФРЕМОВ: Конкурентноста зависи од самите компании 10-11

ДИРЕКТОРИ НА МИНЕКО СЕ АПСАТ БИДЕЈЌИ ГО ОШТЕТИЛЕ БУЏЕТОТ НА СРБИЈА 4-5

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, ал, с$ $ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Л А Д Н А К 2007: 36,3 С 2011: 43,7 милиони $ КОЊАНОВСКИ ГО ПРОГЛАСИ МАКЕДОНСКОТО МЛЕКО ЗА НЕКВАЛИТЕТНО И СОЗДАДЕ АЛИБИ СТР. ЗА УВОЗ?! 9 увоз на млеко:

број 420 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

2006: 29,5

БРОКЕРСКИТЕ КУЌИ ПРЕД БАНКРОТ! 12

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

Грција е решена да остане во еврозоната

“ премиер на Грција

петок 02/12/2011

КОМЕНТАР

Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

Кој ја руши млечната индустрија?

О

сновна улога на секоја влада е да го јакне домашното млекопроизводство во земја која има услови за развој на млечната индустрија. Тоа го прават повеќе европски земји и за да спречат увоз на млеко и млечни производи, се штитат на секој можен начин. Воведуваат “стандарди“, тарифи, стимулации, субвенции... Го чуваат домашниот и освојуваат и уништуваат туѓи пазари. Е ова Владата во Македонија не го прави. Напротив, со последната изјава заменик-министерот Зоран Коњановски удри против домашното млекопроизводство, бидејќи домашното млеко го прогласи за неквалитетно. Па, добро заменикминистре, Ваша и работа на сите во Министерството за земјоделство и во Агенцијата за храна е македонското млеко да го направите квалитетно. По шест години субвенционирање на фармерите да излегувате со таква изјава навистина е скандалозно. Посебно што никој не излегол во земјава со анализа (направена во независна и стручна лабораторија) за да покаже како и колку тоа македонското млеко е неквалитетно, а како и колку увозното е квалитетно. Ама никој не се грижи за увозот на млеко и млечни производи, иако тој драстично расте. Податоците покажуваат дека особено порасна по пропаѓањето на млекарницата Сведмилк. Откупот на млеко пак, падна посебно кога некои домашни млекарници почнаа да увезуваат сурово млеко од земјите во регионот и да го препакуваат во земјава! Излегува дека наместо домашното производство на млеко, субвенциите го билдаат увозот, а фармерите ги држат мирни затоа што им надоместуваат нешто од падот на откупната цена. Македонија станува рај за големите млечни индустрии од регионот. Замислете, дури 22% од увезеното млеко е од Босна и Херцеговина. Каде ли во БиХ има фарми со овци и со крави?! Потоа, 17% е од Хрватска, 15% од Србија и 12% од Словенија. Милина. Земјите од регионот ја уништуваат македонската млечна индустрија. Каде е тука Владата да го реши овој проблем?

Грција е решена да остане во еврозоната. Основна цел на новата грчка влада е да ги примени одлуките донесени на средбата на врвот на еврозоната на 26 октомври. Ве уверувам дека Владата цврсто ќе се придржува до исполнувањето на таа цел.

“

ЛУКАС ПАПАДИМОС

www.kapital.mk

Холандски Хавеп Импех инвестира 2 милиони евра во фабрика во Илинден

> БРОЈКА

30.000 Х евра ќе & плати Агенцијата за патишта на градежната компанија Гранит за извршување дополнителни работи за изградба на регионален пат меѓу селото Џепчишта во Дебар и границата со Албанија. Договорот е склучен во постапка со преговарање, без претходно објавување оглас.

оландската компанија Хавеп Импех ќе инвестира два милиони евра во производство на професионална, индустриска и заштитна облека во општината Илинден, кај Скопје. Фирмата Хавеп Импех се занимава со производство на професионална, индустриска и заштитна облека изработена од висококвалитетни текстилни ткаенини, а во фабриката во Илинден ќе бидат отворени сто нови работни места.

Ако еврото падне ќе & се врати на м Гувернерот Димитар Богов нема дилеми дека ако пропадне еврото, денарот ќе & се врати на германската марка. Монетарната власт уверува дека тоа нема да донесе загуби за граѓаните и компаниите. Но, лошите вести за пад на еврото ги тераат граѓаните да се ослободуваат од еврата Александар Јанев janev@kapital.com.mk

Д

околку најлошото сценарио за тотален слом на еврото стане реалност, македонскиот денар ќе остане стабилна валута и ќе се врзе фиксно за германската марка, изјави за „Капитал“ гувернерот на Народната банка, Димитар Богов. Според него, изборот би паднал на германската валута, бидејќи се очекува дека ќе биде најстабилна. Според сегашниот курс, едно евро би се менувало за 1,96 германски марки, што всушност

ќе значи дека конверзијата ќе се одвива идентично како и во 2002 година, кога марките беа заменети со евра. „Неизвесноста дали еврото ќе опстои како валута всушност ја зголемува довербата во денарот и тоа е добра околност за нас. Нема притисок на девизниот пазар и од тој аспект монетарната политика може да остане релаксирана. Дури и да се сруши еврото, ние веднаш би ја врзале националната валута за германската марка како најстабилна. Тоа значи дека македонските заштеди се доволно сигурни и нема место за стравување“, изјави гувернерот Богов. Меѓутоа, различните информации за можен пад на еврото што доаѓаат секојдневно создадоа паника кај граѓаните. Во менувачниците се бараат повеќе денари, но и долари и швајцарски франци како замена за еврата.

„Во последните неколку дена има голем интерес за промена на еврата во денари или во друга странска валута како последица на шпекулациите дека еврото ќе го снема. Се бараат и долари и швајцарски франци толку многу, што дури и не можеме докрај да ги задоволиме потребите на клиентите“, коментираат од менувачниците. Додека паниката кај населението расте, финансиските аналитичари смируваат дека нема опасност за загуби од падот на вредноста на еврото и сугерираат да се штеди во денари. „Во моментот најдобро е да се штеди во денари, пред с$ поради стабилноста на нашата валута, но и поради поатрактивните камати што ги нудат банките за денарските депозити. Чувањето на парите во долари или франци сепак е поризично, бидејќи вклучува секојдневна пазарна девалвација, односно промена на нивната вредност“, оценува Емил Јакимов, претседател на Здружението за финансиски пазари во Македонија.

ДИМИТАР БОГОВ

гувернер на Народната банка

Неизвесноста дали еврото ќе опстои како валута всушност ја зголемува довербата во денарот и тоа е добра околност за нас. Нема притисок на девизниот пазар и од тој аспект монетарната политика може да остане релаксирана. Дури и да се сруши еврото, ние веднаш би ја врзале националната валута за германската марка како најстабилна. Тоа значи дека македонските заштеди се доволно сигурни и нема место за стравување.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Вељко Влаховиќ бр 11, (деловна зграда на Технометал Вардар АД, 2 кат) 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

> БРОЈКА

500

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

Груевски бара пари од Јапонија за РЕК Битола

П

ремиерот Никола Груевски бара пари од Јапонската агенција за меѓународна соработка за два проекти - за модернизација на ТЕЦ диви броила во Куманово, Липково Битола, за намалување на емисијата и Старо Нагоричане открија ЕВНна штетни гасови и за модернизација Македонија и МВР во последните три и доизградба на колекторскиот систем околу Охридското Езеро. месеци. Сопствениците на дивите Вкупната вредност на двата проекти броила ќе добијат пресметка за неовластено користење електрична се проценува на повеќе од 100 милиони евра. За ова вчера Груевски енергија во висина од 3.000 до ја информирал Садако Огата, 20.000 евра. Досега во земјава на претседател на Јапонската агенција, над 1.000 корисници им се доставени на средбата во Токио. Јапонците веќе кривични пријави, од кои 150 во ја финансираа со кредит изградбата на Куманово. хидросистемот Злетовица.

3,8%

С

е појавија информации дека Германија веќе почнала да се подготвува за напуштање на еврозоната и печати марки. Поранешниот советник на експретседателот на САД, Џорџ Буш, Филипа Малмгрен, изјави дека одлуката во Германија е донесена. „Германската влада веќе е свесна дека напуштањето на еврото станува извесно и ги вклучи машините да печатат марки како подготовка за тоа што следува“, изјави Малмгрен. Доколку побарувачката за денари се засили, вредноста на македонската валута ќе апрецира. Во таков случај, Народната банка ќе мора да пушта повеќе денари во оптек преку намалување на каматите на благајничките записи и ослободување на дел од денарските задолжителни резерви за да ги задоволи потребите. Поранешниот гувернер Љубе Трпески сугерира НБМ неограничено да пушти денари доколку нагло се зголеми потребата за да ја смири ситуацијата. Токму тоа завчера го одлучија најголемите централни банки во светот, европската и американската, кои ќе понудат неограничена количина долари. Од банките, пак, побараа да ги намалат трошоците за размена на валутите. Македонските банки во моментот не наплаќаат провизија за замена на еврата во денари. Последните статистички податоци од

К

пораснаа цените на мало во ноември годинава во споредба со истиот месец лани. Вкупните трошоци на живот бележат раст од 3,5%, објави Државниот завод за статистика. Најмногу се зголемени трошоците на живот за парно (8,3%). Најголем раст на цените на мало има кај индустриските (6,3%) и кај ХАРИ КОСТОВ директор на прехранбените производи за (6,6%). генерален Комерцијална банка

е, денарот марката! Германија почна да печати марки?!

Комерцијална, банка на 2011 година

> БРОЈКА

1,96

омерцијална банка по шести пат е добитник на наградата банка на годината, која ја доделува меѓународниот магазин The Banker. На свечена церемонија во Лондон на 30 ноември биле доделени престижните награди за најдобрите банки во светот. Прогласувањето на најдобрите банки во светот се врши врз основа на следните критериуми: поврат на средствата на акционерите, стратегиски предности во однос на конкурентите и проценти на пораст на капитал, актива и нето-профит. „Оваа награда претставува уште една потврда за нашиот успех и нашата силна домашна и меѓународна репутација, но и насока за понатамошна работа“, велат од Комерцијална.

лидери

Како падот на еврото ја погодува економијата?

Падот на вредноста на еврото во однос на доларот, како и очекувањата дека трендот на јакнење на американската валута ќе продолжи ќе им создадат проблеми на македонските компании кои увезуваат и плаќаат во долари. Од друга страна, пак, македонскиот извоз во САД и во други земји каде што се продава за долари станува поконкурентен. Извозните компании за доларите ќе добијат повеќе денари, спротивно на увозниците кои ќе треба да платат повеќе. Сепак, анализирајќи ги статистичките податоци за увоз и извоз на земјата, повеќе компании ќе загубат од растот на доларот, бидејќи земјава повеќе увезува отколку што извезува во долари. Меѓу 25%-30% од увозот на Македонија е од Русија, САД, Бразил, Украина, Кина и уште неколку земји со кои тргуваме во долари. Од почетокот на годината, само за увоз на нафта и други минерални горива потрошени се повеќе од милијарда долари, што значи дека поради континуираниот раст на доларот увозниците на нафта одвојувале повеќе денари за да купат долари со што практично увозот поскапувал. Кај извозот, пак, најголем дел, повеќе од 60%, е насочен кон земјите од ЕУ, така што од растот на доларот во однос на еврото не се очекуваат позначајни ефекти врз економијата. Според проценките, само околу 15% од извозот во странство се наплаќа во долари, главно во Русија и земјите од источниот блок.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ИВО ИВАНОВСКИ

В

оведувањето на признанието за квалитет во работењето на јавната администрација е уште еден потег на министерот за модернизација на секторот

германски марки би се добиле за едно евро доколку се врати германската валута во оптек како замена за еврото Народната банка покажуваат пораст на штедењето и во денари и во странска валута. Засега статистиката не го отсликува трендот на промена на депозитите од евра во денари, долари или швајцарски франци. Дел од аналитичарите коментираат дека се очекува зголемување на интересот и за купување недвижности.

3

БРАЈАН ФЕРИ

П

очесен орден од кралицата Елизабета Втора доби британскиот музичар и фронтмен на групата Рокси мјузик, со што се докажа како истакнат уметник

не им беше денот

ЧЕДО КРАЛЕВСКИ

И

од ЕУ му кажаа на првиот човек на Антимонополската комисија дека пазарната економија не ја бидува во Македонија, ама тој досега, за чудо, не виде таков проблем

Инвестициите во квалитет на производите секогаш значат раст на компанијата. Тоа пред с$ е од големо значење за прехранбената прех индустр индустрија. Млекарницата Здравје Радово досега има докажа докажано и покажано дека доброто менаџирање и импеле импелемтација на светски стандар стандарди секогаш носат позитив позитивни резултати. ЈОВАН Така и со последниот ДАБЕВСКИ систем кој го имплементираше млекарницата, односно ОХСАС 18001, систем за управување со здравјето и безбедноста при работа, менаџментот на компанијата очекува дека тоа ќе го зголеми извозот и ќе се подобри целокупното работење. Здравје Радово е втора по големина млекарница во Македонија, но прва во домашна сопственост која го воведе овој стандард. Со ова уште повеќе ќе се отворат можностите на млекарницата за ширење шире на соседните, балкански пазари.

_

ГУБИТНИК ГУБИТ На директорот на јавното претпријатие Македонија пат, Хајрула Хасани, деновиве му е „густо“. Од една страна, вработените му штрајкуваат барајќи 2,5 милиони евра поради заостанати плати и придонеси, а од друга страна, полицијата му спроведува уште едно „Змиско око“, апсејќи дури 90 вработени на ХАЈРУЛА наплатни рампи поради ХАСАНИ фалсификување фискални сметки. Наместо да најде начин како да ја подобри состојбата во ова претпријатие, кое некогаш важеше „ за „златна кокошка“ за собирање приходи приходи, Хасани вината за очајот во кој падна М Македонија пат ја префрла на минатит минатите раководства и на Агенцијата за патишта, патиш од каде што добиваат пари. Дополн Дополнително, бара и финансиска помош о од државата. А никако да му текне сам са да ги засука ракавите и да рабо работи! Или ако не знае, нека си даде оставка. Тоа претпријатие не може да функционира без сериозен раководител, а уште помалку со раководител на кој криминалот му се случувал пред очи.

мисла на денот

ДОМИНИК ШТРОС0КАН

М

алку му беше на поранешниот шеф на ММФ што си ги уништи кариерата и бракот, па продолжува со биографија да ја бранува јавноста со своите „сексуални“ афери

СУШТИНАТА НА РАБОТАТА Е КОНЦЕНТРИРАНА ЕНЕРГИЈА. ЕНЕРГИ

Валт Валтер Багехот англиски бизнисмен и новинар

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА ДЕНОТ...

% 1,10%

2,50%

4

WWW.KAPITAL.MK

Ishrana

Domuvawe

Higiena i zdravje

И

Soobra}ajni sredstva i uslugi

Obleka i obuvki

Restorani i hoteli

ако Владата н$ убедува дека цените во Македонија се стабилни, сепак, статистичките податоци покажуваат дека трошоците на живот континуирано растат. Според последните податоци за индексот на трошоци на живот, излегува дека граѓаните одвојуваат повеќе пари за храна, за домот, за хигиената и здравјето...

светот низ медиумите...

The Guardian Th

Бр Британскиот весник ги анализира причините ан кои извадија стотици ко илјади нивни сограѓани на ил улиците на најголемите ул англиски градови. Ова ан се едни од најмасовните протести во поновата пр англиска историја. ан

Poslovni Po o Dnevnik

Хр Хрватскиот весник пишува за извештајот пи на централната банка на Хрватска, кој е долго очекуван и поврзан со оч низа скандали. Се очекува ни дека со извештајот ќе се де актуализираат и разјаснат ак случувањата околу сл пропаднатата Кредо банка. пр

Б

лесна божиќната елка пред Рокфелеровиот центар во Њујорк, а честа да ги вклучи разнобојните светилки му припадна на градоначалникот, Мајкл Блумберг. Елката висока 22 метри е донесена од Пенсилванија. Декорирана е со 30.000 светилки, кои ќе го красат Големото јаболко до 7 јануари.

Директори на Мин се апсат оти го оштетиле буџетот во Србија Апсењата во Србија уште повеќе ги зголемуваат негативните перцепции за Минеко во Македонија, кои деновиве се актуелни со обидот да ја оживеат Топилницата во Велес, но кои порано неофицијално се поврзуваа со многу сомнителната приватизација на Топилница за која реагираше и Светската банка Биљана Здравковска-Стојчевска

The Washington Post Американскиот весник пишува за растечкото анти-ЕУ расположение во Велика Британија кое е дополнително засилено со актуелните економски случувања во еврозоната.

The Japan Times

Весникот пишува за контаминирани бродови како последица од хаваријата во нуклеарната централна Фукушима. Јапонија, иако брзо заздравува с$ уште не може да ги санира штетите од радијацијата.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

СДСМ: Каде е Ефтим Гаштов?

2

у уинг Александра Кас: Џабе ви е Дуинг бизнис кога Хрватска прва ќе влезе во ЕУ

3

Ќе се уукинуваат факултетите за у ф а јавна администрација и за ОНО?! О?!

4

Нема кредити, нема фирми!

zdravkovska@kapital.com.mk

Петре Димитров

Ф

dimitrov@kapital.com.mk

ирмата Минеко покрај тоа што деновиве е актуелна во Македонија, со обидите преку фирмата Метрудхем да ја рестартира велешката Топилница, деновиве е популарна и во Србија. Драган Томиќ и Богдан Комленц, двајцата директори во една од фирмите на Минеко во Србија, Минеко плус се меѓ у групата 14 уапсени поради злоупотреба на службената должност и проневери. По Александар Андреевиќ, директорот на Минеко Лимитед од Лондон, кој исто така е меѓу осомничените, с$ уште се трага. Како што пишува српскиот весник „Новости“, групата уапсени со фиктивни договори го оштетиле државниот Буџет за повеќе од четири милиони евра, а фирмата Навип за повеќе од два милиони евра. Во групата уапсени се и сегашното и поранешното раководство на Даночната управа во Земун, како и неколку даночни инспектори кои им овозможиле да ги направат злоупотребите во врска со приватизацијата на фирмата Навип. Уапсените се сомничат дека склучувале фиктивни бизнис-договори меѓ у фирмата Навип и други фирми, а за кои избегнувале плаќање данок на државата и за злоупотреби во приватизацијата на земунскиот производител на пијалаци Навип, со што си обезбедиле противправна имотна и лична корист. Според српската полиција, Минеко на незаконски начин се стекнал и со атрактивниот простор на Навип во ценатрот на Белград, на тој начин што Минеко плус му дал позајмица на Навип од околу 2,2

милиони евра, кој подоцна Навип, кој инаку е во сопственост на Минеко, не можел да му ги врати. Наместо пари, Навип понудил деловен простор, а откако Минеко плус побарувањето го преотстапил на швајцарскиот Минеко, тие станале газди на деловната зграда во центарот на Белград, која вреди десеткратно повеќе. Минеко плус од Белград е инаку фирма која е дел од групацијата Минеко, која деновиве се споменува како еден од сопствениците во фирмата Метрудхем која сака да ја рестартира велешката Топилница. Апсењата во Србија дополнително ги зголемуваат негативните перцепции за Минеко во Македонија, кои деновиве се поврзани со нивното барање да ја вратат во живот Топилницата во Велес.

Минеко ја купил Топилница од Минеко?

На македонската јавност Минеко & е позната уште пред неколку години. За првпат фицијално во јавноста Минеко се појави во 2008 година кога како најголем доверител во Топилницата побара да се објави тендер кој го организираше тогашниот стечаен управник Радослав Кипровски, а на кој нов сопственик на имотот и опремата на Топилницата стана

Метрудхем дооел Скопје, кој плати 2,2 милиони евра. Но, пред да се појави Минеко, се случиле неколку спорни пререгистрации со кои Топилницата во Велес преку ноќ станала дооел, а подоцна била пр ер егис трир ана в о М ХК до о. Дневниот весник „Дневник“ во 2006 година објавил дека тоа се с лу чило откако нена мир еното побарување од 9 милиони евра кое Гленкор интернациона л го имал од секојдневното работење со Топилницата, без надомест го пренел на панамската фирма Фило бизнис. Потоа панамската фирма се откажала од побарувањето во полза на, исто така, анонимна фирма од Девствените Острови, а ова побарување & го пренесе на МХК дооел Скопје, која потоа го преотстапила на МХК доо Скопје. Подоцна, оваа „човек-фирма“ ја активира хипотеката врз имотот на Топилница и судот во Штип само еден месец подоцна целиот имот им го префрлил на новите сопственици. Според неофицијални информации, во тоа време претставник на Гленкор за Балканот бил Димитар Мики Аксентијевиќ, кој потоа медиумите го поврзуваат како еден од сопствениците на швајцарската Минеко. Тогашниот директор на Топилницата, Чедо Петров, тогаш изјавил дека трансакцијата била спроведена според сите законски одредби, за доброто на фирмата, но и за акционерите и за доверителите,

реакција од www.kapital.mk

на текстот “ПРЕМИЕРОТ ЌЕ ЈА СЕЛИ ТОПИЛНИЦАТА, А ГАЗДИТЕ НЕМААТ НИ БИЗНИС-ПЛАН!” ОБЈАВЕН ВО ВЧЕРАШНИОТ БРОЈ НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ НА WWW.KAPITAL.MK

• Delovna tajna Објавено на 01.12.2011, од Joco

Деловна тајна бидејки пола Минеко во Србија се уапсени, а канцелариите им се затворени и наскоро ке бидат конфискувани !!!!

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

ПРОЦЕНКИ...

О

66% О 89% О 46%

д жителите на Македонија лани ги почувствувале лошите последици на светската економска криза, па се фрлиле на штедење, се вели во најновото истражување на ГФК д испитаниците одговориле дека си ги скратиле трошоците за патувања, одмор, јадење во ресторани и излегувањето поради забава

д испитаниците изјавиле дека штеделе кога купувале, и тоа на тој начин што пазарувале во дисконти или чекале попусти

еко

АНГЕЛА МЕРКЕЛ

Неопходно е да се стабилизира еврозоната

А

нгела Меркел ги повика европските лидери да донесат итни одлуки за стабилизација на еврозоната, за да бидат смирени пазарите. „Мислам дека се наоѓаме во тешка ситуација и потребна ни е политичка храброст уште повеќе да се обединиме во еврозоната. Поради тоа, бараме делумни измени на договорот само за членките на еврозоната, за да ја вратиме довербата на пазарите“, вели Меркел.

М

инеко е фирма со седиште во Швјацарија која е основана во 2003 година. На нивната интернет-страница (www.mineco.ch) не постојат информации за тоа кои се сопственици на фирмата. Тоа што може да се дознае од нивната интернет-страницата е дека се меѓународна групација на компании со околу 2.000 вработени, кои работат со трговија со метали, а ДРАГАН ТОМИЌ и поседуваат и рудници за БОГДАН КОМЛЕНЦ двајцата директори на Минеко Плус од обоени и благородни метали, Белград се уапсени како металургиски и хемиски производни хе по директорот на капацитети. к Минеко Лимитед од Лондон, Минеко е сопственик на АЛЕКСАНДАР АНДРЕЕВИЌ МИНЕКО се уште се трага. рудници во Србија и Босна. Бос ПЛУС

ДОО

Србија

МИНЕКО ЛИМИТЕД

Манитоба, Канада МИНЕКО ХОЛДИНГ Б.В

Холандија

КОНТАНГО ДОО

Србија

В. Британија Британи

МИНЕКО ГРУП

РУДНИК ДОО

Србија ВЕЛИКИ МАЈДАН ДОО

МИНЕКО ОБОЕНИ МЕТАЛИ ДООЕЛ

Македонија

ГРОСС ДОО

КОМЕНТАР

германски канцелар

Балкански Швајцарци?!

МИНЕКО ИНТЕРE НЕШНЛ ЛИМИТЕД

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ...

1,838

милијарди евра изнесуваат девизните резерви во октомври, објави Народната банка. Во последните два месеци резервите бележат намалување за девет милиони евра.

11

милиони евра се намалиле резервите на злато во октомври, објави Народна банка. Во август тие изнесувале 275 милиони евра, додека, пак, на крајот од месец октомври изнесувале 264 милиони евра.

84%

олово содржи ископаната руда на локалитетот Иловица во Југоисточна Македонија, објави Еуромакс рисорсис. Испитуваните количества содржат 58% злато и 68% сребро.

Србија

Босна и Херцеговина

к о и а к о р а б о т и КОМПАНИИ ПОВРЗАНИ неофицијално СО МИНЕКО ГРУП Топил-ницата, имаат направила и реални шанси да си ревизија. МИНЕКО АГ Швајцарија ги вратат парите. Фактот дека како Но, наместо да главен претставник МИНЕКО АГ (претставништво Москва), Русија ја проработат, во јавноста на СИМПРОЛИТ тогашните Метрудхем се КОНСТАРКШН нови газди и јавува Александар ТЕХНОЛОЏИС АГ Швајцарија менаџментот Билбилов кој е на чело со Чедо и управител на O.O.O. СИМПО Воскресенск, Русија Петров и Жанко фирмата Минеко Чадо ја носат обоени метали во ТД ОКСИД фирмата во стечај. Македонија доволно ХОУСЕР АГ По барање на говори дека Минеко Швајцарија доверителите индиректно е цело О.О.О ХАУСЕР АГ судот во Велес време присутен Москва, Русија ги поништил во работењето на ХОУСЕР ДОО трансакциите. Топилница. Пред Белград, Србија Подоцна Минеко, неколку дена во еден БОСИЛ МЕТАЛ ДОО која тогаш од македонските Србија неофицијално дневни весници МЕТРУДХЕМ ДООЕЛ Скопје, Макеодонија се поврзувше се појави и Чедо ОУШН ПАРТНЕРС со Инвестас, Петров со изјава ХОЛДИНГ ЛИМИТЕД ги откупил дека на Македонија побарувањата на многу & е потребна другите доверители Фершпед, Топилница, што само ги подгрева Комерцијална, Макпетрол, и шпекулациите дека поранешниот станал најголем доверител со менаџмент би можел да стои зад околу 63% од побарувањата рестартирањето на Топилница. од Топилница. За спорните Од Метрудхем негираат каква трансакции во Топилницата било поврзаност со поранешните во 2006 година рагирала директори во Топилница, Чедо дури и Светската банка, која Петров и Жанко Чадо.

Оли О ли Рен Рен предупреди на распад р д на ЕЕвропската унија ј

Е

врокомесарот Оли Рен ги предупреди лидерите на еврозоната дека мора да преземат ризик и да почнат значајна прекугранична интеграција на Самитот следната недела, инаку во спротивно ќе бидат сведоци на распадот на монетарната унија. „Дојдовме до момент кога мора да биде направен сериозен избор и да се донесат сериозни одлуки“, вели тој.

Љупчо Зиков

zikov@kapital.com.mk

За пораките од ММФ и „Осмели се“!

Д

Да ги упростам пораките на разните меѓународни претставници за судбината на македонската економија и фирмите во неа. Оти не станува збор за тоа дали пораките се добронамерни или злонамерни како што се обидуваат да ги коментираат нашите „психијатри“ од типот на Пешевски и Ставрески, во стилот на некои виртуелни нобеловци по економија! Оваа видно изразена самобендисаност треба да се намали и време е да се соочиме со фактите на ММФ, како што пред извесно време преку медиумите бевме буквално наведени да се соочиме со „грандиозните“ достигнувања во Дуинг бизнис изработен од пријателите во Светска банка! Изјавите на ММФ и на ЕУ вчера ќе бидат меѓникот по кој ќе цениме што е направено идната година ова време. Овие наоди ќе се архивираат и ќе останат да се споредуваат. Е сега, што на нашите владини претставници им кажуваат кога им велат дека имаме нефункционална пазарна економија!!! Еве: На пример, една американска студија вели: Од Втората светска војна наваму американскиот БДП растеше во просек по 3,3% годишно. Замислете. Но, малите промени во БДП предизвикуваат големи промени во оперативното финансирање на компаниите!? Тоа, пак, силно влијае врз вредноста на пазарот на капитал, на животинскиот инстикт на вложувачите и на чувството на купувачите! Затоа растот во САД до 4% се чувствува како „бум“, а растот до 2% како рецесија! А отсуството на раст како враќање на 30-тите години од минатиот век. Како да се чувствуваме ние во Македонија!? Во овој момент САД имаат „рецесија на растот“! Таму се размислува како да се врати растот од 3,3% и повеќе! Прашањето е од витално значење, на кое би требало да одговори економската политика и на демократите и на републиканците. Тие веќе водат дебата! Кај нас вмровците и сдсмовците никако да понудат здрави решенија за растот на Македонија! Ние овде се докажуваме дали растот ќе биде 2%, 3% или 4%! А с$ е тоа никаков раст! Пораз! Каде треба да се бара решение: Карл Шрам, американски економист вели: „Растот директно зависи од растот на старт ап компании. Новите фирми кои денеска ги немате. Најважниот придонес за економскиот раст на нацијата е бројот на новоформирани компании, кои за 20 години ќе пораснат во компании со приход од милијарда долари“. Тој проценил дека со оглед на големината на американската економија годишно & требаат 75 до 125 „новороденчиња“ со таков потенцијал, за да се одржи стапката на раст која ја имаше од Втората светска војна. За побрз раст би биле потребни уште повеќе успешни старт ап компании. Големите компании, од типот на Епл (Apple), Ај-би-ем (IBM), Волмарт (Wall-Mart), Ексон мобил (Exxon Mobil), се потребни да бидат успешни. Но, здравите големи компании не се доволни за зголемување на растот повеќе од околу 2% годишно, колку што растат западноевропските економии. На Америка & требаат и оние милиони граѓани кои го следат својот сон и започнуваат семејни бизниси. Факторот „икс“ се старт ап компаниите кои прераснуваат во големи компании. За значително зголемување на растот ни требаат околу стотици новоформирани компании годишно, кои ќе се изборат за место на пазарот. Но, тоа не можат да го сторат во Македонија без политичката волја на владата, Македо без борбата борб со корупцијата таму каде што треба, без б почнување на демонополизација и декартелизација и без чувството на банкарите декарте дека е ппотребно да го поддржат овој модел, наместо себично да се грижат за своите јадни кариери од Табановце до Богородица! Откритијата на американскиот научник имаат Открити големи политички импликации. И за нас се важни! Оти ако Македонија сака стапки на раст поголеми од 5%, наместо да глумиме лудило и да изиграваме национални психијатри, подобро би било сериозно да се почне да се отстрануваат политичките препреки кои им оневозможуваат на старт ап компаниите да го остварат својот потенцијал. Еве, ова е проект на кој кај нас може да се сретнат и да си подадат рака и ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ и сите мислечки луѓе! Ајде да му дадеме простор на секој со идеја, на секој фрустриран, а мислечки студент, и на секој инвеститор повозрасен или помлад, странец или домашен не е важно, или основач на фирма чиј бизнис пораснал во последните пет години од еден вработен на пет вработени. Оти тој сигурно во своите фиоки чува проекти за фабрики и компании за по сто вработени! Само тоа е излезот! Толку е просто, а толку не знаеме...

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.017,63 2010/2011 2010/2011

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 2.059,92

На Македонската берза вчера се склучи една администраторска блок-трансакција, и тоа 29.528 обични акции на Семенарство Скопје по цена од 352 денари за една акција, што претставува 27,98% од основната главнина на друштвото. Вкупната вредност на трансакцијата изнесува 10.393.856 денари. Главниот берзански индекс МБИ-10 порасна за 0,91% и трговскиот ден го заврши со вредност од 2.017,63 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Пелистерка

3.702,00 +333.00

+9.88% 9 88%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ЗК Пелагонија

2.900,00 -99.00

-3.30% 3 30%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

12.045,68 4 24% +4.24%

Драстично падна цената на нафтата на светските берзи, поради знаците на дополнително успорување на економскиот раст во Европа. На Лондонската берза цената на сурова нафта падна за 58 центи, односно еден барел чини 109,94 долари.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.535,98 8.597,38 1.246,96 2.620,34 6.062,75 740,01

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0.56% +1.93% +4.33% +4.17% -0.43% +1.59%

€ $

1,164 ПРОМЕНА

-0.4%

СТАПКА

1,3492 ПРОМЕНА

+0.6%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.750,10 -0.01% 0 01% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

110,17 -0.32% 0 32% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Марио Драги ЕЦБ е подготвена за нови акции за поддршка на економијата.

“

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

Ивановски го обучува раководниот тим на министерството

> БРОЈКА

20

М

инистерот за информатичко општество и администрација, Иво Ивановски, вчера почна со обука на раководниот тим на Министерството за информатичко општество и администрација преку воведување стандард за квалитет во работењето во јавната администрација. “Примената на стандардот, чија цел е постојано унапредување на работењето и процесите во организациите, подобрување на мотивираноста на вработените и следење на перформансите, ќе изврши големо позитивно влијание врз целокупниот систем на јавната управа и ќе придонесе за постигнувањето модерна, ефикасна и професионална администрација“, рече Ивановски.

www.kapital.mk петок 02/12/2011

нови вработувања во МРТ во екот на скандалите за милионските финансиски малверзации во јавниот сервис и долговите поголеми од три милиони евра, кои ги покажа последниот извештај на државните ревизори. За повеќето од функциите кои се бараат во МРТ е потребно само средно образование, познавање на компјутери и поседување креативни способности, пишува во огласот. Извршниот директор на МРТ, Петар Каранаков, за „Капитал“ вели дека новите вработувања се потребни за процесот на дигитализацијата на јавниот сервис. „Ни треба нов технички кадар што ќе работи со нова технологија. Имаме 200 луѓе кои во наредните пет години ќе одат во пензија и имаме голем одлив на кадар“, вели тој.

Транспаренси интернешнал: Во Македонија има повеќе корупција од лани! Според Индексот на перцепција на корупцијата, земјава бележи пад во споредба со минатата година. Во меѓувреме, МВР во акцијата „Калдрма“ уапси 92 лица за малверации на наплатните рампи

120

100

80

Марија Севриева

60

П

40

sevrieva@kapital.com.mk

ад од седум места бележи Македонија на листата на Транспаренси интернешнал, Индекс на перцепција на корупцијата за 2011 година. Со индекс од вредност 3,9 земјава го дели 69тото место со Италија и Самоа. Во споредба со земјите од регионот, Македонија е подобра во справувањето со корупцијата од Србија, Косово, БиХ и Албанија. Предност во

борбата против корупцијата во регионот имаат Хрватска и Црна Гора. Интересно е тоа што Грција и Бугарија, кои се членки на Европската унија, имаат полош индекс на корупција во споредба со Македонија. “Нашите согледувања се дека надлежните институции кои треба да водат во борбата

69

71

72

2009

2008

62

103

2006

2005

84

97

106

20

0

2011

2010

2007

2004

2003

Позиција на Македонија на Извештаите на Транспаренси во последните девет години Извор: Транспаренси Интернешнл- ИПК 2011

против корупцијата забавија, односно не ги покажуваат резултатите во своето работење. Институциите ги намалија своите

„По Змиско око 1 и 2“ - „Калдрма“ однесе 92 вработени во Македонија пат! Импровизирана работилница за изработка на фалсификувани сметки речиси две години била начинот на кој 92 лица вработени како раководители на смена и инкасанти на наплатните рампи на Коридорот 10 незаконски заработувале и ја оштетиле државата два милиони евра. Министерството за внатрешни работи во акција почната од 2010 година уапси вработени во Македонија пат кои се осомничени за злоупотреба на службена положба, примање поткуп, противзаконско посредување, злосторничко здружување и фалсификување исправа. Министерката Гордана Јанкулоска потврдува дека земјава бележи пад на листата на ТИ, но најавува посериозна анализа на областите каде што е забележано назадување. “Испраќаме една јасна порака дека корупцијата не може

105

и не смее да се толерира без разлика од каде доаѓа и без разлика кого засега, оди во прилог на подобрување на перцепцијата кај граѓаните, но притоа оди и во прилог на подобрување на вкупната реалност, што значи дека граѓаните с$ повеќе ќе се охрабрат да ја гледаат корупцијата и ќе бидат помалку мотивирани и самите да бидат учесници во истата“, вели Јанкулоска. Полицијата има силни докази со кои ќе го докаже криминалот на инкасантите, прибрани со помош на посебни истражни мерки. Акцијата „Калдрма“ следува по акциите „Змиско око“ 1 и 2, во кои исто така беа уапсени околу 90 лица. Двете продолженија на „Змиско око“ с$ уште се во лавиринтите во судовите во земјава, иако инкасантите веќе добија правда пред Меѓународниот суд за човекови права во Стразбур поради неоснованата должина на притворот.

активности, кои претставуваат вистинска анализа и контрола над активностите на власта во сите сфери кои претставуват ризик од аспект на борбата против корупцијата“, вели Тасева.

Зафировски не го видел индексот!

Претседателот на Државната комисија за спречување на корупцијата, Воислав Зафировски, вчера немаше време да одговори како го коментира падот на земјава на Индексот на перцепција на корупцијата на ТИ. Во краток телефонски разговор истакна дека Комисијата работи на државните програми за превенција и репресија на корупцијата и намалување на судирот на интереси, двете за периодот 2011/2015. Зафировски неколкупати го одложуваше последниот рок за изговување на програмите, кои првично требаше да бидат презентирани кон крајот на септември оваа година.

Како работи Советот на Скопје Еднаш месечно седница, три месеци Анализата на „Капитал“ открива дека оваа година Советот на град Скопје одржал само 13 седници, при што во мај, јули и август немало ниту една Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

Н

ародната поговорка прилагодена на новото време - „роди ме мајко со к’смет за да станам пратеник“, можеби уште повеќе ва жи за општинските советници, а особено за тие кои седат во Советот на град Скопје. Пратеничката плата навистина е три пати поголема од месечниот надомест на скопските советници, кој изнесува 20.553 денари, но за разлика од парламентарците кои се професионалци вработени во Собранието

и немаат право да остваруваат приходи по друг основ, на советниците надоместот од 340 евра им е плус на платата што си ја земаат таму каде што се редовно вработени. Друг адут во прилог на советниците е што нивниот надомест многу полесно се заработува од пратеничката плата. Додека пратениците во републичкото Собрание речиси секојдневно седничат, Советот на град Скопје добро е ако одржи и само една седница месечно. Советниците го добиваат

надоместот без разлика на тоа колку пати во месецот заседавале. Во 2011 година скопските советници досега одржале само 13 седници. Во мај, јули и август не одржале ниту една, а за ова компензирале со „дури“ по две седници во октомври и ноември. Со оглед на тоа што советниците на главниот град си ги поврзале летните месеци јули и август (во кои немало ниту една седница), а седницата во јуни ја одржале на 15-ти, и во септември, исто така, на 15-ти, испаѓа дека тие имаат убедливо најдолг одмор меѓу функционерите, од цели 3 месеци!

И на малкуте седници беспредметни расправи!

И покрај реткото работно состанување на Советот, ако се следи неговата работа, паѓа во очи фактот дека советниците, па дури и оние на опозицијата, доаѓаат

неподготвени за предизвикот да ги решаваат проблемите на главниот град. На последната седница посветена на советнички прашања амбициите на опозицијата се сведоа на интерес за бројот на исечени и засадени дрвја во Скопје, за тоа дали градот ќе продложи да го поддржува Младинскиот отворен театар, и за тоа какви се плановите на градоначалникот, Коце Трајановски, за градскиот театар. Според последните измени на Законот за плати и надоместоци на избрани и именувани лица месечниот надомест на членовите на Советот на град Скопје изнесува просечна нето-плата од минатата година. Деловникот за работа на Советот предвидува санкции за отсуствување од седниците – 30% од надоместот се крати за секоја седница на која советникот не дошол. Советниците денес со носталгија се сеќаваат на подобрите времиња, од пред

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

7

Кас Грање: Одлуката на Хаг не мора да влијае на одлуката на Брисел

Филе: Отворањето на преговорите со Македонија е во корист и на ЕУ

Д

иректорката на Директоратот за проширување на Европската комисија, Александра Кас Грање, вели дека не може да прецизира дали одлуката на судот во Хаг ќе влијае за Македонија на 9 декември конечно да добие датум за почеток на преговорите со Европската унија. “Не треба да веруваме во ништо конкретно, бидејќи ништо точно не знаеме. Ќе видиме што ќе каже судот во понеделник. Со нетрпение ја чекаме одлуката исто како и вие и се надеваме дека ќе има разрешување на проблемот со името, што е важно и за нас“, рече Кас Грање.

О

творањето на пристапните преговори со Македонија ќе биде во корист не само на земјата туку и на регионот и на целата ЕУ, истакна еврокомесарот за проширување, Штефан Филе, на дебатата за Балканот во Брисел, организирана од фондацијата Пријатели на Европа. Перспективата за интеграција во ЕУ, рече Филе, претставува водич за реформскиот процес во земјата и затоа станува уште поважно конечно да се направи прогрес во врска со прашањето за името.

> БРОЈКА

35,9

милиони евра неповратни средства за решавање повеќе горливи прашања од сите сфери на реформите неопходни за приближување до Европската унија доби Македонија од Европската комисија. Средствата се дел од Инструментот за претпристапна помош - ИПА за 2010 година, а како што соопшти вицепремиерот Теута Арифи, истите ќе бидат наменети во прв ред за реформа на судството, ревитализација на објекти од културното наследство, поддршка на граѓанското општество и на еднаквоста, борба против корупцијата и за подобрување на јавните услуги.

Фармацевтите не се разбраа со Тодоров, па му пишаа на Груевски! Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

Ф

арм ацевтите по б ар аа од премиерот Никола Груевски да ги стопира измените на Законот за лекови, или во спротивно ќе повлечат од пазарот лекарства од животно значење за пациентите. „Капитал“ дознава дека четириесет фармацевтски компании пред неколку недели испратиле огромно писмо во кое бараат отстранување на затворските казни од законските измени, и промена на ценовната политика на министерот Никола Тодоров. Извори од фармацевтската индустрија откриваат дека истите барања ги испратиле и до Тодоров, но одговор не добиле ниту од него, ниту од Груевски. „Ќе повлечеме од македонскиот пазар к лучни антибиотици, лекови против крварење, па дури и цитостатици, затоа што во новонајавените услови нема да имаме сметка да ги работиме. Не знам што мисли министерот, но ова е многу сериозна

1/3

од регистрираните лекови ќе се повлечат, доколку се усвојат измените во Законот, се закануваат фармацевтите

Ниту премиерот, ниту министерот засега немаат одговор на писмото од фармацевтите

„Капитал“ ексклузивно - што точно му пишаа фармацевтите на премиерот?

Трошоците за регистрација, одржување на регистрациите, фармаковигиланца, контрола на квалитет, вклучување на позитивна листа (новата такса предвидува 1.000 евра без гаранција дека воопшто ќе влезе на листата), како и фармакоекономските студии, се уште еден дополнителен значителен чинител во цената на лекот, неспоредливо поголем во однос на големите пазари Цената на големо во Македонија предвидува да се содржи царината (5% за лековите). ЕУ како единствен пазар нема царина, Турција нема царина за ЕУ, Хрватска – нема царина за лековите на позитивна листа; Се јавуваат курсни разлики и до 40% зависно од периодот на формирање на цените во Турција и кај нас; Со методологијата треба да се овозможи сите цени кои се пониски од цените во референтните држави (Словенија, Хрватска, Србија и Бугарија) по истите зададени критериуми по автоматизам да се нивелираат.

работа. Фармацијата не е пазар. Како може да н$ казнуваат ако престанеме да дистрибуираме одреден лек, кога можеби утре ќе снема некоја супстанца од која се прави тој лек?“, велат во една од фармацевтските компании. Од една веледрогерија, пак, велат дека кога од две опции, првата е затвор, за втората не ни размислуваат. „Ако мене ми виси казна затвор за нешто што не зависи од мене, подобро не го ни регистрирам лекот во Македонија. Ама здравствената власт треба да знае дека со ова не само што ќе повлечеме илјадници лекови, туку ќе се редуцира и регистрацијата на нови лекови во Македонија. Ние и на министерот и на премиерот им понудивме аргументи, конкретни бројки. Сега тие се на потег“,

340

одмор! неколку години, кога добивале надоместоци и за членување во комисиите на Советот, посебни паушали биле предвидени за координаторите на советничките групи. Со новите законски решенија овие привилегии се укинати. Членовите на Советот на град Скопје, кои на број се 45, се единиствените кои добиваат 100% од просечната нето-плата за својот ангажман – со последните одредби во Законот за плати и надоместоци на избрани и именувани лица, надоместот за ангажман во општинскиот совет е 40% за општините до 10 илјади жители, 50% во општина до 25 илјади жители, 60% за општините до 50 илјади жители, и 70% за општините со повеќе од 50 илјади жители. Оваа година градот Скопје за плати и надоместоци поделил 19 милиони евра, од вкупниот буџет кој изнесува 89 милиони евра. Во 2012 година градот ќе располага со за 18% поголем буџет, односно со околу 105 милиони евра.

велат од веледрогеријата. Реагираат и од Асоцијацијата за здравство при Стопанската комора, во која членуваат сите 40 фармацевтски компании: „Овојпат сме апсолутно едногласни. Не можеме да прифатиме цените на нашите лекови за комерцијална продажба да се формираат врз база на цените во 12 држави што ги прифаќаат тамошните Фондови за здравство. Значи, единствена цена се споредува со референтна. Каде го има тоа?“, прашуваат од Асоцијацијата за здравство. Тодоров пред два дена за „Капитал“ кажа дека не им се плаши на фармацевтите и дека не ги сфаќа како уцена притисоците што ги добива од таа страна. Писмото вчера министерот не го коментираше.

евра е месечниот надомест за советниците, кои паралелно со оваа функција смеат да си бркаат и сопствени бизниси

89 19

милиони евра изнесува буџетот на градот за оваа година

Советот на град Скопје од цела година одработил само 13 дена

милиони евра се предвидени за плати и надоместоци

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

За да не се доведат до неликвидност, конзервните фабрики бараат Владата да ги ослободи од данокот за увоз на машини за инвестиции помогнати од ИПАРД

Маја Бајалска-Георгиевска bajalska@kapital.com.mk

Н

аместо да чекаат 35 и повеќе денови за да направат поврат на ДДВ (данок на додадена вредност) при увоз на нови машини, конзервните фабрики бараат Владата да ги ослободи од данокот уште во процесот на царинење. Ова е новата одлука на Македонската асоцијација на преработувачи на зеленчук и овошје (МААП), каде што голем број членови моментално инвестираат во нови капацитети со помош на ИПАРД-програмата. Дарко Нашков, директор на компанијата Ларс и преседател на здружението, вели дека иницијативата за ова барање до Владата е поради тоа што финансирањето нови проекти преку ИПАРД-програмата оди тешко, а ставката за ДДВ која ја плаќаат при увозот на опрема е голема. “Државата со ова нема ништо да изгуби, К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

затоа што таа и така потоа ни го враќа ДДВ. Но, на овој начин нам многу ќе ни го олесни целиот процес на инвестирање. А тој оди тешко, затоа што ИПАРД бара заокружување на целата инвестиција, а дури потоа го дава грантот, кој покрива 50% од вкупните вложувања“, вели Нашков. На пример, за да се финансира инвестиција од еден милион евра со 5% ДДВ за увоз на машините, на државата треба да & се плати данок во вкупен износ од 200.000 евра. Ова, велат сопствениците на конзервните фабрики, е голема сума во услови кога наплатата во целата економија ужасно доцни. “Со ова ќе се премости тој период додека чекаме поврат на ДДВ, затоа што вака како што се поставени работите добиваат само банките на име на камати“, вели Нашков. Во моментов 10 компании за конзервна и смрзната храна се во процес на Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Фото: Филип Поповски

Конзервните фабрики бараат ослободување од ДДВ за увоз на машини!

200

инвестирање преку ИПАРД, а како што дознаваме, неколку од нив имаат сериозни финансиски проблеми оти се презадолжени во банките. “Албанците го укинаа ДДВ за увоз на опрема пред девет месеци. Мислам дека Владата треба да се угледа на ова, затоа што тоа е развоен потег“, вели директорот на Випро, Виктор Петков. Во Македонија има 43 конзервни фабрики, кои лани извезле производи во вредност од 39 милиони евра.

илјади евра треба да плати една конзервна фабрика по основ на ДДВ за увоз на машини вредни еден милион евра

ВИКТОР ПЕТКОВ

директор на Випро

А

лбанците го укинаа ДДВ за увоз на опрема пред девет месеци. Мислам дека Владата треба да се угледа на ова, затоа што тоа е развоен потег. К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

9

КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Коњановски го прогласи македонското млеко за неквалитетно и создаде алиби за увоз?! Со оваа изјава заменик-министерот за земјоделство директно влијае за намалување на откупната цена, која паѓа поради зголемен увоз на сурово млеко, кое само се препакува во земјава и се продава како домашно

45

41

Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

39

о скандалозната изјава дека ма- говара на државата, односно на домашното кедонското млеко не е квалитетно производство. заменик-министерот за земјо- Министерството за земјоделство е одговорно делство, Зоран Коњановски, им и за воспоставување квалитетно и рентабилно даде совршено алиби за уште млекопроизводство, затоа што тоа е и целта поголем увоз на млеко на би- на субвенциите. Ама не е така. Тоа го покажа толската млекарница и на другите дискусијата на заменик-министерот, експерувозници, кои веќе тоа совршено добро го тите и на Федерацијата на фармери, од коправат. На кого му одговара ваквата ситуација, ја како заклучок излезе дека само 16% од во која домашната млечна индустрија пропаѓа, млекото од домашните фарми ги задоволува а цвета бизнисот на увозниците, меѓу кои се и европските стандарди за квалитет, а само некои млекарници, како на пример ИМБ, кои 20% од фармерите произведуваат квалитетно увезуваат сурово млеко и само го препакуваат? млеко. И притоа, ништо не беше кажано за Со оваа изјава Коњановски директно влијае и квалитетот на увозното млеко и за штетите на намалување на откупната цена на млекото, што ги прави увозот врз домашната млечна која веќе паѓа поради зголемен увоз на сурово индустрија. млеко. Ова води кон уништување на домашното Со овие заклучоци се уништува целата производство. млечна индустрија. На крајот на краиштата, Увозот на млеко и млечни прои млекарниците, кои трчаат изводи во земјава е зголемен за д а у в е з ат с у р о в о м л е ко, речиси 70% за неколку години, имаат обврска да создадат од 2006 до 2011 година. За три квалитетно сурово млеко преку квартали годинава увозот на едукација на фармерите и квамлеко и млечни производи литетно пакувано млеко преку изнесува 43,7 милиони долари, соодветен процес на негова колку што лани изнесуваше за обработка. Зошто секогаш во порасна увозот на млеко цела година. А во 2006 година државата се удира врз земво последните шест години јоделците и притоа никој беше 29,5 милиони долари! Оваа ситуација најмалку & оддруг, па ни Министерството за

37

С

М

Е

Р

Ц

И

Ј

41,7

43,7

43,7

2010

2011 (3 кв )

36,3

35 33 31

29,5

29 27 25

2006

2007

2008

земјоделство, не презема одговорност? За чии интереси работи Коњановски, за зголемување на домашното производство или за зголемување на профитите на увозниците? Ако е лош квалитетот на млекото, за што тогаш беа потрошени 5,5 милиони евра само минатата година за субвенции за производство на млеко? Не е работа на Коњановски да констатира дека млекото има лош квалитет, туку да создава услови за производство на млеко по европски стандарди. Што очекува тој по оваа изјава, дека фармерите ќе почнат да инвестираат во нивните фарми и дека преку ноќ ќе почнат да произведуваат

67%

К О

43,2

43

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

2009

квалитетно млеко? На овој начин ли се спроведува аграрна политика и се зголемува производството? Што ќе се случи ако гувернерот на Народната банка даде изјава дека домашните банки не се добри или дека има услови во наредните 15 дена да се случи девалвација? Со право дел од фармерите велат дека оваа изјава на Коњановски ќе го уништи домашното производство. Горан Митров од Сточарскиот комбинат од Струмица прашува кој сега го проверува квалитетот на млекото кое се увезува и дали увезеното млеко ги задоволува европските стандарди.

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

10 КОМПАНИИ ПАЗАРИ Казни за компаниите кои работат без лиценца

ТТК банка именуваше нови членови на Надзорен одбор

Здравје Радово воведе стандард за управување со здравјето и безбедноста

Г

радежната комора при Сојузот на стопанските комори бара од Министерството за транспорт и врски да ги казнуваат компаниите кои работат без дозвола. Од Градежната комора бараат измени во Законот за градежништво и примена на прописи со цел да се подобри атмосферата во градежниот сектор. Министерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, изјави дека веќе постојат предлози за времено одземање на лиценците на некои од компаниите кои работат со помал број вработени од потребното за извршување на својата дејност.

Т

ТК банка на седница на Собрание именуваше седум нови членови на Надзорен одбор. Станува збор за Глигорие Гоговски, извршниот директор во Тетекс од Тетово, Мери Елен Колинс, независен финансиски консултант од САД, Борислав Трповски, претседателот на Одборот на директори во Тетекс, Доне Таневски, претседател на Управниот одбор на Македонијатурист, Тито Беличанец, како и професорите од Економски факултет, Михаил Петковски и Методија Несторовски. Сите ќе имаат мандат од четири години.

Нов претседател на Европската бизнисасоцијација

А

лександра Наќева Ружин е избрана за нов претседател на Европската бизнисасоцијација на деветтото годишно собрание, кое се одржа вчера. Наќева Ружин е директор во Еуролинк осигурување. На оваа функција доаѓа на местото на Гинтер Офнер.

М

лекарницата Здравје Радово со поддршка на ИФЦ, членка на Групацијата на Светска банка, го воведе ОХСАС 18001, систем за управување со здравјето и безбедноста при работа. Тоа, смета менаџерскиот тим, ќе & овозможи на компанијата зголемување на извозот и подобрување на вкупното работење. Здравје Радово е втора по големина млекарница во Македонија, но прва во домашна сопственост која го воведе овој стандард.

Конкурентноста за По влезот во ЕУ, конкуренцијата треба да се очекува. Конкурентноста на нашите компании мора максимално да се гради. Нема чуда да ни се случат, но сепак, подобро е бизнисот да биде подготвен. Верувам дека ќе има повеќе можности, а колку ќе се искористат, тоа веќе е друга работа Ивана Колева

К

koleva@kapital.com.mk

рум Ефремов повеќе од една деценија работи на политиката за македонскиот извоз, прво во Министерството за економија, а сега во МНР. Тој беше и член на тимот преговарачи за влез на Македонија во Светската трговска организација. Колку македонските компании настапуваат на странски пазари на друг начин, покрај извозот? Извозот е неједноставен начин за настап и најприменуван. Но, тоа е само првиот чекор. Многу македонски компании одат и на пософистициран начин и со понапредни стратегии, кои зависат од производите и услугите и од преференцијалните договори за извоз. Во земјава има индустриски компании кои имаат производни капацитети надвор. Имаат и подолгорочни стратегии. Целта на државата е да ги овозможи и да ги ослободи условите за настап на странски пазар. Тоа што Македонија почна да го прави уште во 1996

година со склучување билатерални и мултилатерални договори преку СТО е можност за бизнис-секторот. Компаниите треба да ги искористат. Вообичаено има два типа договори за слободна трговија: симетрични и асиметрични. Прво, многу важно е како се преговараат договорите и второ, тие зависат од економската развиеност на земјата, но и од способностите и од техниките на преговарачкиот тим. Генерално, со ЕУ и со ЕФТА (Исланд, Норвешка, Швајцарија и Лихтенштајн) имаме асиметрични преференцијални договори. Бидејќи сме помала и помалку развиена економија, добиваме период од 10 години за поголема заштита на домашниот пазар. Помина тој период од Спогодбата за стабилизација и асоцијација(ССА), со што Македонија сега има либерализиран пазар за европските извозници. На тоа може да се гледа и како на предност за нашата економија, ако на пример, во Македонија сега влезат репроматеријали или опрема кои ќе ги поттикнат извозот и

конкурентноста на нашите компании. Според Спогодбата за стабилизација и договорот ЦЕФТА 2006, какви предности имаат македонските компании за настап во странство? Спогодбата овозможува македонскиот извоз да добие полесен преференцијален пристап. Тоа не значи и автоматски пристап на европскиот пазар, бидејќи тој е еден од најразвиените и бара исполнување на стандарди и технички прописи. Спогодбата на некој начин е процесно прилагодување за финалниот момент, кога Македонија ќе стане членка на ЕУ. Конкуренцијата тогаш ќе биде многу поголема. И ЦЕФТА е врзана со Спогодбата за стабилизација, бидејќи регионалниот концепт на соработка е важен сегмент. Искуствата покажаа дека ЦЕФТА е и виза за влез во ЕУ. Таа значи и тренинг, поврзување, имплементирање на меѓународни мултилатерални права и обврски и градење трговска соработка пред влезот во ЕУ. Кои се предностите? ЦЕФТА 2006 е усовршена и дополнета спогодба, во која членуваат земјите

четврток - 01.12.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

INTERVIEW

КРУМ ЕФРЕМОВ директор во Директоратот за економска дипломатија при МНР

Пелистерка Фершпед ОКТА Стопанска бан. Битола Макпетрол 01.12.2011

ЗК Пелагонија РМДЕН04 Македонски Телеком НЛБ Тутунска банка

-

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+ 01.12.2011

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

раст

нова цена

+9.88% 3.702.00 +3.27% 40.275.00 +3.10% 1.598.00 +2.56% 2.000.00 +2.26% 20.025.00 пад

-3,30% -2,02% -1,21% -0.71%

нова цена

2.900.00 92,00 525,00 2.546.00

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5128 45,8435 71,8775 50,1531 44,9721 46,7245

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

1м 1,21% 1,14% 0,27% 0,03%

камата 4,00% 5,50%

3м 1,47% 1,41% 0,53% 0,05%

6м 1,70% 1,65% 0,75% 0,10%

12м 2,03% 2,01% 1,07% 0,33%

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Извор: Државен завод за статистика

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд Илирика Југоисточна Европа

Нето вредност 24.996.562,76

1M -0,43%

3M -8,19%

6M -21,43%

1Y -17,89%

YTD -23,35%

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.318.674,48

2,04%

-0,06%

-10,62%

-16,88%

-18,64%

Иново Статус Акции

18.387.377,22

-4,12%

-6,38%

-11,32%

-6,53%

-6,52%

КД БРИК

39.310.325,08

-0,56%

0,84%

-8,65%

-10,19%

-13,17%

КД Нова ЕУ

18.838.318,52

-7,13%

-15,29%

-29,95%

-28,72%

-30,57%

КБ Публикум - Балансиран

22.850.751,06

-4,69%

-6,60%

-15,02%

-13,12%

-14,23%

КБ Публикум - Обврзници

34.869.240,64

-0,06%

-0,32%

0,73%

0,00%

0,00%

КБ Публикум Паричен

56.130.720,33

0,27%

0,80%

1,59%

0,00%

0,00%

ЗА ДЕН 30.11.2011 30.11.2011 30.11.2011 30.11.2011 30.11.2011 30.11.2011 30.11.2011 30.11.2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

11

Кроација осигурување отвори подружница во Штип

К

роација осигурување а.д.

- Друштво за неживотно осигурување ja отвори својата прва подружница во Штип. Понудата на компанијата во овој регион ќе биде фокусирана на осигурувањe возила, имот на граѓаните и деловните субјекти, патнички осигурувања, транспортни осигурувања и одговорност на возачот (ЦМР), осигурувања од последици на несреќен случај и живот..

> БРОЈКА

3%

МЕСЕЧНИТЕ ИЗВЕШТАИ ЗА КРЕДИТНИТЕ КАРТИЧКИ СЕ ДОСТАПНИ НА СЕРВИСОТ ЗА E BANKING ЗАЕДНО СО ИЗВЕШТАЈ ЗА ДНЕВНИ ТРАНСАКЦИИ И ИЗВОДИ ОД СМЕТКИТЕ КОИ ГИ ИМАТЕ

Брокерската куќа Ауктор и Хита Брокери ќе се ликвидира

остана инфлацијата во 17 земјичленки на еврозоната кои како валута го користат еврото, како и во претходните два месеци, соопшти статистичката агенција на Европската унија, Еуростат. Аналитичарите очекуваат дека Европската централна банка ќе ја намали основната каматна стапка за 0,25 поени на 1%, поради влошување на должничката криза.

К

омисијата за хартии од вредност на трајно ја одзеда дозволата за вршење на услуги со хартии од вредност на брокерската куќа Ауктор и Хита Брокери а.д. Скопје, поради донесена одлука за прекин со работа на брокерската куќа од страна на Собранието на акционери. Со тоа се исполнуваат условите за отворање на ликвидација на брокерската куќа.

ависи од самите компании Кои се најголемите проблеми за неконкурентноста на македонските извозници? Ќе зборувам од аспект на креирањето трговска политика за поконкурентни компании. Политиките некогаш ги диктираат и самите пазари преку просторот кој го оставаат за натпревар на компаниите на регионален, европски или на глобален план. Владината политика на ова поле е насочена и кон бројни други мерки, како индустриската политика, претпристапните фондови од ЕУ... Конкурентноста, пред с$, зависи од самите компании. Тие треба сами да се тренираат за настап на домашниот и на глобалниот пазар. Глобализацијата ја претвори

националната заштита во помалку ефикасна, така што сите компании треба да размислуваат минимум регионално, а потоа и глобално. Во сегашни услови, компаниите треба да размислуваат за освојување земји во подем, како Турција, Индија, Бразил, Кина, Русија... Владата работи на отворање дополнителни пазари преку нудење договорна рамка за преговори за договори за слободна трговија, избегнување на двојното оданочување, заштита на странските инвестиции.. Но, важно е компаниите да имаат повеќе потенцијални пазари за секогаш да имаат алтернатива ако настане проблем кај еден. И професорот Филип Котлер го нагласува токму овој пристап во своето дело “Хаотика“.

од регионот и Молдавија. Покрај трговијата со стоки, таа овозможува поголема соработка и либерализација во трговијата со услуги, интелектуална сопственост и јавни набавки. Нуди можност и за користење дијагонална кумулација. Тоа значи како мал пазар да користиме репроматеријали и суровини од земјите во ЦЕФТА, Турција, ЕФТА, ЕУ, а во иднина и од медитеранските земји, без да ги исполниме условите за потекло на стоката и потоа бесцарински да извезуваме на европските пазари. На трговски план Македонија добро стои со земјите од ЦЕФТА. Во најголем дел постои суфицит во размената. Ако не се отвораме регионално и не се подготвиме за влезот во ЕУ, пристапувањето ќе биде поболно. Мора

DOW JONES

12.045,68

+4.24% +4.33%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 6.062,75

-0.43%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

2.000

2.400

1.800 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.200 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

NASDAQ 2.620,34

+4.17%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 56.875,00

+2.85%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.535,98

+0.56% +0.86%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 740,01

+1.59%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

HANG SENG 19.002,30

+0.22%

+2.23%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0.21%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.757,09

Главен индекс на Загребската берза

SOFIX 311,05

Главен индекс на Софиската берза

+0.71%

SBITOP 609,99

ATHEX 678,68

-0.52%

+1,03% -0.26%

Ласта

315,00 Енергопроект

404,00

Магма

302,50

Истрабенз

2.500,00

Интереуропа

0,60

+14.96%

-1,22%

Комерцијална

+2.99%

Соја протеин

-1,19%

998,00

500,00

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА Житњак

+35.49%

Јадранка

-10,87%

+40.72%

172,73

-20,39%

303,04

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+8.70% -15,49%

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

100.11$/барел BRENT

109.63$/барел

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Индустроград

+5.63%

SASX 10 786,73

Главен индекс на Белградската берза

4,32

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.483,40

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.700,81

BELEX15 492,65

+5.38%

Алпетур

-10,71%

12,50

ЗЛАТО 1751.10$/унца СРЕБРО 33.29$/унца БАКАР 7.825,75

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

-0,25% -0.81%

ПРИРОДЕН ГАС

3.56/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

301

МЕТАЛИ

+0.05% +1.48% +5.3%

НИКЕЛ 16.937,50 АЛУМИНИУМ

1.955,00 ЧЕЛИК 515.00$/унца

СУРОВИНИ

+0,42% ПЧЕНИЦА 615.50$/бушел +0,04% КАФЕ +0.00% 2.37 $/бушел ПЧЕНКА

600.50$/бушел

Сава-ре

5.480,00

+0,09%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании официјалниот пазар на Македонска берза котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

АЗИЈА ИНДЕКСИ

+1.93%

ОМБ

+0,13%

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.597,38

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-0.02%

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.154,03

+0,91%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.246,96

3.000

+0.91% +0.13% +0.09%

Извор: Македонска Берза

мерки. Тие не се недозволени, туку имаат јасно пропишана процедура за примен. Такви мерки постојат и во нашиот Закон за трговија. Вообичаено нив ги покренува одделна индустрија, а за зголемување на царините или за воведување дополнителни давачки одлучува посебна владина комисија, во зависност од ситуацијата. Вообичаено тоа се времени мерки. Слични правила важат и за антидампинг-мерките. Против Македонија имало неколку случаи на покренување постапка за антидампинг. Од САД и ЕУ во делот на железото и челикот и за феросилициум. Имаме ситуации кога некои земји намерно се откажуваат од антидампинг-концептот за да им обезбедат поевтини производи на потрошувачите. Таква е Швајцарија. Што би значело за конкурентноста на компаниите влезот во ЕУ? Колку сме подготвени за таков чекор? Ова е тешко прашање, бидејќи прво треба да видиме што ќе се случува во иднина. Но, за домашната бизнис-заедница е важно што ние веќе сме отворени во билатералните и плурилатералните договор. Тоа значи дека конкуренцијата дома се зголемува и имаме повеќе можности за настап на странски пазари. На големиот европски пазар се наоѓа светската конкуренција. Во секој случај, конкуренцијата треба да се очекува. Конкурентноста на нашите компании мора максимално да се гради. Нема чуда да ни се случат, но сепак, подобро е бизнисот да биде подготвен. Во тој период верувам дека ќе има повеќе можности, а колку ќе се искористат, тоа веќе е друга работа.

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 01.12.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

МБИ 10 2.017,63 МБИД 2.149,75 ОМБ 119,56

да сфатиме дека трговската политика е жива материја. Пропишани се рамките во кои може да се движи, но секогаш мора да се слуша и гласот на бизнисот. Само така државата ќе може да ги насочува политиките во интерес на економскиот развој. Во екот на кризата ЕУ во повеќе наврати ги зголемуваше нецаринските тарифи (пред с$ за земјоделски производи), иако според СТО, не смее. Како го коментирате ова? Глобалната криза влијаеше за протекционизмот да се зголеми на глобално ниво. Еден од главните приоритети на СТО беше да укаже на важноста на либерализмот, кој досега успешно ги менаџираше развојот и напредокот на глобално ниво. ЕУ воведе и дополнително олеснување за земјите од

Западен Балкан. Тоа беше преку укинување на специфичната царина или прелевман. Но, тој концепт, односно таа политика важеше само 10 години. За жал, системот на донесување или обновување на мерките во ЕУ е доста сложен. Самото ратификување на ССА го покажа тоа. Но, тој аспект ќе се надмине, т.е. договорено е да се обнови таа мерка, бидејќи станува збор за унилатерален преференцијал. ЕУ не можеме да ја обвиниме дека ја користеше кризата како изговор, туку станува збор за временско истекување на унилатералната мерка. Г-20 веќе зазеде став дека СТО треба малку поригорозно да ги спроведува и да ги регулира трговските политики на земјите-членки за да спречи погрубо кршење на слободната трговија. Кои протекционистички мерки најчесто ги спроведуваат нашите најголеми трговски партнери? Не можам да генерализирам, но можам да кажам дека кризата предупреди на многу тешка ситуација, за која с$ уште е дискутабилно прашањето како ќе се развива. Развиените земји, како на пример Германија, не применуваа протекционизам. Напротив, инвестираа и градеа поофанзивна надворешно-трговска експанзија. Големите економии се интересираа за поголема доминантност на брзорастечките пазари. Ситуацијата во Италија е малку поразлична, но и таа не се врти кон протекционизмот, затоа што тој е спротивен на нејзината концепција за развој. Сите национални економии пак, кога се соочуваат со вонредно загрозување на домашната индустрија или со сериозни штети може да преземат заштитни

КАКАО

2316000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25 СОЈА 1134.25.$/бушел

-1,93% -0.36%

+0.0% +3.2% /

+0.48% +3,45% +0,89%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Брокерските куќи пред банкрот! Поради ниските промети на Македонската берза, многу од брокерските куќи подолго време работат нерентабилно. Не можат да дојдат ниту до позитивна нула и затоа многу малку ќе успеат да ја преживеат годината Ива Балчева

П

оради малиот обем на работа кој им го диктираат ниските дневни промети на Македонската берза, многу брокерски куќи нема да ја преживеат годината, прогнозираат познавачите на пазарот. Голем дел од нив кои подолго време работат нерентабилно ќе мора да стават клуч на врата, а ќе опстанат само малкуте кои во последните две години успеаја да ги задржат клиентите. Од Комисијата за хартии од вредност информираат дека е одземена дозволата за работа на Ауктор и Хита брокери, на нивно барање. Главната причина за ваквата состојба изминатите три години, откако падна тргувањето на Берзата е што вкупниот број од 19 брокерски куќи, односно 13 друштва и шест брокерски оддели во банките, е преголем за пазар како македонскиот, каде што дневно се вртат од 100.000 евра до 200.000 евра. Моментално, речиси нема брокерска куќа која не работи со загуба, а и позитивната нула тешко се достигнува. Брокерите не прават доволно приходи за да ги платат фиксните месечни трошоци, односно платите, режиските трошоци, членарината кон Берзата. Проценките се дека дневните промети на Берзата треба да бидат минимум еден милион евра за да има есап за сите брокери на пазарот.

13 6 брокерски куќи има во Македонија

рентабилноста на брокерските куќи е загрозена. Доколку не се либерализира Законот за девизно работење, со што физичките и правните лица ќе можат да инвестираат на странските пазари, нема да има поголеми промени. Ова е мерка која сметам дека би имала голем импакт во бизнисот и ќе предизвика заживување на Македонската берза“, вели Митев. Кирил Митровски, директор на Инвест брокер, стравува дека довербата во берзата паѓа, а оданочувањето на капиталната добивка дополнително го дестимулира вложувањето на Берзата. “Падот на Берзата повлече слабо работење на брокерските куќи. Намалувањето на провизиите, воздржаноста и стравот кај домашните инвеститори, недоволната стимулација од страна на државата се само дел од

брокерски оддели функционираат во рамките на банки Според Васко Митев, директор на брокерската куќа Илирика, оваа година е година на преживување за брокерите. “Моменталната ситуација е таква што К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

ограничувачките фактори за работењето на брокерите“, вели Митровски. Во октомври на Берзата најголеми промети направиле брокерските куќи Иново Брокер (3,08 милиони евра), Илирика инвестментс (1,86 милиони евра), ТТК банка (957.193 евра), Комерцијална банка (862.148 евра) и Фершпед брокер(815.288 евра). Лани се затворија четири брокерски друштва. ВИП и Идеја плус од Радовиш престанаа со работа по сопствена волја, а Делта брокер престана со работа поради утврдени неправилности во работењето од КХВ. Истовремено на две дирекции за работа со хартии од вредност им беа одземени дозволите – на Уни банка и на Статер банка. Во март годинава престана со работа Нови Триглав, исто така поради неправилности во работењето.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

13

КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Нагодување

Д

е голема, а проектирањето во такви услови е тешко. Промената на Марјан Неизвесноста една од претпоставките ќе значи и промена на проекцијата. Затоа, во моментов, Петрески нагодувањето е дури и комично. Од денешна перспектива, веројатно разлика меѓу економски истражувач проекциите за раст од 2,5%, 3,5% и 4,5% за 2012 нема

ржавниот секретар на САД, Џејмс Бејкер, еднаш му подготвил на претседателот Реган говор што требало да го одржи на Светскиот економски самит во Вилијамсбург, Вирџинија. Утрото, Бејкер се разочарал кога разбрал дека претседателот воопшто не се мачел да го погледне говорот и искрено го прашал зошто. „Па, Џејмс“, релаксирано му реплицирал Реган, „Звукот на музиката (се мисли на мјузиклот) одеше во позадина“. Подоцна, магазинот „Економист“ за Реган напиша: „Маестралната појава на Реган понекогаш го маскираше фактот дека тој воопшто и не знаеше што зборува“. Деновиве, во економските кулоари се изнаслушавме прогнози за економскиот раст на Македонија во идната 2012 година. Ќе бил ваков, ќе бил таков. Половина процент повисок или понизок. Проекции фрчат од сите страни и секој си ја кажува приказната што сам сака да ја слушне. И странците не се исклучок. Ако кажат ниска стапка, тогаш се оценети како премногу конзервативни. Ако кажат висока стапка, тогаш речиси сигурно таа ќе се остварела, бидејќи тие биле најдобри во проектирање. Денешнава колумна сакам да ја посветам на оваа дискусија. Но, и јас сум дел од дискусијата, да не се исклучам. Лично, мислам дека растот идната година има можност да се движи околу 4%, и секако, ќе ви кажам зошто. Забележете дека во моментов не би знаел доволно прецизно да го дефинирам тоа „околу“. Но, најпрвин за феноменот на К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

економското проектирање. Тоа е всушност цела (квантитативна) гранка на економијата. Нема, за жал, економист, кој нешто предвидел со 100% точност. Се сеќавате, само Нуриел Рубини ја предвиде тековната економска криза. Всушност, ако размислам, тој секој ден во последниве 20 години зборуваше дека утредента ќе има криза. И, секако, еден ден беше во право. Ние, економистите, градиме економски модели коишто треба да ја реплицираат економската реалност. Но, моделите, колку и да се напредни, никогаш не се и не можат да бидат 100 процентна репликација на реалноста, едноставно затоа што таа реалност е мошне комплексна. Оттука, тоа што го добиваме од моделите се само индикации за насоката и големината на економскиот циклус и тие се базираат на одредени претпоставки: како ќе расте економијата на Германија, како ќе се однесува владата со фискалната политика, како ќе се движат цените на металите и слично. Според тоа, навистина не ми е јасно колкава е веројатноста дека проекциите од 2,5%, 3,5% и 4,5% за растот во 2012 година се, всушност, статистички различни (статистичарите знаат на што мислам)? На крајот на краиштата, и да се статистички различни, дали таа разлика ќе се почувствува кај обичниот граѓанин во секојдневното живеење? Веројатно тешко. Оттука, секоја дискусија за тоа дека еден предвидел раст од 4,5%, па демек тоа било неточно и требало да биде 3,5%, мислам дека е сосем излитена. Затоа, да се вратиме на попродуктивна дискусија. Во која насока може да А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

очекуваме да се движи економијата во следната година? За мала и отворена економија како Македонија, најголемо значење играат движењата во надворешната економија, односно тоа што се случува во сферата на надворешните трговски и финансиски текови. Првенствено, дури и благ пораст на германската економија може значително да го повлече нашиот извоз. Во моментот доминира размислувањето дека следува уште една тешка година за еврозоната: кризата околу Грција, па и околу Италија, Шпанија и Португалија (т.н. ПИГС) с$ уште се одмотува и нема своја финална разрешница. Но, потегот да се назначи Пападимос, поранешниот втор човек на ЕЦБ, за премиер, за мене е најсилен сигнал дека Грција сака да остане во еврозоната. Ако тоа е јасно, тогаш секако дека ќе се прават непопуларни чекори за одржување каква-таква стабилност во еврозоната, односно ќе се превенира нејзино раситнување. Слично е и во Италија, каде што палката ја презеде угледниот економист Монти, додека во Шпанија по подолго време настана промена на владејачката гарнитура. Според тоа, претпоставката за рушење на еврозоната и слични други катаклизмични сценарија, коишто наводно значително ќе го намалат нашиот извоз, мислам дека е претерана (барем од денешна гледна точка). Второ, во изминатиот период имаше најава за почнување со градба од неколку странски инвеститори. Владата немаше среќа со оние инвеститори кои дојдоа пред кризата, па при налетот на истата К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

се откажаа. Сакам да верувам дека сега ќе биде поинаку, како резултат на што, и покрај намалената екстерна побарувачка, на домашно тло ќе почне каков-таков инвестициски циклус од страна на приватниот сектор кој ќе тежнее да стане двигател на домашниот економски развој. Велам развој, а не раст, бидејќи растот е квантитет, а развојот вклучува и квалитет. Имено, странските фабрики ќе донесат нова технологија, ќе го диверзифицираат нашиот производ и извоз, па ако сакате, ќе влијаат и врз постепена промена на менталитетот. Трето, само владата си знае како ќе ги троши народните пари во 2012 година. Буџетот го имаме, но Буџетот е план. Неговото остварување може да се разликува. Ама, факт е дека форсирањето на државните градежни активности ја извлече економијата во првата половина од 2011 година, која се заврши со раст од 5,2%. Дополнително, ако се оствари најавата за инвестиции во патната мрежа, хидроцентралите, инвестициите што почнаа во здравството, тогаш квантитетот, но и квалитетот на државните инвестиции треба да даде значаен позитивен придонес кон растот. Ете, накусо, тоа е економскиот амбиент којшто може да се предвиди за годината што доаѓа. Секако, неизвесноста е голема, а проектирањето во услови на неизвесност е тешко. Промената на една од претпоставките ќе значи и промена на проекцијата. Затоа, во моментов, нагодувањето е дури и комично. Од денешна перспектива, веројатно разлика меѓу проекциите за раст од 2,5%, 3,5% и 4,5% за 2012 година нема. А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

14 БАЛКАН СВЕТ Централните банки координирано ја јакнат ликвидноста

Ц

ентралните банки во светот покренаа координирана акција за намалување на растечките тензии на глобалниот финансиски пазар, што доведе до силно јакнење на пазарите на акции. Европската централна банка (ЕЦБ), американската Управа за федерални резерви (ФЕД), Банката на Англија и централните банки на Канада, Јапонија и на Швајцарија учествуваат во операцијата чија цел е да се зголеми нивниот капацитет поради обезбедување ликвидност за глобалниот финансиски систем.

> БРОЈКА

2%

Белгија веќе не е „без глава“

Н

на квартално ниво опаѓа производството во земјите-членки на Европската унија (ЕУ) последнава година, покажува најновата анализа на истражувачката куќа Маркит. Аналитичарите на Маркит предвидуваат дека европските компании ќе го намалуваат производството и следната година.

еверојатно, но вистинито - 535 денови по парламентарните избори, белгиските социјалисти, демохристијани и либерали се договорија за составот на владата. Нов премиер на Белгија ќе биде Елио Ди Рупо, валонски социјалист. Тој воедно е и првиот франкофонски политичар кој ќе ја предводи Белгија од 1974 година. Текстот околу кој партиите правеа компромис долго време е испишан на 185 страници, а уште еднаш детално ќе биде „прочешлан“ овој викенд, кога се претпоставува дека сите партии ќе влезат во коалицијата. Новата влада ќе ја положи заклетвата во понеделник.

ЈОРГОС ПАПАНДРЕУ

поранешен премиер на Грција

Франција и Германија први го прекршија договорот INTERVIEW

Во интервју за германскиот весник „Шпигел“, поранешниот премиер на Грција, Јоргос Папандреу, за првпат ги објаснува причините за неговата ненадејна оставка и новата надеж за национално единство во Грција

Г

осподине Папандреу, пред само две недели бевте присилени да дадете оставка и да му направите пат на новиот премиер, Лукас Пападимос, кој е банкар. Со Шпанија и Португалија, три од последните левичарски влади во Европа паднаа како жртви на кризата. Дали е тоа така бидејќи социјалистите не се многу добри во справување со финансиските проблеми? Ние, социјалистите, имаме многу јасни идеи за тоа што треба да се направи во време на криза. Тоа што нашиот глас не се слушаше сериозно во минатото е само една од причините поради кои сме длабоко навлезени во кризата. Дали ги обвинувате останатите за кризата? Не. Секако дека ни е потребна строга буџетска дисциплина и кратење на трошоците, но истовремено потребни ни се и стратегии за раст. Истовремено не можеме да ги изгубиме пазарите од вид. Неприфатливо е што тие ги водат земјите ден за ден, час за час, не оставајќи им го на владите времето потребно за демократски институции. Ова ја поткопува нашата демократска основа, па затоа е потребна строга регулација на пазарите, поголема транспарентност и затоа треба да се одржат рејтинг-агенциите. Ние како социјалисти сме го барале тоа многу пати зашто не можеме да го правиме сами како земја. Ова е грешка направена од голбалната политичка класа и особено, од конзервативната Европа. Како се чувствувавте кога патувавте низ Европа и буквално молевте за

помош и поддршка. Дали тоа Ве промени? Тоа не го правев за мене. Дококу ме прашате мене, најважното прашање е дали јас можам да ја спасам Грција од финансиска катастрофа и дали можам да ја реформирам мојата земја. Моите лични амбиции јас ги ставив зад националниот интерес, интересот на моите луѓе. Не изгледа така на фотографиите кои се појавија по европските медиуми. Тие покажуваа како стоите пред Ангела Меркел со свиени рамена на самитот на Г-20 во ноември во Кан. Дали тогаш сфативте дека не успеавте во своите напори? Не. Главната битка с$ уште н$ чека. Се бориме храбро и го поседуваме потребниот борбен дух. Но, за мојата земја, не лично за мене. Немате повеќе политичка одговорност. Што Ве тера да одите понатаму? Желбата за промена. Но, за тоа е потребно време. Мора да ги убедиме нашите пријатели низ Европа дека не инвестираат во старата Грција, туку во новата. Јас тука можам многу да направам, бидејќи сум свесен што с$ може мојата земја да постигне, а тоа е нешто што во минатото сме го демонстрирале, како, на пример, Олимписките игри во 2004 година. Но, направивме грешки. И јас направив грешки. Кои се тие грешки? Нашиот долг е премногу висок, а дефицитот е преголем. Живеевме поскапо отколку што можевме. А, како членка на еврозоната беше едноставно за Грција да подигне евтин кредит, а тие пари не ги користевме коректно. Наместо тоа, храневме еден

систем кој не беше конкурентен. За некои критичари, сето тоа не се случуваше доволно брзо, а моравме да исполниме преголеми барања од тие кои директно имаа влијание. Сeкогаш сум велел дека покритични сме самите кон себе отколку останатите. Но, исто така постигнавме многу, не само во рамки на дефицитот. Реформиран беше пензискиот систем, како и училиштата и универзитетите. Јавната администрација ја направивме поранспарентна, ги намаливме трошоците и ја разбивме бирократијата. Вакви промени не се случиле во Грција во последните 30 години. Зошто најавивте референдум токму за овие промени. Што Ве натера на оваа постапка? Идејата не се појави од никаде. Во минатите шест месеци разговаравме за можноста за референдум. Сакав да има поголема социјлна поддршка и прифаќање на потребните реформи. Ако партиите не може да се договорат меѓу себе, мора да го прашате народот директно. Во секој поглед, мојот предлог ја промени политичката ситуација целосно. Затоа што моравте да се откажете од функцијата?! Не, затоа што опозицијата конечно покажа волја да се придружи во борбата против кризата. Сега ние ја делиме политичката одговорност. Сега 80% од гласачите ги прифаќаат промените, со што се испраќа силна порака до ЕУ. Дали новата влада на Пападимос е способна за самостојна политичка

акција, ако се земе предвид дека зависи од мозинството на ПАСОК? Ние ја споделивме одговорноста, што е круцијално во овој момент. Мора да ја продолжиме борбата со кратењето на трошоците и воведувањето на реформите. Добро го правиме тоа во последно време, а тоа не само што праќа силна порака до меѓународните институции, туку и до обичните луѓе кои мора да го носат товарот. Да беше излезот од кризата толку лесен, Грција немаше повеќе да биде во криза?! Секако дека можете да & кажете на болна личност да се убие, но истовремено можете да понудите и помош, бидејќи вирусот постојано се шири. Но, кој прв го прекрши Пактот за стабилност?! Тоа беа Франција и Германија. Не постои само во Грција недостиг од фискална дисциплина, туку на целата ЕУ & недостасуваат инструменти за успешна имплементација. Немојте да ме разберете погрешно, но и останатите се одговорни за денешната ситуација. Дали германскиот канцелар Ангела Меркел и францускиот претседател Никола Саркози не успеаја како кризни менаџери? Тие се премногу загрижени од последиците. Покрај с$, сите пливаме во матна вода. Оваа криза е без преседан. Сепак пронајдовме компромис во тешките времиња. За жал, во моментов не преговараме како европски политичари, туку примарно како пазари.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 02.12.2011

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

„Пред Абрамович да го купи фудбалскиот клуб Челзи, Русите не беа особено впечатливи за пошироката јавност, ниту, пак, медиумите го разбираа нивното потенцијално значење. Посегнувањето на Абрамович по Челзи го промени сето тоа. Тоа беше големо јавно сведоштво, всушност, најава дека Русите пристигнаа“ Александар Некрасов, дописник од Лондон

35

Фигурата во сенка

ГНАА ГЛАВА 5: РУСИТЕ ПРИСТИ

Повлечениот „трошаџија“

Зад д очигледната д повлеченост и намуртеност ур Абрамович ужива во раскошен стил на живеење што ги надминува сите супербогаташи од Британија по трошењето пари

Р

аѓањето на супербогатиот Лондонград навистина може да се датира во април 2000 година, месецот кога Владимир Путин беше избран за претседател и кога трескавичната состојба на руската политика и на несигурните односи на олигарсите со Путин го почнаа третиот бран миграција. Дојде редот на руските милијардери и мултимилионери да го опсипуваат Лондон со пари. Тоа по што најмногу се разликува оваа група б еше опсе сијата со нивната безбедност и сигурност. Тие беа очајни за анонимност. Најбогатите Руси, нивните сопруги и придружбата, со Березовски како редок иск лучок, претпочитаа д а б и д а т н е в п е ч а тл и в и и м н о г у помалку го привлекуваа вниманието расфрлајќи се во хотелски барови или галантно честејќи ги сите пристуни во рестораните. Вулгарноста и блескавоста од претходните години & отстапија пат на новата ера, ера дефинирана со дискреција и со претпочитање тајност. Олигархот кој ја отелотвори оваа ретка комбинација на желбата за приватност и на стилот на живеење со млазни авиони е енигматичниот Роман Абрамович. Студен и неемотивен, тој одбегнува публицитет. „Не е познат по својата духовитост и лесно може да остави впечаток на постар, незначаен човек, кому му недостига смисла за хумор или поширока интелигенција”, изјави еден пријател. Еден поранешен познаник, со кого првпат се запознал кога биле студенти, се сеќава: „Тој беше многу срамежлив на еден добар начин. Секогаш

му недостигаше самодоверба. Но, тој исто така беше напнат. Секогаш чувствуваше дека треба да ги направи нештата така како што треба да се направат, во согласност со правилата”. За разлика од многу богати Руси, Абрамович сега ретко пие и не е познат по диви забави. Тоа не се должи само на снебивање. „Многу е остроумен”, изјави еден пријател. „Тој е и срамежлив и пресметлив. Знае дека ако оди на забави постои ризик да биде набљудуван и фотографиран и да заврши на погрешниот крај од некој несакан публицитет. Многу е внимателен”. Зависник од работата, се истакна како вистинска антитеза на новопечените богати Руси од вториот бран. Опседнат со зголемувањето на своето богатство, беше многу поверојатно дека Абрамович ќе ги искористи своите општествени и деловни врски меѓ у членовите на меѓ ународното здружение на сопственици на јахти во Меѓународниот едлиричарски клуб на Антибите, отколку да се весели до раните утрински часови во некој ноќен бар. На неколкуте фотографии, за кои тој има дадено дозвола да бидат објавени, може да се види со својата поранешна сопруга и со децата. Пред да се разведе од својата втора сопруга Ирина, во март 2007 година, сакаше да го гледаат како семеен човек, тврдење што сега изгледа малку шупливо. Но, зад очигледната повлеченост и намуртеност лежи сосема спротивен карактер - и тоа со љубов за прекумерност. Абрамович ужива во раскошен стил на живеење што ги надминува сите негови сограѓани олигарси, како и сите супербогати што живеат во Британија по трошењето пари, а е на исто ниво арк Холингсворт е истражувачки новинар со мегаботатите од целиот свет. и автор на повеќе книги, вклучително и Во една ст удија за најголемите студијата за МИ5, британската Служба британските „трошаџии“, спроведена за безбедност. Неговите новинарски текстови п о б а р а њ е н а ко м п а н и ј а т а з а се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и финансиски услуги Вирџин мани во Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа 2007 година, тој бил на првото место направени со него, се знае дека тој не сака на листата со екстравагантни тајкуни многу да зборува јавно, нити пак е љубител на кои биле анкетирани, почнувајќи од шопинг. Ага Кан до Лакшми Митал. На ваквото ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар негово угодување на желбите некои и економски консултант кој живее јужен Руси гледаат со презир. „Абрамович Лондон. Меѓудругото тој е добитник е трагична личност”, вели еден на неколку награди како телевизиски и поранешен агент на КГБ, кој стана радио продуцент, меѓу кои е и наградата на олигарх, Александар Лебедев. „Има Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. нешто шекспировско во врска со Во неговата книга од 1985 година, Poor Britain, него. Ги има сите тие пари. Што тој ја дефинираше моќта употребувајќи прави тој? Купува куќи. Има куќи методологија која подоцна почнаа да ја применуваат насекаде, но е несреќен. Мислам истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и дека има повеќе од петнаесетина голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка. куќи овде, во Франција, на Карибите, насекаде... “

М

Д

Првото доаѓање на Абрамович во Лондон за да живее таму беше во 1997 година, кога изнајми голем апартман на Кадоган плејс бр. 81, веднаш до Слоан сквер, со неговата тогашна втора сопруга, Ирина, и со нивните две деца. Ирина беше бремена и сакаше нивното трето дете да се роди во Британија. „Тоа беше голем апартман, со пет спални соби, многу скап, но сосема без вкус, полн со скап мебел, но не и удобен”, изјави Валерија Маноки Манокина, поранешна пријателка на семејств семејството, која првпат дојде во Лондон во средината сред на 90-тите години на XX век. „Н „Немаше градина. Воопшто не беше погодно по за деца. Тие само сакаа да бидат поблиску по до Хародс”. Локацијата беше аргументот ар што не можеше да се побие. Дури Д и во тоа време Белгрејвија и Најтс Најтсбриџ, со својата репу тација дека там таму купува високата класа, беа фасцин фасцинанти за новопојавените руски с упербогаташи. уперб Ва лерија ја праша Ирина зошто зо го одбрала тој стан. „Види, секретар секретарот на Роман го најде”, одговори таа. „Ова ни кажува многу за Русите од тоа време. Тие не знаеја многу за околинава. Едноставно му рекле на секретарот да им најде стан во близина на Хародс.” Семејството остана во тој стан неколку месеци. Нивната втора ќерка се роди на 2 април 1997 година во Портланд, приватна гинеколошка болница во центарот на Лондон. За да го прослави тој настан семејството приреди голема забава во нивниот стан, но не долго потоа се преселија во Јужна Франција.

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна психологија, езотерија... Прода ж ниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје изобилува со богата литература – од современите македонски писатели, преку англиските класици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски...

• Од странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА.

од починатиот австралиски медиумски магнат Кери Пакер. Тоа беше недвижност што Абрамович ја купи сосема легално преку офшор-компанија регистрирана на Британските Девствени Острови. Ваков офшор-аранжман претставува средство за одбегнување плаќање данок, а сепак, сосема легално. Изградена во 20-тите години од XX век, оваа голема куќа во квазитудорски стил му понуди на олигархот две нешта што тој најмногу ги вреднуваше: почитуван поранешен сопственик (кралот Хусеин од Јордан живеел таму пред да го продаде имотот откако еден грабеж на накит вреден еден милион фунти го привлекол вниманието на печатот) и уште поважно, изолираност. Куќата изградена на површина еднаква на осум фудбалски игралиша не се гледа од патот. Има камери за набљудување со огромен периметер и аеродром за хеликоптер што им овозможува на сопствениците да влегуваат и да излегуваат незабележително. Имотот исто така вклучува две најдобри поло-игралишта во земјата, штали за 100 коњи, тениско игралиште, стрелиште, езеро со пастрмки, патека за детски автомобили, стрелиште за глинени гулаби, покриен базен, џакузи и мал базен за пливање. Абрамович, наводно, еднаш нарачал 20.000 тетреби и фазани за да ја задоволи својата страст за лов. Во 2002 година поднесе молба за градежна дозвола за да изгради куглана со десет патеки, покриен базен за пливање, гимнастичка сала, бања на пареа, сауна и градина.

Во 1999 година, сосема легално преку офшор-компанија регистрирана на Британските Девствени Острови, Абрамович го купи Фининг хил за 12 милиони фунти од починатиот австралиски медиумски магнат Кери Пакер. Освен за тесниот круг добро упатени Р уси, Абр а мо в ич б еш е, бу кв а лн о, непознат во доцните 90-ти години од XX век. И покрај неговото богатство и политичките врски со Јелцинавата „фамилија”, наскоро беше наречен таинствен олигарх токму од овој тесен круг. При крајот на 1998 година Валерија и нејзиниот сопруг Виктор беа на одмор со Роман и со Ирина и се вратија со неколку фотографии. Иако почнуваше да станува познат како еден од олигарсите, тој с$ уште беше фигура во сенка до таков степен што досега ниедна негова фотографија го нема пронајдено патот до весниците. Освен неговиот најблизок круг, никој не беше во состојба да го препознае. Валерија се сеќава како еден московски новинар се возбудил кога ги видел К сликите од одморот. „Му ги покажавме сликите и тој б еше првиот новинар што вид е к а ко, в с у ш н о с т, изгледа Абрамович”, се присетува таа. Во 1999 година Абрамович тивко и за подолго време се „уфрли“ во Велика Британија. Го купи Фининг хил, имот од 420 акри во селото Рогејт во Вест Сасекс, за 12 милиони фунти

(Продолжува)

Во следниот број: Иако Абрамович молскавично дојде на првото место на листата со најбогати луѓе во Британија, "минатото" му го скрати задоволството од купувањето на клубот на “Сините“...

О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С