423-07.12.2011

среда-7. четврток-8 декември. 2011 сре. max. 60 C min. -80 C

чет. max. 40 C min. -90 C

пет. max. 60 C min. -90 C

МБИ 10

2.040,50

+0.15%

Извор: Македонска Берза

МАКЕДОНИЈА НА 9 ДЕКЕМВРИ НЕМА ДА ДОБИЕ ДАТУМ ЗА ПРЕГОВОРИ СО ЕУ!

МБИД 2.150.40

-0.36%

ОМБ

120,11

-0.04%

ЕМУ

€

61,55

САД

$

45,79

Курсна листа на Народна банка на Македонија

7

Агенцијата за храна не очекува примена на новиот правилник за млеко 8

Груевски со економскиот тим лови ПРВО ДА СЕ ОСВОИ инвестиции во Белгија 6 РЕГИОНОТ, ПА ДА СЕ ХАРИ КОСТОВ БАНКИТЕ НЕМА ДА КРЕДИТИРААТ АКО НЕ СЕ ПОВЛЕЧЕ ЗАКОНОТ ЗА ПРОЦЕНКИ 9

БАРААТ НОВИ ПАЗАРИ ЗА ИЗВОЗ 4-5 Иднината е во природниот гас 11

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

број 423 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

ТРИЛЕР НА РЕЛАЦИЈА БИЗНИС – ВЛАДА:

Ставрески да ги плати долговите на државата кон компаниите!

1

ДРЖАВАТА ДА ГИ ПЛАТИ ДОЛГОВИТЕ КОН ФИРМИТЕ 2 КОМПАНИИТЕ ПРЕЖИВУВААТ ФИНАНСИСКА ГОЛГОТА 3 БАНКИТЕ СО ВИШОК ПАРИ, СТР. БИЗНИСМЕНИТЕ СЕ МАЧАТ СО НЕЛИКВИДНОСТ 4 СТАВРЕСКИ НИТУ ПРИЗНА ДОЛГОВИ, НИТУ ВЕТИ РАЗДОЛЖУВАЊЕ

7

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

> БРОЈКА Нема масовно менување на еврото

“ гувернер на НБРМ

среда 07/12/2011

КОМЕНТАР

Александар Јанев janev@kapital.com.mk

Долговите во круг, кризата на квадрат

Н

еколку најхрабри бизнисмени, без влакна на јазикот и страв дека Владата ќе им прати инспекција оти проговориле јавно, признаа дека државата со нејзините долгови е главниот виновник за неликвидноста во која падна реалниот сектор. Нивните зборови, упатени до министерот за финансии, Зоран Ставрески, им го отворија патот и на оние пострашливите да побараат од Владата навреме да ги плаќа долговите кон компаниите и да го прекине должничкиот круг во кој се вртат и тие самите, и банките, но и државата. Меѓутоа, банкарите и Владата како да се заглавени во некој стар нем филм без тон. Проблемите на бизнисмените веројатно не допираат до нив, бидејќи ниту банкарите, ниту, пак, министерот Ставрески покажаа доблест да дебатираат за неликвидноста со која се соочува домашната економија. За едните, најважна е стабилноста на нивните банки, адекватноста на капиталот, профитабилноста, додека, пак, за државата е важно Буџетот да се полни (ако не, ќе се позајмува), за да може да се троши. Но, ниту Буџетот ќе биде полн, ниту банките стабилни ако компаниите ги погоди ураганот што го најавува ММФ. И не само ММФ. Компаниите веќе се подготвуваат за најцрните сценарија – откажани нарачки од странство, намалување на производството, пад на извозот. Тоа значи дека отплатата на кредитите ќе биде доведена во прашање, што и тоа како треба да ги интересира банкарите, а приходите во Буџетот ќе потфрлат, бидејќи намалената работа резултира со помалку даноци, што и тоа како треба да го интересира Ставрески. Но, тој веќе ни самиот не верува во сопствените прогнози за економскиот раст од 4,5% во 2012 година, па почна да си создава терен за ребаланс на Буџетот идната година. Затоа ликвидноста на економијата треба да ги интересира и банкарите и државата. Свесни или не, ако не покажат интерес да им помогнат на компаниите да ги надминат финансиските проблеми и самите себеси се водат кон пропаст.

“

ДИМИТАР БОГОВ

www.kapital.mk

Нема простор за паника и масовно менување на еврото во други валути. Има индивидуални случаи, но тоа не е воопшто од некои поголеми размери. Во нашите симулации имаме и сценарија доколку дојде до паника кај населението, но засега ja нема. Сметаме дека граѓаните се многу трезвени и рационални и не подлегнуваат на паника, бидејќи навистина нема простор за нешто такво.

39%

Нови лаборатории за испитување на квалитетот на храната

Н

ови лаборатории за испитување на квалитетот и содржината на прехранбените производи, од туристите во Охрид доаѓаат каде што ќе се прави анализа на поради убавината на градот и на производите според европски стандарди, беа промовирани во Охридското Езеро, покажуваат резултатите од истражувањето Институтот за храна на Ветеринарниот факултет. Со опремата финансирана на здружението Е кул тур. Во од Светска банка со 700.000 евра рамките на проектот „Охрид – од проектот за зајакнување на туристички бренд што ветува” земјоделскиот сектор се опремени анкетирани се стотина странски лаборатории за хроматографија, за туристи. Околу 24% од нив Охрид молекуларна микробиологија и за го посетиле поради историјата. квалитет на суровото млеко.

ТРИЛЕР НА РЕЛАЦИЈА

Ставрески да ги пл долговите кон ком

Бизнисмените го задолжија министерот за финансии, Зоран Ставрески, веднаш да спроведе акција во сите министерства и јавни институции за да се плати долгот кон компаниите. Ставрески не се обврза да го реши проблемот, ниту пак, ги призна долговите Александар Јанев janev@kapital.com.mk

Х

рабро и без дозирање, претставници на бизниссекторот побараа од министерот за финансии, Зоран Ставрески, веднаш да спроведе акција во сите министерства и јавни институции за да се плати долгот кон компаниите. Причината за големата неликвидност на економијата, освен во

меѓусебните долгови на фирмите, менаџерите ја лоцираат и кај државата и затоа, бараат навремено сервисирање на обврските. Неликвидноста како проблем вчера беше отворена на трибината која се одржа на првиот ден од саемот за финансии Финекспо. На неа учествуваа менаџери на неколку компании, претставници на стопанските комори, министерот за финансии, гувернерот на Народната банка и банкарите. “Економијата е во очајна состојба. Неликвидноста не е последица само на меѓусебните долгови на компаниите,

АНТОНИ ПЕШЕВ

претседавач на Собранието на Стопанската комора

Економијата е во очајна состојба. Неликвидноста не е последица само на меѓусебните долгови меѓу компаниите, туку произлегува и од релацијата бизнис сектор–држава. Странските партнери на нашите компании, како во регионот, така и пошироко, влегуваат во рецесија и наплатата на побарувањата оди многу тешко. Во вакви услови, не можеме да се спасиме од кризата што доаѓа и мора веднаш да се подготвиме за најцрните сценарија.

туку произлегува и од релацијата бизнис сектор–држава. Странските партнери, како во регионот, така и пошироко, влегуваат во рецесија и наплатата на побарувањата оди многу тешко. Во вакви услови, не можеме да се спасиме од кризата што доаѓа и мора веднаш да се подготвиме за најцрните сценарија“, порача Антони Пешев, директор на компанијата Ултра и претседавач на Собранието на Стопанската комора. Бизнисмените признаваат дека преживуваат финансиска голгота и бараат брзо решение на нивните проблеми. “Владата мора веднаш да спроведе акција за плаќање на сите долгови кон стопанството. Министерот Ставрески да ги натера сите министри и директори на јавни институции веднаш да ги платат долговите кон компаниите. Слична ваква акција Владата направи минатата година ова време, а резултатот од тоа беше ликвидна економија пред Нова година“, порача претседателот на Сојузот на стопански комори, Златко Калеников.

ЗЛАТКО КАЛЕНИКОВ

претседател на Сојузот на стопански комори

Владата мора веднаш да спроведе акција за плаќање на сите долгови кон стопанството. Министерот Ставрески да ги натера сите министри и директори на јавни институции веднаш да ги платат долговите кон компаниите. Слична ваква акција Владата направи минатата година ова време, а резултатот од тоа беше ликвидна економија пред Нова година. Сите следни мерки на државата мора да бидат насочени кон зголемување на ликвидноста и побрз обрт на капитал во економијата.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Вељко Влаховиќ бр 11, (деловна зграда на Технометал Вардар АД, 2 кат) 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

Петнаесет компании сакаат да го градат автопатот од Коридорот 10

> БРОЈКА

15

П

етнаесет компании и конзорциуми доставија понуди на тендерот за изградба на последната делница од Коридорот 10. Понуди доставија 14 европски и еден конзорциум од Кина. Според Министерството за финансии, понуди заклучно со крајниот рок доставиле грчките компании Joint Venture JIP AVAX - Athena и Actor, шпанските Acciona-PST и Joint Venture OHL-Trace-OHL ZS -INVALL, италијанските Imresa Pizzaroti I.C.G.P.A и Toto S.P.A. Construzioni Generali, Condotte - Kolin, Todini Construzioni Generali SPA, австриските Strabac A.G, Joint Venture Porr-Terna, Alpine BAU GMBH, турските MAPA Insaat ve ticaret A.S и Cengiz - TAV - MAKSOL, како и Hochtief Solutions AG од Германија и CWE-CRI од Кина. Која компанија ќе биде избрана ќе се знае следната година. Автопатската делница Демир Капија – Смоквица е долга 28,2 километри, а проектот е проценет на 270 милиони евра, пари обезбедени од ЕИБ, ЕБОР и ИПА претпристапните фондови на ЕУ.

милиони евра изнесува вкупната инвестиција за изградба на основната инфраструктура во Технолошкоиндустриската зона во Tетово, за која владата распиша оглас за давање под концесија. Според огласот за претквалификација, до 20 јануари следната година треба да бидат избрани заинтересирани компании кои ќе ги исполнат условите кои ги пропишува тендерот, за потоа да бидат повикани за учество. Најдобриот понудувач ќе треба да склучи договор за јавно-приватно партнерство за развој, финансирање и управување и вршење на работи на основач на технолошката зона во Тетово.

А БИЗНИС–ВЛАДА:

лати мпаниите! Меѓутоа, министерот за финансии, Ставрески, остана нем на повиците од бизнис-секторот. Не даде образложение зошто државата им должи на компаниите, ниту пак, се обврза дека ќе ги реши финансиските проблеми на фирмите. Во обид да ја подобрат ликвидноста во економијата, менаџерите ги повикаа и банкарите, кои спротивно на реалниот сектор, изобилуваат со вишок пари, но сепак, не ги пласираат како кредити. “Без поддршка од банките и од државата компаниите не можат да ги надминат ликвидносните проблеми. Добро е што банките се стабилни и ликвидни, но веќе доста зборуваме за тоа. Банкарскиот сектор можеби е цврста градба, но е многу висока, недостижна за компаниите“, истакна Пешев. Ниту банкарите кои учествуваа на дебатата не покажаа подготвеност да разговараат за финансиските проблеми со кои се соочува бизнис-секторот. Единствено претседателот на Здружението на банкари, Ѓорѓи Јанчевски, им одговори на бизнисмените дека кредитирањето воопшто не запрело, туку е намалено поради зголемените ризици во економијата и слабиот економски раст. Гувернерот на Народната банка, Димитар Богов пак, уште еднаш предупреди дека доаѓа ураган од европската криза, но сепак, последиците ќе биле ограничени, бидејќи домашната економија ја спореди со „цврста градба“. „Нашата економија не е цврста градба, туку само трева, празна ливада, на која се удрени темелите без никаква градба“, му одговори Калеников. Сите надежи на компаниите за надминување на финансиските проблеми се вперени во воведувањето на задолжницата на почетокот од 2012 година. Во обид да се најде некакво решение за излез од должничкиот круг во кој се вртат компаниите, банките и државата, на почетокот на идната година се очекува да профункционира новиот инструмент за подобрување на наплатата. Задолжницата, всушност, претставува модифициран вид акцептен налог, кој функционираше во поранешна Југославија, а моделот е преземен од Хрватска. “Нема никаков инструмент во економијата кој ќе ја гарантира наплатата на побарувањата. Затоа, очекуваме со воведувањето на задолжницата значително да се подобри ликвидноста кај компаниите. Но, битно е пред да се воведе државата да ги направи сите чекори за целосна исплата на долгот кон стопанството. Сите следни мерки на државата мора да бидат насочени за зголемување на ликвидноста и побрз обрт на капитал во економијата“, истакна Калеников. Банкарите допрва ќе дискутираат за овој инструмент, но генерално, го прифаќаат.

лидери

> БРОЈКА

0,2%

изнесува економскиот раст во еврозоната во третиот квартал, што е забавување во однос на претходниот период. Најголем раст имаат Германија од 0,5% и Франција од 0,4%. Економски пад бележат Кипар, Португалија, Холандија и Словенија.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ВАСКО ДУКОВСКИ

Н

а уметничката сцена во Њујорк се појави музичкиот албум на македонскиот кларинетист, насловен Critikal Models, со кој ќе ја освојува публиката во Америка

Ставрески веќе размислува за ребаланс?!

Уште неусвоен, во Буџетот за 2012 веќе не верува ниту министерот за финансии, Зоран Ставрески?! Тој истакна дека проекциите за приходите и расходите се направени флексибилно, врз база на пониска основа за раст од планираните 4,5%. Но, министерот тврди дека е можно и трето сценарио, кое не е калкулирано во овој буџет – влошување на состојбите во економијата, намалување на приходите во државната каса и како резултат на тоа, ребаланс на Буџетот.

3

СТИВ БАЛМЕР

М

ајкрософт не запира со иновациите, па разви специјален Windows 8 за таблеткомпјутерите, со кој ќе го освојува светот на паметна И-технологија

не им беше денот

ТЕУТА АРИФИ

П

аднаа во вода сите надежи дека на 9 декември Македонија може да добие датум за преговори - одлуката е префрлена на следното претседателство со ЕУ

Инвестициите во зголемување на асортиманот на производите, значат раст на производството и на р продажбата. Во услови на криза, кога к голем дел од компани компаниите го редуцираат произво производството, воведув воведувањето нови произво производи е вистински начин како к да се освои пазарот пазарот. Витамин Витаминка го прави токму САШО тоа. Претпознатливиот НАУМОВСКИ бренд на производ кој постои долги години добива освежување, а тоа е еден од најдобрите начини како да се освојат нови и нови потрошувачи. Тоа позитивно ќе се одрази не само на продажбата, туку и на визибилноста на компанијата. Иако голем дел од домашните компании не инвестираат многу во своите брендови, Витаминка е пример, како треба да се гради препознатлив бренд. Со трите нови производи под стариот бренд Стоби флипс, само ќе продолжи со освојување на пазарот. паза

_

ГУБИТНИК ГУБИТ Студентите не му веруваат на Ректорот на Универзитетот Свети Кирил и Методиј, Велимир Стојковски, покажува истражувањето на Младинскиот образовен форум. Според истражувањето за поткупот во високообразовните институции, ректорот Стојковски има најмала ВЕЛИМИР доверба кај студентите СТОЈКОВСКИ кога се работи за пријавувањето корупција. На прашањето во која од институциите и личностите имаат најмногу доверба за да пријават корупци корупција, само 1% од испитаниците одговор одговориле дека корупцијата би ја пријави пријавиле кај Стојковски. Најмногу доверба за пријавување корупција имала Антикорупциската А комисија, со 26% и деканите на факултетите, со 8%. Р Резултатите докажуваат дека ра раководството на најголемиот универзитет во земјава и Студентскиот парламент за студентите с$ уште се недостапни и недоверливи и наместо први, тие се последните институции кај кои би се обратиле за своите проблеми.

мисла на денот

СИМЕОН ЃАНКОВ

170

бугарски земјоделци со трактори ја „нападнаа“ Софија, протестирајќи поради намалувањето на буџетот за аграрот, поради што бараат оставка од министерот за финансии

ПОРАЗОТ НЕ МОЖЕ ДУХОВНО ДА ГО СКРШИ С ЧОВЕКОТ, НО ЧОВЕКО МОЖЕ ДА ГО СКРШИ АКО СЕ ПРЕДАДЕ. ПРЕДА

Бен Стајн американски адвокат и писател

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА ДЕНОТ...

Кои ќе бидат најрастечки економии во светот во 2012? Земја | Раст на БДП

Makao

15%

Mongolija

14,80%

Libija

13,60%

Irak

10,90%

Angola

9,90%

Niger

8,50%

Kina

8,20% 8,00%

Ruanda

8,00%

Laos

7,90%

Извор: Економист

М

М

узејот Холбурн во Бат, Англија, дошол до една интересна идеја за празничните декорации за оваа година. Неговите сопственици го најмиле експертот за светлина, британскиот артист Брус Манроу, кој е „виновен“ за оваа волшебна инсталација т.н. Field of Light. Овој прекрасен светлосен лавиринт е сочинет од 5.000 светилки, „засадени“ во земјиштето на музејот.

акао, број еден растечка економија во 2012 година, докажа дека бизнисот со казина обезбедува поодржлив раст отколку финансискиот сектор. Либија и Саудиска Арабија пак, со обновата и стабилизацијата по политичката криза исто така ќе си обезбедат голем економски раст.

светот низ медиумите... Капитал Ка

Бу Бугарскиот весник пишува за новиот договор меѓу Саркози и Меркел и Са анализира од економски ан аспект, што ќе значи тоа за ас судбината на европската суд економија и земјите кои ек соработуваат со неа. со

Прво да се освои Б па да се бараат но ТРГОВСКА РАЗМЕНА СО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН АЛКАН

Извезуваме

(во илјади американски долари)

Увезуваме

The Times

Весникот пишува дека во организацијата на летните олимписки игри во Лондон во 2012 ќе бидат вло ени дополнителни 40 милиони фунти. Британската престолнина на големо се спрема за овој меганастан.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Граѓаните се ослободуваат од еврата, а бараат денари

2

Хаг пресече: Грција рција р ј јја пр прекрши р Времената спогодба! б!

3

Eдно логично прашање! ње!

4

Куповната моќ на граѓаните те доволна д за храна и бензин

СРБИЈА

БУГАРИЈА

ГРЦИЈА

СЛОВЕНИЈА

дефицит

дефицит

дефицит

дефицит

128.593 121.549 269.056

79.714

111.137 1 11.1 137 7

12 121.167 21.167 6

157.595

77.881

453.890

449.293

384.421 180.237

Кинескиот весник ја следи конференцијата за климатски промени во Дурбан од каде што доаѓаат ветувачки пораки за преземање чекори за спречување на еколошка катастрофа од планетарни размери.

262.872

China Daily Ch

273.497

Ам Американскиот весник пи пишува за почетокот на трката за избор на претседателски кандидат пр од Републиканската па партија, конкретно за кандидатот Нефт Гиндрич, ка ко кој моментално се наоѓа на вр врвот на листата.

402.090

The Washington Post T Th

ХРВАТСКА суфицит

1.003

30.075

Etiopija

КОСОВО суфицит

423.815

Соња Јованова

s.jovanova@kapital.com.mk

В

о Европа е криза, а во Македонија се води силна дебата каде македонските комапнии да ги бараат новите пазари за извоз. „Капитал“ им порачува поагресивно да го освојат регионот, па потоа и новите подалечни пазари. Последните статистички податоци за вкупната трговска размена на Македонија покажуваат дека македонските компании се недоволно позиционирани на пазарите во регионот. Во првите десет месеци годинава, 60,9% од вкупниот извоз на земјава е наменет за пазарите од Европската унија, а само 27,8% оди во балканските земји. Доколку се анализира трговската размена по држави, ќе се види дека Македонија

бележи огромен трговски дефицит со поголем дел од земјите во регионот. Србија, Словенија, Бугарија и Грција многу полесно го освојуваат македонскиот пазар отколку што македонските компании ги освојуваат нивните пазари. Само со Косово и со Хрватска бележиме суфицит во размената. За ваквиот негативен тренд најчесто причините се бараат во проблемот со името со Грција, административните бариери кои произлегуваат од непочитување на бесцаринските договори, иако овие држави се членки на ЦЕФТА, и во силната конкуренција од трети држави кои извезуваат во регионот, но имаат субвенциониран извоз. Должничката криза во Европа, која ја намали побарувачката на западните пазари, не ги натера компаниите поагресивно да се

насочат кон освојување на земјите од Балканот. Наспроти ова, се наметна дебата за ориентирање кон нови далечни пазари, кои се непознати и тешки за освојување. Иако секое проширување на кругот на земјите во кои компаниите ги извезуваат своите производи е добредојдено, сепак експертите сметаат дека за домашните компании е неопходно и полесно целосно освојување на регионот. „Не треба да се отфрлат земјите од БРИК, кои како брзорастечки економии се наметнаа како нови пазари, но треба да се има предвид и фактот дека сите сакаат да извезуваат во Кина, која, пак, е релативно непознат пазар за нас. Ако се има предвид дека во Кина не се присутни ниту чоколадите „милка“, како да очекуваме чоколадите на Европа

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

90% 23,5% 1/3

ПРОЦЕНКИ...

OД ШВЕЃАНИТЕ НЕ ГО САКААТ ЕВРОТО, ШТО Е РЕКОРДНО ВИСОКА НЕДОВЕРБА

OД ШВЕЃАНИТЕ ЛАНИ ЈА ПОДДРЖУВАА ЗАЕДНИЧКАТА ЕВРОПСКА ВАЛУТА

OД ФРАНЦУЗИТЕ ПАК, САКААТ ВРАЌАЊЕ НА ФРАНЦУСКИТЕ ФРАНЦИ, БИДЕЈЌИ СЕ НЕЗАДОВОЛНИ ОД ЕВРОТО

ЖАН>КЛОД ЈУНКЕР

S&P ја премина секоја граница

П

ретседателот на Советот на министери за финансии на еврозоната, Жан-Kлод Јункер, го критикуваше предупредувањето на агенцијата Стандард и Пурс (S&P) дека ќе го намали рејтингот на државите од еврозоната, потенцирајќи дека тоа е пресилна мерка. „Сметам дека тоа е многу силна мерка и не е праведно. По значајните напори на еврозоната во последните неколку дена, за должничката криза да се стави под контрола, ваквото предупредување е тежок удар“, истакна Јункер.

Во Европа е криза, а во Македонија се води силна дебата каде македонските комапнии да ги бараат новите пазари за извоз. „Капитал“ им порачува поагресивно да го освојат регионот, па потоа и новите подалечни пазари

милијарди долари е вкупната вредност на извозот во првите десет месеци годинава

од вкупниот извоз од Македонија оди во земјите од Западен Балкан, а 60,9% во ЕУ да се пробијат. Попрво треба да се продлабочи продажбата во регионот. Тука, пак, се соочуваме со старите проблеми: недоволно развиен маркетинг, недостиг од нови партнери и know how. Во македонските компании реално двајца луѓе работат анализа за 20 пазари“, вели Петар Лазаров, извршен директор на консултантската куќа Македонија експорт. Експертите сметаат дека потенцијалот за поголем извоз во земјите од регионот е голем поради близината, добрите транспортни врски, кои овозможуваат обезбедување нарачки за брзо време, но и поради менталитетот, кој е сличен на македонскиот. Зошто досега овие поволности не се докрај искористени нема единствен одговор. Некои тврдат дека конкуренцијата е голема и тешко се пробиваат. Други, пак, сметаат дека Македонија нема многу квалитетни производи за да биде конкурентна, а сепак држи вискои цени. Според статистичките податоци, во првите десет месеци годинава од Македонија најмногу се извезувале катализатори, фероникел, производи од железо и челик, облека и преработки од нафта. Во Германија најмногу извезуваме катализатори, машини и апарати и текстилни производи, во Бугарија руда, валани производи и тутун, во Србија зеленчук, лекови,

КОМЕНТАР

претседател на Советот на министри на еврозоната

Балканот, ови пазари!

3,7 27,8%

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ...

5 причини зошто Македонија нема поголем извоз во регионот! непочитување на договорите од ЦЕФТА; силна конкуренција од субвенциониран извоз на трети држави; неквалитетни, а скапи производи; слаби менаџерски способности; спор за името со Грција. електрична енергија и керозин, а во Италија фероникел, обувки и месо. Овие земји се најголеми трговски партнери на Македонија, односно дури 44% од вкупната размена се врши со нив. Аналитичарите сметаат дека, македонските компании може да се наметнат и со извоз на услуги, за што сметаат дека земјава има потенцијал. Некои компании од земјава ја искористија можноста и отворија свои претставништва во Косово, Албанија, Бугарија. Градежништвото, ИТ-секторот и маркетинг-агенциите имаат најголем потенцијал за позиционирање во регионот. „ИТ-секторот има потенцијал за извоз, иако досега не е измерено нивото на извоз на услуги од Македонија. Не можеме да зборуваме за чудо со само 3.000 вработени во ИТ-индустријата. За поголем извоз ни требаат 10.000 инженери, од кои 5.000 да работат за извозно ориентирани компании. Тогаш гарантирам дека извозот ќе биде толку голем што може да се покрие дефицитот. Но, овој сектор не може да се наметне во регионот, бидејќи купувачи на нашите услуги се мултинационални компании кои се лоцирани во западните земји“, вели Тони Петрески, директор во софтверската компанија Инет.

2,2

милијарди евра одобри Меѓународниот монетарен фонд. Тоа е шестата транша од кредитот за Грција со вкупна вредност од 30 милијарди евра, кој беше одобрен во мај 2010 година. Грција досега доби вкупно 20,3 милијарди евра.

3,66

милијарди евра потроши Европската централна банка минатата недела за купување ризични еврообврзници од презадолжените земји. Но, ЕЦБ вчера соопшти дека ќе го намали купувањето еврообврзници.

138

автомобили има во Македонија на илјадa жители, објави Еуростат. Во Србија на илјада жители има 230, во Хрватска 347, а Словенија е на шесто место во Европа со 521 автомобили на илјада жители.

Со С о антикризните антикризните мерки, р , Италија ј го „направи своето“

И

талија ј со усвојувањето ј на строгиот план за борба против кризата го „направи своето“, бидејќи без овие мерки државата ќе се соочеше со грчкото сценарио, оцени италијанскиот премиер, Марио Монти. „Една недела пред крајниот рок, го завршивме нашиот дел. За да може Италија да си ја поврати својата влијателна улога во Европа ќе мора што поскоро да реши одредени проблеми“, рече Монти. Усвоените нови мерки за штедење вредни 20 милијарди евра треба да се реализираат до 2014 година.

Љупчо Зиков

zikov@kapital.com.mk

Чудни процеси полека н$ окупираат!

Н

Налетав на една колумна на извесен фински консултант Јургис Онјунас, објавена во американскиот магазин „Форбс“! Повикувајќи се на ставови и принципи на Еј Ранд, голем американски филозоф со руско потекло, Онјунас пишува: „...приказна за едно замислено општество! Во тоа општество темелните покренувачи и мислители - креативни луѓе, авангардна младина, мислечки ликови и пишувачи, инвеститори - големи и мали, претприемачи, градители, архитекти, инженери, иноватори, уметници, воопшто, најпродуктивниот елемент во општеството, ги снемува еден по еден! С$ додека нема никој што знае нешто да работи! Возовите веќе не возат, ѓубретарите не го носат ѓубрето во депонија или тоа го прават непрофесионално и без волја, на наплатната рампа службениците неволно ви „хухкаат“ дим од цигара во лице затоа што патарината не сакате да ја поделите со нив (наш случај н.з.), докторите не седнуваат со вас „додека не ве измерат колку тежите““... Во такви околности, авторитетот се наоѓа во рацете на треторазредни менаџери! Таквите менаџери во услови на економска, финансиска или социоекономска и политичка криза бараат, произведуваат и сугерираат (местат) дополнително зголемување на контролата и притисокот!? Ваквите мутирани амбиции на такви менаџери се манифестираат преку „штанцање“ нови прописи, се зголемува контролата врз поединецот и врз секоја компанија... Така дефинираните општества, каде што уздите ги фатиле „втора лига играчи“, нив – покренувачите - ги сметаат за сили на злото и бескорисни, што треба само да ги регулирате и да контролирате дали плаќаат данок! Затоа, покренувачите решаваат да заминат... Да исчезнат!? Ова не е наменски скроен текст... Ова е колумна објавена во американски и светски магазин! Паралелно со наодите на овој колумнист, неодамна, пред неделниот тежок пад на ХДЗ во Хрватска, пратеник од оваа партија во Парламентот ја искажа следната опасна идеја: „за да го наполниме буџетот на државата, предлагам 15% од профитот на трите најголеми банки и на трите најголеми телекомуникациски компании да го добие државата“. Простиот аргумент на овој крајно сомнителен пратеник беше демек „овие компании и банки ова немало воопшто да го почувствуваат“! Авторот на анализата, поттикнат од овие глупости искажани во хрватскиот Сабор, на крајот на своето писание заклучува дека најстрашно од с$ е што 80% од Хрватите би поддржале ваков предлог доколку дојде во Саборот како официјален! Дали перцепцијата е поразлична во Македонија? Мислам дека не е... Овде одамна се мисли дека од профитите треба и повеќе да се зграба... Всушност, кај нас се во тек повеќе процеси! Фактот дека македонските претпријатија - мали и големи - се удавија во неликвидност, а финансискиот пазар е сиромашен со производи кои би им помогнале да излезат од опасната зона на банкрот веќе ги става фирмите и нивните основачи во подредена положба! Нормално дека има фирми кои одамна би требало да банкротираат затоа што се мачат, но што правиме со фирмите кои работат одлично, а само поради неликвидност и отсуство на банкарските нагони не можат да бидат во кондиција и се соочуваат со опасност да банкротираат! Мисли ли некој овде на овие теми!? Големи наши директори преку ноќ се очекува да пропаднат оти го изгубиле бизнис-моделот, имотот им е врзан во хипотека за која одамна кешот од банките го потрошиле! Но, има и такви кои, во суштина, добро функционираат, но немаат кеш! Ликови со идеи, претприемливи, сакаат да ризикуваат, направиле фирми-бонбона, но кешот им е слабата страна! Нив нема кој да ги разбере! Ниту државата, ниту банките... Никој! Ете, тоа се покренувачите од почетокот на текстот, кои овде во Македонија полека исчезнуваат. Овде оро водат само тие кои на овој или оној начин зграбија кеш!

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.040,50 2010/2011 2010/2011

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Max. Min.

На Македонската берза вчера беше остварен промет од 8.888.965 денари од редовно тргување, а се остварија 76 трансакции. Главниот берзански индекс МБИ-10 забележа пораст од 0,15% и трговскиот ден го заврши со вредност од 2.040,50 индексни поени. Берзанскиот ден заврши со седум добитници и дури 11 губитници. Најтргувана беше акцијата на фармацевтската компанија Алкалоид, која достигна вредност од 750,681 денари.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Арцелормитал (ХРМ)

85,00 +3,00

+3,66% 3 66%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Скопски пазар

2.102,00 -1398,00

-39,94% 39 94%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

12.121,90 0 20% +0,20%

Американските акции благо паднаа вчера откако рејтинг-агенциите најавија дека Европскиот фонд за финансиска стабилност може да го изгуби највисокиот кредитен рејтинг како последица на разнишаниот оптимизам во однос на можната разрешница на кризата во Европа. Индексот Стандард и Пурс падна за 0,3%.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.559,34 8.575,16 1.257,26 2.657,03 6.032,60 738,01

VALUTI

£ €

СТАПКА

-0,15% -1,39% +0,01% +0,05% -1,20% -1,42%

€ $

1,1675 ПРОМЕНА

+0,3%

СТАПКА

1,3394 ПРОМЕНА

-0,4%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.711,40 -1,33% 1 33% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA ф р BRENT

109,90 +0,08% 0 08% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Емил Тедески

“

Кредитниот рејтинг на Хрватска е на чекор до „ѓубре“.

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

Попоски: ОБСЕ останува политички инструмент за справување со предизвиците

З

а Република Македонија, ОБСЕ останува значаен политички инструмент за справување со комплексните постоечки и идни предизвици. За соодветно да одговoриме на нив, потребно е да го зајакнеме нашиот дијалог, кој се заснова на заемно споделените вредности, да обезбедиме долгорочна кохерентност во однос на нашите приоритети и активности и да осигураме флексибилност на нашиот одговор на предизвиците. Ова го истакна министерот за надворешни работи, Никола Попоски, во обраќањето на вчерашната пленарна седница на министерскиот состанок на ОБСЕ, што се одржува во Вилнус, Литванија.

www.kapital.mk среда 07/12/2011

Ќе се избираат нови членови во неколку институции

С

обранието изгласа одлукa за објавување јавен конкурс за избор на членови на Комисијата за заштита на правото на слободен пристап до информации од јавен карактер, за упатување на јавен повик до Интеруниверзитетската конференција за доставување предлог-кандидати за членови на Советот за радиодифузија и за објавување јавен конкурс за избор на заменик-директор на Дирекцијата за заштита на личните податоци. Во продолжение на седницата беше донесен предлог-закон за изменување и дополнување на Законот за царинска тарифа, во насока на зголемување на поддршката во повеќе сектори и индустрии во стопанството каде што акцентот е ставен на земјоделството, прехранбената индустрија, кондиторската индустрија, металопреработувачката индустрија, автомобилската индустрија, транспортниот сектор и спортот и физичката култура. Пратениците донесоа и повеќе закони од областа на финансиите.

Белгијците сакаат да го освојат македонскиот пазар! Специјален известувач на „Капитал“ од Брисел

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Е

кономскиот тим на Владата тргна за 1/3; со рег улаторната гилотина ја во лов по белгиски инвестиции. поедноставивме бизнис-регулативата, Премиерот Никола Груевски, воведовме едношалтерски систем во придружуван од својот заменик, царината и во даночната администрација. Владимир Пешевски, министерот Максимално е поедноставена постапката за странски инвестиции, Веле за градење, намалени се комуналиите”, С а м ак и од д ир екто р от на истакна премиерот. Дирекцијата за технолошкоГруевски ја потенцираше улогата развојни индустриски зони, на слободните трговски зони, Виктор Мизо, вчера во Брисел кои нудат низа поволности: ги презентираше можностите и ослободување од данок на предностите за инвестирање во добивка и данок на доход во Македонија. првите 10 години, од данок на милиони евра e Македонско-белгискиот бизнисреинвестирана добивка и од вредноста на увозот форум беше организиран во административни такси. Тој на белгиски стоки во се пофали и со квалитетната соработка со Валонската агенција Македонија за трговија и инвестиции. и кф а лифик у в ана р аб отна Од владиниот тим велат дека сила, силната борба против посетата на Белгија ја користат корупцијата, олеснувањето и за директни средби со челниците на на административните процедури преку неколку белгиски компании, но нивните законски реформи... имиња не се откриваат, иако, како што Вицепремиерот Пешевски ја презентира тврдат од Владата, со дел од тие компании Македонија како атрактивна туристичка преговорите веќе се во завршна фаза. дестинација – богата со кутурно наследство Пр емиер от Груев ски в о о бр аќањ ето и со многу манастири, спа-центри и услови до белгиските бизнисмени објасни на за развој на летен и на зимски туризам. која карта игра државата во Тој се повика на Извештајот на привлекувањето на инвестДуинг бизнис и на рангирањето ициите. на магазинот „Форбс“. “Извршена е либерализација “Се менува структ урата на на девизното работење; подработната сила, се подобрува обрена е ефикасноста на о бр а з о в анието, во инф о рбанкарската супервизија; има милиони евра изнесува матичката технологија воведдолгогодишна макроекономска овме компјутер за секое дете, стабилност со ниска инфлација, македонскиот извоз во Македонија е во првите 50 земји Белгија која во просек изнесува 2% во свет по пенетрацијата на в о п о с л ед н и те 10 го д и н и; Интернетот, имаме подобрена балансирани јавни финансии инфраструктура, нови патишта, со низок буџетски дефицит, како и стаби- реновиран е целосно скопскиот, но и лен девизен курс. Воведовме ниски и охридскиот аеродром, имаме најмодерен рамни даноци од 10%; ја ослободивме од катастар во Европа”, набројуваше вицеоданочување задржаната добивка, која премиерот. не се распределува во дивиденда; етапно Говорот го заврши со порака до белгиските ги намалуваме социјалните придонеси бизнисмени дека ако дојдат во Македонија,

20

44

Вицепремиерот Пешевски ја презентира Македонија како атрактивна туристичка дестинација ќе си имаат работа со влада која е пријателски настроена кон развојот на бизнисот. Директорот на Агенцијата за трговија и инвестиции на Валонија, Филип Суинен, истакна дека Македонија двојно повеќе извезува отколку што увезува од Белгија - 20 милиони евра „тежи“ македонскиот увоз, а 42 милиони евра извозот во Белгија - што според него, треба да биде поттик за белгиските компании да инвестираат во Македонија. Тој наведе три точки по кои може да се подобри заедничкото партнерство – белгиските компании може да ја користат Македонија за освојување на пазарите во регионот, да се размисли за воведување директни летови Скопје–Брисел и да се зголеми бројот на индивидуални посети и средби на бизнисмени од двете земји како начин за подобрување на партнерството. Македонско–белгискиот бизнис-форум е дел од стратегијата на Владата за организирање

Белгиска инвестиција преку Веро во Македонија?

Белгиска компанија преку грчката фирма Веропулос ќе влезе на македонскиот пазар. „Капитал“ од извори на форумот во Брисел дознава дека белгиска компанија неодамна го презела Веропулос, грчкиот трговски синџир, кој е присутен со супермаркети и во Македонија. Официјална потврда на оваа информација нема. т.н. роуд–шоуа, на кои владиниот врв оди на директни средби со бизнис-заедниците низ Европа и светот.

Весниците во законска рамка?! Концептот на Министерството за транспорт за усогласување на македонското со европското законодавство во медиумската сфера предвидува регулирање и на печатот и на електронските медиуми Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

Л

есна регулација е терминот со кој ќе се уредува издавањето весник и електронска публикација. Оваа новина Министерството за транспорт ја предвидува во концептот за законодавството кое ќе ја уредува медиумската сфера. Според предлогот, за основање и дистрибуција на весник не е потребна посебна дозвола, туку субјектот ќе треба да има седиште и уредништво во Македонија и да се пријави кај посебно регулаторно тело.

„Регулаторното тело ќе води посебен регистар на новински издавачи, што претставува едноставно водење на евиденција за лицата кои ќе ја вршат оваа дејност“, истакна министерот Јанакиески при презентацијата на концептот. Според предлогот, сите обезбедувачи на медиумски услуги ќе треба со програмски концепт да ги утврдат форматот и насоките за работа. Секој медиум ќе треба да има свој статут, со кој ќе треба да се уредат и правата и обврските на главниот и

одговорен уредник, другите уредници, новинарите, односите меѓу издавачот на медиумот, главниот и одговорен уредник и новинарите. Според Здружението на новинари, овие измени се надвор од концептот за уредување на состојбата во медиумите, за што тие преговараат со Владата. „Ако Министерството сака такви елементи да внесе во законот, ќе нема наша поддршка без прет ходно да се договориме во кој правец треба да се движат. Ако сакаат наша поддршка, ќе мора да н$ вклучат во нивната работна група за да ја утврдиме потребата од такви измени, а потоа да одиме на јавна дебата“, истакна претседателот на ЗНМ, Насер Селмани. Доколку ЗНМ утврди дека повеќе не се застапуваат основните принципи – заштита на слободата на изразување и правата на новинарите, ќе го напушти дијалогот. Во концептот за нов закон детално ќе бидат уредени и обврските за давање

аудио и аудиовизуелни медиумски услуги, од дозволи, стандарди и рекламирање за приватните до уредување на јавниот радиодифузен сервис. Според првиот човек на Советот за радиодифузија, Зоран Стефановски, новиот закон не значи престанување на примената на стариот. Еден од креаторите на постоечкиот Закон за радиодифузија, Роберто Беличанец, вели дека ваквите предлози се глумење транспарентност од Министерството. „Очекувам Министерството да го испочитува барем тој минимум стандард, односно во работните групи да се вк лучат и медиумски организации и работници. Само така ќе се влијае врз законот“, истакна тој. Министерството за транспорт планира сите фази од носењето на нацрт-законот да ги заврши до март 2012 година. Законот ќе ги содржел владините политики, препораките на Советот на Европа и од Европската комисија.

WWW.KAPITAL.MK

Билд: ЕУ да не ги заборави ветувањата кон Балканот

В

о последно време сме соочени со недоумица дека во овие времиња на други европски проблеми, кои се сериозни, ги забораваме ветувањата кон луѓето на Балканот и во други делови на Европа, да продолжиме со политиката на проширување, истакнува шведскиот министер за надворешни работи, Карл Билд. Според него, тоа не смее да се заборави и покрај тоа што ЕУ има други прашања во моментов со кои треба да се занимава. “Тоа е нивната надеж за мир и помирување“, потенцира Карл Билд.

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

345 > БРОЈКА

Премиерот Груевси во Брисел се сретна со претседателот на ЕУ, Херман Ван Ромпуј да му соопшти дека Македонија ги исполни реформите, три години по ред добиваме препорака за датум- останатото е во рацете на Брисел. Во меѓувреме се чини дека дипломатската активност на Македонија ќе се насочи кон Самитот на НАТО. Специјален известувач на „Капитал“ од Брисел

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

О

Град Скопје ќе бира четири нови концесионери за билборди

С

оветот на град Скопје ќе го зголеми од два на четири бројот на концесионери кои ќе поставуваат рекламни паноа. Во април ќе се распише нов тендер, на кој ќе се изберат новите концесионери. Сега оваа дејност ја вршат Акцент медиа и Лазов груп. Концесионерите ќе може да рекламираат на билборди, светлечки реклами и на ЛЦД-панели, кои ќе бидат поставени во четири зони, илјади евра ќе одвои Министерството за култура за изградба на а секој ќе добие по една. Новата студија предвидува и измени во споменикот „Македонски војвода на коњ” во општината Кисела Вода. изгледот, унифицирање на билбордите и на светлечките реклами, За постаментот и за уредување на околината општината ќе издвои 75 зголемување на бројот на лотови и локации за билборди. Целта е илјади евра. Скулптурата ќе биде со висина од пет метри, постаментот да се зголемат приходите, да се воведе ред во рекламирањето, 3,5 метри, а согласно проектот, на постаментот ќе се постават четири да се зголеми конкуренцијата. Во Скопје има 500 билборди и 300 релјефи од бронза со вкупна површина од 8,4 метри квадратни. светлечки реклами, а со измените предвидено е да има 1.000 Македонскиот војвода на коњ ќе го лее во бронза во српската леарница билборди, 150 светлечки реклами и 150 ЛЦД-панели. Од Акцент медиа и Лазов груп реагираа на новините и тврдат дека Јеремиќ, која во рок од шест месеци ќе & го испорача на општината. тие значат повеќе трошоци за концесионерите. Целиот проект ќе биде завршен до средината на 2012 година.

Македонија на 9 декември нема да добие датум за преговори!

длуката за Македонија да ги почне преговорите со ЕУ ќе се разгледува за време на следното (данско) претседателство со Унијата, одлучи завчеравечер Министерскиот совет за надворешни работи на ЕУ, на само три дена пред официјалната одлука на Брисел. Само неколку часа по пресудата од Хаг, Европската комисија, иако рече дека ќе ја земе предвид, сепак одлучи датумот за преговори да го одложи за шест месеци. Но, македонскиот државен врв не се откажува од дипломатската офанзива и лобирање кај земјите-членки на ЕУ и на НАТО за влез во овие интеграции. Претседателот Ѓорге Иванов во Скопје разговараше со амбасадорите на постојаните членки на Советот за безбедност на ООН и на земјитечленки на ЕУ, а премиерот Никола Груевски се сретна со претседателот на Европскиот совет, Херман ван Ромпуј. Груевски вели дека очекува не само Грција, туку сите земји-членки на ЕУ и на НАТО да ја почитуваат одлуката на Хашкиот трибунал, затоа што самите тие се негови основачи. Меѓутоа, јасно потенцира дека топката за решавање на спорот останува кај јужниот сосед. „Новиот грчки премиер, Лукас Пападимос,

7

изјави дека спорот за името нема да најде место на неговата агенда затоа што тој не добил мандат за да се занимава со тоа прашање. Македонија е посветена на процесот на преговори и ние сме подготвени, но во исто време и свесни за економската ситуација во која се наоѓа Грција. Жалиме што во последните шест месеци Грција не покажа посветеност“, изјави Груевски. Премиерот смета дека одлуката од Хаг дека Грција во 2008 година ја прекршила Привремената спогодба со блокада за членство на Македонија во НАТО може да има позитивно влијание на влезот на Македонија во ЕУ, но дека ова сепак зависи од Брисел. „Македонија направи голем напредок во реформите и тоа беше нотирано со три последователни позитивни извештаи и препораки на Европскиот совет до Европската комисија за доделување датум за почеток на преговори“, вели тој. На прашањето дали освен спорот за името некои други проблеми, како зголемената корупција, ја држат Македонија надвор од Унијата, Груевски одговори дека како и секоја друга држава, Македонија се соочува со проблеми на повеќе полиња, но дека напорно се работи за тие состојби да се подобрат.

Се подготвува ли нова динамика за името?

Од Атина зависи дали ќе има зголемена динамика во процесот на преговори за решавање на името во следниот период, оти Грција во последните шест месеци не посвети внимание на ова прашање, изјави премиерот Никола Груевски по средбата со претседателот на Европската унија, Херман ван Ромпуј. Во меѓувреме, за спорот за името се огласи и експремиерот на Грција, Јоргос Папандреу, кој рече дека наредната година ќе биде клучна за спорот за името. „Потребно е да се направат одлучни чекори за да се постигне решение“, пренесува „Катимерини“. Тој го потврди ставот дека треба да се најде име со географска одредница како фер решение со заеднички бенефиции за двете страни. Ваквите меки тонови од Атина, по пресудата во Хаг, познавачите ги коментираат како претпазливост поради состојбата во која е земјата. Тие не ја исклучуваат можноста за придвижување на спорот за името кон негово конечно решавање. Но засега, барем како што велат од Министерството за надворешни работи, нема закажано средба со медијаторот Метју Нимиц. Не се коментира ниту за евентуална прва билатерална средба меѓу премиерот Груевски и неговиот грчки колега Пападимос. Останува само можноста на претстојниот Самит на ЕУ во петок, доколку и двајцата бидат присутни, да се сретнат на маргините од состанокот.

Премиерот Никола Груевски очекува не само Грција, туку сите земји-членки на ЕУ и на НАТО да ја почитуваат одлуката на Хашкиот трибунал, затоа што самите тие се негови основачи. Меѓутоа, јасно потенцира дека топката за решавање на спорот останува кај јужниот сосед. Средби со колегите од ЕУ оствари и министерот за надворешни работи, Никола Попоски, на маргините на Министерски состанок на ОБСЕ. За вчера доцна попладнето беше најавена и прва средба меѓу Попоски и неговиот грчки колега, Ставрос Димас, но до затворањето на весникот детали од средбата не пристигнаа. Во меѓувреме засилено лобира и Грција. Грчкиот експремиер, Јоргос Папандреу, уште завчера попладнето остварил телефонски разговор со Ван Ромпу ј. Министерот Димас, пак, разговарал со своите колеги од земјите од ЕУ. Поранешната шефица на грчката дипломатија, Дора Бакојани, пак, во интервју за грката телевизија Скај,

вели дека нежали за ветото од 2008 и дека повторно би го направила тоа.

Се наочуваме кон НАТО и Вашингтон

За лобирањата на двете страни пишува и британскиот магазин „Економист“. Весникот открива дека веќе се работи на тоа да се притиснат САД, за Македонија да биде поканета за членство во Северноатлантската алијанса на нејзиниот следен самит, што треба да се одржи во Чикаго, во мај идната година. Освен прогнозите во весникот, се чини дека и дипломатската активност на Македонија се насочува кон Самитот на НАТО и Вашингтон.

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Агенцијата за храна не очекува примена на новиот правилник за млеко Во Агенцијата за храна и ветеринарство не очекуваат дека новиот правилник за квалитет на млекото ќе почне да се применува од 1 јануари 2012 година, како што е предвидено, бидејќи фармерите многу тешко ќе ги достигнеле пропишаните стандарди за квалитет

Александра Спасевска

Д

spasevska@kapital.com.mk

омашните производители на сурово млеко многу тешко ќе ги достигнат стандардите за квалитет предвидени во новиот правилник, кој ќе почне да се применува од 1 јануари 2012 година, смета директорот на Агенцијата за храна и ветеринарство Дејан Рунтевски. Тој вели дека квалитетот на домашното млеко е добар иако само една четврттина од испитаното сурово млеко ги задоволува европските стандарди. Потенцира дека на

фармерите ќе им треба подолго време за да ги достигнат новите стандарди. Рунтевски најавува контроли на терен, но инспекторите ќе го земат предвид времето кое е потребно за да почне да се применува правилникот. „Во новиот правилник има високи параметри за нивото на соматски клетки и микроорганизми во млекото, кои домашните фармери дефинитивно не ќе можат за кратко време да ги достигнат, бидејќи процесот е многу долг, а потребни се и големи инвестиции во фармите“,

к

о

м

е

р

ц

и

ј

Директорот на Агенцијата за храна и ветеринарство, Дејан Рунтевски, изјави дека новиот правилник налага и испитување на содржината на масти и протени во суровото млеко, кои досега не беа предмет на анализа. Според него, домашните фармери не ќе можат да ги достигнат високите параметри за кратко време, бидејќи биле потребни големи инвестиции во фармите. а

л

е

н

о

г л

а

с

објаснува Рунтевски. Според него, сега дополнително ќе се испитува содржината на протеини и масти во млекото, кои досега не беа предмет на анализа. Очекува да се зголеми бројот на испитани мостри, бидејќи тоа сега е задолжително. „Сега само една четврттина од испитаното млеко ги исполнува европските стандарди за квалитет. Почнуваме со нови испитувања. Досега се испитуваше само безбедноста на млекото, а не и квалитетот“, потенцира Рунтевски. Според правилникот, само млекото од категоријата екстра класа ќе ги задоволува европските стандарди и дополнително ќе биде субвенционирано. Од Институтот за храна велат дека единствената акредитирана лабораторија за испитување на квалитетот на млекото во земјава е недоволно искористена. Иако пред една недела од Министерството за земјоделство најавија уште три лаборатории, засега не биле планирани. „Немам информација дека Владата планира да отвора нови лаборатории во другите региони, бидејќи и лабораторијата во Институтот за ветерина не е доволно искористена. Капацитетите за испитување микроорганизми и соматски клетки се доволно искористени, согласно со правилникот кој постои сега, но другиот дел за хемискиот состав на млекото, односно за протеини, масти и лактоза, иако имаме опрема, многу малку се испитува“, вели Павле Секуловски, директор на Институтот за храна. Според новите правила, што ги утврди Министерството за земјоделство, секој фармер и млекарница ќе треба најмалку двапати месечно да испитува масти и протеини во суровото млеко, еднаш месечно вкупен број на микроорганизми, соматски клетки и точка на мрзнење. Врз база на овие анализи млекото ќе се дефинира во три класи - екстра, прва и втора. Познавачите на млечниот бизнис велат дека новите стандарди нема да почнат да се применуваат од следната година, бидејќи нема доволно акредитирани лаборатории за млеко и сточарите немаат пари за инвестиции во фармите за да произведуваат млеко со повисок квалитет.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

9

КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Банките нема да кредитираат ако не се повлече Законот за проценка

“Аргументите се на ваша страна и јас верувам дека брзо ќе ги надминеме овие проблеми. Намерата со овој Закон воопшто не беше државата да се меша во приватниот сектор. Навистина не знам како испаднало вака“, изјави Ставрески. Острите реакции на банкарската фела доаѓаат откако пред еден месец Собранието ги усвои измените на Законот за проценка, според кои Бирото за судски вештачења ќе врши проценка до доделувањето на првата лиценца за проценувач од соодветна област. Законот има одложена примена од една година, во која заинтересираните за добивање лиценца треба да аплицираат во соодветното министерство, а дотогаш Бирото е надлежно за определување проценител. Директорот на Бирото за судски вештачења, Дени Ѓорчевски, вели дека се подготвени да одговорат на сите барања на банките, Владата и министерствата. Тие ги информирале банките за законските измени и оттаму веќе добиваат листи со проценители со кои досега соработувале, кои ќе бидат користени во тампон-периодот. “Во овој период до добивањето лиценци проценката ќе ја вршат надворешни соработници. Тие постојано се пријавуват во Бирото и засега нивниот број изнесува околу 80, но постојано се зголемува. Тие се поделени во посебни области на проценка и не очекуваме застој во работата“, вели Ѓорчевски. Тој потенцира дека Бирото прави напори да обезбеди проценители од повеќе области во сите градови, но поради сложеноста на процедурата, се оди според реалните потреби. “Проценители за градежни објекти, на пример, имаме во сите градови, за проценка на машини се оди на регионален пристап, но се настојува да се одговори на сите барања од соодветните области“, потенцира Ѓорчевски. Проценителите, со кои до стапувањето на сила на Законот ќе соработува Бирото, треба да имаат искуство во оваа работа од најмалку пет години, да ја познават методологијата и да користат релевантни технологии.

Проблемот е што Законот го ограничува бројот на проценители и ги зголемува трошоците за проценка на движен и недвижен имот кој се става под хипотека Марија Севриева

Б

sevrieva@kapital.com.mk

анкарите се закануваат дека нема да кредитираат или ќе ги зголемат провизиите доколку Владата не ги повлече последните измени на Законот за проценка, со кој единствен овластен проценител на вредноста на хипотеките е државното Биро за судски вештачења. Според најновите измени, сите проценки на вредноста на становите, автомобилите или други објекти што може да се заложат под хипотека треба да ги врши Бирото.

“Прво, Бирото за судски вештачења воопшто нема капацитет за да изврши проценка според потребите на сите банки во земјава. Тоа може значително да го закочи процесот на кредитирање“, оцени претседателот на Здружението на банкари и генерален диркетор на НЛБ Тутунска банка, Ѓорѓи Јанчевски. Банкарите се изненадени и од потребата државата да ги регулира проценките што не ја засегаат и се однесуваат на приватни субјекти. “Не е јасно која би била функцијата на државата да врши проценка на имот

за приватни субјекти, освен ако зад тоа не се крие намерата да се соберат дополнителни приходи во Буџетот“, изјави генералниот директор на Комерцијална банка, Хари Костов. Министерот за финансии, Зоран Ставрески, одговори дека намерата на Владата не е да собира екстра приходи на овој начин, бидејќи, ако сака, може преку други давачки да добие повеќе приходи. Ставрески изјави дека сега дознал за овие измени и им вети на банкарите дека на првата владина седница ќе го отвори овој проблем. к

МОФ: Цвета поткупот на факултетите

Државниот инспекторат фатил неколку професори кои на црно им продавале книги на студентите, дознава „Капитал“ Кристина Озимец

ozimec@kapital.com.mk

В

исоки 34% од студентите биле приморани да купат книга од професор за да полагаат испит, покажа истражувањето на Младинскиот образовен форум за поткупот во високообразовните институции. Според истражувањето, дури 58% од испитаните студенти одговориле дека никогаш не одбиле да купат книга или скрипта од професор доколку тоа е услов за добивање потпис или полагање испит. „Ако се најдат во ситуација да изгубат година, стипендија или право на студирање, 19% од студентите би побарале фамилијарни, пријателски или политички врски, а дури 47% би размислиле за таа можност. Околу 4% би понудиле пари или подароци на професорот или на службено лице, а 14% би размислиле за ваква можност“, вели Мартин Алексоски од МОФ. Дона Костуранова од МОФ вели дека иако студентите им кажале конкретни имиња на професори кои барале поткуп и учествувале во корупција, нема да ги откријат имињата, но ги охрабруваат младите сами да ги пријават. Студентскиот правобранител Никола Главинче вели дека се поведени постапки против неколку професори на

Универзитетот Свeти Кирил и Методиј кои ги принудувале студентите да купат книги за да добијат оценки и да присуствуваат на предавања. „Правевме редовни инспекции со Државниот инспекторат и утврдивме можност за постапка во одредени случаи. Санкционирани ќе бидат неколку професори за кои имавме пријави дека продавале книги, но сепак, постапките не се завршени и професорите ќе имаат право на жалба“, вели Главинче. Според него, коруптивни професори имало на Медицинскиот факултет, списоци за продавање книги биле фатени на Факултетот за физичка култура, а жалби за вакви активности имало и од студентите на Правниот факултет. За да се спречи ваквата практика на продавање книги на црно, Главинче неодамна на министерот за образование, Панче Кралев, му предложи пред да почне студентската година да се направи пакет-учебници за студентите достапен по пониски цени и на рати. „Една рата би изнесувала 400 денари месечно, што ќе биде решение и за фотокопирањето и за корупцијата, а студентите ќе имаат и своја оригинална литература за многу попристапна цена“, рече тој.

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

10 КОМПАНИИ ПАЗАРИ Се финализира Стратегијата за води

> БРОЈКА

Владата ќе учи како да поддржува мали бизниси

М

инистерството за животна средина и просторно планирање (МЖПП) ја финализира Националната стратегијата за вода, по која ќе водиме политика во следните 30 години. Нацрт-верзијата на Стратегијата вчера беше презeнтирана во Стопанската комора на Македонија, а наскоро ќе се најде и пред Владата. Фокусот на Стратегијата, која ја изработи словенечката компанија Хидроинжeнеринг е ставен на што поголемо искористување на потенцијалите и поголема заштита на водите во земјава. Изработката на Стратегијата чини 348 илјади евра.

30,2%

В

ладата ќе разгледува модели и примери од други земји и меѓународни финансиски институции на државна поддршка на нови бизниси и мали и средни компании. На завчерашниот Економско-социјален совет било одлучено анализата да се прошири на повеќе земји и да се направи компарација со постојните практики на државна поддршка во Македонија, а потоа да се видат можностите за инкорпорирање на нови мерки во домашниот систем.

> БРОЈКА

поголем буџет ќе има општина Гевгелија во 2012 година, кој ќе изнесува 8,3 милиони евра. Околу 39% од буџетот треба да се потрошат за капитални инвестиции. Најголем дел од приходите доаѓаат од трансфери од државниот буџет и од донации.

26,6% од потенцијалот на водите во Македонија е искористен за производство на електрична енергија. Потенцијалот е производство на 8.863GWh, а моментално произведуваме 5.524 GWh.

Маја Штериева: Се стремиме да останеме лидери на пазарот Наградата „Банка на годината“ за Комерцијална е потврда за способноста на банката да работи во влошени економски услови, под притискот на негативни економски трендови, велат од менаџментот

К

омерцијална банка оваа година по шести пат ја доби наградата „Банка на годината“, која ја доделува светскиот магазин The Banker, што уште еднаш ја потврди успешноста на банката. Од менаџментот на Комерцијална банка велат дека со ова уште еднаш се потврдува континуираниот успех на банката и нејзината способност да работи во влошени економски услови, под притискот на негативните економски трендови. Велат дека и понатаму ќе се стремат да ја одржат лидерската позиција на пазарот. „За да се добие наградата пред с$ се потребни низа егзактни паратметри изразени во бројки за да се потврди успешната работа. Настрана од овие квантификации за растот на банката, потребно е да се докаже унапредување на работењето и воведување нови производи“, вели

Маја Стефкова-Штериева, финансиски директор во Комерцијална банка. Штериева потенцира дека и стратегијата на Комерцијална банка е да биде високопрофитабилна институција, призната како водечка независна, приватна македонска банка која нуди универзален асортиман на услуги и ужива силна меѓународна репутација, професионално поддржана од силно пазарно ориентиран, добро обучен менаџмент и кадар со највисок степен на стручност и интегритет. „Иако сме свесни за многу ограничувачки фактори со кои се соочуваме во остварувањето на овие цели, менаџментот на банката и во наредниот период ќе тежнее кон задржување на лидерската позиција“, потенцира директорката. Престижните награди на најдобрите банки во светот беа доделени на 30 ноември во Лондон, а

Арцелормиттал Стопанска банка Битола Макстил Топлификација Гранит 06.12.2011

Скопски Пазар ИЦН-Фарм Охридска банка Попова кула Окта

раст

+3.66% +3.00% +1.74% +0.79% +0.43% пад

-

Финансискиот директор на Комерцијална, Штериева, на доделувањето на наградата за Банка на годината во Лондон

вторник - 06.12.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+ 06.12.2011

прогласувањето се врши врз основа на следните критериуми: поврат на средствата на акционерите, стратегиски предности во однос на конкурентите и проценти на пораст на капитал, актива и нето-профит. Церемонијата на доделување на наградите се одржа во лондондкиот хотел Intercontinental-Park Lane во отмена атмосфера, како што организаторите, списанието The Banker, сметаат дека заслужува една церемонија која ги собира претставниците на банките од целиот свет. „На овој собир се доделуваат награди во различни категории, при што се опфатени речиси сите земји од шест континенти. Едноставно, тоа е собир на банкари од сите бои и вери“, констатира Штериева.

-39,94% -33,33% -9,29% -5.00% -2,98%

нова цена

85,00 2.060,00 143,00 2.442,13 490,00

нова цена

2.102,00 60,00 1.220,00 19,00 1.588,00

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5545 45,7927 71,6375 49,7249 45,1147 47,0888

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

1м 1,21% 1,13% 0,27% 0,03%

камата 4,00% 5,50%

3м 1,47% 1,40% 0,53% 0,05%

6м 1,70% 1,65% 0,75% 0,10%

12м 2,04% 2,00% 1,06% 0,33%

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Извор: Државен завод за статистика

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност 24.921.896,34

1M -1,45%

6M -20,66%

1Y -21,28%

YTD -23,60%

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.435.022,50

-0,21%

Иново Статус Акции

18.522.661,89

-2,79%

1,35%

-8,40%

-19,93%

-18,52%

-5,70%

-10,69%

-5,95%

-5,84%

КД БРИК

42.161.128,65

0,60%

2,44%

-6,53%

-11,72%

-12,11%

КД Нова ЕУ

21.281.414,95

-3,24%

-12,75%

-28,46%

-27,48%

-29,13%

КБ Публикум - Балансиран

23.099.742,45

-2,57%

-5,26%

-14,33%

-13,57%

-13,70%

КБ Публикум - Обврзници

34.900.282,30

-0,12%

-0,34%

0,70%

0,00%

0,00%

КБ Публикум Паричен

56.294.100,95

0,26%

0,79%

1,58%

0,00%

0,00%

Илирика Југоисточна Европа

3M -6,71%

ЗА ДЕН 05.12.2011 05.12.2011 05.12.2011 05.12.2011 05.12.2011 05.12.2011 05.12.2011 05.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

11

> БРОЈКА

Витаминка го зголеми асортиманот на Стоби флипс

Долгорочно ќе се планираат потребите на пазарот на труд

150

П

рилепската компанија Витаминка го прошири асортиманот на производи од брендот Стоби флипс. Трите нови производи на Стоби флипс се со различни форми и различни вкусови, соодветно на широкиот опсег на потрошувачи. Стоби рингс во форма на прстени се со вкус на кромид и павлака, Стоби стикс се стапчиња со вкус на хотдог и со вкус на кечап. „Брендот Стоби е еден од ретките кои со предзнакот македонски, е извезуван и баран на сите континенти и во 25 земји. Тоа е податок што н$ мотивира да вложуваме во овој бренд, да сме иновативни и да го развиваме. Пласирањето на трите нови производи значи, не само зголемување на палетата на Витаминка, туку и потврда на квалитет препознаен од многу генерации“, изјави Влатко Трпаноски, комерцијален директор во Витаминка.

М

денари е просечната откупна цена за килограм тутун и според познавачите е задоволителна, бидејќи тутунот е од првите берби и е со послаб квалитет. Моментално освен во Прилеп, откупот на тутун почна и во Струмица.

инистерството за труд и социјална политика, во соработка со експерти од Словачка и од Австрија, преку твининг-проектот “Поддршка на националната политика за вработување“ ќе ги развива сопствените капацитети за да ги прогнозира долгорочните потреби на пазарот на труд во земјата. Финансиран од Европската унија со 1,8 милиони евра, проектот ќе трае 18 месеци и ќе се развива во две фази. Најпрвин ќе се дизајнира систем за долгорочно планирање на пазарот на труд преку податоците од разни државни институции, а потоа ќе се одржуваат обуки и семинари за вработените во Министерството. Во втората фаза ќе се изгради сеопфатен систем за мониторинг и евалуација на политиките за вработување според барањата на Европската стратегија за вработување.

Иднината е во природниот гас Дури 80% од сите видови енергија доаѓаат од фосилните горива и ова е сериозен аларм дека во енергетиката мора да се инвестира, порачаа учесниците на Светскиот конгрес за нафта во Катар Катерина Попоска

poposka@kapital.com.mk

С

о р езерви на природен гас кои надминуваат 25,37 илјади милијарди метри кубни, Катар не само што е најбогата земја во светот со овој ресурс, туку и светски лидер во нафтениот бизнис и еден од клучните двигатели на глобалната енергетска политика. Со проценетите резерви на нафта од 25,38 милијарди барели, Катар е на трето место во светот и ја зацврстува одлучувачката позиција за најмалку пет децении. Дел од учесниците на Светскиот конгрес на нафта, кој деновиве се одржува во главниот град на Катар, Доха, се согласија дека токму оваа земја, но и другите од Средниот Исток имаат решавачка улога во светското производство на нафта и природен гас и во сигурната испорака. Министерот за енергетика и индустрија на Катар, Мохамед бин Салех Ал Сада,

DOW JONES

12.126,70

+0.24%

S&P 500 1.256,83

-0.02%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 6.049,52

-0.93%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 738,01

-1.42%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

енергија, особено на нафта и на гас, во следните 25 години на светот му требаат најмалку 39.000 милијарди долари. “Развојот на енергијата од фосилни годива ќе биде с$ поскап затоа што е и многу ризична. Податоците покажуваат дека до 2050 година најголемиот товар за задоволување на потребите од нафта и гас во светот ќе го понесат земјите-членки на ОПЕК”, изјави Восер.

МБИД

ОМБ

-0,36%

2.000

2.400

1.800 07/1008/1010/1012/1002/1104/1106/1108/1110/11

2.200 07/1008/1010/1012/1002/1104/1106/1108/1110/11

NASDAQ 2.649,97

-0.22%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 58.710,60

-0.34%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.574,42

+0.12% +0.60%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

HANG SENG 18.942,20

+1.01%

-0.25%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0.2%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.807,11

Главен индекс на Загребската берза

SOFIX 305,44

Главен индекс на Софиската берза

-0.41%

SBITOP 603,60

ATHEX 679,01

-2.04%

+0,42% -1.11%

БИП

35,00 Филип Морис

1.002,00

Еурохерц оси

18,00 М1 д.д

2.000,00 Звон Ена

0,01

+9.38%

-4,57%

Јединово Сево

+7.09%

Енергопроект

-3,22%

4.821,00 3,91

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Аренатурист

+8.00%

70,00

-14,29%

6,43

-9,09%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

100.60$/барел BRENT

109.94$/барел

Валидус

Истрабенз

3.200,00 Хелиос

361,00

ЗЛАТО 1708.80$/унца СРЕБРО 31.79$/унца БАКАР 7.793,50

-0,39% +0.12%

ПРИРОДЕН ГАС

3.45/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

300

МЕТАЛИ

-1.48% -1.81% -1.0%

НИКЕЛ 18.132,50 АЛУМИНИУМ

1.980,00 ЧЕЛИК 560.00$/унца

-0,46% +0.14%

+1.1% +0.0% /

+6.06% -12,99%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+29.03%

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ТЕП

-1.24%

SASX 10 789,52

Главен индекс на Белградската берза

2.699,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.805,30

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.774,22

BELEX15 498,89

-0,04%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании официјалниот пазар на Македонска берза котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-1.39%

развој”, изјави Ал Сада. Извршните директори на англохоландскиот нафтен гигант Rоyal Dutch Shell, Питер Восер, и на најголемиот светски трговец со нафта и гас, американскиот ExxonMobil, Рекс Тилерсон, истакнаа дека до 2040 година светските потреби за нафта и гас ќе се зголемат за 30% и цената на нафтата нема да оди надолу. Поради с$ поголемата побарувачка на

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.576,16

нафтата и на гасот. Можеби не сте среќни со цената на нафтата оваа година, но имаме пари за нови инвестиции. Јас се прашувам кои се алтернативните извори на енергија кои ќе ја спуштат цената на нафтата и на гасот, а нема да бидат поскапи од нив?!”, одговори извршниот директор на ExxonMobil.

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

-0.32%

а прашање на „Капитал” како ја коментираат сегашната цена на нафтата и на гасот и кои се начините таа да се намали, министерот Ал Сада и Восер само се насмевнаа и одговорот го побараа од Тилерсон. “Не сакам да зборувам многу за сегашните, ниту за идните цени на

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.191,00

+0,15%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Н

истакна дека галопирачката побарувачка на гас и нафта не ги плаши, туку им отвора можност за зајакнување на позицијата во светски рамки, но во соработка со мултинационалните компании од нафтената и од гасната индустрија. Годишните производни капацитети на Катар се мерат на 77 милиони тони. “Јас сум уверен дека иднината на глобалната енергетска сцена е во природниот гас, еколошки чист извор на енергија. Катар е најголемиот светски производител и извозник на природен гас и затоа мора да носиме разумни решенија за стабилен енергетски пазар, кој ќе овозможи одржлив економски

3.000

+0.15% -0.36% -0.04%

Извор: Македонска Берза

Тилерсон: Нема поевтини алтернативи за нафтата и гасот

милијарди кубни метри гас дневно извезува Катар во Соединетите Арапски Емирати

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, вторник - 06.12.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

МБИ 10 2.040,50 МБИД 2.150.40 ОМБ 120,11

Министерот за енергетика и индустрија на Катар, Ал Сада (во средина), е домаќин на главниот извршен директор на Rоyal Dutch Shell, Питер Восер (лево) и на главниот извршен директор на ExxonMobil Corpora@on, Рекс Тилерсон (десно).

2.000

Специјален известувач на „Капитал“ од Доха

581.50$/бушел

+23.55% -7,44%

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

-0,85% ПЧЕНИЦА 611.25$/бушел -2,28% КАФЕ +0.00% 2.36 $/бушел ПЧЕНКА

КАКАО

2176000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25 СОЈА 1126.75.$/бушел

-1.36% +3,45% -0,79%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ Поврзување на Интернет и традиционалниот маркетинг

Наталија на поновите онлајн-техники со потрадиционалните методи на Трајчевска Интегрирањето маркетинг може да му помогне на вашиот бизнис да расте и ќе ви овозможи да NewMedia.MК

Б

ез разлика дали се работи за мали или за големи бизниси, сите напори на компаниите во поглед на маркетингот на својот бизнис мора бидат интегрирани и конзистентни секаде каде што се случува поврзување со потенцијалните клиенти. Интегрираниот маркетинг е пристап базиран на конзистентни и стратешки креирани маркетинг-пораки и материјали и нивна испорака. Со воспоставување конзистентност меѓу различни медиуми и канали на дистрибуција во одреден временски период брендовите може да уживаат поголема видливост и одржливост. За да се разбере важноста на усогласувањето на маркетингкампањите, бизнисите мора да сфатат дека потенцијалните купувачи секогаш ќе бараат да се здобијат со повеќе знаење пред купувањето. Доколку биле изложени на некоја промоција, потрошувачите ќе направат нејзино понатамошно истражување доколку таа им го привлекла вниманието. Замислете дека имате кампања за празнични попусти на вашите производи и услуги, која две недели оди на билборди и на телевизија. Ваквите канали на дистрибуција на вашите реклами вообичаено стануваат видливи и достигнуваат голема нетаргетирана публика. Барем дел од нив ќе се заинтересираат за тоа што што го нудите и ќе се обидат да побараат повеќе информации на Интернет. Пристигнуваат на

комуницирате со клиентите на повеќе начини вашата страница и таму производите се по редовна цена, бидејќи сте заборавиле да ги ажурирате информациите соодветни на новата понуда. Најверојатно, ваквото однесување ќе придонесе за губење на потенцијалниот купувач, бидејќи сте го збуниле со тоа што вашата понуда на традиционалните канали за маркетинг не се рефлектирала и на вашето присуство на Интернет. За да се избегне ваквото сценарио, сите тие напори кои ги практикуваат бизнисите за маркетинг на своите производи и услуги мора да се поддржуваат еден со друг и да работат заедно за промоција на нивните понуди. Следствено на тоа, ако еден корисник добие промотивен флаер во своето поштенско сандаче и потоа оди во вашата продавница за да дознае дека промоцијата почнува дури за две недели, тука повторно ризикувате да создадете незадоволен купувач. Исто така, ако овој промотивен флаер ги поттикнува луѓето да ја посетат вашата интернет-страница, каде што вие не ја рекламирате тековната промоција, тие нема да станат ваши купувачи, бидејќи повторно сте создале незадоволен потенцијален корисник. Сите напори во поглед на маркетингот кои бизнисите ги практикуваат на различни канали за дистрибуција на одредена кампања мора да се пласираат во рамките на иста временска рамка. Еднакво е важно пласирањето конзистентна порака на сите медиуми, без разлика дали се работи за интернет-медиуми или пак, за традиционални.

к

о

м

е

р

ц

и

ј

За да ја усогласите вашата дигитална промоција со вашиот традиционален маркетинг, прво треба да се поистоветите со вашите идеални купувачи и да побарате одговори на неколку прашања. Која е вашата порака? Што им нудите и им ветувате на потенцијалните купувачи? Дали вашата интернетстраница ја содржи вашата главна порака, дали гарантира дека ќе ги исполни вашите ветувања? Дали пораката е еднакво пренесена на сите канали? Дали маркетинг-материјалите на традиционалните канали ја содржат адресата на вашата интернетстраница? Дали сте вклучиле телефонски број, имејл и други информации за интеракција со потенцијалните клиенти на сите канали, Интернет и традиционални, кои ќе ви помогнат да ги конвертирате во вистински клиенти? Какви акции преземате вие како купувач? Кои информации ги барате? Кој процес го поминувате и кои канали се вклучени при одлуката за купување? Традиционалниот и интернетмаркетингот носат најмногу резултати кога работат заедно, т.е кога се случуваат во исто време. Ако се земе предвид дека с$ повеќе луѓе слушаат дигитални радија на компјутери и на телевизори отколку на нивните традиционални радија или дека луѓето гледаат телевизија со лаптопкомпјутер и мобилен телефон при рака, ќе се дојде до заклучок дека

а

л

е

н

о

г л

а

с

предизвикот е да се користат сите канали за дистрибуција на една кампања интегрирано, во обид да генерираат уште подобри резултати отколку еден канал сам за себе. Како што корисникот очекува дека ќе наиде на истата промоција на Интернет откако ја видел на некој од традиционалните медиуми, исто така очекува дека корисничкото искуство што го имал на Интернет ќе го доживее и во физичкиот простор. Светскиот тренд, кој полека, но сигурно навлегува на нашиот пазар, е дека физичкиот и интернет-светот с$ повеќе се сплотуваат. Неколку настани кои се случија во последно време ни даваат до знаење дека овие два света не смеат да се одвојуваат. Последниот настан, фестивалот Super Swarm, кој се случи во ТЦ Рамстор (http:// swarm.mk) им овозможи на одредени бизниси да стигнат до корисниците нa Foursquare нудејќи ги своите услуги и одредени промоции екслузивно за тие кои беа присутни. Во друга ситуација овие бизниси не би биле во можност да ја таргетираат оваа публика. Физичката локација на фестивалот им овозможи да се промовираат кај публика која најчесто функционира во интернет-светот. Овој настан ни докажа дека публиката која сакаме да ја достигнеме со нашите кампањи сака да функционира на ист начин во двата света, физичкиот и интернет-светот. Кога каналите ќе се интегрираат, кампањата ги постигнува своите цели, ја зголемува својата таргетирана публика и ги надминува очекуваните резултати.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

БАЛКАН

Дали Јанковиќ ќе му го даде Меркатор на Тодориќ?

13

Новиот премиер на Словенија, Зоран Јанковиќ, смета дека Меркатор треба да остане словенечки, но за тоа да одлучат тие што ги продаваат акциите Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

П

редвремените парламентарни избори во Словенија со еднаков интерес како и тие во Хрватска сигурно ги следеше и Ивица Тодориќ, сопственикот на хрватскиот концерн Агрокор. Тодориќ во моментов води ексклузивни преговори за купување 52,1% од акциите на најголемиот словенечки трговски синџир, Меркатор, кој е и најголемата словенечка компанија. Сега со промената на власта можеби ќе се променат и условите за продажба на Меркатор. Засега не може да се прогнозира каков ќе биде официјалниот став за продажбата на Меркатор на новиот словенечки премиер, Зоран Јанковиќ. Тој во последно време изјавуваше дека Меркатор треба да му се продаде на најдобриот понудувач. На изборната ноќ тој изјави дека Меркатор треба да остане словенечки, но дека за неговата продажба не одлучува владата, туку продавачите на акции. Иако Тодориќ, кој во преговорите има поддршка од Европската банка за обнова и развој (ЕБРД), Меѓународната финансиска копорација (ИФЦ) и од американската банка ЈП Морган, даде најдобра понуда од 221 евро за акција, ракводството, на чело со Жига Дебељак, веќе неколку недели ги блокира преговорите и не сака да му дозволи на Агрокор длабинско снимање на компанијата. Продавачите на акциите, Пивоварна Лашко и конзорциумот банки

на чело со Нова Љубљанска банка (НЛБ), одлуката за продажба ја потврдија повеќе пати, но ако политиката повторно замеша прсти, на пример преку антимонополската агенција, не е исклучено продажбата на Меркатор повторно да пропадне, пишуваат словенечките медиуми. Познавачите на ситуацијата велат дека таквото сценарио не е возможно, бидејќи банките мора да се ослободат од уделот во Меркатор до крајот на годината. Новиот премиер, кој досега беше градоначалник на Љубљана, е поранешен претседател на управата на Меркатор. Додека бил на чело на Меркатор трговскиот синџир се прошири во Словенија и во регионот. Словенечките бизнисмени сметаат дека Јанковиќ е најзаслужен за тоа што е Меркатор денес. Може да се каже дека токму неговиот опонент, Јанез Јанша од Социјалдемократската партија (СДС), беше виновен за поагресивниот влез на Јанковиќ во политиката, бидејќи го отстрани од челната позиција на Меркатор во 2005 година. Јанша тогаш ги продаде државните удели во малопродажниот синџир, од фондовите КАД и СОД на компаниите Истрабенц и Пивоварна Лашко, кои беа контролирани од негови луѓе. Со тоа, успехот на Јанковиќ, пред с$ во Љубљана, а потоа и на државно ниво, може да се смета за лична пресметка со Јанша, пишуваат словенечките медиуми. к

о

м

е

р

ц

и

ј

„Агрокор е единствениот којшто може да понуди вистинска цена за Меркатор. Само тој може да пронајде синергија. Меркатор е речиси продаден. Остануваат само уште техничките детали“, изјави неодамна Зоран Јанковиќ, кој е поранешен директор на Меркатор.

Од продажбата на Меркатор 13 милиони евра за Јанковиќ?!

А

ко конечно Словенците му дадат зелено светло на Агрокор, а концернот на Ивица Тодориќ исплати повеќе од 830 милиони евра за Меркатор, Јанковиќ за својот удел во Меркатор може да добие околу 13 милиони

а

л

е

н

о

г л

а

евра. Пред да замине од управата на Меркатор, Зоран Јанковиќ беше главен инцијатор за здружување на регионалните малопродажни синџири - хрватски Конзум, словенечки Меркатор и српска Делта - но не успеа во оваа намера.

с

21 DEKEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

NAJGOLEMITE MAKEDONSKI PROIZVODITELI I IZVOZNICI NA HRANA I PIJALOCI ANALIZA NA BIZNISOT NA HRANA VO ZEMJAVA KOI SE GLAVNITE KOMPANII VO OVAA INDUSTRIJA I KOI SE NAJGOLEMITE PREDIZVICI NA PATOT NA NIVNIOT RAST I RAZVOJ? KAKO DA NAPRAVIME POSILNI PREHRANBENI KOMPANII? [TO ZNA^I IZVOZOT NA HRANA ZA MAKEDONIJA, KOLKAV POTENCIJAL IMA TOJ VO NEJZINIOT IDEN EKONOMSKI RAZVOJ? KOI BEA NAJGOLEMITE PREDIZVICI NA SITE VLADI DOSEGA VO DELOT NA PROIZVODSTVOTO NA HRANA? OVA ]E BIDAT KLU^NITE PRA[AWA NA KOI [TO KAPITAL ]E DADE ODGOVOR VO SPECIJALNIOT PRILOG NAJGOLEMITE MAKEDONSKI PROIZVODITELI IZVOZNICI NA HRANA I PIJALOCI ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

14 БАЛКАН СВЕТ > БРОЈКА

Берлин ќе ја национализира Комерцбанк?

И

днината на втората по големина банка во Германија, Комерцбанк, е неизвесна, па властa во Берлин може да ја национализира доколку тоа е потребно. Европските банки имаа голема потреба од свеж капитал за да им излезат во пресрет на европските правила, но тие ќе имаат проблеми за да го овозможат тоа поради моменталната криза во еврозоната. Според новите правила, германските банки треба да соберат 9,6 милијарди евра до средината на 2012 година и да ги исполнат

барањата кои ги постави ЕУ по прашањето на капиталните резерви.

70

милијарди долари се очекува да бидат изнесени од Русија до крајот на оваа година, што е двојно повќе од минатата. Причина за овој раст е зголемениот тренд на преселба на руските милијардери во странство.

Крафт фудс се дели на две компании

Н

ајголемата американска компанија за производство на храна и пијалци, Крафт фудс, која има годишен приход од 31 милијарда долари, соопшти дека во 2012 година има намера да го подели бизнисот на две нови компании. Од групацијата потврдија дека Ирене Розенфелд, актуелниот претседател на управата и главен извршен директор, ќе остане на истата позиција, но во новата компанија, во која ќе биде опфатен глобалниот бизнис за производство на храна и грицки, кој с$ уште нема име. Во втората компанија на Крафт, North American Grocery, ќе биде опфатен само бизнисот во САД.

Меркел и Саркози без нови идеи Францускиот претседател, Никола Саркози, и германскиот канцелар, Ангела Меркел, ги усогласија заедничките предлози за менување на европските договори за да се спаси еврозоната, но не предложија ништо ново Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Р

еформата на договорот за Европската унија (ЕУ), со која би се вовела значително поцврста фискална дисциплина во земјитечленки, засега е единствен рецепт за спасување на еврото кој го смисли дуото „Меркози“ германскиот канцелар Ангела Меркел и францускиот претседател Никола Саркози. Заедничката позиција на Париз и Берлин може да се сведе на следното: „Ако се сака да се спаси еврото, потребна е поголема буџетска дисциплина“, а тоа е она што уште од почетокот на кризата се предлагаше како главна мерка. „Монетарната унија е можна само со измена на постоечките европски договори“, смета Меркел, а истото сега го мисли и Саркози. Оваа ревизија на европските договори ќе им биде предложена на сите земји-членки на ЕУ и ако некои од нив одбијат, тогаш тоа ќе им биде предложено само на 17 земји-членки на еврозоната. „Во договорите треба да биде предвидена, на пример, кочница за долговите во сите устави на земјите на еврозоната. Освен ова, би требало автоматски да бидат активирани санкциите во случај на пречекорување на максимално дозволениот дефицит во буџетите“, пренесуваат европските медиуми. Целта на ваквите мерки е надминување на должничката криза и стабилизирање на курсот на заедничката валута - еврото. Двајцата политичари имаат намера да го образложат нивниот план за менување на европските договори уште на самитот во Брисел кон крајот на неделава. Еве што вклучуваат нивните предлози:

1

Промена на договорите

Саркози и Меркел денес писмено ќе ги достават предлог-мерките за промена на европските договори до претседателот на Советот на ЕУ, Херман Ван Ромпуј, по што детално ќе бидат објавени. Тие до него ќе испратат и предлог да се покрене процедура за воведување строги правила за државните дефицити на земјите од еврозоната. Саркози и Меркел истакнаа дека до крајот на неделата сакаат да добијат јасна одлука за овие предлози, додека нацрт-договорот потоа би се составил до средината на март 2012 година, за потоа да почне постапката на ратификација.

Голем број земји-членки против промена на договорите

Г

олем број земји-членки на ЕУ вчера се изјаснија против иницијативата на Германија и Франција за промена на договорите за формирање на ЕУ за да се зголеми нивото на интеграција во еврозоната, изјавија дипломатите во Брисел. Велика Британија прва истакна дека е против преразгледување на Лисабонскиот договор. Лондон смета дека реформата во еврозоната може да биде спроведена и без измени на договорите за формирање на Унијата.

Сепак, Меркел и Саркози не го предвидоа фактот дека согласно со Лисабонскиот договор, националните парламенти треба да расправаат за воведување на промените.

2

Нови буџетски правила

Преку измена на договорите би се вовеле автоматски сканкции против земјите кои не го почитуваат лимитот на буџетски дефицит од 3%. Санкциите би се

вовеле на предлог на Европската комисија (ЕК), освен ако против таквата одлука не гласа мнозинството земји. Тоа е спротивно на сегашната процедура, според која, мнозинството земји-членки мора да ги изгласаат санкциите. „Златното правило“ за нивото на буџетски дефицит треба да влезе во уставот на сите 17 членки на еврозоната.

3

Заштита на сопствениците на обврзници

Меѓу другото, се договорија во статутот на идниот европски фонд за финансиска помош, познат како Европски стабилизациски механизам (ЕСМ), јасно да се наведе дека отпишувањето на долгот на приватните сопственици на обврзници беше единствен случај. ЕУ во иднина ќе ги следи начелата и процедурите на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), така што обврзниците во еврозоната би биле еднакво сигурни.

4

Мнозинско гласање

Меркел и Саркози предлагаат сите одлуки за ЕСМ да се носат со квалификувано мнозинство, односно со квота од 85% од гласовите, наместо сегашното едногласно одлучување. Меркел објасни дека на тој начин би се

спречило една земја да ја блокира целата еврозона.

5

Месечни состаноци

6

ЕЦБ останува независна

7

Обврзниците не доаѓаат предвид

Саркози предложи и месечни состаноци на членките на ЕУ с$ до крајот на кризата, на кои бе се разгледувале мерките за постигнување економски раст. Меркел истакна дека една од темите на овие состаноци треба да биде и реформата на пазарот на труд и системот за социјална помош. Лидерите на Франција и Германија го потврдија договорот од Стразбур од 24 ноември и истакнаа дека ја почитуваат независноста на Европската цетрална банка (ЕЦБ) и дека ќе се воздржат од какви било барања од банката поврзани со мерките за излез од кризата.

Строго ја отфрлија можноста за издавање заеднички еврообврзници. Саркози рече дека „тие во никој случај не се решение за кризата“ и би било лудо Германија и Франција да ги платат долговите на земјите кои не можат да го контролираат својот долг.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ СРЕДА 07.12.2011

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД $ ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

ГНАА ГЛАВА 5: РУСИТЕ ПРИСТИ

Руска инвазија врз британските недвижности

лондонскиот „Ивнинг стандард“ објави напис „Првите 50 жители на Кенсингтон во Челзи“. Листата содржеше имиња на многу супербогати странци, од Ханс Раусинг, шведскиот претприемач на Тетра пак, до Џон Фредриксен, норвешкиот магнат за нафта и бродски превоз, сопственик на Олд ректори, како и долга листа британски тајкуни и славни личности, од сер Ричард Брансон до Стела Макартни. Немаше ниту еден Русин на таа листа. Вистинскиот руски напад врз лондонските најдобри недвижности дојде по одлучниот став на Владимир Путин против олигарсите, што с$ повеќе се зацврстуваше, и откако Абрамович го купи фудбалскиот клуб Челзи. На почетокот на 2004 година, Лондон беше сведок на својата прва војна на супербогаташи во наддавање, кога еден имот на Кенсингтон палас гарденс, лондонската најпрестижна адреса, беше ставен на продажба. Со некои од најубавите куќи во главниот град, импозантни големи куќи со гипсен малтер, многу од нив големи како блок од деловна зграда, улицата изобилува со богатство, моќ и со привилегии, можеби повеќе од која било друга улица во Британија. Во Кенсингтон палас гарденс се наоѓаат повеќе странски амбасади од каде било во главниот град, меѓу кои ќе ги споменеме руската, јапонската,

До 2006 година, руските супербогаташи, кои пливаа во пари, ги претркаа традиционалните странски купувачи, Арапите, Американците и Европејците, за да станат најголеми прекуокеански играчи на лондонскиот пазар за недвижности

Л

ондон не им е туѓ на богати странци кои се упатуваат во Велика Британија со амбиции да ги откупат најпрестижните адреси на нацијата. Пред Првата светска војна, позлатената елита на Америка купуваше куќи во најбараните квартови на Кенсингтон и на Челзи. Во 70-тите години, континуиран бран нафтени шеици колонизираа цели подрачја на Лондон, без размислување купуваа скапи куќи и хотели во Кенсингтон и го зголемија бизнисот на Харлеј стрит. По Арапите, набрзо следуваа супербогати Грци, Италијанци, Јапонци и Нигеријци, иако не во ист обем ниту по бројност, ниту по богатство. Во 80-тите години, приливот на пари од нафта беше малку редуциран, а во новите странски купувачи спаѓаа (повторно) Американци, Кинези од Хонг Конг и Сингапурци. Тогаш, во текот на првата Заливска војна, кралското семејство на Саудиска Арабија купи не помалку од десет од 66 имоти поредени на двете страни на авенијата Бишопс во Северен Лондон. Потоа дојде редот на Русите. На почетокот од 90-тите години, дел од Русите што доаѓаа почнаа да откупуваат недвижности. Дел доаѓаа да живеат во Британија; некои во недвижностите гледаа голема инвестиција, додека други купуваа за нивните деца кои планираа да се школуваат на британските универзитети. Во 1994 година, „Фајненшл тајмс“ извести дека недвижности вредни најмалку 50 милиони фунти се купени претходните

две години од купувачи од поранешниот Советски Сојуз. Иако апартманите и малите куќи беа популарни, некои се купуваа по највисоки цени во тоа време. До 1995 година, две куќи на авенијата Бишопс беа во сопственост на Руси. Гери Хершам од Бошам истејтс во Мејфер, специјалист за лондонскиот пазар наменет за богатите, се сеќава дека во 1996 година продал два имота на Руси и тоа еден по друг, за само еден месец. „Едниот се продаде за 6,5 милиони фунти, рекордна цена за тоа подрачје тогаш“, се сеќава. „Тоа беше редок случај, многу пред навалата на Русите и сосема поинаков од она што се случуваше по почетокот на милениумот“. Дури и во средината на 90-тите години, Русите изгледа наддаваа повеќе од британските купувачи за локации во Централен Лондон. Еден од оние што купуваа недвижности во Лондон во тоа време беше Владимир Гусински. Неговата сопруга и синот поминуваа поголем дел од времето во Лондон од 1994 година, а тој, обично, патуваше службено на релација Москва - Лондон толку често што еднаш духовито забележа дека „тоа е како да одите со метро“. Најголемиот дел од овие трансакции беа исклучително тајни поради тоа што купувачите често бараа анонимност, понекогаш користејќи посредници или псевдоними за да го прикријат својот идентитет. Последното што го сакаа беше да се објавуваат репортажи за нив или да се појавуваат во медиумите. Дури и во тоа време Русите почнаа да покажуваат карактеристичен вкус. Според еден директор на агенција за недвижности за високата класа, во тоа време „тие арк Холингсворт е истражувачки новинар сакаа да останат сосема анонимни, но и автор на повеќе книги, вклучително и сакаа куќи што беа сведоштво за тоа студијата за МИ5, британската Служба колку се богати. Количеството мермер за безбедност. Неговите новинарски текстови што можеше да привлече еден Русин се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и би било малку поголемо од она за Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа неколку купувачи од Западна Европа“. направени со него, се знае дека тој не сака Често парите одеа од раце во раце многу да зборува јавно, нити пак е љубител на преку офшор-сметки. Во 1994 година шопинг. еден агент за недвижности беше ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар толку возбуден од напливот богати и економски консултант кој живее јужен клиенти што почна да преговара со Лондон. Меѓудругото тој е добитник една банка, со седиште на островот на неколку награди како телевизиски и Ман, за формирање специјален офшор радио продуцент, меѓу кои е и наградата на платен систем за Русите. Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. Војна со наддавање Во неговата книга од 1985 година, Poor Britain, И покрај тоа што Абрамович купи два тој ја дефинираше моќта употребувајќи стана на Лоундес сквер во 2000 година, методологија која подоцна почнаа да ја применуваат истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и с$ уште не постоеше голема свесност за Русите во првите години на новиот голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка. милениум. Во март 2002 година,

М

Д

Леонард Блаватник е роден и израснат во Русија, а се пресели со своите во САД во 1978 година, на 20-годишна возраст. Стекна титула магистер по деловна администрација на Харвард и влезе во водите на бизнисот. Иако беше емигрант од времето на Студената војна, а американски државјанин 30 години, заработи големо богатство од посткомунистичка Русија, купувајќи големи удели во „Суал”, групација за нафта и алуминиум. До 2008 година беше главен играч за нафта, алуминиум и за петрохемиски производи. израелската, па само супербогаташите и државите што бараат згради за своите амбасади може да се натпреваруваат на лицитација за недвижности овде. Во 2006 година создавачите на популарната игра „монопол“ го исфлија Мејфер како најскап кварт во светот и го истисна Кенсингтон палас гарденс од првото место. Меѓ у претходните жители се вбројуваат баронот Де Ројтер, основач на истоимената новинска агенција, членови од Ротшилдовата трговска и банкарска империја и султанот на Брунеи. На почетокот од 2004 година, имотот на број 15, веднаш до Кенсингтон палас, поранешниот дом на Дијана, починатата принцеза од Велс, беше даден на продажба. Четворица од најбогатите луѓе во светот, сите родени во странство, мултимилијардери што живееја во Лондон, веднаш го искажаа својот интерес. Тројца од нив, Березовски, Абрамович и индустријалецот Леонид Блаватник, се родени во Советски Сојуз, а четвртиот, Лакшми Митал, од 2005 година најбогатиот жител на Британија, е Индиец. На лицитацијата за луксузната голема куќа Квин Ен со десет спални соби, Блаватник со 42 милиони фунти го победи Березовски кој понуди 37,1 милион фунти. Агентот што беше доволно среќен да ја изврши продажбата, Ендру Лангтон од агенцијата за недвижности Ајлесфордс, со седиште во Челзи, изјави: „Блаватник рече: ’Морам да ја имам таа куќа‘ и наддаваше

38

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна литерату психологија, езотерија... Прода ж ниот психол салон Египетска Е сонувалка во центарот на Скоп Скопје изобилува со богата литература – од со современите македонски писатели, преку англиските а класици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени. литерат домашните автори АЕА издавачи ги • Од до објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, објави Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски... Павло странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, • Од стр Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Малко Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Кадра Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше “Госпо вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА.

повеќе од другите“. Од почетокот на милениумот, странските купувачи почнаа да доминираат на пазарот за недвижности во лондонскиот најдобар крај. Извонредни две третини од продажбите на компанијата Севилс во Лондон со вредност поголема од четири милиони фунти, отпаднаа на странски купувачи во 2006 година, во споредба со само една третина Британци. Во 2004 година, тој сооднос беше обратен. До 2006 година, руските супербогаташи, кои пливаа во пари, ги претркаа традиционалните странски купувачи, Арапите, Американците и Европејците, за да станат најголеми прекуокеански играчи на лондонскиот пазар за недвижности. (Продолжува)

Во утрешниот број: За да излезат во пресрет на с$ поголемата побарувачка, британските компании за недвижности основаа и специјални тимови за склучување договори со супербогаташите, за кои минимална цена беше 100 милиони фунти. К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

ОБУКА

ТАЈНИТЕ НА ВРВНАТА КОМУНИКАЦИЈА АЛАТКИ ЗА УСПЕХ 23 Декември 2011 Стопанска комора на Македонија, Сала бр.1, V кат Скопје

ОБУКАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Бројни истражувања сведочат дека успехот на лично и организациско ниво се должи на вештините за одлична комуникација. Начинот на кој вработените во компанијата комуницираат меѓу себе и со своите корисници и клиенти директно е поврзан со бројките и деловните резултати. На оваа обука, учесниците ќе научат подобро да ги разберат потребите на своите колеги, на клиентите и корисниците и преку тоа, на сите нив да им го дадат токму она што другите го очекуваат.

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за комуникации со корисници, маркетинг и продажба Менаџери за интерни комуникации Вработени во оддели за работа со корисници и клиенти Професионалци за кои обуката ќе биде вредно искуство во личниот развој

НА ОБУКАТА ЌЕ ДОБИЕТЕ СОЗНАНИЈА ЗА:

Личниот мотивациски вредносен систем (МВС) - кои се нештата кои се навистина важни за Вас? Дискусија и разбирање на внатрешната динамика на односите Разбирање на потребите и очекувањата на колегите и клиентите - Како најлесно да го зборувате НИВНИОТ јазик? Препознавање на раните фази на конфликтите и успешно справување со нив - Како подобро да препознаеме кои се нашите мотиватори за конфликт, кои се тие на колегите и корисниците, како успешно да се справиме? Алатки и техники како да се градат одлични односи со колегите, корисниците – Што е тоа што конкретно можете да го направите за да бидете врвни во комуникацијата? Изработка на индивидуални акциони планови за врвна комуникација

ТРЕНЕР НАТАША ИВАНОВСКА

Nad 13 godini iskustvo na menaxerski pozicii vo oblasta na komunikaciite.

Sertificiran SDI© trener i fasilitator, sertificiran trener i konsultant na internacionalnata kompanija Persona Global, specijalizacija za kou~ing na Erikson Kou~ing Kolexot od Kanada. Pretsedatel na (ACK).

Рок на пријава најдоцна до 20 декември 2011 година. Цената за еден учесник изнесува 8.000 денар (без ДДВ). За секој втор учесник од иста компанија следува попуст од 10% а за секој нареден учесник следува 15% попуст.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 akademija@kapital.com.mk

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

14 DEKEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

SKOPJE SE GRADI KAPITAL ANALIZIRA - DALI VO SKOPJE SE RA\A NOV TREND: IZGRADBA NA EKSKLUZIVNI STANBENI KOMPLEKSI KOI ]E POSTAVAT NOVI STANDARDI VO DOMUVAWETO? [TO NUDAT TIE I PO KOJA CENA? ZO[TO TOLKU INTENZIVNO SE VLO@UVA VO NOVI [OPING CENTRI? KOI SE GLAVNITE INVESTITORI NA NOVITE OBJEKTI VO SKOPJE? KAKOV E MOMENTALNIOT SOODNOS NA PONUDATA I POBARUVA^KATA NA STANBEN I DELOVEN PROSTOR? KOI SE O^EKUVAWATA NA INVESTITORITE I KOI NOVI BRENDOVI ]E BIDAT DONESENI VO SKOPJE? OVA SE SAMO DEL OD TEMITE ZA KOI ]E MO@E DA PRO^ITATE VO SPECIJALNIOT DODATOK SKOPJE SE GRADI ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111