425-12.12.2011

понеделник. 12 декември. 2011 пон. max. 100 C min. 30 C

вто. max. 90 C min. 10 C

сре. max. 100 C min. 10 C

МБИ 10

2.050,12

+0.40%

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.135.33

-0.17%

ОМБ

119,68

-0.07%

ЕМУ

€

61,56

САД

$

46,02

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ЗАДОЛЖНИЦАТА НЕМА ДА ГИ НАПЛАЌА ДОЛГОВИТЕ НА ДРЖАВАТА 4-5 ЗАФИРОВСКИ ПРИЗНАВА КОРУПЦИЈА ВО СИТЕ ОПШТЕСТВЕНИ ПОРИ. КАКО ЌЕ СЕ БОРИ? 6

150 ДОЛАРИ за барел нафта веќе од 2012 година?!

14

САНАДЕР ИЗЛЕГУВА ОД ПРИТВОР 13

КОЛКАВ Е БИЗНИСОТ СО ПАРКИНГ ВО КЛИНИЧКИОТ ЦЕНТАР ВО СКОПЈЕ?! 8 Агрокомбинатот Џумајлија на барабан со долг од 10 милиони евра 9

www.kapital.mk

број 425 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ЕУ дефинитивно ќе вози во 2-3 “две брзини“ СТР.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

КОМЕНТАР

Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

“

претседател на Турција

понеделник 12/12/2011

Небрежноста на ЕУ е виновна за финансиската криза која го погоди континентот. Во времиња кога држави од еврозоната не се во состојба да исполнат критериуми кои сами ги определиле, ние сме во состојба да ги исполниме

“ АБДУЛА ЃУЛ

www.kapital.mk

Градоначалниците ќе „штедат“ за Нова година

59,5

О

рганизирани прослави на плоштадите за Нова година ќе нема, а во градовите каде што ќе има ќе бидат со посиромашна програма. Општините одлучиле да штедат. Од овој тренд отскокнува само Куманово, каде што за дочекот на Нова година ќе настапи групата Црвена јабука. Град Скопје сеуште се договара со спонзорите. Берово планира да потроши само 600 евра за прослава на новогодишната ноќ, а во Маврово сместувачките капацитети не се исполнети докрај, а поголем интерес се очекува доколку има снег.

милиони евра грант доби Македонија од Европската комисија. Околу 45 милиони евра од грантот се наменети за изградба на делницата Демир Капија-Смоквица од Коридорот 10, а 14,5 милиони евра за прочистителна станица во Прилеп. Проектите се кофинансирани преку ИПАинструментот.

ЕУ ДЕФИНИТИВНО ЌЕ ВОЗ АНГЕЛА МЕРКЕЛ

ЕУ-договор не стави крај на кризата

канцелар на Германија

Британците секогаш беа надвор од еврозоната... Оттука нам ни е позната таквата ситуација. Британскиот премиер, Дејвид Камерон, седеше на иста маса со нас. Ние ја донесовме оваа одлука, не сакавме да правиме мрзеливи компромиси поради иднината на еврото. Моравме да донесеме строги правила.

А

ко се исклучи ветото на Дејвид Камерон, во петокот Европската унија покажа единство. Но, тешко е да се каже тоа затоа што ветото на Велика Британија на новиот европски договор, кој го спакуваа Ангела Меркел и Никола Саркози, покажа длабока разединетост во ЕУ. Може германските и француските весници да коментираат колку сакаат дека Лондон е сега изолиран повеќе од кога и да е. Но, не може да не го признаат фактот дека изолацијата на Велика Британија значи дека ЕУ нема да води заедничка политика и тоа ќе ја прави слаба на меѓународната сцена. Клучното сега е што таа разединетост ја прави помалку успешна и борбата против финансиската криза што веќе две години ја тресе Европа. Кризата всушност ги изнесе на виделина сите слабости на еврозоната, кои се последица на недисциплината на сите земји. Затоа сега „значајноста“ на новиот европски договор од петокот губи од својата специфична тежина. Зошто граѓаните или инвеститорите би им верувале на европските лидери дека се спремни да бидат дисциплинирани во трошењето на буџетот и во задолжувањето на државата или пак во остварувањето на стратегијата за економски раст? Сите нови обврски наметнати во петокот во Брисел во голема мера се стари, односно веќе постојат во првичниот Пакт за стабилност и развој, на кој почива и еврозоната. Работата е што Меркел и Саркози во петокот испорачаа договор кој треба да биде потисна сила за ЕУ и еврозоната да продолжат да се движат напред. Новината што ја наметнаа е централизирана моќ во контролата и управувањето со фискалната политика. Токму тоа го налути Камерон, затоа што во таквиот договор тој препозна обиди за загрозување на националните интереси на Велика Британија и нарушување на заедничкиот европски пазар. Но, прашањето е дали договорот „Меркози“ ги загрозува само интересите на Британија или и на другите земји? Дали Германија и Франција сепак не прават елитен клуб на земји, од кој економски и политички ќе бидат исклучени повеќето членки на ЕУ? Се чини дека должничката криза во ЕУ ќе заврши во моментот кога Унијата конечно ќе почне да вози со две брзини. Сите причини на кои сега се потпира кризата ќе бидат избришани со гумичката на Меркел и Саркози, кои бришат одредби од стариот и пишуваат правила во новиот европски договор. Сепак, штетите и последиците од кризата нема лесно да се надминат.

> БРОЈКА

ЕУ е во криза поради сопствена небрежност

ДЕЈВИД КАМЕРОН

премиер на Велика Британија

Не сме исклучени, ние и понатаму сме дел од ЕУ и една од водечките членки на единствениот пазар. Одбивањето на спогодбата значи промена на односите на Британија со Европа, но она што е во центарот на односите – единствениот пазар, трговијата, вложувањата, економскиот раст, зголемувањето на невработеноста – и натаму останува исто.

Двете главни пречки за неуспех на последниот самит на ЕУ беа одбивањето на Германија да прифати што било друго освен промени на европските договори и ветото на Лондон, кој одби да ги поддржи тие промени. Промените се донесоа, а Велика Британија остана изолирана Васе Целеска

Е

celeska@kapital.com.mk

вропската унија е поделена повеќе од кога било. Велика Британија стави вето на идејата на Франција и на Германија за нови европски договори. На историскиот самит во петокот во Брисел, клучен за судбината на еврозоната и на Унијата, се формираше „поблиска фискална унија“ со прифаќање нови, поостри правила за фискална дисциплина, но не се случи целосна промена на европските договори, како што форсираа Франција и Германија. Контра нив застана британскиот премиер, Дејвид Камерон, поради што

сега неговата земја остана изолирана од монетарната унија и за чекор пооддалечена од европската заедница. Дваесет и три од 27 европски лидери се согласија за поцврста интеграција и построги буџетски правила во Европската монетарна унија. Камерон не сакаше да ги прифати предложените амандмани со образложение дека ќе ја загрозат финансиската независност не националните влади. Германија и Франција го отфрлија условот на Камерон за невоведување данок на финансиски трансакции. Двете главни пречки за неуспехот на овој Самит беа одбивањето на Германија да прифати

што било освен промени на европските договори и одбивањето на Лондон да ги поддржи тие промени доколку не обезбеди концесии за своите финансиски пазари. Според дипломатски извори на Ројтерс, во суштина постои согласност за мерките, но шефовите на државите и на владите с$ уште не се договориле за правната форма во која ќе бидат содржани реформите. Ситуацијата на Самитот се движеше од сериозна кон очајна, до таа мерка што американскиот претседател, Барак Обама, имаше итни телефонски разговори со германскиот канцелар, Ангела Меркел, за да ја „омекне“ ситуацијата. После 10-часовни преговори, сите 17 земји-членки на еврозоната и шест земји кои во иднина планираат да бидат дел

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Вељко Влаховиќ бр 11, (деловна зграда на Технометал Вардар АД, 2 кат) 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

Нема понуди за Чебрен и Галиште

Н

а неколку дена до истекот на тендерот, не е пристигната ниту една понуда за изградба на хидроцентралите Чебрен и Галиште на Црна Река. Како што објави Алфа ТВ ако пропадне и овој шести обид да се најде инвеститор, Министерството за економија конечо ќе се повлече од проектот стар триесетина години. Идејата ќе премине во ресорот животна средина, што според енергетските експерти би значело минимизирање на шансите дека некогаш воопшто би се реализирала. Рокот веќе се пролонгираше двапати по барање на заинтересираните компании. Инвеститорите никако да донесат одлука да вложат половина милијарда евра на колку што се проценува изградбата на хидроцентралите. Министерот за економија, Сараќини, с$ уште е оптимист дека тендерот ќе успее.

> БРОЈКА

30.000

евра е буџетот на Министерството за образование за финансирање на стипендии за додипломски и постдипломски студии во странство. Конкурсот ќе трае од 15 јануари до 30 мај 2012 година, за студенти кои ќе запишат студии на првите 100 универзитети во светот, според рангирањето на Шангајската листа во 2011 година. За студии од областа на техничките науки ќе се земаат предвид првите 200 рангирани универзитети.

Охрид распродаден за новогодишните празници

О

НИКОЛА САРКОЗИ

Лондон бара исклучување на финансискиот центар Сити од сите европски прописи и регулативи. Тоа и ќе го добие!

200 500 милијарди евра треба да внесат државите од еврозоната во ММФ

милијарди евра ќе изнесува европскиот стабилизациски механизам (ЕСМ)

600 милијарди евра ќе изнесува Европскиот фонд за финансиска стабилност (ЕФФС)

од неа ги прифатија новите мерки за построга финансиска дисциплина, предложени од Меркел и од францускиот претседател, Никола Саркози. Само Шведска и Чешка останаа воздржани и за овие мерки ќе ги прашаат своите парламенти. Велика Британија и Унгарија беа против. Останува неизвесноста што во практика ќе значи новиот договор и дали Европа продолжува да се движи со „две брзини“? Секако, по ветото на Дејвид Камерон, Велика Британија дефинитивно останува надвор од сите процеси. „Британците секогаш беа надвор од еврозоната... Оттука нам ни е позната таквата ситуација. Британскиот премиер Дејвид Камерон седеше на иста маса со нас. Ние ја донесовме оваа одлука, не сакавме да правиме мрзеливи компромиси поради иднината на еврото. Моравме да донесеме строги правила“, објасни Меркел само неколку часа по постигнатиот договор. Таа изрази надеж дека европскиот договор ќе биде убедлив за финансиските пазари и за меѓународната заедница, која изврши значителен притисок врз ЕУ да ја надмине кризата која трае веќе две години.

ММФ е во игра

С$ повеќе се зајакнува и улогата на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) во спасувањето на еврозоната. „ЕУ се откажа да ги принудува приватните банки да учествуваат во финансирањето на програмите за стабилност. Тоа финансирање ќе се спроведува преку ММФ“, посочи претседателот на ЕУ, Херман ван Ромпуј. За таа цел земјите од еврозоната треба да внесат во ММФ дополнителни 200 милијарди евра, кои ќе се користат како поддршка за земјите од еврозоната што се соочуваат со проблеми. Саркози изјави дека земјите од еврозоната изготвуваат нова главна спогодба за економската и финансиката политика, која ќе биде готова до март 2012 година. Претседателот на Европската централна банка (ЕЦБ), Марио Драги, пак, ги оцени како мошне позитивни досега донесените одлуки на самитот во Брисел. „Тоа е мошне добар резултат за еврозоната. Тоа е основа за буџетски пакт со повеќе дисциплина во економските политики на земјите-членки“, додаде Драги.

лидери

о новите фискални мерки кои треба да ја спасат еврозоната, ЕУ всушност се присети на сопствените правила: кој сака да биде член во ексклузивниот клуб на еврозоната не смее да премине одредена должничка граница и треба да има ниски нови задолжувања. Овие правила веќе постојат и се содржани во т.н. Договор од Мастрихт, само што ниедна земја не се придржуваше до нив, меѓу кои и Германија и Франција. Сега, кога пазарите ја загубија довербата во еврозоната, Европа се присети на сопствените правила. Еве што донесува договорот „Меркози“ Националните буџети во еврозоната мора да бидат балансирани. Овој принцип ќе се смета за испочитуван доколку годишниот структурен буџетски дефицит не надминува 0,5% од бруто-домашниот производ (БДП); Правилата треба да се внесат во националните законодавства на уставно или пониско ниво и дека за нив ќе се одговара пред Европскиот суд; Предвидени се и автоматски санкции за земјите чиј номинален дефицит ќе надмине 3% од БДП, освен ако еврозоната не донесе друго решение со квалификувано мнозинство; Комбинација на ресурсите на сегашниот и на идниот спасувачки фонд на ЕУ во 2012-2013 година со цел да се помогне во зајакнување на еврото. Предложен е нов механизам за помош, Европски стабилизациски механизам (ЕСМ) вреден 500 милијарди евра, покрај Европскиот фонд за финансиска стабилност (ЕФФС), кој ќе располага со 600 милијарди евра; Одлуките за одобрувње средства од новиот фонд ЕСМ ќе се носат со мнозинство од 85%.

4 5

Камерон не се дава

Б

ританскиот министер за финансии, Џорџ Озборн, изјави дека земјите од еврозоната со новиот договор дале поддршка за својата валута, но дека уште многу треба да се направи за еврозоната да се стабилизира. Тој смета дека работите сега се подобри од порано, бидејќи земјите од еврозоната подобро ќе ги усогласуваат своите буџетски политики, но не верува дека еврото ќе биде поефикасно. Европските медиуми остро го критикуваат ветото на Камерон. Француски Le Monde пишува дека Велика Британија е „Изолирана повеќе од кога било“, германскиот Der Spiegel под насловот „Догледање Британијо“ го опишува ветото на Камерон како пресврт, но не во добра насока, а „Билд“ наведува како „Еврото е поважно од Британците“. Опозицијата во Британија, пак, го напаѓа Камерон поради изолацијата која & ја наметнал на земјата, најголема во последните 35 години откако таа е членка на ЕУ.

банки ќе одобруваат кредити за проектот „Купи куќа, купи стан“. Во НЛБ Тутунска, Стопанска, Охридска, ТТК, Шпаркасе, Алфа, Прокредит и Стопанска - Битола граѓаните од идниот месец ќе можат да поднесуваат барања за кредити што ќе бидат субвенционирани со овој владин проект. Кредитите ќе се одобруваат со 4,99% каматна стапка во првите три години и до 5,5% во наредните години.

победник и губитник

+

ИСКРА ВЕТАЏОКОВСКА0 МУЦУНСКА

В

италиа продолжува со освојување на пазарот со нови производи, со што оваа компанија се докажува како растечка независно од економската криза

1 2 3

8

ПОБЕДНИК

Што значи новиот договор за фискална унија?

С

> БРОЈКА

хридските хотелиери очекуваат целосна исполнетост на своите сместувачки објекти за претстојните празници. На две недели пред Нова година веќе се распродадени и резервирани повеќе од 80% од капацитетите зановогодишните празници и за католичкиот Божиќ. Најбројни и оваа Нова година ќе бидат гостите од Бугарија, Србија, Црна Гора, Албанија како и Грција. Хотелите Метропол и Белви се исполнети повеќе од 90%. Во Климетица исполнетоста е повеќе од 80%. Речиси целосно исполнет е и хотелот Силекс. Цените и аранжманите во охридстките хотели годинава се движат од 105 до 150 евра, а засега слаб е интересот за приватното сместување.

ЗИ ВО “ДВЕ БРЗИНИ“ претседател на Франција

3

ДЕЈВИД КАМЕРОН

Н

е попушта британскиот премиер во заканите со вето - нема да дозволи промена во договорите за ЕУ доколку таа не одговара на британските интереси

не им беше денот

БОРИС ТАДИЌ

С

рбија не доби кандидатски статус за ЕУ, а одлуката е одложена за март 2012 година, што ги урна надежите на Белград дека експресно ќе оди на патот кон ЕУ

Иако динамиката на искористување на парите од ИПАРДпрограмата не е многу р , сепак Македонија е брза, предво предводник во регионот по иско искористување на европск европските фондови за развој н на земјоделството. И по многуте мн пречки кои се појав појавуваат, пред с$, во делот н на обезбедување на финансиски фин ТОНИ средства, директорот ДИМОВСКИ на институцијата преку која се одобруваат проектите е истраен во намерата државата максимално да ги искористи овие пари. Континуирано следејќи ги барањата на земјоделците и со воведување нови мерки, прави огромен напор за реализирање на програмата. Во таа насока за следната година планирано е Платежната агенција да се акредитира за користење на парите од ИПАРД-програмата за две нови мерки, односно за агроекологија и за ре реализирање на локални стратег стратегии, с$ со цел да се зголеми искори искористеноста на овие пари.

_

ГУБИТНИК Насилството меѓу учениците не само што не стивнува, туку напротив, добива с$ поалармантна димензија. По тепачките со тупаници и ладно оружје, на министерот за образование, Панче Кралев, му се случи средношколци меѓу себе да се пукаат со пиштоли во градски автобус, а епилогот се ПАНЧЕ петмина повредени, од КРАЛЕВ кои двајца посериозно. Колатерална и во исто време најголе најголема жртва е 15 годишно девојче девојче. За поефикасно да се справи со наси насилството меѓу учениците на минист министерот не му помогна скапо реклам рекламираната кампања „Заедно до училиш училишта без насилство“. Не помогна ниту неодамна не воведената мерка полицае полицаец во секое училиште, чија цел е, меѓу другото, службените лица да ги детектираат и да работат со учениците со ризично однесување, за и на тој начин да се влијае на намалување на деликвенцијата меѓу младите луѓе.

мисла на денот

ИГОР ЛУКШИЌ

Р

азочарувањето на црногорскиот премиер од одложувањето на кандидатскиот статус за земјата веројатно е најголемо, бидејќи беше најмалку очекувано

КОГА ВАШИТЕ РЕЗУЛТАТИ РЕЗУЛТ ГОВОРАТ ГОВОРА САМИТЕ ЗА СЕБЕ, САМИ НЕМОЈТЕ ДА ГИ НЕМОЈ ПРЕКИНУВАТЕ ПРЕКИ

Хенри Џ. Каjсер

американски индустријалист

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ...

До кои професии најтешко доаѓаат работодавците Tehni~ari

8,10%

Trgovski pretstavnici

7,40%

Zanaet~ii

6,60%

In`eneri

5,70%

Rabotnici

4,30%

Izvr{ni direktori

3,70%

Smetkovodstveno -finansiski kadar

3,50%

IT kadar Rabotnici za proizvodstvo Administrativni asistenti

3,30% 2,90% 2,80%

Извор: ManpowerGroup нкетата меѓу 40.000 работодавци од 39 земји и територии, покажа дека компаниите најмногу мака мачат за да најдат квалификувани работници како што се техничари, претставници за продажба и занаетчии. Полесно се доаѓа до асистенти за административни работи и работници за производство.

А

светот низ медиумите...

The Washington Post Th Ам Американскиот весник пишува за жестокиот пи одговор од страна на од Владимир Путин на Вл отворените американски от провокации, кои јавно пр ја поддржаа руската опозиција во тврдењата за оп изборен фалсификат. из

The Daily Telegraf Th

Ан Англискиот весник пишува за на намалувањето на квалитетот на образованието во земјата, што условува снижување на шт кр критериумите на оценување, шт што на долг рок може да даде опасни последици. оп

Капитал

Бугарскиот весник пишува за проблемите со кои се соочуваат компаниите, конкретно со погрешната законска регулатива, која е дополнително забавена со бавната и бирократизирана администрација.

China Daily

Кинескиот весник пишува за одбележувањето на 40-годишнината од историскиот пинг-понг меч кој ги помири двете земји, а беше инициран од тогашниот американски претседател, Ричард Никсон.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Хотелот во Берово ќе ја продолжи нашата успешна приказна

2

Избришани 22 винарници

3

Приватна фирма ќе тропне е во МЖ за долгот кон Хрватски железници и железни лезници

4

Македонија може многу огуу д да науч научи у од Израел, Сингапур и Тајван

П

ретседателот Ѓорге Иванов во друштво на генералниот секетар на Обединетите нации, Бан Ки Мун, на четвртиот форум на Алијансата на цивилизациите кој се одржува во Катар. Теми и цели на овој состанок се важноста на културниот диверзитет за развојот, промоција на доверба и толеранција за унапредување на развојните цели, како и нови стратегии за интеркултурен дијалог, разбирање и соработка.

Задолжницата нема да ги наплаќа долговите на државата

“Капитал“ открива дека Законот за задолжница, кој требаше да ги дисциплинира неплаќачите и да ја подобри ликвидноста во економијата, не ги опфаќа државата и нејзините долгови кон компаниите Александар Јанев janev@kapital.com.mk

З

адолжницата како инструмент, кој планира да го воведе Владата за дисциплинирање на неплаќачите, нема да важи за министерствата и за државните институции кои не ги плаќаат долговите, дознава „Капитал“. Државата, за која се проценува дека должи околу 200 милиони евра кон приватниот сектор и има главна улога во неликвидноста на економијата, не се најде како можен должник или доверител во предлог-законот за задолжница за присилна наплата на долговите. Бизнисмените се изненадени што Владата ги изоставила нејзините институции од овој закон, со кој требаше да се подобри ликвидноста во стопанството. Тие се скептични дека задолжницата ќе ја подобри ликвидноста на

компаниите. “Не сум баш оптимист дека воведувањето на задолжницата ќе ги реши ликвидносните проблеми на компаниите. Напротив, може да создаде уште поголем хаос во бизнисот, многу блокирани фирми кои со активирање на задолжницата не ќе можат да продолжат со работа. Од друга страна, сите фирми се задолжени по банките со секакви кредити, така што задолжницата нема да ги даде очекуваните ефекти. Ние конкретно немаме поголеми проблеми со наплата на побарувањата и не планираме да го користиме овој инструмент. Клучно за подобрување на состојбата во економијата е зајакнување на судскиот систем. Не може судските решенија за присилна наплата да заглавуваат во бирократски процеси“, изјави за „Капитал“ Сашо Наумовски,

САШО НАУМОВСКИ,

генерален директор на Витаминка

Не сум баш оптимист дека воведувањето на задолжницата ќе ги реши ликвидносните проблеми на компаниите. Напротив, може да создаде уште поголем хаос во бизнисот, многу блокирани фирми, кои со активирање на задолжницата не ќе можат да продолжат со работа. Ние конкретно немаме поголеми проблеми со наплата на побарувањата и не планираме да го користиме овој инструмент.

генерален директор на Витаминка. Дел од менаџерите пак, очекуваат дека, сепак, задолжницата може да помогне во надминувањето на финансиските проблеми на компаниите, меѓутоа сметаат дека процесот е премногу сложен и може да наиде на одбивање кај компаниите. “Постапката за потпишување задолжница е премногу сложена, бара многу време за заверување кај нотари, доставување во Централен регистар. Ние понекогаш склучуваме договори и со 100 компании на ден, така што е неизводливо да се испочитува целата процедура за задолжница. Доколку се поедностави процесот, мислам дека може да ги даде очекуваните резултати“, оценува Глигор Цветанов, генерален директор на Макпрогрес.

ГЛИГОР ЦВЕТАНОВ

генерален директор на Винчини

Мислам дека постапката за потпишување задолжница е премногу сложена, бара многу време за заверување кај нотари, доставување во Централен регистар. Ние понекогаш склучуваме договори и со 100 компании на ден, така што е неизводливо да се испочитува целата процедура за задолжница. Доколку се поедностави процесот, мислам дека може да ги даде очекуваните резултати.

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

54 123 10%

И

лјади долари БДП по жител има Норвешка, што ја прави најсреќна земја во светот, покажа истражувањето на Институтот Легатум

М

обилни телефони на 100 жители има во Шведска, а земјата е на петто место на листата со земји со квалитетен живот

О

д децата умираат во првата година од животот, поради што Централноафиканската Република е најлоша за живот

ПРОЦЕНКИ...

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ...

ВОЛФГАНГ ШОЈБЛЕ

министер за финансии на Германија

КОМЕНТАР

Договорот ќе овозможи регулирање на кризата

Г

ерманскиот министер за финансии, Волфганг Шојбле, смета дека по договорот во Брисел за должничката криза во еврозоната, ќе биде отворен патот за реализација на институционалните реформи во европската валутна унија. „На Германија & е потребна силна Европа, а овој договор е важен за нас, како најсилна економија во еврозоната“, смета Шојбле.

Што е задолжница?

„Капитал“ ексклузивно ги открива законските решенија што ги нуди Владата за воведување на инструментот задолжница - што е задолжница и како ќе функционира? Со задолжницата должникот се согласува побарувањата на доверителот присилно да се наплатат од сите денарски и девизни сметки на должникот кај носителите на платниот промет. При издавањето задолжницата се заверува пред нотар и задолжително му се предава на доверителот. Нотарот е должен веднаш да ја пријави во Централниот регистар. Задолжницата може да ја потпише и друг субјект во својство на гарант платец и во тој случај доверителот може да бара исплата на долговите и од доверителот и од гарантот. Со Законот се забранува доверителот да ги пренесува своите права од задолжницата на друго лице. Задолжницата ќе се издава на посебен образец, а приватна исправа која не е издадена согласно одредбите на Законот нема да се смета за задолжница. Во задолжницата задолжително се внесуваат основни податоци за должникот и за доверителот, основ за издавање, износ на побарувањето, каматна стапка доколку е договорена, казнена каматна стапка, датум на достасуввање, податоци за банките кај кои двете компании имаат сметки и изјава на должникот дека се согласува износот на побарување означен на задолжницата присилно да се наплати од сите негови сметки. Доколку должникот делумно или целосно ги плати долговите по основ на задолжница пред датумот на достасување, должен е секоја уплата да ја реализира на посебен пропишан образец за таа намена, а за ваквите уплати банките и клириншката куќа веднаш ќе го известат Централниот регистар. По добиеното известување за целосно плаќање, Централниот регистар е должен веднаш да ја избрише задолжницата од Регистарот на задолжници. Но, доколку долговите од задолжницата достасаат, Централниот регистар на првиот следен работен ден преку клириншката куќа ја известува банката каде што има сметка должникот за достасаната задолжница. Потоа банката пристапува кон присилна наплата на долговите. Задолжницата има карактер на извршна исправа. Доверителот може во секое време да се откаже од правата од задолжница со изјава дадена кај нотарот кој ја заверил. Законот предвидува и строги парични, па и затворски казни до три години за должниците кои на денот на достасувањето на задолжницата нема да имаат пари на сметаката. Глоби од 5.000 до 10.000 евра се предвидени и за неосновано барање за наплата на задолжницата. Овој Закон ќе се применува од 1 јануари 2012 година.

Предлог-законот за задолжница го подготви министерот за финансии, Зоран Страврески. Но, задолжницата како нов инструмент нема да го реши проблемот со неликвидноста, бидејќи не се однесува и на државата, за која се проценува дека му должи околу 200 милиони евра на приватниот сектор и има главна улога во неликвидноста која во моментот ги убива фирмите.

А

zikov@kapital.com.mk

Криво насадено!

98

долари изнесуваше цената на нафтата во петокот, намалување кое е резултат на неизвесноста во однос на должничката криза во Европа. Американската лесна нафта за испорака во јануари поевтини 14 центи, на 98,34 долари за барел во електронското тргување на Њујоршката стокова берза. Цената на европската „брент“ нафта на Меѓународната берза за нафта во Лондон остана непроменета и изнесува 108,11 долари за барел.

41%

од анкетираните 1.097 инвеститори, аналитичари и трговци, претплатници на Блумберг, веруваат дека САД е еден од пазарите кои ќе имаат најдобри перформанси следната година. Тоа е најголем процент во корист на САД откако почна ова анкетирање во октомври 2009 година. Довербата е речиси двојно повисока во споредба со двата следни најголеми пазари, Бразил и Кина.

Илјада И лјада милијарди долари годишно за мито

С

Љупчо Зиков

екоја година жителите на планетава за подмитување трошат вкупно еден билион долари, изјави извршниот директор на Службата на Обединетите нации за наркотици и криминал, Јуриј Федотов. Според него, корупцијата како рак го јаде државниот организам, му пречи на развојот, тесно е поврзана со организираниот криминал, перењето пари, трговијата со дрога и активно влијае врз политичката стабилност.

Ако сакате сто закони за медиуми донесете ние во Капитал ќе ги прифатиме. Но, ние не бараме закони! Нам не ни трба таков тип заштита! Немаме ние проблем со тоа... Како што немаме проблем ниту со клеветата. И немојте да ја декриминализирате! Клевета си е клевета! Кривично дело. Но, ние имаме проблем со неколку фундаментални начела што иницијаторот и предлагачот ги заобиколуваат оти не им одговара! За тоа ќе пишувам во наредните неколку денови. Оти овде од самиот почеток на деведесеттите, медиумите се криво насадени... Што до ден-денеска прави прблем... Денешните големи газди или тие кои глумат, многу евтино ги добија медиумите во раце! Не платија за нив ништо! Па, оттука и проблемите нерелевантни текстови, тенденциозни коментари, насочени и синтетички продуцирани скандали! Неточни вести... Клевети без аргументи! Рекет... И други типови изнуда! Па тогаш зошто фарса, демек со новиот закон ќе била регулирана позицијата на главниот уредник со неговиот сопственик!? Бог да чува! Абре дечки зошто мора да си главен уредник за да бидеш идиот! Погледнете колку идиоти има во новинарството во Македонија, а воопшто не одат ниту на работа! Имаат по еден текст во месецот, или една емисија неделно, или емисии секој ден штанцаат без никаква општествена одговорност! Па не се главни уредници!? Што тука ќе ви регулира закон...!? Знаете што... Овој закон го бараат токму таквите „расипани типови“, и на страната на уредниците, но и кај неколкумина сопственици. И на страната на новинарите секако! Тие бараат закон за да им се заштити слабата позиција во медиумите во однос на, видете сега, цврстите врски со власта! И тоа со секоја власт не само со оваа! Која е вистината? Најслабите новинари, уредници и сопственици, кај нас се најсилните коментатори во медиумите! Располагаат со добра количина кеш! Работеле за сите влади досега! Тарифата им се знае! Тие денеска бараат закон! Нашиот проблем всушност е целиот овој амбиент кој не дава да ги реализираме докрај нашите современи и силно фундирани проекти! Главниот проблем овде во овој бизнис, во ова бедно македонско општество, во 21 век, е што некој тежнее од медиумите да создаде „подземје“! Па предлага закон! Има сто закони што можат да се применат СЕГА! Ајде применете ги... Еве, на пример, затворете веднаш две до пет телевизии, што национални што локални! Законот бара да санкционирате! Зошто не го почитувате? А во меѓувреме додека трае лигавењето на отворена сцена да кажеме дека весниците с$ помалку се читаат. Тие што гледаат ТВ, одамна заспиваат на вестите! За да бидат одморени за „прајм тајмот“ од 20 до 24 часот кога урочени во царството на „евтините реплики на турските ѕвезди и на нашите најголеми македонски актерски потенцијали од кои некои и директори на театри“, со тап поглед во просторот буљат во телевизор со евтина жолта и шопска! За ова ли бре ни треба закон за медиуми!? Пуштете бре народ да се радува... Ах, да! Главните уредници! Па тие нека си прашаат кај сопствениците да не има потреба евентуално некој нов турски лик да се синхронизира! Чисто онака меѓу два дневника!

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

2.050,12 2010/2011 2010/2011

2 2.827,62 827 62 2.059,92

Max. Min.

Минатата недела на Македонската берза се одржа јавна берзанска аукција на акции и удели, при што беа склучени седум трансакции. Главниот берзански индекс МБИ-10 на неделно ниво забележа пораст од 1,32%. Македонскиот берзански индекс МБИД падна за 0,78%, а индексот на обврзници ОМБ падна за 0,21%. Во текот на минатата недела на Македонската берза беше остварен промет од 24.271.165 денари од редовно тргување.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Алкалоид

3.995.00 +45,00

+1.14% 1 14%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК РЖ Интер-Трансшпед

30,00 -12.00

-28.57% 28 57%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

12.107,52 0 92% +0.92%

Цените на акциите на Волстрит во петокот остро паднаа затоа што инвеститорите се разочарале од Европската централна банка, која најави дека не планира да го интензивира купувањето државни обврзници. Тежок пад вчера доживеаја и европските берзи.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.509,18 8.536,46 1.246,22 2.615,26 5.963,04 738,12

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0.46% -1.48% +0.96% +0.73% +1.51% +0.94%

€ $

1,1721 ПРОМЕНА

0.00%

СТАПКА

1,3384 ПРОМЕНА

-0.2%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.717,40 +0.23% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA ф р BRENT

108,11 0.00% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

ЏОРЏ ОЗБОРН

министерзафинансиинаБританија

Работите сега се подобри отколку претходно, бидејќи земјите од еврозоната сега подобро ќе ги усогласуваат своите буџетски политики, но тоа не е доволно за да биде еврото поефикасно

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

www.kapital.mk

понеделник 12 /12/2011

РОБИН О’НИЛ: Хаг даде упатство за прием на Македонија во НАТО

С

удот во Хаг даде сеопфатно упатство за условите за членството на Македонија во НАТО - барањето за прием мора да биде направено под референцата ФИРОМ, но во рамки на организацијата Македонија може да продолжи да го користи своето уставно име, а Грција не смее да се противи на тоа, изјави првиот медијатор во грчко-македонскиот спор, Робин О’Нил, во интервју за Собранискиот канал.

Британскиот дипломат смета дека Македонија сега треба повторно да го обнови своето барање за членство во комуникација со сите членки на НАТО, истовремено привлекувајќи им го вниманието кон пресудата на Меѓународниот суд. О’Нил смета дека новата, натпартиска влада на Грција има можност да го разреши преку преговори спорот кој на меѓународната репутација на Грција & носи штета.

Кралев нема да укинува студиски програми

Н

ема да има укинување на студиски програми на факултетите и институтите, нагласи министерот за образование и наука, Панче Кралев, по реакциите за објавената анализа за суфицитарни струки и препораката за мирување на студиите по македонистика. Според него, целта на анализата била да ја прикаже во јавноста структурата на невработени лица. „Нема да донесеме одлука спротивна на националните интереси, а уште помалку ако таа е спротивна на потребите на факултетите. Го разбирам ставот на академската заедница и заедно со неа во наредниот период ќе издефинираме што е потребно од аспект на квалификувана работна сила“, порача Кралев. Министерот не ја отфрли можноста за потребите на пазарот на трудот да има разместување на некои од дисперзираните студии.

Зафировски признава корупција во сите општествени пори.

Како ќе се бори? Државната комисија за спречување на корупцијата ги презентираше државните програми за борба против корупцијата и спречување судир на интереси. Оттаму ветуваат реализација на активностите, но и видливи ефекти од борбата против корупцијата

Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

А

нтикорупциската комисија конеч н о г и п р ез е н т и р а ш е д в е те државни пр огра ми з а борба против корупцијата и спречување судир на интереси за периодот од 2011 до 2015 година. Според првиот антикорупционер, Воислав Зафировски, програмите не биле листа со желби, туку еден процес кој почнува да се имплементира веднаш, од кој претседателот очекува позитивни резултати. Комисијата во своите програми детектирала 11 сектори подложни на корупција и преку низа активности, како што вели Зафировски, за прв пат, освен индикаторите за реализација, предвидени се и индикатори на ефективност од планираните мерки, што претставува нов квалитет во нивното работење. Зафировски се надева дека во прилог на борбата против корупцијата која ја води Комисијата ќе одат и реформите кои се

почнати во правосудниот систем, односно Законот за кривична постапка, што ќе значи намалување на роковите за водење истрага, за водење судски процес и слично. Дотогаш Комисијата ќе ја заврши годината без одговор на четири иницијативи за кривично гонење кои беа поднесени до Јавното обвинителство. “Во постапка е измена на Законот за јавно обвинителство. Ние побаравме во него да биде вклучен и наш претставник, кој ќе се заложи предметите кои ќе ги поднесе Комисијата да одат во Јавното обвинителство за организиран криминал и корупција“, истакна Зафировски. Како високоризични сектори подложни на корупција во програмата се посочени политичкиот и правосудниот систем, јавната администрација, органите за спроведување на законот, царината, јавниот и приватниот сектор, а првпат и образованието и спортот, здравството

и социјалната политика, како и медиумите. Зафировски уверува дека Комисијата има реална сила и алатки, како и сериозна и безрезервна поддршка од меѓународните фактори во борбата против корупцијата. Тој ги повика и останатите институции во државата да се вклучат во нивната мисија. Декември е рокот кој го постави Зафировски како краен за поднесување иницијатива за кривично гонење на СДСМ поради нерегуларностите во извештаите за финансирањето на изборната кампања. Иницијативата с$ уште е во изработка, иако Комисијата ги детектираше неправилностите уште пред неколку месеци. Оттаму с$ уште нема соодветна реакција ниту за дупката од 3,3 милиони евра во извештајот на владејачката партија ВМРО-ДПМНЕ, затоа што с$ уште е нејасно дали станува збор за донација од

Кои обврски за печатот ги носи законот за медиуми? Новата регулатива за медиумите ќе се потпира на хрватското и на словенечкото искуство. Што би значела примената на овие законски решенија врз македонскиот печат? Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

К

онцептот за создавање нова рег ул-атива за медиумската сфера е преземен од хрватското и од словенечкото искуство. И експертот з а медиуми кој Ев р о п ската ком и сија го и спр ати в о Македонија, Сандра Хорватин, е од Словенија. Таа до крајот на декември треба да изготви извештај за состојбата со медиумите во Македонија, а Министерството за транспорт врз база на извештајот и собраните предлози од засегнатите страни во февруари да понуди нацрт-верзија, која потоа ќе се моделира според курсот на јавната дебата. Што опфаќа оваа регулатива за печатот, која кај нас првпат

се воведува? Во концептот за печатот што го предлага Министерството за транспорт акцентот е ставен на т.н. лесна регулатива, што значи дека потенцијалните издавачи нема да добиваат дозволи за работа, туку само ќе се пријавуваат кај посебно регулаторно тело. Во таа смисла, хрватскиот Закон за медиуми не дозволува селективност во пристапот на регулаторното тело при одлучувањето дали одреден субјект може да издава весник. Стопанската комора на Хрватска, која таму е во својство на регулатор, е должна да издаде потврда за издавање печатен медиум во рок од три дена по примањето

на уредна пријава (барање) од издавачот, а во случај да не го испочитува рокот, автоматски се смета дека е издадена потврда. Евентуалниот шестмесечен застој во издавањето печатен медиум се смета за самоукинување на медиумот, односно како откажување на издавачот од медиумот. Во хрватскиот Закон се инсистира на транспарентност и прецизност во однос на информациите за тиражите на печатените медиуми. Издавачот е должен во својот медиум да го објавува тиражот. Компаниите за дистрибуција се должни на Стопанската комора да & достават податоци за договорите со издавачите на печатен медиум чиј тираж надминува 3.000 копии, а се продава на државно ниво или ако надминува 1.000 примероци во случај на локална дистрибуција. Дистрибутерите не смеат да одбијат да дистрибуираат печатен медиум на кој и да е издавач. Во казнените одредби од хрватскиот Закон предвидена е казна од 135 илјади евра доколку дистрибутерот не ги објави општите услови за вршење на дејноста или доколку неосновано одбие да врши дистрибуција

медиумите или пак, таа ќе си го исплати долгот во наредниов период.

Има ли Комисијата капацитет за вистинска борба против корупцијата?

Падот на Македонија на Индексот на перцепција на корупцијата на Транспаренси интернешнал од 62 на 67 место Зафировски го гледа во недостигот од технички, материјален и финансиски капацитет по преструктурирањето на Комисијата во професиона лна. Тој во изјава за “Капитал“ најави дека за идната година се предвидени нови вработувања, кои ќе значат зајакнување на нејзиниот потенцијал. Покрај тоа, Комисијата подготвила и проект за техничко опремување на членовите, што според Зафировски ќе биде сериозен чекор во надминување на негативните индексни поени на перцепција на корупцијата.

Приватните телевизии против рекламите на МРТ

Четири приватни телевизии - Канал 5, Сител, Телма и Алсат-М - реагираат на предложените измени во Законот за радиодифузија кои се однесуваат на рекламирањето во prime-time (ударно време) на јавниот радиодифузен сервис. Телевизиите нагласуваат дека ваквите измени се во спротивност со европските практики и директно го загрозуваат принципот на лојална конкуренција. Измените на Законот за радиодифузна дејност предвидуваат и зголемување на радиодифузната такса на МРТ од 130 на 190 денари. Измените се во собраниска процедура.

на одреден медиум. Околу 13.000 евра е казната за необјавување импресум, а со 6.400 евра ќе биде казнет издавачот кој печати медиум непријавено. Владата и Здружението на новинари на Македонија соопштија дека заедничката работна група ја поддржува хармонизацијата на законодавството со европската директива и со препораките, но во однос на останатите сегменти, сметаат дека е неопходно да се направат консултации и да се утврдат понатамошните активности. ЗНМ на своето годишно собрание побара јасен став од Владата и за декриминализацијата на клеветата.

WWW.KAPITAL.MK

> БРОЈКА

30

судски вештаци добија лиценци од министерот за правда, Блерим Беџети. Тој најави дека од 19 овој месец ќе бидат доделени уште 300 нови лиценци за вештачење, по што ќе почне процесот на објавување на регистарот на вештаци, формирањето на Комората за вештаци, а со тоа и почнувањето на примената на Законот за вештачење. Со новиот Закон за вештачење високата професионализација на вештаците се регулира преку исполнување на условите и полагање стручен испит, како и издавање лиценца на вештаците, истакна Беџети.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

7

КАТИМЕРИНИ“: САД & гарантира на Грција дека нема да ја прими Македонија во НАТО во мај!

С

АД & дала гаранција на Грција дека Македонија нема да влезе во НАТО додека не се реши спорот за името. Ова го тврди грчкиот весник „Катимерини“ по средбата на американскиот државен секретар, Хилари Клинтон, со шефот на грчката дипломатија, Ставрос Димас. Средбата била на американско барање на маргините на НАТО-состанокот во Брисел. За пресудата не станало збор, но Вашингтон побарал интензивирање на преговорите за името и конструктивност од двете страни.

Антикорупциска пак го отвори предметот купопродажба на Топилница

Д

ржавната комисија за спречување на корупцијата повторно го отвори случајот Метрудхем, односно идејата за рестартирање на велешката Топилница: „Има сериозни сомневања дека е прекршен Законот за јавни набавки со фаворизирање на одреден економски субјект при купувањето на Топилница. Од судот не ни беше доставен договорот за купопродажба, така што, со оглед на актуелните случувања, тој предмет повторно доаѓа на дебата во Комисијата“, вели првиот антикорупционер, Воислав Зафировски, во интервју за Радио Слободна

Европа. Предметот „Топилница“, кој беше актуелен во 2008 година, досега беше ставен во мирување, зашто Министерството за економија истата година извести дека нема да се дозволи рестартирање на велешката Топилница без да се обезбеди почитување на еколошките стандарди.

Македонија сака во ЕУ, ама ЕУ не знае каде оди?! Политичко-економската криза низ која поминува Европската унија за земјите-аспиранти ќе донесе заострени критериуми и помалку пари од ЕУ фондовите. Но, и во вакви услови, експертите тврдат дека Македонија нема друга алтернатива Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

А

ко стартната позицијата на Македонија во 2004 година, кога аплицираше за членство во Европската унија, беше дека тоа обезбедува развој и просперитет, сега во екот на политичко-економската криза во ЕУ се отвораат многу прашања и дилеми. Освен пристапниот договор, кој го потпиша Хрватска во петокот за време на Самитот на ЕУ во Брисел и со кој официјално ќе стане членка на ЕУ во јули 2013 година, заклучоците за останатите земји од Балканот Македонија, Србија и Црна Гора - се префрлија за наредното (данско) претседателство. Токму таквата позиција на земјитечленки во Брисел, анализираат експертите, покажува во каква криза е Европската унија. Земјите–аспиранти кон Унијата, пак, по ваквите заклучоци во Брисел веќе почнаа да ги мерат последиците од менување на позициите и напуштање на евроинтегративната агенда. Но, експертите предупредуваат дека Македонија, како и останатите земји од Западен Балкан, не треба да ја напуштат досегашната цел, влез и целосна интеграција во Унијата. Тие предлагаат Македонија да продолжи на патот кон Унијата, но тоа да го прави со поголема претпазливост. “Во вакви услови Македонија не треба да се откаже од интеграцијата во ЕУ, но треба да ја прави поодмерено. Ние треба да се насочиме кон тоа да ги почнеме преговорите со ЕУ и тие да траат што е можно подолго. Во тој временски период, од една страна, треба да ги искористиме европските фондови најдобро што можеме, а од друга да купуваме време за да видиме во која насока Унијата ќе ја надмине оваа криза, која не е само економска, туку и политичка“, вели поранешниот министер за надворешни работи, Слободан Чашуле. Дека Македонија мора да продолжи на патот кон Унијата, тврди и професорот Стево Пендаровски. Тој смета дека целиот Балкан без ЕУ како стратешки партнер не ќе може да се грижи за демократизацијата и безбедноста во регионот. “Унијата е сега свртена кон себе. Доколку за неколку месеци не се сврти кон Балканот, се плашам дека Балканот ќе оди кон сценариото кое неодамна го презентира претседателот на Србија, Борис Тадиќ. А тоа е дека без брза интеграција во ЕУ, Балканот ќе се сврти кон националистичкото минато“, вели Пендаровски. Тој смета дека Владата мора да работи

на внатрешен консензус и да не дозволи ширење на евроскептицизам. Но, во моментот, вели Пендаровски, не постои таков внатрешен консензус по ова прашање ниту во владината коалиција, а не пошироко. И известувачот на Македонија во Европскиот парламент, Ричард Хаувит, предупредува на последиците врз кредибилитетот на Унијата поради недоделување датум за Македонија. „Ова дефинитивно не е неочекувано, но не е добредојдено. Унијата не може да оди од година во година, одложувајќи го процесот за почнување преговори без последици кон својот кредибилитет во однос на проширувачката политика и нарушување на својата репутација“, вели Хаувит. Во меѓувреме и Србија веќе ги мери последиците од откажувањето од членството во ЕУ. Лидерот на Демократската партија на Србија, Воислав Коштуница, по Самитот не ЕУ во Брисел, советува Србија да го смени својот правец и да се откаже од влезот во Унијата. Меѓутоа, дел од српските експерти сметаат дека таквото откажување би донело целосен економски дебакл и пропаст за земјата, бидејќи најголемите економски врски на Србија се со Унијата.

Што н$ очекува по кризата на Унијата?

Заострување на критериумите и помалку пари. Ова најверојатно ќе бидат последиците од политичкоекономската криза низ која поминува целата Унија, велат експертите. Во истрошената Европа, после дебаклот на Грција, и финансиската криза низ која поминуваат дел од нејзините членки, како Португалија, Италија, Шпанија, Ирска, сегашните земји-аспиранти не ќе може да се надеваат на толку многу пари од ЕУ фондовите, како што тоа го искористија постарите земји-членки кога аспирираа кон Унијата. Фондови ќе има, но тие ќе бидат значително послаби, велат експертите. Што се однесува до критериумите, пак, политичките се веќе заострени. Хрватска имаше најстроги критериуми досега, велат познавачите. Политичките критериуми ќе останат исти, со таа разлика што прво ќе се отвораат најтешките поглавја во преговорите, но ќе се заострат економските критериуми. Како и да е, до повторно отворање на Унијата кон земјите-аспиранти експертите препорачуваат спроведување на реформите и хармонизација на законодавството со ЕУ, како и постигнување на политичко и внатрешно единство по однос на ова прашање.

Хрватска се качи на возот кон ЕУ. Останатите земји од Балканот, кои останаа да чекат на перонот, соочени со кризата низ која поминува Унијата, веќе почнуваат да размислуваат за приоритетите.

Што носи членството во ЕУ?

Хрватска веќе прави анализи што по членството во Унијата. Прогнозите таму се дека во Унијата нема веќе да „тече мед и млеко“. Парите од ЕУ фондовите по кризата ќе бидат значајно намалени; Ќе се зголеми степенот на демократизација; Ќе се зголеми цената на млекото, лебот и цигарите; Ќе поевтинат телекомуникациските услуги; Половина од парите за земјоделство ќе доаѓаат од Брисел. Но, со нив ќе може да се обновуваат старите посеви, а тешко ќе може да се создаваат нови; Ќе се користат пари од ЕУ за екологија, транспорт, развој на регионална конкурентност; Ќе се укинат царинските контроли; Секој ќе може да бара работа во која било земја-членка на Унијата.

“ЕКОНОМИСТ“: На Унијата & одговара ветото на Грција врз Македонија

В

о ситуација кога Грција преживува од европските заеми, некои гледаат можности нејзините ЕУ кредитори, од кои многумина грчката непопустливост ја сметаат за заморувачка, да бараат поголема флексибилност околу долгогодишниот спор, пишува британскиот магазин „Економист“. Но, Спиро Економидес, академик на Лондонската школа за економија, за магазинот вели дека нема притисок врз Грција за да & дозволи на Македонија да ги почне преговорите со ЕУ и не очекува тоа да се случи сега. „Европската криза значи дека проширување ни одблиску не е приоритет за Европа. Навистина, некои земји се особено среќни што можат да најдат изговор да не ја притискаат. Грчкото противење на името на Македонија им доаѓа баш добро“, вели Економидес.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Колкав е бизнисот со паркинг во Клиничкиот центар во Скопје?!

и во Вемекс, која управува со паркингот веќе шеста година, признаваат дека состојбата со паркирање е алармантна. Но, наместо да бараат решение, си ја префрлаат топката за тоа кој го создал овој проблем. Од Синдикатот на Клинички центар велат дека во договорот концесионерот се обврзал да направи барем четири влеза, но наместо тоа, го затвориле и третиот, кај кујната на Клинички. „Сега влегуваме само од две места. Ситуацијата е толку страшна, што дури и во утринските часови чекаме по 15 минути во редици пред рампа. Покрај тоа, концесионерот досега требаше да обезбеди околу 2.000 обележани паркингместа, но, за жал, уште имаме капацитет за само неколку стотици автомобили. Страшно е и уште повеќе ќе биде“, велат од Синдикатот на Клиничкиот центар. Од фирмата-концесионер Вемекс не кажуваат со колку места за автомобили располага паркингот. Велат, податоците ќе ги добиеме откако сопственикот на

Ниту Министерството за здравство, ниту фирматаконцесионер Вемекс немаат одговор на прашањето колку точно автомобили дневно се паркираат околу скопските клиники, а колку возила собира паркингот на Клинички, со кој управува приватната фирма

Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

В

о дворот на Клиничкиот центар во Скопје се паркираат многу повеќе возила отколку што има обележани места на паркингот, а до 30 клиники се користат само два влеза за автомобили. Ова, од една страна, создава хаотични турканици, кавги и заглавена брза помош, но од друга страна и немање контрола врз работењето

на концесионерот, кој од наплата на паркинг остварува приходи. Ниту Министерството за здравство, ниту фирмата концесионер Вемекс немаат одговор на прашањето колку точно автомобили дневно се паркираат околу скопските клиники, а не сакаат да кажат ни колку возила собира паркингот на Клинички. Од раководството на Клиничкиот центар к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

фирмата ќе се врати од пат. „Не можам сега да го кажам бројот затоа што може погрешно да се протолкува. Покрај тоа, нашата фирма не е таа која треба да спроведува ред и мир на Клинички. Што се однесува до договорот, тој е максимално испочитуван. Наместо од Клинички да н$ обвинуваат, нека кажат каде им е обезбедувањето и зошто кога паркинг-таблата свети црвено тие упорно пуштаат уште автомобили“, велат од Вемекс. Министерот за здравство, Никола Тодоров, остана недостапен за коментар на оваа тема. Паркирањето во Клиничкиот центар е дадено под концесија на Вемекс, која наплаќа за влегување и паркирање во кругот на болницата, со обврска да го модернизира постоечкиот паркинг и да изгради нови паркиралишта. Еден час паркирање чини 20 денари, а само првиот час е 30 денари. Без разлика дали паркирате на обележано паркинг-место или на улица.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

9

КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Агрокомбинатот Џумајлија на барабан

Од НЛБ Тутунска банка потврдуваат дека неколку странски компаниии се заинтересирани да го откупат долгот на комбинатот Џумајлија, но с$ уште немало сериозен купувач. Генералниот директор на банката, Ѓорѓи Јанчевски, не сакаше да открие колкав е долгот на Џумајлија кон НЛБ Тутунска банка, само истакна дека веќе се надминати сите рокови и наскоро ќе биде покрената хипотеката. „Ги разгледуваме понудите, но с$ уште нема некој сериозен купувач. За веднаш да почне со работа потребно е повеќе од еден милион евра да бидат уплатени веднаш и на доверителите и на државата. Но, понудите кои пристигнуваат во банката засега се несериозни“, потенцира Јанчески. Поранешниот градоначалник на Лозово, Јордан Павлов, вели дека агрокомбинатот Џумајлија полека пропаѓа. Никој не го обработувал земјиштето. Вели дека сопствениците веќе неколку месеци не доаѓаат во компанијата. „Комбинатот не работи. Нема никакви активности на терен. Од минатата недела имотот е под истрага на извршители. Никој од сопствениците не доаѓа во комбинатот. Комбинатот има околу 12.000 хектари државно земјоделско земјиште, од кое околу 6.000 хектари е обработливо, а другото се пасишта. Обработливата земја пропаѓа и се узурпира. Државата мора да реагира, да ја одземе плодната земја и да ја даде на ситните земјоделци да ја обработуваат“, потенцира Павлов. Агрокомбинатот Џумајлија поседува и винарска визба со капацитет од 20.000 милиони литри вино, млин со дневен капацитет за производство на 10.000 килограми брашно, софистицирана земјоделска механизација и мотел. Одгледува околу 1.000 овци и 700900 јагниња годишно, а поседува и краварска фарма со 200 крави, кои даваат 5.000 литри млеко дневно. Џумајлија има годишно производство од околу 10.000 тони јачмен, 3.500 тони пченица, 4.000 тони грозје, 2.500 тони брашно, 500 тони индустриски домати и 1.000 тони сончоглед.

Џумајлија од Лозово, вториот по големина агрокомбинат во земјава, должи околу 10 милиони евра кон доверители и банки и веќе е во рацете на извршители, кои бараат начин за наплата на побарувањата Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

В

12.000

ториот по големина агрокомбинат во земјава, кој поседува повеќе од 12.000 хектари земјиште, винарница, млин, мотел, фарма за крави и овци е пред банкрот. Компанијата се дави во долгови, неофицијално, од околу 10 милиони евра кон доверители и банки, не исплатила плати и надоместоци повеќе од пет месеци и веќе е во рацете на извршители. Бараат начин да ги наплатат побарувањата на најголемиот доверител, НЛБ Тутунска банка. Тужби се испратени и од неколку компании кои откупувале грозје за винарската визба Џумајлија. Никој не знае каде е сопственикот на Џумајлија, Зоран Даневски, а банките веќе подготвуваат продажба на дел од имотот. Според информациите до кои дојде „Капитал“, неколку странски компании, меѓу кои четири италијански, наводно се заинтересирани да ги откупат побарувањата на Џумајлија, а со тоа и дел од компанијата. Веќе прати-ле писмо со намери, а конечната одлука треба да биде донесена следната недела. к

о

м

е

р

ц

и

ј

хектари државно земјоделско земјиште поседува агрокомбинатот Џумајлија

Ангел Филипов, сопственик на Винорај Кавадарци, компанија која откупувала грозје за Џумајлија, вели дека минатата недела добиле ветување дека странски компании ќе влезат во комбинатот, за што веќе воделе преговори со доверителите. Конечно решение очекувале следната недела. „Ни пратија писмо со намери, во кое пишува дека четири компании од Италија се заинтересирани да го преземат агрокомбинатот и да ги исплатат сите побарувања до доверителите. Бараат да им се даде една година грејс-период, а потоа во рок од десет години да ги исплатат и НЛБ Тутунска банка, која е најголем доверител, и нас поситните доверители“, вели Филипов. Тој потенцира дека за откупеното грозје од а

л

е

н

о

г л

а

с

Џумајлија има годишно производство од околу 10.000 тони јачмен, 3.500 тони пченица, 4.000 тони грозје, 2.500 тони брашно, 500 тони индустриски домати и 1.000 тони сончоглед. бербата од 2009 и 2010 година Џумајлија должи 1,1 милион евра на три компании, а повеќе од еден милион евра е и долгот на фирмата Зоки 28. „Колку што јас имам информација, писмото со намера е пратено и до НЛБ Тутунска банка, на која и Џумајлија & должи повеќе од пет милиони евра. Банката треба да одлучи дали ќе ја прифати понудата или не“, вели Филипов. к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

10 КОМПАНИИ ПАЗАРИ И понатаму без железничка врска со Грција

В

о железничкиот сообраќај викендов почна да се применува нов внатрешен и меѓународен возен ред, кој истовремено се менува во сите европски железници, соопшти МЖ Транспорт. Во новата сезона повторно ќе сообраќа деловниот воз Пелагонија експрес на релација Битола–Скопје–Битола. Во меѓународниот сообраќај остануваат два пара воза кон Белград. Железничкиот сообраќај со Косово ќе се извршува со еден пар воза. Патнички сообраќај кон и од Грција нема бидејќи Грчки железници го укинаа возот. Во товарниот меѓународен сообраќај предвидени се 13 транзитни траси од Табановце кон Гевгелија и девет обратно, девет пара траси кон Табановце, пет пара кон Гевгелија (Солун) и два кон Косово Поле.

Се дозволува увоз на автобуси со Еуро 2 стандард

Кристина Озимец

ozimec@kapital.com.mk

И

ако во светот одамна e модерно да се работи во светот на обновливата енергија, младите во Македонија ретко се решаваат професионално да се надградуваат во оваа професија. Инсталатери на соларни системи, машински инжeнери за термотехника, термодинамика и техничко инжeнерство, машински техничари, водоинсталатери и бравари... с$ ова се професии кои во секое време се барани, велат

во компаниите за соларна енергија. Професорот за соларна енергија на Природноматематичкиот факултет и директор на развојноистражувачкиот центар Плазма, Илија Насов, за „Капитал“ вели дека дефицитарноста на кадарот е еден од главните проблеми за неискористување на сончевата енергија во Македонија. „Потребна е преквалификација на постоечките бравари, водоинсталатери, машински техничари. Сите тие струки се убава база за да

+

09.12.2011

раст

Алкалоид Макстил Гранит УСЈЕ Комерцијална банка

+1.14% +0.67% +0.42% +0.22% +0.13%

09.12.2011

РЖ Интер-Трансшпед РЖ Услуги Македонски Телеком Макпетрол РМДЕН10

-

пад

нова цена

3.995.00 140,00 493,00 0,23 2.733.00

нова цена

-28,57% 30,00 -2,70% 180,00 -1,51% 522,00 -0.38% 20.057.00 91,00 -0,21%

264

Н

овиот Правилник со кој се пропишани условите и стандардите за увоз на половни минибуси и автобуси предвидува сите половни минибуси и автобуси кои ќе бидат набавени до 30 април 2012 година, да го исполнуваат Еуро 2 стандардот за емисија на издувните гасови, наместо Еуро 3. Како што соопштува Министерството за економија, со ова се дава можност за увоз на поголем број возила од оваа категорија според технички барања кои ќе одговараат на пониски, но сепак задоволувачки стандарди од тие што сега се пропишани во Правилникот за единечно одобрување.

Недостигаат кадри за индустријата за соларна енергија Во време кога бизнисите со обновлива енергија стануваат с$ поисплатливи во светот, компаниите во Македонија се соочуваат со огромен дефицит на кадри од областа на соларната енергија

> БРОЈКА

решенија за легализација на земјоделското земјиште со долгогодишни насади потпиша Министерството за земјоделство со земјоделци од Кавадарци и од Неготино. Станува збор за 400 хектари површина чија легализација е овозможена со измените на Законот за земјоделско земјиште. Висината на закупот за хектар е пет до 25 евра. Предвидено е да се легализираат уште повеќе од 3.000 хектари државно земјоделско земјиште.

600-1.000 евра чини еднократна инвестиција во соларен колектор за домашна употреба

се подготват инсталатери на соларни системи. Гимназиите и другите средни школи треба да имаат информативни предмети за соларната и обновливата енергија, а техничките треба да имаат и стручна подготовка за оттаму да излезат подготвени инсталатери“, вели Насов. Сопственикот на компанијата за производство на соларни колектори Еуротерм, Горан Спиркоски, вели дека и кога наоѓаат образовни кадри, имаат проблем со нивниот квалитет. „Многу малку има квалитетно образовни кадри. Ние имаме осум машински инженери и еден електроинженер, но секогаш

има потреба за човек повеќе. Факултетите треба повеќе да ги насочуваат студентите кон конкретни проблематики за да одговараат на нашите потреби“, вели тој. Занаетчиските комори велат дека освен зголемување на практичната обука во средните стручни училишта, за решавање на проблемот треба да се воведат и нови образовни насоки кои ќе бидат во тек со потребите на пазарот на труд. „Ние воведовме, на пример, нова струка во автомобилската индустрија и ги споивме насоките лимари и фарбари во автокаросериска струка. Таа соработка и иницијатива за

нови образовни насоки треба да произлезе од стопанствениците кои имаат потреба од вакви кадри и од коморите, но и од локалната самоуправа, која има сектор за образование“, вели директорката на Занаетчиската комора–Скопје, Снежана Денковска. Насев тврди дека соларната енергија во Македонија е на најниско ниво на искористување, иако имаме многу соларни денови и големо зрачење. Според есапот на Еуротерм, колектор за домашна употреба годишно дава околу 85% санитарна топла вода со бојлер. Една ваква еднократна инвестиција чини од 600 евра до 1.000 евра.

петок - 09.12.2011 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден 61,5623 46,0210 71,7970 49,5950 45,5444 47,1995

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

1м 1,17% 1,13% 0,28% 0,03%

камата 4,00% 5,50%

3м 1,44% 1,40% 0,54% 0,05%

6м 1,68% 1,64% 0,76% 0,10%

12м 2,01% 2,00% 1,08% 0,32%

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Извор: Државен завод за статистика

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Отворен инвестициски фонд

Нето вредност 24.435.357,34

1M -4,59%

3M -10,67%

6M -22,30%

1Y -23,16%

YTD -25,12%

Илирика Глобал-Растечки пазари

41.658.799,68

-3,41%

Иново Статус Акции

18.502.042,74

-2,69%

-3,86%

-9,59%

-19,34%

-20,16%

-5,06%

-10,58%

-5,96%

-5,94%

КД БРИК

41.469.356,63

-3,50%

-2,17%

-7,38%

-12,37%

-13,90%

КД Нова ЕУ

21.280.215,79

-3,60%

-12,63%

-27,62%

-27,64%

-29,49%

КБ Публикум - Балансиран

23.074.262,04

-2,68%

-5,09%

-14,26%

-13,54%

-13,80%

КБ Публикум - Обврзници

34.944.547,88

-0,01%

-0,22%

0,81%

0,00%

0,00%

КБ Публикум Паричен

52.540.743,45

0,26%

0,79%

1,58%

0,00%

0,00%

Илирика Југоисточна Европа

ЗА ДЕН 08.12.2011 08.12.2011 08.12.2011 08.12.2011 08.12.2011 06.12.2011 06.12.2011 06.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

11

> БРОЈКА

Со нови мерки до поголема реaлизација на парите од ИПАРД

М

нема да бидат загубени. Проектираната сума можеби нема да биде искористена ниту идната, 2012 година, но Македонија дефинитивно се движи во добар правец“, истакна Кули. Агроекологијата и реализирањето локални стратегии за развој преку т.н. лидер-пристап се двете нови мерки со кои ИПАРД треба да се прошири. Се разгледуваат и можностите за вметнување проекти кои предвидуваат модернизација на системите за наводнување и изградба на шумски патишта за заштита на шумите од пожари. Од ИПАРД-програмата досега се искористени 12 милиони евра, а на располагање земјоделците имаат 40 милиони евра.

акедонија бележи напредок во имплементацијата на ИПАРДпрограмата и е предводник во регионот од аспект на искористеноста на средствата од претпристапните фондови, а интензивно се разгледуваат можностите за проширување на програмата со нови мерки што ќе овозможи уште поголема реализација. Високиот европски претставник Џерард Кили од Комитетот за следење на ИПАРД вели дека се задоволни сме од имплементацијата на ИПАРД-програмата во земјата. “Според него, ИПАРД-средствата за оваа година не се целосно искористени, но

Нови производи од Виталиа

114,7

P

ingVi е новата линија производи на Виталиа, специјално развиена за задоволување на дневните потреби од витамини, минерали и хранливи материи кај децата. Овие производи со богат нутритивен профил се произведени во согласност со европските препораки за исхрана кај децата. „Според најновите испитувања на државните институции, небалансираната и нездрава исхрана кај децата креира сериозни здравствени проблеми, од кои најалармантен е проблемот со прекумерната дебелина. Анализите покажаа дека и родителите ги препознаваат лошите прехранбени навики кај своите деца и бараат практични решенија за промена. Токму ова н$ поттикна да истражуваме и да создадеме производ што ќе ги задоволи нутритивните потреби на децата, но и потребата оброкот да биде вкусен, примамлив и забавен“, изјави Искра ВетаџокоскаМуцунска, менаџер за маркетинг и продажба во Виталиа.

милијарди евра нов капитал им треба на европските банки за да може да ги надминат идните финансиски шокови, покажаа стрес-тестовите на Европската банкарска агенција. Недостигот од капитал е речиси 8% поголем од проценките во октомври, а зголемени се бројките за банките во Германија, Италија, Австрија и во Белгија. Банките имаат рок до 20 јануари 2012 година да ги достават плановите за докапитализација.

Во Скопје уште 1.000 билборди и 300 светлечки реклами На оваа новина остро реагираат Акцент медиа и Лазов груп, бидејќи ќе предизвикала тепачка меѓу идните четворица концесионери, а од Град Скопје велат дека целта е поголема конкуренција во овој бизнис Андријана Коровешовска

Ф

ирмите кои управуваат со рекламирањето во Скопје остро се спротивставија на новината во градот да се постават уште 1.000 нови билборди и 300 светлечки реклами. Според нив, Скопје не може да биде Париз и со толку објекти за рекламирање ќе добие нереален и нефункционален изглед, а новите четири концесионери буквално ќе се тепаат меѓусебно. Сега има само двајца концесионери, Акцент медиа и Лазов груп, од каде што велат дека иако кризата ги намалила рекламите, тие се задоволни од тоа како им оди бизнисот. Но, сега гледаат проблем во новите правила за концесионерите. „Измените се тотално нереални и неприфатливи за наши услови. Ако сегашните 550 билборди се многу, тогаш што ќе се случи кога ќе се појават нови 1.000. Замислата на Градот е Скопје да биде Париз, а тоа е невозможно. Преку овој проект ќе се зголеми нелојалната конкуренција и градот

DOW JONES

12.124,62

+1.06%

+1.09%

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

МБИ10

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

DAX 5.973,74

+1.69%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

2.000

2.400

1.800 07/1008/1010/1012/1002/1104/1106/1108/1110/11

2.200 07/1008/1010/1012/1002/1104/1106/1108/1110/11

NASDAQ 2.308,68

+1.14%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

BRAZIL BOVESPA 58.710,60

-0.34%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

FTSE 100 5.525,20

+0.76% +0.66%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од швајцарскиот пазар на капитал

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX 738,12

-1.94%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза Извор: Блумберг

HANG SENG 18.586,20

+0.63%

-1.67%

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0.18%

Главен индекс на Сараевската берза

CROBEX 1.787,47

Главен индекс на Загребската берза

SOFIX 302,91

Главен индекс на Софиската берза

+0.06%

SBITOP 590,51

ATHEX 675,80

-0.22%

+0,93% -1.27%

Агробанка

3.978,00 БИП

31,00 Кредитна бан

170,00

КС Наложба

0,65

Меркатор

155,00

+5.85%

-11,43%

+4.76%

Имлек

2.378,00 Универзал бан

2.200,00

-8,33%

ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

+30.34% -7,36%

Еурохерц

3.500,00

-3,12%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА

98.08$/барел BRENT

108.24$/барел

Оптима Телек

24,00

-7,34% +0.27%

Салус

-1,96%

250,00

СРЕБРО 31.99$/унца БАКАР 7.825,00

ПРИРОДЕН ГАС

3.36/ММБТу ЗА ЗАТОПЛ.

292

МЕТАЛИ

-0.02% +1.42% +0.0%

НИКЕЛ 18.327,50 АЛУМИНИУМ

1.955,00 ЧЕЛИК 570.00$/унца

Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на Белградска, Загрепска и Љубљанска берза

СУРОВИНИ

+0,00% ПЧЕНИЦА 595.75$/бушел -0,71% КАФЕ -1.16% 2.26 $/бушел ПЧЕНКА

582.75$/бушел

Сава

15,04

ЗЛАТО 1713.10$/унца

-0,26% +0.12%

-2,72% -0.20%

+0.7% +1.3% /

+29.68%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА

+45.52%

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

Главен индекс на Атинската берза

БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Истратурист

-2.73%

SASX 10 784,58

Главен индекс на Белградската берза

189,00

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30 16.213,50

ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SWISS 5.775,73

BELEX15 505,49

-0,07%

124 120 116 112 108 104 100 96 07/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

2.600

МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании официјалниот пазар на Македонска берза котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

АЗИЈА ИНДЕКСИ

-1.48%

ОМБ

-0,17%

2.800

2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 8.536,46

МБИД

3.000

2.400

ЕВРОПА ИНДЕКСИ

+2.17%

3.200

2.600

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.162,51

+0,40%

2.800

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

S&P 500 1.247,79

3.000

+0.40% -0.17% -0.07%

Извор: Македонска Берза

имал само еден изглед, како што е случај со досегашните билборди. Целта на овие измени, според него, е да се зголемат приходите, да се воведе ред во рекламирањето, да се зголеми конкуренцијата.

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, петок - 09.12.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

МБИ 10 2.050,12 МБИД 2.135.33 ОМБ 119,68

ќе добие еден нефункционален изглед“, смета Владимир Лазов, сопственик на Лазов груп. Од Акцент медиа и од Лазов груп велат дека новините можеби ќе донесат профит за Град Скопје, но негативно ќе се одразат на концесионерите. Како решение предлагаат и да се отстранат рекламите кои доминираат по зградите, а се во надлежност на општините. Моментално на билбордите доминираат реклами на мобилните оператори, банките и автоиндустрија. Според Лазов, компаниите се рекламираат во зависност од можностите, односно буџетот со кој располагаат и затоа има компании кои многу малку или воопшто не се застапени. На новиот тендер во април ќе се изберат четворица концесионери, кои ќе може да ги рекламираат компаниите на билборди, светлечки реклами и ЛЦД панели поставени во четири зони, а на секој концесионер ќе му биде дадена по една зона. Студијата опфаќа измени во досегашниот изглед, унифицирање на билбордите и светлечките реклами,

воведување нови ЛЦД панели, зголемување на бројот на лотови и локации каде ќе бидат поставени билбордите. „Рекламирањето преку новите ЛЦД панели претставува дополнителен трошок за компаниите, особено во услови на економска криза, кога треба да бидеме порационални при трошењето на парите. Непотребно е и да се воведуваат четворица концесионери и да се дели градот на четири лотови, бидејќи никаде во светот не постои нешто такво“, смета Предраг Ресановиќ, директор на Акцент медиа. Градоначалникот на Скопје, Коце Трајановски, истакна дека оваа студија не е конечна и дека допрва ќе се разгледува. „Предвидените измени не се конечни и во зависност од можноста и потребите ќе донесеме конечно решение. Свесни сме за поголемите трошоци, но и за бенефитот кој може да произлезе. Сакаме да воведеме европски стандарди во поставувањето билборди за градот Скопје да добие поинаков изглед“, вели Трајановски. Тој додаде дека со воведување четворица нови концесионери ќе се намали можноста за диктирање вискоки цени и градот не би

КАКАО

2111000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25 СОЈА 1132.25.$/бушел

-0.94% +3,45% -0,02%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ Гевин Дејвис макроекономист

Кризата во еврозоната се движи од акутна кон хронична фаза

К

Мојата почетна оценка е дека договорот ќе биде доволен да ја реши акутната фаза на кризата, но отсуството на долгорочна стратегија за раст значи дека уште долго ќе останат хроничните проблеми

ога целиот фокус е свртен кон одлуката на Велика Британија да стави вето, многу е важно да не се испушти главниот економски производ од самитот, а тоа е дека спогодбата води кон нова ера во европската политика. Германскиот пристап за фискалната политика сега ќе биде воведен во целата еврозона. Ова наметнува три клучни прашања: 1. Колку различно ќе се покаже ова во практика во однос на старото статус кво?

2. Дали е ова добра идеја од економска гледна точка?

3. Дали & дозволува на Европската централна банка во иднина да игра иста улога во еврозоната како Федералните резерви во САД или Банката на Англија во Велика Британија? Мојата почетна оценка е дека договорот ќе биде доволен да ја реши акутната фаза на кризата, но отсуството на долгорочна стратегија за раст значи дека уште долго ќе останат хроничните проблеми. Прво, колку е различен овој договор од статусот кво на фискалната политика? Има неколку важни разлики, кои можеби се позначајни во политичкиот симболизам отколку во економската реалност. Тоа ќе зависи од конечниот изглед на договорот, кој с$ уште се пишува. Клучната разлика од регулативата на „шест пакети“, која беше имплементирана во ноември, е новото фискално правило, кое бара главниот буџет да биде балансиран или во суфицит, овој принцип ќе биде испочитуван ако годишниот структурен дефицит не надминува 0,5% од номиналниот БДП. Слично правило, исто така, ќе биде воведено во националниот законодавен систем на секоја к

о

м

е

р

ц

и

ј

државачленка. Ова правило ќе содржи автоматски корективен механизам, кој ќе се активира во случај на девијација. Ова правило, кое ќе биде воспоставено во нов меѓународен договор, секако звучи многу тешко. Фактот дека сега ќе биде напишано во националната легислатива и дека ќе & дозволи на Европската комисија да учествува во ограничувањето на националниот буџет е голем и значаен чекор. Сепак, и Пактот за стабилност и раст содржи иста одредба за буџетот и санкции, кои се автоматски, односно се активираат со квалификувано мнозинство во Советот. Значи фискалното правило не е целосно ново. Кршењето на новото правило не е детерминирано само од обична аритметика, туку Комисијата одлучува за тоа врз основа на многу околности (како, на пример, постоење на длабока рецесија). Тоа ќе остане така и сега. Факт е дека новиот фискален режим веројатно ќе го зголеми политичкиот притисок врз владите за да се движат кон балансиран буџет. Но, сегашната практика се чини помалку автоматска и помалку ригидна отколку што сугерира коминикето од самитот. Второ, дали некоја од овие идеи е добра од економска гледна точка? Овде навлегуваме во многу дебатирана категорија. Очигледниот проблем со наметнувањето огромна одговорност за земјите да прифатат поголема фискална дисциплина е што тоа исто така не гарантира лесно излегување од рецесија. Затоа очекуваме од самитот сериозно да ја посочи потребата од стратегија за раст. За ова коминикето е многу неуспешно. Тоа ја споменува „новата процедура за макроекономска нестабилност“, која само што беше усвоена од ЕУ. Целта е да се зголеми притисокот врз а

л

е

н

о

г л

а

с

земјите (главно Германија) да прифатат поголема одговорност за отстранување на нерамнотежата во платниот биланс. Но, оваа резолуција, различна од фискалното правило, не е задолжителна. Отсуството на стратегија за раст и на план за елиминирање на нерамнотежата во конкурентноста на еврозоната може да биде сериозна грешка. Трето, дали овој договор & дозволува на ЕЦБ да делува повеќе како нормална централна банка во еврозоната? Ова е секако еден од главните предлози на договорот, што значи дека ова прашање е круцијално. Првичната реакција на Марио Драги е позитивна. Минатата недела, беше јасно дека ЕЦБ ќе ги земе предвид „другите елементи“ ако прво биде земен предвид фискалниот договор. Сега е клучно да се види на кои „други елементи“ мислеше Драги? Најмалку, тоа се надежите дека може да вклучуваат зголемување на можноста на ЕЦБ да купува обврзници преку Програмата за безбедност на пазарот. Може да вклучува и полесна интервенција на ЕЦБ ако дефлацијата стане сериозен проблем во некоја идна рецесија. Секое од овие правила ќе биде тешко да се прифати од Советот во ЕЦБ. Ќе биде интересно да се види што ќе каже Бундесбанката за новиот фискален договор. Дали ставот ќе биде под влијание на тоа што Ангела Меркел ја обезбеди фискалната унија што ја сакаше, а претседателот на ЕЦБ ја опиша како „многу добра“? Можеби Бундесбанката ќе сфати дека е тешко да се спротивстави на оваа моќна комбинација. Важноста на овој самит може да биде и тоа што ја постави економската стратегија на еврозоната многу повеќе во линија со таа во другите земји.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

13

СВЕТ

Санадер излегува од притвор Поранешниот премиер на Хрватска, Иво Санадер, денеска излегува од притвор. Пресврт во неговиот случај настана само три дена по промената на власта во Хрватска Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Т

ри дена по промената „Санадер, генерално, е задоволен од на власта во Хрватска, одлуката на Судот, но не е задоволен поранешниот премиер од фактот дека му е забрането да го Иво Санадер, на кој му напушта својот дом. На овој дел од се суди за корупција одлуката ќе се жалиме и ќе бараме и злоупотреба на да се замени мерката со пријавување службената должност до Судот“, велат адвокатите на во аферите „Хипо“, „Фими медиа“, Санадер. „Ина-Мол“, „Црни фондови“, доби Уставниот суд, кој сега ги прифати можност да излезе од притвор со аргументите на адвокатите на кауција. Денеска ја напушта Санадер и оцени дека нема опасност ќелијата во Реметинец и од бегство и ќе се брани од слобода. влијание врз Истражниот судија на сведоци, во Жупаниски-от суд во Загреб октомври ја ја прифати одлуката на одби жалбата на Уставниот суд, според која Санадер со тесно Санадер на 12 декември мнозинство и тоа милиони евра чини треба да биде пуштен од во вториот круг од кауцијата за Иво Санадер затвор. гласањето. Санадер Во меѓувреме, во Хрватска е обвинет за ХДЗ падна од власт, а влада примање нелегална ќе формира коалицијата провизија и противзаконско Кукурику, предводена од финансирање на партијата преку Социјалдемо-кратската партија на лични контакти. Тој целосно ги Зоран Милановиќ. отфрла обвинувањата. Интересно е што одлуката за Повторно ќе бега?! ослободување од притвор доаѓа На Санадер му беше одреден кога самиот случај кулминира и притвор уште се дознава кој с$ бил вклучен во на 9 декември матните зделки на Санадер. Како минатата година мерка на претпазливост му е одземен поради опасност пасошот и забрането му е напуштање од бегство и на местото на живеење, градот влијание врз Загреб. Жалба најавија адвокатите на сведо-ците во Санадер, но и Канцеларијата за борба случајот „Фими против корупција и организиран медиа“, но тој криминал (УСКОК), која смета дека уште истиот ден Санадер треба да остане во затвор. ја напушти Хрватска. Но, судот ја прифати понудената Подоцна се бранеше дека не кауција од 1,65 милиони евра.

1,65

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

побегнал. Уапсен беше ден подоцна, во Австрија, каде што седум месеци помина во притвор во Салцбург. На Хрватска & беше испорачан на 18 јули годи-нава и оттогаш е во притвор во Загреб. По одлуката на судот во Хрватска се појавуваат сомнежи дека Иво Санадер може повторно да ја напушти земјата. Медиумите пишуваат дека сомнително е тоа што иако Санадер ќе биде во домашен притвор во својата резиденција, нема постојано да го набљудува полицијата. Санадер исто така нема да носи и електронска алка, преку која постојано ќе се знае неговата позиција, зашто тој проект на хрватската полиција с$ уште не е почнат. Од загребската полиција и од Жупанискиот суд велат дека ако ги прекрши изречените мерки, последиците за него ќе бидат преголеми.

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

14 БАЛКАН СВЕТ Нокиа го продава одделот за луксузни телефони Верту

Ф

инскиот производител на мобилни телефони, Нокиа, има намера да ја продаде својата подружница Верту, компанија за производство на рачно изработени луксузни мобилни телефони. Нокиа ја продава Верту поради започнатата реорганизација на бизнисот и намерата да им се спротивстави на конкурентните производители на паметни телефони. Вредноста на Верту с$ уште не е утврдена, а се проценува дека компанијата има годишен приход меѓу 200 и 300 милиони евра. Лондонски „Фајненшл тајмс“ пишува дека за Верту се заинтересирани неколку инвестициски групации.

> БРОЈКА

106 милиони евра ќе бидат вложени во хрватскиот ИКТ сектор во 2012 година. Инвеститорите се концернот Агрокор, Хрватски телеком, Фина, Апис ИТ, како и некои од најголемите купувачи на ИТопрема од државниот сектор.

БЛУМБЕРГ: Инвеститорите очекуваат криза во Кина

П

оголемиот број глобални инвеститори предвидуваат дека Кина во идните пет години ќе се соочи со криза во банкарскиот сектор, покажува анкетата на Блумберг. Дури 61% од 1.097 глобални инвеститори предвидуваат проблеми во финансиската индустрија на Кина до крајот на 2016 година, а само 10% се уверени дека кинеските банки ќе ги избегнат тешкотиите. Доказите за успорување на економскиот раст на Кина, како и падот на производството во последните две години и забавениот раст на извозот, предизвикуваат загриженост кај инвеститорите и страв дека бројот на ненаплатливи кредити во Кина ќе се зголеми.

150 долари за барел нафта веќе од 2012 година?! Светот нема енергетски да колабира поради исцрпување на ресурсите. Тоа може да се случи само ако компаниите итно не инвестираат во современа технологија, заклучија учесниците на 20-тиот Светски конгрес за нафта во Катар Специјален известувач на „Капитал“ од Доха

Катерина Попоска

К

poposka@kapital.com.mk

ризата во САД и во ЕУ и отсуството на брзи инвестиции ќе бидат главните „виновници“ ако цената на нафтата веќе за неколку месеци почне повторно да руши рекорди или да се врати на нивото од пред две години, кога еден барел се продаваше за 150 долари. Со вакво признание излегоа клучните креатори на енергетската политика во светот, на маргините на 20-тиот Светски конгрес за нафта, кој минатата недела се одржа во Доха, Катар. Првите луѓе на ОПЕК, Интернационалната енергетска асоцијација и на Тотал се едногласни дека светот нема енергетски да колабира поради исцрпување на ресурсите, но тоа може да се случи само ако компаниите итно не почнат, со поддршка од владите, да вложуваат огромни суми во современа технологија за производство на нафта, гас и електрична енергија. „Ресурсите за следните 40-50 години не се проблем, проблем е како тие да се развијат и да се донесат до фазата производство. Иако цената на нафтата е чувствителна категорија и подложна на шпекулации, сепак пресметките покажуваат дека поради сите финансиски проблеми за многу кратко време веројатно повторно ќе ги достигне критичните 150 долари за барел. Тоа загрижува“, истакна Кристоф де Маргери, извршен директор на француски Тотал, еден од најголемите истражувачи и производители на нафта и гас во светот.

Според извршната директорка на Интернационалната енергетска асоцијација (ИЕА), Марија ван дер Ховен (десно), растот на цената на нафтата е очекуван, но прашањето е дали оваа цена ќе ги заживее или ќе ги убие економиите во светот.

1,5

Според изнесените Салех Ел Бадри, податоци на Светскиот на затворањето на конгрес, дури 4 милијарди Конгресот истакна дека луѓе денес се стремат транспортниот сектор е кон индустријализација, клучен во нагорниот тренд што значително ќе ја на потрошувачка на нафта. милијарди луѓе во светот немаат зголеми побарувачката Само во овој сектор во пристап до електрична енергија за енергија. Според следните 20 години ќе има извршната директорка раст на потрошувачката на Интернационалната на нафта за 14 милиони енергетска асоцијација барели на ден. милијарди (ИЕА), Марија ван дер „На долг рок, најважно Ховен, растот на цената е светот да се фокусира луѓе денес се на нафтата е очекуван, но на технологијата и на стремат кон прашањето е дали оваа политичките одлуки кои индустријализација цена ќе ги заживее или ќе помогнат за развој ќе ги убие економиите во на овој сектор, а не за светот. затворање. Понудата на нафта од земјите„За одржлива економија потребно е членки на ОПЕК до 2035 година ќе порасне дневното производство на нафта да се за девет милиони барели на ден, а потоа зголеми за најмалку 47 милиони барели ќе достигне 35 милиони барели. Големата во следните неколку години. На светот побарувачка ќе треба да ги опслужи годишно му требаат околу 620 билиони големите и растечки економии, како Кина долари ако не сакаме нафтата подолго и Индија. Во однос на проценките како време да го задржи нивото од 150 долари“, ќе се движи цената на нафтата не би изјави Ховен. сакал да шпекулирам. ОПЕК постојано ја Генералниот секретар на ОПЕК, Абдула контролира цената на нафтата на светските

4

берзи за да е подеднакво атрактивна и за производителите и за потрошувачите“, рече Ел Бадри. На затворањето на нафтениот конгрес, познат како „Олимпсики настан на нафтената и гасната индустрија“, енергетските гиганти повторија дека стабилниот пазар не смее да се остави само на компаниите, туку неопходна е и активна улога на владата во растот и развојот на нафтениот и на гасниот сектор. За светот да не се соочи со колапс поради преголемата побарувачка, а недоволна понуда на енергија, на светот во следните 25 години му требаат најмалку 39.000 милијарди инвестиции во инфраструктурни објекти. Учесниците истакнаа дека дури 80% од енергијата која се произведува во светот е од фосилни горива, чиј век не е бесконечен. Затоа алармираат дека инвестициите во обновливи извори на енергија, соларни централи, ветерници, па дури и нуклеарни централи се повеќе од неопходни. Светското производство на енергија не смее да се остави само на нафтата и на гасот, порачаа најголемите енергетски компании од Доха.

На европските банки им требаат 114,7 милијарди евра нов капитал

Е

вропската банкарска агенција (ЕБА) процени дека на банките на ЕУ им се потребни 114,7 милијарди евра нов капитал за да можат да ги надминат идните финансиски шокови. Овие резултати од стрес-тестовите на банките беа објавени пред почетокот на клучниот самит на лидерите на ЕУ во Брисел, чија цел е решавање на должничката криза во еврозоната. Проценетиот недостиг од капитал е речиси 8% поголем од 106,4 милијарди евра, колку што е проценето во октомври, бидејќи се зголемени бројките за банките во Германија, Италија, Австрија и во Белгија, се наведува во денешниот извештај на ЕБА.

Банките имаат рок до 20 јануари 2012 година да ги достават плановите за докапитализација, а барањата за зголемување на капиталите треба да ги исполнат до крајот на јуни следната година. Недостигот од капитал на банките можат да го надоместат со емитување нови акции, со намалување на обемот на кредитите за клиентите или со продажба на имот. Националните влади можеби ќе мора да ги спасуваат банките кои нема да можат да соберат готовина. Според резултатите на ЕБА, значително е покачен вкупниот износ потребен за докапитализација на тестираните германски банки, од 5,2 милијарди евра во октомври на 13,1 милијарди евра.

Проценката за докапитализација на италијанските банки е покачена на 15,4 милијарди евра, од 14,8 милијарди, а една милијарда повеќе за докапиталиација ќе им бидат потребни на австриските банки, односно 3,9 милијарди евра. Шпанските банки за докапитализација треба вкупно да соберат 26,2 милијарди евра, додека француските 7,3 милијарди евра. Од австриските банки, Ерсте банк мора да го зголеми капиталот за 743 милиони евра, додека словенечката Нова Љубљанска банка (НЛБ) мора да собере уште 320 милиони евра за да достигне минимална стапка на адекватност на капиталот од 9%.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 12.12.2011

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ! ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

„Во средината на 2006 година, имав 17 пријавени купувачи што сакаа да потрошат повеќе од 20 милиони фунти. Во средината на 2007 година имав шеесетина купувачи подготвени да платат повеќе од 20 милиони фунти“ Ендру Буханан од агенцијата Џон д. Вуд

ГНАА ГЛАВА 5: РУСИТЕ ПРИСТИ

Паника во бизнисот со недвижности

Тоа што се случуваше у у во Лондон д беше процес р ц на мегареновирање што н$ враќаше стотина години назад во историјата. Најдобрите локации на Кенсингтон и на Челзи ги колонизираа супербогаташи кои презедоа имоти и недвижности на земјопоседниците од XVIII и XIX век

Е

фектот од странската инвазија врз лондонскиот пазар на најдо брите недви ж но с ти беше драматичен. Веднаш по почетокот на милениумот, цените на најдобрите локации рапидно се зголемија паралелно со зголемувањето на цените за другите недвижности насекаде во Лондон. Потоа, за две години од 2005 година, странската побарувачка ги лансираше цените. Според компанијата Севилс, цените за најдобрите недвижности што ги продадоа во Централен Лондон по цена поголема од 5 милинони фунти, пораснаа за значителни 50% до март 2007 година, односно шестпати побрзо отколку за куќите генерално. Дел од објаснувањето за „бумот“ беше експлозијата на богатството на самата Британија. Рекордните бонуси во Сити на почетокот од првата деценија од милениумот ја стимулира побарувачката за куќи по цена од 1 до 3 милиони фунти, но за куќите поскапи од овој лимит главната движечка сила беа странските пари од глобалниот економски „бум“. „Колку поскапи се недвижностите, толку побројни се прекуокеанските купувачи“, изјави Лијам Бајли, шеф за истражување во Најт Френк, при крајот на 2007 година. „Најдобриот, ексклузивен дел од пазарот с$ повеќе станува меѓународен пазар. Додека главните европски купувачи се Французи, Италијанци и Германци, типични банкари во финансискиот услужен сектор, кои работат во Сити или во деловниот реон Канаро ворф, за ексклузивните локации тоа се Русите кои, освен Британците, ги надминаа и сите други националности и,

за споредба, многу се пред Индијците и Кинезите, кои пристигнаа пред нив“. Плаќањeтo во готово, исто така, стана норма. Како што еден агент за недвижности го опиша тоа: „Еден купувач ми се обрати бидејќи сакаше да потроши 64 милиони за три имоти, два во најдобриот дел од Централен Лондон, а еден во внатрешноста или во Шкотска. Го прашав за банкарска препорака, а тој ми рече дека нема потреба од препорака зашто ќе плател во готово“. Друг агент ни кажа дека не било необично за клиент да купи имот како привремена замена за околу 15 милиони фунти додека чека совршена зделка. На кулминацијата од продавањето недвижности при крајот на летото 2007 година, имаше редици френетични купувачи кои плаќаа во готово. Постоеше атмосфера на паника во бизнисот со недвижности, бидејќи имотите с$ повеќе се купуваа „уште пред градбите да бидат завршени“. „Еден странски купувач купи куќа на Итон сквер, најдобрата локација веднаш до црквата, уште додека градбата не беше почната и тоа за 17 милиони фунти“, тврдат од агенцијата Севилс. „Не го виде имотот, само му се допадна тоа што го виде во брошурата“.

Лондон стана поскап од Њујорк и Дубаи

Кога вистинските недвижности, особено тие на најексклузивните адреси, се појавуваат на пазарот, тоа создаваше неконтролиран интерес. Џонатан Хјулит од агенциајта Севилс објаснува дека во 2007 година најмиле една не толку модрена куќа во Мејфер и ја огласиле за продавање по цена од 15 милиони фунти. „Иако уште го немавме добиено планот за катовите, имавме 46 клиенти што ја арк Холингсворт е истражувачки новинар погледнаа куќата во првата недела“, и автор на повеќе книги, вклучително и додава. студијата за МИ5, британската Служба Иако постудени економски ветришта за безбедност. Неговите новинарски текстови почнаа да штипкаат во 2008 година, се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и трескавичните услови на пазарот за Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа врвните локации не покажуваа знаци направени со него, се знае дека тој не сака на намалување. Пролетта, Лијам Бајли многу да зборува јавно, нити пак е љубител на од агенцијата Најт Френк извести дека шопинг. пазарот за куќи вредни повеќе од 5 ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар милиони фунти се проширил дотолку и економски консултант кој живее јужен што прагот за супер-најдобри локации Лондон. Меѓудругото тој е добитник се зголемил до 10 милиони фунти. на неколку награди како телевизиски и Дури од есента цените за куќите радио продуцент, меѓу кои е и наградата на поскапи од 5 милиони фунти почнаа Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. да се намалуваат. Во неговата книга од 1985 година, Poor Britain, Придвижуван од странскиот наплив, тој ја дефинираше моќта употребувајќи Лондон го надмина Њујорк во 2007 методологија која подоцна почнаа да ја применуваат година како најскап пазар на станови истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и во светот. Најдобриот лондонски голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка. имот просечно чинеше 2.300 фунти за 0,1 метар квадратен, во споредба

М

Д

со 1.600 фунти во Њујорк. За разлика од тоа, најдобрите недвижни имоти во Токио, Хонг Конг и во Дубаи чинеа помалку од половина цена во Лондон. Една година подоцна, до септември 2008 година, Лондон почна да ги чувствува ефектите од касапењето на финансиските пазари, сите, освен пазарот на Монако, каде што цените ссе вивнаа 30% за една година на препо преполнетиот медитерански рај за даночни обврзници и го ставија градот на второ место.

Русите пристигнаа!

Иако супербогатите су Руси кои бараа солидно упориште во Велика Британија најпрвин се упатуваа во лондонската зона на олига олигарсите, наскоро, сепак, почнаа да го сл следат примерот на Абрамович со тоа ш што, исто така, купуваа големи куќи во внатрешноста. в Наспроти тоа што Британиј Британија има долга историја во однос на тоа стран странски државјани да купуваат куќи во внатрешноста, внатр само во последнава деценија тие, уште еднаш, станаа главни играчи играчи. Бројката на Руси што купуваа Во Русија, богатите долго време уживаа во своите селски и приградски викендички и наскоро почнаа да се обидуваат да го имитираат тој стил на живеење, барајќи недвижности во внатрешноста на Англија. Еден од првите што го направи тоа беше Еуген Тенанбаум, поранешен шеф на општите служби во Сибнефт, директор на фудбалскиот клуб Челзи и најблизок помошник на Абрамович како генерален директор на Милхаус капитал. Во 1999 година, банкарот роден во Украина и канадски државјанин, кој се пресели во Лондон во 90тите години, купи куќа, со базен за пливање во внатрешноста, во Волтон на Темза, лоцирана прикладно блиску до дирекцијата на Милхаус. Во 2005 година, Андреј Мелниченко, банкар и индустријалец-милијардер, купи имот во близина на Виндзор, за да го зголеми својот дом во Лондон.

40

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна психологија, езотерија... Прода ж ниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје изобилува со богата литература – од современите македонски писатели, преку англиските класици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски...

• Од странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА.

потенцијални супербогати купувачи“. Бранот странски пари што навлезе во Велика Британија полека ја менуваше општествената и архитектонската мапа на делови од рурална Британија. Од 60-тите години, тие што дојдоа по војната и првичните сопственици на ексклузивни, оградени имоти, како што е Сент џорџс хил во близина на Ишер, се најдоа во позиција да ја делат својата луксузна околина со нова група поинакви соседи. Џон Ленон ја купи Кенвуд, квазитудорска куќа со седум спални соби, лоцирана во изолирано подрачје, во 1964 година, каде што ја напиша песната „Луси на небо со дијаманти“ и сними два албума. Тој воспостави тренд на последователно доаѓање на бран рокѕвезди и славни личности, од Том Џонс и Клиф Ричард до Ринго Стар и комичарот Ерик Сјакс. Ним, потоа, во 80-тите години, им се придружија врвни славни личности и спортски ѕвезди, како што нивните приходи рапидно се зголемуваа и придонесоа да бидат внесени во листите на богатите личности. Но, до кулминацијата на економскиот процут во првата деценија на новиот милениум, берзанските брокери и сите други, освен најславните, се најдоа во ситуација да бидат надминати во однос на цената, бидејќи некои извонредни имоти во внатрешноста беа купувани од ѕвездите на филмот, музиката и на ликовната уметност, како Кејт Винслет, Мадона и Гај Ричи и Демијан Хирст. Но, тоа беа новите пари од домашно потекло (од британски финансиери, тајкуни, претприемачи, директори на банки, осигурителни фондови и партнери во приватен капитал) и од странство, кои им го заземаа местото на имотните класи од минатото. Така, Русин беше и тој што последен го купи Торпоинт на Сент Џорџс хил од Том Џонс.

имоти надвор од Лондон се зголеми повеќе од седумпати во периодот меѓу 2005 и 2007 година, со концентрација на позлатените енклави на Ишер, Кобхами Вејбриџ во Сари и Виндзор и Аскот во Беркшир. Кога куќата во близина на Гилдфорд во Сари, што вредеше 11 милиони фунти, се продаваше од агенцијата Најт Френк во март 20 07 година, половина од потенцијалните купувачи беа Руси, како што беше и крајниот купувач. Кога истите агенти продаваа куќа на Вентворт истејт за само нешто помалку од 10 милиони фунти, 43% од потенцијалните купувачи беа Руси. Кога една друга куќа во близина на Вирџинија вотер беше проценета на 7 милиони фунти, една третина од потенцијалните купувачи беа Руси. Во 2006 година, на Русите им отпаднаа повеќе од половината недвижности што странците ги купија по цена поголема од 5 милиони фунти во окрузите околу Лондон. (Продолжува) Еден високостручен агент за недвижности, Во утрешниот број: Сторија за Сент Џорџс хил, некогаш кој работеше само со руски купувачи, во омиленото место на фудбалските и поп-ѕвездите, каде 2007 година изјави: „Буквално би оставил што денес е поверојатно дека ќе сретнете Русин с$, и дење и ноќе, за да осигурам дека тие ќе ја добијат услугата што ја сакаат. Има м меморирано телефонски броеви од четири к о м е р ц и ј а л е н о г л а с најдобри хеликоптерски компании и голем број ОГЛАС ЗА ИЗДАВАЊЕ ДЕЛОВЕН ПРОСТОР лични возачи кои ми се н а р а с п о л а г а њ е, Се издаваат деловни простории во во секој момент, веднаш административната зграда на ЛОТАРИЈА НА да организирам бесМАКЕДОНИЈА АД Скопје, на ул.Маршал Тито бр.11-а прекорно разгледуваво Скопје, со површина од 300-400 м2. ње на недвижностите. Еднаш поминав два Тел.за контакт 02 3235 144 дена во хеликоптер во Мобилен: 075 364 630 разгледување куќи во внатрешноста со моите

ЛОТАРИЈА НА МАКЕДОНИЈА АД Скопје

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

ОБУКА

ПЛАНИРАЊЕ НА ПАРИЧНИТЕ ТЕКОВИ И ПЛАНИРАЊЕ И БУЏЕТИРАЊЕ НА ИДНИ АКТИВНОСТИ 15 - 16 Декември 2011 Хотел “Александар Палас“ Скопје

ОБУКАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Во турбулентни времиња со кои сите ние се соочуваме, водењето успешен бизнис е уметност. Особено планирањето и управувањето со паричните текови кои, и покрај успешното и профитабилно работење на компаниите, се почесто бараат дополнителна умешност и знаење за обезбедување на се попосакуваната ликвидност на компаниите. На оваа обука, преку практични примери и пополнети обрасци ќе ја приближиме оваа проблематика до секојдневното работење на деловните субјекти.

Финансиски менаџери Сметководители Сопственици на компании Претприемачи

ПРЕДАВАЧ КАТЕРИНА БОШЕВСКА

Fинанsиsки диrектоr на EOS Matrix Македонија и финанsиsки конsuлтант за Иsточна Евrопа. Ангажиrана е како надвоrешен sоrаботник и тrенеr-обuчuвач за теми од облаsта на финанsиsки менаџмент од rеномиrани тrенинг агенции-конsuлтантsки кuќи.

НА ОБУКАТА ЌЕ ДОБИЕТЕ СОЗНАНИЈА ЗА:

Од каде компанијата добива парични приливи Каде ги троши своите парични средства Како да го подготвиме и разбереме Извештајот за паричните текови Како да дознаеме на време за проблемите околу ликвидноста на компанијата Кои се ризиците кои ги носат финансиските продукти Како да ги планираме паричните текови Како да ги планирате и кои факти треба да ги знаете за идните деловни активности Анализа на добиениот план и споредба со остварените резултати

Сите заинтересирани за учество на оваа обука можат да се пријават најдоцна до 10 декември 2011 година. Цената за еден учесник изнесува 10.500 денар (без ДДВ). За секој втор учесник од иста компанија следува попуст од 10% а за секој нареден учесник следува 15% попуст.

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

21 DEKEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

NAJGOLEMITE MAKEDONSKI PROIZVODITELI I IZVOZNICI NA HRANA I PIJALOCI ANALIZA NA BIZNISOT NA HRANA VO ZEMJAVA KOI SE GLAVNITE KOMPANII VO OVAA INDUSTRIJA I KOI SE NAJGOLEMITE PREDIZVICI NA PATOT NA NIVNIOT RAST I RAZVOJ? KAKO DA NAPRAVIME POSILNI PREHRANBENI KOMPANII? [TO ZNA^I IZVOZOT NA HRANA ZA MAKEDONIJA, KOLKAV POTENCIJAL IMA TOJ VO NEJZINIOT IDEN EKONOMSKI RAZVOJ? KOI BEA NAJGOLEMITE PREDIZVICI NA SITE VLADI DOSEGA VO DELOT NA PROIZVODSTVOTO NA HRANA? OVA ]E BIDAT KLU^NITE PRA[AWA NA KOI [TO KAPITAL ]E DADE ODGOVOR VO SPECIJALNIOT PRILOG NAJGOLEMITE MAKEDONSKI PROIZVODITELI IZVOZNICI NA HRANA I PIJALOCI ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111