430-19.12.2011

понеделник. 19 декември. 2011 пон. max. 20 C min. -20 C

вто. max. 20 C min. -60 C

сре. max. 20 C min.-70 C

МБИ 10

2.012,49

-0,25% %

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.107,31

-0,19%

ОМБ

120,46

СОБРАНИЕТО НАЈМНОГУ ТРОШИ НА ПРЕВОДИ И ЦВЕЌЕ! 7

0,00%

ЕМУ

€

61,51

САД

$

47,25

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ЕКСКЛУЗИВНО

Чебрен и Галиште неизвесни и покрај понудите? 9

НИТУ БАФЕТ НЕ МОЖЕ ДА ЈА КРЕНЕ БЕРЗАТА!? 4-5

КАПИТАЛ АКАДЕМИЈА

"Капитал" интервју со првите луѓе на ОПЕК и ИЕА

СВЕТСКИТЕ ИЗВОРИ НА НАФТА ИСЦРПЕНИ ?! 14

Ликвидноста на фирмите нај- одогсрлееддана(21.де12но) т“ важна за да не восо“пЉупчо Зиков, 10 0 продолжува... банкротираат 1

15

МИТОВИ ШТО ТРЕБА ДА ГИ ЗАКОПАМЕ, ПРЕД ТИЕ ДА НЕ ЗАКОПААТ НАС

www.kapital.mk

број 430 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Даневски мора во затвор. Џумајлија мора да се спаси!

СТР.

2-3

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“ АБДУЛАЌИМ АДЕМИ

министер за животна средина

понеделник 16/12/2011

КОМЕНТАР

Маја Бајалска Георгиевска bajalska@kapital.com.mk

Долгот стои, а Нова година е утре!

К

ако планира државата да им ги исплати долговите на компаниите и дали ќе го направи тоа пред почетокот на 2012 година, како што побараа бизнисмените? Ќе собира пари преку вонредни аукции на државни записи, ќе се задолжи на меѓународниот пазар на капитал со издавање обврзница или ќе земе кредит од странска банка или меѓународна кредитна институција, како што предлагаат некои бизнисмени? Што и да направи, треба да делува многу брзо, зашто до крајот на годината нема уште многу. Нова Година е утре, а денес бизнис-заедницата нема одговор на овие клучни прашања. Задолжницата ќе профункционира од јануари, но многумина уште сега се скептични колку ќе се користи. Вицепремиерот Пешевски изјави дека Владата имала состанок на Економско-социјалниот совет и таму се разгледувале барањата на компаниите, па наскоро ќе ги обелоденат мерките што им ги прифаќаат. Е ајде де! Неликвидноста е најголемата болка на компаниите, а за дел од неа придонесуваат наталожените долгови на државата по основ на неисплатени тендери, невратен ДДВ... Ако државниот долг кон стопанството е над 200 милиони евра, а вкупниот внатрешен долг над милијарда евра, како што проценуваат во бизнискруговите, сосема е јасно зошто секој ден има с$ повеќе блокирани сметки на фирми, зошто многу бизниси одат во стечај. Иронично, но сето тоа им се враќа како бумеранг на компаниите, затоа што намалената потрошувачка во економијата на крајот резултира со намалени приходи во нивните финансиски извештаи. С$ се врти во магичен круг, а државата наместо да го прекине, уште повеќе го подгрева со својата недисциплинирана исплата. А бара од компаниите да плаќаат ДДВ пред да ја наплатат фактурата, иако никој не им гарантира кога и дали ќе го сторат тоа, воопшто. Затоа, Владата мора итно да ги исплати компаниите и тоа да го направи без да ги апсорбира парите од банките, зашто тоа повторно ќе влијае негативно на ликвидноста.

“

www.kapital.mk

Неповолните временски услови, но и грејната сезона, сообраќајот и засилената градежна активност придонесуваат за големата загаденост на воздухот во Скопје. Градот Скопје треба да преземе мерки, краткорочно-да има посебен сообраќаен режим и поести инспекциски надзори и долгорочноСкопје да се гасифицира.

> БРОЈКА

500

илјади овци помалку имаме отколку пред една деценија, а сточниот фонд и понатаму продолжува да се намалува, и покрај редовното субвенционирање во последните неколку години

23 милиони евра од ЕИБ достапни следната недела?!

К

омпаниите нетрпеливо ги чекааат кредитите од ЕИБ, во вредност од 23 милиони евра, кои треба да бидат на располагање до крајот на следната недела. Ова е првата транша од кредитот во износ од 50 милиони евра, наменет за инвестиции, со рок на отплата меѓу 3 и 7 години и две години грејс-период или за набавка на обртни средства, со рок на отплата до три години и грејс-период од шест месеци. Сумата што може да се позајми е од 10.000 до 3,5 милиони евра.

Даневски мора во затвор. Џумајлија мора да се спаси! Доверителите полека го раскрчмуваат имотот на земјоделскиот комбинат Џумајлија, со што постои опасност неговата судбина да биде како на млекарницата Сведмилк. Владата не смее да го дозволи тоа Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

Д

одека надлежните институции го бараат Зоран Даневски, сопственикот на Џумајлија, кој проневери 1,5 милиони евра со продажба на државно жито од стоковите резерви, полека пропаѓа еден од најголемите агрокомбинати во државата. Најголемите доверители, банките, вработените и лозарите, преку извршители бараат на секој можен начин да си го наплатат побарувањето и полека го раскрчмуваат земјоделскиот комбинат, кој е од голема важност за земјоделското производство во државата. Огромна површина земјиште во Овче Поле стои неизорана и непосеана. Неизвесна е судбината на стоката во краварската и во живинарската фарма во рамките на комбинатот. Наместо

да работат и да го обработуваат земјиштето, вработените се дома, немаат земено плата повеќе од пет месеци. Во последниот месец, комбинатот речиси целосно е запоседнат од извршители, кои имаат запленето половина од имотот. Агрокомбинатот Џумајлија има годишно производство на 10.000 јачмен, 3.500 тони пченица, 15.000 висококвалитетно вино. Има лозови насади на кои годишно се берат 4.000 тони грозје, произведуваат 2.500 тони брашно, 500 тони индустриски домати, 1.000 тони сончоглед и 2.000 тони луцерка. Компанијата обработува 5.650 хектари земјиште, од кое околу 4.900 хектари се државни. Винарската визба е со капацитет од 20.000 милиони литри вино, млинот има дневен капацитет за производство на 10.000 килограми брашно. Во Џумајлија се одгледуваат

ЉУПЧО ДИМОВСКИ

министер за земјоделство

Инспекциите се на терен. Согласно со Законот за земјоделско земјиште, договорот за закуп ќе биде раскинат. околу 1.000 овци, 700-900 јагниња, а поседува и краварска фарма со 200 крави, кои даваат 5.000 литри млеко дневно. Но, сега целиот овој капацитет пропаѓа и се распродава на делови. Секој граба што ќе стигне, случај многу сличен со пропаѓањето на млекарницата Сведмилк. Криминалните дејства државата тогаш беше слепа да ги види и дозволи да пропадне еден од најголемите и најсовремени капацитети за производство на млеко и млечни производи некогаш изграден во

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Вељко Влаховиќ бр 11, (деловна зграда на Технометал Вардар АД, 2 кат) 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

> БРОЈКА

40

компании од Источна Македонија се дел од првиот Саем на труд во земјава, кој викендов почна во Штип. Работодавците ги презентираа своите компании и бизнис-плановите, а невработените бараа излез од состојбата во која се наоѓаат. Пилот-проектот на Министерството за локална самоуправа почнува од Источна Македонија бидејки токму овој дел од државата има околу 36.000 невработени.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

Голем успех на Дуна Компјутери со софтверот за iPad

С

амо во првата недела од објавувањето на софтверот iUltima, што го разви Дуна Компјутери за iPad, имаше над 150 симнувања од Apple App Store, онлајн-сервисот за апликации. iUltima е мобилна ERP апликација (софтвер за планирање на ресурсите во компаниите) која е дел од комплетното ERP и CRM (платформа за односи со корисници) сoфтверско решение Ultima на Дуна Компјутери, дизајнирана за iPad. „Со iUltima компаниите ќе можат

лидери

33% 10.000 20.000 1.000 тони јачмен е годишното производство на комбинатот

ГОРДАНА ЈАНКУЛОВСКА

П

олициската акција „Бришач“ успеа да стави крај на практиката на полицајците да заработуваат со фингирање сообраќајки и наплата на штети од осигурителите

Малцинските акционери бараат помош

И додека доверителите бараат купувачи за нивните побарувања, без да водат сметка што значи тоа за агрокомбинатот, малцинските акционери, кои поседуваат 33% од комбинатот, на секој начин сакаат да ја одржат во живот компанијата, која е заглавена во долгови од над 10 милиони евра. Побарале средба со министерот за земјоделство, Љупчо Димовски, од кого бараат помош за да не се раскрчми имотот на комбинатот. Велат, јасно е дека Даневски нема да се врати, ниту да ги врати парите што ги должи, но Џумајлија мора да продолжи да работи, бидејќи од тоа зависи целото село

овци се одгледуваат во Џумајлија

ДМИТРИЈ МЕДВЕДЕВ

Лозово и Овчеполскиот регион. „За следната недела е закажано собрание на акционери. Иако Зоран Даневски е мнозински сопственик на Џумајлија, ние поседуваме 33% од акциите во комбинатот. Ќе бараме на собранието да присуствува и НЛБ Тутунска банка. Ќе побараме да биде репрограмиран долгот на агрокомбинатот за да продолжи да работи. Бараме средба и со министерот за земјоделство, Љупчо Димовски, да помогне Министерството за да не пропадне агрокомбинатот“, вели Трајче Ѓеоргиевски, еден од малцинските акционери во Џумајлија. Тој објаснува дека во моментот ништо не се работи на терен, односно не е изорано земјиштето и не се посеани ни пченицата ни јачменот. Неколку работници ја одгледуваат стоката, но снемува сточна храна. „Годишно комбинатот произведува 10.000 тони јачмен. Сега ќе треба да се увезат, ќе има недостиг на пазарот, бидејќи Џумајлија нема да произведе ништо. Тоа е голема штета и за компанијата и за домашното производство“, потенцира Ѓеоргиевски.

Џумајлија ќе остане без државното земјиште?

М

инистерството за земјоделство ќе го раскине договорот за закуп на државно земјоделско земјиште со Џумајлија. Агрокомбинатот нема платено закуп и на Министерството му должи 164.000 евра за 2010 и 2011 година. Џумајлија од државата има закупено 4.976 хектари земјоделско земјиште на 30 години (до 2028 година), но закуп не е платен за 2010 година во износ од 82.158 илјади евра, и уште толку за 2011 година. Според Законот, долгот треба да се подмири до крајот на секоја година. „Според договорот за закуп, склучен во 1998 година, а потоа дополнет со два анекса, Џумајлија од првично закупените 5.642 хектари државно земјоделско земјиште сега управува со 4.976 хектари, со времетраење на закупот од 30 години. Според податоците со кои располагаме, агрокомбинатот Џумајлија ја нема платено закупнината за 2010 година во износ од 5,03 милиони денари“, информираат од Министерството за земјоделство. Иако веќе втора година Даневски не плаќа закуп, Министерството допрва планира да

го раскине договорот. Министерот Љупчо Димовски сега се повикува на Законот за земјоделско земјиште, иако тој налага договорот да се раскине веднаш ако не се плаќа закупот. „Инспекциите се на терен. Согласно со Законот за земјоделско земјиште, договорот за закуп ќе биде раскинат“, изјави кратко Димовски. Но, според информации од Лозово, Даневски државното земјиште го реиздавал, што исто така е законски забрането. Веќе неколку години грчки државјани саделе градинарски производи на земјиштето. Поранешниот градоначалник од Лозово, Јордан Павлов, вели дека Даневски неколку години го реиздавал државното земјиште, но никој не дошол на терен за да провери. „Земјиштето што го има земено под закуп од државата Даневски го издаваше на Грци. Беа тука две години, си донесоа своја механизација, го обработуваа земјиштето, садеа градинарски производи. Имаа во план да останат пет години. Но, пред неколку месеци си заминаа“, вели Павлов.

денари за килограм е просечната откупна цена на тутунот, кој веќе почна да се откупува во Прилепско. Покрај Тутунскиот комбинат од Прилеп, уште седум други лиценцирани компании во земјава почнаа да го откупуваат тутунот. Од Сојузот на тутунски здруженија на Македонија велат дека некои откупувачи варираат со просечната цена и се обидуваат да го потценат трудот на тутунарите.

победник и губитник

+

литри вино е капацитетот на винарската визба во Џумајлија

државата. Штетата, односно намалувањето на сточниот фонд и на домашното производство на млеко резултираше со зголемен увоз, што е поразително за држава која се декларира како земјоделска. Истото ќе биде со пропаѓањето на Џумајлија. Падот на домашното производството на жито ќе се надомести со увоз.

170

ПОБЕДНИК

о агрокомбинатот Џумајлија е во од со сопственост на малцински акционери

Агрокомбинатот Џумајлија нема платено за две години закуп за државното земјиште и на Министерството за земјоделство му должи 164.000 евра.

> БРОЈКА

да ја подобрат својата услуга и да понудат точни и навремени информации за своите корисници, во насока на обезбедување конкурентна предност. Вработените ќе можат да користат голем избор на документи и извештаи директно од терен, кои веднаш ќе се синхронизираат со централната база на податоци на компанијата“, велат во Дуна Компјутери. iUltima е додаток на Ultima ERP и може да функционира само како компатибилна апликација на пакетите Ultima Distribution, Standard, Professional и Enterprise. Дополнително, за сите корисници на iPad, Дуна нуди демо-база за тестирање на iUltima, без оглед дали се користат Ultima ERP пакетите.

3

Р

ускиот претседател не дозволи европските лидери да му се мешаат во работата и политиката, а најмалку во проблемот со антивладините протести во Москва

не им беше денот

ГОРДАН ГЕОРГИЕВ

O

стана и без дипломатски и без граѓански пасош потпретседателот на СДСМ, па тоа ќе му биде за памет дека документи не се оставаат во автомобил

Дека и македонските „софтвераши“ имаат „коњи за тркање“, достојни за натпревар на светско ниво, доказ е и најнови најновиот успех на Дуна Компјут Компјутери. Нивната софтвер софтверска апликација iUltima, дизајнирана специја специјално за корисниците на iPad, уредот на Apple, само во првата недела од објавув објавувањето имаше над 150 симнувања од онлајн- АЛЕКСАНДАР ПАЈКОВСКИ сервис за апликации на Apple. Ова е големо признание за креативноста и за стручноста на тимот од Дуна Компјутери, на чело со директорот Александар Пајковски, коишто iUltima ja развија како додаток на Ultima ERP, нивниот познат софтвер за планирање на ресурсите во една компанија. Со iUltima, Дуна Компјутери потврдува дека поседува експертиза достојна за соработка со светските технолошки гиганти, како што е Apple, за чии п производи Дуна е ексклузивен застапн застапник во Македонија повеќе години години. Со добра стратегија и сигурни чекори, успехот е неминовен.

_

ГУБИТНИК Првиот законодавец Трајко Вељаноски наместо да претставува пример за тоа како во својот дом треба да се спроведуваат законите кои Собранието ги носи дозволува непочитување на истите. Најскапи услуги за превод, декоративно цвеќе од 10 илајди евра и повеќе и 11 илјади евра за одржување на хигиената, ТРАЈКО се само дел од трошоците ВЕЉАНОСКИ за кои Собранието годишно одвојува илјадници евра од државнит Буџет. Згора на тоа пратени пратениците постојано се жалат дека пари не стигнуваат, иако буџетот на Собрани Собранието расте секоја година. Со ова Вељаноски В покажува дека го води Со Собранието како во народната досетка со кравата која го клоца лончето со претходно измолзеното млеко или Собранието носи закони, а самото ги крши. Да биде иронијата уште поголема Собранието крши можеби еден од најважните закони за тоа како се трошат државните пари.

мисла на денот

БАРАК ОБАМА

Н

аспроти надежите на американскиот претседател дека економијата закрепнува, индустриското производство во САД бележи пад, првпат во седум месеци

НЕ МОЖЕШ ДА ПОТПРЕШ СЕ ПОТ АКО НА ОЧИТЕ ОЧ ФАНТАЗИЈАТА ФАНТА НАДВОР ТИ Е Н ФОКУСОТ. ОД ФО

Марк Твен американски автор

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

Само за изборите повеќе пари во економијата (во милиони денари)

ФОТО НА Д ДЕНОТ...

230.304

Депозити 204.697

окт..11

авг..11

јул..11

јун..11

мај..11

апр..11

мар..11

фев..11

јан..11

дек..10

ное..10

окт..10

сеп..10

авг..10

јул..10

јун..10

сеп..11

16.966

Готови пари во оптек 15.662

Извор: НБРМ

С

В

$ помалку готови пари во оптек има во македонската економија, што значи дека ликвидноста е влошена. Податоците од НБМ покажуваат дека најмногу готови пари во оптек годинава имаше во јуни и во јули, за време на изборите. Потоа има пад. Сумата на депозити пак, расте.

светот низ медиумите...

China Daily Ch

Ки Кинескиот весник пишува за пад на странските директни инвестици во ди Кина за прв пат по 28 Ки месеци, што е јасен сигнал ме дека е тешко да се остане де имун на опкружувањето и им на економската криза која владее. вл

The Washington Post Th

Ам Американскиот весник пишува за отстапување од пи долгогодишната логика на до САД да се војува на туѓ фронт СА тоа би се одразило врз и како к националната безбедност и на долгорочните интереси на до земјата. зе

Ниту Бафет не може да ја крене Берзата!?

12.000 10.000

МБИ10

8.000 6.000 4.000 2.000 0 01/06

Вечерње Новости

Српскиот весник пишува за ставот на премиерот Мирко Цветковиќ за европска Србија, која никогаш нема да се откаже од Косово и реалната основа на која се базираат овие ставови.

The Times

Англискиот весник пишува за стравот од економска депресија кој владее во Франција и пораките кои доаѓаат од ММФ дека само со координирана работа на европските влади може да се избегне пад на економијата.

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... Грчки PPC и кинески CWE со понуди за ХЕЦ Чебрен и Галиште. Кој ќе победи во трката? Политичките односи си меѓуу Македонија и Србија затоплуја се затоп ваат, економските замрзнати Државата купувала по цени 400% 0% повисоки од нормалните! Продолжение од вчера!? Позицијата озицијата ј на Владата!

редните раце на прилепчанките викендот почнаа да ги виткаат посните сарми за верскиот празник Свети Никола, заштитник на Прилеп. Оваа година ќе се направат 65.000 сарми, за чија подготовка 50-ина прилепчанки се очекува да потрошат 1,2 тони зелка, 70 килограми ориз, 15 килограми црвен пипер и 60 литри масло за јадење.

06/06

11/06

04/07

09/07

02/08

07/08

12/08

05/09

10/09

03/10

08/10

01/11

06/11

На 10 март 2009 МБИ 10 го допре дното – 1.598 индексни поени. Највисоко ниво достигна на 31 август 2007 10.057 поени. Денеска Берзата отвори со вредност на МБИ 10 од 1.995,85 индексни поени

Иако најголем дел од акциите се под нивната книговодствена вредност, а дел носат и добар дивиденден принос, на Македонската берза нема нови инвеститори, а слабите дневни промети кои не надминуваат 200.000 евра покажуваат дека и постоечките не се спремни за поголеми вложувања Ива Балчева

Н

иту филозофијата на Ворен Бафет не може да ја разбуди Македонската берза. Иако голем дел од акциите подолго време се паднати под нивната книговодствена вредност, а истовремено многу компании нудат добри дивидендни приноси, нема нови инвестиции на пазарот, ниту од дома, ниту од странство. Аналитичарите велат дека телекомуникацискиот сектор, фармацијата, банкарството и градежништвото моментално се сектори чии акции имаат најголем потенцијал, затоа што акциите на овие компании се најпрофитабилни. Топ 4 акции за купување поради добрите финансиски резултати на компаниите и дивидендата која ја одвојуваат за акционерите, аналитичарите ги наведуваат акциите на Македонски Телеком, Алкалоид, Комерцијална банка и Гранит. „Гледајќи го дивидендниот принос, акциите на Македонски Телеком се најпривлечни од тој аспект, бидејќи е највисок од сите котирани компании. Исто така би ги одвоил акциите на Алкалоид, Комерцијална банка и Гранит како едни од

КОСТА КОСТАДИНОВСКИ Илирика фонд менаџмент

Гледајќи го дивидендниот принос, акциите на Македонски Телеком се најпривлечни. Исто така би ги одвоил акциите на Алкалоид, Комерцијална банка и Гранит како едни од најдобрите и најперспективните моментално на Берзата, поради стабилност во работењето и дивидендниот принос. најдобрите и најперспективните моментално на берзата, поради стабилност во работењето и дивидендниот принос“, вели Коста Костадиновски, директор на Илирика фонд менаџмент. Една акција на Македонски Телеком моментално се продава по 525 денари, а носи дивиденден принос околу 10%. Во 2007 година

ГОРАН МАРКОВСКИ

КБ публикум инвест

Доколку ги земете предвид сите параметри, ќе видите дека моментално цените се одраз на песимизам кај постоечките инвеститори, недостиг од институционални инвеститори на локалните пазари и отсуство на регионални инвеститори кои го хранеа пазарот во 2007 година, која беше и најплодна година. акциите на Македонски Телеком достигнаа 900 денари. Акциите на Алкалоид моментално се продаваат по цена од 3.898,89 денари, а носат годишен дивиденден принос од 4,17%. Пред 4 години, во 2007 година, една акција на најголемата фармацевтска куќа се продаваше за 14.180 денари,

11/11

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

140 13 9

ПРОЦЕНКИ...

Д

енари поскапо се продава килограм лупени ореви на зелените пазари во ноември годинава, споредено со истиот период лани

Д

енари поскапе килогарам лук за една година, покажуваат статистичките податоци

Д

енари поскапе килограм спанаќ за периодот ноември 2011 во споредба со ноември 2010 година

ЗОРАН КОЊАНОВСКИ

заменик-министер за земјоделство

О

крупнувањето на земјоделското производство ќе почне догодина, а стратегијата за зголемување на земјоделското земјиште ќе трае следните девет години, најави заменик-министерот за земјоделство, Коњановски. „Ангажираме професори од Земјоделскиот факултет за да направиме успешен проект. Планираме да се формираат земјоделски задруги, во кои секој со својот имот би влегол во задругата, но би имал неприкосновено право на сопствениот имот“, рече Коњановски.

П

реземањето на ЗК Пелагонија изминатиов месец го покажа трендот кој ќе ја зафати Берзата следната година, предвидуваат голем број аналитичари. Марковски смета дека ниската цена и малите очекувања на инвеститорите се двата фактори од круцијално значење за инвеститорите кои планираат аквизиции. „Ова е најдобар период од аспект на преземања на компаниите. Иако секоја аквизиција во вакви услови изгледа нереално и тешко остварливо, намалените очекувања на инвеститорите и ниските цени на акциите се појдовна основа за секој инвеститор кој има желба за инвестирање“, вели Марковски.

пати поевтини акцијата на Алкалоид за 4 години

е дивидендниот принос на акцијата на Комерцијална банка

пати поевтини акцијата на Гранит во однос на 2007 година

е дивидендниот принос на акцијата на Македонски Телеком што значи дека акцијата сега е 3,5 пати поевтина. Акцијата на Комерцијална банка чини 2.680,18 денари, а дивидендниот принос по акција е 7,32%. Во однос на 2007 година, кога една акција на банката се продаваше за 8.074 денари, сега вредноста & е падната за 2,9 пати. Акциите на Гранит моментално се продаваат по 465 денари, а во 2007 година достигнуваа над 2.000 денари, што е четирикратно поевтинување. Градежната компанија нуди дивиденден принос од 2,03% годишно. Ако се анализира односот цена врз книговодствена вредност, пак, кај Македонски Телеком изнесува 1,9, кај Алкалоид изнесува 0,87, кај Комерцијална банка 0,78, кај Гранит 0,46. Според аналитичарите, с$ додека овој однос е помал од 1, тоа значи дека е исплатливо да се купи одредена акција, затоа што подоцна може да се оствари голема капитална добивка. „Овие цени на акциите се

КОМЕНТАР

Догодина стартува проектот „Земјоделски задруги“

Време е за аквизиции!

3,5 7,32% 4 10%

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ...

добра шанса за вложување. Фундаментите на најголем дел од компаниите се атрактивни како во делот на заработката така и во делот на дивидендите. Инвеститорите не треба да се плашат од ниските цени“, вели Костадиновски. Тој додава дека инвеститорите се воздржуваат од вложување во хартии од вредност, бидејќи кај нив постои страв и недоверба во пазарот на капитал. Според него, тој е придвижен од психолошките фактори и неповолно е што преовладуваат очекувањата дека следуваат уште поголеми падови. „Подобро упатените инвеститори сега можат да искористат повеќе и да купуваат во време кога никој не купува, а цените се екстремно ниски“, препорачува Костадиновски. Горан Марковски, директор на КБ публикум инвест, вели дека Македонија е под директно влијание на светските случувања, каде што моментално владее политичка и економска нестабилност. „Доколку ги земете предвид сите параметри, ќе видите дека моментално цените се одраз на песимизам кај постоечките инвеститори, недостиг од институционални инвеститори на локалните пазари и отсутство на регионални инвеститори кои го хранеа пазарот во 2007 година, која беше и најплодна година“, вели Марковски. Според него, и помалите инвеститори се пасивни и не вложуваат, бидејќи бараат одредена реална сигурност за поврат на инвестицијата, но таа не можат да ја добијат во вакви кризни времиња. Но, и покрај тоа што кај 20 компании односот цена врз книговодствена вредност е помал од 0,5, односно се добри „зделки“ во моментов, економските аналитичари не очекуваат голема промена на состојбите и следната година. Стагнацијата или потенцијалната рецесија на економиите во еврозоната ќе има значајни ефекти врз македонската економија, како резултат на тоа и инвестициите на Берзата нема да се зголемат, со исклучок на вложувањата за преземање компании.

11

илјади хектари биле пошумени во 1982 година во Македонија, а годинава 3.000 хектари. Според официјалните податоци, во 1977 година, на пример, се пошумени 8.322 хектари, а во 1988 9.012 хектари. Значи, „Денот на дрвото“ не значи дека пошумувањето го измислија новите генерации.

4%

се намали вкупниот износ издвоен за лекови кои одат на рецепт лани во споредба со претходната година, покажуваат најновите податоци на Фондот за здравствено осигурување. Во 2009 година пак, по овој основ имало 39% зголемување во споредба со 2008 година. Лани бројот на реализирани рецепти порасна за 3% во однос на претходната година.

За еден месец во Албанија ќе се влегува со лична карта

З

аменик-министерот за внатрешни работи, Џељаљ Бајрами, се сретна со командантот на Регионалниот центар за гранични работи, Запад, како и со командирите на полициските станици за обезбедување на државната граница со Република Албанија во врска со склучената спогодба со која се предвидува граѓаните на Македонија и на Албанија да ја минуваат границата само со лични карти. „Очекуваме во текот на наредниот месец, МВР да изготви предлогзакон за ратификација на споменатата спогодба и откако ќе се ратификува од Собранието, граѓаните на двете држави ќе ја минуваат границата само со лични карти“, рече Бајрами

Љупчо Зиков

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600

zikov@kapital.com.mk

2.400

Продолжение од вчера!? Позицијата на Владата!

2.200

И И

сак Адизес во своето епохално дело „Управување со корпоративни животни циклуси“ на едно место напиша: „секој од нас е онолку ’голем‘ колку што се и проблемите со кои се справува и се бори. ’Малите‘ луѓе се справуваат со мали проблеми: марката на автомобилот кој го поседуваат и квалитетот на тапетите во кујната на комшијата. ’Големите‘ луѓе се борат со проблеми како што се квалитетот на образованието на нивните деца и квалитетот на животот на нивните заедници! Имањето помалку проблеми не значи живеење. Тоа е умирање. Посочувањето и способноста за решавање поголеми и поголеми проблеми значи дека нашите силни страни и капацитети се подобруваат. Затоа, потребно е да се оттргнеме од малите проблеми за да ја ослободиме енергијата за справување со поголеми проблеми“! Дали на темата - решавање на проблемите на медиумите, што деновиве силно се отвори, наместо сите заедно во ненабиена атмосфера сега предновогодишно малку да кулираме, Владата деновиве манифестира „мала влада“ или „голема влада“!?!? Н$ напнаа предновогодишно да ни учукаат нов закон за медиуми! Предлог: Применете ги сегашните закони и секако многу работи ќе се решат! Зошто губите скапоцена енергија наместо да ја насочите кон важни теми - Економијата во 2012! „Пиштењето“ на фирмите деновиве поради огромната неликвидност! Некои политички турбуленции што се најавуваат! Нашите евроатлантски интеграции! Па за сите овие теми да ги хендлате вам ви требаат медиуми! Зошто тогаш н$ „убивате“ во поим! „Обесувате“ без врска! Досадно е бре ова! А и не е секси... Знаете на крај каков закон ќе ни „насадите“?! Еве ваков: Познатиот Семјуел Џонсон ја напишал следната рецензија на книгата на еден надежен писател: „вашето ремек-дело е и добро и оригинално, но делот што е добар не е оригинален, а делот што е оригинален не е добар“! Нашиот став е дека не треба закон за медиуми и не треба декриминализација на клеветата! Нашата Влада наместо закони да носи, повеќе треба да создава услови за чист слободен медиумски пазар! Сега тоа секако не е случај поради отворениот државен интервенционизам во медиумите! Не во сите, туку во оние за кои самата влада зазела став уште пред 6 години дека ќе бидат нејзини! Ги трупа со пари преку буџетски трансфери за разни рекламни кампањи! Тоа се пари кои во Буџетот ги плаќаат сите граѓани и сите фирми! Со тоа Владата на директен начин стимулира создавање монополи, па дури и медиумски картели (спој на две до три телевизии, неколку весници и неколку маркетингагенции) во систем кои ја диктираат цената на телевизиско објавување и објавување реклами во весниците. Како производ на ова, или се чувствува намалување на рекламниот бизнис, што е евидентно, или ако и постои рекламирање цените се урнати! Нормално монополите добро поминуваат оти фреквенцијата на објавување кај нив е голема! Тие добро поминуваат оти во услови на урнат маркетиншки пазар, урнато е и новинарството, оти во овој период и не се бара некое креативно достигнување! Значи се намалуваат трошоците на работење! Пазарот практично во вакви услови не бара квалитет! Бара денот некако да се заврши, ако може и да се молчи! Во вакви услови, поради причините што ги објаснив вчера, прекрасно се снаоѓаат сопствениците на медиумите кои во голема мера се сопственици на големи индустриски системи кои ги приватизираа во деведесетттите! Секоја чест на неколкумина силни издавачи кои ги растат компаниите со пазарна логика онолку одржлива колку што може да биде на овој беден македонски простор! Маркетинг-агенциите се приказна за себе! Таму има и многу мито, а некои од нив влегуваат и во класични коруптивни врски со центри на моќ како би „преживеале“ се разбира! Краен резултат од сево ова се слаби медиуми и уште послаби уредници и новинари! За ова да се реши не треба закон! Во понеделник ќе читате - што всушност треба да се прави!? Како треба?

2.000

07/10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

1.995,85 2010/2011 2010/2011

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 2.059,92

На Македонската берза вчера беше остварен промет од 48.693.411,84 денари од редовното тргување, кое бележи зголемување од 83,21% во споредба со претходната недела. Главниот берзански индекс МБИ-10 на неделно ниво падна 2,65% и трговската недела ја заврши со вредност од 1.995,85 индексни поени. Македонскиот берзански индекс МБИД падна 1,31%, а индексот на обврзници ОМБ порасна за 0,65%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК /

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Стопанска банка Битола

2.030,00 -60.00

-2.87% 2 87%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500

07/07

27/07

16/08

05/09

25/09

11.868,80 +0,38%

Цените на акциите на азиските берзи при крајот на минатата недела благо пораснаа, по неколкудневните драстични падови. Познавачите сметаат дека ваквиот тренд се должи на новите охрабрувачки макроекономски показатели за американската економија. Сепак, инвеститорите и понатаму се внимателни, велат аналитичарите.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.422,10 8.401,72 1.215,75 2.226,71 5.732,93 723,56

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,39% +0,29% +0,32% -0,28% +0,04% -0,20%

€ $

1,1897 ПРОМЕНА

-0,1%

СТАПКА

1,3064 ПРОМЕНА

+0,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.593,60 +1,04% 1 04% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA ф р BRENT

104,11 +0,49% 0 49% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

КРИСТИН ЛАГАРД

Светската економска прогноза е прилично песимистична и ниту една земја не е имуна на кризата

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

www.kapital.mk

понеделник 19/12/2011

Иванов-Тадиќ: Перспективите на Македонија и Србија се во ЕУ

П

ерспективите на Македонија и на Србија се во ЕУ и без оглед на постојните препреки нема обесхрабрување за тој пат, изјавија претседателите на Македонија и на Србија, Ѓорге Иванов и Борис Тадиќ, во Скопје. „Како држава имаме цел да ја создадеме Европа внатре во државата. Тогаш многу полесно ќе одат и преговорите и полесно ќе можеме да & кажеме на Унијата дека сме подготвени за членство“, истакна Иванов. Тадиќ се согласи со Иванов, и истакна дека покрај пријателските односи н$ поврзуваат и неволјите. „За разлика од македонските политичари кои иако земјата три години нема добиено датум за преговори не се обесхрабрени од ваквиот однос на ЕУ, некои српски политичари се обесхрабрени што Србија не го доби кандидатскиот статус во првиот обид“, рече Тадиќ.

Попоски во Брисел за пресудата од Хаг

> БРОЈКА

5.246

М

инистерот за надворешни работи, Никола Попоски, денеска и утре ги посети европските институции во Брисел, при што ќе реализира средби во Европскиот парламент и во Европската комисија. Пред претставници на дипломатскиот кор, на европските институции и на медиумите, во влијателниот бриселски тинк-тенк ќе бидат изложени очекувањата на Република Македонија за евроатлантската и европската интеграција по објавувањето на пресудата на судот во Хаг. Министерот истовремено ќе се осврне и на реформските активности на Македонија на патот кон членството во НАТО и отворањето на преговорите со ЕУ.

гласачи или 17,9% од избирачите во општина Сарај вчера излегоа на гласање до 13 часот за избор на нов градоначалник. Во трката за градоначалничката фотелја се борат Беким Мурати од ДУИ и Џевдет Фејзула од ДПА. Според општинската изборна комисија, сите избирачки места беа отворени во 7 часот. Сарај остана без прв човек на општината откако градоначалникот Блерим Беџети стана министер за правда.

Паѓа бизнисот на приватните универзитети

Факултетите кои никнаа во секој град експертите ги посочуваат како главна причина за драстичниот пад на бројот на студенти кои се запишуваат на приватни студии

BROJ NA ZAPI[ANI STUDENTI PO UNIVERZITETI 174 149

MIT Univerzitet:

995

FON univerzitet

Кристина Озимец

Д

1249

JIE univerzitet ([tul)

ozimec@kapital.com.mk

и с п е рз и р а н и те с т уд и и и повисоките цени го направија св о ето - ср едно школците во Македонија с$ повеќе се о д л у ч у в а а т д а с т уд и р а а т на државните наместо на приватните универзитети. Податоците од Министерството за образование и наука говорат дека бројот на запишани студенти во прв циклус на студии на приватните универзитети драстично се намалува во последните неколку години. Во првиот приватен универзитет ФОН, во 2009 година се запишале 995 студенти, а лани за третина помалку - 644. Драстично е намален бројот на запишани студенти и на Европскиот универзитет – Скопје, каде што во 2009 година се запишале 506 студенти, а во 2010 година овој број се преполовил, на 233 студенти. Штуловиот универзитет во Тетово исто така функционира со намален број студенти, од 1249 студенти во 2009 година, на 956 студенти во 2010 година. Генералниот секретар на Меѓународниот балкански универзитет, Висар Рамадани, за „Капитал“ вели дека ова се должи од една страна на намалените цени за студирање на

644

државните универзитети, а од друга страна и до нивото на квалитетот на приватните универзитети. Од МИТ Универзитетот во Скопје за „Капитал“ исто така велат дека постои намалување на бројот на запишани студенти. „Со оглед дека во државата, во последните три години се отворија повеќе државни, но и приватни универзитети со дисперзирани студии, речиси во сите градови во Македонија, а ние сме лоцирани само во Скопје, задоволни сме од бројот на студентите, иако има блага тенденција на намалување на бројот на запишани студенти“, велат оттаму.

Ќе се отвораат нови дисперзирани студии!?

Поз нав ачите в елат дека тр ендот на намалување на запишани студенти на приватните универзитите, пред с$ се должи на многу пониските цени за студирање на државните универзитети, каде што за околу 2.000 евра може да се завршат целите студии, додека на приватните само една студиска година чини толку пари. Друга причина се и отворањето на с$ повеќе дисперзирани студии по другите градови

956 506

Evropski univerzitet

233 345 280 209

Amerikan kolex Fakultet za turizam i menaxment - Skopje Privaten fakultet za biznis i ekonomija - Neokom Me|unaroden Balkanski univerzitet

104 151 200 85 143

низ земјата. Супервизорот за додипломски студии на Американ колеџ, Ива Ѓорѓиева, за „Капитал“ вели: „Во последниот период бевме сведоци на намалување на партиципацијата на државните универзитети, што дополнително ги замисли студентите и нивните родители, каде што идните студенти би го продолжиле своето образование.“ Д рж а в н ите у н и в е рз ите ти з асе г а н е размислуваат да укинат некои од дисперзираните студии, туку напротив, можеби ќе отвораат и нови. Ректорот на „Св.Кирил и Методиј“ Скопје, Велимир Стојковски,

2009/2010 2010/2011

смета дека сите дисперзирани студии што ги отворил скопскиот универзитет целосно ги исполниле очекувањата по бројот на пријавени студенти. „Ако има дисперзирани што не одговараат по ква литетот на матичните институции, ќе подискутираме на таа тема, но досега до нас не стигнало официјално барање од кој било факултет за затворање на некоја дисперзирана студиска група“, вели Стојковски. Според него, неколку декани на факултетите, меѓу кои и Технолошко-металуршкиот факултет, до Ректорската управа испратиле барања за нови дисперзирани студии.

Груевски: Грција има политичари Премиерот смета дека разните влијанија и подметнувања од одредени структури, како што ги нарече, ќе продолжат и во иднина, но за возврат вети одговорно однесување од страна на Македонија Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

П

равдата можеби некогаш е бавна, но секогаш стигнува. Токму Македонија по долго чекање деновиве беше осветлена од правдата, истакна премиерот Никола Груевски во своето обраќање по повод 14-тата Годишна конференција на Унијата на жени на ВМРО-ДПМНЕ. Премиерот повтори дека Македонија доби пресуда со која се потврдува дека земјава одговорно се однесувала во целиов овој период, дека на ниту еден начин не ја прекршила Времената спогодба. Тој очекува ваквата пресуда да послужи како катализатор за создавање подобри пријателски и добрососедски односи со

Грција. “Грчките политичари треба да соберат сила и искрено да помогнат во интеграцијата на својот сосед во НАТО и во ЕУ. Ако може економски да соработуваме, не гледам причина зошто политичката соработка би била проблем. Проблемите постојат само во главите на неодговорните и непосветените. А јас верувам дека од другата страна навистина има квалитетни лица кои можат да смогнат енергија и да повлечат правилен потег“, истакна Груевски. Премиерот смета дека разните влијанија и подметнувања од одредени структури, како што ги нарече, ќе продолжат и во иднина, но за возврат вети одговорно

однесување од страна на Македонија. Тој се надева дека земјите-членки на НАТО и на ЕУ кои се членки на ОН, а со тоа и основачи на Меѓународниот суд на правдата, се свесни дека судот кој го основале ќе ја игра вистинската улога само доколку биде почитуван. Афирмативниот говор на премиерот Груевски, според опозиционата СДСМ, претставува злоупотреба на хашката пресуда за внатрешни манипулации. “Дома ја плукаше Времената спогодба, а сега бара да ја примат Македонија во НАТО под привременета референца БЈРМ. Ја поздравивме моралната победа во Хаг и апелиравме до Владата да ја искористи за создавање подобра позиција на Македонија во надворешната политика“, велат од СДСМ во писмена реакција. Според нив, премиерот зборува едно, а реалноста изгледа сосема поинаку: и тој самиот знае дека Македонија назадува. Дека од некогашен лидер во регионот Македонија остана на опашката на Балканот. Нашите меѓународни пријатели јасно му забележуваат за назадувањето на реформите, за загрозувањето на демократијата, слободата на медиумите, кршењето на човековите слободи и

права, партизираното судство и јавната администрација, велат од СДСМ. Покрај јавните заложби на премиерот Груевски дома, тој испрати писмо со барање за средба со лидерот на Неа демократија, Андонис Самарас. Во писмото Груевски ги расчистува шпекулациите на грчките медиуми дека воопшто не постоела покана за средба на Конгресот на европската народна партија во Марсеј, но потсетува и на обврските на двете земји кои произлегуваат од Времената спогодба. „Повод за моето обраќање до Вас се шпекулациите кои се појавија изминативе денови во дел од грчките медиуми, во кои се пласираше неточна теза дека наводно воопшто не постоела покана или обид за средба со Вас за време на одржувањето на Конгресот на Европската народна партија во Марсеј. Затоа, ја користам оваа можност да го изразам моето чувство дека можеби станува збор за грешка или забуна на авторот кој ја пласирал таа неточна теза во грчките медиуми, како и уште еднаш да го повторам мојот интерес за реализирање на заедничка средба“, му пишува Груевски на Самарас. Македонскиот премиер во писмото потенцира дека евроатлантските

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

7

Собранието најмногу троши на преводи и декоративни цвеќиња!

Податоците од Бирото за јавни набавки и од експертите покажуваат дека законодавниот дом во годината што изминува троши нерационално - купува по повисоки цени од пазарните, а честопати не ни спроведува електронски аукции Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

З

аконодавниот дом не ги почитува законите кога е во прашање спроведувањето на јавните набавки. Од 25 објавени огласи за јавни набавки во 2011 година, Собранието спровело електронска аукција во само седум од нив, покажуваат податоците на Бирото за јавни набавки. Според Центарот за граѓански комуникации, кој редовно врши анализа на јавните набавки, оваа бројка е далеку под законски утврдените обврски за спроведување е-аукции. “Законски предвидената обврска е е-аукција да се користи во најмалку 70% од постапките. Се поставува прашањето како е можно највисокиот законодавен дом да не ги почитува законите“, прашува Сабина Факиќ од Центарот за граѓански комуникации. Последната анализа на “Индекс на рационалност“ на ЦГК комуникации покажува дека Собранието постигнало највисока цена за превод од македонски на англиски во споредба со другите институции вклучени во анализата. За една страна превод Собранието платило 10 евра, што е за 33% повисока од најниската цена која ја постигнал ПИОМ преку спроведување е-аукција. Според Центарот, индикативно е тоа што

25 32 7 38

објавени огласи за јавни набавки распишал Парламентот во 2011

само токлку јавни набавки биле спроведени преку е-аукција, а законот налага тоа да бидат 70 %

илјади евра се потрошиле за превод од македонски на англиски во 2011

илјади евра Собранието ќе потроши за превод догодина

Собранието, како еден од најголемите поединечни доставувачи на оваа услуга со годишна проценета вредност од 32 илјади евра, плаќа највисока цена, што е надвор од секоја економска логика. “Оттука, ако ги бараме причините за вака високата цена која ја плаќаат за преведувачки услуги во однос на просекот на сите анализирани институции, тогаш причината би била во тоа што Собранието не спровело електронска аукција како начин за намалување на цените“, вели Факиќ. На Бирото за јавни набавки минатата недела беше објавен договор кој Собранието го склучило за превод, симултан, консекутивен и писмен, за 2012 година во вредност од 38 илјади евра.

На што трошело Собранието во 2011?

За трошењето на Собранието оваа година на Бирото се достапни податоци за склучени договори во првите шест месеци. Најмногу пари од собранискиот буџет, освен за превод се потрошиле и за декоративни цвеќиња - 9.500 евра само за половина година. Дека Собранието внимава на хигиената покажува фактот дека во првите шест месеци

Најмногу пари од собранискиот буџет, освен за превод - 32.000 евра, се потрошиле и за декоративни цвеќиња - 9.500 евра само за половина година. биле спроведени две јавни набавки на средства за одржување хигиена во висина од по 5.700 евра. Изработката на натписни плочи за просториите во Собранието чинела 3.100 евра. Меморијалниот споменик на Тоше Проески и активностите поврзани со него влегуваат во неколку буџетски години на Собранието. Во мај оваа година бил склучен договор за изработка на проектна документација на ниво на основен проект за изградба во висина од 5.800 евра. Здравствените прегледи за пратениците чинеле 4.800 евра. Изнајмувањето на возилата за превезување странски делегации пак, го чинело Собранието 5.700 евра. За канцелариски материјал се потрошиле 7600 евра.

Ревизорите последен пат го “чешлале“ Собранието во 2008 година

Последниот ревизорски извештај за финансиското работење на Собранието е направен во 2008 година. Ревизорите во него утврдиле дека финансиските извештаи ја прикажуваат вистинито и објективно финансиската состојба и дека е остварено законско и наменско користење на средствата. Ревизорите препорачале подобра евиденција и критериум за отсуство од работа, кое ако е најавено е оправдано. Пратениците често го користат ова право, па така, констатираат ревизорите, некои од нив присуствувале на само неколку седници, а редовно добивале плата. Патните трошоци за превоз на пратениците кои не живеат во Скопје се превисоки, констатирале ревизорите. За пратеник од најоддалечените градови - Струмица, Делчево и Струга - годишно се трошеле и по 17 илјади евра.

со капацитет за правилен потег интеграции имаат исклучително значење за македонската Влада и за граѓаните: “За нас од особено значење е почитувањето на Времената спогодба од 1995 година, како и изнаоѓањето заемно прифатливо решение за разликите за името со вашата држава. Исчекорувањето напред во евроатланските интегративни процеси на една земја од регионот ќе биде од големо значење и за стабилноста, просперитетот и придвижувањето напред на регионот во целина“, вели Груевски во писмото. Одговор од Самарас, чија партија, Неа демократија, сега е дел од новата коалициона влада во Атина, засега нема.

“Треба да имаме верба дека најсилните меѓународни организации, поткрепувајќи го кредибилитетот на судот и на неговите одлуки, ќе испратат порака до целиот свет дека во односите меѓу земјите и нациите единствено важат принципите на правото и правдата“, рече премиерот Груевски во своето обраќање на 14-тата Годишна конференција на Унијата на жени на ВМРО-ДПМНЕ

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Подобра инфраструктура за поцврсти економски односи меѓу Македонија и Србија

Во услови на криза клучните цели за соработка меѓу двете земји се во создавање регионални производи и заедничко дејствување, при што мора да се избришат економските бариери кои стојат на границите меѓу Македонија и Србија Соња Јованова

s.jovanova@kapital.com.mk

М

еталопреработувачката индустрија, градежништвото, земјоделството и фармацијата се главните сектори во кои Македонија и Србија треба да ја зголемат соработката преку заеднички настап на трети пазари, потенцираа учесниците на Македонско-српскиот бизнис-форум што се одржа во петокот во Скопје по повод посетата на претседателот на Србија, Борис Тадиќ, во Македонија. Во услови кога Србија почнува производство на автомобили, Македонија преку производството на автомобилски делови може да се наметне како сериозен партнер, порача српскиот претседател, Тадиќ. Но, и покрај економските потенцијали, двете страни посочија дека за поголемо економско поврзување меѓу двете држави, неопходно е да се вложува во клучните инфраструктурни проекти како што се Коридорот 10, гасоводот, како и во изградбата на далноводот Ниш-

Куманово. Првите луѓе на стопанските комори на Македонија и Србија посочија дека и двете земји треба да го искористат ЦЕФТА-договорот и да создадат регионален производ со кој и Македонија и Србија заедно ќе конкурираат на западноевропските пазари. “Ни треба регионална логистика и регионална банка која ќе го поддржи тој производ, за што пак, е потребна добра инфраструктура. Коридорот 10 мора да биде завршен, развојот на новиот производ на порастот на бруто-домашните производи и на Србија и на Македонија мора да се одвива покрај Коридорот 10“, вели Бранко Азески, претседател на Стопанската комора на Македонија. Српскиот претседател отворено призна дека во наредните години регионот го чекаат тешки времиња на економски план и дека само со заеднички настап и дејствување на светските пазари ќе се ублажат последиците од кризата. “Мора да бидеме отворени пред граѓаните дека н$ чекаат тешки години и поради тоа, к

о

м

е

р

ц

и

ј

мора да се каже дека секое вложување во инфраструктурата значи чекор поблиску за излез од кризата и привлекување повеќе странски инвестиции во двете земји“, рече Тадиќ. Претседателот Иванов пак, ги потенцираше предностите на Македонија и ги повика српските бизнисмени да ги искористат компаративните предности на земјава при реализацијата на нивните бизнис-планови. “Имаме долгогодишна макроекономска стабилност со ниска инфлација, која во просек изнесува 2% во последните 10 години. Имаме балансирани јавни а

л

е

н

о

г л

а

с

финансии со низок буџетски дефицит, стабилен девизен курс и низок јавен долг, кој изнесува помалку од 26% од брутодомашниот производ“, рече македонскиот претседател. Во првите 10 месеци од годинава трговската размена меѓу Македонија и Србија се зголеми за 23% во споредба со истиот период лани. Иако Србија традиционално е трет по големина трговски партнер на земјава, во размената бележиме дефицит, што упатува на фактот дека е неопходно да се продлабочи соработката меѓу двете економии.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

9

КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Чебрен и Галиште неизвесни и покрај понудите?!

ХЕЦ Тиквеш е влогот на државата во проектот Чебрен и Галиште, која ќе ја добие на користење инвеститорот дури откако ќе се изгради браната Чебрен. тендерот за Чебрен и Галиште им е познат, велат дека “камен на сопнување“ меѓу државата и потенцијалните инвеститори може да биде висината на браната на Чебрен. “Државата покажа флексибилност со тоа што одлучи прво да се гради ХЕЦ Чебрен, а потоа да се разгледува исплатливоста од изградбата на ХЕЦ Галиште. Но, колку што мене ми е познато, државата не отстапува од критериумот Чебрен да се гради со висока брана од 193 метри, наместо со средна, како што досега бараа дел од инвеститорите. За фаворит во однос на квалитетот на понудите не можам да зборувам, но тоа што јас го знам и е јавно достапно е дека грчкото електростопанство е во пакетот-фирми кои Грција сака да ги приватизира, а и нивната финансиска кондиција е дискутабилна. Во однос на CWE, пак, не би ме зачудило ако ги задоволат критериумите, бидејќи се сериозна светска компанија, која проектира дури 30 години како рок за поврат на инвестициите“, вели енергетски експерт за „Капитал“. Директорот за инвестиции и развој

Енергетски експерти, на кои тендерот за Чебрен и Галиште им е познат, велат дека “камен на сопнување“ меѓу државата и потенцијалните инвеститори може да биде висината на браната на Чебрен Катерина Попоска

poposka@kapital.com.mk

И

покрај двете доставени понуди за изградба на клучните хидроцентрали во земјава, Чебрен и Галиште, с$ уште е неизвесно дали грчкото електростопанство PPC (Public Power Corporation) и кинеската корпорација CWE (China International Water&Electric) ќе станат концесионери на Црна Река во следните 57 години, дознава „Капитал“. Тендерската комисија од четвртокот ги “чешла“ документите на PPC и на CWE. Засега никој официјално од Електрани на Македонија и од Владата не сака да зборува какви се понудите на двете компании кои сакаат

да ја градат браната Чебрен кај Мариово, проект на кој се чека цела македонска транзиција. Неофицијално, од тендерската комисија за „Капитал“ откриваат дека една од компаниите кои доставиле понуди имала дополнителни барања за проектот, без да прецизираат дали екстра услови бара CWE или PPC. „Капитал“ се обиде да ги контактира и потенцијалните инвеститори преку нивните правни застапници во Македонија. Но, ниту од PPC ниту од CWE засега не сакаат јавно да зборуваат за својата понуда и за можниот исход и развој на настаните. Енергетски експерти од земјава, на кои к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

во ЕЛЕМ, Јасна Давидовиќ, која е и претседател на тендерската комисија за Чебрен и Галиште, во четвртокот изјави дека PPC понудила 28% учество на ЕЛЕМ во проектот, а CWE 40,5%. “Токму учеството на ЕЛЕМ во проектот ќе биде единствен критериум за селекција кој би го градел објектот, но мора прво да се провери целата документација од компаниите. Пред Нова година очекуваме да ја завршиме евалуацијата“, изјави Давидовиќ. Но, таа не објасни дали во тендерот се прецизирани критериумите што добива државата од Чебрен давајќи ја како влог ХЕЦ Тиквеш. Нема детали ниту кои прашања остануваат отворени за преговори со потенцијалниот инвеститор на ХЕЦ Чебрен. Се знае само дека освен ХЕЦ Тиквеш, ЕЛЕМ треба да изгради и пристапни патишта до Црна Река кај Мариово. Ако Владата, ЕЛЕМ и потенцијалниот инвеститор се договорат за реализација на проектот, најрано за година ипол од потпишувањето на договорот треба да почнат градежните активности.

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 19.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари пакети за бесплатни разговори од онЕ

Н

еделен и месечен пакет за бесплатни разговори кон другите мрежи за сите припејдкорисници е новата понуда на ОНЕ. Новите припејд-корисници во предновогодишниот пакет автоматски ќе добијат бесплатни неделни пакети со 500 минути кон мрежата на ОНЕ и со 15 минути разговори кон другите мрежи. Неделниот пакет со активирање од 79 денари за сите постоечки припејдкорисници нуди 500 минути разговор кон ОНЕ, плус бесплатно дополнителен неделен пакет со 15 минути кон другите мрежи. Пакетите се активираат со повик на бројот 1414.

Светски телекомуникациски иновации во Скопје

М

аксат го презентираше најновото технолошко достигнување за обработка на ТВ сигнали - Teleste Luminato. На Teleste Day конференцијата, производот беше презентиран од Јуха Кангас од Финска, кој е изумител на иновацијата, и од Велимир Годец, директор за продажба за Централна Европа.

Teleste Luminato е еден од врвните професионални производи за обработка на телевизиски сигнали. На конференцијата беа презентирани најновите технолошки достигнувања за обработка и дистрибуција на телевизиски и други сервиси во кабелските и телеком-провајдери во Македонија.

> БроЈка

13,8%

изнесува учеството на обновливите извори на енергија во потрошувачката на финална енергија. Според податоците на интернационалната агенција за енергија (ИАЕ), Македонија спаѓа во земјите со мало искористување на овој вид енергија во споредба со другите држави - Шведска (40%), Латвија (35%), Финска (28%), Австрија (23%), Португалија (21%), Словенија (16%).

промовирана студијата „проценка на економското влијание од климатските промени“

К

лиматските промени се глобален проблем, но предизвикуваат локална опасност, а штетите предизвикани од нив веќе можат да се забележат во најблиското опкружување. Креаторите на политиките мора да преземат координирани активности од засегнатите страни од различни области, беше истакнато на промоцијата на студијата „Проценка на економското влијание од климатските промени“, која е дел од тековните активности на Програмата за развој на Обединетите нации (УНДП).

Ликвидноста на фирмите најважна за да не банкротираат

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

,58%

,56%

,28%

а NASDAQ

,56%

рзата во Сао

,39%

мпании

,34% компании од

,43%

ни на берзата

Претставниците на компаниите што учествуваа на Капитал Академијата за планирање на паричните текови потврдуваат дека наплатата на побарувањата оди тешко и поради тоа, многу е важно добро да се менаџираат приливите и одливите на пари за да се избегне банкрот

E

janev@kapital.com.mk

+

,18%

ирани на

15.12.2011

раст

Макпетрол Мак. Телеком Жито Вардар Велес

нова цена

+1,46% 19.300,00 +0,57% 525,00 +0,08% 1.201,00

16.12.2011

Стопанска бан. Битола Топлификација Реплек Гранит Макпетрол

-

пад

нова цена

-2,87% 2.030,00 -2,02% 2.380,00 -1,39% 35.500,00 -1,37% 465,00 -0,73% 19.159,00

„Управувањето со паричните текови е важно за да се намали колку што е можно ризикот од несолвентност, да се одржи контролата врз ликвидноста на бизнисот и да се овозможи колку што е можно поголем поврат на вложените пари. Управувањето со паричните текови е уште поважно за малите фирми, особено во периодот на раст, бидејќи позитивните парични текови овозможуваат фирмата да се развива, да инвестира и да работи на остварување на своите планови“, истакна Бошевска. Освен извештаите за паричните текови, за една компанија многу е важно планирањето на приходите и расходите во еден буџет како клучен елемент за постигнување

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

искористување на ресурсите и ќе овозможува добар мониторинг на МЕЃУБАНКАРСКИ СТАПКИ го трасира патот на компанијата доКАМАТНИработењето, односно евалуација на Рочност преку 1м 3мне и посакуваната позиција на пазарот. тоа ноќ што 1е недела реализирано, а што Финансиските консултанти каков на компанијата. СКИБОР оценуваат 2,20% е напредокот 3,18% 4,18% 4,98% дека буџетот на еднаМКДОНИА компанија На работилницата учествуваа 2,20% има суштинско значење, бидејќи ги претставници од повеќе домашни одразува стратешките ОСНОВНИ определби на СТАПКИ компании, КАМАТНИ ВО ОДДЕЛНИмеѓу ЗЕМЈИ кои Стопанска банка, бизнисот - кои се плановите и целите Основна Макстил, Македонска кам.Македокомерц, стапка Стапка на инфлација што треба да се остварат. пошта, Млекара Народна банка на Македонија 4,00% Јока, Бетон, Дот 5,20% Според нив, дури и најдобриот архитект, Алкалоид, Алкалоид конс, 13,40% Народна банка на Србија 12,00% стратешки план може да пропадне Ремедика и Нова Македонија. Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден курс во 61,5125 47,2483 73,2859 50,1692 45,6324 46,9454

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

3м 1,42% 1,35% 0,56% 0,05%

6м 1,67% 1,61% 0,78% 0,10%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ Рочност преку ноќ 1ФОНД недела

12м 2,00% 1,97% 1,11% 0,32%

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Извор: Државен завод за статистика

1м 3,18% 4,18% Нето вредност

3м 4,98%1M

24.084.652,87

-4,73%

3M -9,43%

Илирика Глобал-Растечки пазари 41.328.566,88 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ Иново Статус Акции 16.207.361,52

-2,76% -2,86%

Отворен инвестициски фонд 2,20% СКИБОР Илирика Југоисточна Европа 2,20% МКДОНИА

2,50% 3,60% 2,20%

6,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

1м 1,14% 1,06% 0,28% 0,03%

1м 3м 6м 12м 1,14% 1,42% 1,67% 2,00% ако не е соодветно инкорпориран 1,35% 1,61% 1,97% во 1,06% буџетот на една компанија.

0,28% 0,56% 0,78% Оценуваат дека буџетирањето1,11% како 0,03% е битно 0,05% и поради 0,10% тоа што 0,32% процес

Euribor (EUR) на стратешките цели и успешно Libor (EUR)мора работење. Секоја компанија Liborсопствен (USD) однапред да испланира Libor (CHF) буџет кој ќе овозможи ефикасно

петок - 16.12.2011

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

александар Јанев днакво важно на профитабилноста на една компанија е нејзината ликвидност - дали има доволно прилив на пари за да ги покрие своите обврски. Во време кога домашната економија навлезе во фаза на тешка неликвидност, во која секој секому должи, а пристапот до кредити е ограничен, компаниите ќе бидат доведени до работ на банкрот. Претставниците на компаниите што учествуваа на Капитал Академијата за планирање на паричните текови потврдуваат дека наплатата на побарувањата оди тешко и поради тоа, многу е битно доброто менаџирање на приливите и одливите на пари за да се избегне банкрот. Финансиските аналитичари оценуваат дека извештаите за паричните текови даваат комплетна слика за ликвидноста на компаниите и затоа е важно тие постојано да се следат. „Извештаите за паричните текови покажуваат каква е финансиската сила на една компанија и & помагаат во планирањето на следните активности. Ваквите извештаи даваат добра проценка за можноста на компаниите да ги плаќаат своите обврски за камати и враќање на кредитите и претставуваат показател со кој фирмите од иста индустрија може да се споредуваат во своето работење. Постојат два начини на изработка на извештаите за паричните текови, меѓутоа и едниот и другиот даваат целосна слика за актуелната ликвидност на компанијата“, изјави предавачот на Капитал Академијата и финансиски директор на EOS Matrix за Македонија, Катерина Бошевска. Претставниците на компаниите кои учествуваа на оваа Капитал Академија оценија дека целосно ги применуваат методите за изработка на извештаите за паричните текови, со што се подобрува работењето и се овозможува правилно носење одлуки.

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

фото:ФИЛИП ПОПОВСКИ

,23%

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

Основна кам. стапка Стапка на инфлација КД БРИК 40.879.591,00 -3,78% Народна банка на Македонија 4,00% 5,20% КД Нова ЕУ 21.004.608,28 -3,91% 13,40% Народна банка на Србија 12,00% КБ Публикум - Балансиран 22.675.516,92 -3,62% 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% КБ Публикум Обврзници 34.955.167,17 0,03% 3,60% Централна банка на Црна Гора КБ Публикумбанка Паричен 52.922.554,81 0,26% 2,20% Централна на Словенија ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

камата 4,00% 5,50%

6M -22,26%

1Y -24,36%

YTD -26,14%

-3,68%

-9,43%

-19,36%

-21,20%

-4,69%

-11,69%

-6,54%

-6,70%

-2,77%

-8,85%

-13,51%

-15,39%

-11,28%

-28,19%

-30,12%

-30,48%

-5,82%

-15,02%

-15,17%

-15,30%

-0,17%

0,59%

0,00%

0,00%

0,80%

1,59%

0,00%

0,00%

ЗА ДЕН 15.12.2011 15.12.2011 15.12.2011 15.12.2011 15.12.2011 15.12.2011 15.12.2011 15.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 19.12.2011

Нови членови на Надзорниот одбор на Охридска банка

Македонија на европското дно според употребата на Интернет

> БРОЈКА

Ж

ан Дидие Рење и Бернард Коенинг се разрешени од функцијата членови на Надзорниот одбор и на Одборот за ревизија во Охридска банка. Собранието на акционери на последната седница одлучи за нови членови ги именуваше Алан Кону од Франција и Марија Русева од Бугарија. Досегашните независни членови на НО, Ратко Чадиковски и Кочо Моцан, повторно се именувани на истата функција. Мандатот за членство и во двата одбора е четири години.

11

Д

ури 46% од домаќинствата во земјава имаат Интернет во своите домови, со што Македонија е рангирана на трето место одназад, пред Турција, со 43% и Бугарија, со 45%, покажува најновото истражување на статистичкиот институт на ЕУ, Еуростат, спроведено во Исланд, Норвешка, Хрватска, Македонија и во Турција. Македонија е на претпоследно место во распространетоста на широкопојасниот Интернет, кој во земјава го употребуваат 37% од домаќинствата. Зад нас е само Романија, со 31%. Истражувањето ги мери и активностите на корисниците преку процентот на луѓе кои Интернетот го користеле за добивање информации од власта, но во ова истражување на Еуростат нема податоци за Македонија.

40,3%

порасна бројот на одобренија за градба во октомври годинава, споредено со истиот месец лани. Според Државниот завод за статистика, издадени се 268 одобренија за градба, а предвидената вредност на објектите изнесува 2.431.599 илјади денари.

Казна за операторите ако зрачат над дозволеното

А

генцијата за електронски комуникации од следната недела ќе врши мерење на сите базни станици. Ќе ги казнува телекомуникациските оператори ако утрврди дека нивните базни станици зрачат над дозволеното. За прв пат по 15 години ќе се контролира нејонизирачкото зрачење од антените поставени на зградите или куќите.Во земјава има околу 1.000 базни станици, кои досега никој не ги контролирал. Не постои закон со кој се регулира оваа материја, велат познавачите.

Богов: Банките се стабилни Гувернерот и премиерот едногласни-финансискиот сектор е отпорен на кризата. Гувернерот тврди дека кредитирањето е забавено, а лошите пласмани растат. Депозитната база е стабилна, но забавено е кредитирањето во последните три месеци Соња Јованова

Б

s.jovanova@kapital.com.mk

анкарскиот сектор е стабилен и отпорен на влијанијата од еврозоната, тврди гувернерот Димитар Богов. Причина ја гледа во тоа што македонските банки успешно одговориле на сите стрес-тест сценарија кои Народната банка ги спровела во изминатиот период. Банките се стабилни затоа што е стабилна депозитната база, но забавено е кредитирањето во последните три месеци. „Стапката на раст на кредитирањето не се намалува ама не се ни зголемува. Претпоставуваме дека главната причина е неизвесноста околу случувањата во еврозоната и како тоа ќе се одрази врз македонската економија. Но, банкарскиот сектор покажува голема отпорност дури и на најострто сценарио. МАКЕДОНСКА БЕРЗА Ликвидноста е на исклучително високо МБИ 10 ниво, солвентноста е одлична и тоа дава 2.012,49дека банкарскиот сектор може сигурност да гиМБИД издржи ударите и да продолжи со 2.107,31активност дури и при најлоши кредитна ОМБ 120,46

сценарија во еврозоната“, вели Богов. Но, НБРМ детектира зголемени ризици во третиот квартал од 2011. „Активата и кредитите продолжија да се зголемуваат, но со побавно темпо, а забрза растот на депозитите. Банките беа претпазливи, па дел од овој раст го насочија кон пласмани во странски банки, што придонесе за натамошно зајакнување на нивната ликвидност. Најзастапениот ризик во работењето, кредитниот, се зголеми, што може да се согледа преку забрзаниот раст на нефункционалните кредити и растот на Два пати за четири месеци Комитетот за финансиска стабилност одржува седница изложеноста во најризичната категорија на која ги разгледува ризиците врз банкарскиот сектор. Д. Сепак, ризиците од влошувањето на сите сценарија ќе немало потреба од Гувернерот уште еднаш потврди дека кредитното портфолио се ублажуваат зголемување на каматните стапки. и покрај еврокризата штедењето во имајќи ја предвид целосната покриеност „При поострите сценарија, во зависност македонските банки се зголемува. на нефункционалните кредити со од притисокот кој ќе го имаме на Вкупната сума на депозитите изнесува исправката на вредноста и посебнатаФЈУЧЕРСИ девизниот пазар, соодветно ќе близу три милијарди денари, а само резерва“, објаснуваат од НБРМ. НАФТА реагираме. Меѓутоа, не би требало таа домаќинствата депонирале во банките Гувернерот Богов с$ уште не размислува ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС да биде позначителна, барем реакција близу една милијарда денари, додека за затегнување на монетарната политика 93,78$/барел 3,15/ММБТу не толку како во 2008 година“, додаде штедните влогови во девизи изнесуваат затоа што ситуацијата не била кризна Богов.

1,5 милијарди денари. во голема мера, и рече дека според BRENT

-0,25% -0,19% 0,00%

103,89$/барел

-0,10% +0,28%

+0,70% +0,17%

ЗА ЗАТОПЛ.

283

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, петок - 16.12.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000 МБИ10

МБИ 10 BELEX15 2.012,49 487,82

-0,25% -0,18%

SASX 10 761,83

МБИД CROBEX 2.107,31 1.741,69 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,46

-0,19% SOFIX 300,87 0,00% ATHEX

Главен индекс на Белградската берза

+1,59%

656,45

Главен индекс на Љубљанската берза

1.595,00$/унца

17.600,00

29,67$/унца

1.900,00

7.187,50

550.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Главен индекс на Атинската берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

NASDAQ -0,18% 487,82 +0,38% 11.868,80 2.226,71

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

ПЧЕНКА

BELEX15 -0,28% -0,23% 487,82

SASX 10 761,83

578,50$/бушел

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

+0,31% +0,32%

CROBEX S&P 500 1.741,69 1.215,75

берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 2.600 2.600 2.600 Паоло, Бразил

+1,59%

ATHEX 2.400 2.400 2.400 656,45 2.200 2.200 ЕВРОПА ИНДЕКСИ 2.200

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,19%

FTSE 100 5.422,10

+0,38% +0,04% SWISS

DAX11.868,80 Заеднички индекс 30 5.732,93

5.764,76

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

CROBEX КАФЕ 1.741,69 2,18 $/бушел

SOFIX СОЈА 300,87 1.123,00$/бушел

SBITOP 591,07

+1,59%

ATHEX 656,45

Главен индекс на Атинската берза

+0,39%

2.000 2.000 2.000

07/10 07/10 07/10 08/10 08/10 08/10 10/10 10/10 10/10 12/10 12/10 12/10 02/11 02/11 02/11 04/11 04/11 04/11 06/11 06/11 06/11

DOW АИК JONES 800,00 11.868,80

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

+2,43% +0,38%

-0,28% S&P 500 -0,34% 1.215,75 Прогрес

45,00

-10,00%

BRAZIL BOVESPA +0,32% -0,56% 56.331,10 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Хот.Брела

+0,29%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 41,51 CAC 40 SENGПаоло, Бразил

NIKKEI 225 HANG 8.401,72 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.285,40 ДЕН ДО 15Ч.

+1,43%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

-0,20%

-2,18%

TOPIX CAC 40 723,56

2.992,94

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

15.491,30 -0,19%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 5.732,93

FTSE 100 5.422,10

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

+0,04%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

2.992,94

+34,06%

6.000,00 .

DAX Випа Холд.

5.732,93 0,25

+0,39%

+2,29% -0,28%

2.172,00

-4,06%

93,78$/барел

BRENT 103,89$/барел

37,49

-0,19% 5.422,10 ЉУБЉАНСКА БЕРЗА +0,39%

+0,04% -16,67%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Пивоварна

12.000,00

SWISS Аеродром 5.764,76 9.720,00

+8,01%

-0,34% -4,71%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Белградска, Загрепска и Љубљанска берза компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

15.12.2011

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +1,46% 19.300,00

Макпетрол NIKKEI 225 Мак. Телеком +0,57% 8.401,72 Жито Вардар Велес +0,08% Индекс на најголемите јапонски компании

-0,34%

+0,29%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза котирани на швајцарскиот пазар на капитал

TOPIX

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

-0,10% +0,28%

ПРИРОДЕН ГАС 3,15/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

283

+0,70% +0,17%

1.595,00$/унца

СРЕБРО 29,67$/унца

БАКАР 7.187,50

МЕТАЛИ

+1,13% +1,34% -1,4%

НИКЕЛ

17.600,00

АЛУМИНИУМ 1.900,00

ЧЕЛИК 550.00$/унца

-1,01% +0,5% /

+10,26%

16,90

+14,92%

0,00%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Диоки

Текстилпромет ЕВРОПА ИНДЕКСИ -24,53% -15,50% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани ПОСР на париската Еуронекст берза

Индекс на 100 најголеми британски котирани на Лондонска берза

SWISS 5.764,76

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Имлек

120120 120

-0,56%

BRAZIL BOVESPA +0,32% -0,56% 56.331,10 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

6.703,00

NASDAQ Развојна ба.

1.340,00 2.226,71

ОМБ ОМБ ОМБ

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

NASDAQ 2.226,71

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

SASX 10 ШЕЌЕР 761,83

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Монтмонтажа

S&P 500 1.215,75

+0,23% -0,23% +3,45% -0,58% +0,81%

2156.000$/бушел

-0,18% -0,47% +0,31% +0,05%

ПЧЕНИЦА

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DOW JONES

СУРОВИНИ ИНДЕКСИ КАКАО РЕГИОН -0,30%

-0,56% АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

Главен индекс на Белградската берза 578,75$/бушел

-0,56% -0,58%

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 56.331,10 300,87

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 2.992,94

124124 124

+1,13% 2.800 -1,01% 2.600 2.600 2.600 2.800 МАКЕДОНСКА БЕРЗА 2.800 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.600 2.600 СРЕБРО МБИ 10 +1,34%2.600 +0,5% 2.200 2.200 2.200 2.400 2.400 2.400 -0,25% 2.012,49 -0,58% 2.000 2.000 2.000 2.200 2.200 БАКАР ЧЕЛИК МБИД -1,4%2.200 / -0,19% 1.800 1.800 1.800 2.000 2.000 2.000 2.107,31 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11 ОМБ -0,56% 0,00% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,46 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании

-0,23%

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 591,07

SBITOP 591,07

-0,19%

НИКЕЛ 3.000 3.000 3.000

Главен индекс на Сараевската берза

+0,31%

BELEX15 DOW JONES

МБИД МБИД 3.200 3.200 3.200 МБИД МЕТАЛИ

-0,25%

ЗЛАТО

2.800 2.800 2.800

HANG SENG 525,00 18.285,40 1.201,00

578,50$/бушел

ПЧЕНИЦА 578,75$/бушел

КАФЕ 2,18 $/бушел

СУРОВИНИ

-0,30% -0,47% +0,05%

КАКАО

2156.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.123,00$/бушел

+0,23% +3,45% +0,81%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+1,43%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30

ПЧЕНКА

АИК

800,00

+2,43%

Развојна ба.

1.340,00

+2,29%

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Фирмите во грч и нема да слават пред Нова година

Бројот на традиционалните предновогодишни настани на компаниите е сведен на минимум. На ударот на кризата се најдоа повеќе форми на корпоративни активности, како организирање прослави, спонзорства, деловни подароци Силвана Жежова

silvana@kapital.com.mk

С

$ поголем број компании кратат од буџетот за организација на предновогодишни настани и прослави за вработените и деловните соработници. Се штеди и на подароци за бизнис-партнерите и на корпоративни репрезентативни материјали. „Откако почна глобалната финансиска криза, компаниите кратат на трошоци, а први на удар се најдоа сите форми на корпоративни активности, како организирање настани, спонзорства, корпоративни материјали, деловни подароци, па дури и одењето на саеми, фестивали и различни типови обуки и предавања. Веројатно, причина за ова е впечатокот на менаџерите дека тука најлесно можат да скратат на трошоците, а тоа на директен начин и на краток рок да не им се одрази на бизнисот. Кризата претставува и изговор за штедење, бидејќи знам компании кои работат одлично и повторно не организираат прослави. А можеби има и компании кои едноставно не сакаат да се експонираат во време на криза“, изјави Сашо Пешев,

managing partner на агенцијата Њу момент. Поголемите фирми и телекомуникациските компании традиционално организираат настани за своите вработени и бизнис-соработници, а дел од средствата ги пренасочуваат и во хуманитарни цели. Годинава, како што велат, одбележувањето на празниците ќе биде симболично. „ЕВН Македонија на сите вработени Новата година им ја честита преку интерните канали на комуникација, а Синдикатот организира новогодишна забава за вработените во рамките на можностите. ЕВН традиционално им подарува новогодишни пакетчиња и пригодни подароци на децата без родители и на децата со специјални потреби и основни животни продукти на социјално загрозените категории на населението преку верските заедници“, изјави Ленче Карпузовска, менаџер за комуникации во ЕВН. Менаџментот на ОНЕ новогодишните подароци ги подели во неколку фази. „Факт е дека светската економска криза си го направи своето и компаниите

к

о

м

е

р

ц

и

ј

ги зафати тренд на порационално трошење на буџетите, но сепак, буџети постојат. Новината можеби е само во прераспределбата на средствата од веќе планираните буџети. Во 15 основни училишта во општина Аеродром дониравме новогодишни елки со лампиони и светилки со цел да се дополни новогодишната атмосфера на основците. Во нашето партнерство со

а

л

е

н

о

г л

а

с

општина Центар, покрај украсувањето и осветлувањето на улица Македонија, ОНЕ обезбеди и пакети за над 200 социјално загрозени семејства што живеат во општината“, велат од Одделението за односи со јавноста на ОНЕ. Мобилниот оператор Вип пак, традиционално средствата за новогодишни подароци и прослави ги пренасочува во фонд за донации.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

13

БАЛКАН

Хрватските компании бараат кризен економски менаџмент Бизнис-заедницата во Хрватска смета дека нема смисла да се зборува за производство и извоз без претходно да се решат клучните проблеми во економијата

С

670

пасување на кредитниот рејтинг, поевтино задолжување, реструктурирање на буџетот, намалување на платите, кратење на субвенциите, реформа на пензискиот и здравствениот систем, справување со неликвидноста, реструктурирање на јавните претпријатија... Ова се дел од итните мерки на кои новата влада на Хрватска, предводена од лидерот на Социјалдемократската партија (СДП), Зоран Милановиќ, треба да работи. Хрватските компании кои ги утврдија овие мерки велат дека за идната година владата треба да подготви план за кризен менаџмент. Додека не се решат овие проблеми, хрватската бизнис-заедница смета дека нема смисла да се зборува за производство и извоз, бидејќи не постои друг начин да се најдат средства за реиндустријализација. Тоа е услов да се привлече вниманието на странските инвеститори, па потоа да се влезе во зоната на економски раст, пишува хрватскиот магазин „Лидер“. Задржувањето на рејтингот е првата порака на хрватските бизнисмени. Тие велат дека новата влада мора сериозно да ја реструктурира државната благајна. „Владата мора да создаде дополнителна ликвидност и итно да го намали бројот на вработените во јавниот сектор, а Хрватската банка за обвнова и развој (ХБОР) мора да финансира развојни програми“, смета Владмир Ковачевиќ, директор на Инструментариа, фабрика за производство на медицинска опрема и импланти. Според него, на Хрватска & е потребен к

о

м

е

р

ц

и

ј

милиони евра треба да заштеди новата хрватска влада

кризен менаџмент, кој е спремен да им зададе болка на оние на кои мора. „Ако тоа значи отпуштање во јавната управа, не треба да се отпушта козметички, во пензија, туку реално да се ослободат од вишокот. Луѓето мора да се префрлат на пазарот, да создаваат сопствен приход во реалниот сектор и да стартуваат нови бизниси преку поттикнувачки мерки“, смета Ковачевиќ.

Потребен е нов модел на развој

Бранко Роглиќ, сопственик на дистрибутивната компанија Орбико, предупредува дека новата влада итно треба да воспостави рамнотежа меѓу јавната потрошувачка и реалниот сектор. „Веднаш треба да се реструктурираат јавните претпријатија и да се спречи извлекувањето пари од нив. Тие претпријатија главно се монополи и логично е да се профитабилни, да внесуваат пари во буџетот и со тоа да ја намалуваат даночната пресија“, смета Роглиќ. Владимир Фердељи од компанијата а

л

е

н

о

г л

а

с

Новата хрватска влада има „еден куп“ предизвици пред себе Електроконтакт смета дека во овој момент клучен тест за Хрватска е буџетот. „Ако не можеме да заштедиме пет милијарди куни (670 милиони евра), тоа е поразително“, смета тој и додава дека долгорочна стратешка цел на новата влада треба да биде реиндустријализацијата. Директорот на Мајкрософт Хрватска, Иван Видаковиќ, вели дека пред с$ треба да се промени Законот за работни односи поради побрзо и поедноставно вработување и отворање работни места, како што е данскиот Флексикјурити. Здравко Јелчиќ, директор на компанијата за производство на мебел Спин Валиса, го бара она на што економскиот модел за развој се темели - производство, к

о

м

е

р

ц

и

ј

извоз, вработување и инвестиции во прехранбената и дрвната индустрија и во енергетиката, каде што има голем простор за раст. „Клучно е да се развијат извозно ориентираните индустрии, кои се темелат на домашни ресурси и знаење, а не на увоз. Тоа мора да се види и во буџетот, преку растоварување и поттикнување на таквите индустрии. Паралелно треба да се работи и на реформите на државната управа“, објаснува Јелчиќ. Иако навидум хрватските компании поставуваат различни барања, сите тие бараат власта да се освести и да сфати дека држава без компании е мртов организам. а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

14 СВЕТ

WWW.KAPITAL.MK

Дојче телеком крати трошоци преку ИТ-активности

Н

адзорниот одбор на германскиот телеком-оператор Дојче телеком го одобри планот за поврзување на системот за информатичка технологија (ИТ) и услуги за работа со клиенти во приватен сектор со соодветни активности во деловната единица Т- Системи, соопшти портпаролот на компанијата, Стефан Конинг. Здружувањето на интерните компјутерски и комуникациски системи имаат за цел да обезбедат поголема централизација за донесување на одлуките за набавка, да се намалат потребите за внатрешна продажба и да им се овозможи на различни оддели да користат компатибилен софтвер, објаснуваат од компанијата.

> БРОЈКА

1

милијарда долари преку иницијална јавна понуда на акции собра интернет-компанијата Зинга, најголемиот производител на игри за Фејсбук. Компанијата продаде 100 милиони акции по цена од 10 долари.

Седум светски банки добија понизок рејтинг

С

едум големи светски банки во петокот добија понизок кредитен рејтинг. Третата најголема агенција за кредитен рејтинг во светот, Фич, за два бода го намали рејтингот на банките Баркли и Кредит Свис. За еден поен понизок рејтинг имаат Банкa на Америка, БНП Парибас, Ситигруп, Дојче Банк и Голдман Сакс груп. Фич исто така потврди дека А+ рејтинг и понатаму има Сосиете женерал, а А рејтинг имаат ЈП Морган Чејс, Морган Стели и УБС, пренесува Ројтерс. Банките велат дека одлуката не е поврзана со нивната кредитна способност, туку со состојбата во светската економија.

Светските извори на нафта се исцрпени реалност или илузија?!

INTERVIEW

АБДУЛА САЛЕХ ЕЛ БАДРИ

генерален секретар на ОПЕК

Катерина Попоска

Генералниот секретар на Организацијата на земји извознички на нафта, ОПЕК и директорката на Меѓународната агенција за енергетика (ИЕА) во ексклузивно интервју за „Капитал“ дадено на 20-тиот Светски конгрес за нафта, што се одржа во Доха, Катар, со спротивставени гледишта за цената на нафтата на светските берзи. Тие спорат и за празнењето на резервите на нафта, како и за светските резерви од овој енергенс

poposka@kapital.com.mk

ОПЕК

Во моментов во светот се водат дебати дека сме го достигнале максимумот во искористувањето на нафтените извори. Дали ова е реалност или илузија?

Не би рекол дека е илузија. Тоа ќе се случи, бидејќи нафтата е хемиски извор. Но, не мислам дека тоа ќе се случи во блиска иднина. Технологијата е присутна и таа може да го зголеми производството, но видете што се случува сега, мора да делите нафта, да делите гас... Затоа, сметам дека нафтените извори не го дооживеале “пикот“ с$ уште, но можеби за 100 години да.

Зошто врз сегашната цена на нафтата не може да влијаат земјите-производители кои не се членки на ОПЕК? Во моментов светот се врти само кон ОПЕК, а не кон руските или некои други капацитети во светот?

Кога ние ќе кажеме дека произведуваме 30 милиони барели на ден, го правиме тоа. Останатите компании кога ќе

кажат дека произведуваат 30 милиони барели, ако имаат некои проблеми, произведуваат помалку. ОПЕК е единствената организација која има слободни капацитети, па ако се појави недостиг во производството, веднаш го надополнуваат.

Земјите кои се најголеми потрошувачи на нафта настојуваат значително да го намалат користењето на овој енергенс, додека производителите бараат уште повисоки цени за нафтата за да ги задоволат буџетските потреби, особено на Блискиот Исток. Дали дијалогот меѓу потрошувачите и производителите е навистина сериозен или повеќе се работи за политичко позиционирање?

Се согласувам дека инвестициите се неопходни, но не сум сигурен за количеството од 47 милиони барели дневно до 2035 година. Инвестициите се многу важни во нашата индустрија, што е суштинско за развојот. Затоа ни е потребна разумна цена, за да имаме поголеми приходи за да инвестираме и да обезбедиме поголема светска понуда.

ИЕА

Во моментов во светот се водат дебати дека сме го достигнале максимумот во искористувањето на нафтените извори. Дали ова е реалност или илузија?

Се согласувам дека с$ уште не сме го достигнале врвот, бидејќи во моментов имаме голем број различни извори, се трудиме да ги искористуваме поефикасно, но вистина е дека добата на нафтата ќе дојде до крајот. Но, многу е тешко да се каже кога и како ќе се случи тоа. Има огромен раст на побарувачката на енергија. До 2040 година на земјава ќе има девет милијарди луѓе, а брзорастечките земји ќе имаат поголема потреба од енергија, што ќе значи и поголема побарувачка од нафта. Значи, ќе има крај и ќе мора да размислуваме за алтернатива.

Зошто врз сегашната цена на нафтата не може да влијаат земјите производители кои не се членки на ОПЕК? Во моментов светот се врти само кон ОПЕК, а не кон руските или некои други капацитети во светот?

Сметам дека ова е многу тешко прашање. Би сакала да можам јасно да го одговорам. Се согласувам дека производните земји

МАРИЈА ВАН ДЕР ХОВЕН

директор на Меѓународната агенција за енергетика (ИЕА)

како Русија или Бразил понекогаш се заборавени, но треба да ја погледнеме и САД, бидејќи домашното ископување на сурова нафта забележува голем пад. Ваквите нешта предизвикуваат промени и прашањето е како нивното производство ќе влијае врз цените кои ги поставува ОПЕК. Но, сигурна сум дека земјите-потрошувачки секогаш се во потрага по најдобрата нафта за своите пари.

Земјите кои се најголеми потрошувачи на нафта настојуваат значително да го намалат користењето на овој енергенс, додека производителите бараат уште повисоки цени за нафтата за да ги задоволат буџетските потреби, особено на Блискиот Исток. Дали дијалогот меѓу потрошувачите и производителите е навистина сериозен или повеќе се работи за политичко позиционирање?

Зошто мислите дека сме овде? Многу е важно да имаме дијалог, не само во врска со понудата, иако тоа е најважно. Според податоците, за да се задоволи редовната дневна побарувачка на нафта, до 2035 година Европа ќе има потреба од 47 милиони барели дневно. Потребни се инвестиции и мора да постои рамнотежа меѓу побарувачката и понудата. Ако цената е премногу висока, земјите-потрошувачи ќе мора да бараат пониска понуда.

Британија бара сојузници против Франција и Германија

О

ткако со вето им се спротивстави на Германија и на Франција во намерата за промена на европските договори, премиерот на Велика Британија, Дејвид Камерон, сега е во потрага по сојузници кои ќе им се спортивстават на Ангела Меркел и Никола Саркози. Германскиот дневен весник „Шпигел“ пишува дека има индикации тоа да се случи поради тоа што минатата недела Чешка и Унгарија се согласија дека построгите фискални правила треба да важат само во границите на

еврозоната, а не во цела Европска унија (ЕУ)! Портпаролот на Дејвид Камерон во петокот соопшти дека Британија има намера да & помогне на ЕУ да го дизајнира фискалниот пакт со цел да се пронајде начин за излез од должничката криза. „Се обидуваме конструктивно да се ангажираме во дискусијата за излез од кризата“, изјави Стив Филдс во Лондон. Од друга страна, Камерон, кој го предводеше патот за изолација на Самитот во Брисел, е во потрага по сојузници. Викендот повторно имаше разговори со лидерите на Чешка, Данска

и на Шведска. „Не станува збор за тоа дека се 26 земји наспроти една. Постојат голем број земји кои воопшто не се сигурни во тоа што треба да го потпишат“, истакна Камерон. Според чешките медиуми, лидерите на Чешка и на Унгарија минатата недела разговараа за новиот договор за финансиска дисциплина. Тие се согласија дека тој треба да важи само за земјите од еврозоната, како и дека хармонизирањето на даноците „нема да донесе ништо позитивно“ за решавање на кризата. Премиерот на Чешка, Петр Начес, соопшти дека ќе учествува во

преговорите за новиот договор, но подоцна ќе одлучи дали да го потпише. Британскиот премиер, исто така, телефонски се консултирал и со ирскиот премиер, Енда Кени. Ирска е членка на еврозоната, која прима голема финансиска помош за да се спаси од финансиски крах, па е обврзана да застане зад новиот договор. Но, Кени бара да се почитува „автономијата“ на ирскиот корпорациски данок, кој е најнизок во ЕУ, зашто е „спасоносен“ за Ирска. Лондонските медиуми тврдат дека Даблин одново се закнува со организирање референдум ако не се исполнат неговите барања.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.12.2011

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

„ИГРАЧКИ“ ГЛАВА 6: МОМЧИЊАТА СО

Знаењето е сила, а силата е во парите

Како и британските агенти за недвижности, самите државни училишта го детектираа рускиот потенцијал. Плаќањето на целата школарина во готово ги охрабри досетливите директори да ги рекламираат своите училишта во руските весници или со праќање нивни претставници во Москва и во Санкт Петербург за да привлечат руски ученици

Н

аспроти неговата империја од недвижности, интересот на Абрамович во Лондон не се движеше многу подалеку од Стемфорд бриџ, инвеститорите во Сити и од образованието на неговите деца. Неговите национа лни чу вс тв а на должност останаа поврзани само со Русија. Лондон го користеше како база за фудбалот и за вложување и зголемување на неговото богатство. Иако Ирина и нивните деца станаа поцврсто вкоренети, најпрвин на Фининг хил, а потоа во Честер сквер, кога двете најстари деца почнаа да одат во лондонски училишта од 2004, односно од 2005 година, Абрамович поминуваше повеќе време во Русија отколку во Лондон. Една судска пресуда од 2008 година открива дека тој поминуваше малку време во Лондон пред да го купи ФК Челзи (цели десет дена во 2000 година, седум во 2001 година, а само еден ден во 2003 година). Потоа с$ подолго остануваше таму, зголемувајќи го престојот од цели 67 дена во 2004 година до 110 дена во 2006 година, пред повторно да се сведе на 56 во 2007 година, кога комбинацијата од тензиите во Русија и од неговата нова љубовна врска со руската модна креаторка Дарија Жукова значеше пропуштање на с$ поголем број натпревари на Челзи. Остана руски државјанин и влегуваше во Британија со деловна виза. Во едно од ретките интервјуа, дадено во декември 2006 година, Абрамович имплицираше дека Лондон не го смета за свој дом. „Живeам во авион”, изјави. Коментар што, без сомневање, беше проектиран да го задоволи Владимир Путин, кој почна да покажува с$ поголемо студенило кон еден Британец, кого го обвини дека „им дава засолниште на криминалци и на терористи”. Негов главен интерес во Лондон е образованието на неговите деца и безбедноста. „Сакам моите деца да одат во училиште во Англија”, изјави

Абрамович во август 2003 година. „Задоволен сум што овде ќе го добијат најдоброто образование од целиот свет”. Ја прати својата најстара ќерка во едно приватно средно училиште во Белгравија во 2004 година, а потоа во едно женско приватно училиште во западен Лондон. Во 2006 година донираше голема сума пари на училиштето. Е д н а ш се р а с п р а ш у в а ш е з а м а н а с т и р о т Ч е р т е рх ау с, в о близина на Годалмингво Сари, за своите синови.

Испраните пари за школарина

Рускиот интерес за британските државни училишта почна во 90тите години, иако не сите руски ученици беа добредојдени тогаш. Некои од тие што доаѓаа беа потомци на членови на руски криминални групи кои с$ повеќе се размножуваа во тоа време, чии пипала достигнуваа до големиот бизинис и до политиката. Руската мафија заработуваше огромни суми пари од наркотици, шверцување луѓе, проституција, уценување и од тековното ограбување на државните претпријатија. Повеќе британски училишта почнаа да се сомневаат дека барем дел од платените школарини беа производ на криминална активност. Во 1994 година еден претставник на ИСИС, Информативна служба на независните училишта, што почна да оганизира патувања во Москва за да придобијат ученици, призна: „Не вршиме проверка на мафијата бидејќи не можеме. Не се знае од каде им доаѓаат парите”. Од средината на 90-титe години имаше неколку извештаи за проблеми кои вклучуваа ученици од семејства на организацијата - руската мафија - оние инволвирани во големи криминални кру го в и. Им аш е ду р и ин ц иденти на мини-мафијашки тепачки меѓ у учениците. Во една пригода еден класен раководител во Источна Англија ја замоли локалната полиција да истражи дали школарината за двајца ученици

Руси била платена преку операција за перење пари. Во текот на деценијата на редовните родителски состаноци со наставници и со директори кружеа приказни за родители кои се појавуваа на почетокот на учебната година со големи снопчиња пари за да платат школарина за целата година. Еден класен раководител на едно мало државно училиште изјави дека учениците од Русија и од поранешниот Советски Сојуз секогаш имале многу пари во готово за трошење. „Сите беа од богато потекло и никогаш не беа без технички направи по последна мода”, тврдел професорот. Директорите, вклучувајќи го и Џон Роулинсон од подготвителното училиште Оукли хол во Киренкестер, Глочестершир, кажува дека вообичаено ги одбивале родителите што доаѓале во училиштето со пари во готово. За повеќето Руси, се разбира, не се работеше за купување услуги, туку тоа беше само начин на којшто Русите ги вршат своите работи: тие, едност едноставно, претпочитаа да ги платат школ школарините во готово. Во 1990 год година бројот на руските ученици во британските училишта можеше да ссе изброи на прстите на една рака и тоа бе беа, главно, деца на владини министри. Во 1994 година Р усите сочинуваа са само 3% од прекуокеанските ученици во приватните училишта. До 1999 година тој број се зголеми до 20%, што беше значителен зн пораст. Еден од учениците кој вообичаено редовно патувал меѓу Лондон и Москва во текот на училишните училишн празници и одмори се присетува на патувањата на почетокот и на крајот од полугодијата: „Летовите на Бритиш ерве ервејс наликуваа на училишни автобуси полни со немирни руски деца, кои редовно патуваа меѓу своите државни училишта во Англија и своите домови во Русија”. Меѓу Русите, олигарсите се докажаа о со б ено желни з а британското о б р а з о в а н и е. Ч е т и р и т е д е ц а н а Б ер ез о в ски од пр в ите д в а б р ака посетуваа училишта во Британија. Полина, сопругата на Дерипашка, учела во Милфилд скул во Сомерсет, а Михаил Гу тсериев, милијардер, поранешен претседател на руската

45

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна психологија, езотерија... Продажниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје изобилува со богата литература – од современите македонски писатели, преку англиските к ласици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски...

• Од странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА.

Москва и од Сибир. Како што објасни Роулинсон во тоа време, безбедноста беше клучен фактор: „Во Москва се убиваат луѓе само затоа што имаат пари. Да се запише детето на училиште во Англија значи да се отстрани од таквата опасност”. Други училишта што испраќаа свои мисии во Русија беа Роиден Харогејт лејдис колеџ и Далвич колеџ. Мериен Сантер, заменик-директор на Бокс хил, мало приватно училиште со интернат и за машки и за женски деца на возраст од 11 до 18 години, во Микелхем, Сари, трипати била во Русија меѓу 2005 и 2007 година за да го рекламира училиштето. Во 2006 година имаше околу илјада руски ученици кои се школуваа во британските „Сакам моите деца да одат државни училишта, иако самите училишта во училиште во Англија”, изјави Абрамович во август се таинствени за тоа колку руски ученици имаат запишано. Иако руските родители 2003 година. „Задоволен го сакаат британското образование поради сум што овде ќе го добијат квалитетот на наставата и можноста да се најдоброто образование научи англискиот јазик, стариот извор на од целиот свет”. Ја прати страв во врска со безбедноста останува клусвојата најстара ќерка чен фактор. Во Русија с$ уште не е необично во едно приватно средно деца на богати родители да бидат киднапирани училиште во Белгравија и да бидат уценувани за откуп. Во 2005 во 2004 година, а потоа година 15-годишната Елисавета Слесарева, во едно женско приватно новозапишана ученичка во интернатското училиште во западен училиште Сент Питерс во Њујорк, беше Лондон. Во 2006 година убиена заедно со нејзините родители кога донираше голема сума нивниот „ мерцеде с” б еше опсипан со пари на училиштето. куршуми додека беше на школскиот распуст во Москва. Нејзиниот татко бил сопственик нафтена компанија Руснефт, кој беше на Содбизнесбанк, чија лиценца за работење присилен да ја напушти Русија во била повлечена од Централната банка поради 2007 година, ги прати своите два сина обвиненија за перење пари. во Хароу. Татјана Дјаченко го прати својот син Борис, Јелциновиот внук, во (Продолжува) Милфилд, а потоа во Винчестер колеџ, Во утрешниот број: Лондон станува составен дел во средината на 90-тите години.

Трка по руски ученици

Како и британските агенти за недвижности, самите државни училишта го детектираа рускиот потенцијал. Досетливите директори почнаа да ги рекламираат своите училишта во руските весници. Некои училишта своето рекламирање го пренесоа директно во Русија со постојаното доаѓање на нивни претставници, кои ги посетуваа настаните во Москва и во Санкт Петербург за да привлечат ученици. Џон Роулинсон придоби 18 руски ученици за есенскиот семестар во 1993 година откако одржа семинар во Москва и објави реклама во еден руски финансиски магазин. Родителите на учениците, меѓу кои спаѓаа и еден банкар, еден сопственик на фармацевтска компанија и еден директор на сибирска фабрика, потекнуваа од Казахстан и од Украина, како и од

на руската општествена мапа, нудејќи балови, добротворни аукции, изложби, ексклузивни забави и настани кои, често, ги зближуваа руската и британската елита на едно место.

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

ИСПРАВКА НА ОБЈАВЕН ОГЛАС ЗА ДАВАЊЕ ПОД ЗАКУП НА УЧИЛИШЕН ПРОСТОР СО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ Средното економско и правно училиште на Град Скопје “Арсени Јовков”-Скопје, врши исправка на објавениот оглас на ден 14.12.2011 година, во делот извештај за годишен обрт на парични средства за 2010 година, наместо над 40.000.000 денари потребен е обрт на парични средства за 2010 година над 20.000.000 денари, а јавното наддавање ќе се одржи на 28.12.2011 во 10 часот СУГС Арсени Јовков Скопје

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

ОБУКА

ТАЈНИТЕ НА ВРВНАТА КОМУНИКАЦИЈА АЛАТКИ ЗА УСПЕХ 23 Декември 2011 Стопанска комора на Македонија, Сала бр.1, V кат Скопје

ОБУКАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Бројни истражувања сведочат дека успехот на лично и организациско ниво се должи на вештините за одлична комуникација. Начинот на кој вработените во компанијата комуницираат меѓу себе и со своите корисници и клиенти директно е поврзан со бројките и деловните резултати. На оваа обука, учесниците ќе научат подобро да ги разберат потребите на своите колеги, на клиентите и корисниците и преку тоа, на сите нив да им го дадат токму она што другите го очекуваат.

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за комуникации со корисници, маркетинг и продажба Менаџери за интерни комуникации Вработени во оддели за работа со корисници и клиенти Професионалци за кои обуката ќе биде вредно искуство во личниот развој

НА ОБУКАТА ЌЕ ДОБИЕТЕ СОЗНАНИЈА ЗА:

Личниот мотивациски вредносен систем (МВС) - кои се нештата кои се навистина важни за Вас? Дискусија и разбирање на внатрешната динамика на односите Разбирање на потребите и очекувањата на колегите и клиентите - Како најлесно да го зборувате НИВНИОТ јазик? Препознавање на раните фази на конфликтите и успешно справување со нив - Како подобро да препознаеме кои се нашите мотиватори за конфликт, кои се тие на колегите и корисниците, како успешно да се справиме? Алатки и техники како да се градат одлични односи со колегите, корисниците – Што е тоа што конкретно можете да го направите за да бидете врвни во комуникацијата? Изработка на индивидуални акциони планови за врвна комуникација

ТРЕНЕР НАТАША ИВАНОВСКА Nad 13 godini iskustvo na menaxerski pozicii vo oblasta na komunikaciite.

Sertificiran SDI© trener i fasilitator, sertificiran trener i konsultant na internacionalnata kompanija Persona Global, specijalizacija za kou~ing na Erikson Kou~ing Kolexot od Kanada. Pretsedatel na (ACK).

Рок на пријава најдоцна до 20 декември 2011 година. Цената за еден учесник изнесува 8.000 денар (без ДДВ). За секој втор учесник од иста компанија следува попуст од 10% а за секој нареден учесник следува 15% попуст.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 akademija@kapital.com.mk К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

28 DEKEMVRI, SPECIJALEN PRILOG

BUSINESS STYLE KOI SE NAJDOBRITE MESTA ZA ZIMUVAWE VO REGIONOT NOV TREND VO SKOPJE OTVORAWE NA LANX BAROVI I RESTORANI DRES KODOT NA DELOVNITE LU\E – KOI SE NAJ^ESTITE GRE[KI SOVETI ZA SOVR[EN BIZNIS NOVOGODI[EN PODAROK ZA OVIE I ZA DRUGI AKTUELNI TEMI POVRZANI SO @IVOTNIOT STIL I BIZNISOT ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BIZNIS STIL KOJ KE IZLEZE NA 28 DEKEMVRI 2011 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

А С