433-22.12.2011

четврток. 22 декември. 2011 чет. max. -30 C min. -80 C

пет. max. -30 C min. -90C

саб. max. -10 C min. -90 C

МБИ 10

1.961,92

-0,24% %

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.100,09

-0,10%

ПАДНА ПРВАТА “ЖРТВА“ НА МЕРКАТОР Директорот на НЛБ си поднесе оставка 13 СТЕФАНОВСКИ:

Внатрешните опструкции во СРД нема да ги спасат незаконските газди!

8

Бизнис регулативата убава на хартија, на терен не ја подобри бизнис климата 10-11

ЕФТИМ ГАШТОВ:

ОМБ

120,68

-0,45%

ЕМУ

€

61,50

САД

$

47,17

Курсна листа на Народна банка на Македонија

СЕ ВРАЌА РЕЦЕСИЈАТА ВО МАКЕДОНСКИТЕ РУДНИЦИ И ВО МЕТАЛУРГИЈАТА! 4-5

Заминав од МРТ од лични причини – не поради ревизорскиот извештај! 7

Поглед д на денот д со Љупчо Зиков...

Митот над сите митови ПРИВАТИЗАЦИЈАТА! 5

www.kapital.mk

број 433 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Зошто ХЕЦ Света Петка поскапе за милиони евра?!

10

СТР.

2-3

КОЈ ЌЕ ОДГОВАРА?!

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“ ЈОЗЕФ СТИГЛИЦ

поранешен економист на Светска банка

четврток 22/12/2011

КОМЕНТАР

Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

451 закон не гарантираат добра бизнис-клима

И

мпозантно. 451 закон за бизнис-климата се донесени во Собранието за три години. Ако се мери продуктивноста на пратениците по тоа колку пати притискаат на копчето за гласање закони, ќе излезе дека се најпродуктивни државни службеници. Тоа малтене значи дека секој втор ден носеле по еден закон кој треба да ја упрости регулативата која ги тангира компаниите. Е, сега прашањето се префрла на другата страна. Колку од тие закони навистина ја подобриле бизнисклимата во земјава. Притоа, не го бараме одговорот во извештајот Дуинг бизнис затоа што тој само ги нотира донесените закони (кои се закитени и со европско знаменце) ама не ја мери нивната имплементација. А, тоа е клучниот проблем. Сите закони изгледаат многу убаво на хартија, ама на терен многу не функционираат. Примери има многу. Последен е Законот за процена. Замислете, „ефикасната“ јавна администрација во Министертсвото за правда го скроила законот по мерка на банкарите – да нема кредити затоа што нема ни проценители кои ќе вршат проценка на имотот на кредитобарателите. Среќа што банкарите реагираа, па Законот повторно, по итна постапка, се врати во Собранието. Како и Законот за градење на министерот Јанакиески. Се менува речиси на секои два месеци. Веќе никој и не знае која ќе биде конечната верзија. Како градежните компании да ги планираат инвестициите? Има уште неколку клучни закони кои не придонесуваат за подобрување на бизнис-климата. Рекордот го држи Законот за енергетика, кој со години се менува, и кога помисливме дека профункционира, излезе дека му фалат еден куп правилници. Затоа и не може да се применува и стопира инвестиции во обновливи извори на енергија. Да не зборуваме за законите кои го регулираат плаќањето меѓу фирмите, а посебно на државата кон фирмите. Тоа е најголемата болка на македонското стопанство. Нема добра бизнис-клима ако не постои начин една фирма да си го наплати побарувањето од друга фирма, а уште помалку од државата. Во такви услови умира секој бизнис.

Грозданов: Годинава ги зголемивме приходите за 14%

8,5

Бранот на штедење ќе резултира со поспор економски раст, а парите кои ќе се соберат од даноци ќе бидат помали од очекуваното, што дополнително ќе доведе да се зголемат каматните стапки.

“

www.kapital.mk

> БРОЈКА

милиони денари субвенции се исплатени за земјоделците во Гевгелиско. Пари добија 224 индивидуални регистрирани земјоделци и четири компании. Најголем дел од парите се исплатени како поддршка на сточарското производство, особено за производство и продажба на кравјо, козјо и овчо млеко.

А

кционерското друштво за стопанисување со станбен и деловен простор во целост ја има реализирано програмата за изминатите шест месеци, врз основа на што ги зголемиле приходите за 14% оваа година, во споредба со истиот период лани, тврди директорот Цветко Грозданов. Според него, растот на приходите најмногу се должи на приходи од закупнина, од станарина, како и од зголемувањето на издавање на деловните простории. Грозданов најави дека претпријатието ќе се насочи кон изградба на комерцијални станови.

Зошто ХЕЦ Света поскапе за 10 мил Кој ќе одговара?! И во Рико и во ЕЛЕМ молчат за причините поради кои Комисијата за разрешување спорови одлучила ЕЛЕМ да му доплати на Рико уште 10 милиони евра за изградбата на хидроцентралата Света Петка Катерина Попоска

poposka@kapital.com.mk

М

ол к и в о с л о в ен е ч ката компанија Рико и во Електрани на Македонија за причините зошто хидроцентралата Света Петка поскапе 10 милиони евра, пари кои ЕЛЕМ ќе треба да му ги плати на инвеститорот Рико. „Капитал” вчера објави дека ЕЛЕМ ќе треба да доплати уште речиси 10 милиони евра за изградбата на ХЕЦ Света Петка. Ниту од Рико, ниту од ЕЛЕМ не објаснуваат кои се конкретните причини врз основа на кои тројцата арбитри од Комисијата за разрешување спорови (Dispute Adjudication Board–DAB) неодамна одлучиле дека и Рико и ЕЛЕМ меѓусебе ќе си платат отштета. Според информациите на „Капитал”,

МИЛЕ ЈАНАКИЕСКИ

министер за транспорт и врски

Министерството не располага со информации за вашите прашања. Се работи за постапка која се води меѓу два посебни субјекти, каде треба да се обратите за да добиете точни одговори.

ЕЛЕМ барала од Рико надомест за доцнењето на изградбата на ХЕЦ Света Петка од 14 милиони евра, но Комисијата одобрила само пет милиони евра. Рико пак, уште во 2009 година барал проектот да поскапи за дополнителни 20,04 милиони евра, а одобрени му се 15 милиони. Разликата во „пеналите” од 9,8 милиони евра на крајот ќе ја покрие ЕЛЕМ. „Барањето на Рико беше поднесено со образложение дека се променети условите во однос на датумот на потпишување на договорната спогодба, 06.02.20 06 година, а договорот стапи на сила 120 дена по потпишувањето на спогодбата, како и енормното зголемување на цените на светскиот па з ар на с ур овинските материјали за електроопрема и градежни

14 20,04

милиони евра отштета барал ЕЛЕМ од Рико, но му признале само 5 милиони евра

милиони евра отштета барал Рико од ЕЛЕМ, а му одобриле дури 15 милиони евра

работи, потоа промената на Законот за градење и индиректните трошоци кои ги има изведувачот поради пролонгираниот период за завршување на работите”, велат за „Капитал” од ЕЛЕМ. Од Рико три дена одбегнуваат да одговорат на прашањата кои конкретни измени од Законот за градење во земјава им направиле проблем при изградбата на ХЕЦ Света Петка за на крајот Комисијата д а п р е с м е т у в а „ п е н а л и”. Од г о в о р нема ниту од министерот за транспорт и вр ски, Миле Јанакие ски, д а ли со неколкукратните измени на Законот за градење предвидел дека е можно да & се наштети на државата. Р и ко н е о д г о в а р а н и т у ко и с е т и е индиректни трошоци кои ја одложиле изгра дбата на ХЕЦ Света Петка, кои ги наведуваат како еден од неколкуте арг ументи за плаќање „пена ли”. Не добивме одговор ниту зошто се променил датумот од потпишувањето на договорната спогодба и нејзиното стапување на сила, што е една од причините поради што Рико бара обесштетување од ЕЛЕМ.

ХЕЦ Света Петка доцни три години!

ХЕЦ Света Петка с$ уште не произведува

ПОЛОНА ЛОВШИН

портпарол на Рико

За тоа кои се измените од Законот за градење кои ни пречеа ќе мора да се обратите до ЕЛЕМ или до вашиот законодавец. Тие знаат зошто го менувале Законот.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Вељко Влаховиќ бр 11, (деловна зграда на Технометал Вардар АД, 2 кат) 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

Адвокати ќе го бараат имотот на Јавното станбено претпријатие

Д

3

> БРОЈКА

иректорот на Акционерското друштво за стопанисување на станбен и деловен простор, Цветко Грозданов, најави дека планира да ангажира адвокати кои ќе го пронајдат имотот што Македонија го поседува во земјите од поранешна Југославија. Се работи за станбен и деловен простор на поранешни фирми во сопственост на државата кои во времето на приватизацијата не биле пријавени дека постојат. „Тоа се објекти кои за време на приватизацијата, тогашните бизнисмени ги прикриле објектите кои се наоѓаат надвор од Македонија за да го обезвреднат имотот на фирмата и за да го купат поевтино. Ние сме подготвени да дадеме податоци во кои земји има таков имот. За тие што ќе ги преземеме ќе ги впишеме во Катастар, таму каде што има диво населени ќе се поведат судски постапки пред тамошните судови, по што ќе бидат доделени на Акционерското друштво“, објаснува Грозданов.

96

гигават-часови струја преку тендер бара ЕЛЕМ за првите два месеци од 2012 година поради дефицитарно домашно производство. ЕЛЕМ ги очекува понудите до 28 декември. Пресудна ќе биде цената. Во моментов на Балканот цената на струјата руши рекорди. Еден мегават се продава по фантастични 80 до 140 евра за мегават-час.

Петка илиони лиони евра?! Во март годинава министерот за странски инвестиции на Словенија, Самуел Жбогар, генералните директори на Рико и на ЕЛЕМ, Јанез Шкрабец и Влатко Чингоски, беа на теренот каде што се гради ХЕЦ Света Петка. По обиколката на градилиштето, сите констатираа дека изведбата на електраната е во напредна фаза и дека очекуваат да се стави во функција до крајот на 2011 година.

Капитал Академија со нова обука - „Тајните на врвната комуникација – алатки за успех”

К

апитал Академија в петок ќе одржи обука на тема „Тајните на врвната комуникација – алатки за успех”. Работилницата ќе се одржи во Стопанската комора, а учесниците преку сертифицираните алатки на SDI© (Strength Deployment Inventory) ќе научат подобро да ги разберат потребите на своите колеги, на клиентите и на корисниците. Тренер на обуката ќе биде Наташа Ивановска, која има над 13 години искуство на

лидери

65 гигават-часови струја а годишно, иако требаше да и. стартува пред три години. Произ-ведената струја од же да оваа хидроцентрала може снаб-дува околу 10.000 семејства во земјава. Со одлуката на Комисијата дека „вкупните инвестициски трошоци потребни за целосно заокружување на проектот ХЕЦ Света Петка ќе бидат зголемени за 9,76 милиони евра, кои ќе ги плати а.д. ЕЛЕМ” хидроцентралата ги пробива првично најавените 50 милиони евра потребни за изградба. Сега нејзината вредност достигнува дури 70 милиони евра, сума ни малку мала за еден ваков објект. Нејасно е зошто државата дозволи да доплаќа уште 10 милиони евра за Света Петка, ако се земе предвид дека инвеститор е токму ЕЛЕМ, државна компанија, чиј интерес треба да биде брза и квалитетна изградба на електраната и што поскоро пуштање во употреба. Во јуни 2006 година тогашниот директор на ЕЛЕМ, Панде Лазаров, изјави дека во првата фаза од изградбата на хидроцентралата вложиле 20 милиони евра, најмногу за пробивање на патот во должина од 23 километри до местото каде што треба да биде браната. Тогаш директорот на Рико, Јанез Шкрабец, порача дека компанијата ќе ја оправда довербата на Владата и вети дека хидроцентралата ќе биде пуштена во работа за две години, летото 2008 година. „Рико ќе ја оправда дадената доверба за проектот и квалитетно и професионално, заедно со ЕЛЕМ, ќе ги заврши сите работи. Македонија има

Оваа хидроцентрала, позната и како Матка 2, годишно треба да произведува 65 гигават-часови струја, со што може да ги голем економзадоволи потребите с ски потенцијал за струја на 10.000 и се надеваме де-семејства ка вашата земја во

Сло артСловенија ќе најде партње до нер за приближување ј ЕУ-интеграциите”, изјави пред три години Шкрабец во Скопје. Генералниот директор на ЕЛЕМ, Влатко Чингоски пак, во интервју за „Капитал“ истакна дека не бил задоволен од изборот на претходното раководство на ЕЛЕМ. „Знаете дека изведувачот никогаш во живот не направил брана. Не навлегувам во тоа како е избран, но ние таа компанија ја наследивме. Од гледна точка на Рико, се работеше за неискуство со работа за ваков проект. Градежните фирми пак, среде работа му побараа повисоки цени. И сите тие работи доведоа до доцнење на проектот. На крајот, најголем проблем беше квалитетот на работите. Ние во ниту еден момент не можевме, ниту сакавме да отстапиме од предвидениот квалитет. Заеднички се трудиме да го изнесеме целиот проект така како што е замислен и мислам дека сме на добар пат тоа да го реализираме до крајот на 2011 година“, изјави пред една година Чингоски. Но, ХЕЦ Света Петка доби нов рок - мај 2012 година. Сега МЕПСО и ЕЛЕМ работат на нов приклучок на електраната, ново димензионирање на опремата во трафостаницата и на изградба на нов далновод во сосема друг правец. Според Чингоски, трошокот за ова е, како што вели, минорна сума.

менаџерски позиции во областа на комуникациите. Бројни истражувања на светско ниво покажале дека начинот на којшто вработените во компанијата комуницираат меѓусебе и со своите корисници и клиенти директно е поврзан со бројките и со деловните резултати.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ЖИВКО МУКАЕТОВ

П

рвиот човек на фармацевтската компанија Алкалоид ќе работи на економски просперитет на земјава како дел од тимот на проектот „Македонија 2025“

ЈОВАН МАЏОВСКИ

Д

обра вест е дека малите и микропретпријатија во следните пет години ќе имаат на располагање 800.000 долари преку инвестициски фонд за ризичен капитал

не им беше денот

Хидроцентралата Света Петка првично беше проценета на околу 50 милиони евра, а сега достигна сума од околу 70 милиони евра

Kapital Akademija...

ЏОРЏ ОЗБОРН

И

министерот за финансии на Велика Британија ќе мора да се соочи со губење на супериорниот кредитен рејтинг ААА, а ќе го изгуби поради кризата во еврозоната

Македонскиот актер Никола Ристановски ја освои српската театарска публика и критика со претставите „Дервишот и смртта“ и „Господа Глемба Глембаеви“. За Зоран Христи Христиќ, еден од најпрод најпродуктивните српски композ композитори во областа на фил филмската, театарската и класи класичната музика, Ристан Ристановски е личност НИКОЛА РИСна годината годи во Србија „увезен“ од Македонија. ТАНОВСКИ Играјќи го Ахмед Нурудин во култната „Дервишот и смртта“, Ристановски собра десет респективни професионални награди во регионот. Земајќи ги предвид и наградите што ги добил дома, тој стана најнаградуван актер во македонската театарска историја. Со неговата актерска игра и мајсторство на занаетот ги освојува гледачите, но и ја добива почитта од истакнати интелектуалци, режисери, негови колеги, во земјава и во регионот. За жал, на нашата публика има с$ помалку можнос можност да го гледа на домашната актерск актерска сцена.

_

ГУБИТНИК Изгледа постои некаков нов јапонски систем на водење сметководство кој овозможува да се сокријат финансиските дупки, иако се големи неколку милијарди долари. Тоа му успеа на јапонскиот технолошки гигант Олимпус, кој успешно и без никаков сомнеж 20 години ја прикриваше МАЈКЛ „книговодствената ВУДВОРД грешка“ вредна 1,7 милијарди долари. Тоа веш вешто го прикриваше и последниот извршен директор на компанијата, Мајкл В Вудворд, кој откако доби отказ за невешто невештото раководење на компанијата, одлучи да прозбори во јавноста за лажната финансиска состојба на компани компанијата. Сега Сега, Ол Олимпус се соочува со штета која е поголема од „прикриените“ 1,7 милијарди долари. Наруштен е имиџот на компанијата, изгубена е довербата од страна на инвеститорите и акционерите, намалена е нејзината вкупна вредност.

мисла на денот

ХЕРМАН ВАН РОМПУЈ

О

чајнo изгледаат сите обиди на претседателот на Европскиот совет да го подигне оптимизмот во однос на кризата во ЕУ, бидејќи на многу земји им се заканува рецесија

СТРАТЕГИЈАТА Е ОДДА

ЛЕЧУВАЊЕ НА СЕБЕСИ ОД КОНКУРЕНЦИЈАТА. КО ЗА ТОА НЕ СЕ РАБОТИ Р СИ ПОДОБАР ДАЛИ С НЕШТО ШТО ГО ВО НЕШ ПРАВИШ, ТУКУ ДАЛИ ПРАВИ ПОИНАКОВ ОД СИ ПОИ ДРУГИТЕ.

Мајкл Портер светски познат професор по бизнис-администрација

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

Noem. Dek. Jan. Fev. 2010 Mart Apr. 2011

Maj

Juni

Juli

Avg.

Sept.

331,4

321,3

326,8

311,1

(во милиони евра)

301,3

293,2

291

291,6

292,1

281,9

308,5

Пораст П ораст на на л лошите ошите кр кредити редити д

ФОТО НА Д ДЕНОТ...

334,4

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

297,1

4

WWW.KAPITAL.MK

Okt.

Л

Noem.

ошите кредити што не можат да ги наплатат банките бележат драматичен пораст и во ноември годинава надминаа 334 милиони евра. Од нив речиси 220 милиони евра се спорни за наплата од компаниите. Најзаглавени со банкарски долгови се фирмите од индустријата, трговијата на мало, градежништвото, хотелиерството и транспортот.

светот низ медиумите...

The Guardian Th

Бр Британскиот весник пишува за страв кој се појави од евентуално снижување еве на кредитниот рејтинг на земјата. зем

Poslovni Po o Dnevnik

Хр Хрватскиот весник на својата насловна страница носи на анализа за поддршката која ан ја побарал Ивица Тодориќ од претседателот Иво Јосиповиќ пр за купувањето на Меркатор кајшто смета дека Јосиповиќ ка може да помогне со неговиот мо авторитет. ав

Г

радежните работи на олимпискиот парк во Лондон, каде што следната година ќе се одржат летните Олимписки игри финишираат. Паркот ќе биде завршен до март, а атлетската патека први ќе ја испробаат учениците од локалните училишта.

Рецесијата се враќа во и во рударската индуст ПАД НА ЦЕНИТЕ НА МЕТАЛИТЕ НА СВЕТСКИТЕ БЕРЗИ на годишно ниво никел

цинк

жел. руда

бакар

платина

The Wall Street Journal

Главна тема за американскиот весник е кинескиот хакерски напад врз американската стопанска комора и штетата која е настаната од ова по 3.000.000 членки на оваа најмоќна бизнисасоцијација во САД.

The Jerusalem Post

Голема анализа за сложената безбедносна ситуација во регионот носи израелскиот весник во која се опишани случувањата во Либан и се прогнозираат идните „лоши“ патишта по кои би се движела и развивала истата.

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... За Грците не важи Привремената р спогодба - Парламентот не ја ратификувал ее ли Буџетот Буџет у Ќе ја преживее кризата е во 2012? во компаниите 15 митови што треба да ги e закопаат закопаме пред тие да нe нас! - Вовед ... (1) д д д приАкциите со висок дивиденде дивиденден нвестирање ање во 201 нос најдобри за инвестирање 2012

-22,3% -23,4% -23,8%

-20,5%

Соња оња Јованова

с.јованова@kapital.com.mk јованова@kapital.com.mk

Александар д р Јанев janev@kapital.com.mk nev@kapital.com.mk

К

ако што рапидно паѓа цената на металите на светските берзи, рецесијата се враќа во рударската и во металската индустрија. Анализата на берзанските цени на основните метали денес споредено со истиот период лани покажува драматичен пад од околу 20% кај речиси сите видови метали. Загрижувачки е што економистите очекуваат ценовниот пад да се засили во 2012 година, што во превод значи затворање рудници, гасење на печките во погоните за производство и нови отпуштања на работници. Најголем пад на цената има кај никелот, 23,8%, кај цинкот, 23,4% и кај бакарот, 20,5%. Намалувањето на цените на металите на рекордно ниско ниво во последните две години предизвика страв и кај менаџерите на македонските рудници и металски компании дека 2012 година ќе биде тотално

неизвесна. Ниските цени на металите, од една страна, и континуираното поскапување на енергенсите веќе го затворија комбинатот за феросилициум од Јегуновце, Југохром. Директорот Костас Јанкоглу оцени дека во такви услови невозможно е да се произведува. „Наместо на шест или три месеци, договорите сега се склучуваат на месечно ниво. Цената на металите рапидно паѓа, а на енергијата расте. По Фени, ние сме најголем потрошувач на струја, која пак, ни е 60% од производот. Значи, не е можно да се опстане“, вели Јанкоглу. Југохром ги исклучи печките, а 600 луѓе останаа без работа. Дел од рудниците пак, с$ уште ја преживуваат кризата, но веќе го редуцираа производството, што во финансиските резулати ќе прикаже намалени профити, па дури и загуби.

-18,8%

„Извесно е дека цената на бакарот ќе продолжи да паѓа, меѓутоа с$ додека не се спушти под нивото од 5.000 долари за тон, ќе продолжиме со производство. Под тоа ниво ќе значи дека дошла фаза на тешка криза. Не очекуваме драматично влошување, но ние веќе направивме резервен план во случај цената на металите да продолжи да паѓа под нивото на профитабилност. Првата мерка што ќе се преземе за намалување на трошоците би било намалување на платите, кои влегуваат со 12% во цената на производот“, вели Николајчо Николов, заменик-генерален директор на рудникот Бучим. За идната година Бучим планира да го задржи производството на слично ниво како и годинава - 38.000 тони бакарен концентрат, што е еднакво на 8.000 тони бакар и 400 килограми злато. Дополнително, се планира зголемување на преработувањето на оксидна руда за еден милион тони во новоотворената фабрика, од што треба да се добијат 2.500 тони катоден бакар. Дел од менаџерите на рудниците во земјава оценуваат дека и во услови на драстично намалени цени на металите, сепак, поисплатливо е да работат со помало производство и намалени добивки, отколку да затворат.

МБИ10

3.000

WWW.KAPITAL.MK

3 факти за...

15,7

прОЦенки...

И

лјади гигаватчасови струја годинава произведе нуклеарката Козлодуј во Бугарија

33% 4 О

Е

учеството на Козлодуј во вкупното производство на електрична енергија во Бугарија

д вкупно шест реактори не работат поради безбедносни причини

пОглед на денОт...

маја стевкОва-Штериева

финансиски директор на Комерцијална банка

намалените нарачки ќе го забават кредитирањето

1.435 металургијата трија!? Цените на металите на светските берзи паднаа на рекордно ниско ниво од 2009 година. Тоа ја загрозува профитабилноста на рудниците, а на компаниите од металската индустрија им се заканува недостиг од суровини светските рудници на работ на рентабилност

И

светските рудници се соочуваат со пад на производството како резулат на намалените цени на металите. Британскоавстралискиот рудник Рио Тинто веќе го прекина производството во помалиот рудник за алуминиум во Велика Британија. Аналитичарите прогнозираат дека на краток рок не се предвидливи цените на металите, но на долг рок, очекуваат цените да останат над нивото на трошоците за производство.

„Профитабилноста сигурно ќе падне, но дури и да дојде до нагло намалување на цената на оловото и цинкот, сепак, сметаме дека рудникот треба да продолжи да работи континуирано. Работата не дозволува едноставно затворање на рудниците, затоа што процесот на рестартирање е долг. Ние имаме обезбедено пласман на производството за цела 2012 година, но с$ уште е неизвесно и не очекуваме пораст на производството“, објаснува Максим Прохоров, генерален менаџер на рудникот Саса. Во комбинатот за фероникел Фени исто така постои неизвесност за работењето идната година, но не се очекуваат поголеми поместувања во споредба со годинава. “Очигледно е дека глобалната економија е во криза, па оттука и цените на металите се во надолна линија. Сепак, онака како што сега стојат работите, Фени нема намера да ги редуцира производните капацитети за 2012. Меѓутоа, ваквата одлука останува предмет на ревизија доколку дојде до понатамошни промени на ценовните услови на глобалните пазари“, изјави генералниот извршен директор на Фени, Константинос Даскалакис.

километри изнесува вкупната должина на железничката пруга во Македонија, од која околу 250-300 километри се поставени во периодот 1945-1990 година. Од 1990 до 2011 година не е изграден ни километар функционална пруга. Не е реновирана ни пругата која веќе е изградена, поради што возовите возат со многу мала брзина. Тоа што државата не инвестира во железницата им прави огромни проблеми на компаниите бидејќи им го поскапува транспортот.

3

Ќе снема метали на пазарот

Главен ризик од намалувањето на цените на металите и намаленото производство, како резултат на тоа, е можноста да се појави недостиг од овие суровини на пазарот. Во Раде Кончар, фирма за производство на трансформатори и електромотори, признаваат дека тоа е најлошото сценарио што веројатно ќе се случи во наредниот период. „Ние ќе дојдеме до ситуација кога нема да се продаваат метали на пазарот поради тоа што цената е ниска, ново производство ќе нема, а рудниците ќе работат со залихи кои не ќе смеат да ги продаваат, затоа што тогаш ќе треба да капитулираат. Ова ни се случи и во 2009 година, кога ние како фирма шест месеци не можевме да набавиме бакар, затоа што го немаше“, вели Аце Антевски, генерален директор на Раде Кончар. Компанијата Макстил во планот за работа за 2012 година пресметала дека првите месеци ќе го преполови производството како резултат на намалените нарачки. „Најголемите трговски партнери од Европа се соочуваат со сериозни економски проблеми. Нашите согледувања се дека идната година ќе биде полоша од годинава. Планираме намалување на производството за 10% до 15%, главно поради намалувањето на побарувачката од странство. Се очекува европските земји помалку да инвестираат во изградба на капитални објекти поради финансиските проблеми, што автоматски значи помала побарувачка за челикот“, изјави за „Капитал“ генералниот директор на Макстил, Александар Панов. Статистиката веќе почна да покажува негативни трендови во рударската и во металската индустрија. Во делот на вадење руди на метали во октомври е евидентиран пад од 4,1%, додека во производството на метали е регистриран пад од дури 14,5%.

километри асфалтиран пат се потребни за да се спои селото Здуње и целиот регион на Македонски Брод и Поречието со браната Козјак и со Скопје. Денес жителите од овој крај вртат и повеќе од 150 километри за да стигнат до Скопје.

менде диневски

пратеник на СДСМ

В

МРО-ДПМНЕ за шест години не успеа да ги реализира планираните проекти, а можеше. Ревизорските извештаи од повеќето министерства упатуваат на незаконско трошење на парите на граѓаните, а ако оваа влада е одговорна, зошто троши 400 милиони евра на споменици и скулптури?,праша пратеникот на СДСМ, Менде Диневски, на расправата во Собранието за Буџетот за идната година. Опозицијата повторно обвини дека владејачкото мнозинство се обидува да создаде лажна реалност, бидејќи предлог-буџетот е лажен и нереален.

митОви да ги закОШтО треба тие да не запаме, пред кОпаат нас!

кОментар

Љупчо зиков

Н

амалените нарачки од странство ги загрижуваат банките и тоа може да влијае за забавување на кредитирањето идната година,- изјави финансискиот директор на Комерцијална банка, Маја Стевкова-Штериева. Според неа, банките остануваат стабилни, но главниот ризик за економијата од европската криза доаѓа од трговската размена. Нефункционалните кредити се очекува да останат на исто ниво, но не се исклучува и нивно зголемување.

15(2)

zikov@kapital.com.mk

митот над сите митови – приватизаЦијата!

м мит (1)

Најголемата причина за немоќта на македонските фирми да извезуваат, да инвестираат, да отвораат нови работни места! Отсуството на странски и домашни инвестиции и катастрофално големиот увоз од епски размери! Корупцијата! Немоќта на сите влади досега да се справат со сите тие негативни белези на македонската денешница е ПРИВАТИЗАЦИЈАТА! И неколку сегашни газди производ од неа... ОПАСЕН И ПОГРЕШЕН МИТ! (со овој мит ќе се занимаваме и утре и во понеделник) сите партии што се изредија на власт и му се качија на буџетот во овие 20 години свесно искреираа мит од приватизацијата за да можат подоцна, во годините нанапред, да го злоупотребат митот во своја корист за зграбување на националните потенцијали на економијата и општеството! тој процес с$ уште трае! еве како... во 1998 година, кога падна владата на бранко Црвенковски, лидерот на сдсм замина во опозиција со етикетата „гробар на македонската економија”! таа етикета до денеска ја носи закачена со „шпенка” на грбот! Љубчо георгиевски во годините потоа до 2002 година постојано велеше дека 97% од приватизацијата ја завршил бранко!? не направи ревизија!? грабежот го искористи само како реторика да опстане на власт! но, и како „крунско алиби” за неговата приватизација! Огромни „дискаунти“ за купување на фирмите! така олигархијата на бранко се трансформираше во олигархија на Љубчо! тој падна по една крајно „нејасна и финансиски валкана војна” во 2002 година, а на власт се врати бранко, кој речиси ништо не стори за да стави точка на овој процес! никола груевски во 2006 година, како нов лик, во голема мера победи на незадоволството на граѓаните од сиромаштијата, немањето работа, корупцијата без граници, клановската поделеност на општеството! но, груевски речиси сите избори потоа во шест години владеење, до последните пред неколку месеци, го „добива” бранко Црвенковски на истите проблеми и на истата вина! дека „Црвенковски е гробар на македонската економија”! а поминаа цели 20 години! митот живее! во меѓувреме, денеска и едните и другите на граѓаните им фрлаат прав во очите, додека во позадина на сцената врват чудни процеси: секундарна приватизација, концентрација на финансиска моќ без граници, разни преземања во подруми, необјасниви банкроти, криминали, бегства од државата поради нејасни причини, отсуство на стартување на готови фабрики без образложување (сведмилк), нејасни врски на некои банки со скандалозно криминални компании кои се во стечај! креирање на една сосема нова и до небо финансиски силна олигархија! Ова никој не го санкционира! сите избегнуваат и да го видат и да разговараат за тоа! приватизацијата од 90тите години с$ уште е виновна за с$! бог да чува... митОт над сите митови практички го смислија десетина политичари и уште десетина новинари и главни уредници и интелектуалци (платеници кои истото го работат и денеска!!??). тие новинари и уредници за возврат цицаа од разни цицки – што партиски, што компаниски! и едните и другите и третите формирале самоуправна интересна заедница (сиз). подмитливост и софистицирано интелектуално сработено рекетарство. токму во овој сиз се изгубила „црвената линија”, но не за спорот со грција за името, туку за судбината на приватните џебови на поединците на двете најголеми партии во власта и во опозицијата, на кои во последните години им се придружија и двете најголеми партии на албанците, сосе сателитите! вистината е дека овој мит го создадоа „лумпен пролетеријат – ликови” од сите партии во текот на 90-тите години! мислеа дека може да се преземе контролата над приватизацијата! преземаа компании во подруми! кога видоа дека ова, сепак, е малку опасно, тогаш му се нафрлија на буџетот откако ја презедоа власта...!!?? и потоа ја лансираа „тендерската економија” како логичен продолжеток на приватизацијата. резултат: ликови со многу кеШ, актери на тоа што кај нас веќе се дефинира како „секундарна приватизација”. но, за ова повеќе ќе читате утре...

3.200

2.800

3.000

2.600

2.800

2.400

2.600

2.200

2.400

2.000

2.200

60 секунди брифинг

1.800 07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

08/11

берза мби 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000

07/10

МБИ 10

08/10

10/10

12/10

02/11

04/11

06/11

1.963,18 Max. Min.

2010/2011 2010/2011

2.827,62 2.059,92

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК На Македонската берза вчера Македонијатурист се одржа јавна берзанска

аукција на акции и удели, на

2.600,00 Се продаде удел на Извор+1,96% +50,00 Кичево, а вкупната вредност на 1.963,18 трансакцијата е 196.923 денари.

МБИ 10 склучи една трансакција. која се

2010/2011 Max. 2.827,62 Главниот берзански НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК индекс МБИМБИ 10 2010/2011 2.059,92 10 порасна за 0,06% иMin. трговскиот Макстил

ден го заврши со вредност

1.963,18 131,00

од 1.963,18ДОБИТНИК индексни поени. НАЈГОЛЕМ Македонскиот берзански индекс Македонијатурист 2010/2011 2.827,62 МБИ МБИД10на дневно нивоMax. порасна за -2,00 -1,21% МБИ 10а индексот на Min. 2010/2011 2.059,92 МБИ 10 0,07%, обврзници МБИ 10 ОМБ падна за 0,01%. МБИ 10 +50,00 +1,96% НАЈГОЛЕМ DOW JONES ДОБИТНИК 2010/2011 2.827,62 Македонијатурист Max. 2010/2011 Max. 2.827,62 2010/2011 Max. Min. 2.827,62 2.059,92 2010/2011 Max. 2.827,62 НАЈГОЛЕМ 2010/2011 ГУБИТНИК Min. Min. 2.059,92 2.059,92 2010/2011 Max. 2.827,62 2010/2011 Min. 2.059,92 Макстил 2010/2011 ДОБИТНИКMin. 2.059,92 НАЈГОЛЕМ +50,00 ДОБИТНИК +1,96% НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК НАЈГОЛЕМ Македонијатурист НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 13.000 Македонијатурист Македонијатурист НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Македонијатурист 12.500 -2,00 -1,21% НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Македонијатурист 12.000 Макстил +50,00 +1,96%

2.600,00 1.963,18 1.963,18 1.963,18 1.963,18 2.600,00

131,00 2.600,00 2.600,00 2.600,00 2.600,00 +50,00 +50,00 +50,00 131,00 DOW JONES +50,00

11.500

+1,96% +1,96% +1,96% +1,96% -1,21%

11.000 10.500

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК -2,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Макстил 07/07 27/07 16/08 Макстил НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Макстил

10.000 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК

Макстил ГУБИТНИК НАЈГОЛЕМ 9.500

131,00 131,00 -2,00 131,00 -2,00 -2,00 -2,00

05/09

Макстил DOW JONES

25/09

-1,21% -1,21% -1,21% -1,21% -1,21%

13.000 12.500 12.000

-2,00

DOW JONES

11.500

DOW JONES

11.000 DOW JONES JONES DOW DOW JONES 13.000 10.500

12.103,58 DOW JONES

12.500 10.000 12.000 9.500

11.50007/07

27/07

11.000 13.000 ДРУГИ ПАЗАРИ 13.000 10.500 13.000 12.500 13.000 12.500 10.000 12.500 12.000 FTSE 100 13.000 12.500 12.000 9.500 12.000 11.500 Nikkei225 12.500 12.000 07/07 27/07 11.500 11.500 11.000 S&P 500 12.000 11.500 11.000 11.000 10.500 Nasdaq 11.500 11.000 10.500 10.500 10.000 DAX 11.000 10.500 10.000 10.000 9.500 TOPIX 10.500 10.000 07/07 27/07 9.500 9.500 10.000 9.500

16/08

+2,87% 05/09

25/09

5.390,79 -0,53% 8.459,98 +1,48% 05/09 25/09 1.241,30 +2,98% 2.603,73 +3,19% 5.829,56 -0,30% 725,68 +2,87% +1,00%

16/08

12.103,58

16/08

05/09

25/09

07/07 27/07 25/09 07/07 27/07 16/08 05/09 25/09 Европските берзи16/08 вчера05/09 07/07 27/07 16/08 05/09 25/09 9.500 постојано осцилираа.

07/07 27/07 16/08 05/09 25/09 ВАЛУТИПАЗАРИ ДРУГИ Утринскиот ентузијазам на 12.103,58 инвеститорите кој го поттикна FTSE 100евро 5.390,79 -0,53% евро долар Фунта Европската централна банка+2,87% со Nikkei225 кредити, 8.459,98 +1,48% поволните за кратко СТАПКА СТАПКА S&P 500спласна. Цените 1.241,30 време на +2,98% 12.103,58 Nasdaq 2.603,73 1,3054 +3,19% ДРУГИ ПАЗАРИ 1,2015 акциите на Азиско-пацифичките 12.103,58 DAX вчера пораснаа.

5.829,56 ПРОМЕНА -0,30% ПРОМЕНА берзи +2,87%

12.103,58

FTSE 100 5.390,79 -0,53% TOPIX 725,68 +2,87% +1,00% +2,87% -0,2% +0,5% Nikkei225 8.459,98 +2,87% +1,48% +2,87% S&P 500 1.241,30 +2,98% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ДРУГИ ПАЗАРИ NasdaqПАЗАРИ 2.603,73 +3,19% ДРУГИ ВАЛУТИ ДРУГИ ДРУГИ ПАЗАРИ ПАЗАРИ DAX 5.829,56 -0,30% ФЈУЧЕРСИ FTSE 100 5.390,79 -0,53% ДРУГИ ПАЗАРИ 5.390,79 FTSE 100 -0,53% TOPIX 725,68 +1,00% FTSE 100 5.390,79 -0,53% Nikkei225 8.459,98 +1,48% FTSE 100евро 5.390,79 -0,53% евро долар Фунта Nikkei225 8.459,98 +1,48% Nikkei225 8.459,98 +1,48% S&P 500 1.241,30 +2,98% FTSE 100 5.390,79 -0,53% Nikkei225 8.459,98 +1,48% ЗЛАТО S&P 500 1.241,30 +2,98% СТАПКА S&P 500 1.241,30 +2,98% Nasdaq 2.603,73 СТАПКА +3,19% Nikkei225 8.459,98 +1,48% S&P 500 1.241,30 +2,98% Nasdaq 2.603,73 +3,19% ВАЛУТИ Nasdaq 2.603,73 +3,19% DAX 5.829,56 1,3054 -0,30% S&P 500 1.241,30 +2,98% Nasdaq 2.603,73 +3,19% 1,2015 DAX 5.829,56 -0,30% DAX 5.829,56 -0,30% TOPIX 725,68 ПРОМЕНА +1,00% Nasdaq 2.603,73 +3,19% DAX 5.829,56 -0,30% ПРОМЕНА TOPIX 725,68 +1,00% +0,11% TOPIX 725,68 +1,00% евро долар Фунта евро 5.829,56 DAX -0,30% TOPIX 725,68 +1,00%

други пазари

1.619,40

-0,2%

+0,5%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 TOPIX 725,68 СТАПКА +1,00% СТАПКА ВАЛУТИ ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.10

VALUTI 107,32 Фунта евро ВАЛУТИ ВАЛУТИ 1,2015 ВАЛУТИ ФЈУЧЕРСИ ПРОМЕНАевро ВАЛУТИ Фунта

£ €

1,3054

€ $

ПРОМЕНА евро долар евро долар евро+0,55% долар Фунта евро евро долар -0,2% Фунта евро +0,5% СТАПКА СТАПКА ЗЛАТО СТАПКА СТАПКА евро долар Фунта евро СТАПКА СТАПКА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 СТАПКА СТАПКА

1,3054 1,3054 1,3054 1,3054 1,3054 1,2015 -0,2% +0,5% +0,11% -0,2% +0,5% ПРОМЕНА ПРОМЕНА -0,2% +0,5% +0,5% СТР.10 -0,2% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ЗЛАТО ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА НА СТР.10 СТР.10 -0,2% +0,5% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.10 1,2015

1,2015 1,2015 1,2015 1.619,40

СТАПКА ПРОМЕНА ФЈУЧЕРСИ ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА

ФЈУЧЕРСИ 1.619,40 ФЈУЧЕРСИ ФЈУЧЕРСИ ФЈУЧЕРСИ 107,32 FJU^ERSI ФЈУЧЕРСИ ЗЛАТО

СТАПКА ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

+0,11%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 +0,55% ЗЛАТО ЗЛАТО ЗЛАТО ZLATO Нафта Брент ЗЛАТО

1.619,40 1.619,40 107,32 1.619,40

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ ИНФОРМАЦИИ НА НА СТР.11 ПОВЕЌЕ ПОВЕЌЕ СТР.11 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.11

+0,11% +0,11% +0,11% +0,11% +0,55% +0,11%

107,32 107,32 107,32

+0,55% +0,55% +0,55% +0,55%

Нафта Брент ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.11

Нафта Брент NAFTA Нафта БрентBRENT +0,55% пОдатОЦите се Од претХОдниОт ден дО 15Ч

ален кОваЧ

“

И покрај кризата, банкарските заштеди на Хрватите растат.

11/11

2.000 0

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА

Попоски: Ако грчката Влада нема мандат за името, има за одлуката од Хаг!

Попоски вчера даде отчет пред пратениците на Комисијата за надворешни работи. Опозицијата обвини дека надворешната политика се креира само за внатрешна употреба, а не за достигнување на стратешките цели надвор Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

С

о оглед на тоа дека противењето на Грција е единствената причина која го попречи постигнувањето консензус за наш прием во Алијансата, Македонија очекува Атина сега целосно да го почитува словото и духот на пресудата од Хаг! Во согласност со нејзините меѓународни правни обврски, таа не смее понатаму да го блокира постигнувањето консензус за наше членство во НАТО. Ова го изјави вчера министерот за надворешни работи, Никола Попоски, за време на отчетот пред пратениците на собраниската Комисија за надворешни работи. Попоски смета дека новата влада во Грција, техничка по својот карактер, не покажа особена волја за ангажирање на план на овој политички проблем, тврдејќи дека има првенствено економски мандат. Но, сепак, тој вели дека и да е така, не постои причина Атина да не ја почитува одлуката од Хаг. Министерот о ч е к у в а з е мј и т е -

членки на Унијата да ја разгледаат пресудата и да дозволат Македонија да ги почне пристапните преговори со Брисел, зашто тоа, рече тој, ќе ја врати правната сигурност меѓу Грција и Македонија.

НАТО и ЕУ остануваат стратешки приоритети и во 2012 година

Министерот Попоски вчера ги соопшти и приоритетите на Министерството за надворешни работи за претстојната 2012 година. Освен целите тој се осврна и на оствареното во 2011 година. Позитивната пресуда од Хаг, билатералните и мулти л ате р а л н и те о д н о с и, с р ед б и те н а билатерално и мултилатерално ниво и претседателствата со дел од меѓународните организации се само дел од успесите со кои се пофали министерот Попоски. Четириесетминутниот отчет на Попоски пратениците од опозицијата го оценија како празен, технички и површен извештај, кој СДСМ нема да го поддржи. Тие обвинија дека наместо стратегија и соопштување на приоритетите за наредната година,

ИГОР ИВАНОВСКИ, СДСМ

Го обвини Попоски дека Министерството за надворешни работи е претворено во инкубатор и школо за младите партиски кадри. „Центарот на надворешната политика не е Министерството. Таа се создава само во кабинетот на премиерот“, заклучува тој.

отчетот на Попоски, велат тие, се сведа на таксативно прикажување на календарските п р о ш е т к и н а м и н и с те р о т м и н ат ат а година. “Продолжува практиката на лошото водење на надворешната политика. Таа с$ повеќе е само одраз на внатрешната политика, која е лоша. И таквата политика се пренесува надвор. Тоа само покажува дека македонската надворешна политика не е наменета за надвор, туку за внатре. Наместо проактивна дипломатија, вие водите писмодипломатија“, рече пратеникот на СДМС, Игор Ивановски. Освен оценката за говорот на шефот на дипломатијата, Ивановски обвини за криминализацијата со купувањето на земјиштето и амбасадите во странство, како и за непотизмот и партизацијата која, според него, владее во министерството. Претседателот на комисијата, пратеникот Антонио Милошоски, од кој пак, Попоски го презеде кабинетот ги пофали средбите што Попоски ги имал во изминатиот период и како коректна ја оцени политиката по преземањето на кабинетот првите средби да ги оствари со земјите од регионот. “По таа логика, се надевам дека набрзо ќе

Стратешки цели на македонската дипломатија за 2012

членството во НАТО и отворање на пристапните преговори со ЕУ развивање на добрососедските односи, вклучително и изнаоѓање решенија кои ќе ни отворат нови перспективи развивање на билатералните и на мултилатералните односи зголемување на видливоста на Македонија на меѓународната сцена преку економската и јавната дипломатија и заштита на интересите на нашите граѓани и компании во странство грижа за македонското национално малцинство во соседните земји.

имаме и билатерална средба и со владини претставници на соседна Грција“, рече Милошоски.

Ќе има ли доволно обвинители за идната година? Потребна е измена во Законот за јавно обвинителство со која ќе се одложи рокот со кој се предвидува од 1 јануари идната година обвинителите да бидат избирани исклучиво од редовите на Академијата за судии и јавни обвинители Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

Д

о крајот на оваа година Советот на јавни обвинители треба да изврши избор на петмина обвинители кои ќе ги пополнат испразнетите места во неколку обвинителства во државата. Огласот за избор на обвинители беше објавен уште пред неколку месеци, но поради намалениот состав на Советот во кој фалеа тројца членови, неколкупати беше одложувана седницата на која ќе падне изборот за обвинителите. Претседателот на Советот, Костадин Кизов, вели дека за овој конкурс имало најголем број заинтересирани кандид ати. З а едн о с л о б одн о ме с то во Вишото обвинителство во Скопје се пријавени 23 кандидати, за едно место во Битола 11, за обвинителството во Тетово, во кое обвинителот треба да доаѓа од редовите на Академијата за судии и јавни обвинители пријавени се 24 кандидати, а најголем интерес како што се очекува има за двете слободни места во Основното обвинителство Скопје за кои се пријавени 54 кандидати.

„До крајот на оваа година ќе го направиме изборот. Има пријавено голем број кандидати и сега откако е копмплетиран составот најдоцна идната недела ќе закажеме седница на која ќе се изврши изборот“, вели Кизов. Претседателот сепак изрази загриженост дека од следната година, која ја оцени како клучна за обвинителството поради стартот на Законот за кривична постапка и зајакнување на капацитетите на обвинителствата, кадровски и материјални, нема да може да се врши избор на нови обвинители доколку итно не биде сменета одредбата од Законот за јавно обвинителство која предвидува од 1 јануари изборот на обвинители да се врши исклучиво од редовите на Академијата.

Догодина Академијата ќе прими 15 кандидати

Извори за „Капитал“ потврдуваат дека измените во Законот за јавно обвинителство се подготвени и наскоро ќе се најдат во Собранието. Директорката на Академијата

за судии и јавни обвинители е убедена дека рокот ќе биде пролонгиран за една година, бидејќи како што вели во моментов не можат да се исполнат овие рокови. „Обуката во Академија досега ја имаат завршено 80 кандидати од кои само уште 29 не се именувани во некој од судовите и обвинителствата во земјава“, вели Арнаудовска. Прием на нови кандидати ќе се врши идната година според Стратегијата која ја подготвија Судскиот совет и Советот на јавни обвинители за идните три години, а која го сод рж и бр ојот на с удии и обвинители според потребите на судовите и обвинителствата. Според нивните проекции се очекува идната, петта генерација која ќе ја посетува почетната обука да има околу 14 академци. Идните слушатели на почетната обука исто така ќе треба да исполнат високи критериуми: дипломирани правници со завршено четиригодишно високо

КОСТАДИН КИЗОВ

претседател на Совет на јавни обвинители

„Доколку не се пролонгира рокот за уште една година ќе се соочиме со недостиг од обвинители, бидејќи идната година е предвиден прием на поголем број обвинители, според ЗКП, како и пополнување на местата на оние обвинители кои ќе заминат во пензија“. образование на правни студии со просек од најм а лк у 8,0 0 или д ипл омир ани правници со стекнати 300 кредити, според Европскиот кредит-трансфер систем, исто со минимум просек 8,00 од двата циклуса на универзитетските студии.

WWW.KAPITAL.MK

Бошкоски му се извини и на Груевски

Љ

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

7

Владата штеди - нема новогодишни пакетчиња за администрацијата!

> БРОЈКА

убе Бошкоски од Шутка јавно му се извинува на премиерот Никола Груевски. „Јавно му се извинувам на Никола Груевски за изречените клевети од моја страна, кои се предмет на приватна тужба К. бр. 1052/11, по која се води постапка пред Основен суд Скопје, како и за сите останати клевети и навреди кои во изминатиот период ги изреков за него, без оглед дали за тоа сум тужен или не“, се вели во писменото јавно извинување. Овие невистини, вели Бошкоски во извинувањето, ги изрекол врз основа на погрешни информации и податоци кои во изминатиов период му биле подметнати од определен круг лица. Откако е во притвор поради случајот „Кампања“, Бошкоски исто така му се извини и на директорот на Управата за безбедност и контраразузнавање, Сашо Мијалков.

7

медали за храброст додели вчера претседателот Ѓорге Иванов во Вила Водно. Шефот на државата ги одликуваше потполковник Орце Јордев, мајор Драганчо Војнески, мајор Димче Велков, постар водник Стојче Стоилов, постар водник Зоран Ристов и водник Зоран Трајков за покажана исклучителна храброст и пожртвуваност во извршување на поставените задачи при екстремно тешки и опасни услови во акцијата за извлекување на загинатиот рудар од рудникот Бучим. Иванов со „Медал за храброст“ го одликуваше и Сами Нуредини за покажана исклучителна храброст и пожртвуваност во спасување човечки живот при тешки и опасни услови од надојдените води на реката Вардар.

В

ладата донесе одлука органите на државната управа, јавните претпријатија и јавните здравствени установи, фондовите, агенциите, бироата, заводите, управите, акционерските друштва во државна сопственост и сите останати државни институции да не одржуваат прослави на државен трошок и да не доделуваат новогодишни пакетчиња со буџетски средства. Владата заклучи да не се исплаќаат и награди на вработените, како и регреси за годишен одмор и истото го препорачува и на регулаторните тела, на единиците на локалната самоуправа, вклучително и на сите градинки, основни и средни училишта во Република Македонија.

Заминав од МРТ од лични причини – не поради ревизорскиот извештај!

Поранешниот извршен директор на МРТ, Ефтим Гаштов, еден месец по неговата оставка која предизвика лавина реакции во јавноста, ексклузивно прозборе за „Капитал“! Оставката која многумина ја поврзуваа со извештајот на Државниот завод за ревизија, каде што се открија ненаменски трошења во јавниот сервис, тој ја објаснува со лични причини – бил преморен и сакал повеќе време за своето семејство INTERVIEW Кристина Озимец

ozimec@kapital.com.mk

Д

РЖАВНИОТ ЗАВОД за ревизија во својот последен извештај излезе со сериозни забелешки за милионски злоупотреби во јавниот сервис. Како се трошат парите во МРТ? Државниот завод за ревизија изнесе забелешки, но во тие забелешки сигурно нема да го најдете зборот злоупотреби - забелешките се повеќе од нормативен карактер. Но, јас секој што е заинтересиран за работењето на МРТ како институција би го замолил да ги погледне извештаите од ревизијата, како и финансиските извештаи кои се достапни за секој граѓанин, ги има на интернетстраницата на МРТ, како и на интернетстраницата на ДЗР. Ревизори утврдија дека и покрај субвенциите од Владата поголеми од 30 милиони евра, МРТ има долгови од речиси 3,5 милиони евра. Да, но станува збор за вкупна сума на финансиска помош за 5 години од страна на Владата, а долговите што ги наследив беа околу 25 милиони евра. МРТ од 20052006 година престанала да прибира такса, а со с$ помалиот приход се зголемувале и долговите. Така, на пример, долгот за Топлификација беше околу 1 милион евра, за телефони повеќе од 1 милион, за позајмица за мазут од 2005 година повеќе од 2 милиони евра, за Европската унија на јавни емитери (ЕБУ) околу 3 милиони евра, за струја околу 1 милион, вработените немаа земено 5 плати, а имаше и многу други долгови. Кон крајот на 2008 година, кога дојдов како еден од извршните директори почнавме со наплата на таксата која од 0,01%, колку што учествуваше во тој

период во вкупните приходи, се зголеми на 35% во однос на вкупниот приход во 2010 година или на околу 3,2 милиони евра. Поголемиот дел од долговите ги вративме, а вработените земаа редовна плата. Субвенциите се користеа токму за подобрување на ликвидноста на МРТ, без тие пари куќата едноставно ќе престанеше да функционира. Да напоменам дека иако се работеше во исклучително тешки услови, МРТ, односно вработените до максимум се трудеа да ги исполнат обврските. Во тој период гледаноста беше на најниско ниво (7-мо место според АГБ Нилсен Медија Рисрч), за во последните две години да се искачи на 3-то место и да ја дуплира својата гледаност.

Заминав зашто бев преморен!

Зошто си дадовте оставка? Мојата оставка е повеќе од лична природа, веќе на истекот на третата година се чувствував преморен, а тоа сериозно ми се одрази на здравјето. Јас сум семеен човек и сакам почесто да бидам со најблиските. Дали вашата оставка е поврзана со извештајот и кој сметате дека треба да понесе одговорност за констатациите во извештајот на ДЗР? Ревизорскиот извештај и мојата оставка немаат ништо заедничко, а колку што знам доколку имало забелешки на моето работење Управниот одбор е тој што ме назначил и тој што во таква ситуација би ме разрешил. Зошто со денови се криевте од јавноста, додека сите од Вас бараа објаснување и коментар за случувањата во куќата со која раководевте? Јас не сум се криел никогаш, а најмалку

Ако станам дипломат – земјата ќе ја претставувам најдобро што умеам! Опозицијата обвини дека Владата се обидува да прикрие криминал во МРТ и „за награда извршниот директор Гаштов добил дипломатска кариера во Словенија“. Ќе станете ли дипломат?

Партиските препукувања во врска со МРТ не се ништо ново во Македонија, па затоа и не сакам да ги коментирам. Доколку ми се даде доверба за работа во дипломатија, како што напоменавте, ќе дадам с$ од себе мојата земја да ја претставам најдобро што умеам. сега. Достапен сум секогаш и за секого, а не разбирам какви случувања има во куќата? Колку што знам функционира. Има извршен директор, има заменик, има Управен одбор, Совет на МРТ…, јас бев само дел од раководниот орган на ова куќа. Колкава беше платата што ја земавте? Мојата плата во МРТ изнесуваше максимум 60.000 денари или помалку од 1.000 евра. Платите во МРТ на директорите ги одредува Управниот одбор со менаџерскиот договор, а тие се 45.000 денари, плус за обем на работа уште 15.000 денари. Овој податок е лесно проверлив.

Со новиот закон за радиодифузија ќе се стабилизира МРТ! Како ги оценувате законските измени со кои радиодифузната такса ќе се зголеми на 190 денари, а МРТ ќе има еднаков простор за реклами како приватните телевизии? Мислам дека овој закон ќе придонесе за стабилизирање на Јавниот сервис, иако, по мое мислење, таксата треба да биде околу 250 денери. Што се однесува до маркетингот, измените што водат кон зголемување се добри, а сигурен сум дека тоа нема да биде на штета на приватните радиодифузери. Напротив, мислам дека ќе придонесе за стабилизирање и поставување поцврсти правила на игра во маркетингот за доброто на сите. Генералниот директор на Европската асоцијација на радиодифузери, Ингрид Делтенре, во интервју за „Капитал“ изјави дека за

ЕФТИМ ГАШТОВ

Поранешен директор на МРТ

Тврди дека работел законски и ги намалил долговите на јавниот сервис! Дали ќе стане дипломат, како што се сомнева опозицијата, не кажува, но вели дека ако му се понуди такво нешто нема да одбие подобрување на ситуацијата на МРТ би биле погодни и други комбинирани модели на финансирање како воведување државен данок, реклами или процент од БДП. Најчесто практикуваниот модел за финансирање на јавни сервиси е од такса, а дополнувањето на буџетот да биде од маркетинг и останати приходи. Мислам дека со ригорозно почитување на законот за плаќањето на таксата, МРТ е на вистински пат да добие независност во финансирањето, а со тоа и можност да ја промени перцепцијата за себе. Раководството на МРТ планира да си ја побара зградата назад во своја сопственост и да им наплаќа кирија на институциите кои се сместени таму. Сметате ли дека ова е начин да се дојде до свежи „независни“ пари? Мислам дека е добро за МРТ да си ја врати зградата во свое владение и со неа да стопанисува најдобро што може. Ако тоа значи изнајмување на просторот на институции, зошто да не. Но, сепак, за имотот во МРТ одговара и се грижи Управниот одбор.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

8 ПОЛИТИКА

Стефановски: Oпструкциите во СРД нема да ги спасат газдите!

Рунчева и Рашковска чекаат да ги наследат Стојменов и Ѕинго!?

В

о случај мнозинството во Советот да ја смета за поприфатлива варијантата на сопствениците да им се даде рок да го стават владеењето со медиумот во законска рамка, што е повеќе од веројатно, тогаш пратениците Љубисав Иванов – Ѕинго и Борис Стојменов, кои се поврзуваат со телевизиите Сител и Канал 5 ќе треба да одлучат што им е поважно – пратеничката фотелја или медиумот. Доколку тие изберат да се откажат од функцијата во Парламентот за да можат членовите од нивните семејства и понатаму да ги водат медиумите, кои се извор на многу поголема моќ од таа што ја дава еден пратенички мандат, на местата на Иванов и Стојменов ќе дојдат следните на листата на кандидати за пратеници на коалицијата на ВМРО-ДПМНЕ од предвремените избори во јуни. На местото на Стојменов кој беше избран како четврти на листата во изборната единица 1 би дошла поранешната пратеничка Христина Рунчева. Иванов, кој беше избран како втор кандидат во третата изборна единица, би можела да го земени Марија Рашковска исто така пратеничка на ВМРО-ДПМНЕ во претходниот мандат на Собранието.

Иако на последната седница на Советот за радиодифузија повторно не помина обидот да се расправа за медиумите со сопственици - политичари, претседателот Стефановски не е обесхрабрен повторно ќе се обидел по Нова година Максим Ристески

партии и понатаму нема да дозволуваат да почне расправата, но има и други начини за да се отвори ова прашање“, изјави Стефановски за „Капитал“. Тој вели дека двата медиуми најпрозвани од јавноста во овој контекст – телевизиите Сител и Канал 5, не одговориле на барањето на Советот да се изјаснат дали нивната сопственичка структура е во рамките на Законот кој не дозволува носители на политички функции и членови на нивните семејства да се занимаваат со медиумски бизнис: „Во март испративме допис до медиумите со барање да испратат информација заверена на нотар дека не го прекршуваат членот 11. Им дадовме рок од 15 дена во кој обврската си ја исполнија 105 радиодифузери (од

risteski@kapital.com.mk

П

ретседателот на Советот за радиодифузија, Зоран Стефановски, нема да се откаже од идејата конечно неговата институција да расправа за медиумите кои не го почитуваат членот 11 од Законот за радиодифузија и имаат сопственици што вршат политичка функција. На последната седница повторно не помина обидот да се стави на дневен ред ова прашање, кое веќе цела една година се одлага, но Стефановски вели дека не е обесхрабрен повторно ќе се обидел по празниците. Според него, извесно е дека членовите на

Советот блиски до владејачките партии кои на последната седница одлучно изгласаа симнување од дневниот ред на точката за преиспитување на сопственоста на медиумите, и понатаму ќе го опструираат овој процес. Стефановски не одговара зошто и кога во Советот мнозинството членови не беа блиски до владејачкото мнозинство, не успеа да обезбеди почитување на Законот: „С$ уште немаме дефинирано рок во кој Советот ќе се обврзе да почне расправа за случаите во кои се прекршува Законот во делот за сопственичка структура на медиумите. Членовите на Советот блиски до владејачките к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

вкупно 150). ТВ Сител и ТВ Канал 5 не се меѓу медиумите кои испратија ваква информација. За испраќање лажна информација до Советот казната е одземање на лиценцата“, вели Стефановски. Тој информира дека во регулаторното тело се зборува за две можни толкувања за тоа како ќе се третира прекршувањето на членот 11: едното е став на правната служба на Советот - дека на сопствениците треба да им се даде рок да ја регулираат сопственоста на медиумот според Законот, а според другото толкување, на медиумите кои го прекршиле Законот треба да им се одземе лиценцата. „Кое толкување ќе биде применето ќе зависи од одлуката, односно од гласовите на Советот“, вели Стефановски.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Билборди стари со месеци „го китат“ Скопје

9

Дека кризата силно ги потресе македонските компании се гледа и од бројните стари реклами на билбордите низ Скопје. Намалена побарувачка за надворешно рекламирање се очекува и во 2012 година Ивана Колева

Н

Koleva@kapital.com.mk

е само по тивкото предновогодишно расположение, туку и по рекламите на билбордите стари неколку месеци јасно е дека кризата во Македонија е повеќе од присутна. Компаниите се во крајна фаза на кроење на буџетите за маркетинг за 2012 година, а од маркетинг-агенциите дознаваме дека предвидуваат помалку пари за реклами на билборди. Наспроти ова, од град Скопје најавија влез на два нови концесионери и веќе од април следната година ќе никнат уште 1.000 нови билборди и 300 светлечки реклами. Нејасно е како со толку мал интерес за рекламирање на билборди денес ќе можат рентабилно да работат новите концесионери утре? Најзаинтересирани за рекламирање на билборди годинава биле компаниите од телекомуникацискиот, автомобилскиот и од прехранбениот сектор. Владимир Лазов, сопственик на Лазов груп, еден од двата концесионери на билборди во Скопје, вели дека побарувачката годинава била иста како и лани, но нагласува дека кризата која ја чувствуваат македонските компании ги „јаде“ нивните буџети, па затоа ги кратат трошоците за маркетинг. „На билбордите на Лазов груп никаде не можете да најдете стари реклами. Тоа не

зависи од нас. Зависи од тоа за колкав период компаниите го закупуваат просторот за реклами и која е целта на нивната маркетинг-стратегија“, вели Лазов. И од Акцент медиа потврдуваат дека побарувачката за надворешно рекламирање годинава не била на завидно ниво. Ги прашавме и зошто насекаде во Скопје с$ уште стојат стари билборди по неколку месеци. „Поради с$ уште актуелната светска економска криза и намалената потрошувачка, компаниите беа доста претпазливи во распределбата и трошењето на маркетингбуџетите. Најголем број од компаниите ги скратија, а некои од нив дури и целосно ги укинаа буџетите за маркетинг. Поради тоа, честа појава беше и ненавремената промена на завршените кампањи со нови кампањи“, вели Дејан Беќарски, директор за продажба во Акцент медиа. Тој додава дека не се очекува поголема побарувачка во 2012 година. „За 2012 година очекуваме да биде уште потешка поради најавите на вториот и потежок бран на економската криза. Генерално, не очекуваме да се зголеми интересот за рекламирање и зголемување на буџетите на нашите клиенти. Напротив, очекуваме нивно намалување или во најдобар случај, задржување на нивото од оваа година“, вели Беќарски. Од Скрин медиа пак, кои имаат над 170 к

о

м

е

р

ц

и

ј

билборди на приватни локации низ Македонија, за старите билборди велат дека често се поддржувачи на бројни културни манифестации и одвојуваат простор за такви билборди бесплатно. “Најчесто им даваме локации кои не се многу атрактивни за компаниите. Поради тоа, и побарувачката за нив е мала, па се случува тие плакати да стојат и подолг период. За нас е трошок да испратиме екипа да ги смени, а да нема закуп на локацијата од друга компанија. Затоа се случува да стојат и по неколку месеци“, велат оттаму. а

л

е

н

о

г л

а

с

Компании кои најмногу се рекламираат преку билборди: телекомуникациски; автомобилски; модни брендови; прехранбена индустрија; музичка индустрија.

КАПИТАЛ ЧеТврТоК 22.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари

релакс потрошувачки кредит од еуростандард банка

> БроЈка

216

> БроЈка

Е

уростандард банка го понуди новиот Релакс потрошувачки кредит. Се работи за поволен и лесно достапен кредит, со максимален рок на отплата до пет години со шест месеци грејс-период. Во текот на грејспериодот клиентот има обврска да ја плаќа само каматата од кредитот, додека отплатата на кредитот почнува по завршувањето на грејс-периодот. Релакс потрошувачкиот кредит во вредност до 600.000 денари може да се добие со номинална каматна стапка од 10,5% на годишно ниво и соодветно обезбедување за вредност на кредитот поголем од 300.000 денари. Кредитот е достапен за сите нови и постоечки клиенти на банката. „Потрошувачкиот кредит Релакс е можност клиентите на Еуростандард банка кои примаат плата преку банката, на лесен и поволен начин да дојдат до пари во износ од 600.000 денари“, изјави Горан Јосифовски од Еуростандард банка.

корисници на социјална помош од скопската општина Центар и телекомуникацискиот оператор ОНЕ ќе добијат социјални пакети, кои содржат основни прехранбени продукти. „Со овој заеднички проект со општина Центар, ОНЕ исполнува дел од компаниската визија - да помогне на ранливите групи во заедницата и да биде компанија за пример. Се надеваме дека ќе овие семејства во општина Центар ќе бидат задоволни“, изјави Виктор Доневски, директор на Одделот за односи со јавноста во ОНЕ.

87,3% е учеството на странскиот капитал во групата мали банки. Kај групата големи и средни банки ова учество изнесува 79,3% и 54,7%, покажува извештајот на НБРМ за банкарскиот систем на Македонија за вториот квартал од 2011 година.

Законите убави на хартија, на терен КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

Вицепремиерот Владимир Пешевски е задоволен што за три години се усвоени 451 закон за бизнисот. Меѓу нив се и законите за енергетика, стечај, процена, градење, кои во практика не функционираат. Реформата на јавната администрација, пак, се сведе на нови вработувања

,99%

,60%

,02%

,19%

а NASDAQ

,35%

рзата во Сао

,53%

мпании

,01% компании од

,86%

Викторија милановска

В

milanovska@kapital.com.mk

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

ладата сумира резултати од регулаторната гилотина. Резултатот е 451 закон за подобрување на бизнисклимата, донесен во период од три години. Меѓу овие закони се и Законот за енергетика, за стечај, за процена, за градење. Но, овие закони во практика не функционираат целосно и ефикасно. Дел од регулаторната гилотина е и реформата на јавната администрација, која не се спроведе. Односно се сведе на нови вработувања и проекти за подобрување на работењето на јавните службеници. Тоа не ја подобри ни ефикасноста ни продуктивноста на јавната администрација. Вицепремиерот Владимир Пешевски, кој вчера се пофали со донесените закони, не сака да ги коментира законите чија примена доцни и по неколку месеци. За Законот за енергетика тврди дека функционира, иако не се донесени важни правилници, кои сега ги блокираат инвестициите во обновливи извори на енергија. За Пешевски не е клучен

ни податокот дека годинава е поголем бројот на ликвидирани, отколку на новоотворени фимри. „Ние не зборуваме за позитивен или негативен тренд. Тоа што реално се случува е расчистување на системот. А тоа е и една од целите на овој процес. Голем број фирми кои беа фиктивни и создаваа пречки во системот се ликвидирани. За тоа како и колку се спроведуваат регулаторните реформи има многу порелевантни и пореномирани институции во светот, кои ја имаат квалификувано Македонија како една од водечките земји по реформи на јавната администрација. Не велам дека системот е идеален, но ќе работиме и понатаму“, вели Пешевски. Министерот за информатичко општество, Иво Ивановски, пак, не сакаше да одговори кој е виновен што реформата на јавната администрација доцни веќе неколку месеци и што регистарот, кој треба да покаже колку вработени има

,36%

ирани на

21.12.2011

раст

Македонијатурист Мак. Телеком КЈУБИ РЖ Услуги Макпетрол 21.12.2011

Макстил Топлификација РМДЕН02 ОКТА РМДЕН10

-

државата, с$ уште не е готов. „Во однос на регистарот веќе неколкупати одговарам. Апликацијата е готова, а во завршна фаза е и доставувањето информации од јавните претпријатија. За брзо време ќе ја информираме јавноста за бројот на вработени во администрацијата. Директорите на институциите кои нема да го испочитуваат тоа ќе си заработат казни“, вели Ивановски. Амбасадорот на Велика Британија во Македонија, Кристофер Ивон, кој го помага проектот регулаторна гилотина, истакна дека и понатаму ќе го споделуваат нивното искуство со Македонија.

ЗАКОНОТ ЗА ЕНЕРГЕТИКА Му фАлАТ ПРАВИлНИцИ 1НА

нова цена

+1,96% +0,80% +0,67% +0,56% +0,49%

2.600,00 524,00 300,00 180,00 19000,00

одложена затоа што недостасуваат 1м 3м 6м 12м подзаконски акти. Регулаторната Euribor (EUR) 1,13% 1,42% 1,67% 2,00% ЗАКОНОТ ЗА СТЕчАЈ комисија за енергетика не го донесе Libor (EUR) 1,05% 1,35% 1,61% 1,98% ДОжИВЕА фИЈАСКО ниту Правилникот за пазарни правила Libor (USD) 0,29% 0,57% 0,80% Новиот Закон за стечај, кој беше 1,12% на електрична енергија, кој точно Libor (CHF) 0,05% бизнис0,10% 0,33% нотиран0,03% како поволен ги утврдува правата и обврските барометар во последниот извештај на тарифните потрошувачи и на МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ на Дуинг бизнис, на терен доживеа преносниот систем МЕПСО. Рочност преку ноќ 1 недела фијаско. Околу 30 стечаи1мстојат 3м Овој закон не може да се спроведе отворени од една деценија. СКИБОР 2,20% повеќе 3,18% 4,18% 4,98% на терен и поради недонесените Иако оваа правилници за утврдување наМКДОНИА 2,20% област на хартија ја регулираат три закони, а речиси 300 повластената тарифа за откуп на струја воОДДЕЛНИ земјава имаат отворени ОСНОВНИ КАМАТНИфирми СТАПКИ ВО ЗЕМЈИ од обновливи извори на енергија, стечајни постапки. Основна кам. стапка Стапка на инфлација поради што се стопирани сите Во меѓувреме се4,00% донесе и можност за инвестиции во оваа област. Народна банка на Македонија 5,20% електронски стечај и беше објавена Законот за енергетика е европски, 13,40% Народна банка на Србија 12,00%

2

Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

среда - 21.12.2011 3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 5,30%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 6,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 9,00%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,50%

пад

нова цена

-1,21% -1,14% -0,52% -0,13% -0,01%

131,00 2.300,00 96,00 1.538,00 91,00

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

3,50%

4,00%

5,00%

5,50%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден курс во 61,5050 47,0438 73,5002 50,4470 45,5323 47,0150

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

3м 1,42% 1,35% 0,57% 0,05%

6м 1,67% 1,61% 0,80% 0,10%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ Рочност преку ноќ 1ФОНД недела

12м 2,00% 1,98% 1,12% 0,33%

3% 2%

1% 0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 Извор: Државен завод за статистика

1м 3,18% 4,18% Нето вредност

3м 4,98%1M

24.018.824,79

-3,67%

3M -9,04%

Илирика Глобал-Растечки пазари 41.476.599,37 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ Иново Статус Акции 16.018.383,67

-0,55% -2,59%

Отворен инвестициски фонд 2,20% СКИБОР Илирика Југоисточна Европа 2,20% МКДОНИА

камата 4,00% 5,50%

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

1м 1,13% 1,05% 0,29% 0,03%

2,50% 3,60% 2,20%

6,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

24м 36м 3,80% 4,10% 4,00% 4,30% 4,50% 5,00% 3,65% 3,90% 4,10% 4,50% 4,00% 4,20% со месеци4,30% 4,00%

и инвестициите не можат да се Уни банка 2,40% 4,35% за 5,25% реализираат. И 2,70% регулативата Примената на Законот за енергетика, Еуростандард банкалиберализација 3,50% 4,00% 5,00% 5,50% на пазарот е европска, кој треба да го либерализира ама енергенсите се најскапи, а пазарот пазарот на електрична енергија, е ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ монополизиран.

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 6м 2,20% 2,70% 2,40% 2,90% 2,50% 3,00% 2,40% 2,90% 2,40% 2,90% 2,40% 2,80% нема правилници 2,60% 3,00%

кои закони се донесоа, а не функционираат?

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+

ни на берзата

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка ама Алфа банка

Основна кам. стапка Стапка на инфлација КД БРИК 41.142.737,97 -0,82% Народна банка на Македонија 4,00% 5,20% КД Нова ЕУ 21.017.669,88 -3,31% 13,40% Народна банка на Србија 12,00% КБ Публикум - Балансиран 22.668.980,98 -1,89% 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% КБ Публикум Обврзници 35.038.478,07 0,24% 3,60% Централна банка на Црна Гора КБ Публикумбанка Паричен 52.946.050,43 0,26% 2,20% Централна на Словенија ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

камата 4,00% 5,50%

6M -22,25%

1Y -24,48%

YTD -26,36%

-2,39%

-9,73%

-19,04%

-20,99%

-5,91%

-11,68%

-8,15%

-7,79%

-1,47%

-7,85%

-13,51%

-15,10%

-10,06%

-26,84%

-30,99%

-30,70%

-5,61%

-14,41%

-15,32%

-15,34%

-0,21%

0,85%

0,00%

0,00%

0,80%

1,60%

0,00%

0,00%

ЗА ДЕН 20.12.2011 20.12.2011 20.12.2011 20.12.2011 20.12.2011 20.12.2011 20.12.2011 20.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ чеТврТоК 22.12.2011

Молдерс останува во УО на ТТК банка

ФОН и Комерцијална заедно во „Фабрика на знаење“

Н

Фондацијата Илија Камчев ќе стипендира кардиохирурзи

С

адзорниот одбор на ТТК банка одлучи да го продолжи мандатот и менаџерскиот договор на Питер Молдерс како член на Управниот одбор на банката до 21 март 2012 година. Менаџерскиот договор, со кој се уредуваат односите меѓу банката и Молдерс, под истите услови се продолжува исто така до 21 март идната година. Менаџерскиот договор со Молдерс ќе го потпише претседателот на Надзорниот одбор на ТТК банка, Глигорие Гоговски.

11

Н

тудентите од ФОН ќе имаат можност практично да се запознаат со предметите кои ги изучуваат преку практика во Комерцијална банка. Ова стои во договорот за соработка кој го потпишаа Универзитетот ФОН и Комерцијална банка, насловен „Фабрика на знаење“, предвиден во рамките на програмата „Кариера“. „Проектот „Фабрика на знаење„ е во функција на стимулирање на квалитетот на нашите студенти преку натпревар во идеи и нивна реализација, со цел подобрување и усовршување на образовните програми на ФОН, а во функција на потребите на компаниите“, вели директорот на Универзитетот ФОН, Фијат Цановски. Сумираните резултати од потпишаниот договор се очекува да бидат презентирани по една година.

овоформираната Фондација Илија Камчев следните пет години ќе стипендира кардиохирурзи. Извршниот директор на компанијата Орка холдинг, Јордан Камчев, истакна дека по пет години ќе направат анализа за да утврдат која друга специјалност е дефицитарна во Македонија. „Преку фондацијата ќе придонесеме за развојот на програми и активности треба да создадат нови тимови кои ќе понудат нега според светски стандарди и протоколи. И по 12 години од формирањето на првата државна кардиохирургија, која потоа се трансформираше во приватна, Македонија не создаде кардиохирурзи. Тоа е наш прв предизвик“, истакна Камчев. Фондацијата Илија Камчев секоја година ќе издвојува 50.000 евра за стипендии. Камчев вчера и официјално откри дека е заинтересиран за просторот на Воената болница, кој досега го користеше болницата Филип Втори.

н не ја подобруваат бизнис-климата црна листа со директори кои намерно ги однеле фирмите во стечај, но казна не доби никој.

Според новиот закон, стечајните управници треба да користат електронски систем и да ги снимаат сите фази и дејства во текот на стечајниот процес, што ќе ја зголеми транспарентноста во постапката. Но, иако законски постои обврска, освен основните податоци за компанијата за која е отворена стечајната постапка и за стечајниот управник, регистарот не ја покажува целокупната документација за стечајните постапки.

За ПрОЦеНа ПИшИ-БрИшИ 3ЗаКОНОТ

Собранието веќе го усвои Законот за процена, а по една недела го менува затоа што бил направен „превид“. Во Министерството за правда заборавиле дека законските измени создаваат дефицит на проценители, што пак ќе го стопира и така минималното кредитирање од банките. ако не реагираа банкарите, Законот ќе си поминеше без проблем и ќе им направеше уште поголеми проблеми на компаниите.

4

“Ќе коментирам повеќе за Законот за енергетика, кој се применува целосно и не е оставен простор за правен вакуум. Точно е дека треба да се донесат правилници и тиеФЈУЧЕРСИ се во фаза на изработка. НАФТА важно системот функционира, не ЛЕСНА СУРОВА може да се+0,66% каже дека неПРИРОДЕН ГАС 97,88$/барел 3,11/ММБТу функционира.

реФОрМаТа На ЈаВНаТа аДМИНИСТраЦИЈа ДОЦНИ

Иако министерот за информатичко општество и администрација, Иво Ивановски, помпезно најавуваше темелни реформи во јавната МАКЕДОНСКА БЕРЗА администрација во 2011 година, сепак измените ќе МБИ 10 се спроведуваат некоја наредна година. Причина 1.963,18 за тоа е с$ уште непреброената администрација. регистарот доцни веќе половина година. МБИД 2.101,64 ОМБ 120,67

ИвО ИваНОвсКИ,

влаДИМИр ПешевсКИ

министер за информатичко општество и администрација

вицепремиер за економски прашања

+0,06% +0,07% -0,01%

+0,55%

BRENT

107,32$/барел

ЗА ЗАТОПЛ.

289

“во однос на регистарот, апликацијата е готова, а во завршна фаза е и доставувањето информации од јавните претпријатија. За брзо време ќе ја информираме јавноста за бројот на вработени во администрацијата. Директорите на институциите кои нема да го испочитуваат тоа, ќе заработат казни.

-0,70% +1,57%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, среда - 21.12.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000 МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.963,18 491,32

+0,06% +0,80%

SASX 10 750,01

МБИД CROBEX 2.101,64 1.745,90 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,67

+0,07% SOFIX 306,72 -0,01% ATHEX

Главен индекс на Белградската берза

-2,34%

660,21

Главен индекс на Љубљанската берза

1.619,40$/унца

18.542,50

29,48$/унца

1.980,50

7.426,00

535.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Главен индекс на Атинската берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

NASDAQ +0,80% 491,32 +2,87% 12.103,58 2.603,73

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

BELEX15 +3,19% -0,99% 491,32

SASX 10 750,01

607,75$/бушел

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 2.600 2.600 2.600 Паоло, Бразил

-2,34%

ATHEX 2.400 2.400 2.400 660,21 2.200 2.200 ЕВРОПА ИНДЕКСИ 2.200

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-0,43%

FTSE 100 5.390,79

+2,87% -0,30% SWISS

DAX12.103,58 Заеднички индекс 30 5.829,56

5.803,72

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

CROBEX КАФЕ 1.745,90 2,23 $/бушел

SOFIX СОЈА 306,72 1.154,75$/бушел

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

SBITOP 583,04

-2,34%

Главен индекс на Атинската берза

-0,53%

2.000 2.000 2.000

07/10 07/10 07/10 08/10 08/10 08/10 10/10 10/10 10/10 12/10 12/10 12/10 02/11 02/11 02/11 04/11 04/11 04/11 06/11 06/11 06/11

DOW ВиноJONES Жупа 6.797,00 12.103,58

+12,35% +2,87%

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

+3,19% S&P 500 -0,01% 1.241,30

NASDAQ 2.603,73

-11,98%

Напред ГП

1.315,00

BRAZIL BOVESPA +2,98% -0,35% 56.665,20 АЗИЈА ИНДЕКСИ

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Термес група

+1,48%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 142,00 CAC 40 SENGПаоло, Бразил

+1,86%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

+1,00%

+3,36%

TOPIX CAC 40 725,68

3.042,24

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

15.685,20 -0,43%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

FTSE 100 5.390,79

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 5.829,56

+7,69%

700,00

NIKKEI 225 HANG 8.459,98 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.416,40 ДЕН ДО 15Ч.

-0,30%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

3.042,24 6.400,00

.

DAX НФД холд.

5.829,56 0,12

-0,53%

+7,50% +3,19%

50,00

-9,09%

97,88$/барел

BRENT 107,32$/барел

84,99

-0,43% 5.390,79 ЉУБЉАНСКА БЕРЗА -0,53% -0,30% -36,84%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Максима холди.

0,02

SWISS ВИПА холд.

5.803,72 0,20

+5,88%

-0,01% -20,00%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Белградска, Загрепска и Љубљанска берза компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

21.12.2011

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +1,96% 2.600,00

Македонијатурист NIKKEI 225 Мак. Телеком +0,80% 8.459,98 КЈУБИ Индекс +0,67% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза РЖ Услуги +0,56% котирани на швајцарскиот пазар на капитал Макпетрол +0,49%

-0,01% TOPIX

+1,48%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

+0,66% +0,55%

ПРИРОДЕН ГАС 3,11/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

289

-0,70% +1,57%

1.619,40$/унца

СРЕБРО 29,48$/унца

БАКАР 7.426,00

МЕТАЛИ

+0,11% -0,21% +1,7%

НИКЕЛ

18.542,50

АЛУМИНИУМ 1.980,50

ЧЕЛИК 535.00$/унца

-0,2% -0,5% /

+6,09%

84,00

+6,67%

-0,45%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Јадроплов

Лошињска ЕВРОПА ИНДЕКСИ -15,98% -10,61% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Сава-Ре

Индекс на 100 најголеми британски котирани на Лондонска берза

SWISS 5.803,72

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Политика

120120 120

+0,02%

BRAZIL BOVESPA +2,98% -0,35% 56.665,20 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

NASDAQ Месер 4.300,00 2.603,73

ОМБ ОМБ ОМБ

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Јадроагент

S&P 500 1.241,30

ATHEX 660,21

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DOW JONES

+1,42% -0,99% +3,45% +1,60% +0,46%

+0,02% АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

+0,80% +1,21% +0,78% +0,00%

2216.000$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 750,01

Главен индекс на Белградската берза 607,75$/бушел

-0,35% +1,60%

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 56.665,20 306,72

Главен индекс на Љубљанската берза

ПЧЕНИЦА

котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ ИНДЕКСИ КАКАО РЕГИОН +1,12%

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,78% +2,98%

CROBEX S&P 500 1.745,90 1.241,30

CAC 40 3.042,24

124124 124

+0,11% 2.800 -0,2% 2.600 2.600 2.600 2.800 МАКЕДОНСКА БЕРЗА 2.800 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.600 2.600 СРЕБРО МБИ 10 -0,21%2.600 -0,5% 2.200 2.200 2.200 2.400 2.400 2.400 +0,06% 1.963,18 +1,60% 2.000 2.000 2.000 2.200 2.200 БАКАР ЧЕЛИК МБИД +1,7%2.200 / +0,07% 1.800 1.800 1.800 2.000 2.000 2.000 2.101,64 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11 ОМБ +0,02% -0,01% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,67 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании

-0,99%

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 583,04

SBITOP 583,04

+0,07%

НИКЕЛ 3.000 3.000 3.000

Главен индекс на Сараевската берза

+0,78%

BELEX15 DOW JONES

МБИД МБИД 3.200 3.200 3.200 МБИД МЕТАЛИ

ЗЛАТО

2.800 2.800 2.800

HANG SENG 524,00 18.416,40 300,00 BSE 30

607,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 607,75$/бушел

КАФЕ 2,23 $/бушел

СУРОВИНИ

+1,12% +1,21% +0,00%

КАКАО

2216.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.154,75$/бушел

+1,42% +3,45% +0,46%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

+1,86%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата

180,00 во Хонг Конг 19000,00

ПЧЕНКА

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА Вино Жупа

6.797,00

+12,35%

Месер

4.300,00

+7,50%

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

12 ИНТЕРВЈУ

Меѓународно признание е знак за квалитет на универзитетите

меѓународно признание и затоа одлучуваат да влезат во процесот на акредитација. За тоа треба да обезбедат документација за работењето, методите на предавање, стандардите, студентите и потоа ние правиме евалуација. Мислите ли дека некој од универзитетите во Македонија може да добие акредитација од ЕСБЕ? Нема причина зошто не би се случило тоа. Државата или министерствата вообичаено инсистираат на одредени пристапи во образованието кои знаат да бидат ограничувачки. Не секогаш се отворени кон новите идеи или методи. За разлика од нив, ние поддржуваме и неконвенционални механизми на поддршка, на пример учење од е-извори. За нас не е најважно студентите секогаш да седат во амфитеатри, туку преку своите компјутери да имаат пристап до своите професори. Кој е процесот што треба да се следи за да се добие акредитација од ECБE? Прво треба да се анализира формата на универзитетот, колку студенти има, кои се нивните квалификации, искуство, потоа структурата на учење во универзитетот. Заинтересирани сме за квалитетот на професорите, бидејќи не секогаш најквалификуваниот човек е најдоброто решение за училницата, потребни се и други вештини. Се среќаваме со студентите, со вработените на факултетите, ги гледаме просториите каде што се одвива наставата, материјалите од кои се учи и стандардите кои си ги поставува универзитетот. Едноставно, сакаме да добиеме најразлични информации за да се направи евалуација со која ќе може да се подобри работата на универзитетот. Во првите три дена од евалуацијата даваме одреден прелиминарен фидбек, во кој му кажуваме на универзитетот кои аспекти се добри, а на кои треба уште да се работи. Понекогаш даваме рок од една година, но некогаш и три до пет години за да се подобри ситуацијата на универзитетот. Кое е значењето за еден универзитет да има ваква акредитација? Пред с$ е знак за квалитет. Членството во Европскиот совет за бизнис-едукација значи дека универзитетот ги постигнал европските стандарди на образование, правилно го спроведува Болоњскиот процес и квалитетот на бизнис-образованието што го нуди е на исклучително ниво.

Боб Џонсон е човекот пред кој универзитетите сакаат да остават најдобар впечаток. Тој дава мислење за членство во оваа престижна образовна мрежа, во која членуваат најдобрите бизнис-универзитети од цел свет INTERVIEW

БОБ ЏОНСОН

Кристина Озимец

професор на Европскиот совет за бизнис-едукација (ЕСБЕ)

ozimec@kapital.com.mk

Што претставува Европскиот совет за бизнис-едукација (ECБE)? Ние го подржуваме квалитетното бизнисобразование, а идејата е да се промовира квалитетот во овој вид едукација. Во ЕСБЕ членуваат околу 150 универзитети од Европа, Русија, Америка, Канада, Блискиот Исток. Нашата мрежа е прилично широка и всушност сме светска организација, па многумина се шегуваат дека треба да го смениме името. Универзитетите кои членуваат кај нас може да прават размена на студенти и на академски кадар, како и заеднички проекти финансирани од Европскиот совет или од Светската банка. Ја имаме и акредитацијата, која се базира на стандарди за квалитет. к

о

м

е

р

ц

и

ј

Имаме процес по кој универзитетот кој сака да биде член на ЕСБЕ подготвува документација или самоевалуација. Нашата главна грижа е студентот, а не професорот. Ние не сака ме професорите да бидат привилегирани богови, кои велат дека се знаат. Потоа ја оценуваме и образовната средина, тоа што го учат студентите, како го учат материјалот итн. Основното начело на организацијата е квалитетот на бизнисобразованието. Институции како нашата не се заинтересирани само да земаат пари од студентите, туку студентите да бидат задоволни, конкурентни и да добијат признание за своето образование. Ние разговараме со студентите, професорите, а

л

е

н

о

г л

а

с

менаџментот, со дипломирани студенти и со вработените во универзитетот за да ја добиеме целосната слика за универзитетот. Потоа ги утврдуваме областите во кои универзитетот стои добро, а во кои лошо, по што му ги посочуваме овие резултати. Што треба да направи еден универзитет за да стане член и да добие признание од ЕСБЕ? Има два начини на кои може да се зачлени. Првиот е да уплати пари за членарина за вмрежување во нашата организација. Тоа овозможува присуство на наши конференции и средби со голем број луѓе. На тој начин функционираат околу 40% од нашите членови. Другите 60% се насочени кон добивање к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

И.бр.204/2011

ЈАВНА ОБЈАВА

(врз основа на член 46-б од Законот за изменување и дополнување на Законот за извршување „Сл. Весник на РМ’’ бр. 8 од 17.01.2008 год.) Извршителот Павел Томашевски од Скопје врз основа на барањето за спроведување на извршување од доверителот КОЦО ГАВРИЛ РАДОМИР од Скопје, засновано на извршната исправа III МВ П.бр 5043/2010 од 20.06.2011 год. на Основен суд Скопје 2 Скопје, против должникот Друштво за нискоградба ВАРДАР АДГ Пелагонија ДООЕЛ Скопје со ЕМБС 5201845, ДБ 4030998277613 и седиште на ул. Првомајска бр. 23, го

ПОВИКУВА Должникот Друштво за нискоградба ВАРДАР АДГ Пелагонија ДООЕЛ Скопје, да се јави во канцеларијата на Извршителот Павел Томашевски од Скопје, со седиште на ул. Венијамин Мачуковски бр. 6-1/3а заради достава на Заклучок за определување на вешто лице кое ќе врши процена на подвижни предмети од 13.10.2011 год. Записник за попис и процена на подвижни предмети (врз основа на член 94 и 95 од ЗИ), од 14.10.2011 год., Забелешка наместо попис (врз основа на член 95 од ЗИ) од 09.11.2011 год., Извештај за извршена процена на подвижни предмети – опрема, Заклучок за начин на продажба на попишаните предмети (врз основа на чл.97 ст.2 од ЗИ) од 12.11.2011 година и Заклучок за продажба на подвижни предмети со усно јавно наддавање (врз основа на член 96 и 97 став 1 од ЗИ) од 12.11.2011 год., ВО РОК ОД 1(ЕДЕН) ДЕН сметано од денот на последното објавување на ова јавно повикување во јавното гласило. СЕ ПРЕДУПРЕДУВА Должникот Друштво за нискоградба ВАРДАР АДГ Пелагонија ДООЕЛ Скопје, дека ваквиот начин на доставување се смета за уредна достава и дека негативните последици кои можат да настанат ќе ги сноси самата странка (должник). Оваа објава се смета за ПРВА

ИЗВРШИТЕЛ ПАВЕЛ ТОМАШЕВСКИ

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

13

БАЛКАН

Тодориќ никако да го освои Меркатор!

Неотповиклива оставка поднесе претседателот на Управниот одбор на НЛБ, Божо Јашовиќ, а до Пивоварна Лашко стигна понуда за преземање од Итон капитал од Лас Вегас. Сево ова е резултат на обидите за продажба на Меркатор

Агрокор и партнерите за 52,1% од Меркатор се спремни да платат 832 милиони евра, односно 221 евро за акција

Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

И

вица Тодориќ, сопственик на хрватскиот концерн Агрокор, вчера требаше да го потпише договорот за преземање на најголемиот словенечки трговски синџир, Меркатор, но преземањето повторно беше одложено. Овојпат надзорните одбори на продавачите на 52,1% од акциите на Меркатор немаа единствен став за продажбата. Но, тоа не е с$. Неотповиклива оставка поднесе претседателот на Управниот одбор на НЛБ, Божо Јашовиќ, а до Пивоварна Лашко стигна понуда за преземање од Итон капитал од Лас Вегас. Сево ова е резултат на обидите за продажба на Меркатор. Надзорниот одбор на Нова кредитна банка од Марибор одлучи да му продаде

на Агрокор само 5,24% од својот удел во Меркатор. Нова Љубљанска банка (НЛБ), која требаше да продаде 10,57% од акциите, ја одложи одлуката, а Пивоварна Лашко, која во Мекратор поседува 23,34% од акциите, ќе донесе одлука во петок. Иако раководството на Пивоварна Лашко го поддржа Тодориќ во намерата да го преземе Меркатор, од Лашко не сакаат да се занимаваат со какви било правни последици. Според словенечките медиуми, Јашовиќ поднел оставка од НЛБ поради притисок околу продажбата на Меркатор. Тој и понатаму ќе ја извршува должноста, с$ додека не се најде негова замена. Словенечкиот економист, Јоже Дамјан, кој е поранешен министер за развој во владата на Јанез Јанша, изјави дека Јашовиќ поднел к

о

м

е

р

ц

и

ј

Тој смета дека би било најдобро да се поврзат трговскиот синџир Конзум, кој е во сопственост на Агрокор, и Меркатор преку меѓусебна размена на акции. „Не разбирам зошто некој кој сака да го купи Меркатор не дава јавна понуда. Сметам дека најдобро би било Конзум или Агрокор со Меркатор да се поврзат преку меѓусебна размена на акции, при што ЕБРД би имала 10% или 15% од акциите на здружените компании“, соопшти Јанковиќ. Потсетувајќи дека тој ја градеше мрежата на Меркатор и дека компанијата на некој начин е и „негово чедо“, Јанковиќ истакна дека во тоа време експанзијата на Меркатор се случила благодарение на филозофијата на трговско поврзување во регионот, при што производите на словенечката прехранбена индустрија на полиците имале добар пласман. Тој ја критикуваше и улогата на НЛБ во продажбата на акциите на Меркатор, велејќи дека нејзиното раководство веќе подолго време не ја извршува добро функцијата која му е дадена.

оставка поради критиките за продажбата на мнозинскиот пакет-акции во Меркатор и дека станува збор за притисоци од круговите кои застапуваат одредени политички и економски интереси, па и од владата која е во заминување. Така е одложена една од најголемите аквизиции на Балканот. Агрокор, потпомогнат од меѓународните партнери, Европската банка за обнова и развој (ЕБРД), фондот One equity partners и Меѓународната финансиска корпорација, за Меркатор е подготвен да даде 832 милиони евра, односно 221 евро за акција. Притоа се обврза да не отпушта работници, финансиски да не го оптоварува Меркатор, да соработува со досегашните доставувачи на Меркатор уште најмалку три години и трговската марка Меркатор, со седиште во Љубљана, да опстои барем во следните пет години.

Јанковиќ понуди нов модел

Зоран Јанковиќ, новиот премиер на Словенија и некогашен директор на Меркатор, се изјасни дека е против продажбата на Меркатор на Агрокор. а

л

е

н

о

г л

Kapital Akademija...

а

с

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

ОБУКА

ТАЈНИТЕ НА ВРВНАТА КОМУНИКАЦИЈА АЛАТКИ ЗА УСПЕХ 23 Декември 2011 Стопанска комора на Македонија, Сала бр.1, V кат Скопје

Бројни истражувања сведочат дека успехот на лично и организациско ниво се должи на вештините за одлична комуникација. Начинот на кој вработените во компанијата комуницираат меѓу себе и со своите корисници и клиенти директно е поврзан со бројките и деловните резултати. На оваа обука, учесниците ќе научат подобро да ги разберат потребите на своите колеги, на клиентите и корисниците и преку тоа, на сите нив да им го дадат токму она што другите го очекуваат.

НА ОБУКАТА ЌЕ ДОБИЕТЕ СОЗНАНИЈА ЗА:

Личниот мотивациски вредносен систем (МВС) - кои се нештата кои се навистина важни за Вас? Дискусија и разбирање на внатрешната динамика на односите Разбирање на потребите и очекувањата на колегите и клиентите - Како најлесно да го зборувате НИВНИОТ јазик? Препознавање на раните фази на конфликтите и успешно справување со нив - Како подобро да препознаеме кои се нашите мотиватори за конфликт, кои се тие на колегите и корисниците, како успешно да се справиме? Алатки и техники како да се градат одлични односи со колегите, корисниците – Што е тоа што конкретно можете да го направите за да бидете врвни во комуникацијата? Изработка на индивидуални акциони планови за врвна комуникација

ОБУКАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Генерални менаџери и сопственици на компании Менаџери за комуникации со корисници, маркетинг и продажба Менаџери за интерни комуникации Вработени во оддели за работа со корисници и клиенти Професионалци за кои обуката ќе биде вредно искуство во личниот развој

ТРЕНЕР НАТАША ИВАНОВСКА Nad 13 godini iskustvo na menaxerski pozicii vo oblasta na komunikaciite.

Sertificiran SDI© trener i fasilitator, sertificiran trener i konsultant na internacionalnata kompanija Persona Global, specijalizacija za kou~ing na Erikson Kou~ing Kolexot od Kanada. Pretsedatel na (ACK).

Рок на пријава најдоцна до 20 декември 2011 година. Цената за еден учесник изнесува 8.000 денар (без ДДВ). За секој втор учесник од иста компанија следува попуст од 10% а за секој нареден учесник следува 15% попуст.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова 02 3298 110 akademija@kapital.com.mk

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Амазон, Нокиа и Мајкрософт го сакаат произведувачот на Блекбери?

Н

еколку технолошки компании како Амазон, Нокиа и Мајкрософт се заинтересирани да го преземат произведувачот на познатиот паметен телефон Блекбери, канадската компанија Research in Motion (RIM), пренесува Ројтерс. Канадската компанија во која состојбите не се блескави, се обидува сама да застане на нозе. RIM ја одби понудата од интернет-гигантот Амазон, но и другите потенцијални купувачи, бидејќи сака да се обиде сама да ги реши проблемите. Мајкрософт и Нокиа, пак, кокетираа со RIM и доставија заедничка понуда за преземање.

> БРОЈКА

230

милиони евра е дивидендата што ќе ја добие Франција од француската железница SNCF. Оваа дивиденда е највисока откако во 2007 година е воспоставена практиката SNCF да & исплаќа на државата 30% од нето-резултатите на претпријатието.

Европа мора да ги спаси банките. Ќе стане ли ЕЦБ печатница за пари?

ЕУ нема доволно сила за докапитализација на критичните банки, па затоа Европската централна банка е тука да помогне со (не)ограничени заеми Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

И

талија ги поттикнува банките да купуваат јавен имот, кој потоа може да го користат за добивање нови заеми. Португалската влада финансиски ги јакне јавните претпријатија за да може да ги отплаќа банкарските заеми. Германија на своите банки им помага да ги исчистат билансите... Невообичаените потези на владите на земјите од еврозоната се последица на растечките трошоци за задолжување и проблемите со довербата на инвеститорите, кои сметаат дека јавните финансии не се под контрола. Освен тоа, државите секако сакаат да го избегнат директното спасување на банките со пари од даночните обврзници, бидејќи тоа за земјите кои сакаат да ги убедат пазарите во стабилноста на банкарските системи е политички опасно и заразно. Европа нема доволно „сила“ за докапитализација на своите пропаднати и големи банки, кои би ја вратиле довербата во нејзината финансиска индустрија, сметаат економските експерти. На пример, во Италија петте најголеми банки поседуваат вкупно 156 милијарди евра од италијанскиот државен долг. Со падот на вредноста на долгот, последователно порасна и загриженоста за одржливото

работење на овие банки, а со тоа се јавија проблеми и за собирање дополнителен капитал. Државата сега на банките им овозможува врз основа на државните обврзници кои ги поседуваат да купуваат воени комплекси, канцеларии и друг државен имот, кои потоа ќе ги изнајмува од новите сопственици. Банките имаат можност дел од тој имот, кој им носи одредена добивка, да го користат како колатерал за заеми од Европската централна банка (ЕЦБ). Оваа размена на обврзници за средства истовремено го намалува националниот долг, но исто така ги решава и државните проблеми со специфичниот и непосакуван државен имот.

Португалија ги поддржува јавните претпријатија, Германија чисти биланси

Португалската влада неодамна договори трансфер на идните обврзници на банкарските пензиски фондови кон државата во замена за имот вреден шест милијадри долари. Поголем дел од тие средства треба да & помогнат на Португалија да ги оствари своите буџетски цели. Меѓутоа, околу една третина од тој износ владата може да го трансферира кон пропаднатите јавни претпријатија за да ги отплати своите долгови кон банките. Во Германија, пак, една од најголемите банки Комерцбанк АГ е во преговори со владата за делумно или

Фиат ќе гради фабрика во Санкт Петербург

Г

радскaтa власт од Санкт Петербург планира во првиот квартал од 2012 година да потпишe Меморандум со италијанскиот автомобилски концерн Фиат за изградба на фабрика. Инвестициите се проценети на 1,1 милијарди долари. „Донесена е принципиелна одлука за лоцирање на фабрика во Петербург. Компанијата наиде на сериозен руски партнер што беше основен проблем. Очекуваме во првиот квартал од идната година да потпишеме меморандум за изградба на фабрика“, изјави Алексеј Чичканов, претседател на Комитетот за инвестиции и стратешки проекти на градот.

Сите патишта за спас на еврозоната водат кон ЕЦБ. И банките и државите бараат пари од неа.

489 милијарди евра бараат банките од ЕЦБ

Е

вропската централна банка очекува силна побарувачка на барањата за заем на три години откако европските банки беа повикани со заеднички напори да го подобрат финансискиот систем на еврозоната. Се проценува дека европските банки ќе се задолжат во ЕЦБ за 489 милијарди евра. Финансиските институции од еврозоната не позајмуваа на пазарите за јавно финансирање последниве неколку месеци поради стравувањата дека должничката криза во Европа може да се прошири. Претседателот на ЕЦБ, Марио Драги, целосно пренесување на нејзините оддели за работа со недвижности, Еурохипо, во државната „лоша“ банка, односно банка во која сите други финансиски институции го префрлаат својот лош имот.

Европа нема финансиска сила

Иако некои планови на задолжените земји имаат сличности со програмата која во текот на финансиската криза ја спроведуваше САД, чија цел беше засилена докапитализација на банките, што одигра клучна улога во враќање на довербата во финансиската индустрија, економските експерти сметаат дека Европа за тоа нема можности, а нема ни финансиска сила. Во изминатите неколку години, некои од европските земји, како Ирска, Германија и Шпанија, ги докапитализираа своите

изјави дека нема причини зошто банките да не побараат помош од ЕЦБ, бидејќи нејзините услуги се токму за нив. ЕЦБ ги најави тригодишните итни заеми, познати како долгорочни операции за рефинансирање, на почетокот од овој месец во обид да им помогне на банките да соберат 720 милијарди евра, потребни за докапитализација до почетокот на следната година. Европската банкарска агенција (ЕБА), пак, процени дека на банките на ЕУ им се потребни 114,7 милијарди евра нов капитал за да ги надминат идните финансиски шокови. банки. По големиот притисок од европските лидери, ЕЦБ одлучи да го олесни кредитирањето на банките, овозможувајќи им тригодишни заеми со широк распон на колатерал, односно хипотека. И без оглед на тоа, некои економисти сметаат дека потезите кои ги прават државите од еврозоната во последно време, во однос на подобрување на работата на финансиските иституции, не се адекватна замена за длабоките мерки кои треба да вклучуваат дополнителна докапитализација и олеснување на издавањето должнички хартии од вредност. „Поголем дел од овие половични решенија се ограничувачки и не влијаат на длабоките промени“, изјави за Блумберг главниот економист за Европа на Royal Bank of Scotland, Жак Сејло.

Олимпус ќе продава акции за да ја прикрие дупката од 1,7 милијарди долари

Ј

апонскиот технолошки гигант за производство на дигитални апарати и медицинска опрема Олимпус се подготвува да издаде нови акции „тешки“ 1,28 милијарди долари за да ја прикрие загубата од 1,7 милијарди долари, која ја прикрива веќе 20 години поради сметководствена грешка. Најзаинтересирани купувачи на акциите од Олимпус се јапонските технолошки гиганти и конкуренти Сони и Фуџифилм, пренесува Ројтерс. Откако ја најави продажбата, која најверојатно ќе биде преку издавање приоритетни акции, порасна вредноста на

акциите на Олимпус на берзата во Токио. Компанијата минатата недела повторно ги објави финансиските резултати за последните пет години, во обид да го реши скандалот со книговодствената грешка кој вклучува 1,7 милијарди долари од 90-тите години, поради што вредноста на компанијата падна на само 588,9 милиони долари. Олимпус објави и нето-загуба за првите шест месеци од оваа година, иако нејзините уреди за дијагностичка ендоскопија држат 70% од глобалниот пазар и на компанијата & носат голема заработка. На почетокот од оваа недела јапонските

иследници влегоа во седиштето на Олимпус, во рамките на истрагата за објавените грешки во книговодството на компанијата и признанието дека таа ги криела загубите. Компанијата призна дека нејзините финансиски книги се под истрага на јапонските регулатори. „Ние ќе продолжиме целосно да соработуваме со истражните органи за да се изнесе вистината во јавност. Повторно сакаме да се извиниме поради големата неправда што им ја нанесовме на нашите акционери, инвеститори и на тие што соработуваат со нас“, велат од Олимпус. Случајот допре во јавноста откако

поранешниот генерален директор на компанијата Мајкл Вудворд ја призна грешката во книговодството која се провлекува 20 години, откако доби отказ поради исплатите поврзани со интеграциите во компанијата. По долго негирање и спинување на информацијата, Управниот одбор на Олимпус призна дека во изминатите две децении ги криел загубите од 1,7 милијарди долари. Во текот на минатата недела Олимпус на токиската берза ги предаде своите ревидирани извештаи за приходите. Според последните податоци, во изминатите шест месеци компанијата пријавила загуба од 414 милиони долари.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 22.12.2011

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

„ИГРАЧКИ“ ГЛАВА 6: МОМЧИЊАТА СО

Шопинг на руски начин

така и кога се работеше за автомобили рускот руското вродено нетрпение значеше дека ре ретко беа подготвени да чекаат. На почетокот поч од 2008 година времето на чека чекање на оние на списокот за phantom drophead dro coupe (рачно изработени „ролс-р „ролс-ројс“ кабриолет) беше најмалку две год години. Тоа доведе до појава на сива е економија, така што купувачите го прескокнуваа пре редот и му плаќаа на кли клиентот што требало да ја земе испора испораката доплата и до 75.000 фунти. Богати Богатите Руси беа многу среќни да платат провизија за да си го осигураат правото на првенствено купување спортски автомобил. Во некои московски ресторани навикнаа да плаќаат доплата во висина дури и до 1.000 фунти само за да си обезбедат резервација.

Најдобрата берба или ништо

Руските богаташи во Лондон станаа френетични потрошувачи. Наспроти обичниот човек, да се оди на шопинг за нив значи да се купи скап автомобил, облека по најнова мода, да се посети некој луксузен ресторан, да се пие најдоброто вино и да се купи понекој дијамант со големина на јајце од гулаб

В

о согласност со нивите аспирации да се искачат во општеството, најбогатите Руси го сфаќаат својот личен изглед многу сериозно, па од 2000 година британските трговци на мало со луксузна стока брзо учеа како да направат руските френетични купувачи - мешавина од посетители и од тие што живееја таму - што повеќе да трошат во нивните продавници. Една по една, стоковните куќи за луксузна стока во Лондон и бутиците на Олд Бонд стрит почнаа да ангажираат персонал кој зборува руски. Во 2005 година одделението за интимна облека на Хародс, Хародс бај апоинтмент, првпат вработи продавачка што зборуваше руски (особено сопругите на олигарсите беа навикнати да имаат личен продавач кој ќе им помага при купувањето интимна облека). Во една пригода од една таква продавачка во Хародс беше побарано да обезбеди приватен млазен авион. До средината на 90-титe години Харвеј Николс во своите продавници вработи шест асистентки што зборуваа руски за да се справат со приливот на нови муштерии кои трошеа многу пари. Како што директорот за маркетинг го објасни тоа во 2005 година: „Русите оваа деценија се тоа што беа Јапонците до 90-тите години и тоа што беа Арапите до 80-тите години. Доаѓаат на купување и плаќаат во готово. Имаат пари и сакаат да ги потрошат. Има жени што доаѓаат со страници од руското издание на „Вог”,

М

арк Холингсворт е истражувачки новинар и автор на повеќе книги, вклучително и студијата за МИ5, британската Служба за безбедност. Неговите новинарски текстови се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа направени со него, се знае дека тој не сака многу да зборува јавно, нити пак е љубител на шопинг. ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар и економски консултант кој живее јужен Лондон. Меѓудругото тој е добитник на неколку награди како телевизиски и радио продуцент, меѓу кои е и наградата на Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. Во неговата книга од 1985 година, Poor Britain, тој ја дефинираше моќта употребувајќи методологија која подоцна почнаа да ја применуваат истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка.

Д

а кога купуваат рачни торби по најнова мода купуваат по седум”. Да се оди на купување за мажите значи да се купи автомобил. Во 2007 година Русите ја предводеа зголемената продажба на „ролс-ројс фантом”, по цена од 285.000 фунти, седми најскап автомобил во Велика Британија. Родни Тарнер, директор на Х.Р.Овен, застапништво на Ролс-ројс во Лондон, вели дека ги забележал Русите во голем бран во 2005 година и дека до 2007 година тие сочинувале една петина од неговите клиенти. Спаѓаат во една од оние националности познати во трговскиот еснаф како големи играчи. Според Тарнер: „Русите, главно, не застануваат со купување на еден автомобил. Тие често ќе купат еден „фантом” и нов drophead coupe (првпат воведен на пазарот во 2007 година, а по цена од 400.000 фунти) за сопругата или за забава. Понекогаш ќе испорачаат еден или повеќе автомобили на југот на Франција, а еден или два ќе задржат во Англија”. Понекогаш Русите доаѓаа лично со преведувач и со обезбедување. Но, потипично, автомобилите беа купувани о д а г е н т з а п р о д а ж б а. Н е б е ш е невообичаено таков агент да се појави со тоа што Тарнер го нарекува список за купување. Во текот на двете години, с$ до почетокот на 2008 година, тој имаше приближно триесетина руски муштерии, а секој од нив имаше купено по шест или седум автомобили од секоја марка, на едно доаѓање, вообичаено вклучувајќи по еден „ролс-ројс“, „бентли“, „ферари“, „ламборџини“ и во една пригода, „бугати вејрон“, светска најскапа ограничена серија, до која тешко се доаѓа. „Тоа што тие навистина сакаат да кажат е: имам пари, го сакам најдоброто. Тие што купуваа главно беа семејства што веќе имаа купено скапа куќа и анга жирале скап, врвен дизајнер одговорен за целиот пакет. Негова задача ќе биде да го проектира и да го менаџира реновирањето на куќата, да одбере мебел, декор, подна облога, да се увери дека послугата е на место и дека автомобилите се во гаража”, вели Тарнер. „На дизајнерот ќе му биде даден краен рок и с$ ќе треба да се заврши и да биде како што треба, до цвеќињата и градината, пред да пристигне семејството. Често, тоа ќе биде дизајнерот кој оди да купува со „список со автомобили” и кој добива задача да го надгледува купувањето и испораката на флотата”. Како и кај купувањето недвижности,

Познати по тоа што многу пијат вотка, Русите брзо стекнаа и осет за добро вино. Еден од дилерите призна дека некои од неговите клиенти трошеле доволно така што некои трговци на вино во малопродажбата можеле финансиски да се осамостојат. Како што главниот слуга на еден Русин објасни: „Виното е еден од начините да се искажат. Тие со големи куќи понекогаш откупуваат цели колекции вино што ги ставаат во подрумите. Сакаат да пијат тоа што се смета како најдобро, „кристал“, „круг“, „шато петрус“ или „марго“, но и тогаш, секое од вината мора да биде од најдобрата берба. Тоа е годината што тие ја сакаат или нема да купат ништо. Ако најдобрата берба била во 1982 година, тогаш и виното мора да биде од таа година, од ниедна друга”. Тим Аткин, кој пишува на тема вино и винарство, се сеќава дека има видено како четворица Источноевропејци, кои пушеле пури, нарачале вино „шато петрус” од 1996 година во ресторанот Хакасан со ѕвезди на Мишлен, во Лондон во јуни 2007 година. Двајца од нив почнале да го разблажуваат виното што чинело 1.560 фунти за шише со диетална кока-кола. „Петрус“ сигурно има статусна вредност за Источноевропејците.

Дијамантска треска

Менаџерите на ресторани ги триеја рацете од радост кога Руси резервираа место кај нив. Во врвните ресторани што ги обожаваа Русите спаѓаат Ле Гаврош и Кипријани во Мејфер (Mayfair). А зад аголот бутиците и јувелирниците станаа особено благодарни за доаѓањето на „револуцијата на рубљата”. Згора на тоа, иако економскиот надолен тек во 2008 година почна да влијание на работата на обичните трговци во малопродажната мрежа, на почетокот тој имаше ограничено влијание врз малопродажбата на луксузна стока. Во јануари 2008 година Стјуарт Роуз, вознемирен извршен директор на Маркс и Спенсер, коментирајќи за малиот промет што го имаа за Божиќ, кисело додаде: „А Лондон не може да има доволно дијаманти”. И повторно Русите беа тие што предводеа. Јувелирниците на Бонд стрит најпрвин ги забележаа Русите во 90-тите години. Во втората половина на 1993 година Тифани енд ко имаше прилив од руски купувачи. Според директорот: „Имавме луѓе што меркаа скапоцени камења вредни десетици илјади. Главно беа заинтересирани за дијаманти. Беше чудно да се видат со накит со евтин и лош квалитет, а доаѓаат во Тифани да купат скапоцен камен голем како јајце од гулаб.” Рачните часовници декорирани со дијаманти беа особено барани. Од Картие во тоа време изјавија дека руските купувачи „понекогаш применуваат тактики за „ценкање“. Тие очигледно имаат многу пари за трошење, но се обидуваат да добијат попуст за плаќање во готово. Сакаат да знаат дека купуваат поевтино”. Слично на некоја славна личност или принцеза од кралско семејство и Русите очекуваат специја лен третман. „Во една пригода

48

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна психологија, езотерија... Продажниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје изобилува со богата литература – од современите македонски писатели, преку англиските к ласици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски...

• Од странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА.

еден Русин влезе во една врвна јувелирница на Бонд стрит, го побара менаџерот и му рече дека сака продавницата да биде отворена наредната недела, бидејќи ќе донесе клиент кој сака да купи дијамант вреден 1,5 милиони фунти”, се сеќава Александар Некрасов. „Јувелирниците никогаш не работат во недела, но во овој случај таа направи исклучок. Русинот пристигна навреме и брзо ја предаде ветената исплата”. Целата наредна деценија Русите им станаа дури подобри клиенти на врвните продавачи на скапоцен накит. Во 2007 година Елена Рагожина почна традиција да биде домаќин на редовни забави за претплатниците на нејзините списанија во лондонските најексклузивни бутици за облека и за накит, како што е Тифанис и за новите отворени изложбени простории на Олд Бонд стрит на дијамантската империја на Лев Левиев. Според продавницата, цените се движеа од 25.000 фунти за дијамантски прстен, што претставува почетно ниво, до 4,2 милиони фунти за дијамантски ѓердан. Роден во Узбекистан, израснат и школуван во Израел откако наполнил 15 години, Левиев стана милијардер благодарение на контроверзната светска трговија со дијаманти. До 2007 година, на возраст од 51 година, беше доволно богат за да потроши 35 милиони за една од најскапите куќи во Британија, големата вила во Хампстед, во која има скалила од камен во версајски стил, затворен базен и бања, како и изрезбан дупликат на горната плоча од каминот во Клајвден хаус во Бекингамшир. Дури и до летото 2008 година имаше само минимални знаци за застој во трговијата со дијаманти. Во јуни, како што кредитната тешка положба почнуваше да се чувствува, а недвижностите и акциите стрмоглаво паѓаа, компанијата Чопард го приреди најскапиот лондонски коктел во Вестбари хотел во Мејфер. По цена од 225 фунти за чаша, коктелот „чопардисимо”, вотка мартини со кавијар белуга, им беше послужен на 100 најдобри клиенти на компанијата.

(Продолжува) Во утрешниот број: Што има во „хард-драјвот“ на Русинот?

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С