440-09.01.2012

понеделник. 9 јануари. 2012 пон. max. 20 C min. -70 C

вто. max. 20 C min. -50 C

сре. max. 00 C min. -50 C

МБИ 10

1.977,71

-0,02%

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.063,93

+0,01% %

ОМБ

120,94

0,00%

ЕМУ

€

61,51

САД

$

47,93

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ВЛАДАТА СЕ МИСЛИ ДАЛИ ДА ГИ НАМАЛИ КАЗНИТЕ ЗА ФИРМИТЕ ВО 2012?! 8 Финци и Холанѓани ќе ја “окупираат“ Македонија 4-5

МАКЕДОНИЈА ЌЕ ЈА КОРИСТИ ПРЕСУДАТА ОД ХАГ ВО НОВАТА РУНДА ПРЕГОВОРИ ЗА ИМЕТО0 СРЕДБА НА ДРЖАВНИОТ ВРВ КАЈ ИВАНОВ 7

НОВИНАРСТВОТО ЗАГЛАВЕНО МЕЃУ КОЛЕГИТЕ И ВЛАДАТА! 6-7

ЌЕ НЕ РАЗОЧАРААТ ЛИ СТРАНСКИТЕ ИНВЕСТИЦИИ И ВО 2012?! 2-3

Поглед на денот со Љупчо Зиков...

ФАТЕНИ СО СИМНАТИ ГАЌИ!? ☺ 5

www.kapital.mk

број 440 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Кој го дозволува самоволието на Макпетрол со дистрибуцијата на гас?!

1 2 3

КОМУ МУ ОДГОВАРА ПОВИСОКА ЦЕНА НА ГАСОТ? КОМПАНИИТЕ И ГРАЃАНИТЕ СТАНУВААТ ЗАЛОЖНИЦИ НА МОНОПОЛИТЕ? КОЈ СE СЕДИ ВО РЕГУЛАТОРНА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА?

СТР.

11

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

За жал, с$ уште не е најдено решение за излез од тешката финансиска ситуација во ЕУ, што само дополнително ја влошува целата состојба. Засега не е јасно дали воопшто ќе се појави некакво решение

“

“

www.kapital.mk

ЏОРЏ СОРОС

инвеститор

понеделник 09/01/2012

КОМЕНТАР

Петре Димитров dimitrov@kapital.com.mk

Да ловиме домашни инвестиции

Д

ржавата последните неколку години потроши еден куп пари за рекламирање на Македонија како инвестициски рај,за да привлече големи странски компании да отворат фабрики и погони во Македонија. Дури и прати луѓе низ светот да ги ловат инвеститорите, а на малкумината инвеститори кои решија да дојдат им даде огромни поволности. И таман кога сите ние требаше да ги почувствуваме бенефитите од владината стратегија за привлекување инвеститори на светот му се случи криза, која стана главниот виновник за секој наш неуспех во стратегијата и оправдание зошто Македонија со години е на дното во регионот според обемот на привлечените странски инвестиции. Во целата таа „опсесија“ со странските инвеститори, целосно заборавивме на тоа што го имаме дома и на нашите фирми не им понудивме поволности да инвестираат и да се шират. Откако со години компаниите бараа од државата да им овозможи евтино да си го купат земјиштето на кое се наоѓаат фабриките за да можат да инвестираат во проширување на капацитетите, Владата пред неколку месеци конечно им го овозможи тоа. Толку ли требаше да се чека? Уште колку сега ќе треба да чекаат на финансиска поддршка за инвестирање, каква што државата им нуди на потенцијалните инвеститори во Бунарџик ветувајќи им дека ќе им покрие дел од трошоците за изградба на фабриките во вид на субвенции. Домашните компании со години молат преку евтини кредити или преку ослободување од даноци да им се помогне да ги зголемат инвестициите. Евтините кредити од 50 милиони евра кои преку Македонската банка за поддршка и развој треба да стигнат до фирмите, годинава нема ништо да променат. Ако една домашна фирма отвори уште еден производствен погон тоа ќе значи поголемо домашно производство, поголем извоз и добивката што ќе ја оствари компанијата нема да ја прати кај фирмата-мајка, туку ќе остане во државата.

Одложен рокот за избор на инвеститор за Чебрен и Галиште

> БРОЈКА

31,2%

В

ладата за 20 дена го пролонгира рокот за да одлучи дали и кој ќе ги гради хидроцентралите Чебрен и Галиште. До крајот на јануари Комисијата за евалуација на тендерот ќе треба да одлучи дали кинеската CWE и грчката PPS ги исполнува тендерските услови за изградба на двете хидроцентрали. Барањето за одлагање на тендерот, како што информира министерот за економија, Ваљон Сараќини, до него било доставено од страна на Комисијата, по претходни разговори со консултантот IFC. Одложувањето е за да се добие време за суштинска анализа на понудите, велат од Владата.

е стапката на невработеност во третиот квартал годинава, објави Државниот завод за статистика. Според податоците од Заводот, бројот на вработени во третото тримесечје од 2011 изнесува 648.617 лица или 68,8% од активното население, а 293.778 лица. Во третото тримесечје од 2011, активното население брои 942.395 лица. Во истиот период лани стапката на невработеност изнесувала 31,7%.

Ќе н$ разочараат л инвестиции и во 2

Годинава треба да завршат сите инфраструктурни активности во зоната Скопје 1 и да станат функционални зоните Скопје 2 и Штип.

350 200

Обемот на странските инвестиции во 2012 година најмногу ќе зависи од глобалната финансиска криза. Владините ловци на инвестиции велат дека би биле среќни ако почнатите инвестиции се реализираат до крај

милиони евра странски инвестиции годинава очекува Владата

Петре Димитров dimitrov@kapital.com.mk

Д

али годинава ќе се остварат владините проекции за прилив на странски инвестиции од 350 милиони евра ќе се знае уште во првата половина на 2012 година. Владините преставници задолжени за странски инвестиции велат дека дотогаш веќе ќе биде видливо расположението на неколкуте заинтересирани странски компании, со кои разговорите се во понапредна фаза. „Има неколку компании кои доаѓаат од автомобилската, од хемиската и од текстилната индустрија и од електрониката, со кои сме во различни

фази на преговори за влез во Македонија. Сега е тешко да се одговори колку од нив ќе се одлучат да го направат тоа. Колку странски инвестиции ќе имаме годинава најмногу ќе зависи од надворешните фактори, односно од случувањата во Европа, Северна Америка и во Азија. Прогнозите за светската економија во 2012 година не се баш оптимистички. Тоа на некој начин може да влијае на динамиката, не секогаш негативно, понекогаш и позитивно, затоа што кризата секогаш не значи застанување или одложување на инвестициите. Понекогаш може да значи и нивно забрзување поради зголемување на трошоците на други

милиони евра странски инвестиции во Македонија во 2012 година проектира Меѓународниот монетарен фонд места“, вели Виктор Мизо, директор на Дирекцијата за технолошки индустриски развојни зони (ТИРЗ). Слично размислува и Бил Павлески, министер без ресор задолжен за привлекување странски инвестиции, кој објаснува дека поради најавите за уште една тешка година на глобално ниво,

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцаковиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

> БРОЈКА

7,82%

поскапе струјата од 1 јануари годинава. Средната цена на електричната енергија изнесува 4,3074 денари за киловат-час. Парното пак, поскапе за 10,73% за корисниците на услугите на Топлификација, додека 10,87% поскапе за тие кои добиваат парно греење од топланата Скопје Север. Цената за парното греење од ЕЛЕМ Енергетика останува непроменета. Зголемувањето на цената се должи на зголемената цена на природниот гас за 19,6% во последните месеци, како и на намалената потрошувачка.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

3

Алкалоид очекува раст на продажбата во 2012 година

> БРОЈКА

240

Ф

армацевтската компанија Алкалоид во 2012 година планира да ја зголеми продажбата за 10% во споредба со 2011 година. Според бизнис-планот на компанијата за 2012 година, објавен на Макдонската берза, раст од најмалку 10% се очекува и на консолидираниот профит пред оданочување. Бизнис-планот предвидува континуирано вложување во човечките ресурси, инвестирање на околу 8,5% од консолидираните приходи во материјални и нематеријални средства од сопствени извори. Алкалоид планира 38,91% од консолидираната продажба да ја оствари на домашниот пазар, а 61,09% на странскиот. Се очекува 83,39% од консолидираната продажба да ја реализира Фармација, а 16,61% Хемија, Козметика и Билкарство. „Планот е базиран на реалните очекувања, проекции, можности на тековните и новите пазари и производи, политиките за управување со ризик и зголемувањето на ефикасноста на сопствените ресурси“, информираат од Алкалоид.

ли странските 2012?! Годинава ќе функционираат 11 индустриски зони

С

поред програмата на Владата и Буџетот на ТИРЗ, во 2012 година треба да работат вкупно 11 зони. Виктор Мизо вели дека покрај завршувањето на сите инфраструктурни активности во зоната Скопје 1, годинава ќе станат функционални и зоните Скопје 2 и Штип, а за зоната во Тетово е објавен тендер за партнер, кој заедно со државата ќе ја изработи и ќе оперира со инфраструктурата и со зоната. Во меѓувреме ќе почнат активности за планирање, проектирање и за почеток на градба на останатите седум зони.

Потфрлија странските инвестиции во 2011

М

инатата година ја одбележа инвестицијата на турската компанија ТАВ во аеродромите во Скопје и во Охрид од околу 100 милиони евра. Но, генерално, потфрли приливот на странски капитал. Според Народната банка, во првите девет месеци од 2011 година се инвестирани 182,4 милиони евра. Проекциите на Владата беа 250 милиони евра, а на ММФ 244 милиони евра. фокусот ќе се сврти на помали компании, кои и покрај кризата, ќе се решат да инвестираат и да го шират својот бизнис. „Ќе ги ловиме информатичките компании кои имаат потреба од аутсорсинг. Нашите адути се евтин и образовен кадар“, вели тој. Оптимист е и Висар Фида, новиот директор на Агенцијата за странски инвестиции и промоција на извозот, кој се надева дека инвестициите во 2012 година ќе бидат барем на нивото од 2011 година, кога во Македонија влегоа 182,4 милиони евра заклучно со септември. „И во време на криза инвеститорите бараат начин да ги оплодат парите и бараат места што се поевтини. Кризата може да биде бенефит за сите нас и да дојдат повеќе инвестиции“, смета Фида. Сепак, Мизо гледа гаранција за остварување на владината проекција пред с$ во инвестициите кои стартуваа минатата година. Четири компании Текнохозе, Продис, Матерсон груп и Кемет електроникс - лани ги удрија темелите на своите фабрики во слободната зона Бунарџик. Објектите на американската компанија за производство на електрична опрема, Кемет електроникс и на италијанската Текнохозе, која ќе произведува армирани гумени црева за висок притисок за автомобилската индустрија, се во финална фаза, па се очекува годинава да почнат со набавка на опрема, а до крајот на 2012 година и да стартуваат со производство и со извоз. Руската фармацевтска компанија Продис и индиската Матерсон груп с$ уште не почнале да ги градат објектите, но Мизо верува дека и тие најдоцна до крајот на годинава ќе ги изградат фабриките и ќе почнат со производство. Најава за старт на производството има и за втората фабрика на Џонсон контролс во земјава, лоцирана во индустриската зона во Штип, и за германската Кромберг и Шуберт во битолската индустриска зона Жабени. Со работа треба да стартува и швајцарската компанија ЕНФЛО, која во Желино, Тетовско, почна да ја гради првата од најавените четири хали за производство на ветерни турбини. Доколку кризата не ги одложи плановите на овие компании, годинава во нив треба да бидат вработени околу 2.000 лица, а следните неколку години бројката треба да стигне до околу 8.000.

лидери

+

ЛАБИНА МИТЕВСКА

С

о филмот „Жената која ги избриша своите солзи“ оди на Берлиналето, каде овој филм ќе ја доживее својата најголема светска промоција

ВИКТОР МИЗО

МИТ РОМНИ

Г

о победи Рик Санторум на предизборите во Ајова и стана најсериозен кандидат на Републиканската партија за претседателските избори во САД

не им беше денот

БИЛ ПАВЛЕСКИ

министер без ресор задолжен за привлекување странски инвестиции

Фокусот ќе го свртиме на помалите компании, кои и покрај кризата, ќе се решат да инвестираат и да го шират својот бизнис. Ќе ги ловиме информатичките компании кои имаат потреба од аутсорсинг. Нашите адути се евтин и образовен кадар.

победник и губитник ПОБЕДНИК

директор на ТИРЗ

Колку странски инвестиции ќе имаме годинава најмногу ќе зависи од надворешните фактори. Прогнозите за светската економија во 2012 година не се баш оптимистички. Тоа на некој начин може да влијае на динамиката, не секогаш негативно, понекогаш и позитивно, затоа што кризата секогаш не значи застанување или одложување на инвестициите.

одобренија за градење се издадени во ноември 2011 година што е за 0,4% помалку во однос на истиот месец претходната година. Според издадените одобренија за градење, предвидената вредност на објектите изнесува 2.977.838 илјади денари, што е за 32,9% помалку во однос на истиот месец претходната година.

МЕНДУХ ТАЧИ

О

стана на Црната листа на САД, што веројатно нема да го натера да ги промени своите екстремни политички ставови, кои се с$ погласни

Млекара Здравје Радово веќе втора година дели јуници на фармерите од Струмичко и Кумановско за да развие стабилен и сигурен принос на млеко за понатамошна преработка. Сопственикот, Јован Дабевски, верува дека само ако се изгради партнерски однос со фармерите може да се направи стабилно производство со врвен квалитет. Во услови на ЈОВАН економска криза, Дабевски ДАБЕВСКИ на овој начин сака да продуцира раст и развој како по квалитет така и по квантитет на фармерите. Фармерите се задоволни од ваквата соработка, а јуниците ќе ги исплаќаат постепено, неколку години без камати. Во обид за зголемување на извозот и подобрување на вкупното работење на млекарницата, Здравје Радово е првата компанија во македонска сопственост што го воведе OHASAS 18001 - Систем за управување со здравјето и безбедност при работа. Здравје Радово е втората најголема млекарница во Македонија и по освојувањето на локалниот пазар, компанијата е насочена кон извоз и ширење на соседните пазари на Балканот.

_

ГУБИТНИК Јавниот обвинител на Албанија побара од судот да му изрече на Мета затворска казна од две години, поради примање мито и местење зделки. Мета, кој беше премиер и шеф на дипломатијата снимен е додека разговара со поранешниот министер за економија, Дрифтан Прифти, обидувајќи се да намести зделки за една фирма, барајќи за ИЛИР возврат 700.000 евра. МЕТА Видеоснимката ја објави една локална телевизија, по што М Мета беше приморан да поднесе оставка на местото вицепремиер и министе министер за надворешни работи. Мета веднаш ги отфрли обвинувањата, тврдејќи дека снимката е монтирана, но америка американски и британски експерти ја потврди потврдија веродостојноста на снимката. Поранеш Поранешниот албански премиер, Илир М Мета, којшто е обвинет за корупција, рече дека барањето на обвинителот да биде осуден на две години затвор е политички мотивирано и најави дека својот случај ќе го изнесе пред Европскиот суд за човекови права во Стразбур.

мисла на денот ВИСАР ФИДА

директор на Агенцијата за странски инвеститори

И во време на криза инвеститорите бараат начин да ги оплодат парите и бараат места што се поевтини. Кризата може да биде бенефит за нас и да дојдат повеќе инвестиции.

ВЕЛИЧЕ ШУМУЛИКОВСКИ

К

апитенот на македонската фудбалска репрезентација продолжува да реди скандали наместо голови, за што треба да се замисли и селекторот

ЈАС ЈА ОБОЖАВАМ РАБОТАТА. РАБОТА МОЖАМ СО МОЖА ЧАСОВИ И ЧАСОВ ЧАСОВИ ДА ЧАСОВ ГЛЕДАМ КАКО РАБОТАТ РАБОТА ДРУГИТЕ.

Маркт Твен американски писател

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

2007

2008

2009

Извор: ММФ

2010

2011

61,80%

60,50%

(% од БДП)

59,50%

56,40%

49,20%

47,60%

Бруто надворешниот долг ќе расте

ФОТО НА Д ДЕНОТ...

2012

Б

руто-надворешниот долг на земјата, во кој спаѓаат долговите и на државата и на приватните компании кон странство, идната година ќе надмине 61% од БДП, со што земјата останува во групата високозадолжени според овој параметар. Според проценките на ММФ, не се очекува намалување на надворешниот долг ниту во следните неколку години.

светот низ медиумите... Вечерњи лист Ве

Нос Носечка тема на хрватскиот весник е смртта см на Мирјана Пуканиќ, поранешната сопруга на хрватскиот пор новинар Иво Пуканиќ, која е нов пронајдена мртва во својот стан во про Загреб. Како што пишува весникот, Загр мртвото тело на Мирјана го нашла мрт нејз нејзината пријателка, која повикала итн итна помош, но веќе било доцна. Пол Полицијата ја исклучува можноста за убиство. у

О

бјектот „Порта Македонија“, кој е дел од владиниот проект „Скопје 2014“, пред три дена беше свечено отворен. Портата е висока 21 метар, а предвидено е до нејзиниот врв да водат два лифта и две скалила. Внатрешноста треба да добие галериски простор на две нивоа.

Финци и Холанѓа „окупираат“ Мак

Koha Ditore Ko

Кос Косовскиот весник на својата насловна страница пренесува нас текстови посветени на божиќната тек посета на српскиот претседател пос на Косово, Борис Тадиќ. Посетата на Тадиќ предизвика немири ид демострации, а српскиот претседател уште еднаш повтори пре дека Србија никогаш нема да го дек признае Косово. при

Труд Тр

Бугарскиот весник пишува за снежното невреме кое ја зафати Бугарија и регионов. Според весникот, околу 600.000 семејства во Бугарија останале без струја поради снегот, а значително е отежнато движењето низ земјата. На блокираните патишта со часови останале илјадници превозници.

Блиц

Српскиот весник пишува дека државните фирми должат 20 милијарди динари за даноци. Меѓу физичките лица кои се најголемите должници се наоѓаат и имињата на бивши министри, претседатели на фудбалски клубови, државниот секретар во Министерството за животна средина...

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1 2

Проценки за 2012

3 4

Македонија во 2012 низ б бројки

15 митови што треба да ги закопаме е пред тие да нe закопаат аат нас! Извозот ќе ја доживее д најдлабоката криза

И годинава Холанѓаните ќе бидат најбројните туристи, а друштво ќе им прават и Финците. Новата година туристичките работници ја почнуваат со старите проблеми. Инвестиции во патната инфраструктура, директни авиоконекции со ниски тарифи, категоризација на објекти во хотелиерството, квалификација на работна сила се неколкуте начини како да се подобри состојбата во туризмот Силвана Жежова silvana@kapital.com.mk

Х

оландските и финските туристи повторно ќе бидат најбројни за следната туристичка сезона, а со појавувањето на неколкуте нискобуџетни авиокомпании се очекуваат и зголемени посети од Турција, Велика Британија и од Италија. „Нашите очекувања се реални, но сепак треба да се земат предвид и околностите во кои се наоѓа Европа“, вели Лела Крстевска, претседател на Стопанската комора за туризам и генерален директор на Радика ресорт. Во текот на минатата година, Агенцијата за поддршка и промоција на туризмот (АППТ) ги презентираше туристичките потенцијали пред шведските, холандските, финските, полските и романските тур-оператори и зеде учество на неколку туристички

форуми и саеми. Имавме и посета на тур-оператори од Индија и неколку странски новинари со цел да пишуваат за туристичките потенцијали на земјата. Колку овие активности ќе придонесат за зголемување на бројот на странските туристи годинава? „Конкретни договори нема, но воспоставивме контакти со релевантни туристички фактори во Шведска. Надежно за нас е дека има интерес. Финскиот туроператор Ауринкоматкат веќе ја постави Македонија во нивните каталози, што е сигнал за другите дека проектот е исплатлив. Во голем број ги очекуваме холандските и финските туристи кои повторно ќе пристигнат со чартер летови“, вели Сашко Дончовски од македонскиот тур-оператор Атлантис. Според Емилија Пајковска од GoMacedonia за резултатите од активностите во втората половина

на 2011 година ќе зборуваме во 2013 година. Туристичките програми и пакети за 2012 година се издадени од странските тур-оператори, така што веќе воспоставените канали ќе продолжат да функционираат преку позитивното искуство од годинава. „За 2012 година имаме најава за групи од Хрватска, Словенија, Австрија, Полска, Латвија за кои веќе ги договоривме турите со партнерските агенции кои ги пласираа ангажманите. За програмите што ги комунициравме со шпанските оператори ни е најавено дека ќе влезат во понудата за 2013 година. Дали Швеѓаните, со кои имавме средба во Стокхолм на почетокот на овој месец, ќе ја понудат Македонија како дестинација, ќе знаеме ако одговорат на нашата покана за посета во 2012 година. Останува да видиме дали продажбата ќе биде на посакуваното ниво, бидејќи 2012

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

17%

С

е очекува да падне приносот на зимската пченица во Штипскиот регион до 2050 година

М

оже да падне приносот на луцерката до 2050 година во Битолско, каде што најмногу се одгледува

62% С 50%

е очекува да падне приносот на јаболката во Ресенско и на виновата лоза во Кавадаречкиот регион

ЕМИЛИЈА ПАЈКОВСКА

Државата може да интервенира со ’евтини кредити‘ за инвестиции во туристички објекти. година светските економски експерти ја најавуваат како година на ’стегање на ремените‘“, вели Пајковска.

Старите проблеми остануваат

И годинава туристичките работници ќе ги имаат истите проблеми. Инвестиции во патната инфраструктура, директни авиоконекции со ниски тарифи, категоризација на објекти во хотелиерството, квалификација на работна сила се неколкуте начини како да се подобри состојбата во туризмот. „Патната инфраструктура во земјата бара прилагодување на европските стандарди. Странските автобуски компании н$ избегнуваат поради немање стандарди за триосовински туристички автобуси. Потребни се директни авиоконекции, со ниски тарифи. Во хотелиерството е проблем што с$ уште имаме некатегоризирани објекти. Има недостиг од квалификувана работна сила, владее нелојална конкуренција и користиме скапа енергија. Немаме адекватни извори на финансирање, оптоварени сме со комерцијални кредити со високи каматни стапки. Има недостиг од инвестициско банкарство. Туристичката бизнис-заедница реагира на неконтролираните организирани тури од странски агенции кои

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ...

БЕРЗА

ЕРИК БЕРГЛОФ

главен економист на ЕБРД

Проблемите на западноевропските банки ја загрозуваат нивната дејност во Источна Европа

З

големувањето на проблемите на западноевропските банки на домашен план с$ повеќе ја погодува нивната дејност во источноевропските земји, смета Ерик Берглоф, главен економист на Европската банка за обнова и равзој (ЕБРД). „Зависноста од западноевропските банки стана проблем. Источноевропските економии остваруваа голема полза од банките пред кризата, но сега ситуацијата е сосема поинаква“, вели Берглоф.

ани ќе ја кедонија GoMacedonia

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

транзитираат и остваруваат приход во државава“, посочува Крстевска. За странците не е сфатлива нашата негрижа за природата и нејзиното уништување. Ни забележуваат и во однос на немањето тоалети на магистралните патишта. Несфатливо им е како грижата за богатството во црквите и манастирите е оставена на совеста на жителите без соодветна заштита од државата. „Македонија има малку директни и евтини авиолетови. Има сосема малку локации кои можат да понудат квалитетно сместување. Државата може да интервенира со ’евтини кредити‘ за инвестиции во туристички објекти. Враќањето на овој тип инвестиции е во период подолг од 10 години. Националните паркови треба да обезбедат дополнителни содржини за посетителите, да се воведе билет за влез чиишто средства ќе се користат за одржување на самиот локалитет“, вели Пајковска. Тур-операторите на почетокот од годинава ќе ги посетат саемите во Финска, Холандија, Шпанија, Израел, како и Србија, Русија и Германија, каде што ќе се потврдат соработките од минатата година. „Владата покрај досегашните напори треба да одвои поголем буџет за промоција на Македонија како туристичка дестинација во вид на спотови и рекламни кампањи и присуство на повеќе туристички берзи со убаво осмислен и дизајниран штанд. Потребно е постојано да се инвестира во инфраструктурата и дефинитивно да се донесат странски хотелски брендови кои ќе инвестираат во хотелиерството. Потребно е формирање туристичка полиција која ќе е специјализирана за откривање и санкиционирање на девијантните појави во туристичкиот сектор“, додава Дончовски.

800

наместо досегашните 1.200 денари ќе чини систематскиот преглед на сите вработени од следната година. Ова го најави премиерот Никола Груевски, како еден од чекорите што се прават за да се помогне на компаниите во делот на олеснување на обврските. „Тоа досега беше трошок и понатаму ќе биде, но за една третина помал од досега, така што ќе помогне особено за компаниите кои имаат поголем број вработени и за кои овој трошок е поголемо оптоварување. Планираме и други такви чекори“, изјави премиерот Груевски.

3,8

степени се очекува да порасне просечната температура во Македонија до 2100 година. Просечниот раст на температурата ќе се движи од еден степен во 2025, 1,9 во 2050 и 2,9 во 2075 година. Просечното количество врнежи се очекува да се намали за 3% во 2025, 5% во 2050, 8% во 2075 и 13% во 2100 година.

ВОЛФГАНГ ШОЈБЛЕ

министер за финансии на Германија

Во 2012 година ќе се стабилизира еврозоната

Г

ерманскиот министер за финансии, Волфганг Шојбле, е сигурен дека европските политичари ќе успеат да ја стабилизираат еврозона годинава и да го зачуваат еврото. Тој истакна дека с$ уште има земји кои треба да се справат со големи проблеми. „Мислам дека заедно ќе стигнеме доволно далеку во следните 12 месеци за да ја отстраниме опасноста од заразата и да јастабилизираме еврозоната“, посочи Шојбле.

КОМЕНТАР

Љупчо Зиков

З

zikov@kapital.com.mk

Фатени со симнати гаќи!? ☺

За многу години! Од радост, среќа и убавини да не куртулиме во новата година... И бидете такви, ве молам!.. Не мрдајте. Време е за спиење!.. Во меѓувреме, додека ние пијани с$ уште славиме со евтина ракија, „шопска“ и кифлици, Андреја Јосифовски (и компанијата Макпетрол), „прилично интелигентниот“ генерален директор, со едно „искривување на малото раче кон десно“ ја секна чешмата на и така оскудниот гас на овие простори! Го шокира модерниот деловен свет со „длабоко ’присебниот и патриотски потег‘ (алоо Влада!) за македонската економија“!? Тие денови по Нова година „силно спиеја“ Антимонополската управа на Република Македонија, како и Регулаторната комисија за енергетика, која, видете за чудо, по една недела сопрен гас (!?) реши да упати на преговори меѓу Макпетрол (Промгас) и Владата!? Штетата за македонските фирми кои беа останале без гас никој не ја есапи. Оттука, подобра увертира за почетокот на расправата за ТРЕТИОТ МИТ не можеше да ми се случи: а третиот мит кој мораме да го закопаме пред тој да н$ закопа нас е дека – „Во Македонија има пазарна економија и слободна конкуренција“!? Апсолутно неточно! Цела оваа работна недела ќе се занимаваме со овој МИТ. Голем е! Опасен е! Погубен е! Една оригинална дефиниција, почитувани читатели на „Капитал“ и на оваа колумна, за „тајкуните и олигарсите“ на Балканот вели вака: „Тајкуни!? Шта је то? То је група која је увек на ивици, а никад у марици“!!!??? По оригинално нема, ќе се согласите! Оттука, моите прашања, не до Андреја Јосифовски, „папата“ на Макпетрол кој на „нафтениот престол“ и во „царството на гасот“, е помалку или повеќе колку што е независна и Македонија (!?), туку до државата, која во гасоводот му е ОРТАК со 50% (!?) се: Прво. Кој бара зголемување на цената на гасот? Макпетрол? Или Промгас (фирма на Макпетрол, неинвентивно именувана со пермутација на името на рускиот државен монопол Газпром – кој жари и пали низ светот како најмоќна компанија во која директен интерес има силната и недопирлива руска политичко-деловна олигархија!? Навистина тотално неинвентивно, и просто од страна на Јосифовски и неговите учени во компанијата!? Срамота! Или, можеби, зголемување на цената бара државата!? Ама не сака да каже!? Второ. Дали е логиката – обезбедување на екстра профит за акционерите на Макпетрол (многумина силни се кријат зад одредбата - под 5% сопственост да не се објавуваат јавно!!!) врз основа на монополско формирање на цените!? Во услови на неразвиен гасоводен систем, и на мал број потрошувачи, домашни и странски компании, кои едноставно мора да работат, оти немаат избор! Или уште поедноставно – НЕ СМЕАТ ДА ЗАСТАНАТ ОТИ „ПИШТОЛОТ ИМ Е ВПЕРЕН ВО ГЛАВАТА“!? Или, можеби е логиката – врз основа на фиксно зголемена цена на гасот, а во услови на непроменета потрошувачка, со проста пресметка на стапка на ДДВ да се соберат повеќе пари во Буџетот!? Во корист на државата! И поголема дивиденда за државата од профитот што ќе се прокнижи во бизнисот со гас – оти државата е 50%! Или можеби во прашање се двете логики!!!??? Државата е половина внатре во бизнисот со гас! Затоа, таа има одговорност на јавна сцена да влече потези во корист на стопанството и граѓаните! Конкурентно стопанство и задоволни граѓани!? Дури и да го национализира Макпетрол ако треба!? Ако е потребата за полнење на Буџетот, па затоа се молчи на самовилието на само една компанија (!?), тогаш „Капитал“ отворено застанува зад потребата за зголемување на стапката на ДДВ во Македонија!? И така Македонија има една од најниските стапки на ДДВ – 19% и 5%! Зошто да не се оди до 21%, 22%, 23% ДДВ! Зошто Владата да не постави здрава политика кон потребата од издашност на изворите на приходи во Буџетот! Отворено да излезе пред граѓаните и да каже кои се мотивите за промена на стапката на ДДВ! Но, за тоа да понесе ПОЛИТИЧКА ОДГОВОРНОСТ! А не вака, на ситно да ги јавне компаниите кои, јадни тие, не смеат да писнат! Згора на тоа, врз нивната деловна беда, една мала група прави и екстра профит и кој знае што уште прави! Клептокрација, државна расипливост, ирационалност и неказнивост! И с$ е законски, замислете!?

МБИ 10 3.000

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

1.977,71 2010/2011 2010/2011

Max. Min.

2 2.827,62 827 82 62 2.059,92

На Македонската берза минатата недела беше остварен промет од 66.206.212 денари од редовното тргување, кое на неделно ниво се намали за 12,92%. Во четвртокот, главниот берзански индекс МБИ-10 падна за 0,02% и трговскиот ден го заврши со вредност од 1.977,71 индексни поени. Македонскиот берзански индекс МБИД на дневно ниво забележа пораст од 0,01%, а Индексот на обврзници ОМБ ја задржа истата вредност од претходниот ден.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Топлификација

2.400,00 +30,00

+1,27% 1 27%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК ЗК Пелагонија Битола

2.200,00 -200,00

-8,33% 8 33%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07 06/08 05/09 05/10 04/11 04/12 03/01

12.359,92 -0,45%

Светските берзи ојачаа во првата недела од новата година. На почетокот од минатата седмица, на Волстрит владееше оптимистичко расположение поради податоците кои укажаа на раст на американската економија. Минатата недела раст забележаа и европските берзи.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.649,68 8.390,35 1.277,81 2.674,22 6.057,92 729,60

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,45% -1,16% -0,25% +0,16% -0,62% -0,91%

€ $

1,2101 ПРОМЕНА

СТАПКА

1,2776 ПРОМЕНА

0,00%

-0,4%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.618,00 -0,13% 0 13% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР 11

NAFTA ф р BRENT

101,56 -0,25% 0 25% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

МАРИО МОНТИ

Ниту една земја не може сама да се бори против должничката криза.

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

www.kapital.mk

понеделник 09/01/2012

> БРОЈКА

700

илјади македонски граѓани с$ уште немаат извадено биометриска лична карта, а крајниот рок е до 27 февруари. По овој датум, граѓаните кои не поседуваат биометриски лични документи нема да можат да извадат плата или пензија, да платат сметки и да злезат надвор од државата.

Тачи и Бошкоски на црната листа на САД!

Л

идерот на ДПА, Мендух Тачи, и претседателот на Обединети за Македонија, Љубе Бошкоски, се единствените партиски шефови од Македонија кои се на американската црна листа. Покрај нив, на листата која пред два дена ја објави американското Министерство за финанисии се наоѓаат уште 11 македонски државјани на кои им се проблематизира влезот во САД и им се замрзнати сметките во американските банки. За нив, американската администрација смета дека се закана за регионот и дека ја опструираат примената на Охридскиот мировен договор.

Новинарството заглавено меѓу колегите и Владата!

Иако преговорите на Владата со ЗНМ се претставија како решение за медиумскиот хаос, овој проект брзо го допре дното кога Владата на изненадување на ЗНМ предложи концепт за нов закон за медиуми. Самата „дружба“ пак, која ќе продолжи и во 2012 година, за многумина е спорна Марија Севриева sevrieva@kapital.com.mk

Максим Ристески risteski@kapital.com.mk

В

о годината што помина конечно „пукна тиквата” на македонските медиуми и новинарство, повеќе од расипаност одвнатре, отколку од некој удар однадвор. Иако дијагнозата беше позната многу порано, иницијалниот момент за почеток на операцијата за спасување го означи затворањето на А1 телевизија и нејзините сродни весници – „Шпиц“, „Време“, „**** е ре“. Но, и во услови кога сите ги знаат причините за кризата што одамна го тресе македонскиот медиумски пазар - крајна политизираност на медиумите, кои не информираат, туку повикуваат на мобилизација, што беше најочигледно на парламентарните избори, кога А1 с$ уште постоеше, впечатокот е дека никој нема ефикасно, односно применливо решение за нејзино надминување. Обидите за подобрување на состојбата во медиумите највисоката точка ја достигнаа со формирањето на заедничката работна група составена од претставници на Владата и на Здружението на новинари на Македонија, што критички настроените веднаш го истолкуваа како влегување на претставниците на фелата директно во челуста на главниот душман на медиумската слобода. За координатор на работната група беше избран вицепремиерот за европски прашања, Теута Арифи, а на состаноците Владата ја претставуваа и првата полицајка, Гордана Јанкуловска и министерот за труд и социјална политика, Спиро Ристовски. Дека ЗНМ, предводено од претседателот Насер Селмани, во преговорите настапи прилично „меко“ зборуваат темите што ги предложи за дискусија: нормативната рамка, владините кампањи, состојбата со јавниот сервис, МРТ, декриминализацијата на клеветата и навредата и подигањето на стандардите во новинарството.

Медениот месец на ЗНМ и Владата грубо го прекина концептот за нов закон за медиуми, со кој Владата го изненади Здружението, занесено во борбата за декриминализација на клеветата Никаде го нема главниот извор на проблемите – непобедливата спрега политика-медиуми, што ја овозможува сопственичката структура на највлијателните медиуми составена од политичари, вршители на јавни функции.

СРД со сомнителен капацитет

Овој „најжежок костен“ од жарот на медиумската криза не се осмелува да го извади ниту Советот за радиодифузија, чија должност е да го спроведува законот. Претседателот на регулаторното тело, Зоран Стефановски, се правда со бројната надмоќ на членовите на Советот блиски на власта (односот е девет наспрема шест), кои не дозволуваат да се оспори сопственоста на семејствата на пратениците Љубисав Иванов Ѕинго и Борис Стојменов на телевизиите Сител и Канал 5. Стефановски не одговори зошто проблемот не го отворил порано, кога во Советот за радиодифузија распоредот на силите беше поповолен за опозицијата. Но, тогаш на пазарот беше и А1, која особено во предизборниот период најотворено се стави во служба на опозицијата. Нелегалната сопственичка структура го создава и проблемот со скапите медиумски кампањи на државните институции, со кои се фаворизираат одредени медиуми според степенот на отвореност за влијание од Владата врз уредувачката политика.

Навистина ли се работи за новинарството?

„За новинарството се работи“ е мотивот од кој се водени, условно речено, двата табори кои подготвија свој

концепт за подобрување на состојбата во медиумите во земјава. Едниот е владиниот концепт за таканаречен закон за медиуми, а вториот е Акциониот план на ЗНМ и Македонскиот институт за медиуми, кој овие две организации се обидуваат да го наметнат како приоритетен во преговорите со Владата. Април е месецот кога се очекува текстот на законот да биде доставен до Владата. Засега е завршена фазата на прибирање предлози од заинтересираните страни. Иако Министерството за транспорт и врски, како носител на законот, организираше неколку јавни презентации, малкумина од засегнатите присуствува на нив. Законот предвидува лесна регулација на печатот, програмски концепт и статут на медиумите, начин на доделување дозволи за електронски медиуми, спас на МРТ. „Нашата крајна цел е Република Македонија во идниот извештај на Европската комисија да има помалку или воопшто да нема забелешки во делот на аудиовизуелната политика, во делот на медиумите, но исто така, да ја подобриме климата и работата на медиумите во нашата земја“, објасни министерот Миле Јанакиески при презентацијата на законот. Навидум, логичните решенија предложени во концептот на транспорт од медиумската фела беа дочекани на нож и оценети како обид власта целосно да го потчини новинарството. „Ако министерството сака да внесе такви елементи во законот, нема да ја има нашата поддршка без претходно да

се договориме во кој правец треба да се движат тие. Според нас, прво треба да се спроведат постоечките закони, па потоа, доколку тие не функционираат, да се менуваат“, истакна Селмани. Акциониот план пак, предвидува начин на декриминализација на клеветата, спроведување на законите кои ја регулираат медиумската сфера, регулирање на медиумскиот и рекламниот пазар и на владините кампањи, субвенционирање на медиумите и повторно јакнење на капацитетот на МРТ. Акциониот план е во траење од три години. Дијалогот ЗНМ-Влада, како и потребата од нов закон за медиуми дополнително ја поларизираше новинарската фела. Непостоењето на систем на саморегулација во медиумите, односно совет на етика, а и ниското ниво на новинарско образование идната година ќе биде приоритет на чие решавање ќе работат МИМ и ЗНМ. И покрај силниот притисок од колегите, ЗНМ неколку пати истакна дека тие го иницирале дијалогот со Владата и тие ќе одлучат кога ќе го напуштат. За да се задоволат потребите на критичарите, Здружението предложи создавање на форум во кој ќе членуваат истакнати новинари кои не се согласуваат со работата на ЗНМ, но сакаат да ги подобрат состојбите. Не сакаме да звучиме песимистички, но според веќе виденото, голема е опасноста кампањата за спас на медиумите да заврши како во онаа народната - „Се тресела гората, се родил глушец“.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

7

Јанкуловска им даде црвен картон на тројца командири

Аудиоснимка од последниот лет на армискиот „Букефал“ на YouTube

> БРОЈКА

235

М

инистерката Гордана Јанкуловска ги разреши командирите на полициските станици во Гостивар и Охрид и на одделението во Чегране. Од Министерството за внатрешни работи велат дека според досегашните анализи, тројцата командири не ги исполниле очекувањата и дека некои од нив би покажале поголем успех на други функции. Од МВР, смените во Гостивар и Чегране не ги поврзуваат со акцијата во која единицата за трговија со луѓе и криумчарење мигранти во кафеаната Амстердам во Гостивар пронашла десет девојки кои нелегално работеле како танчарки.

лица привеле Алфите во декември минатата година, информира Министерството за внатрешни работи. Специјалната единица на полицијата за борба против криминалот, Алфа, минатиот месец при редовна мотопатролна дејност, легитимирала вкупно 477 лица и извршила преглед на вкупно 63 патнички моторни возила.

Н

а YouTube пред три дена осамна аудиозапис за последниот лет на армискиот хеликоптер „Ми 17“ во кој пред четири години загинаа 11 македонски мировници при падот кај катлановско Блаце. Записот почнува од првиот контакт меѓу контролата на летање и армискиот хеликоптер под кодно име „Букефал“. Пилотот и контролорот на летање на скопскиот аеродром на македонски зборуваат за насоките за слетување, при што се слуша последниот разговор воден пред самиот пад. Снимката е објавена точно една недела пред годишнината од паѓањето на „Букефал“.

Кој што прекрши?

Извори од македонската дипломатија пред состанокот кај шефот на државата брифираа дека не смее да се изостави фактот оти новата рунда на преговори за името ќе се одвива и под нова светлина – пресудата од Хаг!

Македонија ќе ја користи пресудата од Хаг во новата рунда преговори за името! Претседателот Ѓорге Иванов вчера ги собра премиерот, Никола Груевски, неговиот заменик задолжен за спроведување на Рамковниот договор, Муса Џафери, спикерот, Трајко Вељановски, и министерот за надворешни работи, Никола Попоски, во вилата на Водно на средба за меѓусебна координација во пресрет на средбите на медијаторот Метју Нимиц со преговарачите најавени за средината на месецов

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

И

ницијативата на претседателот Ѓорге Иванов за средба на целиот државен врв во насока на креирање заеднички позиции за понатамошните чекори за изнаоѓање решение на проблемот со Грција, доаѓа на една недела откако специјалниот посредник на Обединетите нации, Метју Нимиц, најави нова рунда разговори со двете страни. Нимиц ги покани на средба во Њујорк на 16 и на 17 јануари преговарачите од Македонија и од Грција, амбасадорите Зоран Јолевски и Адамантиос Василакис, при што и двете страни ја прифатија

Скопје и Атина имаат право да бараат помош од ЕУ и од САД за името

И

ако во неколку наврати официјалните претставници на ЕУ и на САД изјавија дека ЕУ и САД не сакаат да се мешаат во спорот за името, и секогаш упатуваат на негово решавање под медијаторство на ООН, сепак Времената спогодба јасно утврдува дека доколку двете страни се договорат, за овој проблем имаат право да побараат помош од ЕУ и од НАТО. “Страните се согласуваат дека Европската унија и САД можат да бидат замолени да дадат помош (...)“, пишува во член 8 став 2 од Спогодбата.

одлично алиби за бегање од преговорите. Оттука, добро е што медијаторот презеде иницијатива. Македонија сака да разговара и секогаш е подготвена за дијалог. Се поканата. Состанокот кај шефот на надеваме дека со оваа нова рунда разгвори македонската држава којшто почна вчера токму под палката на Нимиц ќе се даде нов доцна попладнето требаше да ги зацврсти импулс за надминување на спорот“, велат македонските позиции и да се усогласат нашите дипломатски извори. препораките што ќе му бидат дадени на Тие потенцираат дека македонската позиција преговарачот Јолевски. Извори од МНР ќе биде почитување на Времената спогодба велат дека добро е што по молк од толку и потенцирање на фактот дека Судот од Хаг време медијаторот Нимиц дал иницијатива пресече оти Грција го прекршила договорот за продолжување на преговорите и со блокадата од Букурешт: дека сите контакти во таа насока се „Тој факт не може да се заобиколи. Оваа добредојдени: нова рунда преговори сега ќе се одвива под „Јасно стана дека директните контакти со нова светлина – пресудата од Хаг. Не може Атина во моментот не се можни – веројатно ниту медијаторот, ниту грчкиот преговарач преокупираноста со финансиската криза, или кој и да е официјален грчки претставник како што и премеирот Никола Груевски да се однесуваат како ништо да не се во неколку наврати потенцираше, им е случило. Македонија го доби спорот и јасно е дека ние ќе бараме одлуката да се почитува, односно да не се дозволи нова блокада во иднина.“ Во однос на пресудата, пак, последните сигнали од југ се дека Атина нема ремената спогодба потпишана во 1995 причина да ја почитува истата, оти година, освен тоа што го регулира Времената спогодба не била ниту начинот на кој двете страни треба ратификувана во грчкиот Парламент. да го решат спорот со името, е практично Грчки правни експерти, но и поранешни единствениот документ со кој се регулираат политичари излегоа со став дека Атина сите билатерлни односни меѓу Атина и Скопје. треба да се повлече од Спогодбата, на Од дипломатски односи, преку отворање што реагираше официјален Вашингтон канцеларии за врски, па с$ до економски преку амбасадорот во Скопје, Пол договори и малцински права. Во таа насока, Волерс, при што порача дека нема велат познавачите, евентуалното нејзино да толкува хипотетички најави за напуштање ќе значи враќање на состојбата повлекување од Спогодбата, но дека меѓу Грција и Македонија пред потпишувањето САД во ниеден случај нема да поддржат на оваа спогодба, што практично би значело стопирање на преговорите што се водат посложен премин на границата, па дури и под покровителство на Обединетите евентуално ембарго и прекин на преговорите. нации. Таквата состојба би имала како политички, Но, пораките од САД исто така се и дека така и економски консеквенции, велат тие. пресудата од Хаг не го решава проблемот со Грција. Генералниот секретар на

Што подразбира Времената спогодба?

В

Т

окму правниот расплет за прекршување на Спогодбата е главната причина поради која од Грција почнаа да излегуваат информации дека се размислува за напуштање на истата. Причината поради која Македонија ја покрена постапка беше прекршувањето на член 11 став 1 од договорот кој се однесуваше на неблокирање од страна на Грција за влезот во меѓународните организации на Македонија. Но, освен овој член, кој беше единствената претставка поради која Владата во Скопје се одлучи на таков чекор, ако се разгледа Спогодбата јасно се гледа дека Грција ја прекршила во неколку наврати. Освен директно прекршување на членот 11, за прекршување може да се толкува и недоследно применување на членот 9, став 1 и членот 8 став 1. Првиот се однесува на човековите права, кој Грција константно индиректно го прекршува со непризнавањето на македонското малцинство на нејзината територија. За втор прекршок, пак, може да се смета и несоодветното применување на членот 8, кој се однесува на слободниот проток на луѓе и стока низ двете територии. Ако се земат предвид инцидентите направени врз многу македонски граѓани на територијата на Грција, како и последниот комичен испад на грчките цариници да ги враќаат од граница македонските државјани со пасош од трети земји, на кој за родно место им пишува Македонија, тогаш, велат познавачите, ваквата политика на официјална Атина исто така може да се толкува за прекршување на член од одредбата. Анализите на дел од познавачите одат и дотаму, што за намерен удар, што е прекршување и на Спогодбата, го сметаат во неколку наврати затворањето на границата во последните неколку месеци. НАТО, Андрес Фог Расмусен, како и претседателот на ЕУ, Херман ван Ромпуј, веднаш по пресудата излегоа со коментар дека за влез во овие организации непоходно е решение на спорот. Македонија сепак, очигледно, нема да се откаже од идејата да се убеди Грција да дозволи покана за влез во НАТО и датум за преговори за влез во ЕУ, под референцата ФИРОМ, додека преговорите за името течат паралелно - идеја која досега многупати беше отфрелена од меѓународната заедница, овојпат со надеж дека Хаг е сепак пресвртница.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

> БРОЈКА

Турци отворија маркетинг-агенција на аеродромот Александар Велики

5.000

евра за почеток на бизнис и намалување на регистрација на фирми за студенти најави премиерот Никола Груевски. Проектот треба да почне на почетокот на наредната година, а критериумите се разработуваат и наскоро ќе бидат објавени. „Има млади луѓе кои имаат добри идеи за бизнис кои имаат можност да направат и бизнис-план, но им треба одреден капитал за развој на планот и ние како држава на почетокот на следната година ќе почнеме проект со кој преку ваучерите ќе им помагаме во развојот на бизнисплановите“, изјави премиерот.Втората мерка што ја најави премиерот за олеснување на работата на претприемачите е намалување на цената за отворање фирма од страна на студенти за 50%.

П

Л Рекламџилик Тиџарет Санаји Аноним Ширкети е името на марткетинг-агенцијата која што деновиве е регистрирана на aeродромот Александар Велики во Скопје. Станува збор за турска маркетинг-агенција којашто е еден од најголемите компании во Турција за реклами на аеродроми. Според информациите објавени на Централниот регистар седиштето на Агенцијата за маркетинг на ТАВ е на аеродромот Александар Велики, а сопственик е истоимената турска компанија, со седиште во Истанбул. Директори на Агенцијата за маркетинг се Хасан Селчук Салман и Ејуп Батал и двајцата од Истанбул, кои ќе ја застапуваат подружницата во Скопје во период од три години, со заеднички потпис. Оваа маркетинг-агенција е дел од Портлине, агенцијата за реклами која работи со сите 10 аеродроми во Турција.

Бучим отвори нов рудник за бакар, инвестиција од 11 милиони евра

1

1 милиони евра изнесува инвестицијата во нов погон за производство, лужење на катоден бакар, на руската компанија Солвеј, сопственик на рудникот Бучим од Радовиш. Со новиот погон се отвораат 70 работни места. Тој годишно ќе треба да произведува повеќе од 2.500 тони катоден бакар за првпат како финален производ наменет за извоз. За работа ќе се користи оксидна бакарна руда, како и постојната јаловина. Во Македонија постојат околу 100 рудници во кои се вработени повеќе од 8.000 лица. Рударството зафаќа речиси третина од индустриското производство во земјава.

Владата се мисли дали да ги намали казните за фирмите во 2012?! „Капитал“ дознава дека Владата прави анализа на ефектите од казнената политика и дали Буџетот ќе издржи намалување на казните за бизнисот

Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

В

ладата прави анализа на ефектите од казнената политика за да види дали Буџетот може да опстане ако фирмите плаќаат пониски казни, дознава „Капитал“. Бизнисмените алармираа дека додека Владата со зачестеното казнување краткорочно го полни Буџетот, многу фирми ставаат клуч на врата, што на долг рок значи помалку пари од даноци во државната каса. Вицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски, ниту потврдува ниту демантира дека Владата размислува да ги намали превисоките казни кои фирмите ги

плаќаат за ситни прекршоци. „Засега во Влада нема иницијатива за измени на казнената политика. Вршиме анализи на ефектите од претходниот проект и потоа ќе се одлучи дали има потреба од дополнителни измени“, објаснува Пешевски. „Капитал“ пред две недели објави дека минатата година инспекторите на терен работеле тројно помалку од 2010 година, а само во првите девет месеци затвориле 50% повеќе фирми. Од јануари до ноември лани, Владата од казни и такси собрала речиси 13 милиони евра повеќе отколку во 2010 година. Од Државниот пазарен инспекторат, од

Давачки кои фирмите наредната година нема да можат да ги избегнат

Проценка на ризик при работа фирмите се жалат дека приватните агенции кои им доставиле понуда за проценка на ризикот, бараат во просек по 200 евра од вработен. Казните за фирмите кај кои инспекцијата ќе затекне непроценет ризик, се движат од 5.000 до 8.000 евра; Пред неколку месеци Владата ги зголеми давачките за фитосанитарна контрола при увоз и извоз на овошје

ВЛАДИМИР ПЕШЕВСКИ, „Засега во Влада нема иницијатива за измени на казнената политика. Вршиме анализи на ефектите од претходниот проект и потоа ќе се одлучи дали има потреба од дополнителни измени“ вицепремиер за економски прашања

и зеленчук за девет пати, односно од 15 на 140 евра. Надоместокот за фитосанитарен преглед на пратка со овошје, зеленчук, семе, садници, расад од растенија, режано цвеќе, која се извезува, увезува или се врши реекспорт, изнесува 140 евра за камион со максимум 25 тони. Надоместокот за фитосанитарна инспекција на пратки за извоз на граничен премин, пак е зголемен за 100%, од 7 на 14 евра.

к

о

м

е

р

ц

и

Инспекторатот за труд и од Управата за јавни приходи признаа дека минатата година значително им е намалена активноста на терен, но и покрај тоа имаат зголемен број наоди и казни. Многу македонски фирми се пожалија дека во најголем број случаи казните тежат многу повеќе од прекршоците. ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

Ако вработен заборави да го запише дневниот промет во тетратка, иако го има во извештајот во фискалната каса, одговорното лице може да плати казна и до 5.000 евра. Или, бакшиш од 50 денари кој келнерот го ставил во каса, споственикот може да го чини и до 1.000 евра. Вакви казни изминативе шест месеци си заработија неколку македонски фирми.

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 09.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари онЕ ги намали цените за роаминг во Бугарија до 60%

Т

елекомуникацискиот оператор ОНЕ ги намали цените за роаминг во Бугарија. Како што информираат од операторот, од 1 јануари 2012 година за сите постпејд-корисници промотивно овозможува намалени цени на роаминг. „Сите постпејд-корисници при престој во Бугарија добиваат до 60% намалени цени за повици кон сите мобилни и фиксни мрежи во Македонија и до 84% намалени цени за користење Интернет од мобилен телефон“, информираат од ОНЕ. Понудата важи за стандардниот начин на повикување, односно со директно бирање на бројот на корисникот. Промотивните цени важат за повици од сите мобилни оператори во Бугарија - BTC (Vivacom), Globul и Mobiltel (M-tel).

> БроЈка

Битолскиот универзитет со зголемени квоти за докторски студии

59

Б

итолскиот Универзитет „Св.Климент Охридски“ пред една недела распиша дополнителен конкурс за запишување на докторски студии за академската 2011/2012 година. Дополнителниот конкурс за Економски факултет - Прилеп е за студиската програма Претприемништво и менаџмент на мали и средни претпријатија, додека на Педагошкиот факултет ќе може да се запишат кандидати за студиските програми Образовни науки и Менаџмент во образование. Пријавувањето почна на 30 декември, а трае до 30 јануари 2012 година. Битолскиот универзитет претходно стартуваше со 10 акредитирани студиски програми за докторски студии.

Продажбата на мебел лани падна 50%?! ,83%

ловишта под концесија додели Министерството за земјоделство. Потпишани се 13 договори за давање 59 ловишта под концесија во реоните Демир Хисар, Крушево, Неготино, Кавадарци, Берово, Свети Николе, Куманово, Струга, Кратово, Ресен, Кичево, Радовиш и Велес. Околу 40 ловишта се за ситен дивеч. Времето на концесија за крупен дивеч е 20 години, а за ситен 10.

150 100%

milanovska@kapital.com.mk

,16%

а NASDAQ

,09%

рзата во Сао

,45%

мпании

,21% компании од

,17%

ни на берзата

П

оскапените репроматеријали и зголемените транспортни трошоци ја фрлија на колена индустријата за мебел во Македонија. Производството и продажбата на мебел само лани падна фантастични 50% споредено со 2010 година. Цените на главните суровини на светско ниво се покачија и до 20%, откриваат поголемите производители, кои единствен спас гледаат во извозот, но и во ексклузивниот мебел, за кој велат нема зима дури и во време на криза. Но, бизнис-секторот и Заводот за статистика се со дијаметрално спротивни податоци за состојбата во овој сектор. За Заводот индустријата за мебел лани порасна во просек 100% во споредба со 2010 година. „Индустријата за мебел паѓа континуирано цела година. Производството и прометот кај стандардниот мебел се опаднати за 50% во споредба со 2010 година. Покрај намалената куповна моќ кај граѓаните, причина за ваквиот тренд е и поскапувањето на основните репроматеријали“, тврди сопственикот на Ников мебел, Душко Ников. Од Молика мебел пак, велат дека во 2012 година ќе се фокусираат на извозот, во кој гледаат спас за македонската индустрија за мебел. „Прометот од продажба на мебел на домашниот пазар е паднат за повеќе од 50%, барем кај нас. Не ни преостанува ништо друго освен излезот да го бараме во извозот. Во моментов извезуваме мебел во сите поранешни југословенски републики, но сакаме да го засилиме извозот, затоа што трговијата со мебел во

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80%

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10%

Уни банка Еуростандард банка

5,00% 4,50%

6,00% 5,50%

9,00% 8,50%

9,50% 9,00%

повеќе се увезуваат репроматеријали во Македонија КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ отколку што се извезува готов производ Банка 3м 6м 24м 36м НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

+

,12%

ирани на

05.01.2012

раст

Топлификација Комерцијална бан. Мак. Телеком Реплек Алкалоид

нова цена

+1,27% 2.400,00 +0,59% 2.667,00 +0,19% 516,00 +0,14% 36.001,00 +0,12% 3.906,00

05.01.2012

пад

ЗК Пелагонија ОКТА Макпетрол

нова цена

-8,33% 2.200,00 -0,07% 1.400,00 -0,01% 19.000,00

-

Увозниците на мебел се жалат на куповната моќ на граѓаните

За трговците со мебел пак, најголема пречка е с$ помалата куповна моќ на граѓаните. Статистичките податоци покажуваат дека од вкупниот промет во трговијата на мало во 2010 година само 1,1% е потрошено за мебел, односно од 1,4 милијарди евра вкупен промет, Македонците за мебел потрошиле само 16,7 милиони евра. Од салоните за мебел Југодрво стил

3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

2,50%

3,00%

4,60%

5,10%

6,00%

2,50% 3,60%

6м

24м

36м

НЛБ Тутунска банка

4,00%

5,00%

7,70%

7,90%

Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка

4,30% 4,80% 4,60% 4,00%

5,30% 5,60% 4,80% 5,00%

8,10% 8,10% 5,00% 8,20%

8,30% 7,90% 5,00% 8,30%

ТТК банка

4,30%

5,00%

7,80%

8,40%

Алфа банка

4,60%

5,50%

7,80%

8,10%

Уни банка

5,00%

6,00%

9,00%

9,50%

Еуростандард банка

4,50%

5,50%

8,50%

9,00%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

3м

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

Странска валута

13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава

Валута

ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

евро долар фунта франк долар долар

3м

6м

24м

36м

НЛБ Тутунска банка

2,20%

2,70%

3,80%

4,10%

Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка

2,40% 2,50% 2,40% 2,40%

2,90% 3,00% 2,90% 2,90%

4,00% 4,50% 3,65% 4,10%

4,30% 5,00% 3,90% 4,50%

ТТК банка

2,40%

2,80%

4,00%

4,20%

Алфа банка

2,60%

3,00%

4,00%

4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

2,50%

3,00%

4,60%

5,10%

5%

Среден курс во 61,5050 47,9310 74,3937 50,4677 47,1700 49,2395

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 0,93%

3м 1,29%

6м 1,56%

12м 1,89%

0,87% 0,30% 0,03%

1,23% 0,58% 0,05%

1,50% 0,81% 0,09%

1,85% 1,13% 0,33%

Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Еуростандард банка

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Euribor (EUR)

2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

Народна банка на Хрватска

среда - 28.12.2011

Банка

2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

потврдуваат дека лошата економска до 20%, цените во салоните с$ уште ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ слика на земјата се пресликува и врз се1мнепроменети. Дел6мод увозниците 3м 12м нивниот бизнис. летово го поскапеа стандардниот Euribor (EUR) 0,93% 1,29% 1,56% 1,89% „Во нашите салони прометот е паднат мебел за 5%, но таквиот тренд траеше Libor (EUR) 0,87% 1,23% 1,50% 1,85% и над 30%, што ретко се случувало кратко.

Libor (USD) се од 0,30% ни е во 0,58% 0,81% да 1,13% порано. Причините, нормално, „Страв вакво време Libor (CHF) 0,03% 0,05% економска природа. Јажето секогаш се експериментираме со0,09% цените 0,33% кине каде што е најтенко, па слободно на нашите производи“, велат МЕЃУБАНКАРСКИ СТАПКИ можам да кажам дека кај мебелот КАМАТНИпроизводителите. Рочност преку ноќ податоците 1 недела 1м Кластерот 3м за од пониска класа кризата најмногу Според на се чувствува“, вели директорот на дрвна овој „тежи“ СКИБОР 2,20% индустрија, 3,18% 4,18%сектор 4,98% Југодрво стил, Ѓоко Атанасов. над МКДОНИА 2,20%150 милиони евра, додека извозот Од Зона мебел додаваат дека преку на мебел и градежна столарија акции и промоции се обидуваат да ја СТАПКИ изнесува околу ОСНОВНИ КАМАТНИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ32 милиони евра. зголемат продажбата. Двојнокам. поголемиот увозна и инфлација нелојалната Основна стапка Стапка Иако во март годинаваНародна и конкуренција се најголеми проблеми банка на Македонија 4,00% 5,20% производителите и трговците со мебел со кои се соочува индустријата за 13,40% Народна банка на Србија 12,00% најавија поскапување на мебелот и мебел во земјава.

Македонија оди с$ потешко. Покрај поскапените суровини, плаќаме и повисоки транспортни трошоци“, велат од Молика мебел за „Капитал“.

Банка

М

оторџиите во Македонија од 2012 година ќе можат да увезуваат мотоцикли произведени во САД и по американски стандарди. Тоа го овозможува Правилникот за единечно одобрување на мотоцикли произведени за и од пазарот на САД што Владата го одбори на барање на Министерството за економија.

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка милиони евра „тежи“ пазарот на мебел во земјава Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

Главните суровини за производство на мебел, како иверицата, медијапанот и лепакот, на светскиот пазар ,00% поскапеа за околу 20% во текот на 2011 година. Ова ја преполови продажбата на мебел во земјава. Но, Државниот завод за статистика со контратврдење ,22% индустријата „цвета“ Викторија милановска

од 1 јануари ќе можат да се увезуваат мотоцикли од СаД

3% 2% 1%

0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

Извор: Државен завод за статистика

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ Рочност преку ноќ ФОНД 1 недела 1м Отворен инвестициски фонд 2,20% СКИБОР 3,18% 4,18% Нето вредност МКДОНИА Илирика Југоисточна Европа 2,20% 24.953.912,73

3м 4,98% 1M

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-3,49%

-1,72%

-21,09%

-27,35%

0,19%

04.01.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

42.775.344,38

-0,89%

6,76%

-11,16%

-19,92%

0,92%

04.01.2012

Иново Статус Акции

15.756.414,01

-1,58%

-2,92%

-11,39%

-7,78%

0,05%

04.01.2012

42.418.136,16

-0,19%

8,79%

-8,44%

-13,60%

1,97%

04.01.2012

-5,03%

-26,11%

-30,75%

-0,12%

04.01.2012

-0,13%

-14,10%

-15,06%

0,55%

04.01.2012

0,75%

0,70%

0,00%

-0,28%

04.01.2012

0,81%

1,61%

0,00%

0,03%

04.01.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КД БРИК

Основна кам. стапка Стапка на инфлација

Народна банка на Македонија КД Нова ЕУ Народна банка на Србија КБ Публикум - Балансиран Народна банка на Хрватска КБ Публикумбанка - Обврзници Централна на Црна Гора КБ Публикумбанка Паричен Централна на Словенија

4,00% 21.010.307,80 12,00% 22.983.603,60 6,00%

35.074.559,60 53.861.774,15

5,20% -1,76% 13,40% -0,32% 2,50% 0,48% 3,60% 0,28% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

камата 4,00% 5,50%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 09.01.2012

11

Кој го дозволува самоволието на Макпетрол со дистрибуцијата на гас?! Иако согласно со Законот, Макпетрол Промгас мора да снабдува со гас една година, дури и да ја врати лиценцата за работа, оваа компанија неколку дена ги остави македонските компании без гас. Зошто Регулаторната комисија за енергетика дозволува вакво самоволие од страна на Макпетрол?

АндрејА јосифовсКи

Катерина Попоска

С

директор на Макпетрол

poposka@kapital.com.mk

о уцена – запирање на вентилите за дистрибуција на гас до 30 македонски индустриски гиганти, Макпетрол ја натера Регулаторната комисија за енергетика да почне преговори за измена на тарифникот за пресметување на цената за дистрибуција на гасот. Токму тарифниот систем Промгас, фирмаќерка на Макпетрол, го искористи за самоволно да ги исклучи вентилите за гас на 1 јануари, оставајќи ги индустриските капацитети без главниот енергенс за производство. Ова самоволие на Макпетрол засега остана несанкционирано од Регулаторната комисија за енергетика и од Министерството за економија. Иако согласно со Законот за енергетика, Макпетрол Промгас мора да снабдува со гас една година, дури и да ја врати лиценцата за работа, оваа компанија неколку дена ги остави македонските компании без гас. Зошто Регулаторната комисија за енергетика дозволува вакво самоволие од страна на Макпетрол? Најголема штета од „војната“ меѓу

наместо фирмата-ќерка - Промгас, сега мајката Макпетрол, дистрибуира гас, но по повисока цена. Кому му одговара повисока цена на гасот?

Комисијата и Промгас имаа фабриките Европа, Арчелор Митал, Цементарница, Макстил, ФЗЦ 11 Октомври, Пивара Скопје, Жито Лукс, кои не добиваа гас и мораа производството да го префрлат на мазут или пропан-бутан, енергенси драстично поскапи од природниот гас. Промгас ги одврти вентилите за гас дури откако Комисијата судски побара дистрибутерот да продолжи да ги снабдува 30-те тарифни потрошувачи. Регулаторите и Министерството за економија се заканија со одземање на лиценцата на Промгас, бидејќи снабдувањето со гас е од јавен интерес. Но, Промгас и сега не снабдува со гас. Тоа го прави Макпетрол, мајката-фирма. Оштетените фирми беа приморани да склучат нови договори со Макпетрол, кој гасот го продава поскапо, по пазарна, наместо по регулирана цена. Од Регулаторната комисија не објаснуваат дали ќе & ја одземат лиценцата за работа на Промгас. „Ќе следат состаноци и разговори за измени во сите правилници кои треба да ги донесеме оваа година“, кусо објасни

претседателот на Регулаторната комисија, Димитар Петров, не прецизирајќи дали измените подразбираат дека Промгас ќе го добие тоа што го бара - повисока цена за снабдување со гас.

Кој ќе им плати отштета на компаниите? Околу 30 индустриски гиганти во земјава се жртви на „војната“ меѓу Макпетрол, Промгас и Регулаторната комисија за енергетика. Тие алармираат дека поради принудното МАКЕДОНСКА БЕРЗА префрлање на мазут или пропанбутан за производство МБИтрошоците 10 енормно 1.977,71им се зголемиле, што може да МБИД резултира и со поскапување на крајниот 2.063,93производ. ОМБ 120,94

0,1

Од компаниите негодуваат и што поради нерешените сметки меѓу регулаторите и снабдувачот со гас тие мора гасот да го плаќаат по пазарна цена, наместо како досега ФЈУЧЕРСИ по регулирана. Гасот донесен до денар е цената за диструбуција на македонска граница, а закупен од НАФТА метар кубен гас, според одлуката на Макпетрол, во споредба со регионот, ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС Регулаторната комисија, а претходно па дури и со Европа101,56$/барел има највисока цена 3,04/ММБТу изнесуваше 0,3 денари за нормален метар кубен.

-0,02% +0,01% 0,00%

-0,25% -0,05%

BRENT

113,06$/барел

ЗА ЗАТОПЛ.

307

+2,01% +1,03%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, среда - 28.12.2011

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000 МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.977,71 493,68

-0,02% +0,56%

SASX 10 776,57

МБИД CROBEX 2.063,93 1.738,37 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,94

+0,01% SOFIX 314,38 0,00% ATHEX

Главен индекс на Белградската берза

-1,99%

647,58

Главен индекс на Љубљанската берза

493,68 12.359,92

NASDAQ +0,56% -0,45% 2.674,22

18.000,00

28,68$/унца

18.700,00

7.580,00

540.00$/унца

ПЧЕНКА

BELEX15 +0,16% +4,83% 493,68

SASX 10 776,57

643,50$/бушел

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

-1,71% -0,25%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 58.600,37 314,38

+0,09%

Паоло, Бразил

-1,99%

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 647,58 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,24%

FTSE 100 5.649,68

-0,45% -0,62% SWISS

DAX12.359,92 Заеднички индекс 30 5.057,92

6.013,83

+0,56% -0,48% -1,71% +0,68%

SOFIX СОЈА 314,38 1.196,50$/бушел

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

SBITOP 579,97

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

+0,45%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 09/11 09/11 09/11 12/11 12/11 12/11

DOW Соја JONES Прот.

540,00 12.359,92

-1,99%

+1,89% -0,45%

+0,16% S&P 500 -0,21% 1.277,81 Тигар

475,00

-5,94%

BRAZIL BOVESPA -0,25% +0,09% 58.600,37 АЗИЈА ИНДЕКСИ 84,50

Истра

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 136,53 CAC 40 SENGПаоло, Бразил

-1,17%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

-0,91%

-0,12%

TOPIX CAC 40 729,60

3.137,36

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

15.848,80 -0,24%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 5.057,92

FTSE 100 5.649,68

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

-0,62%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

3.137,36 11,00

+0,45%

Индекс на 100 најголеми британски котирани на Лондонска берза

+1,86% +0,16%

+9,74%

2.893,00

-0,24%

101,56$/барел

BRENT 113,06$/барел

8,69

60,00

-0,24% 5.649,68 ЉУБЉАНСКА БЕРЗА +0,45% -0,62% -4,57%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Искра

16,00

SWISS Крка 6.013,83 49,10

+5,96%

-0,21% -1,80%

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +1,27% 2.400,00

TOPIX

112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

-0,25% -0,05%

ПРИРОДЕН ГАС 3,04/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

307

+2,01% +1,03%

1.618,00$/унца

СРЕБРО 28,68$/унца

БАКАР 7.580,00

МЕТАЛИ

-0,13% -2,09% +0,5%

НИКЕЛ

18.000,00

АЛУМИНИУМ 18.700,00

ЧЕЛИК 540.00$/унца

-2,2% +0,7% /

-1,16%

BSE 30

ПЧЕНКА 643,50$/бушел

ПЧЕНИЦА 624,75$/бушел

КАФЕ 2,21 $/бушел

СУРОВИНИ

+0,16% -0,48% +0,68%

КАКАО

2020.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.196,50$/бушел

-0,4% +3,45% -0,99%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Топлификација NIKKEIбан.

225 SENG Комерцијална +0,59% HANG 2.667,00 8.390,35 18.593,10 Мак. Телеком +0,19% 516,00 Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на најголеми компании котирани на берзата Индекс на 20 најголеми и најликвидни одТокиска берза Реплек компании +0,14% 36.001,00 котирани на во Хонг Конг швајцарскиот пазар на капитал Алкалоид +0,12% 3.906,00

-0,21%

116116 116

+7,28%

Јадран ЕВРОПА ИНДЕКСИ -69,66% -20,00% FTSE 100

+8,54%

0,00%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Валидус

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Белградска, Загрепска и Љубљанска берза компании

05.01.2012

SWISS 6.013,83

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Агробанка

120120 120

-2,22%

BRAZIL BOVESPA -0,25% +0,09% 58.600,37 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Пив. Лашко .

DAX Меркатор 5.057,92 145,00

NASDAQ АИК бан.

1.592,00 2.674,22

ОМБ ОМБ ОМБ

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-1,16%

ATHEX 647,58

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

NASDAQ 2.674,22

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI 225 HANG 8.390,35 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.593,10 ДЕН ДО 15Ч.

-0,4% +4,83% +3,45% 0,00% -0,99%

CROBEX КАФЕ 1.738,37 2,21 $/бушел

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Јадроплов

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

2020.00$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 776,57

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DOW JONES

ПЧЕНИЦА

СУРОВИНИ ИНДЕКСИ РЕГИОН +0,16% КАКАО

-2,22% АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

S&P 500 1.277,81

124124 124

котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

Главен индекс на Белградската берза 624,75$/бушел

0,00%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CAC 40 3.137,36

1.618,00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

SBITOP 579,97

НИКЕЛ 3.000 3.000 3.000

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.738,37 1.277,81

+0,01%

-0,13% 2.800 -2,2% 2.600 2.600 2.600 2.800 МАКЕДОНСКА БЕРЗА 2.800 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.600 2.600 СРЕБРО МБИ 10 -2,09%2.600 +0,7% 2.200 2.200 2.200 2.400 2.400 2.400 -0,02% 1.977,71 0,00% 2.000 2.000 2.000 2.200 2.200 БАКАР ЧЕЛИК МБИД +0,5%2.200 / +0,01% 1.800 1.800 1.800 2.000 2.000 2.000 2.063,93 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11 ОМБ -2,22% 0,00% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,94 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании

+4,83%

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 579,97

BELEX15 DOW JONES

МБИД МБИД 3.200 3.200 3.200 МБИД МЕТАЛИ

ЗЛАТО

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-1,71%

Дека со самоволното запирање на испораката на гас Промгас го прекрши Законот за енергетика потврди и министерот за економија, Ваљон Сараќини. „Макпетрол Промгас не смее да ја прекине испораката на гас затоа што станува збор за дејност од јавен интерес. Имавме рекации од компаниите кои ги наведуваат штетите што ги трпат овие денови. Испративме допис до Регулаторната комисија за енергетика, во кој препорачуваме да се интензивираат разговорите со Промгас за да се најде конечно решение. Во спротивно регулаторот ќе мора да преземе мерки или преку судот или на крајот да ја одземе лиценцата за работа“, изјави Сараќини.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-1,17%

Соја Прот.

540,00

+1,89%

АИК бан.

1.592,00

+1,86%

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Ранливи и нестабилни во 2012 година

Нуриел Враќањето на силниот раст е доволно тешко и без сеприсутното сениште на намалувањето Рубини на долгот и силниот недостиг од политичка муниција. Но, ова е предизвикот со кој ќе се соочи ранливата и нестабилна глобална економија во 2012 година

економист

П

редвидувањата за глобалната економија во 2012 година се јасни, но не се убави: рецесија во Европа, анемичен раст во најдобар случај во САД и нагло забавување во Кина и во повеќето брзорастечки економии. Азиските економии се изложени на Кина. Латинска Америка е изложена на пониски цени на производите (бидејќи Кина и напредните економии забавуваат). Централна и Источна Европа се изложени на еврозоната. А немирите на Блискиот Исток предизвикуваат сериозен економски ризик – и таму и на други места – а геополитичкиот ризик останува висок, па поради тоа, високите цени на нафтата ќе го попречат глобалниот раст. Во овој момент рецесијата во еврозоната е сигурна. Иако нејзината јачина и времетраење не можат да се предвидат, постојаната кредитна криза, проблемите со државните долгови, неконкурентноста и фискалното штедење подразбираат сериозен пад. САД, која расте со брзина на полжав од 2010 година наваму, се соочува со сериозни негативни ризици поради кризата во еврозоната. Исто така, мора да се бори со значителен фискален јаз, со тековното намалување на задолженоста во секторот недвижности (во време на слабо создавање работни места, стагнирачки приходи и постојан надолен притисок врз недвижниот имот и финансиското богатство), растечката нееднаквост и политичкиот ќор-сокак. Кога се во прашање останатите големи напредни економии, Велика Британија се соочува со рецесија со двојно дно, бидејќи натоварената фискална консолидација и изложеноста на еврозоната го намалуваат растот. Во Јапонија закрепнувањето по земјотресот ќе згасне бидејќи слабите влади не успеваат да имплементираат к

о

м

е

р

ц

и

ј

структурни реформи. Во меѓувреме, мааните во кинескиот модел на раст стануваат воочливи. Падот на цените на имотите предизвикува верижна реакција, која негативно ќе се одрази на развојот, инвестициите и на државните приходи. Градежниот „бум“ почнува да доживува застој токму кога главните извозници станаа причина за намалување на растот благодарение на ослабената побарувачка во САД, особено во еврозоната. Борејќи се да го смират пазарот на недвижности преку контрола на побеснетите цени, кинеските лидери тешко ќе успеат одново да поттикнат раст. И не се сами. Во политички поглед, и САД и Европа и Јапонија ги одложуваат сериозните економски, фискални и финансиски реформи, кои се потребни за враќање на одржливиот и урамнотежен раст. Намалувањето на задолженоста во приватниот и во јавниот сектор во напредните економии речиси не е ни почнато, бидејќи с$ уште постојат проблеми со билансите на домаќинствата, банките и финансиските институции и на локалната и централната власт. Само висококвалитетниот корпоративен сектор се подобри. Но, поради огромниот број постојани ризици и глобалната несигурност, кои ја притискаат конечната побарувачка, и прекумерниот капацитет кој останува голем, благодарение на минатите преголеми инвестиции во многу земји, како и подемот на Кина во однос на производните инвестиции во последните години, нема ни глас од капиталните трошоци и вработувања во овие компании. Растечката нееднаквост – делумно благодарение на корпоративните реструктурирања и отпуштањето вработени – уште повеќе ја намалува вкупната побарувачка, бидејќи домаќинствата, посиромашните лица и обичните работници а

л

е

н

о

г л

а

с

имаат повисока маргинална тенденција да трошат отколку корпорациите, побогатите домаќинства и лицата со капитални приходи. Исто така, бидејќи нееднаквоста поттикнува народни побуни ширум светот, општествената и политичката нестабилност може да претставуваат дополнителен ризик за економските перформанси. Истовремено, клучната нерамнотежа на тековните сметки – меѓу САД и Кина (и останатите брзорастечки економии) и во рамките на еврозоната, меѓу центарот и периферијата – останува голема. Уредното прилагодување бара пониска домашна побарувачка во земјите кои премногу трошат и имаат голем дефицит на тековната сметка, а понизок трговски суфицит во земјите кои премногу штедат, со помош на номинална и реална валутна апрецијација. За да се одржи растот, земјите кои премногу трошат имаат потреба од номинална и реална депресијација за да го подобрат трговскиот биланс, додека земјите со суфицит треба да ја зајакнат домашната побарувачка, особено потрошувачката. Но, ова прилагодување на релативните цени преку валутно движење се одолжува бидејќи земјите со суфицит се противат на апресијација на девизниот курс и наместо тоа, се залагаат за наметнување рецесиска дефлација врз дефицитарните земји. Овие валутни борби се водат на неколку фронтови: девизни интервенции, квантитативно олеснување и капитална контрола врз приливите. А со глобалното слабеење на растот во 2012 година овие борби може да ескалираат во трговски војни. Конечно, на законодавците почнува да им снемува опции. Валутната девалвација е игра во која едни добиваат на сметка на други бидејќи не можат сите земји истовремено да девалвираат и да го подобрат нето-извозот. Монетарната

политика ќе биде олеснета бидејќи инфлацијата станува неважна во напредните економии (и с$ помалку важна на брзорастечките пазари). Но, монетарната политика е с$ понеефикасна во напредните еконoмии, каде што проблемите настануваат поради несолвентност - а со тоа и кредитоспособност – наместо од неликвидност. Во меѓувреме, фискалната политика се соочува со пречки поради растот на дефицитот и долговите и поради новите фискални правила во Европа. Резервните средства и спасувањето на финансиските институции се политички непопуларни, а речиси несолвентнaтa власт нема пари да го стори тоа. А од политичка гледна точка, ветувањето на Г-20 & го отстапи местото на реалноста Г-0: на ослабените влади им е с$ потешко да ја имплементираат меѓународната политичка координација, бидејќи доаѓа до конфликт меѓу ставовите, целите и интересите на напредните економии и na брзорастечките пазари. Како резултат на ова, справувањето со нерамнотежата на берзите – големите долгови на домаќинствата, финансиските институции и владите – со крпење на проблемите со солвентноста преку финансирање и ликвидност може на крајот да предизвика болно и неуредно реструктурирање. Исто така, справувањето со слабата конкурентност и нерамнотежата во тековните сметки бара прилагодување на валутите, што може да принуди некои од членките да ја напуштат еврозоната. Враќањето на силниот раст е доволно тешко и без сеприсутното сениште на намалувањето на долгот и силниот недостиг од политичка муниција. Но, ова е предизвикот со кој ќе се соочи ранливата и нестабилна глобална економија во 2012 година. Да ја парафразирам Бети Дејвис од „С$ за Ева“ – „Врзете ги појасите, н$ чека турбулентна година!“.

РЕАКЦИЈА

Реакција по повод написот со наслов „ЕЛЕМ увезе двојно повеќе струја отколку лани, што ги чини 50 милиони евра?!“, објавен на 29.12.2011 АД ЕЛЕМ нема намера да го коментира написот на „Капитал“ колкаво количество електрична енергија ќе увезе за потребите на тарифните потрошувачи и колку ќе чини тоа, затоа што, како и секоја година, се очекува да се обработи конечниот податок по завршувањето на 2011 година. Традиционално, АД ЕЛЕМ најтранспарентно ги објавува конечните резултати од производство, истргувани вишоци, набавка на електрична енергија и информацијата за реализираните инвестициски активности за изминатата година. Веруваме дека вашиот ценет весник тоа добро го знае. АД ЕЛЕМ во повеќе изјави за медиумите во изминатиот период информирал дека се очекува да се надмине количеството електрична енергија од увоз проектирано во Енергетскиот биланс за 2011 година од 377 гигават-часови поради досега незапаметената суша, која го погоди речиси целиот Балкан, вклучувајќи ја и Македонија. Јавноста повеќе пати беше информирана дека дотоците на вода во акумулациите во октомври и во ноември се намалени за над 70% во однос на истиот период лани, а за над 30% во однос на 10-годишниот просек за тој период, што директно влијае на производството на електрична енергија од хидроелектраните. Не е точно дека ХЕЦ Тиквеш целосно го запре производството на електрична енергија. АД ЕЛЕМ веднаш реагираше до МИА, која за жал, ја пласира таа вест со сосема погрешни информации. Не е точно дека ХЕЦ Тиквеш годинава произвел 44 гигават-часови, туку над 144 гигават-часови, со што е исполнет предвидениот план. Хидроцентралата и понатаму испорачува електрична енергија во согласност со потребите на електроенергетскиот систем. Иако на „Капитал“ му беше укажано дека во однос на ХЕЦ Тиквеш станува збор за погрешна информација, таа сепак, беше објавена. Воопшто не е точен податокот дека АД ЕЛЕМ го намали годинашното производство на електрична енергија за 1.400 гигават-часови поради капиталниот инвестициски проект за модернизација на ТЕ Битола 2, која летово беше надвор од ЕЕС околу 90 дена. Околу 1.400 гигават-часови е речиси максималното годишно производство на еден термо-блок во РЕК Битола, а ТЕ Битола 2, иако не беше во функција три месеци, пред крајот на 2011 година испорача над 1.130 гигават-часови и е речиси пред целосно исполнување на годинашниот план. И покрај сите предизвици со кои се соочи АД ЕЛЕМ во 2011 година, компанијата е на прагот да го реализира планираното производство на електрична енергија од 6.075 гигават-часови. Заклучно со 28.12.2011, испорачани се над 6.000 гигават-часови во електроенергетскиот систем на Република Македонија.

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

БАЛКАН 13

Хрватска ќе “живурка“ во 2012

Иако во јуни 2013 година Хрватска ќе пристапи кон ЕУ, сепак прво треба да ја преброди тешката 2012 година. Главните причини за уште една година пад на економската активност е неповолното влијание на кризата во еврозоната Васе Целеска

К

celeska@kapital.com.mk

ако прва балканска земја која пристапува кон Европската унија (ЕУ), Хрватска „го избра“ најнеповолниот период за тоа. Иако е сигурно дека во јуни 2013 година Хрватска ќе пристапи кон ЕУ, таа прво треба да ја преброди тешката 2012 година. Речиси и да не постои економист кој идната година предвидува раст. „Во најдобар случај, ќе живуркаме околу нулата“, објаснува за магазинот „Лидер“ Хрвоје Стојиќ, аналитичар на Хипо банка, кој засега е најголем песимист (или, како што се покажало многупати досега, најреален) во проценката за новиот пад од 2% за хрватската економија. Тој проценува дека потрошувачката ќе падне за околу 1%, вложувањата за дури 4,5%. Буџетскиот дефицит ќе остане на високо ниво од 6%, ако не се вложат поголеми напори за фискална консолидација. Главните причини за уште една година пад на економската активност во Хрватска се неповолното влијание на кризата во еврозоната, преку финансиските и трговските канали, како и падот на довербата на инвеститорите. Особено е тешко да се процени уште колку ќе се зголемува несигурноста и ризиците за изнаоѓањето на системско решение за еврозоната. Проценките за економски раст се движат од 0% до -2% за Хрватска и до 2% на ниво на регионот. „Очекуваме понатамошно забавување на трендовите во домашната побарувачка. Во 2012 година ќе има реален пад на личната потрошувачка од најмалку 1%, како и понатамошен пад на инвестициите од 2% до 5%“, вели Ален Ковач, аналитичар во Ерсте банк.

Дел од експертите, пак, сметаат дека прогнозите за идната година најмногу зависат од тоа што ќе се случува во јавниот сектор и какви мерки ќе донесат владите. „Во таква ситуација, од новата хрватска политичка елита можам да побарам само забрзување на фискалната консолидација и структурните реформи, откако во последните три-четири години имаше премал напредок“, смета Ковач.

Храбро и похрабро сценарио

Според гувернерот на Хрватската народна банка (ХНБ), Жељко Рохатински, секој може да мисли што сака, но како што вели, не постои личност која хируршки прецизно ќе ги отвори сите економски рани на земјата и ќе покаже како би можело/ требало да се санираат. Помалку храброто сценарио предвидува буџетските расходи да се намалат за околу шест милијарди куни, иако гувернерот смета дека тоа е премалку. Втората можност, пак, тврди тој, е да се влезе во фискална консолидација посилно отколку што предвидува законот. Токму поради тоа, Жељко Ловринчевиќ од загрепскиот Економски институт смета дека Хрватите треба да заборават на приказната за големи вложувања и енергетика. Прво треба да се исчисти јавниот сектор и да се средат други нешта, вели тој. „Прогнозите за идната година зависат од тоа што ќе се направи со јавниот сектор. Ако се почне со чистење, личната потрошувачка ќе опадне. Но, дури и да не се чепка во неа, тоа ќе ни го намали рејтингот, што значи дека ќе се зголемат каматите, што посредно сепак ќе ја намали потрошувачката како составен дел од БДП. Со каков-таков раст на извозот и можното

задржување на туристичката заработка на овогодинешното ниво, БДП во 2012 година ќе биде меѓу -1 и 0. Но, со оглед на севкупната состојба во земјата и во ЕУ, од 10.000 до 15.000 луѓе сигурно ќе останат без работа“, проценува Ловринчевиќ.

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

ОБУКИ ЗА

ИНТЕРНЕТ И СОЦИЈАЛНИ МЕДИУМИ Јануари – Јуни 2012

Успехот на бизнисот денеска во голема мера зависи од присуството на интернет. Развојот на стратегија за ефективно присуство на интернет ќе Ви овозможи да ги осознаете големите можности за развој на бизнисот, ширење на пазарите, реализирање на успешна маркетинг стратегија како и зголемување на продажбата со помош на интернетот. Обуките од програмата “Интернет и Социјални медиуми” ќе Ви помогнат да ја увидите важноста за избор на темелна и правилна интернет стратегија, интернет страница како и оптимизација на интернет пребарувачи и користењето на е-маил маркетингот и блоговите во функција на бизнисот. Исто така ќе Ви помогнат да ги унапредите техниките за таргетирање на интернет публика, користењето на различни модели на закуп и следење и мерење на кампањите, техники и совети за огласување на социјалните медиуми и на контекстуалните мрежи. Бидејќи интернетот е медиум со најдобра и најпрецизна мерливост, ќе бидат претставени и основните алатки за следење на посетите, интеракцијата и посветеноста на корисниците на вашата интернет содржина.

ПРОГРАМАТА ГИ ОПФАЌА СЛЕДНИТЕ ТЕМИ:

1. Дефинирање на стратегија за интернет настап, изработка на веб страница 2. SEM - Search Engine Marke>ng: Оптимизација за пребарувачи и контекстуално огласување (PPC) 3. E-mail маркетинг и корпоративно блогирање 4. Интернет огласување 5. Маркетинг на социјални медиуми 6. Мониторинг, аналитика и статистика на интернет активности

ОБУКИТЕ СЕ НАМЕНЕТИ ЗА:

Сопственици и менаџери на мали и средни претпријатија Менаџери за продажба и маркетинг Менаџери за развој и иновации Специјалисти за електронска трговија

ПРЕДАВАЧИ НА ОБУКИТЕ СЕ: ДАРКО БУЛДИОСКИ e ko-osnova~

na NewMediaMK - Internet marketing agencija.

Aktivno raboti vo poleto na novite mediumi ve}e 6 godini kako predava~, konsultant i trener. Prviot oficijalen bloger od Makedonija na LeWeb i World Blogging Forum i po~esen konzul na Webit. Ima raboteno za brendovi kako KitKat, IDEA, Domitalia, Global Media Publishing, Seavus, Pegasus, Ramstor, Infoproekt i drugi.

МИТЕ КУЗЕВСКИ e ko-osnova~ na NewMediaMK. Vo svoeto pove}egodi{no iskustvo raboti kako internet strateg za OSF Budapest, South Initiative i e redoven trener na Digital Activism Worldwide. Bil trener za novi mediumi i gra|ansko novinarstvo na nekolku me|unarodni seminari. Ima raboteno za brendovi kako Nestle, Domitalia, Coolchark, Pegasus, Ramstor, NewMoment i drugi.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска mihajlovska@kapital.com.mk, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ Што ако Европа ја загуби валутната партија шах?!

А

ко европските лидери не донесат цврсти одлуки во следните три години, еврото ќе го зафати инфлација, смета Зак Филипс, колумнист на Бизнис Инсајдер кој во својата последна колумна одлучи да се позанимава со сценарија за иднината на еврозоната. Бидејќи Европската централна банка на земјите им понуди брз оптек на пари, па дури и ако овие средства стагнираат, поголемиот волумен на пари во финансискиот систем ќе доведе до уште поголема инфлација во зоната на еврото. Ако европските политичари изгубат во валутната игра, Филипс смета дека пазарните играчи ќе го зајакнат американскиот долар.

Обама: Задржете ги бизнисите во САД

> БРОЈКА

А

9.329

мериканскиот претседател, Барак Обама, вети дека ќе направи с$ што е во негова моќ за да обезбеди економски раст на САД и ги повика домашните компании наместо да отвораат погони во странство, да ги задржат своите бизниси на американска територија. „Во текот на оваа година ќе направам с$ што е неопходно за стимулирање на економијата и гарантирам дека на семејствата од средната класа ќе им ја вратам сигурноста што ја загубија во последните десет години. Ќе го слушнеме искуството на бизнис-лидерите кои отвораат работни места во земјата и ќе видиме како можеме да им помогнеме на другите компании да го следат тој пример“, изјави Обама во редовното обраќање до нацијата. Во рамките на напорите за поттикнување на економскиот раст, Обама меѓу останатото ќе предложи и одмрзнување на платите на државните службеници и нивно зголемување за 0,5% во текот на оваа година.

евра достигна цената на билетот за новогодишниот концерт на Виенската филхармонија. Новогодишниот концерт, со кој традиционално Австрија влегува во новата година, чиј телевизиски пренос го следат милиони луѓе ширум светот, е едно од најскапите музички случувања во светот.

Кој ќе го води светот во 2012?! Глобалните лидери ќе бидат преокупирани со домашните политики, бидејќи ќе се соочат со политички избори во 2012 година. Ова, според „Економист“, навестува болест за економијата

В

о 2012 година светското лидерство ќе се смени. САД, Франција и Русија ги очекуваат претседателски избори - а кај лидерите во врвот во Кина исто така ќе има промени по конгресот на Комунистичката партија, кој најверојатно ќе се одржи во октомври. Како резултат од ова, во поголемиот дел од годината која следува, четири од петте највлијателни светски лидери ќе бидат преокупирани од внатрешни политики. За возврат, ова длабоко ќе влијае врз меѓународните односи, политиката и економијата. Додека политичките лидери играат на нивни домашни терени, тие најверојатно ќе заземат понационалстички и полокални позиции во врска со големите меѓународни прашања. Ова е загрижувачко затоа што 2012 ќе биде година кога ќе се бара поинтензивна меѓународна соработка за справување со разнишаната економска клима. Од сите потенцијални промени во лидерствата, кампањата за американските претседателски избори најсилно ќе влијае - затоа што Америка с$ уште е единствената суперсила, и затоа што гласањето нема да се одржи с$ до ноември. Претседателот Барак Обама во изборната кампања ќе стори с$, освен да не успее Америка да ги потпише новите договори за трговија. Но, Обама ќе се соочи со републиканскиот конкурент кој ќе ја предизвика американската традиционална улога како гарант на светскиот трговски систем. Мит Ромни, еден од предводниците за републикански претседателски кандидат и човек со деловен бекграунд, рече дека тој како претседател ќе воведе данок на кинеските стоки, ако Кина одбие нејзината валута да биде флуктуирачка (иако претседателските канидати отсекогаш биле тврди кон Кина повеќе на изборите отколку кога ќе влезат во канцеларијата). Потврдата линија која ќе дојде од Америка ќе биде повеќе од одговор на тврдиот националистички говор од Кина - што ќе биде уште еден одраз на внатрешната политика на земјата. Што се однесува до сите различности меѓу Америка и Кина, Белата куќа на Обама им верува на двајца кои во моментов се на врвот на кинеската политика: на претседателот Ху Џинтао и на премиерот Вен Џианбао. Сепак, до крајот на 2012 година тие речиси со сигурност ќе ја предадат власта на идниот претседател, Џи Јинпинг, и на Ли Кекианг, како премиер. И двајцата на светот му се претставија со заслепени и

бескрупулозни лица. Но, околу 70% од кинескиот политички врв исто така најверојатно ќе биде сменет во 2012 година, а западните официјални лица се нервозни затоа што с$ повеќе почнуваат да се појавуваат понационалистички гласови во кинеската хиерархија. Бо Џилаи, сегашниот партиски шеф во Чонгкинг, е следбеник на маоистичката идеја (како и на дизајнираните работнички одела од тоа време). Тој се смета за висок функционер, и за него се знае дека е за остар став кон криминалците и странците.

Доаѓа втора доба на путинизам

Кога иднината на еврото е во центарот на меѓународните економски дискусии, гласот на европската политика и француските претседателски избори ќе бидат многу влијателни за остатокот од

светот. Од сите лидери на кои им претстојат повторни избори, претседателот на Франција, Никола Саркози, е најверојатно оној кој е во најголема опасност да ја загуби работата. Доста пред изборите (вториот круг ќе се случи на 6 мај) Саркози се мачи со дрските предизвици од Социјалистичката партија, како што излегува од најновите анкети. Европската економска криза може да му овозможи на Саркози неповторлива можност за време на претседателската кампања да изигрува меѓународен државник. Но, тоа исто така може да го предизвика длабоко да заглави во популизам. Во минатото, тој зазеде став кој го запали францускиот аларм во врска со меѓународната трговија и емиграцијата - истакнувајќи ја потребата од подигнување повисоки тарифни бариери за да се заштитат европските стоки, за поцврста гранична контрола и за депортација на илегалните емигранти. И противниците на Саркози ќе придонесаат во националистичкиот дух на оваа дебата. Марин Лепен од крајнодесничарскиот Национален фронт може да се смета дека ќе предводи во кампањата против имиграцијата и слободната трговија. А и многу социјалисти исто така имаат длабока резервираност околу глобализацијата. С$ на с$, изгледа дека француските претседателски избори нема да олеснат во донесувањето на тешките одлуки за иднината на Европа. Владимир Путин ќе се врати како руски претседател по излегувањето на неговата земја на избори во март, што ќе & даде на меѓународната политика уште еден националстички пресврт. Дмитриј Медведев, сегашниот претседател, е штитеник на Путин. Но, неговата надворешна политика беше помалку спротивставувачка кон САД и ЕУ, отколку стилот и есенцијата на Путин. На пример, Медведев зазеде неутрален став околу западната интервенција во Либија, додека Путин како премиер, беше против неа. Медведев стави јасно на знаење дека верува во меѓународната соработка и добро соработуваше со Америка во напорот да се подобрат руско-американските односи. Путин е попргав и посомнежлив, и има за цел да ја дефинира меѓународната политика како конкуренција без резултат меѓу народите. За несреќа, во 2012 година токму начинот на Путин на гледање на меѓународните односи ќе биде основа на градење на ставот кој ќе преовладува во целиот свет.

Дали во 2012 година ќе се промени дел од светското лидерство останува времето да покаже. Во поголемиот дел од 2012 година, тројца од петте највлијателни светски лидери ќе бидат преокупирани со внатрешни политики, објавува лондонски „Економист“.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 09.01.2012

15

ФЕЉТОН

55

ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

ЛИТЕРАТУРА ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ

ЕН ДИВЕЧ ГЛАВА 7: ЛОВЦИ НА КРУП

Азурниот брег во лето, Куршевел во зима

За повеќе да д уживаат у во убавините у на азурот ур и летото,, руските ру олигарси знаат да купат и цел хотел за себе. Но, во текот на зимата, тие го преплавуваат луксузното француско скијалиште на Алпите каде што ги запоседнуваат најскапите планински вили, хотели и ресторани и ги најмуваат најдобрите инструктори за скијање

А

зурниот брег лете е омилено место на хедонистичките олигарси. Иако има многу јахти во сопственост на колеги милијардери како Мохамед Ал Фајед, принцот Алвалид од Саудиска Арабија и Боб Манукијан, ерменски бизнисмен кој живее на Белгравија, Русите доминираат на местата каде што се закотвуваат бродовите во главните пристаништа на францускиот јужен брег, како што се Антибите. Цената за закотвување суперјахти во ова место изнесува околу 100.000 долари неделно. Во 2004 година, госпоѓата Ширли Бејси се пожалила дека јахтата на Абрамович „Ле гранд бле“, долга 112 метри и закотвена во заливот на Монте Карло, & го уништила погледот од нејзиниот апартман. Најскапите вили во ова подрачје, кои чинат повеќе од 12 милиони фунти, последниве години беа продадени на Руси, не само на Березовски и на Абрамович. Во март 2007 година, Леонид Блаватник, кој живее во Лондон, набрзина го купи легендарниот Гранд хотел КапФерат, величествена бела палата во едно од најекслузивните светски одморалишта. На хотелскиот список на гости се наоѓаат имиња од европски кралски семејства, познати личности и политички лидери, а на списокот на историски познати гости се Винстон Черчил, белгискиот крал Леополд II, Чарли Чаплин и Пабло Пикасо. Блаватник го купи хотелот што се простира на седум ари, како и Хотел де Вендом со пет ѕвездички, во централното подрачје на Париз, за, наводно, вкупна сума од 146 милиони фунти. Мештаните веќе се навикнаа на перчењето

М

арк Холингсворт е истражувачки новинар и автор на повеќе книги, вклучително и студијата за МИ5, британската Служба за безбедност. Неговите новинарски текстови се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа направени со него, се знае дека тој не сака многу да зборува јавно, нити пак е љубител на шопинг. ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар и економски консултант кој живее јужен Лондон. Меѓудругото тој е добитник на неколку награди како телевизиски и радио продуцент, меѓу кои е и наградата на Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. Во неговата книга од 1985 година, Poor Britain, тој ја дефинираше моќта употребувајќи методологија која подоцна почнаа да ја применуваат истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка.

Д

и на вишокот руски пари: на јахти, конвои црни лимузини, автомобили „бентли“ што ги возат лични возачи, ресторани со ѕвездички на Мишлен, диви забави со шампањ и на проститутки од висока класа. Не е без причина тоа што Сен Тропе стана познат како Содома и Гомора на XXI век. Во текот на август, голем дел од рускиот гламурозен џет-сет ги напушта своите куќи на Кнајтсбриџ и во Москва и се симнува на француската ривиера. Денес, клупската сцена станува с$ повеќе интернационална. Дел од ритуалот е годишната забава што се одружува на плажата во Ибица, во текот на августовскиот државен празник, во организација на ноќнот бар Бужис, а сето тоа е дел од една глобална сцена во која членовите на клубот од целиот свет летаат меѓу лондонскиот Вест енд, Сен Тропе, Малдивите и Карибите.

Лудување на Алпите

Во текот на зимата, руските новопечени богаташи го преплавуваат Куршевел, луксузно француско скијалиште на Алпите. Неколку членови на „семејството“, меѓу кои Березовски, Татјана Дјаченко и Абрамович, се редовни посетители од средината на 90-тите години. Во 2007 година, се проценува дека 15.000 Руси го посетиле центарот во текот на зимската сезона, особено во првите две недели на јануари кога се празнува руската православна Нова година. Менијата во поексклузивните ресторани и хотели се отпечатени и на руски јазик, како што се и патоказите до хотелите и до скијачките патеки. Русите во голема мера бројчано ги надминуваат другите туристи, ги запоседнуваат најскапите планински вили, хотели и ресторани и ги најмуваат најдобрите инструктори за скијање. Од почетокот на новиот милениум, пр о фитите в о најдо брите хотели, р е с то р а н и и б а р о в и, ка ко и в о јувелирниците со дизајниран накит и во бутиците нагло се зголемија како резултат на она што еден мештанин го опишува како „годишна оргија на впечатливо трошење“. Брзо учејќи го рускиот вкус, јувелирите во Куршевел прават с$ за да осигурат дека секогаш има рачни часовници и мобилни телефони декорирани со брилијанти. Не се штеди на ништо кога е во прашање забавувањето. Да се изнајми најдобра планинска вила во одморалиштето чини 25.000 фунти неделно. Омилено место на руската деловна елита е вилата Библос дес Нижес, со пет ѕвездички, која се наоѓа на Куршевел, на висина од 1.850 метри, највисоката од четирите вили во ова ексклузивно одморалиште, а каде што најниската цена е 1.200 фунти за една ноќ. Хотелот привлекува филмски ѕвезди како Брус Вилис и

супермодели како Наоми Кемпбел, но и руски милијардери. Познатиот ноќен бар на хотелот, Кавес д Рој, наплатува 2.000 фунти за големо шише „кристал“ и “круг гран ресерв“, додека порција кавијар од белуга (голема моруна) чини 500 фунти. Покрај посетителите, и армија млади девојки доаѓаат тука за „сезоната“, но руските милијардери покануваат и најдобри руски рок-групи, како групата Звери, на пример. Други, пак, на овој циркус гледаа повеќе од мрачната страна. Пишувајќи во јануари 2004 година, речиси три години пред да биде убиена, новинаракта Ана Политковскаја направи споредба на сирачињата во Русија со лудориите на нејзините супербогати сограѓани: „Во меѓувреме, нашите скороевци, односно новопечените богаташи се скијаат овој Божиќ во Куршевел. Повеќе од две илјади Руси, а секој од нив заработува повеќе од половина милион рубли (10.000) месечно, се собираат за „руската сезона“ (Saison russe). На менито се нудат осум видови остриги, во списокот на вина има шишиња што чинат 1.500 фунти, а во придружбата на секој новопечен богаташ бидете сигурни дека ќе најдете владини функционери, нашите вистински олигарси, кои им ги врачуваат овие огромни приходи на омилените две илјади. Станува збор за успех, за огнената птица на среќата фатена во пердувите на својата опашка, станува збор за тоа да се има довербата на оние од државната власт. „Добротворноста“ кон чиновништвото, поинаку позната како корупција, е најбрзиот пат до Куршевел“. Доаѓањето на Русите во Куршевел долго време предизвикуваше и поделба на мислењето кај мештаните. Во првите денови, Р усите станаа познати по вулгарноста и по расипничкото трошење на ниво кое никогаш пред тоа не беше видено во одморалиштето. Хотелиерите си припомнуваат колку брзо се пиеја шишиња „шато петрус“ по цена од неколку илјади фунти, често со додаток на вотка. Сепак, постепено работите почнаа да се менуваат со тоа што некои руски по сетители сфатија дека нивното заповедничко однесување е лошо за впечатокот што го оставаат. Почнаа добро да се однесуваат. Подоцнежните руски посетители, а голем дел од нив членови на новата деловна елита која почнуваше да се појавува - виши раководители, претприемачи и меѓународни банкари имаа тенденција да се однесуваат помалку бучно, а повеќе дискретно. Ова не значи дека забавите и трошењето престанаа, далеку од тоа. Но, тие, главно, не беа

Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика публицистика, популарна психологија, езотерија... Продажниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје Скопј изобилува со богата литература – од совреме современите македонски писатели, преку англиските к ласици, л с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Матевски, Митко Божин Павловски, Матеја М Клетников, Радован Павловски, Маџунков, Ефтим Клет Томе Арсовски... Толкин, К.С. Луис, Малколм • Од странските Џ.Р.Р. То Јасмина Кадра, Гладвел, Калед Хосеини, Хос Џеред Дајмонд, Карла дел Кормак Меккарти, Џе Понте... Преводот на трилогијата “Господарот П П на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА.

толку очигледни, туку помалку распуштени. Ова, исто така, не значи дека Русите им се омилени на сите. Персоналот во многу вили одбива да работи со Русите поради нивната репутација дека се неучтиви. „Навистина, на почетокот имавме проблем со богатите Руси“, вели еден хотелиер од Корошвел. „Секој ден бевме страшно загрижени за тоа кое ќе биде нивното следно барање. Можеа да посакаат базенот да се отвори на полноќ, да им се однесе кавијар во нивните соби во три часот по полноќ или да им се донесе лимузина пред хотелот за три минути. Во ресторанот ќе ги порачаа сите јадења одеднаш, ќе го вратеа она што веќе не им се допаѓа за јадење и ќе ја побараа сметката. Ако не сме ги задоволиле нивните барања, правеа страшна бука, викаа и се закануваа дека веднаш ќе го напуштат хотелот. Н$ иритираа до крајни граници“.

(Продолжува) Во следниот број: Кој е еден од најозлогласените посетители на Куршевел, кој последниве денови се заканува со преземање на власта во Кремљ? К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с