444-13.01.2012

петок. 13 јануари. 2012 пет. max. 50 C min. -30 C

саб. max. 10 C min. -70 C

нед. max. 10 C min. -80 C

МБИ 10

1.956,82

+0,43%

Извор: Македонска Берза

За цели 20 милиони евра е зголемен долгот на клиниките!

ТОДОРОВ МОЛЧИ!

9

“КАПИТАЛ“ ДОЗНАВА:

Макпетрол и регулаторите се договорија! Нема казни за Промгас! 3

МБИД 2.063,49

0,00%

ОМБ

120,66

-0,04%

Aко ЕУ не н$ сака, а НАТО ни бега, тогаш каде ќе оди Македонија?

6-7

СКАНДАЛ:

ЕМУ

€

61,51

САД

$

48,36

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Амбициозни градоначалници пирамиди во Прилеп, пазар во Кавадарци 10

ВО СРД СИ ПЛАЌААТ ДОКТОРАТИ СО ПАРИ НА ГРАЃАНИТЕ 8

Поглед на денот со Љупчо Зиков...

МИТ 1 + МИТ 2 = МИТ 3 5

www.kapital.mk

број 444 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Над 1 милијарда евра чуваат банките во записи и резерви. Трошокот за нив ја носи НБМ во загуба!

СТР.

11

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

32.810 М “ ЏОРЏ СОРОС

инвеститор и милионер

петок 13/01/2012

КОМЕНТАР

Биљана ЗдравковскаСтојчевска zdravkovska@kapital.com.mk

Високи казни за ниски цели

М

инистерството за труд најави немилосрдни казни за тие што вработуваат на црно. Така целосно ќе се ставеле во функција на заштита на правата на работниците. Ако почнат да летаат казни од 6.000 евра за секој непријавен, тогаш сигурно многу работници ќе го изгубат и она единствено право. Да работат и да заработат. Секој нормален бизнисмен по ваквите најави ќе побрза да ги избрка од работа тие што не може веднаш да ги пријави за да не заработи казна. Оти со вакви високи казни, поверојатно е Владата да ги отера фирмите во банкрот пред да ги заштити правата на работниците. Кога тие работници би можеле полесно да најдат друга работа, сигурно не би работеле кај некој газда кој не ги пријавува. Но, во земја со рекордно висока невработеност, шампион според индексот на мизерија, мора да признаеме дека шансите не се баш големи. Во исто време пак, една компанија како Макпетрол, која годишно прави обрт од 350 милиони евра, кога самоволно ќе го прекине снабдувањето со гас и ќе предизвика штета на над 30 компании и институции, може да биде казнета само со 7.000 евра. И тоа само ако постои политичка волја да биде казнета. Очигледно, нешто не штима со висината на казните. Бизнисмените неколку пати јавно & порачаа на Владата да забави и да олабави со казните. И да биде свесна дека казна од 6.000 евра за фирма од пет вработени може да значи и крај за бизнисот. Бизнисмените се свесни дека законите мора да се почитуваат. Но, мисли ли некој воопшто кои ќе бидат ефектите во практика од овие зачестени „реформски” закони и акции, во кои висината на казните се одредува од мал мозок. Да, на краток рок Буџетот може ќе се закрпи. Но, целта тешко. Која е целта на казната ако нејзината висина е поголема од обртот на фирмата? Тоа е ниско поставена цел...

Европската должничка криза ќе удри многу посилно од економската криза со која се соочи светот во 2008 година.

“

www.kapital.mk

Македонија со умерена економска слобода

> БРОЈКА

акедонија е умерена економско слободна земја според Индексот на економски слободи за 2012 година. Според извештајот The Heritage Foundation и „Волстрит журнал“, земјата се најде на 43 место и е подобро рангирана од сите земји во регионот. Индексот на Македонија за 2012 година порасна за 2,5 поени од лани, постигнувајќи успех во шест од вкупно 10 критериуми за економските слободи. Македонија напредна само 10,5 поени од времето кога за прв пат беше рангирана во 2002 година. Но, и покрај напредокот, корупцијата останува причина за загриженост.

е бројот на туристите во Македонија за минатата година, додека бројот на ноќевањата изнесува 72.346, покажуваат податоците на Државниот завод за статистика. Бројот на туристите во ноември лани, во однос на истиот период во 2010 година, е зголемен за 10,8%, додека бројот на ноќевањата е зголемен за 9,8%. Бројот на странските туристи е зголемен за 15,6% во однос на ноември 2010 година.

Месото, кафето и облеката и го ќе поскапуваат 13%

Месото, рибата, кафето, облеката, бензинот, авионските карти. Ова се производите и услугите кои годинава сигурно ќе ги плаќаме поскапо, прогнозираат светските експерти. Како резултат на вртоглавиот раст на суровините и на енергенсите на светските берзи, производителите ќе бидат притиснати да ги зголемуваат продажните цени. Македонија, како увозно зависна земја, нема да биде одмината од бранот. Поскапувања, секако, ќе има!

од вкупните приходи во едно домаќинство во светски рамки се трошат за купување на основните продукти

Ќе поскапува и нафтата и авиобилетите!

Ц

Александра Спасевска

ените на авионските карти ќе пораснат и оваа година, и тоа според тврдењето на американските финансиски експерти, од 10% до 15% во домашниот и во меѓународниот промет. Растот на цените на авиобилетите се припишува на загубите кои последните години ги бележат големите авиокомпании, а многу компании го намалија бројот на дестинации и летови. Поради намалената понуда, цените и понатаму ќе растат. Цената на нафтата и на нафтените деривати во последно време толку многу е променлива што дури ни експертите не сакаат да се впуштаат во прогнози колку би можела да порасне во 2012 година. Тензијата на Блискиот Исток и можното закрепнување на светската економија ќе ја диктира цената оваа година, која би можело да порасне и за 5%. Оваа година извесен е и пораст на цените на поштенските услуги, како што е праќање препорачани писма и доставување на адреса.

spasevska@kapital.com.mk

О

чекувањата за нова светска рецесија не одат во прилог на цените на основните производи и услуги кои секојдневно ги користиме. Бензинот, месото, рибата, кафето, облеката, поштенските услуги, авионските карти се производите и услугите кои годинава сигурно ќе ги плаќаме поскапо. Според анализите на светските финансиски експерти, се очекува дека овие ставки најмногу ќе поскапуваат годинава. Како резултат на вртоглавиот раст на суровините и на енергенсите на светските берзи, производителите ќе бидат приморани да зголемат продажните цени на своите производи. Македонија, како увозно зависна земја, нема да биде одмината од бранот поскапувања. Според проценките на домашните производители, светските трендови се тесно поврзани со домашниот пазар, а цените на суровините и на енергенсите на светските берзи, кои вртоглаво растат, директно влијаат врз импутот на нивните производи. Очекувањата за нивно поскапување секако влијаат врз крајниот производ. Производителите велат дека иако во

првите шест месеци од 2012 година не се очекува поголема дестабилизација на пазарот, второто полугодие им носи голема неизвесност. Поскапувања секако ќе има! Според анализата на Си-ен-ен, по минатогодишниот пораст од 8%, оваа година се очекува раст на цената на месото и на рибата од 4%, а тоа сигурно ќе го оптовари домашниот буџет, со оглед на тоа што од вкупните приходи едно домаќинство троши 13% за основни продукти. Светските експерти анализираат дека на порастот на цената на месото, пред с$ на говедското и на свинското, влијае поскапувањето на пченката и на сточната храна, но и затворањето на бразилскиот пазар, како втор најголем производител на месо во светот. Секако, ова ќе се рефлектира и на цените во Македонија, бидејќи во земјава се увезуваат големи количини месо и преработки од месо. Драган Радосављевиќ, раководител на Секторот за увоз-извоз во месната индустрија Мега, вели дека и моменталната цена на месото во светски рамки е на високо ниво, така што не би требало да има големи промени во цената нагоре. Но, потенцира дека има

зголемена побарувачка од источните пазари и од Русија, што дополнително создава притисок на пазарот. „Во првите шест месеци од годинава очекувам стабилизација на пазарот, но тоа не можам да го кажам за второто

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија) УРЕДНИЦИ Маја Бајалска, Александар Јанев, Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

>КАПИТАЛ ДОЗНАВА:

Макпетрол и регулаторите се договорија! Промгас ќе помине неказнет!

Р

егулаторната комисија за енергетика и Владата доцна вчера ги “испеглаа“ проблемите со Макпетрол. Регулаторите подлегна под притисокот на МакпетролПромгас да помине без никаква санкција иако самоволно ги исклучи вентилите за гас на 1 јануари годинава, за што Законот за енергетика предвидува казна помеѓу 5.000-7.000 евра. Според неофицијалните информации, на Макпетрол му било наложено во најскоро време Промгас повторно да почне да ги снабдува тарифните потрошовачи со гас по регулирани цени, а не поскапо. Ниту од Регулаторната комисија за енергетика ниту од Макпетрол откриваат што се друго содржи “конпромисот“. Што точно договориле Владата, Регулаторната комисија за енергетика и Макпетрол, неколку часа далеку од очите на јавноста, ќе читате во понеделничниот број на “Капитал“.

> БРОЈКА

30

милиони евра долг на Тутунски комбинат Прилеп ќе бидат отпишани и претворени во влог на државата, одлучи Собранието на акционерите на комбинатот. Со тоа, комбинатот се спаси од стечај, бројот на вработените ќе се намали со технолошки вишок, а со поделба на комбинатот, пред с$, цигарната, откупот и обработката како атрактивни делови ќе се нудат на странски инвеститори.

Менаџерите на Топлификација ќе си поделат повисоки плати и бонуси

М

енаџерите во Топлификација за 2012 година ќе добијат плати и бонуси од 200.000 евра, што е зголемување од 6,4% во споредба со лани, и покрај тоа што компанијата следната година ќе работи со 55% помал профит, покажува финансискиот план на Топлификација, објавен на Македонска берза. И покрај “војната“ меѓу Топлификација, Владата и Регулаторната комисија за енергетика, сТоплификација доби одобрување на 30 декември да ги зголемат трошоците за плати и бонуси на менаџерите кои го “билдаат“ поскапувањето на парното. Топлификација а.д. планира во 2012 година да работи со профит од 580.000 евра, што е намалување од 55% во споредба со 2011 година.

о, бензинот одинава т! СВЕТСКИТЕ ЕКСПЕРТИ ПРЕДВИДУВААТ ПОСКАПУВАЊЕ НА ОСНОВНИТЕ ПРОИЗВОДИ ВО 2012 НАФТА И НАФТЕНИ ДЕРИВАТИ

5% 18% 8-10% 4% 10-15% КАФЕ

ОБЛЕКА

МЕСО И РИБА

АВИОБИЛЕТИ

полугодие. Намалено е производството на месо во светски рамки, а се зголемува бројот на населението. Затворањето на Бразил, вториот најголем производител на месо во светот, дополнително го зголемува притисокот на пазарите“, потенцира Радосављевиќ.

Облеката ќе ја плаќаме 8% до 10% поскапо

Цените на облеката исто така се во пораст, а во 2012 година облеката ќе ја плаќаме од 8% до 10% поскапо, проектираат светските економски експерти. На цената влијаат скапите транспортни трошоци и повисоките цени на памукот. Најмногу се очекува да поскапи памучната облека, како резултат на недостигот од памук минатата година, што предизвика голем скок на цената. Маријана Петковска од Кластерот за текстил потврдува дека годинава се очекува да расте цената на облеката и на

текстилот во светски рамки, но вели дека тоа нема да се одрази исто и на домашното производство. „Доставувачите се вртат кон европските пазари и сега е време ние да искористиме од рецесијата. Цената на домашните текстилни производи сега е релативно ниска, а за да бидеме конкурентни на светските пазари, фабриките мора да ја зголемат продуктивноста преку инвестиции во автоматизација на производните погони“, вели Петковска. Таа потенцира дека се очекува цената на памукот да расте на светско ниво, како и цената на енергенсите кои се користат во производството, но овие трошоци можат да се компензираат преку зголемување на продуктивноста на фабриките, со што македонската текстилна индустрија би можела да стане поконкурентна на пазарите.

Кафето ќе поскапи 18%, кондиторите стабилни во првите шест месеци

Минатата година цената на кафето порасна за 18%, а сличен тренд се очекува и оваа година. На пример, кафе-продавницата Старбакс уште отсега наплаќа повисоки цени во некои делови од САД, оправдувајќи се со високата цена на кафето на пазарот. Истото се очекува и со цената на чоколадото, како резултат на намаленото производство на какао во светски рамки. Тоа ќе влијае во голема мера на кондиторската индустрија, преку зголемување на цените. Домашните производители велат дека првите шест месеци ќе бидат стабилни, но ценовни флуктуации се очекуваат во второто полугодие. Велат дека владее голема неизвесност на пазарот поради очекувањата за продлабочување на рецесијата. „Секоја година склучуваме годишни договори со доставувачите на суровини и репроматеријали, но оваа година не успеавме да се договориме. Имаме склучени договори само во првите шест месеци, а потоа повторно ќе треба да се договараме врз база на цените кои тогаш ќе бидат на пазарот“, вели Глигор Цветанов, генерален директор на кондиторската компанија Макпрогрес од Виница. Тој потенцира дека во првото полугодие не се очекуваат турбуленции, но поради кризата, по јуни можно е да растат цените. „Од почетокот на годината пораснаа цените на енергенсите, конкретно на струјата, што, секако, ги зголемува нашите трошоци, но тоа нема да влијае на крајната цена на производите. Суровините се најзначајниот фактор кој влијае“, потенцира Цветанов.

лидери

3

> БРОЈКА

3,84

милиони патници се превезени со патен превоз во третото тримесечје од 2011 година, пишува во извештајот на Државниот завод за статистика. Со железничкиот превоз превезени се вкупно 352.000 патници, со градскоприградскиот превоз 13.585.000, додека бројот на превезени патници со воздухопловен превоз изнесува 298.550.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕВСКА7 МИЛЕВСКА

М

инистерството за култура го поддржа овогодинешниот Вевчански фестивал, на кој традиционално има уникатни сатирични маски од македонската реалност

ЈАНЕЗ ЈАНША

Л

идерот на Словенечката демократска странка повторно влезе во игра за премиер откако пропаднаа обидите на победникот на изборите, Зоран Јанковиќ, да состави влада

не им беше денот

РАМИЗ МЕРКО

С

трушка Проаква со амин на градоначалникот ги праќа вработените на принуден одмор за да се намалеле трошоците. Ама платите нема да секнат, иако вработените ќе седат дома

Заслугата за зајакнување на демократското општество и владеењето на правото, што конечно ќе добие своја потврда во Граѓанскиот законик, е на комисијата за негова изработка и нејзиниот прв човек, професорот Гале Галев. Граѓанскиот законик ќе ги стави граѓанско-правните односи во комплетен и ГАЛЕ непротивречен систем. ГАЛЕВ Со тоа Македонија конечно ќе пристапи кон кодификација на граѓанското право, процес кој цивилизациите го правеле во текот на минатите векови. Претседателот на комисијата, Галев, овој чин го нарече историски поради потребата, но и крајниот момент со еден ваков законик да се уредат сложените општествено-економски односи. Тој потенцира дека процесот на кодификација ќе обезбеди понатамошно осовремување на законските решенија во граѓанската област, градење конзистентен систем, интегриран во единствен и систематизиран правен акт.

_

ГУБИТНИК Претседателот на Советот за радиодифузија, Зоран Стефановски, никако да направи некој добар потег за во малку попозитивно светло да биде запаметен неговиот мандат, кој истекува за три месеци. На последната седница на регулаторното тело Стефановски против сите здраворазумски ЗОРАН СТЕ7 аргументи го бранеше ФАНОВСКИ Правилникот донесен во негово време, според кој членови членовите на Советот самите можат да си доделуваат доде пари за дошколување, при што честопати во улога на ментори на свои своите понеобразувани колеги се јавувал јавувале професорите кои седат во советни советничките фотелји. Се чини дека претсед претседателот на Советот имаше среќа ш што на седницата членовите изгласаа да не се расправа за случајот со неговата секретарка, на која од буџетот на регулаторното тело & било платено студирањето на факултет, што на никаков начин не ја направил поквалификувана за работното место.

мисла на денот

МАРИО МОНТИ

Н

а италијанскиот премиер никако да му тргне во спасот на финансиски колабираната земја. ЕУ не ги вреднуваше мерките на Монти и не дозволи намалување на каматите

ИНОВАЦИЈАТА ПРАВИ РАЗЛИКА И МЕЃУ ЛИДЕРОТ Л СЛЕДБЕНИКОТ. СЛЕДБ

Стив Џобс основач на Епл

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

Хеџ-фондови што држат најмногу пари 0

10

20

30

ФОТО НА Д ДЕНОТ...

(во милијарди долари)

40

50

60

70

77,6

Bridgewater Associates 64,5

Man Group

46,6

JP Morgan Asset Management 36,6

Brevan Howard Asset Management Och - Ziff Capital management

28,5

Paulson & Co.

28

BlackRock Advisors

27,7

Winton Capital Management

27

Highbridge Capital Management

26,1

BlueCrest Capital Management

80

25

И

Извор: Bloomberg

покрај лошата година, многу хеџ-фондови успеаја да ги задржат вложените пари, а некои направија и високи приноси. Магазинот „Блумберг“ објави листа на десет најголеми хеџ-фондови во светот според вредноста на имотот со кој управуваат.

светот низ медиумите...

Poslovni Dnevnik Po

Здр Здравко Певец со најавата дека ќе оди о докрај со истрагата за стечајот на неговата поранешна стеч ком компанија Певец се наоѓа на насловната н страница на вче вчерашниот број на хрватскиот еко економски весник.

Н

ајголемата кинетичка скулптура во светот, Метропол 2, изложена во музејот на уметноста во Лос Анѓелес. Скулптурата е составена од илјадници детали, а впечатлива е бројката од 1.100 минијатурни автомобили.

ВЛАДАТА НЕ ГРАДИ ГАСОВ монополот на Макпетрол Структура на цената на гасот што ја плаќаат тарифните потрошувачи приклучени на Га-Ма (IV квартал) ( ден./нормални метри кубни) за снабдување

на тaрифните потрошувачи приклучени на системот за пренос 0,10

набавна цена на гасот 26,80

The Wall Street Journal Th Ам Американскиот бизнис-весник пишува за падот на цените на пиш гасот поради прекумерната гас експлатација на овој енергенс, екс кој с$ повеќе ја преплавува планетава како евтина пла алтернатива за нафтата и алт електричната енергија. еле

ДДВ 5,00

за пренос и управување со ситемот за пренос на гасот 1,10

извор: Регулаторна комисија за енергетика

China Daily

Пријателскиот став на кинескиот премиер Вен Џиабао кон Соединетите Американски Држави, кој го истакна со изјавата дека САД и Кина треба да работат заеднички на обостран интерес по средбата со американскиот министер за финансии, е во фокусот на кинескиот дневен весник.

Expansion

Шпанскиот економски весник пренесува за несогласувањата меѓу Министертсвото за финансии и Комерцијалната агенција за наплата (CCAA) најпрестижна институција од овој тип во земјата. Буџетскиот дефицит е главна причина за несогласувањата.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1 2 3 4

Што работи Наташа Валкановска? Ден по договорот! По која пазарна логика гика Владата Влада д а испумпа 4 милиони евра од ЕЛЕМ и од МЕПСО за да € ги даде на Топлификација? Каква казнена политика води олитика во Владата?

Катерина Попоска

В

poposka@kapital.com.mk

ладата веќе шест години по ред на голема врата најавува дека ќе почне да го гради гасоводот со клириншките 60 милиони долари, но сето тоа с$ уште е само ветување. Под изговор дека ги чекаат руските пари, Владата с$ уште не почнала да го гради гасоводот од Клечовце, Куманово до Струмица. И додека гасот да потече до сите индустриски гиганти и до секое домаќинство, со што ќе се зголеми побарувачката за природен гас и ќе се намали цената на овој енергенс - Макпетрол ќе царува на пазарот и ќе може да си ја утврдува цената како што сака. Министерот за финансии, Зоран Ставрески, не одговори за „Капитал“ до каде е изградбата на

Крајната цена која 30-тината компании кои се приклучени на преносната мрежа на Га-Ма (јавно-приватно партнерство меѓу државата и Макпетрол) е 33,03 денари за нормален метар кубен природен гас, за четвртиот квартал лани. Промгас, како снабдувач на компаниите до пред Новата година, на компаниите им наплаќаше 26,9 денари за нормален метар кубен гас. Во оваа цена не е вклучен данокот на додадена вредност кој оди директно во државната каса, како и трошоците кои компаниите и ги плаќаат на Га-Ма. гасификацијата и што уште чека за да го реализира проектот. Енергетски експерти коментираат дека с$ уште се чека на понудата на руската фирма која со клириншките 60 милиони долари треба да почне да го гради гасоводот од Клечовце до Струмица, што е само еден крак од целосна гасификација на Македонија.

Зошто тешко се влегува во бизнисот со дистрибуција на гас?!

Регистрираните трговци со природен гас во земјава тешко влегуваат во бизнисот со овој, за македонските компании с$ уште скап, енергенс. Покрај најголемиот трговец со гас, Макпетрол, лиценца за да увезуваат гас и да го продаваат на квалификуваните компании имаат уште четири други компании, Алфагас, Макгас Консулт, Гас Траде и Рој и Рифајнд комодитис, сите од Скопје. Но, ексклузивитетот да купува гас од руски Газпром, кој го продава на македонските компании, го има Макпетрол. Фирмата-ќерка на Макпетрол, пак, Макпетрол Промгас го презема гасот од македонска граница и го дистрибуира до корисниците, дејност што самоволно ТОМЕ БОШЕВСКИ престана да ја извршува на 1 јануари академик годинава. Ние 10 години ја одложуваме Од Регулаторната комисија за гасификацијата и направивме голем енергетика објаснуваат дека иако застој. Европа одамна го реши ова прашање, а ние како и обично доцниме. во земјава фигурираат уште четири трговци со природен гас, тие не се Иако сме во центарот на Југоисточна многу активни. Европа, останaвме заобиколени со Македонскиот пазар, од позиција природниот гас

на конзумент на овој енергенс е мал, велат познавачите. „Снабдувачот со природен гас во земјава може да добие лиценца за трговија со природен гас врз основа на претходно склучен договор со увоз на гас, односно договор за веќе купени количини од овој енергенс, како и потпишани договори со потрошувачите. Исто така снабдувачот треба да има склучено и договор со преносниот оператор Га-Ма, како доказ дека најавените количини од увоз ќе се пренесат до потрошувачите. Во Македонија четири компании ја имаат лиценцата за трговија со природен гас, но сите немаат склучено договори за увоз. Ексклузивитетот го има Макпетрол, бидејќи тој има годишни закупени големи количини од руски Газпром. Овие количини се толку незначителни за еден гигант како

КОНСТАНТИН ДИМИТРОВ

претседател на МАЦЕФ

Србија ќе гради гасовод со Русија, а Бугарија веќе е раскрсницата на Балканот. Македонија не фигурира во ниту еден регионален проект. Во земјава единствено доаѓа еден главен цевковод за гас до Скопје, со крак до Бунарџикгас

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

Ќ

0,2% Р 0,1% П 0,1%

е се намали БДП во првиот квартал годинава, предвидуваат водечките европски економски институти ИНСЕ, Ифо-а и Инстата аст светските економски институти предвидуваат во вториот квартал

ораст на потрошувачката во првите три квартали од 2011 година предвидуваат експертите

ЈАНИ МАКРАДУЛИ

пратеник на СДСМ

Обвинителство да се позанимава со Министерството за транспорт

Е

дна од најкрупните злоупотреби, за кои треба да се произнесе Јавното обвинителство е Договорот за консултантски услуги во вредност од 1.161.869 евра, со компанија која еднаш веќе била избрана и тоа за изработка на студија за концесиски модел за развој на двата аеродроми во Македонија и подготовка на тендерската документација за концесија во вредност од 489.078 евра, проценува пратеникот на СДСМ, Јани Макрадули.

ВОД продолжува!

Ексклузивитетот да купува гас од руски Газпром го има Макпетрол, иако лиценца за да увезуваат гас и да го продаваат на македонските компании имаат уште четири други компании. С$ додека Владата не го изгради гасоводот, со што ќе порасне потрошувачката на гас и ќе се намали цената на овој енергенс, Макпетрол ќе царува на пазарот!

420

евра чинеа 1.000 метри кубни гас во декември лани, кои Макпетрол ги носи до македонска граница, а ги закупува од руски Газпром

70%

поскап гас плаќаат македонските компании, во споредба со цените на гасот во Западна Европа

92%

Поскапе природниот гас што Макпетрол го продава во земјава во последните пет години Газпром, така што дури и некоја друга фирма од земјава да сака да снабдува со природен гас, веројатно нема да успее да стигне да преговара со овој нафтен гигант. Нема конзум, нема и развој на пазарот”, вели Димитар Петров, претседател на Регулаторна комисија за енергетика. Познавачите велат дека трговците со природен гас во земјава, со исклучок на Mакпетрол, досега најавиле можен увоз на гас од Азербејџан, но трговијата и дистрибуцијата со овој енергенс доминантно е во рацете на Макпетрол. Една од компаниите која има лиценца да тргува со

ПОГЛЕД НА ДЕНОТ...

природен гас во земјава, за „Капитал“ вели дека дури и да успеат да се договорат за увоз на гас, повторно наидуваат на конкурентот Макпетрол. „Да се донесе гас до Македонија се сведува на голема умешност. Пазарот е целосно покриен од најголемиот дистрибутер. Истата компанија има 50% сопственост и во инфраструктурата, односно во претпријатието Га-Ма. Така што да се биде сериозен играч на пазарот на гас во Македонија во вака поставени односи, е прилично тешко“, велат од една од компаниите, лиценцирани трговци со природен гас во Македонија. Согласно со вака поставените позиции на пазарот со гас во земјава, Макпетрол е неприкосновен играч кој ја диктира пазарната цена на гасот, кој донесен до македонска граница во декември минатата година им го наплаќаше на компаниите дури 420 евра за 1.000 метри кубни гас. Истата оваа количина гас до бугарската граница чинеше 380 евра, додека во Германија 330 евра. Во моментот, во земјава само 30-ина компании ја имаат „привилегијата“ да користат не толку евтин гас, како енергенс. Откако Промгас самоволно запре да им испорачува гас на тарифните потрошувачи, трговецот Макпетрол, спротивно на Законот за енергетика, с$ уште им продава гас на дел од компаниите, но поскапо, по пазрни цени. Од компаниите постојано алармираат дека растот на цената на гасот и немањето на гасовод, ги поскапува нивните производи, со што ги прави неконкурентни на странските пазари.

33,6%

е намалено количеството превезена стока со товарниот патен превоз во третиот квартал во 2011 година споредено со истиот период во 2010 година. Стоката превезена со железнички транспорт е намалена за 14,3%, додека со воздухопловниот превоз бележи зголемување од 6,3%.

7,8%

е намалена вредноста на откупените земјоделски производи од инидвидуалните земјоделски производители во ноември 2011 година во споредба со истиот период претходната 2010 година. Во истиот период продажбата на сопственото производство на претпијатијата во земјоделскиот сектор е зголемено за 14,1%. Зголемување на вредноста на откупените и продадените земјоделски производи е забележано кај житата, индустриските и градинарските растенија, грозјето, млекото, млечните производи и рибата.

СЛАВКО ЛИНИЌ

хрватски министер за финансии

На банките нема да им биде лесно

Д

омашните банки ги чекаат тешки моменти, затоа што според Законот за финансиско работење, мора да учествуваат во средувањето на економската ситуација во Хрватска, но Владата е уверена дека заедно успешно ќе го понесеме тој тежок товар,- изјави хрватскиот министер за финансии, Славко Линиќ, по најавата дека со новите законски измени банките ќе треба да се откажат од голем дел од своите побарувања за да помогнат во закрепнувањето на економијата.

15&9(

МИТОВИ ДА ГИ ЗАКОШТО ТРЕБА ТИЕ ДА НЕ ЗАПАМЕ, ПРЕД КОПААТ НАС!

КОМЕНТАР

Д

Љупчо Зиков

zikov@kapital.com.mk

МИТ 1 + МИТ 2 = МИТ 3

Денеска и во понеделник да го привршиме МИТ-от број 3 – дека „во македонската економија имаме слободна пазарна конкуренција и деловна демократија”! Во најголем дел овој исказ не е точен. Аргументи има многу. Во претходните три-четири дена приложивме прилична аргументација преку конкретните примери со гасот и топлинската енергија (Макпетрол и Топлификација). Видовме како на мала врата, без многу работа се прават пари. Се зголемуваат маржи, се добива поголем ДДВ за Буџетот за 2012 година, видовме како од позиција на моќ и нејасни односи меѓу приватниот сектор и државата се добива кредит од четири милиони евра од државни (јавни фирми) за приватни фирми... И којзнае уште што има овде, што ќе дознаваме во годините нанапред. Како што сега дознаваме од американската Комисија за хартии од вредност, како и од истражните органи на САД, и од Волстрит за митото дадено на македонски политичари како тие поенергично би го бетонирале и би го чувале монополот на Македонски Телеком пред шест седум години!? Но, животот е долг, па да видиме што ќе се случува... Една позната изјава на овие простори вели дека – „Вистината е како сврдел, буши, буши и таа секогаш излегува на површина”! Се согласувам потполно... И уште нешто! Ниту една сметка во кафеана не останала, а да не биде платена! Особено ако пијаниците во кафеаната и кршеле додека пиеле и „манџале”! Но, да се позанимаваме уште еднаш и денеска со темата од каде толкав степен на монополизација и картелизација во нашата економија!? И зошто е ова третиот голем мит во мојот избор кој мораме да го закопаме (за тоа во понеделник кога ќе го завршам митот), за тој да не н$ закопа нас... Добро, за монополизацијата и за картелизацијата секогаш постои само еден објективен аргумент, а тоа е дека македонскиот пазар е прилично мал, земјата е прилично неразвиена од многу причини и овде практички поради малата потрошувачка, опстанокот на компаниите се врзува исклучиво преку монополско позиционирање. Логично. Но, ова има смисла да се кажува само ако секој сопственик, менаџер и локален политичар си ја завршил работата професионално и како што треба. Одработил. Во бизнисот тоа се мери со отворање нови пазари надвор од Македонија, преземање компании или градење нови капацитети, големи инвестиции во сродни бизниси, воведување нови производи, отворање нови работни места, лично усовршување на менаџерскисте тимови... Сведоци сме дека од ова за дваесет години не видовме ништо!? Наспроти ова, видовме: митот 1 – „големо тепање” околу приватизацијата, и „подрумски преземања” демек, исправале историски грешки!? Гола борба за имот во услови кога вредноста на компаниите паѓаше поради исклучиво лошите резултати на фирмите. Оти со неработење и со афери тие забрзано поевтинуваа за да можат да бидат купени од јадни домашни правни и физички лица. Откако ги купија, поради тоа што не знаеја да работат, мораше прво да се обезбедат доволно кредити како преку банките би се испумпала прилична количина пари. За да имаше доволно пари за таквите стотина души од оваа и од онаа партија, владите во Македонија смислија (демек, ММФ така барал) стабилност на монетарен план, стабилност на денарот, ја умртвија економијата, а банките со изговор дека нема доволно добри проекти, парите ги насочуваа во малиот број компании создадени и одржувани на не до крај јасен начин. И кај државата (митот 2). Така се формираа македонските монополи – финансиски многу моќни, но без многу работа и само поради тоа што голем дел од имотот го заложија во банките и оттаму испумпаа пари (на банките им ја оставија недвижноста). А за да можат да бидат финансиски издашни – да враќаат кредити земени за да приватизираат, потоа кредитите за обртни средства за да работат, како и кредити за евентуално малиот број нови проекти, тие мораше да остваруваат силни профити на мал и беден македонски пазар со никаква потрошувачка на граѓаните и во услови на полна сиромаштија, невработеност и ниски плати за оние кои нешто работат. Ете, тука треба да се бара основната причина за тоа како се создаваа македонските монополи или картелите. А ова е и основната спојка со колосалната корупција на овие простори, која се генерираше како „состојба на умот” во последните дваесет години. Од сите влади. Сите тие играа со истите компании и со истите директори!? Оттука, и некои министри што деновиве силно протежираа решенија во картелизираниот македонски енергетски сектор веќе ја изгубија кредибилноста да кажуваат што било за иднината на развојот на македонската економија, а притоа да очекуваат ние да им веруваме. Си кажаа тие... Ние слушнавме, секако. Така, по дваесет години бедна македонска транзиција, епилогот е јасен: добивме „трапез на неформално управување со државата и процесите”! С$ овде е неформално... Изместени институции на управување. Де факто два премиери (македонски и албански), претседател на држава без некои посебни овластувања, нокаутиран лидер на опозицијата („пет пати му изброија до десет, а тој с$ уште лежи испружен на рингот без да му текне дека треба да замине”). Политички монопол на свој начин! МИТОТ-10 – демек, македонските граѓани имале политички избор, во демек, демократска Македонија!!! В понеделник ќе го завршиме овој мит 3 со тези – што треба да правиме.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

1.956,82 2010/2011 2010/2011

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 2.059,92

На Македонската берза вчера беше остварен промет од 2.639.598 денари од редовното тргување, кое забележа намалување од 10,31% во споредба со претходниот трговски ден. Главниот берзански индекс МБИ-10 порасна за 0,43% и денот го заврши со вредност од 1.956,82 индексни поени. Македонскиот берзански индекс МБИД не забележа промена, а индексот на обврзници ОМБ падна за 0,04%.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Макпетрол

18.849,00 +549,00

+3,00% 3 00%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК РЖ Институт

331,00 -71,00

-17,66% 17 66%

DOW JONES 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07 06/08 05/09 05/10 04/11 04/12 03/01

12.449,45 0 10% -0,10%

Азиско-пацифичките берзи веќе втор ден по ред тонат во црвено. Во исто време, на европските берзи преовладува оптимистичкото расположение на инвеститорите. Цените на акциите на американските берзи вчера цело време осцилираа, па овие девизни пазари влегуваа и во зелената и во црвената зона.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.689,82 8.385,59 1.292,48 2.710,76 6.231,26 727,15

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,34% -0,74% +0,03% +0,31% +1,28% -0,86%

€ $

1,2108 ПРОМЕНА

+0,3%

СТАПКА

1,2718 ПРОМЕНА

-0,7%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.654,20 +0,89 0 89 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

113,39 +1,02% 1 02% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

ЏОРЏ ОЗБОРН

Велика Британија е подготвена да го зголеми својот придонес во ММФ.

“

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА

Ако ЕУ не не сака, а НАТО ни бега Владини извори за Капитал откриваат дека лага се информациите оти се очекува некаков предлог од медијаторот Метју Нимиц, на средбите со преговарачите. „Нема никакви најави, индиции или очекувања дека било какви предлози ќе бидат ставени на маса на оваа средба” велат тие. Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Т

ешки прашања отвори премиерот Никола Груевски во првото свое интервју оваа година во кое јасно порача дека мали се шансите да добиеме покана за членство во НАТО на Самитот во Чикаго од кој сите имаа големи очекувања. Реализмот, врз кој, како што кажа премиерот ги темели своите ставови говори и за можност за одземање на препораката од Европската Комисија. Со овие две „црни” прогнози Груевски ги постави дилемите - каде ќе ја води државата во следниот период, ако, како што вели, Европската Унија најавува можност да не врати чекор назад, а играта со НАТО ни била како дефиницијата за љубовта – „колку повеќе трчаш по неа, толку повеќе таа бега од тебе”. Ваквите пораки на првиот човек во државата наметнаа барање на одговор – дали ова значи дека Владата крева раце од стратешките приоритети за членство во овие две меѓународни организации, под притисок на како што и самиот Груевски вели – голготата со која државата се соочи на овој пат. Коментарите во јавноста се разни – опозицијата силно обвини дека премиерот капитулира и јавно демонстрира немоќ да ја интегрира Македонија таму каде што и написмено во своите изборни програми вети. „Премиерот треба да се занимава со решавање на проблемите, а не да се жали колку му е тешко. Голема грешка е на неколку месеци пред Самитот на НАТО да признаеме капитулација” изјави генералниот секретар на СДСМ, Андреј Петров.

Премиерот не ја отфрла можноста Македонија да ја изгуби препораката за одредување на датум за преговори. Таква можност најавил самиот еврокомесар за проширување - Штефан Филе. Реакција на Владата: Груевски никогаш не крева раце!

И владини извори за Капитал вчера ги коментираа толкувањата и дилемите кои се појавија во јавноста по интервјуто на премиерот. Демантираат дека неговите изјави значат капитулација – тврдат дека Груевски бил само искрен: „Груевски никогаш нема кажано дека има кренато раце. Тој никогаш не крева

раце од ништо. Груевски во соработка со своите партнери, сојузници и поддржувачи работи интензивно со целиот свој капацитет на исполнување на врвните надворешно политички интереси. Но, никој не може да очекува премиерот да не е искрен, и да им кажува на граѓаните дека проблемот ќе се реши за 2-3 месеци а да не се реши 20 години. Тој ја базира својата кариера од

самиот почеток на искреност и чесност кон граѓаните и кон интересите на државата, и кон реално претставување на работите а не кон нивно извртување.” велат во Владата.

Експертите ценат: Груевски си ја отвори „душата”!?

Дека премиерот бил искрен во неговиот настап ценат и експертите и ја

Министерот Беџети се вклучи во расправата за декриминализација на клеветата Марија Севриева sevrieva@kapital.com.mk

Б

итката за декриминализација на клеветата, што ја наметна о п оз и ц ијат а, а в о о п што н е почна во Собранието, бидејќи мнозинството им даде мандат на Владата и на ЗНМ ова прашање да го решат во рамките на дијалогот, денеска продолжува. На дневен ред на работната група при Министерството за правда, која ќе ја предводи академик Владо Камбовски, ќе бидат изнесени заклучоците од трибините на оваа тема кои беа одржани во изминатиов период, но и предлозите на здружението како да се уреди ова прашање. „Ставовите се формираат низ заедничка дискусија. Никој во вакви случаи не оди со однапред подготвен став. Најпрвин ќе видиме што бара ЗНМ, што предлага во однос на своето барање. Кога вака зборуваме многу е упростена целата работа, декриминализација да или не, но тука постојат многу други прашања. Да почекаме и да видиме што ќе произлезе од работната група“, вели во изјава за „Капитал“ академик Камбовски.

Министерот за правда, Блерим Беџети, вели дека здружението веќе ги доставило писмено своите предлози и потенцираше дека добрата волја на Владата за решавање на ова прашање останува на сила. „Едно е сигурно, а тоа е дека ќе се земат предвид сите компаративни анализи во Европската унија за да имаме усогласеност со европската легис латива и за ова прашање“, истакна Беџети. Здру жението на новинари во своето соопштение истакна дека очекува решението за декриминализација на клеветата и навредата да се затвори најдоцна до март, согласно усвоениот Акциски план.

Како се клевети и како се санкционира во Европа?

Министерството за правда излезе со податоци дека од анализа на случаите за клевета против новинари за периодот од 2009 до 2011 година, водени биле 296 предмети, од кои 145 биле завршени, а само во девет случаи била досудена парична казна, наспроти тврдењата на ЗНМ дека с$

уште се активни стотина предмети против новинари, а како најсликовит пример ја посочуваат пресудата за Јадранка Костова, уредник во „Фокус“, тешка 15 илјади евра. Во регионот клеветата и навредата с$ уште се дел од кривичниот закон. Во Хрватска клеветата се казнува со максимално три месеци казна затвор или парична казна, но од ваквите одредби постои исклучок кога клеветата е искажана во новинарско дело под услов дејството да не било намерно насочено кон оштетување нечија репутација. Црна Гора минатата година под силен меѓ ународен притисок ги укина затворските казни за случаите на клевета. Во Бугарија исто така е укината затворската казна за клевета, но на сила останува паричната санкција. Во европските демократии клеветата во повеќе земји исто така е уредена со кривичниот закон. Во Норвешка за клевета кога таа е искажана во медиумите казната може да биде и до две години затвор, но практиката покажува дека случаите на клевета се решаваат во рамките на телото за саморегулација на медиумите. Советот на Европа во Резолуцијата 1577 од 2007 година „Кон декриминализација на к леветата“ порачува: укинување

БЛЕРИМ БЕЏЕТИ

Министер за правда

на затворската казна за клевета без одложување, да се гарантира дека нема злоупотреба во кривичните постапки, да отстранат од своите закони против клевета секаква претерана заштита на јавните личности, заштита на новинарските извори и слично.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

7

а – тогаш каде ќе оди Македонија? Оваа информација, заедно со последното интервју на премиерот Груевски каде тој вели дека мали се шансите за добивање на покана за членство во НАТО на Самитот во Чикаго, а дека и изгледите за скора интергација во Унијата не се најсјајни, открија дека спорот за името дефинитивно е во ќор сокак. Се наметнува прашањето – ако влезот во ЕУ и НАТО станува невозможна мисија – каде ќе оди државата?

Сите досегашни предлози за името: 1992

Име кое нема да го содржи терминот Македонија со Лисабонска декларација: „Република Македонија (Скопје)“ - предложено од тогашниот посредник, британскиот дипломат Робин О’Нил

ДЕНКО МАЛЕВСКИ До сега гледав колебање кај политикчкиот врв дали експлицитно да се говори за состојбата во која реално се наоѓаме. Сеуште недостига терапијата, но конечно дијагнозата што ја постави премиерот е исправна

поздравуваат неговата одлука „да си ја отвори душата“ и да проговори за целиот проблем со кој се соочува земјата. “До сега гледав колебање кај политикчкиот врв дали експлицитно да се говори за состојбата во која реално се наоѓаме. Сеуште недостига терапијата, но конечно дијагнозата е исправна. А тоа е дека правото и правдата можат да помогнат, но неможат да го решавт

„Славомакедонија“ - пензионираниот грчки генерал Николаос Грилакис, поранешен советник за безбедност на Мицотакис тврди дека Македонија и Грција постигнале договор за ова име, но САД се спротивставиле преку Сајрус Венс

1993

„Република Нова Македонија“ - предложено од Сајрус Венс

2008 март

Горна, Нова или Република Македонија-Скопје за меѓународна употреба, зачувување на уставното име за домашна употреба, а јазик и националност - македонски

2008 август

2005 октомври

2008 октомври

1997

„Република Македонија“ на латиница за меѓународна употреба (неформален предлог)

проблемот. Проблемат треба да се решава со дипломатија и со барање на заенички компромис”, вели првиот министер за надворешни работи Денко Малевски. Искрени и реални се прогнозите на премиерот и според професорот Димитар Мирчев, кој тврди дека наскоро нема да дочекаме решение на спорот. „Одговорите на Пападимос и Самарас покажаа дека нема расположение за решавање на спорот, а нема ниту сигнали за некакви промени на грчките ставови. Останува да се види што ќе донесе средбата со медијаторот Нимиц. Сите ние би сакале таа средба да создаде позитивен импулс, вели Мирчев. Очекувањата за крупен исход на оваа средба, вчера повторно се сведоа на минимум откако високи владини извори за Капитал открија дека нема да има никаков предлог од Нимиц.

"Republic of Macedonia (Skopje)" за меѓународна употреба, Република Македонија за домашна употреба, без промена на Уставот и пасошите, терминот „македонски” ќе можат да го користат двете земји без право на ексклузивност

„Република Македонија-Скопје“ на латиница за меѓународна употреба

Република Македонија-Скопје на кирилица за меѓународна употреба (неформален предлог)

ДИМИТАР МИРЧЕВ Одговорите на Пападимос и Самарас покажаа дека нема расположение за решавање на спорот, а нема ниту сигнали за некакви промени на грчките ставови

2008 март

„Северна Република Македонија“, „Република Северна Македонија“, „Република Македонија (северна)“ и „Република Македонија Северна“, „Република Горна Македонија“, „Горна Република Македонија“, „Република Македонија (горна)“ и „Република Македонија-Горна“ со препорака, но не и обврска ова име да го користат државите што нè признале под уставното име, - јазик и нација - македонски

1995

Владини извори за Капитал: Нема да има никаков предлог од Нимиц!

Извори од владата брифираат дека лага се информациите кои се појавија во медиумите деновиве дека на средбите со преговарачите медијаторот Метју Нимиц ќе достави неколку предлози за решавање на името. „ Околу трите имиња, и шпекулациите за наводен предлог: Тоа не е точно, тоа се шпекулации, нема никакви најави, индиции или очекувања дека било какви предлози ќе бидат ставени на маса на оваа средба. Истовремено не постои никаква потврда, најава, одобрување или произнесување од наша страна за прифаќање на некој предлог, кој во суштина не постои” велат изворите на Капитал.

1993

Република Македонија, Уставна Република Македонија, Република Нова Македонија и Република Горна Македонија, предлог на посредникот Метју Нимиц

2005 април

од 2006 до 2008 Република Македонија на латиница за меѓународна употреба,а по 2008 на англиски „Republic of Macedonia“ за меѓународна употреба, а за Грција во билатералните релации „Република Македонија-Скопје“

2008 февруари

пет варијанти: Демократска Република Македонија, Независна

„Република Северна Македонија“ на меѓународно ниво и „Северна Македонија“ во ОН, Република Македонија за домашна употреба, двојно решение за јазикот македонски јазик или јазик на Република Северна Македонија, во пасошите Република Македонија на кирилица и Република Северна Македонија на англиски и на француски.

Клучни моменти во надворешната политика: 1993- влезот на Македонија во ООН 1995- потпишувањето на Времената спогодба 1996- афирмација на земјата како меѓународен субјект 2001- потпишувањето на Рамковниот договор 2001- потпишувањето на договорот за Стабилизација и Асоцијација со ЕУ 2005- добивање на кандидатскиот статус 2008- Самитот на НАТО во Букурешт 2011- Пресуда од Хаг

Не е време за нов договор со Грција! Додека премиерот Никола Груевски ја смета Привремената Спогодба за „жива катастрофа” македонските експерти по меѓународно право порачуваат дека не е време да се размислува за нови договори со јужниот сосед и дека попаметно е да се фокусираме на почитување на веќе постоечкиот – Спогодбата! Габриела Делова

О

delova@kapital.com.mk

ткако речиси е јасно дека поволната пресудата од Хаг нема да донесе и поволни резултати на Самитот на НАТО во Чикаго во мај, се погласните и почести се изјавите од Грција за напуштање на времената спогдба. Како катострофална спогодбата ја смета и премиерот Никола Груевски. “Привремената спогодба е жива катастрофа за Македонија”, изјави тој. Оттука се наметнува прашањето дали македонско-грчките односи дојдоа до степен кога е потребен нов билатерален договор. Дел од шрекулациите се дури и дека токму на средбата на медијаторот Метју Нимиц со преговарачите, медијаторот ќе ја извади на маса идејата за потпишување на нов договор. И додека владите во Атина и Скопје, претпазливо ги мерат поволностите и последиците, од напуштање на Времената

„Привремената Спогодба не е добра за интересите на Македонија, затоа што е залепено името БЈРМ, сменето е знамето, забранета е употребата на симболот од Кутлеш, а проблемот не е решен, туку е потврден, но дека како сериозна влада немаме друго освен да го почитуваме овој меѓународен документ и да пробаме да извлечеме максимум во склоп со други дипломатски активности” велат владини извори спогодба, експертите како во Грција така и во Македонија го кажаа својот став. За разлика од грчките, кои веќе не гледаат никаква полза Грција да остане потписник на Времениот договор, македонските експерти, советуваат, дека напуштање на времената спогодба во овој момент не е поволно за нас. “Мислам дека не е поволно во моментот за

Барањата за повлекување од Привремената Спогодба, во Грција се базираат на фактот дека овој документ никогаш не бил ратификуван во нивниот Парламент двете страни да се откажат од Времената спогодба. По пресудата од Хаг, Грција има значаен сигнал да се придржува кон истата, и не верувам дека таа нема да го направи тоа. Се погласните изјави од Грција за напуштање на времената спогодба сметам дека не се реални и дека Грција нема да пристапи кон таква политика. Таа спогодба дава правна рамка за добрососедски односи и рамка за водење на преговорите и решавање на спорот за името”, вели професорот и поранешен амбасадор,

Димитар Мирчев. “Мислам дека за нас би било лошо сега оддеднаш да изчезне времената спогодба. Спогодбата ја обврзува Грција на одредено поведение кон нас. Без неа нивниот однос може да ескалира во зависност од нивната домашна политика. А во неа има пречки кои го врамуваат однесувањето на Грција кон нас. Не само за политичките прашања, туку и економските и сите прашања кои произлегуваат од билатерална соработка помеѓу две држави”, вели Малески.

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Скандал: Во СРД си плаќаат докторати со пари од граѓаните?! Освен двете хигиеничарки, сите други во Советот за радиодифузија добиле стипендии за дошколување - обвинуваат дел од новите членови на СРД, единствената институција во земјава која дозволува членовите сами на себе да си доделуваат пари за лично образование Максим Ристески risteski@kapital.com.mk

С

оветот за радиодифузија е единственото регулаторно тело каде што членовите сами на себе си доделуваат средства за дошколување, и, што е најскандалозно, во голем број од случаите како ментори во овие процеси на дообразување повторно се јавуваат членови на Советот! Ако се има предвид дека услов за членување во регулаторното тело е поседување факултетско образование, јасно е дека станува збор за финансирање на постдипломски студии кои најмалку чинат по неколку илјади евра, што во случајов се плаќаат од парите на граѓаните уплатени за радиодифузна такса и од давачките на радиодифузните друштва кон Советот. Овие јасни аргументи што упатуваат на школски пример за судир на интереси не му беа доволни на Советот за на вчерашната седница да изгласа укинување на Правилникот за стручно усовршување, дообразување и специјализација на членовите на Советот за радиодифузија. И покрај тоа што малкумината советници што го бранеа скандалозниот Правилник не изнесоа никакви аргументи, одвај седум од вкупно петнаесет гласа доби предлогот за негово укинување, а за полноважност на к

о

м

е

р

ц

и

ј

одлуката се потребни девет. Иницијативата за укинување на Правилникот донесен на 16 октомври 2009 година дојде од членот на Советот, Лазо Петрушевски, а најгласна поддршка доби од неговиот колега, Зоран Трајчевски: „Советот продолжува да се претвора во образовно-социјална установа за своите членови. Еден член на Советот му е ментор на друг, и му доделува средства – ова е пример за судир на интереси од учебник“, истакна Трајчевски, кој остро се осврна и на сличниот Правилник за дошколувањето на стручната служба на Советот, што ќе биде тема на една од следните седници: „Освен двете хигиеничарки, сите други во Советот за радиодифузија добиле стипендии!“. Членот на Советот, Бранко Радовановиќ, ја доведе во прашање поентата на финансирањето на дошколувањето на советниците од буџетот на Советот: „Како членот на Советот ќе & врати на институцијата која вложила во неговиот докторат кога нему му поминува мандатот и тој си оди?“, праша Радовановиќ, а во прилог на тезата дека Правилникот треба да се укине, советникот Борче Арсов информираше дека самиот си ги платил магистерските и докторските студии. а

л

е

н

о

г л

а

Најгласен во одбрана на правото на членовите на Советот самите да си доделуваат пари за дошколување беше претседателот, Зоран Стефановски, кој, за таа цел, дури се повика на владината кампања „Знаењето е сила – знаењето е моќ“: „Владата порачува дека знаењето е сила и моќ, така што овие пари не се фрлени во ветар, и од нив ќе имаат корист и граѓаните, зашто ќе добијат

постручен кадар во регулаторното тело за радиодифузната дејност“, рече Стефановски. На крајот, своевидно заокружување на вчерашната жестока расправа во Советот даде членот Столе Наумов велејќи: „Некои членови на Советот треба на неколку месеци да се затворат во некој медиум за да можат да видат како навистина работи тоа што ние го регулираме“.

с

Уметничките слики како спас од криза?! Кристина Озимец

ozimec@kapital.com.mk

Д

одека светските инвестициски компании сугерираат дека поисплатливо е да се вложува во уметнички дела, наместо во акции и обврзници, македонските галерии с$ уште на ова не гледаат како на сериозна инвестиција. Купувањето уметнички дела во земјава, засега е повеќе стихијно, за уредување на просторот и естетиката, отколку поради колекционерство. Управителот на галеријата Презент, Бојан Костов, за „Капитал“ вели дека македонците се далеку од некој поголем подем на вложување во уметничките дела. „Засега е прилично слабо, граѓаните најмалку издвојуваат пари за уметнички дела и пред с$ би вложиле во некој инвестициски фонд или во банка. Културата си го прави своето, пазарот е мал и повеќе веруваат во банките и во златото, отколку во уметничките дела“, вели Костов. Во земјава има само неколку колекционери кои се обидуваат да инвестираат во уметнички дела на основоположниците и средната генерација на македонските уметници. Според познавачите, голем проблем е и хаосот на пазарот на уметноста, каде што цените се комплетно недефинирани. „Во Србија основоположниците на уметноста чинат меѓу 10.000-40.000 евра, а понекогаш знаат да достигнат и до 250.000

евра. Во Хрватска и Словенија се движат од 50.000 до 100.000 евра. Уметничките дела на нашите основоположници чинат меѓу 2.000-7.000 евра. Ваквата цена на квалитетни музејски парчиња ја спушта цената на сите останати уметнички дела“, вели Александар Кртов, сопственик на галеријата Грал. Според познатиот македонски уметник Милош Коџоман, во Македонија нема Аукциска куќа која би била под контрола на државата, која би ги регулирала цените на пазарот на уметноста и би издавала сертификати за уметничките дела. Оваа куќа би понудила експертиза за веродостојноста на делата и потврда дали тие навистина се од одреден автор и време, по што ќе се утврди нивната вредност. „Порано имавме добар промет, но сега имаме евидентна криза на духот која трае три години. Пазарот на уметнички дела беше неколкупати подинамичен отколку сега, тоа значи дека постоела здрава средна класа која масовно купувала уметнички дела. Во моментов имаме апсурдна ситуација и анархија на пазарот каде што дело на млад автор е поскапо од некој починат“, вели Коџоман. Во текот на 2011 година аукциските куќи во светот од продажба на уметнички дела оствариле рекорден приход од 10,7 милијарди долари.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

9

За цели 20 милиони евра е зголемен долгот на клиниките! Тодоров молчи!

„Капитал“ прашува 1. Зошто Тодоров замижува пред скандалозните долгови на клиниките?

2. Зошто ФЗО прекина редовно да ги објавува месечните извештаи?

3. Дали ова се практикува откако Тодоров застана на чело на македонското здравство?

Министерот не кажува кој ќе одговара што неговите директори дозволиле натрупување на милионски долгови. Пред да коментирал требало да си направи своја анализа која не се правела за неколку дена

Министерот Тодоров не сакаше да ги коментира скандалозните долгови на јавното здравство.

Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

З

а неполни три години, државните болници и клиники ги зголемиле долговите за неверојатни 20 милиони евра. Според официјалните податоци на Фондот за здравствено осигурување (ФЗО), здравствените установи 2009 година ја почнале со достасан долг од 3,2 милиони евра, за ланската година заклучно со септември, да ја завршат со долгови тешки

повеќе од 23 милиони евра. Министерот за здравство, Никола Тодоров, не сакаше да ја коментира ваквата ситуација. Иако во неколку наврати се закани со казни и оставки за менаџерите, вчера реши да премолчи с$ што е повразно со финансиското работење на клиниките. Од неговиот кабинет, пак, објаснија дека Тодоров пред да коментира, треба да си направи своја анализа со податоци

за претходните неколку години. На прашањето на „Капитал“ зошто таква анализа с$ уште немаат подготвено, од Министерството одговорија дека тоа не се прави за неколку дена. Не помалку скандалозно е и тоа што ФЗО прекина редовно да ги објавува месечните извештаи за финансиското работење на јавните здравствени установи. Заклучно со вчерашниот ден, последен објавен извештај е септемврискиот.

Kapital Akademija...

Од ФЗО, прашањето зошто прекинаа редовно да ги објавуваат извештаите, го сфаќаат како провокација, ама не нудат конкретен одговор. „Ние сме најтранспарентна институција. Како ги добиваме податоците од болниците, ги обработуваме и најтранспарентно ги објавуваме“, вели Бранко Аџигогов директор на секторот контрола и портпарол. Според познавачите на Фондот, голема е веројатноста ваквата практика да е поврзана со доаѓањето на Тодоров на министерската фотелја. „Мислам дека министерот недоволно верува, односно се сомнева во досегашните статистики на ФЗО, па има побарано ревизија на договорите, потребите и таргетите на клиниките. Не е во ред ваквите извештаи да не се објавуваат на месечно ниво. А долговите на здравствените установи достигнале скандалозно ниво“, вели еден од поранешните директори на Фондот. Според извештаите на ФЗО, долговите на клиниките најголем раст имале при крајот на 2009 година, кога во ноември (ФЗО нема извештај за декември), долгот пораснал за 261,65% во споредба со почетокот на годината. Од јавните здравствени установи велат дека тие не се одговорни за ваквата ситуација. Се жалат дека имаат екстремно мали буџети со кои едвај одвојуваат пари за плати. Веледрогериите предупредуваат дека доколку наскоро не си ги добијат парите што им ги должат клиниките, ќе ја прекинат соработката, а лекови и материјали за здравствените домови, нема да има.

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

ОБУКА ДЕФИНИРАЊЕ НА СТРАТЕГИЈА ЗА ИНТЕРНЕТ НАСТАП И ИЗРАБОТКА НА ВЕБ СТРАНИЦА 27 јануари 2012 Стопанска Комора на Македонија

ШТО ДОБИВАТЕ?

Дали имате развиено стратегија за ефективно присуство на интернет? Сакате да генерирате нови корисници и преку намалени трошоци да досегнете до нови пазари? За тоа не е доволно само да имате веб страница. Потребно е да ја искористите како моќна алатка за зголемување на продажбата.

Оваа обука ќе ви овозможи да се стекнете со знаење и вештини како успешно да го остварите вашето присуство на Интернет и да ја претворите вашата интернет страница во моќно оружје за продажба. Обуката ќе ве запозне со основите на планирање, нарачка, изработка и употреба на Вашата интернет страница за остварување на вашите цели.

ОД ОБУКАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Сите заинтересирани за учество на оваа обука можат да се пријават најдоцна до 23 Јануари 2012 година.

Почнувајќи од стратешко дефинирање на целта на страницата и таргетираната публика, преку потребни ресурси за правилна изработка, па се до следење на основните принципи за употребливост на страницата и имплементирање на истите при изработката, ќе имате можност да го видите процесот од остварување основно интернет присутво до поседување на ефективна и профитабилна интернет страница.

ПРЕДАВАЧИ:

НАТАЛИЈА ТРАЈЧЕВСКА Вrabotena vo New Media MK, internet marketing agencija specijalizirana za razvoj i implementacija na strategii za efektivno prisustvo na internet. Do dekemvri 2011 be{e sostaven del od marketig timot na Sivus.

МАРЈАН СТОЈНЕВ

ЗА КОГО Е НАМЕНЕТА:

Сопственици и менаџери на мали и средни претпријатија Менаџери за продажба и маркетинг Менаџери за развој и иновации Специјалисти за електронска трговија

Vo svojata desetgodi{na kariera rabotel kako konsultant za IKT vo OSI NY/OSI Europe, konsultant za IKT i podizveduva~ pri SEI na Vlada na RM, konsultant za informati~ki selektivni procesi i podizveduva~ pri Holland & Hart i Persuasion Strategies, The People Speak pod UN, IDEA i NFL.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска mihajlovska@kapital.com.mk, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

КАПИТАЛ ПеТоК 13.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари

Штип веќе во април треба да добие нов плоштад, кој ќе чини 2 милиони евра.

Битола фокусот го става на влезните и излезните сообраќајници.

прилеп планира да гради стаклена пирамида со планетариум, пандан на париски Лувр.

Амбициозни градоначалници - пирамида во Прилеп, пазар во Кавадарци КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 4,50%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 5,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 8,50%

Стаклена пирамида, прочестителна станица, плоштади, водоводни и канализациони мрежи, локални патишта, гасификација, цркви, спомениции се главните проекти на дел од македонски општини за годинава

,76% петре Димитров

,31%

,06%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Н

dimitrov@kapital.com.mk

ајголемите македонски општини од кои поголемиот дел годинава ќе работат со зголемен буџет ќе влезат во вистинска градежна офанзива, најавуваат првите луѓе на општините. Некои од нив ќе се задоволат со ситни инфраструктурни проекти, а некои ќе градат атрактивни објекти кои треба да го збогатат културниот и социјалниот живот во градовите.

Ќе се гледаат ѕвезди од прилепски Лувр

,31%

а NASDAQ

,26%

рзата во Сао

,16%

мпании

,58% компании од

,30%

Градоначалникот на Прилеп, Марјан Ристески, годинава ќе го менаџира најскапиот проект во Македонија, прочестителна станица за отпадни води, кој вреди повеќе од 20 милиони евра. Парите ги обезбедил од ЕУ (14,5 милиони евра) и од Владата која ќе ја помогне општината со шест милиони евра. Со овој проект, како што објаснува Ристески, ќе се реши загадувањето на прилепска река, во која сега одат отпадните води, а придобивки ќе има и за земјоделството. Амбициозната програма на Ристески за годинава предвидува и изградба на водоводна и канализициона мрежа за поврзување со новоизградените бунари, проект вреден 1,7 милиони евра, пари добиени од Светска банка. Со помош од Европската банка за обнова и развој ќе се градат пет локални патишта, а општината предвидува средства и за двете индустриски зони, Металец и онаа лоцирана на патот кај обиколницата кај Жито Прилеп. Градот во втората половина на годината планира да почне да гради стаклена пирамида со планетариум и 3Д кино, која ќе се користи за културни настани. Проектот вреди 1,5 милиони евра. Дел од парите за овој проект ќе ги обезбеди општината, а остатокот ќе се обезбеди преку јавно-приватно партнерство. Манијата на нови плоштади ја зафати и Прилеп, каде што ќе се реконструира плоштадот за што е предвиден милион евра. Прилеп годинава ќе добие и нов трговскоделовен центар во вредност од седум милиони евра.

Струмица ќе се гасифицира, Охрид ќе се задолжува

Градоначалникот на Струмица, Зоран Заев, за приоритет годинава ја има гасификацијата. Најважна за него е секундарната гасификација, наменета

+

ни на берзата

,86%

ирани на

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,00%

12.01.2012

раст

Макпетрол Македонијатурист Комерцијална банка Гранит

нова цена

+3,00% 18.849,00 +1,17% 2.600,00 +0,79% 2.710,00 +0,05% 460,00

12.01.2012

РЖ Институт Македонија сообраќај Топлификација РЖ Услуги РМДЕН04

-

пад

-17,66% -3,00% -2,84% -2,81% -0,95%

нова цена

331,00 2.425,00 2.345,00 173,00 94,00

за граѓаните, која според него ќе биде готова до јануари следната година. Овој проект тежи околу 1,6 милиони евра. Од нив 40% ќе бидат обезбедени од градскиот буџет, а 60% со општински обврзници. „Примарната гасификација, која е наменета за фирмите и јавните претпријатија е готова. Гасификацијата ни е главен проект за годинава“, вели Заев. Со 150. 000 евра Струмица ќе гради и одводен канал. Струмичките бизнисмени, пак, со четири милиони евра ќе градат Соборен храм. Општината Охрид од почетокот на годината по повеќе од дест години работи со одблокирана сметка. „Министерството за финансии конечно ни дозволи да се задолжуваме, така што ќе биде полесно да ги реализираме проектите“, вели началникот на секторот за урбанизам во општина Охрид, Бранко Арнаудов. Со јавноприватно партнерство општината планира изградба на старечки дом, градски пазар и две катни гаражи, а

Банка НЛБ Тутунска банка според Арнаудов турска компанија Стопанска банка ќе гради болница, а Французи хотел. Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Градоначалникот на Штип, Зоран Алфа банка

со Алексов, за оваа година како главни водоснабдувањето се приоритетните Уни банка 2,40% 2,70% 4,35% 5,25% проекти ги издвојува новиот градски капитални проекти на општина банка 2,50% 3,00% 4,60% 5,10%од плошад, инвестиција Еуростандард од 2 милиони Кавадарци за 2012 година и дел евра, (пари од Светска банка) и 4 програмата за локален економски КАМАТНИ платформи над реката ЕВРОПСКИ Отиња, кои ќе СТАПКИ развој. Градоначалникот, Александар 1м 3м 6м проектот 12м служаат и за паркирање. Предвидена Панов, објаснува дека е и изградба на кружен тек (EUR) и две Euribor 0,86% 1,25%пазар“ 1,53% „Градски зелен опфаќа1,86% крстосници.

Libor (EUR) 0,81% 1,48% подземен 1,83% изградба на1,93% зелен пазар, Битолчани ќе добијат Libor нови(USD) обновени паркинг трговски центар.

0,30% и деловен 0,58% 0,81% 1,12% мостови и нов мост, кој ќе го Пари ќе бара од Светска и преку Libor (CHF) 0,03% 0,06% 0,10%банка0,33% замени Црниот мост, објаснува јавно-приватно партнерство. Проектот градоначалникот Владимир Талевски. повеќе од 7 милиони евра. МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИчини СТАПКИ Фокусот на општината е индустриската Сади Беџети, градоначалник на Рочност преку ноќ 1 недела 1м 3м зона Жабени, каде што ќе вложат Тетово, за3,18% приоритет го планира СКИБОР за што 2,20% 4,18% 4,98% средства во инфраструктура решавањето на проблемот со МКДОНИА 2,20% се предвидени 1,5 милиони евра, дел водоснабдување на градот, но не знае обезбедени од Владата (250 милиони од каде ќе добие пари за овој проект. КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ денари), а остатокот одОСНОВНИ општината. „Владата не ни дава пари, иако со Основна кам. стапка Стапка на инфлација Талевски ќе работи и на доизградба години бараме. Најверојатно ќе на влезната и излезнаНародна инфраструктура банка на Македонија обезбедиме4,00% од тие што имаат.5,20% Ќе ги на градот. Градот ќе бара пари и за 13,40% Народна банка на Србија собереме преку 12,00% самопридонес“. реизградба на познатото битолско 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% 3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

четврток - 12.01.2012 3м 4,00% 4,30% 4,80% 4,60% 4,00% 4,30% 4,60% 5,00% 4,50%

6м 5,00% 5,30% 5,60% 4,80% 5,00% 5,00% 5,50% 6,00% 5,50%

24м 7,70% 8,10% 8,10% 5,00% 8,20% 7,80% 7,80% 9,00% 8,50%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,90% 8,30% 7,90% 5,00% 8,30% 8,40% 8,10% 9,50% 9,00%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

3м 2,20% 2,40% 2,50% 2,40% 2,40% 2,40% 2,60%

6м 2,70% 2,90% 3,00% 2,90% 2,90% 2,80% 3,00%

24м 3,80% 4,00% 4,50% 3,65% 4,10% 4,00% 4,00%

36м 4,10% 4,30% 5,00% 3,90% 4,50% 4,20% 4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

6%

Еуростандард банка

2,50%

3,00%

4,60%

5,10%

5%

Валута евро долар фунта франк долар долар

Среден курс во 61,5050 48,3606 74,4703 50,7467 47,5750 49,7573

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

4%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 0,86% 0,81% 0,30% 0,03%

камата 4,00% 5,50%

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Тетово ќе бара пари за водовод, Кавадарчани ќе добијат пазар

Штипјани ќе паркираат над река, Битолчани ќе добијат нови мостови и кино

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка

3м 6м 24м 36м 2,20% 2,70% 3,80% 4,10% кино 2,40% Манаки.

2,90% 4,00% 4,30% 2,50% 3,00% 4,50% 5,00% 2,40% 2,90% 3,65% 3,90% 2,40% 2,90% 4,10% 4,50% Изградбата на градски и 2,40% 2,80% 4,00%пазар4,20% целосно решавање на проблемот 2,60% 3,00% 4,00% 4,30%

3м 1,25% 1,93% 0,58% 0,06%

6м 1,53% 1,48% 0,81% 0,10%

12м 1,86% 1,83% 1,12% 0,33%

Илирика Глобал-Растечки пазари 43.737.210,95 ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ Иново Статус Акции 15.627.820,26

0% 01/10 03/10 05/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

1,28%

-3,63%

-21,73%

-28,04%

0,93%

11.01.2012

5,51%

4,74%

-10,42%

-19,68%

3,21%

11.01.2012

-2,44%

-4,28%

-11,96%

-9,20%

-0,82%

11.01.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

1%

3м 4,98%1M

Основна кам. стапка Стапка на инфлација КД БРИК 43.918.549,63 4,45% Народна банка на Македонија 4,00% 5,20% КД Нова ЕУбанка на Србија 20.909.292,68 -2,20% 13,40% Народна 12,00% КБ Публикум - Балансиран 23.013.556,04 -0,43% 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% КБ Публикумбанка - Обврзници 35.290.329,42 0,58% 3,60% Централна на Црна Гора КБ Публикумбанка Паричен 56.734.928,18 0,28% 2,20% Централна на Словенија

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

2%

Извор: Државен завод за статистика

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ Рочност преку ноќ ФОНД 1 недела 1м Отворен инвестициски фонд 2,20% СКИБОР 3,18% 4,18% Нето вредност МКДОНИА Илирика Југоисточна Европа 2,20% 25.142.337,17

3%

камата 4,00% 5,50%

8,23%

-4,87%

-11,75%

5,16%

11.01.2012

-6,05%

-25,92%

-31,08%

-0,50%

11.01.2012

-2,16%

-13,52%

-15,43%

0,36%

11.01.2012

1,14%

1,03%

0,00%

0,19%

11.01.2012

0,81%

1,61%

0,00%

0,09%

11.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 13.01.2012

11 100% живот со Пелистерка

Девет брендови во трка за автомобил на 2012

> БРОЈКА

60%

В

о пресрет на Европското првенство во ракомет, најпознатиот бренд за минерална вода Пелистерка се приклучи кон масовната поддршка и навивање за македонската репрезентација. Неодамна Кире Лазаров потпиша ексклузивен договор со Пелистерка со што клубот на Пелистерка ексклузивци го зголеми спортскиот дух во своите редови. Како што гласи и пораката во рекламниот спот снимен со Кире Лазаров, постигнатите успеси се резултат на 10% талент, 20% напорна работа и 70% вода. Пелистерка остварува 100% ефикасност.

Ц

итроен C4, Ауди Q3, Мерцедес Б, Хјундаи елантра, Киа рио, Шевролет авео, Сангјонг корандо, Тојота јарис и Сузуки свифт се финалистите за избор на автомобил на годината за 2012 година. Критериумите за оценување на автомобилите се адекватност и понуда на домашниот пазар, економичност и еколошка прифатливост, безбедност и примена на технолошки достигнувања, возни својства, дизајн, комфор и опременост. „Ако се погледнат финалистите, друштвото е шаренолико, составено од различни класи и ценовна припадност на автомобилите. Но, сите возила се вреднувани според критериумите и се уважува нивната ценовна и класна припадност“, изјави Агрон Сулејман, претседател на жирикомисијата за избор на автомобил на годината. Победникот ќе биде прогласен во првата половина на февруари.

зафаќаат девизните кредити, со што и понатаму се најзастапени во структурата на вкупните кредити, се вели во извештајот за банкарскиот систем на Македонија за третиот квартал од 2011 година. Највисок годишен раст од 11.283 милиони денари бележат девизните кредити, со најголем придонес, 74,1%, во вкупниот раст на кредитите.

Народната банка во 2012 планира загуба од 10,6 милиони евра 1,065 Над 1 милијарда евра достигна износот кој банките го чуваат во Народната банка на Македонија (НБМ) по основ на благајнички записи и задолжителна резерва, а каматите кои им ги плаќа на банките се главната причина поради која НБМ во 2012 година планира да оствари загуба од 10,6 милиони евра

милијарди евра од банките во моментов се врзани во благајнички записи и задолжителна резерва

врзана за благајнички записи ја потврдува суровата кредитна политика што ја водат македонските банки. Само во благајнички записи од последните четири аукции, заробени се дури 565 милиони евра. Интересот за овие хартии од вредност особено порасна откако Народната банка во септември ослободи дел од задолжителната резерва со што се ослободија околу 150 милиони евра, меѓутоа, сепак, останаа во трезорот на Народната банка врзани за благајнички записи со повисока камата од 4%. Ако на тоа се додадат уште 500 милиони евра што се чуваат како задолжителна резерва, произлегува дека Народната банка држи „заробени“ повеќе од една милијарда евра. Само за споредба, месечниот износ на кредити што ги одобруваат банките за приватниот сектор изнесува по 27 милиони евра, што е далеку помала сума од таа што се вложува во записи или се чува како резерва. Каматите што се плаќаат како трошок за извлекувањето на една милијарда евра од прометот во трезорот е пресуден за остварувањето загуба.

Александар Јанев

Ф

janev@kapital.com.mk

инансискиот план за работењето на Народната банка во 2012 година предвидува загуба од 10,6 милиони еврa. Планираната загуба во најголем дел произлегува од монетарните трошоци на НБМ, односно повисоките камати што им ги плаќа на банките за благајничките записи и задолжителната резерва. Наспроти тоа, приходите од камати за парите што гувернерот ги инвестира во обврзници во странство се многу пониски. Тоа значи дека загубата на Народната банка настанува како жртва на монетарната политика што ја води МАКЕДОНСКА БЕРЗА– стерилизирање гувернерот Димитар Богов МБИ 10 на вишокот пари од банкарските канали во 1.956,82 трезорот, наместо да се ограничат аукциите на благајнички записи на пониски износи, МБИД а банкарите 2.063,49 повеќе пари да пласираат како ОМБ кредити. ОД НБМ признаваат дека 120,66

одржувањето на стабилноста е „виновно“ за негативните резултати. „Поради несигурноста која владее на меѓународниот финансиски пазар, приносите на најсигурните финансиски средства во кои НБМ ги инвестира девизните резерви се на историски најниско ниво. Во 2011 година просечниот принос на девизните резерви изнесуваше околу 0,9%, а во 2012 година се предвидува да биде 0,84%. Истовремено НБМ има високи расходи за спроведување на монетарната политика и обезбедување на основната цел - ценовната стабилност. Сепак и покрај тоа, НБМ ја заврши 2011 година со позитивен резултат“, велат од Народната ФЈУЧЕРСИ банка. НАФТА Сепак, за годинава НБМ сеСУРОВА надева дека ЛЕСНА ПРИРОДЕН ГАС земајќи ги сите приходи предвид, ќе успее да 101,45$/барел 2,70/ММБТу оствари позитивен резултат. гувернер на Народна банка ЗА ЗАТОПЛ. Последните податоциBRENT за вредноста на пари

+0,43% 0,00% -0,04%

+0,57% +1,02%

113,39$/барел

ДимитАР -2,70%БОгОв +1,99%

313

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 12.01.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000 МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.956,82 487,13

+0,43% -0,08%

SASX 10 815,97

МБИД CROBEX 2.063,49 1.737,66 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,66

0,00% SOFIX 313,79 -0,04% ATHEX

Главен индекс на Белградската берза

-0,84%

635,75

Главен индекс на Љубљанската берза

NASDAQ -0,08% -0,10% 2.710,76

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

19.597,50

30,33$/унца

2.102,50

7.960,50

535.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

BELEX15 +0,31% +0,76% 487,13

SASX 10 815,97

653,25$/бушел

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

-0,84%

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 635,75 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,72%

FTSE 100 5.662,00

-0,10% +1,03% SWISS

DAX12.449,45 Заеднички индекс 30 6.215,65

SOFIX СОЈА 313,79 1.202,25$/бушел

SBITOP 573,25

-0,84%

ATHEX 635,75

6.042,96

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

-0,16%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 09/11 09/11 09/11 12/11 12/11 12/11

DOW JONES Галеника 1.899,00 12.449,45

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DOW JONES

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

CROBEX КАФЕ 1.737,66 2,34 $/бушел

-0,08% +0,47% -0,54% -0,45%

ПЧЕНИЦА

+2,65% -0,10%

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

+0,31% S&P 500 +0,58% 1.292,48

NASDAQ 2.710,76

Прогрес

45,00

-6,25%

BRAZIL BOVESPA +0,03% +0,26% 59.962,40 АЗИЈА ИНДЕКСИ

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Монт.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

-0,74%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 4.536,00 CAC 40 SENGПаоло, Бразил

NIKKEI 225 HANG 8.385,59 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 19.095,40 ДЕН ДО 15Ч.

-0,30%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

-0,86%

-0,86%

TOPIX CAC 40 727,15

3.227,88

16.037,51 +0,72%

+27,20%

6.000,00 .

DAX Јавор 6.215,65 0,10

-0,16%

FTSE 100 5.662,00

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

+1,03%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Индекс на 100 најголеми британски котирани на Лондонска берза

-5,17%

101,45$/барел

BRENT 113,39$/барел

61,00

+1,03% -87,50%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Словенијалес

37,00

SWISS Зав. Тригл.

6.042,96 10,11

+12,12%

+0,58% -2,79%

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

+0,58%

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +3,00% 18.849,00

TOPIX

-0,74%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

+0,57% +1,02%

ПРИРОДЕН ГАС 2,70/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

313

-2,70% +1,99%

1.653,60$/унца

СРЕБРО 30,33$/унца

БАКАР 7.960,50

МЕТАЛИ

+0,85% +1,46% +3,4%

НИКЕЛ

19.597,50

АЛУМИНИУМ 2.102,50

ЧЕЛИК 535.00$/унца

+1,0% +0,7% /

+24,44%

+0,72% 5.662,00 ЉУБЉАНСКА БЕРЗА -0,16% +6,00%

-0,04%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Х.Маестрал

1.581,00

Макпетрол NIKKEI 225 Македонијатурист +1,17% 8.385,59 Комерцијална банка +0,79% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни одТокиска берза Гранит компании +0,05% котирани на швајцарскиот пазар на капитал

550,00

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Белградска, Загрепска и Љубљанска берза компании

12.01.2012

SWISS 6.042,96

+2,27% +0,31%

Х.Либурн. ЕВРОПА ИНДЕКСИ -32,33% -11,92% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Наложби

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Извор: Блумберг

DAX 6.215,65

3.227,88

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Телефонија

120120 120

+1,06%

BRAZIL BOVESPA +0,03% +0,26% 59.962,40 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

1.272,00

NASDAQ Путеви 450,00 2.710,76

ОМБ ОМБ ОМБ

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал ИКБ

S&P 500 1.292,48

SASX 10 ШЕЌЕР 815,97

+1,06% АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-0,21% +0,76% +3,45% -0,31% -2,38%

2345.00$/бушел

Главен индекс на Белградската берза 642,75$/бушел

+0,26% -0,31%

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 59.962,40 313,79

котирани на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ ИНДЕКСИ КАКАО РЕГИОН +0,04%

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,54% +0,03%

CROBEX S&P 500 1.737,66 1.292,48

CAC 40 3.227,88

1.653,60$/унца

Главен индекс на Атинската берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

SBITOP 573,25

124124 124

+0,85% 2.800 +1,0% 2.600 2.600 2.600 2.800 МАКЕДОНСКА БЕРЗА 2.800 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.600 2.600 СРЕБРО МБИ 10 +1,46%2.600 +0,7% 2.200 2.200 2.200 2.400 2.400 2.400 +0,43% 1.956,82 -0,31% 2.000 2.000 2.000 2.200 2.200 БАКАР ЧЕЛИК МБИД +3,4%2.200 / 0,00% 1.800 1.800 1.800 2.000 2.000 2.000 2.063,49 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11 07/10 07/10 07/10 09/10 09/10 09/10 12/10 12/10 12/10 03/11 03/11 03/11 06/11 06/11 06/11 08/11 08/11 08/11 11/11 11/11 11/11 ОМБ +1,06% -0,04% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,66 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании

+0,76%

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 573,25

487,13 12.449,45

0,00%

НИКЕЛ 3.000 3.000 3.000

Главен индекс на Сараевската берза

-0,54%

BELEX15 DOW JONES

МБИД МБИД 3.200 3.200 3.200 МБИД МЕТАЛИ

+0,43%

ЗЛАТО

2.800 2.800 2.800

HANG SENG 2.600,00 19.095,40 2.710,00

460,00

653,25$/бушел

ПЧЕНИЦА 642,75$/бушел

КАФЕ 2,34 $/бушел

СУРОВИНИ

+0,04% +0,47% -0,45%

КАКАО

2345.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.202,25$/бушел

-0,21% +3,45% -2,38%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-0,30%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

BSE 30

ПЧЕНКА

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА Галеника

1.899,00

+2,65%

Путеви

450,00

+2,27%

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Кејнз беше во право

Пол Кругман Њујорк тајмс

Е

рата на процут, а не на криза, е вистинско време за Министерството за финансии да спроведе мерки за штедење. Ова се зборовите на Џон Мејнард Кејнз од 1937 година, во моментот кога Френклин Делано Рузвелт се подготвувал да му докаже дека е во право така што прерано се обидел да го балансира буџетот, со што американската економија, која до тој момент била на пат кон стабилно закрепнување, била турната во тешка рецесија. Намалувањето на државните трошоци додека економијата е во криза ја турка во уште подлабока депресија. Мерките на штедење би требало да причекаат додека не почне силно закрепнување. За жал, кон крајот на 2010 година и почетокот на 2011 година политичарите и законодавците од повеќето западни земји мислеа дека се попаметни, дека треба да се насочиме кон дефицитот, а не кон работните места, иако економиите едвај почнуваа да закрепнуваат од падот кој следуваше по финансиската криза. Тргнувајќи спротивно од убедувањата на Кејнз, повторно докажаа дека бил во право. Со тоа што ја бранам кејнзијанската економија се спротиставувам на општоприфатеното мислење. Особено во Вашингтон, неуспехот на поттикнувачкиот пакет на Обама, кој требаше да го поттикне вработувањето, општо се смета за доказ дека владините вложувања не можат да создадат нови работни места. Но, ние што ја направивме пресметката сфативме уште на почетокот дека пакет-мерките за закрепнување и повторни вложувања во економијата од 2009 година беа премали со оглед на тежината на економскиот пад. Вистинскиот тест за кејнзијанската економија не потекна од малодушните настојувања на американската Влада

Вистинскиот тест за кејнзијанската економија не потекна од малодушните настојувања на американската Влада за поттик на економијата, која беше уништена од кратењата на државно и локално ниво, туку од европските држави, како Грција и Ирска, кои мораа да наметнат дивјачки мерки на штедење како услов за добивање санациски кредит и претрпеа економска депресија, а реалниот БДП во двете земји се намали за двоцифрена бројка к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

за поттик на економијата, која беше уништена од кратењата на државно и на локално ниво, туку од европските држави, како Грција и Ирска, кои мораа да наметнат дивјачки мерки за штедење како услов за добивање санациски кредит и претрпеа економска депресија, а реалниот БДП во двете земји се намали за двоцифрена бројка. Тоа, според идеологијата која доминира во добар дел од нашиот политички дискурс, не смееше да се случи. Во март 2011 година републиканскиот дел од Заедничкиот одбор за економија во Конгресот објави извештај под наслов „Помалку троши, помалку должи и поттикни ја економијата“. Ја исмеаја загриженоста дека намалувањето на трошоците за време на криза би можело да ја влоши кризата, истакнувајќи дека намалувањето на трошоците би ја зголемило довербата на потрошувачите и компаниите, што би требало да доведе до побрз раст. И тогаш требаше да бидат попаметни. Наводните примери од минатото за „експанзивни мерки на штедење“, со чија помош ги оправдаа своите тврдења, одамна се прикажани во нивното вистинско светло. Освен тоа, срамен е фактот дека многумина од десницата прерано ја опишаа Ирска како приказна за успех, истакнувајќи ги кон средината на 2010 година поволните страни од намалувањето на трошоците, но Ирска подоцна падна во уште поголема криза, а и така слабата доверба на вложувачите оттогаш сосема исчезна. За чудо, тоа се случи повторно и оваа година. Имаше бомбастични најави дека Ирска се извлекла, што претставуваше доказ дека мерките на штедење даваат добри резултати, а потоа дојдоа службените бројки и беа еднакво црни како и претходно. Меѓутоа, инсистирањето на моментално намалување на трошоците к

о

м

е

р

ц

и

ј

и понатаму доминира среде политичкиот пејзаж, што имаше малигни последици за американската економија. Вистина е дека на сојузно ниво немаше некои поголеми нови мерки за штедење, но имаше „пасивно“ штедење во изобилство кога обидите на Обама испарија, а стегнатата сојузна и локална влада продолжи со кратењето. Може да се каже дека Грција и Ирска немаа избор кога станува збор за наметнатите мерки за штедење. Но, во 2011 година исто така извлековме поука дека Америка имаше и с$ уште има избор. Можеби Вашингтон е опседнат со дефицитот, но финансиските пазари покажуваат дека ни е потребно повеќе кредитирање. Во 2011 година влеговме следени од сериозни предупредувања за кризата која би ни се случила ако Федералните резерви престанат да купуваат обврзници или ако агенциите за кредитен рејтинг ни го намалат ААА статусот, или ако суперултраодборот не постигне договор итн. Меѓутоа, Федералните резерви ја прекинаа програмата за купување обврзници во јуни, во август агенцијата Стандард и Пурс (Standard & Poor’s) ни го намали кредитниот рејтинг, суперултраодборот во ноември не постигна договор, а американските трошоци за кредитирањето и понатаму паѓаат. Поентата е дека 2011 беше година во која нашата политичка елита беше опседната со краткорочниот дефицит, кој не е вистинскиот проблем, а притоа го влоши вистинскиот проблем – економијата во депресија и невработеноста. Добрата вест е дека претседателот Обама конечно & се врати на борбата против прераните мерки на штедење и се чини дека победува во оваа политичка битка. Можеби за некоја година ќе го прифатиме советот на Кејнз, кој важи и денес како и пред 75 години. а

л

е

н

о

г л

а

с

Дводневен семинар на тема: “ДИЗАЈН МЕНАЏМЕНТ” (Дали е време за нов дизајн?)

24- 25 јануари 2012 10:00-16:00 часот Стопанска комора на Македонија, сала 1 на 5-ти кат Предавач: ДОЦ. М-Р ГОРДАНА ВРЕНЦОСКА, професор на Факултетот за арт и дизајн при Европскиот универзитет во Скопје. Заинтересираните за учество на овој семинар можат да се пријават најдоцна до 20 јануари 2011 година. Контакт: Анита Митревска тел: 02 32 44 057, факс: 02 32 44 088 anita.mitrevska@mchamber.mk

Контакт: Ленче Зикова тел: 02 32 44 054, факс: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk

Еднодневен семинар за: “УЧЕСТВО НА ЕЛЕКТРОНСКИ ПОСТАПКИ ЗА ЈАВНИ НАБАВКИ И Е-АУКЦИИ” 20.01.2012 година (петок) од 10:00 – 15:00 часот, сала 1, на 5-ти кат Стопанска комора на Македонија Семинар за успешно учество на постапките за доделување на договори кои се водат по електронски пат (пребарување на огласи, преземање тендерска документација, поднесување понуди, дигитално потпишување), и учество на електронски аукции Предавачи: вработени во Бирото за јавни набавки. Сите заинтересирани учесници можат да се пријават најдоцна до 18ти јануари 2012 година. Контакт: Контакт: Ленче Зикова Елизабета А. Ефтимова тел: 02 32 44 054, Тел: 02 32 44 074, факс: 02 32 44 088 Факс: 02 32 44 088 lence@mchamber.mk beti@mchamber.mk

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

БАЛКАН 13

Бугарска државна компанија бара банка на тендер за чување на депозит П

Механизам за контрола?!

рашањето за механизмот со кој државните компании и компаниите со мнозински државен капитал ќе ги избираат банките за депозити, циркулира во бугарската јавност од пред две години. За првпат официјални податоци за тоа која фирма каде ги чува парите беа објавени од вицепремиерот Симеон Џанков во 2010 година. Податоците тогаш покажаа дека 48% од парите на државните фирми,

Бугарската Државна консолидациона компанија бара банка на јавен конкурс во која ќе депонира 93 милиони лева, пари собрани од приватизацијата на некои државни компании Васе Целеска

Б

celeska@kapital.com.mk

угарската Државна консолидациона компанија (ДКК), каде што се чуваат парите од приватизираните државни компании, стана првата државна фирма која објави јавен тендер за избор на банка, во која планира да депонира 93 милиони лева, пренесува бугарскиот весник „Капитал“. До пред две години државните компании во Бугарија избираа банки според нејасни критериуми, а како резултат на тоа половина од парите кои ги депонираа одеа во Корпоративната трговска банка. Тогаш Министерството за финансии се обврза да напише

93 милиони лева, за кои сега се бара банка за депозит орочен до крајот на мај, по што ќе бидат префрлени во буџетот на земјата. Во капиталот на ДКК се вклучени и преостанатите државни акции од 33% во компаниите за транспорт на дистрибуција на електрична енергија ЕОН и ЧЕЗ, кои исто така ќе бидат приватизирани оваа година. Понудите на конкурсот за избор на банка за депозит ќе се оценуваат според квантитативен критериум (60%) и неквантитативен критериум (40%). Квантитативниот критериум всушност е годишната каматна стапка која банката ќе ја понуди за депозит со рок до 30 мај 2012 година, додека неквантитативни критериуми има два и секој од нив е со

строги правила, како треба да се изведува оваа постапка, но вообичаено на крајот се појавија само препораки кои не се почитуваа од сите компании подеднакво. Консолидационата компанија беше создадена во 2010 година со цел да се заобиколи законот за „Сребрениот фонд“, каде што требаше да се внесат сите пари од продажбата на државните компании. Наместо тоа, дел од парите од приватизацијата отидоа во ДКК, а потоа се распределуваа како дивиденда и се користеа во буџетот. Имено од продажбата на малцинските акции во некои државни компании во Бугарија, како, на пример, ЕВН Бугарија, дојдоа овие к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

или 408 милиони евра, се депонирани во Корпоративна трговска банка. Џанков вети и строги правила на кои фирмите во иднина ќе можат да ги изберат банките. Од Министерството за економија за весникот „Капитал“ изјавија дека сите компании стриктно ги почитуваат препораките, а тие на кои им истекуваат договорите со банките, ќе одржат нови тендери според критериумите. различна тежина. Првиот е искуството на банките во последните пет години во обезбедување финансиски услуги на единствените државни трговски друштва и трговски друштва со повеќе од 50% државно учество во капиталот. Вториот е искуството на банките во последните пет години во обезбедување на финансиски услуги на трговски друштва кои работат во областа на стекнувањето, управувањето, проценката и продажбата на учества во бугарски и странски компании, стекнување, управување и продажба на обврзници. Меѓу критериумите е и рејтингот на банките според Агенција за кредитен рејтинг, но за него не се наведени минималните барања.

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ Бадел и кинески Тади холдинг основаа компанија за продажба на пијалаци

П

о една година преговори, хрватската компанија Бадел 1862 и кинеската Таде холдинг груп потпишаа договор за основање заедничка компанија за продажба, дистрибуција и маркетинг на Баделовите вина и останати алкохолни пијалаци. Договорот е вреден 1,5 милиони евра, а компанијата ќе се вика Бадел 1862 & Таде џоинт венчр компани (Badel 1862 & Tadee Joint Venture Company Ltd). Со овој договор се создаваат и предуслови за реализација на плановите на Бадел за проширување на дејноста на кинескиот пазар, каде што оваа компанија е присутна веќе три години. Тади холдинг пак, тргува во над 80 земји низ светот.

> БРОЈКА

490

илјада возила повлекува американскиот автомобилски гигант Форд за да се коригираат грешки што може да предизвикаат пожар или губење моќност на моторот. Повлекувањето се однесува на околу 206.000 модели „форд фристар“ и миниван „меркјури монтереј“ како и на повеќе од 244.000 спортскотеренски возила „форд ескејп“ во САД и околу 40.000 во светот.

Индија дозволи отвoрање на продавници за странски брендови

И

ндиската влада им овозможи на странските брендови, како, на пример, Адидас и Икеа да отворат продавници во 100% сопственост, но на странските синџири супермаркети и понатаму им забранува влез на огромниот индиски брзорастечки пазар. Големите запдни брендови веќе поседуваат продавници низ индиските трговски центри, но досега мораа да работат во соработка со локалните партнери. Владата преку реформа на малопродажниот сектор овозможи само влез на компаниите кои продаваат поединечни брендови. „Според владините планови, на странските директни инвестиции со обем од 100% ќе им биде овозможено да тргуваат сами“, пишува во соопштението на индиската влада.

Доаѓа ерата на touch технологијата

Продажбата на паметните телефони & се противи на рецесијата. Експертите предвидуваат дека овие уреди ќе се трансформираат од средства за комуникација во платформи за комерцијална дејност Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

О

ваа година мобилните интернет-уреди, особено паметните телефони и понатаму ќе носат најголеми промени во комуникацијата, а за прв пат ќе го променат и бизнисот и начинот на кој функционира тој. Продажбата на паметните телефони & се противи на рецесијата. Во повеќе развиени економии се предвидува раст на продажбата на паметни телефони. Експертите предвидуваат дека овие уреди ќе се трансформираат од средства за комуникација во платформи за комерцијална дејност. Многумина од нас ќе бидат во искушение да потрошат повеќе, додека младите и технолошки просветлени корисници ќе најдат начин да заштедат на апликациите за бесплатно телефонирање и праќање пораки. Годинава ќе биде исклучително интересна за информатичката технологија (ИТ), а големите саеми, како CES во Лас Вегас, кој завршува денес и Mobile World Congress во Барселона, кој ќе се одржи на почетокот од февруари, ќе ги покажат клучните насоки во делот на потрошувачката на електроника и мобилни телефони, решенија и услуги. По нив следува веќе традиционалниот, најголем светски саем од областа на информатичкокомуникациската технологија (ИКТ), CeBIT во Хановер, кој полека се врти кон деловната заедница, но не ја занемарува ни потрошувачката на електроника. Повеќе од јасно дека годинава многу се очекува од информатичкотелекомуникациските технологии и решенија, особено кога станува збор за дополнителните заштеди во работењето, бидејќи аналитичарите предвидуваат дека новата 2012 година нема да биде ништо подобра од минатата, кризна 2011 година.

Брзо сурфање!

Во 2012 година се очекува на пазарот да пристигнат и iPad 3, iPhone 5 и фамозниот Samsung Galaxy S3. Паметните телефони годинава сигурно ќе преминат на ЛТЕ (Long term evolution) технологија, новата сила која ќе ја движи мобилната индустрија во наредниот период. ЛТЕ, како што го нарекоа експертите од мобилната технологија, ќе донесе големи брзини за пренос на информации, што ќе

биде главна карактеристика на мобилните мрежи од четвртата генерација. ЛТЕтехнологијата обезбедува импресивни брзини за пренос на податоци, а со тоа овозможува и користење на сите достапни податочни апликации во мобилните уреди денес. Преку оваа нова технологија корисниците ќе може да разменат буквално с$, па и најголемите мултимедиски содржини. ЛТЕ-технологијата нуди искористување на фреквенцискиот спектар, а една од неговите најголеми предности е тоа што ќе придонесе за ширење на брзиот интернет-пристап во до денес изолираните рурални подрачја. ЛТЕ на корисниците им нуди напредни можности за

5

милијарди долари заработи eBay од продажба преку мобилен телефон лани

бараат постоечки решенија по принципот клуч на рака колку плаќаш, толку добиваш - големите компании, како што предвидуваат аналитичарите, ќе се свртат кон изградба на свои приватни решенија во облакот, со цел да имаат целосна контрола и да обезбедат максимална сигурност на своите бизнис-податоци.

Продажба преку мобилен користење услуги кои бараат големи брзини на безжичен пренос на податоци, како и побрз пристап до апликации и видеосодржина, мрежни игри, како и апликации базирани на новите web2.0 стандарди, наменети за социјалните мрежи. Во областа на уредите во кои се користи ЛТЕ-технологијата едно од најинтересните решенија е Asus Padfon, кој ќе биде прикажан на саемот во Барселона. Овој уред овозможува паметниот телефон да се вметне во куќиштето на таблетуредот и автоматски да го направи помоќен. Сличен уред на овој треба да претстави и Моторола, а слични најави имаат и некои други производители на мобилни уреди, како Самсунг (Samsung), HTC и LG.

„Борба на титаните“ во светот на таблет-уредите

Во светот на таблет-уредите ќе продолжи „борбата на титаните“, Епл (Аpple) од една страна и Самсунг, LG и останатите произведувачи од друга страна. iPad 3, кој наскоро треба да се појави на пазарот, ќе

има висока резолуција на екранот, исто како и iPhone 4 и 4Ѕ, два пати поголема од актуелните таблет-уреди на овој американски гигант. Конкуренцијата на Епл веќе исфрли на пазарот таблет-уреди со повисока резолуција, а се најавуваат и нови. Еден од нив е Asus Eee Pad Transformer Prime. Сепак, Епл с$ уште е на врвот и се проценува дека во последниот квартал лани продаде меѓу 12 и 13 милиони iPad уреди. Моментално најголема конкуренција на iPad e таблетот Kindle Fire на Амазон (Amazon), кој минатиот квартал продаде 3,9 милиони примероци.

Облаци за сите

Во светот на бизнис-информатиката, како и минатите години, така и оваа, водечки тренд ќе бидат „клауд компјутинг“ (cloud computing) решенијата, како за јавниот, така и за приватниот сектор. Одлуката дали треба да се има сопствен облак, каде што што ќе се складираат информации или да се приклучи кон некое постоечко „клауд“ решение за складирање податоци, кое го нудат специјализираните компании или телеком-операторите, за многу од компаниите ќе биде императив. Додека малите и средните компании ќе

Продажбата и купувањето преку мобилен телефон несомнено е тренд во светот, а тоа го покажуваат бројките. Лани овој начин на продажба значително порасна, а аукциската онлајн-куќа иБеј (eBay) е најдобар сведок за тоа. Во 2010 година глобалната продажба преку иБеј порасна три пати и достигна две милијарди долари. За 2011 година беше предвиден промет од четири милијарди долари, но оваа проценка последно се ревидираше на пет милијарди. Минатата година на пазарот се појави и електронскиот паричник Google wallet. Плаќање на јавниот транспорт преку мобилниот телефон, употреба на мобилниот телефон наместо дебитна картичка на благајните од продавниците, скенирање на бар-кодовите и споредбата на цени... За сето тоа мобилните мрежи говорea со години, a Гугл остваруваше. Компанијата има намера во 2012 година овој уред да го претстави и во Европа, со старт во Велика Британија. Системот за плаќање преку интернет Пејпал (PayPal) има слични планови, а Амазон за празничните шопинзи ги „уништи“ вистинските продавници со попуст од пет долари за сите предмети купени преку Амазон, кои во продавниците беа скенирани со апликацијата Прајс чек (Price check).

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 13.01.2012

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен со невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

Ова не беше Мајка Тереза против Мајк Тајсон. Тоа беа двајца цврсти момци во борба еден против друг и едниот победи. Путин победи, Ходорковски изгуби, но тоа беше фер борба. Тој сигурно не заслужува сожалување како да е некој вид политички затвореник, бидејќи сите нешта што ги направи, во суштина, не му дозволуваат да тврди дека е тоа.

59

БИЛ БРОУДЕР, Ермитаж капитал менаџмент

О НА ЈУКОС ГЛАВА 8: ПРОКЛЕТСТВОТ

30% од „ништо“?

Ефектот од продавањето на акциите не беше разводнување ништо дру друго освен понатамошно р д у на активата на Менатеп. Како резултат р у на тоа,, прекуокеанските р у банки поседуваа ду 30% од д една д компанија која беше нешто поголема од една празна школка

С

тотици милиони долари од профитот на Јукос со руската нафта беа изнесени преку банкарските офшорс м е т к и в о Ги б р а л т а р, Кајм ан ските О с тр о ви и островот Ман. Мрежата што го контролираше протекот на парите од нафтата се водеше под шифрираното име Џарби Лејк, спор ед воденото пространство на островот Ман. Дел од приходите на Јукос од извозот на нафтата се влеваа во Џарби Лејк, а оттаму се одливаа во многубројни компании во Швајцарија, Либерија и во Република Ирска. Токму тие компании акумулираа огромен профит. Иако сите беа посебни правни ентитети, споделуваа заедничко претставништво во Женева. Вложувањето пари на офшор-сметките на овој начин се покажа како голем рудник за злато, што му помогна на Ходорковски да си го спаси богатството кога рубљата доживеа крах во 1998 година. Како што кризата се претвораше во целосна катастрофа, така банката Менатеп се најде, барем јавно, во голема неволја. Консултантите и персоналот останаа без плата, а банката го блокираше подигањето и депонирањето пари и одби да им исплати на своите доверители. Централната банка ја повлече лиценцата на Менатеп и името на банката, што беше испишано со џиновски печатни букви,

М

арк Холингсворт е истражувачки новинар и автор на повеќе книги, вклучително и студијата за МИ5, британската Служба за безбедност. Неговите новинарски текстови се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа направени со него, се знае дека тој не сака многу да зборува јавно, нити пак е љубител на шопинг. ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар и економски консултант кој живее јужен Лондон. Меѓудругото тој е добитник на неколку награди како телевизиски и радио продуцент, меѓу кои е и наградата на Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. Во неговата книга од 1985 година, Poor Britain, тој ја дефинираше моќта употребувајќи методологија која подоцна почнаа да ја применуваат истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка.

Д

беше тивко отстрането од фасадата на нејзината дирекција во Москва, додека стотици штедачи главно попусто се редеа пред големата мермерна зграда. Менатеп можеби изгледаше дека се руши, но најголемиот дел од нејзината актива, вклучувајќи ја и активата на Јукос, веќе беше сигурно депониран во странство, во цврста валута, главно преку офшормрежите што ги формираше Куртис. Преместувањето на овие активи во офшор-подружници и банкарски сметки од Ходорковски не беше само масовно одбегнување плаќање данок. Во текот на втората половина на 90-тите години западните инвеститори насетија дека може да се направат потенцијални профити и затоа влож уваа пари во Русија. Многумина беа толку желни да бидат вклучени во новоприватизираните компании што вообичаениот стандард на правилно обелоденување информации често беше спроведуван само површно.

Кои беа жртвите?

Криејќи ја активата на ваков начин, некои малцински акционери во Јукос тврдеа дека оваа структура се користеше за да се скријат профитите и оттука, да се одбегне да се исплатат дивиденди. Еден од малцинските инвеститори беше и Бил Броудер, порано најголем приватен инвеститор во Русија, кој го основа инвестицискиот фонд Ермитаж капитал менаџмент. Од 1997 до 1999 година цената на акциите на Јукос забрзано паѓаше и од високата цена од шест долари го достигна најниското ниво од само осум центи за една акција. Иако падот главно се должеше на економската криза што ја потресуваше Русија во тоа време, таа не беше единствената причина. „Додека дел од падот на цената за една акција - од шест до околу 1,25 долари за акција - се должеше на надолниот тренд на пазарот, остатокот од 1,25 долари до осум центи беше резултат на планот за ограбување на активата”, изјави Броудер. Броудер беше само еден од неколкуте жртви од Западот. Меѓу доверителите на Менатеп беа и германската банка В е с т ЛБ, ја п о н с кат а б а н ка Д а и в а и ју жноафриканската корпорација Стандард инвестмент. Сите заедно & позајмија на Менатеп, во страшно несреќен момент, вкупно 236 милиони

американски долари, само неколку месеци пред крахот во 1998 година. Како гаранција на заемодавците им беа ветени акции во Јукос во износ еквивалентен на 30% од компанијата. Менатеп требаше да си ги врати акциите кога ќе го исплатеше заемот. На хартија, зделката изгледаше прилично цврста. Кога по кризата се распрашуваа за состојбата во врска со нивниот заем, на прекуокеанските банки им беа давани значително неточни и заобиколни одго в о р и. По с тојаните б ар ањ а з а и н ф о р м а ц и и б е а п р е с р е т н ат и со контрадикторни одговори. Еднаш камион докумен наполнет со документи на Менатеп, исп што требаше да се испратат надвор од Москва, заврши во рек реката Волга. Згора на тоа, за да ја сокр сокрие вистинската состојба во врска со финансиите на банката, Ходорковски п почна серија нови е финансиски маневри, ефикасно играјќи си криенка-миженка и со активата на н Јукос. банката и со активата на акци од два главни Во една пригода акции погони на Јукос за п производство на продаде петролеј беа продадени во името на Ходорковски на група о офшор-ограноци. Банката Менатеп тврде тврдеше дека не знае кој ги поседува овие компании, но се покажа дека еден од овие ограноци беше во сопственост на блиски советници на Ходорковски. Малцинските инвеститори во Јукос тврдеа дека профитите беа илега лно префрлени на анонимни офшор-сметки и дека најмалку еден акционер ангажирал приватни детективи за да открие што се случува. Ефектот од продавањето на акциите претставуваше понатамошно разводнување на активата на Менатеп. Како резултат на тоа, прекуокеанските банки поседуваа 30% од една компанија која беше нешто поголема од една празна школка.

И пак тие кодоши

Додека Ходорковски и Куртис ги формираа детално разработените офшораранжмани, не сметаа на појавувањето на кодоши. Една од нив беше Елена Колоњез-Попова, Русинка која живееше во Париз и менаџираше друга мрежа офшор-сметки за банката Менатеп од 1996 година. Колоњез-Попова, порано мажена за полковник на КГБ, беше инволвирана во Менатеп по една забава за елитните руски бизнисмени што беше организирана во Сен Тропе во 1995 година. Тврдеше дека на крајот менаџирала 20-30 компании регистрирани на нејзино име во Швајцарија, Луксембург, Британските Девствени Острови, Сејшелите, Панама и на Бахамите, вклучувајќи трансфери од околу 150 милиони фунти годишно. Дел од трансакциите, наводно, поминале преку водечки американски и британски банки со седиште во Лондон. Работењето во оние „валкани улички на глобалните финансии”, како што ги опиша еден набљудувач, исто така нудеше бонус: гламурозен начин на живеење. „Можев да купам англиски фудбалски клуб”, се шегуваше Колоњез-Попова. „Тоа беше живот како во ТВ-сапуницата „Далас”. Тоа значеше зачестени ексклузивни летови со приватни авиони до Карибитие, Сејшелите и до островот Ман. Тоа беше живот во луксузни хотели, врвни ресторани и бескрајни резерви готовина за да се поткупат вистинските луѓе. Не можам да се сетам колку бисерни ѓердани по цена од 80.000 фунти за парче имам купено за да ги придобијам сопругите на нашите посредници”. Како методите што ги користат шпионските кругови и терористичките ќелии,

Л ЛИТЕРАТУРА З ЗА РАЗЛИЧНИ ВКУСОВИ Од 2000 година наваму АЕА издавачи објавува книги од разни области: проза, поезија, литература за млади, публицистика, популарна психологија, езотерија... Продажниот салон Египетска сонувалка во центарот на Скопје изобилува со богата литература – од современите македонски писатели, преку англиските к ласици, с$ до детската литература, сето тоа по достапни цени.

• Од домашните автори АЕА издавачи ги објавила Божин Павловски, Матеја Матевски, Митко Маџунков, Ефтим Клетников, Радован Павловски, Томе Арсовски...

• Од странските Џ.Р.Р. Толкин, К.С. Луис, Малколм Гладвел, Калед Хосеини, Јасмина Кадра, Кормак Меккарти, Џеред Дајмонд, Карла дел Понте... Преводот на трилогијата “Господарот на прстените” од Толкин беше вистински хит пред неколку години и е проект каков што ретко бележат издавачите во земјава.

• Пред две години во Скопје го пречека и добитникот на Букеровата награда, Томас Кенили, авторот на “Шиндлеровата арка (листа)”, издание исто така на АЕА.

така и сложената мрежа од компании поврзани со Менатеп и со Јукос беше управувана од различни луѓе, а сите намерно држени на растојание едни од други без блиска поврзаност за да се зачува тајноста. „Тоа беше како голем станбен објект во кој имаше многу апартамани, а секој си имаше свој клуч и си ја работеше својата работа во рамките на својот деловен простор”, призна Колоњез-Попова. Мрежата излезе на виделина дури во текот на една истрага на француската даночна власт, која откри големи количества пари во готово што циркулираа преку банкарските сметки на Колоњез-Попова. Во текот на истрагата за Јукос од неа беше побарано да оди во Москва да сведочи, но таа одби од страв за својата безбедност. Во обид да го исчисти своето име, во август 2003 година им испрати на руските обвинители кутии со документи, вклучувајќи документи на корпорацијата, трговски извештаи и банкарски изводи за периодот од 1996 до 2000 година.

(Продолжува) Во следниот број: Несакајќи да биде заплашен од Путин и од неговиот нов непопустлив пристап кон олигарсите, Ходорковски прибегна кон нова тактика...

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP m

објавува ј у

АКАДЕМИЈА ЗА ПРОДАЖБА Февруари - Јуни 2012

Клучен резултат на секоја деловна компанија е обемот на продажбата. Сите компаниски функции на овој или оној начин мораат да ја поддржат оваа витална функција или компанијата може да ја загуби својата позиција на пазарот. Со цел да создадеме основа за долгорочно унапредување на деловните резултати, креиравме програма на обуки кои покриваат повеќе важни аспекти на продажбата.

ОБУКИТЕ СЕ ПОДЕЛЕНИ ВО ДВЕ ГРУПИ: 1. ОРГАНИЗАЦИЈА НА ПРОДАЖБАТА

2. ПРОДАЖНИ ВЕШТИНИ

ШТО ЌЕ ДОБИЕТЕ?

ЗА КОГО Е НАМЕНЕТА ПРОГРАМАТА:

(наменета на продажниот менаџмент) 1.1. Подготовка на продажна стратегија и план на продажбата 1.2. Организација на продажбата и продажен менаџмент 1.3. Финансии во продажбата и управување со клучните клиенти 1.4. Customer Rela(onship и Customer Experience менаџмент

(наменети на продажната сила на компанијата) 2.1. Водење на продажен разговор и продажна презентација 2.2. Преговарање и развој на долгорочни односи со клиентите 2.3. Известување и пратење на продажбата

Сите учесници на Академијата за продажба ќе добијат низа менаџерски алатки за управување со продажбата и за унапредување на вештините на продажните тимови. Работните материјали опфаќаат: краток пресек на теоретската основа, студии на успешни случаи од праксата на компании од светот и од регионот, низа препорачани обрасци за изработка на сопствена документација за управување со продажбата, поширок список на препорачана литература за унапредување на стекнатите знаења.

Менаџери за продажба Комерцијалисти Account менаџери Сопственици на мали и средни бизниси Сите останати кои учествуваат во процесот на продажба на производи и услуги

ПРЕДАВАЧ ДАНИЕЛ ТЕВЧИОСКИ е sovetnik i predava~ so pove}e od 10

Програмата е креирана како основа за развој на сопствена продажна сила на секоја компанија. Пристапот е прилагоден на праксата на компаниите кои работат на околните пазари и ги зема во предвид специфичностите на работата во регионот.

godini prakti~no iskustvo vo Republika Srbija i Balkanot, specijaliziran za temi povrzani so marketing i proda`na strategija, upravuvawe so proda`bata i uslugata, unapreduvawe na odnosite so klientite. Del od referentnite kompanii koi gi koristat negovite uslugi se: Tarket, Mercedes, Koka Kola, Soni, Simens, Rajfajzen banka, Sosiete @eneral, Galenika, ITM, Delta, Telekom Srbija.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска mihajlovska@kapital.com.mk, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

8 FEVRUARI, SPECIJALEN PRILOG

TELEKOMUNIKACII ANALIZA NA PAZAROT ZA TELEKOMUNIKACISKI USLUGI - KAKO INDUSTRIJATA JA PO^NA GODINATA? KOJ E KOJ VO PAZARNIOT KOLA^ NA TELEKOM OPERATORITE? [IROKOPOJASNITE USLUGI I MOBILNIOT INTERNET DVIGATELI NA NOVIOT RAST NA TELEKOM INDUSTRIJATA VO MAKEDONIJA TELEKOMUNIKACISKI USLUGI [TO [TEDAT VREME I PARI ZA KOMPANIITE TEHNOLO[KI NOVITETI [TO ]E JA ODBELE@AT 2012 - SO KAKVI “GAXETI” ]E SI IGRAME DOPRVA? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG TELEKOMUNIKACII KOJ KE IZLEZE NA 8 FEVRUARI 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111