485-13.03.2012

вторник. 13 март. 2012 вто. max. 90 C min. -10 C

сре. max. 130 C min. -10 C

чет. max. 120 C min. 10 C

МБИ 10

2.132,30

-0,27%

Извор: Македонска Берза

ФИЛЕ НОСИ ДЛАБОКИ ОПШТЕСТВЕНИ РЕФОРМИ ПРЕКУ ДИЈАЛОГОТ СО ЕУ! ПОДГОТВЕНА ЛИ Е ВЛАДАТА? 6

МБИД 1.983,29

+0,04% %

ОМБ

122,92

+0,38%

ЕМУ

€

61,51

САД

$

46,63

Курсна листа на Народна банка на Македонија

“Либерализација“ на пазарот на гас во корист на неколку играчи?! 8

БЕНЗИНИТЕ ВО МАКЕДОНИЈА РУШАТ РЕКОРДИ! 3 ПОЛИТИЧКИ ИГРАЧКИ ДО ЕТНИЧКИ ПЛАЧКИ

Каде е одговорноста? 7

ВЛАДАТА НЕМА ДА ЗГОЛЕМУВА ДДВ

ММФ итно сугерира ребаланс 11

AEROPORTS DE PARIS КУПИ 38% ОД ТАВ ХОЛДИНГ 11

www.kapital.mk

број 485 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

УВОЗНИЦИТЕ НА ХРАНА РАСТУРААТ НА ДРЖАВНИТЕ ТЕНДЕРИ!? СТР.

2-3

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

Земјите од регионот заеднички да настапат, ако сакаат да ги освојат пазарите во Северна Африка, Далечниот и Блискиот Исток, зашто тамошните трговци не се заинтересирани за мали производители.

“

БОЈАН ГАИЌ

вторник 13/03/2012

КОМЕНТАР

Александар Јанев janev@kapital.com.mk

Зошто зголемување на ДДВ!?

З

атоа што државата рекордно ги зголеми цените на енергенсите за да може на поголема основа да инкасира повеќе пари во Буџетот од ДДВ, а притоа да се декларира како земја со најниски даноци во Европа. Лицемерно, зарем не? За да се намали товарот врз компаниите од казни, бидејќи секогаш кога ќе се појави недостиг од пари во Буџетот инспекторите удираат врз бизнисот, обидувајќи се да ги зголемат неданочните приходи и да ги закрпат дупките. Поголем ДДВ за да има Владата доволно пари за да ги врати сите натрупани долгови кон приватните компании. Заголемување на ДДВ затоа што приходите од овој данок во државната каса годинава ќе се намалат, а поради тоа, Владата ќе биде принудена да ги крати јавните расходи. Но, вообичаено, кога се прави ребаланс на Буџетот, Владата прво ги крати парите наменети за капитални инвестиции, а тоа е штетна економска политика. Со зголемување на стапката на ДДВ приходите во Буџетот ќе пораснат, а Владата ќе може да направи реформа на структурата на јавните расходи – повеќе пари од државната каса да се одвојат за развојни проекти, за изградба на нова патна и железничка инфраструктура, гасоводи и за хидроцентрали. Лошата поставеност на јавните расходи е историски проблем, а Буџетот наместо развоен, има доминантно социјален карактер. Затоа, крајно време е Владата да покаже храброст, да преземе одговорност и да ја промени фискалната политика од социјална во развојна. Нема да н$ изненади ако и ММФ побара од Владата да ја зголеми стапката на ДДВ. Впрочем, некои економисти очекуваат дека тоа ќе се случи многу брзо. Меѓутоа, зголемувањето на даноците е непопуларна мерка (особено кога се ближат избори) и има своја политичка цена. Владата има аверзија кон зголемување даноци и многу министри од економскиот тим, па дури и премиерот, постојано јавно изјавуваат дека нема да го прават тоа. Но, затоа, нашле милиони други начини како да ги добијат милионите во Буџетот. Ефектот е ист, различна е само перцепцијата во јавноста.

120.000 Ш

“ извршен директор на Новосадскиот саем

www.kapital.mk

Зошто никогаш нема да бидеме Швајцарци?

> БРОЈКА

граѓани треба да ги пријават минатогодишните приходи до Управата за јавни приходи до законскиот рок, 15 март. Според последните информации од УЈП, досега поднесени се 75.111 пријави, а се очекува ланските приходи да ги пријават вкупно 200.000 граѓани. До четврток шалтерите на УЈП ќе работат со продолжено работно време, од 8.30 до 20 часот. Остварените приходи за 2011 треба да ги поднесат сите граѓани кои оствариле дополнителен приход покрај плата или пензија.

вајцарците на референдум во неделата со убедливо мнозинство ја отфрлија иницијативата на Синдикатот за труд за законски минимум од шест недели одмор годишно. Како и досега, граѓаните на Швајцарија ќе користат четири недели за одмор. Граѓаните со својот глас, како што пренесуваат медиумите, го послушаа предупредувањето на Владата и на работодавачите дека евентуален подолг одмор би довел до поголеми трошоци во работата и би ја загрозил економијата. Пресметката покажала дека две недели повеќе одмор би чинеле најмалку шест милијарди франци дополнителни трошоци за работна сила.

Увозниците на хра на државните тенд 800

УВОЗ НА ХРАНА И ТРГОВСКИ ДЕФИЦИТ AМИЛИОНИ ДОЛАРИC

600

400

282

200

243

124

362

271

211

0 1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

-200

-400 Увозот на храна во Македонија секоја година соборува рекорди, а еден од факторите кои придонесуваат за тоа се државните тендери, преку кои се набавуваат пред с$ увозни прехранбени производи.

Силвана Жежова

М

silvana@kapital.com.mk

инистерства, здравствени установи, студентски центри, затвори и други државни институции на тендери главно набавуваат прехранбени производи кои не се произведени во Македонија, туку се увезени. Според податоците од Бирото за јавни набавки, тендерите за набавки на прехранбени и кондиторски производи

најчесто ги добиваат трговски друштва за увоз и извоз. Македонските компании за прехранбено производство склучуваат многу малку договори за достава на нивните производи до државните институции. Анализата на „Капитал“ за периодот 2008-2011 година покажува дека на добиените тендери за кондиторски производи распишани за студентските центри Гоце Делчев, Пелагонија, Студентскиот центар Скопје, преовладуваат

трговски фирми, а од македонските производители се појавуваат само фабриките Витаминка и Европа. Витаминка добила само еден тендер за кондиторски производи во вредност од 10.000 евра. Во изминатите четири години фабриката за чоколади, вафли и бонбони Европа добила три тендери во вредност од 50.602 евра. Овие износи се многу мали земајќи ги предвид вредностите на добиените тендери на одредени увозници и друштва за трговија и увоз и извоз. Атлантик комерц на тендери за набавка на кондиторски производи склучил

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija...

2006

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

2

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

3

> БРОЈКА

Бензините во Македонија рушат рекорди!

Б

ензините од денеска се продаваат по рекордни цени во последните 20 години. Регулаторната комисија за енергетика вчера одлучи дека еуросупер од 95 и од 98 октани треба да поскапи за два денари, со што горивата ја достигнаа рекордната цена од неверојатни 86 денари за литар, односно 87,5 денари за литар. Еуродизел пак, поскапувајќи за 0,5 денари за литар, во следните две недели ќе се продава по дури 75 денари за литар. За 0,5 денари поскапува и литар екстралесно масло за домаќинство, достигнувајќи 63,5 денари за литар. Регулаторите одлучија и мазутот да поскапи за 1,455 денари за килограм, достигнувајќи 49,389 денари. Рафинериските цени на горивата во просек се зголемуваат за 2,34%. Ова рекордно поскапување на горивата во земјава регулаторите го правдаат со растот на просечната цена на суровата нафта на светските берзи за 3,28% во изминатите 14 дена, од 121,677 долари за барел на 125,671 долари за барел. Од Владата нема најави дали ценовниот шок од поскапувањето на нафтата повторно ќе го амортизираат со интервенција во акцизите.

9%

изнесува кредитниот пораст во јануари годинава споредено со истиот месец лани, објави Народната банка. Тоа е мало забрзување на кредитната активност на банките во споредба со декември лани, кога кредитниот пораст на годишно ниво достигна до 8,5%. Депозитите, пак, растат со побрзо темпо. Во јануари, порастот на штедењето во банките се зголемило за 9,6%.

ана растураат дери!?

2007

672

621

Увоз на храна

Државата е голем генератор на рекордниот раст на увозот на храна во Македонија. Според р податоците од Бирото за јавни набавки, п тендерите на државните институции за набавка те на прехранбени и кондиторски производи н најчесто ги добиваат трговски друштва за увоз н и извоз. Македонските прехранбени компании склучуваат многу малку и многу мали договори со државата

лидери

МАКИНА (ТРГОВСКО ДРУШТВО) 2008

2009

2010

2011

Трговски дефицит

ДИДАКС (ТРГОВСКО ДРУШТВО) РУДИНЕ (ТРГОВСКО ДРУШТВО) МАКПРОГРЕС (ПРОИЗВОДИТЕЛ) ЕВРОПА (ПРОИЗВОДИТЕЛ) ПОДРАВКА (УВОЗНИК) ВИТАМИНКА (ПРОИЗВОДИТЕЛ)

договори со студентскиот дом Пелагонија во вредност од 311.962 евра. Државниот студентски центар Скопје користел производи од Подравка во вредност од 40.000 евра на тендер распишан во 2008 година. Друштвото за производство, трговија и услуги увоз-извоз Макина добило три тендери за набавка на кондиторски производи во вредност од 200.000 евра во периодот од 2008 до 2011 година. Рудине склучила договори со Државниот студентски центар Скопје и студентскиот дом Гоце Делчев во вредност од 88.000 евра. Вредноста на договорите што трговската фирма Дидакс Величко ги склучила со студентските центри изнесува 123.946 евра. Најмногу тендери за прехранбени производи распишуваат Министерството за одбрана, МВР, клиниките, студентските домови, градинките и други институции. Македонските производители главно доминираат кај набавките на јајца, свежо, месо и сувомеснати производи, сокови, млечни производи. Иако, генерално домашните производители не се жалат на соработката со државата, сепак бројките за договорите што ги склучуваат тие во споредба со

бизнисите што ги прават трговците се неспоредливи. Мега и компанијата Поповски се едни од месарниците кои често се јавуваат на тендери. „Најчесто соработуваме со градинките, студентските центри и Владата. Тие ги користат нашите свежи производи, но и преработките од месо“, вели Дејан Језвиќ од месарницата Мега. Савка Димитрова, директорка на фабриката Европа, советува македонските државни институции и министерства да фаворизираат македонски производи за да се поддржи домашната економија, а и децата уште од мали да се учат што е наше. Фабриката Европа учествува на тендери на Министерството за одбрана. „Министерството за одбрана н$ избира кога одговараме на распишаните критериуми. Имаме позитивно искуство со нив, но мојата забелешка главно се однесува на производите за новогодишните пакетчиња, кога најчесто се избираат компании кои не се домашни“, вели Димитровска. Витаминка, според објавените набавки на Бирото за јавни набавки, има добиено само еден

311.962 € 200.000 € 123.946 € 88.000 € 52.246 € 50.602 € 40.000 € 10.000 €

тендер за кондиторски производи во вредност од 10.000 евра во период од 2008 до 2011 godina. „Учествуваме на тендери на државните институции и студентските домови. Кога ќе понудиме прифатливи цени и ги исполнуваме условите на тендерите ги добиваме“, изјави Сашко Наумоски, директор на Витаминка. Некои од производителите одбиваат да се јават на тендери бидејќи сметаат дека однапред се знае кој ќе го добие. Раде Трајковски, сопственик на фабриката за производство на месо Глобус, не учествува на тендери од 2006 година. „Последен пат на тендер учествувавме во 2006 година, кога бевме одбиени со образложение дека не ги исполнуваме условите. Кои услови не знам, иако нашиот став е дека нашата фабрика е вселенски брод за другите. Оттогаш ниту еднаш не се пријавивме на тендер. Не сакаме да учествуваме бидејќи изработката на тендерската документација и гаранцијата чинат време и пари, а работите се знаат однапред“, вели Трајковски.

381

милион долари достигна извозот на комбинатот за фероникел од Кавадарци, Фени индустри, во 2011 година. Иако Фени индустри лани има зголемување на извозот од околу 40%, сепак, падна за едно место подолу и е втор најголем извозник од Македонија, по Џонсон Мети, кој стана најголем извозник, со извоз од над 600 милиони долари во 2011 година.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

КИРЕ ЛАЗАРОВ

М

акедонскиот ракометар го освои кралскиот куп на Шпанија со својот клуб Атлетико Мадрид, во натпревар во кој Лазаров постигна седум голови

Добиени тендери за набавка на кондиторски производи 2008-2011 година (вредностите се однесуваат само на договорите што се објавени на интернет-страницата на Бирото за јавни набавки)

АТЛАНТИК КОМЕРЦ (УВОЗНИК)

> БРОЈКА

ЕВАНГЕЛОС ВЕНИЗЕЛОС

Е

динствен кандидат за лидер на ПАСОК остана министерот за финансии на Грција затоа што само тој собра доволен број потписи, со што Папандреу замина во историјата

не им беше денот

КОФИ АНАН

Б

ез договори за примирје заврши посетата на пратеникот на ОН и на Арапската лига на Дамаск, со што не успеа и да го запре насилството во оваа земја

Американскиот сентар, Дик Лугар, бара директно од претседателот на САД, Барак Обама, јасен план за проширувачката политика на НАТО. Во безизлезната ситуација која постои во моментот, кога повеќе од јасно е дека на Самитот во Чикаго нема да ја има проширувачката ДИК политика на дневен ред, тој предлага закон со кој ЛУГАР ќе се утврди членството на четири земји од југоисточна Европа, меѓу кои и Македонија. Ваквата иницијатива на Лугар уште еднаш покажува дека прашањето за Македонија с$ уште е интересно за нашиот стратешки партнер - Америка. Дополнително, таа претставува и конкретен механизам со кој членството на овие земји во НАТО ќе се стави во правна рамка. Иако со ваквите иницијативи не може да се смени правилото дека НАТО одлучува со консензус, сепак е потврда дека Америка ја сака Македонија во НАТО.

_

ГУБИТНИК Национализмот одамна не е во мода, особено не во чувствителни моменти како сегашниот. Но, оваа лекција не ја научи Кастриот Хаџи Реџа, кој на оваа карта доби мандат за лидер на Нова демократија. Откако својот радикализам не успеа да го продаде во речиси сите албански партии КАСТРИОТ од новата позиција, ХАЏИ РЕЏА ги отвори старите идеи: федерализација на Македонија, рамноправност на Албанците со Македонците и еднаков статус на МПЦ и ИВЗ. Каква поддршка ќе има Хаџи Реџа да ги оствари овие идеи е нејасно, особено ако се има предвид фактот дека неговиот избор не го признаваат поголем број ограноци на партијата. Хаџи Реџа с$ уште се наоѓа на црната листа на САД, како иницијатор на случувањата на Тетовското кале. Си отвора ли на овој начин Хаџи Реџа место и на црните листи на гласачите?

мисла на денот

ДОМИНИК ШТРОС*КАН

К

ариерата, па и личниот интегритет на поранешниот прв човек на ММФ целосно се доведени во прашање поради секс-скандалите кои го следат веќе неколку години

УСПЕХОТ Е ЕДНОСТАВЕН АКО ЗНАЕШ ДА РАБОТИШ ИСПРАВНО, НА ВИСТИНСКИ НАЧИН ВО ВИСТИНСКО ВРЕМЕ.

Џон К. Максвел американски автор

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

За 25,5% повеќе докторати во 2011 година 0

20

40

60

ФОТО НА ДЕНОТ...

80

100

106

Општествени науки

30

Медицински науки

Хуманистички науки

23

Природно-математички науки

22

Техничко-технолошки науки Биотехнички науки

В

9 7

о 2011 година, титула доктор на науки стекнале 197 лица, што претставува зголемување од 25,5% во споредба со 2010 година. Според податоците на Државниот завод за статистика, најголем број од лицата докторирале на општествени науки (53,8%), потоа на медицински 15,2%, на хуманистички 11,7%, а останатите докторирале на природно-математички, техничко-технолошки и биотехнички науки. Учеството на жените е 52,8%. Дури 48,7% од докторираните работат во образовната дејност.

светот низ медиумите...

The Guardian Th

Англ Англискиот весник ја анализира состојбата во Авганистан сост по ттрагичниот настан во кој американски војник уби 10 аме деца. Весникот ја опишува дец безбедносната состојба како безб зовриена, а не исклучува ниту зовр понатамошни инциденти. пон

The Wall Street Journal Th Њуј Њујоршкиот весник пишува за негативните н нуспојави од таканаречениот феномен брак така во Лас Л Вегас. Американската традиција на брзи венчавки по трад само една ноќ, иако се смета сам за ф формалност носи разни реперкусии и финансиски реп трошоци за учесниците. трош

Haaretz

Израел живее под постојана опасност и тензија од евентуални судири. На повеќе од 200 илјади ученици од југот на земјата им е забрането да одат на училиште поради стравувањето од ракетни напади.

П

очна проектот за реконструкција на уличното осветлување на Старата скопска чаршија. Со 472 декоративни фенери поставени на 250 канделабри вредни 400 илјади евра Град Скопје и општина Чаир ќе им гарантираат безбедност на посетителите на чаршијата и ноќе.

“Либерализација“ на па на гас во корист на нек 32,7

денари за нормален метар кубен чини гасот за март за тарифните потрошувачи непосредно приклучени на системот за пренос на природен гас

6

компании имаат лиценца за трговија со природен гас, но засега само Макпетрол купува и препродава гас во земјава

150

милиони нормални метри кубни гас влегуваа во Македонија преку Макпетрол годишно пред Те-То да стартува со производство

Вечерње Новости

Српскиот весник на насловната страница ги истакнува комбинаториките и премислувањето на претседателот Тадиќ дали да се оди на заеднички или на засебни избори за пратеници и за претседател. Дури и опозицијата е збркана и не знае која математика повеќе би & одговарала.

Пазарот на гас во земјава треба да се либерализира во јуни годинава. Но, тоа не е с$. Подзаконските акти нема да доведат до целосна демонополизација, како што на пример, се случи со трансформацијата на ЕСМ во 2006 година, кога беа поделени дејностите производство, пренос и дистрибуција на три различни компании. Кај бизнисот со гас тоа нема да се случи засега Катерина Попоска

poposka@kapital.com.mk

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... Кон Тики Скаj најави летови до 14 дестинации од Скопје Продолжува да расте увозот на лекови од Индија Туризмот најмалку дава за македонскиот, а најмногу за хрватскиот БДП Цврст договор под превезот на меѓусебната битка

Н

ема предуслови за пазарот на гас во земјава целосно да биде либерализиран во јуни годинава, како што налага Законот за енергетика, и со тоа македонските компании да добијат поевтин енергенс. Анализата на „Капитал“ покажува дека подзаконските акти на Законот за енергетика, кои треба да го либерализираат пазарот на природен гас на терен, нема да ги демонополизираат монополите. Со ова се согласуваат и експертите од оваа област. Иако Регулаторната комисија за енергетика, по налог на Министерството за економија,

до јуни мора да донесе правилник за отворање на пазарот за природен гас, фактите покажуваат дека подзаконските акти не носат круцијални измени на досегашната состојба, освен што се носи институтот снабдувач во краен случај и што досегашните 30-ина тарифни потрошувачи од јуни треба да станат квалификувани и сами да купуваат гас на пазарот. Засега, најголем дистрибутер и единствен трговец со природен гас е Макпетрол. Иако лиценца да тргуваат со природен гас имаат уште шест други компани, Макпетрол засега е неприкосновен играч. Зошто? Затоа што Макпетрол е 50% сопственик во преносот на природен гас, заедно со државата, единствено

тој носи гас до македонска граница и само неговата фирма-ќерка, Макпетрол промгас, го дистрибуира гасот до тарифните потрошувачи (Европа, Митал стил, Скопска пивара, Усје, ФЗЦ 11 Октомври, Макстил, Куманово гас...). Подзаконските акти за либерализација на пазарот со гас нема да доведат до целосна демонополизација по принципот на трансформација, слична на таа на ЕСМ во 2006 година, кога беа одвоени дејностите производство, пренос и дистрибуција на три различни компании државните ЕЛЕМ и МЕПСО и на приватната ЕВН Македонија.

Вистинска или козметичка либерализација?

Од Министерството за

економија го повторуваат досега изнесениот став дека стапувањето на сила на подзаконските акти ќе значи либерализација на пазарот на природен гас, односно ќе се отвори можност потрошувачите сами да изберат свој снабдувач. Но, не прецизираат дали ќе спроведат целосна демонополизација на пазарот, што ќе значи, всушност, и целосна либерализација. Во Министерството не гледаат ништо спорно ако трговецот, во својство на снабдувач, им продава природен гас и на потрошувачи кои ги исполнуваат условите за самостојно учество на пазарот на природен гас. „Во согласност со Законот за енергетика, вертикално интегрирано претпријатие

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

16,5 П 20%

М

илиони евра е вредноста на вкупниот откуп и на продажбата на земјоделски производи во јануари 2012 година во споредба со истиот месец лани, што е пад од 51,3%

адна вредноста на откупените земјоделски производи од индивидуалните земјоделски производители во јануари во споредба со истиот месец лани, кога вредноста на откупот изнесуваше 16 милиони евра

79,3%

П

адна продажбата на земјоделски производи од сопственото производство на претпријатијата во јануари годинава во споредба со минатогодишниот јануари

НИКОЛА ВАРАДИНОВ

директор на Благој Ѓорев од Велес

Расте цената на сончогледот, а со тоа и на маслото за јадење

Ќ

е има покачување на цените на маслото за јадење бидејќи расте цената на сончогледот на светските берзи, смета Никола Варадинов, директор на велешката фабрика за производство на масло за јадење Благој Ѓорев. „Во моментов цената на сончогледот на светските берзи е зголемена, а аналогно на тоа се менуваат и цените на нашите производи. Тоа го осетивме во текот на минатата година. С$ уште е рано да се каже дали ќе има поскапување на маслото за јадење и кога ќе биде тоа, бидејќи с$ уште не почнал да се сади сончогледот“, истакна Варадинов.

азарот колку играчи?! Кои компании се трговци со природен гас во Македонија?

Е

ксклузивитетот да купува гас од руски Газпром го има Макпетрол, а Те-То купува од експозитурата на Газпром во Лондон, Газпром маркетинг енд трејдинг (*Gazprom Marketing and Trading), иако лиценца за увоз и за продажба на гас имаат уште четири други компании: Алфагас, Макгас консулт, Гас траде и Рој и рифајнд комодитис, сите од Скопје. Дали најавената либерализација на пазарот со природен гас во земјава навистина ќе заживее од јуни?! Колку капацитетот на гасоводот од 800 милиони нормални метри кубни може да ја издржи можната гасификација на цела Македонија, на ТЕЦ Неготино и евентуално, на новите капацитети кои допрва би се граделе во земјава?

МИНИСТЕРСТВО ЗА ЕКОНОМИЈА Во согласност со Законот за енергетика, вертикално интегрирано претпријатие е претпријатие или група претпријатија кои вршат барем една од енергетските дејности, пренос или дистрибуција на енергија или природен гас, и барем една од дејностите производство или снабдување. АД ГА-МА, на пример, има лиценца да управува со системот за пренос на природен гас и лиценца за пренос на природен гас, што значи, не е вертикално интегрирано претпријатие. е претпријатие или група претпријатија кои вршат барем една од енергетските дејности, пренос или дистрибуција на енергија или природен гас, и барем една од дејностите производство или снабдување. АД ГА-МА, на пример, има лиценца да управува со системот за пренос на природен гас и лиценца за пренос на природен гас, што значи, не е вертикално интегрирано претпријатие. Согласно Законот, фирма-носител на лиценца за пренос на природен гас не може да има лиценца да управува со системот за пренос, трговија, снабдување со природен гас или снабдување во краен случај. Фирмата лиценцирана за управување со системот за пренос не може да има лиценца за вршење пренос на природен гас, трговија, снабдување со природен гас или снабдување во краен случај со природен гас”, објаснуваат од Министерството за економија, каде што не сакаат да го коментираат фактот што само Макпетрол засега увезува, пренесува и дистрибуира гас во Македонија. „Во согласност со Законот за енергетика, Макпетрол

ТОП ВЕСТИ...

96

докторирани во 2011 година во Македонија, од вкупно 197, работат во образовниот сектор, а 27 во здравството. Во другите области ги има многу малку: по пет се во административни служби, јавна управа и во други услужни дејности, за 12 не се знае каде работат, еден е невработен и еден работи во дипломатско претставништво.

183

милиони евра преку грантови им додели јапонската влада на локалните институции од Македонија за проекти за унапредување на социоекономскиот развој. Грантовите се доделуваат за проектите за реновирање прозорци и врати во основното училиште Владо Кантарџиев во Гевгелија, за поставување противпожарни хидранти во Пелагонскиот регион и за подобрување на условите за живот во Институтот за рехабилитација на деца и младинци со посебни потреби во Скопје.

ДИМИТАР ПЕТРОВ

претседател на Регулаторна комисија за енергетика

Во согласност со Законот за енергетика, Макпетрол промгас, која има лиценца за снабдувач на тарифни потрошувачи, по јуни ќе остане снабдувач во краен случај, односно резервен снабдувач, кој ќе треба да ги снабдува компаните со гас по регулирани цени. Клучна работа за либерализацијата на пазарот е лиценцираните компании да склучат договори за гас, да закупат количини, да го најават кај операторот ГА-МА за да им се обезбеди слободен пристап до цевките. Засега, ниту една од лиценцираните компании нема доставено документ дека закупила одредени количини гас. промгас, која има лиценца да биде снабдувач на тарифни потрошувачи, по јуни ќе остане снабдувач во краен случај, односно резервен снабдувач, кој ќе треба да ги снабдува компаните со гас по регулирани цени. Клучна работа за либерализацијата на пазарот е лиценцираните компании да склучат договори за гас, да закупат количини, да се најават кај операторот ГА-МА за да им обезбеди слободен пристап до цевките. Засега, ниту една од лиценцираните компании нема доставено документ дека закупила одредени количини гас“, објаснува претседателот на Регулаторната комисија за енергетика, Димитар Петров.

ДЕЈАН РУНТЕВСКИ

директор на Агенција за храна и ветеринарство

Нормализиран извозот на месо во Босна, забраната беше грешка

Капитал Академија со обуки за успешна продажба

К

апитал Академија организира обука за тоа како најлесно да го продадете вашиот производ. На 14 и 15 март ќе се та насловена „Подготовка Подготовка одржи работилницата на продажна стратегија и план на продажба”, а на 16 март работилницата „Продажна презентација“. Од обуката ќе научите како правилно да поставите продажна стратегија и на тој начин најбрзо и најевтино да дојдете до најдобра позиција на пазарот, како да ја разберете врската меѓу продажбата и маркетингот и да ги поврзете плановите за продажба и маркетинг во ефикасна алатка за подобрување на профитабилноста. Капитал Академија ќе ви помогне и да ги согледате задачите на продажниот тим како дел од функцијата за стратешко управување и воспоставување контрола над работата на продажбата.

Kapital Akademija...

Лимак холдинг потпиша договор со Град Скопје за подземен Јужен булевар

Н

ајдоцна за една година ќе почне изградбата на подземната сообраќајница кај Јужен булевар. Турската компанија Лимак холдинг, која пред неколку недели за 3,3 милиони евра го купи земјиштето, вчера потпиша договор со Град Скопје. Претставникот на Лимак за балканскиот регион не знаеше да каже колку ќе чини финансиската конструкција на проектот, бидејќи с$ уште било рана фаза од релизација. „Проектот с$ уште е во развој и не можеме да кажеме колку ќе чини. Ова е наш прв проект во Македонија, но е важна инвестиција на Лимак во балканскиот регион“, изјави Халдун Фират Хоктурк. Градоначалникот на Скопје, Коце Трајановски, најави дека откако ќе ја изгради подземната сообраќајница, која ќе има по три ленти од двете страни, инвеститорот ќе може над неа да изгради и станбен и деловен комплекс, трговски центар, катна гаража и хотел. Според тендерската документација, рокот за изградба на Јужен булевар е шест години.

Зеќири предлага формирање Гарантен фонд од 32,6 милиони евра

Ф

ормирање Гарантен фонд за економска обнова и развој на компаниите од две милијарди евра (32,6 милиони евра) со кој ќе се даваат државни гаранции на банките кои ќе одобруваат кредити на компаниите за инвестиции, предлага пратеникот Изет Зеќири. Предлогот на Законот за гарантен фонд за економска обнова и развој е доставен во Собранието, а првото читање е закажано за во четврток на Комисијата за законодавно-правна комисија. Зеќири предлага, државните гаранции да ги издава Македонската банка за поддршка на развојот (МБПР) за нови инвестиции и довршување на веќе започнати инвестиции, како и за набавка на обртни средства. Кредитите да се даваат во рок од 3 до 10 години. Гаранцијата за поединечен кредит може да изнесува најмногу до 50% од износот на главнината на кредитот, но не повеќе од 60 милиони денари. Според пратеникот, целта на законот е да се ублажат негативните ефекти од економската криза и да се подобри ликвидноста на компа компаниите. Бизнис-заедницата минатата недел побара од Владата измени на Законот недела држ за државна помош за во МБПР да се формира Гаран Гарантен фонд за поддршка на фирмите за полес пристап до кредити. полесен

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

2.132,30 2010/2012 2010/2012

2 2.827,62 827 62 1.943,09

Max. x Min.

На Македонската берза вчера беше остварен промет од 156.806,62 евра од редовното тргување, кое се зголеми за 22,01% во споредба со претходниот трговски ден. Прометот од тргување со обврзници, пак, се намали за 0,96% во споредба со петокот. Главниот берзански индекс МБИ-10 на дневно ниво забележа пад од 0,27% и трговскиот ден го заврши со вредност од 2.132,30 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Македонијатурист

2.872,00 +72,00

+2,57% 2 57%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Топлификација

2.101,00 -149,00

-6,62% 6 62%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.952,26 +0 23% +0,23%

Растот на вработеноста во САД ги размрда инвеститорите на американските берзи. Вчера пораснаа цените на акциите на Волстрит, што беше и очекуван тренд со оглед на охрабрувачките податоци за американската економија. Познавачите сметаат дека с$ уште има простор за раст.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.887,85 9.889,86 1.372,74 2.991,53 6.885,11 845,28

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,01% -0,40% +0,14% +0,11% +0,07% -0,40%

€ $

1,1916 ПРОМЕНА

-0,4%

СТАПКА

1,3119 ПРОМЕНА

-0,5%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.698,70 -0,75% 0 75% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

124,42 -1,24% 1 24% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

З

абраната за извоз на месо во Босна е укината, а проблемот кој настана беше поради ненамерна грешка, истакна директорот на Агенцијата за храна и ветеринарство, Дејан Рунтевски. „Од крајот на минатата недела проблемот е решен, а од вчера нашите производи се извезуваат во Босна без никакви проблеми. Нема никакви ограничувања. Добивме известување од босанската власт дека се работи за грешка, која беше отстранета по притисок од наша стррана“, истакна Рунтевски.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ХУ ЏИНТАО

претседател на Кина

Трговскиот дефицит на Кина претходниот месец беше најголем во последните 10 години.

“

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

www.kapital.mk вторник 13/03/2012

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

телефон: ++ 389 2 3298 110 факс: ++ 389 2 3298 111 e-mail: akademija@kapital.com.mk

КАЛЕНДАР НА НАСТАНИ

ЗА ПЕРИОД ФЕВРУАРИ 1 ЈУНИ 2012

МАРТ

14 - 16

Подготовка на продажна стратегија и план на продажба и продажна презентација

20

Финансиски показателитолкување и анализа

23

Зголемете го профитот преку намалени конфликти во организацијата

30

Е-mail маркетинг и корпоративно огласување

АПРИЛ

04 - 06 20

Организација на продажбата и продажен менаџмент и успешен продажен разговор

Подгответе се за инвестирање

24 - 27

Финансии во продажбата и управување со клучните клиенти и преговарање и развој на долгорочни односи со клиентите

МАJ

09 - 11

23

Customer RelaIonship и Customer Experience managment и известување и пратење на продажбата

Маркетинг на социјални медиуми

ЈУНИ

06 15

Маркетиншка конференција Мониторинг аналитика и статистика на интернет активности

Реакција на Основен суд 2 Скопје

Командантот на НАТО, Ставридис во посета на Македонија

В

о текстот „Зошто 376 стечајни постапки се без епилог?“ ненамерно беше погрешно интерпретирана изјава од Канцеларијата за односи со јавност на судот во врска со податоците кои му ги дава судот на Министерството за економија. Беше одговорено на прашањето „Како ги коментирате изјавите од Министерството дека судиите кои работат на стечајните постапки не се доволно стручни во оваа област?“ Одговорот беше дека не може да биде прифатена таа квалификација без да се направи сеопфатна и стучна анализа од Министерството, по што може да се дискутира. Инаку судот постојано го информира Министерството за економија во врска со стечајните постапки кога тоа се бара, а истата обврска ја имаат и стечајните управници.

М

инистерот за одбрана, Фатмир Бесими денеска ќе се сретне со Адмирал Џејмс Ставридис, Командант на Сојузничката Команда на НАТО за операции. Адмирал Џејмс Ставридис ќе престојува во официјална посета на Република Македонија во периодот од 13 до 14 март 2012 година, кога ќе се реализираат и средби со Претседателот на Република Македонија, Ѓорге Иванов, со Премиерот на Република Македонија, Никола Груевски и со министерот за надворешни работи, Никола Поповски. Здружена команда за операции е одговорна за НАТОпредводените операции, а нејзината мисија е да подготвува, да планира и да извршува операции со цел да се достигнат политичките цели на Алијансата. Воедно таа е стратешка команда која под себе има потчинети оперативни команди.

Длабоки општествени реформи преку дијалогот со ЕУ! Подготвена ли е Владата? Во четврток стартува високиот дијалог меѓу Скопје и Брисел. Од Владата велат дека подготовките се одвиваат според планираното. Што точно значи тоа, не сакаа да објаснат

Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

В

исокиот дијалог меѓу Македонија и Европската унија почнува во четврток, а подготовките се одвиваат според планираното. Ова е одговорот од македонската Влада на прашањето на „Капитал“ кои конкретни чекори ги презема премиерот Никола Груевски околу подготовките за овој дијалог. Освен штуриот одговор дека „с$ оди според планираното“ оттаму не одговорија што точно значи тоа. Дали можеби премиерот Никола Груевски остварил средби со министрите чии ресори се дел од поглавјата и прашањата за кои премиерот Груевски и еврокомесарот за проширување, Штефан Филе, ќе разговараат во четврток, од Влада не објаснија. Детали во врска со подготовките не добивме ниту од Секретаријатот за европски прашања. Во отсуство на повеќе информации, останува само изјавата на еврокомесарот Филе, кој јасно соопшти дека во Скопје доаѓа да разговара за слободата на медиумите, правосудството, реформите во јавната администрација и борбата со корупцијата и организираниот криминал, односно политичките критериуми кои се главниот предуслов за една држава да биде функционална демократија. Овој дијалог, кој е оценет како чекор напред во односите на Македонија со Брисел, познавачите различно го толкуваат. Во зависноста од политичката партија до која се поблиски, едните на ова гледаат како бајпасирање, односно замена за четири години по ред препораката за почнување на преговорите, додека другите гледаат мерка за дисциплинирање за запрените реформи на патот кон ЕУ. Како и да е, јасно е дека Брисел сака да н$ научи на основните демократски права.

На што се однесува поглавјето 23?

1. Независноста на судството; 2. Непристрасноста на судството; 3. Професионализмот и компетентноста на судството; 4. Ефикасноста на судството; 5. Пристапот до правдата; 6. Антикорупциската политика; 7. Основните права - затворски систем, слобода на изразување на медиумите, слобода на собирање и здружување, слобода на мислење, совест и религија, правата на децата, социјално ранливите лица, политика на антидискриминација, малцински права. Согласно со поглавјата кои ќе бидат дел од дијалогот, 23 и 24, еврокомесарот Филе ќе го учи премиерот Груевски како да ни биде независно и непристрасно судството, како да се бориме со корупцијата, што значи слобода на медиуми, слобода на изразување, мислење, религија и слобода на здружување.

Кои беа забелешките во Извештајот за 2011 година? Во однос на поглавјата кои ќе се отвораат, Брисел минатата година ни забележал на следново: Во 23-тото поглавје во минатиот Извештај, Брисел ни забележал за слабостите во оценување и безбедноста на мандатот на судиите. „Потребни се поголеми напори за да се обезбеди компетентност во рамки на професијата и примена на построги минимални барања за вработување“, пишува во Извештајот. Понатаму забележува на системот за проверка на судир на интереси и на умерениот напредок во основните права. „Слободата на изразување, заплашување на новинарите, самоцензурата и клеветата и понатаму се предмет на загриженост“, пишува во Извештајот. Брисел исто така забележува и на транспарентноста на јавните расходи и финансирањето на политичките партии. „Корупцијата е распространета во многу области и продолжува да претставува сериозен проблем“. Во поглавјето 24, пак, се забележува на несоодветната техничка опрема на граничната полиција и недоволните буџетски средства. Брисел забележува и на недостигот од полициски персонал и на политизацијата во полицијата.

На што се однесува поглавјето 24?

1. Миграција; 2. Азил; 3. Судска соработка во граѓанската и кривичната материја; 4. Полициска соработка и борба против организираниот криминал; 5. Борба против тероризмот; 6. Царинска соработка; 7. Соработка во областа на дрогата.

Како Владата одобрила планови на МРТ Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

П

оради „расипан телефон“ на релација Македонска радиотелевизија – Влада, на седница на собраниската Комисија за транспорт и врски се најдоа документи кои предлагачот, Советот на МРТ, воопшто не ги разгледал. На барањето на претседателот на Советот, Слободан Чашуле, расправата за овие документи да се одложи додека предлагачот не оствари увид во нив, опозицијата реагираше бурно, инсинуирајќи

задни намери како вистинска причина за повлекувањето на точките од дневниот ред, кои се однесуваат на финансиските планови на јавниот сервис за Собранискиот канал и за програмите за емитување во странство, односно за иселениците. „На овие документи стои потпис од Министерот за финансии, Зоран Ставрески, и Владата дала позитивно мислење за нив, така што зад причините за одложувањето се кријат политички мотиви“, рече пратеникот

на СДСМ, Јани Макрадули. Чашуле, пак, негираше каква и да e политичка конотација на проблемот, и рече дека за грешката поради која документите иако неодобрени од предлагачот се нашле пред пратениците веќе е лоцирана одговорност. На седница на Советот на МРТ што ќе се одржи во четврток, одговорноста ќе биде персонализирана, и ќе бидат разгледани документите што беа симнати од дневниот ред на седницата на Комисијата за транспорт: „Грешката е направена од правната и финансиската служба на МРТ. Овие служби правеле корекции на финансиските

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

ПОЛИТИКА 7

Од политички играчки до етнички плачки! Одговорност?! Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

И

нцидентите кои за една недела се случија во повеќе градови во државава го вклучија алармот на институциите. Повредените завршија во болница со модринки од цврсти предмети, а напаѓачите со кривични пријави. Во повеќе од 20 напади или тепачки, со по неколку учесници, уапсени се околу 30 лица. Шемата на инцидентите е се уште непозната бидејќи мета на напаѓачите се и малолетници, и постари лица па дури и девојчиња и полицајци. Листата на насилници е од мешан етнички состав, а најмладиот приведен има 11 години. „Осум лица ќе се гонат кривично за инцидентот во автобусот со број 58, за инцидентот во автобусот 57 кривични пријави ќе добијат пет лица, а за оштетувањето на автомобилите во Ченто ќе оговараат шест малолетници. Пет лица се приведени за инцидентот што се случи во саботата пред интернет кафе во Дебар Маало. Приведени се и двајца братучеди од Тетово под сомнение дека нападнаа двајца тетовци и му ја расекоа аркадата на еден полицаец“, информираат од МВР. Во вакви услови на зовриени тензии, проработеа партиските штабови. Власта тврди дека опозицијата е креатор на инцидентите со желба владејачката коалиција да се претстави како неспособна за

ПАВЛЕ ТРАЈАНОВ

поранешен министер за внатрешни работи

„Има изјави дека меѓународни центри сакаат да ја срушат или избришат Македонија од картата на државите. Тоа се бомбастички изјави од самопрогласени експерти, новинари или загрижени политичари, кои во недостиг од права анализа се обидуваат да бидат присутни во јавноста.“

Додека двајцата главни лидери во земјава, Никола Груевски и Али Ахмети, држат одвоени отчети за работата на македонската Влада, се појавуваат на етнички „чисти“ настани, а нивните министри одговараат пред нив како пред партиски лидери, сегрегацијата на општеството ќе се зголемува

Во меѓувреме, лидерот на СДСМ, Бранко Црвенковски секојдневно оди на трибини да ги критикува политиките на власта, но досега не излезе на прес –конференција да предложи како да се надмине состојбата, а Албанската опозиција вади неверојатни тези дека власта правела геноцид врз Албанците!? одржување на етничкиот мир од една страна, а од друга да се обидат да го разнишаат партнерството на двете партии ВМРО–ДПМНЕ и ДУИ. Опозицијата директно ја обвинува Владата дека одговорноста е само кај неа, оти преку смислени инциденти ја дефокусира јавноста од реалните проблеми. За овие тези се огласи лично премиерот Никола Груевски. Биле идиотски: „Слушнав дека се вртат такви тези, особено на некои од социјалните мрежи. Сакам да кажам дека бев вчудовиден од таквите размислувања на поединци. Мислам дека ваква поидиотска теза не сум слушнал досега“, изјави Груевски. Викендот се појавија и трети тези и сценарија – странски служби стоеле зад инцидентите. Не и сакале добро на земјата и работеле против нејзиниот имиџ непосредно пред Самитот на НАТО.Но, какви и да се тезите, она што во моментот се бара е одговорно однесување на сите релевантни политички фактори во земјата, кои крајно време е да сфатат дека играта на картата на национализам и подбуцнување на етнички и

Филе ќе зборува за инцидентите! Тоа ли беше намерата? ВЛАДО БУЧКОВСКИ

поранешен премиер

„Истражувањата кои покажаа дека над 90% Албанци имаат лошо мислење за премиерот Груевски се лош показател кој треба да го направи него поодговорен. Ова е плод на погрешна филозофија која се развива кај нас, дека најбитно е да им се додвориш на Македонците зошто тие се гласачко тело, а за Албанците нека се погрижи Ахмети.“

Европската комисија вчера силно ги осуди серијата инциденти и најави дека комесарот за проширување Штефан Филе в четврток во Скопје ќе разговара на оваа тема со тамошните власти. Портпаролот на Филе, Петер Стано соопшти дека Европската комисија е уверена дека политичарите и цивилниот сектор во Македонија „внимателно ќе им пристапат на емотивниците последици и ќе придонесат за повторно воспоставување на мир во земјата”.

Т без мислење од Советот? планови, врз база на претходно мислење на Министерството за финансии за овој материјал, и наместо да му ги предадат коригираните планови на Советот на МРТ, тие директно ги испратиле во Министерството, кое откако дало позитивно мислење му ги испратило на Собранието“, изјави Чашуле за „Капитал“, кој рече дека грешката е направена во период кога се менуваше раководството на МРТ и се воведени новини во Законот за радиодифузна дејност. Тој вели дека е многу важно Советот да ги разгледа плановите пред тоа да го направи Собранието, зашто во нив се предвидени нови механизими за гарантирање на редовноста со која од Буџетот ќе бидат

исплаќани трошоците за Собранискиот канал, за кој Парламентот & должи на МРТ 4 милиони евра. „Долгот на Собранието кон МРТ за Собранискиот канал не е подмирен, но ќе биде, во нов облик. Советот на МРТ одлучи дека одредени ставки во финансиските планови за овој канал се нереални, и нив ги отстранивме, и со Министерството за финансии најдовме начин за редовно финансирање на Собранискиот канал. МРТ веќе не сака да го крши Законот за радиодифузна дејност и и понатаму да го плаќа Собранискиот канал од парите собрани од радиодифузната такса. Тој мора да се плаќа од Буџетот“, изјави Чашуле.

верски страсти е опасна во мултиетничка и мултиконфесиона лна Македонија. Поранешни високи државни функционери за „Капитал“ се едногласни дека не постои ниту стратегија, ниту сценарио за дестабилизација на Македонија, туку ова што се случува е резултат на со години погрешно водената полтика на

полето на меѓуетничките односи. Тие како крајно несериозни ги ценат обвинувањата кон Меѓународната заедница, оти тврдат дека тоа за што ЕУ и НАТО се залагаат е стабилна држава. Велат дека ова што се случува пред се е плод на неодговорното однесување на македонските и албанските политичари кои креираат паралелен свет на дејствување и силна сегрегација. Албанските партии со стабилноста на земјата ги уценуваат партнерите во владата, а македонските оставаат простор албанскиот владејачки лидер да биде „премиер во сенка“. Играјќи на картата да се додворат на својот етнички електорат, нашите политичари се губат во пресметките и забораваат дека често пати, тоа што е добро за рејтингот, знае да е погубно за државата.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Студентите гледаат дотепано, професорите европско образование! Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

С

тудентите се жалат дека студирањето по Болоња го дотепа високото образование во Македонија, а квалитетот на кадарот кој излегува од студентските клупи е полош. Универзитетите пак, категорично ги демантираат студентите и тврдат дека Болоњскиот систем го издигнал македонскиот образовен процес на европско ниво. На вчерашната конференција „Искуствата од воведувањето на Болоњската реформа“, која покажа дека студентите и професорите на образовниот процес гледаат со различни очи, ресорниот министер, Панче Кралев, одби да каже со колку

средства државата го поддржала воведувањето на Болоњската реформа. Според студентската организација Слободен индекс, Болоња во образованието не е предност, туку маана. „Студиите се сведуваат на заокружување на тестчиња со понудени одговори, на вежбање фактографска меморија, бркање бодови за присуство и активност. Целото образование е буквално девалвирано и тоа ни пречи. Дефинитивно, Болоња го дотепа високото образование во Македонија. Дури и зад високата проодност се крие финансиски интерес за да се запишуваат повеќе студенти и во универзитетските

каси да влегуваат повеќе пари. Се исфрлаат куп кадри кои потоа нема каде да се вработат, а немаат и никакво знаење“, рече Ива Додевска од Слободен индекс. Според ректорот на Универзитетот Свети Кирил и Методиј, Велимир Стојковски, ваквата реакција на студентите не е ништо ново, туку е типична за сите министерски конференции во Европа. „Далеку од тоа дека Болоња го дотепала високото образование. Тоа ниту е дотепано, ниту е блиску до тоа. Образованието функционира на едно европско ниво, што е покажано и од сите европски евалуации. Имаме заеднички студиски програми со странски универзитети, заеднички дипломи и само изминативе две години 130 наши студиенти поминаа дел од студирањето на некој странски универзитет. Да се направи таков трансфер сигурно

не би можело во така дотепано образование, туку во компетентен и рамноправен образовен систем“, рече Стојковски. Министерот Кралев не сакаше да каже колку вложува Македонија за имплементирање на Болоњскиот процес, кој бара работа со мала група студенти, а со тоа и просторен капацитет, кадар и соодветна опрема. „Ако зборуваме за едноставна математика, односно колку се зголемени инвестициите во образованието, тоа не е секогаш индикатор кој покажува дали доволно и успешно е спроведено нешто. Средствата секогаш треба да ја следат целта, а наша цел е да одредиме правец на движење на образовниот процес во иднина. Континуирано инвестираме во превод на учебници, лаборатории, подобрување на инфраструктурните услови и слично“, рече Кралев. Андреј Кохонт, професор на Љубљанскиот универзитет, вели дека последниве неколку години с$ повеќе студенти запишувале магистерски студии затоа што по дипломирањето не можат да си најдат работа. Како предности на Болоњскиот систем професорите ги посочија препознатливите квалификации, мобилноста на студентите, Еразмус мундус програми и слично.

> БРОЈКА

28 MART SPECIJALNA EDICIJA

KAPITAL TOP 100 IZVOZNICI

KAPITAL MEDIA GROUP vo sorabotka so doma{ni analiti~ari i eksperti ja podgotvuva ~etvrtata godi{na edicija TOP 100 IZVOZNICI za 2012.

1.000

земјоделци сега имаат евидентирано земјоделско земјиште во Струмичко како резултат на постапката за идентификација на земјоделските парцели. Со оваа обемна акција во Струмичко се опфатени 4.106 сопственици на земјоделско земјиште. Со системот на идентификација на земјоделските парцели ќе се добие реална состојба за обемот на обработливо земјоделско земјиште, кое во значителен дел беше пренаменето во градежно.

A

ko od ekonomskata kriza mo`e da izlve~e nekoja pouka ili lekcija toa e deka samo kompaniite i dr`avite koi izvezuvaat mnogu pobrzo izleguvaat i ja prebroduvaat ekonomskata kriza. Tokmu zatoa sega koga na Evropa i se zakanuva ekonomska recesija zgolemuvaweto na izvozot i nao|aweto na novi izvozni pazari stanuvo pova`no od sekoga{.

Zemjite ve}e i otvoreno lobiraat i vodat valutni vojni so cel da go zgolemat izvozot na kompaniite. Kade e Makedonija vo ovaa vojna za izvozno osvojuvawe na svetot?

Ova e vreme koga Makedonija kako dr`ava so site raspolo`ivi kapaciteti mora otvoreno i organizirano da zastane zad izvoznicite i pogolemiot izvoz da go stavi vo funkcija na pogolemiot ekonomski rast i otvaraweto na novi rabotni mesta.

Vo edicijata TOP 100 IZVOZNICI za 2012 godina }e bidat vklu~eni glavnite poenti od izlagawata na u~esnicite na Prvata rabotna konferencija za izvoz “Kako i kade pove}e i podobro da izvezuvame.

Perspektivi za 2012 godina”, koja se odr`a na 29 fevruari vo organizacija na Kapital Akademija.

Vo godine{nata edicija TOP 100 IZVOZNICI }e bidat vklu~eni pove}e rangirawa spored razli~ni pokazateli: Top 100 najgolemi izvoznici Top 50 najizvezuvani proizvodi Top 10 izvozni pazari Top 10 neto izvozni industrii Top 10 najbrzoraste~ki izvozni pazari Izvoznite aduti i perspektivi na Makedonija vo 2012 godina Kako da se zgolemi izvozot na hrana od Makedonija?

Analiza na izvozot na vino od Makedonija Izvozot na uslugi od Makedonija Tajnata na uspe{nite izvozni strategii

Za site informacii i pra{awa okolu oglasuvaweto obratete se do marketing sektorot na e-mail: prilozi@kapital.com.mk tel: 02 3298 110 lice za kontakt: Jasmina Savovska Tro{anovski

Годинава ќе се донесат над 20 правилници за безбедност на храната

П

овеќе од 20 правилници за безбедност на храната ќе бидат донесени оваа година, во насока на усогласување со новиот Закон за безбедност на храна. Со цел запознавање на потрошувачите и производителите на храна со новите правилници, Агенцијата за храна и ветеринарство во соработка со Организацијата на потрошувачи изготви три публикации и брошури кои се однесуваат за конкретни производи, адитиви и додатоци во храната. „Во делот на безбедноста на храната треба да се донесат многу правилници зашто оваа област е една од најрегулираните во ЕУ и постојано трпи промени. Согласно со владината Програма за усвојување на европското законодавство, имаме агенда и соодветни рокови кои ги почитуваме, па според тоа годинава треба да донесеме повеќе од 20 правилници“, изјави директорот на Агенцијата, Дејан Рунтевски. Новиот Закон за безбедност на храната е донесен во декември 2010 година. Со неговата имплементација треба да се обезбеди висок степен на заштита на живоот и здравјето на луѓето, заштита на потрошувачите со интегриран приод во контролата на безбедноста на храната.

> БРОЈКА

20

милиони евра, од кои најголем дел е грант од Швајцарската агенција за развој и соработка, во следните три ипол години ќе бидат наменети за проекти што се однесуваат на ревитализација на реката Брегалница. За оваа намена ќе бидат реализирани два проекта, што се однесуваат на управување со сливот на Брегалница и зачувување на животната средина. Со овие пари е предвидено да се формира регионално тело за управување со водите и реализација на повеќе мали инфраструктурни објекти. Реализацијата на овие проекти веќе е започната. Се очекува деновиве да биде формирано регионално тело за управување со водите со седиште во Кочани.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

9

Скопските хотелиери тријат раце, охридските ставија клуч на врата! Од туристичките агенции кои работат инкаминг-туризам велат дека по неколкуте „авантури“ на зимските центри, каде што беа затрупани стотици странски туристи, на заинтересираните гости можеле да им понудат само разгледување на Скопје, каде што можат да ги задржат само два дена Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

С

копските хотели и ресторани зимава тријат раце од зголемениот број странски туристи, кои освен од регионот, доаѓаат и од Америка и од скандинавските земји. Но, во исто време кога Државниот завод за статистика изброи 10% повеќе странци зимава отколку лани и 25% повеќе отколку во 2010 година, охридските хотелиери ставија клуч на врата. Велат, не им се исплатувало за 10% пополнет капацитет да плаќаат скапи комуналии. Од туристичките агенции кои работат инкамингтуризам велат дека по неколкуте „авантури“ на зимските центри, каде што беа затрупани стотици странски туристи, на заинтересираните гости можеле да им понудат само разгледување на Скопје, каде што можат да ги задржат само два дена. Сопственикот на туристичката агенција Адријатик Маврово, Ангел Иванов, вели дека зголемениот број странски туристи се должи на намалените цени. „Таквиот тренд е присутен главно во Скопје. Тоа е поради кризата која драматично ги намали цените на хотелските услуги во регионот, па туристите кои се решаваат за некоја балканска тура ноќ или две остануваат и во Македонија. Прашањето што може да им понуди Македонија на странците е многу комплицирано. На пример, периодов имавме неколку македонски „коста конкордии“. На Пониква неколку дена беа

затрупани шеесетина туристи, на Пелистер уште толку, а на Кожуф уште повеќе. Иста судбина имаа неколку Грци, холандскиот принц и други гости кои ретко ја посетуваат Македонија. Значи, освен „авантура“, нема многу што да понудиме во зимскиот туризам“, објаснува Иванов. Од кафе-баровите и од рестораните лоцирании околу плоштадот во Скопје велат дека како ретко кога странци има и во јануари и во февруари. Кинези, Јапонци, Американци, Британци, Турци и Скандинавци може да се видат секој ден како пијат македонско пиво и мезат пинџур и скара. „Ваквиот тренд ни го зголеми прометот за 10%. Иако во летните месеци бенефитот од гостите отстрана се чувствува повеќе, и сега не е лошо. Кај нас доаѓаат најмногу Турци и Шпанци. Ова време најмногу бараат ајвар и пинџур, а пиво сакаат и лете и зиме“, велат од ресторанот Пелистер. Во lounge барот Тренд се задоволни што покрај гости од регионот, имаат и посетители од Јапонија и од Кина. „Во последно време во нашиот локал има доста странци. Кинезите и Јапонците најмногу сакаат македонска скара и пиво“, велат од Тренд. Бенефитот од конгресниот туризам скопските хотели го почувствуваа дури и во зимските месеци. Во хотел Порта велат дека капацитетот им е речиси 100% исполнет, а меѓу гостите има и бизнисгрупи, но и туристи кои остануваат понекоја ноќ во Скопје. Во хотелот Холидеј ин велат дека

Швеѓаните пијат по 5-6 кригли македонско пиво, Кинезите сакат скара и ајвар, а Турците бараат лута жолта. во јануари и во февруари годинава имаат 10% поголем промет во споредба со ланската сезона. Во хотелот Стоун бриџ половина од капацитетот бил исполнет во изминатите два месеци, а имаат гости претежно од бизнис-фелата. Но, охридските хотели стојат слабо и голем дел од нив решиле привремено да затворат. „На голем дел од гостите не им се доаѓа поради катастрофалната патна инфраструктура. На пример, патот Солун-Охрид е катастрофален во земјава, Гостивар-Охрид исто така. Во Охрид нема ни шопинг-центар. Со што да привлечеме странски туристи?“, прашуваат од хотелот Метропол и велат дека единствено тие,

поради претходно закажаните семинари, одлучиле да работат додека другите се затворени. Во Охрид периодов странски гости, претежно од Грција, имало само за време на верскиот празник Прочка. Според податоците на Државниот завод за статистика, бројот на странските туристи и на ноќевања во декември 2011 година е зголемен за 10,4% во однос на декември 2010 година. Во цела 2011 година, во споредба со претходната, бројот на странските туристи е зголемен за 25,1%, а бројот на ноќевања за 35,1%. Најголем дел од странските туристи се одлучиле за хотели со четири или со пет ѕвезди.

НА 30-ти МАРТ Најновиот број на Банките & Бизнисот кој излегува на 30 март донесува: АНАЛИЗА: Како банките ја завршија 2011 година? Како финансиските резултати од 2011 ќе влијаат на кредитната политика во 2012? Зошто на Македонија и треба гарантен фонд ИНТЕРВЈУ: ЛИЛИЈА БУРУНЧУК

директор на канцеларијата на Светската банка во Македонија

Колку фирмите во Македонија користат е-банкарство? Србијагас и Гаспром формираат своја банка Lehman Brothers се врати меѓу живите. Дали тоа значи дека ќе заврши и глобалната финансиска криза, која започна токму со банкротот на Lehman Brothers?

КАПИТАЛ вТорнИК 13.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари Елена Јакимовска веќе не е извршен директор на Берзата

Е

лена Јакимовска-Петровска си поднесе оставка од функцијата извршен директор и член на Одборот на директори на Македонска берза. Таа е номинирана за директор на Централниот депозитар за хартии од вредност. „Во согласност со член 166-б од Законот за хартии од вредност, известуваме дека извршниот директор на Берзата, Елена Јакимовска-Петровска, на 28 февруари поднесе оставка од функцијата поради заминување на друга функција“, соопштија од Македонската берза. Собранието на акционери на Централниот депозитар за хартии од вредност ја именуваше Јакимовска за директор, но за да стапи на оваа функција, мора да добие согласност и од Комисијата за хартии од вредност.

> БроЈка

Смени во надзорниот одбор на зираат банка

Н

1,3

милиони денари изнесува добивката во 2011 година на Фабриката за квасец од Битола, што е повеќе од двојно помалку во споредба со 2010 година, кога изнесуваше 3,1 милион денари. Финансискиот извештај на компанијата објавен на Македонската берза покажува дека фабриката бележи уште поголем пад на оперативната добивка - од 2,9 милиони денари во 2010 година на 350.000 денари во 2011.

еполни два месеци откако беше неофицијално објавено дека подружницата на турската Зираат банка во Македонија ги презема турската Халк банка вчера се случија промени во управувачката структура на Зираат. Според податоците од Централниот регистар, нови членови во Надзорниот одбор на Зираат банка се Муса Арда и Нуман Бек, кои доаѓаат на местото на Ахмет Месут Гурајли и Мехмет Ајхан Алтинаш. Одлуката за преземање на подружницата на Зираат банка од страна на Халк банка беше објавена кон средината на јануари, а одлука наводно е договорена меѓу нивните матични банки кои и двете се од Турција. Неофицијално целата постапка околу преземањето на КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ Зираат Банка банка треба да заврши3м во втората половина од годинава.

6м 24м 36м Минатата година турската Халк банка ја купи македонската ИК НЛБ Тутунска банка 4,00% 5,00% 7,50% 7,90% банка, по што таа беше ребрендирана. Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

4,30% 4,00% 4,60% 4,00% 4,10% 4,20% 5,00% 4,50% 4,40%

5,30% 5,00% 4,80% 5,00% 4,90% 5,70% 6,00% 5,50% 5,40%

8,10% 7,00% 5,00% 8,20% 7,50% 7,50% 9,00% 8,50% 8,40%

8,30% 7,50% 5,00% 8,30% 8,00% 8,10% 9,50% 9,00% 8,80%

Недостигот од сончоглед ја чини 12% Македонија 34 милиони евра годишно КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

29% Македонија годишно губи милиони евра на увоз на масло

за јадење бидејќи не произведува доволно сончоглед. Од година површините под оваа култура во континуитет 71% 1990 се намалуваат, а увозот на сурово масло достигнува 30.000 тони годишно

09%

александра Спасевска

Н

spasevska@kapital.com.mk

ов правилник за квалитетот на маслото NASDAQ за јадење и зголемување на засадените површини со сончоглед бара Групацијата за производство на масло ата во Сао за јадење при Стопанската комора на Македонија. Во услови кога 30% од земјоделското земјиште не е обработено, и покрај с$ поголемите субвенции за производство на сончоглед, преработувачите се жалат на растечкиот увоз на масло за јадење и поголема пании конкуренција. Според групацијата, Македонија годишно губи 34 милиони евра бидејќи не произведува доволно сончоглед, односно увезува во време кога с$ омпании од повеќе се увезуваат производи со разни етикети, по старите југословенски стандарди. Токму затоа, од групацијата велат дека е неопходно да се стави ред во оваа гранка. „Моментално во земјата функционираат пет преработувачки капацитети

65%

04%

05%

23%

и на берзата

кои се во состојба да го преземат секое производство и до 100.000 тони, да произведат доволно суровина за дома, но и да извезуваат. Максимумот производство за последниов период е околу 7.000 тони сончоглед, а реалните потреби ни се 50.000 до 60.000 тони или вкупно 30.000 хектари посадени со сончоглед“, изјави директорот на Благој Ѓорев од Велес, Никола Варадинов, кој е претседател на Групацијата за производство на масло за јадење. Тој посочи дека Македонија годишно увезува 30.000 тони сурово сончогледово масло, кое се употребува во домашните преработувачки капацитети, а за намалување на зависноста од увоз, освен зголемување на површините, мора да се надмине и диспаритетот меѓу цената на увезениот и дома произведениот сончоглед, поради кој домашното сурово масло чини 49 денари за килограм, а увезеното 34 денари. „Конкуренцијата однадвор

ани на

12.03.2012

раст

Македонијатурист ТТК Банка Арчилормитал (ХРМ) РМДЕН10 Македонски телеком

+2,57% +2,20% +1,52% +1,30% +0,82%

12.03.2012

Топлификација КЈУБИ Прилепска пиварница Комерцијална банка Алкалоид

-

3м 2,20% 2,40% 2,30% 2,40% 2,40% 2,20%

6м 2,70% 2,90% 2,70% 2,90% 2,90% 2,70%

24м 3,80% 4,00% 4,00% 3,65% 4,10% 3,70%

36м 4,10% 4,30% 4,50% 3,90% 4,50% 4,10%

2,40%

3,00%

4,00%

4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,70%

3,00% 3,10%

4,60% 4,60%

5,10% 5,00%

тони сончоглед годишно се потребни за да ја задоволат домашната потрошувачка, а воЕВРОПСКИ моментов сеКАМАТНИ СТАПКИ произведуваат 7.000 тони 1м Euribor (EUR) 0,48% Libor (EUR) 0,42% Libor (USD) 0,24% евра за тон достигна цената на сончогледот годинава Libor (CHF) 0,07%

3м 0,88% 0,80% 0,47% 0,09%

6м 1,19% 1,16% 0,74% 0,16%

12м 1,52% 1,52% 1,06% 0,37%

1 недела 3,18%

1м 4,18%

3м 4,98%

46 50.000 350

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Рочност СКИБОР МКДОНИА

сончоглед. Од групацијата бараат и повеќе сурово малсо за јадење се намали набанка 0%,а на Македонија 5,20% Народна 4,00% на рафинирано остана 25%, што влијаеше испитување на квалитетот 13,40%на Народна банка на Србија лаборатории за12,00% негативно врз домашното производство нана Хрватскамаслото, бидејќи6,00% сега има само една. 2,50% Народна банка

пад

-6,62% -2,21% -2,00% -0,47% -0,26%

нова цена

2.872,00 930,00 67,00 94,00 514,00

понеделник - 12.03.2012 3м 4,00% 4,30% 4,00% 4,60% 4,00% 4,10% 4,20% 5,00% 4,50% 4,40%

6м 5,00% 5,30% 5,00% 4,80% 5,00% 4,90% 5,70% 6,00% 5,50% 5,40%

24м 7,50% 8,10% 7,00% 5,00% 8,20% 7,50% 7,50% 9,00% 8,50% 8,40%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,90% 8,30% 7,50% 5,00% 8,30% 8,00% 8,10% 9,50% 9,00% 8,80%

нова цена

2.101,00 265,00 8.300,00 3.155,00 4.200,00

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,20% 2,40% 2,30% 2,40% 2,40% 2,20%

6м 2,70% 2,90% 2,70% 2,90% 2,90% 2,70%

24м 3,80% 4,00% 4,00% 3,65% 4,10% 3,70%

36м 4,10% 4,30% 4,50% 3,90% 4,50% 4,10%

Алфа банка

2,40%

3,00%

4,00%

4,30%

Уни банка

2,40%

2,70%

4,35%

5,25%

4%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,70%

3,00% 3,10%

4,60% 4,60%

5,10% 5,00%

3%

Среден курс во 61,5050 46,6265 73,5750 51,0288 46,9827 49,5409

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

3%

2%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

преку ноќ 2,20% 2,20%

производителите на масло заОСНОВНИ јадењеКАМАТНИ бараатСТАПКИ нов правилник, според кој маслото ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ ќе се проверува преку поопсежни анализи на физичките и на хемиските својства Основна кам. стапка Стапка на инфлација

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+

09%

го убива домашното производство. За да се заштитиме од увоз на неквалитетни производи, треба да се донесе правилник за квалитетот на маслото за јадење ,кој ќе важи и за домашните производители и за увозниците“, побара Варадинов. Од групацијата велат дека со постоечкиот правилник маслото се испитува по помалку параметри, а според новиот, ќе се бараат поопсежни анализи на физичките и на хемиските својства на маслото за јадење. Македонија во 1991 година годишно произведувала 38.000 тони сончоглед, додека во 2007 година производството се намали на 3.500 тони, за во 2010 година да достигне 7.500 тони. Ваквите тенденции, според Комората, се должат на зачленувањето на Македонија во СТО, договор според кој царината за увоз на

Банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка милиони долари е вкупниот увоз на сурово и Алфа банка рафинирано масло за јадење во 2011 година

1м 0,48% 0,42% 0,24% 0,07%

3м 0,88% 0,80% 0,47% 0,09%

6м 1,19% 1,16% 0,74% 0,16%

12м 1,52% 1,52% 1,06% 0,37%

1% 1% 0%

-1% -1%

01/10завод 04/10 06/10 Извор: Државен за статистика

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Рочност преку ноќ 1 недела 1м Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% 3,18% Нето вредност 4,18% Илирика Југоисточна Европа2,20% 26.326.759,38 МКДОНИА Илирика Глобал-Растечки пазари

2%

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

3,41%

-6,77%

-23,71%

4,59%

11.03.2012

0,34%

5,00%

2,27%

-10,58%

4,77%

11.03.2012

16.651.368,05 2,91% Основна кам. стапка Стапка на инфлација КД БРИК 47.813.716,51 0,45% 5,20% Народна банка на Македонија 4,00% КД Нова ЕУ 21.754.933,17 1,23% 13,40% Народна банка на Србија 12,00% КБ Публикум - Балансиран 25.298.036,17 2,06% 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% КБ Публикум - Обврзници 36.031.622,47 1,00% 3,60% Централна банка на Црна Гора

-0,17%

-5,23%

-13,10%

1,50%

10.03.2012

8,32%

7,45%

-4,21%

9,06%

11.03.2012

0,72%

-11,32%

-32,40%

2,48%

11.03.2012

5,82%

0,52%

-11,96%

6,66%

11.03.2012

2,50%

2,38%

0,00%

2,10%

11.03.2012

0,27% 2,20%

0,83%

1,63%

0,00%

0,64%

11.03.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

41.789.838,05

3м 4,98% 1M 1,84%

09/10

Иново Статус Акции

КБ Публикум Паричен Централна банка на Словенија

57.449.798,50

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

камата 4,00% 5,50%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 13.03.2012

11 > БРОЈКА

Нарашанов уште 4 години на чело на Винер

З

Aeroports de Paris купи 38% од ТАВ холдинг

A

19

оран Нарашанов доби нов, четиригодишен мандат како претседател на Управниот одбор на Винер осигурување. Во Надзорниот одбор сметаат дека резултатите на осигурителната компанија во изминатите четири години се импресивни. Во тој период Винер осигурување го удвоила пазарниот удел, стратешки ја организирала продажната мрежа, ги зголемила и зацврстила човечките и материјалните ресурси и обезбедила беспрекорна реосигурителна програма. Нарашанов е учесник и во Програмата за идни лидери на Виена иншуренс груп (ВИГ). „Динамичниот развој на позитивните настани околу Винер не ни остава многу време за ретроспектива, но остварените резултати покажуваат дека нашиот компактен тим составен од посветени и лојални професионалци продолжува да ги натфрла поставените цели. Новиот мандат е и мое големо задоволство што и понатаму ќе ги делам работните обрвски со сите тие прекрасни луѓе. Долгорочниот раст и понатаму останува во мојот најтесен фокус, заедно со одржување на практиката профитот да го задржуваме и инвестираме во континуиран стабилен развој“, вели Нарашанов.

илјади барања за легализација се поднесени во Куманово, од кои половина влегуваат во градежниот опфат на општината, а останатите во населбите. Советот на општина Куманово на последната седница донесе одлука за изработка на генерален урбанистички план, кој ќе ја опфати легализацијата на дивоградбите. Легализацијата треба да заврши во наредните шест години.

eroports de Paris, сопственикот на аеродромот Де Гол, презеде 38% од најголемиот турски авиооператор, ТАВ, за 874 милиони долари, со што го победи францускиот ривал, градежната компанија Vinci SA (DG). Освен со истанбулскиот аеродром Ататурк, ТАВ холдинг управува и со повеќе други аеродроми во Турција, со скопскиот и со охридскиот аеродром во Македонија, а и во Грузија, Тунис, Литванија и во Саудиска Арабија. Сега двете компании ќе покриваат 37 аеродроми и околу 180 милиони патници годишно. Францускиот авиооператор планира да се прошири на големите меѓународни аеродроми, кои опслужуваат над 10 милиони патници, а веќе е присутен во развиените земји и во Бразил, Русија, Индија и Кина. Зделката меѓу ADP и ТАВ ги фрла во сенка тензиите меѓу Париз и Анкара по прашањето за ерменскиот геноцид, кое предизвика опасност од трговски проблеми врз француските претпријатија во Турција.

Владата нема да го зголемува ДДВ, ММФ итно сугерира ребаланс Министерот Ставрески вели дека Владата нема намера да ја менува даночната политика, но планира други чекори за решавање на проблемите во Буџетот. ММФ сугерира кратење на јавните расходи што порано

К

прилагодувања“, изјави Тиеман за „Капитал“. Од ММФ засега не откриваат дали во текот олку порано се скратат трошењата од на следната мисија во мај ќе побараат Буџетот, толку побрзо ќе се надминат од Владата да ја преиспита даночната проблемите со потфрлувањето политика и да ја зголеми стапката на ДДВ, на даночните приходи, оценува иако економистите очекуваат тоа прашање претставникот на ММФ во Скопје, неизбежно ќе биде отворено. Александер Тиеман. Според Меѓутоа, министерот за финансии, Зоран проценките на Фондот, економскиот Ставрески, е дециден дека даночната раст годинава ќе достигне најмногу 2%, а постојат политика нема да се менува. ризици оваа прогноза дополнително да се „Економската политика и определба на ревидира надолу, така што, јасно е дека приходите оваа влада е одржување ниски даночни во државната каса, кои се планирани врз основа на стапки. Една од основите во економијата е раст од 4,5%, се неостварливи. дека ниските даноци повлекуваат подобра „Ние ја поддржуваме Владата да го одржи наплата. Согласно движењата и проекциите, буџетскиот дефицит на ниво од 2,5% од БДП Владата планира и презема чекори за ФЈУЧЕРСИ и препорачуваме во рана фаза да се намалат претстојниот период, но тие нема да се трошоците од Буџетот како одговор на одразат на постојната НАФТАданочна политика“, предвидениот недостиг што ќе се појави ЛЕСНА кај СУРОВА изјави министерот Ставрески. ПРИРОДЕН ГАС приходите. Начинот како ќе се направи тоа Наспроти оваа определба на Владата, дел 105.66$/барел 2,27/ММБТу зависи од Владата. Меѓутоа, планирањето и од економистите сугерираа да се зголеми одредувањето на приоритетите во Буџетот стапката на ДДВ за еден до два процентни BRENT ЗА ЗАТОПЛ. порано ќе ги донесат потребните буџетски поени, дел од прометот 323 што се оданочува 124.25$/барел

Александар Јанев janev@kapital.com.mk

зОРАН сТАВРесКи

министерМАКЕДОНСКА за финансии БЕРЗА

Владата и МБИпланира 10 презема чекори за 2.132,30 период, претстојниот но тиеМБИД нема да се одразат на постојната 1.983,29 даночна ОМБполитика.

122,92

-0,27% +0,04% +0,38%

-1,62% -1,37%

-2,37% -1,00%

Извор: Македонска Берза

SASX 10 -0,27% -0,15% 761,57

+0,04% SOFIX 310,17 +0,38% ATHEX

-0,34%

739,51

Главен индекс на Љубљанската берза

554,42 12.956,26

1697.10$/унца

19.062,50

33,66$/унца

2.210,50

NASDAQ 2.985,79

8.401,50

3.000 3.000 3.000

-0,65% +0,29%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 739,51 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,11%

FTSE 100 5.884,90

-0,04%

1.800 1.800 1.800

+0,23% +0,08% SWISS

DOW JONES

6.191,33

-1,71%

S&P 500 1.369,57

Главен индекс на Љубљанската берза

256,00 12.956,26

1.120,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

-0,09% 66.270,60 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 315,00

Апарт.Медена

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 845,28

6.483,71

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,40%

-0,11%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

+2,09%

17.503,20 FTSE 100

5.884,90

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.886,00

+11,15%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 31,02

+0,23%

+0,08%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

-2,48%

-0,65%

16,54

104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА 105.66$/барел

BRENT 124.25$/барел

Кред.банка ЕВРОПА ИНДЕКСИ -37,96% -25,93% FTSE 100

-0,11% 5.884,90БЕРЗА -0,04% ЉУБЉАНСКА

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Нова.кред.

3.400,00

+6,28%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Сивент

0,10

SWISS Пивоварна +0,08% -8,75% 6.191,33

.

DAX Интереуропа 6.886,00 0,73

8.210,00

+3,00%

+0,05% -6,70%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

12.03.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +2,57% 2.872,00

Македонијатурист ТТК БанкаNIKKEI 225 +2,20% 9.889,86 Арчилормитал (ХРМ) +1,52% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза РМДЕН10 +1,30% котирани на швајцарскиот пазар на капитал Македонски телеком +0,82%

+0,05%

-0,40%

1697.10$/унца

СРЕБРО 33,66$/унца

БАКАР 8.401,50

-1,62% -1,37%

ПРИРОДЕН ГАС 2,27/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

323

МЕТАЛИ

-0,84% -1,61% +0,10%

НИКЕЛ

19.062,50

АЛУМИНИУМ 2.210,50

ЧЕЛИК 520.00$/унца

-2,37% -1,00%

+1,0% +0,2% /

+10,12%

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

SWISS 6.191,33

108108 108

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Кутјево

140,00

CAC 40 6.483,71

-0,04%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Ветер.завод -5,93% BRAZIL BOVESPA

Месер

4.000,00

139,99

-0,40%

112112 112

ЗЛАТО

Филип Морис +16,36% NASDAQ +6,67% +0,23% -0,09% 2.985,79

DOW JONES Привре.банка

BRAZIL BOVESPA -0,09% -0,65% 66.270,60 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

116116 116

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.889,86 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 21.134,20 ДЕН ДО 15Ч.

120120 120

-1,71%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Финвест

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 739,51

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-0,09% S&P 500 +0,05% 1.369,57

NASDAQ 2.985,79

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1337.75$/бушел

SBITOP 570,15

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.956,26 Заеднички индекс 30 6.886,00

-0,34%

SASX 10 ШЕЌЕР 761,57

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-0,15% +1,34% SOFIX СОЈА +0,36% -2,52% 310,17

-1,87% +0,12% +3,45% +0,29% +0,06%

2365.000$/бушел

Главен индекс на Белградската берза 643,50$/бушел

CROBEX КАФЕ 1.795,53 1.82/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 66.270,60 310,17

-0,34%

SBITOP 570,15

-0,09% +0,12%

654,00$/бушел

BELEX15 ПЧЕНИЦА 554,42

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +1,43% РЕГИОН

ПЧЕНКА

SASX 10 761,57

берзата, без финансиски компании

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

124124 124

520.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,36% -0,09%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 6.483,71

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.795,53 1.369,57

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Атинската берза

-0,15% +0,23%

BELEX15 DOW JONES

НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,45%

-0,84%2.700 +1,0% 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 СРЕБРО МБИ 10 -1,61% +0,2% 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 -0,27% 2.132,30 +0,29% 2.000 2.000 2.000 2.100 2.100 БАКАР ЧЕЛИК МБИД +0,10%2.100 / +0,04% 1.800 1.800 1.800 1.900 1.900 1.900 1.983,29 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12 ОМБ -1,71% +0,38% 122,92 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,12%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 570,15

МБИД МБИД 3.100 3.100 3.100МБИД МЕТАЛИ

-0,28%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+0,36%

начинот како ќе се направи тоа зависи од Владата.

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, понеделник - 12.03.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 2.132,30 554,42 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.983,29 1.795,53 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 122,92

со повластена стапка на ДДВ од 5% да се оданочува регуларно со 18%, да се укинат сите даночни бенефиции кои не даваат ефекти, а да се намали оптоварувањето врз бизнисот преку намалување на цените на енергенсите и да се намалат казните. Сите дополнителни приходи пак, што ќе се соберат да се наменат за инвестиции во развојни проекти, кои ќе ја поттикнат економијата. Ставрески признава дека има простор да се подобри структурата на Буџетот, но според него, тоа е континуиран процес АлеКсАНдеР ТиемАН претставник на ММФ во Скопје на зголемување на процентот Препорачуваме на капитални во рана фаза да се инвестиции од намалат трошоците година во година. од Буџетот, но

HANG SENG 930,00 21.134,20 67,00

654,00$/бушел

ПЧЕНИЦА 643,50$/бушел

КАФЕ 1.82/бушел

СУРОВИНИ

+1,43% +1,34% -2,52%

КАКАО

2365.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1337.75$/бушел

-1,87% +3,45% +0,06%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+0,23%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

94,00 514,00

ПЧЕНКА

Привре.банка

256,00

+16,36%

Филип Морис

1.120,00

+6,67%

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Контролиран неред

Рубин дека најдобриот начин да се управува економијата е преку создавање контролиран Зарески Велат неред. Која може да биде целта на овој проект на економски хаос кој владее на пазарите и

В

во кој навидум нема ама баш никаква логика?

универзитетски професор

о годината на избори с$ е во игра. Завршија во Словенија и во Хрватска, Словачка го избра новиот состав на Парламентот, во Русија ништо ново, Путин доби нов претседателски мандат, а веќе од наредниот месец следат изборите во Грција и во Франција. Некаде во втората половина од годината ќе се одржат изборите во двете најважни светски економиии, во САД и во Кина. Четиригодишниот циклус е инспирација за нов почеток. Со стари или со нови играчи. Независно. По кризата во 2008 година сите се подготвени да влезат во нов циклус на промени, со свои нови економски политики. Сите бараат нова шанса. Желбата за реално влијание врз економијата и настаните во своите држави и пошироко на светски план ќе значи брзо бегање од проблемите и зафаќање со реално нови цели. Можеби ова е и наједноставното објаснување зошто сите бегаат од одговорноста за безмалку распадот на еврото, за замрзнатиот S&P индекс, за растот на цените на енергенсите, за девалвацијата на валутите и огромните долгови. Велат дека најдобриот начин да се управува економијата е преку создавање контролиран неред. Која може да биде целта на овој проект на економски хаос кој владее на пазарите и во кој навидум нема ама баш никаква логика? Азиските економии овие месеци ќе бидат под значително влијание на европската криза. За ова постојат најмалку три причини. Првата е очекувањето дека значаен дел од капиталот од Европа ќе се префрли кај нив и ќе го дестабилизира финансискиот пазар. Некои држави к

о

м

е

р

ц

и

ј

едноставно имаат главоболка од премногу капитал поради стравот дека како што дошол така може одеднаш и да се повлече и да остави сериозни дупки во економијата. Сеќавањата на финансиската криза во Јужна Америка, а подоцна и во Мексико беа токму резултат на ваквата „плима и осека“. Втората причина е намалената побарувачка за нивните производи, што води кон намален извоз. За економии каде што домашната побарувачка не е на значително ниво, падот на извозот значи директен пад и на производството. Третата причина за состојба на стрес е растот на цената на суровините. Овој динамичен раст е диктиран во значаен обем од војната на валутите и геополитичките промени на Блискиот Исток, фактори кои во брзо време нема да се променат. Како на ова реагираат на Истокот? Во состојба кога не се многу моќни да извршат промени од голем обем за да си го заштитат бизнисот, сите применуваат државна протекција. Суптилна, не како онаа класичната со царини, вонцарински бариери или други директни мерки за стимулации. Добар пример за ова е Кина. Откако проблемите настанати од високиот раст на економијата станаа забележителни, Кина во 2012 година забележа забавен раст на економијата во првите два месеци, пред с$ видлив на страната на извозот и на растот на домашната потрошувачка. Дека работите се далеку од розови зборуваат следните бројки. Кина во 2012 година има најголем регистриран трговски дефицит во последните 22 години. Независно што извозот порасна цели 18,4% во однос на истиот период во 2011 година, увозот во истиот период порасна за неверојатни 39,4%. Потрошувачката која е на ниво од 2009 година, што во најбрзо растечката а

л

е

н

о

г л

а

с

светска економија е еднакво на паника, никако да го компензира падот на нарачките од странство. Да ја имавме оваа состојба пред 20 или 30 години ќе беше коментирана како состојба за аларм. Само навидум. Ваквиот низок економски развој, кој е следен и со ниска инфлација, е одлична основа за премиерот Џиабао да ја олабави монетарната политика и да уфрли значајна кредитна маса на пазарот. Јуанот во тој случај ќе се задржи стабилен, бидејќи тој веќе доволно апрецираше 4,5% во однос на доларот, а да девалвира, е тоа нема никој да го дозволи. Падот на каматите, кој ќе следи поради зголемената понуда на пари на пазарот, директно ќе ја насочи макроекономската политика кон државна поддршка на развојот. Зајакнатата централна улога на владата во Пекинг ќе значи извесна победа на Џинпинг на изборите. Со други зборови – топло-ладно. Брз раст, поместување на државната интервенција, следи забавен раст, кој се решава со нови кредити и стабилен курс на валутата. Изборите се ближат. Некаде поисточно во Русија, изборите завршија со очекуван исход. Кога тимот победува не се менуваат политиките. Цената на акциите на руската берза порасна, исто како и цената на нафтата и на стратешките суровини. Путин е подготвен за нови капитални проекти, а државната каса расте со самиот факт што руската економија ги насочува слабостите кои ги гледаме во Европа и пошироко, во своја корист. Позитивниот исход со должничката криза на Грција и стабилизацијата на побарувачката во САД се како нарачани. Треба само да се одигра без поголеми турбуленции. За разлика од Русија, работите во Европа само навидум се смирени. Европската к

о

м

е

р

ц

и

ј

должничка криза, на која & нема крај, жестоко влијае врз финансиските пазари предизвикувајќи дисторзија на базичните фундаменти. Што да се очекува од илјадниците милијарди евра кои мора некако да се уфрлат во системот за да се амортизираат долговите на Италија, Шпанија, Португалија, Ирска и кои не држави? Сизифовиот напор со Грција беше само еден тест за европската кохезија. Извесно е дека ваквите политики ќе продуцираат промени во владите, кои ќе имаат само неколку месеци грејс период за да вежбаат економија пред да бидат повторно променети. Ова е сосема логичен развој кој го видовме во Грција, па во Италија, а на ред е најверојатно Франција. Тешко дека без јасна финансиска безусловна поддршка може да се постигне успех. А, оваа поддршка ќе зависи од „вујкото Сем“. Доколку тој е „расположен“, еврото може да девалвира, конкурентноста вештачки да се зголеми, извозот да порасне и да го потикне производството. Интервенцијата на пазарите преку евтини кредити може да ги концентрира инвестициите во секторите кои Европа ги загуби пред конкуренцијата од САД и од Азија. Прашање е дали ова го посакува САД, особено поради потребата Обама на домашен план да покаже резултати пред повторно да излезе на избори. Како што стојат работите, побарувачката во САД е во постојан раст, индустријата бележи позитивни бројки, невработеноста повторно се враќа на нивото од пред 2008 година, а индексот на раст на акциите на американските компании е над 10%. Со стабилен долар и ниски каматни стапки, треба само мирно да се одработи до изборите. Контролираниот неред се чини дека насекаде е во функција на изборите. а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

Газпромбанк влегува во Србија На рускиот енергетски гигант Газпром му се брза да отвори банка во Србија пред почетокот на изградбата на гасоводот Јужен поток, со цел полесно да ја финансира својата инвестиција

Р

уската Газпром банка има сериозна намера да влезе на српскиот финансиски пазар и да му помогне на својот сопственик, рускиот енергетски гигант Газпром, во реализација на неговиот амбициозен проект Јужен поток. Газпромбанк во Србија треба да почне со работа во втората половина од годинава. Нејзини приоритети ќе бидат изградба на гасоводот Јужен поток, втората фаза од изградбата на складиштето за гас Банатски двор, гасната централа Србијагас, а логично е и да ги следи руските инвестиции во Србија, како НИС (Нафтена индустрија Србија) и Лукоил. „Банката нема да купи ниту една од постоечките банки во Србија, туку ќе добие гринфилд-лиценца. Србијагас ќе има една третина, а Газпромбанк две третини од сопственоста над заедничката финансиска институција“, изјави Душан Бајатовиќ, директор на Србијагас. Тој додава дека целата документација околу основањето на банката е готова, нацрт-договорот е завршен, во тек се разговорите со владата, а наскоро треба да пристигнат и руските партнери

за потпишување на меморандумот за соработка. Потоа, владата на Србија треба да го одобри целосниот проект. „Без оглед на исходот од претстојните избори во мај, банката ќе биде оперативна во втората половина од годината“, нагласи Бајатовиќ. Србијагас и руската државна компанијата Газпром, која е мнозински сопственик на НИС, која исто така учествува во изградба на гасоводот Јужен поток, во Србија веќе имаат заедничка осигурителна компанија Согас, која доби дозвола за работа од Народната банка на Србија (НБС) на крајот од минатата година. Бајатовиќ објаснува дека најдоцна до крајот на ноември или почетокот на декември ќе почне изградбата на гасоводот Јужен поток низ Србија. Српската власт моментално ги разгледува прашањата за експропријација на земјиштето, како и за самата траса на гасоводот. Бајатовиќ очекува дека овие процедури, кои & претходат на изградбата, ќе завршат најдоцна до јуни, по што ќе следува ревизија на проектор, а потоа ќе започне изградбата на гасоводот за транспорт на гас од Русија преку Црното Море и Бугарија,

БАЛКАН 13

1,32

34

милијарди долари изнесува профитот на Газпромбанк во 2011 година

милијарди долари изнесува активата на Газпромбанк

до Австрија. Во август минатата година, 4,5% од Газпромбанк беа продадени на Гасфонд, најголемиот руски пензиски фонд, кој исто така е во сопственост на Газпром, за 662 милиони долари. Тоа значи дека рускиот гасен монопол ја проценува својата банка на 14,6 милијарди долари и дека банката е во одлична финансиска ситуација. Пред да се одлучи за гринфилд-инвестицијата во соработка со Србијагас, Газпромбанк беше заинтересирана да купи една од странските банки кои работат на српскиот финансиски пазар. Според написите во медиумите, Газпромбанк беше заинтересирана да купи „една помала банка во Србија во која има австрски капитал“ или да го купи пакетот српски и словачки акции во унгарската банка ОТП за 300 милиони евра. Но, по направените анализи, Газпромбанк се одлучи за соработка со Србијагас. За многу аналитичари на банкарскиот сектор во Русија, Газпромбанк претставува еден вид енигма. Банката успешно работи на пазарот од 1990 година,

Kapital Akademija...

а минатата година ја заврши со профит од 1,32 милијарди долари. Основана е од најголемиот светски производител и извозник на гас, Газпром, со цел да им овозможи финансиски услуги на компаниите од гасната индустрија. Газпромбанк низ годините стана лидер во банкарскиот сектор во Русија, па сега се наоѓа на трето место според големината на нето-активата со околу 34 милијарди долари, веднаш по двете државни банки Сбербанк и ВТБ. Газпромбанк најчесто се шири таму каде што Газпром го насочува својот бизнис. Покрај стратешките инвестиции во гасната и нафтена индус трија, петрохемиската индус трија и медиумскиот бизнис, односно сите сектори во кои работи Газпром, банката с$ почесто зазема водечки позиции и на пазарите на капитал, консултантскиот бизнис и во проектното финансирање. Во моментов, Газпромбанк работи во Русија, Белорусија, Швајцарија и во Ерменија, а има свои претставништва и во Кина, Монголија и во Индија.

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

објавува

РАБОТИЛНИЦА

АНАЛИЗА И ТОЛКУВАЊЕ НА ФИНАНСИСКИ ПОКАЗАТЕЛИ 20.03.2012

Дали знаете дали и колку е профитабилна Вашата компанија? Дали успевате да ја одржите ликвидноста и солвентноста на компанијата? Дали имате и одржувате долгорочна успешност на Вашиот бизнис? Преку оваа еднодневна работилница ќе дознаете како да ги препознаете клучните елементи од финансиската слика на Вашето претпријатие и како истите да ги разберете на начин кој ќе ви помогне во донесувањето на вистински деловни одлуки. Познавањето на повеќе информации кои стојат позади бројките во извештаите е огромна предност затоа што тогаш знаете во која насока се движи Вашиот бизнис.

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Лица вработени во областа на финансиското работење, сметководство, финансиско известување и анализа Особено е корисна на надоградување на знаењата кај претприемачите, лицата кои работат на менаџерски позиции, управителите и лицата кои се директно вклучени во процесот на донесување деловни одлуки во претпријатијата.

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Да дефинирате правилен сет на финансиски извештаи корисни во процесот на одлучување и нивно читање како извор на финансиски податоци Да ги дефинирате соодветните показатели за финансиска анализа, нивно пресметување, начин на нивно толкување и потенцирање на нивното значење Да ја анализирате оперативно-деловната успешност од работењето преку извештаите и показателите, структурата на приходите и трошоците и нивна примена во процесот на одлучување

ПРЕДАВАЧ: м-р КАТЕРИНА БОШЕВСКА

finansiski direktor na EOS Matrix Makedonija i finansiski konsultant za Isto~na Evropa. Anga`irana e kako nadvore{en sorabotnik i trenerobu~uva~ za temi od oblasta na finansiski menaxment od renomirani trening agencii-konsultantski ku}i.

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска mihajlovska@kapital.com.mk, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

> БРОЈКА

Твитер вреди милијарди, а работи со загуба

ќе се намалат платите на чешките политичари доколку се зголеми јавниот долг на државата. Воведувањето конкретна одговорност на политичарите во Чешка е една од мерките за броба против кризата која ја најави најмоќната партија во чешката владејачка коалиција- Граѓанска демократска партија.

Леман брадерс излезе од банкрот, американската економија од криза?! Ако Леман брадерс успешно и за релативно брзо време излезе од банкрот значи ли тоа дека за американската економија завршува кризата?! Секако дека не, бидејќи американската економија почна само официјално да заздравува откако пазарот на труд забележа значителен напредок celeska@kapital.com.mk

Растот на САД може да изненади

И

звршната директорка на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Кристин Лагард, минатиот викенд соопшти дека американскиот економски раст може да ги надмине прогнозите на ММФ од 1,8%, предупредувајќи дека земјата и понатаму се соочува со долгорочни предизвици. „Ќе ги објавиме новите прогнози за десет дена и не би ме изненадило ако американската прогноза биде ревидирана најмногу во однос на нашата претходна прогноза“, истакна Лагард. Таа додаде дека заздравувањето на САД забрзува по економската криза од 2008 година, но дека Вашингтон во одреден момент ќе мора да позабави поради проблемите со долгот и дефицитот.

од БДП изнесува јавниот долг на САД

илјади нови работни места се отворени во трите последни месеци

нормално има многу звучни имиња. Сепак, американската, како и европската економија е далеку од прогласување крај на економската криза. Но, за разлика од европската, американската економија може да се пофали дека официјално влезе во фаза на заздравување. Тука прашањето што се поставува е кога официјално започнува заздравувањето на една економија?! Според многу економски аналитичари, за САД тоа се случи минатата недела, во петокот, кога официјално беше објавено дека во земјата се отвориле нови 200.000 работни места, трет месец по ред. Ова се случува за првпат по повеќе од четири години кога американската економија зачекори кон големата депресија. Пазарот на работна сила во САД повторно заживува, а приватниот сектор само минатата година создаде повеќе од два милиони работни места. Овој број ќе беше уште поголем доколку не продолжеа отпуштањата на вработените во јавниот сектор. Постојат дури и знаци дека оние кои ја загубија работата за време на кризата почнаа да циркулираат назад во индустриите од кои излегоа пред четири години. Стапката на невработеност во САД минатиот месец остана на 8,3%, најмногу поради отворањето нови 244.000 работни места минатиот месец. Но, значи ли тоа дека американската економија конечно почна да оди нагоре?! За жал, с$ уште е премногу рано да се потврди тоа, бидејќи постојат три причини кои треба внимателно да се набљудуваат следните неколку месеци.

Три причини за претпазливост

КРИСТИН ЛАГАРД

извршен директор на ММФ

“

Заздравувањето на САД забрзува по економската криза од 2008 година, но Вашингтон во одреден момент ќе мора да забави поради проблемите со долгот и дефицитот.

талија официјално влезе во рецесија откако државниот завод за статистика, Истат, вчера објави дека во последниот квартал од 2011 година забележа пад на брутодомашниот производ (БДП) од 0,7%. По падот на БДП од 0,2% во третиот квартал од лани, понатамошниот пад во следниот квартал ја означи рецесијата, која се прогласува после економски пад во два последователни квартали. Италија е трета економска сила во еврозоната која поради огромниот долг од 1.900 милијарди евра покрена низа мерки за штедење, кои & ја блокираа економската активност. Италијанската влада предвидува понатамошен пад на БДП од 0,4% во оваа година, додека прогнозите на меѓународните инстиуции се поцрни.

99,7% 200 1,7% Заживува пазарот на труд

Васе Целеска

М

И

20%

С

оцијалната мрежа Твитер, која се проценува дека вреди 8,4 милијарди долари, а која од инвеститорите пред неколку месеци доби уште стотина милиони долари, работи со загуба, пренесува Ројтерс. За во 2010 година да заработи 28,5 милиони долари, Твитер мораше да потроши за три пати повеќе од овие пари, што & донесе на компанијата нето-задгуба од 67,8 милиони долари. Иако 2011 година за компанијата беше нешто подобра, Твитер исто така ја заврши со загуба, односно со приходи од 23,8 милиони долари, Твитер имаше нето-загуба од 25,8 милиони долари. Аналитичарите велат дека е тешко веројатно Твитер да забележи добивка оваа година, најмногу поради зголемувањето на бројот на вработените за 450 во средината на 2011 година, на речиси 900 вработени минатиот месец.

инатата недела, кога и официјално беше соопштено дека некогашниот американски инвестициски гигант Леман брадерс по 3,5 години успешно излезе од банкрот, се чини дека работите тргнаа на убаво за американската економија. Банката со која започна најголемата криза која некогаш ги погодила САД, сега за многумина претставува знак дека американската економија излегува од економската криза. „Волстрит журнал“ минатата недела напиша: „Ако Леман брадерс успешно и за релативно брзо време излезе од банкрот, значи ли тоа дека за американската економија завршува кризата?!“. Сепак, аналитичарите велат дека американската економија ја очекуваат уште многу предизвици, без разлика што таа почна официјално да заздравува. За потсетување, инвестицискиот гигант Леман брадерс банкротираше на 15 септември 2008 година, а неговиот банкрот, кој е најскап во американската корпоративна историја, го означи почетокот на финансиската криза. Фактот што Леман брадерс излезе од банкрот не значи дека некогаш четвртата најголема инвестициска банка во САД ќе доживее финансиска трансформација и веднаш ќе стане успешна, како што тоа го направија и другите компании на кои кризата им донесе банкрот, како на пример Џенерал моторс и Крајслер. Во случајот на Леман брадерс, излегувањето од банкрот значи дека банката која постои 161 година сега може слободно да го распродаде „остатокот од нејзините остатоци“ од својот имот и парите со кои располага да им ги подели на многубројните доверители, бидејќи за нејзнита работа веќе не одлучува њујоршкиот суд, туку новата управа на банката. Откако ќе заврши ликвидацијата и Леман ќе ги подмири долговите кон доверителите, банката конечно ќе стави „клуч на врата“, но тоа нема да се случи преку ноќ, бидејќи актуелниот главен извршен директор на Леман брадерс, Брајан Маршал, изјави дека продажбата на имотот ќе трае до 2014 година. Неговата цел е Леман да собере 65 милијарди долари кои ќе им ги подели на бројните доверители, меѓу кои

Италија официјално во рецесија

Прво, постојат стравувања дека брутодомашниот производ на САД почна да забавува, иако тој порасна 3% во последниот квартал лани. Поради влијанието на должничката криза во Европа, некои од аналитичарите остануваат скептични и прогнозираат дека економскиот раст на САД во првиот квартал од годинава ќе доживее пад од 1%. Второ, обновувањето на американската економија и понатаму останува чувствително на надворешни шокови. Иако минатата година, исто како и сега, три месеци по ред се отвораа значителен број нови работни места, но тоа заздравување на САД беше „убиено“ од високата цена на нафтата и трошењето на стимулативните средства кои државата им ги додели на компаниите, кои, пак, финансиски

изнесува економскиот раст на САД во 2011 година

заглавија од кризата во 2009 година. Овојпат се чини дека растот е значително посилен, но САД, како и остатокот од светот, останува ранлив на ценовниот нафтен шок со оглед на неизвесната ситуација на Блискиот Исток, особено на ризикот од конфликт во Иран. Исто така, и покрај последните напори за спасување не може да се занемари и ризикот кој доаѓа од Европа, најмногу поради ситуацијата во Грција. Од друга страна, забавувањето на кинеската економија исто така ќе има дополнително, негативно влијание врз САД. Трето, неодамнешниот бран на нови работни места во САД изгледа солидно, но во споредба со нормалната економска ситуација во САД, кога месечно се отвораа по 400.000 нови работни места, бројките денес изгледаат скромно. Врз растот на американската економија во последно време влијаеше и потрошувачката, која некако почна да стагнира во последните три месеци. Во последното тримесечје од минатата година, потрошувачката беше финансирана од силниот пораст на задолжувањето на американските домаќинства, но од почетокот на оваа година, потрошувачката моќ на американските граѓани е нешто послаба.

Америка заздравува, Европа и понатаму тоне

Како и Европа, САД долго време беа погодени од рецесија. Но, за разлика од Европа, монетарната и фискалната власт во Америка преземаат порешителни мерки за обновување на економијата. САД, исто така, имаат поефикасен механизам за расчистување на долговите на финансискиот пазар од Европа. Американците ги исплаќаат долговите значително побрзо од Европејците, па затоа банките побрзо ги чистат своите биланси од лошите кредити. „Контрастот е јасен. Америка заздравува, а Европа продолжува да тоне“, пишува во последната анализа на лондонски „Фајненшл тајмс“ посветена на заздравувањето на американската економија. Во анализата сепак пишува дека никој не треба да помисли дека САД во моментов закрепнува во нормални услови. Со сегашната стапка на раст на вработеноста, до 2020 година САД ќе може да ги врати работните места кои ги изгуби за време на рецесијата во 2007 година. Затоа, во однос на Европа, САД е во разумна предност, но во однос на својот потенцијал Америка се соочува со долг и тежок пат кон целосно заздравување.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 13.03.2012

15

ФЕЉТОН ЛОНДОНГРАД ОД РУСИЈА СО КЕШ: инсајдерска приказна за олигарсите Почитувани читатели, “Капитал“ во соработка со издавачите АЕА, ви го претставува возбудливиот бестселер на Марк Холингсворт и Стјуарт Ленсли, "Лондонград - од Русија со кеш". Не пропуштајте н со ја неверојатната приказна за тоа како Лондон стана дом на руските супербогаташи, раскажана за прв пат и базирана врз вистински ликови и настани. Ултравозбудливо четиво за животот проткаен невиден луксуз, убави жени, приватни авиони, мегајахти, најдобрите светски фудбалери и телохранители во црни ренџ-ровери со непробојни стакла.

НАСКОРО: “ХАОТИКА” ВО КАПИТАЛ!

100

П

ВЕНА БОЈА ГЛАВА 12: ОБОЈТЕ ГО ГРАДОТ СО ЦР

Олигарси во криза

Облаците ц од д економската бура ур продолжија р д ј да д се надвиснуваат д у и да д се интензивираат. Кога настапи рецесијата, како ураган почна да ги коси водечките економии една по друга, а во финансиските ветрови беа фатени и олигарсите. Но, дали сите од нив ги кршеа прстите во очај?

В

о меѓувреме, облаците од економската бура продолжија да се надвиснуваат и да се интензивираат. На почетокот од 2008 година глобалната економија се приближи до колапс. Во Соединетите Американски Држави гигантсктата инвестициска банка Леман брадерс банкротираше, додека државата мораше да ја спасува АИГ, една од светските најголеми осигурителни компании. Рецесијата почна да ги коси водечките економии една по друга. Меѓу оние фатени во финансиските ветрови што дуваа од спротивни страни беа и олигарсите. Претходно, во април 2008 година, рускиот бизнис-магазин „Финанс” објави дека бројот на руските доларски милијардери се искакачи на 101, двојно повеќе отколку во 2007 година. Тогаш Русија беше на второ место на списокот на светската лига на милијардери, далеку зад САД, со 415, но многу пред Германија, која имаше само 60 милијардери. Олег Дерипаска беше на врвот на листата, со 40 милијарди долари, додека Абрамович беше на второ место, со 23 милијарди долари. Шест месеци подоцна тоа веќе беше друга приказна. Во септември „Форбс” процени дека десет олигарси изгубија една третина од нивното богатство. Неколку недели подоцна, во октомври, интернет-страницата за ажурирани бизнис-вести и финансиски информации Блумберг објави дека 25 најбогати Руси заедно изгубиле 230 милијарди долари (146 милијарди фунти) како што вртоглаво паѓаа цените на светските берзи и на стоките. Иако овие цифри беа, во најдобар случај, груба проценка

М

арк Холингсворт е истражувачки новинар и автор на повеќе книги, вклучително и студијата за МИ5, британската Служба за безбедност. Неговите новинарски текстови се објавуваат во Сандеј Тајмс, Гардијан и Фајненшел Тајмс. Од малиот број интервјуа направени со него, се знае дека тој не сака многу да зборува јавно, нити пак е љубител на шопинг. ругиот автор, Стјуарт Ленсли е новинар и економски консултант кој живее јужен Лондон. Меѓудругото тој е добитник на неколку награди како телевизиски и радио продуцент, меѓу кои е и наградата на Њујоршкиот телевизиски и филмски фестивал. Во неговата книга од 1985 година, Poor Britain, тој ја дефинираше моќта употребувајќи методологија која подоцна почнаа да ја применуваат истражувачите и владите на Велика Британија, Европската унија и голем број земји, од Јапонија до Јужна Африка.

Д

и променливи од ден на ден, еден по еден супербогатите Руси беа сведоци како нивните богатства во хартии од вредност се смалува како што цените на нафтата, челикот, природниот гас и на алуминиумот драстично паѓаа на глобално ниво. Меѓу мај и октомври руската берза загуби неверојатен 71% од својата вредност во однос на својот апсолутен максимум. Во неколку пригоди беше присилена да затвори за тргување за неколку дена.

Колку и што изгубија олигарсите од кризата?

Многу милијардери продолжија да чуваат големи удели во руското рударство, нафтената индустрија и во индустриските монструми-гиганти. Некои имаа многу инвестирано во инвестициски компании кои преземаа големи ризици, а неколку од нив по години и години зашеметувачки добивки сега се движеа на работ на пропаста. Голем број од милијардерите имаа позјамено огромни суми од западни банки за да ги прошират своите империи. Тоа беше ризично финансирање без заштитна мрежа. Според Блумберг, Абрамович, кој поседуваше 40% од Евраз, водечки руски производител на челик, изгуби милиони како што цената на акциите на Евраз падна повеќе од 80%. За Алишер Усманов велат дека, исто така, изгуби многу. Во средината на октомври Руската централна банка објави дека колективно од руските компании било побарано да им исплатат 47,5 милијарди долари на нервозните странски кредитори до крајот на 2008 година, а дополнителни 160 милијарди долари до крајот на 2009 година. Еден од најголемите губитници беше Олег Дерипаска, фатен во смртоносниот виор од колабирачките цени на стоките, вредноста на акциите која паѓаше и од прекумерната амбиција. За да го финансира своето корпоративно екстравагантно трошење насекаде во светот, мораше да позајмува големи суми пари од западните банки, користејќи ја својата актива како дополнително осигурување. Сега, измачените банки, под притисок повторно да си ги изградат своите многу испразнети книговодствени биланси, си ги бараа своите пари назад. Во средината на октомври 2008 година тој го продаде својот 9,9-процентен удел во Хохтиф, германска компанија за инфраструктура, губејќи значително како резултат на тоа. На канадските кредитори, кои го финансираа неговиот удел од 1,5 милијарди долари во Магна, им ја предаде канадската компанија за автоделови што ја стекна нешто повеќе од една година пред тоа. Исто така,

Камбаната почна да ѕвони. Ако некој не е во состојба да купи „бентли” или ако некој владин бирократ треба да го продаде својот млазен авион „галфстрим” за 50 милиони американски долари, купен од неговите тешко заработени пари... тогаш тоа е добра работа. АЛЕКСАНДАР ЛЕБЕДЕВ, ноември 2008 претрпе и голема загуба со паѓањето на вредноста на „Норилск никел, гигантска рударска група во која стекна 25-процентен удел во април 2008 година. Повеќето од олигарсите тврдеа дека бројките на Блумберг се базираа на преувеличени загуби на хартија. Абрамович преку својот непоколеблив портпарол Џон Ман ги отфрли бројките. Но, иако неговото богатство беше сериозно исцрпено, до крајот на 2008 година неговата империја во недвижности насекаде во светот остана негибната, заедно со неговите уметнички дела, млазните авиони и јахтите. Алишер Усманов ја негираше шпекулацијата дека ќе биде принуден да го продаде својот удел во ФК Арсенал, наспроти неговата вредност, која опаѓаше, и ја спореди својата љубов кон клубот со онаа на љубовта „на еден маж кон жена”.

Како настапи Кремљ во кризата? На крајот од октомври 2008 година Кремљ им распредели готови пари на руските бизнисмени кои се бореа да ги отплатат долговите на странски заемодавци. Во годините кога цените на нафтата и на металите се зголемуваа, државата создаде прилично голем фонд за црни денови и сега ги користеше средствата од тој фонд за да им помогне на гигантските компании во земјата кои се бореа за опстанок. Имаше многу шпекулации дека државната финансиска помош доаѓа во комплет со новоприкачени услови или ограничувања што ќе доведат построга контрола врз империите на олигарсите или до нова рунда национализирање на стратегиските индустрии, кои Путин еднаш ги нарече „национални шампиони”. Но, не сите олигарси ги кршеа прстите од очај. И покрај тоа што на хартија изгуби речиси една третина од своето богатство, вредно три милијарди долари, Александар Лебедев, кој беше сопственик на 30% од Аерофлот, изгледаше смирено. Долго време критички расположен кон испадите и неумереноста на неговите колеги-милијардери, за „Тајмс” изјави: „Камбаната почна да ѕвони. Ако некој не е во состојба да купи „бентли” или ако некој

очитувани читатели, во петок ток во дневниот весник Капитал ал ќе почнеме со претставување на “Хаотика”, едно од најзначајните дела на светскиот от маркетинг гуру, Филип Котлер, р, издадено во мај, 2009 година. Капитал Медиа Гроуп по само четири месеци од светската промоција ја издаде на македонски јазик “Хаотика: Менаџирање и маркетинг во турбулентни времиња”, а сега во повеќе продолженија родолженија ј на нашите страници ќе може да прочитате што советуваше пред три години К Котлер, најголемиот ј светски експерт за маркетинг менаџмент- стратегии и жива легенда на научната економска мисла. Насред кулминацијата на светската економска криза Котлер истакна дека повеќе ништо нема да биде исто во глобалната економија. “Бизнисите мора да развијат сосема нов начин на размислување и менаџмент-алатки што ќе им помогнат да растат додека се под постојана закана од хаос, што практично е ‘новата нормалност’ во светската економија”, рече Котлер во воведот на “Хаотика”. Денес, по три години од неговите анализи, прочитајте и уверете се и сами зошто големиот Котлер беше повторно во право!

владин бирократ треба да го продаде својот млазен авион „ „галфстрим”, купен за 50 милиони долари од своите ттешко заработени пари... тогаш, тоа е добра работа” работа”. Три мес месеци подоцна, во јануари 2006 година, Лебедев соопшти дека по една година тешки преговори со лорд Ротермер, Ро сопственик на лондонскиот „Ивнинг стандар стандард”, има купено три четвртини од весникотзагубар загубар. Во една извонредна продажба по снижена цена Ле Лебедев плати само номинална сума за весникот стар 150 години. Фудбалски клубови, големи куќи и колекции колек од ретки уметнички дела веќе беа паднале во руски раце, но овој беше по многу нешта најзнача најзначаен момент во сторијата за Лондонград. Еден бр британски весник не само што беше преземен од Руси Русин, настан што ќе изнудеше зајадлива и бунтовн бунтовничка реакција од британските медиуми и од политичкиот естаблишмент само неколку години пред тоа, туку од еден избркан поранешен шпион на КГБ. Една недела по купувањето на весникот Лебедев објави дека неговиот близок доверлив човек Горди Крејг, уредник на „Татлер” од 1999 година, е назначен за нов уредник. Тој ја презеде функцијата од Вероника Ведли, која престана да трага по нови интереси во новинарството.

(Продолжува) Во утрешниот број: Иако падна куповната моќ на супербогатите, Лондон пак остана нивни домаќин...

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

објавува

РАБОТИЛНИЦА

ЗГОЛЕМЕТЕ ГО ПРОФИТОТ ПРЕКУ НАМАЛУВАЊЕ НА КОНФЛИКТИТЕ ВО ОРГАНИЗАЦИЈАТА 23.03.2012

Дали знаете колкав дел од работното време на вашите колеги и вработени се троши на конфликти, лоша комуникација, ситуации кои се непродуктивни и не носат резултати? Kонфликтот има своја цена и таа се пресметува во реални износи! На оваа работилница ќе добиете т.н. “Прирачник за работа со луѓе”, со кој полесно и поефикасно ќе можете да градите ефикасни меѓусебни односи и релации, а ситуациите на конфликт да ги сведете на минимум.

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Менаџери за комуникации со корисници, маркетинг и продажба Менаџери за интерни комуникации Генерални менаџери и сопственици на компании Вработени во оддели за работа со корисници и клиенти Професионалци за кои обуката ќе биде вредно искуство во личниот развој

НА РАБОТИЛНИЦАТА ЌЕ НАУЧИТЕ:

Како да се справите со “тешки луѓе” и како да ја олесните комуникацијата со нив? Како да ги препознаете раните фази на конфликтот и успешно да го избегнете истиот? Како подобро да ги разберете потребите на колегите, клиентите и корисниците и на сите нив во процесот на комуникација да им го дадете токму тоа што го бараат? Како да препознаете кои се Вашите мотиватори за конфликт, кои се тие на колегите и корисниците и како успешно да се справите?

ТРЕНЕР: НАТАША ИВАНОВСКА

Sertificiran fasilitator spored SDI© metodologijata, sertificiran trener i konsultant na Persona Global, specijalizacija za kou~ing na Erikson Kou~ing Kolexot od Kanada, sertificiran GCDF sovetnik za razvoj na kariera i pretsedatel na ACK.

За секој учесник на работилницата следува бесплатен влезен профил според SDI© методологијата (Strengths Deployment Inventory).

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска mihajlovska@kapital.com.mk, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

4 APRIL - SPECIJALEN PRILOG

OSIGURUVAWE I LIZING KOI SE PLANOVITE, NOVITETITE I STRATEGIITE NA OSIGURITELNITE KOMPANII ZA 2012 GODINA? DALI KOMPANIITE I GRA\ANITE MO@E DA O^EKUVAAT NOVI, ATRAKTIVNI PROIZVODI? KAKO OSIGURITELITE JA ZAVR[IJA 2011 GODINA? NAU^ENI LEKCII

EVROPA RE - [TO ZNA^I I KAKVI BENEFICII NOSI NOVIOT PROEKT NA DR@AVATA SO OSIGURITELNITE KOMPANII ZA OSIGURUVAWE OD KATASTROFALNI RIZICI? ZEMJODELSKO OSIGURUVAWE – PREDNOSTI, VA@OST, KOJ GI NUDI OVIE POLISI? KOLKU ZEMJODELCITE GI OSIGURUVAAT POSEVITE? SOSTOJBI NA LIZING PAZAROT VO MAKEDONIJA? VREME E ZA PROMENI! ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG OSIGURUVAWE I LIZING KOJ KE IZLEZE NA 4 APRIL 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111