489-19.03.2012

понеделник. 19 март. 2012 пон. max. 210 C min. 80 C

втор. max. 210 C min. 60 C

сре. max. 20 0 C min. 60 C

МБИ 10

2.080,30

-0,44%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.933,90

-0,85%

ОМБ

122,57

0,00%

ЕМУ

€

61,50

САД

$

47,10

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ЕВРОПСКИ ЕКСПЕРТИ ВО АПРИЛ ЌЕ ГО ЧЕШЛААТ МАКЕДОНСКОТО СУДСТВО На испит министерот за правда Блерим Беџети 7 Вративме три објекти од времето на СФРЈ, па не брзаме за другите? 6

20 милиони евра ќе ја чинат индустријата поскапите горива?! 4-5

СВЕТСКА ЕТСКА БАНКА: БАНКА Буџетот повеќе да се троши за инвестиции отколку за социјала 8

Kapital Akademija...

Вклучете ги сетилата Вк за успешна продажна презентација! 11 пр Семејните бизниси важна алка во развојот на економијата 13

www.kapital.mk

број 489 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

“2 години дневен Капитал... ...силно ве освоивме”!

АЛБАНИЈА НЕДОСТАПНА ЗА МАКЕДОНСКИОТ ИЗВОЗ?!

СТР.

2-3

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

> БРОЈКА Грција нема никаква штета на внатрешен или надворешен план од Македонија во изминатите 20 години поради употребата на нејзиното вистинско име, а најдобро решение е Атина да го прифати, согласно меѓународното право, името Република РОБИН О'НИЛ прв медијатор во грчко-македонскиот спор Македонија.

“

“

www.kapital.mk

213,2

милиони евра изнесуваат тековните трансфери во декември 2011 година, што е невообичеано висока сума за прилив на пари од странство од иселениците. Меѓутоа, според методологијата на Народната банка, оваа сума го регистрира и менувачкото работење во земјава, така што се потврдува дека на крајот на минатата година, граѓаните масовно ги менувале девизите во денари.

понеделник 19/03/2012

КОМЕНТАР

Дејан Азески Кој не знае што се маки тешки, нека оди до Албанија пешки

О

ваа позната поговорка од почетокот на Првата светска војна с$ уште важи за македонското инфраструктурно поврзување со Албанија. За да правите бизнис со Албанија, дотаму буквално може да стигнете само пешки или поточно вашиот камион може да извози за онолку време колку би ви било потребно и ако одите пеш. Македонија денес нема авионска линија и железничка врска со оваа соседна држава, нема ни нешто блиску до автопат, а бродското поврзување, кое се најавува 20 години, с$ уште плута во плитките води на Охридското Езеро. Овие факти, ако не им кумуваат, сигурно се во блиски врски со статистиките, според кои, Македонија од сите земји во регионот има најмал извоз кон Албанија. А како ли да прави извоз и бизнисврски, кога со Албанија нема никакви инфраструктурни врски. На граница со должина од 151 километар има четири официјални гранични премини, од кои само еден (Ќафасан) е опремен со вага за царинење. Но, зимава преминот беше неупотреблив поради снегот, па камионџиите останаа заглавени и оштетени поради високите пенали што ги плаќаа нивните газди поради задоцнет транспорт. За разлика од Македонија, која не прави ништо за инфраструктурно да се поврзе со Албанија, Албанија гради современ пат од Тирана до Пишкупеја, кој ќе ги скрати сегашните 180 на 70 километри од Дебар до главниот град на Албанија. Но, како македонскиот извоз да стигне до Дебар, каде што треба да вози низ 50 километри долга клисура со раскопан, кривулест пат, а на крај ве чека Мелнички мост, граден пред 50 години, кој е со ширина да се разминат два тротинета. Затоа бизнисмените од Дебар и од цела држава се разочарани и не можат да им конкурираат на грчките, италијанските или турските извозници на албанскиот пазар. А, албанскиот пазар е толку блиску и со толку големи потенцијали што може да претставува „Мека“ за македонските извозни компании.

Светските патенти и технологии преку Гугл и на македонски јазик

Д

о 2014 година сите патенти и патентни апликации регистрирани во Европскиот завод за патенти и Европската патентна асоцијација преку интернетпребарувачот Гугл ќе се пребаруваат и на македонски јазик. Според претседателот на овие две организации, Беноа Батистели, ова ќе им овозможи на македонските компании, индустријата, научната и академската јавност да бидат во тек со иновациите. „Патентирањето ја забрзува иновативноста, дава додадена вредност на заштитените технологии и производи, ја подобрува конкурентноста, го поттикнува развојот на економијата и овозможува отворање на нови работни места“, истакна Батистели. Процесот на патентирање е долг, со исклучително високи критериуми и строго селективен, а чини 25.000 евра.

Скандалозно: Албанија недостапна за македонскиот извоз?! Македонските компании инфраструктурно се отсечени од албанскиот пазар. Статистиката дава поразителни податоци дека од сите соседи на Албанија, најмал е извозот на Македонија. Проблемот е што нема функционален сообраќаен пристап до Албанија, што го прави извозот на овој голем и атрактивен пазар скап и неконкурентен за македонските компании Дејан Азески

М

акедонија има најмал извоз во Албанија од сите земји во регионот. Уште од 1993 година, статистичките податоци за македонскиот извоз во Албанија покажуваат дека Македонија е континуирано на дното. Во 2010 година, Македонија со 51,9 милиони евра извоз кон Албанија е подолу од Италија, која има извоз од 936 милиони, Грција со 429 милиони, Труција со 124 милиони и Бугарија со 58 милиони евра. Албанија од 1993 година го зголеми увозот за 700%, но Македонија остана на дното во трговската соработка со оваа земја, со извоз од 62,3 милиони евра во 2011 година. Македонските стопанственици вината ја лоцираат на различни адреси, но сите се едногласни дека с$ додека земјава е буквално инфраструктурно отсечена од оваа за нас пазарно значајна соседна земја, нема да се подобри состојбата. Митко Алексов, главен извршен директор на Сојузот на стопански комори, смета дека несоодветно е што македонската држава и стопанствениците не посветиле доволно внимание на истражување на можностите на овој за нас многу близок и адекватен пазар, но и дека инфраструктурата е голем кончничар на бизнисот со Албанија. Македонија официјално има четири гранични премини кон Албанија - Свети Наум, Ќафасан, Џепиште и Блато, од кои само Ќафасан е опремен со соодветна вага за царинење на тешки товарни возила и е прооден за акцизните стоки. Освен закочениот камионски транспорт, македонските

бизнисмени немаат друга алтернатива за извоз кон Албанија. Оние што веќе тргувале со Албанија најдобро ги знаат проблемите на транспортот и на соработката, но најмногу се револтирани од фактот што Албанија прави повеќе од Македонија за поврзување на двете земји. Меџит Цапа, стопанственик од Дебар, кој во 90-тите години е првиот Македонец кој воспоставил трговски врски со Албанија, смета дека Дебар и Македонија инфраструктурно се затвораат кон Албанија. „Очигледно е, џабе зборуваме. Инфраструктурата кај нас е актуелна само за изборни кампањи, после тоа никој ништо не прави. Инфраструктурата до преминот Блато, кој нема соодветна вага за мерење на шлепери и кој не е отворен за акцизна стока, е друга приказна. Патот од Блато до Бошков Мост во просек не е поширок од пет метри, а тоа значи дека големи шлепери не можат да се разминат. Мелнички мост, кој е најбрза врска на Скопје со Албанија, е пред паѓање, тоа наголемо се дискутира низ дебарската чаршија. Мостот е стар неколку децении, а досега се извршени само минорни зафати на него. Јас пред 20 години сум се гордеел како граѓанин на Македонија со нашата инфраструктура. Денес Албанија, која воопшто немаше никакви патишта, е светслосни години пред нас. Одамна н$ заминаа Србија и Бугарија, а за Грција не сакам ни да дискутирам“, вели Цапа. Албанија во последната деценија вложува многу во инфраструктурно поврзување со регионот. Изгради автопат Драч-ТиранаПриштина, а го започна и проектот за поврзување на Тирана со Пишкупеја, односно

Пругата заглавена во Коридорот 8

И

зградбата на Коридорот 8, во кој спаѓа и пругата за Албанија, нема да се случи пред 2020 година. За делницата од Кичево до албанската граница се потребни 300 милиони евра, а за целиот коридор повеќе од 700 милиони. Оливер Дерковски, директор на МЖ Транспорт, вели дека пруга не се гради од буџет, туку со кредити. Според него, 6-7 години е минималниот период за изградба на пругата кон Охрид. Од МЖ Инфраструктура, пак, велат дека се почнати преговори со Европската банка за обнова и развој за финансиска поддршка на изградбата на пругата. „Се надеваме дека ќе обезбедиме доволно пари за да ги градиме двете недовршени делници (Кичево-албанска граница и Пелаковци– Деве Баир)“, вели Петар Спасовски, заменик-директор во секторот за односи со јавноста на МЖ Инфраструктура.

Скопје-Тирана преку Истанбул

Д

околку сакате да одите со авион до Тирана, прво ќе мора да свратите до Истанбул, бидејќи во понудите на авиопревозниците тоа е најкратката дестинација. Тоа со редовна линија ќе ве чини како да сте летале со „боинг 747“ на прекуокеански лет - околу 800 долари.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

Лимак холдинг ќе инвестира 200 милиони евра во Македонија

> БРОЈКА

Т

258%

се зголеми прометот од редовното тргување со акции на Македонската берза минатата недела, во споредба со претходната недела. Вкупниот промет остварен од редовно тргување минатата недела изнесуваше 2.432.165 евра. Прометот од тргување со обврзници пак, забележа раст од 28,92% во споредба со претходната недела.

урската компанија Лимак холдинг, која неодамна за 3,3 милиони евра го купи земјиштето кај Јужен булевар во Скопје, планира да вложи 200 милиони евра во Македонија. Ова го најави премиерот Никола Груевски, кој потенцираше дека компанијата ќе вложи повеќе од 100 милиони евра само во градежниот сектор, а планира да инвестира и дополнителни 100 милиони евра во туризмот, енергетиката и во земјоделството. „Тие веќе откупија големо земјиште, планираат да градат хотел со име од еден од меѓународните синџири. Ќе градат голем деловен центар од над 90.000 метри квадратни, станбени објекти - шест згради на 16 ката со повеќе од 900 станови, како и други објекти. Ќе

3

> БРОЈКА

милијарди евра се свртени во платниот промет во Македонија во февруари годинава, што е 200 милиони евра повеќе отколку во јануари. Но, платниот промет во однос на февруари минатата година бележи раст од дури 800 милиони евра, покажуваат последните податоци од Народната банка на Македонија.

лидери

+

936.471

900 800 700

БЛАЖО ДИМИТРОВ

П

600 500

ивото од битолската пиварница повторно ќе се појави на пазарот благодарение на инвестицијата од 10 милиони евра од радовишкиот бизнисмен

429.142

400 300

181.971

200

100 0

58.314

51.9 Македонија

Грција

Бугарија

Турција

Бродот за Албанија никако да тргне

П

рашањето за бродско поврзување на Охрид и Подградец е отворено уште во раните 90-ти години. Бродскиот транспорт е убедливо најевтин на светско ниво, а според охриѓани, ова би претставувало интересна тура за посетителите, бидејќи Подградец уште од минатото е познат како трговски град, а и прочуени се нивните ресторани каде што може да се најде евтина пастрмка. Бродска линија нема поради тоа што нема соодветно пристаниште во Подградец, не е изграден терминал за пасошка контрола и не е исплатлив превозот во зимските месеци.

700%

е зголемен увозот во Албанија од 1993 година, но Македонија остана на дното во трговската соработка со оваа земја, со извоз од 62,3 милиони евра во 2011 година граничниот премин со Македонија кај Дебар. „Македонија реално има компаративна предност и може да биде многу конкурентна на албанскиот пазар. Инфраструктурата претставува голем ограничувачки фактор, особено тоа што нема соодветно патно и железничко поврзување. Друга пречка е самата структура на нашето стопанство, која не е толку конјуктурна на албанскиот пазар, бидејки Албанија нема голема потреба од метали и текстил, што се наши главни извозни производи. Доколку сакаме да извезуваме во Албанија, мора да се фокусираме на фармацевтската, прехранбената и градежната индустрија, од кои континуирано има потреба на албанскиот пазар“, вели Алексов. Љубица Нури, советник на управниот одбор при Стопанската комора на Македонија, смета дека на албанскиот пазар може да се гледа и како на линк кон Јадранот и кон Италија. „Албанија, покрај тоа што е интересна со четири милионскиот пазар, преку огромните вложувања

124.521 24.886

Италија

во инфраструктура станува еден вид транзит-земја, која Македонија може да ја искористи за поврзување и порширување на пазарите кон Јадранот и кон Италија. Стопанската комора е на став дека кон оваа земја мора да има што повеќе гранични премини и што повеќе транспортни врски“, вели Нури.

Инфраструктурата кон Албанија како пред 100 години

Биљана Муратовска од асоцијацијата на транспортери Макамтранс смета дека и да се отворат 100 нови премини без соодветен пристап до нив и нивна целосна опременост нема да се направи никаква разлика. „Не можеме да стигнеме до граничните премини кон Албанија бидејќи патиштата се катастрофа. Ние се залагаме да има што повеќе премини и сите да се приспособени за тешки товарни возила со сета потребна опрема, но без поголемо вложување во инфраструктурата и ваги нема да значат ништо. На Ќафасан оваа зима ги имавме најголемите проблеми, бидејќи беше тотално отсечен. Албанија веќе ги поврзува Тирана и Пишкупеја кон граничниот премин Блато. Ние мора да се поврземе за таа артерија да профункционира“, вели таа. Од граничниот премин Блато информираат дека таму може да поминат тешки товарни возила,

победник и губитник ПОБЕДНИК

УВОЗ НА АЛБАНИЈА ВО 2010 (ВО МИЛИОНИ ЕВРА) 1000

3,1

ја изградат и подземната сообраќајница, во која ќе вложат значајни средства“, вели Груевски.

Србија и Црна Гора

Косово

Македонија официјално има четири гранични премини кон Албанија - Свети Наум, Ќафасан, Џепиште и Блато, од кои само Ќафасан е опремен со соодветна вага за царинење на тешки товарни возила и е прооден за акцизните стоки. Освен закочениот камионски транспорт, македонските бизнисмени немаат друга алтернатива за извоз кон Албанија. но само ако се веќе вагани на ат друго место и ако не превезуваат акцизна стока. Или Мирзо, шеф на кабинетот на дебарскиот градоначалник, а тврди дека Скопје-Дебар-Тирана е најкраткиот пат до Албанија, но о дека Македонија не прави ништо за да го заокружи овој коридор.. „Ние покренавме неколку иницијативи за што побрзо да се поврзе Скопје со граничниот премин Блато, бидејќи на тој начин ќе се оствари најблиската врска меѓу Скопје и Тирана, но засега немаме повратен одговор од Скопје. Во координација сме и со албанската влада, од каде што ветуваат дека до 2015 година ќе има модерен пат од Блато до Тирана, што ќе го скрати патот на 70 километри и ќе ни ја донесе Тирана на еден час од Дебар и на три часа од Скопје, што е навистина брзо. Македонската от Влада треба да го реновира патот Бошков Мост-граничен премин Bлато, да го прошири преминот и да инсталира вага за царинење на ен тешките товарни возила. Посебен акцент треба да се стави на ен Мелнички мост, кој не е безбеден за тешки товарни возила“, вели Мирзо.

СЕРЏО МАРКИОНЕ

И

звршниот директор на Фиат лани заработи 14,45 милиони евра од плати и други награди, а кризата ја искористил за најмногу да заработи на акции

не им беше денот

ВАЦЛАВ КЛАУС

И

лјадници чешки граѓани протестираа против владата и против претседателот на државата, од кои се срамат и бараат итна оставка поради криминал и економска криза

Како да се запре силниот удар од скапите горива? Не е точно дека нема решение за овој проблем, односно дека тој не може барем да се ублажи. Затоа американскиот претседател Барак Обама реши да & стави крај на енергетската зависност на државата. За таа цел ќе се позанимава со даночната политика БАРАК која ги билда цените на ОБАМА нафтените деривати во САД. Планот на Обама предвидува укинување на годишните субвенции за нафтените компании, во износ од над четири милијарди долари годишно, кои енергетските гиганти ги добиваат преку фискални ослободувања. И ова воопшто не значи загрозување на пазарната економија. Напротив, Обама го прави овој потег во функција на националната економија, односно многу смислено за да не се дозволи враќање на рецесијата во земјата. Енергетските политики на секоја земја се многу чувствителни затоа што станува збор за многу доходовна дејност. Затоа треба да се игра паметно во услови кога овие политики земаат премногу данок од националната економија. За жал, тоа во Македонија не го гледаме.

_

ГУБИТНИК Државниот врв на Косово не само што не се опаметува туку, напротив, дипломатските скандали ги подига на с$ повисоко ниво. Сега и косовскиот премиер Хашим Тачи им се заканува на сите држави од регионот во коишто живеат Албанци со создавање на единствена држава во која Албанците би живееле среќно. Со ХАШИМ истата теза настапи и ТАЧИ потпретседателот на косовското Собрание, Џавит Халили, кој покажа „љубов“ кон македонската територија. Ваквите изјави на Тачи воопшто не одат во прилог на младата држава која наместо промоцијата на нејзината добра надворешна политика скандалозно се обидува да ги прекрои границите на Балканот. Фактот дека премиерот на Албанија, Сали Бериша, го поздрави договорот меѓу Косово и Србија потенцирајќи дека идејата за Голема Албанија не е негова цел го оставаат Тачи заглавен во неостварените соништа на минатото.

мисла на денот

ТРАЈЧО ТРАЈКОВ

О

ставката беше неизбежен чин на бугарскиот министер за економија, кој се „прослави“ на бугарскиот форум во Катар, на кој не дојде ниеден катарски инвеститор

СВЕТОТ ШТО ВЕ ОПКРУЖУВА Е ЖИВ ИЗРАЗ НА НАЧИНОТ НА КОЈ ГО КОРИСТИТЕ СВОЈОТ УМ.

Ерл Најтингејл американски автор

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

Најмногу магистри на Економски факултет во Скопје Филозофски факултет

Економски факултет

141

Факултет за електротехника и информациски технологии

113

95

ФОТО НА ДЕНОТ... Извор: Државен завод за статистика

Факултет за музичка уметност

Факултет за јавна администрација и политички науки

73

59

Н

Н

ајмногу магистри и специјалисти во 2011 година даде Економскиот факултет во Скопје – дури 141. Според податоците од Државниот завод за статистика, минатата година магистрирале и специјализирале вкупно 1.294 лица, од кои 1.097 се магистри, а 197 специјалисти. Тоа е раст од 87,3% во однос на 2010 година. Учеството на жените е 53,7%.

светот низ медиумите...

The Times Th

САД и Велика Британија заеднички ќе се обидат да заед ја ст стабилизираат цената на горивата преку пуштање на гори дел од државните резерви во п промет. Ова го најавува лондонскиот весник, кој високата лонд цена на енергенсите ја смета за кочничар на закрепнувањето на кочн светската економија. свет

The Boston Globe Th

Аме Американскиот весник ја објавува ексклузивната обја репортажа од истражувачкиот реп центар на Харвард, каде цен што првично се изучуваат најнапредните пробни техники најн во современата с медицина, со цел ц да се пронајде лек за неизлечливите болести. неи

The Star

Јужноафриканскиот премиер јавно се изјасни за проблемите кои ги има со нејзинииот син наркозависник, кој е постојано во центарот на збиднувањата и во хрониките на медиумите. Сликата на расплакана мајкапремиер е на насловната страница на весникот.

Poslovni Dnevnik

Хрватскиот весник ја анализира состојбата во компанијата Јадранокамен од Драч, каде што работниците насилно го презедоа раководството и сега работат според своја волја и совест. Управникот преку медиумите ја изразува својата немоќ и бара помош од државата.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Македонија врати три деловни објекти од екс СФРЈ

2

Скопје сити мол ќе понуди сосема ново шопинг-искуство

3

Зошто Обвинителството не го бара имотот на Рамковски во странство?

4

Филе побара, Груевски вети – реформите ќе почнат

еколку илјади граѓани во саботата маршираа низ улиците на Скопје, како дел од граѓанската иницијатива „Заедно за мир“, предводена од повеќе граѓански организации, јавни личности, новинари и уметници. Насобраните граѓани испеаја песни со пораки за мир на повеќе јазици и порачаа дека меѓуетничките тензии и насилството со етнички предзнак мора да запрат.

20 милиони евра ќе ја чинат индустријата поскапите горива?!

Македонската индустрија минатата година потроши речиси 190.000 тони нафта и нафтени деривати. Ако се тргне од прогнозите дека високите цени на нафтените деривати ќе останат до крајот на годината, само поради набавката на поскап мазут трошоците на индустриските капацитети ќе се зголемат за уште најмалку 15 до 20 милиони евра, односно за околу 25% во однос на минатата година Катерина Попоска

З

poposka@kapital.com.mk

а најмалку 20 милиони евра ќе се зголемат трошоците на индустријата поради набавка на поскапи горива годинава ако постоечките цени на нафтените деривати останаат непроменети во следните девет месеци, проценуваат инвеститорите во земјава. Рекордното поскапување на бензините го вклучи алармот кај компаниите за можно поскапување на производите ако државата не интервенира на пазарот за да ги ублажи штетите што & се закануваат на економијата. Бизнисмените најавуваат дека ако продолжи трендот на поскапување на нафтата и на нафтените деривати, ќе бидат принудени на непопуларна мерка - поскапување на производите, што пак, за нив ќе значи апсолутна неконкурентност на европските и на светските пазари. Ако се тргне од претпоставката дека сегашните високи цени на нафтените деривати ќе останат до крајот на годината, што е с$ поверојатно со оглед на светските текови, само за набавка на мазут трошоците на индустриските капацитети ќе се зголемат за најмалку 15-20 милиони евра, односно за околу 25% споредено со лани. Врз основа на податоците од енергетскиот биланс на Македонија, од Стопанската комора велат дека на најголем удар од скапите горива е изложен транспортот, каде што потрошувачката на бензини учествува со 57,5% во вкупната државна потрошувачка на нафта и нафтени деривати лани, 763.265 тони. Индустријата пак, лани потрошила 189.671 тони нафта и нафтени деривати, што е 24,8% од вкупната

Нафтата - нова Грција за светската економија

Ц

ената на суровата нафта на светските берзи и понатаму ќе расте, а брзата замена со други извори с$ уште е илузија. На ранливоста на цената на нафтата влијаат малите резерви. Ескалацијата на кризата во Иран може да ја зголеми цената на ниво меѓу 150 и 200 долари за барел, алармираат светските аналитичари. Пазарите на нафта се напнати, тензиите во Иран се високи. Цената на нафтата лани значително порасна откако беше запрен извозот од северноафриканските земји поради револуцијата во Либија.

потрошувачка на горива во Македонија. „Горивата, како влезна суровина, учествуваат со голем процент во цената на производите. Секое зголемување на цените на нафтените деривати се одразува и врз цената на самите производи. Факт е дека континуираниот пораст на цените, кои достигнаа максимално ниво, ќе се одрази и на продажните цени. Но, сепак, пазарот е крајниот регулатор, кој ќе покаже дали и колку цените на производите трпат зголемување. Стопанската комора на Македонија ќе ја поздрави секоја одлука што ќе значи растоварување на бизнис-секторот и создавање подобри услови за работа на стопанските капацитети“, велат од Стопанската комора на Македонија. Растот на цената на нафтата е сериозен удар и за компаниите, но и за граѓаните. Поскапата нафта ги зголемува трошоците на компаниите, што на крајот резултира и со инфлаторни движења. Голем дел од компаниите во земјава го користат мазутот како енергенс во производството. Од Здружението на оранжерии при Стопанската комора на Македонија алармираат дека ако горивата продолжат драстично да поскапуваат, ќе престане оранжериското производство

на раноградинарски култури до крајот на годината. „Од 2009 година до денеска мазутот поскапе за 340%. Ужасно се скапи горивата. По с$ изгледа, во Македонија ова ќе биде последна сезона за раноградинарското производство со загревање. Околу 70%-85% од доматите и од краставиците кои се произведуваат во оранжериите се загреваат со мазут. Цените на мазутот се толку високи што најверојатно следната година стаклениците ќе се трансформираат во пластеници, а тоа значи доцно засадување, летна берба, така што ќе почнеме да увезуваме раноградинарски култури од Албанија, Бугарија, Грција. Во последните години килограм домати во земјава чини 34 денари. Ако се земе предвид дека речиси 70% од доматите и краставиците одат за извоз, кога скапиот мазут ќе го пресметаме во крајната цена, воопшто не сме конкурентни на странските пазари“, вели за „Капитал“ претседателот на здружението, Тодор Черепналковски. Скапите бензини се закана и за транспортерите, бидејќи цената на нафтата учествува со 70% во формирањето на цената за превоз на стока. Во услови на значително намалена транспортна активност, континуиран пораст на трошоците и драстичен

740

илјади тони сурова нафта планира да увезе ОКТА годинава, што е за 11.330 тони повеќе во споредба со увезените количини лани

742.788 тони нафта и нафтени деривати е проектираната потрошувачка во земјава за оваа година, што е за 6,6% повеќе во однос на потрошувачката лани, покажуваат податоците од енергетскиот биланс на Македонија до 2016 година

11,5% се очекува да порасне потрошувачката на горива во земјава во 2016 година, во споредба со потрошувачката лани

пад на цената за превоз, транспортерите бараат државна помош преку воведување тарифник со минимални цени за превоз, намалување на стапката на ДДВ од 18% на 5% и субвенции за набавка на ново или надградба на старо возило. Професорот по фискална политика Живко Атанасовски смета дека ако државата не интервенира во даноците, може да размисли за субвенции на одредени сектори. „Владата треба да води конзистентна политика за даноците. Ако сака, може да интервенира кај извозните сектори, каде нафтата е значаен трошок. Треба да се интервенира онаму каде трошоците долгорочно ќе предизвикаат инфлација“, смета Атанасовски.

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

39,6%

Падна продажбата на нови автомобили во февруари годинава во споредба со февруари 2011 година, покажува статистиката на автоувозниците

18,3%

Падна продажбата на нови автомобили на годишно ниво, 2011 во однос на 2010 година

6.163

Нови автомобили се продадени во текот на 2011 година

ПРОЦЕНКИ...

ТОП ВЕСТИ...

КРИСТИН ЛАГАРД

Милијардерот Карлос Слим на 1 април доаѓа во Oхрид

извршен директор на ММФ

Грција ќе излезе од рецесијата догодина

Г

рција ќе излезе од рецесијата во 2013 година, смета Меѓународниот монетарен фонд (ММФ). Прогнозата се содржи во официјалното соопштение на Фондот, во кое се посочува дека темпото на раст на Грција следната година нема да отстапува многу од нултното ниво. ММФ за оваа година прогнозира пад на економијата од 4,8%, што е забавување во однос на падот од 6,9% лани. Шефицата на Фондот, Кристин Лагард, меѓутоа, предупреди дека ризиците за отстапувањето на Грција од договорената програма со кредиторите се исклучително големи и дека нема место за такви отстапувања..

Најголеми индустрии-потрошувачи на горива во вкупната потрошувачка лани % учество во вкупната потрошувачка на горива во земјава

56,0%

потрошена количина во тони

428.046 t.

82.969 t. ПАТЕН СООБРАЌАЈ

ИНДУСТРИЈА ЗА ГРАДЕЖЕН МАТЕРИЈАЛ, СТАКЛО И КЕРАМИКАА

9,9%

75.343 t.

72.856 t.

17.193 t.

16.976 t.

8.329 t.

4.372 t.

10,9%

2,5

милиони евра ќе потроши град Скопје за промена на Генералниот урбанистички план за 20122022 година. Градоначалникот Коце Трајановски тврди дека Скопје нема да се проширува, а промените на ГУП најмногу се однесуваат на намената на зоните. Зони кои биле предвидени за индустрија сега се зони за домување, а зони за мало стопанство можат да бидат искористени за комерцијални објекти, бидејќи се наоѓаат на атрактивни локации.

235

ДРУГИ СЕКТОРИ

ИНДУСТРИЈА ЗА ЖЕЛЕЗО И ЧЕЛИК

2,3%

9,5%

ИНДУСТРИЈА ЗА ЕКСПЛОАТАЦИЈА НА РУДИ

ЗЕМЈОДЕЛСТВО

1,1%

од лицата што станале магистри и специјалисти во Македонија во 2011 година работат во дејноста образование. А дури 203 магистри и специјалисти се невработени, што е поразително за образовниот систем и за економијата во земјава.

2,2%

0,6%

Потрошувачка на нафта и нафтени деривати во Македонија во 2011 година 24,8%

потрошена количина во тони

189.671 t.

438.610 t.

42.665 t.

16.976 t.

75.343 t.

5,6%

57,5%

ДОМАЌИНСТВА

ЗЕМЈОДЕЛСТВО

9,9%

БОЈКО БОРИСОВ

премиер на Бугарија

Бугарија се откажа од Белене

Б

ИНДУСТРИЈА

СООБРАЌАЈ

В

о среда со почеток во 10 часот во хотелот Александар палас ќе се одржи првата САП конференција во Македонија во организација на САП Вест Балканс и Синерџи од Македонија. Искусни предавачи од регионот ќе ја запознаат македонската деловна јавност со можностите од користењето на прогресивната технологија, а ќе се прикажат и решенија од портфолиото на САП, со фокус на последните софтверски решенија кои претставуваат тренд на светско ниво. На конференцијата ќе се презентираат и две успешни практики од користењето на САП во Македонија, од фармацевтската компанија Алкалоид и од Агенцијата за финансиска поддршка во земјоделството и во руралниот развој (АФПЗРР). САП е апликација со која секојдневно работат компании од повеќе од 120 држави во светот. Апликацијата е погодна за сите средни и големи компании кои сакаат да ги оптимизираат ресурсите, да имаат важни анализи, да ги следат своите залихи и нарачки, успешно да планираат и да остварат профит, како и за државни и буџетски институции, министерства, општини, како и во државните агенции.

В

извор: Стопанска комора на Македонија

% учество во вкупната потрошувачка на горива во земјава

Прва САП конференција во Македонија

Владата и Окта договараат датум за да почнат преговори

ОСТАНАТИ ИНДУСТРИИ

ПРЕХРАМБЕНА ИНДУСТРИЈА, ПИЈАЛАЦИ И ТУТУН

И

звршните директори на најголемите телекомуникациски компании, меѓу кои и најбогатиот човек во светот, Kарлос Слим, на 2 април ќе присуствуваат на Комисијата за широкопојасен Интернет и дигитален развој формирана од Меѓународната телекомуникациска заедница и УНЕСКО која годинава ќе се одржи во Охрид. На работната средба, што за првпат е надвор од вообичаената практика на Комисијата да заседава во канцелариите на ОН во Женева, Париз или Њујорк, во Охрид покрај Слим, кој е претседавач, ќе присуствуваат уште и нејзиниот копретседавач - претседателот на Руанда, Пол Кагаме, како и комисиските членови, меѓу кои и извршните директори на најголемите светски компании кои се двигатели на информатичкото општество како Интел, Ериксон, Телефоника, Циско, Алкател лусент, Хуавеј и многу други. „Доаѓањето на најбогатиот човек на светот во Македонија за нас е значајно оттаму што очекуваме да оствариме неколку работни средби во Владата со премиерот Груевски и со повеќе министри, на кои ќе му презентираме дел од нашите проекти“, изјави министерот за информатичко општество и јавна администрација, Иво Ивановски. Инаку, повеќето од членовите на Комисијата доаѓаат на 1 април, а дел од нив со своите семејства се со планови да престојуваат повеќе денови во Охрид. Мексиканскиот бизнисмен со либанско потекло Карлос Слим, според американскиот бизнис-магазин „Форбс“, веќе три години по ред е најбогатиот човек во светот. Неговото богатство се преоценува на 69 милијарди долари.

2,2%

ДРУГИ СЕКТОРИ

извор: Стопанска комора на Македонија

угарија ќе се откаже од новата нуклеарна централа на Дунав, со сила од 2.000 магавати, за чија изградба е ангажирана руската државна компанија Атомстројекспорт, изјави во петокот бугарскиот премиер, Бојко Борисов. Тој наведе дека минатиот месец испратил бугарски министри да им пренесат на руските претставници дека Бугарија нема да ја изгради централата Белене, но оти ќе биде исплатен едниот, веќе изграден реактор со сила од 1.000 мегавати. Борисов посочи дека Бугарија ќе се обиде тој реактор да го инкорпорира во постоечката нуклеарkа Козлодуј. Бугарската влада го одложуваше донесувањето на одлуката за Белене откако дојде на власт, во 2009 година.

ладата и грчката компанија ЕЛПЕТ Балканики, сопственик на рафинериjатa Окта чекаат да го усогласат терминот за и официјално да седнат на преговарачка маса за можната промена на методологојата за формирање на цените на горивата. Министерот за економија, Ваљон Сараќини, во петокот се сретна со претставници на Окта и најавува дека и преговарачкиот тим од страна на ЕЛПЕТ Балканики е формиран и е подготвен за почнување на преговорите. Покрај можната промена на Анексот Д од купопр купопродажниот договор за Окта, Сараќини и претст претставниците на рафинеријата разговарале и за згол зголемена контрола на течните горива кои се пуштаа во промет во земјава. пуштаат „Пред „Предвидовме да се донесе програма за следење ква на квалитетот на течните горива, со што треба да вос се воспостави постојан мониторинг на квалитетот на течните горива, при што сите учесници на пазарот на течни горива ќе бидат обврзани да прават испитувања на квалитетот на горивата кои ги пуштаат на пазарот“, најави Сараќини.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

2.080,30 2010/2012 2010/2012

Max. x Min.

2 2.827,62 827 62 1.943,09

На Македонската берза вчера се склучи една системска блоктрансакција, и тоа 1.636 обични акции на Стопанска банка Битола по цена од 2.050 денари за една акција, што е раст од 0,42% од основната главнина на друштвото. Вкупната вредност на трансакцијата изнесува 3.353.800,00 денари. Главниот берзански индекс МБИ-10 на дневно ниво забележа пад од 0,44% и трговскиот ден го заврши со вредност од 2.080,30 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Цар Самуил Струмица

4.300,00 +3.810,00

+777,55% 777 55% %

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Арчилормитал (ЦРМ)

65,00 -6,00

-8,45% 8 45%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

13.257,22 0 03% +0,03%

На Европските берзи кон крајот на минатата недела се тргуваше внимателно, откако во четвртокот цените на акциите достигнаа највисоко ниво од претходното лето. Познавачите велат и дека инвеститорите ги чекаат новите вести за тоа во кој правец ќе се движи пазарот во следните месеци.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.964,01 10.129,83 1.404,58 3.052,24 7.164,80 866,73

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,39% +0,06% +0,14% -0,14% +0,28% +0,36%

€ $

1,2055 ПРОМЕНА

+0,5%

СТАПКА

1,3116 ПРОМЕНА

+0,5%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.651,90 -0,46% 0 46% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

123,99 +1,13% 1 13% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

ИГНАЦИО ВИСКО

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

гувернер на Народна банка-Италија

Јавниот долг на Италија во јануари достигна рекордни 1,94 милијарди евра, делумно поради поголемата задолженост на Рим.

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

www.kapital.mk

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

телефон: ++ 389 2 3298 110 факс: ++ 389 2 3298 111 e-mail: akademija@kapital.com.mk

КАЛЕНДАР НА НАСТАНИ

ЗА ПЕРИОД ФЕВРУАРИ 1 ЈУНИ 2012

МАРТ

20

Финансиски показателитолкување и анализа

23

Зголемете го профитот преку намалени конфликти во организацијата

30

Е-mail маркетинг и корпоративно огласување

АПРИЛ

20

Организација на продажбата и продажен менаџмент и успешен продажен разговор

Подгответе се за инвестирање

24 - 27

Финансии во продажбата и управување со клучните клиенти и преговарање и развој на долгорочни односи со клиентите

МАJ

09 - 11

23

Customer RelaIonship и Customer Experience managment и известување и пратење на продажбата

Маркетинг на социјални медиуми

ЈУНИ

06 15

М

акедонија се наоѓа во многу сложена политичка и безбедносна ситуација, смета Стево Пендаровски, претседавач на Советот за безбедносни прашања во СДСМ. „Ова што се случува во меѓуетничката сфера е логичен резултат на тоа што претходно би го означиле како подготовка на амбиентот во кој некои луѓе, поединци со лоши намери едвај чекаат да направат нешто лошо за сите нас. Неспорно е дека амбиентот за вакви лоши работи се подготвува или е во подготовка подолг период“, вели Пендаровски.

Демократскиот сојуз предлага референдум за името

П

отребен е консултативен референдум на кој граѓаните ќе се изјаснат дали се за компромис во спорот со името, со цел Македонија да стане членка на НАТО и на Европската унија, порача претседателот на Демократскиот сојуз, Павле Трајанов, на четвртиот Конгрес на партијата. „Ваквото изјаснување ќе му даде мандат на државното раководство побрзо, посуштински и со директен легитимитет да се вклучи во разговорите и да пронајде прифатливо решение“, вели Трајанов. Според него, стратегијата на ДС за фазно решавање на спорот може да биде основа за градење државен консензус меѓу политичките сили, граѓанството и во секторот. Лидерот на ДС Трајанов порача дека на Македонија & е потребна нова економска стратегија, која ќе се потпира на рамноправноста на домашниот капитал со странските инвеститори и програма за нови работни места.

СРД конечно ќе & ја одземе дозволата на А1 телевизија?

С

оветот за радиодифузија на утрешната седница ќе ја разгледува информацијата во врска со текот на стечајната постапка на А1 телевизија со предлог-заклучок за понатамошно постапување. Според извори од Советот, правната служба која работи на предметот за А1 предложила регулаторот да констатира прекин на важењето на дозволата за работа поради ликвидација и во иднина бришење на трговското радиодифузно друштво А1 телевизија од Централниот регистар.

Вративме три објекти, па не брзаме за другите?

понеделник 19/03/2012

04 - 06

СДСМ: Подолго време се подготвуваат меѓуетничките тензии

Маркетиншка конференција Мониторинг аналитика и статистика на интернет активности

Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

П

оради отсуство на координирана акција на извршната и судската власт за прибирање на целокупната документација за објектите останати во поранешните југословенски републики по трансформацијата на претпријатијата со општествен капитал, не може да се забрза процесот на враќање на овој имот, брифираат извори од Министерството за надворешни работи за „Капитал“. „Клучниот проблем го направиле самите стопански субјекти, односно нивните раководства - директори, заменици, претставници, кои во транзициониот период правела продажби, адаптации, изнајмувања на објектите. Во поствоениот период настанале и интервенции надвор од субјектите, односно во новонастанатите држави од СФРЈ – празниот простор бил окупиран на легитимен или нелегитимен начин, и повторно се вршени интервенции, и градежни и формално-правни. Затоа за одредени објекти нема имотно-правна документација и тешко е тој имот да се бара во катастар на друга држава“, велат од Министерството. Како решение предлагаат отворање на специјално судско депо каде што ќе се чуваат сите податоци за овие предмети, собрани со заедничка акција на судовите. Според МНР, хаотичната состојба по трансформацијата е предизвикана од промената на повеќе стечајни управници за една иста фирма, при што документацијата

била префрлана од еден на друг суд, а не секогаш била депонирана и во судскиот архив. Процесот за враќање на прекуграничните имоти на поранешните претпријатија го води владина Комисија, формирана во септември 2011 година, главно со надлежност за Анексот Б на Спогодбата за сукцесија, односно за дипломатско-конзуларните претставништва. Оваа Комисија е задолжена да врши и координација на враќањето на имотите на поранешните претпријатија опфатен со Анексот Е.

Хрватска бара реципроцитет

Имотот на поранешните македонски стопански субјекти надвор од земјата се однесува претежно на објекти кои претставувале подружници. По распадот на СФРЈ дел од овие ескпозитури останале активни, не се избришани, туку се пререгистрирале и во овој поствоен, „матен“ период, доживеале различни трансформации. За да се врати редот на работите, Македонија со некои од државите наследнички на СФРЈ правела обиди за склучување билатерални договори, уште пред Спогодбата за сукцесија. Таков договор е потпишан со Хрватска во 1998 година, но, за жал, како што информираат од МНР, истиот не заживеал во практика. Овој договор е базиран на реципроцитет, а Хрватска се жали дека македонската страна затајува во однос на исполнувањето на своите обврски: „И покрај оваа важечка билатерална Спогодба, факт е дека одредени деловни

ЛОКАЦИЈА НА ИМОТОТ ПО ДРЖАВИ Србија 62 БиХ 11 Црна Гора 9 Хрватска 8 Косово 8 Словенија 3 Извор: МНР

субјекти како Борово, Дигитрон, Бује, уште не успеале да си го вратат имотот во Македонија“, изјави за „Капитал“ ополномоштениот министер во хрватската амбасада во Скопје, Стјепан Глас. Хрватска с$ уште води спор пред македонските судови за 19-те продавници на Борово, за кои хрватските медиуми тврдат дека вредат 3 милиони евра, и дека Македонија ги користи илегално. Од друга страна, надлежните македонски институции уверуваат дека објектите на Борово Хрватска набргу ќе ги добие преку судскиот спор што се води кај нас. Македонија досега успеа да врати три деловни објекти и да ги препише на АД за изградба и стопанисување со станбен и деловен простор, а постапка за запишување на право на сопственост е почната за уште 38 објекти, од вкупно 101 колку што засега се предвидени за преземање од страна на Акционерското друштво.

Како ќе работи новиот директор на МРТ?!

Кристина Озимец

ozimec@kapital.com.mk

М

аријан Цветковски и Арун Ибраими се двете имиња кои како извршен и заменик-директор следните три години ќе раководат со Македонската радио-телевизија. Извршниот директор, Цветковски, вели дека четири приоритети ја одбележуваат неговата програма за работењето на Куќата – обезбедување на финансии, воведување на стандарди, добра програма и дигитализација! „Прв приоритет ќе ми биде стабилизирање на тешката финансиска состојба на МРТ. Потребно е суштинско редефинирање во пристапот кон политиките на прибирање на приходите и правењето расходи. МРТ има сериозни долгови од претходните години кои сега мора да се вратат, а од друга страна инвестицијата во програма е на најниско можно ниво“, вели Цветковски. Втор приоритет во неговата програма е имплементација на стандарди и функционални системи во работењето на МРТ, бидејќи состојбата во овој дел била загрижувачка. „Мора да воспоставиме правила кои ќе важат за сите и кои ќе ја унапредат работата, ќе ги намалат трошоците, а ќе ја зголемат функционалноста и квалитетот. Во делот на човечките ресурси,

ќе се направат сериозни поместувања, бидејќи компанија или јавен радиодифузен сервис со просечна старост од 58 години на вработените нема сериозен конкурентен настап на пазарот“, смета Цветковски. Дигитализацијата како приоритет останува и за ова раководство на МРТ, а како последен и најважен приоритет за новиот директор на МРТ ќе биде освежувањето на програмата. „Во фаза на изработка се акциони планови за реализација на новата програма на МРТ и во разумен временски рок нашите ценети гледачи ќе ги видат промените. Ќе ставиме акцент на сопствена квалитетна продукција, на промоција на македонскиот спорт, квалитетен меѓународен спорт, квалитетна информативна и забавна програма, како и откупување на конкурентна странска програма, наметнувајќи нови квалитативни содржини различни од ова што сега е застапено на македонските медиуми“, ветува Цветковски.

Цветковски: нема да се помирам со лошата наплата

Интересно е што претходниот извршен директор на МРТ, Петар Каранаков соопшти дека во 2011 година биле собрани пет милиони

евра од наплатата на радиодифузната такса и во последниве години растот на наплатата изнесувал дури 200%-300%! Но, со ова не се согласува новиот директор. Според Цветковски, финансиската состојба на МРТ е тешка, а дигитализацијата како процес е далеку од реализиран. „Процесот на дигитализација е започнат и реализиран можеби само 15% од вкупниот проект. Се давале погрешни проценки од МРТ дека наплатата на радиодифузната такса не е проблем. Јас со 48% наплата и тоа благодарение на УЈП, а не на МРТ, не се помирувам. МРТ мора под итно да направи реална база на податоци за претплатници. По моето доаѓање веќе е потпишан договор со Централниот регистар и ние на неделно ниво ќе имаме ’апдејтирани‘ списоци на нови корисници кои ќе ги доставуваме до УЈП“, додава Цветковски.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

ПОЛИТИКА 7

Европски експерти во април ќе го чешлаат македонското судство Портпаролот на Европската комисија, Петар Стано, за „Капитал“ открива дека oценските мисии од Европската унија ќе доаѓаат во наредниот период за да го скенираат напредокот на земјата во клучните области. Ќе се стартува со судството

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Т

им од европски правни експерти доаѓа во Скопје на крајот од следниот месец во рецензија на областите каде што Македонија е заглавена со реформите. Портпаролот на Европската комисија, Петар Стано, за „Капитал“ открива дека oценските мисии од Европската унија ќе доаѓаат во наредниот период за да го скенираат напредокот на земјата во клучните области. Ќе се стартува со судството. „Мисиите се планирани за крајот на април. Рецензијата ќе ја предводат професионалци од земјите-членки од областа на судството за да ја испитаат ситуацијата со поглавјето 23 (кое се донесува на правосудството и на фундаменталните човекови права). Како дел од техничкиот дијалог во областа на владеењето на правото, голем број проблеми, кои и досега беа детектирани, ќе бидат испитани од мисијата, а наодите од нивните испитувања ќе влезат во самиот дијалог“, вели Стано. Тој додава дека комесарот Филе во Скопје ја најави временската рамка за средината на април, кога се очекува Владата да го стартува оперативниот план и дека треба да се држиме до тоа. Од Мисијата на ЕУ во Скопје велат дека се запознати со доаѓањето на европските експерти. „Составот на делегацијата с$ уште не ни е познат. Ова се редовни мисии кои секоја година доаѓаат и детектираат каде с$ е постигнат напредок во реформите, а каде државата стагнира. Веројатно мисиите ќе ги предводи директорот на директоратот за проширување, Стефано Санино“,

информираат од Мисијата на ЕУ.

Нашите „преговарачи“ следната седмица во Брисел

Во меѓувреме, oд 26 до 30 март претставници од „преговарачките“ тимови од министерствата за внатрешни работи, надворешни работи, правда, Секретаријатот за европски прашања, јавна администрација, но и од Советот за радиодифузија ќе отпатуваат во Брисел, каде што ќе почнат првите „преговори“ во рамките на пристапниот дијалог на високо ниво меѓу Скопје и Брисел, информираат од Владатa. Дијалогот што во Скопје го отворија еврокомесарот Штефан Филе и премеирот Никола Груевски, како главен преговарач, ќе продолжи на овој начин. Во следниот период ќе има интензивни контакти на групите од Скопје и од Брисел и веќе ќе има и конкретни активности. Филе кажа дека во мај ги очекува првите резултати. „Нашите тимови на крајот на месецов ќе одат во Брисел и процесот ќе почне“, вели за „Капитал“ владиниот портпарол Мухамед Хоџа. Еврокомесарот Филе, кој минатата недела оствари средба со премиерот Никола Груевски, кажа дека покрај листата на цели со премиерот разговарале и за еден обемен документ, табела која претставува оперативна мапа за постигнување на овие цели. „Владата се обврза оваа мапа да ја претвори во оперативен патоказ до средината на април. За мај очекувам резултатите од оваа работа да бидат споделени со нас, а ќе се разговара и за приоритетите за следниот период. Пристапниот

Oд 26 до 30 март претставници од „преговарачките“ тимови од министерствата за внатрешни работи, надворешни работи, правда, Секретаријатот за европски прашања, јавна администрација, но и од Советот за радиодифузија ќе отпатуваат во Брисел, каде што ќе почнат првите „преговори“ во рамките на пристапниот дијалог на високо ниво меѓу Скопје и Брисел дијалог треба да биде искористен токму за она за кое е и замислен, а тоа е да се има политички дијалог на високо ниво, за развојот на вашата земја, за реформите и за проширувањето. Она што е важно за проширувањето е да се состават три важни агли на еден триаголник. Првиот

е внатрешна политичка дебата и инклузивно учество во рамки на земјата, вториот се реформите, а третиот се соседите. Колку поцврсто работите на еден или на два агли толку подобри услови создавате за останатите агли“, изјави Филе.

Техничкиот дијалог почнува од април! Реформите?

Поглавјето 23 и 24 за кои Македонија од крајот на март ќе започне дијалог со Брисел се измислени поглавја кои Брисел ги воспостави откако се соочи со корупциските проблеми по влезот на Романија и Бугарија. А по завршувањето на преговорите со Хрватска наметна уште едно правило. Овие поглавја ќе се отвораат први, а ќе се затвораат последни Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

О

д крајот на овој месец Македонија ќе ги отвори 23-тото и 24-тото поглавје како дел од воспоставениот дијалог со Брисел на високо ниво. Иако ова де јуре не значи започнување на преговорите, сепак фактички официјално Скопје ќе води технички дијалог за поглавјата кои ги покриваат областите од правосудството, основните права, слобдата и безбедноста. За почеток временскиот рок кој еврокомесарот за прошурување Штефан Филе ни го даде, е осум месеци, до Самитот на ЕУ во декември, кога барем како што брифираат високи дипломатски извори од Брисел, доколку Македонија ги исполни веќе дадените задачи, може и официјално да добие датум за преговори. Меѓутоа, ваквата временска рамка во никој случај не треба да се гледа како период во кој Македонија ќе ги отвори и затвори овие две клучни подрачја. Иако практиката со соседните земји, на пример Хрватска, покажа дека овие поглавја најчесто се затвораат во рок од една година, од Брисел се децидни, дека отсега па натаму важат нови правила. Тоа значи дека 23-тото и 24-тото поглавје ќе се отвораат први, а ќе се затвораат последни.

Ваквата ситуација јасно покажува дека на Македонија & е дадена само шанса уште пред официјално да ги започне преговорите, да ги отвори овие две поглавја и на тој начин само да ги забрза преговорите кои официјално ќе започнат во моментот кога Советот на ЕУ ќе одреди датум за преговори. „Што поскоро поченете со спроведување на реформите во поглавјата, толку побрзо ќе завршите“, децидни се од Брисел. Само за потсетување, 23-тото и 24-тото поглавје се новоформирани поглавја по влезот на Романија и Бугарија во Европската унија. Корупцијата и лошиот судски систем со кои се справуваат овие земји по влезот во Унијата и претставуваа огромен товар за европската администрација, практично го натера официјален Брисел поглавјето „Правда, слобода и безбедност“ да го подели на две поглавја.

Да учиме од Хрватска

Она што треба да го направи Македонија во овие две поглавја е веќе јасно. Филе јасно испорача задачи согласно кои бара чекор напред во законодавството за клеветата, сопственичката структура на медиумите, ефикасноста и независноста на судството,

Премиерот Никола Груевски заедно со ресорните министри ќе мораат да постигнат резултатити во реформите уште во мај, доколку сакаат да покажат дека ЕУ навистина е стратешка определба на Македонија. зајакнување на антикорупциските мерки, дијалогот меѓу заедниците, реформите во администрацијата. Како позитивен пример може да ги користиме реформите на кои се сопна Хрватска во овие поглавја. Судирот на интереси, нетранспарентната сопственичка структура на медиумите, присуството на политичарите во надзорните органи, корупција на новинарите, основните човекови права и правата на сексуална определба, беа проблемите околу кои Брисел многу калкулираше при затворање

на 23-тото и 24-тото поглавје со Хрватска. Дополнително, политичките жртвите кои Хрватска ги даде преку апсењето на Иво Санадер, но и откриените корупциски скандали кои ја симнаа владејачката ХДЗ од власт во Хрватска се исто така пат кој и Македонија ќа мора да го оди. Дали ќе има уште некоја „жртва“ како Јохан Трачуловски која ќе биде испорачана во Хаг, и дали ќе мора да падне од власт некоја од актуелните или следните политички партии, ќе покаже темпото, но и барањата кои ќе ги испорача Брисел.

Освен Грција, во преговорите може да н$ блокираат и другите ЕУ-земји Иако во овој период од односите на Македонија со ЕУ се чини дека само Грција е земјата „натрапник“ која поради спорот за името н$ блокира од официјалното членство во Унијата, практиката покажува дека од моментот кога ќе се отворат преговорите, блокада за понатамошно чекорење напред може да ни постави која било членка на Унијата. Тоа најдобро се гледа од примерот со Хрватска како земја која до пред неколку месеци ги водеше

преговорите со Унијата. Во текот на истите, официјален Загреб се соочуваше со блокада не само од Словенија, туку и со најави за блокади од Холандија и од Велика Британија. Холандија најмногу се „лутеше“ за почитувањето на човековите и малцинските права во Хрватска, правата на хомосексуалците, правосудството и пазарната економија. Ваквите блокади иако официјално не беа поставени, сепак беа клучни за времетраењето и затворањето на одредните поглавја.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Светска банка: Буџетот повеќе да се троши за инвестиции отколку за социјала Александар Јанев janev@kapital.com.mk

А

ко парите од даноци и придонеси ги трошите главно за социјална заштита, значи кратите од буџетот за капитални инвестиции во развојни проекти, кои треба да влијаат на економскиот раст, изјави главниот економист на Светската банка за Европа и Централна Азија, Индермит Гил. Toj ja повика Владата на внимателност во трошењето на парите од државната каса. Според него, сите европски влади во споредба со останатите земји од светот трошат повеќе пари за социјална заштита на граѓаните и тоа е заеднички дефект. „Кога јавната потрошувачка зафаќа околу 40% од

БДП, тогаш владите мора да внимаваат ефикасно да ги трошат државните буџети. Ако јавната потрошувачка надмине 40% од БДП, се зголемува опасноста од негативно влијание врз економскиот раст. Тие што, на пример, трошат 10% повеќе од другите се соочуваат со опасноста да имаат за еден процентен поен понизок раст. Исто така, важно е дали парите се трошат доминатно за социјала или пак, за инвестиции во здравството, образованието или во инфраструктурата. Оние влади што трошат 10% повеќе пари за социјала од другите, фактички, ги кратат парите што треба да ги инвестираат во развојот на земјата“, изјави Гил пред бизнисмените и економистите на средбата во Народната банка на Македонија. Македонската јавна потрошувачка зафаќа околу к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

36% од БДП, меѓутоа главен проблем во Буџетот е лошата структура на трошење на јавните пари. Дури 85% од парите се трошат за тековни потреби, а само 15% за капитални инвестиции. Гил потенцираше дека кај македонската економија се нотирани неколку слаби точки, како што се иновациите на пазарот, кои вообичаено се поврзани со приливот на странски инвестиции, каде што Македонија стои слабо; пазарот на труд и продуктивноста на работниците. Според Гил, главниот фокус на реформите кај јавната администрација не треба да биде во обемноста на државниот апарат, туку во ефикасноста. „Може да имате и обемна администрација, но ефикасна или мала, а неефикасна. Затоа, најважно е јавната администрација да биде ефикасна“,

потенцираше Гил. Економистот на Светската банка, Гил, во Скопје презентираше извештај за моделот за долгорочен развој во Европа, со кој се опфатени 45 држави, меѓу кои земјите-членки, земјите-кандидати, потенцијални кандидати за членство во ЕУ, земјите од ЕФТА и од источното партнерство. Тој нагласи дека некои земји кои последните години паднаа во сериозни должнички проблеми ќе мора да спроведат поголеми фискални прилагодувања, но сето тоа нема да биде толку болно бидејќи имаат голема поддршка од меѓународните институции. Новиот извештај на Светската банка се однесува на долгорочниот развој на Европа, со особено внимание на последните две декади и идентификува што треба да се направи за да се осигура просперитет во следните декади. Извештајот пристапува кон шест основни компоненти на европскиот развоен модел: трговија, финансии, претприемништво, иновации, работна сила и владеење. Од елементите што ги содржи функционираат трговијата и финансиите, претприемништвото и иновациите, а деловите на кои треба да се работи се работната сила и владеењето.

Димовски: Со ИПАРД ќе се купуваат трактори

П

реку програмата ИПАРД ќе може да се набавува земјоделска механизација, за што се чека согласност од Европската комисија, најави министерот за земјоделство, шумарство и водостопанство, Љупчо Димовски. „Во тек е постапка за упростување на процедурите за аплицирање за програмата ИПАРД. Очекуваме по добивањето одобрение од ЕУ за имплементирање на новата мерка за набавка на земјоделска механизација поголем број земјоделци да го осовременат машинскиот парк. Механизацијата е еден од условите за зголемување на продуктивноста и на рентабилноста во земјоделското производство и затоа, инсистиравме нејзината набавка под поволни услови да биде една од новите мерки во ИПАРД-програмата“, вели Димовски.

Тетекс Јарн повторно произведува

Ф

абриката за предиво и волница Тетекс Јарн по шест месеци стечај повторно започна со производство. Претпријатието, кое сега е со ново име Тетекс Јарн Груп, на работа врати стотина работници. Според планот за реорганизација на фирмата, за два месеци треба да бидат повикани сите отпуштени 220 работници и да им се исплатат заостанатите плати и придонеси. Компанијата ја рестартираа тројца доверители, Даниел транс делта, Траншпед вито од Македонија и Светол друштво од Бугарија. Тетекс Јарн произведува волница за домашниот пазар и за извоз, при што освен во европските земји, планира производството да го пласира и во Америка. Тетекс Јарн беше дел од волнарскиот комбинат Тетекс, но сега работи како самостоен правен субјект.

Нови критериуми за субвенционирање на овоштарството

С

о нови критериуми ќе се субвенционира овоштарството годинава. Како што информираат од Министерството за земјоделство покрај поголемата поддршка се воведуваат субвенции и за земјоделски производи кои досега не беа субвенционирани. „По 100.000 денари за хектар се планирани за производителите кои ќе подигнат нов насад јагоди во оранжерии или пластеници со саксиски систем на одгледување. Ист износ на поддршка има и за новоподигнатите овошни насади со јаболчести и коскести овошни видови и тоа за најмалку новоподигнати 0,3 хектари“, информираат од Министерството. Според годинашната програма, финансиската поддршка за јаткастите овошни култури, вклучително и за костенот годинава изнесува 50 илјади денари за хектар, за новоподигнатите јагодести овошни култури по 70 илјади денари, освен за јагода на отворено за која поддршката за хекатр изнесува 35 илјади денари. За одржување на постоечките овошни насади, за површина поголема од 0,3 хекатри, проиводителите на круши, цреша, вишна, кајсија, праска и актинидија ќе добијат субвенција од 28 илјади денари за хектар. По 25.000 денари се проектирани за одржување на насадите со дуња, мушмула, слива, маслинка, калинка, јапонско јаболко, смоква, аронија, боровинка, рибизла, малина, капина и јагода. Висината на директните плаќања за хектар јаболкови насади е 23.000 денари ако бројот на садници се движи од 400 до 999, а 25.000 денари е за насади со повеќе од 999 садници. За насадите со ореви, бадеми, лешници и костени се планирани 15.000 денари поддршка. Годинава се предвидени 75 милиони евра за субвенции во растителното производство.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

9

2 години дневен весник „Капитал“ Дневниот весник „Капитал“ во изминатите две години докажа дека економијата и бизнисот се најважната секојдневна работа во земјата. Дека тие го носат општеството и заслужуваат многу повеќе внимание од тоа што го добиваат Петре Димитров

понеделник. 5 март. 2012 пон. max. 110 C min. 10 C

dimitrov@kapital.com.mk

С

понеделник. 27 февруари. 2012 пон. max. 20 C min. -60 C

вто. max. 20 C min. -70 C

сре. max. 60 C min.-70 C

вто. max. 110 C min. 10 C

сре. max. 60 C min.10 C

МБИ 10

2.167,67

+0,10%

МБИД 2.021,56

Извор: Македонска Берза

+0,05% %

-0,02%

ОМБ

123,00

ДЗР: ФЗО ИСПЛАТИЛ 19,6 МИЛИОНИ ЕВРА ЗА НЕИЗВРШЕНИ ЗДРАВСТВЕНИ УСЛУГИ 8 +1,40%

+0,36% %

+0,24%

61,51

ЕМУ

САД

Извозните компании бараат повеќе поволни Kapital кредити 4-5 Akademija...

КОМПАНИИТЕ БАРААТ КАЗНИ ЗА ЗЛОУПОТРЕБИТЕ ВО ЈАВНИТЕ НАБАВКИ! 6-7

46,24

ЕМУ

€

МБИД 2.011,44

ОМБ

122,53

€

$

Курсна листа на Народна банка на Македонија

И ДИМОВ И ДРЖАВАТА ЌЕ СИ ГИ БАРААТ ПАРИТЕ ВО НОВА ПОСТАПКА 7 ЗОШТО ЈАНАКИЕСКИ НЕ БАРА ДОМАШНА ИСТРАГА ЗА ТАРБС? 6

ГРУЕВСКИ ЗА „ДИ ВЕЛТ“:

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

број 474 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

број 479 | година год 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

70

600 5

години од нема е а да бидат б да потребни о реб интервенции р ц во изградената р де а а гасоводна д мрежа, р , без разлика р Струмица колку ол у ќќее се ши шири ри град р градот радот о Стру С румица ца

илјади лјад л ј д еевра р ра годишно од д о со с гасификацијата ф ц ј ќе заштедат д струмичките сттрумич ру китее фирми фи ф рми р

милиони л о еевра р раа најмногу ј у ќе чини чин ни гасификацијата ф ц ј на Струмица Струмиц ру цаа

. 16 февруари. 2012 пет. max. -10 C min.-110 C

саб. max. 30 C min. -110 C

МБИ 10

2.028,95

+1,03%

МБИД 1.990,87

Извор: Македонска Берза

0,00%

ОМБ

120,69

+0,03%

ЕМУ

€

61,50

САД

$

46,70

Курсна листа на Народна банка на Македонија

EXCLUSIVE

AЛЕСАНДРО БАРБЕРИС претседател на Eurochambres Владата да ги помогне извозниците со поволни кредити

С Р СТР.

8

саб. max. 130 C min. -10 C

МБИ 10

2.165,43

+0,72%

Извор: Македонска Берза

МБИД 2.020,54

+0,11% %

ОМБ

123,02

+0,28%

ЕМУ

€

61,50

САД

$

45,75 5

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Kapital Akademija...

6

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

ЛОШИТЕ КРЕДИТИ ГИ СТОПИЈА ПРОФИТИТЕ НА БАНКИТЕ 10-11

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Пелистеркаа инвестира во дизајн на шише за Fashion week 9

број 478 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

број 467 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

25% ?!

850

3

-0,32%

МБИД 2.012,58

-0,44%

ОМБ

122,38

-0,50%

ЕМУ

€

61,49

САД

$

46,53

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Делегација Д ц ј на Самитот на НАТО ќе ја предводи п претседателот Иванов 7

АЛОЗНО:

СКАНД ШТ ШТО СРАБОТИ ТОМЕ АМЧАМ ПОБАРА ОД ВЛАДАТА: ТУТУНСКИ У УНСКИ КОМБИНАТZ КО ИН КОМБИН Законите да се спроведуваат, ПРИЛЕП НАТРУПА ЗЗАГУБА ОД АЏИЕВ ВО НЕГОВИОТ АЏИ Џ јавните набавки да бидат МИЛИОНИ ЕВРА ПРОШИРЕН МАНДАТ? 6 транспарентни 8 ПРО ВО 2011 9

РЕКОРДЕН ПАД НА ИЗВОЗОТ ВО ЈАНУАРИ ОД 17,2% 11

20,6

ДВАЕСЕТ ГОДИНИ НЕ МОЖЕМЕ ДА ИЗГРАДИМЕ 10 КИЛОМЕТРИ ПАТ!

4-5

www.kapital.mk

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

13

8

9

МБИ 10

2.160,84

Извор: Македонска Берза

ПРЕМИЕРОТ ГРУЕВСКИ ПРЕМИЕ НЕ ОДИ ВО ЧИКАГО.

ГРЧКИОТ ПРЕСТОЈ ВО ЕВРОЗОНАТА Е ПРИ КРАЈ?!

www.kapital.mk

Прва работна конференција за извоз

7

чет. max. 90 C min. -10 C

КАПИТАЛ ДОЗНАВА: КАПИТАЛДОЗ ДОЗ

Лани увезовме за 20% повеќе прех р прехранбени производи 4-5

7

ЕЛЕМ ЌЕ ПЛАТИ ШЕСТ МИЛИОНИ ЕВРА ЗА УВОЗ НА СТРУЈА ЗА 14 ДЕНА! 11

издание )

нед. max. 120 C min.-10 C

сре. max. 70 C min. 00 C

СТР.

2-3

КАПИТАЛ ДОЗНАВА

Управата за спречување на перење пари станува Агенција за финансиско разузнавање? 6

пет. max. 90 C min.-10 C

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ВО АПРИЛ ВО СТРУМИЦА ЌЕ ПРОТЕЧЕ ГАС

чет. max. 00 C min. -90 C

. 02 март. 2012 (

ТУРСКИОТ ХОЛДИНГ ТАВ ПРОДАВА 40% ОД АКЦИИТЕ 10

УШТЕ НАЈМАЛКУ ПЕТ ГОДИНИ ЗА РЕШЕНИЕ ЗА ИМЕТО! 7

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

46,20

www.kapital.mk

КУМАНОВЦИ ЧЕКААТ ВОЈНА ВО ИРАН 12

АГЕНЦИЈАТА ЌЕ КОНТРОЛИРА. ИМА ЛИ ДРУГИ ЗЛОУПОТРЕБИ НА ДРЖАВНО ЖИТО? 11

$

11

СРЕДБАТА СУШТИНСКА g НАПРЕДОКОТ ФОРМАЛЕН 7

2-3

САД

ИНСПЕКЦИСКА ОФАНЗИВА Главна цел туристичките агенции и продавниците!

ветските анализи ГА-МА и Промгас добија тужба за самоволието на медиумите со испораката на гас покажуваат дека денешните дневни весници с$ пократко се читаат, односно нема да згрешиме ако кажеме дека тие всушност КОРУПЦИЈАТА СИМНУВА повеќе се разгледуваат. Земајќи ОД ТРОНОТ СЕКАДЕ НИЗ го предвид овој факт, дневниот весник „Капитал“, кој на 17 СВЕТОТ, ОСВЕН КАЈ НАС! март прослави две години од Т СИ ЗАМИНА ГЕРМАНСКИО О ЗЗОШТО ПРЕТСЕДАТЕЛ ВУЛФ? ПР постоењето, уште на почетокот КРЕДИТ ЗА 00 ЕВРА ПРИВАТЕН 0.00 00.0 00.0 ОД ЈАВНОСТА 1 5500.000 РА БА НА КУЌА СОКРИЕН ИЗГРАД ИЗГР сериозно му обрна внимание АП АВТОМОБИЛИ И А СКАПИ 2 СКА четврток НЕПЛАТЕНИ ПАТУВАЊА ПРИЈАТЕЛИ КОИ ГИ И на визуелниот момент на 3 БОГАТИ ПЛАЌАЛЕ НЕГОВИТЕ СМЕТК ОДНОСИ И ФИНАНСИСКИ БИЗНИ СМЕНИ 4 НЕЈАСН СО БОГАТИ ГЕРМАНСКИ печатеното издание, с$ со цел И ВЛИЈАНИЕ ОД 15 ГОДИН 4-5 5 СИЛНО ПОМЛАДАТА СОПРУГА нашиот читател да добие што Фалат 16.000 евра УВОЗОТ ГО ЈАДЕ за пописот, а Владата УВО ИЗВОЗОТ НА ХРАНА. повеќе информации. ќе прави ребаланс на ИЗВ цел буџет?! Онаа што драстично го петок weekend разликува дневниот весник ЌЕ СЕ ЧУЕ ЛИ „Капитал“ од другите дневни ПРЕКУ ОРАВ ПОСИЛНО ГЛАСОТ НА БРИСЕЛ? весници е што изобилува На милионите за спортски И Владата е свесна ттрансфери ешко и скапо се за злоупотребите во ТТешко со многу бројки, графици, ттрагата им се губи извезува на нови јавните набавки вво сива зона пазари 27,6% од кредитите на аналитика, табели, булети, компаниите ќе станат како природна последица проблематични?! на неговата економска ориентација. Најдовме дури и начин и политиката да ја ШТО ПРЕДВИДУВА МРАЧНОТО СЦЕНАРИО НА НБМ? ЗОШТО ХРВАТСКА гледаме низ призмата на ГО КАЧИ ДДВ НА бројките. сектори се најзагрозени: од вкупните кредити милиони евра на фирмите во угостителство, ќе достигнат моментот лошите земјоделство и се лоши Секако, нашиот најголем кредити трговија 4-5 понеделник предизвик е содржината СОК ДДВ ПЕТ ПРИЧИНИ ЗА ПОВИВИ ОД НЕСОZ на нашите информации и ДОЛГО НАСЛЕДЕНИ ЈАВНИ ШТО О ЗНАЧИ З ВЛАДАТА НА ХДЗ 1 НАСЛ ВЕСНОТО ТРОШЕЊЕ НА ВЕСН МИЛИЈАРДИ анализи, кои се трудиме ОД ОТ 1,7 ,7ДДОЛАРИ ОЛАРИ БУЏЕТ ВО ДУПКА ДОЗНАКИ Д ОЗНАКИ ОД Д 2 ДУП РЕЧИСИ 60 МИЛИОНИ ЕВРА СТРАНСТВО? МСКИ РАСТ секојдневно да бидат Повеќе иселеници иселеници ц МИНИМАЛЕН ЕКОНО 3 ОД 0,25% ПО ДВЕ ГОДИНИ РЕЦЕСИЈА од Македонија?! д Мак едонија?! едониј а?! ОТО ПРОИЗВОДСТВО ПАД НА ИНДУСТРИСК ексклузивни, точни и 4 И СТАГНАЦИЈА НА ИЗВОЗОТ И ТЕ ЛУВАЊЕ НА ПЛАТИ ПЕНЗИИ 2-3 навремени.

5 НАМА НЕДОСТИГ ОД ПАРИ ЗА „Кога почнувавме, сите н$ убедуваа дека економијата во Македонија и не е толку РЕБАЛАНС важна и суштинска работа. Дека не е можно секој ден НА БУЏЕТОТ се зборува за омија и бизнис, да се пишува, пред с$, за економија случувањата ИЛИ ЗГОЛЕМУВАЊЕ сето тоа да биде важно, содржински богато, кои се НА ДДВ. разнолико, аналитично... Но, дневниот весник надвор од „Капитал“ во изминатите две години докажа секојдневната ЗА ШТО ЌЕ СЕ политичка ОДЛУЧИ ВЛАДАТА? 2-3 сцена, а кои го креираат животот и напредокот на оваа земја. о галеријата на дневни весници, која Нашиот е дел од Newseum, интерактивен мумент во наметнувањето на оваа најсилен аргумент зеј на медиуми кој се наоѓа во Вашиките и фактите. фактите Тие говорат с$, с$ задача се бројките нгтон, во кој секој ден се објавуваат актутие кажуваат многу повеќе од секој пишан збор елни насловни страници на 802 дневни или став. Критиката на „Капитал“ не е празно весници од 86 земји од целиот свет, критизерство, туку насока во која треба да се “Капитал” е единствен дневен весник кој движиме за да создадеме поголем економски ја претставува Република Македонија. МБИ 10

2.149,20

Извор: Македонска Берза

61,50

Курсна листа на Народна банка на Македонија

12,9%

ДАНЕВСКИ Д СКИ УАПСЕН У ПСЕН ВО БУГАРИЈА! Б ГАРИЈА! СЕ ЧЕКА НЕГОВА С ЕЕКСТРАДИЦИЈА ТРАДИЦИЈА

П Први ги објавивме печатените изданија во flipbook формат и

В

еб порталот www.kapital.mk, покрај тоа што објавува дневни вести и информации, во себе ги интегрира и содржините на сите изданија на Капитал Медиа Гроуп. Од 30 март 2011 година, кога К започна да функционира www.kapital.mk, до денес за вкупно се објавени скоро 19.000 текстови. Бројот на в посети секој месец постојано просечно расте за 12%. п Како медиум први го воведовме во Македонија К прикажувањето на печатените изданија, покрај во п HTML и во flipbook формат.

H

С Р СТР.

2-3

СТР.

МБИ 10

28%

МБИД 1 982 54 1.982,54

-0 -0,45% ,45%

ОМБ

122,45 122 45

0,00% 0

ЕМУ

€

61,50 61 50

САД

$

46,45 46 ,45

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ЗДРАВЈЕ РАДОВО ЗАПОЧНУВА СО ПРОИЗВОДСТВО НА СОКОВИ 11 ПРОДОЛЖУВА Д ДА Д РАСТЕ УВОЗОТ НА ЛЕКОВИ ОД Д ИНДИЈА ИНДИ Д ЈА 9

4-5

СТЕЧАЈ НА МАКЕДОНСК МАКЕДОНС МАКЕДОНСКИ Д КИ НАЧИН компан ниите! 6 Смрт за компаниите!

ЦВРСТ ДОГОВОР ПОД Д ПРЕВЕЗОТ НА МЕЃУСЕБНАТА БИТКА 7

СТР.

ТУРИЗМОТ НАЈМАЛКУ ДАВА ЗА МАКЕДОНСКИОТ, А НАЈМНОГУ ЗА ХРВАТСКИОТ БДП 5

www.kapital.mk l k

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

број 484 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

„Капитал“, прв македонски весник во Newseum

В

дека економијата и бизнисот се најважната секојдневна работа во земјата. Дека тие го носат општеството и заслужуваат многу повеќе внимание од тоа што го добиваат“, вели Спасијка Јованова, одговорен уредник на дневниот весник „Капитал“. Младата и амбициозна екипа на дневниот весник „Капитал“ за брзо време стана препознатлива поради откривањето на криминали и афери, но и раскажувањето на успешни бизнис-приказни. „Капитал“ секојдневно промовира лидери и победници во општество во кое генералниот став е дека не се создаваат многу добри работи. Но, македонскиот бизнис и тоа како придонесува и заслужува големо внимание и простор каде што ќе се анализираат политиките, проблемите, стратегиите... Простор каде што

Афери кои ги откри „Капитал“

В

о двегодишното постоење дневниот весник „Капитал“ откри дузина афери и скандали. Ова се само дел: Криминалот во Џумајлија Судскиот спор со ТАРБС Дивиденда од Вардакс Бизнисите на Бојо Андревски Бизнисот на Република Афера Сведмилк Отштета за Рико од ЕЛЕМ за проектот ХЕЦ Света Петка

Покренавме неколку инцијативи

Е

дна од основните задачи на медиумите, која во овие тешки времиња на транзиција многу медиуми ја заборавија, е медиумската инцијатива за подобрување на секојдневното функционирање на стопанството и олеснување на животот на македонските граѓани, на која дневниот весник „Капитал“ секогаш обрнува посебно внимание. Инцијативата за откривање на акционерите под 5% и неколкуте наши предлози за промена на економскиот модел на Македонија се само дел од инцијативите зад кои застана дневниот весник „Капитал“.

просперитет. На крајот на денот, за сите нас е важно колку и што сме постигнале, кој е нашиот придонес. Дневниот весник „Капитал“ го јакне брендот на Капитал Медиа Гроуп. Брендот на Капитал Медиа Гроуп, граден повеќе од една деценија од магазинот „Капитал“ и од другите изданија на КМГ, сега има уште една моторна сила. „Капитал“ има уште многу да каже, покаже и да чни, докаже затоа што го прават млади, енергични, динамични и амбициозни луѓе. Визуелизацијата и графичкиот изглед отсекогаш бил важен момент во сите проекти на Капитал Медиа Гроуп. Затоа и често го менуваме изгледот на нашите

С Р СТР.

Младата и амбициозна екипа на дневниот весник „Капитал„ за брзо време стана препознатлива поради откривањето на криминали и афери, но и раскажувањето на успешни бизнис приказни, кои треба и заслужуваат да бидат модел што ќе се следи. изданија, водени од содржините и желбата за што подобра нивна презентација и препознатлива свежина. Со текот на годините на нашето постоење на медумскиот пазар тоа ни премина во еден вид „заштитен знак“, навикнувајќи ја нашата читателска публика на континуирани промени. Секако, импровизаците ги избегнуваме со будно следење на светските трендови од аспект на

и ликови. Притиснати од временските рокови како неминовност на дневно ориентиран медиум, креативниот момент и квалитетот на графичкиот лејаут може да дојде до израз само со посветена и дисциплинирана тимска работа.

Факти за www.kapital.mk

9.050 1.000.000 4 89% 9.350

регистрирани читатели

NAJKVALITETNITE BIZNIS INFORMACII OD SEGA ^ITAJTE GI I ONLINE

посети

минути просечно се задржуваат читателите

POSETETE NÈ NA: WWW.KAPITAL.MK @KapitalMediaGr

граф фичкиот дизајн. графичкиот Голема заслуга за тоа, оа секако, секак ко има нашиот тим на техничари, предводен од Николај Томашевски, графички и ИТ директор. „Ако го земеме предвид фактот дека секоја содржина сакаме да ја персонализираме, истовремено имаме и голем број фотографии

од посетите се од Македонија љубители на Facebook страницата на Капитал

та цел во „Капитал“ ги рушиме сите За таа кому комуникациски бариери, почнувајки од физичките како што се ѕидовите, параваните и другите препреки во нашите деловни простории, за послободен проток на идеите, информациите, комуникацијата, за пакувањето на сите тие елементи да биде што поточно, што поквалитетно и што поприемчиво за окото на читателот“, вели Томашевски.

51%

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 19.03.2012

10 компании пазари

13%

> БроЈка

кинески автомобили произведени во Бугарија наскоро на македонскиот пазар

Д

о крајот на годинава на македонскиот пазар ќе се пласираат дел од првите кинески автомобили произведени во Бугарија. Грејт вол, првата кинеска фабрика за возила на европско тло, лоцирана во Бугарија, годишно ќе произведува 50 илјади возила, кои претежно ќе се пласираат на бугарскиот пазар, а дел ќе се извезуваат во Македонија, Албанија, Србија и во Црна Гора. Цените на возилата се движат од осум до 12.000 евра и затоа, директорот на фабриката, Ванг Фенг Џинг, смета дека со скромните цени ќе го освојат не само бугарскиот, туку и европскиот пазар. Фабриката започна со работа во февруари годинава и во првата фаза на производството Кинезите инвестираа 32,5 милиони евра. За почеток ќе се монтираат три видови автомобили, а во следните пет години цела линија – од патнички автомобили до теренски возила. „Многу сум среќен што оваа фабрика доби европска лиценца дека ги исполнува потребните технички и еколошки стандарди. Тоа значи дека нашата земја ќе заработува пари од секој извезен автомобил“, изјави бугарскиот премиер, Бојко Борисов, на отворањето на фабриката во градот Ловек во северна Бугарија.

Д-р златко Шајноски Стопанска банка АД–Скопје

П

редизвик бр.1 - Буџет При имплементација на процесите за спречување на перењето пари (СПП) и за контрола на усогласеноста со прописите (КуП) компаниите/банките се соочуваат со бројни предизвици. еден од нив е корпоративната култура. Самиот процес на перење пари и контрола на усогласеноста NASDAQ со прописите од многу субјекти се смета за прашање што треба да се решава на ниво на посебна деловна единица или пак, на ата во Сао посебно географско ниво, што всушност, е фундаментална грешка. Перењето пари не познава граници на географско или на деловно ниво. Постои и регулаторниот предизвик: ако постои недостиг од податоци и унифицираност на пании пазарите каде што настапуваат субјектите, тоа ќе резултира со системски слабости. Исто така, обуката како предизвик може да биде омпании од целосно нерелевантна ако процесите за СПП и КуП не се соодветно имплементирани поради недоволно познавање на проблематиката. Ако овие и другите предизвици соодветно се адресираат, тогаш се

90%

WWW.KAPITAL.MK

преминува на најважниот – технологијата - чија примена во овие процеси ќе резултира со подобра селекција на ефикасни решенија за СПП и КуП, поголем поврат на инвестициите и подобрена усогласеност со прописите. треба да се нагласи дека ефикасните програми за СПП и КуП ја интегрираат целокупната хиерархија во кој било правен субјект, од вишиот менаџмент, кој ја надгледува работата на референтите за СПП и КуП, до вработените што се одговорни за идентификација на невообичаените активности на клиентите. За да биде постигната таа ефикасност, треба оптимално да се алоцираат човечки и финансиски ресурси, што всушност, е и моментот кога се кршат копјата меѓу референтите за СПП и КуП и останатите нивни колеги. Вистина е дека службите за СПП и КуП не генерираат никакви приходи за компаниите/банките. тие некогаш се сметаат и за функција чии процеси се совпаѓаат со оние на управувањето со ризици и внатрешната ревизија. Воспоставувањето и организирањето на нивната работа подразбира директни и индиректни трошоци,

12%

12%

23%

04%

17%

+

и на берзата

19%

ани на

16.03.2012

Цар Самуил Комерцијална банка Македонска Телеком Гранит 16.03.2012

Арчилормитал (ЦРМ) Топлификација Силекс Макпетрол Макстил

6

М

инатата недела претставници на неколку турски компании меѓу кои и на млекарницата Суташ, која е заинтересирана за купување на фабриката на Сведмилк, имаа можност да земат примероци од македонски земјоделски производи, по што изразија задоволство за квалитетот, возила за превоз на патници одзеде Државниот информираше министерот за земјоделство, инспекторат за транспорт при Министерството за Љупчо Димовски, на средбата со амбасадорот транспорт и врски во минатата недела. Поради на Турција, Ѓурол Сокменсуер. На средбата на прекршување на Законот за превоз во патниот КАМАТНИ СТАПКИ ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ којаНАприсуствуваше и министерот без ресор, сообраќај времено се одземени еден автобус, еден Банка 3м 6м 24м 36м Хади Незир, стана збор за трговската размена минибус, две патнички комбиња и два автомобили. Комерцијална банка 3,60% 4,60% 7,40% 7,70% на земјоделски производи меѓу двете земји и за Законот предвидува глоба од 500 евра за лицатаНЛБ коиТутунскасоработката банка 3,50% 4,50% 7,00%констатирано, 7,50% во аграрот која, беше и вршат јавен превоз без дозволи и лиценца. Стопанска банка 3,60% 4,65% 7,40% 7,60% натаму треба да се продлабочува. Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

раст

+777,55% +1,31% +0,76% +0,01%

нова цена

4.300,00 3100,00 525,00 505,00

нова цена

-8,45% 65,00 -5,64% 2.151,00 -2,94% 66,00 -2,71% 19.459,00 111,00 -2,46%

3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 3,50% 4,30% 3,70%

4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 4,50% 5,30% 4,50%

6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 6,10% 8,20% 6,00%

7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 6,50% 8,60% 6,50%

Предизвиците на процесот за спречување на перењето пари КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка

3м

6м

24м

36м

2,00%

2,50%

3,65%

4,05%

Комерцијална банка 2,10% 2,70% 3,70% 4,20% Самиот процес на перење пари и контрола на усогласеноста со прописите НЛБ Тутунска банка 2,10% 2,60% 3,70% од многу субјекти се смета за прашање што треба да 2,10% се решава на3,70%ниво4,00% Стопанска банка 2,60% 4,00% банка 1,95% 2,35%ниво, 3,80%што4,30% на посебна деловна единица или пак, на Шпаркасе посебно географско Охридска банка 2,50% 3,00% 4,00% 4,50% всушност, е фундаментална грешка Прокредит банка 2,00% 2,60% 3,60% 3,80%

кои се високи и не можат прецизно да се пресметаат, а и паралелно треба да се вложи многу труд и време и да се ангажира дополнителен персонал. Освен тоа, колку што е поголема компанијата/банката, толку се повисоки и трошоците и предизвиците на луѓето вклучени во овие процеси за успешно справување со релевантните ризици, чести измени на регулативата, а и флуктуации во деловното работење на клиентите со кои соработуваат. Затоа, за да ги имплементираат програмите за СПП и КуП, а со тоа и да добијат средства од буџетот за нивна реализација, референтите за СПП и КуП треба внимателно да пристапат кон образложување на нивните аргументи пред останатите колеги, особено оние што го креираат буџетот. Нивните пораки треба да им се доловат на колегите на вистински начин, а тоа е да размислуваат како

ТТК банка

нив. Последниве не се Алфа толку упатени сите процеси поврзани со нив, аи банка 2,10% 2,30% 3,70% 4,00% во суштината на проблематиката со самите трошоци, произлегуваат од Уни банка за СПП 2,00% 2,50%се наметнати 3,20% 3,50% која се соочуваат референтите обврски што однадвор, Еуростандард банка 2,50% 2,80% чија4,50% 5,10% и КуП. Нив повеќе ги интересираат од институции улога е примена АД Скопје 2,70% 3,10% 4,60%и КуП 5,00% трошоците поврзани соХалкбанк ангажирањето на стандардите за СПП на на ваквата работна сила. Со оглед на територијата на земјите каде што ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ оперираат субјектите. тоа, за колегите да покажат разбирање 1м 3м своите излагања 6м 12м и соработка, референтите треба да На крајот на во посочат од практиката Euribor познати врска со буџетот препорачливо е (EUR)случаи 0,46% 0,85% 1,16% 1,50% на неусогласеност со прописите, референтите својата Libor (EUR) 0,39% 0,76% да ја нагласат 1,12% 1,48% казни наметнати врз субјектите стратешка улога во0,74% компаниите/ Libor (USD) што 0,24% 0,47% 1,05% не ги почитуваат законите, кривични банките, 0,10% а тоа е осигурување на Libor (CHF) 0,07% 0,16% 0,38% казни и други акции што се преземаат деловните бенефиции, исполнување против субјектите когаМЕЃУБАНКАРСКИ ги прекршуваат на законските обврски и генерирање КАМАТНИ СТАПКИ прописите. А тука се и Рочност репутацискиот висококвалитетни податоци за3м преку ноќ 1 недела 1м ризик на кој може да бидат изложени клиентската база што може да се СКИБОР 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% компаниите/банките, како и можноста искористат за подобро познавање на МКДОНИА 2,20% да се постави забрана за вршење клиентите, а со тоа и за поефикасно на нивната дејност. Исто така, управување со ризиците што ги носат, ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ референтите треба да потенцираат што секако, ќе резултира со предност Основна кам. стапка Стапка на инфлација дека примената на нивните програми во однос на конкурентите.

5,20% Народна банка на Македонија 4,00% не е обврска што тие им ја наметнуваат (продолжува) 13,40% Народна банка на Србија 12,00% на своите колеги. Поточно кажано, Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

петок - 16.03.2012 Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 3,50% 4,30% 3,70%

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 4,50% 5,30% 4,50%

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 6,10% 8,20% 6,00%

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 6,50% 8,60% 6,50%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

4%

Уни банка

2,00%

2,50%

3,20%

3,50%

3%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,70%

2,80% 3,10%

4,50% 4,60%

5,10% 5,00%

3%

1м 0,46% 0,39% 0,24% 0,07%

3м 0,85% 0,76% 0,47% 0,10%

6м 1,16% 1,12% 0,74% 0,16%

12м 1,50% 1,48% 1,05% 0,38%

Среден курс во 61,5006 47,1016 73,7904 50,8437 47,4542 49,5094

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

2% 2%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

2,50% 3,60% 2,20%

6,00%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

Турски компании заинтересирани за македонски земјоделски производи

1% 1% 0%

-1% -1%

01/10 04/10 06/10 Извор: Државен завод за статистика

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА 2,20% Илирика Глобал-Растечки пазари

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 26,540,303.65 4,18%

3м 1M 4,98%1.81%

41,852,131.76

0.66%

6.50%

2.58%

-8.99%

4.88%

3/15/2012

16,506,312.21 1.40% Основна кам. стапка Стапка на инфлација КД БРИК 48,349,256.23 0.09% 5,20% Народна банка на Македонија 4,00% КД Нова ЕУ 21,660,819.45 0.80% 13,40% Народна банка на Србија 12,00% КБ Публикум - Балансиран 25,486,810.73 1.95% 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% КБ Публикум - Обврзници 36,037,800.45 0.58% 3,60% Централна банка на Црна Гора КБ Публикум Паричен 61,998,616.39 0.27% 2,20% Централна банка на Словенија

-0.37%

-5.05%

-11.38%

0.58%

3/15/2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ Иново Статус АкцииСТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

камата 4,00% 5,50%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

5.01%

-4.90%

-21.57%

5.39%

3/15/2012

11.37%

8.28%

-2.61%

10.13%

3/15/2012

1.55%

-9.90%

-31.22%

1.93%

3/15/2012

7.86%

1.59%

-11.33%

7.23%

3/15/2012

2.72%

2.54%

0.00%

2.10%

3/15/2012

0.83%

1.63%

0.00%

0.68%

3/15/2012

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 19.03.2012

11 > БРОЈКА

Холандски Base Air нов сопственик на Мат ервејс и Кон Тики скај

Арчелор Митал ги исклучува печките една недела

2,5

С

рпската компанија Кон Тики травел го продаде нејзиниот удел во македонските компании Мат ервејс и Кон Тики скај на холандската компанија Бејс ер (Base Air), информираат од претставништвото на компанијата во Белград. Според информацијата испратена до медиумите, Кон Тики травел-Белград повеќе нема никакви односи со овие две компании, но во иднина планира да формира нова компанија на македонскиот пазар. „Во согласност со законските прописи на Македонија, во иднина планираме да формираме нова компанија, која ќе им понуди на македонските граѓани многу можности и аранжмани“, велат од компанијата и потенцираат дека Кон Тики ќе ги искористи сите законски прописи со цел да го одбрани својот углед. Кон Тики травел влезе на македонскиот пазар пред две години со отворање на авиокомпанијата Мат ервејс, а потоа и со туристичката агенција Кон Тики скај, преку која нудеше туристички аранжмани, инвестиција вредна пет милиони евра.

Ч

еличарницата Арчелор Митал ги исклучува печките во фабриката во Скопје во рок од една недела поради намалување на нарачките од странски пазари, пренесуваат лондонските медиуми. Според весниците, производството во челичарницата во Македонија ќе продолжи за пет дена, кога очекуваат стабилизирање на состојбата на пазарот и за кога имаат обезбедено нарачки. Арчелор Митал во фабриката во кругот на поранешната железарница произведува ладновалан и топловалан челик. Најголем дел од производството на фабриката на Арчелор Митал во Скопје завршува на пазарите во поранешна Југославија.

милиони евра ќе се задолжи oпштина Куманово во комерцијалните банки за капитални инвестиции, односно за изградба на затворен базен и за започнување на процедура за изградба на административна зграда во Куманово. Во наредните неколку години се очекува прилив од околу пет милиони евра во општината од легализацијата на дивограбите на околу 19.000 барања поднесени на подрачјето на Куманово. Од општината велат дека го избрале овој начин за финансирање на капиталните инвестиции, наместо тоа да го направат преку комерцијален кредит на доглорочно ниво.

Вклучете ги сетилата за успешна продажна презентација! Успешните продажни презентации раскажуваат возбудливи и кратки приказни и ги допираат сетилата на потрошувачите. Така најдобро се продаваат производите и услугите на компаниите Ивана Колева

К

koleva@kapital.com.mk

ако да се подготви презентација која лесно се памети и која со задоволство потрошувачот ќе ја прераскажува беше главната тема која покрена бројни дискусии и интерес кај компаниите на третиот ден од работилницата „Подготовка на продажна стратегија и план на продажба“, организирана од Капитал Академија. За да бидете врвен продавач треба да направите интересна приказна за потенцијалниот купувач, која ќе допре до повеќе негови сетила. Предавачот Даниел Тевчиоски, кој има над десетгодишно искуство во проекти за унапредување на продажбата, посочи холивудските шеми на правење возбудливи филмови да се искористат МАКЕДОНСКА БЕРЗА и во продажните презентации. „Приказната МБИ 10 е многу моќен организам, бидејќи таа лесно2.080,30 се памети. За успешна презентација е многу важно да знаеме кому се обраќаме за да ја МБИД целната група. Важно е и дека луѓето фокусираме 1.933,90 купуваат поради некаков проблем, а не поради тоа ОМБ потреба за одреден производ“, вели што имаат

122,57

ДАнИел ТевчИОсКИ

нИКОлИнА ЈАќОсКА

консултант за маркетинг и продажба

бренд-менаџер во Бадел 1862

“

“

Продажната презентација мора Мора да знаете што нудите и прво да презентира одреден кому нудите. Презентацијата проблем, а потоа да понуди мора да почне со тоа кој е вашиот решение. секоја презентација е одлична таргет. секој производ има своја приказна ФЈУЧЕРСИ можност да раскажеме приказна зашто со која може да се прилагоди зависно од зборовите создаваме емоции, а тие го целната група. Цената, пак, е емотивна НАФТА продаваат производот. перцепција.

-0,44% -0,85% 0,00%

+0,65% +1,22%

ЛЕСНА СУРОВА

105.79$/барел Тевчиоски, кој бил советник на компании како Кока-Кола, Сони, Мерцедес, BRENT Сименс и други. Тој истакнува дека продажната презентација мора 124.10$/барел

+1,40% +1,00%

ПРИРОДЕН ГАС

2,31/ММБТу прво да презентира одреден проблем, а потоа да понуди решение. Според него, во секој холивудски ЗА ЗАТОПЛ. филм главниот јунак на почетокот и на крајот од 325

Извор: Македонска Берза

SASX 10 -0,44% -0,43% 768,83

-0,85% SOFIX 311,27 0,00% ATHEX

-1,44%

766,28

Главен индекс на Љубљанската берза

542,25 13.264,41

1657.90$/унца

19.272,00

32,54$/унца

2.115,50

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

8.594,00

NASDAQ 3.059,92

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

667,75$/бушел

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

+0,18%

FTSE 100 5.954,36

+0,09% +0,10% SWISS

DOW JONES

6.302,73

-1,44%

SBITOP 568,15

+0,23%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

DOW JONES Путеви 650,00 13.264,41

Јединство +8,33% NASDAQ +0,09% 3.059,92 4.747,00

+0,12% S&P 500 +0,04% 1.402,75

NASDAQ 3.059,92

BRAZIL BOVESPA +0,01% +0,12% 67.830,40 АЗИЈА ИНДЕКСИ 249,00

Јадра.банка

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 150,01

CAC 40 3.586,62

-0,17%

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 10.129,80 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 21.317,80 ДЕН ДО 15Ч.

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 866,73

+0,18%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.954,36

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 7.151,59

-1,19%

17.466,20 FTSE 100

+0,10%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

10,00 .

DAX Лука Копер 7.151,59 9,75

+0,23%

320,00

62,55 FTSE 100 5.954,36БЕРЗА ЉУБЉАНСКА

+0,18%

+25,00%

+4,31% +0,12% -6,28%

-7,47%

+0,23%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Заваровалница

12,99

SWISS Меркатор +0,10% -4,41% 6.302,73 120,00

+8,25%

+0,04% -4,00%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +777,55% 4.300,00

Цар Самуил NIKKEIбанка 225 Комерцијална +1,31% 10.129,80 Македонска Телеком +0,76% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни одТокиска берза Гранит компании +0,01% котирани на

SWISS 6.302,73

+0,04%

швајцарскиот пазар на капитал

+0,06%

108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

105.79$/барел

BRENT 124.10$/барел

+0,65% +1,22%

ПРИРОДЕН ГАС 2,31/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

325

+1,40% +1,00%

1657.90$/унца

СРЕБРО 32,54$/унца

БАКАР 8.594,00

МЕТАЛИ

-0,10% -0,57% +1,40%

НИКЕЛ

19.272,00

АЛУМИНИУМ 2.115,50

ЧЕЛИК 520.00$/унца

+0,1% +1,5% /

+24,51%

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

16.03.2012

112112 112

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Текстилпромет

Валамар ЕВРОПА -8,28% ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани париската Еуронекст берза УниорнаЗрече

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

+0,36%

3.586,62

+29,42%

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

+0,06%

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

+0,01% +0,12% 67.830,40 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 1.642,00

116116 116

2,13%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Комер.банка -10,20% BRAZIL BOVESPA

Прогрес

44,00

120120 120

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ATHEX 766,28

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Виадукт

S&P 500 1.402,75

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1368.25$/бушел

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX13.264,41 Заеднички индекс 30 7.151,59

+1,98% +0,51% +3,45% -0,90% +1,18%

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

Главен индекс на Љубљанската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-0,43% +2,87% SOFIX СОЈА +1,00% -0,51% 311,27

SASX 10 ШЕЌЕР 768,83

2,13%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

ATHEX 2.200 2.200 2.200 766,28 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

2265.000$/бушел

Главен индекс на Белградската берза 663,50$/бушел

+0,12% -0,90%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

BELEX15 ПЧЕНИЦА 542,25 CROBEX КАФЕ 1.848,78 1.84/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 67.830,40 311,27

-1,44%

SBITOP 568,15

+0,12% +0,51%

SASX 10 768,83

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +1,37% РЕГИОН

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+1,00% +0,01%

CROBEX S&P 500 1.848,78 1.402,75

124124 124

520.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CAC 40 3.586,62

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Атинската берза

-0,43% +0,09%

BELEX15 DOW JONES

НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,85%

-0,10%2.700 +0,1% 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 СРЕБРО МБИ 10 -0,57% +1,5% 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 -0,44% 2.080,30 -0,90% 2.000 2.000 2.000 2.100 2.100 БАКАР ЧЕЛИК МБИД +1,40%2.100 / -0,85% 1.800 1.800 1.800 1.900 1.900 1.900 1.933,90 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12 ОМБ 2,13% 0,00% 122,57 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,51%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 568,15

МБИД МБИД 3.100 3.100 3.100МБИД МЕТАЛИ

-0,44%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+1,00%

member of KAPITAL MEDIA GROUP

филмот е изменет, односно има изменети ставови, а така треба да биде и со потрошувачот пред и по продажбата. „Ако размислуваме што е она што ги тера потрошувачите да запомнат одреден производ или услуга, ќе видиме дека тоа е некоја асоцијација, духовитост, логичност или имагинација. Разнобојноста и симболичноста, преувеличувањата и пријатните емоции исто така се главни адути за добро паметење“, вели тој. Д-р Сашо Блажевски, продукт-менаџер за фертилитет и ендокринологија во фармацевтската компанија Варус во Скопје, вели дека за успешна продажба мора да се препознае пазарот. Тој за да ги убеди лекарите на кои ги нуди лековите прво прави таргет-групи, а потоа се подготвува за лекот кој го презентира. „Голем адут во презентацијата кој го користиме е историјатот на компанијата Мерк, што ја застапуваме. Таа постои уште од 1660 година и постојано измислува нови молекули и вложува во иновации и истражување. Нашите лекари работат по препораки на медицина заснована на докази каде што се вметанати сите процедури за третман на заболувањата. А често во презентацијата потсетуваме на добро едуцираните лекари“, вели тој. Николина Јаќоска, бренд-менаџер во Бадел 1862, смета дека за успешна продажба мора да го сакате својот производ. „Мора да знаете што нудите и кому нудите. Презентацијата мора да почне со вашиот таргет. Секој производ има своја приказна, која може да се прилагоди зависно од целната група. Цената, пак, е емотивна перцепција. Кога потрошувачот добива од вас нешто што навистина сакал, тогаш цената не игра многу голема улога“, вели таа.

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, петок - 16.03.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 2.080,30 542,25 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.933,90 1.848,78 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 122,57

Kapital Akademija...

HANG SENG 3100,00 21.317,80 525,00

667,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 663,50$/бушел

КАФЕ 1.84/бушел

СУРОВИНИ

+1,37% +2,87% -0,51%

КАКАО

2265.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1368.25$/бушел

+1,98% +3,45% +1,18%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-0,17%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

505,00

ПЧЕНКА

Путеви

650,00

+8,33%

Јединство

4.747,00

+4,31%

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

КОМПАНИИ ПАЗАРИ 13

Семејните бизниси важна алка во развојот на економијата За развојот на општеството потребна е средната класа, која најчесто работи во малите и во средните претпријатија, каде што спаѓаат и семејните бизниси Силвана Жежова

silvana@kapital.com.mk

Д

оброто управување со семејните бизниси е директна придобивка не само за семејствата и за сопствениците на компаниите, туку и за целокупната економија. Кога се зборува за семејна компанија, тоа не значи дека се работи за низок промет и за мал број вработени, истакна министерот за економија Ваљон Сараќини, на меѓународната тркалезна маса на тема „Успешно менаџирање на наследување на семејните бизниси“, во организација на Американ колеџ, Скопје и петте универзитети членки на мрежата Решица - Академска мрежа за претприемништво и иновации на универзитетите од Југоисточна Европа. На тркалезната маса искуства од своите земји пренесоа професори од Германија и

ЈАКА ВАДЊАЛ од Словенија. „Според голем број студии, семејните компании имаат подобри перформанси од другите во продажбата и во профитот. Овие бизниси имаат вродени силни страни, како што се посветеноста кон заложбите за развивање на бизнисот, континуитет на знаењето што останува во семејната традиција, сигурност и гордост поради фактот што репутацијата на компанијата е директно поврзана со репутацијата на семејството“, истакна Сараќини. За развој на едно општество потребна е средната класа, која најчесто работи во малите и во средните претпријатија, каде што спаѓаат и семејните бизниси, смета Питер Шулте, советник за меѓународна универзитетска соработка од Институтот за европски прашања од Дортмунд и основач на мрежата Решица.

“

Семејните бизниси треба навреме да се пренесуваат на следните генерации, во спротивно може да пропаднат.

Семејните компании во САД и во Европа

В

о САД 150 најголеми семејни компании вработуваат шест милиони луѓе, а една третина од нив високо котираат на берзата. Во ЕУ, постојат околу 17 милиони семејни компании и вработуваат 45 милиони луѓе. Во Европа дури 85% од компаниите се семејни бизниси, најмногу во Италија. Семејни компании се Мерцедес, Порше, Хенкел, Бенетон, БМВ.

Kapital Akademija...

„За економски успех се потребни иновација, инвентивност и нови идеи. За да се реализираат иновациите, потребни се вработени кои се заинтересирани да го направат тоа. Важен услов за ова е соработката заснована меѓу вработувачот и вработените. Ни требаат претприемачи, ни требаат личности во семејниот бизнис, кои треба да бидат способни и не треба да бидат чисто капиталистички претприемачи“, истакна тој. Во транзициските земји има ограничени искуства со семејните бизниси. Едукацијата и консалтингот се многу важни за нив. „Во Европа една третина од семејните бизниси им припаѓа на првата генерација од семејството, една третина на втората генерација и една на третата. Во Словенија, пак, 1% од семејните бизниси им припаѓа на третата генерација, 10% на втората, а дури 80% на првата. Тоа е проблем бидејќи двете главни причини поради кои пропаѓаат овие бизниси е што членовите на семејството не се обучуваат да го преземат бизнисот или бизнисот во нивни раце преминал доцна. Иако основачот на компанијата формално нема ниту една функција, тој сепак влијае на одлуките, што може да биде погрешно“, истакна Јака Вадњал, професор на Колеџот за претприемништво ГЕА. Според него, семејните бизниси се сочуваат и со регрутација на членови на семејства чии способности не се соодветни за позицијата во бизнисот. Тодор Ѓоргевски со неговиот брат-близнак ја водат мелницата Кадино. Фирмата ја основал нивниот татко во 1998 година. Почетоците биле скромни, за во 2011 година да заврши со обрт од 2,7 милиони евра. „Откако инвестиравме многу пари во компанијата, го заокруживме процесот со две производствени програми, првиот бренд е мелница Кадино, а вториот Ворлд вајд бејкери (World wide bakery), насочен кон извоз. Мојот татко кога ја отворил компанијата веднаш имал работа, но сега има страшна конкуренција. Веќе никој не доаѓа кај нас, туку ние одиме кај нив“, истакна Ѓоргиески. Универзитетот Американ колеџ е во завршна фаза на формирање институт за претприемништво, кој ќе ја нуди програмата Европски магистер по претприемништво и ќе помага во развојот на претприемништвото.

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

објавува

РАБОТИЛНИЦА

АЛТЕРНАТИВНИ НАЧИНИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА ВАШИОТ БИЗНИС 20.04.2012

ЦЕЛ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е УЧЕСНИЦИТЕ ДА СЕ ЗДОБИЈАТ СО ЗНАЕЊЕ ЗА:

ПРЕДАВАЧ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е: БЛАЖ КОС

1. Методи на вреднување (валуација) на компанијата; 2. Структурирање на зделка (deal) со инвеститор; 3. Типови на договори (term sheets) и клаузули кои се користат при преговарање со инвеститор; 4. Стратегии за излез од компанијата (exit strategies); 5. Извори на финансирање за вашиот бизнис според потребите на компанијата

Ja menaxira Mre`ata na biznis angeli vo Slovenija i Fondot na biznis angeli vo Slovenija od 5,4 milioni evra. Aktivno e involviran vo pretpriemni{tvoto preku tesna sorabotka so Mre`ite na biznis angeli vo regionot, tehnolo{kiot park vo Slovenija i Ven~r Kapital Fondovite od regionot. Toj e avtor na eden od naj~itanite biznis blogovi vo Slovenija www.blazkos.com.

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Видео врска со г-дин БРАНКО ДРОБНАК, кој има инвестирано во повеќе компании во Словенија и е член на бордот на бизнис ангели на Словенија.

Сопственици на компании; Извршни директори на компаниите; Финансиски менаџери; Вработени во останати високи позиции

во компаниите

Сите заинтересирани за учество на работилницата можат да се пријават најдоцна до 18 априр 2012 година.

Работилницата ќе се изведува на српски јазик, а материјалите ќе бидат на македонски и англиски јазик. Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска mihajlovska@kapital.com.mk, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Само флексибилните компании имаат постојан раст Истражувањето направено од страна на Колумбиа бизнис скул покажува дека само 10 компании, со пазарна вредност од најмалку милијарда долари, имаат постојан раст во период од 10 години пред почетокот на економската криза, најмногу благодарение на нивната флексибилност и снаодливост, како и инвестирањето во иновации. Словенечката компанија Крка е една од нив Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Р

еномираниот американски универзитет Колумбиа бизнис скул (Columbia business school) спроведе истражување за да утврди колку е тешко една компанија да има постојан раст. Истражувачите прво поставија едно едноставно прашање - колку од компаниите кои се котирани на берза, а имаат пазарна вредност од најмалку милијарда долари, растеле со стапка од 5% во пет последователни години, заклучно со 2009 година, кога почна глобалната економска криза. Одговорот на ова прашање е изненадувачки - само на 8% од 4.793 компании приходите им растеле барем 5% годишно, а само 4% од нив к

о

м

е

р

ц

и

ј

оствариле раст на нето-добивката од барем 5% во секоја од тие пет години. Соочувајќи се со овие поразителни резултати, истражувачкиот тим на Колумбиа почна да се прашува како би изгледале резултатите ако се земат предвид финансиските извештаи на компаниите за период од 10 години. Одговорот исто така е зачудувачки - само 10 од 2.347 компании кои ги задоволиле условите од истражувањето оствариле раст на нето-добивката од 5% во сите 10 години, а само пет од нив оствариле раст и на приходите и на нето-добивката во секоја од набљудуваните години. На листата со 10 елитни компании кои забележаа најголем последователен раст се а

л

е

н

о

г л

а

с

КОМПАНИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОСЛЕДОВАТЕЛЕН РАСТ од 1999 до 2009 Компанија Infosys Yahoo Japan HDFC Bank ACS Cognizant Tsingtao Brewery Indra Sistemas Krka FactSet Research Atmos Energy

Земја Индија Јапонија Индија Шпанија САД Кина Шпанија Словенија САД САД

Индустрија Информатичка технологија Пребарување на Интернет и навигација Финансиска индустрија Градежништво Информатичка технологија Производство на пиво Информатичка технологија Фармација Консултантска компанија Маркетинг и дистрибуција

и вредностите. Сите тие компании се прилагодливи и снаодливи истовремено. Може да се каже дека оние компании кои најмногу растеле низ набљудуваните години тоа го должат на експерименитрањето и воведувањето иновации во работата.

најдоа три компании од САД (Cognizant, Atmos Energy, FactSet Research Systems), две од Индија (Infosys и HDFC Bank), две од Шпанија (ACS и Indra Sistemas), јапонската Yahoo Japan, кинеската Tsingtao Brewery, а најголемо изненадување на оваа листа е словенечката фармацевтска групација Крка. Истажувањето на Колумбиа бизнис скул, објавено во реномираниот магазин „Харвард бизнис ривју“, покажува дека и на голмемите светски компании им е тешко да постигнат континуиран раст, а уште помалку да остварат двоцифрен раст, како што често ветуваат корпоративните лидери.

Како се постигнува постојан раст?

Успешните компании кои се најдоа на листата се прилагодуваат на пазарните случувања брзо, рано ги збогатуваат своите портфолија, управуваат со големи ресурси на централно ниво, инвестираат многу во иновација, брзи се и флексибилни, вреднуваат преземања, брзо и успешно се селат на нови пазари. Тие воведуваат нови технологии во својата работа, истражуваат нови бизнис-модели и отвораат нови индустрии за да влезат на нови пазари. Во истражувањето се нагласува дека раководството на овие компании е исклучително стабилно. Промените низ кои поминуваат овие компании се повеќе еволуциони, отколку револуционерни. Нивниот менаџмент постојано инвестира во корпоративната култура, заедничките вредности, обуката на вработените и развојот на лидерството. Овие компании знаат како да ги задржат талентираните работници. Менаџментот избегнува драматична реорганизација и промена на стратегијата на компанијата. Раководството е стабилно, а извршните директори на сите 10 компании од листата биле промовирани на позициите по интерна процедура на компанијата.

Што е заедничко за Yahoo Japan и словенечка Крка?

Компаниите кои се најдоа на оваа листа работат во различни индустрии, како на пример во фармацевтската индустрија, во алкохолната индустрија (производство на пиво), градежништво, банкарство... Сите тие компании во извештајниот период работеле над просекот во сопствената индустрија, особено што повеќето од нив спаѓаат во индустрии во кои владее голема конкуренција. На овие компании не им е заедничка ниту големината, ниту пазарната вредност или пак, пазарите на коишто работат, глобализираноста на природата на нивниот бизнис, нивната старост или положбата на земјата од којашто потекнуваат. Но, интересен е фактот што заедничко за компаниите како Yahoo Japan, Infosys и словенечка Крка се одредени тактики, нивното лидерство, стратегија к

о

м

е

р

ц

и

ј

Година на основање 1981 1996 1994 1983 1994 1903 1993 1954 1978 1906

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 19.03.2012

15

ФЕЉТОН

02

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА” Почитувани читатели, читател дневниот весник К Капитал апитал ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со ссвојот војот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша оваа книг га во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша книга бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може да ви помогне да ги и лоцирате и иззворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна изворите отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност флекс во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

Д НОВА ЕКОНОМСКА ФАЗА ВА 1: СВЕТОТ ВЛЕЗЕ ВО ЕДНА АВ ГЛАВ

Од нормалност во турбуленција

Компаниите нема брзо да ги заборават болката и лекциите од финансискиот колапс во 2008 година. Владите ќе се обидат да донесат прописи што ќе спречат повторување на меурот создаден од крахот на пазарот на недвижен имот. Банките и компаниите ќе бидат помалку склони да ги продаваат своите стоки и услуги „без парично учество“. Кредитната практика ќе се надгледува повнимателно за да се избегне уште една економија од видот „кула од карти“.

С

ВЕ ТОТ в л ез е в о една н о в а економска фаза. Националните економии се тесно поврзани и заемно зависни. Трговијата се одвива со проток на информации што се движат со брзина на светлината преку Интернет и преку мобилните телефони. Оваа нова фаза нуди прекрасни предности во намалување на трошоците и забрзување на производството и испораката на стока и на услуги. Но, таа, исто така, има своја темна страна, таа што суштински го зголемува нивото на ризик и неизвесност со кои се соочуваат производителите и потрошувачите. Еден настан или промена во околностите на една земја - без разлика дали е неуспех на банка, крах на берза или пазар на недвижен имот, политички атентат или девалвација на валутата - може да се прошири на многу други земји и да создаде масивна турбуленција, свртувајќи го целиот систем кон целосно непредвидени резултати. Испораките не пристигнуваат навреме, банките престануваат да даваат заеми и почнуваат да бараат враќање на парите,

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

работодавците отпуштаат работници, а економиите почнуваат една надолна спирала. Компаниите донесуваат повнимателни одлуки. Тие го ставаат развојот на нови производи во мирување; ги намалуваат буџетите за маркетинг и за рекламирање. Внимателноста налага помала активност, краткорочно преживување и намалување или запирање на долгорочното инвестирање. Големиот економист Џон Мејнард Кејнс забележа дека, долгорочно, сите ние сме мртви. Состојбите, конечно, го допираат дното, по безброј банкроти, извршување хипотеки, загубени работни места и загубен приход. На одреден начин основните потреби и владината активност се чини дека може да ги запрат загубите и нештата почнуваат да изгледаат малку подобро. Турбуленцијата и песимизмот се заменети со одредена мера на стабилност и на обновена доверба. Надевајќи се на заздравување, некои компании бараат поголеми можности и инвестиции. Сето тоа звучи како класичен деловен циклус со своите подеми и падови, каде што преголемата ИНДИЈА МОЖЕ ДА ЗАПАДНЕ ВО КРИЗА?! итањето на извештајот Глобални Ч трендови 2025 година ја засилува поентата дека во догледно време

светот ќе се соочува со тековни нарушувања, турбуленција, хаос и насилство. Овие фактори ќе влијаат врз бизнисот на целата Земјина топка директно и индиректно, создавајќи средина со која деловните лидери ќе мораат да се соочат ако сакаат нивната компанија да опстои на долг рок. Таков беше случајот во Индија во трите ужасни денови кон крајот на ноември 2008 година кога вооружени исламистички милитанти извршија ноќен напад кон повеќе цели во Мумбаи, главниот деловен центар на Индија со повеќе од 18 милиони жители. Обемот и дрскоста на нападот беа вчудовидувачки. Банди на добровооружени млади луѓе нападнаа два луксузни хотели, еден ресторан, една железничка станица, еден еврејски центар и најмалку една болница. Пукотниците и експлозиите одекнуваа низ Мумбаи при што беа убиени 179 луѓе, а повеќе од 300 беа ранети, вклучително неколку странски државјани од Америка, Јапонија и од

Благосостојбата е голем учител, ВИЛИЈАМ ХАЗЛИТ (1778 - 1830) сиромаштијата е поголем експанзија е следена од последователно недоволно инвестирање пред с$ да се врати во нормала. Но, дури и кога се враќа вообичаениот тек во економијата, тој не се враќа во секоја индустрија или пазар или посебна компанија. Хиперконкуренцијата функционира постојано и немилосрдно во нормални времиња. Американската автомобилска индустрија денес доживува еден разорен удар предизвикан од високите трошоци за здравствено и за пензиско осигурување, во спрега со намалената побарувачка за нејзините производи, кои со децении се сметаа за помалку атрактивни отколку производите на странските конкуренти. Воздухопловната индустрија се одликува со преголем капацитет и, веројатно, ќе дојде до консолидација. Дури и без еден глобален финансиски колапс, времињата можат да бидат турбулентни за специфични индустрии и организации. Турбуленцијата секогаш значи зголемување на ризикот и на неизвесноста. Ризикот се користи за да се опише неизвесноста што може да се процени и која може да се покрие со осигурување. Но, секогаш постои ризик што не може да се осигури, реална неизвесност со која се соочуваат луѓето што донесуваат одлуки во компанијата. Место компаниите да се стремат кон максимално враќање на своите средства и покрај високата неизвесност, тие би можеле да донесуваат одлуки што го сведуваат ризикот на минимум така што ако се случи најлошото, компаниите с$ уште ќе опстанат.

Што го очекува „трансформираниот свет“?

Националниот совет за истражување (National Intelligence Council) во ноември 2008 година издаде извештај насловен како Глобални трендови 2025 година: трансформиран свет (Global Trends 2025: A Transformed World). Целта на извештајот беше да се поттикне стратегиско размислување за иднината со откривање на клучните трендови, факторите што ги придвижуваат, каде се чини дека се насочени, и како можат заемно да дејствуваат. Тој користеше повеќе сценарија за да илустрира некои од многуте начини на кои двигателите испитани во извештајот (на пр., глобализацијата, демографијата, подемот на нови суперсили, распадот на меѓународни инстит уции, промената на к лимата и геополитиката на енергијата) можат заемно да дејствуваат за да создадат предизвици и можности за идните донесувачи на одлуки и деловни лидери. Глобални трендови 2025 година не е предвидување на тоа што ќе се случи во следната деценија и понатаму, туку опис на двигателите и развојот, кој, веројатно, ќе ги оформи светските настани. Во следната деценија и подоцна, според Британија, како и главниот офицер за контратероризам на Мумбаи. Околу сто лица, вклучително одбрани американски и британски гости, беа држени како заложници во еден хотел. Нападите, се чини, ги зголемија тензиите во веќе нестабилниот регион. Како една од земјите на БРИК (Бразил, Русија, Индија и Кина, термин скован во 2001 година од страна на раководителот на глобалното истражување на Голдман Сакс, Џим О’Нил), Индија беше на прав пат да се извлече од децениите на економска стагнација пред да удрат терористите. Индија, на која не & беа непознати терористичките напади во последните години, заздраве од најголем дел од нив за да остане на својот колосек на брз економски развој. Но, за жал, бидејќи сега глобализираниот свет се карактеризира со една заемна кревкост што ги шири вестите за хаосот како вирус низ целата глобална мрежа на вести, Индија, и веројатно целиот регион на Азија, може повторно да западне во криза. На крајот на краиштата, странскиот бизнис не е расположен да ги загрози своите луѓе и нивните инвестиции.

Поранешниот претседател на Интел, Енди Гроув, во неговиот бестселер „Само параноичните опстануваат“ (Only the Paranoid Survive) напиша дека т.н. „стратегиски точки на пресврт“ се случуваат во сите бизниси како директен резултат на специфични сили што влијаат врз одредени бизниси. Еден бизнис стигнува до една стратегиска точка на промена кога неговата стара стратегија повеќе не функционира и мора да биде заменета со нова ако треба бизнисот да се вивне до нови височини. Ако лидерите на една компанија не успеваат успешно да го насочат својот пат низ точката на промена, бизнисот опаѓа. Глобални трендови 2025 година, можеме да предвидиме с$ поголема турбуленција во светот: брза промена во политичкото водство на земјите во развој; големи промени во политиката; зголемување на вооружените конфликти; скратувања на буџетот на локалните и на националните влади, чијшто ефект се прелева на бизнисот. Ние живееме во неизвесни времиња. Тоа значи дека постои поголем ризик за бизнисот од сите големини насекаде во светот. Нему му се потребни нови стратегии за да се заштитат и да ги искористи можностите, кои, без сомнение, ќе се појават. Додека компаниите се подготвуваат за поголемата турбуленција и хаос што ги очекува, нема брзо да ги забораваат болката и лекциите од финансискиот колапс во 2008 година. Компаниите ќе продолжат повнимателно и ќе усвојат ментален склоп ориентиран кон ризикот. Владите ќе се обидат да донесат прописи што ќе спречат повторување на овој вид меур создаден од крахот на пазарот на недвижен имот. Банките и компаниите ќе бидат помалку склони да ги продаваат своите стоки и услуги „без парично учество“. Кредитната практика ќе се надгледува повнимателно за да се избегне уште една економија од видот „кула од карти“. Вашите инстинкти - или, можеби, вашата параноја - ќе ви кажат секогаш да бидете будни бидејќи не знаете кога еден силен и ненадеен ветер ќе ја фрли вашата компанија или вашата индустрија во несакан хаос. Понекогаш турбуленцијата е минорна. Друг пат таа е подраматична, како кога големиот глобален финансиски колапс од 2008 година ги натера речиси сите да се борат за здив како што пазарите доживуваа непредвидлив и неконтролиран слободен пад од ден во ден. Дури, повознемирувачко е суровото признание дека секогаш кога настапува хаосот, едвај имате малку повеќе од еден смоквин лист за да се скриете зад него - освен ако го предвидите и реагирате доволно брзо за да ја водите вашата компанија, вашата деловна единица, вашиот регион или вашиот оддел безбедно низ него.

(Продолжува) Во утрешниот број: Како да се разбере пазарната турбуленција? К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

11 APRIL - SPECIJALEN PRILOG

BANKA

[TEDEWE I KARTI^KI

TRENDOT NA PORAST NA [TEDNITE DEPOZITI VO DENARI PRODOL@UVA I PONATAMU. [TO ZNA^I TOA ZA BANKARSKIOT SEKTOR I ZA CELATA EKONOMIJA VOOP[TO? DALI PRI^INA E ZGOLEMENETA DOVERBA VO DENAROT ILI ATRAKTIVNITE KAMATNI STAPKI?

KOI SE O^EKUVAWATA I NAJAVITE NA MAKEDONSKITE BANKI ZA DVI@EWATA NA KAMATNITE STAPKI VO SLEDNIOT PERIOD? NA KAKVI KREDITI I PO KOJA KAMATNA STAPKA MO`AT DA SE NADEVAAT MAKEDONSKITE GRA\ANI I KORPORATIVNIOT SEKTOR?

KARTI^KITE DEFINITIVNO JA SMENIJA SVOJATA ULOGA. OSVEN ZA PLA]AWE VO MALOPRODA@BA TIE SE POVE]E SE SREDSTVO ZA PODMIRUVAWE NA KOMUNALNITE TRO[OCI I ZA KUPUVAWE NA INTERNET.

[TO SLEDNO MO@E DA SE O^EKUVA OD PLASTI^NITE PARI? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BANKA –[TEDEWE I KARTI^KI KOJ KE IZLEZE NA 11 APRIL 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

о

г л

а

с