495-27.03.2012

вторник. 27 март. 2012 вто. max. 170 C min. 40 C

сре. max. 190 C min. 20 C

чет. max. 210 C min. 20 C

МБИ 10

2.025,93

-0,67%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.905,61

-0,78%

ОМБ

121,84

-0,33%

ЕМУ

€

61,50

САД

$

46,45

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ОСИГУРИТЕЛИТЕ ДО ТОДОРОВ:

Здравствени полиси ДА, ама НЕ за болни и стари лица! 8 Државата ќе крпи дупка од милиони евра кај загубарите 10

30

ЦЕНИТЕ НА БЕНЗИНИТЕ СРУШИЈА НОВ РЕКОРД 9

ПОГУБНА ПОЛИТИКА

С Сите во администрација, државата без стручни д р работници! 2-3

ИСТ ЗАКОН ЛИ ЧИТААТ ЈАНКУЛОСКА И БЕЏЕТИ? 7

уутре во Капитал & Менаџер К с специјална едиција Т 100 ИЗВОЗНИЦИ ТОП

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

број 495 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

: О Н З О Л А Д СКАН

СТРАНСКИ ИНВЕСТИТОРИ ШОКИРАНИ

ПО ДВЕ ГОДИНИ ВЛАДАТАСЕ ПИШМАНИ ЗА ЛИБЕРАЛИЗАЦИЈАТА 4-5 НА ЖЕЛЕЗНИЦАТА СТР.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

> БРОЈКА

“ премиер на Русија

вторник 27/03/2012

КОМЕНТАР

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

И волкот сит и овците на број. Овчарот жив ли е?

Т

окму така! Во реалноста многу ретко се случува да функционира поговорката за ситиот волк и живите овци, оти за две страни да профитираат, треба да трпи некоја трета. Во концептот на македонската јавна администрација двајца профитери има сигурно. Прво, минимум 160 илјади административци (додека го чекаме регистарот на Иво Ивановски, принудени сме да веруваме на изјавите на неговите колеги) и нивните семејства. Сите тие ги трошат народните пари, а реално, не се знае колку од нив заслужуваат плата. Дел не се квалификувани, дел не работат на соодветни места, па џабе им се квалификациите, а дел пак, сe македонски феномен, па воопшто не работат, ама платата им тече. Вториот профитер, многу јасно, е самата Влада, поточно владејачките партии, кои со политиката на администрација „широко отворена за сите“ си обезбедуваат рејтинг и гласачи, па на изборите не ги боли глава, знаејќи дека службениците, меѓу другите карактеристики, умеат да бидат врвно благодарни. И кој губи тука? Губи буџетот, губи државата и секако, губат сите граѓани. Податоците се скандалозни. „Капитал“ објави дека лани речиси сите вработувања биле во јавната администрација. Бројот на вработени во јавниот сектор порасна за 35.000, а паралелно со тоа, бројот на невработени се намали за 40.000. За место во државната администрација (не јавната) само лани се пријавиле 68.000 луѓе. Значи, замислете го тој интерес за столче во управата! Неверојатно! Зошто Македончето никако не може да излезе од филмот дека најголем успех е да се вработиш на товар на државата? 600 магистри и дури 105 доктори на науки работат во јавната администрација.

300.000 невработени се заведени во Бирото, а компаниите се жалат дека не можат да најдат кадар – никој не сака да биде бравар, столар, водоводџија. Очигледно, никој не сака ниту да биде „газда“ во овие бизниси! Полесно ќе да е „од осум до пет“... Ред е да се воведе ред кај јавните службеници, па да видиме кој пие, а кој плаќа, кој што и колку работи, кој кому неправедно му зазел позиција, кој е печен за трансфер, а кој за дома, кој е – „не“ или „пре“кфалификуван... Вработените ќе бидат токму на број, а народот ќе биде сит... А партиите? Па, нивните интереси, секако, не се пред народните!

“

ВЛАДИМИР ПУТИН

www.kapital.mk

Иако Русија има резерви на природен гас од околу 50 милијарди метри кубни, мора да создаваме резерви за иднината и активно да спроведуваме истражувања на нови територии, вклучувајќи ја арктичката плоча.

3.382

денари по акција изнесува предлогодлуката за дивиденда на Управниот одбор на Реплек а.д. Скопје, која треба да се разгледа на претстојното годишно собрание на групацијата. Последен ден на тргување со право на дивиденда за 2011 година е 26.04.2012 година. Прв ден на тргување без право на дивиденда за 2011 година е 27.04.2012 година. Датум на евиденција според која се определува листата со акционери кои имаат право да добијат дивиденда за 2011 година е 02.05.2012 год.

Ќе се гради скијачки центар на Галичица

В

ладата позитивно одговори на барањето на Хотелската асоцијација на Македонија (ХОТАМ) за давање согласност за изградба на скијачки центар на планината Галичица и го задолжи Министерство за економија во најкус можен рок заедно со претставници на ХОТАМ да ја проверат можноста за изградба на зимски туристички центар на Галичица, односно идејниот проект што би се реализирал преку формирање јавно приватно партнерство. Проект за изградба на зимски туристички центар е покренат во 2006 година, а предвидува почетна инвестиција во висина од 2,86 милиони евра за изградба на прифатен скијачки центар и три локации за монтажни ресторани.

Погубна политика - сите бизнисот без стручни раб Работа во приватниот сектор бараат оние што веќе работат таму. Останатите невработени најчесто се гледаат себеси во администрација. Според официјалните податоци, секое четврто невработено лице бара работа во администрација, а секој трет средношколец би работел во некоја од државните институции

Габриела Делова delova@kapital.com.mk

С

екој четврти невработен бара место во администрација, а секој трет средношколец би работел во некоја од државните институции. Ако се погледнат статистичките податоци, кои покажуваат дека во последниот квартал од минатата година Македонија имала 297.986 невработени лица, а согласно годишниот извештај на Агенцијата за администрација, дури 68.000 лица аплицирале за едно работно место во државната управа, заклучокот е јасен. Познавачите предупредуваат - со ваква политика земјава многу брзо ќе се соочи со дефицит од стручен кадар. Бравар, столар, водоводџија се професии кои веќе не се привлечни за младите. Дел од агенциите за вработување велат дека само 1.700 ученици се запишале во завршна трета година во стручно образование. Сите останати, велат тие, се запишани во четиригодишните класични гимназии и своето работно место би го побарале во некоја од државните институции. Дури 37,4% од средношколците го бираат државниот сектор, додека 34,8% бизнис-секторот. Високи 6,7% воопшто не би работеле доколку имаат услови за тоа, покажува последниот извештај на Македонскиот образовен форум. „Сите што бараат работа би се определиле за работа во јавна администрација. Профилот на луѓе

кои бараат таква работа е со старосна граница од 18 до 64 години и со образование од основно до магистри. Администрацијата и понатаму останува најатрактивното место за работа. Кој би учел за бравар кога може да земе партиска книшка и да работи во администрација?“, вели Раде Ненадиќ, претседател на Националната федерација на агенции за привремени вработувања и сопственик на агенцијата Партнер. Ваквата состојба, вели тој, е резултат на изместениот систем на вредности во земјава. Македонија и тоа како ќе се соочи со дефицит од работници.

РАДЕ НЕНАДИЌ

сопственик на агенцијата Партнер

Сите што бараат работа би се определиле за работа во јавна администрација. Профилот на луѓе кои бараат таква работа е со старосна граница од 18 до 64 години и со образование од основно до магистри. Кој би учел за бравар кога може да земе партиска книшка и да работи во администрација.

Македонија го потценува средното образование

За професорот Мирољуб Шукаров ова е логична состојба. Таа е резултат на мешањето на економијата со политиката. „Кај нас политиката е главниот работодавец и активатор на економските активности. Дури и одржувањето на економските активности зависи од политиката и од политичките партии. Економските агенти кај нас не се водат од рационалноста за да создадат профит и да бидат профитабилни. Доволно за нив е да најдат врска со политичарите. Додека секаде во светот економскиот раст се мери според бројот на отворени работни места во приватниот сектор, кај нас тоа се прави само преку

Кој е профилот на личноста која бара работа во администрација?

В

о администрација работа бараат лица од секаков профил. Без разлика на годините и на нивото на образование, работата во администрација е атрактивна дури и за магистрите и за докторантите, велат од агенциите за вработување кои ги контактираше „Капитал“. Наместо најобразованите кадри да бидат главниот двигател на бизнис-секторот, велат тие, и да придонесат за развој на економијата, висококвалификуваните студенти, сепак, своето засолниште го бараат во администрацијата, и покрај тоа што таму најчесто се на работна позиција за која е доволно да се има завршено и само средно обрзование. Тоа го потврдуваат и статистичките податоци - 592 магистри и 105 доктори на науки во 2010 година работат во државната и во јавната администрација.

ВЕНКО АНДОНОВСКИ

професор

Го потценивме средното училиште, иако најразвиените држави во светот се потпираат токму на средношколското образование. Тоа е класата-мотор што ги движи тие држави напред. Ние немаме работни места за средношколците. И за да го забошотиме тоа, од нив правиме магистри и доктори на науки. Ама и со тие квалификации повторно за нив нема работа. мерење на вкупно вработените, без да се прави паралела дали се во приватен или во државен сектор“, вели професорот Шукаров. Самиот факт што дури и при земање кредит примат имаат оние што работат во државниот сектор доволно кажува зошто младите се определуваат за работа во јавна администрација.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

3

Окта со 1,1 милион евра загуба во 2011 година

> БРОЈКА

С

80%

од годинешното производство на јагнешко месо ќе остане дома, алармираат дел од кланиците во државата. Високата откупна цена на јагнињата од сточарите и намалената побарувачка на странските пазари се одрази со драстичен пад на извозот на јагниња пред велигденските празници. „Досега само 20% од јагнињата се извезени, и тоа во Италија и мал дел во Хрватска иво Црна Гора. Остануваат само уште неколку дена до католичкиот Велигден, што значи она што ќе успееме да извеземе до крајот на неделата и толку“, изјави Ристо Михајлов од кавадаречката кланица Серта.

о загуба од 1,1 милион евра ја заврши минатата година рафинеријата Окта. Според податоците од финансискиот извештај за работењето, иако компанијата во 2010 година оствари добивка од 1,7 милиони евра, лани работела со негативен резултат. Според финансискиот извештај на рафинеријата, во 2011 година за 31% ги зголеми вкупните приходи од продажба, на 655 милиони евра, споредено со 497 милиони евра пресметани во 2010 година. Притоа, продажбата на домашен пазар на Окта лани порасна за 26,9%, на вкупно 419 милиони евра, додека на странските пазари се продадени нафта и нафтени деривати во вредност од 235 милиони евра, што претставува раст од 40,5%. Во исто време, оперативните расходи од работењето на компанијата пораснале за 3,4%, на вкупно 472 милиони евра. За скоро три пати се зголемени трошоците на рафинеријата за продадени услуги и производи, од 54,5 милиони евра во 20101 година на 201 милиони евра лани, што претставуваат трошоци за набавена сурова нафта. Рафинеријата Окта е единствена компанија од државата која е на листата со 100 најголеми на Балканот, а лани се позиционираше на 68-то место, како и единствена компанија којашто е на листата со 500 најголеми компании во Источна Европа, која ја прави Делојт, а лани беше рангирана на 400-то место.

во администрација, ботници! Во приватниот бизнис работа бараат веќе вработените

И

нтересен тренд што го посочуваат од Вработување.ком е дека работа во приватниот сектор повеќе бараат лица кои веќе се вработени, но сакаат ново работно место или повисока плата. Менаџерот за клиенти Дарко Велков смета дека невработените лица се многу демотивирани и ретко кога активно бараат работа. Што се однесува пак, до работа во администрација, иако од Вработување. ком посочија дека агенциите за посредување немаат право да вработуваат во администрација, сепак, велат, огласите кои ги пренесуваат за такви работни места привлекуваат многу апликанти.

МИРОЉУБ ШУКАРОВ

професор на Универзитетот на Југоисточна Европа

Кај нас политиката е главниот работодавец и активатор на економските агенти. Дури и одржувањето на економските активности зависи од политиката и од политичките партии. Економските агенти кај нас не се водат од рационалноста за да создадат профит и да бидат профитабилни. Доволно за нив е да најдат врска со политичарите.

> БРОЈКА

32,5

милиони евра е висината на кредитот кој во февруари го зеде Фени индустри од Комерцијална банка. Како гаранција за кредитот Комерцијална банка обезбедила хипотека врз имот на две компании: Фени индустри, компанијата за ископ на руди и производство на метали, и на Нова инженеринг, компанија за изведување рударски и градежни работи, која е дел од конгломератот за ископ на руди и преработка во фероникел. Заложените објекти имаат површина поголема од 70.000 метри квадратни и земјиште со површина поголема од 830.000 метри квадратни.

лидери

ПОБЕДНИК

+

МУСА ЏАФЕРИ

И

м порача на косовските политичари да престанат со подбуцнување на Албанците во Македонија и да се позанимаваат со нивните внатрешни фрустрации

ВЛАТКО СТЕФАНОВСКИ

М

еѓународното гитарско трио, во кое членува и македонскиот гитарист, ја воодушеви публиката во земјите од Југоисточна Европа со квалитетна музика на концертите

„Нема потреба студентите да бидат добри и да вложат многу труд во образованието. Доволно им е да стекнат каква било диплома, да земат партиска книшка и со тоа ќе си обезбедат работно место во администрација“, вели Шукаров. Професорот Венко Андоновски пак, проблемот го гледа во потценувањето на средното образование, кое е моторот кој ги движи државите напред. „Една од грешките што ги направи оваа власт (покрај некои позитивни резултати за кои треба да & се оддаде должното признание) е и „предозирањето“ на населението со образование од највисоките степени (магистер, доктор на науки). Дисперзираните студии се големо промашување. Го потценивме средното училиште, иако најразвиените држави во светот се потпираат токму на средношколското образование. Тоа е класата-мотор што ги движи тие држави напред. Ние немаме работни места за средношколците. И за да го забошотиме тоа, од нив правиме магистри и доктори на науки. Ама и со тие квалификации повторно за нив нема работа“, вели професорот Венко Андоновски во една од своите колумни.

победник и губитник

не им беше денот

БЛЕРИМ БЕЏЕТИ

М

инистерот за правда не гледа незаконитост во одлуката за скратување на притворот на двајцата навивачи на Шкендија. Аргументираната одлука за Беџети, за министерката за внатрешни работи, Гордана Јанкулоска, е иритирачка

Кошаркарскиот клуб МЗТ Скопје, предводен од тренерот Александар Тодоров, по 12 години повторно го освои кошаркарскиот куп на Македонија. Во арената Борис Трајковски тимот на МЗТ во големото финале го совлада Фени индустри од Кавадарци со 84:66. Ова за МЗТ е петти трофеј АЛЕКСАНДАР во националниот куп. ТОДОРОВ Финалето помина во апсолутна доминација на МЗТ, кој и пред натпреварот важеше за фаворит. Репрезентативниот центар Тодор Гечевски беше најкорисен на мечот, постигнувајќи 13 поени. Тимот на Тодоров на оваа средба, покрај разновидниот напад, демонстрираше сила и во одбраната, каде што на противникот му дозволи да погоди само 38% од ударите за два поени и 20% од ударите за три поени. МЗТ го освои првиот трофеј сезонава, а според прикажаното во изминатите денови, останува да важи и за прв фаворит за титулата која засега с$ уште недостига. Плејофот во Првата лига почнува наредниот викенд.

_

ГУБИТНИК Наместо да го реформира здравствениот систем, министерот Никола Тодоров претура од шупливо во празно. По неколкуте неславни „реформи“, Тодоров реши да воведе доброволно здравствено осигурување. И само што јавноста овој потег го оцени ова како потег на место, Тодоров НИКОЛА излезе со клаузула дека ТОДОРОВ осигурителните компании мора да им продаваат здравствени полиси и на хронично болните и на старите луѓе. Каде го има ова?! Ако веќе доброволното осигурување е по сечија мерка, не мора ни да постои, затоа што тоа е надлежност на Државниот Фонд за здравствено осигурување. Пред осигурителите да кажат „не“, Тодоров има време да ги смени директивите во нацрт-законот. Во спротивно, и оваа реформа која може да подобри многу работи, најверојатно ќе има неславен крај.

мисла на денот

297.986 лица се невработени во четвртиот квартал од 2011 година

1.700

ученици се запишале во стручно средно образование оваа учебна година

37,4%

од средношколците сакаат да работат во администрација

КАРОЛОС ПАПУЉАС

Н

ормално е дека Грција ќе излезе како „победник“ од кризата откако & простија милијарди евра долгови, ама тоа не значи дека така ќе ги реши и проблемите

АКО ПАРИТЕ СЕ ВАШАТА НАДЕЖ ЗА НЕЗАВИСНОСТ, НИКОГАШ НЕМА ДА ЈА ИМАТЕ. ЕДИНСТВЕНАТА СИГУРНОСТ ШТО МОЖЕ ДА ЈА ИМА ЧОВЕК СЕ РЕЗЕРВИТЕ НА ЗНАЕЊЕ, ИСКУСТВО И СПОСОБНОСТ.

Хенри Форд

сопственик на компанијата Форд

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

132,80

113,01

114,42

131,82

105,73

83,38

76,06

72,86

(во милиони долари)

58,66

50,33

41,41

46,11

46,88

44,23

42,76

40,31

40,90

36,07

27,00

24,80

11,50

6,90

Увоз на хартија и изработки од хартија

ФОТО НА ДЕНОТ...

Извор: НБРМ

П

В

одатоцитe на Народната банка покажуваат дека изминативе две децении драстично пораснал увозот на хартија и хартиени производи во Македонија. Вкупниот увоз во овој дел во 1990 година изнесувал 6,9 милиони американски долари, додека лани македонскиот увоз на хартија изнесувал 132 милиони американски долари. Најголем пораст на увозот бил забележан во 2008 година.

светот низ медиумите...

The Nacional Th

Весн Весникот од Дубаи на својата насловна страница пишува насл за предупредувањето пр на американскиот претседател Барак аме Обама до Иран дека истекува Обам времето за договор за решавање врем на п проблемот со нуклеарното оружје во оваа земја. оруж

Today’s Zaman To

Сите турски весници на своите насловни страници пишуваат насл за средбата с на турскиот премиер Реџеп Таип Ердоган пре со америкснакиот а претседател Барак Обама. На средбата било Бар разговарано за зголемување на разг притисокот врз Сирија. при

Стандард

Бугарскиот весник на насловната страница пишува дека бугарскиот премиер Бојко Борисов ќе му се јави на телефон на рускиот колега Владимир Путин, за да го информира за плановите со нуклеарната централа Белене, чија изградба беше откажана.

Вечерњи лист

Хрватскиот весник пишува за мерките за штедење во здравството кои ги објави новиот министер Рајко Остоиќ, кој седна во министерската фотелја со намален буџет. На болниците им е наредено да штедат на вода и на струја за да можат да купат лекови.

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... Олигарх не е јавна функција! Зошто власта ќе лови кодоши меѓу нив? Антидржавни пораки трештат од сите страни... Од Шврговски нема а абер!

68.000 лица ица во 2011 година сакале да а работат во државна администрација! Што работи Чедомир Краљевски?! ски?!!

С

о текот на последниот ден од посетата на Мексико, папата Бенедикт XVI носеше црнобело сомбреро. Ваквиот детаљ бил многу интересен за публиката, која со голем аплауз го поздрави поглаварот на Римокатоличката црква и неговиот гест. Папата се наоѓа на голема мисија, на која според проценките на одредени медиуми, присуствувале околу 300.000 лица.

: О Н З О Л К АНД А

Странските инвеститори од одлуката на Владата либерализацијата на же Неколку странски компании, кои две години чекаат да влезат во железничкиот транспорт во земјава, за што веќе доставија документи до Министерството за транспорт, сега дознаа дека џабе им бил целиот труд. Владата се откажа од идејата за либерализација на железничкиот транспорт. Инвеститорите се револтирани од оваа одлука на Министерството

Соња Јованова s.jovanova@kapital.com.mk

С

транските компании кои аплицираа за влез во товарниот железнички сообраќај во Македонија се шокирани од изјавата на министерот за транспорт, Миле Јанакиески, дека ќе се носат законски измени за одложување на либерализацијата во овој сектор до влегувањето на државата во Европската унија. Неколку странски компании веќе две години чекаат да влезат во железничкиот транспорт во земјава, за што веќе доставија документи до Министерството за транспорт, а сега дознаа дека џабе им бил целиот труд. Владата се откажа од идејата за либерализација на железничкиот транспорт. Во Словенечки железници, државната железничка компанија на Словенија, која пред две години аплицираше и беше одбиена за влез во товарниот железнички сообраќај, објаснуваат дека со чекањето за дозвола за работа изгубиле околу еден милион евра. „Треба да се види колку е сериозно тоа што го кажа министерот, затоа што кога гледав телевизија си реков дали сум јас во Македонија некоја сериозна држава или сум на друго место. Законот, кој се применува од пред две години, сега одеднаш лесно да не важи? Па, тоа не е нормално. С$ уште не знаеме што ќе правиме, но ќе ги известиме матичните компании во странство и ќе видиме понатаму“, изјави Марјан Масич, директор на Словенечки железници. Идентичен став имаат и во компанијата Локо транс од Чешка, која веќе отвори претставништво во Скопје, ја

Се намалува обемот на товарен сообраќај Година 1990 2010

Вкупно тони превоз 24.038.000 13.482.000

железничкитоварен 7.840.000 3.097.000

Што се чекаше досега?

Н

а владина седница веќе поминале измените на Законот за железнички систем, со кои се одложува примената на Законот за либерализација на железничкиот сообраќај до влезот на земјата во ЕУ. Министерот за транспорт, Миле Јанакиески, изјави дека со тоа ќе се заштити МЖ-Транспорт од конкуренција и од нови финансиски проблеми. „Македонија не е подготвена за втор оператор. Треба да се инвестира во инфраструктура и во нови вагони, за што постапката веќе е во тек, па потоа да се овозможи либерализација, која ќе биде откако Македонија ќе влезе во ЕУ.

почна процедурата за добивање дозвола за влез на пазарот, а во меѓувреме објави и оглас за вработување машиновозачи за дизел и за електролокомотиви. Таа е четвртата компанија која бараше влез во железничкиот сообраќај во земјава. И две домашни компании аплицираа за дозвола да оперираат по македонските пруги. Беа одбиени уште во фазата на барање дозвола за работа од агенцијата. Словенечки железници, третата пријавена компанија, не обезбеди сертификат од Министерството за транспорт затоа што Управата за сигурност констатирала „неправилности и недостатоци“ во нивното барање. „Планот на компанијата беше да достигне превоз на еден милион тони стока на годишно ниво. За годинава компанијата веќе има обезбедено 150.000 тони стока кон и од Солунското пристаниште, но поради

(Извор: Државен завод за статистика)

патен

железнички

патен

16.198.000 10.385.000

33,45% 22,97%

66,55% 77,03%

Таква одредба ставивме во Законот за железнички систем, кој помина на владина процедура во петокот“, изјави пред два дена Јанакиески. Од Министерството за транспорт и врски досега тврдеа дека се создадени услови за либерализација на железничкиот сообраќај, потенцирајќи дека досегашните барања за издавање дозволи за влез во транспортниот железнички бизнис се одбиени поради неисполнување на условите предвидени во Законот. Со најновата изјава на министерот се поставува прашањето колку поради реални причини биле одбивани компаниите кои досега сакаа да влезат на пазарот?

Што ќе донесе либерализацијата?

зголемување на железничкиот превоз на Коридорот 10; намалени цени за превоз; зголемена конкурентност на транспортниот пазар; конкуренција на Коридорот 4 во Бугарија; соработка со други железнички оператори, вклучително и со МЖ-Транспорт; “ транспорт на кинески стоки од Солун до Европа. “ “ “ “ “

новонастанатата ситуација, најверојатно таа стока ќе се превезе преку пругата во Бугарија, а МЖ-Транспорт ќе изгуби приходи“, вели Дејан Трпевски од Локо транс. Тој се надева дека Владата ќе се премисли во врска со измените на Законот, а дотогаш ќе ги известат чешките регулаторни тела, како и институциите на ЕУ за случувањата во Македонија. На прес-конференцијата, одржана во Стопанската комора, вчера присуствуваше и чешкиот амбасадор во

Македонија, Јозеф Браун. Во меѓувреме, Македонија со Коридорот 10 веќе ја губи конкуренцијата со Коридорот 4, кој поминува низ Бугарија, Романија и Унгарија. Во Стопанската комора потенцираат дека за тоа каде ќе се движи стоката не одлучуваат транспортерите, ниту шпедицијата, туку извозниците, при што брзината на движење на стоката е од исклучително значење. „Операторите ќе направат реална конкуренција. Во моментов, кога има најава за

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

1 386 16

место во регионот по број на овци, кози и коњи на 1.000 жители е Македонија, покажува истражувањето на порталот Макроекономија

овци на 1.000 жители има во Македонија, а на второ место е Црна Гора со 317 овци

коњи на 1.000 жители се регистрирани во Македонија, а Словенија е на второ место со 10 коњи

ПРОЦЕНКИ...

ТОП ВЕСТИ...

ЈАНЕЗ ЈАНША

Tиквеш планира поголем извоз за 26% годинава

словенечки премиер

Без мерки за штедење јавните финансии се загрозени

С

ловенечкиот премиер, Јанез Јанша, изјави дека до средината на годината би можело да дојде до „нарушување“ на јавните финансии ако синдикатите во рок од две недели не се договорат за пакетот-мерки за штедење што минатата недела ги претстави неговата влада, за истите мерки следниот месец да бидат потврдени од словенечкиот Парламент.

и шокирани да ја одложи елезницата

15

мај е датумот кога белгискиот авиопревозник TUI Airlenes Belgium, попознат како JETAIRFLY, почнува со редовен авиопревоз од Брисел двапати неделно. Ќе лета на релацијата Брисел-ОхридСкопје-Брисел секој вторник од 15 мај до 18 септември, како и секоја недела од 13 мај до 16 септември.

76

милиони евра достигна минусот на тековните сметки на граѓаните во февруари, објави Народната банка. Тоа значи дека месечните трошоци с$ повеќе ги надминуваат нивните примања. Минусните салда се зголемуваат и поради тоа што банките потешко одобруваат кредити, а платите не се доволни за да ги покријат месечните трошоци.

40 4 40%

приватни железнички оператори работат во Чешка

приватни железнички оператори работат во Словенија

е намален обемот на превоз на стоки МЖ-Транспорт минатата година милиони контејнери“, изјави Игор Петровски, претседател на Македонската транспортна асоцијација. Според пресметките, доколку влезат приватни оператори, цените на транспортот ќе се намалат во просек за 10% до 15%, а ќе се зголеми и квалитетот на услугите. Со тоа македонските компании би добиле поевтин превоз, а нивните производи би станале поконкурентни на странските пазари.

Австриска и египетска компанија заинтересирани за фабрики во Дојран

А

встриската компанија Студент е заинтересирана за подигање насади со маслинки и производство на цедено маслиново масло, а втората компанија, од Каиро, е заинтересирана за одгледување калинки. Од општината Дојран информираат дека преговорите траат веќе осум месеци, а за околу еден месец се очекува да започнат и конкретни преговори со заинтересираните инвеститори. Тогаш тие треба да понудат и програми, по што во општината се надеваат на брза реализација на најавените инвестиции, со кои треба да бидат отворени околу 500 работни места.

Промоција на брендот Mama`s на етно-саем во Брисел

С

Во сите европски земји либерализацијата на железничкиот сообраќај е одамна направена, па таму работат и по неколку приватни оператори. Со тоа е намалено времето на патување, а се вози и по многу пониски цени. На пример, цената за превезен километар во Бугарија изнесува 3,2 евра а во Македонија дури 5 евра влез на странски оператори во грчката железница, а Солунското пристаниште се приватизира, важно е да се знае нашата стратегија. Дали Коридорот 10 ќе биде оптимално искористен или тоа ќе се случи кога ќе станеме членка на ЕУ, што пак, е многу неизвесно кога ќе се случи. Чешка уште во 1994 година почна со либерализација на железничкиот сообраќај“, вели Љубица Нури, виш советник во Управниот одбор на Стопанската комора. Досега сите експерти коментираа дека монополот на МЖ-Транспорт намерно се дозволува, бидејќи секое влегување на приватен оператор, особено на странска поголема компанија, како што се Словенечки железници и Локо транс, ќе значи дополнително тонење на јавното претпријатие, кое и така е заглавено во долгови, а загубите ќе треба повторно да ги плаќа државата. Во услови на криза, кога железницата во товарниот транспорт добива поголемо значење, бизнисот уште повеќе ја нагласува важноста на модернизацијата во железничкиот сообраќај. Извозниците, кои се директно зависни од железницата, тврдат дека плаќаат и до 50% повисоки цени за железнички транспорт споредено со цените во соседството. „Домашното стопанство има потреба од економичен и брз железнички товарен сообраќај. Предностите на овој сообраќај се потреба, затоа што има опасност од губење на товарот по Коридорот 10. Во 2010 година од Кина во Европа се извезени 40

С

о новиот пазарен пристап за годинава винарската визба Тиквеш испланира раст на вкупните приходи од 15%, додека извозот е проектиран да порасне за 26%, вели Игор Илиевски, генерален директор на винарницата. „На српскиот пазар, како наш најголем регионален пазар, планираме раст од 12%, а во Хрватска од почетокот на годинава отпочнавме соработка со нов дистрибутер. Европските пазари очекуваме да ни донесат една четвртина од растот на приходите од извоз годинава. Во Македонија, каде што сме лидери во винскиот бизнис проектиравме раст од 5%“, вели Илиевски во интервјуто за Капитал Медиа Гроуп, коешто во целост може да го прочитате во новиот број на „Капитал и менаџер“, што ќе излегува од печат утре. Илиевски вели дека стратешка цел на винарницата е да ги зацврсти своите позиции на сите пазари каде што извезува, тргнувајќи од традиционалните ексјугословенски пазари, преку земјите од Европската унија каде што се присутни досега, но и на далечните прекуокеански пазари. „Во моментот еден од нашите врвни приоритети е пласман во САД, во премиум сегментот, а не ги забораваме ниту Русија и Кина коишто се пазари со огромен потенцијал. Извозот е наша главна определба, и за 2012 година планираме приходите од извоз да учествуваат со околу 60% во вкупните продажби на Тиквеш“, истакнува Илиевски. Новиот извозен пристап на Тиквеш значи дека винарницата управува со производот во целиот пазарен процес од излегувањето од нашите визби до изборот на крајниот потрошувач, без оглед дали настапува на пазарот директно преку свои компании или индиректно преку локални дистрибутери, појаснува ИГОР ИЛИЕВСКИ Илиевски во генерален директор на винарска визба Тиквеш интервјуто.

ЗОРАН СТАВРЕСКИ

министер за финансии

Катарски компании сакаат земја во Македонија

М

инистерот за финансии, Зоран Ставрески, по средбите со менаџерските тимови на катарски компании, агенции и фондови во Доха изјави дека разговарале за можностите за инвестирање во туристичките развојни зони во Охрид, Преспа и во Дојран. „Разговаравме и за можноста за вложување во Скопје, во изградба на дел од касарната Илинден во насока на резиденцијални, станбени и придружни објекти, како и за можноста за инвестиции во други места низ Македонија“, изјави Ставрески. Компании од прехранбениот сектор и од земјоделството покажале интерес за откуп на македонски земјоделски производи, жито, јагне и за можноста да купат земјиште во Македонија за да произведуваат, а потоа и да извезуваат во Катар и во околните земји.

трумичкиот ајвар Mama`s од денес до 29 март се промовира на штандовите на еден од најпознатите етно-саеми за храна во светот, Ethic Foods Europe 2012 во Брисел, Белгија. Македонскиот бренд Mama`s се промовира пред посетители дц од целиот свет како традиционален македонски произв производ кој полека, но сигурно ги освојува странс р странските пазари. Откако пред две години за прв пат Ma Mama`s се најде на домашниот пазар и целосно го освои, осво ги испрати првите пратки во неколку земји на повеќе пов континенти во светот: Канада, Австралија, Русија Русија, Германија, Шведска, Швајцарија, Хрватска, Црна р Г Гора и Косово. Наша цел е Mama`s да стане светски препознатлив „Наша бренд и синоним за традиционалните балкански деликатеси. Сакаме нашите производи да стигнат до потрошувачите од целиот свет, а не само да го освојат Балканот“, вели Калин Бабушку, одговорен за развој на брендот Mama`s во Македонија Експорт.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

2.025,93 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.943,09

Главниот берзански индекс МБИ-10 вчера падна за 0,67% и трговскиот ден го заврши со вредност од 2.025,93 индексни поени. Индексот МБИД на дневно ниво се намали за 0,78%, а индексот на обврзници ОМБ на дневно ниво падна за 0,15%. Поради аукција на акции и удели на Фондот за пензиско и инвалидско осигурување, Македонската берза вчера не ги објави последните податоци за берзански добитници и губитници до затворањето на весникот.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК ПКБ Скопје

4.635,00 +135,00

+3,00% 3 00%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Гранит

500,00 -10,00

-2,05% 2 05%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

13.080,73 0 27% +0,27%

Пораснаа цените на акциите на светските пазари на капитал, пред крајот на тримесечјето кога менаџерите „ги шминкаат“ портфолијата, коментираат познавачите. И европските и американските и азископацифичките берзи забележаа пораст, по неколкудневен благ пад на дел од индексите.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.898,44 10.018,24 1.397,11 3.067,92 7.076,82 851,82

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,74% +0,07% +0,31% +0,15% +1,16% -0,08%

€ $

1,1973 ПРОМЕНА

+0,1%

СТАПКА

1,3276 ПРОМЕНА

+0,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.683,40 +1,11% 1 11% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

125,60 +0,38% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

АНГЕЛА МЕРКЕЛ

германски канцелар

Ако Грција излезе од еврозоната, тоа би било вистинска катастрофа.

“

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА

И новиот закон за лустрација ќе виси пред Уставен!? Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

З

ошто се брзаше со предлагањето нов закон за лустрација, пред да се почека конечната одлука на Уставниот суд за веќе постоечкото законско решение (која треба да биде готова деновиве), е прашањето кое експертите го сметаат за клучно кога изнесуваат оценка за иднината и за вистинската природа на македонската лустрација. Моментот што владејачката ВМРО-ДПМНЕ го избра за да го лансира новиот закон го сметаат за јасна индикација, особено во светлината на фактот дека многу веројатно и ова решение нема да ги помине ниту грубите филтри на уставноста. И самите предлагачи не кријат дека се свесни за ваквата предодреденост, но веруваат дека нивните аргументи сепак ќе ги „омекнат“ судиите. Според поранешниот претседател на Уставниот суд, кој е и прва „жртва“ на лустрацискиот лов, Трендафил Ивановски, предлагањето на нов закон во овој момент значи игнорирање на одлуката на судот: „Целиот потфат е погрешен и недоследен, и е бегање од спроведувањето на одлуката на Уставниот суд. Поимот лустрација се сфаќа погршено и се заборава дека со

СИЛВАНА БОНЕВА

пратеник од ВМРО - ДПМНЕ

„Ако границата до кога кога ќе важи лустрацијата пак им биде спорна, ние се повикуваме на Резолуцијата на Ричард Хаувит“

Конечната одлука за првичниот закон за лустрација треба да биде готова деновиве. Зошто тогаш се брзаше со предлагање на нов? овој процес требаше да се расчисти со рецидивите од поранешниот идеолошки период. Со предлгагањето нов закон во овој момент, логично е да се претпостави дека се врши притисок врз судот“, изјави Ивановски за „Капитал“, кој е изненаден што опозицијата наместо да се спротивстави на вака замислената лустрација, таа уште се обидува да & парира на власта во обид да докаже дека не се плаши од

ТРЕНДАФИЛ ИВАНОВСКИ,

поранешен претседател на Уставен Суд

„Целиот потфат е погрешен и недоследен, и е бегање од спроведувањето на одлуката на Уставниот суд“

„прочистувањето“ дури и на олигарсите кои во јавноста првенствено се асоцираат со СДСМ. Според Ивановски, состојбата во Комисијата за верификација на фактите е најверно огледало на процесот, кој потрошил милиони евра за досега да комплетира само еден случај, неговиот.

И ВМРО-ДПМНЕ стравува дека Уставен пак „ќе прави проблеми“ На прашањето колку била земена предвид уставноста при пишувањето на новиот закон, предлагачите одговараат дека во него ги вградиле препораките на 150 меѓународни експерти за лустрацијата во овој дел на светот што се нарекува Западен Балкан. Коориданаторката на пратеничката група на ВМРО-ДПМНЕ, Силвана Бонева, вели

дека во однос на двете главни забелешки на уставните судии, едната е надмината, а другата најверојатно ќе остане: „Уставниот суд побара со лустрацијата да не бидат задолжително опфатени новинарите, членовите на политичките партии, невладините организации, фондациите, верските заедници, и тоа е прифатено. А границата до кога кога ќе важи лустрацијата пак ќе им биде спорна, но ние се повикуваме на Резолуцијата на Ричард Хаувит според која процесот треба да го опфати периодот до стапувањето на сила на Законот за слободен пристап до информации од јавен карактер“, изјави Бонева за „Капитал“, која смета дека сега нема простор за критика за селективност на лустрацијата кога се предлага закон што предвидува максимална транспрантност на процесот. За зголемувањето на лустрацискиот опфат во правец на таканаречените олигарски, Бонева смета дека тоа било неопходно ако се сака да се расчисти со сенките на минатото, зашто откако лидерите на југословенска Македонија ја изгубија политичката власт, тие направиле с$ за да се стекнат со потребната економска моќ за и понатаму да ја тераат водата на својата воденица.

Тендери вредни 345 милиони евра се обжалени од компаниите! Александар Јанев janev@kapital.com.mk

М

акедонските компании лани обжалиле јавни набавки во вредност од 345 милиони евра поради неправилности кои ги пронашле при изборот на најповолниот понудувач што го избираат државните институции, покажува извештајот за работата на Комисијата за жалби по јавни набавки за минатата година. Тоа значи дека половина од јавните набавки за една година биле оспорени. Рекордер по бројот на жалби за јавните набавки е државната компанија за производство на струја ЕЛЕМ, со 35 жалби. Повеќето компании се жалеле и на тендерите од Град Скопје, Министерството за одбрана, Јавното сообраќајно претпријатие и Народната банка. Во текот на 2011 година, Комисијата за жалби по јавни набавки примила вкупно 690 жалби, од кои најголем дел или 666 биле решени. Најголем дел од обжалените набавки се однесувале на набавки на услуги за државните

и локалните институции. Вкупно 122 милиони евра „тежеле“ набавките на услуги што компаниите ги обжалиле до Комисијата за жалби при јавни набавки, 115 милиони евра за набавките за изведување работи, а 108 милиони за набавка на стоки. Бројот на жалби во споредба со претходната година се намалува, но како главна причина за тоа се наведуваат економската криза и стопирањето на јавните набавки во предизборниот период. „Особено влијание врз намалување на целокупниот број на предмети во 2011 година има фактот што и лани имаше рецесија, а истата година беше и изборна година и за време на изборниот период постоеше забрана за објавување огласи за доделување на договори за јавни набавки“, пишува во извештајот на Комисијата. Бројот на жалбите можеби би бил поголем и доколку нема надомест од најмалку 100 евра за поднесена жалба. Проблем е и тоа што иако

законот налага образложение при изборот на најповолна понуда зошто баш таа е избрана, тоа го нема. Нема елементи на што да се жалат. Немаат ниту увид, бидејќи законот не дозволува пристап до понудата на компанијата што победила на огласот. Фирмите немаат на што да се повикаат во жалбата.

Државната комисија согласно со изрично наведените законски одредби не може да одлучува по жалбите кои се отфрлаат како неплатени“, велат од Комисијата. Овие податоци го потврдуваат надоместот што треба да се плати како една од главните ограничувачки причини за обжалување на процесот на спроведување на Голем број жалби јавните набавки. Надоместот за се одбиени жалење поради неправилност Речиси половина од вкупно 666 во изборот на понудувачот од со толку обжалени жалби лани, или 327 се одбиени страна на државните институции набавки спроведени од како неосновани. За сметка на се одредува според висината нив, ЕЛЕМ се рекордери на понудата на подносителот на тоа, бројот на уважени жалби се меѓу државните намалува. Од отфрлените жалби, жалбата, односно компанијата. институции најголем дел се отфрлени поради За понуда до 20.000 евра, неисполнување на законската надоместот за жалбата е 100 евра, обврска за уплата на надомест за за понуда од 20.000 до 100.000 водење на жалбена постапка. евра надоместот е 200 евра, за понуда од „Овој број на отфрлени жалби укажува на 100.000 до 200.000 евра е 300 евра и за понуди фактот дека подносителите на жалби с$ поголеми од 200.000 евра надоместот е 400 уште не ја запазуваат законската обврска за евра. Компаниите лани уплатиле околу 114.000 уплата на административни такси и надомест евра во Буџетот по основа на надомест за за водење на жалбена постапка, така што жалба.

35

КАЛЕНДАР НА НАСТАНИ ЗА ПЕРИОД АПРИЛ ЈУНИ 2012 АПРИЛ

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

телефон: ++ 389 2 3298 110 факс: ++ 389 2 3298 111 e-mail: akademija@kapital.com.mk

04 - 06 20

Организација на продажбата и продажен менаџмент и успешен продажен разговор

Подгответе се за инвестирање

24 - 27

Финансии во продажбата и управување со клучните клиенти и преговарање и развој на долгорочни односи со клиентите

МАJ

09 - 11

Customer Rela>onship и Customer Experience managment и известување и пратење на продажбата

ЈУНИ

06

Маркетиншка конференција

WWW.KAPITAL.MK

Попоски: Британија е силен поддржувач на Македонија

Б

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

ПОЛИТИКА 7

ританија е силен поддржувач на Република Македонија, како во НАТО така и во ЕУ, изјави министерот за надворешни работи, Никола Попоски, по средбата со неговиот британски колега Вилијам Хејг. „Ја потврдивме уште еднаш нашата целосна посветеност. Македонија несомнено се однесува како земја-членка на Алијансата и од тој аспект мислам дека уживаме голема поддршка за конечно членство“, изјави Попоски. Во однос на членството на Македонија во ЕУ, според министерот Попоски, охрабрувачки фактор за Македонија е фактот што почнува високиот претпристапен дијалог со ЕК. Ставот на Лондон е дека ова регионално придвижување мора да биде континуирано, да се задржи оној пристап во кој со секое остварување следи конкретен исчекор.

Политички маргиналци потпишаа договор за Голема Албанија – Илирида

Р

адикалните политички претставници од Македонија и од Албанија во Тирана потпишале иницијатива за обединување на сите албански територии, пишува „Вечерње новости“. Заедничката држава ќе се вика Илирида, а ќе опфаќа дел од „географската област ФИРОМ“, која ќе биде анектирана кон новата држава од страна на Албанија. Потписници на договорот, кој бил склучен во Тирана, се членовите на раководството на таканаречената Република Илирида од Македонија, самопрогласениот претседател Невзат Халили и од албанското Собрание на граѓански патриоти, премиерот Салман Баки. Халили е познат по идеите за Илирида уште во 2002 година, кога се промовираше како политички водач на Армијата на Република Илирида.

Муса Џафери во Брисел се сретна со Филе

П

ооперативна идна соработка, дефинирање на приоритетните задачи поставени од ЕУ, и сумирање на резултатите од реформите, се темите на кои во Брисел разговараа вицепремиерот Муса Џафери и еврокомесарот Штефан Филе. „Комесарот потенцираше дека започнатиот висок дијалог со македонската Влада треба да се интегрира и менаџира заедно со Рамковиот договор, бидејќи тој е дел од нашиот политички систем и врз основа на тоа се оценуваат реформите во другите сектори“, изјави Џафери по средбата на која станало збор и за последните инциденти во Македонија, кои од двете страни биле оценети како рефлексија на младата популација без политичка заднина.

Ист закон ли читаат Јанкулоска и Беџети? Во однос на скратувањето на 30-дневниот притвор на навивачите на групата Балисти, министерката за внатрешни работи и министерот за правда излегоа со различни изјави во јавноста. За Гордана Јанкулоска одлуката е иритирачка, додека за Блерим Беџети аргументирана. Министрите да ја исклучат политиката од своите настапи, апелираат аналитичарите sevrieva@kapital.com.mk

П

„Сите институции треба да бидат конзистентни во испраќањето на пораката со која насилниците не треба да бидат толерирани, односно кога има проблем кој му се заканува на целото општество, тие треба да бидат строго санкционирани.“

Реакција на полицискиот синдикат

Марија Севриева редметот за двајцата навивачи на Шкендија кои претепаа граѓани на Тетово и нападнаа полицаец патува од Основниот суд до Основното јавно обвинителство во Тетово. Откако во четвртокот, по само девет дена поминати во притвор, двете лица беа ослободени од страна на истражниот судија Ајрула Идризи, предметот, како што наведуваат во соопштението од Судот, по извршените истражни дејства е испратен во Обвинителството на одлучување. Оттаму велат дека го чекаат предметот. „Пред да се зборува што било за овој предмет, треба тој да биде разгледан и добро подготвен, за Обвинителството да излезе со предлог дали ќе биде покренато обвинение или не“, вели раководителот на одделението, обвинителот Љупчо Симовски. Во однос на скратувањето на 30-дневниот притвор на навивачите на групата Балисти, министерката за внатрешни работи и министерот за правда излегоа со различни изјави во јавноста. За Гордана Јанкулоска одлуката е иритирачка, додека за Блерим Беџети аргументирана. „Сите институции треба да бидат конзистентни во испраќањето на пораката со која насилниците не треба да бидат толерирани, односно кога има проблем кој му се заканува на целото општество, тие треба да бидат строго санкционирани“, истакна Јанкулоста. Наспроти тоа, Беџети е со став дека: „Ако е така како што слушнав, аргументите беа на страна на одлуката. Ако е поинаку, се разбира дека има постапки во согласност со нашиот правен систем“.

ГОРДАНА ЈАНКУЛОСКА

министер за внатрешни работи

Министрите да се воздржат од давање политички изјави Одлуката на тетовскиот Суд, за разлика од министрите, експертите кои ги контактираше „Капитал“ не сакаат да ја коментираат. При вакви разидувања во јавните настапи, потенцираат тие, сите министри, вклучувајќи ги и конкретните, треба да го исклучат настапот од позиција на политичар. „Нашите министри треба да сфатат дека нивната улога не е да даваат политички изјави, туку да ги спроведуваат реформите и надлежностите во своите ресори, а таму нема место за политика, нешто или е спроведливо или не е“, вели аналитичарот Алберт Муслиу. Што се однесува на должината на притворот, воопшто, додава Муслиу, тој во земјава најчесто се употребува многу лесно и служи како казна, а не како мерка, за што многупати реагирале и меѓународните институции. Според Владимир Мисев од Институтот за демократија, во услови кога двајца министри имаат различни ставови за една одлука, најдобро е при нејзиното толкување да се има строго легалистички пристап. „Јасно е дека и двајцата министри имаат различен електорат и во своите изјави се обраќаат на својот таргет. Но, мене, пред с$, ми е жал што правото станува заложник на јавната дебата. Постојат институции, односно обвинителствоо кое ќе треба да одлучи дали ќе се покрене обвинение за случајот и доколку се запази тој ред на овластувања, мислам дека е добро“, вели Мисев.

Кога политиката е посилна од институциите Ова не е прв пат од различни институции на чие чело се наоѓаат претставници од двата коалициони партнери во Владата, ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ, да доаѓаат спротивставени изјави. Последен најсвеж пример беше одлуката на министерот за локална самоуправа, Невзат Бејта, да ја укине одлуката на директорот на Инспекторатот за локална самоуправа, Ванчо Шехтански, според која, преименувањето на училиштата во Чаир беше спорно. Несогласување постои и за покрупните теми од политичкиот живот: пропаднатиот попис и неможноста да се организира нов, инцидентот на скопското Кале, доцнењето со изборот на

БЛЕРИМ БЕЏЕТИ

министер за правда

„Ако е така како што слушнав, аргументите беа на страна на одлуката. Ако е поинаку, се разбира дека има и поинакви постапки во согласност со нашиот правен систем.“

Македонскиот полициски синдикат реагира на укинувањето на притворот на двајцата припадници на навивачката група Балисти. Според нив, нејасни се и индикативни мотивите за ваква одлука. „При носењето вакви одлуки потребна е опстојна и разумна процена, бидејќи цел на напад на ваквите насилници, кои сега слободно шетаат низ Тетово, покрај останатите граѓани, може да бидат и децата или блиските на посочените судии, а можеби и самите тие“, се наведува во соопштението. новиот гувернер на Народната банка. Ваквите разидувања во ставовите, според аналитичарите, произлегуваат токму од

политизираноста на лицата кои се на раководни функции и кои наместо во име на институцијата, се обраќаат со политички тон.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Осигурителите спремни за здравствени полиси, ама не за болни и стари лица! Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

О

сигурителните компании бараат министерот за здравство, Никола Тодоров, да ја повлече законската одредба со која инсистира доброволно здравствено осигурување да можат да си купат и хронично болните и стари лица. Тие се заинтересирани за предлогот на Министерството да продаваат здравствени полиси, но не знаат како ќе преминат преку таквите одредби и како да им го објаснат ваквиот принцип на матичните куќи во странство. Велат, Тодоров или не го гледа или го игнорира преголемиот ризик од позиција на компанија да осигурува болни и изнемоштени лица. „Во нацрт-верзијата на законот изричито стои дека тие категории луѓе во никој случај не смеат да се

изостават од системот на доброволно здравствено осигурување. Ние се надеваме дека таквите одредби ќе се сменат пред законот да влезе во процедура затоа што, во спротивно, дополнителното осигурување за болни и стари лица ќе биде изгор скапо. Единствена утеха ни е што сега ни дадоа недоработен закон, па се надеваме дека сегашната нема да биде и финална верзија“, велат од една поголема осигурителна компанија. Од Фондот за здравствено осигурување не добивме одговор како викендов прифатија на маса да го стават предлогот за дополнително здравствено осигурување кога пред само неколку недели категорично тврдеа дека приватен здравствен фонд во Македонија ќе банкротира уште првиот ден. Тодоров вели дека новите пакети ќе покриваат и операции во странство, кои Фондот за здравство досега не ги покриваше.

„Фондот ги надоместува трошоците за некоја услуга до определено ниво. Ако некој сака да му се вгради, на пример, многу поквалитетно помагало кое ја надминува цената што ја покрива Фондот, разликата може да биде предмет на осигурителниот продукт“, објасни Тодоров. Експертите коментираат дека ваквото решение нема да ги помести состојбите од мртва точка затоа што Тодоров е на пат да направи приватен фонд по терк на постојниот државен, кој од година во година е с$ понеликвиден. Осигурениците можат да избираат меѓу два пакета. Првиот е пакет-здравствено осигурување со кој ќе се доплаќаат услугите кои не ги покрива во целост задолжителното осигурување, односно надстандардните услуги или подобро болничко сместување. На пример, за одредено ортопедско помагало, за кое државниот Фонд рефундира

UTRE SPECIJALNA EDICIJA

KAPITAL TOP 100 IZVOZNICI

одреден процент од цената, осигурителното друштво како носител на доброволното осигурување би ја доплатило преостанатата сума. Вториот пакет ќе ги покрива сите услуги што осигурениците ќе ги прават во приватни здравствени установи кои немаат склучено договор со ФЗО. За да имаат доброволно дополнително осигурување, граѓаните ќе мора да бидат осигурени со задолжителното осигурување, за кое на државата & се плаќаат придонеси. Пазарот на здравствено осигурување во регионот е одамна либерализиран. Во Турција, која има 80 милиони жители, 2% до 2,5% (околу два милиони луѓе) имаат дополнително здравствено осигурување во приватните фондови. Во Словенија, дополнителното осигурување прво беше во рамки на државниот фонд, а сега кај два приватни осигурители. Во Хрватска, пазарот на дополнително здравствено осигурување е слободен, на него функционираат 14 осигурителни компании, а со најновите законски измени во тој сегмент сега влегува и државниот фонд. Во Грција, има осум приватни фондови и еден државен.

Град Скопје почна да ги доставува решенијата за фирмарина

Г

рад Скопје ја почна доставата на решенија за наплата на комунална таксафирмарина за правни лица и трговци поединци за 2012 година. Дистрибуцијата на решенијата за наплата на фирмарината ќе ја вршат Македонска пошта. Даночните обврзници уплатата за комуналната таксафирмарина за 2012 година може да ја извршат на шалтерите на деловните банки со приложување на решението.

KAPITAL MEDIA GROUP vo sorabotka so doma{ni analiti~ari i eksperti ja podgotvuva ~etvrtata godi{na edicija TOP 100 IZVOZNICI za 2012.

ko od ekonomskata kriza mo`e da izlve~e nekoja pouka ili lekcija toa e deka samo kompaniite i dr`avite koi izvezuvaat mnogu pobrzo izleguvaat i ja prebroduvaat ekonomskata kriza. Tokmu zatoa sega koga na Evropa i se zakanuva ekonomska recesija zgolemuvaweto na izvozot i nao|aweto na novi izvozni pazari stanuvo pova`no od sekoga{.

Zemjite ve}e i otvoreno lobiraat i vodat valutni vojni so cel da go zgolemat izvozot na kompaniite. Kade e Makedonija vo ovaa vojna za izvozno osvojuvawe na svetot?

Ova e vreme koga Makedonija kako dr`ava so site raspolo`ivi kapaciteti mora otvoreno i organizirano da zastane zad izvoznicite i pogolemiot izvoz da go stavi vo funkcija na pogolemiot ekonomski rast i otvaraweto na novi rabotni mesta.

Vo edicijata TOP 100 IZVOZNICI za 2012 godina }e bidat vklu~eni glavnite poenti od izlagawata na u~esnicite na Prvata rabotna konferencija za izvoz “Kako i kade pove}e i podobro da izvezuvame.

Perspektivi za 2012 godina”, koja se odr`a na 29 fevruari vo organizacija na Kapital Akademija.

Vo godine{nata edicija TOP 100 IZVOZNICI }e bidat vklu~eni pove}e rangirawa spored razli~ni pokazateli: Top 100 najgolemi izvoznici Top 50 najizvezuvani proizvodi Top 10 izvozni pazari Top 10 neto izvozni industrii Top 10 najbrzoraste~ki izvozni pazari Izvoznite aduti i perspektivi na Makedonija vo 2012 godina Kako da se zgolemi izvozot na hrana od Makedonija?

Analiza na izvozot na vino od Makedonija Izvozot na uslugi od Makedonija Tajnata na uspe{nite izvozni strategii

A

Za site informacii i pra{awa okolu oglasuvaweto obratete se do marketing sektorot na e-mail: prilozi@kapital.com.mk tel: 02 3298 110 lice za kontakt: Jasmina Savovska Tro{anovski

Скопски пазар со раст на добивката од 38% во 2011

Т

рговската компанија Скопски пазар, којашто оперира со неколку зелени пазари и синџир од супермаркети низ државата, минатата година ја заврши со раст на добивката од 38%. Според податоците од финансискиот извештај за работењето на компанијата, Скопски пазар во 2011 година оствари вкупно 246 илјади евра добивка, за разлика од 178 милиони евра во 2010 година. Приходите од продажба се намалиле за 10%, на вкупно 29,2 милиони евра, споредено со 31,5 милиони евра продажба реализирана лани. Скопски пазар работи само на домашен пазар. Притоа, во исто време се намалени и трошоците од работење. Според финансиските резултати, Скопски пазар ја заврши 2011 година со оперативни расходи од 27 милиони евра, што е 11% помалку споредено со 30,3 милиони евра во 2010 година. Минатата година компанијата успеала да ги намали трошоците за вработени за 10%, додека пораст од 5% има на расходната ставка кај ситниот инвентар и услугите.

Општина Охрид не доставила ДУП за изградба на марина

О

пштина Охрид до Министерството за транспорт и врски досега не доставила детален урбанистички план со кој се предвидува изградба на марина на Охридското Езеро, информираат од Министерството за транспорт и врски. „Неточни се тврдењата дека доставиле план, а Министерството не им го потпишува. Го повикуваме градоначалникот на Охрид, Александар Петрески, да каже кога доставиле план како што тврдат“, изјави портпаролот на Министерството за транспорт и врски, Драган Симоновски. Изградбата на марина, согласно со Законот за просторно и урбанистичко планирање, треба да биде предвидена со Генералниот урбанистички план на градот и за неа да биде усвоен Детален урбанистички план од страна на Советот на општината.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

9

Цените на бензините срушија нов рекорд 160

ДВИЖЕЊЕ НА ЦЕНАТА НА ЕУРОСУПЕР 98 И СВЕТСКАТА ЦЕНА НА СУРОВАТА НАФТА

138,8

140 120

во јули 2008 година, цената на нафтата на светските берзи го достигна максимумот

119,9

125

82

89

100

poposka@kapital.com.mk

к

о

м

е

р

ц

и

ј

58,3

60

50,6

40

л

е

н

о

г л

а

с

кога нафтата во светот се продаваше по 50.6 долари за барел, еуросупер98 кај нас чинеше 56.5 денари

производите, што за нив ќе значи апсолутна неконкурентност на европските и на светските пазари. Од Владата с$ уште изјавуваат дека ако состојбата ескалира, ќе седнат на маса за да се договорат дали и какви мерки ќе преземат за да ја спречат инфлаторната спирала. „Владата има проекција на буџет и планирани обврски и проекти. Треба да се направи к

о

м

е

р

ц

и

ј

јануари 2012 г.

октомври 2011 г.

јули 2011 г.

април 2011г.

јануари 2011г.

декември 2010 г.

август 2010 г.

мај 2010 г.

февруари 2010 г.

април 2009 г.

март 2008 г.

јули 2008 г.

јануари 2008 г.

септември 2007 г.

бензините го вклучи алармот кај компаниите за можното поскапување на производите ако државата не интервенира на пазарот за да ги ублажи штетите што & се закануваат на економијата поради прескапите горива. Бизнисмените најавуваат дека ако продолжи трендот на поскапување на нафтата и нафтените деривати, ќе бидат принудени на непопуларна мерка - поскапување на

а

горивата со рекордна цена од историјата на Македонија

извор: Регулаторна комисија за енергетика

јуни 2007 г.

20

83,8 цена на Еуросупер-98 (ден./лит.)

ноември 2009 г.

Р

егулаторната комисија за енергетика повторно ги поскапе горивата, со што цената на бензините ги сруши сите досегашни рекорди. Со вчерашното поскапување од 1,5 денари за литар, најупотребуваното гориво еуросупер 98 сега чини 89 денари. Литар дизел од денеска се продава поскапо за 0,5 денари, достигнувајќи цена од 75,5 денари. Историски највисоките цени на горивата во земјава од Регулаторната комисија за енергетика повторно ги правдаат со јакнењето на доларот во однос на еврото, како и со постојаниот пораст на цената на нафтата на светските берзи. Нафта „брент“ на светските берзи достигна 125 долари за барел, додека еден долар сега чини 46,7 денари. Мазутот, пак, поевтини за 0,2 денари за килограм и сега чини 49,2 денари за килограм. Со вчерашното поскапување, горивата ја надминаа цената од 77,5 денари за литар бензин, во време кога барел нафта се продаваше за неверојатни 140 долари. Алармантни бројки изнесоа дел од менаџерите на индустриските капацитети во земјава, според кои, за најмалку 20 милиони евра ќе се зголемат трошоците на индустријата за набавка на горива ако високите цени на нафтените деривати останат и во следните девет месеци. Рекордното поскапување на

цена на сурова нафта на светски берзи (дол./барел)

77,5

80

август 2009 г.

Катерина Попоска

март 2012 г.

Историски највисоките цени на горивата во земјава од Регулаторната комисија за енергетика повторно ги правдаат со јакнењето на доларот во однос на еврото, како и со постојаниот пораст на цената на нафтата на светските берзи

детална анализа на секоја предвидена одлука која ја донесува Владата. Не е едноставно да седите на страна и да кажете, добро е може да преземете мерки, без да има финансиски импликации во буџетот“, неодамна изјави министерот за економија, Ваљон Сараќини. Опозцијата бара Владата да интервенира во акцизата, која изнесува 21,7 денари, како што тоа го направи пред изборите лани. а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ вТорнИК 27.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари 50% пониски административни трошоци за станбен кредит од Стопанска банка

С

Kuehne+Nagel отвори источноeвропски збирен магацин во Виена

> БроЈка

топанска банка, која стои зад повеќе од 40% станбени кредити во Македонија, понуди нови услови за сите заинтересирани за купување дом. Со кампањата, која трае во периодот од 20 март до 31 мај, банката овозможи преференцијални услови за клиентите – 50% намалување на административните (со проценета вредност од 200 евра по клиент) и на нотарските трошоци (со просечна вредност од 125 евра по клиент). Станбениот кредит на Стопанска банка е со гарантирана каматна стапка од 6,25% годишно за првите три години (за клиенти со плата во банката), а по истекот на овој период, се применува променлива каматна стапка, која во моментот изнесува 7,43% годишно. Каматната стапка на вкупните трошоци изнесува 7,49% годишно. Стопанска банка има потпишано договори за соработка со повеќе градежни компании, па станбениот кредит е достапен и за станови во изградба. Периодот на отплата на кредитот е до 30 години.

33

K

лица во Виница преку владиниот Проект за самовработување добиле грант од 3.000 евра, од кои 28 лица имаат сопствен бизнис, а петмина не успеале да го одржат бизнисот. На последниот оглас, кој беше распишан во февруари, за нови грантови за самовработување се пријавиле 41 лице, но 15 лица се откажале на стартот, а останатите чекаат одговор од Агенцијата за вработување.

uehne+Nagel отвори централен магацин во Виена за збирни камионски пратки од и кон Источна Европа. Магацинот е уште еден важен чекор од стратегијата на компанијата за континуирано проширување на европската патна мрежа. Новиот Источен збирен магацин ќе ги поврзува сите главни држави во Источна Европа со директни линии и со повеќе од 300 неделни поаѓања. Централизираната збирна платформа овозможува подобра искористеност на просторот, намалени транзитни времиња и зголемен број дневни поаѓања низ цела Европа. „Отворањето на збирниот магацин во Виена го потврдува нашиот стратешки пристап да основаме високо ефективна збирна мрежа и да им понудиме на КАМАТНИдоверливи СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ нашите клиенти транзитни времиња низ целиот источен регион и Банка 3м 6м 24м 36м цела Европа. Да се биде врската помеѓу источните и западните индустриски центри, Виена беше очигледен избор позиционирана локација Комерцијална банка 3,60% како најдобро 4,60% 7,40% 7,70% за овие значајни центри”, Јорг Хервиг, потпретседател за камионски и НЛБ Тутунска банка изјави3,50% 4,50% 7,00% 7,50% железнички транспорт Европа. 4,65% Стопанска банка за Источна 3,60% 7,40% 7,60% Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00%

4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00%

Државата ќе крпи дупка 28% од 30 милиони евра кај загубарите катерина попоска

В

poposka@kapital.com.mk

ладата бара поддршка од пратениците повторно, како и во 2008 година, NASDAQ долговите на загубарите кон државата да ги претвори во траен влог. Заменикминистерот за финансии, Недим Рамизи, вчера призна ата во Сао дека од 2009 година досега загубарите Охис, Тутунски комбинат од Прилеп и Еурокомпозит направиле загуба од 30 милиони евра. Потребата од носење ваков закон Рамизи и пратениците од владејачкото мнозинство ја правдаа со можноста за наоѓање инвеститор, наместо пании отворање стечај. „Трет пат Владата предлага закон за побарувањата на државата во загубарите да се претворат во влог. Со претходните две законски омпании од решенија сте се стекнале со акции во загубарите во вредност од околу 132 милиони евра, долгови направени по основ на даноци, социјално осигурување, акцизи, пари кои се загубени за државата. Како сега ќе н$ убедите да

15%

84%

7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Владата призна дека само во последните три години Охис, Тутунски комбинат од Прилеп и 27% загубарите Еурокомпозит направиле загуба од 30 милиони евра. Опозицијата ја повика Финансиската полиција да го „прочешла“ работењето на загубарите

60%

6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00%

73%

53%

00%

и на берзата

го изгласаме и овој закон и дека во иднина економски ќе стопанисувате со загубарите. Нејасно е како досега никој не понесе одговорност за работењето на загубарите. Наместо тоа, дел од некогашните менаџери во загубарите, како актуелниот преговарач, Зоран Јолевски, министерот Никола Тодоров, директорот Виктор Мизо добија унапредување. Шест години не санкциониравте никого за неодговорното работење на загубарите, ниту пак, најдовте концепт како да ги продадете“, изјави претседателот на Комисијата за финансирање и буџет, Маријанчо Николов. Ѓорги Сугарески од СДСМ изнесе скандалозни тврдења дека во изминатите неколку години директорите во ТКП преку фиктивни фактури го унишувале комбинатот. „Во изминатите шест години Тутунски комбинат од Прилеп направи загуби од 73,6 милиони евра. Долговите се правеле на начин што цигарите „бренд“, кои чинеле 7-7,5 евра за килограм, се продавале за шест евра или цигари кои

+

78%

ани на

23.03.2012

23.03.2012

Гранит Скопски пазар Стопанска банка Макпетрол RMDEN09

нова цена

+3,00% 4.635,00 +3,00% 2.267,00 +2,91% 318,00 1.900,00 +1,33% +0,89% 525,00 пад

-

нова цена

-2,00% 500,00 -1,09% 4.400,86 -1,38% 160,97 -1,38% 18.876,00 92,00 -0,98%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,20%

2,80% 2,80%

4,50% 4,10%

5,10% 4,50%

1м 0,43% 0,36% 0,24% 0,08%

3м 0,80% 0,71% 0,47% 0,01%

6м 1,10% 1,05% 0,74% 0,17%

12м 1,44% 1,42% 1,05% 0,38%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

некогашниот гигант, прилепскиот Тутунски комбинат, лани направи загуба од 20,6 милиони евра. МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИПроблемите СТАПКИ Владанка Авировиќ од Социјалистичката со загубарите се провлекуваат низ прекуизвештаи ноќ 1 недела 1м комисија, 3м која партија на Македонија тврдешеРочност дека кај сите на Европската загубарите нема нерационалноСКИБОР трошење.

2,20% 4,18% 4,98% бара четирите3,18% загубари да ги решиме што е „Имаме на располагање две опци - или да го можно МКДОНИА 2,20% поскоро“, истакна Авировиќ. зголемиме доминантниот капитал или државата Опозициските пратеници побараа од Владата, ОСНОВНИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ да покрене стечај и да ги отпушти ситеКАМАТНИ СТАПКИнаместо да ги покрива загубите на ЕМО, ОХИС, вработени. Тоа ли го сакате? Вакво прашање ТКП и Еурокомпозит, пред јавноста Основна кам. стапка да излезе Стапка на инфлација покренавме и во 2008 година, но да себанка обидеме со конкретни бизнис-планови за државните 5,20% Народна на Македонија 4,00% уште еднаш да застанеме на страната 13,40% Народна на банка на Србија компании да станат 12,00%профитабилни и атрактивни компаниите за полесно да се најде инвеститор. за инвеститорите.

2,50% Народна банка на Хрватска 6,00%

понеделник - 26.03.2012 3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00%

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00%

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

4%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

3%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,20%

2,80% 2,80%

4,50% 4,10%

5,10% 4,50%

3%

1м 0,43% 0,36% 0,24% 0,08%

3м 0,80% 0,71% 0,47% 0,01%

6м 1,10% 1,05% 0,74% 0,17%

12м 1,44% 1,42% 1,05% 0,38%

Среден курс во 61,5025 46,4450 73,5412 51,0225 46,3715 48,2562

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

2% 2%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

ПКБ ЗК Пелагонија Кјуби Топлификација Телеком

чинеле осум евра се продавале за пет евра. Дополнителен скандал е што ревизијата, односно финансиската сметка на ТКП за 2010 година с$ уште не е усвоена. Замислете што ќе & се случеше на некоја приватна фирма ако имаше неусвоена завршна сметка за 2010 година. На 31.12.2010 година фирмата Цигари дооел има добиено извршно решение од УЈП за долг од околу 1,1 милион евра за ненаплатени акцизи и други даноци. Зарем ова не е затајување данок, за што менаџерите треба прекршочно и кривично да се гонат?“, порача Сугарески. Опозициските пратеници од Финансиската полиција побараа сериозно да го „прочешла“ работењето на ТКП во изминатите шест години, а од Владата да не дозволи подмолно и тивко да се ликвидира загубарската четворка.

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

1% 1% 0%

-1% -1%

01/10завод 04/10 06/10 Извор: Државен за статистика

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА 2,20% Илирика Глобал-Растечки пазари

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 24.577.499,15 4,18%

3м 1M 4,98% -5,95%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-0,90%

-4,43%

-28,68%

-1,19%

25.03.2012

38.546.165,08

-6,01%

-0,44%

4,48%

-16,34%

-0,30%

25.03.2012

15.812.822,28 -1,67% Основна кам. стапка Стапка на инфлација КД БРИК 46.846.113,88 -2,59% 5,20% Народна банка на Македонија 4,00% КД Нова ЕУ 21.597.808,11 0,07% 13,40% Народна банка на Србија 12,00% КБ Публикум - Балансиран 25.672.304,06 -0,55% 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% КБ Публикум - Обврзници 40.491.751,14 0,33% 3,60% Централна банка на Црна Гора КБ Публикум Паричен 62.951.680,27 0,27% 2,20% Централна банка на Словенија

-0,55%

-5,13%

-13,48%

-0,85%

25.03.2012

6,05%

11,15%

-7,23%

6,42%

25.03.2012

1,69%

-6,22%

-32,35%

1,43%

25.03.2012

6,13%

3,51%

-11,87%

5,94%

25.03.2012

2,43%

2,84%

4,51%

2,24%

25.03.2012

0,84%

1,64%

0,00%

0,77%

25.03.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ Иново Статус АкцииСТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

камата 4,00% 5,50%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 27.03.2012

11 Факом со 10 пати поголема добивка лани

Ерос трејд почна со извоз на сок од грозје

> БРОЈКА

14

К

омпанијата за челични профили и конструкции Факом 2011 година ја заврши со 10 пати поголема добивка. Според финансискиот извештај за работењето во 2011 година, Факом остварил вкупна добивка од 2,16 милиони евра, што е 970% повеќе споредено со добивката од 222 илјади евра реализирана во 2010 година. Компанијата минатата година ги зголемила оперативните приходи од работење за 50%, на вкупно 21,5 милиони евра, во споредба со реализираните приходи од 14,3 милиони евра претходната година. Притоа, продажбата на домашен пазар пораснала за 30%, на вкупно 12,06 милиони евра, а продажбата на странски пазари на компанијата пораснала за 85%, на вкупно 9,48 милиони евра. Во исто време пораснале и трошоците од работењето за 34%, на вкупно 19,6 милиони евра во 2011 година, во споредба со 14,6 милиони евра пресметани во 2010 година.

И

македонски извозници на свежо овошје и зеленчук и конзервиран зеленчук денеска ќе се претстават пред 12 најголеми полски увозници на маркетингсинџири низ Полска, информираат од Агенцијата за странски инвестиции и поддршка на извозот. Во рамките на активностите за извозна промоција, со поддршка од проектите на УСАИД, АгБиз и ИДЕАС, ќе бидат организирани Б2Б средби, преку кои македонските компании ќе имаат можност да се запознаат со нивната процедура за набавка на овошје и зеленчук (свеж и конзервиран), а исто така и за создавање основа за идна соработка и влез на македонски производи на полскиот пазар.

Kои се најголемите 100 извозници во Македонија?

ТОП 10 НАЈГОЛЕМИ ИЗВОЗНИЦИ ВО МАКЕДОНИЈА

Најголемите 100 македонски компании-извозници лани оствариле извоз од 2,85 милијарди долари, што е 64% од извозот на Македонија, додека сите 59 домашни извозници на листата 100 извозници имале помал извоз од Џонсон Мети, покажува рангирањето во едицијата „Топ 100 извозници“ која излегува утре со магазинот „Капитал"

zdravkovska@kapital.com.mk

ангирањето на 10 0-те најголеми македонски извозници ја покажува главната карактеристика на македонскиот извоз - високата концентрација било да се анализира секторската поделба на компаниите, географската локација или сопственичката структура. Но, и МАКЕДОНСКА БЕРЗАкопании со домашен инфериорноста на извозните капитал. МБИ 10 Најголемите 2.025,93100 македонски компании-извозници во текот на изминатата 2011 година оствариле извоз МБИДизнос од 2,85 милијарди долари, што е во вкупен 1.905,61 64% од вкупниот извоз кој Македонија како држава го направи ОМБ во 2011 година. Од друга страна, двата

121,84

Ранг 2011

Ранг 2010

1 2 3

2 1 3

4

4

5

ИЗВОЗНИК

Град

Дејност

Капитал

Скопје Кавадарци Скопје

Хемиска индустрија Металургија Нафта и гас

Странски Странски Странски

Скопје

Металургија

Странски

7

ЧОНСОН МЕТИ ФЕНИ ИНДУСТРИ ОКТА АРЦЕЛОРМИТТАЛ СКОПЈЕ (ЦРМ) ИГМ -ТРЕЈД

Металургија

Домашен

6

5

САСА

Рудник

Странски

7 8

6 20 10

10

14

Фармација Металургија Трговија со струја и суровини Тутунска индустрија

Домашен Странски

9

АЛКАЛОИД ЈУГОХРОМ ФЕРОАЛОЈС РОУ И РИФАЈНД КОМОДИТИС СОКОТАБ

Кавадарци Македонска каменица Скопје Тетово

извозници и лани создаде околу 14% од вупниот извоз на земјата. Колку е голем извозот на Џонсон Мети најголеми извозници Фени индустри и Џонсон Мети доволно покажува податокот дека сите 59 компании направиле дури 23% од вкупниот извоз на државата со домашен капитал лани имале помал вкупен извоз изминатата година. од оној на Мети. Но, Џонсон Мети истовремено е и Само четири компании во Македонија, Џонсон втор најголем увозник во Македонија, по Окта, со Мети, Фени индустри, Окта и Арчелор Митал, сите увоз од околу 630 милиони долари, што значи дека со странски капитал, лани имаа извоз поголем од нето-ефектот кон Македонија што го има од неговата 100 милиони долари, додека ниту една компанија извозна активнсот е околу 20 милиони долари. со домашен капитал нема извоз поголем од 100 Производителот на фероникел Фени индустри падна милиони долари. од долгогодишната лидерска позиција и годинава е На врвот на листата 100 најголеми извозниците за втор на листата најголеми извозници во Македонија, ФЈУЧЕРСИ годинава избива Џонсон Мети, со извоз од поголем со извоз од 381 милиони долари. На петтото место од 640 милиони долари, што е голем раст од на листата 100 најголеми извозници во 2011 година НАФТА над 150% во споредба со извозот кој британскиот се искачи ИГМ Трејд, фабриката од Кавадарци која ЛЕСНА СУРОВАСамо две години ПРИРОДЕН ГАС гигант го имаше во 2010 година. во 2010 година беше рангирана на седмото место.

107.01$/барел 2,28/ММБТу откако ја стартуваше фабриката за производство на ИГМ Трејд е најголема извозна компанија со домашен катализатори во слободната зона Бунарџик, Џонсон капитал. Но, ИГМ Трејд исто така е на листата 10 BRENT ЗА ЗАТОПЛ. Мети се најде на врвот на листата на најголеми најголеми увозници со што неговиот нето-извоз е 323 125.60$/барел

Биљана Здравковска Стојчевска

Р

-0,67% -0,78% -0,33%

+0,13% +0,38%

+0,13% +0,52%

Извор: Македонска Берза

SASX 10 -0,67% -1,54% 765,12

-0,78% SOFIX 310,65 -0,33% ATHEX

+0,04%

768,03

Главен индекс на Љубљанската берза

532,37 13.080,73

1682.10$/унца

NASDAQ 3.067,92

18.257,50

32,66$/унца

2.020,00

8.449,50

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

646,50$/бушел

3.000 3.000 3.000

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 768,03 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,43%

FTSE 100 5.897,54

+0,73%

1.800 1.800 1.800

+0,27% +1,04% SWISS

DOW JONES

6.273,31

SBITOP 583,99

-0,60%

S&P 500 1.397,11

DOW JONES Путеви 720,00 13.080,73

Глобос +20,00% NASDAQ +0,27% 3.067,92 279,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

1.600,00

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 851,82

3.491,28

+0,00%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,08%

+0,43%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

-1,78%

17.052,80 FTSE 100

5.897,54

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 7.068,25

+43,87%

+1,04%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.491,28

49,96

3.121,01 FTSE 100 5.897,54БЕРЗА ЉУБЉАНСКА

+0,43%

Индекс на 40 најголеми компании котирани Искрана париската Еуронекст берза

+4,57%

15.900,00

-8,04%

+0,73%

450,00

215,00

+3,45%

+0,53% -4,02%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

23.03.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +3,00% 4.635,00

+0,53%

+0,07%

112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

BRENT 125.60$/барел

1682.10$/унца

СРЕБРО 32,66$/унца

БАКАР 8.449,50

+0,13% +0,38%

ПРИРОДЕН ГАС 2,28/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

323

МЕТАЛИ

+1,03% +1,19% +0,90%

НИКЕЛ

18.257,50

АЛУМИНИУМ 2.020,00

ЧЕЛИК 520.00$/унца

+0,13% +0,52%

-0,6% -1,6% /

ПЧЕНКА 646,50$/бушел

ПЧЕНИЦА 654,25$/бушел

КАФЕ 1.77/бушел

СУРОВИНИ

+0,15% +1,12% -0,78%

КАКАО

2308.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1365.75$/бушел

+0,04% +3,45% +1,11%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

ПКБ NIKKEI 225 HANG SENG ЗК Пелагонија +3,00% 2.267,00 10.018,20 20.668,90 Кјуби +2,91% 318,00 Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на најголеми компании котирани на берзата Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Топлификација +1,33% во1.900,00 котирани на Хонг Конг швајцарскиот пазар на капитал Телеком +0,89% 525,00

SWISS 6.273,31

116116 116

+34,74%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Хелиос

SWISS Салус +1,04% -11,97% 6.273,31

.

DAX Словенијалес 7.068,25 35,30

+0,73%

-5,88%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Апар.Медена

Звезда ЕВРОПА -9,13% ИНДЕКСИ

Житњак

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 140,00

+13,38% +0,15%

+0,31% +0,84% 66.363,90 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

43,19

+0,07%

107.01$/барел

ЗЛАТО

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Витал -8,51% BRAZIL BOVESPA

Коме.банка

860,00

BRAZIL BOVESPA +0,31% +0,84% 66.363,90 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ЛЕСНА СУРОВА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 10.018,20 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 20.668,90 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 768,03

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Ваба

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1365.75$/бушел

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,15% S&P 500 +0,53% 1.397,11

NASDAQ 3.067,92

Странски

-0,33%

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

-0,60%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX13.080,73 Заеднички индекс 30 7.068,25

+0,04%

SASX 10 ШЕЌЕР 765,12

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-1,54% +1,12% SOFIX СОЈА -0,21% -0,78% 310,65

+0,04% +0,28% +3,45% +0,27% +1,11%

2308.000$/бушел

Главен индекс на Белградската берза 654,25$/бушел

+0,84% +0,27%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

BELEX15 ПЧЕНИЦА 532,37 CROBEX КАФЕ 1.799,72 1.77/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 66.363,90 310,65

+0,04%

SBITOP 583,99

+0,15% +0,28%

SASX 10 765,12

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +0,15% РЕГИОН

ПЧЕНКА

берзата, без финансиски компании

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Странски

помал од 10 милиони долари. Седми најголем извозник е најголемата домашна фармацевтска компанија Алкалоид, која блиску 60% од производите ги извезува надвор од Македонија. Минатата година Алкалоид имал извоз од 85 милиони долариж, но нето извозот на Алкалоид лани е околу 42 милиони долари, што ја прави една од најголемите нето-извозници во Македонија, посебно ако се има предвид дека најголемиот извозник Џонсон Мети има нето-извоз од околу 20 милиони долари. Од 100-те најголеми извозници 59 се со домашен капитал, додека 41 компанија се со странски капитал. Компаниите-извознички со домашен капитал лани имале од близу 597 милиони долари, што е 21% од вкупниот извоз кој лани го имале 100-те најголеми извозници, а кој минатата година изнесуваше 2,85 милијарди долари. Овие 59 најголеми извозни компании со домашен капитал создваат само 13,4% од вкупниот извоз на Македонија во 2011 година.

124124 124

520.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,21% +0,31%

CROBEX S&P 500 1.799,72 1.397,11

НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CAC 40 3.491,28

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Атинската берза

-1,54% +0,27%

BELEX15 DOW JONES

Битола

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,78%

+1,03%2.700 -0,6% 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 СРЕБРО МБИ 10 +1,19% -1,6% 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 -0,67% 2.025,93 +0,27% 2.000 2.000 2.000 2.100 2.100 БАКАР ЧЕЛИК МБИД +0,90%2.100 / -0,78% 1.800 1.800 1.800 1.900 1.900 1.900 1.905,61 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12 ОМБ -0,60% -0,33% 121,84 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,28%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 583,99

МБИД МБИД 3.100 3.100 3.100МБИД МЕТАЛИ

-0,67%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-0,21%

Скопје

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, понеделник - 26.03.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 2.025,93 532,37 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.905,61 1.799,72 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 121,84

звезени се првите количини гроздов сок од Македонија произведени во винарницата Ерос трејд од Кавадарци, информираше сопственикот на винарницата, Душко Андов, кој во објектот во кавадаречкото село Марена произведува и вино. Стопанственикот кој важи за единствен производител на природен гроздов сок во државата информира дека 3.500 шишенца од по 200 милилитри заминале на косовскиот пазар. Андов изразува надеж дека по овие први количини ќе следува и дополнителен извоз не само на косовскиот, туку и на пазарите во другите земји од регионот и пошироко. Тој препорачува и лозарите да размислуваат за производство на други производи од грозје со кои би ја промовирале земјата.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+0,00%

Путеви

720,00

+20,00%

Глобос

279,00

+13,38%

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Мора да е грешка

на денешната цена од 125 долари за барел и вредноста на доларот од 46 денари е Рубин Пондерот како нивото во март 2008 година. Истиот тој март 2008 година цената на литар бензин кај Зарески истa нас беше 48,5 денари, а денес таа е 87,5 денари. Значи не може да се зборува за појак долар

Н

универзитетски професор

ајавата дека цената на литар бензин до почетокот на летото ќе ја постигне цената од 120 денари прво шокираше, потоа се зема како шпекулација, за на крај да предизвика ефект на снаоѓање, кој како може. По отрезнувањето започнаа калкулации колку овие најави се реални. Калкулираат сите. Стопанствениците, бидејќи главниот енергенс во нивното производство се нафтените деривати. До гасификацијата, а без енергетско ефикасно производство тие мака ќе мачат да излезат накрај. Нивната конкурентност во извозот главно ќе зависи од порастот на цената на нафтата. Граѓаните прават пресметки бидејќи во јули за 500 денари едвај ќе можат да го наполнат оној ограничен минимум на пумпите од три литри. Во не така далечната 2009 година цената на бензините беше 55 денари. Оние другите кои се греат на нафта, на проблемот ќе гледаат во октомври, кога ќе започне новата грејна сезона. Засега ним им е олеснето, како на штурецот од приказните. Трговците со нафтени деривати само навидум тријат раце, а во позадина ги пресметуваат загубите поради фактот што високата цена на нафтата ќе ги намали потрошувачката и приходите. Конечно, пресметките ги прави и Владата, која во својот Буџет значително се потпира на приходите по основ на акциза. Секој со абакусот пред себе прави пресметки од свој аспект, со надеж дека при плафонска цена на нафтените деривати можеби ќе помине полесно. Под сегашни услови, за цената во

или за пораст на цената на светската нафта за да се поддржи повисока цена од цели 80% Македонија да достигне 120 денари, што е пораст од цели 25%, на светските берзи цената на нафтата „брент“ би требало да достигне 155 долари за барел. Ова ниво е еднакво на она што нафтата го имаше само еднаш во историјата и тоа во мај 2008 година. Со други зборови, ова ниво теоретски може да се повтори. Тука нема ништо спорно. Се разбира, за ова се потребни неколку предуслови. Гледано на светско ниво, растот на цената на нафтата беше движен од големата побарувачка, која ја рефлектираше загреаната светска економија. САД, Кина, Русија, Бразил, ЕУ, Австралија, сите регистрираа раст на БДП од 6% па нагоре. Евтините кредити, либералните политики на инвеститорите, слабиот долар и преценетата капитализација на компаниите и нивните акции го пумпаа балонот. Нормално дека ваквата експанзивна политика влијаеше и врз цената на нафтата, која достигна ниво од 150 долари за барел. Потоа се случи „балонот да пукне“, експлозија од која и денес тешко се соземат големите играчи. Доколку во првата половина од 2008 година цената растеше поради глобалниот раст на светските економии, денес состојбата е сосема поразлична. Денес светскиот бруто-производ е во стагнација. Водечките потрошувачи имаат забавен раст, а производителите ги оптимизираат своите резерви во обид во иднина да профитираат многу повеќе. Засега ова тешко им оди. Денешната цена на нафтата номинално е еднаква на цената од март 2011 година. Со една мала, но се чини суштинска разлика. Односот долар-евро во мај 2008 година беше 0,64 евра. Денес односот е 0,76. Апресијацијата на доларот к

о

м

е

р

ц

и

ј

од 15% во однос на другите валути, што значи дека денешните 125 долари за барел нафта се еднакви на тогашни 143 долари. За да се направи паралела, денес со однос долар-евро од 0,76, цената на нафтата „брент“ треба да се зголеми за само уште 18 долари за да говориме за историски најскапа нафта. Како што тргнале работите, цената од 143 долари може да се достигне уште во април. Очекувањата за раст се базираат на три фактори. Првиот се санкциите кон Иран и потенцијалната воена интервенција, кои може да ја намалат светската понуда на нафта. Ваквиот развој на настаните има и секундарно влијание, а тоа е зголемување на побарувачката поради билдањето на резерви во САД. Третиот фактор на пораст е резултат на падот на вредноста на доларот и делумното заздравување на светските економии. Малите економии во секој случај се колатерална штета. Македонија нема многу простор за маневрирање. Намалувањето на акцизите, како она што се случи во 2011 година, е нерелно да се очекува. Се разбира, освен во случај повторно да се влезе во период на избори. На државата, која тешко ги стабилизира приходите од акцизи во Буџетот, ваквата можност не & паѓа на памет. Министерството за финансии нема опции од други извори да ја пополни дупката од приближно 40 милиони евра, која би настанала со промена, односно намалување на акцизите за горива. Во моментот за секој продаден литар бензин во државната каса се слеваат приближно 40 денари. Сепак нафтата не е целосно еластичен производ. Порастот на нејзината цена а

л

е

н

о

г л

а

с

и

не значи дека пропорционално ќе се зголемат и приходите во Буџетот. С$ поголем број стопански субјекти, домаќинства, население штедат и воведуваат алтернативни решенија. Затоа порастот на цената на нафтата не значи и пропорционален пораст на приходите во Буџетот. Можно е и сосема спротивно сценарио, односно поради намалената потрошувачка да се случи пад на приходите по основ на акцизи. Се поставува прашањето која е максималната горна граница по која Владата мора да интервенира кај акцизите за да ја намали цената на нафтените деривати? Во одговорот ќе се послужам со една паралела. Пондерот на денешната цена од 125 долари за барел и вредноста на доларот од 46 денари е истa како нивото во март 2008 година. Истиот тој март 2008 година цената на литар бензин кај нас беше 48,5 денари, а денес таа е 87,5 денари. Значи не може да се зборува за појак долар или за пораст на цената на светската нафта за да се поддржи повисока цена од цели 80%. Едноставните пресметки укажуваат дека доколку се водиме со оваа „домашна математика“, денес цената на нафтата во светот би требало да биде околу 250 долари, а не 125, колку што е во моментот. Или денес се греши кај нас или грешката била уште во 2008 година, кога цената на бензините беше под 50 денари. Да се враќаме назад не е добро, но затоа е потребно да не брзаме напред. Таргетот нека биде поставен на сегашното ниво на цената на бензините кое треба да „издржи“ до нивото од 150 долари за барел. Ова е состојба на win-win.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

БАЛКАН 13

Исламска банка ќе го освојува Балканот

Босна банк интернационал е замислена како регионална банка на Балканот. Исламското банкарство не прифаќа камати како однапред одреден фиксен приход, туку настојува да учествува во распределбата на добивката и на загубата Исламското банкарство забрзано се шири

Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

П

рвата исламска банка во Југоисточна Европа, Босна банк интернационал, и м а н а м е р а д а с т а н е ед н а о д водечките банки на Балканот, но прва цел засега претставува отворањето подружница во Хрватска. „ Б о сн а б а н к и н те р н а ц и о н а л е замислена како регионална банка на Балканот, како еден вид обединувачки фактор, налик на неодамна отворената телевизиска куќа Ал Џезира Балканс“, објаснува Шукрија Рамиќ, член на шеријатскиот одбор на оваа исламска банка. Тој очекува наскоро да се исполнат условите за влез на банката во неколку земји од регионот, бидејќи при крај се активностите за прифаќање на правната регулатива која овозможува да се користат производите на исламското банкарство. „Исламското банкарство не прифаќа камати како сигурен, однапред одреден и фиксен приход, туку настојува со своите бизнис-активности да учествува во распределбата на добивката и загубата. За да работат без камати, неопходен е постојан надзор и коригирање на работата на банката“, вели професорот по шеријатско право Азиз Хасановиќ.

Шпекулациите со девизи, хеџ-фондови, препродажба на кредитни долгови во исламот се забранети, а ризикот го делат банката и клиентот. „Ако, на пример, личноста со име Али земе конвенционален кредит за својот нов бизнис за продажба на ќебапи, сам го презема ризикот. Во случај да нема доволно муштерии и ако работи со загуба, ќе мора на банката да & отплаќа кредит и камати. Банката на тој начин, и покрај лошиот бизнис на Али, преку камати ќе оствари добивка. Но, според исламот, тоа не е дозволено. Кај исламското банкарство банката и клиентот ги делат и профитот и загубата“, објаснува Хасановиќ. Но, ослободувањето од камати не значи забрана за инвестиции или одобрување заеми без намера да се оствари профит. Напротив, исламското банкарство е комерцијално и исламските банки не би имале никаква смисла ако не прават профит. Тоа се институции кои собираат пари со цел да инвестираат во профитабилни проекти, кои ќе донесат нова вредност, да остварат заработка и на тој начин да го поттикнат развојот на општеството во кое тие работат.

П

рвата исламска банка е отворена во Египет во 1963 година. Во светот денес делуваат 325 исламски банки. Иако поголем број од нив се наоѓаат во арапските земји, с$ повеќе се отвораат и во други држави. Во Австралија постојат две, на Бахамите шест, во САД дури 38, во Данска, Франција, Ирска по една, во Германија и во Швајцарија по пет,

Банките кои работат на принципот на исламско банкарство, освен управен, надзорен и одбор за ревизија, имаат и шеријатски одобор, како постојано тело, кој има за цел да ја насочува и да ја чува работата на банката според поставените исламски рамки. „Клиенти на исламските банки не се само муслиманите, туку сите кои ја препознаваат и настојуваат да ја оттргнат или барем да ја ублажат неправдата која настанува во гладот за профит“, пишува во својата колумна Азиз Хасановиќ.

Двојното оданочување е пречка

Една од пречките за работа на исламските банки во регионот, посебно во Хрватска, претставува двојното оданочување. Финансирањето на бизнисите, на пример оние од трговска дејност,

Kapital Akademija...

во Велика Британија 23, во Луксембург четири и во БиХ една, единствена банка во Југоисточна Европа која работи по исламски финансиски принципи. Дури и некои од големите банкарски групации како Ситибанк, Морган Стенли и Голдман Сакс почнаа да даваат финансиски услуги според начелата на исламското банкарство.

со бескаматниот исламски модел подразбира двоен трансфер на пари - од продавачот кон банката и од банката кон продавачот, а тоа подразбира и двојно оданочување, кое ја намалува профитабилноста. „Доколку Хрватска го укине двојното оданочување за исламските банки, тоа ќе биде голем чекор, кој ќе овозможи и конвенционалните банки да ги користат производите од исламското банкарство“, вели Рамиќ. Босна банк интернационал е основана во 2000 година од Исламската развојна банка од Саудиска Арабија (45,46% акции), Иламската банка на Дубаи (27,27%) и Исламската банка на Абу Даби (27,27%). Во Велика Британија првата исламска банка, Исламската банка на Британија (Islamic Bank of Britain), е отворена во 2004 година.

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

објавува

РАБОТИЛНИЦА

АЛТЕРНАТИВНИ НАЧИНИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА ВАШИОТ БИЗНИС 20.04.2012

ЦЕЛ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е УЧЕСНИЦИТЕ ДА СЕ ЗДОБИЈАТ СО ЗНАЕЊЕ ЗА:

ПРЕДАВАЧ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е: БЛАЖ КОС

1. Методи на вреднување (валуација) на компанијата; 2. Структурирање на зделка (deal) со инвеститор; 3. Типови на договори (term sheets) и клаузули кои се користат при преговарање со инвеститор; 4. Стратегии за излез од компанијата (exit strategies); 5. Извори на финансирање за вашиот бизнис според потребите на компанијата

Ja menaxira Mre`ata na biznis angeli vo Slovenija i Fondot na biznis angeli vo Slovenija od 5,4 milioni evra. Aktivno e involviran vo pretpriemni{tvoto preku tesna sorabotka so Mre`ite na biznis angeli vo regionot, tehnolo{kiot park vo Slovenija i Ven~r Kapital Fondovite od regionot. Toj e avtor na eden od naj~itanite biznis blogovi vo Slovenija www.blazkos.com.

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Видео врска со г-дин БРАНКО ДРОБНАК, кој има инвестирано во повеќе компании во Словенија и е член на бордот на бизнис ангели на Словенија.

Сопственици на компании; Извршни директори на компаниите; Финансиски менаџери; Вработени во останати високи позиции

во компаниите

Сите заинтересирани за учество на работилницата можат да се пријават најдоцна до 18 април 2012 година.

Работилницата ќе се изведува на српски јазик, а материјалите ќе бидат на македонски и англиски јазик. Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова, Бобан Ѓорѓиевски akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

14 СВЕТ

Здравствената реформа на Обама пред Врховен суд

А

мериканскиот врховен суд вчера започна со судската постапка за уставност на реформите на здравствениот систем кој беше прифатен во 2010 година. Здравствената реформа на претседателот на САД, Барак Обама, не доби поддршка, бидејќи многумина сметаа дека трошоците за здравствено осигурување во САД не се намалени и дека ги присилува да се осигураат. Обама за оваа реформа веќе го плаќа „политичкиот данок“, бидејќи на истата се противат и републиканците и демократите, а против новиот здравствен систем се и 70% од Американците. Имено, републиканците сметаат дека здравствената реформа е прерадикална, додека демократите велат дека таа е недоволна.

WWW.KAPITAL.MK

> БРОЈКА

44%

падна вредноста на спојувањата и на преземањата на светскиот пазар во првиот квартал оваа година во однос на истиот период лани и изнесува 416 милијарди долари, пишува во прелиминарниот извештај на агенцијата Томсон Ројтерс. Бројката од првото тримесечје е 27% пониска од показателите во последните три месеци од 2011 година.

Шел му должи на Иран милијарда долари

Б

ританско-холандската нафтена компанија Ројал Дач-Шел има тешкотии на Иран да му го плати долгот од милијарда долари за испорачената нафта, затоа што санкциите на ЕУ и САД ги оневозможуваат паричните трансакции со оваа земја. Шел за испорачаната нафта должи кај иранската државна нафтена компанија НИОЦ околу милијарда долари, што е еднакво на количеството од четири големи танкери или осум милиони барели иранска нафта, пренесоа британските медиуми. Шел навистина се обидува да најде начин да му плати на НИОЦ. Тоа е многу чувствителен и тежок проблем. Во Шел навистина сакаат да останат во добри односи со официјален Техеран, но истовремено и да ги почитуваат санкциите, изјави еден извор за Ројтерс, кој сакаше да остане анонимен.

Џенерал моторс го сели производството во поевтини земји во Европа

Доколку продажбата на автомобили продолжи да расте, Џенерал моторс планира да го пресели производството во Полска, Русија, Кина, Мексико и во Бразил, каде што има помали трошоци за производство, а за сметка на тоа, ќе ги затвори своите погони во Германија и во Велика Британија Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

А

мериканскиот автомобилски гигант Џенерал моторс (ГМ) планира да ги пресели и да ги прошири своите производствени капацитети од Западна Европа во поевтините и брзорастечки земји. За сметка на тоа, компанијата затвора две фабрики - во Бохум, Германија и Елесмер Порт, Велика Британија, каде што се произведуваат моделите на Опел, објави вчера германскиот магазин „Шпигел“, повикувајќи се на интерен стратешки документ на компанијата. Доколку продажбата на автомобили продолжи да расте, ГМ ќе ги прошири производствените

капацитети во земјите како Полска, Русија, Кина, Мексико и Бразил, пишува магазинот. Според плановите, ГМ ќе извезува дополнителни 300.000 возила на европскиот пазар, произведени од фабриките во Мексико, Кореја и Кина до 2016 година. „С$ уште не е донесена официјална одлука за иднината на европските фабрики во кои се произведува Опел“, изјави во неделата портпаролот на ГМ, одговарајќи на написите во медиумите. За време на викендот „Волстрит журнал“ објави дека американскиот гигант сериозно размислува да затвори неколку фабрики во Европа поради тоа што веќе не може да ги трпи загубите на тој

пазар, иако претходната година оствари најголем профит во историјата. Повикувајки се на извори во компанијата, њујоршкиот весник тврди дека ГМ својата одлука за затворање на погоните ќе ја објави „во следните неколку седмици“, по состанокот на одборот на директори на Опел закажан за оваа недела, на кој ќе се расправа за ова прашање. Истите извори тврдат дека ваквата мерка е неопходна со цел да му се овозможи на Опел повторно да стане профитабилен на долгорочна основа, додавајќи дека за постигнување на таа цел, ГМ „нема голем избор“. Интернет-порталот Аутомотив њуз пак, тврди дека раководството на ГМ на состанокот во среда на директорите на Опел ќе им го претстави новиот бизнис-план, кој најверојатно ќе предвидува и затворање на две фабрики во Европа, со што производниот капацитет на германскиот бренд би се намалил за 30%. Кризата на европската економија и падот на продажбата на возила го принуди ГМ да го забрза спроведувањето на плановите за рационализиација. Погоните на ГМ во Европа лани, 12-та година по ред, работеа со загуби. Само лани европските филијали на компанијата забележа загуба од 747 милиони

долари, со што вкупните загуби на ГМ за 12 години се искачија на 12,4 милијарди долари.

Опел може да оди на продажба?!

„Во управата на ГМ с$ повеќе се зголемува незадоволството од работата на Опел, а фрустрира чувството дека реструктурирањето направено пред две години не беше доволно длабоко. Ако Опел некогаш треба да се застане на нозе, тоа треба да се направи сега, а кратењата ќе бидат многу длабоки. Ако не, Опел може да оди на продажба“, пишува „Волстрит журнал“, повикувајќи се на анонимен претставник на компанијата. Во 2009 година ГМ имаше обид да го продаде Опел, но по неколкумесечни преговори со германската влада компанијата ненадејно се откажа во последен момент, бидејќи управата од САД реши сама да ја спасува подружницата преку нејзино реструктурирање. Тогашната одлука предизвика гнев во Берлин и доведе до нарушување на имиџот на ГМ во Германија, па Берлин почна да се сомнева во веродостојноста на Американците. Сега се чини дека раководството на ГМ се кае за одлуката од 2009 година, па затоа размислува да затвори и дел од своите фабрики.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 27.03.2012

15

ФЕЉТОН

08

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читател читатели, дневниот весник Капитал Капитал ви в ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша оваа ккнига во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може мож да ви помогне да ги и лоцират те изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност фл во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

НЕКОЛКУ ПОФАЛБИ ЗА „ХАОТИКА“ ОД ЦЕЛИОТ СВЕТ „’Хаотика‘ обезбедува крајно драгоцено упатство, кое ќе им помогне на менаџерите да го трансформираат хаосот во ред и да ја искористат пазарната турбуленција за да го засилат лидерството на компанијата. Ова четиво е задолжително.“ ФЕРНАНДО ТРИАС ДЕ БЕС, економист и писател, ЕСАДЕ Факултет за бизнис, Барселона, Шпанија; коавтор на „Латерален маркетинг“ „Со финансиското цунами, Котлер и Каслионе енергично изнесоа една значајна нова тема - Хаотичност - која ќе помогне да се дизајнира поголема еластичност на менаџментот и на маркетингот во компаниите, чијашто цел е да бидат профитабилни во периодите на турбуленција. Оваа книга не претставува само економска теорија за статичка рамнотежа, туку теорија за динамичен менаџмент и маркетинг.“ ТАИХОНГ ЛУ, професор на Универзитетот Сан Јат Сен; директор на Кинескиот центар за истражување на маркетинг; коавтор на „Менаџмент на маркетинг - Перспективата на Кина“

ГЛАВА 1: СВЕТОТ ВЛЕЗЕ ВО ЕДНА НОВА ЕКОНОМСКА ФАЗА

Хиперконкуренција

Глобализацијата придвижува хиперконкуренција - постоечките производи добиваат попривлечни замени, вкусовите на клиентите се делат уште повеќе, а мнозина измислуваат нови деловни модели. Дали постои стратегија да се отстранат пречките за влез на глобалниот пазар? Дали постои начин водечките компании во индустријата да се симнат од врвот?

Х

иперконкуренцијата се случува кога технологијата или понудите се толку нови што стандардите и правилата се во постојано движење, што резултира во конкурентски предности што не можат да се задржат. Таа се карактеризира со интензивни и брзи конкурентски потези во кои конкурентите мора да се движат брзо за да изградат нови предности и да ги поткопаат предностите на своите ривали. Брзината на револуционерната турбуленција создадена од хиперконкуренцијата е придвижена од глобализацијата, попривлечните замени на производи, поподелените вкусови на клиентите, ослободувањето од државната регулација и измислувањето нови деловни модели - сите тие придонесуваат за структурална нерамнотежа, за отстранување на пречките за влез на пазарот и за симнување на водечките компании во индустријата од врвот. Ричард Давени, професор по деловна стратегија на Факултетот Амос Так

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

во Колеџот Дартмаут и автор на „Хиперконкуренција: менаџирање на динамиката на стратегиско маневрирање“, расправа дека конкурентската предност повеќе не е одржлива на долги патеки. Предноста постојано се создава, поткопува, уништува и повторно се создава преку стратегиско маневрирање од страна на фирмите што ги преземаат пазарите и дејствуваат како да нема граници за влез. Начинот денес да се победи е конкурентските предности на актуелниот водач на пазарот да се направат да изгледаат застарени. Во време на турбуленција, конкурентската средина драматично се менува, од бавнодвижечки

компании што се на заминување и што се обидуваат да ги заштитат своите позиции, до брзодвижечки напаѓачи со стратегии насочени конкретно кон преземање на конкурентската предност на пазарните лидери. Овие пазарни лидери често се големи, неприспособливи фирми со потрадиционални (и с$ позастарени) конкурентски предности. Конкурентската предност станува непостојана и најуспешните фирми се тие што мигрираат од една конкурентска позиција до друга среде турбуленција и хаос. Во хаотичната хиперконкурентска средина профитот ќе биде помал за тие фирми што нема да успеат да создадат

„Појавата на ’Хаотика‘ е исклучително важна во време кога многу економисти и стручњаци за финансии прават претпоставки - од кои најголем дел даваат задоцнети објаснувања за светските финансиски кризи. Котлер и Каслионе имаат јасен поглед на сегашната економска ситуација, на новите трендови и, што е и подрагоцено, даваат практичен совет за тоа како деловните лидери можат успешно да пловат низ новата турбулентна економија. ’Хаотика‘ треба да биде суштинска книга за секој бизнисмен во периодот на турбуленција.“ АЛЕКСАНДЕР ИЖОРСКИ, доктор по економија; главен извршен директор на Асоцијацијата за маркетиншко истражување, Русија; главен и одговорен уредник на меѓународното списание „Маркетолог“ нови конкурентски позиции пред нивните стари позиции да се урнат, особено бидејќи тежината на нивните обезвредени и скапи стратегии ќе спречи многу од нив да се приспособат и да ги прифатат новите хаотични однесувања доволно брзо.

Начинот денес да се победи е конкурентските предности на актуелниот водач на пазарот да се направат да изгледаат застарени. РИЧАРД ДАВЕНИ, професор по деловна стратегија на Факултетот Амос Так во Колеџот Дартмут

Тактики за револуција во услови на хиперконкуренција

се објави стратегиската намера за да се доминира на еден пазар

Сигналите (Signals) испратени за да:

се манипулира со идните потези на ривалите

Стратегии за револуција во услови на хиперконкуренција

1

Задоволството на засегнатите страни (Stakeholder satisfaction) е клучот за победа во секоја динамична интеракција со конкурентите;

Стратегиското пророштво (Strategic soothsaying) е процесот на барање 2 ново знаење за предвидување на тоа

што ќе го сакаат клиентите во иднина;

Брзината (Speed) е круцијална за да се искористат можностите и 3 да се реагира на контранападите на конкурентите;

Изненадувањето (Surprise) ја засилува способноста на една компанија да 4 го зашемети конкурентот, да изгради

супериорна позиција пред еден конкурент да може да изврши контранапад.

Промена на правилата (Shift rules) на пазарот за да се создаде извонредно нарушување за конкурентите Симултани удари или удари едноподруго (Simultaneous or sequential thrusts), кои користат неколку потези за да го наведат погрешно или да го збунат конкурентот. (Продолжува) Во утрешниот број: Државните инвестициски фондови добија светски публицитет во последниве години со вложување во неколку финансиски фирми на Волстрит, вклучително Ситигруп и Морган стенли, кога на овие фирми им беше потребна инфузија во готовина поради загубите на почетокот на хипотекарната криза. На кој начин државните инвестициски фондови го предизвикуваат Хаосот? К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

објавува

РАБОТИЛНИЦА

„ОРГАНИЗАЦИЈА НА ПРОДАЖБАТА И ПРОДАЖЕН МЕНАЏМЕНТ“ „УСПЕШЕН ПРОДАЖЕН РАЗГОВОР“ 04-06 април 2012 година

Работилницата е креирана на начин преку кој ќе се пренесат знаења кои ќе Ви помогнат да разберете како да управувате со продажбата за да обезбедите брз и стабилен развој на Вашата компанија. Работилницата ќе ги разработи следните делови аспекти: разбирање на причините за одлуката на купувачот да купи и следење на знаците кои водат кон успешна продажба, поставување на организациона структура со која можат да се остварат подобри резултати на хиперконкурентен пазар и полесно да се контролира пазарната ситуација и како да се донесат најдобри одлуки за подобрување на резултатите на продажбата.

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Вработени во непосреден контакт со купувачите; Генерални директори; Директори на продажба и маркeтинг; Директори на средни и мали компании

K Akadapital

mem em KAP ber of ija... телеф ITAL ME факс: он: ++ 389 2 DIA GRO UP e-mail: ++ 389 2 3298 110 akadem

Сите заинтересирани за учество на работилницата можат да се пријават најдоцна до 02 Април 2012 година на akademija@kapital.com.mk или на факс на 02 3298 111

32 ija@ka 98 111 pital.c om.mk

ПРЕДАВАЧ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е: ДАНИЕЛ ТАВЧИОСКИ Sovetnik i predava~ so pove}e od 10 godini prakti~no iskustvo vo Republika Srbija i Balkanot, specijaliziran za temi povrzani so marketing i proda`na strategija, upravuvawe so proda`bata i uslugata, unapreduvawe na odnosite so klientite. Del od referentnite kompanii koi gi koristat negovite uslugi se: Tarket, Mercedes, Koka Kola, Galenika, ITM, Delta, Telekom Srbija.

Наредна работилница од Академијата за продажба 24-27 април 2012 година „Финансии во продажбата и управување со клучните клиенти“ „Преговарање и развој на долгорочни односи со клиентите“

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова, Бобан Ѓорѓиевски akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

25 APRIL - SPECIJALEN PRILOG

ZELEN BIZNIS [TO E “ZELEN BIZNIS”, NOVIOT BIZNIS KONCEPT KOJ ZEMA SE POGOLEM ZAMAV VO SVETSKI RAMKI? KAPITAL VI DAVA NEKOLKU “ZELENI” BIZNIS IDEI KOI MO@E DA GI STARTUVATE VO MAKEDONIJA I POVOLNITE IZVORI ZA FINANSIRAWE NA VAKOV TIP PROEKTI! RECIKLIRAWE, SON^EVI KOLEKTORI, ORGANSKA HRANA, ENERGETSKI EFIKASNO GRADE@NI[TVO SE SAMO DEL OD BIZNIS SEKTORITE VO KOI MO@E DA GO NAJDETE SVOETO MESTO! VI GI PRESTAVUVAME NAJINOVATIVNITE BIZNIS IDEI SO ETIKETATA “ZELENI” [IRUM SVETOT KOI PRERASNALE VO USPE[NI, PROFITABILNI I INSPIRATIVNI BIZNIS PRIKAZNI

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111